๖๓

บทท 5 พลงอ านาจแหงชาต (National Power)

ผลประโยชนแหงชาต (The National Interest)

1. กลาวทวไป ในบทท 1 ไดกลาวถงรฐบรษชาวอตาลทมชอเสยงทานหนง คอ มาเกยวเวลล ซงเปนทยอมรบวาเปนทานแรกทไดพฒนากฎเกณฑของพลงอ านาจของรฐขนจากมลฐานของการใชก าลงอ านาจทางการเมอง และมาเกยวเวลลไดกลาวถงองคประกอบของพลงอ านาจไว 3 ประการคอ การเมอง สงคม และการทหาร ในระยะตอมา เคลาซเซวทส กไดพฒนาองคประกอบของพลงอ านาจเพมขนอก 1 ประการคอ เศรษฐกจ ซงในระยะตอมาไดมความส าคญและมความสมพนธ กบองคประกอบของพลงอ านาจอน ๆ อยางมากมายทเดยว ค าวา “พลงอ านาจ” หรอ “ก าลงอ านาจ” นนมความหมายเหมอนกน คอมาจากรากศพทภาษาองกฤษค าเดยวกนวา “Power” โดยทวไปมกจะน ามาใชแยกกน เพอแสดงใหเหนความแตกตางของวตถประสงค กลาวคอส าหรบชาตหรอประเทศเปนสวนรวม จะใชค าวา “พลงอ านาจ” สวนค าวา “ก าลงอ านาจ” จะใชในเมอกลาวถงองคประกอบของพลงอ านาจอยางหนงอยางใดโดยเฉพาะ เชน ก าลงอ านาจทางทหาร ก าลงอ านาจทางการเมอง ก าลงอ านาจทางเศรษฐกจ และก าลงอ านาจทางสงคมจตวทยา เปนตน อยางไรกตาม ในบางครงอาจพบค าวา “อ านาจหนาท” (Authority) เขามาเกยวของอยดวย ซงอาจกใหเกดความสงสยและสบสนขนได ความจรงแลว “อ านาจหนาท” ไมไดเกยวของกบ “พลงอ านาจ” แตอยางใด เพราะ “อ านาจหนาท” นนกคอ อ านาจตามกฎหมายหรอสทธในการบงคบบญชา (Command Authority) และมกจะพบค านในเรองทเกยวของกบกฎหมายตาง ๆ เชน ในพระราชบญญต พระราชกฤษฎกา ขอบงคบ และกฎกระทรวงตาง ๆ อ านาจหนาทบางทกเรยกวา อ านาจอนชอบธรรม ในเรองการเมองระหวางประเทศหรอปจจบนมกเรยกกนวา “ความสมพนธระหวางประเทศ” (International Relation) กอาจพบค าวา “ พลงอ านาจ ” เขาไปรวมอยดวยเสมอ กลาวคอในระบบการเมองระหวางประเทศนน ประเทศเอกราชทงปวงตางกพยายามปฏบตการทกวถทาง เพอทจะรกษาและสงเสรมผลประโยชนของชาตตนตามแตจะเหนสมควร เพราะประเทศเอกราชตางกถอวาประเทศตนยอมมอ านาจอธปไตยเปนของตนเองและไมอยในอาณตของผใด แตเนองจากบรรดาประเทศเอกราชเหลานม “พลงอ านาจ” ไมเทากน โดยเฉพาะประเทศทเกดขนมาใหมเปนประเทศเลก ๆ และสวนมากยากจน จงถอไดวาเปนประเทศทมพลงอ านาจนอย เมอน ามาเปรยบเทยบกนระหวางประเทศทมพลงอ านาจมหาศาลกบประเทศทมพลงอ านาจนอยกวาแลว จะเปนไดชดเจนทเดยววาประเทศทมพลงอ านาจมากยอมจะไดเปรยบประเทศทมพลงอ านาจนอยกวา ในการทจะรกษาและสงเสรมผลประโยชนของ

๖๔

ชาตตน จนถงกบมผกลาวกนวา ประเทศทมพลงอ านาจมากยอมมอทธพลเหนอประเทศทมพลงอ านาจนอยกวา และสามารถจะบบบงคบประเทศทมพลงอ านาจนอยกวาใหปฏบตตามในสงทประเทศตนปรารถนาได ดวยเหตนเองรฐบาลของทกประเทศในโลกตางกใหความสนใจอยางกวางขวางในการเสรมสราง พลงอ านาจแหงชาตของตนใหเขมแขงอยเสมอ โดยเฉพาะอยางยง กคอ การเสรมสรางก าลงกองทพใหมแสนยานภาพเขมแขงเหนอกวาประเทศคแขง หรอประเทศทอาจจะเปนศตรของตนตอไป (Potential Enemy) หรอเปนฝายทมผลประโยชนของชาตขดกนกบตน เพอวตถประสงคในการด ารงไวซงอธปไตยของชาต และปองกนมใหประเทศทอาจจะเปนศตรมารกรานประเทศตนได นอกจากการเสรมสรางก าลงกองทพหรอก าลงทางทหารดงกลาวแลว รฐบาลของทกประเทศกยงใหความสนใจในเรองอน ๆ อกดวย เชน การเสรมสรางฐานะทางเศรษฐกจของประเทศ การเสรมสรางขวญและก าลงใจในการตอส เพอความมนคงปลอดภยของชาต เปนตน เพราะก าลงทางเศรษฐกจกด ขวญและก าลงใจในการสรบกด ยอมเปนองคประกอบทส าคญในการปองกนความมนคงแหงชาตใหอยรอดปลอดภย และใหประชาชนมความผาสกตามอตภาพโดยทวหนากน

2. ความหมายของพลงอ านาจแหงชาต Inis L. Claude กลาววา “พลงอ านาจ หมายถง ความสามารถในการท าลายสงตาง ๆ ทงทมชวตและไมมชวต” ในเอกสารการศกษายทธศาสตรของ รร.สธ.ทบ.สหรฐฯ ใหความหมายของพลงอ านาจแหงชาตไวดงน :- “พลงอ านาจแหงชาต คอ ก าลงทงสน หรอขดความสามารถของชาต ในการท าใหผลประโยชนของชาตบรรลผล” จากความหมายขางตนอาจอนมานไดวา “พลงอ านาจแหงชาต คอ ก าลง หรอ ขดความสามารถของชาต” หรออาจกลาวไดอกอยางหนงวา “พลงอ านาจแหงชาต คอ ความสามารถของรฐหนง ในอนทจะกอใหเกดอทธพลแกรฐอน ๆ” เพราะเหตวา ประเทศตาง ๆ ยอมมพลงอ านาจแหงชาตไมเทากนดงกลาวมาแลวนนเอง บรรดาประเทศทมพลงอ านาจมาก อนไดแก ประเทศอภมหาอ านาจและประเทศมหาอ านาจตาง ๆ ยอมจะมอทธพลเหนอประเทศเลกทยากจนและมพลงอ านาจนอยกวา ทงโดยทางตรงหรอโดยทางออมกตาม ดงเปนทประจกษกนอยทกวนน โดยเฉพาะอยางยงในประเทศทเปนบรวารคอมมวนสต อยางไรกตาม ในการศกษาและพจารณาถงความหมายของค าวา “พลงอ านาจแหงชาต” นน นบเปนสงจ าเปนทจะตองศกษาและพจารณารวมกบความหมายของค าวา “ยทธศาสตร” ดวย หากจะแยกศกษาและพจารณาออกจากกนเปนอสระแลว จะท าใหไดความหมายคอนขางแคบ หรอขาดความสมบรณ

๖๕

ไปทเดยว เพราะค าวา “พลงอ านาจแหงชาต” นน หากพจารณากนใหละเอยดแลว จะเหนไดวามความสมพนธหรอเกยวของโดยตรงกบยทธศาสตรอยางใกลชด ในพจนานกรมศพททหารสามเหลาทพของสหรฐฯ ใหค าจ ากดความของค าวา “ยทธศาสตร” ดงน “ยทธศาสตร คอ ศลปะและศาสตรในการพฒนาและการใชก าลงทางการเมอง เศรษฐกจ

จตวทยา และก าลงทหารของชาต ทงในยามสงบและยามสงคราม ท าการสนบสนนนโยบายของชาตอยางดทสด เพอเพมพนโอกาสและอ านวยใหไดมาซงผลแหงความมชย และเพอโอกาสพายแพนอยทสด” จากความหมายของค าวา “ยทธศาสตร” ขางตน จะเหนไดวา ก าลงทางการเมอง ก าลงทางเศรษฐกจ ก าลงทางจตวทยา และก าลงทางทหารของชาตนน กคอ องคประกอบของพลงอ านาจแหงชาตนนเอง และจากความหมายนเองอาจกลาวไดวา “ยทธศาสตรกบพลงอ านาจแหงชาต ยอมมความสมพนธซงกนและกนอยางใกลชด และไมสามารถจะแยกออกจากกนไดอยางแนนอน” เพราะ “ยทธศาสตร” จ าเปนตองอาศย “พลงอ านาจแหงชาต” ทมอยเปนเสมอนเครองมอในการสนบสนนนโยบายของชาต (National Policies) เพอผลแหงชยชนะ หรอด ารงไวซงวตถประสงคของชาตและผลประโยชนของชาต อนเปนจดหมายปลายทางของชาตทไดวางไวนนเอง

3. องคประกอบของพลงอ านาจแหงชาต ตามทไดกลาวถงความหมายของพลงอ านาจแหงชาตไววา พลงอ านาจแหงชาต คอ ความสามารถทรฐหนงในอนทจะกอใหเกดอทธพลแกรฐอนตามวตถประสงคของรฐตนได ยอมหมายความวา รฐหรอประเทศใดกตามทจะถอวายงใหญและมความสามารถจนเกดมอทธพลเหนอรฐอนไดนน จะตองเปนรฐทมพลงอ านาจแหงชาตมากกวารฐอนอยางเหนไดชดเจนท าใหรฐทมก าลงนอยกวาเกดความเกรงกลวและไมกลาทจะด าเนนการอยางใดอยางหนงโดยอสระ เพราะกลววาการด าเนนการนน ๆ จะไปกระทบกระเทอนผลประโยชนของรฐทมอ านาจมากกวา เวนแตจะไดรบความเหนชอบจากรฐทมอทธพลเหนอกวาเสยกอนในเรองน หากจะเปรยบเทยบเปนการเฉพาะระหวางประเทศมหาอ านาจดวยกนแลวอาจมองเหนไดยากและไมใครชดเจนนก แตถาจะเปรยบเทยบกนระหวางประเทศมหาอ านาจกบประเทศเลก ๆ แลว จะเหนไดชดเจนขน โดยเฉพาะประเทศในกลมคอมมวนสต เชน สหภาพโซเวยตกบประเทศบรวารคอมมวนสตในยโรปตะวนออก เปนตน การทจะพจารณาวดคาของพลงอ านาจของประเทศใดประเทศหนงอยางแทจรงนน นบเปนเรองทกระท าไดยากล าบากมาก เพราะนอกจากค านงถงปจจยทเปนรปธรรม หรอทมตวตน เชน ก าลงทหาร ก าลงทางเศรษฐกจ ฯลฯ แลว ยงจะตองค านงถงปจจยทเปนนามธรรมหรอทไมมตวตน อนไดแก ภาวะผน า อดมการณ ศาสนา จรยธรรม ฯลฯ อกดวย ซงปจจยของพลงอ านาจทงสองรปแบบนยอมมความสมพนธกบพลงอ านาจแหงชาตเปนสวนรวม จะแยกพจารณาออกจากกนอยางเดดขาดหาไดไม

๖๖

ตวอยางเชน ก าลงทหารของกลมรฐอาหรบทเปนภาคสมาชกของสนนบาตอาหรบ (The Arab League) ในตะวนออกกลางประกอบดวยประเทศตาง ๆ ถง 21 ประเทศ ซงเมอน าไปเปรยบเทยบกบก าลงทหารของอสราเอลซงมจ านวนนอยกวาแลว ก าลงทหารกลมรฐอาหรบมมากกวาก าลงทหารอสราเอลหลายเทา แตเมอเปรยบเทยบกบพลงอ านาจแหงชาตสวนรวม พลงอ านาจแหงชาตของอสราเอลยอมมคาสงกวาพลงอ านาจแหงชาตของกลมรฐอาหรบ เปนตน และเปนทประจกษกนทวไปแลวในสงครามทผานมา พลงอ านาจแหงชาตยอมประกอบดวยองคประกอบ (Elements) หรอสงทท าใหเกดเปนพลงอ านาจแหงชาตขน โดยทวไป องคประกอบทเปนพนฐานส าคญของพลงอ านาจแหงชาตอาจแบงออกไดเปน 4 องคประกอบดวยกน คอ ก าลงอ านาจทางการเมอง ก าลงอ านาจทางเศรษฐกจ ก าลงอ านาจทางสงคม-จตวทยา และก าลงอ านาจทางทหาร องคประกอบเหลานจ าเปนจะตองมครบทง 4 องคประกอบ หากขาดองคประกอบอยางหนงอยางใดลงไป พลงอ านาจแหงชาตกจะขาดความสมบรณไปทเดยว ในสถาบนการศกษาบางแหงเรยกองคประกอบเหลานวา “ปจจยพลงอ านาจแหงชาต” ความจรงแลวค าวา “ปจจย” (Factor) กบ “องคประกอบ” นน นาจะมความหมายทแตกตางกน กลาวคอ ค าวา “ปจจย” นน เปนเรองของการน ามาพจารณาหรอเปนเกณฑพจารณา (Criteria) ในเรองใดเรองหนง ยอมจะมการน าปจจยมาพจารณาแตกตางกนไป และในเรองเดยวกนกมปจจยมากนอยไมเหมอนกน ไมมกฎเกณฑทแนนอน ไมเหมอนกบลกษณะขององคประกอบ ซงในทางนตศาสตรไดน ามาใชเปนหลกในการพจารณาความผดทางกฎหมาย ดงนนค าวา “องคประกอบ” จงควรน ามาใชในการพจารณารายละเอยดของก าลงอ านาจแหงชาตแตละอยางไป เชน ปจจยก าลงอ านาจทางการเมอง อาจประกอบดวย ปจจยทสามารถจะน าไปพจารณาไดแตกตางกน เปนตน อยางไรกตาม ในการศกษาเรองยทธศาสตรนน เปนการศกษาเรองของความคด ซงอาจจะมความแตกตางกนไปตามลกษณะของสถาบน หรอตามแนวความคดของแตละบคคล ส าหรบการศกษายทธศาสตรในสถาบนทหารของสหรฐฯ ปจจบนกมไดถอเปนกฎเกณฑตายตวแตอยางใด แตมขอสงเกตเปนพเศษส าหรบการศกษายทธศาสตรในโรงเรยนเสนาธการทหารบกสหรฐฯ ไดยดถอ “ลกษณะทางภมศาสตรของประเทศ” ขนมาเปนองคประกอบของพลงอ านาจแหงชาตดวย โดยถอวา “ลกษณะทางภมศาสตร” เปนองคประกอบประการทหา เพมจากองคประกอบทงสดงไดกลาวมาแลว ดงนนในการประเมนพลงอ านาจแหงชาต (National Power Assessment) กจะตองน าองคประกอบนไปรวมพจารณากบองคประกอบอน ๆ ดวย เพอวตถประสงคในการก าหนดนโยบายของชาตตอไป การทสถาบนการศกษาดงกลาวถอเอาลกษณะทางภมศาสตรเปนองคประกอบของพลงอ านาจ แหงชาตอยางหนงนน อาจเปนเพราะเหนวาลกษณะทางภมศาสตรมสวนส าคญในการท าใหเกดอทธพลหรออาจกอใหเกดความไดเปรยบหรอเสยเปรยบระหวางประเทศได เชน ประเทศทมลกษณะถกบบบงคบจากประเทศอน ไมมทางออกสทะเล และจ าเปนตองอาศยเสนทางคมนาคมของประเทศอนเพอน าสนคาจ าเปนเขาสประเทศของตน เปนตน นอกจากนนปจจยในการพจารณาลกษณะทางภมศาสตรอน ๆ เชน ขนาดและรปรางของประเทศ จ านวนและลกษณะของประชากร แรและพลงงาน ฯลฯ กยงนบวาม

๖๗

ความส าคญตอความไดเปรยบหรอเสยเปรยบระหวางประเทศไดเชนเดยวกน ส าหรบรายละเอยดในการพจารณา จะไดกลาวถงในเรองของการประเมนคาพลงอ านาจแหงชาตตอไป ส าหรบองคประกอบดานก าลงอ านาจทางสงคม-จตวทยา (Socio Psycology) นน โรงเรยนเสนาธการทหารบกสหรฐฯ ไดพฒนาขนเปน “เจตจ านงของชาต” (National Will) ซงมลกษณะเปนผลรวมของทรพยากรของบคคลในชาตนน และเปนลกษณะของนามธรรม คอ ไมสามารถทจะจบตองได แตพจารณาวานาจะเปนอทธพล อยางไรกตามเรองเจตจ านงของชาตนน อาจกลาวไดวา ยงไมมมาตรการใด ๆ ทจะสามารถวดไดอยางถกตองและแนนอน แตกอาจอนมานไดจากความร เหตผลทางตรรกวทยา และประสบการณตาง ๆ ทอาจถอเปนบทเรยน ปจจยพจารณาส าคญของเจตจ านงแหงชาต อาจแบงออกไดเปน 2 ประการ คอ ปจจยทางสงคมวทยา (Sociological Factor) และปจจยทางจตวทยา (Psychological Factor) ปจจยทงสองประการนมรายละเอยดในการพจารณาแตกตางกนและจะน ามากลาวไวในเรองของการวเคราะหองคประกอบของพลงอ านาจแหงชาตตอไป อยางไรกตามมขอสงเกตทควรจะพจารณาในปจจบนวา ก าลงอ านาจทางสงคมวทยาแตเพยงอยางเดยวนบวายงไมเพยงพอในการใชเปนเครองมอของชาต เพอใหบรรลวตถประสงคแหงชาตไดส าเรจ แตยงจะตองอาศยก าลงอ านาจทางจตวทยา ซงมความส าคญมากในปจจบนเสรมเขาไปอกดวย เพอใหมหลกประกนในความส าเรจมากยงขน ก าลงอ านาจทางสงคม-จตวทยาเหลาน ไดแก ความสามคคของคนในชาต คณลกษณะประจ าชาต บทบาทและแนวความคดในการด าเนนการของรฐบาล ฯลฯ เปนตน

4. ลกษณะขององคประกอบของพลงอ านาจแหงชาต ตอไปจะไดพจารณาถงลกษณะและความส าคญขององคประกอบของพลงอ านาจแหงชาต แตละองคประกอบ ตลอดจนความสมพนธระหวางองคประกอบเหลานน 1) ก าลงอ านาจทางการเมอง ค าวา “การเมอง” นน มผใหความหมายแตกตางกนไปมากมายหลายอยาง แตการเมองเปนกจกรรมดานหนงของมนษย ไมวามนษยจะชอบหรอไมชอบกตาม กไมอาจขจดออกไปหรอแยกออกจากการใชชวตของคนในสงคมได ดงนนการเมองจงเปนเรองธรรมชาตเปนสงทแยกไมออกจากชวตมนษย ธรรมชาตของการเมองหรอธรรมชาตของรฐ ไดแก การเปนศนยรวมของคนทมความแตกตางกน การเมองจงเกดขน เมอมการยอมรบความจรงวา ในการชมนมชนการเมองนน มกลมตาง ๆ ประกอบกนขนโดยมผลประโยชนและมธรรมเนยมประเพณทแตกตางกน แตมารวมกนอยในอาณาเขตเดยวกน และมการปกครองอยางเดยวกน ภารกจหลกของกจกรรมทางการเมองกคอ การปกครองและธ ารงรกษาความเปนระเบยบเรยบรอยในชมชนการเมองทเรยกวา “ รฐ ” นน การเมองเปนวธการอยางหนงในการแกปญหา ความเปนระเบยบเรยบรอยของสงคม จะเกดขนไดกดวยการใชอ านาจการปกครอง เนองจากธรรมชาตของการเมองจะตองสอดคลองกบธรรมชาตของสงคม และในเมอธรรมชาตของสงคมทมรฐ ซงเปนสงคมใหญทมความสลบซบซอน

๖๘

มากกวาครอบครวและมากกวาเผาชนแลว การเมองในความหมายทถกตองจงควรเปนการเมองทยอมรบการด ารงอยของกลมตาง ๆ และเปดโอกาสใหกลมชนเหลานนแสดงออกซงความตองการและผลประโยชนอยางกวางขวาง ดงนนการเมองจงมขอบเขตและความหมายทกวางเกนกวา “การตอสเพอแยงชงอ านาจ” (A Struggle for Power) เพราะการตอสเพอแยงชงอ านาจ อาจเปนเวททมลกษณะกวางขวางมากกวาเวทอนจ ากด อยางไรกตาม ค าวา “ การเมอง ” ในอกความหมายหนง หมายถง ความสมพนธระหวางมนษยทใชอ านาจปกครอง และการปกครอง แตค าวา “การเมอง” ทจะมอทธพลกอใหเกดพลงอ านาจแหงชาตไดนน ยอมขนอยกบรฐบาลเปนสวนส าคญ เพราะรฐบาลเปนผใชอ านาจในการตดสนตกลงใจในการบรหารราชการแผนดนระดบสง ดงนนจงอาจกลาวไดวาไมวาประเทศใดกตามหากไดรฐบาลทดและมความสามารถในการบรหารประเทศ รวมทงสามารถโนมนาวจตใจประชาชนใหบงเกดความศรทธาเชอถอ รฐบาลนนกจะมความมนคงและมเสถยรภาพทางการเมองทด รฐบาลทดหรอมคณภาพยอมจะสามารถจดสรรทรพยากรของชาตไปในทางเหมาะสมและกอใหเกดประโยชนสงสด ในทางตรงขามแมวารฐจะมก าลงคน ฐานะทางการเงน หรออดมสมบรณดวยทรพยากรทางธรรมชาตสกเพยงไร แตไดรฐบาลทใชอ านาจบรหารไมมคณภาพแลว กจะไมท าใหรฐนนมพลงอ านาจไดเลย และเมอรฐบาลออนแอไมเขมแขง เสถยรภาพทางการเมองกยอมจะเกดขนไมได ดงนนแทบทกรฐบาลจงมนโยบายทจะด าเนนการทกวถทาง เพอใหบงเกดเสถยรภาพทางการเมองทงภายในและภายนอกประเทศใหมากทสดเทาทจะสามารถท าได การทจะใหบงเกดเสถยรภาพทางการเมองภายนอกประเทศไดนน กยอมตองอาศยการเมองระหวางประเทศหรอนโยบายตางประเทศอยางถกตองและเหมาะสม การเมองระหวางประเทศนน หมายถง ศลปะทรฐบาลของประเทศหนงหรอหลายประเทศ ชในการโนมนาวชกจงหรอบบบงคบใหรฐบาลของอกประเทศหนงหรอหลายประเทศปฏบตการหรองดเวนปฏบตการอยางใดอยางหนงตามทตนตองการ การด าเนนงานดานการเมองระหวางประเทศนนสวนใหญอาศยการปฏบตในทางการทต โดยสถานทตของตนในตางประเทศ รวมทงองคการระหวางประเทศและองคการสนธสญญาปองกนรวมกนดวย อยางไรกตามเสถยรภาพทางการเมองภายในประเทศยอมมสวนชวยใหเปนทเชอถอและยอมรบศกดศรในวงการเมองระหวางประเทศไดอยางมากทเดยว ประเทศทงหลายยอมอาศยคณภาพทางการทตของตนในการรกษาพลงอ านาจและผลประโยชนของชาตในวงการเมองระหวางประเทศ จงจ าเปนจะตองรกษาประสทธภาพทางการทตใหอยในระดบสงคงทอยเสมอ เพราะความสามารถทางการทตในตางประเทศยอมอ านวยประโยชน ในการจงใจใหชาตอนมความเหนสอดคลองกน หรอประนประนอมกนเพอใหไดมาซงผลประโยชนของชาตตนได อยางไรกตามก าลงอ านาจทางทหารกเปนปจจยส าคญในการชวยใหมน าหนกในการเจรจาทางการทตอยมใชนอย สมกบทเคยมผกลาวไววา “Politic without power is impotent” (การเมองทปราศจากก าลงอ านาจทางทหาร กเสมอนกบคนทตกอยในสภาพกามตายดาน) นอกจากนน พระเจาเฟรด

๖๙

เดอรคมหาราช ของเยอรมน ไดทรงกลาวถงความสมพนธระหวางการทตกบการทหารไดอยางประทบใจวา “Diplomacy without arms is music without instruments” (การทตทปราศจากอาวธ เปรยบเสมอนดนตรทไมมเครองเลน) ก าลงอ านาจทางการเมองนนหากจะพจารณากนในรายละเอยด ยอมประกอบดวยปจจยตาง ๆ หลายประการดวยกน เชน อปนสยของพลเมอง ความโนมเอยงทางการเมอง ระบอบการปกครอง ระบบพรรคการเมอง อดมการณทางการเมอง กลมอทธพล หรอกลมผลประโยชน เสถยรภาพทางการเมอง และความเหมาะสมในการด าเนนนโยบายตางประเทศ เปนตน ก าลงอ านาจทางการเมองจะมมากนอยเพยงไรนน จ าเปนตองอาศยความสามารถในการผสมผสานปจจยตาง ๆ ดงกลาวดวย 2) ก าลงอ านาจทางเศรษฐกจ ค าวา “เศรษฐกจ” หมายความถง กจการทงหลายทเกยวกบการผลต การแลกเปลยน และการอปโภคสนคาและบรการของมนษยในสงคมหนง ๆ อยางไรกตาม ค าวา “เศรษฐกจ” ในความหมายอยางงาย หมายถง การทประชาชนมกนมใชนนเอง กลาวคอ ประเทศใดกตามทประชาชนสวนใหญมของกนของใชมาก นบไดวาประเทศนนเปนประเทศทมเศรษฐกจด ในทางตรงขาม หากประชาชนสวนใหญมของกนของใชนอย ยอมหมายถงวาประเทศนนมเศรษฐกจเลว โดยหลกพนฐานทางเศรษฐกจนน การทประชาชนจะมกนมใชขนมาไดนน จ าเปนจะตองแสวงหาทรพยากรมาท าใหเกดเปนสนคาและบรการเสยกอน หรอทเรยกกนวา “การผลต” นนเอง และผลทไดรบจากการผลตนนกคอ “รายได” ซงถาเราสามารถท ารายไดของเราไดมากขนเทาใด กยอมหมายถงวาเรามกนมใชมากขนเทานน ดงนนผลทไดรบจากการผลตของหนวยงานทงหมดของประเทศซงเรยกวา “ผลตภณฑประชาชาต” (Gross National Product = GNP) เมอคดถวเฉลยตอคนแลว มกจะถอเปนเครองวดในทางเศรษฐกจ ผลตภณฑประชาชาต (GNP) ของประเทศตาง ๆ ในโลก จากสถตป 1978 ปรากฏวาประเทศทมผลตภณฑประชาชาตสงสดคอสหรฐฯ (2,025 พนลานดอลลารสหรฐฯ) รองลงไปคอสหภาพโซเวยต (973.1 พนลานดอลลาร) ญปน (695.1 พนลานดอลลาร) เยอรมนตะวนตก (490.9 พนลานดอลลาร) ฝรงเศส (393.6 พนลานดอลลาร) สาธารณรฐประชาชนจน (975 พนลานดอลลาร) ส าหรบประเทศไทยของเราอยในล าดบ 43 (21.9 พนลานดอลลาร) ฟลปปนส ล าดบท 46 (17.8 พนลานดอลลาร) และมาเลเซย ล าดบท 56 (10.4 พนลานดอลลาร) อยางไรกตามเมอเวลาผานไป สถตกเปลยนแปลงในทางทเพมขนตามล าดบ จากสถตป 1989 ปรากฏวาสหรฐฯ ม GNP.สงสด (5,198.8 พนลานดอลลาร) รองลงไปคอญปน (2,874.02) เยอรมนตะวนตก (1,210.26) ส าหรบประเทศไทยของเรานน ม GNP. เพมขนเปน 65.01 พนลานดอลลาร (เพมขนประมาณ 3 เทา) ถาประเทศใดมความมงคงทางเศรษฐกจ ประเทศนนยอมสามารถทจะแปรเปลยนความมงคงดงกลาวใหเปนก าลงอ านาจและมอทธพลตาง ๆ ตอประเทศอนได เพราะก าลงทางเศรษฐกจอาจ

๗๐

เปนฐานของก าลงอ านาจทางดานอน ๆ โดยเฉพาะอยางยงเปนฐานของก าลงอ านาจทางทหาร เราจะเหนไดวาก าลงการผลตโดยเฉพาะในดานอตสาหกรรมจะสามารถสนบสนนก าลงอ านาจทางทหารไดอยางกวางขวาง อยางไรกตามปจจยในการผลตส าคญ 4 ประการ คอ แรงงาน เทคโนโลย ทรพยากรธรรมชาต และทนนนกเปนสงทจะตองน ามาพจารณาประกอบดวย โดยเฉพาะอยางยงประเทศทมทรพยากรทมคณคามาก เชน แรยเรเนยม ซงสามารถใชผลตพลงงานปรมาณได เปนตน ถาขาดก าลงการผลตในดานอตสาหกรรมแลวกจะไมกอใหเกดพลงอ านาจได ตวอยางทเหนไดชดกคอ ประเทศแซร ซงมแรยเรเนยมเกรดสง แตในประเทศทมก าลงผลตทางอตสาหกรรมสง เชน สหรฐฯ และโซเวยต การมทรพยากรทางธรรมชาตทมคณคามาก กจะท าใหเพมความเขมแขงแกก าลงอ านาจทางเศรษฐกจและศกยทางทหารไดเปนอยางมาก ก าลงการผลตในดานเกษตรกรรม นบวามความส าคญไมนอยในปจจบนทรพยากรธรรมชาต เชน อาหาร ประเทศใดมเพยงพอกนบไดวาไดเปรยบประเทศอน ประเทศใดขาดแคลนอาหารกตกอยในฐานะล าบาก โดยเฉพาะอยางยงถาประเทศตกอยในภาวะสงครามดวยแลวกจะเปนทนาวตกอยางยง สหรฐฯ และฝายโลกเสรยนหยดอยไดในปจจบนกเพราะมอาหารมากกวาฝายคอมมวนสต ซงคอนขางขาดแคลนอาหาร สหภาพโซเวยต จน และอนเดย แมจะเปนประเทศใหญมทรพยากรทางธรรมชาตมากแตกยงขาดแคนอาหาร ท าใหตกอยในฐานะเปนรองสหรฐฯ ในอนาคตประเทศผผลตอาหารสงออกจะเปนประเทศทมอ านาจตอรองอยางส าคญในกจการระหวางประเทศทเดยว ประเทศผผลตอาหารสงออกสงสดของโลก (สถตป 1977) ไดแก สหรฐฯ รองลงไปคอแคนาดา อารเจนตนา ออสเตรเลย ฝรงเศส และไทย ตามล าดบ จะเหนไดวาประเทศไทยของเรานนอยในล าดบท 6 ของประเทศผผลตอาหารสงออก ซงถาหากไดมการพฒนาทางเกษตรกรรมใหดยงขนแลว นาจะเปนการเพมอ านาจทางเศรษฐกจใหสงยงขนกวาในปจจบน และมความส าคญแกโลกในอนาคตทเดยว พลงงาน นบเปนองคประกอบทส าคญทสดของก าลงอ านาจทางเศรษฐกจของประเทศ โดยเฉพาะอยางยงกคอในประเทศอตสาหกรรมหนก และรวมทงในประเทศทมใชประเทศอตสาหกรรม แตสามารถควบคมพลงงานทางทรพยากรทงปวง ในปจจบนเปนทประจกษวาประเทศทตองการพลงงานมากกคอประเทศทมผลตภณฑประชาชาตอยในระดบสงนนเอง และทนาสงเกตเปนพเศษประการหนง กคอพลงงานจะสามารถสงผลกระทบอยางงายดาย ทงในปจจบนและอนาคตตอพลงอ านาจทงทางเศรษฐกจและก าลงอ านาจทางทหาร ก าลงอ านาจทางเศรษฐกจจะมมากหรอนอยเพยงใด ยอมขนอยกบความสามารถในการผสมผสานระหวางปจจยทางเศรษฐกจตาง ๆ ซงไดแกคณภาพ จ านวน และชนดของทรพยากรธรรมชาตทจะน าเอามาใชได รวมทงก าลงคนของชาตดวย ก าลงคนของชาตนมไดหมายความเฉพาะจ านวนอยางเดยว แตหมายรวมถงก าลงคนทมคณภาพและมความสามารถทางอตสาหกรรม การคา และการเกษตรกรรมดวย ชาตใดมทรพยากรธรรมชาตสมบรณและคนในชาตมความรความสามารถทจะน าเอามาใชประโยชนไดทงในดานการผลต การจ าหนาย กยอมถอวาชาตนนมก าลงอ านาจทางเศรษฐกจมนคง

๗๑

ก าลงอ านาจทางเศรษฐกจของชาต อาจน าไปใชใหเปนประโยชนแกชาตไดเชนเดยวกบก าลงอ านาจทางทหาร กลาวคอ ในประการแรก อาจใชเพอบงคบหรอคกคามทางเศรษฐกจตอชาตอน เพอใหประเทศอนด าเนนการไปตามความตองการของประเทศตน อกประการหนง กคอ การใช ซงไมใชเปนลกษณะบงคบโดยตรง แตเปนการใชเพอท าความเสยหายหรอใหเกดความออนแอทางเศรษฐกจ เชน กลมอาหรบไดใชน ามนเปนอาวธ ภาวะวกฤตจากการขนราคาน ามนทกป มผลกระทบตอเศรษฐกจของทกประเทศ การขนราคาน ามนเปนตวกระตนใหภาวะเงนเฟอคกรนอยตลอดไป นอกจากนนแลว การด าเนนการงดการสงสนคาเขาประเทศและลดการสงสนคาออกของประเทศเปาหมาย (Embargo) หรอการก าหนดโควตาการสงสนคาเขากเปนวธการอยางหนงในการท าใหฐานของก าลงอ านาจทางเศรษฐกจของอกฝายหนงออนแอลงไดดวย 3) ก าลงอ านาจทางสงคมวทยา (Socio – Psychology) สงคมวทยา (Sociology) เปนสาขาหนงของสงคมศาสตร (Social Science) เชนเดยวกบรฐศาสตร เศรษฐศาสตร มนษยวทยา (Anthropology) กลาวโดยสรปแลว สงคมวทยาเปนวชาทศกษาความสมพนธของมนษยในสงคม โดยธรรมดาแลว มนษยทอยรวมกนในสงคม ยอมจะตองมการตดตอสมพนธกนอยเสมอ ความสมพนธเหลานจะประกอบเปนโครงสรางของสงคม (Social Structure) ซงจะมอทธพลอยางมากเหนอพฤตกรรมของบคคล สงคมวทยานนแตกตางกบจตวทยาสงคม (Social Psychology) อยทวาสงคมวทยามงศกษาโครงสรางของสงคม สวนจตวทยาสงคมนนมงศกษาพฤตกรรมของปจเจกบคคลเปนส าคญ อยางไรกตาม สงคมศาสตรแขนงเดยวยอมไมสามารถใหค าอธบายปญหาตาง ๆ ของสงคมไดอยางสมบรณ เพราะพฤตกรรมของมนษยในสงคมนนเปนเรองซบซอน และสงคมศาสตรแตละแขนงกเลอกศกษาเพยงบางลกษณะเทานน ถาหากพจารณาใชสงคมวทยารวมกบสงคมศาสตรแขนงอนในการศกษาชวตของสงคมจะชวยใหไดค าอธบายทสมบรณขน สงคมวทยานน นบเปนศาสตรแขนงใหมของสงคมศาสตร ซงเกดขนยงไมถง 100 ป แมในปจจบนกยงไมไดนบวาเปนสาขาวชาทสมบรณนก เพราะเปนเรองของนามธรรม อยางไรกตามสงคมวทยากเปนศาสตรทพยายามจะวางรากฐานของสงทมชวตทงหมดเขาดวยกน และพยายามทจะอธบายกฎทวางอยบนพนฐานของความสมพนธทางสงคมใหกระจางชดแจง ดงนนสงคมวทยาจะชวยใหผศกษาเขาใจลกษณะทแทจรงของสงคมมนษย และเขาใจสาเหตตาง ๆ ทก าหนดพฤตกรรมของปจเจกบคคล สงคมมนษยมลกษณะอยางไร ด ารงอยไดอยางไร มความหมายอยางใดส าหรบบคคล และเปลยนแปลงไปไดอยางไร เมอมนษยเขาใจสงคมดขน ยอมสามารถวเคราะหปญหาความยงยากในสงคม และวางแผนการควบคมแกไขปญหาเฉพาะตาง ๆ เชน ปญหาสงคมไมเปนระเบยบ อาชญากรรมวยรน ยาเสพตด การทจรตทางการเมอง ฯลฯ เปนตน ถงแมวา สงคมวทยาจะมอายนอย แตกมประโยชนหลายอยางดงกลาวแลว ปจจบนสงคมวทยาเปนพลงอ านาจแหงชาตอยางหนงทมความส าคญโดยเฉพาะอยางยงในเรองทเกยวกบปญหาทาง

๗๒

การเมอง การปกครอง และการบรหารงานขององคการของรฐ ซงแยกออกเปนสาขาตางหาก เรยกวา “สงคมวทยาการเมอง” (Political Sociology) มผกลาววา สงคมวทยาเปนวชาทยากทสดในบรรดาศาสตรทางวฒนธรรม เพราะเปนการยากทจะประเมนคาของตนเองใหถกตอง และกยงจะยากมากขนอก หากเราจะประเมนปฏกรยาของตนเองทมตอเพอนบานคนนน จนกวาจะมความกาวหนาอยางแทจรงในการอธบายกฎทางสงคมวทยาใหกระจางแจงขน แนวความคดทางยทธศาสตรเกยวกบความมนคงแหงชาตในปจจบน ไดใชค าวา “สงคม-จตวทยา” (Socio-Psychology) แทน เพราะใหความหมายทมขอบเขตกวางกวาค าวา “สงคมวทยา” หรอ “สงคม” คอ เพมค าวา “จตวทยา” (Psychology) เขาไปดวย เพราะศาสตรวาดวยจตวทยาเปนศาสตรทมระเบยบ และวธการคนควาหาความร (Psychological inquiry) เกยวกบสาเหตของพฤตกรรมตาง ๆ เพราะทก ๆ พฤตกรรมยอมตองมสาเหต จตวทยาจงเปนเรองของการศกษาความสมพนธระหวางจตใจกบพฤตกรรม ฉะนน ก าลงอ านาจทางสงคม-จตวทยา จงเปนก าลงอ านาจทมความส าคญไมนอยไปกวาก าลงอ านาจอน ๆ ขององคประกอบพลงอ านาจแหงชาต ซงเปนทประจกษชดถงความส าคญของก าลงอ านาจทางนในระหวางสงครามโลกครงทสองเปนตนมาจนกระทงปจจบน ก าลงอ านาจทางสงคม-จตวทยา จะเกดขนมากนอยเพยงใดนนยอมขนอยกบความสามารถในการผสมผสานแหลงปจจยทางสงคม-จตวทยาตาง ๆ อนไดแก ลกษณะและความเขมแขงของพลเมอง ซงหมายรวมถง จ านวน คณภาพ ความสามารถทงทางรางกายและจตใจดวย นอกจากนนแลว ปจจยทส าคญอกประการหนงกคอลกษณะความเขมแขงของสถาบนทางสงคม ซงหมายรวมถงสถาบนทางการเมอง ครอบครว ศาสนา และสถาบนทางการศกษา ลกษณะโดยสวนรวมของสถาบนเหลาน เมอผสมผสานกนแลว จะประกอบขนเปนพลงอ านาจทางวฒนธรรมขน ซงเปนปจจยส าคญยงในการก าหนดยทธศาสตรชาต และเปนปจจยทเปนนามธรรมยากทจะประเมนได อาจแปรผนไดงายตามสภาวะแวดลอมของสงคมและตามอทธพลทางวฒนธรรมของตางชาต 4) ก าลงอ านาจทางทหาร (Military Power) องคประกอบทส าคญของก าลงอ านาจทางทหาร นอกจากก าลงรบและอาวธยทโธปกรณแลว ยงไดแก องคประกอบทไมมตวตนหรอทจบตองไมได (Intangibles) เชน ทกษะ (Skill) และขวญ (Morale) ของหนวยทหาร คณภาพของผน าทางทหาร ความออนตว ความคลองแคลวในการเคลอนท (Mobility) หลกนยมทางยทธศาสตร ขวญทางการเมอง (Political Morale) ฯลฯ เปนตน ถงแมวาองคประกอบทจบตองไมไดนจะเปนการยากล าบากในการก าหนดหรอวดคาอนแนนอนไมไดกตาม แตกเปนองคประกอบทมความส าคญตอการประมาณการก าลงอ านาจทางทหาร เพอความถกตองและไมหลงผด ในสงครามปจจบน องคประกอบทจบตองไมไดนจะชวยในการประมาณการก าลงอ านาจทางทหารไดมากยงกวาจ านวนก าลงทหารและอาวธยทโธปกรณเสยอก และเมอพจารณาถงคณภาพของอาวธดวยแลวยงมความส าคญมากเปนพเศษ สงครามทผานมาเมอไมนานนเอง ทงสงครามเวยดนาม และสงคราม

๗๓

ระหวางอาหรบ-อสราเอล ปรากฏวาการประมาณการก าลงอ านาจทางทหารแสดงจ านวนตวเลขอนกอใหเกดความผดพลาดเปนอยางมาก ในโลกปจจบน ผลจากการส ารวจก าลงอ านาจทางทหารระหวางประเทศ ปรากฏวาประเทศสวนมากในโลกจ านวน 162 ประเทศ ตางสงวนก าลงทางทหารไวในประเทศของตนเปนส าคญ ดวยวตถประสงคทางการเมองและไมคดทจะน าไปใชในสงคราม การซอมรบในสนามกระท าเพยงบางครงเทานน อาวธยทโธปกรณทบรรจใหกองทพสวนใหญมเพยงขนาดเบา คอนขางจะเปนในลกษณะของก าลงต ารวจมากกวาก าลงทหาร ดงนนขดความสามารถทางทหารทแทจรงของกองทพ จงถกจ ากดอยเฉพาะเพอการปองกนดนแดนประเทศของตนนอกจากจะใชในวตถประสงคของการรกรานประเทศอนเทานน การประเมนคาขดความสามารถก าลงรบ (Combat Capabilities) ใหถกตองและใกลเคยงความเปนจรงทสดจะตองพยายามหามาตรการหรอวธการอยางหนงอยางใดโดยเฉพาะ มาวดสงทจบตองไมไดนใหได วธการทใชไดผลวธหนงกคอ การหาปจจยตาง ๆ มาเปลยนเปนคาคงทหรอเปนคาสมประสทธ (Coefficient) เพอใชเปนมาตรฐานส าหรบวดก าลงอ านาจทางทหารเปรยบเทยบ ปจจยในการประเมนคาขดความสามารถก าลงรบ แบงออกไดเปน 4 ประการ คอ :- (ก) คณภาพก าลงพล (Manpower Quality) ปจจยนมไดหมายถงแตเพยงก าลงทหารในกองทพอยางเดยว แตหมายรวมถงการปฏบตการรบอยางมประสทธผลอกดวย สงส าคญทจะตองพจารณาในเรองน ไดแก พนธกจของการฝกและขวญของหนวย เชนเดยวกนกบลกษณะผน าของนายทหาร ซงจะมผลกระทบอยางส าคญตอสงคมวทยาในกองทพอยเสมอ ๆ จงอาจกลาวไดวาคณภาพของก าลงพลส าหรบนายทหารของกองทพยอมเปนสงส าคญยงกวาสงอนใด ยงเสยกวาอาวธยทโธปกรณเสยอก เพราะอาวธนนอาจซอหามาไดในวนพรง หรอแมกระทงการฝกอาจท าไดในระยะเวลาเพยง 1 ป หรอ 2 ปเทานน แตคณภาพของนายทหารในกองทพจะตองกระท าอยางเปนระบบและดวยความถกตอง ทงโดยใหการศกษาเพอใหมคณภาพ มทกษะ รวมทงปลกฝงใหมอดมการณ และมความตงใจอยางแนวแนดวย และการทจะบรรลผลทตองการดงกลาว จ าเปนจะตองอาศยเวลานานพอสมควร (ข) ประสทธผลของอาวธ (Weapon Effectiveness) ปจจยนรวมถงจ านวนและคณภาพของอาวธทใชในกองทพ ประสทธผลของอาวธจงมความหมายแตกตางกบประสทธภาพของอาวธ (Weapon Effectiveness) กลาวคอประสทธภาพของอาวธเปนเรองของขดความสามารถทางแมคคานคสหรอกลไกลของรถถง ปนใหญ เรอรบ และเครองบน บางกรณประเทศทซอหาอาวธทตองใชความช านาญสงเพราะมกลไกสลบซบซอน เมอคณภาพของผใชมความช านาญไมพอจะท าใหประสทธผลของอาวธนนดอยลงไป ตวอยางทเหนไดชดเจนในปจจบนกคอในกลมประเทศทมรายไดร ารวยจากการขายน ามนในตะวนออกกลางบางประเทศ ไดสงซออาวธอยางทนสมยใหแกก าลงรบของตน โดยทก าลงรบเหลานนไมทราบถงวธการใชหรอใชไมเปน อาวธดงกลาว

๗๔

ไดแก เครองบนรบทมสมรรถนะสง รถถงทมเครองควบคมทสลบซบซอนดวยมาตรการทางอเลกทรอนกสชนสง และเรอรบขนาดใหญ ฯลฯ เปนตน อาวธเหลานถาหากประเทศดงกลาวจดซอหาอาวธธรรมดาทเหมาะสมกบก าลงรบของตนหรอก าลงรบเหลานนสามารถน าไปใชใหเหมาะกบขดความสามารพทางทหารทมอยแลวกจะสามารถบรรลผลส าเรจไดตามวตถประสงค ในทางตรงขามประเทศทมก าลงรบซงมความช านาญสง แตกลบจดหาอาวธใหกบกองทพทไมทนสมยและไมเหมาะสม ประสทธผลของอาวธกยอมลดลงไป เชน กองทพอากาศแคนาดา เปนตน (ค) โครงสรางพนฐานและการสนบสนนทางการสงก าลงบ ารง (Infrastructure and Logistical Support) ปจจยนคอนขางจะมขอบเขตกวางขวางมาก อาจพจารณาไดตงแตระบบการเฝาตรวจดวยเครองเรดาร จนถงการจดหาทก าบงส าหรบเครองบน และตงแตการปฏบตการซอมแซมของหนวยในสนาม จนถงความเพยงพอของระดบสงอปกรณชนสวนซอม ในปจจบนก าลงรบของประเทศตาง ๆ สวนมากมกจะสงซออาวธและสงอปกรณจากตางประเทศ โดยเฉพาะจากประเทศมหาอ านาจตาง ๆ ซงมเทคโนโลยสงและประกอบอตสาหกรรมหนก การประมาณการก าลงอ านาจทางทหาร โดยปกตมกจะไมแตกตางกนนกส าหรบอาวธทผลตขนในประเทศกบอาวธทสงเขามาเลย และไมไดแตกตางกนระหวางสงอปกรณทใชสนเปลอง (เชน กระสนปน) กบทสงเขามาจากภายนอก แตอตราการใชทงสงอปกรณและก าลงคนส าหรบสงครามปจจบนคอนขางสง โดยเฉพาะอยางยงกคอ ในสงครามระหวางอาหรบกบอสราเอล เมอป ค.ศ.1973 การทตองสงสงอปกรณเขามามาก ๆ ท าใหก าลงอ านาจทางทหารตองลดลงไป เวนเสยแตวาประเทศนน ๆ จะไดมการสะสมอยในเกณฑสง ดงนนประเทศทสามารถพงพาตนเองไดมากกวา เมอจ าเปนจะตองเขาสสงครามจงมก าลงอ านาจมากกวา ในเมอสวนอน ๆ มความทดเทยมกน ประเทศทไมมขดความสามารถประกอบอตสาหกรรมพนฐานตาง ๆ นบตงแตสงอ านวยความสะดวก ณ บรเวณทาเรอไปจนถงระบบการควบคมทางพนดน ส าหรบควบคมเรอบนรบและระบบคมนาคมทางทหาร ในปจจบนจะตองเสยคาใชจายทางทหารสงมากทเดยว (ง) คณภาพของการจดหนวย (Organizational Quality) ปจจยนจะมผลกระทบตอคณภาพของก าลงรบเหมอนกบการจดระบบราชการอน ๆ ท านองเดยวกน กลาวคอ การจดหนวยจะตองใหมการก ากบดแลและบรหารงานอยางมประสทธภาพและจะตองด ารงใหมขดความสามารถพรอมรบอยตลอดเวลา การจดหนวยจะตองมการวางแผนรายละเอยดตามล าดบขนตอน เพอใหสามารถเสรมภารกจทางยทธวธ และจะตองสะดวกแกการอ านวยการและควบคมบงคบบญชาอยางเหมาะสม รวมทงสามารถปรบสภาพตามความเปลยนแปลงของสถานการณทางการยทธไดดวยด กญแจส าคญทจะน ามาสความส าเรจกคอ “ประสบการณในการยทธ” เพราะประสบการณในสงครามนนจะเปนบทเรยนใหสามารถรจกกบชวตของการจดหนวยทางทหารอยางแมจรง ในยามสงบกจ าเปนจะตองฝกใหมความสมจรงอยเสมอ เพอทดแทนการทดลองจรง ๆ ในสนามรบ หากก าลงรบปราศจากการฝก กยอมจะหางเหนจากความเปนจรงไป

๗๕

5. สรป จากการทไดศกษาและพจารณาเกยวกบพลงอ านาจแหงชาตมาพอสมควร อาจสรปไดวาพลงอ านาจแหงชาต หมายรวมถง พลงทงสนของชาต ทงทเปนรปธรรมและเปนนามธรรม ซงสามารถน าไปใชใหเกดประโยชนแกประเทศชาตเปนสวนรวม โดยเฉพาะอยางยงกคอท าใหผลประโยชนของชาตบรรลผล พลงอ านาจของชาตทเปนรปธรรม เชน ก าลงทหารหรออาวธยทโธปกรณแตอยางเดยวนนยอมไมสามารถจะน าไปใชใหเกดประโยชนไดอยางเตมท ถาหากขาดการสนบสนนจากพลงอ านาจทเปนนามธรรม เชน ขวญและก าลงใจ อดมการณ และศรทธาความเชอถอตอภาวะผน าเสยแลว กยากทจะเอาชยชนะตอฝายตรงขาม หรอยากทจะรกษาความมนคงของชาตไวได ในการด าเนนนโยบายกบโลกภายนอกนน แตละประเทศยอมอาศยพลงอ านาจแหงชาตของตนเปนเครองมอ เพอท าใหนโยบายตางประเทศทเลอกไวบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคของชาต บางประเทศสามารถใชองคประกอบพลงอ านาจแหงชาตทง 4 ประการ คอ การเมอง การทหาร เศรษฐกจ และสงคม-จตวทยา ไปพรอม ๆ กนในการด าเนนความสมพนธระหวางประเทศ แตบางประเทศกสามารถใชไดเพยงบางองคประกอบเพราะไมมขดความสามารถทจะใชเครองมอไดทงหมด เครองมอส าคญอยางยง เชน เศรษฐกจ และการทหาร เปนเครองมอทจ าเปนตองใชเงนทนอยางมากมาย ซงประเทศอภมหาอ านาจเทานนทมขดความสามารถทจะกระท าได และประเทศอภมหาอ านาจซงมเพยงสองประเทศในโลกคอ สหรฐฯ และสหภาพโซเวยต กสามารถใชพลงอ านาจแหงชาตของตน กอใหเกดอทธพลแกประเทศอนในสถานการณปจจบนของโลกตามทเราประจกษกนอยทกวนน 6. การวเคราะหองคประกอบของพลงอ านาจแหงชาต การวเคราะหองคประกอบของพลงอ านาจแหงชาตนน อาศยการตงค าถามตาง ๆ ทเกยวของกบองคประกอบแตละองคประกอบ ค าถามตอไปนเปนเพยงตวอยางเทานนทใชส าหรบการวเคราะห 1) ก าลงอ านาจทางการเมอง ก. องคประกอบทางการเมอง (1) แนวความคดทางการเมอง ทาท และคานยม ทจะมอทธพลตอการก าหนดนโยบาย มอะไรบาง? (ทงขอจ ากด และขอสนบสนน) (2) เปาหมายและวตถประสงค ซงสามารถวเคราะหไดจากนโยบาย และจากแถลงการณดวนมอะไรบาง? ผลประโยชน นโยบาย และขนบธรรมเนยมประเพณนาจะเปนอยางไรในอนาคต? (3) กลมผลประโยชน/กลมอทธพลทมอยในระบบการเมองมขนาดใด? (4) การจดตงพรรคการเมองเปนอยางไร? และบทบาทของพรรคการเมองทแสดงออกในระบบการเมอง มอะไรบาง?

๗๖

ข. ความเคลอนไหวทางการเมอง (1) อ านาจในการตดสนตกลงใจเปนแบบรวมการ หรอแยกการในระบบการเมอง? ศนยกลางของก าลงอ านาจทางการเมองทมประสทธผลอยทไหน? (2) กลมผลประโยชน/กลมอทธพลทมอทธพลตอการก าหนดนโยบาย มอะไรบาง? (3) ผลกระทบทเกดขนจากการก าหนดนโยบายของผน าทางการเมอง ซงขนอยกบบคลกภาพ วธการ และทศนะของผน าทางการเมองนน มอะไรบาง? ค. การพฒนาทางการเมอง (1) ภาวะผน าทางการเมองยอมรบหรอตอบโต เพอเปลยนแปลงความตองการความตองการตาง ๆ ในระบบการเมองเปนอยางไร? (2) โครงสรางและกฎหมายรฐธรรมนญของระบบมความออนตวหรอไม ทจะยนยอมใหมการแกไขตามความจ าเปน? (3) กลมสงคมตางๆ พอใจระบบการเมองทตอบสนองความตองการของกลมเพยงใด? (4) รปแบบของรฐบาลและแนวทางการเมองในปจจบน จะยงเปนอยในรปเดมตอไปหรอไม? ง. ขดความสามารถทางการเมอง (1) ระบบทางการเมองใหความรวมมอขดความสามารถตอไปนเพยงใด? - การผสมผสานทางภมศาสตร - การรวมมอของประชาชน - ระบบอ านวยการ - การแกปญหา และการตดสนตกลงใจ - การบรหาร และธรการ - การระดมสรรพก าลงทางพลเรอน (2) จดออนของขดความสามารถขางตน มผลกระทบตอการน าเอาพลงอ านาจแหงชาตไปใชประโยชนอยางมประสทธภาพเพยงใด? จ. แนวทางการเมองระหวางประเทศ (1) อะไรบางทจะท าใหรฐตาง ๆ และองคการทางการเมองระหวางประเทศมทาท และความโนมเอยงทจะเปนปฏปกษ หรอใหความรวมมอหรอไม กวางเฉยไมเขารวมดวย? (2) รฐอน ๆ และองคการทางการเมองระหวางประเทศ สามารถกออทธพลในการด าเนนการทางการเมองไดเพยงใด? สถานการณของโลกเปนปจจยในการด าเนนการทางการเมองไดเพยงใด?

๗๗

2) ก าลงอ านาจทางทหาร ก. ขนาดและการประกอบก าลง (1) ก าลงรบเหลาตาง ๆมขนาดเทาใด? ก าลงรบเหลาทพใดทมอทธพลเหนอเหลาทพอน? (2) ก าลงกงทหารมพรอมทจะใชการไดหรอไม? หากม จะมขนาดใด? การจดหนวยและศกยภาพทางทหารเปนอยางไร? (3) ความสมพนธระหวางก าลงทหาร และต ารวจเปนอยางไร? ข. การจดหนวยและยทธภณฑ (1) ยทธภณฑของก าลงทหารเรมตนไดมาจากแหลงใด? ชนสวนอะไหลมใชการไดหรอไม? (2) ความสามารถทางการสงก าลงบ ารงทางทหารไดสดสวนกบเศรษฐกจทางดานพลเรอนมากนอยเพยงใด? (3) สถานภาพทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนอยางไร? (4) ความสามารถทางสงก าลงเพมเตม การกอสราง การขนสง การสงกลบ มเพยงใด? ค. ความพรอมรบทางทหาร (1) ก าลงรบตงอยทไหน? (2) ยทธภณฑส าหรบเคลอนยายก าลงรบมใชการไดเพยงใด? ง. หลกนยมในการใชก าลงทหาร (1) มหลกนยมเกยวกบการใชก าลงทหารทเขยนไวหรอไม? (2) ในประวตศาสตร รฐไดเคยใชก าลงทหารอะไรมาแลว? (3) การจดก าลงทหาร และการจดฝายอ านวยการเปนอยางไร (4) ก าลงทหารอยภายใตการควบคมของเจาหนาทฝายพลเรอนทมอ านาจปกครองหรอไม? จ. ศกยระดมสรรพก าลง (1) มก าลงกองหนนเขาประจ าการอยบางหรอไม? (2) ใชเวลานานเทาใดในการเรยกระดมกองหนนเขาประจ าการ? (3) ความสามารถของรฐในการระดมพลขนาดใหญ ฉ. พนธมตร (1) พนธมตรมชนดใดบาง? พนธมตรมประสทธภาพหรอไม? (2) ผลประโยชนรวมกนของพนธมตรมอะไรบาง? ผลประโยชนขดกนหรอไม? (3) พนธกจทว ๆ ไปของพนธมตรมอะไรบาง? พนธมตรชวยเหลอสมาชกของตนอะไรบาง?

๗๘

3) ก าลงอ านาจทางเศรษฐกจ ก. โครงสรางการตดสนตกลงใจทางเศรษฐกจ (1) การเศรษฐกจเปนแบบเศรษฐกจการตลาด หรอเปนเศรษฐกจแบบรวมศนยวางแผนโดยสวนกลาง (แบบรวมศนยจะมศกยระดมสรรพก าลงสงกวา) (2) รฐใชอ านาจทางเศรษฐกจในความสมพนธระหวางประเทศอยางไร? ข. ศกยระดมสรรพก าลง (1) คาใชจายของรฐในการปองกนประเทศ คดมลคากเปอรเซนตของผลตภณฑประชาชาต (GNP)? (2) การอตสาหกรรมมขดความสามารถทจะสนบสนนการสงครามไดเพยงใด? จ านวนเปอรเซนตของฐานอตสาหกรรมทหยดกจการมเทาใด? (3) แรงงานทใชในการอตสาหกรรมมสดสวนเทาใด? ในทางเกษตรกรรม หตถกรรม และบรการ ค. โครงสรางทางเงนทน (1) การขนสงของรฐสามารถด าเนนการระดมสรรพก าลงไดหรอไม? ขายการขนสงมจดออนหรอไม? (2) การคมนาคมอะไรทเปนของรฐ? (3) ระบบการเงนของรฐมเสถยรภาพเพยงใด ง. ทรพยากรของชาต (1) รฐสามารถเลยงตวไดหรอไม?หากเลยงตวเองไมได อาศยการสงเขาออกทใดบาง? (2) สถานภาพของการจดการทางเกษตรกรรมเปนอยางไร? ใชเครองจกรกลทางการเกษตร และนโยบายของรฐเกยวกบการเกษตรเปนอยางไร (3) แรและทรพยากรดานพลงงานทรฐสามารถน ามาพฒนาใชใหเปนประโยชน มอะไรบาง? (4) รฐจ าเปนตองสงทรพยากรเขามาเพอกจการอตสาหกรรมหรอไม? ถาจ าเปนสงเขามาจากทใด? (5) พลงงานทน ามาใชไดมาอยางไร? พลงงานทใชเปนแบบใด? (6) รฐสงพลงงานเขามาใชในประเทศหรอเปลา? หากสงเขา สงจากทใด? จ. สภาพทางเศรษฐกจทวไป (1) ผลตภณฑประชาชาต เฉลยตอคนตอป (GNP PER CAPITA) มคาเทาใด? ผลตภณฑประชาชาตตอคนตอปอตราความเจรญเตบโต เปนอยางไร? (2) ประชาชนประกอบอาชพอยางไร? มเปอรเซนตเทาใด? ประกอบอาชพเกษตร หตถกรรม และในโรงงานอตสาหกรรม ประชาชนทวางงานมเทาใด?

๗๙

(3) ประชาชนทใชแรงงานมความช านาญระดบใด? ฉ. การคาตางประเทศ (1) บทบาทของเศรษฐกจระหวางประเทศเปนอยางไร? (2) รฐสามารถควบคมการคาระหวางประเทศไดหรอไม? ช. ฐานะทางการเงนระหวางประเทศ (1) ดลยช าระเงนอยในฐานะไดเปรยบ หรอเสยเปรยบ? (2) รฐมการลงทนเปนแบบผสงเขา หรอผสงออกแตผเดยวหรอไม? (3) รฐบาลประกอบธรกจแบบผกขาดตดทอนหรอไม? (4) รฐไดรบการชวยเหลอทางเศรษฐกจจากตางประเทศหรอไม? (5) รฐตองขนอยกบการชวยเหลอขององคการเศรษฐกจระหวางประเทศหรอไม? ถาตองขนอยกบการชวยเหลอขององคการเศรษฐกจระหวางประเทศนนมบทบาทอยางไรบางตอเศรษฐกจของประเทศ? 4) ก าลงอ านาจทางเจตจ านงแหงชาต (National Will) เจตจ านงแหงชาต คอ ผลรวมของทรพยากรมนษยภายในชาต ซงเปนก าลงอ านาจอนหนงทไมสามารถจบตองได แตกพจารณาไดวา กอใหเกดอทธพล การวเคราะหกระท าไดโดยการแยกพจารณาออกเปน 2 ปจจยดวยกน ก. ปจจยทางสงคมวทยา (1) ความเชอ ทศนคต และคานยมของประชาชนอะไรบาง ทมอทธพลตออ านาจการตดสนตกลงใจของรฐ (2) อะไรคอการจงใจทส าคญของสงคม? (3) บทบาทของสถาบนทางสงคมของรฐมอยางไร? สถาบนครอบครว สถาบนศาสนา สถาบนการศกษา เปนอยางไร? (4) ชนกลมนอยและความแตกตางทางภาษา กอใหเกดจดออนแกสงคมหรอไม? (5) สขภาพของประชาชนเปนอยางไร? ชวงชวต การปองกนและการรกษาโรค อาหารการกน ความปรารถนาของสงคมเปนอยางไร? กลมชนชนกลางมขนาดใหญหรอไม? (6) รฐมรฐบาลทมคณภาพหรอไม? ลกษณะของภาวะผน าทางรฐบาลทางการศกษาและทางเศรษฐกจ เปนอยางไร? ข. ปจจยทางจตวทยา (1) บทบาททางจตวทยาภายในรฐมอยางไรบาง? (2) สอโฆษณาทใชในการตดตอของรฐมผลกระทบตอรปแบบ (Formation) และลกษณะประจ าชาตอยางไร? (3) ลกษณะประจ าชาตเหมาะสมดหรอไม?

๘๐

(4) ความสามคคภายในชาตเพยงพอทจะสนบสนนนโยบายของรฐหรอไม? และจะสนสดลงเมอใด? 5) ก าลงอ านาจทางภมศาสตร ลกษณะทางภมศาสตรของประเทศ เปนพนฐานท าใหเกดพลงอ านาจแกประเทศของตนได แตปจจยสงแวดลอมตาง ๆ ตาทจะพจารณาตอไปน จะตองระลกไวเสมอวา บางปจจยอาจมความเกยวของกบปจจยอน ๆ และเกยวของกบองคประกอบของพลงอ านาจแหงชาตอน ๆ ดวย ก. ขนาดและรปราง (1) ประเทศมพนทเพยงพอทจะด าเนนการตงรบทางลกหรอไม? และมความลกพอทจะอ านวยประโยชนตอระบบการแจงเตอนภยเมอถกโจมตทางอากาศและขปนาวธหรอไม? (2) ความสมพนธระหวางรปรางกบความลกของประเทศเปนอยางไร? ระบบทางการเมองและทางเศรษฐกจผสมผสานเปนอนหนงอนเดยวกนหรอไม? รปรางของประเทศมผลกระทบตอการขนสงและการคมนาคมอยางไรบาง? ข. ลกษณะภมประเทศ (1) ลกษณะภมประเทศเปนแบบใด? ลกษณะภมประเทศมแนวโนมทจะแบงออกเปนสวน ๆ หรอไม? (2) ภมประเทศทส าคญเกอกลหรอไมเกอกลแกประเทศ? (3) ลกษณะพนภมประเทศตามแนวชายแดน สามารถใชเปนสงกดขวางทางธรรมชาต ส าหรบการตงรบไดหรอไม? ค. ทตง (1) ทตงของประเทศไดรบการยอมรบนบถอจากประเทศอน ๆ หรอไม? ประเทศเพอนบานแขงแรงหรอออนแอ? (2) ทตงของประเทศมความส าคญทางยทธศาสตรแกประเทศอน ๆ หรอไม? โดยเฉพาะเกยวกบผลประโยชนทส าคญ ๆ (3) อะไรบางทมผลกระทบตอทตงของประเทศทงทางการเมองและพนธมตรทางทหาร ทางการขนสง และทางเกษตรกรรม? ง. ภมอากาศ (1) ลมฟาอากาศมผลตอสขภาพและพลานามยของประชาชนภายในพนทอยางไร? ลมฟาอากาศอ านวยตอการปฏบตงานมนษยไดอยางดทสดหรอไม? ผลตอาหารไดเพยงพอหรอไม? ลมฟาอากาศกอใหเกดปญหาตอการปฏบตงานของทหารหรอไม? (2) ลมฟาอากาศมผลกระทบตอระบบการขนสงภายในประเทศและการเคลอนยายในภมประเทศหรอไม?

๘๑

(3) จ านวนน าฝน การกระจายของฝนตามฤดกาล และความแนอนของฝนยานอณหภมเทาใด? จ. พชและดน (1) ชนดของดนทสามารถจะท าการเกษตรกรรมมอะไรบาง? (2) พนททมอยมผลส าคญแกการอยอาศยหรอการคมนาคมภายในประเทศหรอไม? ฉ. แรและพลงงาน (1) ชนดของทรพยากรประเภทแรและพลงงานทมคณคาทางยทธศาสตร หรอทางการคา มอะไรบาง? (2) อะไรบางทเปนจดออนของทรพยากรเหลานน? (3) ทรพยากรอะไรบางทจ าเปนตองสงเขา? ถาตองสงสงจากทใด ช. ประชาชน (1) ประชาชนของรฐมจ านวนเทาใด? ประชาชนจ านวนเทาใดทสามารถสนบสนนรฐ? (2) อตราการเจรญเตบโตของประชาชนมเทาใด? จ านวนเปอรเซนตของคนวางงานกบคนทใชแรงงาน? ประชาชนมจ านวนไดสดสวนกบอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจหรอไม? (3) การอยอาศยของประชาชนโดยทวไปเปนแบบใด? ประชาชนในชนบทกบประชาชนในเมองมสดสวนกนอยางไรบาง? อะไรบางทเปนจดออน และจดแขงของประชาชนในชนบทและในเมอง? (4) จ านวนประชาชนตอตารางกโลเมตรมเทาใด? (5) ก าลงทหารมจ านวนเทาใด? มระดบการศกษาเปนอยางไร? ซ. คณลกษณะของประชาชน (1) ประชาชนในรฐประกอบดวยหลายเชอชาตหรอไม? ถาหากมหลายเชอชาตมอะไรเปนหลกในการปรบใหเขากน? (2) ปญหาเรองเชอชาตมผลกระทบตอก าลงคนในชาตเปนสวนรวมหรอไม? (3) ศาสนาอะไรบางทประชาชนเคารพนบถอมากทสด? ประชาชนสามารถเลอกนบถอศาสนาไดโดยอสระหรอไม? (4) ภาษาประจ าชาตคออะไร? จ านวนเปอรเซนตของประชาชนทพดภาษาประจ าชาตได? ประชาชนรหนงสอจ านวนเทาใด? (5) มการกระจายการปฏบตงานในชนบททส าคญ ๆ ทวทงประเทศ หรอมการจ ากดเปนพนทชนบทไวบางแหง?

๘๒

7. การประเมนพลงอ านาจแหงชาต (National Power Assessments) ในปจจบนขดความสามารถของชาตทจะกอใหเกดเปนพลงอ านาจแหงชาตนน อาจประเมนผล ออกมาเปนตวเลขทางคณตศาสตรไดโดยการเปรยบเทยบพลงอ านาจแหงชาตของประเทศอนประกอบดวย เพอจะไดทราบวาพลงอ านาจแหงชาตของประเทศใดมมากนอยกวากนเทาใด ในเรองน Dr. Ray S. Cline ไดคดสตร (Formula) ในการคดค านวณพลงอ านาจแหงชาตไว ดงน :- Pp = (C + E + M) x (S + W) Pp = Perceived power C = Critical Mass (Population + Territory) E = Economic Capability M = Military Capability S = Strategic Purpose W = Will To Pursue National Strategy ตามแนวความคดของ ดร.ไคลน นน พลงอ านาจแหงชาตโดยแทจรงประกอบขนดวย ยทธศาสตร การทหาร การเศรษฐกจ การเมอง และความออนแอหรอจดออนของชาต พลงอ านาจแหงชาตมใชจะเพยงแตก าหนดขนจากก าลงทหารและสถานทตงทางทหารของชาตเทานน แตยงหมายรวมถงขนาดและทตงของประเทศ ลกษณะของพรมแดน ประชาชน ทรพยากรธรรมชาต โครงสรางทางเศรษฐกจ การพฒนาทางเทคโนโลย ก าลงงบประมาณ การรวมกลมของกลมชนเผาตาง ๆ สงคมวทยา เสถยรภาพของกรรมวธทางการเมองและการตดสนตกลงใจ และประการสดทายกคอ ความสามคคเปนน าหนงใจเดยวกนของคนในชาต ซงเปนปจจยทจบตองไมไดอกดวย (ปจจยทไมมตวตน) Critical Mass (มวลวกฤต = พลเมอง + ดนแดน) = C ปจจยนประการแรก ดร.ไคลน ไดก าหนดขนจากจ านวนพลเมอง และขนาดพนทของแตละประเทศ แลวก าหนดขนเปนตวเลขเปรยบเทยบ ส าหรบสถตตวเลขของพลเมองในโลก ป ค.ศ.1978 จ านวน 162 ประเทศอยางคราว ๆ มประมาณ 4,358 ลานคน และจ านวนประเทศทมพลเมองเกนกวา50 ลานคน มอยดวยกน 16 ประเทศ ตามแนวคดของ ดร.ไคลน นน ประเทศทมพลเมองเกนกวา 50 ลานคน ถอวาเปนประเทศทมพลงอ านาจของโลก (World Power) ประเทศเหลาน ไดแก สาธารณรฐประชาชนจน อนเดย โซเวยต สหรฐฯ อนโดนเซย บราซล ญปน บงคลาเทศ ปากสถาน ไนจเรย เมกซโก เยอรมนตะวนตก อตาล องกฤษ ฝรงเศส และเวยดนาม ตามล าดบ (ส าหรบประเทศไทยมพลเมอง 46 ลานคน เปนประเทศทมพลเมองเปนอนดบท 17 ของโลก –หนกฐานป 1978 ปจจบนประเทศไทยมพลเมองประมาณ 60 ลานคน จงนาจะถอวาเปนประเทศทมก าลงอ านาจของโลกอกประเทศหนงดวย) ส าหรบประเทศทมพลเมอง 15 – 50 ลานคน นน กสามารถมก าลงอ านาจทางทหารของตนได แตอาจถกอทธพลจากประเทศอน ๆ สงผลกระทบไดงาย ประเทศทมพลเมองอยในเกณฑนมจ านวน 27 ประเทศ และมประเทศทมพลเมองสงสด 43 ประเทศ ปรากฏวา มพลเมองอาศยอยถง 90 เปอรเซนต

๘๓

ของประชากรทงโลก ประมาณวา พลเมองทอยในสาธารณรฐประชาชนจน อนเดย สหภาพโซเวยต และสหรฐฯ มจ านวน 1/3 ของประชากรทงหมดในโลก อยางไรกตามประเทศทมพลเมองนอยกวา 15 ลานคน กยงมสทธในการมพลงอ านาจไดเหมอนกน เชน ซาอดอาระเบย (8 ลานคน) อสราเอล (3.7 ลานคน) นวซแลนด (3.2 ลานคน) และสงคโปร (2.3 ลานคน) เปนตน เพราะประเทศเหลานมลกษณะพเศษของตน และตงอย ณ ต าบลยทธศาสตรของโลกดวย ประเทศทมพลเมองต ากวา 1 ลานคน มจ านวน 38 ประเทศ และประเทศทมจ านวนพลเมองนอยทสดกคอส านกวาตกน (Vatican City) ซงท าการปกครองเปนรฐอสระภายใตองคพระประมขทางศาสนาคอสนตะปาปา (Pope) สหรฐฯ และสหภาพโซเวยต ซงมพลเมองแตละประเทศมากกวา 200 ลานคน ดร.ไคลน ก าหนดน าหนกเปนพเศษให 50 (Power Weight) สวนประเทศทมพลเมองสงสดคอ สาธารณรฐประชาชนจน (1,014 ลานคน) และอนเดย (668 ลานคน) ก าหนดน าหนกใหประเทศละ 25 สวน ประเทศอน ๆ กลดน าหนกลงไปตามล าดบ ผลทสดจะออกมาเปนตวเลข ดงน:-

ตารางท 2 : ตารางแสดงพลเมองของประเทศตาง ๆ (ค.ศ.1976)

ล าดบ ประเทศ จ านวนพลเมอง (ลานคน) คดเปนน าหนก (Power Weight)

1 สาธารณรฐประชาชนจน 1,014 25 2 อนเดย 688 25 3 สหภาพโซเวยต 262 50 4 สหรฐฯ 219 50 5 อนโดนเซย 146 36 6 บราซล 123 30 7 ญปน 115 29 8 บงคลาเทศ 87 22 9 ปากสถาน 79 20 10 ไนจเรย 69 17 11 เมกซโก 67 17 12 เยอรมนตะวนตก 61 15 13 อตาล 57 14 14 สหราชอาณาจกร 56 14 15 ฝรงเศส 53 13 16 เวยดนาม 52 13 17 ไทย 46 12

๘๔

ผลประโยชนแหงชาต (The National Interest)

๑. กลาวทวไป การศกษาเกยวกบการเสรมสรางชาตใหมนคงในการปองกนราชอาณาจกร จ าตองหา

หนทางปฏบตโดยก าหนดเปนนโยบายความมนคงแหงชาต และยทธศาสตรชาต ดงนนจงมความจ าเปนจะตองท าความเขาใจในเรองของนโยบายความมนคงแหงชาต และยทธศาสตรชาตให ชดเจนกอน นโยบายความมนคงแหงชาต ซงเปนผลผลตมาจากผลประโยชนแหงชาตนนมความ เปนมาอยางไร ตองท าความเขาใจเรองวตถประสงคเฉพาะแหงชาตกอนวาไดมาอยางไร แลวจงก าหนดนโยบายความมนคงแหงชาต และมาตรการเฉพาะ อนเปนหนทางปฏบตทจะเสรมสรางชาตใหมนคงตอไป

การไดมาซงวตถประสงคเฉพาะแหงชาตนนจะตองมการจดระบบความคดในการตรวจสอบและวเคราะหสภาวะแวดลอมเพอพสจนทราบโอกาส หรอคนหาปญหา หรอภยคกคามหรออปสรรคตาง ๆ ใหไดมาพรอมดวยเหตและผล นนกคอการไดทราบถงแรงผลกดนและ แนวโนมอนเปนเหตและผลเพอจะไดด าเนนการแกปญหาจากเหตทเกดดวยการก าหนด วตถประสงคเฉพาะแหงชาต นโยบายความมนคงแหงชาต และมาตรการเฉพาะขนเปนหนทางด าเนนการแลวจงน าไปท าแผนงานแหงชาต เพอแจกจายใหกระทรวง ทบวง กรมทเกยวของรบไปวางแผน จดท าแผนและแผนงาน ในระดบกระทรวงตอไป

ค าวา ผลประโยชนแหงชาต ในภาษาองกฤษนนจะใชค าวา National Interest โดยเวบวกพเดย ไดใหความหมายไววา "The national interest is a country's goals and ambitions whether economic, military, or cultural." หรอใน พจนานกรม MSN Encarta ไดใหความหมายไววา "things of benefit to nation: actions, circumstances, and decisions regarded as benefiting a particular nation" สวนค าวา ผลประโยชนแหงชาต ในภาษาไทยนนเอกสาร คมอเรองการพฒนายทธศาสตรชาต ของ วทยาลยปองกนราชอาณาจกร ไดใหความหมายไววา "ผลประโยชนแหงชาต หมายถง ความตองการหรอความปรารถนาอนส าคญยงของประชาชนสวนรวม ความตองการนนจงมลกษณะกวางและคอนขางถาวรและเมอไดพจารณาก าหนดขนแลว กจะตองมงกระท าโดยตอเนองเพอใหบรรลผล ค าวา "ความตองการ" มความหมายรวมทงความตองการ (Want) โดยทวไปและความจ าเปน (Need) ทขาดเสยไมได สวนค าวา "ประชาชนสวนรวม" มความหมายวาชาต คอ ประชาชนสวนรวมไมใชบคคลใดหรอกลมบคคลใดโดยเฉพาะ" หรอผลประโยชนแหงชาต หมายถง "แนวความคดทไดไตรตรองอยางรอบคอบ ทสดแลวจากบรรดาองคประกอบตาง ๆ ซงประมวลขนเปนความตองการทส าคญทสดทชาต จะขาดเสยมได ทงน รวมถงการคมครองตนเอง ความเปนเอกราชบรณภาพแหงชาต ความมนคงทางทหาร เสถยรภาพทางเศรษฐกจกบบรรดาความมงคงทงหลายทจะพงม”

๘๕

นอกจากนน สถาบนบรกกง ใหค าจ ากดความไววา ผลประโยชนแหงชาต ไดแก "จดหมายปลายทางทวไป และตอเนองทชาตมงกระท าใหบรรลผล และเปนจดหมายปลายทางทชาตรสกวามความส าคญแกความมนคงและความมงคงแหงชาต"

ผลประโยชนแหงชาต จ าแนกออกไดเปน ๓ ลกษณะ คอ.- ๑) จ าแนกตามลกษณะความส าคญ (Degree of Primacy) ไดแก ผลประโยชนแหงชาตทมความส าคญสงสด (Vital Interests) กบผลประโยชนแหงชาตระดบรอง (Secondary Interests) ๒) จ าแนกตามลกษณะความยนยง (Degree of Permanent) ไดแก ผลประโยชนแหงชาตถาวร (Permanent Interests) กบผลประโยชนแหงชาตไมถาวร (Variable Interests) ๓) จ าแนกตามลกษณะความเจาะจง (Degree of Generality) ไดแก ผลประโยชนแหงชาตทวไป (General Interests) กบผลประโยชนแหงชาตเฉพาะ (Specific Interests)

การจ าแนกผลประโยชนแหงชาตออกเปนลกษณะตาง ๆ ดงกลาวเพอประโยชนในการ พจารณาก าหนดผลประโยชนแหงชาตในชวงทจะวางแผนยทธศาสตรชาต คอ จะวางแผนในชวงระยะสน ๒ ปขางหนา หรอชวงระยะปานกลาง ๓ - ๑๐ ปขางหนา หรอชวงระยะยาวซงครอบคลมจาก ๑๑ - ๒๐ ปขางหนา อยางไรกด ผลประโยชนแหงชาตจะตองเปนความตองการทส าคญทสดทประเทศชาตจะขาดเสยมได

๒. วตถประสงคแหงชาต วตถประสงคแหงชาต หมายถง "จดหมาย เปาหมาย หรอความมงหมายตาง ๆ อนเปน

หลกมลฐานของชาตซงจะตองหาหนทางใหบรรลถงในทสด โดยจะตองก าหนดนโยบายอยางใดอยางหนงเขาหาและจะตองใชความเพยรพยายามตลอดจนตองน าทรพยากรตางๆ ของชาตมาใชใหบรรลถง" วตถประสงคแหงชาตจ าแนกออกเปน ๒ ประเภท คอ

๒.๑ วตถประสงคมลฐานแหงชาต หมายถง "จดหมาย เปาหมาย หรอ ความมงหมายตาง ๆ อนเปนหลกมลฐานของชาตซงกวางขวางมาก มลกษณะมนคงถาวรยงยนนาน บางครงกยากทจะด าเนนการใหบรรลถงได รฐบาลจะตองใชความเพยรพยายามอยางตอเนอง ในการพจารณาเกยวกบนโยบายแหงชาตทกครงตองน าเอาวตถประสงคมลฐานขนมาเปนหลกพจารณารวมดวยเสมอ" (ค าจ ากดความดงกลาวนใกลเคยงกบค าวา ผลประโยชนแหงชาตซง นกวชาการบางทานและต าราบางเลมไดใชความหมายนเปนผลประโยชนแหงชาต) ๒.๒ วตถประสงคเฉพาะแหงชาต หมายถง "เปาหมายตาง ๆ ของชาต ซงไมจ าเปนจะตองมนคงถาวรยงยนและบางครงกไมสามารถจะด าเนนการใหบรรลถงไดทงหมด เปาหมายเหลานอาจมลกษณะเปนการชวคราวทจะกาวไปสนองวตถประสงคมลฐานแหงชาต แตจะตองถอเปนขอพจารณาทส าคญยงเกยวกบความมนคงแหงชาต การก าหนดวตถประสงคเฉพาะแหงชาตควรส านกอยเสมอวา

๘๖

เมอก าหนดขนแลวจะเปนสะพานกาวไปสหรอขจดอปสรรคขดขวางตาง ๆ ในอนทจะบรรลถงซงวตถประสงคมลฐานแหงชาต" ตามความหมายของค าวา "วตถประสงคเฉพาะแหงชาต" จะตองเปนเรองส าคญยงเกยวกบความมนคงแหงชาตและเปนเรองทจะตองด าเนนการเพอขจดอปสรรคขดขวางตาง ๆ หรอขจดปญหาตาง ๆ ในอนทจะตองด าเนนการใหบรรลวตถประสงคมลฐานแหงชาต อปสรรค หรอปญหาตาง ๆ นน จะทราบไดจากการตรวจสอบและวเคราะหสภาวะแวดลอมทกดานทมผลกระทบตอความมนคงแหงชาตดานตาง ๆ ของประเทศ

จากการตรวจสอบและวเคราะหสภาวะแวดลอมและไดทราบถงปญหาหรออปสรรคตางๆ

หรอภยคกคาม หรอโอกาสทจะแสวงประโยชน รวมทงเรองททาทายตอการทชาตจะตองเขาด าเนนการแลว นกยทธศาสตรจะสามารถคาดการณไดวาจะตอง "ท าอะไร" ในการแกปญหาเหลานน เรองตาง ๆ

ทจะตองด าเนนการนนกคอ "วตถประสงคเฉพาะแหงชาต" และเมอไดพจารณาตกลงใจวาจะ "ท าอยางไร" เพอขจดปญหา อปสรรคหรอภยคกคามเหลานน นนกคอ "นโยบายความมนคงแหงชาต"

ตอมาจากการพจารณานโยบาย ฯ เหนวา จะตองใชศลปและศาสตร ตลอดจนทรพยากรของชาต หรอใชก าลงอ านาจแหงชาตดานใดและใชอยางไร นนคอ "กระบวนการพฒนายทธศาสตรชาต"

ผวางแผนยทธศาสตรชาตจะไมสามารถวางแผนใหมประสทธภาพไดถาละเลยไมน าพาตอเรองตาง ๆ ดงกลาว ส าหรบประเทศไทยการก าหนดผลประโยชนแหงชาตนนจะมหนวยงานทรบผดชอบ คอ สภาความมนคงแหงชาต (สมช.)

ตามทไดกลาวมาแลวขางตนวา ระบบรฐในปจจบน เปนทตกลงกนวาภายในดนแดนหนงของรฐ ไมมองคกรใดทจะมอ านาจเหนอรฐ รฐเปนผก าหนดวาผลประโยชนของรฐอยทไหน ผลประโยชนของรฐ เรยกวา ผลประโยชนของชาต (National Interest) หมายความวา สงใดๆ กตามทรฐเหนวามความส าคญตอพลงอ านาจของรฐ ไมวาจะเปนก าลงทางการทหาร ความมงคง ความมอสรภาพ แมกระทงการรกษาวฒนธรรม เปนตน สวนวธการทรฐจะน ามาซงผลประโยชนแหงชาตน เรยกวา นโยบายของชาต (National Policies) การจะดวาสงใดเปนประโยชนแหงชาตจงจะตองดทการวางนโยบายแหงชาต (Policy Making) ไมวาจะเปนนโยบายภายในประเทศหรอนโยบายระหวางประเทศ เชน นายกรฐมนตรทกษณ ชนวตร ประกาศออกมาวารฐจะตอสกบยาเสพตด หมายความวารฐมองเหนผลประโยชนของชาตคอการปลอดยาเสพตด สหรฐอเมรกาประกาศวาจะลางแคนกบคนทท าลายเสรภาพของประชาชนชาวอเมรกน กแสดงวาเสรภาพของประชาชนชาวอเมรกนคอผลประโยชนแหงชาตของสหรฐอเมรกา เปนตน

๘๗

โดยทวไปแลวผลประโยชนแหงชาตของทกชาตมดงน

1. ความมนคงทางการทหาร

หมายถงการทมก าลงอ านาจอยในจ านวนทเหมาะสมตอการปองกนตวเอง และความเขมแขงของอ านาจทางการทหาร โดยไมไดรบการทาทายจากอ านาจจากภายในหรออ านาจจากภายนอกอน ซงไมไดหมายความเพยงแตความมนคงภายในประเทศเทานน เชน สหรฐอเมรกาเคยถกทาทายความมนคงทางการทหาร ณ สถานทตภายนอกประเทศมาแลวหลายครง นอกจากนความมนคงทางการทหารยงหมายถงการทชาตคแขงไมไดสะสมอาวธขนมากจนแซงหนาชาตตน ซงเปนสญลกษณวาความเขมแขงทางการทหารไดลดลงไปโดยเปรยบเทยบ

2. อ านาจ

คอพลงทสามารถบงคบตวแสดงทมอ านาจนอยกวาใหกระท าตามทตวแสดงทมอ านาจมากกวาตองการ อ านาจจงเปนทงผลประโยชนแหงชาตและเปนทมาใหไดมาซงผลประโยชนแหงชาตอนๆ รวมทงอ านาจเองดวย ดวยเหตผลนหลายๆ ชาตจงตองการแสวงหาอ านาจไว อ านาจอาจจะอยในรปทวดได เชน อาวธ ก าลงทางการทหาร ความร ารวยทางเศรษฐกจ หรออาจจะเปนสงทวดไมได เชน อดมการณ ความสามคคของคนในชาต เปนตน

3. เศรษฐกจ

ความมงคงทางเศรษฐกจเปนอ านาจททวความส าคญมากขนๆ ในแตละรฐ อ านาจทางเศรษฐกจเปนทมาของอ านาจทางการทหาร และเปนเครองมอวดความชอบธรรมของรฐบาลในแตละรฐดวย ความมงคงทางเศรษฐกจมความสมพนธกบความมนคงทางการทหารดวย หากมการใชงบประมาณแผนดนไปเพอความมนคงมากเกนไปกจะท าใหประเทศนนมความมงคงทางเศรษฐกจลดลง เชนสหรฐอเมรกาชวงปลายทศวรรษท 80 เปนตน ซงท าใหตงแตปลายยคสงครามเยนจนกระทงถงยคปจจบนเปนตนมาความส าคญของเศรษฐกจไดถกยกขนมาเปนความส าคญอนดบแรกๆ ของผลประโยชนแหงชาต

4. อดมการณ

ถงแมวาจะไมสามารถจบตอง หรอวดอดมการณได แตอดมการณกเปนผลประโยชนแหงชาตทส าคญมากประการหนง อดมการณน ามาซงทางเลอกของชาต และเปนการสรางความชอบธรรมใหกบการตดสนนโยบายอยางใดอยางหนงของรฐ สหรฐอเมรกาไดเคยใชนโยบายตางประเทศคกบอดมการณเสรประชาธปไตย และมนไดถกเปลยนเปนอดมการณสทธมนษยชนในตนทศวรรษท 90 ในชวงทศวรรษ