Εγχειρίδιο Πρόληψης του Άγχουςweb.spi.pt/stressless/docs/update/el/stress...

Εγχειρίδιο Πρόληψης του Άγχους

Μοντέλα και Βέλτιστες Πρακτικές – Σύντομη Έκδοση

i

Οκτώβριος │ 2011

This project has been funded with support from the European Commission. This

publication [communication] reflects the views only of the author, and the

Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the

information contained therein.510375-LLP-1-2010-1-PT-GRUNDTVIG-GMP

Εγχειρίδιο Πρόληψης του Άγχους Μοντέλα και Καλές Πρακτικές – Σύντομη Έκδοση



ii

STRESSLESS Partners:

Sociedade Portuguesa de Inovação Sara Brandão E-mail: [email protected] URL: http://www.spi.pt

Health Education Milada Krejčí E-mail: [email protected] URL: http://www.pf.jcu.cz/

University of Nottingham Stavroula Leka E-mail: [email protected] URL: http://www.nottingham.ac.uk/

University of Patras Konstantinos Poulas E-mail: [email protected] URL: http://www.upatras.gr/

Latvian Adult Education Association Sarmite Pilate E-mail: [email protected] URL: http://www.laea.lv

Association Européenne des Enseignants Jean-Claude Gonon E-mail: [email protected] URL: http://www.aede.eu/

MBO Raad Manfred Polzin E-mail: [email protected] URL: http://www.mboraad.nl/

Vedoma Olga Pregl E-mail: [email protected] URL: http://www.vedoma.si/

ASSOCIATED PARTNER:

European Trade Union Committee for Education

Susan Flocken

E-Mail: [email protected]

URL: http://etuce.homestead.com/

ETUCE_en.html

Haute École d'Ingénierie et de Gestion du Canton

de Vaud

Ariane Dumont

E-mail: [email protected]

URL: http://www.heig-vd.ch/

Βρείτε περισσότερα για το έργο στο:

www.spi.pt/stressless

www.facebook.com/stressless

mailto:[email protected]

http://www.spi.pt/


http://www.pf.jcu.cz/


http://www.nottingham.ac.uk/


http://www.upatras.gr/


http://www.laea.lv/


http://www.aede.eu/


http://www.mboraad.nl/


http://www.vedoma.si/


http://etuce.homestead.com/ETUCE_en.html

http://etuce.homestead.com/ETUCE_en.html

http://www.heig-vd.ch/

http://www.spi.pt/stressless

http://www.facebook.com/stressless



iii



iv

Περιεχόμενα

1. Περίληψη .............................................................................................................................................. 1

2. Το έργο STRESSLESS .............................................................................................................................. 3

3. Μεθοδολογία ........................................................................................................................................ 6

4. Επιλεγμένες Καλές Πρακτικές ............................................................................................................... 9

4.1. Καλές Πρακτικές 1 – Ελλάδα ....................................................................................................... 10

4.2. Καλές Πρακτικές 2 – Πορτογαλία ............................................................................................... 17

4.3. Καλές πρακτικές 3 – Ηνωμένο Βασίλειο ..................................................................................... 20

5. Αναφορές ............................................................................................................................................ 24



1

1. Περίληψη

1. Περίληψη



2

Το ακόλουθο έγγραφο αποτελεί μέρος του έργου STRESSLESS – Βελτιώνοντας την Ανθεκτικότητα του

Εκπαιδευτικού στο Άγχος.

Ο σκοπός του εγχειριδίου είναι η παρουσίαση των καλών πρακτικών που αφορούν τις παρεμβάσεις για

τη μείωση του άγχους και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας, συμπεριλαμβάνοντας μία περιγραφή της

μεθοδολογίας και των παιδαγωγικών τεχνικών που θα εφαρμοστούν για τους εκπαιδευτές και

δασκάλους στον τομέα της εκπαίδευσης.

Το εγχειρίδιο περιλαμβάνει παρεμβάσεις για το άγχος από ένα εύρος προοπτικών για τον εκπαιδευτικό

τομέα. Ορισμένες μελέτες περιπτώσεων απευθύνονται σε δασκάλους και στο πώς αυτοί μπορούν είτε

να μειώσουν είτε να προλάβουν την εμφάνιση του άγχους σε ατομικό επίπεδο στον εργασιακό τους

χώρο.

Άλλες καλές πρακτικές απευθύνονται σε ιδρύματα του εκπαιδευτικού τομέα. Αυτές οι καλές πρακτικές

αποτελούν παρεμβάσεις και πρακτικές καλών πολιτικών τις οποίες θα μπορούσε να υλοποιήσει για

παράδειγμα ο διευθυντής ενός σχολείου σαν μέτρο πολιτικής μείωσης του άγχους.

Ο σκοπός που περιλαμβάνεται ένα εύρος καλών πρακτικών από διαφορετικές προοπτικές είναι η

παροχή όσο το δυνατόν μεγαλύτερης έμπνευσης για όλους τους ενδιαφερόμενους στον εκπαιδευτικό

τομέα.

Το εγχειρίδιο περιλαμβάνει καλές πρακτικές από την Ελλάδα, την Πορτογαλία και το Ηνωμένο

Βασίλειο. Μία πληρέστερη έκδοση του εγχειριδίου είναι διαθέσιμη στο διαδίκτυο. Η έκδοση αυτή

περιλαμβάνει περισσότερα παραδείγματα από άλλες χώρες όπως είναι οι: Δημοκρατία της Τσεχίας, η

Ισπανία, η Λετονία, η Σλοβενία, η Βραζιλία, η Ελβετία, η Ολλανδία και το Βέλγιο.



3

2. Το έργο STRESSLESS

2. Το έργο STRESSLESS



4

Η βελτίωση της εκπαίδευσης και της εξάσκησης για τους εκπαιδευτικούς έχει καθιερωθεί ως προτεραιότητα στο πρόγραμμα εργασίας «Εκπαίδευση και Εξάσκηση 2010», από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το πρόγραμμα αυτό τονίζει τη συνάφεια της προσέλκυσης και διατήρησης ατόμων με προσόντα και κίνητρα με το επάγγελμα του εκπαιδευτικού. Η ποιότητα της διδασκαλίας και της κατάρτισης των εκπαιδευτικών αντιμετωπίζεται ως ένας βασικός παράγοντας για την αύξηση των πραγματοποιηθέντων εκπαιδευτικών επιπέδων και την επίτευξη των στόχων της Λισαβόνας1. Λαμβάνοντας υπόψη τις νέες απαιτήσεις που αφορούν τα εκπαιδευτικά επαγγέλματα, απαιτούνται νέες λύσεις για την αυξημένη κοινωνική πίεση στο εκπαιδευτικό σύστημα συνολικά και για την αύξηση του εργασιακού άγχος των εκπαιδευτών (τα οποία έχουν αρνητικό αντίκτυπο στη διαδικασία και τα αποτελέσματα της μάθησης). Κατέχοντας τη δεύτερη θέση στα προβλήματα υγείας που προξενούνται από την εργασία, κατά τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, το άγχος αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα στον εκπαιδευτικό τομέα, απαιτώντας μία πολύπλευρη παρέμβαση, η οποία συνεπάγεται μία επαρκή ανάλυση κινδύνων και ένα συνδυασμό μέτρων, προσανατολισμένων στην εργασία και στον εργαζόμενο, χρησιμοποιώντας κατάλληλη εξωτερική εμπειρογνωμοσύνη, συμμετοχή των εργαζομένων και διαρκείς προληπτικές ενέργειες. Είναι αδύνατο να αγνοούνται τα συμπεράσματα που διατυπώνονται στην Αναφορά του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Κινδύνων (2009), η οποία δείχνει ότι το άγχος επηρεάζει περισσότερους από το 22% των εργαζομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ότι ο αριθμός των ανθρώπων, οι οποίοι υποφέρουν από περιστατικά που σχετίζονται με το άγχος, ενδέχεται να αυξηθεί. Όταν οι απαιτήσεις του εργασιακού περιβάλλοντος υπερβαίνουν την ικανότητα του εργαζόμενου να ανταπεξέλθει με αυτές ή να τις ελέγξει, το εργασιακό άγχος συνδέεται με πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου και συνεπάγεται την εμφάνιση μίας αντίδρασης κατά του άγχους σε φυσικό και ψυχολογικό επίπεδο, όπως επίσης και σε επίπεδο συμπεριφοράς. Το εργασιακό άγχος ενδέχεται επίσης να επιφέρει μακροχρόνιες αρνητικές επιπτώσεις στους εργαζόμενους (προκαλώντας προβλήματα υγείας, όπως είναι οι καρδιαγγειακές και οι μυοσκελετικές ασθένειες και επηρεάζοντας την ψυχική υγεία) και σε οργανισμούς (όπως αυξημένη απουσία και μειωμένη αποδοτικότητα). Λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα του εργασιακού άγχους, το έργο STRESSLESS - Βελτιώνοντας την Ανθεκτικότητα του Εκπαιδευτικού στο Άγχος – στοχεύει στη χρήση μίας ολοκληρωμένης προσέγγισης, η οποία θα μπορεί να παρέχει στους εκπαιδευτικούς μονοπάτια για τη βελτίωση των γνώσεων και των ικανοτήτων τους, δημιουργώντας καινοτόμες απαντήσεις σε παλιά και αυξανόμενα προβλήματα και παράγοντας μία θετική επίδραση στην ποιότητα και την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας και της εξάσκησης, με την αντιμετώπιση του άγχους και την ενίσχυση της υγείας των εκπαιδευτικών. Ως εκ τούτου, το έργο STRESSLESS, μία πρωτοβουλία διάρκεια δύο χρόνων η οποία άρχισε το Νοέμβριο του 2010, αναγνωρίζει την ανάγκη ανάπτυξης αποδοτικών λύσεων για το εργασιακό άγχος, ιδιαίτερα στον τομέα της εκπαίδευσης.

1 Όταν συναντήθηκαν οι αρχηγοί των Κρατών στην σύνοδο κορυφής της Λισαβόνας το Μάρτιο του 2000, οι

αρχηγοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρουσίασαν μία νέα στρατηγική, βασιζόμενοι σε μία συναινετική απόφαση των Κρατών – Μελών, να κάνουν την Ευρώπη πιο δυναμική και ανταγωνιστική. Η πρωτοβουλία έγινε γνωστή ως «Η Συνθήκη της Λισαβόνας» και κάλυπτε ένα μεγάλο εύρος πολιτικών γραμμών. Η στρατηγική ξαναπαρουσιάστηκε την Άνοιξη του 2005, αφού τα αρχικά αποτελέσματα ήταν μέτρια και εστιαζόταν περισσότερο στην ανάπτυξη και τα επαγγέλματα.



5

Επιδιώκοντας την ανάπτυξη ενός πρακτικού Εγχειριδίου, το οποίο θα βοηθά τους εκπαιδευτικούς και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα να αντιμετωπίζουν τους ψυχολογικούς κινδύνους με ανθεκτικότητα, το έργο έχει ως στόχο την παραγωγή αποτελεσμάτων στους ακόλουθους τρεις βασικούς τομείς:

Αύξηση της ευημερίας για άτομα και ιδρύματα.

Μείωση άγχους για εργαζομένους και οργανισμούς.

Βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης.



6

3. Μεθοδολογία

3. Μεθοδολογία



7

Οι καλές πρακτικές αναγνωρίστηκαν βάσει ενός συνόλου κριτηρίων που αναπτύχθηκαν από τους

Εταίρους. Για να συμπεριληφθούν στο εγχειρίδιο, οι καλές πρακτικές θα πρέπει να επικεντρώνονται σε

διαφορετικά είδη παρεμβάσεων στον εκπαιδευτικό τομέα, σύμφωνα με την καθοδήγηση βέλτιστων

πρακτικών.

Οι καλές παρεμβάσεις πρόληψης του άγχους θα πρέπει να απευθύνονται στα διαφορετικά είδη

ενδιαφερομένων, στους οποίους απευθύνεται το έργο STRESSLESS και συγκεκριμένα τους δασκάλους,

τους εκπαιδευτές και τους εκπαιδευτικούς αλλά επίσης και σε διευθυντές εκπαιδευτικών ιδρυμάτων

και σε υψηλότερα διοικητικά στελέχη τους.

Αυτό σημαίνει ότι κάθε καλή πρακτική απευθύνεται κυρίως είτε σε άτομα που εργάζονται στον

εκπαιδευτικό τομέα ή σε επίπεδο ιδρύματος, όπου οι διευθυντές ή άλλα μέλη της διοίκησης έχουν τη

δυνατότητα να τις υλοποιήσουν ως μέρος της πολιτικής μείωσης του άγχους.

Το δεύτερο κριτήριο για τη συμπερίληψη μίας καλή πρακτικής προέκυψε από το έργο PRIMA-EF

«Καθοδήγηση στο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο για τη Διαχείριση των Ψυχοκοινωνικών κινδύνων»2, στο οποίο

περιγράφεται το εργασιακό άγχος. Στο έργο, έχουν αναγνωρισθεί τρία είδη παρεμβάσεων για τη

διαχείριση του εργασιακού άγχους, τα οποία ορίζονται ως πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και

τριτοβάθμια πρόληψη:

Οι προσεγγίσεις πρωτοβάθμιας πρόληψης προσπαθούν να καταπολεμήσουν το εργασιακό άγχος,

μεταβάλλοντας χαρακτηριστικά του τρόπου οργάνωσης και διαχείρισης της εργασίας. Ορισμένα

παραδείγματα αποτελούν ο ανασχεδιασμός της εργασίας, η ανάπτυξη κατάλληλων συστημάτων

επικοινωνίας και η αναθεώρηση των συστημάτων αξιολόγησης.

Οι προσεγγίσεις δευτεροβάθμιας πρόληψης έχουν ως στόχο την καταπολέμηση του εργασιακού

άγχους, αναπτύσσοντας ατομικές ικανότητες διαχείρισης του άγχους μέσω κατάρτισης.

Παραδείγματα μίας τέτοιας κατάρτισης είναι η χαλάρωση και η εξάσκηση στην διαχείριση του

χρόνου.

Οι προσεγγίσεις τριτοβάθμιας πρόληψης στοχεύουν στη μείωση του αντίκτυπου του εργασιακού

άγχους στην υγεία των εργαζομένων, αναπτύσσοντας κατάλληλα συστήματα αποκατάστασης και

«επιστροφής στη δουλειά» και με βελτιωμένες παροχές επαγγελματικής υγείας. Παραδείγματα

2 www.prima-ef.org



8

αποτελούν η παροχή εμπιστευτικής συμβουλευτικής στους εργαζομένους και η εξάσκηση

γνωστικής συμπεριφοράς.

Η κοινοπραξία προσπάθησε να συμπεριλάβει στο εγχειρίδιο καλές πρακτικές, οι οποίες

αντιπροσωπεύουν και τα τρία επίπεδα παρεμβάσεων.

Το τρίτο κριτήριο για τη συμπερίληψη μίας καλής πρακτικής στη σύντομη αυτή έκδοση αποτελεί η

εκπροσώπηση των Κρατών – Μελών της ΕΕ, στα οποία επικρατούν διαφορετικά επίπεδα άγχους. Το

εγχειρίδιο αυτό περιλαμβάνει καλές πρακτικές από το Ηνωμένο Βασίλειο (επίπεδο άγχους χαμηλότερο

από το μέσο όρο για την ΕΕ), την Πορτογαλία (επίπεδο άγχους ίσο με το μέσο όρο για την ΕΕ) και από

την Ελλάδα (επίπεδο άγχους υψηλότερο από το μέσο όρο για την ΕΕ).

Για να περιγράψουμε τις επιλεγμένες καλές πρακτικές με έναν ομοιόμορφο τρόπο, δημιουργήθηκε ένα

πρότυπο με τα εξής χαρακτηριστικά:

Περίληψη

Εισαγωγή

Περιγραφή της Πρακτικής

Αποτελέσματα και Συζήτηση

Μαθήματα που αποκτήθηκαν

Συμπεράσματα και Συστάσεις

Παρακαλώ σημειώστε ότι υπάρχει μία πληρέστερη έκδοση του εγχειριδίου πρόληψης του άγχους, η

οποία περιέχει περισσότερα παραδείγματα παρεμβάσεων για το εργασιακό άγχος. Η έκδοση αυτή

είναι διαθέσιμη στο διαδίκτυο στη διεύθυνση www.spi.pt/stressless.

http://www.spi.pt/stressless



9

4. Επιλεγμένες Καλές Πρακτικές

4. Επιλεγμένες Καλές Πρακτικές



10

4.1. Καλές Πρακτικές 1 – Ελλάδα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Tα Εmployee Αssistance Ρrograms (EAP) αποτελούν μια διεθνή ολοκληρωμένη επιστημονική μέθοδο για τη

διαχείριση του στρες στον εργασιακό χώρο. Ο οργανισμός που υλοποιεί την καλή πρακτική στην Ελλάδα είναι η

«Hellas Employee Assistance Programs Ltd». Ο συγκεκριμένος οργανισμός προσαρμόζει και υλοποιεί τα διεθνώς

θεσμοθετημένα ΕΑΡ προγράμματα στην Ελληνική εργασιακή κουλτούρα.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ An Employee Assistance Program (EAP) is the work organization's resource that utilizes specific core technologies to

enhance employee and workplace effectiveness through prevention, identification, and resolution of personal and

productivity issues (EAPA Int. 2002). Τα ΕΑΡ με άλλα λόγια αποτελούν ένα ολιστικό σύστημα παρεμβάσεων στον

εργασιακό χώρο τα οποία συνδυάζουν τη μεθοδολογία και την τεχνογνωσία από τον τομέα των επιχειρήσεων και των

συμπεριφοριστικών επιστημών για την αποτελεσματική διαχείριση των προκλήσεων στο εργασιακό περιβάλλον,

όπως:

Προσωπικό και εργασιακό άγχος

Συνθήκες/καταστάσεις στον εργασιακό χώρο που προκαλούν στρες όπως οργανωσιακές αλλαγές, συγχωνεύσεις

εξαγορές κ.α.

Συμπεριφοριστικοί κίνδυνοι στον εργασιακό χώρο όπως η βία, η παρενόχληση, ο εκφοβισμός, υποτιμητικές

συμπεριφορές, κ.α.

Προβλήματα ψυχικής υγείας

Ψυχοκοινωνικά ρίσκα (οργανωσιακή κουλτούρα, φόρτος εργασίας, απαιτήσεις εργασιακής θέσης, διαπροσωπικές

σχέσεις στην εργασία, κλπ)

Προσωπικά και οικογενειακά θέματα

Θέματα παραγωγικότητας και εργασιακής απόδοσης

Οι κύριοι στόχοι από την υλοποίηση των ΕΑΡ ως ένα πολυδιάστατο σύστημα παρεμβάσεων στον εργασιακό χώρο

είναι οι εξής:

Αποτελεσματική διαχείριση και μείωση του εργασιακού άγχους

Ελαχιστοποίηση της επίδρασης των στρεσογόνων παραγόντων στην ψυχική και σωματική υγεία

Προαγωγή της ευεξίας του ανθρώπινου δυναμικού

Μείωση των ψυχοκοινωνικών ρίσκων στον εργασιακό χώρο

Πρόληψη των ψυχικών και σωματικών ασθενειών

Δημιουργία ενός υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος και υγιούς ανθρώπινου δυναμικού

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ Μεθοδολογία των EAP: Αξιολόγηση Αναγκών

Ο σχεδιασμός ενός μοντέλου ΕΑΡ απαιτεί τη συλλογή δεδομένων/στοιχείων, από τον εργασιακό χώρο. Το πρώτο

βήμα αφορά στην αξιολόγηση και στον προσδιορισμό των αναγκών του ανθρώπινου δυναμικού και των προκλήσεων

του εργασιακού χώρου του εκάστοτε οργανισμού, μέσω της ανάλυσης των παρακάτω :

Ερωτηματολόγια αξιολόγησης αναγκών, ειδικά σχεδιασμένα σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε οργανισμού και με

βάση τα διεθνή πρότυπα των ΕΑΡ.

Πληροφορίες που έχει συλλέξει ο οργανισμός κατόπιν αξιολογήσεων (π.χ. αξιολογήσεις απόδοσης, εσωτερικές

έρευνες, ψυχομετρικές αξιολογήσεις), focus groups, δεδομένα απουσιών/ασθενειών, στοιχεία για την



11

παραγωγικότητα και άλλα μέσα.

Δεδομένα προερχόμενα από τη Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικού και ανεπίσημες επαφές με τους εργαζομένους.

Για την αναγνώριση των αιτιών και των επιπτώσεων του εργασιακού άγχους, μπορούν επιπλέον να χρησιμοποιηθούν

τα ακόλουθα εργαλεία και μέθοδοι για την εκτίμηση του ψυχοκοινωνικού επιπέδου και της ευεξίας των εργαζομένων

που χρησιμοποιούν τις ΕΑΡ υπηρεσίες:

Health Risk Assessment: Αξιολόγηση της στάσης ζωής του εργαζόμενου απέναντι στην ψυχική & σωματική του

υγεία (άσκηση, διατροφή, ιατρικές εξετάσεις & περίθαλψη, χρήση αλκοόλ, συνταγογραφούμενα φάρμακα, κλπ).

Stress Assessment: Ερωτηματολόγιο για την αξιολόγηση των συμπτωμάτων του στρες.

Behavioral Risk Assessment: Αξιολόγηση των συμπεριφοριστικών κινδύνων των εργαζομένων στον χώρο εργασίας,

οι οποίοι προκαλούνται από παράγοντες όπως βία, φόρτος εργασίας, προβλήματα στην επικοινωνία, εργασιακή

ανασφάλεια, κλπ.

Psychosocial Assessment: Ποσοτικές και ποιοτικές μέθοδοι αξιολόγησης του κοινωνικού, εργασιακού,

οικογενειακού και ιατρικού ιστορικού των εργαζομένων (π.χ. screenings, intakes, questionnaires).

Σχεδιασμός του Μοντέλου Υπηρεσιών

Με βάση τα αποτελέσματα των προαναφερθέντων δεδομένων, σχεδιάζεται ένα tailor- made μοντέλο ΕΑΡ Υπηρεσιών,

σύμφωνα με τις ανάγκες των εργαζομένων και του οργανισμού που έχουν εντοπιστεί. Το μοντέλο αυτό αποτελεί ένα

Ολιστικό Σύστημα Παρεμβάσεων Διαχείρισης του Στρες στον Εργασιακό Χώρο (για τη διοίκηση, τους εργαζόμενους

και τα μέλη των οικογενειών τους).

Το ανωτέρω σύστημα περιλαμβάνει την παροχή υποστήριξης, καθοδήγησης (coaching) και εκπαίδευσης από ΕΑΡ

επαγγελματίες στην ανώτερη διοίκηση ενός οργανισμού, στους εργαζόμενους και στις οικογένειές τους βάσει του

Γνωσιακού Συμπεριφοριστικού Μοντέλου (Cognitive Behavioral Treatment - C.B.T.). Στόχος αποτελεί η ενίσχυση των

εξυπηρετούμενων για την αποτελεσματική διαχείριση των στρεσογόνων παραγόντων της επαγγελματικής και

προσωπικής τους ζωής. Γενικότερα, η προαγωγή της ψυχοκοινωνικής ευεξίας σε ολόκληρο τον οργανισμό από το

ανώτερο ιεραρχικά επίπεδο έως και το χαμηλότερο.

Στατιστικά Αποτελεσματικότητας & Χρήσης του Προγράμματος

Με τη χρήση ενός εξειδικευμένου EAP λογισμικού προγράμματος πραγματοποιείται ανάλυση των ποσοτικών και

ποιοτικών δεδομένων από τη χρήση του προγράμματος και αποδίδονται αποτελέσματα στις ακόλουθες ενότητες:

Δημογραφικά δεδομένα (ηλικία, φύλο, θέση, τοποθεσία κτλ.)

Ποσοστό χρήσης των ΕΑΡ υπηρεσιών

Στρεσογόνοι παράγοντες (εργασιακά, προσωπικά και οικογενειακά θέματα που απασχολούν, επηρεάζουν και

αγχώνουν το ανθρώπινο δυναμικό)

Ποσοστό ικανοποίησης από την υλοποίηση του προγράμματος

Return On Investment (R.O.I.). Σχέση Απόδοσης της Επένδυσης σε ΕΑΡ προγράμματα.

Παρεμβάσεις για το Στρες – Πλάνο δράσης σε τρεις Άξονες

Μετά την εκτίμηση των αναγκών σχεδιάζεται ένα διαδραστικό και διαχρονικό πρόγραμμα πρόληψης και διαχείρισης

του στρες προσαρμοσμένο στις συγκεκριμένες ανάγκες και απαιτήσεις του οργανισμού (δράση τριών αξόνων)

1ος

Άξονας - Πρόληψη:

Πρωτοβάθμια πρόληψη: επικεντρώνεται στη δημιουργία μίας υγιούς εργασιακής κουλτούρας, η οποία

υποστηρίζει τους εργαζομένους και διαδραματίζει ενεργό ρόλο στη διαχείριση του στρες προάγοντας την ευεξία

τους.

Δευτεροβάθμια πρόληψη: περιλαμβάνει την έγκαιρη αναγνώριση των ρίσκων που ενδέχεται να προκαλέσουν

ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στον εργασιακό χώρο και την άμεση υλοποίηση παρεμβάσεων για την



12

ελαχιστοποίησή τους.

Τριτοβάθμια πρόληψη: επικεντρώνεται στους εργαζόμενους των οποίων τα υψηλά επίπεδα στρες έχουν

επηρεάσει την ψυχική υγεία και την ευεξία τους (εξουθένωση, κατάθλιψη, κρίσεις πανικού, εξαρτήσεις, κλπ) και

χρειάζονται τις υπηρεσίες ενός εξειδικευμένου επαγγελματία υγείας για την αποκατάσταση και επιτυχή

επιστροφή τους στην εργασία.

2ος

άξονας - Άμεσες Υπηρεσίες:

Για τα άτομα τα οποία χρειάζονται Πρόσωπο με Πρόσωπο παρεμβάσεις, σχεδιάζεται ένα εξατομικευμένο

θεραπευτικό πλάνο βάση του οποίου θα επιτύχουμε τη μείωση των συμπτωμάτων του στρες. Το πλάνο περιλαμβάνει:

Ορισμό του προβλήματος και των συμπτωμάτων

Καθορισμό βραχυπρόθεσμων στόχων

Καθορισμό μακροπρόθεσμων στόχων

Εκμάθηση νέων δεξιοτήτων και μηχανισμών διαχείρισης για τον περιορισμό των συμπτωμάτων του στρες

Εκτιμώμενο χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη των στόχων

3ος

άξονας - Επακολούθηση και Αξιολόγηση:

Παρεμβάσεις επακολούθησης για την αξιολόγηση της προόδου της κάθε περίπτωσης και του αποτελέσματος.

Οι Υπηρεσίες των ΕΑΡ που υλοποιούνται σε κάθε άξονα για την αντιμετώπιση του στρες

ΠΡΟΛΗΨΗ Ανάπτυξη Πρωτοκόλλων, Πολιτικών & Διαδικασιών αναφορικά με το στρες και την ευεξία στον εργασιακό χώρο.

24/7/365 Γραμμή Τηλεφωνικής Υποστήριξης για τη διαχείριση του στρες. Βραχυπρόθεσμη υποστήριξη, συμβουλευτική και καθοδήγηση στη διοίκηση, στους εργαζόμενους και τα μέλη των οικογενειών τους για τη διαχείριση των εργασιακών, προσωπικών και οικογενειακών θεμάτων που αυξάνουν το επίπεδο στρες και επηρεάζουν τη λειτουργικότητά τους.

Health & Wellness Coaching. Καθοδήγηση σε θέματα Υγείας και Ευεξίας για τα ανώτερα στελέχη και/ή τους εργαζόμενους

Εκπαιδευτικά προγράμματα για το σύνολο του ανθρώπινου δυναμικού. Δίνεται έμφαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων για την καταπολέμηση του στρες, στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της αισιοδοξίας, στην επίλυση προβλημάτων και γενικότερα στη βελτίωση του «ψυχολογικού» ανοσοποιητικού συστήματος των εργαζομένων.

Σεμινάρια και παρουσιάσεις στον τομέα της Υγείας και Ευεξίας. Στόχος αποτελεί η ευαισθητοποίηση και η απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων για την προαγωγή της Υγείας και Ευεξίας πέραν της διαχείρισης του στρες (θέματα που σχετίζονται με ψυχικές και σωματικές ασθένειες αλλά και θέματα όπως διατροφή, άσκηση, φυσική κατάσταση, τεχνικές χαλάρωσης, διακοπή καπνίσματος, κλπ).

ΑΜΕΣΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Πρόσωπο με Πρόσωπο συνεδρίες: Συμβουλευτική με βάση το Γνωσιακό Συμπεριφοριστικό Μοντέλο (C.B.T.). Η προσέγγιση C.B.T. στοχεύει στην αναδόμηση του αρνητικού και στρεσογόνου τρόπου σκέψης, ο οποίος επηρεάζει αρνητικά τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά των εξυπηρετούμενων.

Critical Incident Stress Management – CISM: Διαχείριση του στρες που βιώνουν οι εργαζόμενοι μετά από ένα αιφνίδιο και τραυματικό γεγονός εντός ή εκτός εργασιακού χώρου όπως ληστείες, ατυχήματα, ξαφνική απώλεια ενός εργαζόμενου, τρομοκρατικές ενέργειες, βία, πυρκαγιά, φυσικές καταστροφές, κλπ. Η Υπηρεσία CISM αποτελεί ένα πολυδιάστατο σύστημα παρεμβάσεων για την υποστήριξη των θυμάτων/αυτόπτων μαρτύρων ενός κρίσιμου περιστατικού στο εργασιακό τους περιβάλλον ή/ και στην



13

προσωπική τους ζωή.

ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Case Management: Σχεδιάζει και εμπλουτίζει το ‘Continuity of Care Plan’ για κάθε μεμονωμένη περίπτωση. Tο καθένα πλάνο ξεχωριστά αποτελείται από τηλεφωνικές παρεμβάσεις επακολούθησης στα άτομα που έχουν χρησιμοποιήσει τις ΕΑΡ υπηρεσίες. Επιπρόσθετα, οι επαγγελματίες Case Managers με τη χρήση ανώνυμων ερωτηματολογίων αξιολογούν τον βαθμό ικανοποίησης των εξυπηρετούμενων και την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών που υλοποιήθηκαν.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Αποτελέσματα από την υλοποίηση και προσαρμογή των Προγραμμάτων ΕΑΡ στην ελληνική εταιρική κουλτούρα,

ως ολιστική στρατηγική καταπολέμησης του στρες:

1. Σε έρευνα που διεξήχθη από την Hellas EAP, για τα έτη 2009 και 2010 σε δείγμα 1.427 εργαζομένων από 7

Ελληνικές και πολυεθνικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και έχουν δεχθεί Υπηρεσίες ΕΑΡ,

καταγράφηκαν τα ακόλουθα αποτελέσματα, σχετικά με τους παράγοντες που αυξάνουν τα επίπεδα στρες των

εργαζομένων.

Παράγοντες που αυξάνουν τα επίπεδα στρες

49,50%

17,50%

8,50%

16%

8,50%

εργασιακό άγχος συγκρούσεις στον εργασιακό χώρο

έλλειψη συνεργασίας με τους συναδέλφους δυσκολίες στην εξισορρόπιση προσωπικής και εργασιακής ζωής

άλλα προβλήματα

2. Σύμφωνα με δεύτερη έρευνα που διεξήχθη από την Hellas EAP, χρησιμοποιώντας ένα δείγμα 1077

εργαζομένων μίας μεγάλης ελληνικής εταιρίας (Α), η οποία υλοποιεί το διεθνώς πιστοποιημένο πρόγραμμα

Critical Incident Stress Management (CISM), αναφέρθηκαν τα ακόλουθα αποτελέσματα σχετικά με τους

παράγοντες που αυξάνουν το επίπεδο στρες στους εργαζόμενους:

Παράγοντες που αυξάνουν το επίπεδο στρες των εργαζομένων



14

56%

15%

8%

14%

8%

εργασιακό άγχος συγκρούσεις στον εργασιακό χώρο

θυμός δυσκολίες στην εξισορρόπιση προσωπικής και εργασιακής ζωής

άλλα προβλήματα

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

Το Εργασιακό Άγχος περιλαμβάνει παράγοντες όπως: φόρτος εργασίας, εργασιακή ανασφάλεια, πιέσεις για την

τήρηση των προθεσμιών και την επίτευξη των στόχων, πιέσεις από απαιτητικούς πελάτες, συγκρούσεις με

προϊσταμένους, άνισος καταμερισμός εργασίας ανάμεσα στους ίδιους και στους συναδέλφους, κλπ.

Τα άλλα προβλήματα περιλαμβάνουν: κρίσεις πανικού, κατάθλιψη, ψυχικές και σωματικές ασθένειες, δυσκολίες

στις προσωπικές σχέσεις, διαζύγιο, θάνατος αγαπημένου προσώπου, χρόνια ασθένεια στην οικογένεια, θέματα που

αφορούν στη φροντίδα ηλικιωμένων στην οικογένεια, κλπ.

3. Σύμφωνα με τρίτη έρευνα που διεξήχθη από την Hellas EAP, για τα έτη 2007, 2008 και 2009, σε δείγμα 250

εργαζομένων στον τραπεζικό τομέα, οι οποίοι είχαν εκτεθεί σε ένα αιφνίδιο τραυματικό γεγονός και δέχτηκαν την

παρέμβαση CISM:

Το 97% των εργαζομένων ανέφερε ότι θεώρησαν σημαντική ή πολύ σημαντική την υποστήριξη που τους

προσφέρθηκε από τους πιστοποιημένους συμβούλους CISM της Hellas EAP

Το 93% από αυτούς ανέφερε ότι η παρέμβαση CISM συνεισέφερε σημαντικά ή πολύ σημαντικά στη βελτίωση

της εργασιακής τους απόδοσης μετά το συμβάν

Το 99% αυτών δήλωσε ότι χρειάζονται επιπρόσθετη και σε συνεχόμενη βάση υποστήριξη, για την διαχείριση

των εργασιακών και προσωπικών δυσκολιών που τους προκαλούν στρες

4. Σύμφωνα με μία τέταρτη έρευνα της Hellas EAP, που διεξήχθη σε δείγμα 2.870 εργαζομένων και μέλη των

οικογενειών τους (Ελληνικές και τοπικές πολυεθνικές), οι οποίοι χρησιμοποίησαν τις Υπηρεσίες ΕΑΡ για τη

διαχείριση στρεσογόνων προσωπικών και εργασιακών θεμάτων, το ποσοστό ικανοποίησής τους ανέρχεται στο

98%.

5. Η Απόδοση της Επένδυσης (R.O.I.) για οργανισμούς που έχουν χρησιμοποιήσει ΕΑΡ υπηρεσίες εκτιμήθηκε ως

κάτωθι:

Επιχείρηση Α: 1:19 (Βιομηχανικός Τομέας)

Επιχείρηση Β: 1:36 (Βιομηχανικός Τομέας)

Επιχείρηση C: 1:30 (Τραπεζικός Τομέας)

Επιχείρηση D: 1:32 (Τραπεζικός Τομέας)

6. Το 2011, οργανισμός – πελάτης (Β) της Hellas ΕΑΡ, με περισσότερους από 5.000 εργαζόμενους, δήλωσε δημόσια

μείωση 0,6% στον απουσιασμό μετά την υλοποίηση των Βασικών Υπηρεσιών ΕΑΡ:24/7/365 Γραμμή τηλεφωνικής

Υποστήριξης, Πρόσωπο με Πρόσωπο Συνεδρίες Συμβουλευτικής και Υπηρεσία CISM (διαχείριση στρες κατόπιν



15

αιφνίδιου και κρίσιμου τραυματικού γεγονότος). H Hellas EAP έχει προτείνει για το 2012 την υλοποίηση

εξειδικευμένου και στοχευμένου ΕΑΡ Προγράμματος για τη μείωση των απουσιών.

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ Προκλήσεις που εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της υλοποίησης των ΕΑΡ σε επιχειρήσεις στον ελληνικό χώρο:

Διαχείριση της απροθυμίας της διοίκησης της εταιρίας να εξετάσει και να διερευνήσει τα πλεονεκτήματα τέτοιων

καινοτόμων μεθόδων και προγραμμάτων όπως τα ΕΑΡ για την προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας και ευεξίας,

η οποία σχετίζεται άμεσα με τη διαχείριση της απόδοσης των εργαζομένων.

Συνεχής προσπάθεια για την υπέρβαση των δυσκολιών κατά την προσαρμογή των Διεθνών προτύπων και αρχών

των ΕΑΡ στην Ελληνική εργασιακή κουλτούρα και ανθρώπινο δυναμικό.

Η ανάγκη για διαρκή εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των ιθυνόντων του Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα και της

Διεύθυνσης Ανθρώπινου Δυναμικού για τα οφέλη και τη χρησιμότητα των διεθνών προγραμμάτων ΕΑΡ στην

υποστήριξη και καθοδήγηση των εργαζομένων για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των εργασιακών και

προσωπικών προκλήσεων που αυξάνουν τα επίπεδα του στρες και επηρεάζουν την ψυχική, σωματική υγεία και

την ευεξία τους.

Διαρκής προσπάθεια προώθησης της αξίας εδραίωσης μίας υγιούς εργασιακής κουλτούρας μέσω της

ενδυνάμωσης του ανθρώπινου δυναμικού.

Καταπολέμηση της δυσπιστίας και επιφυλακτικότητας των εργαζομένων σχετικά με την εμπιστευτικότητα των ΕΑΡ

υπηρεσιών.

Καταπολέμηση του στίγματος και του αποκλεισμού των εργαζομένων με ψυχικές ασθένειες στον εργασιακό χώρο.

Εκπαίδευση της διοίκησης και των στελεχών στη θέσπιση ορίων σχετικά με τον επαγγελματικό τους ρόλο και τις

ικανότητες που απαιτούνται για την αντιμετώπιση θεμάτων ψυχικής υγείας στον εργασιακό χώρο. Ταυτόχρονα,

δίνεται καθοδήγηση σχετικά με τη διαδικασία παραπομπής αντίστοιχων περιστατικών σε εξειδικευμένους ΕΑΡ

επαγγελματίες.

Οι πολυεθνικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα είναι περισσότερο εξοικειωμένες με την

υλοποίηση των ΕΑΡ Υπηρεσιών σε σχέση με τις ελληνικές, αφού οι μητρικές τους εταιρίες διαθέτουν μία

μακροχρόνια παράδοση παροχής και υλοποίησης ΕΑΡ.

Αντιμετώπιση της έλλειψης στατιστικών στοιχείων και απαραίτητων συστημάτων καταγραφής δεδομένων από

τους οργανισμούς (δημόσιους και ιδιωτικούς), τα οποία μπορούν να παρέχουν ακριβείς πληροφορίες για το

κόστος σε μονάδες αποτελεσματικότητας στον εργασιακό χώρο από την εμφάνιση ασθενειών λόγω στρες, όπως

χαμηλή παραγωγικότητα, ιατροφαρμακευτικά κόστη, παρουσιασμός, συστηματικές ή μακροχρόνιες απουσίες,

κλπ.

Προσπάθειες αναβάθμισης του ρόλου της Διεύθυνσης Ανθρώπινου Δυναμικού των επιχειρήσεων, από τις βασικές

διαδικασίες επάνδρωσης, πρόσληψης και μισθοδοσίας σε ένα τμήμα που διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο στην

αποτελεσματική διαχείριση και ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Οι υπηρεσίες ΕΑΡ έχουν θεσμοθετηθεί σε Διεθνές και Ευρωπαϊκό Επίπεδο σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η

Αυστραλία, η Κίνα, η Αφρική, η Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Φινλανδία τόσο στο δημόσιο όσο και στον

ιδιωτικό τομέα για περισσότερα από 40 χρόνια με αποδεδειγμένα ποιοτικά και ποσοτικά αποτελέσματα. Σε ορισμένες

από τις προαναφερθείσες χώρες, όπως η Φινλανδία, διεξήχθη πιλοτική έρευνα πριν τη θεσμοθέτηση των ΕΑΡ στο

δημόσιο τομέα, η οποία χρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Υπουργείο Κοινωνικών

Υπηρεσιών και το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης για την Προαγωγή της Υγείας, όπως επίσης και από

ιδιωτικούς οργανισμούς. Επιπρόσθετα, τα ΕΑΡ έχουν εδραιωθεί ως στρατηγική καταπολέμησης του στρες σε

δημόσιους οργανισμούς της Ευρώπης (Cooper et al.1992a, 1992b) και υποστηρίζονται από το Διεθνή Οργανισμό

Εργασίας (ILO), τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και τον Οργανισμό για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία

(OSHA). Τα ΕΑΡ σήμερα διδάσκονται σε Μεταπτυχιακό και Διδακτορικό επίπεδο παγκοσμίως.



16

Η Hellas EAP αποτελεί την πρωτοπόρο εταιρία, η οποία εισήγαγε πρώτη τα ΕΑΡ στην Ελληνική επικράτεια. Από την

εμπειρία μας στον τομέα των ΕΑΡ σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, προτείνουμε τη διεξαγωγή έρευνας αναφορικά με

την εισαγωγή και την υλοποίηση των ΕΑΡ στον Ελληνικό Δημόσιο Τομέα, μέσω ενός πιλοτικού προγράμματος. Η

υπόθεση της έρευνας θα είναι, ότι τα ΕΑΡ, ως ένα επιστημονικό πρόγραμμα με ποσοτικά και ποιοτικά αποτελέσματα

μπορεί να επιφέρει θετικά αποτελέσματα στον Ελληνικό Εργασιακό χώρο στον τομέα καταπολέμησης του στρες,

ιδιαίτερα σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κρίσης.

Με άλλα λόγια, τα ΕΑΡ μπορούν να :

Λειτουργήσουν σαν μία στρατηγική καταπολέμησης του στρες, προωθώντας μία υγιή εργασιακή κουλτούρα με

άμεσα και έμμεσα θετικά αποτελέσματα στο ανθρώπινο δυναμικό, στις οικογένειές τους, στους οργανισμούς και

στην κοινωνία.

Συνεισφέρουν αποτελεσματικά στην ανάπτυξη μίας θετικής εργασιακής κουλτούρας.

Ενισχύσουν και προάγουν τη σωματική και ψυχική υγεία και τη ψυχοκοινωνική ασφάλεια στον εργασιακό χώρο.

Αυξήσουν τα επίπεδα ανθεκτικότητας και προσαρμοστικότητας του ανθρώπινου δυναμικού σε δύσκολες

περιόδους.

Δημιουργήσουν υγιέστερους εργασιακούς χώρους με αυξημένα επίπεδα ευεξίας για τους εργαζόμενους.

Αυξήσουν την παραγωγικότητα του ανθρώπινου δυναμικού.

Ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και την ποιότητα της εξυπηρέτησης των πελατών τους.



17

4.2. Καλές Πρακτικές 2 – Πορτογαλία

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Αυτή η βέλτιστη πρακτική αποτελεί μία ερευνητική μελέτη που διεξάχθηκε από ορισμένα πανεπιστήμια της

Πορτογαλίας, της Βραζιλίας και της Ισπανίας. Ο σκοπός της μελέτης ήταν η προσπάθεια επίλυσης και πρόληψης τους

άγχους, της αποθάρρυνσης και της εξάντλησης για τους δασκάλους και τους επαγγελματίες της υγείας. Για να

επιτευχθεί αυτός ο σκοπός, αναπτύχθηκε μία σειρά μαθημάτων σχετικά με τη διαχείριση του άγχους για τις

προαναφερθείσες ομάδες ενδιαφερομένων. Η σειρά μαθημάτων αποτελούταν από πενήντα ώρες εξάσκησης,

διαμοιρασμένες σε έντεκα συνεδρίες, οι δέκα εκ τις οποίες πραγματοποιήθηκαν σε εσωτερικό χώρο και διέθεταν το

εξής περιεχόμενο: διαμοιρασμός επαγγελματικής εμπειρίας με συνεργάτες, αναγνώριση ειδικών παραγόντων άγχους

και πιθανές στρατηγικές αντιμετώπισης για την επίλυσή τους, αντικατάσταση παράλογων αντιλήψεων από άλλες

περισσότερο κατάλληλες και η εξάσκηση αυτοεκτίμησης και χαλάρωσης. Επιπρόσθετα, τα μαθήματα αποτελούταν

από μία μέρα εξάσκησης σε εξωτερικό χώρο. Συγκρίνοντας την αρχή με το τέλος του προγράμματος εκπαίδευσης, οι

συμμετέχοντες έδειξαν σημαντική αύξηση στην προσωπική τους αντίληψη για την ευημερία.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αυτή η ερευνητική μελέτη προέκυψε το 2004, ανάμεσα σε καθηγητές του τμήματος και διδακτορικού προσωπικού

του Πανεπιστημίου του Algarve, καθηγητές του εκπαιδευτικού προσωπικού του Καθολικού Πανεπιστημίου του South

Rio Grande και το προσωπικό Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Málaga στην Ισπανία.

Το αντικείμενο της μελέτης ήταν η αντιμετώπιση των θεμάτων άγχους, αποθάρρυνσης και εξάντλησης ειδικά στους

δασκάλους και τους επαγγελματίες υγείας, αφού αυτοί αποτελούν μία ομάδα υψηλού κινδύνου σε ό,τι αφορά την

έκθεση σε τέτοιου είδους ασθενειών.

Το θέμα του άγχους (συμπεριλαμβανομένης της εξάντλησης, της κατάθλιψης, της αποθάρρυνσης, κλπ) αποτελεί ένα

περίπλοκο φαινόμενο, στο οποίο δεν υπάρχει καμία μοναδική λύση για την επίλυση του προβλήματος. Παρ’όλα αυτά,

η συχνή κατάρτιση και η διαρκής εκπαίδευση προτείνονται σαν λύσεις στο πλαίσιο αυτό. Αυτά τα είδη μαθημάτων

και εξάσκηση μπορούν να βελτιώσουν τη γενική ικανοποίηση με τη δουλειά, να βελτιώσουν την αυτοπεποίθηση των

ανθρώπων που παρακολουθούν αυτά τα είδη των μαθημάτων και να συνεισφέρουν στην προσωπική και

επαγγελματική ανάπτυξη.

Στο πλαίσιο αυτή της προσαρμοσμένης κατάρτισης για την επίλυση προσωπικών θεμάτων, αναπτύχθηκε ένα πρώτο

πρόγραμμα διαρκούς κατάρτισης με διάρκεια 30 ωρών, διαμοιρασμένη σε δέκα συνεδρίες, οι οποίες περιείχαν

διάφορες ασκήσεις.

Αυτό το πρόγραμμα ήταν επιτυχές, παρ’όλα αυτά οι συμμετέχοντες ένιωσαν ότι απαιτούνται περισσότερες

συνεδρίες/χρόνος για την εξερεύνηση και επίλυση θεμάτων σε περισσότερο βάθος. Έτσι, αυτή η σειρά μαθημάτων

κατάρτισης στη διαχείριση του άγχους βασίζεται σε αυτό το αρχικό πρόγραμμα μαθημάτων, αλλά περιλαμβάνει

περισσότερο σχετικά θέματα και έχει μία μεγαλύτερη διάρκεια, η οποία επίσης απαιτήθηκε από τους συμμετέχοντες

των προηγούμενων μαθημάτων.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ Τα μαθήματα εξάσκησης ήταν δομημένα σε έντεκα συνεδρίες, οι οποίες διαρκούσαν συνολικά πενήντα ώρες. Κάθε

συνεδρία χωριζόταν σε τέσσερις ώρες και δέκα από τις συνεδρίες πραγματοποιήθηκαν σε ένα δωμάτιο εσωτερικού

χώρου, ενώ η τελευταία έλαβε χώρα σε εξωτερικό χώρο και διήρκησε 10 ώρες (μία μέρα).

Η υπόθεση και μεθοδολογία της σειράς των μαθημάτων ήταν η εξής: το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί για να

πιστοποιήσει το προτεινόμενο περιεχόμενο και στρατηγικές ανεξαρτήτως εκπαιδευτή. Έτσι, η σειρά των μαθημάτων

υλοποιήθηκε με δύο διαφορετικά είδη εκπαιδευτών και συμπεριέλαβε επίσης μία ομάδα ελέγχου και μία

πειραματική ομάδα.

Τα μαθήματα πραγματοποιήθηκαν με 28 καθηγητές, οι οποίοι δίδασκαν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. 21 από

αυτούς ήταν γυναίκες και 7 από αυτούς ήταν άντρες. Αυτοί αποτελούσαν την πειραματική ομάδα. Η ομάδα ελέγχου



18

αποτελούταν από 30 καθηγητές, 19 εκ των οποίων ήταν γυναίκες και 11 άντρες. Οι καθηγητές αυτοί δίδασκαν επίσης

στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Οι δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν ως μέσοι για τον υπολογισμό των αποτελεσμάτων έδειξαν ότι υπήρχε διαφορά

ανάμεσα στην προκαταρκτική αξιολόγηση που πραγματοποίησαν οι συμμετέχοντες και στην τελική αξιολόγηση που

διεξάχθηκε στην τελευταία συνεδρία. Γενικά, η επαγγελματική ευημερία των συμμετεχόντων αξιολογήθηκε

υψηλότερα (όσο υψηλότερη η αξιολόγηση τόσο το καλύτερο). Σε γενικές γραμμές, οι συμμετέχοντες ένιωθαν πιο

ευτυχισμένοι και είχαν περισσότερα κίνητρα συνέχισης του επαγγέλματος στον τομέα τους.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η ομάδα ελέγχου δεν έδειξε σημαντικές αλλαγές.

Ο αντίκτυπος των μαθημάτων κατάρτισης ποικίλλει ανάλογα με τα άτομα, παρ'όλα αυτά η μελέτη πραγματοποιήθηκε

κάτω από επαγγελματικές ερευνητικές συνθήκες και μπορεί να θεωρηθεί ως έγκυρη έρευνα για περαιτέρω μελέτη και

έρευνα.

Αξίζει να τονιστεί ότι παρά το γεγονός ότι η διαφορά μεταξύ των αποτελεσμάτων της πρωταρχικής και τελικής

αξιολόγησης ποικίλλει αμελητέα από άτομο σε άτομο, τα αποτελέσματα οδηγούν σε μία μοναδική ερμηνεία: οι

συμμετέχοντες ένιωθαν λιγότερο αγχωμένοι και πολύ καλύτερα μετά από την ολοκλήρωση των μαθημάτων.

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ Το πρόγραμμα της κατάρτισης ήταν το εξής:

ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

1 Παρουσίαση της σειράς των μαθημάτων, του προγράμματος και των συμμετεχόντων

Αρχική αξιολόγηση των μεταβλητών που συνολικά συγκροτούν τη διαφορά ανάμεσα στην ευημερία και την απόγνωσηστην εργασία

2 Αναγνώριση των συμπτωμάτων ή των δεικτών απόγνωσης στην εργασία

Αναγνώριση πιθανών παραγόντων απόγνωσης

3 Αναγνώριση πιθανών τρόπων επίλυσης προβλημάτων και στρατηγικές αντιμετώπισης που μπορούν να

χρησιμοποιήσουν οι επαγγελματίες για να ξεπεράσουν δυσκολίες.

4

Αναγνώριση και αντικατάσταση των αρνητικών και ενοχλητικών σκέψεων σχετικά με το άτομο και σχετικά με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της επαγγελματικής ζωής.

Ανάπτυξη ικανοτήτων αντιμετώπισης των επαγγελματικών ευθυνών, απαιτήσεων και των επαγγελματικών στόχων στο πλαίσιο της ακριβέστερης γνωστικής - κινητήριας λειτουργικότητας

5 Ανάπτυξη ικανοτήτων διαχείρισης σε ό,τι αφορά τα φυσικά συμπτώματα που σχετίζονται με την απόγνωση

(ασκήσεις αναπνοής και χαλάρωσης)

6 Ανάπτυξη ικανοτήτων διαχείρισης του εργασιακού χρόνου

Ανάπτυξη ικανοτήτων εργασίας σε ομάδες και πραγματοποίησης συναντήσεων

7 Αναγνώριση των χαρακτηριστικών χρήσιμων σχεσιακών συμπεριφορών

Ανάπτυξη ηγετικών ικανοτήτων σε διαπροσωπικές σχέσεις

8 Αναγνώριση και ανάπτυξη ικανοτήτων αυτοεκτίμησης

Αναγνώριση και ανάπτυξη ικανοτήτων διαχείρισης πιθανών συγκρούσεων στο επαγγελματικό εργασιακό περιβάλλον

9 Αναγνώριση κανόνων για έναν υγιή τρόπο ζωής

Ανάπτυξη μίας ατομικής στρατηγικής αντιμετώπισης από κάθε συμμετέχοντα

10 Δυναμικές ομαδικές ασκήσεις και

11 Προοπτικές υλοποίησης προσωπικής και επαγγελματικής δια βίου μάθησης για κάθε συμμετέχοντα

Τελική αξιολόγηση των μεταβλητών οι οποίες συνολικά συγκροτούν τη διαφορά ανάμεσα στη ευημερία και την απόγνωση στην εργασία και χρησιμότητα της σειράς των μαθημάτων από τους συμμετέχοντες

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ Η πειραματική ομάδα επιβεβαίωσε ότι υπήρξε αύξηση στην αντίληψή τους αναφορικά με τα αυξημένα επίπεδα

ευημερίας στην εργασία και ότι είχαν επίσης περισσότερα κίνητρα συνέχισης της εργασίας τους. Τα αποτελέσματα θα



19

πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την πραγματοποίηση συζητήσεων σχετικά με τους τρόπους βελτίωσης της ευημερίας

των καθηγητών και των εργαζόμενων του ιατρικού τομέα μέσω διαρκούς εκπαίδευσης σε θέματα σχετικά με την

ευημερία, καθώς τα αποτελέσματα δείχνουν ξεκάθαρα ότι υπάρχει ένας θετικός αντίκτυπος στα άτομα που

συμμετείχαν.



20

4.3. Καλές πρακτικές 3 – Ηνωμένο Βασίλειο

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το Συμβούλιο της Κομητείας του Oxfordshire διαχειρίζεται περίπου 300 σχολεία. Το Συμβούλιο αναγνώρισε ότι το

άγχος αποτελούσε πρόβλημα σε ορισμένα από τα σχολεία του, παρατηρώντας τα δεδομένα αδικαιολόγητων

απουσιών και την ανατροφοδότηση από σωματεία. Για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού, το Συμβούλιο

ανέπτυξε το Σχήμα Ενίσχυσης της Εργασιακής Ζωής (WLE). To σχήμα βασίζεται σε πέντε βήματα, τα οποία

περιλαμβάνουν την προετοιμασία του οργανισμού, τη συλλογή δεδομένων, την εξερεύνηση των προβλημάτων και

την ανάπτυξη λύσεων, την καταγραφή των ευρημάτων και την παρακολούθηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.

Το σχήμα βασίζεται σε μία συστηματική προσέγγιση, όπως προωθήθηκε από τα Ανώτερα Στελέχη Υγείας και

Ασφάλειας (HSE), "Προσέγγιση Προτύπων Διαχείρισης". Έπειτα από την υλοποίηση του προγράμματος,

εφαρμόστηκαν σε μεμονωμένα σχολεία τοπικές λύσεις, οι οποίες περιλάμβαναν την αναδιοργάνωση, την παροχή

υποστηρικτικού προσωπικού όπως επίσης και εκπαίδευση διαχείρισης του άγχους. Τα αποτελέσματα δείχνουν μία

σταθερή βελτίωση στα σχολεία, στα οποία εφαρμόστηκε το σχήμα. Το προσωπικό μείωσε τον κίνδυνο της

πιθανότητας αυξημένων επιπέδων άγχους και βελτίωσε τα επίπεδα της ευημερίας στην εργασία, σύμφωνα με

συγκρίσεις με τα Πρότυπα Διαχείρισης HSE. Η Ενίσχυση της Εργασιακής Ζωής έκτοτε έχει αποτελέσει ένα σημαντικό

μέρος του προγράμματος ευημερίας του Συμβουλίου της Κομητείας του Oxfordshire και πραγματοποιούνται

ενέργειας έτσι ώστε το σχήμα αυτό να επεκταθεί και σε άλλα τμήματα του Συμβουλίου.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Συμβούλιο της Κομητείας του Oxfordshire είναι υπεύθυνο για πολλές βασικές τοπικές υπηρεσίες. Κάθε χρόνο, το

συμβούλιο διαχειρίζεται £845 εκατομμύρια δημόσιου χρήματος για την παροχή τέτοιου είδους υπηρεσιών στους

615.000 ανθρώπους του Oxfordshire. Αποτελεί το μεγαλύτερο εργοδότη στο Oxfordshire με περισσότερους από

20.000 εργαζομένους. Μέρος της ευθύνης του συμβουλίου είναι η διαχείριση περίπου 300 σχολείων, τα οποία είναι

τοποθετημένα σε όλη την Κομητεία. Το Συμβούλιο της Κομητείας του Oxfordshire αναγνώρισε ότι το άγχος

αποτελούσε πρόβλημα σε ορισμένα από τα σχολεία του, παρατηρώντας τα δεδομένα αδικαιολόγητων απουσιών και

την ανατροφοδότηση από σωματεία. Το Συμβούλιο ενθαρρύνει τα σχολεία να αναλάβουν δράση σχετικά με το άγχος

και το τμήμα ανθρώπινου δυναμικού ανέλαβε τη δημιουργία ενός προγράμματος εργασίας, το οποίο θα συνέβαλλε

στη μείωση του άγχους στα συμμετέχοντα σχολεία.

Το 2004-05, αποφασίστηκε η χρήση του Εθνικού Προγράμματος Ευημερίας, ενός μοντέλου σχεδιασμένου από το

Δίκτυο Υποστήριξης των Δασκάλων, για την πραγματοποίηση των πρώτων βημάτων αντιμετώπισης των

προβλημάτων. Αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη από το Συμβούλιο ενός δικού του προγράμματος, το οποίο ονομάζεται

Σχήμα Ενίσχυσης της Εργασιακής Ζωής (WLE). Η εργασία σε κάθε σχολείο ήταν αυτοχρηματοδοτούμενη και αυτό

σήμαινε ότι το πρόγραμμα ήταν περισσότερο προσιτό από άποψη χρημάτων, ιδιαίτερα στο μεγάλο αριθμό των

μικρών σχολείων της Κομητείας. Το WLE βρίσκεται σήμερα στον τέταρτο χρόνο του. Διεξάγεται σε πλήρες ωράριο και

αποτελεί μέρος της στρατηγικής υγείας και ασφάλειας του Συμβουλίου. Νέα σχολεία συνεχίzουν να γίνονται μέλη του

σχήματος είτε όπου αυτά αναγνωρίζουν ότι χρειάζεται να λάβουν δράση είτε όπου αυτό αναγνωρίζεται ως μέρος του

ελέγχου υγείας και ασφάλειας. Σχεδιάζεται επίσης η διαθεσιμότητα της Ενίσχυσης της Εργασιακής Ζωής σε άλλα

τμήματα του συμβουλίου, έτσι ώστε να βοηθηθούν σχετικά με την πρόληψη του άγχους που επηρεάζει την υγεία των

εργαζομένων.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ Υπάρχουν πέντε βασικά στοιχεία του Σχήματος Ενίσχυσης της Εργασιακής Ζωής, το οποίο υλοποιείται σε Σχολεία.

Αυτά παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. Η διαδικασία βοήθησε το προσωπικό να εκφράζεται πιο ανοιχτά σχετικά με το

άγχος και έδειξε τη δέσμευση του σχολείου να αντιμετωπίσει το άγχος, όπως επίσης και την αποφασιστικότητα του

Συμβουλίου να βελτιώσει την κατάσταση.



21

Βασικά Στοιχεία του Σχήματος Ενίσχυσης της Εργασιακής Ζωής

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Η ενημέρωση των διευθυντών των σχολείων σχετικά με τη διαδικασία είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί ότι αυτοί είναι έτοιμοι να δεσμεύσουν τους απαραίτητους πόρους για την ολοκλήρωση της δραστηριότητας και την αναγνώριση των πλεονεκτημάτων χρήσης του σχήματος. Γίνεται σαφές ότι το σχήμα βοηθά το σχολείο να φροντίσει τους εργαζομένους του και να συμμορφώνεται με το νόμο.

ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ένα μέλος του WLE επισκέπτεται τα σχολεία για να διεξάγει μία έρευνα σχετική με το άγχος, στην οποία όλες οι ομάδες των εργαζομένων έχουν την ευκαιρία να συμπληρώσουν ένα εμπιστευτικό ερωτηματολόγιο, βασισμένο στα πρότυπα Διαχείρισης HSE, [σύνδεσμος στην έρευνα] με θέμα πιθανά ζητήματα εργασιακού άγχους. Οι εκπαιδευτές βασίστηκαν στη βοήθεια των σχολείων σε ό,τι αφορά τη διαδικασία και διασφάλισαν ότι συλλέχθηκαν πληροφορίες καλής ποιότητας μέσω του ερωτηματολογίου. Διασφάλισαν επίσης ότι όλοι οι εργαζόμενοι ενημερώθηκαν σχετικά με το λόγο της έρευνας.

ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΥΣΕΩΝ

Για το σχολείο δημιουργείται ένα προφίλ, το οποίο αναλύει τα δεδομένα που παρέχονται από τα ερωτηματολόγια. Το προφίλ αυτό συζητάται από το δευθυντή του σχολείου και τους εκπαιδευτές. Η ανατροφοδότηση πραγματοποιείται με ένα θετικό, μη επικριτικό τρόπο από άτομα που έχουν εκπαιδευτεί για τη διαδικασία. Ο διευθυντής και οι εκπαιδευτές στη συνέχεια πραγματοποιούν ανατροφοδότηση σε όλους τους εργαζόμενους και καθορίζονται οι βασικές ενέργειες. Στους εργαζομένους κάθε σχολείου παρέχεται εκπαίδευση που αφορά την ενημέρωση σχετικά με το άγχος. Σε όσους το επιθυμούν, υπάρχει δυνατότητα παροχής εκπαίδευσης στη διαχείριση του χρόνου, την επικοινωνία ή κάποια άλλη περιοχή που αναγνωρίστηκε μέσω της έρευνας.

ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ Δημιουργούνται πλάνα δράσης από τους εκπαιδευτές, τα οποία πραγματοποιούνται μετά από την παροχή συμβουλών σε όλους τους εργαζόμενους του σχολείου. Οι εκπαιδευτές μπορούν να προτείνουν μέτρα, τα οποία είχαν θετικά αποτελέσματα σε άλλα σχολεία ή επίσης το προσωπικό μπορεί να επιθυεμεί την παραγωγή περισσότερο τοπικών λύσεων.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Διαδικτυακές συναντήσεις πραγματοποιούνται τακτικά για την ανταλλαγή καλών πρακτικών ανάμεσα στους διευθυντές τους σχολείου και τους εκπαιδευτές. Η Ομάδα Δράσης για την Υγεία και την Ασφάλεια του Συμβουλίου της Κομητείας έχει αναλάβει πλέον το ρόλο της διευθύνουσας ομάδας. Η έρευνα ολοκληρώνεται ετησίως έτσι ώστε να είναι εφικτή η παρακολούθηση της προόδου, να αναγνωρίζονται νέες ενέργειες και να εφαρμόζονται νέες λύσεις.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Μετά από την υλοποίηση του προγράμματος, εφαρμόστηκαν τοπικές λύσεις σε μεμονωμένα σχολεία. Ορισμένα

παραδείγματα είναι:

1. Σε ένα δημοτικό σχολείο, τα αποτελέσματα της έρευνας για το προσωπικό γνωστοποίησαν στο διευθυντή του

σχολείου το γεγονός ότι ορισμένα παιδιά δεν έδειχναν σεβασμό στο προσωπικό υποστήριξης. Ένας εργαζόμενος

πρότεινε ένα σύστημα, στο οποίο θα χρησιμοποιούσαν την τεχνικής της «επιλογής και συνέπειας» σαν πρώτη

επιλογή όταν οι μαθητές συμπεριφέρονται άσχημα και στη συνέχεια θα χρησιμοποιούσαν κίτρινες ή κόκκινες

κάρτες. Αυτές οι κάρτες θα παραχωρούνταν στο δάσκαλο της τάξης, ο οποίος θα αποφάσιζε για μία συνέπεια,

επιτρέποντας στο προσωπικό υποστήριξης να συνεχίσει με τα καθήκοντά του. Η ενέργεια αυτή επέστρεψε την

ευθύνη στο δάσκαλο της τάξης και ελάφρυνε τους Βοηθούς Διδασκαλίας από την πίεση. Το σύστημα συζητήθηκε

με όλους τους σχετιζόμενους εργαζομένους και στη συνέχεια παρουσιάστηκε στους μαθητές σε μία συνέλευση.



22

Αποτέλεσμα αυτού του συστήματος ήταν η βελτίωση της συμπεριφοράς των μαθητών.

2. Ένα γυμνάσιο έχει κατανείμει τον προϋπολογισμό του για την Ενίσχυση της Εργασιακής Ζωής, η οποία

συμπεριλαμβάνει τη συνάντηση με έναν ειδικό Συντονιστή για την Ενίσχυση της Εργασιακής Ζωής έτσι ώστε να

βελτιωθεί η ευημερία όλων των εργαζομένων του. Αυτό συνέβαλε στη βελτίωση του προφίλ όλων των

εκπαιδευτών Ενίσχυσης της Εργασιακής Ζωής, με τους εργαζόμενους να τους προσεγγίζουν για

βοήθεια/συμβουλές. Χρειάστηκε αρκετός χρόνος για να γίνουν ορατά τα οφέλη από το σχήμα, αλλά πλέον

αναγνωρίζονται μέσω ολόκληρου του σχολείου.

3. Ένα άλλο γυμνάσιο ενθάρρυνε τους εργαζομένους να βελτιώσουν την ισορροπία εργασίας και ζωής, να

σταματήσουν να συζητούν για την εργασία όταν βρίσκονται στο σπίτι και να επιστρέφουν στο σπίτι τους σε μία

συγκεκριμένη ώρα. Αυτό τους βοήθησε να συλλογισθούν το φόρτο εργασίας τους και τη διαχείριση του χρόνου

τους και βοήθησε το σχολείο να αντιμετωπίσει την κουλτούρα των παρατεταμένων ωρών εργασίας.

4. Ένα σχολείο αναγνώρισε ότι ο φόρτος εργασίας αποτελούσε πρόβλημα για ορισμένους δασκάλους σε

συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα μέσα στο χρόνο (εξετάσεις, κλπ). Αποφασίστηκε να ερευνηθεί το ποσοστό του

χρόνου από το οποίο μπορούσαν να απαλλαχθούν οι καθηγητές στην περίοδο εξετάσεων. Το αποτέλεσμα

σχετιζόταν με τον επανασχεδιασμό των συναντήσεων του προσωπικού και την προσαρμογή του προγράμματος

των μαθητών σχετικά με την εργασία τους για το σπίτι (αναθέτοντας εργασία που δεν χρειαζόταν να διορθωθεί

από το δάσκαλο) έτσι ώστε να μειωθούν οι ευθύνες του δασκάλου σχετικά με τη διόρθωση. Αυτή η ενέργεια

ελάφρυνε το διδακτικό προσωπικό από την πίεση που αντιμετώπιζε σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα κατά

το οποίο ο φόρτος εργασίας ήταν ιδιαίτερα αυξημένος.

5. Κατά τη διάρκεια συνεργασίας με μία ομάδα διαχείρισης, ο εκπαιδευτής ανακάλυψε ότι ο φόρτος εργασίας τους

αποτελούσε ένα σημαντικό παράγοντα άγχους. Εισήχθηκε ένα σύστημα εναλλαγής για να αποφευχθεί η αύξηση

του φόρτου εργασίας.

6. Η εκπαίδευση διαχείρισης του άγχους περιλαμβάνει την αναγνώριση ευκαιριών για διάλειμμα και τρόπων με τους

οποίους το διάλειμμα μπορεί να πραγματοποιηθεί αποδοτικά. Αυτό αποτελεί ένα πρόβλημα σε πολλά σχλεία

εξαιτίας της φύσης της εργασίας. Παρ’όλα αυτά, μεταδίδεται στoυς εργαζομένους ότι είναι απαραίτητη η

πραγματοποίηση διαλειμμάτων έτσι ώστε να διατηρούνται τα επίπεδα ενέργειας κατά τη διάρκεια της μέρας και η

ενθάρρυνσή τους να εργάζονται όσο αποδοτικότερα γίνεται.

Στις περιπτώσεις που η έρευνα επαναλαμβανόταν ετησίως στα σχολεία, τα αποτελέσματα έδειξαν μία σταθερή

βελτίωση. Το προσωπικό μείωσε τον κίνδυνο της πιθανότητας αυξημένων επιπέδων άγχους και βελτίωσε τα επίπεδα

της ευημερίας στην εργασία όταν αυτά μετρήθηκαν σε σχέση με τα Πρότυπα Διαχείρισης HSE, όπως φαίνεται στο

παρακάτω διάγραμμα.

Σχολεία που συμμετείχαν το 2006/07 και 2007/08



23

Οι βαθμολογίες ΝΒ κυμαίνονται από 1-4 (όχι 1-5) όπου το 1 είναι η λιγότερη ευνοϊκή

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ Τα πέντε βήματα της προετοιμασίας του οργανισμού, της συλλογής δεδομένων, της εξερεύνησης των προβλημάτων

και της ανάπτυξης λύσεων και της παρακολούθησης και αξιολόγησης των αποτελεσμάτων βασίζονται σε μία

συστηματική προσέγγιση, όπως προωθήθηκε από τα Ανώτερα Στελέχη Υγείας και Ασφάλειας (HSE) του Ηνωμένου

Βασιλείου, την «προσέγγιση Προτύπων Διαχείρισης» όπως επίσης τη «Διαχείριση του Ψυχοκοινωνικού Άγχους –

Ευρωπαϊκό Πλαίσιο» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Όπως παρουσιάστηκε προηγουμένως, η τήρηση μίας τέτοιας

προσέγγισης οδηγεί σε μακροχρόνια οφέλη για τους εργαζομένους όπως επίσης και τους οργανισμούς. Ορισμένες

εμπειρίες που αποκτήθηκαν από το πρόγραμμα παρουσιάζονται στη συνέχεια:

«Κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής συνεδρίας Ενίσχυσης της Εργασιακής Ζωής, ένιωσα να δακρύζω επειδή όλα

τα συναισθήματα ξεχείλιζαν και ένιωθα τόσο αγχωμένος. Ήταν πολύ δύσκολο να μιλάω γι’ αυτό. Η εξάσκηση με

έκανε να εξετάσω το γεγονός ότι ένιωθα άγχος και μου έδωσε τα εργαλεία να το αντιμετωπίσω». Πρόσφατα

Ειδικευμένος Δάσκαλος σε ένα Δημοτικό Σχολείο του Oxfordshire

«Ο αντίκτυπος στο σχολείο ήταν αισθητός και θετικός. Οι περισσότεροι διευθυντές των σχολείων θεωρούν ότι

έχουν επίγνωση των αναγκών της ομάδας τους και όλοι θα ήθελαν να πιστεύουν ότι οι άνθρωποι χαίρονται να

δουλεύουν μαζί τους.» Διευθυντής Γυμνασίου

«Η Ενίσχυση της Εργασιακής Ζωής έχει εξυψώσει το προφίλ της ευημερίας όλων των εργαζομένων. Επιτρέπει

στους ανθρώπους να σκεφτούν τον εαυτό τους και τους δίνει τη δυνατότητα να συλλογιστούν τις εργασιακές τους

πρακτικές και το αποτέλεσμα που έχουν αυτές στο άτομο και στο σχολείο σαν σύνολο». Διευθυντής Δημοτικού

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ Η επιτυχία του σχήματος έχει οδηγήσει σε περισσότερα σχολεία να συμμετέχουν στο Σχήμα Ενίσχυσης της

Εργασιακής Ζωής κάθε χρόνο που βρίσκεται σε λειτουργία. Οι Διευθυντές, οι Παιδαγωγοί και οι εργαζόμενοι των

συμμετεχόντων σχολείων μπορούν να παρατηρήσουν τα πλεονεκτήματα της απασχόλησης με τη διαδικασία. Η

Ανάπτυξη και η Υλοποίηση του σχήματος οδήγησε επίσης σε ορισμένα σχολεία να παράγουν τις δικές τους

πρωτοβουλίες ευημερίας έξω από τα πλαίσια του αρχικού σχήματος. Η Ενίσχυση της Εργασιακής Ζωής έχει γίνει ένα

σημαντικό μέρος του προγράμματος ευημερίας του Συμβουλίου της Κομητείας του Oxfordshire και

πραγματοποιούνται ενέργειες για την επέκταση του σχήματος σε άλλα τμήματα του Συμβουλίου.



24

5. Αναφορές

5. Αναφορές



25

ΚΑΛΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ 1

Αναφορά για το Εργασιακό Άγχος Ευρωπαϊκό Ίδρυμα συνθηκών διαβίωσης και εργασίας, 2010, Ευρωπαϊκό

Ίδρυμα για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας

Hellas EAP – Employee Assistance Program

ΗΕLLAS EMPLOYEE ASSSISTANCE PROGRAMS ΕΠΕ. Dr. Anastasia P. Rush – Διευθύντρια Κλινικών Υπηρεσιών,

Hellas, EAP ΕΠΕ.

EAPA Hellenic Branch. http://www.eapagreece.com


Η ερευνητική μελέτη ‘Formação em gestão do stresse’ διαθέσιμη στο:

http://redalyc.uaemex.mx/pdf/271/27140210.pdf.


Συμβούλιο της Κομητείας του Oxfordshire – μελέτη περίπτωσης άγχους – εκπαίδευση. Διαθέσιμη στο:

http://www.hse.gov.uk/stress/casestudies/oxfordshirecountycouncil.htm

Πρότυπα Διαχείρισης του Εργασιακού Άγχους. Διαθέσιμη στο:

http://www.hse.gov.uk/stress/standards/index.htm

http://www.eapagreece.com/

http://redalyc.uaemex.mx/pdf/271/27140210.pdf

http://www.hse.gov.uk/stress/casestudies/oxfordshirecountycouncil.htm

http://www.hse.gov.uk/stress/standards/index.htm

Εγχειρίδιο Πρόληψης του Άγχουςweb.spi.pt/stressless/docs/update/el/stress...

Documents