129 -102 ศลปะและสงคตนยม

โดย อาจารยองคณา ใจเหม

องคความรทางศลปะ

• ความหมายของศลปะ

• ประเภทของงานศลปะ

• ววฒนาการของศลปะ

ความหมายของศลปะ

• ศลปะ หมายถง ผลแหงความคดสรางสรรค ของมนษยทแสดงออกมาในรปลกษณตาง ๆ ใหปรากฏซงสนทรยภาพ ความประทบใจ หรอความสะเทอนอารมณ ความอจฉรยภาพ พทธปญญา ประสบการณ รสนยม และทกษะของแตละคนเพอความพอใจ ความรนรมย ขนบธรรมเนยมจารตประเพณ หรอความเชอทางศาสนา

• ศลปกรรม (work of art) หมายถง สงทเปนศลปะ สงทสรางสรรคขนเปนศลปะ,เชน งานประตมากรรม งานสถาปตยกรรม

ความหมายของศลปะตามแนวคดของศลปน

• ศลปะคอการเลยนแบบธรรมชาต

• ศลปะคอรปทรง

• ศลปะคอการแสดงออกซงอารมณ

• ศลปะคอการแสดงออกทางความรสก– ศลปะแบบเหมอนจรง (Realistic)

– ศลปะแบบกงนามธรรม(Semiabstract)

– ศลปะแบบนามธรรม (abstract)

ประเภทของงานศลปะ

• วจตรศลป (Fine Arts)

• ประยกตศลป (Applied Arts)

วจตรศลป (Fine Arts)

• จตรกรรม

• ประตมากรรม

• สถาปตยกรรม

• วรรณกรรม

• ดรยางศลป หรอ ดนตร

• นาฏศลป การละคร การเตนร า ภาพยนตร

จตรกรรม

บรรล วรยาภรณประภาส 1997 ชวลต นตยะ

ประตมากรรม

ร ามะนา (ชต เหรยญประชา) ขลยทพย เขยน ยมศร

สถาปตยกรรม

วดชางลอม ศรสชนาลยพระมหาธาตเฉลมราชศรทธา เมองกสนารา อนเดย

โดยอ.วนดา พงสนทร ศลปนแหงชาต

วรรณกรรม

พระอภยมณ ขนชางขนแผน

ประยกตศลป (Applied Arts)

• คอศลปะทสรางขนโดยมจดมงหมายแสดงความงามรวมกบประโยชนทางการใชสอย เชน ออกแบบนเทศศลป อตสาหกรรมศลป มณฑนศลป ออกแบบบรรจภณฑ ออกแบบเครองประดบ

ประยกตศลป (Applied Arts)

การออกแบบสงพมพ การออกแบบบรรจภณฑ

• ศลปะ เปนสงทอยรอบตวมนษยเปนสงทใหคณคามหาศาลทงทางดานรางกายและจตใจ ศลปะทใหคณคาทางรางกายเปนศลปะทเกยวของกบการด ารงชวต ประจ าวนของมนษยเปนสงทมนษยพบเหนเขาใจและเหนคณคาคณประโยชนไดอยางเปนรปธรรม แตศลปะทใหคณคาทางจตใจเปนงานศลปะทมคณคาในการพฒนามนษยใหมความเปนมนษยทสมบรณสามารถด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข

ววฒนาการของศลปะ

• ศลปะเรมแรก

• ศลปะสมยประวตศาสตร

• ศลปะสมยใหม

ศลปะเรมแรก

• ศลปะของชนอนารยะทหมายถงชนสมยกอนประวตศาสตรและกลมชนทยงไมพฒนา มวถชวต ความเชอ ทศนคต ทจดอยในแบบเดยวกบคนสมยกอนประวตศาสตร ศลปะกลมนมกเกยวของกบความเชอในเรองภตผปศาจ จงมรปลกษณะทดแปลกตา

Venus of Willendorf (ประตมากรรมยคหน)

Stonehenge (ศลปกรรมยคหนใหม)

ศลปะสมยประวตศาสตร

• ศลปะในยคทมนษยรจกบนทกเรองราวตางๆ ดวยอกษร มววฒนาการทางความคด ความเชอเขาสยคศาสนา เปนยคสมยทมการปกครองเปนนครรฐ แควน อาณาจกร และประเทศแลว ศลปะสมยประวตศาสตรของโลกตะวนตก

• สวนศลปะสมยประวตศาสตรของประเทศดานตะวนออก ไมมการผกโยงเปนสายธารววฒนาการแบบศลปะตะวนตก จงตองพจารณาจากประวตศาสตรของแตละประเทศโดยใชเกณฑวา ศลปะตะวนออกซงหมายถง ศลปะของชาวเอเชย อาจจ าแนกออกไดเปน ๓ สาย คอ สายวฒนธรรมอนเดย สายวฒนธรรมจน และสายวฒนธรรมอสลาม

ศลปะอยปต สถาปตยกรรมกรก

วดวส ประเทศเยอรมน (สถาปตยกรรมบาโรก)

มขดานตะวนออกของวหาร Chartres Cathedral(ประตมากรรมกอธค)

หนาตางประดบกระจกสเปนรปอแวนเจลลสทงสวดเซนตแมร หมบานแฟรฟอรด องกฤษ

โมนาลซา โดย ลโอนารโด ดาวนซโวลฟกง อะมาเดอส โมซารท

(นกแตงเพลงสมยนโอคลาสสก)

ภาพความตายของโซคราตส โดย David(ศลปเนโอคลาสสค)

ภาพค าสาบานของพวกฮอราตไอ โดย David(ศลปเนโอคลาสสค)

ศลปะสมยใหม

• ศลปะของโลกปจจบนนบเรมตงแตสงคมมนษยเขาสยคประชาธปไตย มพฒนาการในการผลตจนสามารถใชกบเครองจกรกลอยางกวางขวาง เ มอครสตศตวรรษท ๑๙ ภายหลงสมยของนโปเลยน สงคมยโรปเปลยนแปลงไป ประชาชนมอสระมากขนขณะเดยวกนกตองพงพาตนเองมากขนศลปนกมความคดอสระและสามารถแสดงความคดของตนเองไดอยางกวางขวาง ศลปะหลายแขนงหนเหมาแสดงเนอหาเกยวกบชวตของสามญชนและสภาพแวดลอมตามธรรมชาต ซงยคสมยกอนหนานนศลปะเกอบจะแสดงเฉพาะเรองศาสนาและเรองราวของราชวงศเทานน กระทงศตวรรษท ๒๐ แนวทางการสรางสรรคศลปะแบบสมยใหมจงแสดงใหเหนวาสงคมมนษยไดเขาสยคความเปนอนหนงอนเดยวกนทางวฒนธรรมแลว

ภาพอาหารกลางวนบนสนามหญา Lunch on the Grassโดย มาเนท Edouard Manet

ภาพหองนอนทอาลส The Bedroom at Arlesโดย วนเซนต ฟานโกะ Vincent van Gogh

ภาพองคประกอบสแดง เหลอง และน าเงนโดย พท มองเดรยง Piet Mondrian

ภาพเอกนย Convergenceโดย แจคสน พอลลอค Jackson Pollock

ความเขาใจเกยวกบศลปะไทย

• ศลปะไทย ศลปน ชาง

• ลกษณะศลปะไทย

• คตความเชอกบศลปะไทย

ศลปะไทย ศลปน และชาง

• ศลปะไทย หมายถง สงทสรางสรรคขนโดยกลมชนทมถนฐานบนผนแผนดนทเรยกวา สวรรณภมหรอสยามประเทศ นบตงแตอดตจนถงปจจบน โดยมแบบแผนการด าเนนชวตและคตนยมในแนวเดยวกน

• ศลปน คอ ผสรางงานศลปะ หรอผท าศลปะ เนนเฉพาะผสรางศลปะบรสทธแตอยางเดยว ซงอาจจะเรยกชอเฉพาะศลปะแตละแขนง ไดแก จตรกร ประตมากร สถาปนก คตกร (บางคนเรยกวา นกดนตร นกประพนธเพลง) กว หรอนกประพนธ

• ชาง ในคตของศลปะไทย หมายถง ผท างานฝมอ ใชเรยกโดยทวไปตามลกษณะของวธการท าศลปะแตละประเภท ไดแก ชางรก ชางถม ชางทอง ชางจกรสาน ชางเขยน ชางไม ชางหลอ ฯลฯ ดงทมการเรยกชอรวมวา “ชางสบหม” อนหมายรวมชางฝมอในดานตางๆ ทเปนชางหลวง หรอชางประจ าในสงกดของเจานายตางๆ

ชางสบหม

• “ชางสบหม” ชางสบหมนไมไดหมายความวาเปนจ านวนสบ แตสบตวน เปนภาษาบาลความเดมเขยนวา สปปะ และหดไปเหลอ ป . ตวเดยว แลวลดมาเปน บ. เปนสบ

• ชางสปปะตรงกบในสนสกฤตแปลวา “ศลปะ” เพราะในภาษาสนสกฤตใชตว ศ. ศลปะกบสปปะในบาลจงมความหมายตรงกน

ชางสบหม

• ชางเขยน

• ชางแกะ

• ชางสลก

• ชางกลง

• ชางหลอ

• ชางปน

• ชางหน

• ชางรก

• ชางบ

• ชางปน

ตวอยางงานชางเขยน ตวอยางงานชางแกะ

ตวอยางงานชางสลก ตวอยางงานชางกลง

ตวอยางงานชางหลอ ตวอยางงานชางปน

ตวอยางงานชางหน ตวอยางงานชางรก

ตวอยางงานชางบ ตวอยางงานชางปน

ลกษณะศลปะไทย

• ศลปะไทยมสวนทเปนวจตรศลป

• ศลปะไทยมสวนทเปนศลปะแบบประเพณ

• ศลปะไทยมววฒนาการ

• ศลปะไทยมสวนทเปนศลปะรวมสมย

• ศลปะไทยเปนศลปะลอกเลยนศลปะโบราณ

คตความเชอกบศลปะไทย

• ศลปะไทยกบความเชอทเกยวเนองกบศาสนา

• ความเชอในไสยศาสตร

ศลปะไทยกบความเชอทเกยวเนองกบศาสนา

• คตการวางผงศาสนสถาน

• การสรางพระพทธรปทรงเครอง

• การสรางพระพทธรปนาคปรก

• การสรางศวลงค

พระพทธมหามณรตนปฏมากร หรอ พระแกวมรกต(พระพทธรปทรงเครอง)

หลวงพอศลา วดทงเสลยม จ.สโขทย

ศวลงค

ความเชอในไสยศาสตร

• ตกตาเสยกบาล

• ทวารบาล

• การสกยนต

• เพลงแหนางแมวและเพลงเขาทรง

ตกตาเสยกบาล

ทวารบาลวดสวรรณาราม

ยนต 5 แถว (แองเจลนา โจล)

การแหนางแมว

แหลงขอมลอางอง

• http://www.prc.ac.th/

• http://th.wikipedia.org

• http://www.thaigoodview.com/

• http://cheeranan.exteen.com/

• http://changsipmu.com/

• http://www.oknation.net/

• http://www.ipe.ac.th/

Q & A

แบบฝกหดบทท 1

1. ประเภทศลปะแบงออกเปนกประเภท มอะไรบาง จงอธบายโดยละเอยด

2. ววฒนาการศลปะแบงออกเปนกสมย และใหความหมายของแตละสมย พรอมยกตวอยาง

3. ศลปะไทยหมายถงอะไร แบงเปนกชวงสมย อะไรบาง

4. ศลปะไทยไดรบอทธพลจากคตความเชอเชนเดยวกบวฒนธรรมดานอนๆ มดานใดบาง

5. ลกษณะของศลปะไทยมอะไรบาง