Project 3

ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2013-2014

A’ Τάξη, Β’ Τετράμηνο

Τίτλος: «ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ»

Πρόλογος

Στο σχολείο μας φέτος, όπως και κάθε χρονιά διεκπεραιώνονται από τους μαθητές τις 1ης λυκείου τα μαθητικά project. Το συντονισμό της όλης εργασίας ανέλαβε η καθηγήτρια Δέσποινα Τζήμου.

Βασικός στόχος του προγράμματος -πέρα από τη συνεργασία μεταξύ μαθητών και καθηγητών - ήταν να γνωρίσουν άμεσα οι μαθητές μέσα από το υλικό που θα συγκέντρωναν οι ίδιοι τις σοβαρές συνέπειες της κατάχρησης του αλκοόλ και των υπόλοιπων εξαρτήσεων στην υγεία και στις διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες.

Στην πρώτη μας συνάντηση οι μαθητές χωρίστηκαν σε 4 υποομάδες που η καθεμιά δούλεψε με ένα από τα παρακάτω υποθέματα :

• 1η ομάδα: Αλκοόλ

• 2η ομάδα: Τσιγάρο

• 3η ομάδα: Τζόγος

• 4η ομάδα: Ναρκωτικά

Μετά από αυτές τις υποομάδες ξεκινήσαμε να αναζητούμε πληροφορίες για τα θέματα που μας δόθηκαν! Κάναμε εργασίες στην τάξη, παίξαμε παιχνίδια που αφορούσαν την κάθε μια εξάρτηση διαφορετικά, συζητήσαμε και εκτελέσαμε άμεσα την εργασία μας.

Εξάρτηση «Αλκοόλ»

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΛΚΟΟΛ

Ο όρος αλκοόλ προέρχεται από την αραβική λέξη "al kohl". Το αλκοόλ που βρίσκεται στα αλκοολούχα ποτά ονομάζεται αιθυλική αλκοόλη ή αιθανόλη

και έχει το χημικό τύπο C2 H5 OH. Ο άνθρακας, το υδρογόνο και το οξυγόνο αποτελούν τα μόνα στοιχεία της αιθυλικής αλκοόλης. Αυτή είναι το μόνο είδος

αλκοόλης που είναι ασφαλές για ανθρώπινη

κατανάλωση, ταξινομείται

φαρμακολογικά, ως γενικό κατασταλτικό και μπορεί να προκαλέσει καταστολή του κεντρικού νευρικού συστήματος. Δεν έχει

εξακριβωθεί πότε αρχίζει στην ανθρώπινη ιστορία, η χρήση του αλκοόλ, ούτε η εμφάνιση του μπορεί να συσχετισθεί με την ύπαρξη ορισμένων ιστορικών και κοινωνικών συνθηκών. Η παραγωγή και πώληση οινοπνευματωδών ποτών είναι διαδικασίες ρυθμισμένες με νόμους από τους πρώτους κιόλας πολιτισμούς.

Ο κώδικας του Χαμουραμπί περιείχε διατάξεις που ρύθμιζαν το κανονισμό λειτουργίας των "οίκων οινοποσίας". Οι Σουμέριοι και οι Αιγύπτιοι ιατροί χρησιμοποιούσαν την μπύρα και τα κρασί σαν συστατικό στοιχείο των ιατρικών συνταγών. Το νερό, που στους πρώτους γεωργικούς πολιτισμούς ήταν από τα πολυτιμότερα αγαθά, το χρησιμοποιούσαν αρχικά και για να κάνουν σπονδές στις διάφορες λατρευτικές τελετουργίες.

Αργότερα όμως αντικαταστάθηκε από το γάλα, το μέλι και το κρασί ή τη μπύρα. Η εισαγωγή των οινοπνευματωδών ποτών στο τυπικό πολλών θρησκειών συνδέεται με την ιδιότητα τους να φέρνουν τους ιερείς σε μια επιθυμητή κατάσταση έκστασης. Η ιδιότητα αυτή θεωρούνταν αποτέλεσμα της παρουσίας υπερφυσικών πνευμάτων και θεών. Το κόκκινο κρασί, στα πλαίσια των θρησκευτικών του χρήσεων ταυτίστηκε από την αρχή με το σύμβολο του 6 αίματος της ζωής και με αυτή την πνευματική σημασία πέρασε ως συστατικό στοιχείο στο χριστιανικό μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Οι μύθοι και οι μαρτυρίες που σώζονται από τον αρχαιοελληνικό και ρωμαϊκό πολιτισμό αποκαλύπτουν την κοινή σχεδόν πανομοιότητα. Έλληνες φιλόσοφοι ανέφεραν μια χονδροειδή μέθοδο απόσταξης. Ο Διόνυσος ήταν θεός του κρασιού, γιος του Δία και της Σέμελης. Οι περιπέτειες του είναι πολλές. Έτσι σ' ένα μεγάλο του ταξίδι ως την Ινδία που συνοδεύονταν από σάτυρους, άντρες και γυναίκες και κρατούσαν κληματόβεργες χορεύοντας και τραγουδώντας, δίδασκε στους ανθρώπους, που συναντούσε και τον αγαπούσαν πως να καλλιεργούν το αμπέλι και να φτιάχνουν κρασί.

Στην αρχαία Ελλάδα ευδοκιμούσε το σιτάρι, το αμπέλι, η ελιά. Όσοι δεν έτρωγαν ψωμί και δεν έπιναν κρασί, θεωρούνταν βάρβαροι. Ο κύκλωπας Πολύφημος, όντας άγριος, αγνοούσε το κρασί και τρεφόταν μόνο με κρέας και γαλακτοκομικά. Οι πολιτισμένοι έπιναν κρασί, όχι όμως άκρατο. Ο Ησίοδος και ο Πλούταρχος, θεωρούσαν ιδανική την αναλογία νερού και κρασιού 3 προς 1. Ποτά με υψηλή συγκέντρωση οινοπνεύματος παρήχθησαν για πρώτη φορά με τη χρήση της απόσταξης από τους Αλχημιστές. Ως ποτό η μπύρα ήταν γνωστή από τους προϊστορικούς ακόμα χρόνους. Παρασκευάζονταν από αλεύρι ή σπόρους δημητριακών , στην Ασσυρία , τη Βαβυλωνία και την Αίγυπτο [5.000 - 2.500 π.Χ.]. Στην Αίγυπτο η βιομηχανία της προστατευόταν από τους ίδιους τους Φαραώ. Οι Κινέζοι απέσταξαν ένα ποτό από μπύρα ρυζιού γύρω στα 800 π.Χ. ενώ το αράκ αποσταζόταν στις Ανατολικές Ινδίες από καλαμοσάκχαρο και ρύζι. Οι Άραβες ανέπτυξαν μια μέθοδο απόσταξης για την παραγωγή ποτού από κρασί.

Όμως, το οινόπνευμα (αιθυλική αλκοόλη ή αιθανόλη), αν και είναι το παλαιότερο και πιο διαδεδομένο νόμιμο ναρκωτικό, σε μεγάλες ποσότητες αποτελεί σοβαρό παράγοντα κινδύνου, που σχετίζεται με πολλές παθολογικές καταστάσεις (σωματικές και ψυχικές) και με σοβαρά κοινωνικά προβλήματα.

Η νομιμότητα, βέβαια, του οινοπνεύματος δεν είναι δεδομένη. Η ποτοαπαγόρευση στις ΗΠΑ στη δεκαετία του 1920, ή η απαγόρευση που ισχύει για τους περισσότερους μουσουλμάνους, καθιστούν την κατανάλωση του οινοπνεύματος αρκετά αμφιλεγόμενο θέμα. Ειδική επιτροπή του Βασιλικού Κολεγίου Ψυχιάτρων της Μ. Βρετανίας επισημαίνει ότι το οινόπνευμα, όπως και οι άλλες ψυχοδραστικές ουσίες, έχουν θεωρηθεί από ορισμένες κυβερνήσεις και κοινωνίες σημαντική απειλή για τη δημόσια τάξη και ηθική, ενώ από άλλες αβλαβής πηγή απόλαυσης.

Στο Συμπόσιο του Πλάτωνα περιγράφονται αναλυτικά οι διαδικασίες της σωστής οινοποσίας, αλλά δεν απουσιάζουν και οι αναφορές στις δυσμενείς της συνέπειες, όπως πονοκεφάλους, κ.ά.. Επίσης, η Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται στις απολαύσεις από τη μετριοπαθή κατανάλωση οινοπνεύματος, αλλά και στις δυσάρεστες επιπτώσεις της μέθης. Ο Ξενοφών στην "Κύρου Ανάβαση" γράφει ότι, επιστρέφοντας με τους μύριους από την Περσία, είδε στην Αρμενία να πίνουν ποτό από κριθάρι. Οι Σκύθες, οι Θράκες , οι Κέλτες 7 κ.α. έπιναν μπύρα από εκείνα τα χρόνια . Οι λαοί της Β.Ευρώπης έμαθαν την τέχνη της ζυθοποιίας από τους Ρωμαίους. Η παρασκευή ποτών με απόσταξη ήταν γνωστή στη Βρετανία πριν από την ρωμαϊκή κατάκτηση. Παρόμοια ποτά παρασκευάζονταν στην Ισπανία, Γαλλία και την υπόλοιπη Δ.Ευρώπη, κυρίως μετά τον 8ο αιώνα όπου ήλθαν σε επαφή με τους Άραβες.

Κατά το μεσαίωνα ιδρύθηκαν πολλές βιοτεχνίες μπύρας στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γερμανία, που με τον καιρό εξελίχτηκαν στις σύγχρονες τεράστιες βιομηχανίες με πλατιά κατανάλωση που πολλές φορές επιβάλλονταν κυβερνητικός έλεγχος. Στην Ελλάδα το πρώτο βιοτεχνικό εργαστήριο μπύρας ιδρύθηκε το 1864 στην Αθήνα από τον Ι.Φιξ. Αργότερα ιδρύθηκαν και άλλα.

ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ

Τα πρόσφατα έτη υπάρχει μια άνθηση της κλινικής έρευνας, σχετικά με την κατάχρηση και την εξάρτηση από το αλκοόλ, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών για συγκεκριμένες γενετικές επιρροές, την κλινική πορεία των διαταραχών που σχετίζονται με την κατάχρηση του αλκοόλ, και την ανάπτυξη νέων και χρήσιμων θεραπειών.

Οι διαταραχές χρήσης του αλκοόλ είναι κοινές θανατηφόρες καταστάσεις που μεταμφιέζονται συχνά ως άλλα ψυχιατρικά σύνδρομα. Ο μέσος όρος μείωσης της διάρκειας ζωής του ατόμου που είναι εξαρτημένο από το αλκοόλ είναι από 10 έως 15 έτη.

Κατά συνέπεια, σε μια επαρκή αξιολόγηση των προβλημάτων ζωής και των ψυχιατρικών συμπτωμάτων σε έναν ασθενή, ο γιατρός πρέπει να εξετάζει πάντα την πιθανότητα η κλινική κατάσταση να απεικονίζει τα αποτελέσματα κατάχρησης του αλκοόλ. Ο ψυχίατρος πρέπει να ανησυχεί για τον αλκοολισμό, επειδή αυτή η διαταραχή είναι ιδιαίτερα κοινή. Η δηλητηρίαση με αλκοόλ (μέθη) και η απότομη διακοπή κατανάλωσης του αλκοόλ (χωρίς ψυχο-φαρμακευτική υποστήριξη), μιμούνται πολλές σημαντικές ψυχιατρικές διαταραχές. Ο συνηθισμένος αλκοολικός δεν αποτελεί κοινό στερεότυπο. Αν και η κατάχρηση και η εξάρτηση από το αλκοόλ λέγονται συνήθως αλκοολισμός, τα πλέον πρόσφατα ψυχιατρικά εγχειρίδια δεν χρησιμοποιούν αυτόν τον όρο επειδή στερείται έναν ακριβή καθορισμό. Ο όρος παραμένει σε κοινή χρήση, εντούτοις.

Η δηλητηρίαση με αλκοόλ (μέθη) μπορεί να προκαλέσει οξυθυμία, βίαια συμπεριφορά, συναισθήματα κατάθλιψης, και σε σπάνιες περιπτώσεις, παραισθήσεις και αυταπάτες. Το μακροπρόθεσμα, κλιμακούμενο επίπεδο της κατανάλωσης αλκοόλ, μπορεί να δημιουργήσει:

1. αντοχή και εξάρτηση, καθώς επίσης και

2. τέτοια έντονη προσαρμογή του σώματος ώστε η διακοπή της χρήσης του, να μπορεί να προκαλέσει ένα σύνδρομο στέρησης που χαρακτηρίζεται συνήθως από αϋπνία, στοιχεία υπερδραστηριότητας του αυτόνομου νευρικού συστήματος και συναισθήματα άγχους και έντονης ανησυχίας.

Το ποσοστό του πληθυσμού που σε κάποιο χρονικό διάστημα της ζωής καταναλώνει αλκοόλ, φτάνει πιθανότατα το 90%. Οι περισσότεροι άνθρωποι δοκιμάζουν το αλκοόλ ήδη από τα μισά της εφηβείας. Οι διαταραχές από την κατανάλωση αλκοόλ εμφανίζουν την ίδια κατανομή, ανεξάρτητα από την κοινωνική και οικονομική τάξη των ασθενών. Τι είναι αλκοολισμός και πως παρουσιάζεται;

Αλκοολισμός είναι η δηλητηρίαση που προκαλείται από την υπερβολική και παρατεταμένη χρήση οινοπνευματωδών ποτών. Παρουσιάζεται σε δύο μορφές: την οξεία και τη χρόνια μέθη. Στην οξεία μέθη υπάρχουν διαταραχές συνειδήσεως, αναστολή φραγμών, μειωμένη αντίληψη έως κώμα και θάνατος. Στη χρόνια μέθη οι αλκοολικοί είναι ανίκανοι να αντισταθούν στην αυξημένη επιθυμία τους, οδηγούνται σιγά-σιγά σε αδυναμία να λειτουργήσουν εάν δεν πιουν (συμπτώματα στέρησης), πράγμα καταστροφικό τόσο για τους ίδιους όσο και για τον περίγυρο.

Ποια είναι τα αίτια του αλκοολισμού; Τα αίτια του αλκοολισμού είναι τα εξής: Α) το Οικογενειακό Περιβάλλον (έλλειψη στοργής, αγάπης, τρυφερότητας, ενδιαφέροντος και συμπαράστασης, ύπαρξη διαταραγμένης συμβίωσης, ορφάνια) Β) το Κοινωνικό Περιβάλλον (αδιαφορία, έλλειψη φίλων, καταπίεση) Γ) το Οικονομικό Περιβάλλον (οικονομική δυσχέρεια, ανεπάρκεια αγαθών) Δ) το χαμηλό διανοητικό και μορφωτικό επίπεδο, μοναξιά, απογοήτευση, προσωπικό αδιέξοδο, μειωμένη αυτοεκτίμηση.

Πότε κάποιος θεωρείται ότι αντιμετωπίζει πρόβλημα ακοολισμού;

Το αλκοόλ καταντάει ένα σοβαρό πρόβλημα για κάποιον όταν αρχίσουν και γίνονται ορατές οι βλαβερές του συνέπειες τόσο στην ατομική και οικογενειακή υγεία όσο και στην εργασιακή ζωή. Κάποιος μπορεί να αντιμετωπίζει πρόβλημα αλκοολισμού, α) εάν σκέφτεται συνέχεια το ποτό, β) εάν έχει προσπαθήσει από μόνος του να το κόψει αλλά ανεπιτυχώς, ή γ) όταν πίνει περισσότερες ποσότητες αλκοόλ από αυτές που είχε αρχικά προγραμματίσει να πιει.

Ο αλκοολισμός προκαλεί και σωματικές και ψυχικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Σωματικές επιπτώσεις: Προκαλούνται πολλά καρδιαγγειακά νοσήματα όπως η νόσος του μυοκαρδίου καθώς και αιφνίδιος θάνατος. Επίσης προκαλείται κίρρωση του ήπατος. Ακόμα, έχει παρατηρηθεί σημαντική μείωση του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων, γεγονός που σημαίνει ότι καταστρέφει το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου. Τέλος, σύμφωνα με έρευνες, ο αλκοολισμός προκαλεί συχνά οικιακά και εργατικά ατυχήματα, ενώ είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος στην περίπτωση που ο αλκοολικός οδηγεί κάποιο όχημα. Ψυχικές επιπτώσεις: Ελάττωση αυτοκριτικής, οξυθυμία, τάση για ψέματα, επιθετικότητα, απώλεια μνήμης, διαταραχές, εμφάνιση παραισθήσεων και μείωση της σεξουαλικής απόδοσης.

Ποια είναι τα στερητικά συμπτώματα ενός αλκοολικού; Σε αρχικό στάδιο εθισμού: • κεφαλαλγία, ανησυχία • αίσθημα φόβου. Σε προχωρημένο στάδιο εθισμού: • ναυτία, εμετός, πυρετός • παραισθήσεις, επιληπτικές

κρίσεις • εφίδρωση, τρομώδες παραλήρημα (το οποίο μπορεί να είναι ακόμη και θανατηφόρο).

Πώς μπορεί να θεραπευθεί ο αλκοολισμός; Η θεραπεία ξεκινάει από τον ίδιο τον ασθενή. Η αποδοχή του προβλήματος είναι το σημαντικότερο βήμα. Είναι μια προσπάθεια επίπονη, μακροχρόνια και με πολλές στιγμές αδυναμίας. Η θεραπεία αποτοξίνωσης των αλκοολικών γίνεται με ψυχοθεραπεία και με φάρμακα σε ψυχιατρικές κλινικές. Παρουσιάζει δυστυχώς τεράστιες δυσκολίες. Οι αλκοολικοί συνήθως αρνούνται ότι έχουν πρόβλημα εθισμού στο αλκοόλ και δεν ζητούν βοήθεια από ειδικούς, πιστεύοντας ότι έτσι οι υπόλοιποι τους λυπούνται. Υπάρχουν βεβαίως κρατικά και δημόσια ιδρύματα όπου άτομα που πάσχουν από αλκοολισμό μπορούν να μιλήσουν για τα προβλήματά τους και να βοηθηθούν από ειδήμονες. Οι άνθρωποι αυτοί χρήζουν βοήθειας εξειδικευμένου ιατρικού προσωπικού. Οι βασικές παράμετροι που θα μπορούσαν να συμβάλουν ¬θετικά σε οποιοδήποτε θεραπευτικό πρόγραμμα είναι οι εξής : Κατάρτιση θεραπευτικού¬Αναγνώριση και αξιολόγηση του προβλήματος Διαχρονική παρακολούθηση¬ Θεραπευτικό πρόγραμμα ¬προγράμματος

Αδυναμία ή ασθένεια;

Η κατάχρηση του αλκοόλ συνεπάγεται ανθυγιεινές και επικίνδυνες συνήθειες κατανάλωσης, όπως το καθημερινό ποτό ή τα υπερβολικά πολλά ποτά την ίδια ημέρα. Είναι αυτή που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στις σχέσεις, στην δουλειά ή ακόμη και σε νομικό επίπεδο. Αν η κατάχρηση όμως συνεχιστεί, μπορεί να οδηγήσει σε εξάρτηση από το οινόπνευμα: Ο εθισμός αυτός είναι που ονομάζουμε αλκοολισμό και σημαίνει την σωματική και διανοητική εξάρτηση από το αλκοόλ. Με δυο λόγια, νιώθεις συνεχώς την ισχυρή επιθυμία να πιεις, κάτι που αποτελεί μια χρόνια ασθένεια. Δεν είναι απλώς αδυναμία ή έλλειψη θέλησης. Όπως πολλές άλλες ασθένειες, ο αλκοολισμός έχει την δική του πορεία και τα δικά του συμπτώματα, που μάλιστα επηρεάζονται και από τα γονίδια αλλά και από τον τρόπο ζωής.

ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΜΑΣ

Το αλκοόλ απορροφάται από το σώμα σας μέσω του στομάχου και του λεπτού εντέρου και μέσω αυτού στο συκώτι και στη συνέχεια στην καρδιά, τον εγκέφαλο, τους μύες και άλλους ιστούς. Το σώμα σας δεν μπορεί να αποθηκεύσει το αλκοόλ και συνεπώς το διασπά. Η ικανότητα του σώματός σας να επεξεργάζεται το αλκοόλ εξαρτάται από την ηλικία, το βάρος, το φύλο

Οι επιδράσεις στο σώμα σας είναι ποικίλες και διαφορετικές.

Το φύλο παίζει ρόλο

Μας συγχωρείτε κυρίες μου, αλλά δεν μπορείτε να καταναλώνετε τις ίδιες ποσότητες αλκοόλ με τους άντρες. Δεν πρόκειται για κάποια αντρική συνομωσία αλλά για βιολογικό γεγονός! Οι γυναίκες έχουν λιγότερα σωματικά υγρά από τους άντρες άρα η συγκέντρωση αλκοόλ (BAC) στο αίμα τους είναι αναλογικά υψηλότερη. Έτσι, αν μια γυναίκα που ζυγίζει 60 κιλά καταναλώσει δύο μονάδες αλκοόλ, τότε ένας άντρας

ίδιου μεγέθους πρέπει να καταναλώσει 3 μονάδες για να φτάσει το αλκοόλ στο αίμα του στα ίδια επίπεδα. Υπάρχουν αποδείξεις ότι οι γυναίκες έχουν λιγότερες ποσότητες του ενζύμου ADH (το οποίο είναι υπεύθυνο για τη διάσπαση του αλκοόλ στο συκώτι και τα τοιχώματα του στομάχου) κι αυτό ίσως παίζει ρόλο για τα υψηλότερα επίπεδα BAC.

Ομορφιά

Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει αρνητικά την εμφάνιση τόσο των γυναικών όσο και των ανδρών. Η συστηματική κατανάλωση αφυδατώνει το σώμα και το δέρμα. Αυτό γίνεται γιατί εμποδίζει την απελευθέρωση αντι-διουρητικών ορμονών και τα νεφρά αποβάλλουν υπερβολική ποσότητα νερού. Οι υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ διαστέλλουν τα αιμοφόρα αγγεία που βρίσκονται κάτω από το δέρμα και καταλήγουν στην εμφάνιση αντιαισθητικών φλεβών στη μύτη και τα μάγουλα. Άσχημη αναπνοή; Το συκώτι μεταβολίζει τη μεγαλύτερη ποσότητα αλκοόλ αλλά το 5-10% αποβάλλεται από τα ούρα, την αναπνοή και τον ιδρώτα.

Όραση

Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία των ματιών τα οποία δείχνουν κόκκινα και «ματωμένα». Επηρεάζει επίσης τα σήματα που στέλνουν τα μάτια στον εγκέφαλο, η όραση θολώνει και γίνεται δυσκολότερο να κρίνει κανείς τις αποστάσεις και τις ταχύτητες. Για το λόγο αυτό, σε πολλά τροχαία εμπλέκονται οδηγοί ή πεζοί με υψηλά επίπεδα αλκοόλ στο αίμα τους.

Αίμα και έντερα

Η υπερβολική ποσότητα αλκοόλ ερεθίζει το στομάχι και μπορεί να οδηγήσει σε ναυτίες, κράμπες, κοιλιακούς πόνους και διάρροια. Η κατανάλωση τροφής πριν ή κατά τη διάρκεια επιβραδύνει την απορρόφηση του αλκοόλ από το αίμα.

Καρδιά

Η στεφανιαία νόσος είναι η κύρια αιτία θανάτου στην Ευρώπη, υπεύθυνη για το 30% περίπου των θανάτων. Η υπεύθυνη κατανάλωση αλκοόλ, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου και εγκεφαλικού κυρίως στους άνδρες άνω των 40 και στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, όταν δηλαδή οι παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση της στεφανιαίας νόσου αυξάνονται σημαντικά. Η κατανάλωση αλκοόλ δεν συνιστάται όμως εάν έχετε υψηλή πίεση. Αν κάποιος πάσχει από κάποια καρδιακή πάθηση μπορεί να καταναλώνει αλκοόλ συγκρατημένα μόνο αν το αλκοόλ δεν επηρεάζει τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει. Θα πρέπει πάντα όμως να συμβουλεύεται γιατρό. Η υπερβολική κατανάλωση αντίθετα καταπονεί την καρδιά και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης εμφραγμάτων, εγκεφαλικών και καρδιακών παθήσεων. Πιστεύεται ότι το αλκοόλ και όχι κάποιο συγκεκριμένο ποτό είναι αυτό είναι υπεύθυνο για το 75% των καρδιο-προστατευτικών επιδράσεων των αλκοολούχων ποτών. Το αλκοόλ τροποποιεί ευνοϊκά την ισορροπία των λιπών ή των λιπιδίων στο αίμα διεγείροντας το συκώτι ώστε να παράγει «καλή» χοληστερόλη υψηλής πυκνότητας (HDL). Η HDL απομακρύνει την «κακή» χοληστερόλη χαμηλής πυκνότητας (LDL) από τις αρτηρίες και τις φλέβες ώστε να αποβληθούν μέσω της χολής. Το αλκοόλ μειώνει τη δημιουργία θρόμβων ή την «προσκόλληση» των ερυθρών αιμοσφαιρίων που αν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να δημιουργήσει θρόμβο που θα μπλοκάρει τη ροή του αίματος σε μια αρτηρία ή φλέβα προκαλώντας έμφραγμα ή εγκεφαλικό. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, η κατανάλωση ενός ή δύο ποτών την ημέρα για τους άνδρες και ενός για τις γυναίκες δεν επιδεινώνει τις καρδιακές παθήσεις. Ξεπερνώντας αυτό το όριο, αυξάνεται σημαντικά η αρτηριακή πίεση η οποία επιδεινώνει τις καρδιακές παθήσεις.

Συκώτι

Το συκώτι διασπά τη μεγαλύτερη ποσότητα από το αλκοόλ που καταναλώνουμε (το υπόλοιπο αποβάλλεται από το σώμα μας μέσω της αναπνοής, των ούρων και του ιδρώτα). Το συκώτι περιέχει ένζυμα που διασπούν το αλκοόλ σε νερό και διοξείδιο του άνθρακα τα οποία είναι ακίνδυνα για το σώμα μας. Παρ’ όλα αυτά, το συκώτι μπορεί να διασπά μία μονάδα αλκοόλ περίπου την ώρα στους ενήλικες, το υπόλοιπο κυκλοφορεί στο αίμα, τον εγκέφαλο και τα υπόλοιπα όργανα. Το αλκοόλ θα συνεχίσει να κυκλοφορεί μέχρι να διασπαστεί όλο από το συκώτι.

Αν το σώμα δε μπορεί να αντιμετωπίσει το αλκοόλ που βρίσκεται στο σύστημά του, το άτομο θα λιποθυμήσει ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις θα πέσει σε κώμα (που μπορεί να είναι μοιραίο).

Η μακροχρόνια και συστηματική κατανάλωση αλκοόλ εξουδετερώνει τα ηπατικά κύτταρα οδηγώντας σε σοβαρές ηπατικές παθήσεις.

Η μακρόχρονη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί επίσης να οδηγήσει σε καρκίνο του ήπατος ή άλλους τύπους καρκίνου.

Ηπατικές ασθένειες που οφείλονται στην αλόγιστη και συστηματική κατανάλωση αλκοόλ

• Ηπατική στεάτωση – συσσώρευση λίπους. Αυτό μπορεί να συμβεί μετά από μια και μόνη περίσταση υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ ή ως αποτέλεσμα τακτικής κατανάλωσης πάνω από τα προτεινόμενα όρια. Αντιστρέφεται πολύ γρήγορα με την αποβολή του αλκοόλ και δεν προκαλεί μόνιμες βλάβες. Αν όμως συνεχιστεί η τακτική κατανάλωση αλκοόλ τότε το 15 – 20% των ατόμων θα αναπτύξει πιο σοβαρές ηπατικές παθήσεις που θα έχουν τη μορφή αλκοολικής ηπατίτιδας και κίρρωσης του ήπατος.

• Αλκοολική ηπατίτιδα – ηπατική φλεγμονή που ποικίλει μεταξύ ήπιας και οξείας. Τα άτομα με ήπια ως μέση αλκοολική ηπατίτιδα μπορεί να μη γνωρίζουν ότι πάσχουν από ηπατική βλάβη ενώ τα άτομα που πάσχουν από οξεία αλκοολική ηπατίτιδα μπορεί να αναπτύξουν ρήξη του ήπατος. Η αλκοολική ηπατίτιδα μπορεί να αντιστραφεί σε αρκετά άτομα αν σταματήσουν άμεσα την κατανάλωση αλκοόλ.

• Αλκοολική κίρρωση – είναι το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας όπου ο φυσιολογικός ηπατικός ιστός αντικαθίσταται από ουλώδη ιστό που σταδιακά θα οδηγήσει στην ανικανότητα του ήπατος να λειτουργεί σωστά. Τα άτομα με κίρρωση που έχει προκληθεί από την κατανάλωση αλκοόλ, μπορεί να μην έχουν συμπτώματα ή σημάδια ή μπορεί να έχουν διάφορες επιπλοκές όπως ίκτερο, κατακράτηση υγρών ή σοβαρή αιμορραγία οισοφάγου. Αν και η αλκοολική κίρρωση δεν είναι αναστρέψιμη, η διακοπή κατανάλωσης αλκοόλ μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο για την επιβίωση του πάσχοντος.

Εγκέφαλος

Το αλκοόλ δρα ως κατασταλτικό στον εγκέφαλο, το κέντρο ελέγχου του σώματος. Μπορεί να κάνει το άτομο που πίνει να αισθάνεται ευτυχισμένο για λίγο αλλά αυτό συνήθως ακολουθείται από κατάθλιψη. Η μακρόχρονη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να καταστρέψει τα εγκεφαλικά κύτταρα και να προκαλέσει απώλεια μνήμης και διανοητικά προβλήματα. Το αλκοόλ «κλέβει» νερό από τον εγκέφαλο. Έτσι, καθώς το σώμα ξεκινά το μεταβολισμό του αλκοόλ, το άτομο μπορεί να αισθανθεί ζαλάδα και πονοκέφαλο αν έχει καταναλώσει μεγάλη ποσότητα αλκοόλ. Ύπνος: Το αλκοόλ εμποδίζει τον ύπνο REM (Rapid Eye Movement). Είναι η πιο σημαντική φάση του ύπνου, έτσι η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να καταστρέψει την πιθανότητα κάποιου να ξεκουραστεί σωστά. Αυτιά: Μετά την κατανάλωση αλκοόλ, το άτομο μπορεί να διαπιστώσει ότι του είναι πιο δύσκολο να ακούσει τους ήχους ή την πηγή τους. Αυτό σημαίνει ότι δε μπορεί να αντιδράσει σωστά σε ότι συμβαίνει γύρω του. Αυτός είναι

ένας από τους λόγους που συμβαίνουν τόσα ατυχήματα με πεζούς που έχουν καταναλώσει αλκοόλ.

Εγκυμοσύνη και Γονιμότητα

• Γυναίκες

Η κατανάλωση αλκοόλ από γυναίκες συχνότερα από μία ή δύο φορές την εβδομάδα ή η κατανάλωση περισσότερων από ένα ή δύο ποτών κάθε φορά μπορεί να επηρεάσει την έμμηνο ρύση τους και τα επίπεδα γονιμότητάς τους. Σύμφωνα με έρευνες, η κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της προσπάθειας σύλληψης μπορεί να επηρεάσει τις πιθανότητες μιας γυναίκας να μείνει έγκυος και να αυξήσει τον κίνδυνο αποβολής. Μια γυναίκα δε γνωρίζει τις πρώτες εβδομάδες αν είναι έγκυος. Μην καταναλώνοντας αλκοόλ ενώ προσπαθεί να συλλάβει, το έμβρυο δεν εκτίθεται στο αλκοόλ και τις πιθανές βλάβες που μπορεί να προκαλέσει κατά την πρώιμη και κριτικής σημασίας περίοδο ανάπτυξης του εμβρύου.

• Άνδρες

Η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει τη σεξουαλική τους απόδοση, αφού όσοι πίνουν δεν έχουν πλήρη έλεγχο του σώματός τους. Το αλκοόλ μειώνει την ποσότητα του σπέρματος και η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει προσωρινή ανικανότητα. Το αλκοόλ επηρεάζει επίσης την κρίση μας, άρα τα ζευγάρια μπορεί να έρθουν σε σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων ή μακρόχρονης δέσμευσης που δεν έχουν προγραμματίσει! Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ μπορεί να μειώσει τα επίπεδα τεστοστερόνης στους άνδρες καθώς και την ποιότητα και την ποσότητα του σπέρματος. Προτείνεται λοιπόν στους άνδρες να μειώσουν την κατανάλωση σε ένα ή δύο ποτά την ημέρα αν το ζευγάρι προσπαθεί να συλλάβει.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΛΚΟΟΛ

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ. 2005) η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να χαρακτηριστεί ως:

1. Επικίνδυνη κατανάλωση αλκοόλ: Ως επικίνδυνη κατανάλωση αλκοόλ έχει οριστεί το επίπεδο ή ο τρόπος κατανάλωσης που είναι πιθανόν να οδηγήσει σε βλάβη εάν οι συνήθειες κατανάλωσης επιμείνουν. Δεν υπάρχει καθορισμένη συμφωνία για το επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ. Ο ορισμός του Π.Ο.Υ. την περιγράφει ως τη μέση ημερήσια κατανάλωση 20 - 40gr αλκοόλης για τις γυναίκες και 40 - 60gr για τους άνδρες.

2. Επιβλαβής κατανάλωση αλκοόλ: Ως επιβλαβής κατανάλωση αλκοόλ ορίζεται η μορφή κατανάλωσης που σχετίζεται με πρόκληση βλάβης στην υγεία, είτε οργανική (όπως κίρρωση του ήπατος) είτε ψυχική (όπως η δευτερογενής κατάθλιψη που

ακολουθεί τη χρήση αλκοόλ). Βασιζόμενος σε επιδημιολογικά στοιχεία που συσχετίζουν την κατανάλωση αλκοόλ με τη βλάβη, ο Π.Ο.Υ. υιοθέτησε ως ορισμόγια την επιβλαβή κατανάλωση αλκοόλ τη μέση κατανάλωση άνω των 40gr αλκοόλης ημερησίως στις γυναίκες και άνω των 60gr για τους άνδρες.

3. Bαριά επεισοδιακή κατανάλωση αλκοόλ «BINGE DRINKING»: Ο όρος αυτός εμπεριέχει εκτός από τη βαριά κατανάλωση την έννοια του σε μία μόνη περίσταση ή «συνεδρία χρήσης» ή στην καθομιλουμένη στην «καθισιά». Η χρήση οδηγεί σε τοξίνωση. Ένας άλλος ορισμός θα μπορούσε να είναι η κατανάλωση σε μία μόνο περίσταση το λιγότερο 60gr αλκοόλης.

Το αλκοόλ στον οργανισμό ασκεί πολύπλευρη φαρμακολογική και τοξική δράση και επηρεάζει τη λειτουργία πολλών συστημάτων. Οι δράσεις του εξαρτώνται από την πυκνότητα του αλκοόλ στο αίμα.

Προβλήματα υπερβολικής χρήσης αλκοόλ. Η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών δεν είναι υπόθεση της σύγχρονης κοινωνίας. Είναι συνήθεια τόσο παλιά όσο και η κοινωνική ζωή των ανθρώπων. Η κατανάλωση χαμηλών ποσοτήτων οινοπνευματωδών ποτών, συνήθως δεν προκαλεί ιδιαίτερα προβλήματα υγείας. Προβλήματα υπάρχουν από τη στιγμή που υπάρχει εξάρτηση ενός ατόμου από το αλκοόλ. Εξάρτηση υπάρχει, όταν το άτομο ικανοποιείται μόνο με τη συνεχή και σε μεγάλη ποσότητα κατανάλωση αλκοολούχων ποτών. Η εξάρτηση από το αλκοόλ είναι ανάλογη με την εξάρτηση από τις ναρκωτικές ουσίες. Ωστόσο δεν κινδυνεύουν για βλάβη της υγείας μόνο οι αλκοολικοί. Εξ' ίσου κινδυνεύουν και αυτοί που χαρακτηρίζονται ως "κοινωνικοί" πότες, εφ' όσον η καθημερινή τους κατανάλωση ξεπερνάει κάποια όρια.

Oι βλάβες που μπορεί να προκαλέσει το αλκοόλ είναι:

• αφυδάτωση • στομαχικές διαταραχές (γαστρίτιδα, αιμορραγίες, έλκη) • υψηλή αρτηριακή πίεση • έλλειψη βιταμινών • σεξουαλικές διαταραχές • εγκεφαλικές βλάβες • αρρώστιες των μυών • προβλήματα στο νευρικό σύστημα • ηπατικές βλάβες • καρκίνο στόματος, λάρυγγα και οισοφάγου • περισσότερες επιπλοκές στους διαβητικούς

Άλλες επιβλαβείς δράσεις του αλκοόλ στον οργανισμό:

Μεταξύ των άλλων επιδράσεων του αλκοόλ στον οργανισμό περιλαμβάνονται:

• η εμφάνιση αιματολογικών διαταραχών (αναιμία ή θρομβοπενία), • οι μυοσκελετικές διαταραχές (μυοπάθειες, οστεοπόρωση κ.λπ.), • οι διαταραχές της αναπαραγωγικής λειτουργίας (διαταραχές στύσης,

μείωση όγκου και ποιότητας του σπέρματος κ.λπ.). ΘΕΡΑΠΕΙΑ-ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗ

Η θεραπεία ξεκινάει από τον ίδιο τον ασθενή. Η αποδοχή του προβλήματος είναι το σημαντικότερο βήμα. Είναι μια προσπάθεια επίπονη, μακροχρόνια και με πολλές στιγμές αδυναμίας. Η θεραπεία αποτοξίνωσης των αλκοολικών γίνεται με ψυχοθεραπεία και με φάρμακα σε ψυχιατρικές κλινικές. Παρουσιάζει δυστυχώς τεράστιες δυσκολίες. Οι αλκοολικοί συνήθως αρνούνται ότι έχουν πρόβλημα εθισμού στο αλκοόλ και δεν ζητούν βοήθεια από ειδικούς. Ωστόσο, χρήζουν βοήθειας εξειδικευμένου ιατρικού προσωπικού. Η πίεση που ασκεί η οικογένεια ώστε το εξαρτημένο άτομο να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του είναι σημαντικότατη και είναι μία από τις κύριες πηγές κινητοποίησης του. Έχει μεγάλη σημασία λοιπόν να γίνει αποδεκτό το αίτημα βοήθειας των συγγενών του αλκοολικού και να αξιοποιηθεί το κίνητρο τους για αλλαγή. Η υποστήριξη της οικογένειας καθώς και η συμμετοχή της σε θεραπευτικό πρόγραμμα συνδέεται με θετική έκβαση, ενώ οι οικογενειακές συγκρούσεις, τα κριτικά σχόλια και η φτωχή επικοινωνία στο ζεύγος συνδέονται με συχνότερες υποτροπές. Οι βασικές παράμετροι που θα μπορούσαν να συμβάλλουν θετικά σε οποιοδήποτε θεραπευτικό πρόγραμμα είναι οι εξής:

• Αναγνώριση και αξιολόγηση του προβλήματος. Μεγάλη σημασία έχει η στάση του ειδικού στην πρώτη επαφή με τον προβληματικό πότη. Χρειάζεται επίμονη προσπάθεια για τη λεπτομερή αξιολόγηση κάθε πτυχής της γενικότερης υγείας και των δραστηριοτήτων του ανθρώπου.

• Κατάρτιση θεραπευτικού προγράμματος. Με βάση το δεδομένο ότι όλοι οι αλκοολικοί δεν παρουσιάζουν την ίδια κλινική εικόνα (π.χ. συμπτώματα, βαθμό εξάρτησης κ.λπ.), η κατάρτιση του θεραπευτικού προγράμματος απαιτεί δύο βασικά στοιχεία:

o Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης που προαναφέρθηκε και

o Την ενεργό συμμετοχή του ασθενούς στις αποφάσεις σχετικά με τη θεραπευτική διαδικασία.

Φάσεις εξάρτησης από το αλκοόλ και συμπτώματα (κατά Jellinek) Α. Πρόδρομος φάση

• Κενά μνήμης (blackouts) μετά από μέθη. • Κατανάλωση αλκοόλ στα κρυφά, αναζήτηση ευκαιριών να πιει χωρίς να το ξέρει ο περίγυρος. • Συνεχής σκέψη στην αλκοόλη (αν έχει απόθεμα, αν εκεί που πάει υπάρχει). • Λαίμαργη πόση 1ου ποτηριού. • Ενοχές.

• Αποφυγή συνομιλιών με υπαινιγμούς για θέματα αλκοολισμού. • Αύξηση συχνότητας κενών μνήμης.

Β. Κριτική φάση

• Απώλεια ελέγχου. • Εξηγήσεις-δικαιολογίες γιατί πίνει. • Αντίσταση σε κριτική και κατηγορίες, επιθετική συμπεριφορά • Διαρκές αίσθημα ενοχής, συντριβής. • Περίοδοι προσπαθειών αποχής με αποτυχία. • Αλλαγή συστήματος κατανάλωσης (να μην πίνουν ορισμένες ώρες ή συγκεκριμένο ποτό). • Απώλεια φίλων, αποξένωση. • Απώλεια εργασιακής σχέσης. • Συγκέντρωση ενδιαφέροντος στο αλκοόλ. • Απώλεια ενδιαφερόντων. • Αίσθημα αυτολύπησης. • Αλλαγή τρόπου συμπεριφοράς και συνηθειών στο οικογενειακό περιβάλλον. • Αναίτια ευερεθιστότητα και αγανάκτηση. • Παραμέληση σωστής διατροφής. • Πρώτη εισαγωγή σε νοσοκομείο λόγω σωματικών ενοχλήσεων, σαφώς επακόλουθων της κατάχρησης, τα οποία όμως ερμηνεύονται διαφορετικά. • Ελάττωση σεξουαλικής ικανότητας. • Ιδέες (παρανοειδείς ή υπερβολικές), ζηλοτυπία. • Κατανάλωση αλκοόλ ήδη από τις πρωινές ώρες.

Γ. Χρόνια φάση

• Συχνά ολοήμερες μέθες. • Ηθική πτώση. • Επηρεασμός σκέψης. • Παροδικά ψυχωσικά επεισόδια. • Κατανάλωση αλκοόλ με άτομα κατώτερης υποστάθμης. 18 • Πόση after shave, κολόνιας, μπλε οινοπνεύματος. • Απώλεια ανοχής στην αιθανόλη. • Αγχώδεις αντιδράσεις. • Τρόμος άκρων χειρών, κεφαλής, γλώσσας. • Ψυχοκινητική αναστολή. • Το αλκοόλ γίνεται για τον άρρωστο κάτι σαν δαίμονας. • Το οικοδόμημα με τις δικαιολογίες και εκλογικεύσεις καταρρέει (εύκολα αφήνεται σε θεραπευτικούς χειρισμούς).

Θεραπευτικό πρόγραμμα

Ανάλογα με την κλινική εικόνα του εξαρτημένου από το αλκοόλ ατόμου, τα πρώτα στάδια ενός θεραπευτικού προγράμματος μπορεί να απαιτήσουν:

Αποτοξίνωση:

Η αποτοξίνωση δεν είναι θεραπεία για αλκοολισμό αλλά είναι μια περίοδος αποχής από το αλκοόλ με στόχο την προετοιμασία του ατόμου για απεξάρτηση και ανάρρωση.

Αντιμετώπιση οργανικών ή και ψυχιατρικών διαταραχών:

Η ανάγκη εισαγωγής σε νοσοκομείο ή ψυχιατρείο για την αντιμετώπιση πιθανών διαταραχών εξαρτάται από την κατάσταση που βρίσκεται ο αλκοολικός. Συνήθως πολλά από τα προβλήματα που παρουσιάζουν οι αλκοολικοί μπορούν να αντιμετωπιστούν στα εξωτερικά ιατρεία και όχι στα νοσοκομεία και στις κλινικές.

Στόχοι θεραπευμένου

Να αναγνωρίσει ο χρήστης την ανάγκη του για αλλαγή της παρούσας κατάστασής του (δεν πάει άλλο, κάτι πρέπει να κάνω).

Να αναγνωρίσει ο εξαρτημένος την ανάγκη του για βοήθεια (δεν μπορώ να τα καταφέρω μόνος).

Να αναγνωρίσει και να συνειδητοποιήσει την εξάρτησή του. Να αναγνωρίσει την ανάγκη του για αποχή. Να αναγνωρίσει το σκοπό της αλλαγής του (πρέπει να αλλάξω, να δω τη ζωή

μου αλλιώς αν δε θέλω να ξαναγυρίσω στο ποτό).

Σε κάθε θεραπευτικό πρόγραμμα θα πρέπει η σχέση του θεράποντος και του θεραπευμένου να είναι ειλικρινής και να υπάρχει μεταξύ τους εμπιστοσύνη. Επίσης κάθε θεραπευτική παρέμβαση πρέπει να εμπεριέχει κατάρτιση εφικτών θεραπευτικών στόχων. Επιπλέον απαραίτητη είναι η στήριξη της οικογένειας του αλκοολικού. Η συμβουλευτική οικογένειας, η οικογενειακή ψυχοθεραπεία και η θεραπεία ζεύγους έδειξαν να είναι αποτελεσματικά εργαλεία για την αντιμετώπιση του αλκοολισμού και των σχετιζόμενων προβλημάτων. Η θεραπευτική συνεργασία με την οικογένεια που περιλαμβάνει τα παιδιά σε ορισμένες τουλάχιστον συνεδρίες, ακόμα και όταν είναι ανήλικα, θεωρείται ένα χρήσιμο θεραπευτικό εργαλείο, ενώ παράλληλα είναι απαραίτητο να ενισχυθούν τα προγράμματα πρόληψης που απευθύνονται σε παιδιά εξαρτημένων.

Εξάρτηση «Τζόγος»

Τι είναι εξάρτηση;

Η εξάρτηση χαρακτηρίζεται από την έντονη προσήλωση ενός ατόμου προς ένα αντικείμενο ή άλλο άτομο εξαρτημένος δημιουργεί τη ζωή του γύρω από το αντικείμενο της εξάρτησής του.

Πότε ο τζόγος γίνεται εξάρτηση;

Είναι γεγονός ότι τα τυχερά παιχνίδια είναι δυνατόν, κάτω από ορισμένες συνθήκες, να δημιουργήσουν εθισμό σε ένα παίκτη.

Αυτό δε συμβαίνει μόνο στα παιχνίδια του καζίνο ή τα τυχερά παιχνίδια στο ίντερνετ, αλλά μπορεί να συμβεί και σε όλα τα τυχερά παιχνίδια γενικότερα.

Ο παθολογικός τζόγος αποτελεί μια εξαρτητική συμπεριφορά χαρακτηριζόμενη από την απώλεια αυτοελέγχου και τη βαθμιαία οικονομική, ηθική και συναισθηματική κατάπτωση του παίκτη. Το άτομο δε μπορεί να σταματήσει τη συγκεκριμένη συμπεριφορά, καθώς αυτή τον κάνει να αισθάνεται όμορφα. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε επίπεδο φυσιολογίας οι εθισμοί που αφορούν συμπεριφορές έχουν παρόμοιο τρόπο λειτουργίας με τον εθισμό σε ουσίες.

Στα πλαίσια της εξάρτησης αυτής, ο παίκτης αναπτύσσει ανεκτικότητα, δηλαδή θέλει να παίζει όλο και περισσότερο, συχνά χάνοντας την έννοια του χρόνου και παρουσιάζοντας συναισθηματικές μεταπτώσεις (ευφορία-δυσφορία).

Η απότομη διακοπή του τζόγου παρουσιάζει συχνά σύνδρομο στέρησης, ανάλογου του αλκοόλ και άλλων ουσιών, με συμπτώματα όπως: πόνος στο στομάχι, ναυτία, ίλιγγος, διαταραχές διατροφής και ύπνου, άγχος, δυσφορία. Κάποιες φορές παρατηρείται επιληψία ή ακόμα και κατάθλιψη.

Στον παθολογικό τζόγο η έντονη ανάγκη του ατόμου να παίζει τυχερά παιχνίδια είναι τέτοια, ώστε να δημιουργείται πρόβλημα στη προσωπική ή επαγγελματική του ζωή. Έτσι, σταδιακά παραμελεί τους ρόλους που έχει σαν σύζυγος, πατέρας, εργαζόμενος, φίλος και δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στους ρόλους εκείνους που έχουν να κάνουν με την εξάρτησή του, δηλαδή το ρόλο του παίκτη, του φιλάθλου και του θαμώνα χαρτοπαικτικών λεσχών. Το άτομο αρχίζει να έχει προβλήματα στις σχέσεις του με τους άλλους, απομονώνεται κοινωνικά, αρχίζει και αντιμετωπίζει έντονα οικονομικά ή ακόμη και νομικά προβλήματα, αλλά παρόλα αυτά δε μπορεί να σταματήσει τον τζόγο.

Η επαναλαμβανόμενη δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά, όπως φαίνεται από τουλάχιστον πέντε (ή περισσότερα) από τα παρακάτω:

Το βασικό κριτήριο, σύμφωνα με το DSM-IV, είναι η επίμονη και επαναλαμβανόμενη δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά, όπως φαίνεται από τουλάχιστον πέντε (ή περισσότερα) από τα παρακάτω:

Το άτομο έχει συνεχόμενες σκέψεις γύρω από τυχερά παιχνίδια Παίζει συνεχώς όλο και μεγαλύτερα ποσά Έχουν γίνει προσπάθειες διακοπής της συμπεριφοράς, αλλά ήταν ανεπιτυχείς Η συμπεριφορά αλλάζει δραστικά όταν προσπαθεί να διακόψει τον τζόγο

(συναισθηματική ευαισθησία, μη λειτουργικότητα) Χρησιμοποιεί τον τζόγο για να αποφύγει άλλα προβλήματα που έχει στη ζωή

του Συνεχίζει να παίζει τυχερά παιχνίδια με σκοπό να κερδίσει όσα έχασε

παίζοντας Ψεύδεται για τον αριθμό των ωρών που ασχολείται με τον τζόγο ή για το

μέγεθος των ποσών που παίζει Έχει προσπαθήσει να βρει λεφτά για να τζογάρει μέσω παράνομων ή

ανήθικων τρόπων Αντιμετωπίζει προβλήματα στον επαγγελματικό ή προσωπικό τομέα που

σχετίζονται με τον τζόγο Στηρίζεται αποκλειστικά σε άλλα άτομα ώστε να τον βοηθήσουν να βγει από

το οικονομικό και ηθικό αδιέξοδο που έχει φτάσει μέσω του τζόγου

Αιτίες

Δεν είναι ξεκάθαρο τι οδηγεί τους ανθρώπους στον παθολογικό τζόγο.

Οι περισσότεροι τζογαδόροι μιλάνε για την έντονη συγκίνηση ή ευφορία που βιώνουν καθώς παίζουν και εικάζεται ότι αυτή και άλλες εθιστικές συμπεριφορές απελευθερώνουν βήτα-ενδορφίνες στον εγκέφαλο που δίνουν στο άτομο μια εσωτερική ευχαρίστηση (οι βήτα-ενδορφίνες είναι κάτι σαν ενδογενή ναρκωτικά για τον εγκέφαλο). Η αναμενόμενη ευχαρίστηση κάνει το άτομο να θέλει να επαναλάβει τη συμπεριφορά.

Κάποιο ρόλο μπορεί επίσης να παίζουν λειτουργικές διαταραχές στους νευροδιαβιβαστές σεροτονίνη, νορεπινεφρίνη, ντοπαμίνη (φυσικές χημικές ουσίες που μεταφέρουν τα μηνύματα από και προς τον εγκέφαλο). Η σεροτονίνη παίζει βασικό ρόλο στη ρύθμιση της διάθεσης και της συμπεριφοράς. Η νορεπινεφρίνη εκκρίνεται ως αντίδραση στο στρες και μπορεί να σχετίζεται με τη διέγερση και τη λήψη ρίσκου που χαρακτηρίζουν τον παθολογικό τζόγο. Η ντοπαμίνη εμπλέκεται γενικά στην ανάπτυξη εθισμού, επειδή εκκρίνεται από τον εγκέφαλο ως μέρος του συστήματος επιβράβευσης μέσω του οποίου μαθαίνουμε να επιζητούμε πράγματα που μας κάνουν να νιώθουμε ευχαρίστηση (π.χ. φαγητό, σεξ).

Παράγοντες που συντελούν στην ανάπτυξη παθολογικού τζόγου

• Προϋπάρχοντα προβλήματα χρήσης ουσιών ή ψυχικές διαταραχές. • Διαθεσιμότητα της δραστηριότητας στο κοντινό περιβάλλον. • Οικογενειακό ιστορικό παθολογικού τζόγου. • Λήψη φαρμάκων που αποκαλούνται “αγωνιστές ντοπαμίνης”. • Συγκεκριμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας: έντονη ανταγωνιστικότητα,

εργασιομανία, νευρικότητα, λαχτάρα για διέγερση.

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Το δύσκολο για ένα παίκτη, αλλά και το οικογενειακό του περιβάλλον, είναι πρώτα από όλα να αναγνωρίσουν το πρόβλημα και να το αποδεχτούν. Το επόμενο βήμα είναι να αναζητήσουν βοήθεια από ειδικούς και λύση στο πρόβλημα της εξάρτησης. Η θεραπεία του παθολογικού τζόγου συνίσταται στο να βοηθήσει τον ασθενή να ξεπεράσει τις παράλογες σκέψεις που έχει αναπτύξει, σχετικά με τον έλεγχο τυχαίων γεγονότων, καθώς και στην αντιμετώπιση των διαφόρων ψυχιατρικών και νευρολογικών συμπτωμάτων που παρουσιάζονται συνήθως λόγω της εξαρτητικής διαδικασίας.

Κύριος στόχος της θεραπευτικής διαδικασίας είναι η κινητοποίηση του ασθενή προς την κατεύθυνση της βαθμιαίας διακοπής του τζόγου και η αναζήτηση τεχνικών για τη μακροχρόνια αποχή του από τα τυχερά παιχνίδια. Είναι προτιμότερο να εμπλακούν και οι σύντροφοι ή οι γονείς στη θεραπεία. Οι άνθρωποι που ζουν γύρω από τον εξαρτημένο συχνά έχουν αυτή την ανάγκη.

Η αντιμετώπιση του παθολογικού τζόγου δε διαφέρει ιδιαίτερα από τον τρόπο απεξάρτησης από άλλες συμπεριφορές ή ουσίες. Ωστόσο, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των συνανθρώπων μας έχει ασχοληθεί με κάποιο τυχερό παιχνίδι, ορισμένοι είναι αυτοί που αποκτούν εξάρτηση από τον τζόγο, όπως ακριβώς όλοι όσοι έχουν δοκιμάσει αλκοόλ δεν γίνονται αλκοολικοί.

Η απάντηση σε αυτό είναι πολυσύνθετη: Η αυτοπειθαρχία, οι ικανοποιητικές διαπροσωπικές σχέσεις, η αυτογνωσία και ο αυτοσεβασμός είναι κάποιοι παράγοντες που μειώνουν την πιθανότητα κάποιου να εμπλακεί παθολογικά με τον τζόγο.

Εν κατακλείδι, όπως και με τις άλλες μορφές εξάρτησης, έτσι και ο εθισμένος στα τυχερά παιχνίδια μπορεί να απεξαρτηθεί όταν πάρει στα χέρια του την ευθύνη του εαυτού του, ώστε να αναγνωρίσει το πρόβλημά του και να ζητήσει βοήθεια.

Τι είναι πρόληψη;

Πρόληψη είναι η λήψη μέτρων για να αποτραπούν γεγονότα που προκαλούν αρνητικές συνέπειες ή η δημιουργία ατομικών και κοινωνικών δεξιοτήτων για την αντιμετώπιση των δυσκολιών της ζωής.

Ένας σημαντικός τομέας της πρόληψης είναι η σωστή και έγκυρη ενημέρωση. Η σωστή ενημέρωση όμως δεν επαρκεί για να αλλάξει την συμπεριφορά του ατόμου και να το ωθήσει σε θετικές στάσεις και τρόπος ζωής.

Χρειάζεται να διαπαιδαγωγηθούν τα άτομα από νεαρή ηλικία, ώστε να αποκτήσουν τις ικανότητες εκείνες που θα συμβάλλουν στην κατάκτηση της ψυχικής τoυς ισορροπίας αλλά και στην κοινωνική τους ένταξη. Αυτό λοιπόν, που είναι σημαντικό, είναι να αναπτύξουν τα άτομα τις προσωπικές και κοινωνικές δεξιότητες, που θα τους επιτρέψουν να δημιουργήσουν μια αυτόνομη προσωπικότητα, να στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις και να βρίσκουν εναλλακτικές λύσεις στα προβλήματα τους.

Για την ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων στα νεαρά άτομα, είναι σημαντικό να συμβάλλουν όλοι όσοι έρχονται σε επαφή μαζί τους, οικογένεια, σχολείο, ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο (Εκπαίδευση Ενηλίκων), με απώτερο στόχο την συνεργασία όλων μας για την καταπολέμηση των αιτιών που οδηγούν στη εξάρτηση

Τρόποι αντιμετώπισης

Οι τζογαδόροι μέσα στις ανασφάλειές τους είναι άνθρωποι με θετική σκέψη, γι' αυτό πολλές φορές, αν καταφέρουν να ελέγξουν την εξάρτηση, γίνονται επιτυχημένοι άνθρωποι και επαγγελματίες. Πάντα μέσα από τη διάγνωση οδηγούνται στη θεραπεία.«Αν προσπαθήσετε να στερήσετε το άτομο από το κοινωνικό περιβάλλον όπου κινείται, θα το πετύχετε για ελάχιστο χρόνο, διότι η ελλιπής προσωπικότητα και το αντικείμενο της εξάρτησης θα αναπαραγάγουν την ομάδα. Αν στερήσετε το άτομο από το αντικείμενο της εξάρτησης, η ανώριμη προσωπικότητα και το κοινωνικό περιβάλλον θα αναπαραγάγουν το ίδιο ή κάποιο άλλο αντικείμενο εξάρτησης» υποστηρίζει η κυρία Σταύρου. «Αν όμως» συνεχίζει «ασχοληθείτε με τη βελτίωση της συμπεριφοράς της εν λόγω προσωπικότητας και τη μετάλλαξή της σε ολοκληρωμένη προσωπικότητα, τότε κανένα κοινωνικό περιβάλλον και κανένα αντικείμενο εξάρτησης δεν θα μπορούν να αρρωστήσουν μια υγιή προσωπικότητα. Απενοχοποιώντας την κοινωνία και ενοχοποιώντας το άτομο υπάρχουν ελπίδες βελτίωσης».

Επίσης μερικοί ψυχολόγοι χρησιμοποιούν τον όρο «μαγική σκέψη» όταν αναφέρονται σε συγκεκριμένες περιόδους κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, στην οποία τα παιδιά πιστεύουν ότι πραγματικά μπορεί να πραγματοποιηθεί

οτιδήποτε επιθυμούν. Πρόσφατα όμως ανακαλύφθηκε ότι και οι ενήλικοι περνούν την ίδια εμπειρία και αυτό μπορεί να συμβαίνει και στην περίπτωση του τζόγου, όπου μερικοί παίκτες είναι πεπεισμένοι ότι σίγουρα θα κερδίσουν και κατ' επέκταση σχεδιάζουν πού θα εκμεταλλευθούν τα κέρδη τους. Οταν όμως αυτό δεν συμβαίνει, πέφτουν σε κατάθλιψη και χάνουν την αυτοεκτίμησή τους. «Προκειμένου να τους βοηθήσετε να ξεφύγουν από αυτή την κατάσταση, μάθετε τι ακριβώς θα ήθελαν να έκαναν αν κέρδιζαν, στη συνέχεια μετατρέψτε τις φαντασιώσεις σε επιθυμίες μέσα στο πλαίσιο των δυνατοτήτων σας. Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει εκφράσει την επιθυμία να αγοράσει με τα κέρδη ένα σπίτι στο εξωτερικό,προτείνετε μια εναλλακτική λύση, όπως ένα ταξίδι εκτός συνόρων. Σταδιακά με διακριτικό τρόπο, προσπαθήστε να αλλάξετε τις συνήθειες ως έναν βαθμό. Καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε και τη γνώμη κάποιου ψυχολόγου» αναφέρουν οι ειδικοί.

Εξάρτηση «Ναρκτωτικά»

Ναρκωτικό θεωρείται οποιαδήποτε ουσία σε υγρή μορφή, σε σκόνη, σε ταμπλέτα, σε φυτική σύσταση, σε σπρέι, που επιδρά στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και αλλάζει την αντίληψη, το συναίσθημα, τη διάθεση, τη συμπεριφορά, τον τρόπο λειτουργίας του σώματος του ατόμου που τα χρησιμοποιεί, κατηγοριοποιείται με τον όρο «ναρκωτικό». Τα ναρκωτικά ανάλογα με το είδος τους, επηρεάζουν τόσο το σώμα όσο και τον ψυχισμό του ανθρώπου και μπορούν να προκαλέσουν σωματική ή/και ψυχική εξάρτηση. Η εξάρτηση χαρακτηρίζεται από την έντονη προσήλωση ενός ατόμου προς ένα αντικείμενο ή άλλο άτομο.

Ο εξαρτημένος δημιουργεί/επικεντρώνει τη ζωή του γύρω από το αντικείμενο της εξάρτησής του. Εξάρτηση από ουσίες είναι η κατάσταση απόλυτου εθισμού του ανθρώπου, κατά την οποία κυριαρχείται από την έντονη ανάγκη λήψης της ουσίας. Η σωματική εξάρτηση εμφανίζεται όταν το σώμα του ανθρώπου έχει προσαρμοστεί στην ουσία και αναπτύσσει συμπτώματα όταν σταματήσει τη χρήση (το ονομαζόμενο στερητικό σύνδρομο).

Η ψυχολογική εξάρτηση εμφανίζεται όταν ο άνθρωπος έχει ανάγκη από τη

χρήση της ουσίας για να νιώσει καλά, να διώξει το άγχος ή την ψυχική πίεση ή απλά για να νιώθει φυσιολογικός και να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής. Η ψυχολογική εξάρτηση, σε σύγκριση με τη σωματική, είναι πιο σημαντική

και είναι αυτή που απαιτεί πολύ περισσότερο χρόνο για να αντιμετωπιστεί. Δε δημιουργούν όλες οι ουσίες και τις δυο μορφές εξάρτησης. Η πρόληψη έχει να κάνει με έναν καθημερινό τρόπο ζωής. Ξεπερνά τα όρια της παθητικής ενημέρωσης, στόχο έχει την ανάπτυξη και την καλλιέργεια μιας στάσης ζωής χωρίς εξαρτήσεις η οποία σέβεται τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Η χρήση ναρκωτικών ή η κατάχρησή τους από ένα άτομο ή μια ομάδα ανθρώπων σπάνια είναι αποτέλεσμα ενός μόνο αιτιολογικού παράγοντα. Η εξάρτηση δεν εμφανίζεται ξαφνικά στη ζωή ενός ανθρώπου.

Οι παράγοντες που συντελούν και δημιουργούν προϋποθέσεις για την εμφάνισή της αναπτύσσονται τις περισσότερες φορές κατά την παιδική ηλικία.

Έρευνες δείχνουν ότι για την εμφάνιση της χρήσης, κατάχρησης και εξάρτησης από ουσίες συμβάλλουν πολλοί και σύνθετοι παράγοντες που αλληλεπιδρούν και διακρίνονται σε τρεις βασικές κατηγορίες

Το οικογενειακό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον στο οποίο ζει το άτομο

Οι βιολογικοί παράγοντες και η προσωπικότητα του ατόμου Η δράση της ουσίας

Λόγοι οδήγησης σε χρήση ναρκωτικών :

Η χρήση ναρκωτικών ή η κατάχρησή τους από ένα άτομο ή μια ομάδα ανθρώπων σπάνια είναι αποτέλεσμα ενός μόνο αιτιολογικού παράγοντα. Η εξάρτηση δεν εμφανίζεται ξαφνικά στη ζωή ενός ανθρώπου. Οι παράγοντες που συντελούν και δημιουργούν προϋποθέσεις για την εμφάνισή της αναπτύσσονται τις περισσότερες φορές κατά την παιδική ηλικία.

Στην ηλικία αυτή μπαίνουν οι πρώτες βάσεις για τη δημιουργία αξιών, αρχών και στάσεων. Συμβαίνουν ραγδαίες αλλαγές και οι επιδράσεις που δέχεται σ’ αυτή την ηλικία το παιδί είναι καθοριστικές για τη μετέπειτα εξέλιξη. Αυτή η περίοδος καθορίζεται άμεσα από την οικογένεια, το σχολείο αλλά και από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.

Kάποιοι από τους επιβαρυντικούς παράγοντες

• Η ανοχή ως προς τη χρήση ουσιών • Η διαθεσιμότητα των ουσιών • Ο κοινωνικός αποκλεισμός • Η αποξένωση • Η έλλειψη υποστηρικτικών κοινωνικών δομών • Ο καταναλωτικός τρόπος ζωής • Η πίεση, το άγχος • Η έλλειψη ευκαιριών επαγγελματικής απασχόλησης • Η παρέα με χρήστες ουσιών • Το χαοτικό οικογενειακό περιβάλλον • Η χρήση και κατάχρηση ουσιών από τους γονείς • Η έλλειψη συναισθηματικών δεσμών στην οικογένεια • Η βία, η παραμέληση, οι υπέρμετρες οικογενειακές συγκρούσεις • Η αναποτελεσματική επίβλεψη από τους γονείς

• Οι υπέρμετρες και μη ρεαλιστικές προσδοκίες • Ο ψυχικός πόνος • Η μοναξιά • Η χαμηλή αυτοεκτίμηση • Η έλλειψη ορίων • Η αβεβαιότητα ως προς αξίες, στόχους, προτεραιότητες • Η έλλειψη δεξιοτήτων ζωής (λήψης

αποφάσεων, αυτοελέγχου, υπευθυνότητας, αντίστασης, διεκδίκησης κ.α.)

• Η έλλειψη επικοινωνίας • Η αδυναμία διαχείρισης έντονων

συναισθημάτων και ματαιώσεων • Η ασυγκράτητη παρορμητικότητα • Η ανία, η πλήξη • Η αναζήτηση διαρκούς ευτυχίας και ευχαρίστησης • Η αρχική χρήση ουσιών κατά την προεφηβεία • Η σχολική αποτυχία σε σταθερή βάση • Η πρόωρη αντικοινωνική συμπεριφορά

Kάποιοι προστατευτικοί παράγοντες :

• Προσωπικές δεξιότητες του ατόμου (αυτοπεποίθηση-αυτοεκτίμηση, αυτοέλεγχος, αναγνώριση, έκφραση και διαχείριση έντονων συναισθημάτων, στοχοθέτηση, κλπ)

• Κοινωνικές δεξιότητες του ατόμου (επικοινωνία, συνεργασία, αντίσταση, υπευθυνότητα, επίλυση προβλημάτων, κριτική σκέψη και λήψη αποφάσεων, κοινωνική ευαισθησία κλπ)

• Ασφάλεια και σταθερότητα • Συναισθηματική σταθερότητα • Ενήλικες και συνομήλικοι φίλοι: θετικά πρότυπα ζωής • Σταθεροί οικογενειακοί δεσμοί • Υποστηρικτικά δίκτυα γύρω από το άτομο και την οικογένεια • Ύπαρξη στόχων και ιδανικών που δίνουν όραμα για τη ζωή • Ισχυροί δεσμοί με τους θεσμούς κοινωνικοποίησης, όπως η οικογένεια, το

σχολείο • Δυνατότητες ένταξης και ενσωμάτωσης • Δέσμευση στο σχολείο • Σχολική επιτυχία και συμμετοχή στα σχολικά δρώμενα • Ευκαιρίες για συμμετοχή των νέων σε δραστηριότητες της τοπικής κοινότητας • Οικονομική και κοινωνική σταθερότητα και μειωμένη πρόσβαση στις ουσίες

Εξάρτηση : Τσιγάρο

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Το τσιγάρο αποτελείται από μικρά κομμάτια επεξεργασμένου καπνού που είναι τυλιγμένα σε χαρτί. Έχει κυλινδρικό σχήμα και μπορεί να έχει στο ένα του άκρο επιστόμιο με φίλτρο. Το μήκος του δεν υπερβαίνει τα 120 χιλιοστά και η διάμετρός του τα 10 χιλιοστά. Το τσιγάρο χρησιμοποιείται για το κάπνισμα. Για αυτόν το σκοπό το ένα του (άφιλτρο) άκρο αναφλέγεται καθώς το άλλο τοποθετείται στο στόμα του καπνιστή, από όπου εισπνέεται περιστασιακά ο καπνός που παράγεται. Το κάπνισμα τσιγάρων αυξάνει την πιθανότητα για προβλήματα υγείας, όπως είδη καρκίνων, με σημαντικότερο αυτόν του πνεύμονα, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν στο θάνατο.

Η διαδικασία της ρουφηξιάς ή τζούρας προκαλεί ρεύμα αέρα από το καιόμενο τμήμα του τσιγάρου (καύτρα) και έτσι η καύση του προχωρά σταδιακά προς το άκρο από το οποίο το τσιγάρο κρατείται. Το τσιγάρο σιγά σιγά μετατρέπεται σε στάχτη, η οποία τινάζεται με τον αντίχειρα ή με το δείκτη του χεριού που το κρατάει σε σταχτοδοχείο ή στο κενό. Το κυριότερο προϊόν της καύσης είναι η πίσσα, αλλά έχει βρεθεί ότι στους πνεύμονες του καπνιστή μεταφέρονται εκτός από την πίσσα και άλλες 4.000 περίπου χημικές ενώσεις, τοξικές ή μη. Ο όρος τσιγάρο συνήθως αναφέρεται στα τσιγάρα που περιέχουν καπνό, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αναφορά σε παρόμοια αντικείμενα καπνίσματος που περιέχουν και άλλα φυτά όπως το χασίς.

Εκτιμήσεις ειδικών επιστημόνων ανέφεραν στις αρχές του 2008 ότι νοσήματα που σχετίζονται με το κάπνισμα αποτελούν την αιτία θανάτου για 20.000 Έλληνες ετησίως.

Η νικοτίνη που περιέχει το τσιγάρο ενέχεται για την εμφάνιση πολλαπλών παθήσεων, που εμφανίζονται είτε στη στοματική κοιλότητα, είτε σε βλενογόνους άλλων εν τω βάθει οργάνων. Η δράση της είναι πολυσχιδής και εκτείνεται από αλλοιώσεις επιφανειακού χαρακτήρα, όπως λ.χ. η νικοτινική στοματίτιδα, έως την πρόκληση χρονίων καταστάσεων, όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, αλλά, το χειρότερο, οδηγεί στην εμφάνιση κακοήθων όγκων, με κυριότερους τον καρκίνο του λάρυγγα και του πνεύμονα. Παράλληλα, ισχυρή είναι η έξη που δημιουργείται, πέραν δηλαδή του φαρμακευτικού εθισμού, αφού το κάπνισμα συνδέεται με καθημερινές δραστηριότητες, αλλά και αποκτά συμβολικό χαρακτήρα έχοντας πολλές φορές σχέση με τη συναισθηματική φόρτιση του ατόμου.

Όλες οι στατιστικές αποδεικνύουν αφενός μεν τη διασύνδεση του καπνίσματος με τις κυριότερες από τις παθολογικές καταστάσεις που αναφέρθηκαν, αφετέρου δε την απαλλαγή από αυτές σε περίπτωση διακοπής του. Ένας χρόνιος καπνιστής έχει 20 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να προσβληθεί και να πεθάνει από καρκίνο του πνεύμονα, από έναν μη καπνιστή. Από την άλλη, έπειτα από διακοπή του

καπνίσματος, οι πιθανότητες αυτές μειώνονται αισθητά, χρειάζεται όμως μεγάλο χρονικό διάστημα, έως ότου οι πνεύμονές του «καθαρίσουν» από τις εναποθέσεις μικροσωματιδίων και τις άλλες αλλοιώσεις που έχουν στο μεταξύ προκληθεί.

Κάπνισμα ονομάζεται η πρακτική της εισπνοής καπνού προερχόμενου από την καύση φύλλων του φυτού καπνός. Η καύση γίνεται συνήθως σε τσιγάρο, πίπα, πούρο ή με άλλο τρόπο. Η πρακτική αυτή ήταν συνήθεια των κατοίκων της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, πριν ακόμα αυτές ανακαλυφθούν από τους Ευρωπαίους. Η συνήθεια μεταφέρθηκε στην Ευρώπη και την Ασία μετά το 1556.

Τη δεκαετία του 1920, Γερμανοί επιστήμονες ανακάλυψαν ότι το κάπνισμα είναι βλαβερό για την υγεία, αλλά η παγκόσμια κοινότητα αναγνώρισε το πρόβλημα σταδιακά μόνο μετά το 1950. Στα επόμενα χρόνια, έγινε κατανοητό ότι το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο (του πνεύμονα αλλά και άλλες μορφές καρκίνου) καθώς και άλλα προβλήματα υγείας. Τα κράτη έλαβαν μέτρα για το κάπνισμα και ανάλογα με τη χώρα τα μέτρα για τη συνήθεια του καπνίσματος μπορεί να περιλαμβάνουν απαγόρευση της διαφήμισης των προϊόντων καπνού, απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους, προκειμένου να αποφευχθεί το παθητικό κάπνισμα, υποχρεωτική σήμανση στα προϊόντα καπνού και άλλα.Από το 1845 (πριν 150 περίπου χρόνια ) ο SirSpott παρατήρησε ότι οι καπνοκαθαριστές του Λονδίνου προσβάλλονται συχνότερα από καρκίνο του όσχεου. Έκτοτε χιλιάδες χημικές ενώσεις έχουν ενοχοποιηθεί για την ανάπτυξη του καρκίνου στον άνθρωπο, με κυριότερη τον καπνό.Το κάπνισμα ενεργητικό ή παθητικό ενοχοποιείται για τον καρκίνο του πνεύμονα, του λάρυγγα, του οισοφάγου, της ουροδόχου κύστεως στον άνδρα. Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα ανάλογα με την κατανάλωση τσιγάρων 40 φορές μεγαλύτερος στους καπνιστές που καπνίζουν 20 τσιγάρα ημερησίως. Οι καρκινογόνες ουσίες που προκύπτουν από την καύση του τσιγάρου είναι διάφοροι αρωματικοί υδρογονάνθρακες (3.4 βενζοπυρίνιο) το αρσενικό, η πίσσα, η αιθάλη, η φορμαλδεΰδη κλπ.

ΑΙΤΙΑ Για ποιο λόγο καπνίζετε τελικά;

O καπνιστής είναι βέβαιο πως δεν καπνίζει ποτέ μόνον για ένα λόγο. Eάν καταγράψετε και εσείς επί μία ημέρα κάθε πότε και πού καπνίζετε, θα συνειδητοποιήσετε αυτό που ήδη διαφαίνεται. O καπνιστής καπνίζει παντού και πάντα - όπου και όποτε μπορεί. Πιθανόν κάποιες στιγμές να καπνίζει περισσότερο, αλλά γενικά στο «καπνιστικό ημερολόγιό» του θα παρατηρήσει μια «αναιτιολόγητη» διασπορά των τσιγάρων, με μοναδικό σταθερό στοιχείο τους χρόνους απόστασης του ενός τσιγάρου από το επόμενο.

Aυτό βέβαια δεν σημαίνει πως για όλα φταίει η νικοτίνη και πως όλοι καπνίζουμε για τον ίδιο και μοναδικό λόγο - την εξάρτησή μας από αυτήν. Tο κυριότερο πρόβλημα είναι ότι «ντύνουμε» χρόνια

ολόκληρα την ανάγκη μας με διάφορα σχήματα. Στο τέλος, καθώς ο καπνιστής την έχει ωραιοποιήσει ως επιλογή, την καθιστά σχεδόν απαραίτητη για την ψυχική του ισορροπία. Aν τη «γδύσει» από όλα αυτά τα ενδύματα, που είναι δικά του επινοήματα, έχει 90% πιθανότητες να τη νικήσει για πάντα. Kαταρχήν, πρέπει να ξέρει ότι το «γδύσιμο» ή η διάλυση των μύθων του τσιγάρου πρέπει να αρχίσει από το μηδέν, δηλαδή από την πρώτη στιγμή που έβαλε το τσιγάρο στο στόμα του.

O λόγος για τον οποίο ξεκινάμε το κάπνισμα είναι τελείως διαφορετικός από εκείνον για τον οποίο το συνεχίζουμε.

Kανένα παιδί 17 ετών δεν ξεκινά το τσιγάρο θεωρώντας ότι καταδικάζει τον εαυτό του να ζήσει ισόβια «συντροφιά» με τον καπνό. Aγνοεί ότι κατά πάσα πιθανότητα θα ανήκει και αυτός/αυτή στο 95% των περιπτώσεων που δεν χρειάζονται δεύτερο τσιγάρο για να εδραιώσουν μέσα τους τον εθισμό. Aν του πείτε ότι έχει 95% πιθανότητες είκοσι χρόνια αργότερα να είναι με 39 πυρετό στο κρεβάτι, να πνίγεται στο βήχα και στην καταρροή, και όμως να τηλεφωνεί στο σύντροφό του «να μην ξεχάσει να φέρει κι ένα πακέτο τσιγάρα», θα σας θεωρήσει τρελό. Aποκλείει αυτό που ήδη ξέρετε εσείς, δηλαδή ότι η ζωή του κάποια στιγμή θα εξαρτάται σχεδόν απόλυτα από μερικά γραμμάρια πίσσας, νικοτίνης και αμμωνίας - μία χούφτα λιπάσματα και εντομοκτόνα. Tου είναι αδύνατο να το διανοηθεί.

O καπνιστής, λοιπόν, αρχίζει το κάπνισμα πρώτον γιατί δεν έχει κανένα πειστικό αντικίνητρο (αποκλείεται να πεθάνει από τρία τσιγάρα και τόσα πιθανολογεί ότι θα καπνίζει), ενώ έχει ένα ισχυρότατο κίνητρο - και αυτό είναι η κοινωνική αποδοχή.

O λόγος για τον οποίο βάζουμε όλοι το τσιγάρο στο στόμα μας για πρώτη φορά είναι η κοινωνική αποδοχή, είτε τη συγκεκριμένη στιγμή είτε αναδρομικά: με το τσιγάρο θα ενταχθούμε σε μία ομάδα επιλογής ή, επιτέλους, θα ταυτιστούμε με κάποια πρότυπα που είχαμε από καιρό (γονείς κλπ.), ή και τα δύο.

Oι πιο πολλοί λέμε ότι «αρχίσαμε το τσιγάρο για πλάκα» ή γενικά και αόριστα «για να νιώσουμε άνδρες» ή «να νιώσουμε απελευθερωμένες γυναίκες», «για την παρέα» ή «έτσι έτυχε, χωρίς λόγο», όπως και «στο στρατό όλοι κάπνιζαν» κλπ. Eλάχιστοι συνειδητοποιούμε ότι το αρχίζουμε για να ενταχθούμε κάπου, και έτσι αποδυναμώνουμε το κίνητρό μας - ένα κίνητρο που παραμένει αρκετό καιρό, ώστε να καθιστά και την απεξάρτηση αρκετά δυσκολότερη. Άλλο να καπνίζεις «για την παρέα» και άλλο να ξέρεις ότι είναι ζωτικό για εσένα να ανήκεις σε αυτή την παρέα ή την ομάδα ανθρώπων - π.χ., στην ομάδα «των αληθινών ανδρών». Eπιπλέον, το ζήτημα της κοινωνικής αποδοχής μπορεί να έχει και διαρκείς συνέπειες. Eνώ δηλαδή στην πορεία καπνίζουμε πια για άλλους λόγους, αν έχουμε επιπλέον και τον αρχικό (της κοινωνικής αποδοχής), το πρόβλημα γίνεται ακόμα μεγαλύτερο. Tι εννοούμε; Aν, για παράδειγμα, ένας νεαρός Έλληνας απόφοιτος της ιατρικής αποφασίσει να ασκήσει το επάγγελμά του στη Γερμανία, δεν θα είναι διόλου αποδεκτό να καπνίζει - ούτε καν στο σπίτι του. H κοινωνική αποδοχή θα παίξει καθοριστικά αντικαπνιστικό ρόλο. Aν όμως γίνει συνθέτης ροκ μουσικής, ταξιτζής, αστυνομικός, φορτηγατζής ή συγγραφέας, το τσιγάρο όχι μόνον δεν θα τον καθιστά αποδιοπομπαίο τράγο - δακτυλοδεικτούμενο - απαράδεκτο, αλλά και θα «ταιριάζει» στον τρόπο ζωής της ομάδας με την οποία επιλέγει να ταυτίζεται.

Στην πορεία πάντως το κίνητρο του καπνίσματος αλλάζει. H κοινωνική αποδοχή «χλωμιάζει» ως κίνητρο επειδή ανακύπτουν άλλα ισχυρότερα και, επιπλέον, ο καπνιστής είναι πιο ώριμος. Eπιλέγει, λοιπόν, σε ποιο βαθμό θα ταυτιστεί με την ομάδα προτίμησής του. Mε εξαίρεση μια μειοψηφία, την οποία εξακολουθεί κάπως να επηρεάζει η κοινωνική αποδοχή (πώς να σταματήσει το τσιγάρο ένας χαρτοπαίκτης αφού στο καφενείο καπνίζουν όλοι;), οι καπνιστές συνεχίζουν να καπνίζουν για ταυτόσημους λόγους, μόνο που διαφέρουν από τους αρχικούς.

Έχουν πλέον αποκτήσει εξάρτηση από τη νικοτίνη.

Έχουν συνδέσει το τσιγάρο με όλες τις δραστηριότητές τους, και αποκτούν έτσι έναν συνεχώς ανατροφοδοτούμενο ψυχικό εθισμό, ισχυρότερο και από τον καθαρά χημικό.

Δεν αποδέχονται την εξάρτησή τους και συνεχίζουν να δικαιολογούν το κάπνισμα με διάφορες πρόχειρες αλλά πειστικές αιτιολογίες, που σαν όλα τα καλά ψέματα έχουν ψήγματα αλήθειας και ισχυροποιούν τη χημική και ψυχική εξάρτηση.

Tο μεγαλύτερο πρόβλημα του καπνιστή πάντως είναι ότι επιζητεί την αυταπάτη - ότι συνεχίζει να «καπνίζει βασικά για τους δικούς του λόγους». Σε άλλες δηλώσεις το τσιγάρο φέρεται να προσφέρει τη θαλπωρή της χαλάρωσης και σε άλλες το «μαστίγωμα» που τον βοηθά να ανταποκρίνεται στις υπερβολικές απαιτήσεις της ζωής και στο στρες. Aυτό θα έμοιαζε πολύ λογικό αν μιλούσαμε για δύο διαφορετικά τσιγάρα -ένα με νικοτίνη και ένα με αμφεταμίνες- ή για δύο διαφορετικούς ανθρώπους. Όντως, μπορεί κάλλιστα ένας άνθρωπος θεωρητικά να καπνίζει την άλφα ουσία για να χαλαρώνει και ένας άλλος να καπνίζει τη βήτα ουσία για να αυξάνει την παραγωγικότητά του υπό πίεση. Eίναι αδύνατον όμως η ίδια ουσία να προσφέρει τόσο αντιφατικά στοιχεία - όπως χαλάρωση και διέγερση. Eξίσου αδύνατον είναι ο ίδιος άνθρωπος να δηλώνει ότι με το τσιγάρο άλλοτε χαλαρώνει και άλλοτε διεγείρεται πνευματικά. Mε εξαίρεση τους «ερασιτέχνες καπνιστές» των πέντε-δέκα τσιγάρων την ημέρα, που καμιά φορά μοιάζουν να παρεμβάλλονται στις στατιστικές ίσα για να συσκοτίζουν το πρόβλημα, όλοι οι άλλοι «κανονικοί καπνιστές» δεν καπνίζουν ποτέ κάτω από συγκεκριμένες περιστάσεις και για συγκεκριμένους λόγους.

Aυτός που καπνίζει πάνω από ένα πακέτο την ημέρα ανάβει τσιγάρο μόλις ξυπνήσει (ο καφές τραβάει τσιγάρο και όχι το τσιγάρο τραβάει καφέ), άλλο ένα για την τουαλέτα (λύνει το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας), άλλο ένα όταν ετοιμάζεται για τη δουλειά (να συγκεντρωθεί για να μην ξεχάσει κάτι σπουδαίο στο σπίτι), άλλο ένα στο αυτοκίνητο καθώς είναι σε αναμονή για να ζεστάνει τη μηχανή (το τσιγάρο είναι παρεούλα), άλλο ένα σε κάθε φανάρι (τι άλλο να κάνεις όταν περιμένεις ακίνητος και χάνεις τόσο χρόνο;), άλλο ένα ή τρία ψάχνοντας να παρκάρει (το τσιγάρο τον βοηθάει να αντέξει το στρες), άλλο ένα όταν μπαίνει στο γραφείο με τον επόμενο καφέ του (με το τσιγάρο χαλαρώνει και μαζεύει το μυαλό του), ένα μόλις νευριάζει με κάποιον συνεργάτη του (επειδή έτσι καλμάρει και δεν φτάνει στα άκρα) και άλλο ένα μόλις ο συνεργάτης του δηλώνει μεταμέλεια (γιατί θέλει να γιορτάσει τη νίκη του). Aνάβει άλλο ένα αν τύχει να βγει έξω για φαγητό με κάποιον γνωστό καθώς περιμένει να του φέρουν το φαγητό (για παρέα στο φίλο ή για συντροφιά στην αναμονή), άλλο ένα ανάμεσα στα δύο πιάτα επειδή αργεί το δεύτερο πιάτο (βαριέται ή πεινάει και το τσιγάρο κόβει λίγο την πείνα), άλλο ένα μετά το φαγητό (γιατί το τσιγάρο «πάει» πολύ με τη χώνεψη, το ζητάει ο οργανισμός) και άλλο ένα όταν είναι η ώρα να πληρώσει (επειδή στενοχωριέται που πληρώνει εκείνος) ή όταν πληρώνει ο άλλος

(στενοχωριέται που δεν πληρώνει αυτός και θέλει να καλύψει την αμηχανία ή τις ενοχές του την ώρα που ανοίγει ο άλλος το πορτοφόλι του).

O ίδιος άνδρας ανάβει τσιγάρο όταν χαίρεται που το παιδί του έφερε άριστα από το σχολείο (από τη χαρά του), αλλά και όταν του φέρνει κακούς βαθμούς (το τσιγάρο τον κάνει να ξεσκάει). Aνάβει τσιγάρο και όταν δεν έχει πάρει τον έλεγχο στα χέρια του, γιατί δεν ξέρει τι τον περιμένει (με το τσιγάρο καλμάρει την αγωνία του). Aνάβει τσιγάρο όταν τον νευριάζει το παιδί του (με το κάπνισμα συγκρατείται) και όταν το χτυπάει (το τσιγάρο τον βοηθά να ζει με τις ενοχές του). Aνάβει τσιγάρο και όταν μετά από μία αταξία του παιδιού δεν το χτυπάει, ούτε το τιμωρεί με κάποιον άλλον τρόπο (με το τσιγάρο νιώθει λιγότερη απόγνωση για την αδυναμία του να βρει λύση).

Aνάβει τσιγάρο όταν είναι ερωτευμένος (όταν νιώθεις ευεξία, δεν μπορείς να μην καπνίσεις), αλλά και όταν δεν υπάρχει καμία ενδιαφέρουσα γυναίκα στη ζωή του (το τσιγάρο είναι παρηγοριά). O ίδιος πάντα άνδρας ανάβει τσιγάρο όταν φλερτάρει μια γυναίκα (με το τσιγάρο ξεπερνά την αμηχανία του), όταν την πείθει να βγουν έξω (από τη χαρά του) και όταν τελικά σκέφτεται πως «δεν ήταν και τόσο σπουδαία περίπτωση» (το τσιγάρο τον βοηθά να ξεπερνά τις απογοητεύσεις).

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Το κάπνισμα έχει 50 τρόπους να σου καταστρέψει τη ζωή μέσω μιας ασθένειας και περισσότερους από 20 τρόπους για να σε οδηγήσει στο θάνατο. Πολλές ιατρικές καταστάσεις συνδεόμενες με το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσουν χρόνια προβλήματα υγείας. Αυξημένος κίνδυνος για τους καπνιστές, ασθένεια ούλων, μυϊκές βλάβες, κυνάγχη, πόνος λαιμού, πόνος στην πλάτη, νύστα - υπνηλία (ανώμαλη κίνηση ματιών), Buerger's ασθένειες (βαριά ασθένεια του κυκλοφορικού), οφθαλμικές, μυκητομολύνσεις, καταρράκτης, οστεοπόρωση, πολύποδας παχέος εντέρου, οστεοαρθρίτιδα, Crohn's Χρόνιες παθήσεις, ανικανότητα στύσης, κατάθλιψη, PVD, διαβήτης, πνευμονία, απώλεια ακοής, ψωρίαση, γρίπη, ρυτίδωση δέρματος, ανικανότητα, στομαχικό έλκος, οπτική νευροπάθεια, ρευματοειδής αρθρίτιδα, τραυματισμοί συνδέσμων, πληγές στους τένοντες, εκφυλισμός κηλίδας, αμβλυωπία καπνού (απώλεια όρασης), φυματίωση, απώλεια δοντιών.

Λειτουργίες που υποβαθμίζονται στους καπνιστές. Εκσπερμάτωση (απώλεια όγκου), μείωση ποσότητας σπέρματος, γονιμότητα, μείωση κινητικότητας σπέρματος, ανοσοποιητικό σύστημα, μικρότερη ικανότητα σπέρματος να εισχωρήσει στο ωάριο, εμμηνόπαυση (πρόωρη έναρξη), αυξάνουν οι σπερματικές ανωμαλίες.

Σοβαρότερα συμπτώματα: άσθμα, σοβαρές ασθένειες, χρόνια ρινίτιδα (φλεγμονή της μύτης) MS, διαβήτης αμφιβληστροειδούς χιτώνα (μάτια), οπτική νευρίτιδα.

Εκδήλωση ασθενειών σε βαρύτερη μορφή στους καπνιστές. Κοινό κρυολόγημα, πνευμονία, νόσος του Crohn, φυματίωση, γρίπη.

Θνησιμότητα. Ένας στους δύο μακροχρόνιους καπνιστές θα πεθάνει πρόωρα εξ αιτίας του καπνίσματος και οι μισοί από αυτούς σε μέση ηλικία. Οι περισσότεροι πεθαίνουν από μία εκ των τριών ασθενειών που συνδέονται με το κάπνισμα, όπως ο καρκίνος των πνευμόνων, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (βρογχίτιδα και εμφύσημα) και οι χρόνιες καρδιακές παθήσεις.

Σεξουαλική ζωή και Αναπαραγωγή. To κάπνισμα μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα γυναικών και ανδρών, τη σεξουαλική λειτουργία των ανδρών, την υγεία των εγκύων, την υγεία των εμβρύων, των νεογνών και των μικρών παιδιών. Εκτιμάται ότι η γονιμότητα των γυναικών που καπνίζουν μπορεί να μειωθεί κατά 28% σε σύγκριση με τις μη καπνίστριες. Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο ανικανότητας των ανδρών κατά 50%. Το κάπνισμα σε συνδυασμό με τη χρήση αντισυλληπτικών χαπιών αυξάνει στο 10πλάσιο τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιοαγγειακών παθήσεων.

Επίδραση του καπνίσματος στην εμφάνιση. Το κάπνισμα προσβάλλει σοβαρά όχι μόνο τα εσωτερικά όργανα αλλά και την εμφάνιση (παρουσιαστικό) του καπνιστού αλλοιώνοντας το δέρμα, το ατομικό βάρος και τη μορφή.

Κάπνισμα και δέρμα. Το κάπνισμα επιδρά στο δέρμα με δύο τρόπους: Το περιβάλλον με καπνό τσιγάρου έχει ξηραντική επίδραση επί της επιδερμίδας. Το κάπνισμα μειώνει τη ροή του αίματος προς το δέρμα, περιορίζοντας το οξυγόνο με αποτέλεσμα να του στερεί τις ουσιαστικές θρεπτικές ουσίες. Επίσης επηρεάζει το δέρμα δημιουργώντας ρυτίδες γύρω από τα μάτια και το στόμα και κιτρινίλα στα δάχτυλα, νύχια και δόντια.

Κάπνισμα και σωματικό βάρος. Όταν κάποιος διακόψει το κάπνισμα αυξάνει το βάρος του κατά 2 με 3 κιλά. Η ακριβής αιτία του φαινομένου αυτού είναι άγνωστη, αλλά μπορεί εν μέρει να συνδεθεί με το ότι το κάπνισμα αυξάνει το μεταβολισμό. Άλλωστε, η νικοτίνη δρα ως κατασταλτικό της όρεξης. Οι καπνιστές φαίνεται να συγκρατούν μεγαλύτερες ποσότητες λίπους στο σώμα τους, οδηγούμενοι σε αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη, καρδιοαγγειακά νοσήματα, υψηλή πίεση, προβλήματα χοληδόχου κύστης και καρκίνο της μήτρας.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Πως θα σταματήσετε το κάπνισμα

Το σταμάτημα του καπνίσματος πρέπει να είναι καθαρά προσωπική επιλογή. Κανείς, όμως, δεν μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός ότι όλοι ανεξαιρέτως, καπνιστές και μη, οφείλουν να γνωρίζουν τις υπαρκτές συνέπειες του καπνίσματος στην υγεία, προκειμένου να λάβουν υπεύθυνα τη σχετική απόφαση, αν θα καπνίζουν ή όχι.

Αν δεν μπορείτε να κόψετε το σιγάρο, τουλάχιστον υιοθετήστε στην καθημερινή σας

ζωή κάποιες υγιεινές συνήθειες, που θα θωρακίσουν τον οργανισμό σας και θα μειώσουν τις συνέπειες...

Είναι γνωστές σε όλους μας οι βλαβερές συνέπειες του καπνού στον οργανισμό μας και δυστυχώς δεν υπάρχει πιο ασφαλής τρόπος να προφυλαχτείτε από αυτές παρά μόνον αν κόψετε το τσιγάρο «μαχαίρι». Αν όμως επιμένετε να καπνίζετε, προσπαθήστε

τουλάχιστον να προφυλάξετε –όσο γίνεται- τον εαυτό σας και να αποφύγετε κάποια

λάθη που κάνουν οι καπνιστές θέτοντας ακόμα περισσότερο σε κίνδυνο την υγεία τους. Διαβάστε λοιπόν μερικές συμβουλές που μπορεί να σας φανούν χρήσιμες.

Προτιμήστε τις τροφές που ...αντιπαθούν τον καπνό

Καταναλώνετε αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως η βιταμίνη C και τα φλαβονοειδή, που

βρίσκονται στα φρούτα και τα λαχανικά, γιατί ο καπνός περιέχει πολλές χημικές ουσίες που έχουν οξειδωτική δράση. Για να προστατεύσουμε λοιπόν τον οργανισμό μας, θα

πρέπει η διατροφή μας να μας παρέχει όλες τις αντιοξειδωτικές ουσίες που χρειαζόμαστε. Οι βιταμίνες C, E και Α βοηθούν στην προστασία των πνευμόνων από τον καπνό και την ατμοσφαιρική ρύπανση.

Μεγάλες ποσότητες βιταμίνης C θα βρείτε στα εσπεριδοειδή, στις φράουλες, στα ακτινίδια, στις ντομάτες, στις πιπεριές και στο φρέσκο λάχανο. Τη βιταμίνη Ε μπορείτε να τη βρείτε στα φυτικά έλαια, στο συκώτι, στα λαχανικά, στο γάλα, στα αυγά και στα δημητριακά. Πλούσιες τροφές σε βιταμίνη Α είναι το συκώτι, το

ασπράδι του αυγού, το βούτυρο και το γάλα.

Καλό επίσης είναι να πίνετε πολλά ποτήρια νερό, γιατί βοηθούν στην αποβολή

πτυέλων. Ένας καπνιστής πρέπει να πίνει τουλάχιστον 8-10 ποτήρια νερό την

ημέρα.

Αποφύγετε την καθιστική ζωή

Η καθιστική ζωή σε συνδυασμό με το κάπνισμα και την παχυσαρκία δρουν αθροιστικά εναντίον της υγείας σας.

Ο καπνός του τσιγάρου, η νικοτίνη και το μονοξείδιο του άνθρακα ενοχοποιούνται για πρόκληση καρδιακών νόσων.

Η άθληση από την άλλη πλευρά τονώνει την καρδιά, αυξάνει τη διαστολή των αγγείων, επομένως μειώνει την πίεση και τονώνει την κυκλοφορία του αίματος. Η αεροβική άσκηση (το κολύμπι, το ποδήλατο, το περπάτημα) ωφελεί το καρδιαγγειακό σύστημα περισσότερο από κάθε άλλη μορφή άσκησης.

Προφυλαχθείτε από το παθητικό κάπνισμα

Εκτός από το κύριο ρεύμα καπνού που εισπνέετε όταν καπνίζετε, εισπνέετε και το

παράπλευρο ρεύμα από τον καπνό που διαχέεται στο περιβάλλον, και αυτό είναι το παθητικό κάπνισμα.

Αερίζετε συχνά το χώρο σας και, όταν μπορείτε και πηγαίνετε μια βόλτα στον καθαρό

αέρα, αδειάζετε συχνά τα τασάκια, μην κοιμάστε ποτέ με το τασάκι δίπλα σας γεμάτο. Μην καπνίζετε με κλειστά παράθυρα και, αν έχετε κλιματιστικό, μην αμελείτε να

καθαρίζετε τα φίλτρα του, αν καπνίζετε όταν λειτουργεί.

Ο καπνός των τσιγάρων αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές αιτίες εσωτερικής ρύπανσης, καθώς περιέχει περισσότερες από 1.000 χημικές ενώσεις, ορισμένες από τις οποίες θεωρούνται καρκινογόνοι, όπως το βενζόλιο και η υδραζίνη. Τα σωματίδια του καπνού είναι μικρά και είναι ικανά να εισχωρήσουν βαθιά μέσα στους πνεύμονες.

Είναι λοιπόν σημαντικό να αναπνέετε καθαρό αέρα τουλάχιστον όταν δεν καπνίζετε.

Πότε το κάπνισμα κάνει μεγαλύτερη ζημιά

Όταν είστε ξαπλωμένοι, επειδή η εισπνοή σας είναι πιο αδύναμη, ο αέρας που εκπνέετε είναι λιγότερος, επομένως μένει περισσότερος καπνός μέσα σας.

Αμέσως μόλις ξυπνάτε. Αφήστε να περάσουν τουλάχιστον 60 λεπτά από το πρωινό ξύπνημα, γιατί εκείνη την ώρα ο οργανισμός μας βρίσκεται σε μια διαδικασία «κάθαρσης», δηλαδή προσπαθεί να αποβάλει τα πτύελα και να καθαρίσει τους πνεύμονες. Ο καπνός σε αυτή τη φάση μπορεί να εμποδίσει αυτή τη διαδικασία και οι βλέννες να παραμείνουν μέσα σας.

Στην κρεβατοκάμαρα. Αν έχετε αυτή την κακή συνήθεια, τουλάχιστον

αερίζετε το χώρο πριν πέσετε για ύπνο.

Αν υποφέρετε από κάποια ίωση. Το κάπνισμα θα επιδεινώσει την κατάστασή σας. Μάλιστα, αν καπνίζετε – παρόλο που η ίωση σας αναγκάζει να παραμείνετε στο κρεβάτι -, σημαίνει ότι είστε ιδιαίτερα εθισμένοι στο τσιγάρο.

Πριν από μία εγχείρηση, θα πρέπει να ενημερώσετε το γιατρό σας ότι καπνίζετε, γιατί ορισμένες φορές συνιστάται η διακοπή του καπνίσματος τουλάχιστον δέκα μέρες πριν την εγχείρηση. Επίσης, θα πρέπει να ενημερώσετε τον αναισθησιολόγο.

Περιορίστε μια κακή συνήθεια

Προσπαθήστε να μειώσετε τον αριθμό των τσιγάρων σας και σκεφτείτε ότι πολλά από τα τσιγάρα που καπνίζετε τα καπνίζετε από συνήθεια και όχι από βιολογική εξάρτηση. Η

συνήθεια αυτή στηρίζεται στο γεγονός ότι η επανάληψη μιας κίνησης πολλές φορές

καταλήγει στο να μας γίνεται απαραίτητη. Ακόμη, ο καπνιστής έχει συνδυάσει το

τσιγάρο με τον καφέ, την έξοδο με τους φίλους, τη δουλεία κ.τ.λ.

Έτσι όταν υπάρχουν καταστάσεις με τις οποίες ο καπνιστής έχει συνδυάσει το κάπνισμα, ανάβει τσιγάρο, ασχέτως αν έχει ανάγκη για νικοτίνη εκείνη τη στιγμή.

Την άλλη φορά που θα ανάψετε ένα τσιγάρο, σκεφτείτε αν πραγματικά το έχετε ανάγκη! Προσπαθήστε να περιορίσετε τον εκνευρισμό που σας προκαλεί η στέρηση του τσιγάρου με δημιουργικές ασχολίες, σπορ και ψυχαγωγία.

Αν λοιπόν δεν μπορείτε να το κόψετε τελείως, τουλάχιστον μειώστε το!

ΠΡΟΛΗΨΗ

Το κάπνισμα αποτελεί μια πολυπαραγοντική συμπεριφορά, καθώς συνδέεται με ποικίλες πτυχές της καθημερινής ζωής και με συναισθήματα ή σκέψεις που δυσκολεύουν τον καπνιστή να πάρει την απόφαση να καταφέρει να το σταματήσει. Επιπλέον, ακόμα και αν κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τις αρνητικές επιπτώσεις του καπνίσματος στον ανθρώπινο οργανισμό, και κυρίως λόγω της αυξημένης επικινδυνότητας ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα, η εξάρτηση από τη νικοτίνη - σωματική ή ψυχολογική, παραμένει ισχυρή για τους περισσότερους καταναλωτές με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να το διακόψουν. Έτσι, στα πλαίσια της προαγωγής της υγείας, τα προληπτικά μέτρα έχουν ως στόχο τόσο την έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση του κόσμου, όσο και την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, της κριτικής στάσης απέναντι στην πληροφόρηση, της διεκδίκησης σε θέματα δημόσιας υγείας, και ταυτόχρονα του σεβασμού της γνώμης των άλλων. Οι πρώτες προληπτικές μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν αφορούσαν την παροχή πληροφοριών για τους

κινδύνους του καπνίσματος είτε μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης είτε μέσω συνεδρίων και ερευνητικών μελετών για την ψυχική υγεία. Ωστόσο, τα αποτελέσματα αυτών των προληπτικών προσπαθειών έδειξαν ότι η απλή ενημέρωση του κόσμου δεν αρκεί για να πείσει τον καπνιστή να σταματήσει να προβαίνει σε αυτή τη συμπεριφορά. Στην πορεία, τα προληπτικά μέτρα άρχισαν να βασίζονται σε έρευνες γύρω από τη μελέτη των ψυχοκοινωνικών παραγόντων που συμβάλουν στο κάπνισμα, σε μια ευρύτερη προσπάθεια να διδαχθούν οι καταναλωτές - και κυρίως τα νέα παιδιά - τον τρόπο που πρέπει να αντιμετωπίζουν και να ενισχύουν τις άμυνές τους στα διαφημιστικά προϊόντα, αλλά και στις πιέσεις των συνομηλίκων τους.

Τα σύγχρονα προληπτικά μέτρα απευθύνονται σε τρεις τομείς πρόληψης: την πρωτογενή, τη δευτερογενή και την τριτογενή. Η πρωτογενής πρόληψη αναφέρεται στην έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση των μη καπνιστών ( και κυρίως των εφήβων) για την αποτροπή τους από το κάπνισμα και για την αλλαγή των στάσεών τους απέναντι σε αυτό, ενώ η δευτερογενής πρόληψη αναφέρεται στη μείωση ή την διακοπή του καπνίσματος των καπνιστών. Η τριτογενής πρόληψη απευθύνεται στους συστηματικούς ή εξαρτημένους χρήστες του καπνού, καθώς παράλληλα με τη θεραπεία και ψυχοκοινωνική αποκατάσταση που χρειάζεται σε αυτές τις περιπτώσεις, γίνεται και επιπλέον παρέμβαση για την αποφυγή υποτροπής. Στα πλαίσια αυτά, σε αρκετούς χώρους ψυχικής υγείας υπάρχουν ενημερωτικά φυλλάδια για τις συνέπειες του καπνίσματος, οδηγοί διακοπής του, αφίσες με αντικαπνιστικά μηνύματα, καθώς και ενημερωτικές εκπομπές στα μέσα μαζικής ενημέρωσης για την πολιτική των καπνοβιομηχανιών και τις επιπτώσεις του καπνίσματος.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση στα πλαίσια του προγράμματός της για τη δημόσια υγεία (2008 - 2013) περιλαμβάνει πληροφορίες και δράσεις αναφορικά με την πολιτική για τον έλεγχο του καπνίσματος, οι οποίες παρέχονται μέσω του δικτυακού τόπου "HELP - Για μια ζωή χωρίς τσιγάρο". Με τον τρόπο αυτό βοηθά τους ανθρώπους που θέλουν να κόψουν το κάπνισμα και παρέχει συμβουλές για τους κινδύνους του καπνίσματος μέσω υποδείξεων, σχετικών ταινιών, ενημερώσεων για τις εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα κοντά στην περιοχή του ενδιαφερόμενου, και ειδικών υπηρεσιών προβάλλοντας ενημερωτικά βίντεο σε διάφορους δικτυακούς τόπους.

Αναμφισβήτητα, οι καπνιστές κατά τη διάρκεια διακοπής του καπνίσματος οφείλουν να λαμβάνουν τη στήριξη από το οικογενειακό και φιλικό τους περιβάλλον, το γιατρό τους, ή ακόμα και ένα άτομο που θα απαντήσει σε τηλεφωνική γραμμή του καπνού, οι οποίοι θα πρέπει να είναι εξίσου καλά ενημερωμένοι. Ωστόσο, τα προληπτικά μέτρα που λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα, δυστυχώς κρίνονται ελλιπή συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και για το σκοπό αυτό μελλοντικά συνίσταται να στραφεί εντονότερα το ενδιαφέρον των ειδικών ψυχικής υγείας προς τον τομέα αυτό.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Τέλος το κάπνισμα εκτός των άλλων αποτελεί μία δαπανηρή συνήθεια. Είναι γνωστό ότι οι περισσότεροι καπνιστές καταναλώνουν από ένα έως δύο πακέτα την ημέρα. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, το μεγαλύτερο μερίδιο πωλήσεων στη χώρα μας το έχουν οι ξένες μάρκες. Ένα πακέτο τσιγάρα στοιχίζει περίπου 3 ευρώ. Τα χρήματα που ξοδεύει ένας συνηθισμένος καπνιστής σε ένα μήνα, σε ένα χρόνο και σε δέκα χρόνια είναι περίπου : Καπνιστής ενός πακέτου την ημέρα: 3 ευρώ x 30 ημέρες = 90 ευρώ το μήνα, 90 ευρώ x 12 μήνες = 1080 ευρώ το χρόνο, 1080 ευρώ x 10 χρόνια = 10.800 ευρώ τη δεκαετία.Καπνιστής δύο πακέτων την ημέρα: 6 ευρώ x 30 ημέρες = 180 ευρώ το μήνα,180 ευρώ x 12 μήνες = 2160 ευρώ το χρόνο, 2160 ευρώ x 10 χρόνια = 21.600 ευρώ τη δεκαετία.Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τιμές των τσιγάρων αυξάνουν συνεχώς και κατά συνέπεια το έξοδο κάθε καπνιστού.

Βιβλιογραφία: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B1%CF%81%CE%BA%CF%89%CF%84

http://internetiko.gr/news/

http://www.axortagos.gr/diasimos-ithopoios-ekopsa-poto-kai-narkotika-kai-

http://www.iatronet.gr/article.asp?art_id=12090

http://www.helmedica.gr/items-5-4.htm

http://www.xartografos.wordpress.com/2012/01/07/366

http://www.tsekouratoi.gr/2012/01/blog-post2993.html

http://www.katohika.gr/2012/06/blog-post7304.html