2018.08.28, ЛХАГВА ~ №145 (1197) YНЭ: 1000₮~ МОНГОЛ ХҮН БҮР БАЯЖИГТУН ~

ЗГМ

Хоёр улсын бүс нутгийн хамтын ажиллагааг “Coal Mongolia” хэлэлцэнэ

Замын цагдаагийн гүүр хугацаандаа ашиглалтад орохгүй нь

БНАСАУ-д олон улсын эрх зүйн баталгаа гаргахыг санал болголоо

АНУ, Хятадын худалдааны маргаан нүүрсний ойрын ирээдүйг тодорхойлно.

Үргэлжлэн орсон борооны улмаас бүтээн байгуулалтын ажил хэд хоног зогсжээ.

“Улаанбаатарын үйл явц” байр сууриа чөлөөтэй илэр хийлэх улс төрийн орон зай.

Бидэнд байгаа хамгийн үнэт хөрөнгө бол цаг хугацаа

FULL ENGLISH PAGE INSIDE > 7> 11> 4> 2

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2673.17 378.65 40.38

АЛТ ЗЭС 10-ЧИНГИС БОНД ХУРАЛДАЙ БОНД

110.700.12%

98.7000.13%

5732.000.37%

ГЭРЭГЭ БОНД

99.3300.12%

1498.330.29%

Стив Жобс

С.Батсайхан / ЗГМ©Монгол Улстай эдийн засгийн бүтэц, сорилтын хувьд ижил ОХУ аж үйлдвэрээ эрчтэй хөгжүүлж, солонго адил төрөлжүүлэхээр зорьж байна. Бизнесийн өрсөлдөөнт ертөнцөд уран нүүдэл, ухаалаг бодлого хэрэгжүүлснээр үндэсний үйлдвэрлэлээ сэргээж болдгийг хойд хөрш харуулсаар байна. 12

ОНЦЛОХ

УЛС ТӨРВ.Путин айлчлалынхаа үеэр Ерөнхийлөгч Х.Баттулгатай ганцаарчилсан уулзалт хийнэ. Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх бизнес эрхлэгчдийг бүх талаар дэмжихээ илэрхийллээ. Гишүүдийн ирц бүрдэхгүй байгаагаас Үндсэн хуулийн хэлэлцүүлэг гацав. ҮАБЗ хуралдаж, зарим шүүгч нарын асуудлыг хэлэлцсэнийг эх сурвалж мэдээлэв.

ЭДИЙН ЗАСАГ“Улаанбаатар төмөр зам” нийгэмлэг төмөр замчдынхаа цалинг 10 хувь нэмлээ. СЗХ БНСУ-ын Үнэт цаасны санхүүжилтийн корпорацитай хамтран ажиллана. БНХАУ-ын аж үйлдвэрийн ашиг энэ оны долдугаар сард 2.6 хувиар өслөө. Топ 20 индекс мягмар гарагт 0.4 хувиар өсөж, 19401 нэгжид хүрэв.

НИЙГЭМЕсдүгээр сараас нийслэлийн төр, захиргааны байгууллагын ажил 09.00 цагаас эхэлнэ. 100 айлын замын автомашины зорчих хөдөлгөөнийг нээлээ. Сайжруулсан түлшний борлуулалтын цэгүүдийг жигдрүүлэхийг үүрэг болгов. Зүүнбаян дахь цэргийн ангид амиа алдсан байлдагчийн хэргийн шүүх хурал өнөөдөр болно.

ДЭЛХИЙХонконгийн захирагч Кэрри Лэм бослогыг намжаахын тулд цэрэг оруулах шаардлагагүй гэжээ.Тайландад будааны үнэ эрс өссөний улмаас нөөцөө нуусан хүмүүсийг хорихоор шийдвэрлэв.Сингапурын бондуудын хугацаа дуусаж байгаа учир муу зээлийн хэмжээ нэмэгджээ.Дэлхийн хамгийн амжилттай хедж сан Vanda энэ жил орлогоо 278 хувиар өсгөсөн байна.Хятадын цагдаа нар Австралийн зохиолчийг тагнуулын хэрэгт сэжиглэн баривчилжээ.

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 1 1 9 7

УЛААНБААТАР2019.08.28

БАГАВТАР ҮҮЛТЭЙ

21° 7°

ЦАГ АГААР

Ард түмнээсээ уучлалт гуйх зориг гаргаач, Э.Оюунболд оо

Хүүхдээ мэдрээгүй хэнэггүй үйлдвэрлэгчид сурагчдыг хохироож байна

ОУВС-гийн хамгийн том зээлд эрсдэл учраад байна

Монголчуудын дэлхийд гайхуулдаг нүүдэлчний соёл, жилдээ ганц болдог үндэсний их баяр наадмаар түрүүлсэн бөх допинг хэрэглэсэн нь олон улсын итгэмжлэгдсэн лабораторийн шинжилгээний хариугаар илэрлээ. “Э.Оюунболдоос авсан дээжид Дэлхийн допингийн эсрэг агентлагаас гаргасан “Хориглосон жагсаалт 2019”-д орсон S1.1A бүлгийн станазол, S4 бүлгийн мелдониум, S5 бүлгийн гидрохлортиазид,

“Та нар жил бүр л том размер нь дуусчихлаа гээд хачин царайлаад зогсож байх юм” хэмээн 40 гаруй насны эмэгтэй Дүн жингарав худалдааны төвийн дүрэмт хувцасны өргөтгөсөн лангууны худалдагчийг загнаж байв. Түүнийг А.Уянга гэх бөгөөд тавдугаар ангийн охиндоо таарах дүрэмт хувцас олоогүйдээ ийн бухимдаж явна. А.Уянга “Манай охин 10 нас тай. 1.65 метр өндөртэй. Багын өсгөлүүн биетэй байсан. Гэхдээ биеийн тамирын хичээл-дээ дээрээсээ тавдугаарт жагсдаг. Жил бүр дүрэмт хувцас авах үеэр таарахгүйн зовлонтой тулгарах юм. Энэ жил дахиад л захиалгаар оёулж нэмэлт зардал гаргах нь” хэмээн ярьсан юм. 106500 төгрөгийн үнэтэй дүрэмт хувцсыг захиалгаар хийлгэвэл 150000 төгрөг төлдөг аж.

Арын лангуунд бас л хүүдээ том размерын дүрэмт хувцас хайсан аав дээрх асуудалтай тулгарч зогсоно. Хамгийн том размерын өмд нь эл сурагчид багтахгүй байгаагаас болж хүү ичиж, аав бухимдаж, харин лангууны эзэн бас л загнууллаа.

Каролина МилланӨнгөрсөн жил ОУВС-гаас

Аргентинд олгосон түүхэн том зээл тус улсын хямралын хуудсыг эргүүлэх зорилготой байлаа. Харин сангийн албаныхан 56 тэрбум ам.долларын хөтөл-бөрийн биелэлтийг шалгахаар Буонес Айрест ирэхэд зарим нэг түгшүүртэй шинж тэмдэг ажиглагдсан тул зээлийн дараагийн хэсгийг шилжүүлэх эсэх нь тодорхойгүй байна.Үүнээс хорь шахам жилийн өмнө Аргентин мөн л зээл аваад төлж чадахгүйд хүрч, санхүүгийн дефолт зарлаж байсан юм.

Валютын сангийн дэмжлэгтэй Ерөнхийлөгч Маурисио Мак-

Э.БатцэцэгЗГМ

Б.БадамцэцэгЗГМ

НИЙТЛЭЛЧИЙН БУЛАН ЗГМ: СЭДЭВ

ЭДИЙН ЗАСАГ

хлориазид хэмээх дөрвөн төрлийн бодис илэрсэн” гэх хариуг Баяр наадмыг зохион байгуулах комиссын хурлаар хэлэлцэж, олон нийтэд зарлав.

Засгийн газраас гаргасан уг мэдэгдэл энэ жилийн баяр наадмын үндэсний бөхийн бари л да а н д т ү рү үлсэн Э.О юу н б ол дод у на с а н бөхчүүдийн давааг ахиулах уу, бай шагнал, цолыг хураах уу гэх мэт олон маргааны эхлэлийг тавив. Харин “хэргийн эзэн” өөрөө ямар нэг мэдэгдэл хийгээгүй нам жим байна.

ригийн хэмнэлт болон өндөр хүүгийн бодлого Аргентины эдийн засгийг өөд татаж чадаагүй тул популист сөрөг хүчин урьдчилсан сонгуульд эрх баригчдыг ялсан байна. Дэмжих хөтөлбөрийн хугацаанд тус улсын ДНБ-ий өсөлт тооцсон түвшинд хүрээгүйгээр үл барам доошилж эхлэв.

Ерөнхийлөгчийн ялагдал зах зээлд цохилт өгч, песогийн ханш долоо хоногт 20 хувь унаж, Засгийн газрын бондын өгөөж дээшилснээр дефолтын эрсдэл 80 хувьд хүрээд байна.

9

3

5

Топ 20 индекс(нэгжээр)

19,401.0010,000

15,000

20,000

25,000

30,000

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

Экспорт

Монгол Улсын экспорт, импортод эзлэх хувь

Экспортын бүтэц Импортын бүтэц

Импорт

Монгол Улсын БНХАУ-тай хийсэнГадаад худалдаа

(2019.I-VII сард)

тэрбум ам.доллар

тэрбум ам.доллар

тэрбум ам.доллар

Нийт тэнцэл

3.0

4.1 1.1

32.4%90.6%

Бусад

Чулуун нүүрс (20.406.3 мян.т)

Зэсийн баяжмал (867.7 мян.т)

Төмрийн хүдэр, баяжмал (4.834.7 мян.т)

42.4%

29.0%

7.5%21.1%

Ачааны тэрэг (2657 ш)

Цахилгаан эрчим хүч (774 сая квт.ц)

Бульдозер, экскаватор, зам индүүдэгч зэрэг (610 ш)

Бусад

11.3% 6.1% 3.4%

79.1%

ҮСХ ©

Монгол Улс хуулбарлах хэрэгтэй ОХУ-ын уран нүүдэл

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2018.08.28, ЛХАГВА ~ №145 (1197)

Улс төр

Монголын “Цэнхэр сүлд” ТББ, “Зэвсэгт мөргөлдөөнөөс урьдчилан сэргийлэхийн төлөө бүх нийтийн түншлэл” олон улсын ТББ-тай хамтран зохион байгуулсан “Улаанбаатарын үйл явц”-ын тавдугаар хурал өнгөрсөн долоо хоногт болж өнгөрсөн. Энэ талаар “Цэнхэр сүлд” ТББ-ын гүйцэтгэх захирал Ж.Энхсайхантай ярилцлаа.

-“Улаанбаатарын үйл явц”-ын энэ удаагийн хурлаар хэлэлцсэн асуудлын талаар мэдээлэл өгөхгүй юу?

-Тэгье. Гэхдээ эхлээд уг хурлыг хамтран зохион байгуулсан хоёр байгууллагын талаар товчхон мэдээлэл өгье.

НҮБ-ын ерөнхий нарийн бичгийн дарга асан Кофи Аннан 2005 онд олон улсын маргаан, мөргөлдөөнөөс урьдчилан сэргийлэхэд дөхөм үзүүлэх зорилгоор “Зэвсэгт мөргөлдөөнөөс урьдчилан сэргийлэхийн төлөөх бүх нийтийн түншлэл (Global Partnership for the Prevention of Armed Conflict – GPPAC) гэгч ТББ-уудын сүлжээ бий болгохыг санаачилсан. GPPAC нь өнгөрсөн хугацаанд хөгжиж байгаа нэлээд олон оронд урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагаа амжилттай явуулж, олон улсын хамтын нийгэмлэгийн талархлыг зүй ёсоор хүлээсэн. Тэр ч утгаараа НҮБ-ын Эдийн засаг, нийгмийн зөвлөлийн дэргэд зөвлөлдөх статустай ажиллах болсон. Уг 15 сүлжээний нэг чухал бүрэлдэхүүн хэсэг нь Токиод төвтэй Зүүн хойд Азийн ТББ-ууудын сүлжээ юм. Энэ сүлжээний анхаарч байгаа гол асуудал бол Зүүн хойд Азийн улс төрийн сөргөлдөөнт байдлыг намжаах, нэн ялангуяа Солонгосын хойгийн эргэн тойрны асуудлыг энхийн аргаар зохицуулахад дөхөм үзүүлэх явдал.

Хоёр дахь байгууллага бол “Цэнхэр сүлд” ТББ. 2005 онд үйл ажиллагаагаа эхлүүлсэн бүс нутгийн хамтын үйлсэд хувь нэмрээ оруулах чиглэлээр ажилладаг.

Хоёр Солонгос дайны байдлаа эцэс болгоогүй

Хойд Солонгост олон улсын эрх зүйн баталгаа гаргаж өгөхийг санал болголоо“Улаанбаатарын үйл явц” байр сууриа чөлөөтэй илэр хийлэх улс төрийн орон зайг бий болгодог

Б.Энхжаргал @enkhjrglZGM

учраас төлөөлөгчид нь тусгай зөвшөөрөлгүйгээр өөр хоорондоо уулзаж, ярилцах боломжгүй байдаг. Тэгвэл хоёр Солонгосын төлөөлөгчдийн оролцоогүй ямар ч хурал амжилт багатай байх нь хэн бүхэнд ойлгомжтой. Тиймээс ТББ-уудын төлөөлөгчдийг улс орноо биш, харин хотоо төлөөлсөн нэгж гэж нэрлэхээр тохирсон. Тэгснээр Улаанбаатар, Бээжин, Токио, Сөүл, Пхеньян, Владивосток, тэр ч байтугай Киото, Хонконг, Тайбэйг төлөөлсөн ТББ-ын төлөөлөгчид бүсийн хуралд чөлөөтэй оролцох боложтой болсон. GPPAC-ийн Зүүн хойд Азийн бүсийн хурал хийх үеэр Монголд байнга хуралдаж зөвлөлдөн, зарим тодорхой хамтын арга хэмжээ авч байх механизмыг байгуулахаар шийдсэн юм.

-“Улаанбаатарын үйл явц”-ын зорилго энэ байх нь ээ.

-Тиймээ. “Улаанбаатарын үйл явц”-ын давуу тал гэвэл хуралд хоёр Солонгосын төлөөлөгчид оролцож санаа бодлоо хуваалцах, бусад орны төлөлөөгчид ч байр сууриа чөлөөтэй илэрхийлэх улс төрийн орон зайг бий болгож байгаа юм. Нөгөөтэйгүүр, тусгайлан тохироогүй тохиолдолд ярилцсан зүйлээ хамаагүй ил болгохгүй байхыг “тоглоомын дүрэм-“дээ тусгайлан зааж өгсөн. Бүгд ийм маягаар ажиллахыг дэмжсэн, түүнийхээ дагуу ажиллаж байгаа нь үр дүнгээ өгч байна.

-Улс орноо бус хотоо

Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн хоёрдугаар хэлэл-цүүлгийг нэгдсэн чуулганаар хийх гээд хоёр дахь өдрөө хойшиллоо. Шалтгаан нь гишүүдийн ирц бүрдсэнгүй.

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан өчигдөр 12.00 цагт хуралдах товтой байсан ч УИХ-ын долоон гишүүн Ерөнхий сайдтай хамт бизнесийн төлөөллүүдтэй уулзалтад оролцож байгаа гэдэг шалтгаанаар хуралдааныг 15.00 цаг болгон хойшлуулсан юм.

Тэгвэл 15.00 цагт хуралдах товтой чуулганы нэгдсэн хурал-дааны ирц бүрдээгүй тул Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хоёрдугаар хэлэлцүүлгийг хийж чадсангүй. Үндсэн хуулийн журмын тухай хуульд зааснаар Үндсэн хуулийн

нэмэлт, өөрчлөлтийг УИХ-ын 57-гоос дээш гишүүний ирцтэй хэлэлцэх дэгтэй. Тэгвэл чуулганд 50 орчим гишүүн хүрэлцэн ирсэн бөгөөд эрх баригч нам ирцээ бүрдүүлж чадахгүй Үндсэн

хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн хоёрдугаар хэлэлцүүлэг гацаанд ороод байна.

Өнөөдөр чуулганы нэгдсэн хуралдааныг 10.00 цагт хийхээр дахин товлоод байна.

төлөөлөн ирсэн оролцогчид гэхээр анхаарал татаж байна. Хэчнээн орны төлөөлөгч ирж оролцов?

-“Улаанбаатарын үйл явц” нь жил бүр хуралддаг. Энэ удаагийн хурал тав дахь нь байсан. Түүнд 10 орны 25 төлөөлөгч оролцсон. Хоёр Солонгосын төлөөлөгчид тохирсон ёсоор ирж хуралд идэвхтэй оролцлоо. Улмаар Солонгосын хойгийн байдлын талаар хаалттай байдалд мэдээлэл өгч, ойрын үед хийх ажлынхаа талаар мэдээлсэн. Энэ удаагийн хурлаар өнгөрсөн таван жилийнхээ ажлыг дүгнэсний зэрэгцээ ойрын таван жилд ТББ-ууд тус тусдаа болон хамтран хийх ажлынхаа талаар ярилцсан.

Хурлын ач холбогдлыг харгалзан GPPAC-ийн гүйцэтгэх захирал ирж биечлэн оролцлоо.

-Өнгөрсөн таван жил Хойд Солонгосын асуудлаар ярилцаад хэр дэвшил гарсан бэ?

-“Улаанбаатарын үйл явц”-д оролцогчид мэдээлэл чөлөөтэй

солилцох, Солонгосын хойгийн тулгамдсан асуудлаар хамтарсан мэдэгдэл гарган холбогдох Засгийн газруудад мэдээлсэн. Мөн түүнийгээ НҮБ-д өргөн мэдүүлэх, Пхеньяны төлөөлөгчидтэй хоёр талын шугамаар ажиллаж санал бодлоо хуваалцах, дотооддоо судлаачид, залуучуудтайгаа илүү нягт хамтран ажилласан нь үр дүнгээ өгсөн гэж үзсэн. Мөн энэ хугацаанд Солонгосын хойгийн асуудлаар ТББ-ууд болон хувь хүний санаа бодлыг чөлөөтэй илэрхийлсэн хоёр ч номыг англи хэл дээр хэвлэн гаргаж түгээсэн. Түүнийгээ GPPAC-ийн вэб хуудсанд тавьж олонд хүргэлээ.

-“Улаанбаатарын үйл явц”-ын хүрээнд ойрын үед хийхээр юу төлөвлөв?

-Хурлын ажиллагааг харуулсан бөгөөд дотоод хэрэгцээнд зориулсан дөрвөн хуудас бүхий протокол гарсан. Мөн сүүлийн үед Япон, Өмнөд Солонгосын хооронд гарч байгаа маргаантай холбогдуулж мэдэгдэл гаргахаар тохирлоо. Цаашид залуучуудтай илүү нягт хамтран ажиллах, “Улаанбаатарын үйл явц”-ын дэргэд залуучуудын бие даасан механизм ажиллуулах хэрэгцээ боломжийг судлах талаар зөвлөмж гаргасан байгаа.

“Цэнхэр сүлд” ТББ Зүүн хойд Азид цөмийн зэвсэггүй бүс байгуулах талаар хийсэн судалгааны ажлаа танилцуулж хэлэлцүүлсэн. Өөрөөр хэлбэл АНУ-БНАСАУ, хоёр Солонгосын

өндөр, дээд хэмжээний яриа хэлэлцээг дэмжихийн зэрэгцээ Солонгосын хойгийг цөмийн зэвсэггүй болгох асуудлыг бүсийн хэмжээнд хэлэлцэж, цөмийн зэвсэггүй бүс байгуулахыг санал болгосон. Тэгэхдээ тэрхүү бүсэд хамрагдах хоёр Солонгос болон Японд АНУ, Хятад, ОХУ олон улсын хуулийн дагуу эрх зүйн үндэстэй аюулгүй байдлын баталгаа олгох, мөн эдгээр гурван гүрэн болон Япон, АСЕАН, Европын Холбоо Хойд Солонгост эдийн засгийн тусламж үзүүлэхийг саналдаа тусгасан. Өөрөөр хэлбэл, АНУ дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа Германд Маршаллын төлөвлөгөөний дагуу их хэмжээний тусламж үзүүлж хөл дээр нь босгосны адил гэсэн үг. Харин хурлаас энэ асуудлаар ажлын хэсэг байгуулж, нарийвчлан судлахаар болсон.

Мөн есдүгээр сард Вашингтон хотноо болох НҮБ-ын холбогдох байгууллагууд, бүсийн Засгийн газар хоорондын болон ТББ-ын зөвлөлдөх уулзалт болно. Түүгээр энэ чиглэлийн олон талт хамтын ажиллагааг цаашид хэрхэн өргөжүүлж, үр ашгийг дээшлүүлэх асуудлыг хэлэлцэнэ. Түүнд “Цэнхэр сүлд” Зүүн хойд Азийн ТББ-уудыг төлөөлж оролцохоор болсон нь хурлын бас нэг үр дүн.

“Улаанбаатарын үйл явц”-ын ирэх жилийн хурлыг Хятадад хийлгэхийг Бээжингийн төлөө-лөгчид санал болгосон.

Гишүүдийн ирц бүрдээгүйгээс Үндсэн хуулийн хэлэлцүүлэг гацлаа

ПАРЛАМЕНТ

С.Батсайхан / ЗГМ©

С.Батсайхан / ЗГМ©

15 сүлжээний чухал бүрэлдэхүүн

нь Токиод төвтэй Зүүн хойд Азийн

ТББ-ууудын сүлжээ

Өөрөөр хэлбэл, АНУ дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа Германд Маршаллын төлөвлөгөөний дагуу их хэмжээний тусламж үзүүлж хөл дээр нь босгосны адил гэсэн үг.

ҮНИЙН САНАЛ АВАХ УРИЛГА МИАТ ТӨХК нь сонгогдсон эрх бүхий тендерт оролцогчдоос МИАТ/201901079/02

дугаартай Токарийн суурь машиныг нийлүүлэх тухай үнийн санал ирүүлэхийг урьж байна.

Үнийн санал ирүүлэх барааны техникийн тодорхойлолт болон холбогдох бусад материалыг цахим системд байршуулсан болно.

Үнийн саналыг 2019 оны 9 дүгээр сарын 03 –ны өдөрийн 10.00 цагаас өмнө http://www.tender.gov.mn хаягаар ирүүлнэ.

Үнийн саналыг нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан 2019 оны 9 дүгээр сарын 03 –ны өдөрийн 10.10 цагт нээнэ.

Дотоодны давуу эрх тооцох эсэх: Тооцохгүй

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

МИАТ ТӨХК Хан-Уул дүүрэг, 10 дугаар хороо, Буянт-Ухаа, МИАТ ТӨХК-ийн төв байр

Хангамж, үйлчилгээний хэлтсийн 103 тоот өрөө, www.tender.gov.mnУтас: 70049860, Факс: 70049919

Б.Сэлэнгэ ЗГМ

Б.ЭнхЗГМ

Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх танхимын зарим сайд нар, яам агентлагийн удирдах албан тушаалтнуудын хамтаар бизнес эрхлэгчидтэй МҮХАҮТ-д “Бизнес уулзалт”-аа хийв.

Уулзалтад 250 гаруй бизнес эрхлэгч, 20 гаруй ТББ-ын төлөөлөл оролцож Засгийн газрын гишүүдээс асуулт асууж, хариулт авч, санал хэлэв.

Уулзалтын эхэнд Ерөнхий сайд Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн өнөөгийн байдал, бизнес эрхлэгчдийн ажиллах орчин, үйл ажиллагааг дэмжих талаар Засгийн газраас баримталж буй бодлого, цаашид авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний талаар товч мэдээлэл өгсөн.

У.Хүр элсүх хэлэхд ээ “Бизнесийн салбарт үүссэн хүндрэл бэрхшээл, тулгамддаг асуудлаа бид ний нуугүй ил тод ярих нь чухал. Засгийн газар баялаг бүтээгчдээ бүх талаар дэмжинэ. Харин хууль бус үйл ажиллагаа явуулж байгаа аливаа этгээдтэй хатуу хариуцлага тооцно. Тооцсоор байна. Сүүлийн үед уул уурхайн салбарт гаргаж байгаа шийдвэрүүд гэхэд бизнесийн орчинд ургасан хог шарилжаа зулгааж байгаа асуудал болохоос биш зүлгээ устгаж байгаа явдал биш гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Улс төр, бизнесийн хүрээнд сүлжээ үүсгэн хууль бус монопол эрх тогтоож байгаа асуудалтай хатуу тэмцэж, таслан зогсоохын төлөө ажиллана” гэв.

Бизнес эрхлэгчид явуулж буй үйл ажиллагааны чиглэлд нь тааруулж татварын уян хатан бодлого хэрэгжүүлэх, үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжих, хүн амын суурьшлын төвлөрлийг с а а р у ул а х , ш и н ж л эх ухаан, инновацын ололтыг үйлдвэрлэлд цаг алдалгүй нэвтрүүлэхийг хүслээ. Мөн дэлхийн хөгжилтэй хөл нийлүүлэн алхах, хог хаягдлын менежментийг нэн даруй шинэчлэн хэрэгжүүлэх, бизнес дэх улс төрийн нөлөөллийг зогсоох, намчирхах үзлийг халах, авлига хээл хахуулийг устгах, хүнсний аюулгүй байдлыг хангах шаардлагатай зэрэг санал гаргаж, эдгээрт чиглэсэн тууштай бодлогыг Засгийн газраас авахыг уламжилсан юм.

У.Хүрэлсүх: Засгийн газар баялаг бүтээгчдээ бүх талаар дэмжинэ

ЗАСГИЙН ГАЗАР

Маргаан цаашид хэрхэн үр-гэлж лэх нь тодорхойгүй. Хууль хяналтынхан шалгаж байгаа нэрээр хугацаа хожиж болох ч нөгөө талаас шударгаар барил-даагүй, луйврын аргаар наадмын түрүүг авсан гэх зэвүүцэл олны дунд хүчтэй өрнөж байна.

Үүний зэрэгцээ Э.Оюунболдыг хоёр жил эрхээ хасуулчихаад, эргэж барилдаад жинхэнэ хүч бяр, уран мэхээрээ наадмын түрүүг авч, нэрээ цайруулах хэрэгтэй гэх хэсэг ч байна. Гэвч энэ бүхний цаана улс орны тусгаар тогтнолын баталгаа, үндэсний баяр наадмын дархлаа алдагдсаар байгааг анхаарах цаг нэгэнт иржээ.

Ерөнхийлөгчийн зарлиг хө-дөлшгүй, үнэ цэнтэй байх ёстой.

3ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН2019.08.28, ЛХАГВА ~ №145 (1197)

Нийтлэлчийн буланЕрөнхий сайд маань нутгийн бөхдөө хатуурхаж, энэ үгээ давтан хэлэх болов уу.

Допинг хэрэглэснээс үүдэж цол хураах, бай шагналыг хасах маргаан дахин давтагдаж буй нь хуульдаа нэн даруй өөрчлөлт оруулах зайлшгүй шаардлага бий болсныг илтгэнэ. Хэрэв таван жилийн өмнө улсын цолыг хураах үед хуулийн зохицуулалтыг чамбайруулсан бол өнөөдрийн нөхцөл үүсэхгүй байх байлаа.

Э.Оюунболд аваргын хувьд одоо цол, бай шагналаа хураалгах, барилдах эрхээ хоёр жил хүртэлх хугацаагаар хасуулах зэргээр хариуцлага хүлээгээд мартагдана гэвэл эндүүрэл. Түүний хэрэг-лэсэн бодис булчингийн масс нэмэгдүүлэх, ядарч цуцдаггүй болгох үйлчилгээтэй. Хамгийн хоржоонтой нь шээс хөөх буюу далдлагч бодисын бүлэгт багтдаг бэлдмэл мөн хэрэглэж, допинг хэрэглэснээ нуун дарагдуулахыг санаархсан байгаа юм. Бөхчүүд гэмтэл бэртэл их авдаг, эрүүл мэндийн шалтгаанаар эм тариа хэрэглэх үе таардаг. Допинг илэрсний дараа “бэртэлд ууж байсан эм нь ийм найрлагатайг мэдээгүй” гэх тайлбар өгдөг. Тэгвэл Олимпын хорооны дүрэмд эмчилгээтэй бол эмч нарын тодорхойлолтоор хэрэглэж буй эм бэлдмэлийн жагсаалт, хэрэглэх үндэслэлээ сайтар бэлдэж нэг сарын өмнө хороонд танил цуулс-наар допингийн шин жилгээ өгөх үүргээс эмнэл гийн магадлагаагаар чөлөө лөг дөж болдог. Харин Э.Оюунболд ийм магадлагаа хүсэх мэдэгдэл зургадугаар сард өгөөгүйг Олимпын хорооны эмч Д.Энхсанаа хэлсэн. Допинг хэрэглэх нь эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэйг тамирчин байтугай жирийн иргэн ч мэднэ. Гормоны өөрчлөлт удмын санд нөлөөлж, үргүйдэл үүсэх аюултайг мэргэж-лийнхэн сануулдаг. Гэтэл залуу аварга Э.Оюунболд хориотой бодис хэрэглэн бяр чадал, эрч хүчээ нэмэн байж улсын наадамд түрүүлэх сонголтыг хийлээ гэж үү. Ирээдүйгээ эрсдэлд оруулан байж өнөөдрийн түрүү авах богино ухаан үндэсний бөхийн түүхэнд дахин бүү үзэгдэг.

Дэлхийд хүлээн зөвшөөрөгдөж итгэмжлэгдсэн 32 лаборато-рийн нэг БНСУ-д байрлах төвөөс ирүүлсэн шинжилгээнд Э.Оюунболд допингийн төрлийн хориотой бодис хэрэглэсэн нь нотлогдчихоод байхад эвлүүлсэн мэдэгдэл хийж, бөхчүүдээ эвд-рүүлсэн хүсэлт гаргаж суухын оронд гэмээ ухаарч, ард түмнээсээ уучлалт гуйх зориг энэ залууд төрөөсэй. Хэрэв Э.Оюунболд зүлэг ногоон дэвжээнээ хүч бяраа үзэлцсэн бөхчүүдээ хүндэтгэж, үндэсний их баяр наадмаараа цэнгэн баярласан үзэгч түмнээсээ өршөөл эрэх ухамсартай бол ядаж нэг удаа уучлалт гуйж, ямар ч шийтгэл оноосон хүлээн зөвшөөрөх болно гээд мэдэгдчихвэл олон нийт арай өөр өнцгөөр харах байх. Улмаар илүү эрч хүчтэйгээр эргэн ирж, жинхэнэ бяр чадлаараа улсын наадмын түрүү авбал түүний гэмийг ойлгож, уучлах ууч сэтгэл монголчуудад бий. Харин хөдөлшгүй баримтын өмнө улайм цайм мэлзэж, шинжилгээний хариуг хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж сүржигнээд байвал олны дургүйцлийг улам өдөөхөөс цаашгүй гэдгийг санаарай даа, Э.Оюунболд минь.

Допинг хэрэглэсэн анхны тохиолдолд хуулиа өөрчлөх ёстой байв

Ард түмнээсээ уучлалт гуйх зориг гаргаач, Э.Оюунболд оо

1Түүний багш Монгол Улсын

дархан аварга Б.Бат-Эрдэнэ “наад маас өмнө Хэнтийн бөхийг түрүүлүүлэхээр 1.7 тэрбум төг-рөгөөр тохироо хийсэн”, “ямар нэг аргаар допингтой холбоно гэсэн заналхийлэл ирж байсан” гэх шавийнхаа үгийг давтаад хууль хяналтын байгууллагад шалгуулахаар өгсөн тухай мэдээллээ хуваалцав. Тэгэхээр олон улсын итгэмжлэгдсэн лабораториос ирүүлсэн шинжил-гээний хариуг Монголын хууль, хяналтын байгууллага шалгаж, гүтгэлэг, эсвэл үнэн болохыг тогтоох нь л дээ.

Үндэсний их баяр наадмын тухай хуульд шөвгийн 16-д шалгарсан бөхчүүд, сур харвааны эхний гурван байр эзэлсэн харваачид болон айрагдсан морьдоос сэргээшийн шинжилгээ авна гэж заасан байдаг. Уг хуулийн 14 дүгээр зүйл, хариуцлага хүлээлгэх хэсэгт дараах гурван шийтгэлийн нэгийг л онооно гэх заалт бас бий. Нэгдүгээрт тухайн бөх, харваач болон морийг баяр наадмаас хасах, хоёрдугаарт бай шагналыг олгохгүй байх, эцэст нь баяр наадамд оролцох эрхийг хоёр жил хүртэлх хугацаагаар хасах гэсэн санкцыг оруулж өгсөн байдаг. Харин 2007 онд 14 дүгээр зүйлийн гурав дахь хэсэгт нэмэлт, өөрчлөлт оруулж, “Энэ хуулийн 10.2-т заасан шинжилгээгээр бөх, харваач сэргээш хэрэглэсэн нь тогтоогдвол тухайн баяр наадамд олгосон цол, байрыг хасна” гэсэн заалт шингээжээ.

Э.Оюунболд аварга А сорьцын шинжилгээний дүнтэй санал нийлэхгүй бол В сорьцыг шинж-лүүлэх хүсэлтээ 14 хоногийн дотор гаргах ёстой байв. Хэрэв хүсэлт гаргаагүй бол эхний шинжил гээний хариуг шууд зарлах журам үйлчилж буй. Харамсалтай нь залуу аварга хоёр дахь шинжилгээ хийлгэх хүсэлт гаргасангүй, харин 2009-2019 онуудад шөвгөрсөн бөхчүү-дийн бүгдийнх нь шинжилгээг дахин судалж үзэх, эргэлзээтэй тохиолдол байвал хуулийн байгууллагад шалгуулах тэс өөр хүсэлт гаргасан. “Унавал хамт уная” гэх уран сайхны киноны шилийн сайн эрийн үг өдгөө үндэсний бөхийн жудаг, баримтлах зарчимд шингэв гэлтэй уг мэдэгдэлд бөхчүүд эмзэглэсэн байх. Допингийн шинжилгээний сорьц тухайн лабораторидоо 10 жил хадгалагддаг. Хэрэв хүсэлт ёсоор бүгдийг дахин шинжилж, өмнөх жилүүдийн түрүү, үзүүр, амжилттай барилдсан бөхчүүдээс допинг илэрвэл бүр сайн л биз. Бохирдсон дэвжээгээ нэг мөр цэвэрлээд авах боломж гарах ч юм бил үү.

• “Унавал хамт уная” гэх уран сайхны киноны шилийн сайн эрийн үг өдгөө үндэсний бөхийн жудаг, баримтлах зарчимд шингэв гэлтэй уг мэдэгдэлд бөхчүүд эмзэглэсэн байх.

• 2003 оноос өмнө улсын наадмын цол, чимгийг тухайн спортын холбоод олгоод, журамлаад явж болоод л байсан.

• Допингийн төрлийн хориотой бодис хэрэглэсэн нь нотлогдчихоод байхад эвлүүлсэн мэдэгдэл хийж, бөхчүүдээ эвд рүүлсэн хүсэлт гаргаж суухын оронд гэмээ ухаарч, ард түмнээсээ уучлалт гуйх зориг энэ залууд төрөөсэй.

Энэ асуудал ҮАБЗ-ийн

хурлаар хэлэлцэх хүртэл

өндрөө авав

У.ХҮРЭЛСҮХ: ДОПИНГ ХЭРЭГЛЭСЭН БӨХ ЦОЛОО

ХУРААЛГАНА ГЭДГИЙГ ХАТУУ САНАЖ ЯВАХ

ЁСТОЙ Өмнө нь допинг хэрэглэсэн

шалтгаанаар зарим бөхийн цолыг хурааж байсан тохиолдол бий. Тухайлбал, 2014 оны улсын наадмаар начин цол хүртсэн Архангай аймгийн Тариат сумын харьяат "Бөхбилэгт" дэвжээний бөх, аймгийн хурц арслан Н.Адъяабат болон Говь-Алтай аймгийн Тонхил сумын харьяат “Хилчин” спорт хороо, “Хантайшир” дэвжээний бөх аймгийн арслан Б.Суманчулуун нарын цолыг хураах Ерөнхийлөгчийн зарлиг дараа жилийнх нь гуравдугаар сард гарч байв. Тухайн үед Шадар сайд байсан У.Хүрэлсүх “Спорт шударга байх ёстой. Тэр хоёр бөх тав давахад унасан арван бөх нь цаашид яаж барилдах байсан билээ. Унасан бөхчүүд цолоо ахиулж, магадгүй түрүүлэх ч байсан юм билүү. Ийм харамсалтай нөхцөл үүсэх учраас цаашдаа допинг хэрэглэсэн бөх цолоо хураалгах юм байна шүү гэдгийг хатуу санаж явах ёстой” гэж мэдэгдэж байв. Харин одоо

S1.1A БҮЛГИЙН СТАНАЗОЛ: Булчингийн массыг томруулах үйлчилгээтэй. Дасгалын үр дүнд булчин ширхэгээрээ томордог бол станазол хэрэглэснээр шууд хийлсэн мэт томорч, хэрэглэхээ болихоор эргээд шалчийж жижгэрдэг.

S4 БҮЛГИЙН МЕЛДОНИУМ: Зүрхний шигдээс, цусан хангамжийн өөрчлөлтийн үед анагаах ухаанд хэрэглэдэг энэхүү бодисыг тамирчид ачаалал даах чадварыг нэмэгдүүлж, ядрахгүй байх зорилгоор хэрэглэдэг байсныг 2016 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс хориотой жагсаалтад оруулжээ.

S5 БҮЛГИЙН ГИДРОХЛОРТИАЗИД, ХЛОРИАЗИД: Шээс хөөх буюу далдлагч бодисын бүлэгт багтдаг. Олон улсад хэрэглэсэн эм тариагаа далдлах зорилгоор ашигласан гэж үздэг.

Э.ОЮУНБОЛДООС ИЛЭРСЭН БОДИСУУДЫН ҮЙЛЧЛЭХ НӨЛӨӨ

Дайны нөхцөл, онц байдал зарлахаас эхлээд харьд суух Элчин сайд томилох, төрд үнэлэгдэхүйц алдартнуудад гавъяа шагнал олгох гэх зэрэгт мутарладаг төрийн дээд баримт бичгийг “цол олголоо”, “хураалаа” гэх мэтээр үргэлжлүүлэн дугаарлаж үнэгүйдүүлмээргүй байна. 2003 оноос өмнө улсын наадмын цол, чимгийг тухайн спортын холбоод олгоод, журамлаад явж болоод л байсан. Төрийн тэргүүн хүндэтгэлийн индрээс тэрхүү цолыг зарлаж, шагналыг гардуулдаг байв.

Харин ирэх жилээс эхлэн Үндэсний баяр наадмыг зохион байгуулах хорооноос допингийн шинжилгээний хариу ирсний дараа улсын цол, тэмдгийг гардуулж байх саналыг шадар сайд Ө.Энхтүвшин гаргаж, Ерөнхийлөгчид уламжилжээ. Түүнчлэн Үндэсний их баяр наадмын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах ажлын хэсэг байгуулахаар болов. Энэ асуудал ҮАБЗ-ийн хурлаар хэлэлцэх хүртэл өндрөө авав. Нэгэнт ингэж дэгдсэн маргаан үндэсний баяр наадмаа шударгаар зохион байгуулах эрх зүйн орчинг бүрдүүлж өгнө гэж найдъя.

news.mn©

С.ЦОГТБАЯР ЗУРЖ БАЙНА

4 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2018.08.28, ЛХАГВА ~ №145 (1197)

“Замын цагдаагийн газрын ойролцоох гүүрэн гарц барих” төслийн ажлын явцыг сурвалжиллаа. Олимпын гудамжнаас Нарны зам болон төмөр замын 406 дугаар гарам дээгүүр Их Монгол улсын гудамж руу буух 470 метр урттай үндсэн гүүрийг энэ сарын 25-нд ашиглалтад оруулах

Г.Санжааханд@sanjaakhandZGM

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАВААДОРЖ

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901621

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн алба

Утас: 99903581 99903578 99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

zgm.mn

ubinfo.mnДугаарын удирдагч

Г.Баярсайхан

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

РЕДАКЦ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

0 1 1 9 7

Нийгэм

Үргэлжлэн орсон борооны улмаас бүтээн байгуулалтын ажил хэд хоног зогсжээ

ёстой байв. Наймдугаар сарын эхээр нийслэлийн Засаг дарга С.Амарсайхан болон бусад холбогдох албаны хүмүүс уг гүүрийн ажлын явцтай танилцах үеэр энэхүү үүрэг даалгаврыг өгсөн боловч өнөөдрийг хүртэл нам гүм байдалтай байна. Төслийн төлөвлөгөө ёсоор есдүгээр сарын 30 гэхэд Замын цагдаагийн уулзвар гүүртэй болох ёстой. Харин энэхүү бүтээн байгуулалт графикийн дагуу явж, хугацаандаа ашиглалтад орох эсэхийг холбогдох албаныхнаас тодруулсан юм.

Биднийг 11.00 цагийн үед

очиход арав орчим хүн гүүрэн дээр ажлаа хийж байгаа харагдав. Уг төслийн гүйцэтгэгчээр Хятадын “Төмөр замын 20 дугаар товчоо” корпорац ажиллаж байгаа юм. Мэдээлэл авахаар очтол “Түр хүлээгээрэй. Мэдээлэл өгөх монгол хүн байвал дагуулаад ирье” хэмээн 20-30 минут хүлээлгэсний эцэст “Нийслэлийн Авто замын хөгжлийн газраас зөвшөөрөл өгсөн тохиолдолд гүйцэтгэгч компаниас мэдээлэл өгөх ёстой” гэлээ.

Харин тэнд ажиллаж байсан нэгэн монгол залуу “Ажлын явц удаашралтай байна. Төлөвлөсөн

барилгын ажил дуусах товтой байв. 42.38 сая ам.долларын өртөгтэй энэхүү гүүр ашиглалтад орсноор хөдөлгөөний аюулгүй байдал хангагдахаас гадна замын хөдөлгөөний ачааллыг бууруулж, иргэд ая тухтай саадгүй зорчих, цаг хугацаа болон шатахуун хэмнэх, эдийн засгийн өндөр үр ашигтай, нийслэлийн өнгө үзэмжийг сайжруулах чухал ач холбогдолтой хэмээн албаны хүмүүс ярьж байв. Харин өнөөдрийн байдлаар хэзээ ашиглалтад орох нь тодорхойгүй байгаа гүүрээр зорчих мөчийг иргэд хүлээсээр сууна.

Замын цагдаагийн гүүр хугацаандаа ашиглалтад орохгүй нь

ашиглалтад орно” гэх хариулт өгөв. Хотын даргын өгсөн үүрэг даалгаврыг биелүүлж чадаагүй шалтгаан нь бороо гэнэ. Бороо их орсноос болж гүүрэн гарцын ажил 76 хувьтай явж байгаа аж. Орлогч дарга цааш хэлэхдээ “Наана чинь байгаа хүмүүс буруу зүйл ярьж, ташаа мэдээлэл өгөх байх. Тиймээс гүүрийн барилгын ажлын гүйцэтгэгч талаас мэдээлэл авах боломжгүй” гэсэн юм.

“Замын цагдаагийн газрын ойролцоох гүүрэн гарц барих” төсөл 2017 оны зургадугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн хэрэгжиж, энэ оны есдүгээр сард

Ж.Гэрэлчулуун / ЗГМ©

ЗГМ ТОВЧХОН» АВТО ЗАМ Сүхбаатар дүүргийн 11, 12 дугаар хороо буюу 100 айлын уулзвараас 32-ын тойрог хүртэлх 1.6 км авто замын барилгын ажил дуусч, зорчих хэсгийн хөдөлгөөнийг өчигдөр нээлээ.

» ШҮҮХ ХУРАЛ Дорноговь аймгийн Зүүнбаян дахь 336 дугаар цэргийн ангид алба хааж байсан байлдагч А цаг бусаар нас барсан хэрэг энэ оны нэгдүгээр сарын 22-нд гарсан. Уг хэргийн шүүх хурал өнөөдөр 12.00 цагт Говьсүмбэр аймгийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд болно.

» НИЙСЛЭЛНийслэлийн төр, захиргааны байгууллагуудын ажил есдүгээр сарын 2-ны даваа гарагаас эхлэн 9.00 цагт цуглаж, 18.00 цагт тарах аж.

» ҮЙЛЧИЛГЭЭ Халх голын 80 жилийн ойн баярын хүрээнд зохион байгуулах ОХУ-ын байлдааны онгоцны үзүүлэх тоглолт өнөөдөр болно. Үүнтэй холбогдуулан Төв цэнгэлдэх хүрээлэн, Офицеруудын ордон, Таван шараас их багтаамжийн хоёр автобус 10.20, 10.30 цагуудаас Хүйн долоон худаг руу тус тус үйлчилнэ гэж нийслэлийн Нийтийн тээврийн үйлчилгээний газраас мэдээллээ.

» ЭРҮҮЛ МЭНД ДЭМБ-ын санхүүжилтээр хөгжлийн бэрхшээлтэй эмэгтэйчүүдэд зориулж, өндөр намыг нь тохируулж болдог төрөхийн дөрвөн орыг ЭХЭМҮТ, нийслэлийн Өргөө, Хүрээ, Амгалан амаржих газруудад ЭМЯ-наас хүлээлгэн өглөө.

Т.ЭнхтогтохЗГМ

Б.Сэргэлэн ЗГМ

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

Хөргөгч авахдаа тэмдэглэгээг нь шалгах хэрэгтэй

2030 он гэхэд гидро хлорф-торт нүүрстөрөгчийн төрлийн бодисыг дэлхий нийтээр хэрэглээнээс гаргах зорилго тавиад буй. Тэгвэл дэлхийн дулааралд нөлөөлж буй томоохон хүчин зүйлийн нэг нь гэр ахуйн зориулалтаар ашигладаг хөргөгч, хөлдөөгч, агааржуулагч төхөөрөмжүүдэд агуулагддаг хөргөх бодис буюу хий юм.

Тиймээс хөргөлтийн тоног төхөөрөмжөө зөв сонгосноор дэлхийн дулаарлыг бууруулах боломжтой аж. Хөргөлтийн тоног төхөөрөмжөө хэрхэн зөв сонгох талаар БОАЖЯ-ны Озоны үндэсний албаны хөтөлбөрийн

зохицуулагч Д.Дуламсүрэнгээс тодрууллаа.

-Уур амьсгалд ээлтэй технологийг хэрхэн сонгох вэ?

-Озон задалдаггүй, дэлхийн дулааралд нөлөөлөх чадвар нь бага эсвэл огт нөлөөлөхгүй хөргөх бодисуудыг озон, уур амьсгалд хоёуланд нь ээлтэй технологи гэж нэрлээд байгаа юм. Хөргөгч, хөлдөөгчид R600a, агааржуулагчид R-32, R-290 гэсэн тэмдэглэгээ байдаг. Ийм төрлийн бодис агуулсан тоног

төхөөрөмжийг иргэн, аж ахуйн нэгжүүд сонгох нь зүйтэй.

-Хөргөлтийн тоног төхөө-рөмж авахдаа юуг анхаарах ёстой вэ?

-Хамгийн наад зах нь гэр ахуйдаа ашиглаж байгаа тоног төхөөрөмжөө шалгаж авч байх ёстой. Хөргөгч, хөлдөөгчид R-12, R-134, агааржуулагчид R-410A, R-22 гэсэн тэмдэглэгээ байвал озон-уур амьсгалд аюултай гэж үздэг. Тиймээс таны сонголт байгаль орчинд шууд нөлөөлнө гэдгийг ойлгох хэрэгтэй.

Ц.Мажигсүрэн ЗГМ

МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ

12 мянга гаруй бичил уурхайчин ажилгүй болно гэв

Бичил уурхай эрхлэгчид нөхөрлөл, хоршооны зохион байгуулалтад орж, улсад татвар төлж, нөхөн сэргээлт хийх зэргээр хариуцлагатай ажиллахыг журамлаж өгсөн “Бичил уурхайгаар ашигт

малтмал олборлох журам”-ыг цуцлах асуудлыг БОАЖЯ-ны дэд сайд Ц.Батбаяр Засгийн газрын хурлаар хэлэлцэнэ хэмээн мэдэгдсэн.

Харин энэхүү мэдэгдлийг эсэргүүцэж буйгаа “Монголын бичил уурхайн нэгдсэн дээвэр холбоо”-ноос мэдээлэв. Хэрэв уг журмыг цуцалбал Засгийн газраас тогтоож өгсөн журмын

дагуу үйл ажиллагаа явуулж байсан 12 мянга гаруй бичил уурхайчин ажилгүй болно хэмээсэн юм. Тус холбооны гүйцэтгэх захирал Г.Мөнхцэцэг “Бид өнгөрсөн зургаан жилийн туршид хууль бус олборлолтын эсрэг тасралтгүй тэмцсээр ирсэн. Тэгэхдээ АМГТГ, УУХҮЯ, ЦЕГ-тай хамтран ажиллаж байна. Харин энэ журмыг цуцална гэдэг

хууль бус олборлолтыг дэврээж буй үйлдэл болно” гэлээ.

Тиймээс Засгийн газар уг журмыг цуцлах бус харин хэрэгжүүлэлтийг нь сайж-руулахад салбарын ТББ, иргэний нийгмийн байгууллагуудтай хамтран ажиллахад анхаарахыг хүсч буйгаа уламжлав.

Монголын хүүхдийн спортын VI их наадам өнгөрсөн хавраас эхлэн гурван үе шаттай явагджээ. Тэгвэл тус наадмын шигшээ тэмцээнд 4500 гаруй тамирчин өрсөлдөхөөр бэлтгэлдээ гараад байна.

Энэхүү наадмын талаар өчигдөр холбогдох албаныхан мэдээлэл хийлээ. Биеийн тамир

спортын газрын Спортын бодлогын хэрэгжилтийг

зохицуулах газрын дарга О.Баттулга “Энэ жил үндсэн 19, сонгох тав, паралимпын дөрөв, дифлимпын гурав, тусгай олимпын гурав гээд нийт 34 спортын төрлөөр хүүхдийн спортын VI их наадмыг хийхээр төлөвлөсөн. Олимпын наадмын жишигт хүрсэн спортын наадам зохион байгуулахаар спортын бүх холбоод хамтран ажиллаж байна” гэв.

Хүүхдийн спортын VI их наадамд 4500 гаруйтамирчин оролцоно

хугацаандаа ашиглалтад орж амжихгүй байх. Тийм ч амархан баригдах ажил биш бололтой” хэмээн толгой сэгсэрч байлаа.

Ингээд нийслэлийн Авто замын хөгжлийн газрын орлогч дарга Б.Индрагаас зарим зүйлийг тодрууллаа. Тэрбээр “Гүүрэн гарцын ажил графикийн дагуу явж байгаа. Үргэлжлэн орсон борооны улмаас ажил хэд хоног зогсонги байдалтай байсан. Гэхдээ одоо ажиллах хүчээ нэмсэн учир ажил хэвийн үргэлжилж байна. 470 метр урттай үндсэн гүүр ирэх сарын 30-нд, харин салаалсан гурван гүүр арваннэгдүгээр сард

2019.08.28, ЛХАГВА ~ №145 (1197)

ЗГМ: Сэдэв

5ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Хүүхдээ мэдрээгүй хэнэггүй үйлдвэрлэгчид сурагчдыг хохироож байна

25 жилийн өмнөх хүүхдийн биеийн харьцааны стандартыг одоо ч мөрдөж байгаа

мөрдөж байна. Хагас сарын өмнө шинэ стандартыг танилцуулсан гэх боловч хувцас үйлдвэрлэлийн салбарт шинэ стандарт нэвтэрч амжаагүйгээс энэ мэт том биетэй сурагч хүүхдүүд хохирсоор л байна.

Зөвхөн өндөр нуруутай

1“Гал тогооны гайг зөөгч л

үүрдэг” гэдэг шиг бие томтой хүүхдүүддээ хувцас олоогүй эцэг эхчүүд худалдагч нарт л уураа гаргана.

Хичээлийн шинэ жил дөхөж, эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ бэлт-гэлийг хангах үеэр сурагчийн дүрэмт хувцасны чанар, үнэ ханш асуудал болдог байсан. Тэгвэл сүүлийн жилүүдэд асуу-дал нэгээр нэмэгдэж, раз мерын сонголтгүй байдал нэмэгдсэн байна.

Монгол хүүхдүүдийн биеийн хөгжил сайжирч, өндөр ну-руу тай, өсгөлүүн хүүхэд олон болсон. Ганц жишээ хэлэхэд саяхан болж өнгөрсөн миссийн тэмцээнд түрүүлсэн охиныг дурдаж болно. 180 см тэрбээр 13 настай. Тухайн үед олон нийтийн сүлжээгээр бага насны охиныг миссийн тэмцээнд оруулсныг шүүж, шүүмжилж, шуугиж байснаас биш монгол хүүхдүүдийн биеийн харьцаа, өсөлт нь хэр хувьсан өөрчлөгдөж байгааг төдийлэн тоогоогүй. Тэгвэл түүн шиг өсгөлүүн биетэй хүүхдүүд өсвөр насныхан дунд олон болсныг энд сануулъя.

Олон намар хичээлийн хэ-рэг лэл, тэр дундаа дүрэмт хув цас зарж байгаа худалдагч “Хүүхдүүд их том биетэй болж байгаа. Тийм болохоор дүрэмт хувцасны тендерт ялсан компаниуд хүүхдүүдийн эрх ашгийг бодолцож, бүтээг-дэхүүнээ үйлдвэрлэх ёстой. Гэтэл хүүхдүүдээ мэдрэхгүй, зөвхөн ашгаа бодоод нэг ижил размерын форм үйлдвэрлэж

байгаа нь буруу” гэсэн юм. Дэлхийн улс орнууд 5-15 жил

тутамд хүн амын хэмжилзүйн судалгаа явуулж, биеийн хэм-жээний ангилал, стандартаа шинэчилдэг. Харин манай улсын хувьд одоо хүртэл 1995 онд боловсруулсан стандартыг

хүүх дүүдээс гадна сүүлийн жилүүдэд жингийн илүүдэлтэй багачууд олон болсныг дурдахгүй өнгөрч болохгүй. Бараг гурван хүүхэд тутмын нэг нь жингийн илүүдэлтэй болсон өнөө үед энэ асуудлыг ч орхигдуулж болохгүйг мөн

дурдъя. Ийнхүү хоцрогдсон стандар-

таар үйлдвэрлэгдэж буй дүрэмт хувцаснууд хэрэглэгчийн шаард лагыг хангаж чадахгүй бухимдал үүсгэж байгааг х о л б о г д о х а л б а н ы х а н анхааралдаа авна уу.

Өдөрт дүрэмт хувцас худалдан авахаар ирж байгаа 100 хүүхэд тутмын 30 орчим нь таарсан хувцсаа олдоггүй.

Т.Оюутогос (Дүрэмт хувцасны гэрээт

борлуулагч)-Өдөрт дүрэмт хувцас худалдан

авахаар ирж байгаа 100 хүүхэд тут-мын 30 орчим нь таарсан хувцсаа олдоггүй. Орчин үеийн хүүхдүүд их өсгөлүүн болсон. Бас бага ангийн хүүхдүүд үнэхээр тарган болсон байна. Уг нь бид компани руугаа том размерын захиалга олноор нь өгдөг ч нийлүүлэлт ирэхгүй байна. “Хадны завсар хавчуулагдсан халиуны зулзага хөөрхий” гэдэг шиг бид л эцэг эхчүүдэд загнуулаад л байж байна.

Б.Номуундарь(Дүрэмт хувцасны гэрээт

борлуулагч)-Үнэндээ өнгөрсөн жил ч

гэсэн том размерын хувцаснууд цөөн тоогоор үйлдвэрлэгдэж, нийлүүлэлт тасарсан. Одооны хүүхдүүд их өндөр болжээ. Идэж ууж байгаа зүйлээсээ л болдог байх. Энд ажиллаад бага ангийн хүүхдүүдийн дунд таргалалт их, дунд ангийн хүүхдүүдийн өндрийн харьцаа эрс ялгаатай байдгийг мэдлээ. Нэгдүгээр ангид орох хүүхэд орж ирээд тавдугаар ангийн хүүхдийн дүрэмт хувцас худалдаж аваад гардаг. Зарим дунд ангийн хүүхдүүд ахлах ангийн хувцас авч байна. Тиймээс сургууль нь дунд ангийн хүүхдийг ахлах ангийн хувцас өмсөхийг зөвшөөрөх хэрэгтэй байх. Тэгэхгүй бол өндөр бас тарган хүүхдүүдээ нүцгэн яв гэж хэлэлтэй нь биш.

С.Батсайхан / ЗГМ©

БАЙР СУУРЬ

6 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2019.08.28, ЛХАГВА ~ №145 (1197)

Үзэл бодол

Одоогоос гурван жилийн өмнө нийгэм, эдийн засгийн байдлыг илэрхийлсэн өргөн материал дээр цаг гарган сууж, задлан шинжилгээ хийж, мэргэжлийн дүгнэлт гаргаж билээ. Эл нийтлэлд тэрхүү дүгнэлтийг хавсаргалаа. Монгол улсад 1990 онд төрийн эргэлт гарснаас хойш өнөөдрийг хүртэл 30 шахам жилийн урт замыг тууллаа, их ч юмыг ойлгож мэдэцгээлээ. Мэдээж ард түмэн энэ хугацаанд олон эерэг зүйлийг олж авлаа. Эдийн засаг тооны үзүүлэлтээр өсөж, иргэд үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх эрх чөлөөг олж авлаа. Малын тоо толгой өслөө. Мөнгө нь л байвал гадаадад дураараа явцгааж байна. Гудамжиндаа багтахгүй олон машинтай болж, хураасан шагай шиг төвдөө шавсан байшингуудтай... гээд яриад байвал их юм байна. Гэхдээ нийгэмд чанарын өөрчлөлт гарсан уу, ард түмний амьдрал сайжирсан уу гээд бодохоор огт үгүй. Харин ч бодит орлого, нийгмийн дундаж давхарга, өрхийн үйлдвэр эрхлэлт, цалин тэтгэвэрийн харьцуулж жигнэсэн дундаж үзүүлэлтүүд томоор буурч, гадаад валют, бараа, үйлчилгээний үнэ эдийн засгийн өсөлтөөс хавьгүй хурдтайгаар өсчихсөн дүр зураг гардаг. Эндээс товчхон дүгнэхэд макро эдийн засгийн тэлэлт, өсөлтийг хөгжил гэж ойлгоод хамаг хүч бололцоогоо түүнд чиглүүлсэнтэй холбоотой болж таарч байна. Эдийн засгийн тэлэлтийг шүтэх Кейнсийн онол баримтлалаасаа салж чадалгүй явсаар өнөөдөртэй золгов. Харин ижил гараанаас хөдөлсөн бусад улс Кейнсээр биш, хүнээ хөгжүүлэх, эдийн засгийн эх үүсвэртэй болгох замаар макро эдийн засгаа тэлэх тухай Шумпеттерийн онолын

Өнгөрсөн жилүүдийн түүхийг харахад 20 гаруй том алдаа гаргасан байдаг

баримтлалаар явсаар манайхаас хөгжлөөрөө алсраад явчихав.

Бид өнгөрсөн 30 жилд хөгжлийн ямарч концепцигүй таваргалаа. Ямар нэг концепци байсан бол түүнээ дагаад хөгжлийн загвар, хэтийн төлөв гарах л байсан байх. Одоо ч концепци, загвар, стратегийн аль нь ч байхгүй. Энэ нь одоо мөрдөгдөж байгаа Үндсэн хуультай холбоотой үзэгдэл гэж бодогддог. Тэгэхээр Үндсэн хуулийн ургийн гажиг гарсан байна. Өөрөөр хэлбэл, Үндсэн хуулийн төсөл боловсруулахдаа л алдаа гаргачихсан юм билээ.

ЭНДЭЭС ГОЛ ГУРВЫГ НЬ ХЭЛЬЕ

1. Хугацаан дээр алдсан. Монгол улс нурж байгаа системийн

нэгж болон унаж яваа үед хийгд-сэн үндсэн хууль. Унаж яваа биетийг шууд босгох ямар ч арга байхгүй. Нэг бол унагах, эсвэл тогтоон барих хоёрхон арга бий. Манайх шууд л хөгжлийн Үндсэн хууль хийсэн. Энэ бол маш том алдаа. 1992 оны Үндсэн хууль нь чимээгүй цагийн хуульд захирагдаж, уналтыг тогтоон эдийн засгийг тогтворжуулах шилжилтийн Үндсэн хууль байх ёстой байлаа. Тэр нь 10 орчим жил л үргэлжлэх, дараа нь шинээр Үндсэн хууль боловсруулан батлах ёстой байв, бусад улс орон ингэсэн.

2. Үндсэн хууль боловсруулах турш лага байсангүй. Хөгжил-

тэй гэх хэд хэдэн улс орны Үндсэн хуулийг орчуулж байгаад аль нь гоё сайхан, чамин гэх болгоныг түүж нэгтгээд, тэр холимог хуургы нь хоол болгох гэж Б.Чимид гуай махаа зулгаасан юм билээ.

3. Аливаа хуулийг боловсруу ла-хад амин сүнс нь гэх хоёр зүйл

байдаг. Энэ нь нэг талаас төрийн засаглах тогтолцоо, нөгөө талаас Үндсэн хууль гаднын жишиг дээр биш тухайн орны үндэсний уламжлал (уламжлал шүү, онцлог биш), байршил, байгалийн тогтоц, нийгмийн хөгжлийн түвшингээр үнлэслэгдэнэ гэсэн үзэл баримтлалуудыг ерөөсөа авч хэлэлцээгүй, ийм үндэслэл байдгийг мэдээ ч үгүй байх.

Аливаа хууль нэг талаас эрх зүйн орчин, нөгөө талаас цаазлан хориглолт байдаг. Тэр хоёр тал нь харилцан уялдаж, ерөнхий дүнгээрээ баланслах байдлаар хийгдвэл амьдралд буух нь илүү дөхөмтэй байдаг аж. Гэтэл үүнийг харгалзаагүй, хариуцлага талыг бүрмөсөн орхигдуулж, эдийг засаг, өмчлөлийн субьектыг дутуудуулсан тал байгаа. Тиймээс ургийн гажигтай үндсэн хууль гэж дүгнэхэд хүргэсэн юм.

Үндсэн хууль 2000 оны эхэн хүртэл үйлчилсэн. Тэр үед л шинэ Үндсэн хууль хийх шаадлагатай байлаа. Дэвшилт гэж хэлж болохоор, нэлээд танин мэдэхүйн ойлголттой зарим улстөрч, эрдэмтэд судлаачид Үндсэн хуулиа өөрчлөхгүй бол болохгүй нь, цааш явах аргагүй боллоо гэдгийг хэлдэг байсан юм билээ. Алдаанууд ар араасаа савирч, ужгирсаар ноцтой байдалд хүрсэн, одоо бол оройтсон. Үндсэн хуулийг үндсээр

нь шинэчилж солихоос өөр ямар ч гарц үлдсэнгүй!

Өнгөрсөн жилүүдийн нийгэм, улс төр, эдийн засгийн амьдрал, бэлэн байгаа фактуудад тулгуурлан дүгнэлт гаргаж, социологийн шинжилгээ хийгээд үзэхээр 20 гаруй том алдаа гаргасан байдаг юм билээ.

Эндээс ихэнх нь концепцийн гэмээр, эсвэл огт концепцигүйн улмаас үүдэн гарсан бол зарим нь бүр маш бүдүүлэг алдаанууд байдаг юм. Эдгээр алдааг шинж байдлаар нь ангилж болно.

ЭДИЙН ЗАСГИЙН ХҮРЭЭНД

1. Эдийн засагт чанарын өөрч-лөлт хийх үедээ хуучин үйл чилж байсан төлөвлөгөөт механиз мыг бүрмөсөн үгүйсгэсэн мөртлөө хөрөнгөт нийгмийн зах зээлийн язгуур механизмыг түргэн бос-гож чадаагүй алгуурласан. Суурь үнийг зоригтой чөлөөлж зүрхлэхгүй эмээж назгайрсаар цаг алдаж, эдийн засгийг бүхэлд нь хямралд хөтлөн, хөдөлгөөний механизмын хомсдолд оруулж, динамик өсөлтийг нь зогсоон, улмаар унагасан.

2. Улсын гэгдэж байсан объек-туудыг хувьчлах замаар ка пи-та лын анхны түгээмэл хуримт-лалыг босгож чадсан атлаа түүнийгээ нэмүү өртгийн нөхөн үйлдвэрлэлийн эргэлтэнд татан оруулж чадаагүй. Менежментгүй, мэдлэггүй, сэтгэлгүй улстөр-чид голдуу хүмүүсийн гарт оруулан стратегийн алдаа гар-гаж хуваарилснаар НӨХӨН ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ТАСРАЛТ-ГҮЙ байх эдийн засгийн хууль зөрчигдөж, мөнгөн хөрөнгийн хуримтлал үйлдвэрлэлд биш хэргэлээнд зарцуулагдаад дууссан.

3. Зээлийн хөрөнгөөр дахин ху римт лалын бонд босгох гэж оролдон зарим амжилт гаргасан. Гэтэл тэр хөрөнгөө нэмүү өртөг үйлдвэрлэхэд биш, алсуураар, олон жилийн дараа тойруу замаар ашгаа өгдөг барилга, зам, тээвэр зэрэг суурь бүтцийн объектуудад түлхүү оруулж, сонгуулийн шоу хийснээр дахиад л хөрөнгийн хомсдолд орсон. Дахиад зээл, дахиад алдаа. Ашгийн эдийн засаг биш, зээлийн эдийн засагтай улс болсон.

4. Хуримтлалын херенгийн эрэлд дахин мордохдоо дотоодын эх үүсвэрийг ашиглана гэх нэрийн дор СТРАТЕГИЙН ОРД гэх гажуу бодлого зарлан уул уурхай руу хошуурцгаасан. Гаднын хөрөнгө оруулалтаар голдуу орж ирсэн мөнгөн хөрөнгө дахиад л буруу хаваарилагдсаны үрээр ОЛИГАРХ бүлэглэл үүсгэж, нөгөө талд нь улс орны эдийн засаг жирийн ард түмэнтэйгээ хамт шалан дэр унасан. Баялгийг хөдөлмөрөөр хуваарилах зохистой механизм, эрх зүйн орчин өнөөдрийг хүртэл бий болж чадаагүй яваа, цаашдаа ч бий болно гэх найдвар тун муу. Уул уурхайн салбар, гадаадын транс олигарх акулуудын аманд улам лавшран орсоор байна.

5. Эдийн засгийн конъюктур, баг таамж, эзлэхүүн, суурь бүтэц, ялангуяа прогнозлолын гол гол

ард түмнээсээ тасарч, намуудаар хайрцаглагдан, улс төрийн хатуу цэгцтэй алгоритмтай, компромат арга барилтай, хэн ч, яаж ч нэвтрэхийн аргагүй хүнд суртлын аварга том машин болон хувирлаа. Ард иргэдийн эрх ашгийг бүхэлд нь бульдозордож байна. Энэ бол маш нарийн боловсруулсан стратеги. УЛС ТӨРИЙН АЛГОРИТМ гэж юу вэ? Энэ бол цэгцтэй, дэс дараалалтай улс төрийн колончлолын систем.

17. Таваар, мөнгөний харилцаа-ны M_T_M´ томъёог улс төрд татан оруулж, албан тушаалаар буруу зөвгүй панз үсэргэх нөхцөлийг бий болгон албан тушаалаар өөрсдөдөө нэмүү ашиг бүтээж байна. Үүний үрээр АЛБАН ТУШААЛ нь ОНЦГОЙ ТАВААР болон хувирч, улмаар тэр нь нийгмийн эрүүл сэтгэлгээг мөөгөнцрийн үүсгүүр шиг эд эсээр нь нэвчин бузарласан.

18. Төрийн эрхэмсэг чанар, мон гол хүний дигнитийг улстөр-чид өөрсдөө увайгүй үйлдлээрээ унагасан. Төр нь өөрөө боловсроод, засгаа удирдан чиглүүлээд явах тогтолцоонд намууд шургалж, засгийг бүр төртөй нь удирдах гэж оролдсоор болохгүй бол унагасаар эцэст нь зорилгодоо хүрч чадсан. Уршиг нь юу болж тусав. Төрөө дээдлэн шүтдэг ард түмэн, ТӨР гэнгүүд л чихээ тагладаг хүмүүсийн олонлиг болон хувирлаа.

ЁС ЗҮЙН ХҮРЭЭНД19. Нийгмийн ухамсар нь төрийн

зүгээс зайлшгүй зохицуулалт шаарддаг зүй тогтолтойг мэдсээр байж зоргоор хаясны гайгаар өнөөдөр сахилга, хариуцлага гэж юм байхгүй болсон. Хариуцлага, сахилга, шударга ёсны талаар хуулийн төсөл ороод ирэхээр парламентын гишүүд нь хэлэлцэхгүй буцаачихдаг.

20. Гэр бүлийн хүчирхийлэл цадигаа алдсан. Энэ бол хуулийн цоорхой биш ээ, АЛДАА. Зарим улстөрч “Гэр бүлийн хүчихийлэл байгаа нь эрчүүдийг үнэлэх систем байхгүйгээс болж байна, бодлого хэрэгтэй байна” гэж УИХ дээр эрүүл бус юм ярьдаг болсон. Хүний эрх, тэр дундаа хүүхдийн эрхийг бүдүүлгээр зөрчиж байгаа үйлдлүүдээ зогсоох нь бүү хэл даамжруулсаар байна.

21. Дэлхий озоны давхрагаа цоолчихгүй тулд ногоон бодлого явуулж байхад Монголын төр байгаа НОГООН-оо сүйтгэх, хэдхэн долларт арилжих юм хийсээр байна. Энэ бол уршиг нь гарцаагүй орж ирэх болчимгүй алдаа.

Энэ бүх алдааг шинжээр нь биш субъектээр нь хуваагаад үзэхээр бараг бүхэлдээ НАМууд дээр ноогдож байгаа. Энэ нь шүүмжлэл гэхээсээ илүүтэй ДҮГНЭЛТ юм. Уншигчдад ГАРЦ хайх багахан ажил үлдээлээ. Одоо байгаа намууд лавтайяа эдгээр алдааг засахгүй ээ, яагаад гэвэл ХҮСЭХГҮЙ.

Энэ түүхэн үйлийг гагцхүү ард түмэн, сонгогчид л хийж чадна. Энэ бол эцсийн найдвар, эс чадвал МӨХНӨ!

И.ЦэрэнхүүСоциологич, памфлет нийтлэлч

хөгжүүлэх, хямралаас гарах мөчлөгийн хөтөлбөр, загвар (modulus), цэгцтэй багцалсан программ (algorithm) аль нь ч байгаагүй, одоо ч алга. Бүхэл бүтэн улсын эдийн засагт нүүдэлчний амиа аргацаасан сэтгэхүйгээр хандсаны гай гарч байна. Энэ бол эдийн засгийг засаглалаар биш улс төрийн болхи удирдлагаар хөгжүүлэх оролдлого хийж олон жил муйхарласны гор.

Нэрэлхэхдээ Кейнсээр явсан гэж дэмийрцгээх нь ард түмнээ юу ч мэдэхгүй малнууд гэж доромжилж байгаа ч юм шиг. Ард түмэн дотор тэднээс хавьгүй мэдлэгтэй, өндөр боловсролтой хүмүүс бий л дээ, уг нь. Кейнс төрийн зохицуулалтын тухай концепци дэвшүүлсэн болохоос намын зохицуулалтын тухай ганц үг ч ган хийгээгүй. Намуудыг парламентын гадна гаргаагүй, Засгийн газрыг улстөрчдөөс чөлөөлөөгүй нөхцөлд энэ алдаа засрахгүй. Энэ байдлаар цааш алхвал мэдээж дефолт хаалгаа нээчихсэн хүлээж байгаа.

НИЙГМИЙН ХҮРЭЭНД 11. Нийгэм бүхэлдээ улстөрж-

сөн. НАМ БАРААДВАЛ АМЬД-РАЛ БАДАРНА гэсэн эрүүл бус сэтгэлгээ аксиом болон тархсан. Энгийн ухамсрын тулгуур харилцаанд хүртэл тэр намын, энэ олигархын хүн гэх шинэ ойлголт орж ирсэн. Намууд нийгмийг хүйсээр нь, насаар нь, заримдаа шашнаар ангилан ялгаварлаж өмчлөн, одоо ч гэсэн нийгмийн дунд хагарал бий болгосоор байна.

12. Хөдөлмөрлөсөн нь хохирч, овсгоотой нь хождог шударга байдал нийгмийг ноёлох болов. Энэ нь баялгийг хөдөлмөрөөр хуваарилах зарчмыг алдагдуулсан алдааны үр хөврөл.

13. Нийгмийн ухамсарт олон арван жилээр бүрэлдэн, манцуйдаа бойжиж байсан ЭВ ХАМТАЧ (solidarity) зарчим салхинд хийссэн юм шиг алга болж, оронд нь бэртэгчин үзэл газар авч байна. Төр ард түмнээ хаясны хар гай энэ.

14. Баян ядуугийн ялгарал ( difference) дээд цэгтээ хүрсэн. ДУНДЧУУД-ыг анхаарлын гадна орхисноор нийгмийг бүхэлд нь авч явдаг энэ oнцгой чухал давхарга мянга мянгаараа ядуусын эгнээнд шилжсэн.

15. Мэргэжлийн залгамж халаа тасарч, өндөр мэргэжилтнүүд, технократуудын болон оюуны хөдөлмөрийг зориудаар юм шиг критергүй болгон шавхайтай хутгаж орхисон. Шавхайн дундаас хэдэн улстөрчид нь өөрсдөдөө VIP гэсэн чамин нэр хайрлан цэцэглэж байна. Тэд өөрсдийнхөө бодлыг салбарын бодлого болгон өргөмжилдөг болсон.

УЛС ТӨР, ЗАСАГЛАЛЫН ХҮРЭЭНД

16. Төр, Засгийн газар нь засаг-лалын алгоритмыг намуудад зүгээр л мөнгөөр худалдчихсан. Энэ бол 25 жилийн түүхэнд гарсан хамгийн том алдаа. Одоо засаглалын алгоритмын оронд УЛС ТӨРИЙН АЛГОРИТМ түгээмлээр ноёрхож байна. Төр

Концепцигүйн том алдаанууд

үзүүлэлтүүдийг анхнаас нь дэндүү хийсвэрээр өндөр үнэлэн буруу тооцоолж, жижиг эдийн засагт хүнд ачаалал үүрүүлэн сөхрүүлсэн. Угаас тогтоосон критерүүд нь бүгд алдаатай байсан болохоор тооцоогүй эрсдэлд эрсэдсэн.

6. Эдийн засгийн хуримтлал, нийг мийн хэрэглээний 75:25 гэсэн зохистой баримжааг барим талсан жил байхгүй. Тансаг хэргэлээтэй, хуримтлалгүй орон болж хувирлаа.

7. Үндэсний валютад девальваци үүсгэж, өнөөдөр улсын алтан фондон баталгаа нойл заачихсан. Мөнгөний бодлого алдагдаж, үндэсний аюулгүй байдалд занал-хийлэл бий боллоо гэсэн үг.

8. Мөнгөний таван функц бол эдийн засгийн гүн гүнзгий агуулгатай, чухал зүй тогтол гэдгийг ерөөсөө авч хэлэлцэлгүй явсаар ирсэн. Заримыг нь хэт-рүүлж, зарим функцыг орхигдуулж доголсоор эцэст нь зээлжих зэрэг-лэлийн баталгаагүй орны тоонд жагслаа. Орлогын эх үүсвэрийн хомсдолд орсон иргэн хүн амьдралын баталгаагүй болох үзэгдэл бодитой боллоо. Хотлоороо мөнгөний БООЛ болцгоов.

9. Мөнгө олдвол зад архиддаг, мөн гөгүй үедээ царайчилж яв-даг согтуу толгой шиг ХӨЛЧҮҮ ТӨСӨВ-тэй 25 жилийн нүүр үзлээ. ТЭГЛҮҮЛЭХ КОНЦЕПЦИ гэгчийг нэг удаа ч хэргэлээгүй. Арай эрүүл сэтгэхүйтэй, эдийн засгийн баримжаатай улстөрчид нь ДНБ ялимгүй ч гэсэн өсөлттэй байдлаа ашиглаад зориг гаргаад тэглүүлье гэж хэчнээн хашхираад ч нэмэр болсонгүй. УИХ-ын жалга дов хөөцөлдсөн, хөдөөнөөс голдуу сонгогдсон хөлдүү дийлсэн олонх гишүүдийн шахалтаар сонгуулийн пиар хийцгээн бас л алдагдалтай төсөв баталж орхив. Цаашдаа энэ алдааг засах боломж бараг гарахгүй, зээлийн төлөлт төсвийн нэмэгдэл ачаалал болон орж ирнэ.

10. Санхүүгийн эх үүсвэр дээр хатуу үндэслэсэн эдийн засгийг

• Төр, Засгийн газар нь засаглалын алгоритмыг намуудад зүгээр л мөнгөөр худалдчихсан. Энэ бол 25 жилийн түүхэнд гарсан хамгийн том алдаа.

• Одоо байгаа намууд лавтайяа эдгээр алдааг засахгүй ээ, яагаад гэвэл ХҮСЭХГҮЙ. • Түүхэн үйлийг гагцхүү ард түмэн, сонгогчид л хийж чадна. Энэ бол эцсийн найдвар.

С.Батсайхан / ЗГМ©

ZGM DAILY2019.08.28, WEDNESDAY~ №145 (1197) 7THE OFFICIAL GAZETTE

President delivers speech at Am-Cham monthly meeting

Total revenue of top companies raises

Tavantolgoi JSC accounted for 44 percent of the total revenues.

Top 20 index up 0.33 percent, to 19,388.49 points

MSE holds open meeting in rural areas

Market cap stands at MNT 2,47 trillion.Local citizens and corporates were provided with basic capital market concepts.

ZGM: HIGHLIGHTS

POLITICSPresident of the Russian Federation Vladimir Putin is to arrive in Mongolia on September 2. President Battulga Khaltmaa will wel-come him on September 3 at the Central Square.

ECONOMYRepresentatives of the Ko-rea Securities Finance Cor-poration visit the Financial Regulatory Commission of Mongolia and held busi-ness talks with Mongolian officials. The corporation was established in 1955 to promote the development of Korea’s capital markets by providing funds to the securities market.

Top 20 index up 0.33 per-cent, to 19,388.49 points. MSE A index decreases 0.03 percent, to 8,951.34 points. MSE B index drops 0.05 percent, to 7,824.85 points. Market cap stands at MNT 2,47 trillion.

SOCIETYThe Su-30СМ fighter jets of Russia’s 234th Air Force Aerospace were landed on Monday at the Chinggis Khaan International Airport. The team, consisting of highly skilled pilots, will perform the flight at Khui Doloon Khudag on the occasion of the 80th anni-versary of the victory of the Khalkh River Battle.

“Let’s unite our power: Youth Leadership” fifth national forum on youth development was organized on August 25 in Ulaanbaatar with the participation of the Mongolian Prime Minister Khurelsukh Ukhnaa.

Aminaa.UZGM

80 of 200 MSE-listed companies have announced financial results for H1

The total net profit of the top 12 largest companies which lead the top 20 Index by trading volume

He affirmed Mongolia’s willingness to expand economic cooperation with the U.S.

and activity reached MNT 52 billion. For example, LendMN NBFI JSC’s net profit doubled and totaled MNT 2.5 billion. As of August, 80 of 200 MSE-listed companies have announced their financial results for the first half of 2019.

Tavantolgoi JSC accounted for 44 percent of the top 20 index’s total revenue. The company’s net profit increased 19 percent, to MNT 23 billion compared to the same period of last year. Sales revenue of the company reached

MNT 123.7 billion, increasing by 36.7 percent as the coal price and exports were stable. SUU JSC, one of the main players in the food sector, also increased its net profit by 71 percent, to MNT 4.79 billion.

However, some companies’ net profit did not grow but the sales revenue rose. Gobi JSC, one of the biggest companies in the cashmere industry, saw a growth. The company’s sales revenue increased by 23 percent, to MNT 68.3 billion. Gobi is

planning to expand its operation into several global markets.

In addition, APU JSC’s sales revenue increased by 2.8 percent, to MNT 102.3 billion, even though the company’s income has decreased. As the expense of the company rose by MNT 12.25 billion, profit shrunk.

Although the profitability of the companies is different, an increase in sales revenue has resulted in the semi-annual reports.

Total revenue of top companies raises

Top 20 index(by units)

19,388.4910,000

15,000

20,000

25,000

30,000

POLITICS

President attends AmCham monthly meeting

The President of Mongolia Battulga Khaltmaa delivered the keynote speech for the August monthly meeting of the American Chamber of Commerce (AmCham) in Mongolia. The President stated that parliamentary elections can pose unstable political conditions, which negatively affect entrepreneurs and investors.

Mr. Battulga also affirmed that he is looking forward to expanding economic cooperation with the U.S, Mongolia’s new Strategic Partner. Currently, total trade turnover is only at 1.7 percent for Mongolia and noted that a roadmap for economic expansion of the strategic partnership should be created. He further stated that Mongolia lacks standardized technologies and investments and that he hopes AmCham Mongolia will implement some projects to address these issues.

“The United States is our third neighbor, an important political and economic partner for us. The development of trade and investment cooperation with the United States is highly important to Mongolia. As you know, I have made an official meeting with President Donald Trump at the White House and announced that the relations between our two countries reached the “Strategic Partnership” level. Currently, there are five to 10 projects that are ready to be implemented, which will be supported by the government and approved by Parliament,” the President said.

FX MARKET

RUB/MNT rate(one month to date)

USD/MNT rate(one month to date)

CNY/MNT rate(one month to date)

42₮

41.5₮

41₮

2670₮

2665₮

VII/18

VII/18

VII/10 28 VIII/1 25

28

25 30

VIII/6

VIII/7

25

25

386₮

384₮

382₮

380₮

378₮

373.87₮

2,672.03₮

40.46₮

SOCIETY

MSE holds open event to demonstrate capital market knowledgeIn order to improve capital

market knowledge of rural citizens, Mongolian Stock Exchange (MSE) JSC organized ‘Capital Markets

Open Day’ event in Arkhangai and Khuvsgul provinces on August 19-24, 2019 in cooperation with Mongolian Central Securities

Depository, Erdenes Tavantolgoi JSC and Goodsec LLC.

During the event, the training covering basic capital market

concepts and the ways to participate in the market through investing and capital-raising were provided to local citizens and corporates.

Өдрийн хэмнэл

8 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2018.08.28, ЛХАГВА ~ №145 (1197)

“Надтай үлдээч” уянгын жүжигХаана: Улсын Драмын Эрдмийн ТеатрХэзээ: 2019.09.06 Тасалбарын үнэ: ^10-25 мянга

XXX trap hip hop partyХаана: Төв цэнгэлдэх хүрээлэн Хэзээ: 2019.08.30Тасалбарын үнэ: ^15-30 мянга

Галзуу Хот Шоу ДрамХаана: МҮЭСТОХэзээ: 2019.08.28-09.01Тасалбарын үнэ: ^15-18 мянга

Игорь Моисеев бүжгэн жүжиг Хаана: Соёлын төв өргөө Хэзээ: 2019.09.03-04-ний 19.00 цагт Тасалбарын үнэ: ^20, 30, 100 мянга

Авьяас асгарсан шөнөХаана: Бишрэлт Плаза зочид буудалХэзээ: 2019.08.31Тасалбар: ^10 мянга

Ideree's Fresh Night V.9Хаана: UB Comedy ClubХэзээ: 2019.09.10Тасалбарын үнэ: ^38500

ТВ ХӨТӨЛБӨР

ЗУРХАЙ

Билгийн тооллын 28Намрын тэргүүн хар бич сарын дөрвөн ногоон мэнгэтэй улаагчин тахиа өдөрҮс засуулбал: Хэрүүл тэмцэл ирнэНаран ургах, шингэх: 06.03-19.42Барилдлага: ҮхэхШүтэн барилдлага: ХүрэлцэхүйСуудал: Уул

Аргын тооллын наймдугаар сарын 28. Буд гараг. Билгийн тооллын 28. Найралт эх одтой, улаагчин тахиа өдөр. Өдрийн наран 06.03 цагт мандан, 19.42 цагт жаргана. Тухайн өдөр үхэр жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба могой, морь жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр элдэв үйлд хянуур хандах хэрэгтэй ба ан, гөрөө хийх, мал адгуус муулах, лус тахих, хагалгаа хийлгэх, гэр бүрэхэд сайн. Мод суулгах, нарийн зөвлөгөөн хийх, сэтгэлд сэвтэй газар очиход муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, бар, туулай, морь, хонь, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод баруун хойш мөрөө гаргавал зохистой.

07:00 "Өглөө" хөтөлбөр

09:50 "Аравт" морин цэргийн уралдаан /3-р хэсэг/

11:20 Миний нэрийн хуудас

16:40 "120/80" эрүүл мэндийн нэвтрүүлэг

18:00 Хөгжлийн замаар: "Жижиг дунд үйлдвэрлэл-1"

21.10 "Нээлттэй хором" нийгмийн ток шоу /шууд/

09:00 "Америкийг бүтээсэн эрхмүүд" нэвтрүүлэг

11:00 "Блумбергийн ярилцах цаг" нэвтрүүлэг

13:00 "Сая долларын суутан" нэвтрүүлэг

16:00 "Америкийн суутнууд" нэвтрүүлэг

19:30 "Эврика" нэвтрүүлэг

22.00 "Суутнуудын намтар" нэвтрүүлэг

07:05 "Монголчууд ХХ зууны эхэнд" нэвтрүүлэг

10:00 "4 өнгө" цаг агаарын хөтөлбөр

12:05 "Аугаа зуун" ОАК 2-р бүлэг 7-р анги

16:10 "Ээж" ОАК 2-р анги

20:40 "Дэлхийн атлас" нэвтрүүлэг

23.20 "Ээж" ОАК 3-р анги

10:00 "Бяцхан оцон шувуу Пороро" хүүхэлдэйн кино /season-4/ 1-4-р анги

12:00 Хөтөч мэдээллийн хөтөлбөр

17:00 "Ороод гараач" /season-2/ 27-р хэсэг

19:00 Оргил цаг мэдээллийн хөтөлбөр

21:00 "Бүтэлгүй Севкат" ТОАК 123-р анги

23.30 Үдшийн мэдээ

ЗГМ: СҮДОКҮ

6 4 5 7 2 3 9 1 8

5 7 3 1 4 2 8 6 9

1 9 2 6 8 4 7 5 3

8 1 9 3 6 7 2 4 5

2 6 4 8 9 5 3 7 1

9 8 1 4 7 6 5 3 2

7 3 6 9 5 1 6 2 4

3 5 7 2 1 8 4 9 6

4 2 6 5 3 9 1 8 7

(Өмнөх дугаарын хариу)

1 6

4 5 9

1 7 4

2 5

9 2

8 3 7

3 6

6 2

1 7 4 3

ФОТО АГШИН

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

БОСООГООР:1. Нийслэл хотын бэлгэ тэмдэг2. Бохир вирус

3. Эцэс4. Сони корпорацийг үндэслэгч ... Мората5. Бууны эд анги

УБ-ФРАНКФУРТ 09.40 13.00ФРАНКФУРТ-УБ 14.30 05.20УБ-БЭЭЖИН 06.10 08.25БЭЭЖИН-УБ 09.30 12.00УБ-СӨҮЛ 08.40 12.50СӨҮЛ-УБ 14.20 17.00УБ-ТОКИО 07.45 13.40ТОКИО-УБ 14.40 19.15УБ-КАНСАЙ 08.50 13.50КАНСАЙ-УБ 14.50 18.40УБ-ХОНКОНГ 12.50 17.20ХОНКОНГ-УБ 18.20 23.00

МОСКВА-УБ 21.35 07.30УБ-ЭРХҮҮ 21.10 02.40ЭРХҮҮ-УБ 15.35 06.20УБ-СҮХБААТАР 21.15 05.12СҮХБААТАР-УБ 20.55 05.03

Ж.Гэрэлчулуун / ЗГМ©Хүүхэд ахуй наснаасаа морь унаж өссөн хүмүүсийн тэнцвэрийн мэдрэмж харьцангуй өндөр хөгжсөн байдаг бөгөөд өтөл насандаа таяг тулах магадлал төдий чинээ буурдаг тухай Traveller сэтгүүлд онцолжээ.

УВС 28o

9o

ХОВД 28o

10o

ЗАВХАН 26o

6o

БАЯНХОНГОР 25o

8o

ГОВЬ-АЛТАЙ 23o

9o

ӨВӨРХАНГАЙ 23o

9o

АРХАНГАЙ 24o 9o

ХӨВСГӨЛ 21o

8o

БУЛГАН 19o

8o

ТӨВ 20o

6o

ДУНДГОВЬ 23o 9o

ӨМНӨГОВЬ 24o

15o

ГОВЬ-СҮМБЭР 22o

9o

ДОРНОГОВЬ24o

12o

СҮХБААТАР 20o 9o

ХЭНТИЙ 20o

8o

СЭЛЭНГЭ 24o

9o

ОРХОН 22o

7o

ДАРХАН-УУЛ 25o

9o

ДОРНОД 20o

8o

БАЯН-ӨЛГИЙ 26o

9o

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР IX.01 27o

12o7 м/с

5 м/с

Үүлшинэ

VIII.29 23o

9o5 м/с

4 м/с

Багавтар үүлтэй

VIII.28 21o

7o6 м/с

4 м/с

Багавтар үүлтэй Үүлшинэ

VIII.30 24o

10o 5 м/с

4 м/с

5 м/с

5 м/с

Үүлшинэ

VIII.31 25o

10o

ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

6. Ази, Европыг заагласан томоохон хот10. Морины эмээлийг чангалах уяа12. Нийслэл хот орчмын нэгэн гол13. Гэрлэн бүрхүүлээ бие даан сэргээх ухаан

ХӨНДЛӨНГӨӨР:1. Монгол ардын үлгэр "Эрийн сайн ..."7. Хувиараа алт олборлогчдыг нэрлэсэн нэр8. Сервантесийн алдарт бүтээл9. Сайхан, үзэсгэлэн

11. Ихэс ...13. Иемений эдийн засгийн нийслэл14. Модонд үсэрдэг муурамж15. Хэнтий аймгийн

Өмнөдэлгэр сумын харъяат улсын баатар16. Хүйн голоос эх авч Орхон голтой нийлэн Байгаль нуурт цутгадаг гол

Өмнөх дугаарын хариу / 08.26

Жижгээ, Цогтоо хоёр Кино урлагийн дээд сургуульд анх танилцсанаас хойш ах дүүсийн харилцаатай болж, олон жилийн турш хамтдаа уран бүтээл хийнэ. Гэтэл жүжигчний карьер нь дөнгөж эхэлж байсан Жижгээ хорт хавдар тусаж, хүнд цохилтод оров. Цогтоо ахдаа туслахын тулд өөрийн чадах бүх аргаа хэрэглэнэ. Жижгээ өвчнөө анагаахын тулд донор хайж эхлэв. Ингээд хамаатны ах Нямбууг донороо болгохоор сонгосноор ээдрээтэй асуудлуудтай тулгарах болно.

Найруулагч .Амртүвшингийн бүтээл “Өндгөн толгойт” инээдмийн уран сайхны кино наймдугаар сарын 22-ноос кино театруудын дэлгэцнээ гарч эхллээ. Киноны гол дүрд У.Цогтбаяр, Г.Лхагвацэрэн, Г.Алтаншагай нар тогложээ.

“Өндгөн толгойт”-ны дууль

1

7

13

10

8

9

11

15

14

16

12

42 53 6

Х

Д

Ж

Т

Н

Р

М

Ч

Э

ӨА

Д

БА

Т

Т

Х

О

Э

Г

А

НТ

А

А

А

О

А

О

Г

И

Ц

Н

А

Н

Х

Л

Г

ЛА

Н

А

А

Д

Н И

ЛЛ

А

Р

О

Э

А

А

У АА АА Л

Ц РР

У

С

ЭЖ

А

Г Х

ХМ

А

Т

А

Ү

РИ

Г

Э№5341, РД:1056328 гэрчилгээний

дугаар бүхий “Цэнхэр сүлд” нийгэмлэг ТББ-ын тамгыг гээгдүүлсэн

тул хүчингүйд тооцов.

ХҮЧИНГҮЙД ТООЦОВ

2018.08.28, ЛХАГВА ~ №145 (1197)

ЭДИЙН ЗАСАГ9ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

> 10 > 10 > 10

Хаалттай нисэх буудалд Ираны далбаатай онгоц буухад Ираны Гадаад хэргийн сайд Жавад Зариф гарч ирлээ.

WV компани цахилгаан автомашины борлуулалтаар Tesla-г гүйцэж түрүүлэх зорилготой.

Дөрөв дэх онгоцондоо өөрчлөлт оруулж буй Allegiant-ын жишээг бусад нь хуулбарлаж байна.

Францын Биарриц дахь Ираны сайдын “адал явдал”

VW группийн гол үйлдвэрлэгч ашгаа өсгөхөөр эрмэлзэж байна

Агаарын компаниуд хөл жийх зай гаргаж эхлэв

Свейнунг СлейрНэг их наяд ам.долларын

хөрөнгөтэй Норвег улсын баялгийн сан 700 тэрбумын нөөцтэй хувьцааны хуримтлалаа АНУ-ын зах зээл рүү шилжүүлж, дэлхийд тэргүүлэгч технологийн компаниудаас томоохон багц авч эхлэхээ зарлав. Тус улсын төв банкны дэд захирал Эгил Матсен мягмар гарагт сангийн хувьцааны индексийн талаар танилцуулга хийхдээ хувьцаа худалдан авалтын газар зүйн чиглэлийг тайлбарлажээ. Өнгөрсөн оны эцсээр Сангийн яам баялгийн санд хандаж, хөрөнгө оруулалтын

төлөвлөгөөгөө танилцуулах үүрэг өгсөн.

Хэдэн удаа хойшлогдсон боловч эцсийн хугацаа энэ сард дуусаж байгаа тул төлөвлөгөөгөө танилцуулж байгаа аж. Ноён Матсен Нью -Йоркт сэтгүүлчдэд хэлсэн үгэндээ албан ёсны мэдэгдлээ энэ сардаа багтаан гаргана гэв. Норвегийн сан Европт голдуу хөрөнгө оруулдаг авч АНУ-ын зах зээлээс хангалттай ашиг авчрахгүй байна гэсэн асуулт гарсан юм. Бодлогын өөрчлөлт хийснээр Microsoft, Apple, Amazon гэх мэт технологийн аваргуудыг оруулаад Америкийн

Норвегийн баялгийн сан АНУ-ын хувьцаа руу шилжлээ

ОУВС-хамгийн том зээлд эрсдэл учраад байна

◄1ОУВС-гийн төлөөлөгчид бямба

гарагт Аргентинд ирээд бодлого боловсруулагчидтай даруйхан уулзаж, хориод жилийн өмнө тохиолдсон хоёр хувилбарын аль нэгийг сонгох шаардлагатай нүүр тулгарав. Ирэх сард шилжүүлэх 5.3 тэрбумыг хойшлуулж, байдлыг бүр муутгах эсвэл хөтөлбөрийн ирээдүй тодорхойгүй байгаа ч мөнгийг өгөх хоёр зам байна. Сангийн төлөөлөгчид сөрөг хүчний удирдагч Альберто Фернандестэй уулзаж, эдийн засгийн төлөвлөгөөг нь судлах зорилготой аж.

Хэдийгээр шийдвэрлэх сонгууль хоёр сарын дараа болох ёстой ч ажиглагчид Макрийг хэдийн тооцооноос хасжээ. Сангийн Өмнөд Америкийг хариуцсан төлөөлөгч асан Хектор Торрес “ОУВС асар их мөнгөнөөс гадна нэр хүндээ бооцоонд тавьсан. Гэтэл хөтөлбөр амжилтад хүрэхгүй байгаа нь гайхал төрүүлж байна. Есдүгээр сард мөнгө шилжүүлэх нь хүнд шийдвэр болно” гэжээ.

Энэ сарыг хүртэл Аргентин сангийн тавьсан хүүгийн төлбө-рөөс бусад болзлуудыг хэрэг-жүүлж ирсэн. Гэтэл сонгуульд ялагдсанаас хойш Макригийн Засгийн газар бодлогоо алдаж эхэлжээ. Эрх баригчид түлшний үнийг царцааж, татаасыг нэмэх арга хэмжээ авч, Аргентины ядуусыг песогийн уналтаас хамгаалахыг оролдов. Түүнчлэн төв банк песогийн ханшийг барихын тулд валютын нөөцөө

Bloomberg NewСупермэн хочтой Ли Кашин бол Хонконгийн хамгийн алдартай баян хүн. Гэхдээ олны нүдэнд тэр бүр өртдөггүй Квокийн гэр бүл арлын үл хөдлөхийн зах зээлийг хянаж, 38 тэрбум ам.долларын хөрөнгө эзэмшиж байгаа нь хотдоо нэгдүгээрт, Азид дээгүүр жагсана гэж шинжээчид тооцжээ. Тэдний бизнесийн эзэнт гүрэн засаг захиргааны эсрэг хөдөлгөөний үед хамгийн ихээр хохирч магадгүй байна. Учир нь жагсагчид байрны үнийн өсөлт, үл хөдлөхийн магнатуудын нөлөөг эрс шүүмжилж байгаа. “Газар ба эрх баригч анги” номыг зохиогч Алис Пун “Энэ бол хүмүүсийг бухимдуулдаг нэг асуудал. Тэд газрын бодлогод нөлөөлж чаддаггүй учир залуус өөрийн орон сууцтай болж чадахгүй байна. Энэ уур хилэн эртнээс хуримтлагдсан” гэж бичжээ. Түүнчлэн жижигхэн арлын нөөц газрын ихэнх хэсэг цөөн баячуулын гарт төвлөрч байгаа нь шүүмжлэлийн бай болж буй.

Жиншан ХонгХятадад спортын гутал үйлдвэрлэлээр тэргүүлэгч Anta Sports Products компани гадаад зах зээлд хөлж тавьж байгаа ч худалдааны дайны улмаас эрсдэл нэмэгдлээ гэж үзэж байна. Anta-гийн санхүүгийн захирал Лай Шисиан “Өмнө нь манайх зөвхөн эх газрын зах зээлд төвлөрч, гадаад нөлөөг бараг мэдэрдэггүй байсан. Гэвч одоо борлуулалт ба хангамжийн сүлжээ нь дэлхийг хэрсэн учир бүх зүйл дээр худалдааны дайны нөлөө мэдрэгдэж байна” хэмээн өгүүлжээ. Тус компанийн гадаад тэлэлт тарифын улмаас Хятадын барааны үнэ өсөж буй эгзэгтэй үетэй таарлаа. Эднийх Финландын Amer Sports компанитай 5.2 тэрбум ам.долларын хэлцэл байгуулж, гадаад бизнесээ өргөжүүлэхээр тохиролцсон. Фужианд төвтэй тус компани Зүүн өмнөд Азид сүлжээгээ байгуулсан нь худалдааны дайны нөлөөг зөөлрүүлэхэд тусална гэж ноён Лай ярьжээ.

Хелен ФокеБразилын Амазоны ойд гарсан түймрийн талаар Бразил, Францын хооронд маргаан үүсээд байгаа. Дээр нь Бразилын Ерөнхийлөгч Хэйр Болсонаро Францын тэргүүн хатагтайг дайрч шоглосон мессеж бичсэн нь маргаанд гал нэмсэн хэрэг болов. Болсонора нийгмийн сүлжээнд тавьсан хоёр тэргүүн хатагтайн зургийн дор “Одоо та нар Макрон Болсонаро руу дайраад байгааг ойлгож байгаа биз” хэмээн бичсэн аж. Эммануэл Макрон хариуд нь “тэр өөрийнхөө залуу эхнэрийг миний эхнэртэй харьцуулсан нь үл хүндэтгэсэн хэрэг” гээд удахгүй Бразилын ард түмэн тохирох Ерөнхийлөгчтэй болно гэдэгт итгэж байна гэжээ. Макрон эхнэрээ өмгөөлөн “Маш гунигтай явдал. Түүний хувьд ч, Бразилын ард түмний хувьд ч тэр. Бразилын эмэгтэйчүүд Ерөнхийлөгчийнхөө үгнээс ичиж байгаа байх” гэсэн байна. Өмнө нь Францын Ерөнхийлөгч Бразилын тал түймрийг хэрхэн унтрааж байгааг шүүмжилж, Европтой чөлөөт худалдааны гэрээ байгуулахыг эсэргүүцнэ гэж мэдэгдсэн юм.

Хонконгийн бослого тэргүүн баячуудад хүндээр тусаж магадгүй

Худалдааны дайн Хятадын гутал үйлдвэрлэлд нөлөөлөв

Бразилын ард түмэн Ерөнхийлөгч-ийнхөө үгнээс ичсэн байх гэв

шатааж байна. Грекийн хямралын дараа ОУВС Аргентиных шиг том зээлийн хэсгийг шилжүүлэх бүртээ биелэлтийн үнэлгээ хийх журам нэвтрүүлсэн.

Үүнээс зээлдэгч өрөө төлөх чадвартай байх, хувийн зээл татах зэрэглэл сайн байх гэсэн хоёр шалгуур Аргентины өнөөгийн нөхцөлд амин чухал юм. Гэвч зах зээлийн талаас нь хянаж үзэхэд тус улс эдгээр шалгуурт нийцэх

чадамж доошилжээ. Иймээс ОУВС зээлийн нөхцөлөө эргэн харах, хугацааг сунгах гэх мэт цөөн алхам хийх боломж бий. 2015 онд Украинд олгосон зээл ийм замаар явсан саяхны жишээ байна.

Сөрөг хүчний удирдагч Фернандес 2001 онд сантай хамт ран ажиллаж байсан туршлагадаа дулдуйдан “Хэрэв би Ерөнхийлөгчөөр сонгогдвол

Аргентинд дефолт болохгүй” хэмээн амлаж байгаа. Тэрбээр Аргентинд өсөлтийг сэргээх боломж олгохын тулд сангийн хөтөлбөрийг эргэн харах ёстой гэжээ. Түүнчлэн хувийн хөрөнгө оруулалт татах хууль санаачилж, сангийн зээлийн эргэн төлөлтийг хойшлуулах алхам хийж магадгүй гэж шинжээчид тэмдэглэв.

Аргентины жирийн иргэд ОУВС-гийн талаар тааруухан дурсамжтай байдаг. Тэд хориод жилийн өмнөх томоохон хямралд санг буруутгасан хэвээр байгаа учир Макри ОУВС-д хандсан нь эхнээсээ эрсдэлтэй алхам байсан. 2001 оны сүүлээр төсвийн зорилтуудыг хэрэгжүүлж чадаагүй учир сангаас авах зээлийн хэмжээгээ нэмэгдүүлсэн аж. Гэтэл иргэд сандралд орж, банкнаас хадгаламжаа татаж авахаар очиход эрх баригчид мөнгийг нь царцаасан байв. Хэрэв хүмүүсийн итгэл алдарч, банк руу гүйвэл тэр үеийн байдал давтагдах эрсдэл бий.

Аргентинд засаг солигдоход дөрвөн сарын хугацаа хэрэгтэй. Сангийн захирал Кристин Лагард мөн Европын төв банк руу шилжиж байгаа. Удирдлагын хоосон орон зай бас нэмэлт хүндрэл учруулж болозошгүй юм. Нью-Йоркт төвтэй EMSO хөрөнгийн сангийн ахлах судлаач Патрик Эстеруалес “ОУВС хүндхэн байдалд орчихоод байна. Хэрэв 100 доллар зээлсэн бол таны асуудал. 100 саяыг зээлсэн бол банкны асуудал гэдэг үг санаанд орлоо” хэмээв.

хувьцаа руу сангийн мөнгө цутгах бололтой.

Ноён Матсен “Бид энэ асуудлыг нарийн судалж байгаа. Ихээхэн цаг зарцуулж, зарим дүгнэлт хийсэн” хэмээн тайлбарлав. 2012 онд сангийн хувьцаа худалдан авалтыг нутгаар хуваарилсан журам баталжээ. Тухайн үед төв банк хөрөнгө оруулалтыг дэлхийн зах зээл рүү чиглүүлэх ёстой гэсэн удирдамж өгсөн байна. Гэхдээ ямар ч өөрчлөлтийг урт хугацаагаар тооцож зохицуулах ёстой гэсэн шийдэлд хүрсэн юм. Ноён Матсен “2012 онд бид

одоо байгаа журмыг нэвтрүүлж, хадгалах шийдвэр гаргасан” гэжээ.

Геополитикийн томоохон шилжилт Норвегийн баялгийн сангийн бодлогын өөрчлөлтөд ихээхэн нөлөө үзүүлж байна. Тус сан нийт хөрөнгөн дэх хувьцааны жингээ 70 хувьд хүргэсэн авч шинэ зах зээлүүдийн хувьцаанаас зайлсхийж эхэлсэн. Түүнчлэн үл хөдлөх хөрөнгө худалдан авах төлөвлөгөөт зорилтоо багасгасны дээр сэргээгдэх эрчим хүчний дэд бүтцэд хөрөнгө оруулж эхлээд байна.

85.4Microsoft Corp

Apple Inc

Amazon.com Inc

Nestle SA

Alphabet Inc

Royal Dutch Shell Plc

Roche Holding AG

Novartis AG

Facebook Inc

Berkshire Hathaway Inc

79.2

69.2

69.1

60.3

54.8

46.3

42.8

42.5

37.2

Норвегийн баялгийн сан дахь АНУ-ын компаниудын хувьцааны багц(тэрбум норвег крон)

2018

2018/VI IX8 XII 2019/III VI

2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026

30$ОУВС-гаас авсан ОУВС-д төлөх

Аргентины ОУВС-гаас авсан зээлээ төлөх хуваарь(тэрбум ам.доллар)

20

10

0

-2

0

ОУВС-гийн зээлийн хугацаанд Аргентины ДНБ-ий өсөлт ахисангүй(хувиар)

2

4

10 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2018.08.28, ЛХАГВА ~ №145 (1197)

Эдийн засаг

Дрезден дахь цахилгаан

хөдөлгүүрт e-Golf угсрах

үйлдвэр.

Дөрөв дэх онгоцондоо өөрчлөлт оруулж буй Allegiant-ын жишээг бу сад нь хуулбарлаж байна.

Арне ДелфсНям гарагийн оройн зоогийн

дараа Британийн Ерөнхий сайд Борис Жонсон Францын Ерөнхийлөгчид хандан “Сайн тоглолоо” хэмээн үг нэмэрлэв. Учир нь АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп болон Их-7-гийн бусад удирдагчид Иран, ялангуяа Оросын талаар нэлээд санал зөрсөн бололтой. Гэхдээ 41 настай Макрон “Би дуусгаагүй шүү” хэмээв. Зоог дууссаны дараа сэтгүүлчид Flightradar аппликейшнээс хараад Биатрицад онгоц бууж байгааг мэдсэн юм. Хаалттай нисэх буудалд Ираны далбаатай онгоц буухад Ираны Гадаад хэргийн сайд Жавад Зариф гарч ирлээ.

Трамп 2018 онд Ираны цөмийн гэрээнээс гарахаа мэдэгдсэнээс хойш Их-7 уг суудлаар санал зөрөөд буй. Европын орнууд гэрээг аврахыг эрмэлзэж байгаа ч АНУ байр сууриа өөрчлөхөөс татгалзсаар ирсэн. Ноён Зариф өөрөө хоригт хамрагдсан тул саяхан Нью-Йоркт ирэхэд хөдөл гөөнийг нь хязгаарлаж байв. Ираны Гадаад хэргийн сайдыг Трамптай нэг газар урьж ирүүлсэн нь Цагаан ордны захиргаанд өдөөн хатгалга мэт санагдаж болзошгүй байв.

НҮБ-д АНУ-ын Элчин сайдаар сууж асан Никки Халей энэ талаар твиттертээ “Энэ бол Трамп болон Их-7-гийн бусад удирдагчдад хүндэтгэлгүй хандсан явдал. Иран терро ризмыг дэмжиж, үхэл гэдэг уриагаа тунхагласаар байгаа. Зальтай Макрон үүнийг хийсэн нь мэдрэмжгүй хэрэг” хэмээн бичжээ. Дээд уулзал-тын зөвлөгчид Зарифын ирснийг Макроны “хачирхалтай үйлдлийн нэг” гээд гайхаж, үл тоомсорлохоор хандаж буй

бололтой.Европын бусад удирдагчид

Трамптай зөөлөн харилцаж, худал дааны хямралыг намдаахыг ятгах найдвар тавьж байсан ч Макроны алхам бүхнийг бусниулж орхив. Ираны сайдыг суулгасан цуваа хотын төв рүү ойртох үед Макрон Меркельтэй хамт Африкийн хөгжлийн асуудлаар хэвлэлийн бага хийж байсан ч Зарифын айлчлалын талаар ямар ч асуултад хариулахаас татгалзав. Макроны төлөвлөгөөг мэдэх эх сурвалжийн ярьснаар Ерөнхийлөгч баасан гарагт Парист Зарифтай уулзах үедээ энэ санааг сэдсэн хэмээн тайлбарлажээ.

Францын Ерөнхийлөгч бямба гарагт Трампыг Биар-

рицад хүлээн авахдаа Тегеран цөмийн гэрээг дагаж мөрдвөл нефтийн экспортоо нэмэхийг зөвшөөрөх санал тавьсан байна. Гэвч АНУ-ын төлөөлөгчид болон уулзалтыг зохион байгуу-лагчдын хооронд үл ойлголцол үүсэж эхэлсэн юм. Цагаан ордон уур амьсгалын асуудалд голлон анхаарахад дургүйцсэн бөгөөд нэгэн зөвлөхийн хэлснээр Парис Ерөнхийлөгчийг нь төөрөгдүүлж, хэлэл цэх асуудлыг санаатайгаар б уд л и а н т у у л ж байгаа аж. АНУ-ын алба ныхан “Зарифын төлөв-

Францын Биарриц дахь Ираны сайдын “адал явдал”

Кристоф РаувальдДан цахилгаан хөдөлгүүрт

автомашинд шилжих нь үнэтэй тусаж байна. Тиймээс ХБНГУ болон хилийн чанадад эдийн засаг нь муудсаар байгаа ч Volkswagen группийн (VW AG) гол брэнд, мөн ижил нэртэй компани ирэх хэдэн жилд ашгаа өсгөх зорилго тавилаа.

Автомашин үйлдвэрлэлийн салбар дахь хамгийн том хүчин чармайлт бол цахилгаан хөдөлгүүрт машиныг хэрэглээнд нэвтрүүлэх юм. Ажил нь ид яваа VW компани 2025 он гэхэд зай хураагууртай нэг сая тээврийн хэрэгсэл үйлдвэрлэхээр төлөвлөж буйг VW-ын гүйцэтгэх захирал Ральф Брандстаттер сэтгүүлчдэд мэдэгдлээ. Герман брэнд 2022 он гэхэд үйл ажил-лагааны ашгаа зургаан хувьд хүргэхээр төлөвлөсөн нь энэ оны эхний зургаан сарын 5.2 хувьтай үзүүлэлтээс их байгаа юм.

Борлуулалтаараа Tesla Inc-ийг гүйцэх зорилго бол “манай стратегийн зам заагч

од” хэмээн Брандстаттер тайлбарлав. Хэрэглэгчдийн сонирхлыг цахилгаан авто-машинд чиглүүлэх ажил нь өссөөр 30 тэрбум еврод (33 тэрбум ам.доллар) хүрээд буй. Энэ зардлаа амжилт болгон хувиргаж, нүүрстөрөгчийн давхар ислийн ялгарлын норм хэтрүүлсэн торгуульд унахаас зайлсхийхийг чармайж буй VW группэд энэ нь амин чухал ажил юм.

Худалдааны бэрхшээл үүсэж, эдийн засаг сулрах айдас ихэссэн өнөөгийн нөхцөл нь VW группийн хувьд эрэлт өссөн арван жилийн эцэст үр ашгаа сайжруулахаас аргагүй шахалт боллоо. Brexit болон АНУ, БНХАУ-ын худалдааны зөрчлийн дарамтаас үүдэн эдийн засгийн төлөвөө урьдчилсан тааварлахад түвэгтэй байгааг Брандстаттер тайлбарлав.

“Бид нөхцөл байдлыг анхаа-ралтай ажиглаж байгаа” хэмээн өгүүлсэн тэрбээр VW групп глобал байр суурь, үйлдвэр-

лэлийн аварга цар хүрээнийхээ ачаар эдийн засгийн хүндрэлтэй нөхцөлд бусад үйлдвэрлэгчээс давуу ажиллах чадвартайг онцлон дурдлаа.

Дизель хөдөлгүүрт загваруу-дынх нь утааны ялгаралтай холбоотой дуулиант хэрэг автомашин үйлдвэрлэгчид суурь шинжтэй хямрал үүсгэсэн ч “Volkswagen-д өөрчлөлт өр-нүүлэх хөшүүрэг” болсныг Брандстаттер мөн ярьсан юм.

Volkswagen группээс дэлхийн зах зээлд нийлүүлдэг бүтээг-дэхүүний тал орчим хувийг дангаараа үйлдвэрлэдэг VW компани хэдэн жилийн өмнө бүтээгдэхүүнийхээ загварыг олширч, үйлдвэрлэлийн зардлаа өсгөн, санхүүгийн сахилга нь суларсан хүнд нөхцөлтэй тулгарсан юм.

Тус үйлдвэрлэгч ирэх сард шинэ брэнд логогоо танилцуулна. Зургаан жилийн өмнө илүү гурван хэмжээст болгож шинэчилсэн VW лого дэлхийн II дайнаас хойш бага

VW группийн гол үйлдвэрлэгч ашгаа өсгөхөөр эрмэлзэж байна

Мэри ШлангенштайнАвиа компаниуд мөнгө хэмнэх

бодолтой зор чигчдод урагш шахсан суудлаар үйлчилдэг. Тэгвэл хямд үнийн Allegiant Airlines компани хөл жийх том зай бүхий шинэ үйлчилгээ нэвтрүүлж, үйлчлүүлэгчдийг татахаар оролдож байна.

Тус агаарын компанийн Allegiant Travel Co салбар өөрийн мэдлийн Airbus SE A320 гурван онгоцныхоо бүхээгт 15 сантиметрийн нэмэлт зай бүхий 30 суудал үүсгэх үүднээс зорчигчийн суудлын зарим эгнээг авч хаяжээ. Энэхүү өөрчлөлтийн дараа зорчигчдыг хөл жийх зайтай суудалд суухыг санал болгох үлдлээ.

“Урьд нь сайн байсан бол одоо бүр сайн болсон” хэмээн Allegiant Airlines-ын гүйцэтгэх захирал Маури Галлахер даваа гарагт Лас Вегас хотноо болсон Олон Улсын Агаарын Тээврийн Чуулга уулзалтын үеэр үнэлж дүгнэв.

Өдгөө дөрөв дэх онгоцондоо

мөн адил өөрчлөлт оруулж буй Allegiant-ын жишээг зорчигч тээврийн бусад компанид хуулбарлах болсноор тав тухын төлөө илүү төлөх, шахуу давчуу суудалд багыг төлөх гэсэн сонголт үүслээ.

Хямд үнийн бас нэг компани болох Spirit Airlines Inc хөл жийх нэмэлт-экстра зай бүхий “том урд суудал” танилцуулж эхэллээ. Allegiant-ын “Экстра” багцад бүхээгт давуу эрхтэй нэвтрэх, зорчигчийн суудлын дээр байрлах тээшийн нэмэлт зай ашиглах эрх, үнэгүй уух юм, хөл жийх илүү зай багтаж байгаа юм.

Орлогынхоо ихэнхийг нэмэлт төлбөр, үйлчилгээнээс олдог Allegiant нь дээр дурдсан үйлчилгээг энэ зун Лос-Анжелесээс нисэх нислэгийнхээ 85 хувьд нь туршжээ. Цаашид энэ намар, өвлийн турш Мичиганы Гранд Рапидсаас хөөрөх нислэгт мөн нэвтрүүлэх гэж байгааг Галлахер тайлбарлав.

лө гөөний талаар Ерөнхийлөгч Вашингтоноос хөдлөхийн өмнө юу ч мэдээгүй байсан. Макрон Ерөнхийлөгчтэй уулзахдаа анхааруулсан эсэхийг мэдэхгүй” хэмээв.

Италийн тал уг мэдээг AFP агент лагаас мэдсэн бол Меркель тухайн үед нь мэдээлэл авсан гэнэ. Макрон оройн зоо гийн үеэр Трамп, Жонсон нартай ярилцаад нийт гишүүдийн өмнөөс Ираны талаар санаачилга гаргах эрхтэй боллоо гэж бодсон

бололтой. Тэрбээр сэтгүүлчдэд Их-7 Иранд хандсан хамтын мэдэгдэл хий хийг дэмжиж байна гэж ярьжээ. Гэтэл ням гарагийн өглөө Трамп санал зөрж буйгаа илэр хийлж, “Бид тусдаа байр сууриа илэрхийлнэ” гэв. Бямба гарагийн оройн зоог дээр юу ярьсан байлаа ч хэн ч Макрон ингэж түргэн хөдөлнө гэж санаагүй бололтой. Францын тал бусад төлөөлөгчдөд мэдэгдсэн гэх боловч Зарифын онгоц газар дахаас ганц цагийн өмнө л

мэдээлэл өгсөн байна.Ираны сайд Биаррицын

захираг чийн ордонд байрлаж, гурван цаг хэлэлцээ хийх үеэр Трамп 500 метрийн зайтай орших Hotel du Palais зочид буудал дахь өрөөнөө сөө ч гарсангүй. Зарифыг явсны дараа АНУ-ын Ерөнхийлөгч юу ч болоогүй мэт харьцаж, твиттертээ нэг ч үг дурсаагүй бөгөөд бусад удирдагч тай дахин зоог барихаар одсон байна.

Агаарын компаниуд хөл жийх зай гаргаж эхлэв

зэрэг хувирчээ. VW компанийн үйлдвэр-

лэлийн өргөн цар хүрээнд тулгуурлаж бүтсэн дан цахилгаан хөдөлгүүрт автомашинууд бусад өрсөлдөгчийнхөөс илүү хямд үнээр зах зээлд гарах боломжтой хэмээн захирал үзэж байна.

Тус үйлдвэрлэгчийн цахил-

гаан хөдөлгүүрт машины “дайралт” энэ оны эцсээр ХБНГУ-ын Цвикау хотноо ID. 3 хэтчбекээр эхэлж ирэх арван жилд нийт VW группийн хэмжээнд 70 гаруй загвар болж олшрох юм. VW нь цахилгаан хөдөлгүүрт машинд зориулж шинээр бүтээсэн

MEB платформд суурилсан загваруудаа БНХАУ, Чех, АНУ дахь үйлдвэрүүддээ угсрах юм. Мөн ирээдүйн автомашинд программ хангамж чухал үүрэг гүйцэтгэх ёстойг харгалзан IT төслүүддээ зарцуулах төсвөө дөрвөн тэрбум еврогоор өсгөөд байна.

Шинэ үйлчилгээний бор-луулалт тааруу байгаад гайх-санаа хүлээж буй тэрбээр дахиад хэсэг хугацаанд

туршилтыг үргэлжлүүлэх гэж буйгаа өгүүлсэн юм. Шинээр үүсгэсэн зайнаас олох орлого нь авч хаясан зургаан

суудлын зардлыг нөхөж чадна гэдгийг тус агаарын компани тодорхойлох хүсэлтэй.

“Агаарын зорчигч тээврийн

флотдоо өөрчлөлт оруулах нь том хөрөнгө оруулалт” хэмээн Галлахер тайлбарласан юм.

-Хятадын хувьд олон эх үүсвэрээс коксжих нүүрсээ

авч байна. Мон голын хувьд энэхүү өр сөл дөөнд товойж харагдахын тулд юу хийх хэрэгтэй вэ?

-АНУ-тай худалдааны сөргөлдөөнөөс үүдэн тус

ул саас авдаг байсан Хятадын нүүрс-ний импорт нь багассан. Хята-дын хувьд аль нэг улсад давуу байдал олгохоос зайлсхийж, олон эх үүсвэрээс авах сонирхол нь илүү тодорхой байгаа. Ижил тэнцүү харьцах

хандлага ажиглагдах болсон. Технологийн хувьд ч янз бүрийн чанар, агуулгатай нүүрс авч, коксын үйлдвэрлэлд ашигладаг. Тэгэхээр ийм өрсөлдөөн ширүүн зах зээлд Монголын байр сууриа хэрхэн тэлэх, манлайлахын тулд яах ёстой талаар ирэх сард бид илүү тодорхой ярилцах гэж байна.

Манай улс энэ жил 42 сая тонн нүүрс экспортолно гэсэн. Энэ нь өмнөд хөршийн коксжих нүүрсний импортын талаас илүү хувьтай дүйцэх дүн. Өрсөлдөөнд манлайлахын тулд мэдээж чанартай бүтээгдэхүүн байх ёстой. Үүнийг бий болгох уулын ашиглалтын болон баяжуулах технологийг чуулганы үеэр ярина. Ялгарал эндээс бий болно. Өрсөлдөөнд манлайлахад эдийн засгийн үр ашигтай, өртөг багатай дэд бүтэц хэрэгтэй. Монголын хувьд төмөр зам, авто замтай холбогдуулан холбогдох албаныхан чуулганд ирж мэдээлэл өгнө. Хил гаалиар шуурхай

2018.08.28, ЛХАГВА ~ №145 (1197)

Эдийн засаг

11ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

ЗГМ ТОВЧХОН» ХӨРӨНГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ“Үнэт цаасны зах зээлийн нээлттэй өдөрлөг” Архангай болон Хөвсгөл аймагт боллоо. Энэ үеэр иргэд 1072 хувьцааны ногдол ашгийг хэзээ, хэрхэн олгох эсэхийг хамгийн их лавлажээ.

» АРИЛЖААМонголын хөрөнгийн бирж мягмар гарагийн үнэт цаасны арилжаагаар 26 компанийн 156,065 ширхэг хувьцаа арилжлаа. Энэ өдөр найман компанийн хувьцааны ханш өсөж, 10 компанийнх буурав. Үүнээс “Жуулчин Дюти Фрий” болон “Сүү” компанийн хувьцааны ханш хамгийн өндөр өсөлттэй байлаа.

» ИНДЕКС

0.4 Хувь. ТОП 20 индекс 0.4 хувиар өсөж, 19401.58 нэгжид хүрсэн бол зах зээлийн үнэлгээ 2.4 их наяд төгрөг боллоо.

» БИЗНЕС “ЛэндМН ББСБ” компанийн гүйцэтгэх захирлаар О.Болдбаатар томилогдлоо. Түүний хувьд өмнө нь “АНД Глобал” компанийн үүсгэн байгуулагч, санхүү эрхэлсэн захирлын албыг хашихаас гадна “ЛэндМН ББСБ” компанийн ТУЗ-ийн даргаар ажиллаж байжээ.

» МӨНГӨНИЙ БОДЛОГО“Санхүүгийн мөчлөг ба хямрал” сэдэвт сургалт Улаанбаатар хотноо болж байна. Монголбанк Зүүн өмнөд Азийн төв банкуудын холбооны Судалгаа, сургалтын төвтэй хамтарсан энэхүү сургалт энэ сарын 30 хүртэл үргэлжилнэ. Тус сургалтад Ази Номхон далайн бүс нутгийн 10 орны төв банкны төлөөлөл оролцож байна.

» УУЛ УУРХАЙ

8.4 Сая тонн. “Эрдэнэс Тавантолгой”-н уурхайн ТЭЗҮ-гээ шинэчлэн боловсруулах ажил энэ оны сүүлчээр дуусна гэв. Энэ оны эхний хагас жилд “Эрдэнэс Тавантолгой” 8.4 сая тонн нүүрс олборложээ.

АНУ-ын доллар 2,672.39

Евро 2,968.62

Японы иен 25.27

ОХУ-ын рубль 40.29

БНХАУ-ын юань 372.93

БНСУ-ын вон 2.20

ВАЛЮТЫН ХАНШ

АНУ, Хятадын худалдааны маргаан нүүрсний ойрын ирээдүйг тодорхойлно

нэвтрэх асуудал байна. Хилийн хурдан нэвтрэлтэд хоёр талын харилцан ойлголцол их чухал. Энэ утгаараа хоёр улсын бүс нутгийн, хил орчмын аймгуудын төлөөлөл чуулганд оролцоно. Өвөр Монголын Баяннуур аймгаас гэхэд төлөөлөгчид ирэхээр байгаа.

-Нүүрсний экспортын зах зээлд ОХУ хүч түрэн орж ирсэн. Австрали, Хятадын хооронд өрнөсөн технологийн маргаанаас үүдэлтэй худал-дааны зөрчилдөөн илааршиж, экспортоо нэмэг дүүлж эхэллээ. Энэхүү өрсөлдөөн дунд Монгол Улс яаж ялгарч харагдах вэ?

-Австралийн нүүрсийг хятадууд авахгүй л далайн эргийн боомт дээр нэлээд хуримтлал үүсгэсэн. Энэ байдал өнгөрсөн зургадугаар сараас Австралийн талд нааштай эргэж, коксжих нүүрсний экспортоо тус улс нэмж эхэллээ. Бидний хувьд энэ бол сайн мэдээ биш. Хятад хамгийн том худалдан авагч учраас өөрсдөө тоглоомын дүрмээ зохиож байна. Австралийн өндөр чанарын коксжих нүүрсний эрэлт, хэрэгцээ өмнөд хөршийн гангийн үйлдвэрүүдэд байсаар. Эндээс Хятадад Австралийн нүүрсний нөлөө хүчтэй гэдэг нь харагдана. ОХУ-ын хувьд экспортын

Нүүрсний салбарын худалдаа, хөрөнгө оруулалтын олон улсын “Coal Mongolia-2019” чуулга уулзалт, үзэсгэлэн Улаанбаатар хотноо ирэх сарын 5,6-нд ес дэх жилдээ болох гэж буй. Энэхүү арга хэмжээний ерөнхий зохион байгуулагч, “Монгол нүүрс” ассоциацийн гүйцэтгэх захирал Ж.Золжаргалтай ярилцлаа.

-Өнөө жилийн чуулга уул-залтын шинэлэг, содон зүйлээс ярилцлагаа эхэлье?

-Энэ жилийн чуулга уулзалт, үзэсгэлэн “Өрсөлдөөнд ман-лайлъя” гэсэн уриаг дэвшүүлсэн. Уламжлал ёсоор Монгол, Хятадын нүүрсний бизнес форум эхний өдрөө болно. Монгол Улс түүхэндээ анх удаа энэ онд 42 сая тонн нүүрс экспортод гаргахаар төсөвт тооцоолсон. Экспортын хэмжээгээ хамгийн өөдрөг зурагласан цаг үед чуулга уулзалтын бэлтгэл ажил хангагдаж байна. Нүүрсний салбарын худалдаа, хөрөнгө оруулалтын хамгийн том платформ болж ирсэн чуулга уулзалтаар зах зээлийн төлөв, чиг хандлагыг тодорхойлсон хэд хэдэн томоохон судалгааг танилцуулна. Тухайлбал,

Хятадын эрчим хүчний нүүрсний зах зээлийн 2019-2020 оны төлөв байдлаас гадна коксжих нүүрсний зах зээлийн ойрын ирээдүйг олон улсын судалгаа, шинжилгээний байгууллагууд хэлэлцүүлэхээр зэхсэн. Үүнээс гадна бүс нут-гийн харилцаа, хамтын ажил лагааг энэ удаа ярилцахаар болс ноороо нэлээд шинэлэг.

-Өрсөлдөөнд манлайлахын тулд төр за саг, хувийн хэвш лийн ойлгол цол, бизнесийн орчин чухал байх. Та энэ талаар ямар байр суурьтай байна вэ?

-Коксжих нүүрсний өнөөгийн өрсөлдөөнт зах зээлд Монгол Улс одоогийн олдсон байр сууриа алдалгүй, харин бэхжүүлж, бүс нутгийн хэмжээнд хүчтэй тоглогч байх боломжийг эрэлхийлнэ. Ийм хэрэгцээ, шаардлага ч их байна.

Дэлхийн коксжих нүүрсний хамгийн том хэрэглэгч, худалдан авагч улстай манай улс хаяа нийлэн оршдог. Газар зүйн байршил бидний хувьд нэг давуу тал мөн. Хэдий тийм боловч энэ байдлаа төгс ашиглаж чадаж байна уу гэвэл үгүй. Хятадын зах зээлд коксжих нүүрсээ нийлүүлье гэсэн хүсэл, сонирхолтой олон улс бий. Тухайлбал, Австрали, ОХУ, Индонез, АНУ байна. Ийм нөлөөтэй, хүчтэй эдийн засагтай орнуудтай зэрэгцэн өрсөлдөх нөхцөлд манай төр засгийн бодлого тодорхой, тогтвортой байж, хувийн хэвшлүүд бизнесээ үр дүнтэй, дарамт шахалтгүй явуулах таатай орчныг юуны өмнө бүрдүүлж өгөх хэрэгтэй байна. Сүүлийн үед уул уурхайн салбарт төр засгаас гаргасан шийдвэрүүд гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулагчдад тийм ч таатай байж чадсангүй.

Өрсөлдөгчидтэй ижил тэнцүү

харьцах хандлага ажиглагдах

болсон

бодлогоо илүү том амбицаар харж, төсөөлж байна. Цаашид экспортоо илүү нэмэгдүүлэх, алс дорнодоор дамжуулан Азийн улсуудад, түүний дотор Хятадад нүүрсээ нийлүүлэх тал дээр илүү санаачилгатай ажиллахаар байна. Энэ хоёр улсын улс төрийн харилцаа ч сайн байна, үүнийгээ ашиглаад нийлүүлэлтээ нэмэгдүүлэхийг үгүйсгэх аргагүй. Манай өрсөлдөгчид бизнесийн хувьд хүчирхэг, уул уурхай нь ч хөгжчихсөн. Дээрээс нь бодлого нь тогтвортой, улс төрийн хувьд ч зарим нь Хятадтай илүү сайн харилцаатай. Монгол Улс богино хугацаанд тоглолт хийж байр сууриа бэхжүүлнэ гэдэг амар зүйл биш. Тиймээс хятадуудтай сайн ойлголцож, хамтарч ажиллах хэрэгтэй байна. Наад зах нь Дэд бүтцийн тулгамдсан асуудлаа шийдэх учиртай.

-Коксжих нүүрсний зах зээлийн богино болон дунд хугацааны төлөв байдал ямар байна вэ?

-Зах зээлийн хандлага гэвэл 2019 онд тогтвортой, 2020 оны хоёрдугаар хагасаас үнэ буурах эрсдэл байна гэж судлаач, шинжээчдийн түвшинд таамаглаж байна. АНУ, Хятадын худалдааны маргаан хэрхэн шийдэгдэхээс коксжих нүүрсний эрэлт, хэрэгцээ ихээхэн шалтгаална. Хэрэв худалдааны дайн улам хурцадвал Хятадын эдийн засгийн өсөлт саарах, тэр дотроо барилга, бүтээн байгуулалтын томоохон төслүүд саармагжих талтай. Ийм нөхцөлд ган, коксын хэрэглээ багасна. Хятадын эдийн засаг тогтвортой байвал зах зээлд эерэг. Өмнөд хөршийн эдийн засгийн өсөлт, уналтаас их зүйл шалтгаалахаар байна.

Ж.Гэрэлчулуун / ЗГМ©

ХӨДӨӨ АЖ АХУЙ

Буудайн хэрэгцээг дотоодоосоо хангах төлөвтэй

Монгол Улс ургацын урьдчилсан балансаар дотоодын хэрэгцээгээ хангах хэмжээний буюу 420 мянган тонн буудай хураан авах төлөвтэй. Мөн 176.8 мянган тонн төмс, 91.2 мянган тонн хүнсний ногоо, 38.0 мянган тонн тосны ургамал хураан авахаар байгааг Хүнс, хөдөө аж

ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам мэдээллэээ.

Нийт тариалсан талбайн 75.6 хувь буюу 250 мянган га талбай хээрийн соёололтоор онц, сайн үнэлгээтэй байгаа аж. Энэ жил Булган, Хөвсгөл, Орхон, Архангай, Өвөрхангай, Увс болон Сэлэнгэ аймгийн зарим сумын нутгаар ургацын байдал хэвийн. Харин Төв, Дархан-Уул, Дорнод, Хэнтий, Сүхбаатар болон Сэлэнгэ аймгийн хойд

талын сумдад нарны хэт их халалт, гангийн улмаас ургац бага зэрэг буурч болзошгүй байна.

Цаг агаарын урьдчилсан төлөвөөр энэ сарын сүүлчээр тариалангийн бүс нутгаар цочир хүйтэрч, есдүгээр сарын эхээр цас орох магадлалтай. Тиймээс ургац хураалтыг технологийн хугацаанд үр дүнтэй, шуурхай зохион байгуулахад анхаарахаар ажиллаж байна.

ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН НЭР: “Нислэгийн чиглэл, цагийн хуваарь төлөвлөлт, зорчигч тээвэрлэлтийн өгөгдөл мэдээллийн сан болон түүнийг боловсруулах аналитик програм хангамж” нийлүүлэх ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН ДУГААР: МИАТ/201901034

МИАТ ХК эрх бүхий тендерт оролцогчдоос: “Нислэгийн чиглэл, цагийн хуваарь төлөвлөлт, зорчигч тээвэрлэлтийн өгөгдөл мэдээллийн сан болон түүнийг боловсруулах аналитик програм хангамж” нийлүүлэх тухай тендер ирүүлэхийг урьж байна.Энэхүү барааны тендер шалгаруулалт нь төрийн худалдан авах ажиллагааны цахим системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул http://www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг авна уу. Тендерт оролцогч нь тендерийн баримт бичгийг илгээхийн өмнө 50,000 төгрөг, төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх шаардлагатай. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:

- Ижил төстэй ажил гэрээгээр гүйцэтгэсэн туршлагын мэдээлэл ирүүлэх жилийн тоо: Энэ төрлийн програм хангамж, нийлүүлж байсан сүүлийн 2 жил /2017, 2018 он/-ийн туршлагын мэдээлэл ирүүлэх.- Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жилийн борлуулалтын орлого нь санал болгож буй үнийн дүнгээс 100% -аас багагүй /2017он, 2018он/- Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Санал болгож буй үнийн 60%-аа багагүй байна.- Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх эсэх: Шаардлагатай бөгөөд Зорчигч урсгалын өгөгдөл мэдээллийн сан нийлүүлэх эрх бүхий лиценз

Тендерийн хамт 6,000,000 /Зургаан сая/ төгрөгийн дүнтэй тэнцэх тендерийн баталгаа ирүүлнэ.Тендерийг 2019 оны 09 дугаар сарын 10-ний өдрийн 10.00 цаг –аас өмнө цахим системээр илгээх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2019 оны 09 дугаар сарын 10-ний өдрийн 10.30 цагт нээнэ.Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэйДотоодны давуу эрх тооцно. Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

МИАТ ТӨХК Хан-Уул дүүрэг, 10 дугаар хороо, Буянт-Ухаа, МИАТ ТӨХК-ийн төв байр

Хангамж, үйлчилгээний хэлтсийн 103 тоот өрөө, www.tender.gov.mnУтас: 70049860, Факс: 70049919

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГАТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН НЭР: Архи, дарс, шар айраг нийлүүлэхТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН ДУГААР: МИАТ/201901009/02

МИАТ ТӨХК эрх бүхий тендерт оролцогчдоос Архи, дарс, шар айраг нийлүүлэх тухай 2 багц бүхий цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.Тендерийн баримт бичгийг эргэж төлөгдөхгүй нөхцөлтэйгээр иж бүрдэлээр нь 50,000 төгрөг, эсхүл түүнтэй тэнцэх хэмжээний чөлөөтэй хөрвөх валютаар худалдан авч болно. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: - Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жилийн буюу 2017, 2018 оны он тус бүрийн борлуулалтын орлого нь тендерт санал болгож буй үнийн дүнгээс багагүй байх /2 буюу түүнээс дээш багцад тендер ирүүлэх бол багц тус бүр дээр ирүүлсэн үнийн саналын нийлбэрээс багагүй байна/- Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Тендерт санал болгож буй үнийн дүнгийн 50 хувиас багагүй байх,- Сүүлийн хоёр жилд хэрэгжүүлсэн ижил төстэй ажлын өртөг: Тендерт санал болгож буй үнийн дүнгийн 30 хувиас багагүй байх,Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх эсэх: шаардлагатайТендерийн хамт Багц 1-д 7,260,000 төгрөгийн, Багц 3-т 3,360,000 төгрөгийн дүнтэй тендерийн баталгаа тус тус ирүүлнэ.Цахим тендерт оролцогч цахим баталгаа гаргах эрх бүхий арилжааны банкаар тендерийн нэг баталгаа гаргаж болох бөгөөд багц тус бүрийн баталгааны дүнг тодорхой бичсэн байх шаардлагатай.Тендерийг 2019 оны 09 дугаар сарын 27-ны өдрийн 10.00 цаг-аас өмнө цахим худалдан авах ажиллагааны систем /www.tender.gov.mn /-д өөрийн аж ахуйн нэгжийн цахим гарын үсэг /PKI/-ээр нэвтрэн орж PDF 1-2 файлаар цахим хэлбэрт шилжүүлэн ирүүлэх ба тендерийг 2019 оны 09 дугаар сарын 27-ны өдрийн 10.10 цаг -т нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэй.Дотоодны давуу эрх зөвхөн Багц 3 дээр тооцно. Багц 1 дээр тооцохгүй.

Сонирхсон этгээд тендерийн мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

МИАТ ТӨХКХан-Уул дүүрэг, 10-р хороо, Буянт-Ухаа 45, МИАТ ТӨХК-ийн төв байр

Хангамж, үйлчилгээний хэлтэс 103 тоотУтас: 70049860, факс: 70049919

ЦАХИМ ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА

Г.Илч ЗГМ

Б.МөнхЗГМ

Хоёр улсын бүс нутгийн хамтын ажиллагааг “Coal

Mongolia” хэлэлцэнэ

12 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2019.08.28, ЛХАГВА ~ №145 (1197)

Эдийн засаг

SHANGHAI COMPOSITE

HANG SENG KOSPIS&P 500 TOPIXDOW JONES FTSE 100 NIKKEI 225

1.20% 1.44% 0.71% 0.06% 0.09% 0.29% 0.94%0.58%

Худалдааны өрсөлдөөнд хэн уран нүүсэн нь хождогийг хойд хөрш харуулж байна

Г.Байгал@baigalZGM

Монгол Улс хуулбарлах хэрэгтэй ОХУ-ын уран нүүдэл

Хүчирхэг үйлдвэрлэл нь хувьч лалын шуурганд өртөж, дотоодын томоохон аж ахуйн нэгжүүд тоотой хэдэн олигархын гарт орчихоод байсан хойд хөршийн аж үйлдвэр ахин төрж байна. ОХУ сүүлийн 10 гаруйхан жилийн дотор сэхээнд байсан аж үйлдвэрээ сэвхийтэл босгож, орчин үеийн, олон улсад өрсөлдөх чадвартай хүчирхэг салбар болгон хөгжүүлсээр. Оросоор овоглосон үйлдвэрлэлийг сэргээх хойд хөршийн Засгийн газрын тууштай бодлого тус улсын бизнесийн салбарт ташуур болжээ. Үүнээс гадна дэлхий дахины болон дотоодын улс төр, эдийн засгийн өөрчлөлт хувьсгал, гэнэтийн болон таамаглаж байсан хүчин зүйлс ОХУ-ын үйлдвэрлэлийг өсөлт рүү түлхсээр.

ӨӨДӨӨ ШИДСЭН ЧУЛУУ ӨӨРИЙН

ТОЛГОЙ ДЭЭРСүүлийн тавхан жилийн дотор

ОХУ-д танигдахын аргагүй болтлоо өсөж дэвжсэн салбар бол хөдөө аж ахуй. Хойд хөрш хэзээнээсээ хүнс, тэжээлийн үйлдвэрлэгч байсан, олон арван жилийн туршлагатай. Гэвч энэ зууны эхээр хоцрогдож, хөгжлийн түвшин нь удаашраад байсан ч 2014 оноос хойш тасралтгүй өсөж, өдгөө тус улс дэлхийн хүнсний салбарын хүчирхэг тоглогч болон эргэн ирлээ.

Крымийг өөртөө нэгтгэсэн нь ОХУ-ыг барууны орнуудтай түнжин хагарахад хүргэж, тус улсын экспортын бараа бүтээг-дэхүүнд АНУ болон Европын орнууд хориг тавьсан билээ. Хариуд нь хойд хөрш Ев ропын орнуудаас авдаг хүнсний бүтээг-дэхүү ний импортоо одоогоос таван жилийн өмнө зогсоосон. Нэгхэн шөнийн дотор Европын холбооноос тус улсыг чиглэдэг загас, махан бүтээгдэхүүний импортын 60, жимс, ногоо, сүүн бүтээг дэхүүний импортын 50 хувь бүрэн зогссон юм. Гэвч хойд хөрш зүгээр суусангүй, дотоо дын хүнс, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлээ нэн даруй эрчим-тэй өсгөж, энэ төрлийн түүхий эдийн экспортоор тэргүүлж эхэллээ.

Сүүлийн таван жилд Орос улсын хилийн чанадаас худалдан авдаг хүнсний импорт 31 хувиар буурч, өнгөрсөн оны байдлаар 29 тэрбум ам.доллар хүрсэн байна. Гэтэл энэ хугацаанд ОХУ-ын хүнсний бүтээгдэхүүний экспорт 60 хувиар дээшилж, 16 тэрбум ам.доллараас 25.8 тэрбум ам.доллар болтлоо өссөнийг хойд хөршийн Хөдөө аж ахуйн яам мэдээлжээ. ОХУ-ыг онилсон барууны орнуудын шид-сэн чулууг хойд хөрш “чулуу” болгон, өөртөө ашигтайгаар эргүүлж чадсан нь энэ.

ОХУ-ын Засгийн газар им-портыг орлох төслүүдийг дэм-жиж, хүн амаа хүнсээр хангахад бусдаас гуйхааргүй болсон. Энэ онд Оросын Засгийн газар хөдөө аж ахуйн салбарынхандаа 307.9 тэрбум рублийн (4.7 тэрбум

Өдөр 0.43% Сар ЖилӨдөр 0.33% Сар Жил

ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ГОЛ ҮЗҮҮЛЭЛТ:

Өдөр 0.33% Сар Жил

АПУ ХК

580585590

575VII/1 VII/1 VII/1 VII/1VII/16 VII/16 VII/16 VII/16VIII/27 VIII/27 VIII/27 VIII/27

ГОВЬ ХК

Өдөр 0.63% Сар Жил

МОНГОЛ ШУУДАН ХК

340350

330

650630610

СҮҮ ХК

202

204

200

тууштай бөгөөд гар таталгүй дэмжсээр буй. Энэ онд тус улсын Засгийн газар автомашин үйлдвэрлэгчид болон хөнгөн үйлдвэрийн салбарынханд 12.2 тэрбум рублийн санхүүжилтийн суваг нээж буйгаа мэдэгдсэн. Тус улс уламжлалт авто үйлдвэрлэлийн “зүс”-ийг өөр-чилж, 2009 онд Ерөнхийлөгч асан Дмитрий Медведев тусгай хөтөлбөр боловсруулж, Оросын автомашины үйлдвэрийг шинэчлэх эхлэлийг тавьсан юм. Түүнчлэн олон жилийн турш эдийн засагт дэмжлэг болсоор ирсэн нисэх онгоц, усан онгоц, батлан хам-гаалахын техникийн үйлдвэр лэлээ ч хөгжүүлсээр байгаа юм.

Үүнээс гадна нэхмэл, хувцас, арьс шир зэрэг хөнгөн үйлдвэ-рийн салбарын өрсөлдөх чадварыг бэхжүүлж, тарифын бодло гоор үндэсний үйлдвэрлэлээ хамгаал-саар байна. Ийнхүү ОХУ хүнс, хөдөө аж ахуй, авто үйлдвэрлэл, мэдээллийн технологийн үйлд-вэрлэлээ хүчирхэгжүүлж, дэл-хийд дээгүүрт бичигдэх тоглогч болохоор эргэлт буцалтгүй зорьсон зорилго нь биелж байна.

ОХУ бол Монгол Улс шиг түүхий эд түшсэн орон. Экс портын орлогынхоо 60-70, улсын төсвийн-хөө тэн хагасыг эрчим хүчний түүхий эдээс олдог, энэ зах зээлд хэдийн ноёрхлоо тогтоосон улс. Сүүлийн жилүүдэд байгалийн хий, газрын тосноос гадна нүүрсний салбарт манлайлал тогтоож, дэлхийн хатуу түлшний хамгийн том зах зээл болох Азийг атгахаар зогсолтгүй давшилж буй гүрэн. Гэтэл уул уурхайн салбар дахь ноёрхлынхоо зэрэгцээ эдийн засгаа солонго адил олон салбарт төрөлжүүлж, дотоодын инновац шингэсэн ирээдүйд өрсөлдөх чадвартай бүтээгдэхүүнээрээ дэлхийг хангах амбиц тээж байна.

Эцэст нь хэлэхэд, эдийн засгийн бүт цийн хувьд хойд хөрш Монгол Улстай адил, уул уурхайн түүхий эдээс хэт хамааралтай. Тиймээс таваарын ханш газардсан 2009, 2016 оны эдийн засгийн хямрал, хүндрэлийг хамгийн хүчтэй мэдэрч, улсаараа бүсээ чангалж байсан түүхтэй. Гэвч энэ гашуун түүхээсээ сургамж авч, уул уурхайн хамаарлаа бууруулж, дотоодын аж үйлдвэрээ илүү инновацаар зэвсэглүүлэн эргэж сэргээхээр эрчтэй зорьж байна. Ялангуяа, олон улсын эдийн засгийн ирээдүйн амин чухал зах зээлд тооцогдож буй хүнс тэжээл, эрчим хүчний салбарт дэл-хийн хамгийн хүчирхэг тоглогч болохоор зорьж буй энэ улсын алсын хараа дэндүү мэргэн.

Түүнчлэн Оросын аж үйлд-вэрийн салбарын уналт, сэргэл-тийн мөчлөг мөн л Монголынхтой төстэй. Гэхдээ унасан салбараа эргэн сэргээж, дахин босгож болдгийг хойш хөршөөс харж болох нь. Гэтэл бидний аж үйлдвэрлэлийн хоёр дахь давлагаа дэндүү удаан бөгөөд үр дүн муутай үргэлжилсээр байгаа.

Хамгийн гол нь одоогоос таван жилийн өмнө энэ улс олон улсын геополитикоос үүдэлтэй худалдааны маргаанд татагдан орж, санхүү, эдийн засгийн олон саадтай нүүр тулж байсан удаатай. Гэхдээ олон улсын харилцаанаас үүдэлтэй худалдааны өрсөлдөөнд хэн хамгийн ухаалаг тоглож, уран нүүж, дотоодын үйлдвэрлэлээ хөгжүүлж чадсан нь эцэстээ эдийн засгийн өгөөж хүртдэгийн хамгийн бодит жишээг энэ улсаас харж болохоор байна. Өөрөөр хэлбэл, худал даа, үйлдвэрлэлийн салбарт хуул барлаж болох эсвэл өөрийн хөрсөн д буулгах хувил-баруу дыг хойд хөрш бидэнд харуулж байна.

BBМ©

ОХУ-ын Засгийн газар одоогоос таван жилийн өмнө төрийн өмчийн оролцоотой “Газпром”, “Роснефть” зэрэг томоохон компаниуддаа дотоодын программ хангамж хэрэгжүүлэхийг үүрэг болгосон.

доллар) санхүүжилт олгохоор төлөв лөсөн байна. Одоогоор улаан буудай, элсэн чихэр, ургамлын тос, мах зэрэг хүнсний гол бүтээгдэхүүнийхээ 90-ээс дээш хувийг дотоодоосоо хангаж байгаа.

Гэхдээ хүн амынхаа хүнсний хэрэгцээг хангасан гээд сэтгэл ханасангүй, хилийн чанадад борлуулалт ахиу хийхээр зүтгэсээр буй. ОХУ одоогоор талхны зориулалт бүхий улаан

буудайн дэлхийн хамгийн том экспортлогч болоод байгаа юм. 2025 он гэхэд хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний экспортоо хоёр дахин өсгөж, 40 тэрбум ам.доллар олохоор төлөвлөж буйгаа ОХУ-ын Засгийн газар мэдэгдлээ. Нэгэн цагт олон улсын харилцааны хоригт өртөж, буланд шахагдаж байсан ОХУ сорилтыг боломж болгон ашигласныхаа үр шимийг ийн хүртээд эхэллээ.

ИННОВАЦЫН ХУВЬСАЛ ӨРНӨСӨН НЬ

Хүнс, хөдөө аж ахуйгаас гадна ОХУ-д инновац, мэдээллийн технологийн ээлжит хувьсгал эрчтэй өрнөж байна. Хойд хөршийн Засгийн газар инновац, техник технологид суурилсан дижитал эдийн засгийг цогцлоох зорилтыг 2010-аад оны эхээр тавьж, мэдээллийн технологийн салбарт анхаарлаа хандуулж байлаа. Эдүгээ программ

хангамжийн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлсээр буй төдийгүй энэ төрлийн бүтээгдэхүүний экспортоо 10 жилд 27 дахин өсгөсөн байна. ОХУ-ын Засгийн газар одоогоос таван жилийн өмнө төрийн өмчийн оролцоотой “Газпром”, “Роснефть” зэрэг томоохон компаниуддаа дотоодын программ хангамжийг хэрэгжүүлэхийг үүрэг болгож байв.

ОХУ-ын Засгийн газар тодорхой салбаруудаа төрийн бодлогоор

ОХУ-ын аж үйлдвэрийн бүтээгдэхүүний гарц(жилээр)

60.00

55.00

50.00

45.00

40.00

6.00

4.00

2.00

0.00

-2.00

-4.00

-6.00

Худалдан авагч менежерүүдийн индекс (нэгжээр)

Аж үйлдвэрлэл Худалдан авагч менежерүүдийн индекс Үйлдвэрлэл

Аж үйлдвэрийн гарц (хувиар)

2015 2016 2017 2018 2018/11

IHS Markit ©

ОХУ-ын экспортын өсөлт(Хувиар)

60

40

20

0

-20

-40

-602014/07 2015/07 2016/07 2017/07 2018/07 2019/11

CEIC Data ©

Одоогоос таван жилийн өмнө энэ улс олон улсын геополитикоос үүдэлтэй худалдааны маргаанд татагдан орж, санхүү, эдийн засгийн олон саадтай нүүр тулж байсан.

2025 он гэхэд хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний импортоо хоёр дахин өсгөж, 40 тэрбум ам.доллар олохоор төлөвлөж буйгаа ОХУ-ын Засгийн газар мэдэгдлээ. Нэгэн цагт олон улсын харилцааны хоригт өртөж, буланд шахагдаж байсан ОХУ сорилтыг боломж болгож ашигласныхаа үр шимийг ийн хүртээд эхэллээ.