!""⌫$ &'()*+⌫,-'./012345+60!

หวเรอง ! การรบรลกหน! การตราคาลกหน! ลกหนทเกบเงนไมได! ลกหนทจะน ามาพจารณาหนสงสยจะสญ! การตดจ าหนายหนสญ! การรบช าระเงนจากลกหนทไดตดจ าหนายเปนสญ! คาเผอหนสงสยจะสญเกนความตองการ! รายการประมาณการทอาจเกดขน! ประมาณการรบคนและจ านวนทลดให! คาใชจายในการเรยกเกบหน! การรบรตวเงนรบ! ตวเงนรบออกจ าหนายตามมลคาทตราไว! ตวเงนรบออกจ าหนายตางจากมลคาทตราไว! ตวเงนรบ-กรณพเศษ! การตราคาตวเงนรบ! การใชบญชลกหนและตวเงนรบในการหาเงนสด

3-2

! การน าบญชลกหนไปค าประกนเงนก! การโอนบญชลกหน! การขายบญชลกหน! การขายบญชลกหนโดยผขายไมตองรบผดชอบในหนสญ! การขายสนคาดวยบตรเครดต! การขายบญชลกหนโดยผขายรบผดชอบในหนสญ! การขายลดตวเงนรบ! ตวขาดความเชอถอ! การแสดงรายการในงบการเงน

3-3

ลกหน (Receivables) หมายถงสทธเรยกรองจากบคคลอน ไมวาจะเปนในรปเงนสด สนคาหรอบรการส าหรบวตถประสงคในการจดท างบการเงน ลกหนจะจดใหอยในกลมสนทรพยหมนเวยน (Current orshort term) หรอไมหมนเวยน (Noncurrent or Long-term) กได ลกหนทจดใหอยในกลมหมนเวยนหมายถงลกหนทกจการคาดหวงวาจะเกบเงนไดภายใน 1 ปหรอระหวางรอบระยะเวลาด าเนนงานปจจบน (Currentoperating cycle) ของกจการ แลวแตระยะเวลาใดจะยาวกวา ลกหนนอกจากนจะจ าแนกเปนรายการไมหมนเวยน ลกหนในงบดลอาจจ าแนกเปนลกหนการคาหรอลกหนทไมใชลกหนการคา

การบนทกบญชเกยวกบสวนลดเงนสดม 2 วธ คอ

(1) บนทกขายดวยจ านวนทไมหกสวนลด (Gross Method) ซงเปนยอดกอนหกสวนลดเงนสด วธนจะบนทกสวนลดเงนสดเมอลกคาจายช าระภายในเวลาทไดสวนลด

(2) การบนทกยอดขายดวยจ านวนสทธ (Net Method) หมายถงยอดหลงจากหกสวนลดเงนสดแลว วธนจะบนทกสวนลดเงนสดถาลกคาไมมาช าระหนภายในเวลาทไดสวนลด

3-4

ตวอยางท 3-2 ตอไปนเปนตวอยางการบนทกบญชทงสองวธ สมมตวาบรษทเกษตร ซอสนคาจากบรษทนนทรดวยราคา 1,000 บาท เงอนไข2/10, n/30 บรษทนนทร จะบนทกการขายเชอดงนวธไมหกสวนลด (Gross Method) วธจ านวนสทธ (Net Method)! ขายสนคาเปนเงนเชอ 1,000 บาท เงอนไข 2/10, n/30)ลกหน 1,000 ขาย 1,000

ลกหน (1,000x.98) 980 ขาย 980

! รบช าระหนจากลกหน 1,000 บาท ภายในระยะเวลาทไดรบสวนลดเงนสด 980สวนลดจาย 20 ลกหน 1,000

เงนสด 980 ลกหน 980

! ถาลกหนมาช าระหนเมอเลยก าหนดเวลาทไดรบสวนลดแลวเงนสด 1,000 ลกหน 1,000

ลกหน 20 สวนลดจายทไดรบคน 20เงนสด 1,000 ลกหน 1,000

การปรบปรงเมอสนงวดบญช

ตวอยางท 3-3 บรษทนนทร มยอดลกหนคงเหลอ 2 ลานบาท ทงหมดขายดวยเงอนไข 2/10, n/30 บรษทบนทกยอดขายเชอตาม Gross method สนปบรษทคาดคะเนวาลกหน 60% จะมาช าระหนภายในระยะ

3-5

เวลาทไดรบสวนลด บรษทนนทร จะบนทกรายการปรบปรง ณ วนท 31 ธนวาคม ป 25+8 ดงน

Gross method

สวนลดจาย [2,000,000(.02)(.60)]........24,000ประมาณการสวนลดจาย................................... 24,000

บญชประมาณการสวนลดจายจะน าไปหกจากยอดลกหนคงเหลอ ระหวางป 25+9 หากกจการประมาณสวนลดจายไดถกตอง การบนทกรายการรบช าระหนระหวางป 25+9 จะท าไดดงน

ประมาณการสวนลดจาย ......................24,000เงนสด ............................................1,176,000ลกหน [2,000,000(.60)] .............................. 1,200,000

ตวอยางท 3-4 สมมตวาสนป 25+5 บรษทนนทรมลกหนจ านวน 980,000บาท ซงบนทกดวยยอดสทธ ตามเงอนไข 2/10, n/30 ซงสวนลดจายไดหมดอายลงแลว การปรบปรงรายการ ณ วนท 31 ธนวาคม 25+5 มดงน

Net method

ลกหน (.02)(980,000/.98)....................20,000สวนลดจายทไดรบคน ...................................... 20,000

3-6

ลกหนทเกบเงนไมได

วธการบนทกใหเลอกใชม 2 วธคอ

(1) วธการตดจ าหนายโดยตรง (Direct Write-Off Method)

(2) วธตงคาเผอ (Allowance Method)

วธตดจ าหนายโดยตรง

จะไมมการจดบนทกหนทเรยกเกบไมไดจนกวาจะมหนสญเกดขนจรง การบนทกผลขาดทนจะเดบตหนสญ (Bad debt expense) ซงเปนบญชคาใชจายและเครดตลกหน เหมาะในกรณดงตอไปน

∗ จ านวนลกหนทเรยกเกบไมไดมจ านวนนอยหรอไมมนยส าคญตอกจการ

∗ บรษททเปดด าเนนงานเปนปแรก หรอ∗ เพงเขาสธรกจประเภทใหม จงยงไมสามารถหาหลกเกณฑส าหรบการประมาณหนทเรยกเกบไมได

ตวอยางท 3-5 การบนทกบญชเพอตดจ าหนายลกหน-บรษทแอล จ ากดจ านวน 20,000 บาท เนองจากไมมาช าระหนจงท าไดดงน

หนสญ.................................................20,000ลกหน-บรษทแอล จ ากด................................... 20,000

3-7

วธตงคาเผอ

∗ การประมาณเปนรอยละของยอดขาย (งบก าไรขาดทน)ยอดขายทจะน าไปเปรยบเทยบกบจ านวนลกหนทเกบไมได อาจใช

การประมาณดงน

− รอยละของยอดขายรวม โดยถอวาการขายเปนรายการทกอใหเกดลกหนและอตราสวนของการขายสมพนธกบจ านวนหนทเกบไมได

− รอยละของยอดขายเชอ โดยถอวายอดขายเชอสมพนธโดยตรงกบลกหน สวนการขายเงนสดไมกอใหเกดลกหนแตประการใด

ตวอยางท 3-6 บรษทนนทร จ ากด ประมาณจากประสบการณในอดตวาจะมลกหนทเรยกเกบไมได 2% ของยอดขายเชอ ถาบรษทนนทรมยอดขายในป 25+8 เทากบ 500,000 บาท โดยแบงเปนยอดขายสด 100,000บาท ทเหลอเปนยอดขายเชอ การบนทกคาใชจายเกยวกบหนสญเปนรอยละของยอดขายเชอ ท าไดดงน

หนสงสยจะสญ [400,000×.02] .............8,000คาเผอหนสงสยจะสญ .................................... 8,000

3-8

∗ การประมาณเปนรอยละของลกหน (งบดล)

ตวอยางท 3-7 Single composite rate จากตารางท 3-1 สมมตวาบรษทนนทรใชอตราสวน 5% ส าหรบการประมาณหนทเรยกเกบไมได ดงนนยอดคงเหลอของบญชคาเผอหนสงสยจะสญทตองการ ณ วนสนงวดคอ 54,700 บาท (.05×1,094,000) การบนทกรายการปรบปรงท าไดดงน(สมมตยอดคงเหลอของบญชคาเผอหนสงสยจะสญกอนปรบปรงเทากบศนย)

หนสงสยจะสญ ..................................54,700คาเผอหนสงสยจะสญ ...................................... 54,700

ตวอยางท 3-8 ประมาณจากอายของลกหน วธนบรษทจะประมาณหนทเรยกเกบไมไดจากอตราสวนตาง ๆ ตามอายลกหน ดงทแสดงในตารางท3-1

3-9

ตารางท 3-1 แสดงอายลกหนของบรษทนนทร จ ากดบรษทนนทร จ ากดตารางอายลกหน

รายชอลกคา ยอดคงเหลอ 31ธค.

ไมเกน 60วน

61-90 วน 91-120วน

เกน 120วน

รานสบายใจ 196,000 160,000 36,000บรษทผกพน จ ากด 640,000 640,000หางหนสวนมากทรพย

110,000 110,000

บรษทนนทการคาจ ากด

148,000 60,000 28,000

1,094,000 920,000 36,000 28,000 110,000สรป

อาย จ านวนทประมาณวาจะเรยกเกบไมได

ไมเกน 60 วน 36,80061-90 วน 5,40091-120 วน 5,600เกน 120 วน

จ านวน

920,000 36,000 28,000

110,000

รอยละลกหนทคาดวาจะเรยกเกบไมได

4%15%20%25% 27,500

ยอดคงเหลอของบญชคาเผอหนสงสยจะสญ ณ วนสนงวด 75,300

3-10

การบนทกรายการปรบปรงท าไดดงน

หนสงสยจะสญ ..................................75,300คาเผอหนสงสยจะสญ ...................................... 75,300

จากโจทยเดมแตสมมตวาคาเผอหนสงสยจะสญมยอดดลเครดตยกมากอนการปรบปรง 1,600 บาท ในกรณนจ านวนคาเผอหนสงสยจะสญทตองปรบปรงเพมจะเทากบ 73,700 บาท (75,300-1,600) การบนทกบญชเปนดงน

หนสงสยจะสญ ..................................73,700คาเผอหนสงสยจะสญ ............................. 73,700

ภาพท 3-1 เปรยบเทยบการประมาณหนทคาดวาจะเรยกเกบไมได

การตดจ าหนายหนสญ

เมอกจการไดทวงถามหนจากลกหนจนถงทสดแลว ลกหนกยงไมมาช าระหน การตดจ าหนายลกหนเปนสญจะแบงออกเปน 2 กรณ คอ

รอยละของยอดขายหลกการเปรยบเทยบ

ขาย หนสงสยจะสญ

รอยละของลกหนหลกมลคาสทธทจะไดรบ

ลกหน คาเผอหนสงสยจะสญ

Income Statement Approach Balance Sheet Approach

3-11

(1) กจการไดด าเนนการตามเงอนไขทก าหนดในกฎหมายภาษอากรแลว

(2) กจการคาดหมายไดคอนขางแนวาลกหนจะไมมาช าระหนแตยงตดจ าหนายตามกฎหมายภาษอากรไมได

ตวอยางท 3-9 สมมตวาในวนท 31 ธนวาคม 25+4 บรษทนนทร จ ากด มยอดคงเหลอของบญชคาเผอหนสงสยจะสญทางดานเครดตเทากบ 2,000บาท บรษทตงคาเผอหนสงสยจะสญ เทากบ 2% ของลกหนสนงวด ซงมจ านวน 600,000 บาท การปรบปรงรายการ ณ วนสนงวดบญช มดงน

หนสงสยจะสญ ..................................10,000*คาเผอหนสงสยจะสญ ...................................... 10,000

* [600,000(.02) � 2,000]

บรษทนนทร จ ากดงบก าไรขาดทน

ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25+4 (บาท)คาใชจาย: หนสงสยจะสญ 10,000

3-12

บรษทนนทร จ ากดงบดล

ณ วนท 31 ธนวาคม 25+4 (บาท)ลกหน 600,000หก คาเผอหนสงสยจะสญ 12,000 588,000

สมมตตอมาในป 25+5 บรษทนนทร ไดตดจ าหนายลกหนเปนสญจ านวน 400 บาท การบนทกบญชจะแบงออกเปนสองกรณ คอ

กรณเขาขายกฎหมายภาษอากร กรณไมเขาขายกฎหมายภาษอากร

หนสญ 400 คาเผอหนสงสยจะสญ 400 ลกหน 400 ลกหน 400

คาเผอหนสงสยจะสญ 400หนสงสยจะสญ 400

สมมตวาสนป 25+5 บญชลกหนมยอดคงเหลอ 800,000 บาทบรษทนนทร จะบนทกรายการหนสงสยจะสญเพมขนดงน

หนสงสยจะสญ ....................................4,400*คาเผอหนสงสยจะสญ ........................................ 4,400

* [800,000(.02) � (12,000 � 400)]

3-13

บรษทนนทร จ ากดงบก าไรขาดทน

ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25+5 (บาท)กรณเขาขายกฎหมายภาษอากร กรณไมเขาขายกฏหมายภาษอากรคาใชจาย: คาใชจาย: หนสญ 400 หนสงสยจะสญ (4,400-400) 4,000 หนสงสยจะสญ 4,400

บรษทนนทร จ ากดงบดล

ณ วนท 31 ธนวาคม ป 25+5 (บาท)ลกหน 800,000หก คาเผอหนสงสยจะสญ 16,000 784,000

การรบช าระเงนจากลกหนทไดตดจ าหนายเปนสญ

ในบางครงกจการอาจไดรบช าระเงนจากลกหนทไดตดจ าหนายเปนสญไปแลว (Collection of account receivable written off) การบนทกรายการหนสญไดรบคน ขนอยวากจการไดตดจ าหนายหนสญไวตามเกณฑใด

3-14

กรณเขาขายกฎหมายภาษอากร กรณไมเขาขายกฎหมายภาษอากรลกหน ×× ลกหน ×× หนสญไดรบคน (รายไดอน) ×× คาเผอหนสงสยจะสญ ××เงนสด ×× เงนสด ×× ลกหน ×× ลกหน ××

ตวอยางท 3-10 ตอจากตวอยางกอน สมมตวาในปตอมา (ป 25+6) ลกหนทบรษทนนทรไดตดจ าหนายเปนสญจ านวน 400 บาท ไดมาช าระเงนใหกบบรษท การบนทกบญช ท าไดดงนกรณเขาขายกฎหมายภาษอากร กรณไมเขาขายกฏหมายภาษอากร

ลกหน 400 ลกหน 400 หนสญไดรบคน (รายไดอน) 400 คาเผอหนสงสยจะสญ 400เงนสด 400 เงนสด 400 ลกหน 400 ลกหน 400

สมมตวาสนป 25+6 บญชลกหนมยอดคงเหลอ 1,000,000 บาทบรษทนนทร จะบนทกรายการหนสงสยจะสญเพมขนดงน

กรณเขาขายกฎหมายภาษอากร กรณไมเขาขายกฏหมายภาษอากรหนสงสยจะสญ 4,000 หนสงสยจะสญ 3,600 คาเผอหนสงสยจะสญ 4,000 คาเผอหนสงสยจะสญ 3,600[1,000,000(.02) � 16,000] [1,000,000(.02) � (16,000+400)]

3-15

บรษทนนทร จ ากดงบก าไรขาดทน

ส าหรบปสดสนวนท 31 ธนวาคม 25+6กรณเขาขายกฎหมายภาษอากร กรณไมเขาขายกฏหมายภาษอากรรายไดอน: หนสญไดรบคน 400คาใชจาย: คาใชจาย: หนสงสยจะสญ 4,000 หนสงสยจะสญ 3,600

บรษทนนทร จ ากดงบดล

ณ วนท 31 ธนวาคม ป 25+6ลกหน 1,000,000หก คาเผอหนสงสยจะสญ 20,000 980,000

คาเผอหนสงสยจะสญเกนความตองการ

ตวอยางท 3-11 บรษทนนทร จ ากด มลกหน ณ วนท 31 ธนวาคม25+7 เทากบ 1,200,000 บาท และ ณ วนท 31 ธนวาคม 25+8 เทากบ800,000 บาท บรษทประมาณหนสงสยจะสญในอตรารอยละ 5 ของลกหนคงเหลอ ณ วนสนป รายการปรบปรงหนสงสยจะสญ มดงน31 ธค. 25+7 หนสงสยจะสญ .............................60,000

คาเผอหนสงสยจะสญ ........................... 60,000 [(1,200,000×.05)]

3-16

31 ธค. 25+8 คาเผอหนสงสยจะสญ ....................20,000หนสงสยจะสญ ..................................... 20,000

[(800,000×.05) - 60,000]

ในป 25+8 หนสงสยจะสญจะมยอดดลเครดต 20,000 บาท ซงจะน าไปแสดงในงบก าไรขาดทนเปนรายการลดคาใชจายลง ดงน

บรษทนนทร จ ากดงบก าไรขาดทน

ส าหรบปสนสดวนท 31 ธนวาคม ป 25+7 และ 25+8 (บาท)25+7 25+8

คาใชจายด าเนนงาน: คาวสดส านกงาน 40,000 57,000 เงนเดอนพนกงาน 80,500 90,000 หนสงสยจะสญ 60,000 (20,000)

การรบรตวเงนรบ

ตวเงนรบ (Note receivable) หรอตวสญญาใชเงน (Promissory note) หมายถงหนงสอตราสารซงบคคลหนงเรยกวา ผออกตว ใหค ามนสญญาวาจะใชเงนจ านวนหนงใหแกบคคลอกคนหนงหรอใชใหตามค าสงของบคคลอกคนหนงเรยกวา ผรบเงน

3-17

ตวเงนรบสามารถจ าแนกไดสองชนดคอ

(1) ตวเงนรบชนดมดอกเบย

(2) ตวเงนรบชนดไมมดอกเบย

ตวเงนรบออกจ าหนายตามมลคาทตราไว

ตวอยางท 3-13 สมมตวาบรษทนนทร จ ากด ใหบรษทสโขทยยมเงน20,000 บาท โดยแลกเปลยนกบตวเงนรบมลคา 20,000 บาท ระยะเวลา3 ป อตราดอกเบย 10% ตอป อตราดอกเบยทองตลาดเทากบ 10% ตอปเชนเดยวกน ภาพท 3-2 แสดงกระแสเงนสดรบแตละป

PV เงนตน 20,000 บาท อตราดอกเบย 10%

PV-Annuity 2,000 2,000 2,000 ดอกเบย

0 1 ระยะเวลา 3 ป 2 3

ภาพท 3-2 กระแสเงนสดส าหรบระยะเวลา 3 ป

3-18

มลคาปจจบนหรอราคาแลกเปลยนตวเงนรบ ค านวณไดดงน

มลคาทตราไวของตวเงนรบ 20,000 บาทมลคาปจจบนของเงนตน

20,000(PVIF 3,10) = 20,000(.7513) 5,026มลคาปจจบนของดอกเบย

2,000(PVIFA 3,10) = 2,000(2.4869) 4,974 มลคาปจจบนของตวเงนรบ 20,000

ผลตาง -0-

ในกรณนมลคาปจจบนของตวเงนรบเทากบมลคาทตราไว เนองจากอตราดอกเบยทแทจรงและอตราดอกเบยของตวเงนรบเทากน บรษทนนทรจะบนทกการรบตวสญญาใชเงนและใหเงนกแกบรษทสโขทย ดงน

ตวเงนรบ .............................................20,000เงนสด............................................................20,000

บรษทนนทรจะบนทกการรบดอกเบยตามตวเงนรบ ดงน

เงนสด ................................................. 2,000ดอกเบยรบ .....................................................2,000

3-19

ตวเงนรบออกจ าหนายตางจากมลคาทตราไว

∗ ตวเงนรบชนดไมมดอกเบย

ตวเงนรบชนดไมมดอกเบย (Zero-Interest-Bearing Notes)หมายถงตวทไดรวมดอกเบยเขาไวในตวแลว ดงนนจ านวนเงนทระบไวในตวจงเปนจ านวนรวมของเงนตนและดอกเบย

ตวอยางท 3-14 บรษทนนทร จ ากด ไดรบตวเงนรบชนดไมมดอกเบยมลคาทตราไว 20,000 บาท ระยะเวลา 3 ปมลคาปจจบนของตวเทากบ15,443.60 บาท อตราดอกเบยทรวมอยในตวทท าใหเงนสดทจะไดรบเมอตวครบก าหนด (20,000 บาท) เทากบมลคาปจจบนของกระแสเงนสดในอนาคต (15,443.60 บาท) จะเทากบ 9% ซงค านวณหาไดดงน

15,443.60 = 20,000 (PVIF i, 3)15,443.60/20,000 = .7722 = PVIF i, 3

เปดตาราง PVIF ดท n = 3 แฟคเตอรคดลด = .7722 จะไดอตราดอกเบย = 9% ภาพท 3-3 แสดงกระแสเงนสดทไดรบครงเดยวเมอตวครบก าหนด

3-20

PV เงนตน 20,000 บาท อตราดอกเบย 9%

PV-Annuity 0 0 0 ดอกเบย

0 1 ระยะเวลา 3 ป 2 3

ภาพท 3-3 กระแสเงนสดทไดรบเมอสนปท 3

การบนทกบญชในสมดรายวนของบรษทนนทรท าไดดงนตวเงนรบ .............................................20,000สวนลดตวเงนรบ ........................................... 4,556.40เงนสด...................................................... 15,443.60

ตารางท 3-2 แสดงการตดจ าหนายสวนลดตวเงนรบวธอตราดอกเบยทแทจรง

ตวเงนรบชนดไมมดอกเบย อตราดอกเบยทองตลาด 9%เงนสดไดรบ

รายไดดอกเบย

สวนลดตดจ าหนาย ราคาตามบญชของตวเงนรบ

วนทรบตว 15,443.60สนปท 1 -0- 1,389.92 ก 1,389.92 ข 16,833.52 คสนปท 2 -0- 1,515.02 1,515.02 18,348.54สนปท 3 -0- 1,651.46 ง 1,651.46 20,000.00

-0- 4,556.40 4,556.40ค 15,443.60+ 1,389.92 = 16,833.52ง ปดจดทศนยม

ก 15,443.60 x .09 = 1,389.92ข 1,389.92 � 0 =1,389.92

3-21

การบนทกดอกเบยรบสนปแรก โดยใชวธดอกเบยทแทจรง มดงนสวนลดตวเงนรบ ..............................1,389.92 ดอกเบยรบ .............................................. 1,389.92

∗ ตวเงนรบชนดมดอกเบย

ตวเงนรบชนดมดอกเบย (Interest-Bearing Notes) หมายถงตวทมอตราดอกเบยก าหนดไวในตว เมอถงก าหนดจะไดรบช าระจ านวนเงนตามตวบวกดอกเบยในอตราทก าหนดไว

ตวอยางท 13-15 สมมตวาบรษทนนทร จ ากด ใหบรษทบรพา กยมเงนโดยรบเปนตวสญญาใชเงนมลคา 20,000 บาท อาย 3 ป อตราดอกเบย10% ตอป อตราดอกเบยทองตลาดส าหรบตวทมความเสยงเทากนเทากบ12% ภาพท 3-4 แสดงกระแสเงนสดในระหวาง 3 ป

PV เงนตน 20,000 บาท อตราดอกเบย 12%

PV-Annuity 2,000 2,000 2,000 ดอกเบย

0 1 ระยะเวลา 3 ป 2 3

ภาพท 3-4 กระแสเงนสดทไดรบระหวาง 3 ป

3-22

มลคาปจจบนของกระแสเงนสด ค านวณไดดงนมลคาทตราไวของตวเงนรบ 20,000 บาทมลคาปจจบนของเงนตน

20,000(PVIF 3,12) = 20,000(.7118) 14,236มลคาปจจบนของดอกเบย

2,000(PVIFA 3,12) = 2,000(2.4018) 4,804มลคาปจจบนของตวเงนรบ 19,040ผลตาง (สวนลด) 960

ในกรณน เนองจากอตราดอกเบยทองตลาด (12%) สงกวาอตราดอกเบยของตวเงนรบ (10%) มลคาปจจบนของตวเงนรบจงนอยกวามลคาทตราไว ผลตางจะน าไปบนทกในบญชสวนลด (Discount) บรษทนนทรจะบนทกการรบตวเงนรบ ดงน

ตวเงนรบ ............................................20,000สวนลดตวเงนรบ ................................................... 960เงนสด.............................................................. 19,040

3-23

ตารางท 3-3 แสดงการตดจ าหนายสวนลดตวเงนรบวธอตราดอกเบยทแทจรง

ตวเงนรบ อตราดอกเบย 10% อตราดอกเบยทองตลาด 12%เงนสดไดรบ รายไดดอกเบย สวนลดตด

จ าหนายราคาตามบญชของตวเงนรบ

วนทรบตว 19,040สนปท 1 2,000 ก 2,284 ข 284 ค 19,324 ง

สนปท 2 2,000 2,318 318 19,642สนปท 3 2,000 2,358 358 20,000

6,000 6,960 960ก 20,000 x 10% = 2,000ข 19,040 x 12% = 2,284

ค 2,284 - 1,000 = 284ง 19,040 + 284

บรษทนนทรจะบนทกการรบดอกเบยพรอมกบการตดจ าหนายสวนลดส าหรบปแรก ดงน

เงนสด ..................................................2,000สวนลดตวเงนรบ ..................................... 284ดอกเบยรบ ........................................................ 2,284

ตวเงนรบ-กรณพเศษ

กจการอาจไดรบตวเงนจากกรณตาง ๆ ดงน1. ตวเงนรบแลกเปลยนกบเงนสดและสทธอน ๆ (Notes

received for cash and other rights)

3-24

2. ตวเงนรบแลกเปลยนกบทดน สนคาหรอบรการ (Notesreceived for property,goods,or services)

3. ดอกเบยทรวมอยในตว (Imputed interest)

ตวเงนรบแลกเปลยนกบเงนสดหรอสทธอน ๆ

ผใหกอาจยอมรบตวสญญาใชเงนเพอแลกเปลยนกบเงนสดและสทธพเศษบางประการ

ตวอยางท 13-16 บรษทนนทร จ ากด รบตวสญญาใชเงนชนดไมมดอกเบยมลคา 200,000 บาท อาย 5 ป จากบรษทเหลกเสนอตสาหกรรมบวกสทธในการซอเหลกเสนจ านวน 20,000 ตนในราคาพเศษเปนเงน200,000 บาท สมมตวาอตราดอกเบยในปจจบนส าหรบตวเงนรบทไมรวมสทธพเศษอน ๆ เทากบ 10% ตอป บรษทนนทรจะบนทกรบตวเงนรบตามมลคาปจจบน ดงน

ตวเงนรบ ...........................................200,000ซอลวงหนา ..........................................75,820สวนลดตวเงนรบ ............................................. 75,820*เงนสด............................................................ 200,000

*มลคาปจจบน = 200,000×(PVIF 5,10%)=200,000×.6209=124,180 บ. สวนลด = 200,000 -124,180 = 75,820 บาท

3- 25

สมมตวาบรษทนนทรซอเหลกเสนในปแรกจ านวน 6,000 ตนบรษทนนทรจะบนทกบญชดงน

ซอ.......................................................22,746 ซอลวงหนา .................................................... 22,746(6,000/20,000 × 75,820)

ตวเงนรบทแลกเปลยนกบสนทรพย สนคาหรอบรการ

เมอกจการไดรบตวเงนรบมาเพอเปนการแลกเปลยนกบสนทรพย สนคาหรอบรการ อตราดอกเบยทก าหนดไวถอวาเหมาะสม ยกเวน1. ไมมการก าหนดอตราดอกเบยไว หรอ2. อตราดอกเบยทก าหนดไวไมสมเหตสมผล หรอ3. มลคาทตราไวของตว มราคาตางจากราคาเงนสดของสนทรพยชนดนนหรอสนทรพยทมลกษณะใกลเคยงกนอยางมาก

ตวอยางท 13-17 บรษทนนทร จ ากด ขายทดนใหกบนางวรรณาเพอท ารานอาหารและยอมรบตวสญญาใชเงน อาย 5 ปเปนการแลกเปลยน ตวมมลคาเมอครบอาย 708,540 บาท ไมมดอกเบย ทดนมราคาทน 280,000บาท ในวนทขาย ทดนมราคาตลาด 400,000 บาท จากขอมลขางตน มลคาปจจบนของตวเงนรบเทากบราคาตลาดของทดน 400,000 บาท การบนทกบญชของบรษทนนทร มดงน

3-26

ตวเงนรบ ...........................................708,540สวนลดตวเงนรบ (708,540-400,000) ............. 304,940ทดน .............................................................. 280,000ก าไรจากการขายทดน (400,000-280,000) ...... 120,000

ดอกเบยทรวมอยในตว

ตวอยางท 3-18 สมมตวาในวนท 31 ธนวาคม 25+1 บรษทนนทร จ ากดใหบรการดานออกแบบตกแตงภายในแกลกคา โดยรบตวสญญาใชเงนระยะยาวเปนการแลกเปลยน มลคาของตวทตราไว 825,000 บาท ตวจะครบก าหนดในวนท 31 ธนวาคม 25+6 อตราดอกเบยทระบไว 2% บรษทจะไดรบดอกเบยทกสนป บรษทไมสามารถหาราคายตธรรมของการบรการและราคาตลาดของตวเงนได ภายใตสถานการณดงกลาว โดยพจารณาจากเครดตของผออกตว หลกประกน อตราดอกเบยส าหรบลกคาชนดและอตราดอกเบยเงนกของผออกตว จงก าหนดอตราดอกเบยทรวมอยในตวทเหมาะสมเทากบ 8% PV เงนตน 825,000 บาท

อตราดอกเบย 8% PV-Annuity 16,500 16,5 16,500 16,500 16,500 ดอกเบย

0 1 2 3 4 5 ระยะเวลา 5 ป

ภาพท 3-5 กระแสเงนสดส าหรบระยะเวลา 5 ป

3-27

มลคาปจจบนของกระแสเงนสด ค านวณไดดงนมลคาทตราไวของตวเงนรบ 825,000 บาทมลคาปจจบนของเงนตน

825,000(PVIF5,8) = 825,000(.6806) 561,495มลคาปจจบนของดอกเบย

16,500(PVIFA5,8) = 16,500(3.9927) 65,880มลคาปจจบนของตวเงนรบ 627,375

ผลตาง (สวนลด) 197,625

31 ธนวาคม 25+1ตวเงนรบ ...........................................825,000สวนลดตวเงนรบ ....................................... 197,625รายไดคาบรการ......................................... 627,375

การตดจ าหนายสวนลดตวเงนรบจะใชวธอตราดอกเบยทแทจรงเชนเดยวกบทแสดงในตาราง 3-2การตราคาตวเงนรบการตราคาตวเงนรบ (Valuation of note receivables) จะเหมอน

กบการตราคาลกหน กลาวคอตวเงนรบระยะสนจะบนทกและแสดงในงบการเงนตามมลคาสทธทจะไดรบ

3-28

การใชบญชลกหนและตวเงนรบในการหาเงนสด

เหตผลของการโอนบญชลกหนไปยงกจการอน มดงน

∗ เพอประโยชนในการแขงขน∗ เพอใชเงนสดในการหมนเวยน∗ เพอลดตนทนการโอนลกหนไปยงบคคลทสามเพอหาเงนสด ม 3 วธ คอ1. การน าบญชลกหนไปค าประกนเงนก (Secured borrowing or

pledging accounts receivable)2. การโอนบญชลกหน (Assignment of accounts receivable)3. การขายบญชลกหน (Sales or factoring of account

receivables)

การน าบญชลกหนไปค าประกนเงนกตวอยางท 3-19 ในวนท 1 มนาคม 25+8 บรษทนนทร จ ากด โอนลกหนจ านวน 1,400,000 บาทใหแกธนาคารสยามเพอเปนหลกประกนตวเงนมลคา 1,000,000 บาท บรษทนนทรจะเปนผเกบหนจากลกหนเอง ธนาคารคดคาธรรมเนยม 1% ของลกหน อตราดอกเบยของตวเงนเทากบ 12%บรษทนนทรตกลงกบธนาคารวาจะสงเงนสดทเกบไดจากลกหนส าหรบการช าระเงนตน สวนดอกเบยบรษทตองหาเงนสดจากแหลงอน

3-29

บรษทนนทร ธนาคารสยาม!โอนลกหนและออกตวเงน เมอวนท 1 มนาคม 25+8เงนสด 986,000 ตวเงนรบ 1,000,000คาธรรมเนยม 14,000* รายไดคาธรรมเนยม

(1%×1,400,000) 14,000ตวเงนจาย 1,000,000 เงนสด 986,000

!ในเดอนมนาคมลกหนจ านวน 908,000 บาท มาช าระหน บรษทใหสวนลดเงนสด12,000 บาท พรอมกบรบคนสนคาดวยจ านวน 28,000 บาทเงนสด 868,000สวนลดจาย 12,000รบคนสนคา 28,000 ไมบนทกบญชลกหน 908,000

!สงเงนสดทเกบไดจากลกหนในเดอนมนาคมไปใหธนาคารรวมดอกเบยคาง เมอวนท 1 เมษายนดอกเบยจาย 10,000* เงนสด 878,000ตวเงนจาย 868,000 ดอกเบยรบ 10,000*เงนสด 878,000 ตวเงนรบ 868,000

* (1,000,000 × .12 × 1/12)!เกบเงนในเดอนเมษายนจากยอดลกหนคงเหลอ หกดวยหนสญ 4,000 บาทเนองจากเกบเงนไมไดเงนสด 488,000คาเผอหนสงสยจะสญ 4,000 ไมบนทกบญชลกหน 492,000*

* (1,400,000 - 908,000)

3-30

(ตอ)บรษทนนทร ธนาคารสยาม

!สงเงนสดตามยอดคงคาง 132,000 (1,000,000-868,000) ของบญชตวเงนจาย พรอมดอกเบยใหกบธนาคารในวนท 1 พฤษภาคมดอกเบยจาย 1,320* เงนสด 133,320ตวเงนจาย 132,000 ดอกเบยรบ 1,320*เงนสด 133,320 ตวเงนรบ 132,000

* (132,000 × .12 × 1/12)

การโอนบญชลกหน

การโอนบญชลกหนเปนรปแบบทเปนทางการมากกวาการน าบญชลกหนไปค าประกนเงนก ในการโอนบญชลกหนนน ผก (หรอเรยกวาผโอน � Assignor) จะโอนสทธบางสวนหรอทงหมดของลกหนไปยงผใหก(หรอเรยกวาผรบโอน- Assignee) เปนการแลกเปลยนส าหรบเงนก เงนสดทเกบไดจากลกหนจะน าไปใชในการจายคนเงนก

ตวอยางท 3-20 สมมตวาในวนท 31 ธนวาคม 25+5 บรษทนนทร จ ากดโอนลกหนมลคา 200,000 บาทใหแกธนาคารสยามจ ากด ภายใตสญญาทแจงใหลกหนทราบ ธนาคารใหบรษทนนทร กเงน 160,000 บาทหกคาธรรมเนยมเปนเงน 3,200 บาท และบรษทนนทรไดออกตวเงนจายซงมอตราดอกเบย 1% ตอเดอนส าหรบเงนกคงเหลอทยงไมไดจายช าระบรษทนนทร จะบนทกบญชในวนท 31 ธนวาคม 25+5 ดงน

3-31

ลกหนทโอน .......................................200,000ลกหน ....................................................... 200,000บนทกการโอนบญชลกหน

เงนสด ...............................................156,800คาธรรมเนยม ........................................3,200ตวเงนจาย ................................................. 160,000บนทกการรบเงนจากการกและจายคาธรรมเนยม

ล าดบของรายการทเกดขนในป 25+6 ทบรษทนนทรตองจดบนทก มดงน

1. ตงแตวนท 1 ถงวนท 31 มกราคม บรษทนนทรเกบเงนจากลกหนทโอนได 120,000 บาท หกสวนลดจาย 1,400 บาท และรบคนสนคาและจ านวนทลดใหอก 2,600 บาท

เงนสด ...............................................116,000สวนลดจาย............................................1,400รบคนและจ านวนทลดให .......................2,600ลกหนทโอน............................................... 120,000

2. ในวนท 31 มกราคม บรษทนนทร สงเงนทเกบไดสงใหแกธนาคารสยาม

3-32

ตวเงนจาย .........................................114,400ดอกเบยจาย (160,000x.01)...................1,600เงนสด....................................................... 116,000

3. ตงแตวนท 1 ถงวนท 28 กมภาพนธ บรษทนนทรเกบเงนจากลกหนทโอนได 58,000 บาทและตดจ าหนายหนทเรยกเกบไมได 6,000 บาท

เงนสด .................................................58,000คาเผอหนสงสยจะสญ ............................6,000ลกหนทโอน...................................................... 64,000

4. ในวนท 28 กมภาพนธ บรษทนนทรจายช าระเงนกทเหลอและโอนยอดคงเหลอของบญชลกหนทโอนไปยงบญชลกหนตามเดม

ตวเงนจาย (160,000-114,400).............45,600ดอกเบยจาย (45,600x.01)....................... 456เงนสด....................................................... ...... 46,056

ลกหน ................................................16,000ลกหนทโอน............................................... 16,000

(200,000-120,000-64,000)

3-33

การขายบญชลกหน

การขายบญชลกหน เปนธรกรรมทางการคาทเกดขนในปจจบนคอนขางมาก การขายบญชลกหนทมกพบกนโดยทวไปคอบรษทผขาย (Seller) ขายบญชลกหน ใหกบผซอซงเรยกวา Factor ซงสวนใหญจะเปนบรษทการเงนหรอธนาคาร การขายบญชลกหนแตกตางจากการโอนบญชลกหนตรงทผขายจะโอนความเปนเจาของในลกหนไปยงผซอ

(2) ยนค ารองขอก

6) จายช าระ 4) สงเงนกให

(1) สงซอสนคา

(5) สงสนคา

ภาพท 3-6 ขนตอนการขายบญชลกหน

การขายบญชลกหนโดยผขายไมตองรบผดชอบในหนสญ

เมอลกหนถกขายโดยผขายไมตองรบผดชอบในหนทเรยกเกบไมได (Sale without Recourse) หมายถงผซอจะตองรบความเสยงและผลขาดทนทอาจเกดขนจากหนสญ

ผซอ (Factor)(3) อนมตใหสนเชอ

บรษทผผลต/ผจดจ าหนาย

ลกหนผคาปลก / ผคาสง

3-34

ตวอยางท 3-21 บรษทนนทร จ ากด ขายลกหนมลคา 200,000 บาท ใหกบบรษทกรงเทพการเงน ในวนท 31 สงหาคม โดยบรษทนนทรไมตองรบผดชอบในหนสญทจะเกดขน บรษทกรงเทพการเงนจะเปนผเกบหนใหโดยคดคาธรรมเนยม 12% และส ารองไวอก 10% ของยอดลกหนส าหรบรายการปรบปรงยอดขาย

การบนทกบญชของกจการทงสอง มดงนบรษทนนทร บรษทกรงเทพการเงน

!บนทกการขายบญชลกหน ! บนทกการรบซอบญชลกหนเงนสด(200,000-20,000-24,000) 156,000

ลกหน 200,000 เจาหน-บรษทนนทร 20,000

ลกหนอน-บ.กรงเทพการเงน(200,000×.10) 20,000

รายไดคาบรการ 24,000 เงนสด 156,000

ขาดทนจากการขายลกหน(200,000×.12) 24,000 ลกหน 200,000

! ประมาณวา 1% ของยอดลกหนอาจไมมาช าระหนสงสยจะสญ 2,000 คาเผอหนสงสยจะสญ 2,000

3-35บรษทนนทร บรษทกรงเทพการเงน

การขายสนคาดวยบตรเครดต

ตวอยางท 3-22 สมมตวาบรษทนนทร รวบรวมยอดขายจากบตรเครดตได 20,000 บาท บรษทเครดตการดคดสวนลด 3% การบนทกรายการน าฝากของบรษทนนทร ในสมดรายวนมดงน

เงนสด .................................................19,400คาธรรมเนยมบตรเครดต (20,000×.03) .. 600ขาย........................................................... ...... 20,000

! จากยอดลกหนทงหมด มสวนลดจาย 4,000 บาท รบคน 12,000 บาท และเกบเงนไมได 2,000 บาทรบคนและจ านวนทลดให 12,000สวนลดจาย 4,000

เงนสด(200,000-4,000-12,000-2,000) 182,000

ลกหนอน-บ.กรงเทพการเงน 16,000 เจาหน-บรษทนนทร 16,000 ลกหน 198,000

!รบเงนส ารองสวนทเหลอคนจากผซอ !สงเงนส ารองสวนทเหลอคนผขายเงนสด 4,000 เจาหน-บรษทนนทร 4,000 ลกหนอน-บ.กรงเทพการเงน 4,000 เงนสด 4,000

!ตดจ าหนายหนสญคาเผอหนสงสยจะสญ 2,000 ลกหน 2,000

3-36

การขายบญชลกหนโดยผขายรบผดชอบในหนสญ

ถาลกหนถกขายโดยผขายรบผดชอบในหนทเรยกเกบไมได (Salewith Recourse) ผขายยงคงตองรบภาระความเสยงและตนทนของรายการปรบปรงยอดขายและหนสญทเกดขน สทธประโยชนทงหมดของลกหนจะถกโอนไปยงผซอทงหมดหรอไมยงไมชดเจน ผโอนจะบนทกเปนการขายหรอการกยมเงนจงขนอยวาฝายใดจะเปนผควบคมลกหนและผโอนสามารถประมาณภาระผกพนในอนาคตใหแกผรบโอนภายในสญญาไดหรอไม

การโอนบญชลกหนทผขายรบผดชอบในหนสญ จะถอเปนการขายส าหรบผโอนตอเมอเขาหลกเกณฑทง 3 ประการ ดงน1. ผโอน (ผขาย) สละสทธทจะควบคมหรอไดรบประโยชนจากลกหนในอนาคต

2. หนสนของผโอนเกยวกบหนทเรยกเกบไมได สามารถประมาณไดอยางสมเหตสมผล

3. ผรบโอน (ผซอ) ไมสามารถบงคบใหผโอนซอบญชลกหนกลบคนได

3-37

ตวอยางท 3-23ขอมลเพมเตมส าหรบตวอยางของการขาย (กรณท 1):1. ครบหลกเกณฑทง 3 ขอตามท SFAS No. 77 ก าหนดขน ดงนนการโอนจงบนทกเปนการขาย

2. อตราคาธรรมเนยม 6%3. บรษทนนทร ประมาณรายการปรบปรงยอดขาย ดงนก. รบคนและจ านวนทลดให 9,000 บาท (ตวอยางกอนรบคนฯ เปนเงน 12,000 บาท)ข. สวนลดจาย 5,000 บาท (เกดขนจรง 4,000 บาท)ค. ลกหนทไมสามารถเกบเงนได 3,000 บาท (ตดจ าหนายหนสญจรง 2,000 บาท)

ขอมลเพมเตมส าหรบตวอยางของการกยม (กรณท 2):1. บรษทนนทร ไมสามารถประมาณสวนลดจายและรายการรบคนได จงเสนอเงอนไขทจะซอลกหนกลบคน ดงนนการโอนจงบนทกเปนการกยม

2. อตราคาธรรมเนยม 6% สมมตวารายการปรบปรงยอดขายเกดขนจรงเหมอนกบกรณท 1

3. บรษทนนทรประมาณลกหนทคาดวาจะเกบเงนไมได 3,000 บาท (ตดจ าหนายหนสญจรง 2,000 บาท)

3-38

การบนทกบญชในสมดของบรษทนนทร ทงสองกรณ มดงน

กรณท 1ถอเปนรายการขาย

กรณท 2ถอเปนรายการกยม

! ผขายจะบนทกรายการปรบปรงยอดขายทคาดวาจะเกดขน ผลตางระหวางราคาตามบญชของลกหนทโอนและสนทรพยทไดรบมาจะบนทกในบญชก าไรหรอขาดทนจากการขาย

! ผขายจะบนทกผลตางระหวางสนทรพยทไดรบจากการขายและราคาตามบญชของลกหนในบญชดอกเบยตลอดอายของเงนก

เงนสด200,000-(.06+.10)200,000 168,000

เงนสด200,000-(.06+.10)200,000 168,000

ลกหนอน-บ.กรงเทพการเงน (20,000-9,000-5,000-3,000) 3,000

ลกหนอน-บ.กรงเทพการเงน(.10)(200,000) 20,000

คาเผอหนสงสยจะสญ 3,000รบคนและจ านวนทลดให 9,000

สวนลดจากการโอนลกหน*(.06)(200,000) 12,000

สวนลดจาย 5,000 หนสนทเกดจากลกหนทโอน 200,000ขาดทนจากการขาย -บญชลกหน 12,000* ลกหน 200,000* ราคาตามบญชของลกหน � สนทรพยทไดรบ

* เปนบญชปรบมลคาบญชหนสนทเกดขนจากลกหนทโอนรวมถงดอกเบยทตองจายบญชปรบมลคานจะถกตดจ าหนายเปนดอกเบยจายตลอดอายเงนก

(200,000-3,000-9,000-5,000)-(168,000+3,000)

! บนทกหนทคาดวาจะเกบเงนไมไดหนสงสยจะสญ 3,000 คาเผอหนสงสยจะสญ 3,000

3-39

กรณท 1ถอเปนรายการขาย

กรณท 2ถอเปนรายการกยม

!บนทกรายการปรบปรงยอดขาย เมอเกดรายการจรงสวนลดจาย 4,000รบคนและจ านวนทลดให 12,000 ลกหน 16,000!ลกหนน าเงนมาช าระหนทบรษทกรงเทพการเงน (Notification basis)หนสนทเกดจากลกหนทโอน 182,000 ลกหน(200,000-12,000-4,000-2,000) 182,000!บนทกการตดจ าหนายหนสญคาเผอหนสงสยจะสญ 2,000 ลกหน 2,000

! เมอบรษทกรงเทพการเงนเกบเงนจากลกหนไดหมดแลว กจะสงเงนส ารองทเหลอคนใหแกผขาย

!บนทกเงนทไดรบคนจากผซอ

เงนสด 2,000 หนสนทเกดจากลกหนทโอน 18,000คาใชจายในการขาย 1,000* ลกหน-บรษทกรงเทพ 3,000

เงนสด(20,000-12,000-4,000-2,000) 2,000

*(12,000+4,000+2,000)-(9,000+5,000+3,000) ลกหน-บรษทกรงเทพ 20,000ผลตาง 1,000 บาท ระหวางรายการปรบปรงยอดขายทเกดขนจรงและยอดทประมาณขนจะบนทกเปนคาใชจาย

3-40

กรณท 1ถอเปนรายการขาย

กรณท 2ถอเปนรายการกยม

!บรษทนนทร รบรดอกเบยจายตามสดสวนของลกหนทเกบเงนได สมมตวาเกบเงนจากลกหนไดในวนสนปดอกเบยจาย 12,000 สวนลดจากการโอนลกหน 12,000ถาสนงวดบญชม ลกหนคงเหลออย สวนลดจากการโอนจะตองถกตดจ าหนายตามสดสวนเชน สมมตวาลกหนคงเหลอ ณ วนสนป =20,000 บาท = 10% ของลกหนทงหมด สวนลดทตดจ าหนาย = .9x12,000 = 10,800บาท ดงนนบรษทตองเดบตและเครดต รายการขางตนดวยจ านวนเงน 10,800 บาทแทน

การขายลดตวเงนรบ

ผรบตวสามารถน าตวเงนรบไปขายลด (Discounting notes receivables) กบธนาคารหรอสถาบนการเงนแทนทจะถอไวจนครบก าหนด ขนตอนในการขายลดตวเงนรบม 3 ขนตอน ตามทแสดงไวในภาพท 3-7 ดงนคอ

1. ผออกตว (Maker) รบสนคา บรการหรอเงนสดจากผรบตวโดยแลกเปลยนกบตวเงน

3- 41

2. ผรบตว (Payee) น าตวไปขายลดกบธนาคารและไดรบเงนตามมลคาตวเมอครบก าหนดหกดวยสวนลด (ดอกเบย) ทธนาคารคด

3. ผออกตวน าเงนสดไปจายช าระใหกบธนาคารเมอตวครบก าหนด

ภาพท 3-7 ขนตอนการขายลดตวเงนรบ

การบญชเกยวกบการขายลดตวเงนรบแบงออกเปนขนตอนตาง ๆดงน

1. ค านวณมลคาเมอตวครบก าหนด (จ านวนเงนในตวบวกดอกเบยตามตว)

2. ค านวณสวนลดทตองจายใหกบธนาคารหรอสถาบนการเงนผรบซอตวเงน

สวนลด = มลคาตวครบก าหนด × อตราสวนลดท ธนาคารคด × ระยะเวลาทน าตวไปขายลดจนถง วนทตวครบก าหนด

ผออกตว ผรบตว

ธนาคาร

(1) สนคา

ตวเงน

เงนสดหกสวนลด

(2) ตวเงน

เงนสด (3)

3-42

3. ค านวณจ านวนเงนทไดรบ (มลคาเมอถงก าหนดหกดวยสวนลด)4. ค านวณราคาตามบญชของตวเงนรบ (จ านวนเงนในตวบวกดอกเบยถงวนทน าตวไปขายลด)

5. ค านวณก าไรขาดทนจากการขาย (ถาถอเปนการขาย) หรอค านวณดอกเบยจาย (ถาเปนการกยม) เทากบผลตางระหวางเงนทไดรบหกดวยราคาตามบญชของตวเงนรบ

6. บนทกรายการบญช

ตวอยางท 3-24 ในวนท 1 เมษายน 25+5 บรษทนนทรไดรบตวสญญาใชเงนจากการขายอปกรณจดสวนใหกบบรษทเกษตรพานช ตวมมลคา6,000 บาท อตราดอกเบย 10% อาย 1 ป ผออกตวจะจายดอกเบยใหเมอตวครบก าหนด บรษทนนทรไดน าตวเงนรบไปขายลดกบธนาคารสยามในวนท 1 สงหาคม 25+5 แบบมเงอนไข ธนาคารคดสวนลด 15%

1. มลคาเมอตวครบก าหนด = 6,000 + 6,000(.10) = 6,600 บาท

2. สวนลดทธนาคารคด = 6,600(.15)(8*/12)= 660 บาท

* 1 สงหาคม 25+5 ถง 31 มนาคม 25+63. จ านวนเงนทไดรบ = 6,600-660 = 5,940 บาท

3-43

4. ราคาตามบญชของตว ณ วนทขาย = 6,000+6,000(.10)(4*/12) = 6,200 บาท

* 1 เมษายน 25+5 ถง 1 สงหาคม 25+65. ขาดทนจากการขายลดตว (การขาย) หรอดอกเบยจาย (การกยม) = 5,940-6,200 = 260 บาท

รายการบนทกบญชจะเปนดงน

ถอเปนรายการขาย ถอเปนรายการกยม! 1 สงหาคม 25+5 น าตวเงนรบไปขายลดเงนสด 5,940 เงนสด 5,940ขาดทนจากการขายลด - ตวเงนรบ 260 ตวเงนรบ 6,000

ดอกเบยจาย 260 หนสนจากการขายลด - ตวเงนรบ 6,000

ดอกเบยรบ 200 ดอกเบยรบ 200ตวเงนรบจะไมถอเปนสนทรพยของกจการอกตอไป จงเครดตออกจากบญชและบนทกขาดทนทเกดขน ปจจยสองประการทกอใหเกดผลขาดทนคอ ขายตวกอนครบก าหนดเปนเวลานานและธนาคารคดอตราดอกเบยสง

ถาการขายลดตวไมเขาหลกเกณฑการขายกจะถอวาเปนการกยม ซงจะไมมการบนทกขาดทน เนองจากกจการยงไมไดขายสนทรพยออกไป กจการตองบนทกหนสนจากการขายลดแทน

3-44

(ตอ)ถอเปนรายการขาย ถอเปนรายการกยม

กรณถอเปนการขายและตกลงกนแบบมเงอนไข บรษทนนทรจะตองเปดเผยหนสนทอาจเกดขน โดยม 2 ทางเลอกคอ 1. แสดงในหมายเหตประกอบงบการเงนวา �มหนสนทอาจเกดขนจากตวเงนรบจ านวน 6,600 บาท� หรอ 2. เครดตบญช �ตวเงนรบขายลด�แทนบญชตวเงนรบและน าไปแสดงหกจากบญชตวเงนรบในงบดล ดงน สนทรพยหมนเวยน: ตวเงนรบ 20,000 หก ตวเงนรบขายลด 6,000

ตวเงนรบสทธ 14,000เมอผออกตวน าเงนมาช าระกจะเดบตบญชตวเงนรบขายลดและเครดตตวเงนรบ

! หลงวนท 1 เมษายน 25+6 เมอธนาคารเกบเงนตามตวได กจะลางบญชหนสนออกพรอมกบตวเงนรบ

ถาการขายลดเปนแบบไมมเงอนไขการบนทกบญชจะเหมอนกน เวนแตไมมรายการหนสนทอาจเกดขนทตองเปดเผย

หนสนจากการขายลด - ตวเงนรบ 6,000 ตวเงนรบ 6,000

3-45

ตวขาดความเชอถอตวขาดความเชอถอ (Dishonored Notes) หมายถง ตวเงนทไม

สามารถเกบเงนไดเมอครบก าหนด แมวาผออกตวจะไมน าเงนมาช าระแลวแตดอกเบยยงคงถกคดอยอยางตอเนอง

กรณตวขาดความเชอถอเปนตวทผรบถอจนครบก าหนด

ตวอยางท 3-25 จากขอมลในตวอยางกอน ถาบรษทนนทรถอตวเงนรบจนครบก าหนด (ไมไดน าตวไปขายลด) ณ วนท 1 เมษายน 25+6 ซงเปนวนครบก าหนด บรษทเกษตรพานชไมมาช าระเงน บรษทนนทร จะบนทกบญชดงน

1 เมย. 25+6

ตวเงนรบทเลยก าหนด ...........................6,600ตวเงนรบ ......................................................... 6,000ดอกเบยคางรบ [6,000(.10)(9/12)] ..................... 450*ดอกเบยรบ [6,000(.10)(3/12)] ...........................150**

* ดอกเบยคางรบตงแตวนท 1 เมษายน - 31 ธนวาคม 25+5** ดอกเบยรบตงแตวนท 1 มกราคม � 1 เมษายน 25+6

3-46

กรณตวขาดความเชอถอเปนตวทน าไปขายลด

สมมตวาตวขาดความเชอถอเปนตวทบรษทนนทรน าไปขายลดและบนทกเปนการขาย ธนาคารคดคาธรรมเนยม 30 บาท ส าหรบการบรการทเพมขน สมมตวาในหมายเหตประกอบงบการเงนมการเปดเผยรายการหนสนทอาจเกดขน การบนทกรายการตวขาดความเชอถอ จะมดงน

1 เมย. 25+6

ตวเงนรบทเลยก าหนด ...........................6,630เงนสด ............................................................. 6,630

ถาบรษทนนทรบนทกบญชตวเงนรบขายลดเมอน าตวไปขายลดกบธนาคาร การบนทกตวขาดความเชอถอจะท าไดดงน

หลงวนท 1 เมย. 25+6

ตวเงนรบทเลยก าหนด ...........................6,630ตวเงนรบขายลด ....................................6,000เงนสด ............................................................. 6,630ตวเงนรบ ......................................................... 6,000

รายการขางตนเปนการลางหนสนทอาจเกดขนออก และบนทกลกหนขนใหม (ตวเงนรบทเลยก าหนด)

3-47

ถาตวขาดความเชอถอเปนตวทบรษทนนทรน าไปขายลดและบนทกเปนการกยม การบนทกบญชส าหรบตวขาดความเชอถอ ท าไดดงน

ตวเงนรบทเลยก าหนด ...........................6,630หนสนจากการขายลดตวเงนรบ ..............6,000เงนสด ............................................................. 6,630ตวเงนรบ ................................................ 6,000

การแสดงรายการในงบการเงน

หลกการแสดงรายการลกหนในงบการเงน มดงน(1) จ าแนกประเภทของลกหนหรอตวเงนรบทกจการเปนเจาของออกจากกน หากยอดลกหนหรอตวเงนรบมนยส าคญ− ลกหนตามสญญาผอนช าระควรแยกตางหากจากลกหนการคา

− ลกหนทเปนกรรมการและเจาหนาทของบรษท ใหแยกตางหากจากลกหนการคา และใหแสดงเปนรายการหนงแยกตางหากจากสนทรพยหมนเวยน

− ลกหนทเปนบรษทในเครอเดยวกนหรอบรษทยอย ใหแสดงเปนรายการหนงตางหากในงบดลตอจากสนทรพยหมนเวยน ยกเวนมหลกฐานแนชดลกหน-บรษทยอยจะช าระหนภายในระยะเวลาไมเกน 1 ป

3-48

(2) น าบญชปรบมลคาทประมาณไวอยางเหมาะสมไปหกจากยอดลกหนทถกตอง บางกรณ อาจแสดงลกหนดวยจ านวนสทธ โดยแสดงจ านวนคาเผอหนสงสยจะสญไวภายในวงเลบ

(3) ลกหนทจดประเภทเปนสนทรพยหมนเวยนหมายถงลกหนทสามารถแปลงสภาพเปนเงนสดไดภายใน 1 ปหรอรอบระยะเวลาด าเนนงานตามปกตของกจการ ขนกบวาชวงใดจะยาวกวา

(4) เปดเผยหนสนทอาจเกดขนจากลกหนทมอย เชนน าลกหนไปขายหรอโอนใหกบบคคลอน หรอสถาบนการเงนโดยมเงอนไขวา ในกรณทเกบเงนไมได กจการจะยอมชดใชให โดยแจงขอเทจจรงในหมายเหตประกอบงบการเงน

(5) เปดเผยยอดลกหนทน าไปค าประกนเงนก โดยแจงขอผกพนไวภายในวงเลบหรอในหมายเหตประกอบงบการเงน

(6) ลกหนทมยอดเครดต หากมจ านวนนอยอาจน าไปหกจากลกหนทงหมด และแสดงยอดสทธโดยไมตองแยกแสดงเปนเจาหน เชนเดยวกบ เจาหนทมยอดเดบตทมจ านวนนอย อาจน าไปหกจากเจาหนทงหมด และแสดงยอดสทธ โดยไมจ าเปนตองแสดงเปนลกหน