De Nae,~iiLycurgo et Ennii Iphigenia.

Grae<:orum poetarum Lycurgnm scripserunt Aeschylus

'(cf. quae vel'issime de Aescbylea fabnin disseruit Welckcr

Tl'ilog. p, 520 ct Addit. p. 103 sqq.) ct AnanX8ndl'ides co.

mieus. Naevius minime Aesebyleam, sed 'Aoanxandridcam

fabulam cxpressissc videtur; nam apud Aescllylum Lyeurgus

Bacchi praesenlis ct in palatinm ingredientis habitum admi­

ratur, quum in Naevianll nUus muliebrem absentis dei orna_

tum describat, ut imperfeeta kabebat ct erat clare demon­

strant, el tota fabulae eompositio ct orationis color, qualem

e fragmentis cognoseere lieet, minime sevcritatem tragoediae

spirare videtur,FabuIlI, nisi omnino fallor, ab admonitione ad vellnndum

incepit. Rex: cum eomitilms ad venatiol1em proficiseitur, dum

Edoni, e quihus chorus cpnstat, in seaens l·emnnent. Huc

tria fragments l'eferenda censeo, a Nonio vv. ingenium, illi-,

cere et vitulantes servata.

I.

Vos, qui regalis e6rporis cust6dias

Agi'tis, ite. ite actutum in frundiferos locos,

Ingenio arbusta ubi mi.ta sunt, non 6bsita.

Nonius semel tnntum ite habeI, metro claudicante, quod

u1 restitueret Botbius pro in. seripsit in.r:lu. Ire sie saepe l'e~

petitur, ut apo sa. It. X, 598. Pro locos Nonius lucos exhi­

bet et pro ubi t1,ata vi/zela; Vel'a lectio hlmdudum:l'c!\tituta

'!34 De Naevii LYCUl'go

est, l'efI'llgantibus Delrio et Scrivel·io. Verba minime l'egis,~ed ehori adhortulllis vldentur.

H.

~ A'lis sublimes saltus illicite, ubiBipedcs volueres Iino linquant lumina.

Nonius habet =lsllblime alios saluts; nos Dothii conlectu­ram dedimus, qui putat alios ex aZios, glossemate v. sublimes,ortum esse. Milli aut alios e praegresso alis originem tra­xisse, ~lUt e nominativo alU depravatum videtur: "AHs, ala­toribus , qui dextl'fi ct siDistra plagarUJl1 suhlata voce probi­bent fel'as exire" ait Sel'villS ud Virg. Aen. IV, 121. Adquem eundem Vil'gilii IQcum loan. Scoppa e f('agmento sine

auctoris nomine edito haecadfert = "Veoatorum genera I'efe­rUDl esse quutuor, investigatorum, qui auimalium vestigia in­vestigant, indicatorum, qni latibula noverunt, ÜlSidiatorum,

qui insidias et easses auimalibus parant, alatorum vero, quiequo sueeussanti sensimque iosultanti animalia terrent, ncaliol'smn equi 1,e1' medias tendicu1as fugam arripiant." IllieereNonius nostro loco illaqueare explicat. Omnino eonferendumest iuitium Hippolyti Senecae, inprimis v. 43 sqq.

111.

U t In vcnatu v(tulantcs ex ferisLocls nos mittan! pennis deeorat6s suis.

Sie locum restituit llothius, (Iuum apud NOllimn propennis legatul' jJoenis et vv. feris ct suis alterum alterius 10­eum occupavcrint. Forlasse suis aute Iods recte se habet clflris nihil aliu<l est, quam falsa lectionis varietas v. sllis emarginc in ordinem apto, ut libl'lll'io videbatur, loco reccpta.Vcrha ipsius rcgis comites adhortantis, ut e pronominc nos

coniicio, ct eUlU fl'llgrnento praccedentc coniungenda videnlnr,

cl Ennii Ipbigenia. 435

Rex a venatione redit a choro salutatus VCI'SU Nonlo v.cette laudato:

IV.

ProlU Dryante regem prognatum patreLyeurgum cette.

Cf, Scuceae Hippol. 834: Eil, ipse .Theseus tel'l'iS red­ditus adest. Bothius ud Naevii locuDl haac 8nUlJtat: "VerbaBacchi, ut videtur, LYClurgum poscentis ad supplicium.u

Regem seqtiuntur comites, quorum nounulli longius V8­

nando progressi Baccllum cum comitibus propter amnem in­cedentem videraut. Quorum unius, nisi mavis Duntii appl'o­perantis , sequentia SllDt fhlgmeuta.

v.

Ris! 'egomet mecum, casabunduID ire ehl'iuUl.Varro de 1. I. VII. p. 538 Sp.

Ita codd. Flor. et Havn.; eod. ß. pro 11lCCUJJI exhibetme. Bothius mecum eiecit. Bune loeum, quem Varro rahn.lae nomine omisso adfert, ad Bacchum padinere certum est.

VI.

Dlabathra in pedlbus habebat el erat amictus eplcrooo,Pallis, patagiis, crocotis, O1alaciis, mortualibus.

Priorem versum adfert Varro 1. I., alterulll Nonius vv.caltulam ct crocotlllam; duos versus ego primus COUiUDXi.pm in Bothius nulla Iusta caussa adductus illilu scripsit;erat omittit eod. Flor. Locus aperte comicum habet colol'em,quum Joquens persona, quae fluentem Bacchi omatum vide­rat, omnes longas ct muliebres vestes sibi 110tas ad unumBacclmm quasi transferat. lude plurales pallis, patagiis ete.'qUO(!UC cxplicatiollem acciphmt. Diabatlwa sunt muliebl'cs

soleae, ut dicit auctor ol'atiOlli;:; de hal'tlSpicum responsis

De Naevii Lycul'go

tu, 44), cuius IQCllS digOllS est, qui Jmc ascl'ibatuf: "P.Clodius a C1'ocQta, a mitra, a mllHe]}I,ibllS soleis pUfJlUreisque

fascioHs, ~ strpphio, a fiagitio, a stupra est factus repente

populal'is." l!,"pi'crocufll cxplicat Festus "genus ami'cu/i crQCQtinctum, t~nm: et pf-lrtucidwll." Similem vestem Bacchum

Ale~andriae hahuissc ex Athenaeo (V p. 198 C.} annotat Wel­ekel' Addit. p. I IQ not~ 29. Pallae Qlatronal'Um crant. Libel'Pater paHa Veocl'is illdutus a Plinio (XXXVI, 4) camme­maratur. Ad v. mala.cia recte adferuut fUI.'}"aKafat n(lOKen!;

Piodari (Nem. X, ß I); videtllr proprium amiculi genus fuissel(juod ielern de v. morlut;tlia valet CI'ocota amictus Bacebus

iq seaena appal'cre solebat PoUuce (IV" r 17) auctore ; exem,'"

plulll Aristophanis Ranae (cf. v. 46) praebeJ;lt. Cetc\'um cf;,

WclcJ;.c1• l\d PhHostr. p. L4:~

VB.

Nam ut llidere laetantes inter se vfdimus

Amnem propter, creterris sumere aquam ex ponto.-Nonius, qni bune locum v. cl'cterl'a servat,. proprer anmcTI'

~t POJitc legit. Botbius nimis auo:lacter hoc mudo versus rc-,/!l\tuerc valuit.

Nam ut ludere propte!; ffinnem inter se vfdimusLaetantes et c!;ete1'l'is aq,uolall1 st\mere

E" font~

Poutus bic) ut in illo Livli Anclronid pont;; maria alt4el in Virgiliano pontus mal:i's, lmdas siguificat, et flilminisquidem. u.l.lda.s. QuoDwdo lectio ex jbnte Bothio place!;e po.,iucrit, quum paulla ante amnis eomll1emol'etur, baud, video..

Ce.ten~m l)~ud <1U.piUIll est, <1c Baccb~. hic SerIDoU(m,) essc~

VIIl.

Alte iugatos l111gues in sese gemnt.Nonill.s v. Gllgues ita locum recte adfert, de (IUO emen=

dando oCltanmt interpl'etes. pl'imUlll pro illg.atos 5.cl'ihunt

cl Ennii Iphigcnia. 437

iubatos, confCl'entes PlautinulU locum AmplJ. 956; tum proin Sf.se Scriverius i'!festae s. in sinu, Botbius inlaesae voluit.Swoboda e Scriverii coniectura 'vertit: Hocbkämmige Schlan­gen tragen sie im Busen, ita ut 'altiiubatos legendum sil.Iugati optime dieitur 'de anguihus tortis corpusque totum·cingentibus; codem modo vOC. iu!:JO utuntur de vitibus canw

tario junetis. Scnsus totius loel hie est: 10 ipsarum corpowribu5 Bacchae gerunt angues usque ad caput sese. cingentcs."Eodem modo Catl1l1l111 Epithal. Pel. ct Thet. ~59 de BQcehisdieit; Pari> liese tUltis serpentibus incingebant.

IX.

- Ignotae iteris sumus; tute sels.Non vv. ignotae cl itens, Prise. VI p. 695 P.

Val'ha 6nem trimetri iamhici constitnunt. Ia, qui lowt!uitur, nal'l'at, Bacehas se de itillere I'ogasse.

X, XI.

Longe lateque trans nostros fervere.TU05 qui celsos terminus tutant.

Non vv. flrvit ct tutant.Priore versu Gl'otius pro trans emendavit Tkracia, Bo­

tbius Tlzl'aces; posterior emendatio verior videtur, quamquamda ca quoque inre dubitari potest. Altero versu da bniumcustodibus sermoncm esse apparat. Utrumque ad perturha....tionem Baccbi 4\dveutu exortllm describeDdam pertincrepulo.

Lycurgus EdoDOS ad Bacebum elusque comites persequenw

dos, eorum castra comburcnda ct vineta tota Tbracia va­standa adhortatur, quo baec fl'agmenta pertinet'c mibi vi­dentur.

XII.

Ut videam,Volcaui opera baec flen' flora.

438 De Naevii Lycurgo

Non. v. fimbriae. Verba ad duos trimetros iamblcospedinent. V. flammi... quod vulgo post haec legitur, lI):ibi

glosserna 3d ralcani opera pertiueus videtur. Alibi idem

Naevius: rolcani jlamma dieit. F~ara i. e. flo.'ea. Ci: Servo

ad ViI'g. Aen. XII, 65. Lucretius IV, 452 habet jl.()rentialumina.

XlII.

Sine (el'rO, peeua ut, manibus eant.Non. V. pecua sie loeum adfert: S. f. pecua manibu9 ut

ad mortem meant. Dothius voluit: ut pecua manibus aut u!pecuda Maenades, Dergk. in Museo Rbenano Philol. T. IIIp. 75 manibus pecua uc.. Milli ad mortem glossema v. ma­nihus videtur. quoll ipsum vocabulum a libral'io omissuIl1posten ab alio ex alio lihro haud suo loco ndditum est.Manibus i. e. ud maues j sine ferro i. e. inel'mes. Ver}Jl\Lycul'gi sunt, Dncchas occidi iubentis. i)

XIV.

- Ducftc co argutillogues mutas quadrupedes.Ita eum Bothio loeum restituo. Apud Nonium: dudLe

eo Cum argutis linguis legitl1r. Vel'ba da pardis aut leaenisintelligenda, quibus vectus Bacchus advenel'at (cf. da hac

re Weleker I. J. p. IlO); has bestias abduci in ,ncscio quemlocum iubet. Perperam interpl'etes verba ad venationem re­femDt. Swoboda miro modo vertU:

Führt dahinGeschwätziges und stummes Wild zugleich.

Chorus discedit; rex solus in Benena remanet. Mox

nonuulli ragis comites Silenum vinctum appo1'tant, qui CUIU

rese, ut in cOmoediis fit, litigat. Hnc sequentia 1'efe1'o frag­menta:

I) [AchI. Grauert Historische und 1lhilol. Ana.lekten I p. 201 C.]

et E n n i i I phi gen i a.

·XV.

439

Die qu6 pacto cum potiti, pugna :in doUs?

Nonius v. patior eam renl. Botllius" qui I'ugnad legit,

"verha LYCUl'gi ," inquit, "euro capills ad eum Dacchus ad­duceretur." Nos da SHeno locum intelligirous.

XVI, XVII, xvm.sn. Pessimorum pessime, audax, ganeo, luroo, aleo,

Endocoepta per te temeriteL' face missa. Tu cave,Sts, tuam contendas irani c60tra cum im Liberi.0'derunt di homines ioiur05. Lye. Egone an ille iniul'ie

Facimus?

Verba: pessimarum - aleo e Naevio laudat Festus 'v.aleonem Glossarium Fornel'ii Merula ad Enn. p. 19~ testehaee babet. Endoeoepta 6rXEtQ~,.ta'fA Naevius Lurco, Iurero,aleo - cave sis." Recte Mel'uIa in Glossarii loeo ab iis, quifragmenta coUegerunt, nCßleeto pro priore Lurco emendavitLycurgo. Verba: calle - sis Iaudat Nooius v. contendere ctidem l'eliqua v. infurie. Versus, ut eos hic dedimus, 000­

iunxit l\![crula, nisi qnod pro homines iniuros dedit hemaltes

iniurio50s. Comicum in ilIis ganea, Il'PCo, aleo quivis facHe

cognoscit.

XIX.Llberi, quaqua incedunt, omnis arvas übtet'uut.

Non. v. al'Pa IUlbet: Naevius Lyctwgo lib. H. quaqueiucedunt. Felicissime Iocum iam restituit Mereerus. ßothius

ad vel'sum stabiliendum Iegit quaql'ad, sed Naevius Ciceroneteste ad poet~ pertinet, qui hiabaut. Sileuns narrat vasta­lionem vinctorum, quam ipse viderat.

xx.lam ihi nos· dupHeat adveuientis timos, vapos.

Non. vv.vapar ct vapos. Gratins, quem scquuotur Scd~vcrius et Vossius, emendavit:

440 De Naevii Lycurgo

lam vim in nos duplicat advenieos ignis. vapos,ut Lycurgus a furiis persecu1us haee verha proferat. Bothius:advenientis duplicat nos voluit. Vel'ba recte se habent ctad tetrametl'Um tl'ochaicum eatalecticum pertinent. Duplicati. e. duplieitcr vexat. Silenus bace dieit: "a tuis, Lycurgc,fugati ad eastra fugimus, ubi nos simul timor ct vapor el in...cendio ortlls turbarunt.CI

XXI.

Ne lila mai feri {ngeni atque animi tierem aerimOniam.Non. v. acrimonia. Scriver. scribit: llae cl; fert, Bo.

thius: nae limet ftri ingenid. Locus recte se hal;Jet; namaut verbum, quod desiderant, ut accuset, mild exprobret, al.tero versu .secutum, aut oomino omissum est, u1 in oration(}eoncitata fieri solet, Bntbius ad b. J. annotat "Quod de Ly­eUl'go dictum accipiatur." Perperam. Verba ipsius Lyeurgiau Bilenum dicta sunt. lile est Bacehus.

XXII.

Bed quasi smnisc1s rapida est, sed tarnen. in fleln fMeHtur.

Non. v. amnis. Lihl'Ol'l1m Jectionem dedi, nisi quod prorapit restitui rapida est. Vossius voluit:

Sed quasiAmois eum rapida'st, tarnen in flUID fleetitur...

sive : Bad quasi amnis rapida 1;amen in flulu flectitur.ßothius cOlliccit:

Sie quasi amnis res rapit, sed tarnen implexa flectitur.Opponuntur cis et in flexu; cis i. e. co 10eo, quo iam nuneBmnem videmns. Totins loei senstls Me es!: "Quamquamamnis nune rapidus est, tarnen loeus veniet, ubi ripa eogentefleetitur." Sileni verba videntuf, Lycttl'gum adllOrtautis, utanimuQl fleetat, qUUlll omnes, quamvis ah'oees, in ira cl fu.ror~ pel'severare llequeant. Fortasse, ut Nest<1f ill.Iliaclis

lihro undecimo ad hanc 1'em demonsh'andam exemplis e pa.

et Ennii Ipbigen ia. 441

trum memol'ia aut ex ipllius Baeehi peregrinatione desumptisusus est. Ad narl'ationem hue pertillentenf l'efel'O fl'agmentum

XXUI.

18m solis sesta Cl1ndol' eum liquesceret,n Nonio v. liquidum servatum. Descriptio yetis est; Dam v.candor poeta glnciem significat.

XXIV.

Vos, qui adstatis obstinati.Fest. v. obstinato. Sileni videntura rege ad eos, (lui

arlstabaut, se convertentis.

Bacchus Edonis et Lycurgo levem Bacchicam immittitteumlentiam et cum Bacchis et choI'o in Benena appal'et.Laeta saltatione ct hilari eautufabula finit. Exhae fabulaeparte duo superslmt fl'agmenta:

XXV.

Pel'gile, thyrsigerae Baechae, modo Bacchieo eumschemate.

Non. v. schema. Verba sie in versus dig~renda:

Petgite, thyrsigeraeBacehae, modo Bacchieo eum schemate.

Prior versus e serie daetylica cataleetica, alter e versu 10·gaeodico, daetylo eum dimetro iambico catalectico cl ana­crusi, COllstat. Bergk I. I. .sine iusta caUli1i8 voluit BacclUaco.BacclUco Cl/rn schemate, ut in Athamante Ennii (?J Baccldcomodo. Chori verba sullt. Male Bothius: "Sie autem admo­nentu!' Bacchae, tel'ritae a Lycul'go.<4

XXVI,

Suavisonum me.los.Sie locum a Non. v. melos servatnm recte restitllissc

videotul'. Nooii libl'i; $llaVe lJunilnum melos, unde Scriverius

442 De Nacvii LYCllrgo

sltal'issimum melos t Bothius suavcsumanJ (aut sltmc; summe

error typogrnphicJls videtur) melos. Sermo est de Bllccho­rum cnntu, quem Attius in Bacchis (fl', 6) acre melos no­minavit.

Fabulam Iphigeniae nomine inscl'jptmu latinorum poeta:­rum pI'aeter Ennium solus, quod seimus, Naevius seripsit, ecuius Iphigcnia uuus tantum ct corruptissimus quidem luuua­

tur vel'sus. Ennius libcreEuripideam fabulam vCI,tisse vidc­tm', Primum ca videamus :&agmenta, quibus respondentesEUI'ipidis versus invenimus.

1.

Agam. Quid Doctis videtur? Sen. In 81ti50110Caeli clupeo terno superatStellas, sublime etiam cogensAtque etiam Doetis iter.

Varro VII p. 353, Fest. v. septcnlrioncs.

Apud Varronem terno superat, ap_ Fostum sltperat tema,

ql10d Bothius reeepit, Vulgo legitur: stellas, sublime cogens;

Sealigel', quem posteriores secuti sunt, emendavit: sl"cogens

sublinze, Bothius, st., sllblimis agens itin.er, Itiner iam Sca­ligCl' voluit. V. nactit! Bothil1s omisit. Yarro locum Ennii no~

mine laudat, ql10d neglexemnt Vossius et Dell'ius, quorumMe ae! inem'ta illcertorum fragmenta , ilIe ad Naevii Iphige­niant eum rettulit. Versus Euripidei, quos liherc l'eddiJitEilIlillS, hi Bunt:

.Ar. Tlt; 71:0.' lJ,(} cl(j.~f! 80S 7I:O(}:J(J.oV6t;

HP. ~cl(ltot; Jrrvt; .~t; Enn~mjf}ov

HAli(acJ"of; ~(J(1roll srt 1ni(1(1~q1j'.

II.

Procede; gradum pl'oferre pedumNitel'c. Ccssas, 0 fideUs?

ct E n n ij rphi gen i a. 443

Vel,ba procelle - ceSsas Festus v. pedllm hahet. Inter­pretes Maii ad Vil'g. Eel. V, 8B: ,,Eonius in lflgenia: Gra­dum proferre pedom nitere. Cessas, o. fid • ••CI Lacunamsupplevi. legens fidelis. Servus, quem bio alloquitnr Age­memno, se ipsum apo Euripidem v. 44, 145 ntGTOV dicit.Locus Euripideae fahulae nosh'o respondens bic est (v. J 35 sq.) :

d}.],; t:r' sQsauCiJv O'QlI nMa, f~qlf

P1JJsv 1JnE{XCiJv.

111.Tbelis ilIi mater.

Varro VII p. 564· hune locum, quem Vossitis nd AcMI­lein pel·tinere putat, Ennii nomine laudat. Respondet verSUS

Euripideus (v. 181):TOll a ein, Tt),;1:E.

Perperam. Tm·neh., Voss•• Columna p. 2 '9 et BotllillS p. 68ante Thclisaddunt ca. "Antiqui, ut Tlwtin Theli,n diee­haut," inquit Varro de ro rust. III, 9 ,,!:oie medicam melicamvocabaut."

IV.

U't ego pleetar, quod ~u peccas, tu delinquis? ego urguarPro malefactis? H6Jena redeat, vh'go pereat innocens?'.Lua reconcilietul' uxor, mea necelUl' fHia?

RufinianllS de figuris.Librorum leetionem plector, arguor emendavit Bentleius

Opusc. p.488. Cf. Eurip. v. 336 sqq. :1ilr:' efw filKlJ'P Jw (1W'P lUCKW'P 6' !t~ (1pald~;

~ JdKlIlit O'E TO ptlonp,ov TOVPUJi; dU' BV drxdlau;;'thtQlm;~ rvvaixu XQn'Et'.

v.Plebes in hoc regi antcslat loeo; Hcc!Lacmmul'c plebi, rcgi boneslenon licel.

Hieronym. epilaphio Nepotiani.

444 Da Naevii Lyenrgo

Bothius nnlla iusta caussa commotus IOCQ antcstat Icgit,Cf. Ellrip. v. 399 sqq.:

~ OV(;rSVSU~ 0' cd(; lXIII, n Xf.!~(1tP,(}v!

'Kai rU(l oax(!vaat qrßlefJI; aVfoE~ l/XEt,"'fJ "N w 1" "avo" a r: Ef,nlWJI' 'Hp uB 'YEwalf:! q>vatVCf - (' , ")unUJlfa -raVfa I. e. fEVvaw; eafl •

VI.

Cicero Tuse. I, 4ß, 116 "Ipbigenia Aulide duci se im"molandlllU iubet," inquit "ut ltostium. sanjp.tis eliciatur Slro.U

Recte Naekius da Duloreste Paeuvii p. III observavit, Cicc"ronem raspicere ad eanticum Iphigeniae. >I.Arns [-tB nil'

'Illo'!' Kai (lJi!vroov ~lEn'roltv "sive haec ipsa Em'ipidis, idquod veri. simillimum, sive tatioa Ennii ante oculos habuerit,e graecis expressa." Orellius v. sanguis uucis inclmlit, "quulUvicleatur versLculi tragici exitus, altel'ius initium." LocusEnnii sie se hllbuisse mihi videtul':

- '-' -- - ...., - - Ut hostium sanguisEHciatur meo ...., - "-'I - -,

raspondens iltis Euripideis val in ipso metl'o (v. 1545 sq.) :J'T" 'lt , I C *' <V '» ,

.L av aval1l1a'll, rav p,aKatqav, W(; Ep,VtI1W, Et XqEIOJ',atp,a(!t :tvp.a<11, :tiaq>a:t' ESU:A.El1/!w.

fIaec sunt, quae certis Euripideis versibusrcllpondel'cvidentur. Nune ad reliqua accedamus.

VII.

Ag. QUls homo te exsuperavit usttuam gentium impudentia 'IMcn. Quis autem malltia te?

Cie. Tuse. IV, 56.

Cicero his versihus laudatis addit: "Nosli, quae sequUll'"tur: altemis enim versibus intol'quentu~ iuter fratres gra"

ct Ennii Iphig'euia. 445

.iss(mae contnmellae, ut lilCile appareat, Atrel filiai esse."Unde patet, quantum erraverint viri doell, qui haoc ad Auiifahulam ./1treus inscriptam rettulol'unt, quum Cicero dient,Atrei filios bis versibus invicem se contumeliis adfieere. Bo.f,hins maÜtia ante autem pOBuit, Wolfius te post quis. Cf.

Eurlp. v. 279:noiJ 08 ,,;;),af1E~ 'IIt'll; cJ {JIiO'~ (1ij~ a'llatO'xt'j-prov pe')'POj;.

VIII.

Meaelaus me obhhgat. Id mels ~ebus regimen restat.Rufinianus de figuris.

Bentleius 1. I. rest/tat conieeit, quod recepit Bothins. Sen­sus est: "Menelaus mo inerepatet filiam immolal'e iubet; sedboc iussum meae fortunae obest!' Haee AgamemDonem ipsiMenelno dixisse suspicor, pro pronomine tu eins Domine utensel fortasse voce id ridicula gravitate toUens.

IX.Quae nune abs te viduae et vastae sunt virgines.

Servo ad Aen. I, 52.Sunt virgines dedi pro virf!ines sunt. rastae Sel'vius hic

desolatae explicat. Fortasse hoe versu da Helena sel'mo est~

quae tam mulla mala Graeciae invexerit, Graeeos e patria adhelIum evocaDB (cf. Eurip. v. u56 sq.) et illde muhas vir­gilles viduas et desolatas l'eddens. Bothius baee anDotat:"Sie maritum inerepat Clytnenmestra propter suseeptum ab cobelIum Troiallum."

X.Aclleruntem obibo, ubi MOI1:is thesauri 6hiacent.

Fest. v. ob.Iphigeniae versus est. Cf. Eurip. Ipb. 124:

lfar:taNJi" ftE" ttOt oEOox.atNaevius in ,$UO epithaphio dixit Orcinus thesaltrus.

~. 91bd'l, 9Jluf. f. lpr)il~l. V. 2.9

446 D c 'N a e v ii L Yc u S' g0 e tEll 11 i I I Idd gen I a.

Xl.UU qui naseit ötio

Phls negoti llaht!t, qualli quum es!; negotium in neg6tio:Nam eui quirl agat, institutum est, nullo negotio'Id agit, studet ibi, meDtem atque <inimum deleclat 3uum.

5 'Otio in oUOSG animus nescit, quid velit.Hoc idem est meum; Deque domi Dune nos oee milithle sumUSj'Imus huc, hille {lILIe; qullm illue VtlutulIiest, ife iIIine luhet;'[ncerte errat animus; praetel'pr6pter vitam vivitur.

Gell. XIX, 10.

V. I VV. olio et uti transposui, Botbius utier pro uti. Vossius:. Olio qui neseit uti, plus' habet negotii.V. 5 vulgo in fUo negotio, unde Vossius is mdlo negativ,Bothius nullod is negativ. Edd. Ven, 1494 ct 1509 eam,quam dedi, Iedionem llabent. V. 4 Botbius legit agitat etv. 5 oliod. Edd. Ven. pl'O otio Ü~ otioso perperam Qtiosoinitio, ,turn v. 6 hoc idem est enim, CJuod hene restituissemiM videol', emendans mewn. ßothius Hoc hac itidem est.Pro vitlÜnBotblus vita. Pi'heter p1'Opter 110stro CI it f u ubCI b respondet et cum accns. iungitllt' , ut in Gellii loeopraeter propter alia invenimus. Verba allata e choro de­:lumpta esse dicit Gellius. [Jilde cum Vossio colligimus, cbo..rum apud Eonium non ex virginiblls, sed e militiblls graecisconstitissc, 'qlli hoc loco de otio· quel'uutur mal'is malaciaipsis orto.

XII.In eaelo quirl sit, ohsel'vant, IGvis

QlIum, capl'a aut nepaaut exoritur nomen aliquod helluae;Qu6d 'st aote pedes nemo speetat, cacH sCl'utantul' plagas.

eic. de re p. I,' 18. Ultimus VCI'SUS de div. II, 13 (Iuoquelegitur. Obserl'ant necessaria Orellii ct Nackii emendatio proobse1VtU. Quae vv. in caelo antecedunt, astrologon€11l signarecte Hei'nricbius glossenm bahet. Belluae eiusdem HeinrichiiCOniectul'a pro belluamm. Cicero locmn adfel't hoc modo"cuique in ore semper erant i1Ia de Jphigeoia Achillis," uodepatet haee esse Achillis verba in Jphigcnia. Videtur Achilleshic astrologos iOI'idere ct fos,tasse baec ad eum PCI'tiDlleruotlocum, quo on:'ules vaticinationes insaniae nomina repudiavit.Cf. Eurip. 859 sqq. Similis vatum convicia invenies apudPacuvium (Chrys. fr. 4, fr. inc. 3) ct Attium (Astyan. Fr. 8).

Dr. H. D ünlzer.