)صلى هللا عليه وسلم(محمد رسول هللا

የአላህ መልዕክተኛ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ./

አዘጋጅ አብዱሮህማን አል-ሸይኻ

ትርጉም

ባህረዲን ሙሳ ኢልቦሮ

ኤዲት

አብ ዱረሂም ሀጄ

ካይሮ 2011

1

بسم هللا الرحمن الرحيم

bx§H SM XJG bÈM „H„H bÈM x²ß bçnW

yxlÑ h#l# fȶ yçnW x§H MSU YgÆW½ bnBÃCN

ÑhmD ¼s.;.w¼ §Y î§T s§M YWrDÆcW½ bb@tsïÒcW½

XNÄ!h#M bÆLdrïÒcW bh#l#M §Y s§M YWrDÝÝ

2

mGb!ÃÝ

nB† ÑhmD ¼î.;.w.¼ yx§H mL:Kt¾ çnW wd sW

LíC bx-”§Y m§µcWN SNÂgR½ Sl XRúcW TLQnT

qdMT ¬¶K zmÂêE ¬¶K ÃwqWN ¼ymskrWN¼ mÂg‰CN

nWÝÝ YH xÆƧCN dGä ÃlMNM ¥Sr© ZM BlÖ kMNM

ymn= xYdlMÝÝ yXRúcWN ¬¶K Ãnbb½ x-”§Y iÆÃcWN

Ãwq½ khY¥ñ¬êE wgNt"nT nÉ yçn½ XNÄ!h#M y‰s#N LïÂ

y¥YktL wgN h#l# NGG‰CN TKKL mçn#N mSKሯል፡፡

yXSLMÂ tk¬Y ÃLçn# FThêE wgñCM bXRG-"nT YHNኑ

mSKrêLÝÝ

PéØsR hsN ›l! x§H YzN§cW bn#R xL(x!S§M m}ÿT

§Y XNdtÂg„T½ kb‰£¥ yçn xND ጓd¾cW Xn@ kxlM sãC

yb§YÂ ytሟ§ yçn yXS§M mL:Kt¾N xYÒlh# x§cWÝÝ

ፕéØsR hsN ›l!M xNt zND yÑSl!M mL:Kt¾W kxlM

sãC yb§ይÂ ytሟ§ yçnW bMNDN nW) s!l# ጠyq$TÝÝ XNÄ!HM

s!L mls§cWÝÝ Xn@ bXS§Ñ mLXKt¾ bRµ¬ iÆ×CN

xYÒlh#½ Bz# ÆH¶ yt§bs# çnW xGኝÒcêlh#½ XSµሁN ysW

LJ ktf-r jMé bxlM ¬¶K WSጥ xND bxND çyh#TN

bz!H mLXKt¾ §Y xYÒlh#ÝÝ bXRG_M xg„ h#l# ytg²lT

yflgWN g#ÄY XNdflg ¥DrG y¸CL Ng#S nbRÝÝ ÃM çñ GN

bÈM b‰s# y¸tÂnS yçn sW nWÝÝ MNM ngR yGl# xDR¯

y¥ÃY½ h#l#M ngR bx§H XJ mçn#N y¸ÃMN nWÝÝ S¬yW

TLQ hB¬M çñ Gmሏ xKB‰ bµZ ytÅnC ç wd

3

kt¥W yMTmÈlT½ ÃM çñ GN k©Y mSlÖ y¸¬Y nWÝÝ

lrJM qÂT bb@t$ WS_ lMGB ¥Bsà y¸çN XúT xYqÈ-

LMÝÝ Bz#WN g!z@ brhB nbR y¸ÃúLfWÝÝ TN> q$_R çcW

dµ¥ yçn# w¬éCN y¸m‰ TLQ m¶ yçn½ b>ãC y¸ö-„

Ñl# mú¶Ã y¬-q$ w¬déCN bmêUT kÆD >NfT

y¸ÃdRSÆcW½ s§M f§g!½ XRQN y¸ÃSqDM½ XNÄ!h#M

bÑl# LB btrUU S»T ymrUg!à QDm GÁ¬N bq$‰+

wrqT y¸fRM çñ XÂgßêlNÝÝ

kXns# WS_ jG½ BLH½ g#g#T ÃlW½ ÒY½ ¯ñc$ ytሟl#

yçn½ dÍR½ jG½ BÒWN b!çNM XNኳ b¹!ãC l¸ö-„

-§èc$ lq$_‰cW ï¬ úYs_ y¸i nWÝÝ ÃM çñ „H„H yçn

LB ÃlW½ x²ኝ½ mሀ¶Â -B¬ dMN k¥FsS ynÉ nWÝÝ S¬yW

bxrB ds@èC k¸ñ„ ?ZïC h#l# húB yb²bT YmS§LÝÝ YH

bXNÄ!H XÃl yb@tsb#ን g#ÄY½ yÆlb@èc$ንÂ yLíc$ን g#ÄY½

XNÄ!h#M yDh ÑSl!ሞCንÂ y¸Sk!ñCN g#ÄY kmk¬tL

xNÄCM xÃmL-WMÝÝ g@¬cWN k¥MlK yzng# sãCN g#ÄY

Tk#rT YsÈL½ xቋ¥cWN XNÄ!lW-# YgÍÍLÝÝ bx-”§Y

yxlM g#ÄY h#l# y¸mlktW yçn sW nWÝÝ Xs#M lx§H

bFi#M Qn# ¬¥ኝ yçn ለxl¥êE n#é ¼ÇNü የማይÙÙ ነው፡፡ ÇNÃ

WSጥ çñ úl bÇNÃ xY=ÂnQM½ MKNÃቱM Lb# wd x§HÂ

x§H ወደ¸wdW ነገር ብቻ XN©! ወደሌላ ነገር xYN-l-LMÝÝ

l‰s# _QM BlÖ xNDM sW bFi#M xYbqLM½ l-§t$ bb¯

ngR ilÖT ¼Ç›¼ ÃdRG nbRÝÝ l-§ቶc$ _„ ngR Ymኝ§cêልÝÝ

ngR GN lx§H -§èC bFi#M YQR¬ xÃdRGM½ xYMRMMÝÝ

ወደ x§H mNgD kmGÆT y¸klKl#TN k¥S-NqQ xYwgDMÝÝ

yTNúx@ qN ¼yqEÃ¥ qN¼ s!åL ¼ገሀነም/ XNd¸-B”cWM

ÃS-nQ”LÝÝ bz!ህC xlM §Y ¼ÇNü S¬yW ÆH¬êE ƶà nWÝÝ

l@l!t$N x§Hን ¼s#.w¼ በ¥S¬wS XNÄ!ÃDnW ilÖT ያdRULÝÝ bx-

”§Y STmlktW bsYF y¸UdL -Nµ‰ w¬dR çñ

4

¬gßêlHÝÝ S¬yW b_N”q& y¸fRD mL:Kt¾Â _b#Q yçn

nBY nWÝÝ bMTmlkTbT s›T hgRN kÍC ¼nÉ xWÀ¼

b?ZïC §Y DL xD‰g! ሆñ ¬ገßêlHÝÝ mኝ¬W ksl@Ä yts‰

SU© s!çN½ WS-# -Nµ‰ ¼y¸örq$R¼ yçn T‰S y¸Nt‰S çñ

¬gßêlHÝÝ

X¾ nB† ÑhmDN ¼s.;.w.¼ yxrïC ¹#M ወይም የአረብ hg‰ት

Ng#S BlN bxXMሯCN SÂSB b@tsïc$N bbr¬ DHnT §Y çnW

XÂg¾cêlNÝÝ mL:Kt¾W x§H ¼s#.w¼ ysÈcWN gNzB lwNDÂ

ls@T yõR ƶÃãC XÃkÍfl# úl½ yxB‰ካቸው# KÍይ yçnCW

Lጃቸው Í-!¥ ወደ እርሳቸው በመምጣት bxµሏ §Y MLKT

XSk¸ÃwÈ DrS በምትሸከመው SLÒ እና Xጇ XSk¸§§_ ድረስ

በምትፈጨው wፍጮ yMTs”yWNÂ yM¬yWN mk‰ ነገረቻቸው፡፡

L©cW Í-!¥ GN Ãን fȶêN x§HN XNDTlMN ከሚያስተምሯት

TMHRT bStqR kz!H gNzB MNM x§gßCMÝÝ

የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ጓd¾ የሆነው x#mR አላህ ስራውን

ይውደድለትና xND qN wd nB† ÑhmD /ሰ.ዐ.ወ/ mÈÂ

Ãl#bTN KFL xTk#é tmlktÝ፡ XúcWM kzMÆÆ Q-L bts‰

sl@N ላይ ¯ÂcWN xúRfW xg¾cWÝÝ sl@n# kmöRö„ ytnú

ytß#bT ¯ÂcW MLKT xው_è tmlktÝÝ bb@T WS_ xND

q$Â gBS XN©! l@§ xLnbrMÝÝ bXRúcW xQ‰b!Ã bCµL §Y

ytN-l-l yWh X” xlÝÝ YH BÒ nbR bmLXKt¾W ¼s.;.w¼

b@T WS_ y¸gßWÝÝ x#mR ¼r.;¼ YHN btmlktbT g!z@ xYኖቹ

XNÆ k¥NÆታቸው B²T ‰s#N möÈ-R x”tWÝÝ mL:Kt¾WM

¼î.;.w.¼ xNt ;#mR çY MNDN nW y¸ÃSlQSH) xl#TÝÝ

;#mRM «lMN x§lQS qYsRÂ k!S‰1 bxÇNÃ §Y Yds¬l#½

yz!HN xlM iUM YqÄ©l#½ rs#l# ¼î.;.w¼ GN k¥yW ngR W+

l@§ y§cWM´ xlÝÝ nB† ÑhmDM ¼î.;.w.¼ «;#mR çY yk!S‰Â 1 ¼¼qYsR k!S‰ h#lt$M Ng#îC nb„ÝÝ bnB† ¼î.;.w¼ wQT k!S‰ yÍRS Ng#S s!çN½ qYsR dGä yšM ¼î¶Ã¼ Ng#| nbRÝݼ¼

5

yqYsR yxÇNÃ iU DRšችን çñ x,@‰CN ¼ym=ršW qN¼

ksW b¬C XNDçN TfLUlHN)´ xl#TÝÝ

nB† ÑhmD ¼î.;.w.¼ bs‰êEèቻቸው mµN l!kFt$

bt”rb#bT wQT xb# s#FÃN knBÃችN x¯T xÆS UR çñ wd

ÑSl!M Ñ©£ìñC ¼¬U×C¼ YmlkT nbRÝÝ bz!ÃN g!z@ xb#

s#FÃN x!S§MN bm”wM xÌÑ §Y XNd[ nbRÝÝ bRµ¬

sNdQ ›§¥ b¸ÃWlbLb# Ñ©£ìñC kðT kðT y¸m‰W

ynB† ÑhmD õR gCM çn kLµY b¥YmLsW mLk# wd

mµ k@§ãC mg#rF mjm„N½ ybRµ¬ ÑSl!äC msÆsBN½

XNÄ!h#M wd Xns# ytq§ql#TN yÑSl!M ¯úãC btmlkt g!z@

F‰Ò ts¥WÝÝ xb# s#FÃN lxÆS «xÆS çY ywNDMH LJ

TLQ Ng#S çኗL´ xlWÝÝ xÆSM lb#s#FÃN «xb#s#FÃN çY YH

bMNM xYnT NGS xYÆLM´ YH nBYnT tL:÷ ¼¶ú§H¼ nW

b¥lT g#Ć k¸ÃyW W+ mçn#N ngrWÝÝ

yhtEM xZ(²x!X xL(sYT LJ ynW w›Ä! X_Èx! –

ytÆlW sW bLGSÂÂ bcRnt$ Múl@ y¸s_bT sW nWÝÝ yÈYX

¯úM yb§Y m¶ nበRÝÝ bKRSTÂ ሀይማኖት ውስጥ XÃl xND qN

ynBÃCNN ¼î.;.w¼ mJl!S ¼TMHR¬êE SBsƼ tµFሏLÝÝ ynB†

ÑhmD ¼s.;.w¼ ¬§§Q ÆLdrïC ¼îhÆãC¼ bmú¶Ã Bz# g!z@

lmk§kL s!¬gl# xYቷcêLÝÝ yTNb!t$ ngR kSLÈN UR

SltmúslbT ‰s#N Y-YQ jmRÝÝ YH yNg#îC Ng#S nWN?

wYS kx§H yt§k mL:Kt¾ nW) b¥lT ላይ XÃl xND Dh

s@T ƶà kkt¥ wd mL:Kt¾W ÑhmD ¼î.;.w¼ mÈCÝÝ

XNÄ!HM xlCÝ( «xNt yx§H mLXKt¾ çY MS-!R LነGRH

XfLUlh#´ XúcWM LB bY tmLkcE byT¾W ymÄ! mNgD

LçNL> TfLg!Ãl> xሏTÝÝ ቦታውን ከመረጠች በሗላ kXሷ UR

öÑ ምስጢሯን ሰምተው yflgCWN g#ÄY fiѧTÝÝ x!BN

htEM x_(Èx! rs#L ¼î.;.w¼ bÆLdrïc$ mhkL TLQ tMúl@T

çñ YHNN TLQ KBR Æy g!z@ የነበረበት yW¹T =l¥ tglilT½

XWn¬WM GL} çnlT½ YHM T:²Z kx§H mLXKt¾ mçn#N

6

xrUg-ÝÝ x_LöT ynbrWN mSqL xswgdWÂ bXS§M BRhN

ውስጥ gBè knB† ÑhmD ¼î.;.w.¼ ÆLdrïC ጋር tq§qlÝÝ

Sl nB† ÑhmD ¼î.;.w.¼ yÑSt¹¶öCN xÆÆL bkðl#

l¥S¬wS XNäK‰lN ÝÝ 2

X¾ ÑSl!äC XNdmçÂCN m-N bnB† ÑhmD ¼î.;.w¼

nBYnTÂ mLXKtኝnT XÂMÂlNÝÝ XNdz!H xYnt$N xÆÆL

¥MÈT lX¾ xÃSfLgNMÝÝ ngR GN YHNN ÃmÈnW lz!H ngR

y¸Ãnús# h#lT MKNÃèC S§l# nWÝÝ

xNd¾W MKNÃTÝ SlÑSt¹¶öC ygl}nWN xÆÆL bSም

x!S§M çnW Sl x!S§M MNnT y¥ÃWq$ xNÄND ÑSl!äC

XNÄ!Ãnb#T በማሰብ nWÝÝ ÑSl!M ÃLçn#T wgñC SlnBÃcWÂ

mL:Kt¾ቸው ÑhmD Xnz!H wgñC y¸l#TN XNÄ!ÃWq$

l¥SÒLM nWÝÝ ለXnz!Ã XRs#N mktl#NÂ በXRs# mm‰TN

ለtWT MÂLÆTM lህYወ¬cW XWnt¾ J¥¶ M§> YçÂcW

zNDM nWÝÝ

h#lt¾W MKNÃTÝ yÑSt¹¶öCN xÆÆL yMNgL[W½

ÑSl!M ÃLçn# የሌላ ሀይማኖት tk¬×C XNÄ!Ãnb#T b‰úcW

¥?brsB X b‰úcW ቋNቋ k¸Âg„ GlsïC xNdbት

Sl¬¥ß# mL:Kt¾ ytÆlWN XWn¬ XNÄ!ÃWq$ XNÄ!gnzb#

l¥SÒL nWÝÝ Xnz!ÃM lXSLM መ¶ãC XNÄ!çn# tkJlÖ nWÝÝ

YHN TLQ /Y¥T XNÄ!ÃWq$ ymjm¶Ã _ÂT XNÄ!çÂcWM

l¥SÒL nWÝÝ Xn@ kXnz!H sãC yMfLgW kXns# xN¯L W+

2 ¼¼ ÑSt¹¶öC Sl XSLM çcW ›§¥ YlÃÃL½ XNÄ!h#M TMHRt$ kXns#

WS_ XSLMÂN sl XWnt¾ hY¥T _ÂT l¥µÿD y¸¥„ xl#ÝÝ Xnz!Ã

bxB²¾W x§? ¼s#.;¼ y¸m‰cW y¸ÃúW”cW ÂcWÝÝ XNÄ!h#M kXns#

yXSLMÂN dµ¥ ¯N lmflG y¸¥„M xl#ÝÝ Xnz!H W¹¬äC Slçn# Xns#

XNd¸gMt$T g#Ć xYúµ§cWMÝݼ¼

7

bl@§ xN¯L XNÄ!ÃSb# nWÝÝ XWnTN ከውሸት በmlየT ‰úcWN

kwgNtኝnT nÉ y¸Ãdrg# kçn½ TKKl¾WN kS?tT bmlyT

¥wQ y¸Cሉ kçn lXns#ም xN¯L x§cWÝÝ lXnz!ህ ሰዎች Ç›

¼ilÖT¼ y¥dRgW x§H ¼s#.;¼ LÆcWN lXWnT XNÄ!kFTላቸውÂ

wd q_t¾W mNgD XNÄ!m‰cW nWÝÝ

ደራሲ፡ አብዱረህማን ቢን አብዱልከሪም አልሸይኻ አልሪያድ www.Islamland.org Email: alsheha@yahoo.com

8

mL:Kt¾W ÑhmD ¼î.;.w.¼ ¥N ናቸW)

፩፡ የዘር ሀረጋቸው

Sማቸው xb# አL-”s!M፣ ÑhmD b!N xBd§H b!N

xBÇLÑõl!B YƧLÝÝ yzR GNዳቸው y¸Ãb”W yx§H wÄJ

በçn#T yx!B‰£M LJ በሆኑት XS¥x@L ልጅ xDÂN nWÝÝ

X¬cW x¸Â b!NT whB TƧlCÝÝ የእናታቸው yzR GNድ

y¸Ãበ”Wም ynB† x!B‰£M LJ bçnW x!S¥x!L LJ xDÂN

nWÝÝ

¬§q$ nBY ÑhmD ¼î.;.w¼ XNÄ!H Y§l#ÝÝ «x§H ¼s#.w¼

kx!S¥x!L L©! k!ÂÂN mr-½ kk!ÂÂ q$rY>N mr-½ kq$rY>

dGä bn! h>MN mr-½ Xn@N dGä kbn! h>M mr-ኝ´ ¼hÄ!s#N

ÑSl!M zGbW¬L¼ÝÝ

¬Ä!à XúcW bz!H yzR GND m\rT bMDR §Y µl ytšl

yzR GND çcW ÂcW ¥ለT YÒ§LÝÝ -§èÒcWM bz!H ngR

mSKrW§cêLÝÝ kmSµ¶ãc$M mµkL kmSl¥cW bðT y¬§q$

nBY -§èC m¶ ynb„T xb# s#FÃN Ygß#b¬LÝÝ xb# s#FÃN

YHNN MSKRn¬cWN ys-#T yéM Ng#S knb„T £rQL UR

tgÂ"tW Sl nB† ÑhmD ¼î.;.w¼ h#n@¬ በተወያዩበት wQT

nbRÝÝ

kxBd§H b!N xÆS ¼x§H S‰cWN YWdD§cW¼ tYø

XNdtw‰W½ «mL:Kt¾W ÑhmD ¼î.;.w¼ qYsR ytÆl#T

Ng#S XSLMÂN XNÄ!qbl# dBÄb@ Éû§cWÝÝ dBÄb@WNM dHyT

xL(kLb! ltÆl sW §k#TÝÝ dHyT xL(kLb! dBÄb@WN lbS‰W

¹#M XNÄ!s-WÂ ybS‰W ¹#M lqYsR XNÄ!s-W xzz#TÝÝ

qYsR በz!ÃN g!z@ yÍRSN w¬déC DL XNÄ!qÄJ x§H iUWN

S§¯ÂifW lÍȶW MSU l¥QrB khMS wd x!§: ÿì nbRÝÝ3

3¼¼/MS X x!§: bšM WS_ ynb„ yhgR SäC ÂcWÝݼ¼

9

qYsRም nB† ÑhmD ¼î.;.w¼ y§k#T dBÄb@ qRïlT Ænbb

g!z@፣ kÑhmD ¼î.;.w¼ b@tsB Sl ÑhmD ¼î.;.w¼ yM-YqW

sW fLg#Lኝ xlÝÝ g!z@W rs#L ¼î.;.w¼ XSLMÂN ካLtqbl#T

q$rYëC ጋር g!z@ÃêE SMMnT xDRgWbT ynbrbT g!z@ SlnbR

xb# s#FÃN kmµ km-# nUÁãC UR wd šM ¼î¶Ã¼ xBé

mMÈt$N yng‰cW mçn#N x!BN xÆS tÂg„ÝÝ xb# s#FNM Sl

nB† ÑhmD h#n@¬ lqYsR XNÄ!ÂgR tUbzÝÝ

xb#s#FÃNM እንድህ ይላል “yqYsRN mL:Kt¾ bî¶Ã xµÆb!

xgßnW፣ Xn@Â Ùd®c x!YtX ወደሚባለው ቦታ XSkMNdRS DrS

ከXs# UR xBrN tUZN½ kz!ÃM ቀይሰር wÄlbT ï¬ wsdNÝÝ

qYsRM b‰s# §Y zwD +ñ bT§LQ ¹#¥MNèC tkBï

bNGSÂ mqmÅW ላይ tqMÈ*LÝÝ ቀይሰርም ለተርጓሚው kXnz!H

sãC WS_ à Xn@ nBY nኝ y¸lW ynB† ÑhmD ¼î.;.w¼ QRB

zmD ¥N XNdçn ጠY”cW xlWÝÝ Xn@ QRB zmÇ nኝ

xLk#ኝ፡፡ Ng#s#MÝ bxNt bXRs# ዝምድና bk#L ÃlW QRbT MN

ÃHL nW) s!L ጠyqኝ½ Xn@M yx¯t& LJ nW b¥lT mlSk#ኝÝÝ

yz!ÃN qN kmNgd¾ዎቹ sãC WSጥ kxBÄ! mÂF LJ ¼ዝርያ/

kXn@ bStqR xNDM xLnbrM፡፡ qYsRM wd Xn@ xQRb#T xlÝÝ

Æልdrïc$NM kbStjRÆy በTkšy በኩል XNÄ!çn# xzzÝÝ kz!Ã

ltrጓ¸W YHN sW Xn@ nBY nኝ Sl¸lW sW ሁኔታ L-YqW

ስለሆነ lÆLdrïc$ y¸ÂgrW ngR W¹T kçn W¹T nW bl#

በላቸው አለው፡፡ w§£ yz!ÃN qN ÆLdrïc& ê¹H BlW t}:ñ

ÃደRጉB¾L Bü Æልፈራ ñé Ng#s# s!-Yqኝ Xê¹W nbRÝÝ ngR

GN W¹T XNÄYwSDBኝ Bü bመፍራት እውነቱን ተናገርሁÝÝ

ltRጓ¸WM ነብይ ነኝ የሚለው yz!H sW yzR GND XÂNt zND

XNÁT nW) ብሎ እንዲጠይቀኝ ሲነግረውÝ xs# kFt¾ yzR GND

ÃlW nW xLk#TÝÝ kXÂNt ዘር ውስጥ nB† ÑhmD ¼î.;.w¼

nBY nኝ k¥lt$ bðT Xn@ nBY nኝ Ãl sW xlን) xlኝÝÝ ylM

10

xLk#TÝÝ nBY nኝ k¥lt$ bðT bW¹ታምነት ትፈርጁት ነበርን

በማለት ጠየቀኝ? የለም አንፈርጀውም xLkኝ፡፡ y¸ktሉT sãC

ytkb„ ÂcW wYS dµäc$ በማለት ጠየቀኝ? y¸ktl#T ሰዎች

dµäc$ ÂcW xLk#ኝÝÝ ይ=M‰l# wYS YqNúl# በማለት ጠየቀኝ?

Y=M‰l# xLk#ኝÝÝ wd hY¥t$ kgÆ b`§ -Lè y¸ÃfgFG sW

xlን በማለት ጠየቀኝ? ylM xLg#ኝ½ ”l#N ÃfRúLን በማለት

ጠየቀኝ? ከአሁን በፊት xÃfRSM xh#N ግን kX¾ UR ጊዜያêE yçn

SMMnT xlN½ ÃፈRúL BlN XNf‰lN xLk#ኝÝÝ እs# ktÂgrW

”L xNDM ”L xg#Dy mÂgR xLÒLk#MÝÝ ktÂgRk#T ”L

xNDM GDfT l¥GßT xLÒlMÝÝ tUDላ*ች`LN) wYM

tUD§Ch#¬LN በማለት ጠየቀኝ? xã xLk#ኝÝÝ yXs# XÂ yXÂNt

õRnT XNÁT nbR በማለት ጠየቀኝ? m¹ÂnF nbR½ xNÁ Xs#

ùNÍL xNÁ X¾ X¹NÍlN xLk#ßÝÝ MN MN òCh# nbR

በማለት ጠየቀኝ? x§HN xND xDRgN XNDNg²Â kx§H l@§ MNM

ngR xUR xDRgN XNÄÂmLK ÃzÂL½ xÆèÒCNM y¸gz#T

ybnrWN XNÄNg² YklKlÂLÝÝ î§T XNDNsGD½ M}êT

XNDNs_ yt-bQN XNDNçN½ ”L k!ÄNN XNDÂ¥*§½ xd‰N

-BqN XNDNs_ ÃzÂL xLk#ኝÝÝ

YHNN µLk# b`§ ltRU¸W XNÄ!H BlH blW xlWÝÝ Sl

zR GNÇ S-YQH Æl kFt¾ yzR GND nW b¥lT mlSK½ LK

XNdz!h# mL:Kt¾ s!§K b?Zïc$ yzR GND nW y¸§kWÝÝ Xn@

nBY nኝ k¥lt$ bðT kXÂNt ¯ú YNN Ãl l@§ sW xlwY) By

S-YQH½ ¥NM Ãl ylM b¥lT mlSK½ Xs# nBY nኝ k¥lt$

bðT kXÂNT YHNN ”L Ãl l@§ sW b!ñR ñé kz!H qdM

btÆlW y¸m‰ sW nW XL nbRÝÝ YHNN ”L k¥lt$ bðT

bW¹T Tks#T nbRN) By S-YQH ylM xNksWM b¥lT

mlSK½ bsW LíC §Y µLê¹ bx§H §YM XNd¥Yê>

xW”lh#ÝÝ kxÆèc$ Ng#S xlN) By S-YQH ylM xLKÝÝ kxÆèc$

Ng#S b!ñR ñé yxÆt$N NGSÂ Y-Y”L XL nbRÝÝ ytkb„Â

¬§§Q sãC ÂcW y¸ktl#T wYS dµäC By S-YQH dµäC

11

ÂcW b¥lT mlSKLኝ½ mL:Kt®CN y¸ktl#T dGä dµäC

ÂcWÝÝ tk¬×c$ Y=M‰l# wYS YqNúl#) By S-YQH½

Y=M‰l# b¥lT mlSKLኝ½ LK XNdz!h# XMnT ¼x!¥N¼

XSk!ä§ DrS YqNúL Y=M‰LÝÝ wd hY¥ñt$ kgÆ b`§

hY¥t$N -Lè y¸ÃfgFG xlêN) By S-YQH xÃfgFGM

xLK½ LK XNdz!h# x!¥N bLïC dS¬ b¸q§QLbT g!z@ xNDM

sW xÃSgDdWMÝÝ ”l#N ÃfRúLN) By S-YQH ”l#N

xÃfRSM b¥lT mlSKLኝ½ LK XNdz!h# mL:Kt®C ”§cWN

xÃfRs#MÝÝ têG¬Ch# ¬Wq§Ch# wY By S-YQH xw xLkኝ

btêUCh# g!z@ xNÁ Xs# xNÁ XÂNT XNdM¬¹NûM ngRkኝ½

LK XNdz!h# mL:Kt®C Yftn# m=ršW Ã¥r YçN§cêLÝÝ

bMN òCh# nbR By S-YQH½ x§HN xND xDRUCh#

XNDTgz# kx§H l@§ xUR xDRUCh# XNÄTYz# XNd¸Ã²Ch#

ngRkኝ½ xÆèÒCh# k¸gz#T ¥lTM ÈåTÂ l@lÖCNM ngéC

XNÄTgz# òC`LÝÝ î§TN XNDTsGǽ XWnTNM XNDTÂg„½

yt-bqM XNDTçn#½ ”L k!ÄÂCN XND¬¥*l#½ xd‰NM

lÆlb@t$ XNDTmLs#½ òC`L½ YH dGä ynBY ÆH¶ nWÝÝ

nBY XNd¸mÈ xWQ nbRÝÝ ngR GN kXÂNt nW Bü

xLgMTM nbRÝÝ ytÂgRkW XWnT kçn NGSÂyN YY²LÝÝ

BdRSbT ñé tcGÊM b!çN xgßW nbRÝÝ Xs# zND BçN ñé

XG„N x_B nbRÝÝ

xb#s#FÃN bmq-L XNÄ!H Y§LÝ( kz!Ã b`§ ynB† ÑhmD

¼î.;.w¼ dBÄb@ qrb tnbb½ dBÄb@WM XNÄ!H Y§L «bx§H

SM XJG bÈM „H„H bÈM x²ኝ bçnW½ kÑhmD yx§H

ƶàmL:Kt¾ wd £rQL yéM yb§Y ¹#M q_t¾WN mNgD

b¸ktL §Y x§H s§MN ÃWrDÝÝ XSLMÂN TqbL zND _¶

xqRBLhlh#ÝÝ XSLMÂN ktqbLK s§M TçÂlHÝÝ x§H ¼s#.w¼

MNÄHN X_F xDR¯ YkFLhLÝÝ XNb! µLKM yxRî xdéCH

wNjL ¼h-!xT¼ xNt §Y YçÂLÝÝ x§HM bq$Rxn# ¼bxL(x!M‰N

M:‰F¼ XNÄ!H Y§LÝÝ

12

نكم أال نـعبد إال الله قل يا أهل ﴿ نـنا وبـيـ الكتاب تـعالوا إلى كلمة سواء بـيـوال نشرك به شيئا وال يـتخذ بـعضنا بـعضا أربابا من دون الله فإن تـولوا

﴾ .فـقولوا اشهدوا بأنا مسلمون TRg#ÑMÝ

«ym}hû sãC çY¿ bmµ§CN yU‰ wdçnCW TKKl¾

”L n#ÝÝ ¼XRúM¼ kx§H W+ l@§N xµL §ÂmLK½ bRs#

§Y xNDM ngR §ÂU‰½ kð§CN kðl#N kx§H W+

x¥L:KT xDR¯ §YYZ nW b§cWÝÝ XNb! ¼YHNN _¶

xNqbLM¼ µl# X¾ ÑSl!äC mçÂCNN mSK„ b§cW´

አቡ s#FÃNÝ Ng#s# y¸ÃnbWN }h#F k=rs b`§ Xnz!Ã

k„M ¹#¥MNC yçn#T bz#¶ÃW Ãl#T DMÉcW kF YL jmRÝÝ

¥g#rMr¥cWNM b¥B²T mNÅŬWN q-l#ÝÝ MN XNdML

x§WQM nbR Y§LÝÝ XNDNwÈ xzz#N½ kUd®c tlYc& BÒyN

çß Ælh#bT h#n@¬ ynB† ÑhmD ¼î.;.w¼ g#ÄY Xytlq mÈÝÝ

፪፡ TWLDÂ እDg¬cW

nB† ÑhmD ¼î.;.w¼ xrïC ÃkB…cW TLQ ï¬

y¸sÈ*cW knb„T yq$ረይ> ¯úãC b571 ›.ም mµ WS_

twlÇÝÝ mµ yxrïC yhY¥ኖT ê kt¥ ç yMTገl} nbrCÝÝ

ynBÃቶC xÆT x!B‰£M L©cW x!S¥x!L ¼;.s¼ ygnb#T

ytkbrW yx§H b@TM mµ nW y¸gßWÝÝ bz!ÃN g!z@ xrïC wd

mµ hJ b¥DrG btgnÆW b@T z#¶Ã Xyø„ ilÖT ÃደRጉ nbRÝÝ

ynB† ÑhmD xÆT ?Yw¬cW ÃlfW ነብዩ ሙሀመድ gÂ

ሳይወለዱ እንደተረገዙ nbRÝÝ yX¬ቸW ?YwT ÃlfW GN

ktwlÇ bሓ*§ nWÝÝ ነብዩ ሙሀመድ w§J xLÆ çnW ñrêLÝÝ

ÃúdÙcW xìቸW xBÇLÑõl!B ÂcWÝÝ xìቸW

HYw¬cW s!ÃLF x¯¬cW xb! Èl!B xúdÙcWÝÝ bz!ÃN g!z@

yXúcW ¯ú bxµÆቢW የነበሩ ¯úãC kðl#N k²F½ kðl#N

13

kDNUY½ kðl#N dGä kwRQ bs„T ÈåT ÃmLk# nbRÝÝ Xnz!H

ÈåèÒcW bµ:Æ xµÆb! ¼z#¶Ã¼ y¸qm-# nb„ÝÝ bX©cW

ys…cW Xnz!à Èå¬èC Y-Q¥l#M Y¯Äl#M BlW ÃMn#ÆcW

nbRÝÝ bx-”§Y ynBÃCN ¼s.;.w¼ hÃT XWN XÑN nbRÝÝ

”§cWN xFRsW xÃWq$M½ ê>tWM xÃWq$M½ KHdTM

f{mW xÃWq$M½ x¬lWM xÃWq$M½ bHZïÒcW zND

የሚታወቁት ¬¥ß# ÑhmD b¸L m-¶Ã ነው½ HZïÒcW

XRúcW zND xd‰N ÃSqM-# nbR½ kHZïÒcW WS_ kðlÖc$

wdl@§ xgR b¸úf„bT g!z@ NBr¬cWN Y-Bq$§cW nbRÝÝ

y¸Âገ„T h#l# bHZïÒcW zND xWnt¾ xSB§*cêልÝÝ iÆÃcW

Ã¥r½ NGG‰cW _„ yçn½ xNdbt Rt$:½ lsãC mLµምN

y¸mß#½ HZïC ywdÇT yçnN TLQ ï¬ y¸sÈ*cW½ y„q$M

yQRቡM y¸ÃkB‰cW½ xYN XúcWN k¥yT y¥TslÒcW

XY¬N y¸Sb#½ bx-”§Y xfÈ-‰cW iÆÃcW Ã¥r nWÝÝ

YHNN xSmLክè x§H bxL(qlM M:‰F XNÄÄ!H Y§LÝÝ

.﴾ وإنك لعلى خلق عظيم ﴿

TRg#ÑMÝ «xNt y§q |nMGÆR Æb@T nH´

µRl!L (Carlyle) የተባለው እንግሊዛዊ iሀፊ jGñC b¸lW

m{hû §Y Sl nB† ÑhmD s!ÂgRÝ( kLJnT jMé xStêY

wÈT XNdnbR tgNZbÂL½ Ùd®c$ ¬¥ß# b¥lT sYmW¬L

B§*LÝÝ b¥SktLM XWnt¾ sW½ ”L k!ÄN xKƶ bNGG„Â

bS‰W :Wnt¾½ xStêY½ XNÄ!h#M½ ¥N¾êM kxû yMTwÈW

”L _bB ytä§ÆT BTçN XN©! XNd¥TwÈ tgNZbêLÝÝ Xn@

Sl nB† ÑhmD ¼î.;.w¼ XWqEÃlh# Bz#WN g!z@ i_ Ãl nbR½

mÂgR b¥ÃSfLGbT ngR ZM Y§ÝÝ btÂgrM g!z@

yMTfLgWN q$M ngR T=BÈlHÝÝ nB† ÑhmD ¼î.;.w¼

ö‰_½ k+NqT y‰q½ cR½ b¯ xD‰g!½ RH‰ÿ ÃlW½ x§HN

f¶½ T„ÍT ÃlW½ nÚ yçn½ Qn#½ bÈM q$Mngr¾ sW nWÝÝ

kz!H xLæM iƆ gR yçn½ dS¬N Ã-”ll½ fgG¬ y¥YlyW½

14

mSg#N Ùd¾½ _„ xÅêC½ qLd¾Â t=êC nbRÝÝ bx-”§Y

kXWnt¾ LB ymn= kfgG¬ B²T ðt$ Ãb‰ nbRÝÝ BLH

xXMé sð LB ÃlW nbRÝÝ bxfÈ-„ TLQ yçn½ TMHRT

b@T gBè ÃLt¥r mMHR |R›TN çSt¥rW çñ úl ngR

GN Ñl# |R›TN yt§bs nWÝÝ b?YwT zmn# BÒWN b_LQ

brh WS_ y¸-bQbTN tGB…LÝÝ

mL:Kt¾W ÑhmD ¼î.;.w¼ wd x§H xNDnT _¶

XNÄ!ÃdRg# km§µcW bðT l@l!t$N Ñl# /!‰: b¸ÆL êš

WS_ x§HN mg²¬cW bx§H zND twì§cêLÝÝ nB† ÑhmD

¼î.;.w¼ ?ZïÒcW bä"nT s!s„T knbrW ngR h#l# bÈM y‰q$

nb„ÝÝ m-_ bF[#M -_tW xÃWq$M½ ?ZïÒcW

XNd¸ÃdRg#T lÈå¬T xLsgÇM½ bÈå¬T xL¥l#M½

lÈå¬T q$RÆN xQRbW xÃWq$M½ k!‰Y Xytkf§cW

y?ZïÒcWN FylÖC -BqêLÝÝ

rs#L ¼s.;.w¼ bhÄ!úcW XNÄ!H Y§l#Ý(

«x§H ¼s#.w¼ nBYN xL§kM FyL y-bq b!çN XN©!ÝÝ

ÆLdrïÒcW xNtM -BqhLN) x§*cWÝÝ XRúcWM xã½ ymµ

?ZïC dmwZ Xykfl#" FylÖÒcWN wd t‰‰ bmNÄT X-

BQ§cW nbR xl#´ÝÝ ¼hÄ!s#N b#h¶ zGbW¬L¼

rs#L ¼î.;.w¼ xRÆ ›mT kä§cW b`§ mµ WS_ ks¥Y

wHY wrd§cWÝÝ w?† ywrd§cW wd /!‰: êš bmÿD x§HN

Xytgz# Æl#bT wQT nbRÝÝ ynBÃCN ¼î.;.w¼ Ælb@T yçn#T

yÑX¸ñC XÂT xx!š ¼r.;¼ YHNN xSmLKtW XNÄ!H Y§l#Ý(

«mL:Kt¾W ÑhmD ¼î.;.w¼ lmjm¶Ã g!z@ wHY ywrd§cW

bXNQLF §Y XÃl# bHLM x¥µ"nT nbRÝÝ nB† ÑhmD

yxD¥S NUTN tmSlÖ b!mȧcW XN©! ‰:YN ¼HLMN¼ xÆM

nbRÝÝ XWn¬W XSk¸mȧcW DrS b£‰: êš WS_ BÒcWN

mçN mr-#ÝÝ b£‰: êš WS_ BÒcWN çnW Bz#WN g!z@

15

l@l!t$N bÑl# x§HN Ygz# nbR#ÝÝ SNQ l¥MÈT nbR wd

b@tsïÒcW ¼wd ,D©¼ y¸m§ls#TÝÝ kXl¬T xND qN

m§Xk# mÈÂ xNBB x§cWÝÝ XRúcWM ¥NbB xLCLM

xl#TÝÝ XS¸dKÑ DrS bÈM =m”cWÂ kz!ÃM xNBB

x§cWÝÝ xh#NM dGmW ¥NbB xLCLM xl#TÝÝ lîSt¾ g!z@

bÈM =m”cWÂ xNBB x§cWÝÝ kz!ÃM yxL(xlQ MX‰FN

XNÄ!H b¥lT xnbbÝ(

﴾)٣(اقـرأ وربك األكرم )٢(خلق اإلنسان من علق )١(اقـرأ باسم ربك الذي خلق ﴿

TRጉÑMÝ

“bz!Ã h#l#NM ngR bf-rW g@¬H SM xNBB½ sWN krU

dM bf-rW g@¬H SM½ xNBB g@¬H bÈM cR ነው”

rs#LM ¼î.;.w¼ LÆcW XytNq-q- wd Ælb@¬cW ,D©

zND tmLsW gb#Â xkÂNb#"½ xkÂNb#" xl#ÝÝ F‰ÒcW

XSk¸l”cW DrS xkÂnÆ*cWÝÝ kz!ÃM l,D© h#n@¬WN

gli#§TÝÝ «bXRG_M lnFs@ f‰h#"´ x§*TÝÝ ,D©M ylM xNt

ZMDÂN yMTq_L½ ydkmN yM¬GZ½ DhN yMTrĽ XNGÄN

yM¬StÂGD SlçNK bFiM x§H xÃêRDHM x§*cWÝÝ kz!ÃM

y,D© x¯T wdçn#T wr” nWðL b!n#xsD b!N xBÇLxz!Z

zND wsÄ*cWÝÝ Bz# x¥L:KT b¸mlk#bT bz!Ã zmN YH sW

¼y,D© x¯T¼ yKRST hY¥ñT tk¬Y KRStEÃN nb„ÝÝ

bx!B‰x!ST m{hF Y}û nbRÝÝ x§H yš§cWN ÃHL wNg@LN

bx!B‰x!ST¾ ÌNÌ Y}û nbRÝÝ YH sW x²WNTÂ xYn SWR

nb„ÝÝ

,D©M x¯t& çY YH sW ¼¼ÑhmD ¼î.;.w¼ ¼¼ y¸LHN S¥W

x§*cWÝÝ y,D© x¯TM rs#LN ¼î.;.w¼ MN XNĆ -ÌcWÝÝ

rs#LM ¼î.;.w¼ ÆTN h#l# tÂg„ÝÝ y,D© x¯TM YH x§H

bnB† Ñú §Y ÃwrdW ?G nWÝ x§*cWÝÝ MnW wÈT çß

yz!H HG tk¬Y bçN"½ MnW b?YwT ñÊ ?ZïCH kxgR

16

s!ÃSw-#H Æyh#" b¥lT tÂg„ÝÝ mL:Kt¾WM ÑhmD

¼î.;.w¼ HZïc& ÃSw-#¾LN) s!l# -yq$ÝÝ xã xNt bmÈHbT

mNgD xNDM sW xLmÈM -§T tdR¯ ytfrj b!çN XN©!ÝÝ

XSkz!à DrS bHYwT µlh# kFt¾ XRĬN XrÄhlh# x§*cWÝÝ

kz!ÃM wr” Bz# úYö† HYw¬cW xlfCÝÝ kx§H YwRD§cW

ynbrW ‰:YM t”r-´ÝÝ ¼hÄ!s#N b#h¶Â ÑSl!M zGbW¬L¼

kz!ÃM b`§ x§H ¼s#.w¼ yÑds!R M:‰FN lÑhmD ¼s.;.w¼

XNDH s!L xwrdÝÝ ثـر يا ﴿ ﴾ )٤(وثيابك فطهر )٣( وربك فكبـر )٢(قم فأنذر )١(أيـها المد

TRg#ÑMÝ xNt LBS d‰‰b!W çY½ tnS ysW zRN xS-NQQ½

g@¬HNM xLQ½ LBSHNM x}ÄÝÝ

YHC M:‰F ynB† ÑhmD ¼s.;.w¼ ymjm¶Ã

mLXK¬cW _¶ÃcW nbrCÝÝ bGL} mLXK¬cWN wYM

tL:µ*cWN jm„ÝÝ nB† ¼s.;.w¼ bmµ ?ZïC _¶ÃcWN

jm„ÝÝ kXns#M XNb!tßnTÂ T:b!tßnT g-¥cWÝÝ nb†

ÑhmD ¼s.;.w¼ YH h#l# t”Wä ydrsÆcW HZïÒcW kz!H

bðT y¥ÃWq$TN xÄ!S _¶ S§drg# nWÝÝ YH _r x-”§Y

yHYw¬cWN g#ÄY y¸mlkT nbRÝÝ hY¥ñ¬cWN½

±ltEµcWN½ x!÷ñ¸ÃcWN ¥Hb‰êE g#Ä×ÒcWN y¸ÃµTT

nbRÝÝ ynB† ÑhmD _¶ x§HN xND b¥DrG½ kXs# W+ l@§N

Ælmg²T½ XNÄ!h#M ?ZïC y¸gz#TN ngR b¥únS §Y BÒ

x§ömMÝÝ ydS¬cW½ yhB¬cW ymæµk¶Ã MNÅcW

ynbrWN wlDN½ ZÑTN½ q$¥RNÂ m-_N h‰M S§drgÆcW

xN¯§cWN xz#…cêLÝÝ XNÄ!h#M x§HN bmF‰T XN©! bl@§ ngR

¥NM k¥N xYbL_M b¥lT bsãC mµkL Xk#LnT XNÄ!ñR

_¶ xDRêLÝÝ yxrB ¯úãC h#l# yb§Y yçn#T q$rYëC

ƶÃãCN kXns# UR Xk#L y¸ÃdRgWN YHNN _¶ lmqbL

túÂcWÝÝ ymµ ƧÆèC nB† §qrb#§cW _¶ bXNb!tßnT BÒ

17

x§öÑM½ bmúdBÂ bm”wM xmi#ÆÒWÝÝ bW¹T½ bXBdTÂ

bDGMt¾nT wnj§*cWÝÝ xê‰íCN U-wõCN b¥údM

xµ§cWN xös§*cW½ wdq_t¾W mNgD _¶ k¥DrUcW

bðT l!ÃdRg#ÆcW y¥YCl#TN ngR xdrg#ÆcWÝÝ xBd§H b!N

mSx#D ¼r.;¼ YHNN xSmLKtW XNÄ!H Y§l#Ý(

«nB† ÑhmD ¼î.;.w¼ µ:Æ x-gB ömW XysgÇ XÃl

bxµÆb!W tsBSbW knb„T yq$Ry> HZïC WS_ xNÇ wd

nBÃCN b¥mLkT½ ÑhmD y¸ÃdRgWN xTmlkt$MN)

y¬rd GmL fRS dM xM_è s#°D b¸ÃRGbT wQT

bTkšW §Y y¸dÍ kmµk§CN ylMN) s!L -yqÝÝ kXns#

mµkL YbL_ xfNU+ yçnW tnúÂ ytÆlWN yGmL dMÂ

fRS s#°D s!ÃdRg# -Bö bTµšcW §Y dÍÆcWÝÝ nB†

ÑhmD bs#°ÄcW §Y XNÄl# s!in# khÄ!ãc$ bÈM úq$

túlq$MÝÝ bz!ÃN g!z@ ynB† TN> HÉN LJ ynbrCW Í-!¥ t-

R¬ mÈCÝÝ Í-!¥M khÄ!ãc$N bmúdB xÆaN éÈ q_

xdrgÒcWÝÝ nB† ÑhmD L©cW ytÅnÆcWN

XSkM¬nú§cW DrS s#°ÄcW §Y XNdin# nb„´ÝÝ ¼hÄ!s#N b#h¶

zGbW¬L¼

Ñn!b#L xZÄ! ytÆlW rs#L ¼î.;.w¼ b©£Là g!z@ XNÄ!H s!l#

sMÒcêlh# Y§LÝ(

«XÂNt sãC çY §(x!§h(x!§(x§H bl# TD§Ch# s!l#

kðlÖÒcW bð¬cW §Y tûÆcWÝÝ l@lÖc$ dGä xÆ*‰

xbnn#ÆcW½ kðlÖc$ dGä sdÆ*cW½ h#n@¬W Xk#l qN

XSk¸çN DrS q_lÖ WlÖ kz!à bˆ*§ búHN Wh m_è§cW

X©cWN ð¬cWN ¬-b##ÝÝ L©cWNM Lj çY bxÆTš §Y

DHnTNM çn yb¬CnTN xTF¶ x§*T´ ¼ÑXjM xL kb!R b¸ÆlW

yèb‰n! m}hF §Y tzGÆL¼

;#RwT b!N(xZ(z#bYR ytÆlW sW XNÄ!H Y§LÝ(

«ymµ Ñ>¶÷C bmL:Kt¾W ¼s.;.w¼ §Y µdrg#ÆcW xiÃð

ngéC WS_ XNÄ!nGr" xBd§H b!N(x#mR b!N(xSN -yQk#T½

18

XNÄ!H s!LM mlL"½ ;#QÆ b!N xb! Ñ:-! MÈ rs#L ¼î.;.w.¼

µ:Æ x-gB XysgÇ nbR½ bxNg¬cW §Y LBs#N bm-QlL

bhYL xn”cW½ xb#bKR ¼r.;¼ mÈÂ TkšWN bmÃZ knBÃCN

¼s.;.w¼ b¥SwgD tk§kl§cWÝÝ XNÄ!HM xl «x§H g@¬y nW

y¸lWNÂ b¥Sr© kg@¬W zND ymÈWN sW LTgDl#T nWN´

¼b#h¶ zGbW¬L¼

YH h#l# KStT rs#LN ¼s.;.w¼ dxêcWN ¼_¶ÃcWN¼

k¥DrG FNKC x§drUcWMÝÝ wd mµ lh©! y¸m-# ¯úãC

§Y mSê:T ÃdRg# nbRÝÝ kyS¶B HZïC _qEèC xmn#ÆcWÝÝ

bz!ÃN g!z@ yS¶B yMTÆlW ï¬ yxh#n!t$ mÄ!ntL Ñnw‰ nCÝÝ

wd XnRs# km-# XNd¸k§kl#§cWÂ XNd¸kt§*cW yyS¶B

¯úãC lnB† ”L gb#§cWÝÝ nB† ÑhmDM ÑSxB b!N x#mR

ytÆlWN ÆLdrÆcWN XSLMÂN XNÄ!ÃStMR wd yS¶B

§k#TÝÝ bnB†Â bXúcW Æmn#T dµäC §Y k?ZÆcW ¥údDÂ

XNb!t"nT kdrsÆcW b`§ ÑSl!äc$ wd mÄ!ntL Ñnw‰

XNÄ!sdÇ fqǧcWÝÝ ymÄ!ntL Ñnw‰ ?ZbM b_„ h#n@¬

tqb§cWÝÝ yx!S§M ymjm¶Ã ê kt¥ yçnCW mÄ!Â

ymjm¶Ã ydxê _¶ ¥:k§cW nbrCÝÝ mÄ! bmçN q$RxNN

¥St¥R jm„ÝÝ _„ SnMGƉcW mLµM Æ?¶ÃcW bmÄ!Â

?ZïC §Y ti:ñ S§údrÆcW mÄ!ÂãC k‰úcW b§Y

wdÄ*cWÝÝ XNdWM knFúcW b§Y XúcWN l¥gLgL

Y>qÄdÑ nbRÝÝ _„Â wD yçn Sõ¬ lXRúcW ÃqRÆl#ÝÝ

bz!HM h#n@¬ nB† ÑhmD XMn¬êE mNfúêE dS¬N kt§bs

HBrtsB UR mñR jm„ÝÝ bz!H ?BrtsB mµkL FQR

mtúsR wÄJnT½ XNÄ!h#M wND¥¥CnT ¯§ÝÝ hB¬ÑM½

DhWM½ TN¹#M½ TLq$M½ nŒM½ xrb#M½ xrB ÃLçnWM

nB† ÑhmD bt§k#bT hY¥T Xk#L çnÝÝ x§HN bmF‰T

b!çN XN©! bmµk§cW L†nTM çn mb§l_ qrÝÝ mL:Kt¾W

bmÄ! lxND ›mT ÃHL trUGtW ktqm-# b`§ bXnz!Ã

ynB† ÑhmD ¼s.;.w¼ d¨ê Xz!H dr© §Y mDrs# ÆSöÈcW

HZïCÂ bxmn#T HZïC mµkL G+T tjmrÝÝ bXSLMÂ

19

ymjm¶Ã yçnW ybDR õRnTM tkstÝÝ bbDR õRnT h#lt$

wgñC bmú¶ÃM çn bsW hYL ytmÈ-n# xLnb„MÝÝ bXz!ÃN

g!z@ yÑSl!äC q$_R îST mè x|‰ x‰T ¼314¼ s!çN½

çmn#T dGä ¼ÑSl!M ÃLn#T¼ q$_‰cW xND >H ¼100¼ nbRÝÝ

x§H ¼s#.w¼ mL:Kt¾WNÂ ÆLdrïÒcWN dgÍcWÝÝ Dl#M

xLtlÃcWM nbRÝÝ kz!ÃM õRnt$ bÑSl!äCÂ bÑ>¶K ?ZC

mµkL btk¬¬Y tµÿdÝÝ kSMNT ›m¬T b`§ rs#l# ¼s.;.w¼

bx|R >H y¸ö-„ w¬déCN ¥zUjT Òl#ÝÝ ð¬cWNM wd

mµ xQÈÅ b¥øR kÍC çnW gb#ÝÝ Xnz!ÃN Bz# xYnT g#ÄT½

ytlÃy QÈTÂ S”Y Ãdrs#ÆcWN½ XNÄ!h#M NBr¬cWN½

LíÒcWNÂ hg‰cWN XNÄ!lq$ yÄrÙcWN ¯úãÒcWNÂ

?ZïÒcWN x¹nûÝÝ bkFt¾ dr© DLN t¯Â[ûÝÝ YH ›mT

ymKfÒ ¼fTH¼ ›mT bmÆL tsYàLÝÝ x§H bxL( nSR M:‰F

YHNn# xSmLKè XNÄ!H Y§LÝÝ

ورأيت الناس يدخلون في دين الله أفـواجا )١(إذا جاء نصر الله والفتح ﴿ ﴾)٣(فسبح بحمد ربك واستـغفره إنه كان تـوابا )٢(

TRg#ÑMÝ ÑhmD çY yx§H XRĬ DL bmÈ g!z@½ sãCNM

+FéC ¼bb#DN bb#DN¼ Xyçn# wd x§H hY¥ñT s!gb#

ÆyH g!z@½ lg@¬H WÄs@Â MSUÂ xDRS½ MHrTNM

lMnW½ Xs# NShN tqÆY nWÂÝÝ

nB† ÑhmD mµN bDL xD‰g!nT kkft$ b/*§ ymµ sãCN

bXÂNt §Y MN Ys‰L B§Ch# ¬SƧCh#) b¥lT -yÌcWÝÝ

kxNt _„ ngR nW yMÂSbW½ xNt wNDM ycR wNDM LJ

nH b¥lT mls#ÝÝ x§H î§T s§M ÃWRDÆcW nB†M «£Ç

XÂNt nÉ w_¬C`L x§*cWÝÝ ¼hÄ!s# bs#nN xL(bYhqEL k#B‰ §Y

tzGÆL¼

20

Bz#ãc$ wd XSLMÂ XNÄ!gb# YH ynB† ÑhmD yMHrT

”L xNÇ MKNÃT nbRÝÝ rs#LM y¸-bQÆcWN µdrg# b`§

kmµ wd mÄ! tmls#ÝÝ ktwsn g!z@ b`§ mL:Kt¾W y/J

SnSR›TN lmf[M kmè xS‰ x‰T >H ¼114000¼

ÆLdrïÒcW UR wd mµ xm„#ÝÝ YHCM h©! ymsÂbÒ /J

bmÆL T¬w”lCÝÝ MKNÃt$M ynB† ÑhmD ?YwT ¥lF

QRbTN SlMTgL} lÑSl!äC ymsÂbÒ h©! nbrCÝÝ

mL:Kt¾W ¼s.;.w¼ mÄ! WS_ s® qN krb!: xL(ún!

H#lt¾W qN bxS‰ xNd¾W ›mt £J‰ ?Yw¬cW xlfÝÝ

Xz!ÃW mÄ! tqb„ÝÝ ynBÃCN ¼s.;.w¼ HYwT b¥lû

ÑSäCN bÈM ts¥cWÝÝ l@§W qRè xNÄND ÆLdrïÒcW

wÊWN x§mn#MÝÝ kXns#M WS_ x#mR b!N ,ÈB ¼r.;¼ xNÇ

nb„ÝÝ x#mR bz!ÃN g!z@ «nB† ÑhmD ¼s.;.w¼ äaL s!L

yMs¥WN sW xNgt$N bsYF Xq§êlh#´ b¥lT tÂGrêLÝÝ

kz!Ã bˆ*§ h#n@¬WN l¥rUUT xb#bKR ytÆl#T ynB† ÆLdrÆ

öÑÂ yx§HN ”L XNÄ!H s!l# xnbb#ÝÝ

قلبتم على ﴿ بله الرسل أفإن مات أو قتل انـ وما محمد إال رسول قد خلت من قـقلب على عقبـيه فـلن يضر الله شيئا وسيجزي الله الشاكرين أعقابكم ومن يـنـ

)١٤٤(﴾

TRg#ÑMÝ

ÑhmD kbðt$ ¼bRµ¬¼ mL:Kt®C Ãlû yçn mL:Kt¾ XN©!

l@§ xYdlMÝÝ b!äT wYM b!gdL wd`§ Tmlú§Ch#N)

wd`§W y¸mlS x§HN QNÈT xY¯ÄMÝÝ x§H xmSU®c$N

YmnÄLÝÝ

x#mR kx§H kwrdW m}hF ¼q$RxN¼ ¥Sr© s!qRB§cW

y‰úcWN húB bmqyR yq$Rxn#N TX²Z bF_nT Yqbl# SlnbR

xb#bkR Ãnbb#TN xNq} bsÑ g!z@ trUg#ÝÝ

21

nB† ÑhmD ¼s.;.w¼ ?Yw¬cW S¬LF SLú îST ¼63¼

›m¬cW nbRÝÝ btwlÇÆT mµ bnBYnT km§µcW bðT xRÆ

›mT½ bnBYnT kt§k# b`§ x|‰ îST ›mT yñ„ s!çN½

q¶WN :D»ÃcWN ÃúlûT bmÄ! nWÝÝ bxS‰ îST ›mt$

ymµ öY¬cW sãCN wd x§H xNDnT s!-„ yö† s!çN½

yx§HN ?GUT yÃzW qÇS q$RxN bXRúcW §Y wRì yt-

ÂqqW bx|R ›mt$ ySdT g!z@ nWÝÝ

ìKtR ©!. l@ïN ¼¼4 ytÆl#T Mh#R yxrB SLÈn@ b¸lW

m}hÍcW XNÄ!H Y§l#ÝÝ

«ysãC LK bx-”§Y btkbrW S‰cW b!lµ nB† ÑhmD

¼s.;.w¼ ¬¶K µw”cW ¬§§Q sãC nb„ÝÝ M:‰ÆWÃN

úYNtESèC ynB† ÑhmDN ¼s.;.w¼ FThêEnT tqBlêLÝÝ ÃM

çñ yhY¥ñT wgNt"nT Bz# y¬¶K ihðãCN xYÂcWN SWR

b¥DrG yXRúcWN _„nT k¥mN XNÄ!ö-b# xDRÙcêL´ÝÝ

፫፡ g}¬cW (ሰ.ዐ.ወ)

መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ መካከለኛ፣ ትከሻዎቻቸው ሰፋ ያሉ /በትከሻቸው

መካከል ረቀት ያለ/ ነበሩ። የጸጉራቸው እርዝመት ወርዶ የጆሯቸው ጫፍ

ይደርሳል፡፡ ፊታቸው ያማረ ሰው ነበሩ። እንዲሁም ባህሪያቸው ያማረ ነበሩ።

በጣም ረጅም አይደሉም፣ በጣምም አጭር አይደሉም፣ በጣምም ነጭ

አይደሉም፣ በጣምም ጠይም አልነበሩም፣ ፀጉራቸውም ከርዳዳና

የተቆጣጣረ አልነበረም፣ በጣምም ሉጫ አልነበረም። ፊታቸው በጣም የተዋበ

ቆንጆና ልክ ከብር የተሰራ ይመስሉ ነበር። መልካቸው አበባ ነበር፣ ላባቸው

እንደ ሉል ነበር። የፂማቸው ፀጉር በርካታ ነበር።

4 hk!M yfrNúY y¬K ihð ÂcWÝÝ Sl MS‰”êE SLÈn@ãC MSKRnT mS-¬cWN x!¥ÇÄ!N ,l!L «Sl XSLM XNÄ!H xl#´ b¸lW m}hÍcW g} 135 §Y xSFrW¬L

22

ጃቢር ብኑ ሳምራሀ /ረ.ዐ/ ነብዩ ሙሀመድ እንደ ሰይፍ /ጎራደ/ ነበሩን?

ተብሎ ተጠይቆ ሲመልስ፣ “የነብዩ ሙሀመድ ፊት እንደ ፀሀይና ጨረቃ

የተዋበ፣ እንዲሁም ፊታቸው ክብ ነበር፣ አፋቸው ትልቅ፣ የአይናቸው ቀዳዳ

ረጅም፣ የቁርጭምጭሚታቸው ሥጋ ስስ ነበር፣ በጣም ወፍራም አልነበሩም፣

ቀጭንም አልነበሩም፣ ረጅምም አልነበሩም፣ አጭርም አልነበሩም፣ መጠነኛ

ነጭና ቆንጆ ነበሩ። አጃቸውና እግራቸው ወፍራም ነበሩ፣ የእጆቻቸው መዳፍ

ሰፊ ነበር፣ ከነብዩ ሙሀመድ እጅ መዳፍ የለሰለስ ሀር፣ እንዲሁም

ከጠረናቸው የበለጠ ጥፍጥና ያለው ሽቶ አላየሁም ብሏል።” //ሀዲሱን ቡሀሪና

ሙስሊም ዘግበውታል//

፬፡ከአንዳንድ በህሪያትና ፀባዮቻቸው /ሰ.ዐ.ወ/

1. የተሟላ አእምሮ፣ ታላቁ ነብይ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ አንድም ሰው

ያልደረሰውን የተሟላና ንቁ የአስተሳሰብ ደረጃ ደርሰዋል። ይህንን

ሁኔታቸውን ቃዲ ኢያድ የተባለው ሰው እንዲህ ሲል ይተነትነዋል፡-

“መልዕክተኛው ብቁ አእምሮና ሌሎች ተመሳሳይ ባህሪያት ያላቸው

መሆኑን በእረግጠኝነት ለማወቅ የእርሳቸውን ሁኔታ የሚገልፀውን ተከታታይ

የሆነውን አስደናቂ ታሪካቸውን ማንበብ፣ ሁሉን የሚያጠቃልል የሆነውን

ጥበብ የተሞላበትን ንግግራቸውንና ዕውቀታቸውን፣ እንዲሁም ጥሩ

ባህሪያቸውን ማወቅ ያስፈልጋል። ይህ ደግሞ በተውራት፣ በኢንጅልና ሌሎች

ከአላህ በወረዱ መፅሀፍቶች የተገለጸ ነው። የጥበበኞች ጥበብ፣ በቀደምት

ህዝቦች ለነበሩ ታሪኮች ምሳሌ ተደርገው የተገለጹም ነበሩ። የህዝብ

ፖለቲካዎች፣ የሸሪአዎች ድንጋጌ፣ ሳይኮሎጅካል ስነምግባር፣ የጥበቦች

እውቀትም ከነብዩ ሙሀመድ የሚወሰዱ ጠቃሚ ነገሮች ናቸው። ነብዩ

ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ንግግራቸው ጥሩ ምሳሌ፣ ምክራቸው ማስረጃ የሚሆን

ነው። አምልኮን፣ ህክምናን፣ የሂሳብ ስሌትን፣ ዝምድና መቀጠልንና

ሌሎችንም ነገሮች ትምህርት ቤት ገብተው ሳይማሩና ከአሁን በፊት የተጻፉ

መፅሀፍቶችን ሳያገላብጡ፣ እንዲሁም ከአዋቂዎች /ከሙህራኖች/ ጋር

ሳይቀመጡ ለማወቅ የቻሉ ናቸው። አላህ /ሱ.ወ/ ልባቸውን እስከከፈተላቸው

ድረስ ከላይ ከጠቀስናቸው ነገሮች አንድም አያውቁም ነበር። አላህ /ሱ.ወ/

23

ነብዩ ሙሀመድን ያስተማራቸው በአእምሮአቸው ልክ ነበር።። አለህ

ያስተማራቸውም ዕውቀትን፣ አስደናቂ ሀይሉንና ታላቅ ንግስናውን ነበር።

/አል-ሽፋዕ ቢተዕሪፊ ሁቁቂል ሙስጦፋ 1ላይ ተዝግቧል//

2. ትዕግስት በማድረግ ከአላህ ምንዳ መጠበቅ፡- መልዕክተኛው

/ሰ.ዐ.ወ/ ትዕግስት አድርገው ከአላህ ምንዳ ከሚጠብቁት ውስጥ የበላይና

ዋናው ነበሩ። ወደ አላህ መንገድ ጥሪ ሲያደርጉ ከፍተኛ ስቃይ ያጋጠማቸው

ሲሆን ከአላህ ካሳንና ምንዳን በመፈለግ ትዕግስት በማድረግ ችለውታል።

ቡሀሪና ሙስሊም በሀዲሳቸው እንደዘገቡት አብደላህ ኢብን መስዑድ

የተባለው ሰው፣ ወደ ነብዩ ሙሀመድ ስመለከት ህዝቦቹ ደብድበውት

የፈሰሰውን ደሙን እየጠረገ የሚናገር /ጥሪ የሚያደርግ/ ነብይ መስሎ

ይታየኛል። ታላቁ ነብይ በህዝቦቹ ከተደበደበ በኃላ /ጌታየ ሆይ ለሕዝቦቼ

ይቅርታ አድርግላቸው፣ ይህንን የሚያደርጉት ባለማወቅ ነው/ በማለት ፀሎት

የሚያደርግ ነብይ ነው በማለት ተናግሯል። ቡሀሪና ሙስሊም በዘገቡት ሌላ

ሀዲስ ላይ ጁንዱብ ቢን ሱፍያን የተባሉት ሶሀባ፣ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/

በአንድ ዘመቻ ላይ ጣታቸው ስትደማ በአላህ መንገድ ላይ ቢሆን እንጅ በሌላ

ነገር ላይ አልደማሽም በማለት ስቃያቸውን ሲችሉ አይቻለሁ በማት

ተናግረዋል።

3. አል-ኢኽላስ /ግልፅነት፣ እውነተኛነት፣ ቀጥተኛነት/፡-

መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ በሁሉም ነገራቸው አላህ እንዳዘዛቸው ሙኸሊስ

ነበሩ። አላህ /ሱ.ወ/ በአል-አንአም ምዕራፍ ቁጥር 162-163 ላይ እንዲህ

ይላል፣

ال شريك )١٦٢(قل إن صالتي ونسكي ومحياي ومماتي لله رب العالمين ﴿ ﴾)١٦٣(له وبذلك أمرت وأنا أول المسلمين

ትርጉሙም፡

ስግደቴም፣ የማቀርበው መስዋዕትም፣ ህይወቴም፣ ሞቴም የዓለማት ጌታ

ለሆነው አላህ ነው በል /162/ ለእርሱ ተጋሪ የለውም ይህን እንዲፈጸም

24

ታዝዣለሁ፣ እኔ ከሙስሊሞችም /ለአላህ ትዕዛዝ ካደሩ ወገኖች/

የመጀመሪያው ነኝ በላቸው /163/

4. ጥሩ ባህሪና ተጓዳኝነት፡- የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ባለቤት አኢሻ

/ረ.ዐ/ ስለባህሪያቸው ተጠይቃ ባህሪያቸው ቁርአን ነበር በማለት መልስ

ሰጥታለች። ባህሪያቸው ቁርአን ነበር ሲባል መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/

የታዘዙትን ይፈጽሙ ነበር፣ ከተከለከሉት ነገር ይከለከሉ ነበር፣ በቁርአን

ውስጥ ያሉ በጎ ባህሪያቶች ይንፀባረቁባቸው ነበር፣ አላህ /ሰ.ወ/ ከከለከላቸው

መጥፎ ነገሮች ውስጣዊም ሀነ ውጫዊ የሆኑትን ከመስራት ወይም ከመፈፀም

ይቆጠቡ ነበር፣ ማለት ነው፡፡ ይህ የሚያስደንቅ አይደለም፣ ራሳቸው እንዲህ

በማለት የተናገሩት ነው። “አላህ በመልዕክተኝነት የላከኝ መልካም

ባህሪያትንና ጥሩ ሥነ-ምግባርን እንዳሟላ ነው” //ሀዲሱን ቡሀሪና አህመድ

ዘግበውታል//

አለህ /ሱ.ወ/ በአል-ቀለም ምዕራፍ ላይም እንዲህ ሲል ገልጿቸዋል።

﴾)٤(وإنك لعلى خلق عظيم ﴿

ትርጉሙም፡ አንተ የላቀ ስነምግባር ባለቤት ነህ ማለት ነው።

ነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ ለአሥር ዓመታት ያህል ቀንም ሆነ ማታ

በሀገር ውስጥም ሆነ ጉዞ ላይ እያሉ ባገለገለበት ጊዜ ሁኔታቸውንና

ባህሪያቸውን የተመለከተው አነስ ኢብን ማሊክ /ረ.ዐ/ “መልዕክተኛው

ሥነምግባራቸው የላቀ ነበር” በማለት ገልጾታል፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም

ዘግበውታል// በማስከተልም ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ተሳዳቢ፣ መጥፎ

ሰሪና ተራጋሚ አልነበሩም፣ በወቀሳ ጊዜ ለአንዳችን “ምን ሆነ ግንባሩ አፈር

ይሁንና” ይሉ ነበር። //ቡሀሪ ዘግበውታል//

5. አዳብ /ሥነ-ምግባር/፡- ሰህል ቢኑ ሰአድ /ረ.ዐ/ ባወራው ሀዲስ ላይ

ለመልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ የሚጠጣ ነገር ተሰጥቷቸው ሲጠጡ በስተቀኛቸው

ወጣት ልጅ ነበር፣ በስተግራቸው በኩል ሌሎች ትላልቅ ሰዎች ነበሩ፣ ለወጣቱ

25

ልጅ ለትላልቆቹ ሰዎች አንዲስጣቸው ትፈቅድልኛለህን? አሉት። ወጣቱም

ልጅ መልዕክተኛው ሆይ ወላሂ አንድም ሰው ከድርሻየ አላስቀድምም

በማለቱ መልዕክተኛውም የሚጠጣውን ነገር እጁ ላይ ማስቀመጣቸው

ተዘግቧል። //ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

6. ማስታረቅን መውደድ፡- ከሰህል ቢኑ ሰአድ /ረ.ዐ/ በተወራው

ሀዲስ ላይ ነብዩ ሙሀመድ ማስታረቅን መውደዳቸው እንደሚከተለው

ተዘግቧል። የቁባዕ ሰዎች በድንጋይ እስከሚወራወሩ ድረስ ተደባደቡ፣

የተከሰተው ነገር ለነብዩ ሙሀመድ ተነገራቸው፣ እርሳቸውም ውሰዱንና

በመካከላቸው እርቅን እንፍጠር አሉ። //ሀዲሱን ቡሀሪ ዘግበውታል//

7. በመልካም ነገር ማዘዝ ከመጥፎ ነገር መከልከል፡- ከአብዱላህ

ቢኑ አባስ /ረ.ዐ/ በተወራው ሀዲስ ላይ መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ በአንድ ሰውዬ

እጅ ላይ የወርቅ ቀለበትን አዩና አውልቀው ወረወሩትና እንዲህም አሉ፡

“አንድ ሰው እያወቀ ወደ ፍም እሳት ሄዶ በአጁ ላይ የሚያደርግ አለን” ነብዩ

ከሄዱ በኃላ ለሰውዬው እንካ ቀለበትህን ሽጠህ ገንዘቡን ተጠቀምበት ተባለ፣

እሱም ወላሂ በፍጹም መልዕክተኛው የወረወሩትን አልወስድም አለ። //ሀዲሱን

ሙስሊም ዘግበውታል//

8. ንፅህናን መውደድ፡- ከሙሀጅር ብኑ ቀንፈዝ /ረ.ዐ/ በተወራው

ሀዲስ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ እየተፀዳዱ እያለ መጣና ሰላም አላቸው፡

መፀዳዳታቸውን እስከሚጨርሱ ድረስ መልስ አልመለሱለትም፡፡ ከጨረሱ

በኃላ ይቅርታን ጠየቁትና “እኔ የበላዩን አላህ ንፁህ ሆኜ እንጂ እንዳላወሳው

ጠልቼ ነው” አሉት፡፡

9. ምላስን መጠበቅ፡- ከአብዱላህ ቢኑ አቢ አውፋ /ረ.ዐ/ በተወራው

ሀዲስ ላይ መልእክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ ውዳሴን ያበዙ እንደነበር፡፡ አልባሌ ነገርን

ይቀንሱ እንደነበር፡፡ ሰላትን /ጸሎትን/ ያረዝሙ እንደነበር፣ ኹጥባን ያሳጥሩ

እንደነበር፣ አግብቶ ፈቶችና ምስኪኖች ያለባቸውን ችግር ለመፍታት ጥረት

ያደርጉ እንደነበር ተዘግቧል” //ሀዲሱን አል-ነሳኢ ዘግበውታል//

26

10. አምልኮን ማብዛት፡- ነብዩ ሙሀመድ እግራቸው እስኪያብጥ ድረስ

ከሌሊቱ የተወሰነ ይቆሙ ነበር፡፡አኢሻ /ረ.ዐ/ መልዕክተኛው ሆይ ለምን

ይህን ያደርጋሉ፣ አላህ ያለፈውንና የሚመጣውን ወንጀል ምሮዎት የለምን

አለቻቸው፡፡ ነብዩም አመስጋኝ ባሪያ መሆን የለብኝምን? በማለት

መለሱላት፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

11. ርህራሄና ልስላሴ፡- አቡ ሁረይራ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ ጡፈይል

ቢኑ አምሩ አድ-ደውይስ እና ባልደረቦቹ ወደ መልዕክተኛው መጡና

መልዕክተኛው ሆይ የደወስ ጎሳዎች አመፁ እንቢም አሉ፡ ቀናውን መንገድ

እንዲመራቸው አላህን ለምኑላቸው አሉ፡ነብዩ ሙሀመድም ጌታየ ሆይ

ደውስን ወደቀናው መንገድ ምራቸው፣ ወደ መዲናም አምጣቸው አሉ፡፡

//ሀዲሱን ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

12. ራስን መጠበቅ/ማሳመር፡- በራእ ቢኑ አዚብ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡

ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ መካከለለኛ፣ በሁለት ትካሻቸው መካከል ርቀት

ያለው፣ ፀጉራቸው በጆሮአቸው ጫፍ የሚደርስ ነው፡፡ ከእርሳቸው በፊት

ማንም ለብሶት የማያውቅ ልብስ ለብሰው አይቻቸዋለሁ ብሎአል።፡ //ቡሀሪና

ሙስሊም ዘግበውታል//

13. ለአዱንያ /ለዚች አለም/ ግዴለሽነት፡- አብዱላህ ቢኑ መላዑድ

/ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ መልእክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ በሰሌን ላይ ተኝተው ተነሱ፣

ሰሌኑም በጎናቸው ላይ ምልክት አወጣ፣ መልዕክተኛው ሆይ ፍራሽ

እናድርግልህን አሉዋቸው፡ እርሳቸውም በእዚህ አለም ላይ ምን

ያደርግልኛል፣ እኔ በዚች አለም ላይ ስኖር አንድ መንገደኛ በዛፍ ስር ተጠልሎ

አረፍ ካለ በኃላ ዛፊቱን ትaት እንደሚሄድ አይነት ነኝ በማለት መልስ ሰጡ፡፡

//ሀዲሱን ቱርሚዝ ዘግበውታል//፡፡

ከአምሩ ብኑ ሀሪስ በተወራው ሀዲስ ደግሞ፣ ነብዩ ሙሀመድ ሲሞቱ የወንድ

ባሪያን፣ የሴት ባሪያን፣ አልተውም፡፡ መሬታቸውንም ለምጽዋት /ሰደቃ/

27

ሰጥተዋል፡፡ ትተው የሄዱት ነጭ ግመላቸውንና የጦር መሳሪያቸውን ብቻ

ነው፡፡ //ቡሀሪ ዘግበውታል//

14. ማስቀደም /ለሌሎች ቅድሚያ መስጠት/፡- ሰህል ቢኑ ሰዕድ

/ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ “አንድ ሴት ነብዩ ሙሀመድ ዘንድ ቡርዳ /ከጥለት

የተሰራ ካባ/ ይዛ መጣች፣ መልእክተኛው ሆይ ይህ ያመጣሁት ካባ በእጄ

የሰራሁት ነው፡፡ ያመጣሁትም እርሰዎ እንዲለብሱት ነው አለቻቸው፡፡

ነብዩም ካባውን ለብሰው ወደ ህዝቦቻቸው ብቅ አሉ፣ ከሕዝቦቻቸው መካከል

አንዱ መልእክተኛው ሆይ አልብሰኝ አላቸው፣ አሺ አሉት፣ ከስብሰባው

ከተመለሱ በኃላ አጣጠፉና ለሰውዬው ላኩለት፡፡ ህዝቦቹም ነብዩ ጠያቂን

እንደማይመልሱ እያወቅህ መጠየቅ አልነበረብህም አሉት፣ ሰውየውም ወላሂ

የሞትሁ ዕለት ከፈኔ እንዲሆን ፈልጌ እንጂ አልጠይቃቸውም ነበር አለ፡፡

ካባውም በሞተ ጊዜ ከፈኑ ሆኖአል ብለዋል፡፡” //ሀዲሱን ቡሀሪ ዘግበውታል//

15. የእምነት ሀይልና በአላህ መመካት፡- አቡበክር ሲድቅ /ረ.ዐ/

ባወሩት ሀዲስ፡ “ከነብዩ ጋር ዋሻ ውስጥ ተደብቀን እያለን ከላይ

በጭንቅላታችን በኩል የከሀዲዎችን እግር ተመለከትኩና፡ አንተ የአላህ

መልዕክተኛ ሆይ ከእነርሱ መካከል አንድኛው ወደ እግሩ ቢመለከት ያየናል

አልኩኝ፣ መልእክተኛውም አቡበከር ሆይ ሶስተኛቸው አላህ በሆነ ሁለት

ሰዎች ላይ መጥፎ ነገር ሊደርስባቸው ይችላል ብለህ ታስባለህን በማለት

መመለሳቸውን ተናግረዋል፡፡” //ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

16. እዝነትና ርህራሄ፡- አቢ ቀታዳ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ “የአላህ

መልእክተኛ መጡ፣ የአቢልአስ ልጅ ኡማማ በትከሻቸው ላይ ነበረች፣

ትከሻቸው ላይ እያለች መስገድ ጀመሩ፣ ሩኩዕ ሲያደርጉ ያስቀምጡዋት ነበር፡

ከሩኩዕ ሲነሱ ያነሱዋት ነበር ብለዋል፡፡” //ሀዲሱን ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

17. ነገሮችን ማቅለል፡- አነስ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ መልዕክተኛው

/ሰ.ዐ.ወ/ በሶላት ውስጥ ሆኘ ህጻን ሲያለቅስ ስሰማ የእናትዮዋ ጭንቀት

28

ስለሚገባኝ ሶላትን አሳጥራለሁ ማለታቸውን ተናግረዋል። //ሀዲሱን ቡሀሪና

ሙስሊም ዘግበውታል//

18. አላህን መፍራት፡- አቡ ሁረይራ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ ነብዩ

ሙሀመድ እኔ ወደቤተሰቦቼ ስመለስ በፍራሼ ላይ ተምር ወድቃ አገኝና

ለመብላት ከአነሳሗት በሓ*ላ ምጽዋት ናት ብየ እፈራና አተዋታለሁ

ማለታቸውን ተናግረዋል፡፡ //ሀዲሱን ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

19. ምፅዋት መስጠት፡- አነስ ቢኑ ማሊክ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ የአላህ

መልዕክተኛ አልተጠየቁም መልስ የሰጡ ቢሆን እንጂ፣ ከእለታት አንድ ቀን

አንድ ሰው ወደ ነብዩ መጣና ፍየሎች እንዲሰጡት ጠየቃቸው፣ ነብዩም

ከተራራ እስከ ተራራ የሚደርሱ በርካታ ፎየሎችን ሰጡት፣ ወደ ህዝቦቹ ከሄደ

በኃላ ህዝቦቼ ሆይ እስልምናን በመቀበል ሙሀመድን ተከተሉ፣ ሙሀመድ

ሲሰጥ ድህነትን የማይፈራ ሰው ነው አላቸው፣ በማለት ተናግረዋል፡፡

20. መተባበርን መውደድ፡- አኢሻ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡

መልእክተኛው እቤታቸው ውስጥ ይሰሩ ነበርን? ተብለው ሲጠየቁ

ቤተሰባቸውን ያገለግሉ ነበር፣ የሰላት ወቅት ሲደርስ ወደ ሰላት ይወጡ ነበር

በማለት መልስ መስጠታቸውን ተናግረዋል፡፡ //ቡሀሪ ዘግበውታል//

አል-በሪእ ቢኑ አዚብ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ የኸንደቅ ዘመቻ ጊዜ ነብዩ

ሙሀመድ የደረታቸውን ፀጉር አፈር እስከሚሸፍነው ድረስ አፈር ሲገፉ

አይቻቸዋለሁ ብለዋል፡፡ የኸንደቅ ምሽግ እየተቆፈረ ባለበት ወቅት ነብዩ

ሙሀመድ /ጌታችን ሆይ ፍቃድህ ባይሆን ኖሮ ወደቀናው መንገድ

አንመራም፣ ሰላትም አንሰግድም፣ ምፅዋትም አንሰጥም ነበር፣ ጠላቶቻችን

ጦርነትን በሚፈልጉበት ጊዜ እንቢ አልን፣ እነሱ ግን በእኛ ላይ ድንበርን

አለፉብን፣ ጌታችን ሆይ በእኛ ላይ እርጋታን አውርድብን፣ ጠላቶቻችንን

ስንገጥም ፅኑ አድርገን፣ በማለት ጮክ ብለው መግጠማቸውን ተናግረዋል፡፡

//ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

21. እውነተኛነት፡- የነብዩ ሙሀመድ ባልተቤት አኢሻ /ረ.ዐ/ በነብዩ

ሙሀመድ ዘንድ እንደ ውሸት የሚጠላ ባህሪ የለም ብለዋል፡፡ አንድ ሰው

29

በነብዩ ፊት ውሸት የሚያወራ ከሆነ ንስሀ መግባቱን እስካላወቁ ድረስ

ውሸታምነቱ ከህሊናቸው አይወገድም ብለዋል፡፡ የነብዩ ሙሀመድ ጠላቶች

እውነተኛነታቸውን መስክረውላቸዋል። አቡ ጀህል የተባለው የነብዩ ቀንደኛ

ጠላት፡ ሙሀመድ ሆይ እኔ አንተን ትዋሻለህ የሚል አንደበት የለኝም

የማስተባብለው ይዘኸው የመጣኸውን ሀይማኖትና ወደሱ የምታደርገውን

ጥሪ ነው ብሏቸዋል፡፡ አላህም ይህንን አስመልክቶ በአል-አንአም ምእራፍ

33 ላይ እንዲህ ይላል፡-

بونك ولكن الظالمين ﴿ قد نـعلم إنه ليحزنك الذي يـقولون فإنـهم ال يكذ﴾)٣٣(بآيات الله يجحدون

ትርጉሙም፡-እነርሱ የሚሉት እንደሚያሳዝንህ ጠንቅቀን እናውቃለን፡፡

ፈፅሞ አያስተባብሉህም፣ ግና በዳዮች የሚክዱት የአላህን አንቀጽ ነው፡፡

22. አላህ ያከበረውን ማላቅ፡- አኢሻ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ ነብዩ

ሙሀመድ ሁለት ነገሮች ለምርጫ ቢቀርቡላቸው አላህን እስካልወነጀለ ድረስ

ቀላሉን ነገር ነው የሚመርጡት፡ ወንጀል ከሆነ ግን ከጉዳዩ የራቁ ነበሩ፣ ወላሂ

ለራሳቸው ብለው በምንም ነግር ላይ ተበቅለው አያውቁም፣ አላህ ያከበረው

ነገር ሲነካ ብቻ ለአላህ ሲሉ ይበቀሉ ነበር ብለዋል፡፡

23. የፊት ፈገግታ፡- አብደላህ ቢን ሀሪስ ባወሩት ሀዲስ፡ ከረሱል

/ሰ.ዐ.ወ/ የበለጠ አንድም ፈገግተኛ አላየሁም ብለዋል፡፡ //ሀዲሱን ቱርሚዝይ

ዘግበውታል//

24. አደራንና ቃል ኪዳንን መጠበቅ፡- የነብዩ ሙሀመድ አደራ

አጠባበቅ በአይነቱ የተለየ ነበር፡፡ መልእክተኛው በይፋ ደአዋ /ወደ እስልምና

ጥሪ/ በጀመሩበት ወቅት ጥላትነትን ያወጁባቸው፣ እርሳቸውንና

ተከታዮቻቸውን የከፋ ጭቆና የጨቆኗቸው እነዚያ የመካ ሰዎች

በመካከላቸው የዚህ አይነት ጠላትነት እያለ ከእርሳቸው ዘንድ አደራ

ያስቀምጡ ነበር፡፡ ከሀዲዎቹ ነብዩን ከመካ ወደ መዲና እንዲሰደዱ

ባስገደዱበት ወቅት ነብዩ ሙሀመድ የአጎታቸውን ልጁ አልይ ቢን አቢጣሊብን

30

አደራውን ለጠላቶቻቸው እንዲመልሱ በማዘዝ እቤት ጥለዋቸው ነው

የተሰደዱት፡፡ //ኢብን ሂሻም በፃፉት የነብዩ ታሪክ ላይ ይገኛል// ቃል ኪዳንን

ማክበር ከነብዩ ሙሀመድ ፀባይ መሆኑን የሁደይብያው ስምምነት በቂ

ማስረጃ ይሆናል፡፡ በነብዩ ሙሀመድ እና በመካ ከሀዲዎች መካከል

የተደረሰው የሁደይብያው ስምምነት ቅድመ ግዴታ ወደ ሙስሊሞች ያደላ

አልነበረም፡፡ ከሀዲዎቹን ወክለው ስምምነቱን ያደረጉት ሱሀይል ቢኑ አምሩ

የተባሉ ሰው ነበሩ፡፡ ሱሀይል የተባሉት ሰው ለስምምነቱ ቅድመ መስፈርት

ያደረጉት ሙስሊሞች ነብዩን ከድተው ከመዲና ወደ መካ ከሄዱ ላይመለሱ፣

የመካ ካህዳውያን ሰልመው ወደ ሙሀመድ ከሄዱ ሊመለሱ የሚል ነበር፡፡

ቅድመ መስፈርቱ ሙስሊሞችን አስቆጣቸው፣ በጉዳዩም ላይ ተነጋገሩበት፡፡

ሱሀይል የሚባለው የመካ ከሀዲዎች ተወካይ ቅድመ መስፈርቱ ይህ ካልሆነ

እንደማይስማማ ተናገረ፡፡ ሙሀመድም /ሰ.ዐ.ወ/ እርሱ ባቀረበው ቅድመ

ግዴታ ተስማምተው ስምምነቱን ተፈራረሙ፡፡ ስምምነቱን ከተፈራረሙ

ጥቂት ቆይታ በኃላ አቡጀንደል ቢኑ ሱሀይል ቢኑ አምሩ የተባለ አንድ

ሙስሊም በሰንሰለት ታስሮ እያነከሰ ከታችኛው የመካ ክፍል ብቅ በማለት

ከድካም ብዛት ራሱን ሙስሊሞቹ ውስጥ ወረወረ፡፡ አቡጀንደል ስምምነቱን

ከረሱል ጋር የፈረሙት ሱሀይል ቢኑ አምሩ ልጅ ነበር፡፡ አባትዮውም

በስምምነቱ መሰረት ወደ እኔ የምትመልሰው ሰው ይህ ነው በማለት

አቡጀንደልን አሳልፈው እንዲሰጡት ጠየቃቸው፡፡ አቡጀንደልም ከሀዲዎች

ሲያሰቃዩኝ አምልጨ ብመጣ እንዴት ትመልሱኛላችሁ በማለት አምርሮ

ተናገር፡፡ መልዕክተኛውም አቡጀንደልን እንዲተውላቸው ሱሀይልን

ጠየቁት፡፡ ሱሀይል ጥያቄውን እንደማይቀበል ስለገለጸ ስምምነት /ቃል ኪዳን/

ነውና ነብዩም አንተ አቡጀንደል ሆይ ትዕግስት አድርግ፣ ከአላህም ምንዳን

ፈልግ፣ አላህ ለአንተና ከአንተ ጋር ላሉት ደካሞች መፍትሄና ከጭንቅ

መውጫ ያደርጋል፣ እኛ እነዚህን ህዝቦች ታርቀናቸዋል፣ ቃል ኪዳንን

ተገባብተናል፣ እኛ ቃል ኪዳንን አናፈርስም በማለት ከነ ቁስሉ አሳልፈው

ሰጡት፡፡ ከዚያም ነብዩ ወደ መዲና ከተመለሱ በኃላ አቡ በሲር የተባለ

የቁረይሽ ጎሳ ሰልሞ ወደ መዲና መጣ፡ የቁረይሽ ጎሳዎች እርሱን ለመፈለግ

ሁለት ሰዎችን ወደ መዲና ላኩ፡ ቃል ኪዳን ስለገባህ ይህንን ሰው መልስልን

31

የሚል ጥያቄ ለነብዩ ቀረበላቸው፡ ቃል ኪዳንን የማያፈርሱት ነብዩ ሙሀመድ

አቡ በሲርን መልሰው ሰጧቸው፡፡ //ሀዲሱን ቡሀሪና ኢማም አህመድ ዘግበውታል//

25. ጀግንነትና ያለማፈግፈግ፡- የበድር ጦርነት ቀን እኛ ከነብዩ

ሙሀመድ ልክ እንደጋሻ እንከላከል ነበር፣ እርሳቸው በእዚያን ቀን ጠላትን

በሀይለኛው ቀርበው እየተዋጉ ነበር ሲሊ አልይ /ረ.ዐ/ ተናግረዋል፡፡ ነብዩ

ሙሀመድ ከጦርነት ውጭ የነበራቸውን ጀግንነት አነስ ቢኑ ማሊክ /ረ.ዐ/

ሲገልፁ፣ “አንድ ቀን ሌሊት ያልታሰበ ድምጽ ተሰማና የመድና ሰዎች

ደንግጠው ወሬውን ለማረጋገጥ ድምጹ ወዳለበት አቅጣ ወጥተው ቆሙ፡

ነብዩ ሙሀመድ ድምጹ ወደተሰማበት ቦታ ብቻቸውን ሲመጡ ከሰዎቹ ጋር

ተገናኙ ሰዎቹን በማበረታታት የአቢ ጠለሀን ፈረስ በመጋለብ ድምጹ

ወዳለበት ቦታ ሰይፋቸውን ይዘው ተጠጉ” ብለዋል፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም

ዘግበውታል// በእሁድ ጦርነት ጊዜ ነብዩ ሙሀመድ በጦርነቱ ዙሪያ

ባልደረቦቻቸውን ሲያማክሩ ባልደረቦቻቸው እንዋጋ የሚል ሀሳብ አቀረቡ፡፡

የነብዩ ሀሳብ ግን ከዚህ የተለየ ነበር፡፡ አንሷር በመባል የሚጠሩት የነብዩ

ባልደረቦች የነብዩን ሀሳብ መቀበል ነበረብን የሚል ፀፀት አደረባቸውና ነብዩ

ሆይ እርሰዎ እንደፈለጉት ይሁን የሚል ሀሳብ አቀረቡ፡፡ ነብዩ የጦር

መሳሪያቸውን ታጥቀው ስለነበር አንድ ነብይ የጦር መሳሪያውን ከታጠቀ

በኃላ ይጋደላል እንጅ ትጥቁን አያወጣም በማለት ወደጦርነቱ ገብተዋል፡፡ //

ሀዲሱን ኢማም አህመድ ዘግበውታል//

26. ቸርነት፡- ኢብን አባስ /ረ.ዐ/፣ ነብዩ ሙሀመድ በጣም ለጋስ ሰው

ነበሩ፣ ልግስናቸው በረመዳን ወር በጣም የጠነከረ ነበር፣ በረመዳን ሌሊቶች

ከጅብሪል ጋር ቁርአንን ያነቡ ነበር፣ መልእክተኛው በረመዳን ወር መልካም

ስራ ለመስራት ከነፋስ የበለጠ ይፈጥኑ ነበር ብለዋል፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም

ዘግበውታል// አባዘር /ረ.ዐ/ ስለነብዩ ቸርነት ሲናገሩ፣ ከእለታት አንድ ቀን

የእሁድ ተራራን ፊት ለፊታችን አድርገን ሂርራ በሚባል የመዲና አካባቢ

ስንÙዝ አባዘር ሆይ አሉኝ፣ አቤት አልኩዋቸው፣ የእሁድን ተራራ የሚያክል

ወርቅ ቢኖረኝ ለብድር ባወጣው እንጂ አንድም ሌሊት እኔ ጋር እንዲቆይ

አልፈልግም፣ በስተቀኛቸው፣ በስተግራቸውና በስተኃላቸው እያመላከቱ

32

ለአላህ ባሪያዎች ይህን፣ ይህን አደርግበት ነበር ማለታቸውን ገልፀዋል፡፡

//ቡሀሪ ዘግበውታል//

27. ሀፍረት /አይን አፋርነት/፡ አቡ ሰኢድ አል-ሁድርይ /ረ.ዐ/፣ ነብዩ

ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ግርዶሽ ውስጥ ካለች ድንግል ልጃገረድ የበለጠ ሀፍረት

አላቸው ብለዋል፡፡//ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

28. መተናነስ፡- ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ከሰዎች የበለጠ ይተናነሱ

ነበር፡፡ ወደ መስጅድ ሲገቡ ከባልደረቦቻቸው ለይቶ የሚያውቃቸው

አልነበረም፡፡ አነስ ቢን ማሊክ ባወሩት ሀዲስ፡ “ከእለታት አንድ ቀን ከነብዩ

ጋር መስጅድ ውስጥ ተቀምጠን ነብዩ በመካከላችን ደገፍ ብለው ተቀምጠው

ሳለ አንድ ግመል የጋለበ ሰው መጣ፣ ግመሉን ካሰረ በኃላ ሙሀመድ የትኛው

ነው? በማለት ጠየቀ፣ ይህ የተደገፈው ነጩ ሰው ነው አልነው ብለዋል፡፡

//ሀዲሱን ቡሀሪ ዘግበውታል//

ነብዩ ሙሀመድ ከሚስኪን፣ ከደካማና ከባለጉዳይ ጋር አብሮ መሄድ

አይጠየፉም፡፡ ጉዳያቸውን እስከሚፈፅሙላቸው ድረስ ኩራት

አይሰማቸውም፡፡ አነስ /ረ.ዐ/ ባወሩት ሀዲስ፡ መዲና ውስጥ የምትኖር አንዲት

ሴት ለነብዩ ሙሀመድ ማለት የምትፈልገው ነገር በአእምሮዋ ውስጥ ነበር፣

ወደ ነብዩም በመምጣት የአላህ መልእክተኛ ሆይ ከእርሰዎ የምፈልገው አንድ

ጉዳይ አለኝ አለቻቸው፣ እርሳቸውም የምትፈልገውን ነገር ፈፀሙላት

ብለዋል፡፡ //ሀዲሱን ሙስሊም ዘግበውታል//

29. እዝነትና ርህራሄ፡- አቡ መስኡድ አል-አንሷሪ /ረ.ዐ/ ባወሩት

ሀዲስ፡ አንድ ሰውየ ወደ ነብዩ ዘንድ መጣና አንቱ የአላህ መልዕክተኛ ሆይ

ከሱብሂ ሶላት እዘገያለሁ፣ ይህንንም የማደርገው እገሌ የተባለው ሰው ሶላት

ስለሚያስረዝም ነው አላቸው፡ ነብዩ ሙሀመድም እናንተ ሰዎች ሆይ

ከመካከላችሁ ትልቅ ሰው፣ ደካማና ባለጉዳይ ስለሚኖር ሰላት ስታሰግዱ

አሳጥሩ በማለት ቁጣ የተሞላበት ምክር መስጠታቸውን ተናግረዋል፡፡ //ቡሀሪና

ሙስሊም ዘግበውታል//

ኡሳማ ቢኑ ዘይድ ባወሩት ሀዲስ፡ አንድ እለት ከነብዩ ጋር እያለን አንዷ

ልጃቸው ልጇ ሞቶባት ነብዩ እንዲመጡላት መልዕክተኛ ላከችባቸው፣

33

ነብዩም ተመለስና የወሰደው አላህ ነው የሚሰጠውም አሱ ነው፣ ሁሉም ነገር

አላህ ዘንድ በቀጠሮ ነው ብለህ ንገራት፣ ትእግስት እንድታደርግ እዘዛት

ምንዳውን ከአላህ ታገኛለች አሉት፡፡ ነብዩ የግድ መምጣት እንዳለባቸው

እንዲነግር መላክተኛውን መልሳ ላከችው፡፡ ሰዕድ ቢኑ ኢባዳህ እና ሙአዝ

ቢኑ ጀበል ከነብዩ ጋር አብረዋቸው ሄዱ፡ ህፃኑም ለነብዩ ተሰጣቸው በስልቻ

ውስጥ እንዳለ ነገር ነፍሱ ትንኳኳለች፡ በዚህን ጊዜ አይናቸው አነባ፣ ሳዕድም

የአላህ መልዕክተኛ ሆይ ለምንድነው እምባ የምታነቡት? አላቸው፣ ይሄ እኮ

አላህ በባሪያዎቹ ልቦች ያደረገው ራህመት /እዝነት/ ነው፣ አላህ

የሚያዝነውም ለአዛኝ ባሪያወቹ ነው ማለታቸውን ተናግረዋል፡፡ //ቡሀሪና

ሙስሊም አግበውታል//

30. ትዕግስትና ይቅርታ፡- አነስ ኢብን ማሊክ /ረ.ዐ/፡ ከነብዩ ሙሀመድ

ጋር እየሄድኩ ሳለ ጫፉ ወፍራም የሆነ ጥቁር ካባ ለብሰው ነበር፣ አንድ

የገጠር ሰው አገኛቸውና ልብሳቸውን በጣም ጠፍሮ ያዛቸው፡ ወደ ነብዩ ጉረሮ

በኩል ስመለከት የካባው ጫፍ በጣም ከመሳቡ የተነሳ በጉረሯቸው ላይ

ምልክት አወጣ፣ አንተ ሙሀመድ ሆይ አንተ ጋር ካለው የአላህ ገንዝብ

እዘዝልኝ አላቸው፣ ነብዩ ሙሀመድም ወደ ሰውየው ዘወር ብለው ሳቅ አሉና

እንዲሰጠው አዘዙለት ብለዋል፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

ለነብዩ ሙሀመድ ታጋሽነት ተጨማሪ ምሳሌ የሚሆነው የአንድ አይሁድ

ታሪክ ነው፡፡ ለነብዩ ሙሀመድ ብድር አበድሯቸው የነበረ ዘይድ ቢን ሰንዓህ

የተባለ እይሁድ ነብዩ ሙሀመድ ብድሩን እንዲከፍሉት የተናነቃቸው መሆኑን

እንዲህ ሲል ገልጷል፣ “ለነብዩ ሙሀመድ ብድር አበድሬያቸው የብድሩ ቀን

ሳይደርስ ከሁለት ወይም ከሶስት ቀናት በፊት የአንሷር ጎሳ በሆነ አንድ ሰው

ቀብር ላይ ተገናኘን፣ ኡመር ኡስማንና ሌሎችም ባልደረቦቻቸው

አብረዋቸው ነበሩ፣ በስርዓተ ቀብሩ ላይ ከሰገዱ በኃላ ወደ ቀብሩ ግድግዳ ቀረብ

ብለው ተቀመጡ፣ አኔም ወደርሳቸው ተጠጋሁና ካባቸውን ጠፍሬ ያዝኩና

በጭካኔ ፊት አየኃቸው፣ ከዚያም አንተ ሙሀመድ ሆይ ያበደርኩህን

አትከፍልምን? አልኳቸው፣ ወላሂ ከአብዱል ሙጦሊብ ቤተሰብ ብድርን

ለመክፈል እንደምታዘገዩ አላወቅሁም አልኳቸው፣ ወደ ኡመር ቢን ኸጧብ

ስመለከት አይኖቹ ከቁጣ የተነሳ አብጠዋል፡፡ ትኩር ብሎ አየኝና አንተ

34

የአላህ ጠላት ከአላህ መልዕክተኛ ጋር ትነጋገራለህን? መልዕክተኛውን

በእውነት በላከው አምላክ እምላለሁ መንግስተ ሰማይን አጣለሁ ብየ ባልፈራ

ኖሮ በያዝኩት ጎራደ አንገትህን እቀላህ ነበር አለ፣ የአላህ መልዕክተኛ

ዝምተኝነትና ፀጥ ባለ ሁኔታ ወደ ኡመር እየተመለከቱ እንዲህ አሉ፣ ኡመር

ሆይ እኛ ከአንተ የምንጠብቀው ከዚህ ውጭ ነበር፣ ልባዊ ምክር ልትሰጠንና

እርሱም መብቱን እንዲጠይቅ ልታዘው ይገባል፣ ኡመር ሆይ ሂድና ብድሩን

ክፈለው፣ እርሱን ባስፈራራህበት ምትክ ሀያ ሳእም /ሳዕም የክብዴት መለኪያ

ነው/ ተጨማሪ ስጠው አሉት፣ ከዚያም ከኡመር ጋር ሂደን ብድሩን

እንደተባለው ከፈለኝ፣ ጭማሬም ሰጠኝ፣ ጭማሬ የሰጠኸኝ ለምንድነው

አልኩት፣ ስላስፈራራሁህ የአላህ መልእክትኛ ተጨማሪ እንዲሰጥህ አዘውኝ

ነው አለኝ፣ ኡመር ሆይ ታውቀኛለህን? ብየ ጠየቅሁት፣ አላውቅህም አለኝ፣

ዘይድ ቢኑ ሰእናህ ነኝ አልኩት፣ ኡመርም የየሁዳ ቄስ? በማለት መለሰ፣ አዎ

የየሁዳ ቄስ ነኝ አልኩት፣ ታዲያ በነብዩ ላይ ይህንን ድርጊት እንድታደርግ

ያነሳሳህ ምንድነው? አለኝ፣ ኡመር ሆይ ሁለት ነገሮች ብቻ ሲቀሩ ሁሉንም

የነብይነት ምልክቶች በሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ላይ አይቻለሁ፣ አንደኛው

ከቁጣው ትዕግስቱ የሚቀድም፣ ሁለተኛው ደግሞ እርሱ ዘንድ ቁጡ ሆነህ

ስትቀርብ በጣም ትዕግስተኛ ሆኖ መቅረቡ ነው፣ ሙሀመድን በእነዚህ ሁለት

ነገሮች ፈትኛቸዋለሁ፡፡ ኡመር ሆይ በአላህ ጌትነት፣ በእስልምና ሀይማኖትና

በሙሀመድ ነብይነት መደሰቴን እመሰክራሁ፣ መዲና ውስጥ ከሚገኙት

ሀብታሞች ውስጥ ስለሆንኩ ለነብዩ ተከታዮች ምፅዋት ለመስጠት ቃል ኪዳን

እገባለሁ አልኩት፣ ከዚያም ተያይዘን ወደ አላህ መልዕክተኛ ሄድን፣

እስልምናንም ተቀበልኩኝ”፡፡ ከዚያ በኃላ ዘይድ በተቡክ ዘመቻ ላይ ከጠላት

ጋር ሲዋጋ ህይወቱ አልፏል፡፡ //ኢብን ሂባን ዘግበውታል//

ለነብያችን ይቅር ባይነት የሚጠቀስ ሌላ ትልቅ ምሳሌ አለ፣ ነብዩ ሙሀመድ

ከመዲና ወደ መካ ሲገቡ ቀደም ሲል ሲያሰቃዩዋቸው የነበሩት የቁረይሽ

ህዝቦች መስጅድ ውስጥ በአንድ ላይ ተሰባስበው በጭንቀት ላይ አግኝተዋቸው

ሳለ በእናንተ ላይ ምን እርምጃ ይወስዳል ብላችሁ ታስባለችሁ? አሏቸው፣

አንተ ቸር ወንድም የቸር ወንድም ልጅ ነህ በማለት መለሱላቸው፣ የአላህ

35

መልዕክተኛም እናንተ ነጻ ናችሁ ሂዱ በማለት በነፃ አሰናብተዋቸዋል፡፡ //አል

በይሀቂ ዘግበውታል//

31. ትዕግስት፡- የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ ለትዕግስት ምሳሌ ነበሩ፡፡

በነብይነት ከመታዘዛቸው በፊት ህዝቦቹ ይሰሩትና ይገዙት በነበረው ጣኦት ላይ

አይካፈሉም ነበር፡፡ ወደ እስልምና በግልፅ ጥሪ እንዲያደርጉ በታዘዙበት ጊዜ

ከካሀዲያን የደረሰባቸውን ስቃይ በትዕግስት አሳልፈዋል፣ መዲና ውስጥ እያሉ

ሙናፊቆች ሲከዷቸው ታግሰዋል፣ ፋጡማ የምትባለው ልጃቸው ስትቀር

ሁሉም ቤተሰቦቻቸው በህይወት እያሉ ሲሞቱባቸው በትዕግስት አሳልፈዋል፣

አሳዳጊ አጎታቸው አቡጧሊብና ከጎናቸው በመቆም ሲከላከሉላቸው የነበሩት

አጎታቸው ሀምዛ ሲሞቱባቸው በትዕግስት አሳልፈዋል፡፡

አነስ ኢብን ማሊክ /ረ.ዐ/፡ ከነብዩ ጋር ብረት ሰሪ የሆነው አቢ ሰይፍ ቤት

ገባን፣ የአቡ ሰይፍ ባለቤት የነብዩን ልጅ ኢብራሂምን እያስታመመች ነበር፣

ነብዩም ኢብራሂምን አነሱና ሳሙት፣ ልጁ ጣረ ሞት ላይ ስነበር የአላህ

መልዕክተኛ ማልቀስ ጀመሩ፣ የአላህ መልዕክተኛ ሆይ እርሰዎም

ያለቅሳሉን? አልኩአቸው፣ ኢብን አውፍ ሆይ ይህ እዝነት ነው፣ እምባም

እያፈሰሱ አይኖች እንባ ያፈሳሉ ልብ ደግሞ ያዝናል አሉ፣ ጌታችንን

የሚያስደስት ነገር እንጂ መናገር የለብንም አሉ ብለዋል፡፡ //ቡሀሪ ዘግበውታል//

32. ግልጽና ፍትሀዊ /ቅን የሚፈርድና መድሎ የሌለው/፡- የአላህ

መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ የአላህን ህግ በመተግበር በሁሉም የህይወታቸው ጉዳይ

ላይ ፍቱህ ነበሩ፡፡ የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ እርሳቸው በሌሎች ወገኖች

ላይ ጉዳት ቢያደርሱ እንዲበቀሉ ይፈቅዱ ነበር፡፡ አንድ ከአንሷር ጎሳ የሆነ

ሰው ከሰዎች ጋር ሲያወራ ቀልድ እየቀለደ ያስቃቸው ነበር፣ የአላህ

መልዕክተኛ በእርሱ ዘንድ አለፉና በያዙት በትር ጎኑን ቀስ ብለው ጎሰሙት፣

ሰውየውም ከድንጋጤ የተነሳ ጮኸ፣ አንተ የአላህ መልዕክተኛ ሆይ ብድሬን

እንዲመልስ /እንደጎሰምከኝ እንዲጎስምህ/ ፍቀድልኝ አላቸው፣ እርሳቸውም

ሰውነታቸውን እየሰጡት ተበቀል አሉት፣ የአላህ መልዕክተኛ ሆይ እርሰዎ

የጎሰሙኝ ልብስ ያልሸፈነው ገላየ ላይ ነው አላቸው፣ እርሳቸውም

ልብሳቸውን ከፍ አደረጉና ሆደቸውን ገልጠው እንዲበቀል አዘዙት፣ ከዚያ

በኃላ ሰውየው አቀፋቸውና የተገለጠውን ሆዳቸውን ሳማቸው፣ ከዛም አንተ

36

የአላህ መልዕክተኛ ሆይ እኔ የምፈልገው እርሰዎን መትቸ ለመበቀል ሳይሆን

የእርሰዎን ገላ ለመሳም ነው አላቸው ሲሉ ኡሰይድ ቢኑ ሁደይር /ረ.ዐ/

የተባሉት ሰሀባ ተናግረዋል፡፡ //አቡዳውድ ዘግበውታል//

33. አላህን መፍራት፡- የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ አላህን በጣም

ከሚፈሩ ሰዎች ነበሩ፡፡ አብደላህ ቢኑ መስዑድ እንዲህ ይላል፡- ነብዩ

ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ቁርአን አንብብልኝ አሉኝ፣ የአላህ መልዕክተኛ ሆይ

በእርሰዎ ላይ ቁርአን ወርዶ እኔ ለእርሰዎ አነባለሁን? አልኳቸው፣ ነብዩ

ሙሀመድም /ሰ.ዐ.ወ/ አዎ ማንበብ ትችላለህ አሉኝ፣ እኔም እስከሚቀጥለው

አንቀፅ እሰስከምደርስ የአል-ኒሳ ምእራፍን ማንበብ ጀመርኩ፣

ن ﴿ نا من كل أمة بشهيد وجئـ ﴾)٤١(ا بك على هؤالء شهيدا فكيف إذا جئـ

ትርጉሙ፡- ከእያንዳንዱ ህዘብ መስካሪን ባመጣን፣ አንተንም በእነርሱ ላይ

መስካሪ ባደረግንህ ጊዜ ከሀዲያን ምን ይውጣቸዋል?

ይህንን አንቀፅ በማሰማት ላይ እያለሁ የአላህ መልዕክተኛ ይበቃሀል አሉኝ፣

ከዚያም ወደእርሳቸው ዘወር ስል አይኖቻቸው እንባን ያነባሉ፡፡ //ቡሀሪና

ሙስሊም ዘግበውታል//

ነብዩ ሙሀመድ ደመና በሰማይ ላይ ባዩ ጊዜ እንደጨነቀው ሰው ወደፊት

ወደኃላ፣ ወደውስጥ፣ ወደውጭ ይሉ ነበር፡፡ እንዲሁም ከፍራቻ ብዛት

ፊታቸው ይቀየር ነበር፣ ሰማዩ ዝናብ ሲያወርድ ደስተኛ ይሆናሉ፡፡ ጉዳዩ

ለምን እንደሆነ ጠየቅኳቸው፣ እርሳቸውም አላውቅም ምናልባት አንዳንድ

ሰዎች እንዳሉት እንዳይሆን ብየ ነው በማለት የሚከተለውን የቁርአን አንቀፅ

ማንበባቸውን አኢሻ /ረ.ዐ/ ተናግረዋል፡፡

بــل هــو مــا * ا عــارض ممطرنــا فلمــا رأوه عارضــا مســتقبل أوديــتهم قــالوا هــذ﴿ ﴾ استعجلتم به ريح فيها عذاب أليم

ትርጉሙ፡- ለቅጣት የተላከባቸውን ደመና ወደ ሸለቆዎቻቸው አቅጣጫ

ሲኋዝ ባዩ ጊዜ ይህ ዝናብ የሚያወርድልን ደመና ነው አሉ፡ ይልቁንም

በፍጥነት ይከሰት ዘንድ የጠየቃችሁት /ቅጣት/ ነው፡ አሳማሚ ቅጣትን ያዘለ

ንፋስ ነው፡፡

37

34. ባለው ነገር መብቃቃት፡- ኡመር ቢኑ ኸጣብ /ረ.ዐ/፡

በመልእክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ ቤት ገባሁና በሰሌን ላይ ተቀምጠው

አገኘኋቸው፣ ውስጡ ከተምር ዛፍ የተሰራ የቆዳ ትራስ ተንተርሰዋል፣

በእግሮቻቸው በኩል በስልቻ ውሀ አለ፣ እንዲሁም ጥቂት ልብሶች

በግድግዳ ላይ ተንጠልጥለዋል፣ የተኙበት ሰሌን ከመጎርበጡ የተነሳ

ሰውነታቸው ላይ ምልክት አውጥቷል፣ ይህንን ባየሁ ጊዜ አለቀስኩኝ፣

የአላህ መልእክተኛም ለምን ታለቅሳለህ? ብለው ጠየቁኝ፣ እኔም አንቱ

የአላህ መልዕክተኛ ሆይ ኪስራና ቀይሰር የተባሉት ንጉሶች በዚች አለም

ላይ የደስታና የተሻለ ኑሮ እየኖሩ እርሰዎ የአላህ መልዕክተኛ ሆነው

በድህነት ይሰቃያሉን? አልኳቸው፣ እርሳቸውም እነርሱ በአዱንያ /በዚች

አለም/ እንዲደሰቱ እኛ ደግሞ በመጭዋ አለም እንዲንደሰት

አትፈልግምን? አሉኝ በማለት ተናግሮአል፡፡//ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

35. ለጠላቶቻቸው ቢሆንም እንኳ መልካምን መመኘት፡-

አኢሻ /ረ.ዐ/ እንዲህ ይላሉ፡ “ከእሁድ ጦርነት የበለጠ በጣም ከባድ ቀን

ገጥሞዎት ያውቃልን? በማለት የአላህን መልዕክተኛ ጠየቅኃቸው፣

እርሳቸውም በአንቺ ጎሳዎች በጣም ተሰቃይቻለሁ፣ ከእነርሱ ክፉ ስቃይ

የደረሰብኝ አቀባ ቀን ነበር፡ ለማደርገው ደአዋ ድጋፍ እንዲሰጡኝ አሊ ኢብን

አብድ ያሌል ኢብን አብድ ኪላላን አነጋግሬ ነበር፣ ነግር ግን እኔ

እንደፈለግሁት አልተቀበሉኝም ነበር፣ እኔም አካባቢውን እየተጨነቅሁ

ለቀቅሁት፡ ቀርን አሳእሌብ ተብሎ የሚጠራው አካባቢ ስደርስ ራሴን

ወደሰማይ አዙሬ ስመለከት ደመና እንደጠለለኝ አወቅሁ፣ ከዚያም መላዕኩ

ጂብሪል የአላህ መልዕክተኛ ሆይ ህዝቦችህ ምን እንዳሉህ አላህ ሰምቶአል፣

ከፈለግህ ሁለቱን ተራሮች አገናኝቼ ሁሉንም አደቅቃቸዋለሁ አላቸው፣

የአላህ መልዕክተኛም ምናልባት ከእነሱ ዘር አላህን የሚገዛ ሊፈጠር

ስለሚችል ተዋቸው አሉት”፡፡ // ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

ኢብኑ ኡመር እንደሚከተው ብሏል፡- “አብዱላህ ኢብን ሰሉል ሲሞት ልጁ

አብዱላህ ቢኑ አብዱላህ ወደ መልዕክተኛው መጣና አባቱን የሚከፍንበት

ልብስ እንዲሰጡት ጠየቃቸው፣ ነብዩ ሙሀመድም ሰጡት፣ ከዚያም

38

እንዲሰግዱበት ጠየቃቸው፣ መልዕክተኛውም ሊሰግዱበት ቆሙ፣ ኡመር

ኢብኑል ኸጣብ የመልዕክተኛውን ልብስ ያዘና አንተ የአላህ መልዕክተኛ ሆይ

አላህ እንዳይሰግዱበት ከልክሎዎት ሊሰግዱበት ነውን? አላቸው፣ አላህ

እንዲህ በማለት አስመርጦኛል በማለት የሚከተለውን የቁርአን አንቀጽ

አነበቡ፣”

استـغفر لهم أو ال تستـغفر لهم إن تستـغفر لهم سبعين مرة فـلن يـغفر الله ﴿ ﴾)٨٠(لهم ذلك بأنـهم كفروا بالله ورسوله والله ال يـهدي القوم الفاسقين

ትርጉሙ፡- “ምህረትን ብትጠይቅላቸውም ባትጠይቅላቸውም ለውጥ

የለውም፣ ሰባ ጊዜ ምህረትን ብትለምንላቸውም አላህ አይምራቸውም፣

እነርሱ በአላህና በመልዕክተኛው ክደዋል፣ አላህ ፋሲቆችን እይመራም”

በመቀጠልም ሰውየው ሙናፊቅ ስለሆነ ከሰባ በላይ ምህረትን

እጠይቅለታለሁ ብለው ሰላት ቆሙ፣ የሚከተለው የቁርአን አንቀጽም ወረደ፡

هم مات أبدا وال تـقم ﴿ ﴾ قـبرهعلى وال تصل على أحد منـ

ትርጉሙ፡- ከእነርሱ መካከል ከሚሞቱ ሰዎች በአንዳቸውም ላይ /የጀናዛ

ሰላት/ አትስገድ፣ ከስርኣተ ቀብራቸውም ላይ አትገኝ //ቡሀሪና ሙስሊም

ዘግበውታል//

፭፡ ከአንዳንድ ስነ-ሥርዓቶቻቸው

1- ከጓደኞቻቸው ጋር ያላቸው ቅርበትና አብሮ መኖር፡- ነብዩ

ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ከጓደኞቻቸው ጋር በጣም ቅርበት ነበራቸው፡፡ ይህም

በደንብ ሊታወቅ የሚችለው አንድ ሰው ስለ እርሳቸው የነብይነት ታሪክ

ሪፖርት በዝርዝር ያነበበ እንደሆነ ነው፡፡ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ በሁሉም

ነገራችን የበለጠ ለመስራት እንዲንነሳሳ ጥሩ ምሳሌ ሊሆኑ የሚገቡ ናቸው፡፡

ጀሪር ቢኑ አብዱላህ፡ እስልምናን ከተቀበልኩ ጀምሮ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/

ስር ስቀመጥ አንድም ቀን ከልክለውኝ አያውቁም፣ እኔን በሚመለከቱበት

ወቅት ሁል ጊዜ ፈገግ ይሉ ነበር፡፡ አንድ ጊዜ ፈረስ መጋለብ አይችልም በሚል

መልዕክተኛው ጋር ተከስሼ ስቀርብ ደረቴን በጡጫ መቱኝና ጌታየ ሆይ ፅኑና

39

ሌሎች ሰዎችን የሚመራና የመመሪያ ምንጭ አድርገው ብለው ጸሎት

አደረጉልኝ በማለት ተናግሮአል፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ ከባልደረቦቻቸው ጋር ይጫወቱና ይቀልዱ

ነበር፡፡ አንድ አዛውንት ሴት ወደ ነብዩ /ሰ.ዐ.ወ/ መጣችና አንተ የአላህ

መልዕክተኛ ሆይ፡ አላህ ጀነት እንዲያስገባኝ ዱአ አድርግልኘ አለች፣

እርሳቸውም እየቀለዱ አዛውንት ሴት ጀነት አትገባም አሉ፣ አዛውንቲቱም

እያለቀሰች ሄደች፣ ነብዩ ሙሀመድም ጀነት የምትገቢው ወደ ወጣትነት

ዕድሜሽ ተመልሰሽ እንጅ አሮጊት ሆነሽ አይደለም ብላችሁ አብስሯት ብለው

አዘዙ ማለታቸውን አል ሀሰን የተባሉት ተናግረዋል፡፡ ይህንን አስመልክቶ

አላህ /ሱ.ወ/ በአል-ዋቂአ ምዕራፍ እንዲህ ይላል፡

﴾)٣٧(عربا أتـرابا )٣٦(كارا فجعلناهن أب )٣٥(إنا أنشأناهن إنشاء ﴿

ትርጉሙም፡ የገነት እንስቶችን እኛ ፈጠርናቸው፡፡ ደናግልም አደረግናቸው፡፡

ባሎቻቸውን በእጅጉ አፍቃሪዎች በእነርሱም ተፈቃሪዎች ተመሳሳይ ዕድሜ

ያላቸውም አደረግናቸው’’

የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ቀልድ በቃል ብቻ የተገደበ አልነበረም፡ ነገር ግን

ከባልደረቦቻቸው ጋር ስፖርትን በደንብ ይጫወቱ ነበር፡፡ ዛሂር ቢኑ ሀራም

ተብሎ የሚጠራ ሰው ነበር፣ ነብዩ ሙሀመድን አንዳንድ ነገሮችን

ያቀራርብላቸው ነበር፣ ወደ መጸዳጃ ቦታም ሲሄዱ አስፈላጊ ነገሮችን

ያዘጋጅላቸው ነበር፣ መልእክተኛውም ዛሂር የእኛ ገጠር ነው፣ እኛ የእርሱ

ከተማ ነን ይሉም ነበር፣ ከእለታት አንድ ቀን ሸቀጥ ሲሸጥ ነብዩ ሙሀመድ

/ሰ.ዐ.ወ/ ከበስተኃላው ሳያያቸው አቀፉትና ፊታቸውን ከለከሉት፣ አርሱም

ማን ነው እያለ ሲታገል እርሳቸው መሆናቸውን ሲያውቅ ወደእቅፋቸው

ተጠጋ፣ እርሳቸውም እየቀለዱ ይህንን ባሪያ የሚገዛኝ ማን ነው አሉ፣

እርሱም የአላህ መልዕክተኛ ሆይ እኔ ዋጋ የማላወጣ ሰው ነኝ አላቸው፣ ነብዩ

ሙሀመድም አንተ አላህ ዘንድ ዋጋ ቢስ አይደለህም አላህ ዘንድ ዋጋ ያለህ

ውድ ነህ ማለታቸውን በአነስ ኢብኑ ማሊክ የተወራው ሀዲስ ይገልፃል፡፡

//ኢብኑ ሂባን ዘግበውታል//

40

2- ለጓደኞቻቸው ማማከር፡- የአላህ መልእክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ ጓደኞቻቸውን

ያማክሩና ሀሳባቸውን ይወስዱ ነበር፡፡ ከነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ የበለጠ

ጓደኞቹን የሚያማከር አንድም ሰው የሌለ መሆኑ ቱረሚዝ በዘገቡት

አቡሁረይራ ባወሩት ሀዲስ ላይ ተገልጿል፡፡

3- የታመመን መጠየቅ/መጎብኘት፡- ነብዩ ሙሀመድ ባልደረቦቻቸውን

ይጠይቁ ነበር፣ ደህንነታቸውንም ያረጋግጡ ነበር፡፡ ስለባልደረቦቻቸው

መታመም ከተነገራቸው ከሌሎች ባልደረቦቻቸው ጋር ሆነው ለመጠየቅ

ይጥሩ ነበር፡፡ የመልዕክተኛው ጉብኝት በሙስሊሞች ብቻ የተገደበ

አልነበረም፡፡ ሙስሊም ያልሆኑ ወገኖችንም ጭምር ሲታመሙ ይጠይቁ

ነበር፡፡ ነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ ሲያገለግል የነበረ አንድ የአይሁዳ

ሀይማኖት ተከታይ ልጅ ታሞ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ሄደን እንጠይቅ ብለው

ሊጥይቁት ይሄዳሉ፣ ከቤቱ እንደደረሱ አባቱን ከራስጌው ተቀምጦ አገኙት፣

ነብዩም እስልምናን ተቀበል አሉት፡ ልጁ እስልምናን ለመቀበል ፍላጎት

ቢኖረውም አባቱን ስለፈራ ወደ አባቱ ዘወር አለ፣ አባቱም አበልቃሲም

/ሙሀመድ/ የሚልህን ታዘዝ አለው፣ ከዚያ በኃላ ልጁ እስልምናን ተቀበለ፣

ነብዩ ሙሀመድም /ሰ.ዐ.ወ/ አላህ እርሱን ከጀሀነም እሳት ስላዳነው ለአላህ

የላቀ ምስጋናየን አቀርባለሁ እያሉ መውጣታቸውን ቡሀሪ የዘገቡት አነስ

ኢብኑ ማሊክ ያወሩት ሀዲስ ያስረዳል፡፡

4- ማመስገንና ውለታን መመለስ፡- ለውለታ የሚከፈለውን ምስጋናና

ሽልማት የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ እንዲህ ሲሉ ይገልፁልናል፡፡ “ማንም

ሰው የአላህን ተገን ከፈለገ ለሌላ ሰው /ጠላቱ ቢሆንም እንኳ/ ተገን ይሁን፣

አሳልፎ አይስጥ፣ ማንም ሰው በአላህ ብሎ ከጠየቃችሁ ስጡት፣ ማንም ሰው

ግብዣ ከጠራችሁ ጥሪውን አክብሩ፣ ማንም ሰው ውለታን ወይም ጥሩ ነገርን

ከሠራላችሁ በተመሳሳይ ሁኔታ ክፈሉት፣ የምትሰጡት ነገር ካላገኛችሁ

በተከታታይ ፀሎት አድርጉለት”፡፡ //አቢ ዳውድ ዘግበውታል//

41

የነብዩ ባለቤት አኢሻ /ረ.አ/ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ስጦታን ይቀበሉና

ሽልማትን ይለግሱ ነበር ብለዋል፡፡ //ቡሀሪ ዘግበውታል//

5- ቆንጆና ጥሩ የሆኑ ነገሮችን መውደድ፡- አነስ /ረ.ዐ/፡ ከነብዩ

ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ እጅ የሚለሰልስ ሀር እንኳ አልነካሁም፣ ከነብዩ ሙሀመድ

/ሰ.ዐ.ወ/ ሽታ የበለጠ ሽቶም አሽትቼ አላውቅም ብለዋል፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም

ዘግበውታል//

6- መልካም ስራ ባለባቸው አካባቢዎች ሁሉ በሽምግልና

/በአማላጅነት/ መቆምን መውደድ፡- ስሙ ሙጊስ የሚባል በሪራ

የምትባል ሴት ባል የሆነ ባሪያ ነበር፡፡ በመዲና መንገድ እንባው በጺሙ ላይ

እየፈሰሰ ከእርሷ ኃላ ኃላ ሲከተል ነብዩ ሙሀመድም /ሰ.ዐ.ወ/ አዩት፣ ነብዩም

አባስ ሆይ ሙጊስ በሪራን ምን ያህል እንደሚወዳትና እርሧ እንደማትወደው

አይገርምህም አሉ፣ የአላህ መልእክተኛ በሪራን ለምን አትመለሽለትም

አሏት፣ እንዲመለስ አዘዙኝ /አስገደዱኝ/ አለች፣ አይደለም እኔ አማላጅ

ለመሆን ነው አሏት፣ እርሧም እኔ አልፈልገውም አለች በማለት ኢብን አባስ

ተናግረዋል፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

7- ራስን ማገልገል፡- አኢሻ /ረ.ዐ/ መልዕክተኛው በቤታቸው ውስጥ

ራሳቸውን እንዴት ይመሩ እንደነበር ተጠይቀው ሲናገሩ፣ መልዕክተኛው

እንደማንኛውም ሰው ልብሳቸውን ያጥቡ ነበር፣ ፍየሎቻቸውን ያልቡ ነበር፣

እንዲሁም ራሳቸውን ያገለግሉ ነበር ብለዋል፡፡ //ኢብን ሂባን ዘግበውታል//

ቡሀሪ በዘገቡት ሀዲስ ላይ ደግሞ መልእክተኛው ሁል ጊዜ ቤተሰቦቻቸውን

ያገለግሉ እንደነበርና አዛን ከሰሙ ሁሉንም ነገር እርግፍ አድርገው ወደ

መስጅድ ይወጡ እንደነበር አኢሻ /ረ.ዐ/ ተናግረዋል፡፡

42

አድሎ የሌለው ፍትሀዊ ምስክርነት

1- ጀርመናዊው ገጣሚ ገውተህ፡- “በታሪክ ውስጥ ስለስው ልጅ ሞዴልነት

ጥናትን አካሂጀ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ምሳሌ እንደሀኑ አግኝቻለሁ”

ብሏል፡፡

2- ፕሮፌሰር ኪይስሙር የሰው ልጅ እድገት በሚለው መፅሀፉ፡ “በነብዩ

ሙሀመድ ላይ የወረዱት የቁርአን ንግግሮች የግድ ከአላህ መሆኑ ለእኔ ግልፅ

ነው፣ ምክንያቱም እነዚህ የቁርአን ንግግሮች እስከ ሰባተኛው መቶ ክፍለ

ዘመን በእውቀት የተመሰረተ ፈጠራ ሊሆኑ የማይችሉ ናቸው፡፡ ስለሆነም

እነዚህ ቃላቶች በእርግጥም ከአለህ ወደ ነብዩ ሙሀመድ የወረዱ መሆናቸው

ለእኔ ማስረጃ ነው፣ ቁርአን የአላህ ቃል መሆኑን ለመቀበል የሚከለክለኝ

ነገር የለም” ብሏል፡፡

3- ወል ዱዩራንት የኛው ክፍለ ዘመን ስልጣኔ ታሪክ በሚለው መፅሀፉ

ላይ፡ “እኛ የሰው ልጆች በሰዎች ዘንድ ያለውን ትልቅነት ከመዘንን

የሙስሊሞች መልዕክተኛ እስካሁን በታሪክ ውስጥ ከነበሩ ታላላቆች ታላቅ

ናቸው፣ በእርግጥም ከእውነት የራቀ እምነትና ወገንተኝነትን፣ እንዲሁም

ጥንቆላን ገትተዋል፣ ከየሁዳ ከክርስቲያንና ከቀደምት የሀገራቸው ሀይማኖት

በላይ ቀላልና ግልፅ እንዲሁም ጠንካራና እስካሁን ድረስ ሊቆይ የቻለ

ህይማኖትን መስርተዋል” ብሏል፡፡

4- ጆርጅ ዲ ቶልዝ፡ ሕይወት በሚለው መፅሀፉ ላይ፡ “የሙሀመድን

መልዕክተኝነት የተጠራጠረ ሰው በአላህ ጌትነት የተጠራጠረ ሰው ነው”

ብሏል፡፡

5- ዊልዝ የሚባለው ሳይንቲስት፡ እውነተኛው ነብይ በሚለው መጽሀፉ

ላይ፡ “ለመልዕክተኛው እውነተኝነት ማስረጃየን እገልፃለሁ፣ ምክንያቱም

ቤተሰቦቻቸውና ለእርሳቸው ቅርበት ያላቸው ሰዎች መጀመሪያ በእርሳቸው

43

ያመኑ ናቸው፡፡ በእርግጥም ምስጢሮቻቸውን ሁሉ አንብበው የተረዱ ነበሩ፡፡

በእውነተኛነታቸው ቢጠራጠሩ ኖሮ በእርሳቸው አያምኑም ነበር” ብሏል፡፡

6- ስለ ምስራቁ አለም ጥናት ያካሄደው ሄል፡ የአረብ ስልጣኔ በሚለው

መጽሀፉ፡ “የሰው ልጅ ከተፈጠረ ጀምሮ እንደ እስልምና በፍጥነት ወደ ህዝብ

የተሰራጨና አለምን የለወጠ ሀይማኖት አናውቅም፣ በእርግጥም ሙሀመድ

በምድር ላይ አላህን እንዲገዙ ለአለም ህዝቦች አመቻችቷል፣ የማህበራዊ፣

የፍትህና የእኩልነት መመሪያን አስቀምጧል፣ እንዲሁም ከረብሻ ውጭ

ከእነርሱ ሌላ ነገር ከማናውቀው ህዝቦች ውስጥ ሥርዓትን፣ ቅንጅትን፣

ታዛዥነትንና የበላይነትን አመጣ” ብሏል፡፡

7- ስለ ምስራቅ አገሮች ጥናት ያካሄደው ስፔናዊው ጃን ሊክ አረብ

በሚለው መጽሀፉ ላይ፡ “ስለሙሀመድ ታሪክ አላህ ከገለፀው የበለጠ መግለፅ

አይቻልም፣

﴾)١٠٧(عالمين ما أرسلناك إال رحمة لل و ﴿

ትርጉሙ፡- “ለአለማት እዝነት ቢሆን እንጅ አልላክንህም”

ጃን ሊክ በመቀጠልም ሙሀመድ እውነት እዝነት ነበር፣ እኔ በእርሱ ላይ

ሶላትና ሰላምታን በፀፀትና በናፍቆት አወርዳለሁ” ብሏል፡፡

8- በርናርድ ሾ፡ ኢስላም በሚለው መጽሀፉ፡ “ከመቶ ዓመት በኃላ አለም

በሙሉ እስልምናን ትቀበላለች፣ በእውነተኛ ስሙ ባትቀበለው እንኳ በምትክ

ስሙ ትቀበለዋለች፡፡ የምዕራብ ህዝቦች አንድ ቀን የእስልምናን ሀይማኖት

የሚቀበሉበት ጊዜ ይመጣል፣ የምዕራብ ህዝብ ስለ እስልምና በውሸት

የተሞላውን መጽሀፍ ሲያነብ ዘመናት አለፈበት፣ በእርግጥም ስለሙሀመድ

መጽሀፉን ደረሼ /ጽፌ/ ነበር፣ ነግር ግን በእንግሊዝኛ ቋንቋ ታትሞ ስለወጣ

ተወስዶብኛል” ይላል፡፡

44

የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ሚስቶች

የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ የመጀመሪያ ሚስታቸው ኸድጃ /ረ.ዐ/

ህይወትዋ ካለፈ በኃላ ከአሥር በላይ ሚስት አግብተዋል፡፡ አኢሻ /ረ.ዐ/ ብቻ

ስትቀር ሁሉም ሴተቸ ያገቡና ዕድሜያቸው ትልቅ ነበር፡፡ አኢሻን ያገቧት ግን

ድንግል /ልጃገረድ/ ሆና ነበር፡፡ ቀሪዎቹን ሚስቶቻቸውን ደግሞ ያገቡት

ከተለያዩ የአረብ ጎሳዎች ነው፡፡ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ እነዚህን በርካታ

ቁጥር ያላቸውን ሴቶች ሊያገቡ የቻሉበት ምክንያት አላቸው፡-

1. ሀይማኖታዊና ሕጋዊ ምክንያቶች፡- እስልምና ከመምጣቱ

በፊት በድንቁርናው ዘመን አረቦች በጉድፈቻ የያዙት ልጅ ያገባትን ሴት

አያገቡም ነበር፡፡ ይህ የሚሆነው ደግሞ በጉድፈቻ የያዙትን ልጅ ልክ

እንደወለዱት ልጅ ስለሚቆጥሩ ነበር፡፡ ዘይነብ ቢንት ጃህሽ የተባለችውን

የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ሚስት ሳያገቡዋት በፊት በጉድ ፈቻ የያዙት ዘይድ

ኢብን ሀሪሳ የተባለውን ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ በጉድፈቻ ያሳደጉትን ሰው

አግብታ ስትኖር ነበር፡፡ ከዘይድ ጋር ከተፋታች በኃላ አረባውያንን በጉድ ፈቻ

ዙሪያ ያላቸውን የተሳሳተ አመለካከት ለማስተካከል ሲሉ ነብዩ ሙሀመድ

/ሰ.ዐ.ወ/ አግብተዋታል፡፡ አረባውያን ሲከተሉት የነበረውን አመለካከት

ለማፍረስ አላህ /ሱ.ወ/ በቅዱስ ቁርአን በአል-አህዛብ ምዕራፍ

እንደሚከተለው ተናግሯል፡፡

عمــت عليــه أمســك عليــك زوجــك و ﴿ عــم اللــه عليــه وأنـ اتــق وإذ تـقــول للــذي أنـالله وتخفي فـي نـفسـك مـا اللـه مبديـه وتخشـى النـاس واللـه أحـق أن تخشـاه

ها وطرا زوجناكهـا لكـي ال يكـون علـى المـؤمنين حـرج فـي فـلما قضى زيد منـهن وطرا وكان أمر الله مفعوال أزواج أدعيائهم إذا قضوا ﴾)٣٧(منـ

ትርጉሙም፡ እናም ዘይድ ከእርሷ ጋር ያለውን ጉዳይ በፈፀመ /ጋብቻውን

ባፈረስ/ ጊዜ አጋባንህ። አማኞች የማደጎ ልጆቻቸውን ሚስቶች እነርሱ

45

ከፈቷቸው በኃላ ለማግባት እንዳይቸገሩ /ይህንን አደረግን/ የአላህ ትዕዛዝ ምን

ጊዜም ተፈጻሚ መሆን አለበት፡፡

2. ለፖለቲካ፣ ህዝቦች ወደ እስልምና እንዲገቡ ለማገዝና ከአረብ

ጎሳዎች ውለታን ለማትረፍ፡ የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ ከትልቅና

ጠንካራ የቁረይሽ ጎሳዎች ጋር ተጋብተዋል፡፡ ባልደረቦቻቸውም ይህንን

በሚገባ እንዲፈጽሙ አዘዋል፡፡ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ለአብዱሮህማን ቢን

አውፍ ወደ ደወመት አል-ጀንደል በላኩት ጊዜ፡ እነሱ አንተን ከታዘዙህ

/እስልምናን ከተቀበሉ/ የጎሳውን ሹም ሴት ልጅ አግባ ብለውታል፡፡

ዶክተር ካህን፡ አንዳንድ የረሱል የህይወት አቅጣጫ ዛሬ ካለንበት አስተሳሰብ

አኳያ ምናልባት ሊያደናግረን ይችል ይሆናል፡፡ መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/

ሀሳብን በመማረክ አለማዊ ፍላጎትን በመድረስና በእነዚያ ኸድጃ ከሞተች

በኃላ ባገቧቸው ዘጠኝ ሚስቶች ተተችተዋል፡፡ ነገር ግን አብዛኛዎቹን

ያገቧቸው ለፖለቲካ ምክንያት እንደነበር እርግጥ ነው፡፡ ታማኝነትን፣

አድናቆትንና ጎሳን ለማትረፍም ነበር፡፡

3. ማህበራዊ ምክንያቶች፡ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ የእስልምና

ሀይማኖትን ለማስፋፋት ሲሉ በጦርነት ምክንያት ህይወታቸው ያለፉትን

ባልደረቦቻቸውን ሚስቶች አግብተዋል፡፡ እነዚያ እድሜያቸው ከርሳቸው

እድሜ በላይ የሆኑ ሴቶችን ያገቧቸው አዝነውላቸውና ርህራሄ ይዟቸው፣

እንዲሁም ለነርሱና ለሞቱት ባሎቻቸው ክብር ብለው ነበር፡፡

ኢጣሊያዊው ፀሀፊ (veccia vaglieri) ለእስልምና መከላከል በሚለው

መጽሀፉ ላይ፡ “ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ የወጣትነት ስሜት በጣም በሚጠነክርበት

ወቅት እንደማናቸው የአረብ ማህበረሰብ ረጅም ኣመታት ሲኖር ጋብቻ እንደ

ድርጅት ማህበረሰቡ ውስጥ ባልነበረበት ብዙ ሚስቶችን ማግባት መመሪያ

በነበረበትና በዚያን ጊዜ ፍች ቀላልና ልክ ባልነበረበት ወቅት እርሱ አንድ ሴት

እንጅ ሌላ አላገባም ነበር፡፡ እርሷም ኸድጃ /ረ.ዐ/ ከርሳቸው ዕድሜ በጣም

የምትበልጣቸው ነበረች፡፡ እርሳቸውም ለሀያ አምስት ዓታት እውነተኛ

ባለቤቷና አፍቃሪዋ ሆነው ቆይተዋል፡፡ የመጀመሪያ ባለቤታቸው ኸድጃ

እስክትሞት እድሜያቸው ሀምሳ ዓመት እስኪሆን ድረስ ሌላ ሚስት አላገቡም

46

ነበር፡፡ በእርግጥም የሁሉም ሚስቶቻቸው ጋብቻ ማህበራዊም ሆነ ፖለቲካዊ

ምክንያት ነበረው፡፡ ያንንም ያደረጉት በእነዚያ ባገቧቸው ሚስቶቻቸው

አማካኝነት ሲሆን ዓላማውም እነዚያን አላህን የሚፈሩ ሴቶችን ለማክበር

ነበር፡፡ ወይም ከአንዳንድ ጎሳዎች ጋር የጋብቻን ግንኙነት በመፍጠር እስልምና

እንዲስፋፋ ለማድረግ ነበር፡፡ አኢሻ /ረ.ዐ/ ስትቀር ሁሉም ነብዩ ሙሀመድ

/ሰ.ዐ.ወ/ ያገቧቸው ሚስቶቻቸው ድንግል አልነበሩም፣ ወጣትም አልነበሩም፣

ቆንጆዎችም አልነበሩም፡፡ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ እንደማንኛውም ሰው

ፍትወተ ስጋዊ /ስሜታዊ/ ሰው ናቸው፡፡ ፈጣሪ አይደሉም ሰው ናቸው፡፡

ምናልባት እንዳዲስ ለማግባት የሚገፋፋቸው ልጅን በመፈለግ ይሆናል፡፡

ለትልቅ ቤተሰብ የሚሆን ብዙ ገቢ ሳይኖራቸው ሀላፊነትን ተሸክመዋል፡፡

ነገር ግን ሁል ጊዜ አንድም ልዩነት ሳይኖር ሁሉንም እኩል ያስተዳድሩ ነበር፡፡

እኩልነትን በተመለከተ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ የቀድሞ ነብያትን ልምድ

ተከትለዋል፡፡ ነብዩ ሙሳ እና እርሳቸውን የመሳሰሉ ሌሎች ነብያት ብዙ

ሴቶችን ሲያገቡ አንድም ሰው አልተቃወመም፡፡ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/

ብዙ በማግባታቸው ህዝብ የሚቃወምበት ምክንያት ምንድን ነው? እኛ

የርሳቸውን የህይወት ታሪክ ዝርዝር በእርግጥ እናውቃለን፡፡ በተጨማሪም

ከእርሳቸው በፊት የነበሩ ነብያትን ህይወት ዝርዝር በጥቂቱም ቢሆን

እናውቃለን” ብሏል፡፡

ታዋቂው የእንግሊዝ ፀሀፊ ተማስ ካርሊል ጀግኖች በሚለው መጽሀፉ

ላይ፡ “ሙሀመድ ስሜታዊ ሰው አልነበረም፣ በጣም ስህተት ላይ

የምንወድቀው እኛ እርሱን ስሜታዊ ነው ብለን ያሰብን እንደሆነ ነው፡፡

ለተፈጥሮአዊ ደስታ ቢሆን እንጅ ሌላ ምንም ፍላጎት አልነበረውም”

ብሏል፡፡

የነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ መልዕክተኝነትና ነብይነት የሚገልጹ ትቂት

የቁርአን ማስረጃዎችን እንትቀስ፡-

47

የነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ ነብይነትና መልዕክተኝነት የሚያመላክቱ አንዳንድ የቁርአን አንቀጾች

አላህ በአል-አህዛብ ምዕራፍ አንቀጽ አራት ላይ እንዲህ ይላል፡

ان ما كان محمد أبا أحد من رجالكم ولكن رسول الله وخاتم النبيين وك ﴿ ﴾)٤٠(الله بكل شيء عليما

ትርጉሙ፡ “ሙሀመድ ከወንዶቻችሁ መካከል የአንዱም አባት አይደለም፡፡

ግና /እርሱ/ የአላህ መልእክተኛና የነብያት መቋጫ ነው፡፡ አላህ ሁሉንም

ነገር አዋቂ ነውና”

ኢሳ /እየሱስ/ በነብዩ ሙሀመድ ነብይነት በወንጌል ውስጥ ተበስሯል፡፡ ይህንን

አስመልክቶ አላህ በአል-ሶፋ ምእራፍ አንቀፅ ስድስት ላይ እንደሚከተለው

ገልጿል፡-

قا لما وإذ ق ﴿ ال عيسى ابن مريم يا بني إسرائيل إني رسول الله إليكم مصدبـين يدي من التـوراة ومبشرا برسول يأتي من بـعدي اسمه أحمد فـلما

﴾)٦( جاءهم بالبـيـنات قالوا هذا سحر مبين ትርጉሙ፡ “የመሬም ልጅ ኢሳም የእስራኤል ልጆች ሆይ፣ ከበፊቴ

/የወረደውን/ ተውራትን የማፅደቅ ከእኔ በኃላ በሚመጣና ስሙም አህመድ

በሚባል መልዕክተኛ የማበስር በመሆን ወደ እናንተ የተላኩ የአላህ

መልዕክተኛ ነኝ፡፡ ባለ ጊዜ የሆነውን አስታውስ፡፡ ግልጽ ተአምራትን ይዞ

በመጣላቸው ጊዜ ይህ ግልጽ ድግምት ነው አሉ

አላህ በአል-አእራፍ ምዕራፍ አንቀጽ አንድ መቶ ሀምሳ ሰባት ላይ እንዲህ

ይላል፡-

الذين يـتبعون الرسول النبي األمي الذي يجدونه مكتوبا عندهم في التـوراة ﴿هاهم عن المنكر ويحل لهم الطيبات ويحرم واإلنجيل يأمرهم بالمعروف ويـنـ

هم إصرهم واألغالل التي كانت عليهم فالذين عليهم الخبائث و يضع عنـآمنوا به وعزروه ونصروه واتـبـعوا النور الذي أنزل معه أولئك هم المفلحون

)١٥٧(﴾

48

ትርጉሙ፡ “ለእነዚያ በተውራትና ኢንጅል ውስጥ ተጽፎ የሚያገኙትን

የማይጽፍና የማያነብ መልዕክተኛ ለሚከተሉትም /እዝነቴን እጽፋለሁ/ ይህ

መልእክተኛ በመልካም ያዛቸዋል፡፡ ከክፉም ይከለክላቸዋል፡፡ መልካም

ነገሮችን ይፈቅድላቸዋል፡፡ መጥፎ ነገሮችን እርም ያደርግላቸዋል፡፡

ሸክማቸውን ያራግፍላቸዋል፣ የተጫናቸውን ቀንበርም ያወርድላቸዋል፡፡

እነዚያ በእርሱ ያመኑት፣ ያከበሩት፣ አጋር የሆኑትና ከራሱ ጋር የወረደውን

ብርሀን የተከተሉት እነርሱ በእርግጥም ስኬታማዎቹ እነርሱ ናቸው”

የነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ ነብይነትና መልዕክተኝነት የሚያመላክቱ አንዳንድ ሀዲሶች

መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ የእኔና ከእኔ በፊት የነበሩ ነብያቶች ምሳሌ፣ አንድ

ሰው ቤትን ገንብቶ ሲያበቃ የአንድ ጡብ /ሸክላ/ ክፍተት እስከሚቀር

ያሳምረውና ያቆነጀዋል፡ ሰዎች ቤቱን ይጎበኙትና እዚህ ቦታ ላይ የጎደለው

ጡብ ቢሟላ ኖሮ እንዴት ያምር ነበር ይሉታል፡፡ እኔ በነብያቶች አንጻር ያንን

ግንብ እንደምታሟላው ጡብ ነኝ፣ አኔ የመጨረሻው ነብይ ነኝ ብለዋል፡፡

//ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

የነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ ነብይነትና መልዕክተኝነት የሚያመላክቱ አንዳንድ የቀደምት መጽሀፎች ከአጣእ ቢኑ ያሲር በተወራው ሀዲስ ላይ፡ አብዱላህ ቢኑ አምሩ ቢኑል አስን

/ረ.ዐ/ አገኘሁትና በተውራት ውስጥ ስላለው የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ባህሪ

ንገረኝ አልኩት፣ እርሱም ወላሂ እርሳቸው በተውራት ውስጥ ከተጠቀሱት

በከፊል በቁርአን ውስጥ ተጠቅሷል አለ፡፡ ይሄውም አንተ ነብይ ሆይ እኛ

መስካሪ አብሳሪና አስጠንቃቂ፣ ላልተማሩት ጠባቂ አድርገን ላክንህ፣ አንተ

የእኔ መልእክተኛና ባሪያ ነህ፡፡ ሙተወኪል ብየ ሰይሜሀለሁ /ታማኝ ሰው/፡፡

አንተ ባለጌም ሆነ መጥፎ ፀባይ ያለህ አይደለህም በገበያ ላይም ድምጽህን

ከፍ የምታደርግ አይደለህም፣ ክፋትን በክፋት የሚመልስ ሳይሆን ነገር ግን

ማርቻና ይቅርታን የሚያደርግ ነህ፡፡ ህዝቦችን /ወደቀናው መንገድ/ እስክመራ

49

ድረስና ከአንድ አላህ በስተቀር በእውነት የሚገዙት ሌላ አምላክ የለም

እስከሚሉ ድረስ ስውር የሆነውን አይን እስከምከፍት ደንቆሮውን ጆሮ

እንዲሰማ እስከማድረግና የተደፈነውን ልቦና እስከመክፈት ድረስ ነፍሱን

አልይዘውም፡፡ //ቡሀሪ ዘግበውታል//

ፕሮፌሰር አብዱል አሀድ ዳውድ እንደሚለው “እኔ ከመጽሀፍ ቀዱስ

አንዳንድ ክፍሎች ያም ምንም ያህል በክርክሮቼ ላይ መሠረት ለማድረግና

ለማንኛውም የቋንቋ አዋቂ ተከራካሪ ለመፍቀድ ሞክሬያለሁ፡፡ እኔ በፍጹም

ወደ ላቲንኛ ወይም ግሪክኛ ወይም አርሜንኛ አልሄድም ምክናቱም ያ ጥቅም

የለሻ ነው፡፡ እኔ ብቻ የምከተለውን የመጽሀፍ ቅዱስ ጥቅሶች በትክክል

በተጠናው እትም ያውም የብሪታኒያና የውጭ መጽሀፍ ቅዱስ ማህበር

ያሳተመውን አስቀምጣለሁ፡፡ የሚከተሉትን ቃላቶች በኦሪት ዘዳግም ምዕራፍ

18 በቁጥር 18 ላይ እናንብብ”

“ከወንድሞቻቸው መካከል እንደ አንተ ያለ ነብይ አስነሳላቸዋለሁ፣

ቃሌንም በአፉ አደርጋለሁ፣ ያዘዝሁትንም ቃል ሁሉ ይነግራቸዋል” እነዚህ

ቃላቶች ነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ የማያመላክቱ ከሆነ ነብዩ ሙሀመድ

በነብይነት ካልተላኩ ተፈጻሚ ሳይሆኑ ይቀራሉ ማለት ነው፡፡ ነብዩ ኢሳ ራሱ

ነብይ እንደሚሆን በፍጹም በጥቅሱ አላመላከተም፡፡ ሌላው ቀርቶ

ሀዋሪያቶቹ ራሳቸው አንድ አይነት ራእይ ነው የነበራቸው፡፡ እርሱ ነብዩ ኢሳ

ነብይነቱ እንዲፈፀም ለሁለተኛ ጊዜ ተመልሶ ይመጣል ብለው ያስባሉ፡፡

እስካሁን ድረስ ጽኑዕ የሚሆነው ያ ከአረፍተ ነገሩ ላይ የተጠቀሰው “እንደ

አንተ ያለ ነብይ” የሚለው የኢሳን የመጀመሪያ ጊዜ መምጣታቸውን

የማመላክት ማስረጃ ሊሆን እንደሚችል የሚያከራክር አይደለም፡፡ እንዲሁም

እነዚህ ቃላቶች የኢሳን ለሁለተኛ ጊዜ ተመልሶ መምጣትን የሚገልጽ

አይደለም፡፡ በቤተክርስቲያኑ ኢሳ እንደ ዳኛ ሆኖ እንጅ ህግን አውጪ ሆኖ

እንደማይመጣ ያምናሉ፡፡ ነግር ግን የግለሰቡ የነብይነት ቃል ኪዳን ሲረጋገጥ

በቀኝ እጅ እሳት ነክ ህግን ይዞ ይመጣል፡፡ ሌላው የሙሳ ትንቢት ከፖፉራን

እየበራ ስለመጣው አላህ ብርሀን አንድንናገር በጣም ይረዳናል እርሷም የመካ

ተራራ ናት፡፡ ከዚያም በኦሪት ዘዳግም በምዕራፍ 33 በሁለተኛው ዓረፍተ ነገር

50

ላይ የተቀመጠው እንደሚከተለው ነው፡፡ “እግዚአብሄር ከሲና መጣ

በሴይርም ተገለጠ፣ የካፉራን ተራራ አበራላቸው፣ ከአእላፍትም ቅዱሳኑ

መጣ፣ በስተቀኙም የእሳት ህግ ነበረላቸው፣ በቃላቶቹ ውስጥ የብርሀን ጌታ

በፀሀይ ብርሀን ተመሰለ፡ እርሱ ከሲና መጣና በሴይርም ተገለጠ፡ ነገር ግን

እርሱ በሙሉ ክብሩ ካፉራን ያበራል፡፡ በቀኝ እጁ የእሳት ህግን ይዞላቸው

ከርሱ ጋር አእላፍትም ቅዱሳን ብቅ እንዲሉ ተደነገገ፡፡ ከእስራኤሎች

እየሱስን ጨምሮ ለአንድም ሰው ከፉራን ጋር ግንኙነት አልነበረውም”

ሀጀር ከልጇ እስማኤል ጋር በምድረበዳ /ቢእር አል-ሰበእ/ ተጉዘዋል፡፡

እናም እነርሱ ነበሩ በመካ ተራራ /ፉራን/ ላይ የኖሩት፡፡ በኦሪት ዘፍጥረት

ምእራፍ 21 ቁጥር 21 ላይ “በፉራን ምድረበዳም ተቀመጠ፣ እናቱም ከምድረ

ግብፅ ወሰደችለት” በመጀመሪያው ልጁ ቂዳር /አድናን/ ከዚያን ጊዜ ጀምሮ

የአረብ ዝርያዎች እነዚያ ይኖሩ የነበሩት መኖሪያቸው አድርገው ያዙት፣

እናም ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ለሁሉም ግልፅ እንደሚሆነው ከኢስማኢል

ዘር ነው የመጡት፡፡ የኢስማኢል ልጅ ቂዳር /አድናን/ ነው፡፡ ከዚያም በኃላ

በፉራን ተራራ ነብይ ሆነው ብቅ አሉ፡፡ ከዚያም ከአሥር ሽህ ቅዱሳን

/ሙእሚን/ ገቡና ለህዝቦቻቸው የእሳትን ሕግ ይዘው ብቅ አሉ፡፡ ታዲያ ከላይ

የተጠቀሰው ትንቢት በአንድ ፊደል የተፈፀመ አይደለም፡፡ እናም ሀብቁቅ

(Habkkuk) የመጣበትን ትንቢት በተለይ ማስተዋል ተገቢ ነው፡፡ እርሱም

እንደሚከተለው ይሆለናል፡፡ “የተቀደሰው ከፉራን ታራራ ክብሩ ሰማይና

ምድርን ሸፍኖ በምስጋና ሞላው” እዚህ ላይ ምስጋና /ሀሚዳ/ የሚለው ቃል

አስፈላጊ ትርጉም አለው፡፡ ያ (ሙሀመድ) የሚለው ስም በተለይ ምስጉን

የሚለውን ትርጉም ይሰጠናል፡፡ ከዚህም በላይ አረቦች (የፉራን) ተራራ

ነዋሪዎች ነበሩ፡፡ እንዲሁም (ራዕይ) እንደሚወርድላቸው ቃል ተገብተው

ነበር፡፡

ትንቢት ኢሳያስ ምዕራፍ 42 ከ11-13 ላይ እንደሚከተለው ይገልጽልናል፡

“ምድረበዳውና ከተሞቹ የቄዳርም (አድናን) ሰዎች የሚቀመጡባቸው

መንደሮች ድምፃቸውን ያንሱ፣ በሌላ የሚኖሩ እልል ይበሉ፡፡ በተራሮችም

ራስ ላይ ሆነው ይጩኹ፣ ለእግዚአብሄር ክብርን ይስጡ፣ ምስጋናውንም

51

በደሴቶች ይናገሩ፡፡ እግዚአብሄር እንደ ሀያል ይወጣል፣ እንደ ሰልፈኛም

ቅንዓትን ያስነሳል፡፡ ይጮኻል፣ ድምፁንም ያሰማል በጠላቶቹም ላይ

ይበረታል

ከዚህ ርዕስ ጋር በተገናኘ ልናስተውላቸው የሚገቡ ሌሎች ሁለት ትንቢቶች

አሉ፡ በትንቢተ ኢሳያስ በምእራፍ ስልሳ ከአንድ አስከ ሰባት፡ ቄዳርን (አድናን)

አስመልክቶ በወረደው ላይ “ብርሀንሽ ወጥቶአልና፣ የእግዚአብሄርም ክብር

ወጥቶልሻልና ተነሺ አብሪ… የግመሎች ብዛት፣ የምድያምና የጌፈር ግመሎች፣

ይሸፍኑሻል፡ ሁሉ ከሳባ ይመጣሉ.. የቄዳር መንጎች ሁሉ ወደ አንቺ

ይሰበሰባሉ፡ የነባዮትም አውራ በጎች ያገለግሉሻል፡ እኔን ደስ ሊያሰኙ

በመሰዊያዬ ላይ ይወጣሉ፣ የክብሬንም ቤት አከብራለሁ”

ሌላው ተጨማሪ ትንቢተ ኢሳያስ በምዕራፍ ሀያ አንድ ከአንቀፅ አሥራ ሶስት

እስከ አስራ ሰባት እንዲህ ይላል “ስለ አረብ የተነገረ ሸክም ድዳናውያን

ነጋዴዎች ሆይ በአረብ ዱር ውስጥ ታድራላችሁ፡ በቴማን የምትኖሩ ሆይ

ወደተጠሙት ሰዎች ውሀ አምጡ፣ እንጀራ ይዛችሁ የሸሹትን ሰዎች

ተቀበሉአቸው፡፡ ከሰይፍ ከተመዘዘው ስፍ ከተለጠጠውም ቀስት ከፅኑም

ሰይፍ ሸሽተዋልና፡፡ ጌታ እንዲህ ብሎኛልና፣ እንደ ምንደኛ ዓመት በአንድ

ዓመት ውስጥ የቄዳር ክብር ሁሉ ይጠፋል፡፡ ከአነስተኞች ቁጥር የቀሩት

የቄዳር ልጆች ሀያላን ያንሳሉ” ፡፡ እነዚህን ትንቢቶች በትንቢት ኢሳያስ

ውስጥ ከኦሪቶች በአንዱ የመጣውን (የአላህ ብርሀን ከፉራን) ስለመምጣቱ

የምትናገረውን አንቀጽ አንብብ፡፡

እስማኤል (በፉራን) ምድረ በዳ ላይ የኖረና ቂዳር (አድናን) የተወለደለት

ለአረብ ቀደምት ኣባት ከሆነ፣ ለቂዳር (አድናን) ልጆች ከፈጣሪ ራዕይ

እንዲመጣላቸው የተደነገገ ከሆነ፣ የቂዳር መንጋ ለመለኮታዊ መንበር ክብሩ

እንዲቀበለው የሚመጣ ከሆነ (የክብሬ ቤት) ለትቂት ዓመታት ጨለማ

ምድርን ይሸፍናል፡፡ ከዚያም ያች ምድር ከጌታ ብርሀንን ትቀበላለች፡ ያ ሁሉ

የቄዳር ክብርና የቀስተኞች ቁጥር፣ እንዲሁም የቄዳር ጀግና ልጆች ክብር

የወደቀ ከሆነ የግድ በአንድ ዓመት ውስጥ ከሰይፍና ቀስት ሽሽት በኃላ እያነሱ

መሄድ ነበረባቸው፡፡ በዚህ ንግግር መሰረት ከሙሀመድ በስተቀር አንድም

ሰው ስለ (ፉራን) የሚመለከተው አለን? ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ በቄዳር

52

(አድናን) በኩል የኢስማኤል የልጅ ልጅ ናቸው፡፡ ይሄውም በፉራን ምድረበዳ

ኖረው የቆዩ ሙሀመድ ብቻ ናቸው፡፡ ጨለማ ምድርን በሸፈነ ጊዜ አረቦች

በእርሳቸው አማካኝነት ራዕይን ተቀበሉ፣ እንዲሁም በእርሳቸው አማካኝነት

የጌታ ብርሀን ከፉራን በራ፡፡ እናም መካ ሀገር ብቻ ነው ያ የጌታ ቤት

የሚከበርበትና የቄዳር መንጎች ራእይን እየተቀበሉ መጡት፡፡ ነብዩ ሙሀመድ

/ሰ.ዐ.ወ/ ነበሩ በህዝቦቻቸው ተሰድደው መካን ለቀው የወጡት፣ ከጨራሽ

ጎራዴና ከጠንካራ ቀስቶች ሲሸሹ ውሀ ተጠምተዋል፡፡ ከአንድ ዓመት ሽሽት

በኃላ የቄዳር የልጅ ልጆች በዱር ላይ አገኙአቸው፡፡ እዚያ ቦታ ላይ ነበር

የመጀመሪያው ጦርነት በመካ ሰዎችና በነብዩ መካከል የተከሰተው፡፡ የቄዳር

ልጆችና እነዚያ ቀስተኞቹ ሁሉም የቄዳር ክብር ወደቀ፡፡ እነዚያ ቅዱሳን

ነብያቶች ራእይን ተቀብለው እነዚህን አጠቃላይ ትንቢቶች ካልፈጸሙ እነዚያ

የተነገሩ ትንቢቶች አልተፈፀሙም ማለት ነው፡፡

እንዲሁም በትንቢት ኢሳያስ በምዕራፍ ስልሳ በአንቀጽ ሰባት ላይ

የተጠቀሰው “የክብሬንም ቤት አከብራለሁ” የሚለው በመካ ውስጥ

የሚገኘው የአላህ ቤት ነው እንጂ መፈክሮች እንደሚያምኑት የክርስቶስ

ቤተክርስቲያን አይደለም፡፡ ብሎም የቄዳር መንጎች በፍጹም ወደ ክርስቶስ

ቤተክርስቲያን አልተሰበሰቡም፡፡ በእውነቱ የቄዳር መንደርና ነዋሪዎቹ

ከዚያን ጊዜ ጀምሮ በዚህ አለም ላይ በአንዳችም የክርስቶስ ቤተክርስቲያን

ትምህርት ተፅዕኖ ሳያድርባቸው የቀሩ ሕዝቦች እነርሱ ብቻ ናቸው፡፡

በተጨማሪም አሥር ሽህ ቅዱሳን በኦሪት ዘዳግም ምዕራፍ ሰላሳ ሶስት አንቀፅ

ሁለት የተጠቀሰውን ማመልከት በጣም አስፈላጊ ነው፡፡ “ከፉራን ተራራ

አበራላቸው፣ ከአእላፍትም ቅዱሳኑ መጣ” ሁሉንም ታሪክ የፉራን ምድረበዳ

አስመልክቶ ብታነብ ከዚህ ሌላ እንዳችም ክስተትን አታገኝም፡፡ ያ ነብይ

መካን በሚከፍትበት ጊዜ መዲና ውስጥ ከሚገኙ አሥር ሽህ ምዕመናን ጋር

ነው የገባው፡፡ ከዚያም ተመልሶ የአላህን ቤት “የክብሬን ቤት” ገባ፡፡ በቀኝ

አጁ ሌሎችን ህጎች በሙሉ ለውጦ አመድ ያደረገውን ህግ ሰጠ፡፡ አፅናኙ

የእውነት መንፈስ በነብዩ ኢሳ (እየሱስ) የተነገረው ከነብዩ ሙሀመድ ውጭ

ለሌላ አልነበርም፡፡ እንደቤተክርስቲያን ቃለ እግዚአብሄር አመለካከት

53

እርሱን እንደ መንፈስ ቅዱስ መውሰድ የለብንም፡፡ እየሱስ በዮሀንስ ወንጌል

በምዕራፍ አሥራ ስድስት በአንቀፅ ሰባት (፲፮፡፯) ላይ እንዲህ ይላል፡-

“እኔ እንድሄድ ይሻላችሗል እኔ ባልሄድ አፅናኙ ወደ እናንተ አይመጣምና

እኔ ብሄድ ግን እርሱን እልክላችሗለሁ” እነዚህ ቃላቶች በግልፅ የሚያስረዱን

ኢሳ (እየሱስ) ከሄደ በኃላ አጽናኙ መምጣት ነበረበት፣ በዛን ጊዜ ኢሳ (እየሱስ)

እነዚህን ቃላቶች ሲናገር አጽናኙ ከርሱ ጋር አልነበረም፡፡ የመንፈስ ቅዱስ

መምጣት በኢሳ (በየሱስ) መሄድ ቅድመ ግዴታ ከሆነ ኢሳ (እየሱስ ባዶ

መንፈስ ቅዱስ ነበር ብለን እንገምታለን ማለት ነው? በሌላ በኩል እየሱስ)

ራሱን የገለፀበት መንገድ የሰው ልጅ የሚያሰኘው እንጂ መንፈስ የሚያሰኘው

አይደለም፡፡

“እርሱ ከራሱ አይናገርም ነገር ግን የሚሰማውን ይናገራል” ታዲያ

እንደዚህ ከሆነ ፈጣሪና መንፈስ ቅዱስ ሁለቱም የተለያዩ ነበሩ ብለን

መገመት ግድ ይሆንብናል ማለት ነው? እናም ያ መንፈስ ቅዱስ ከራሱ

የሚናገረው ከፈጣሪ የሚሰማውን ነወ? የኢሳ (የእየሱስ) ቃላቶች

እንደሚያመለክቱት እርሱ እውነተኛ መንፈስ ብሎ እንደሚጠራው

ከአንዳንድ የአላህ መልእክተኞች በግልፅ ተጠቅሷል፡፡ እንዲሁም ቁርአን ስለ

ነብዩ ሙሀመድ በአል-ሷፋት ምዕራፍ አንቀፅ ሰለሳ ሰባት ላይ እንዲህ በማለት

ይገልጻል፡

)٣٧(بل جاء بالحق وصدق المرسلين ﴿ ﴾

ትርጉሙ፡ “በፍጹም፣ የመጣው እውነት ይዞ ነው፡፡ (ከርሱ በፊት የነበሩ)

መልዕክተኞችን (ተልዕኮም) አጽድቋል

54

የነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ ነብይነትና መልዕክተኝነት የሚያመላክቱ አንዳንድ የወንጌል አንቀጾች የነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ መምጣትና ተግባራቸውን በወንጌል ውስጥ

በሉቃስ ዮሀንስ ምዕራፍ አንድ ከአንቀጽ ሀያ እስከ ሃያ አምስት (፩፡፳-፳፭)

ያሉት ንግግሮች ይገልፃሉ፡-

አንቀጽ ሀያ (፳)፡ መሰከረም፡ አልካደምም፣ እኔ ክርስቶስ አይደለሁም ብሎ

መሰከረ፡፡

አንቀጽ ሀያ አንድ (፳፩)፡ እንኪያስ ማን ነህ? ኤልያስ ነህን? ብለው ጠየቁት

አይደለሁም አለ፣ ነብዩ ነህን? አይደለሁም ብሎ መለሰ፡፡

አንቀጽ ሀያ ሁለት (፳፪)፡ እንኪያስ ማን ነህ? ለመላኩን መልስ እንዲንሰጥ

ስለራስህ ምን ትላለህ? አሉት፡፡

አንቀጽ ሀያ ሶስት (፳፫)፡ እርሱም ነብዩ ኢሳስ እንዳለ የጌታን መንገድ አቅኑ

ብሎ በምድረበዳ የሚጮኽ ሰው ድምፅ ነኝ አለ፡፡

አንቀጽ ሀያ አራት- ሀያ አምስት (፳፬-፳፭)፡ የተላኩትም ከፈሪሳውያን ነበሩና፡

እንካስ አንተ ክርስቶስ ወይም ኤልያስ ወይም ነብዩ ካላይደለህ ስለምን

ታጠምቃለህ? ብለው ጠየቁት፡፡

ከላይ የተጠቀሰው ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ እንጂ እየሱስ እደለም፡፡

ምክናቱም እየሱስ በሕይወት እያለ ዮሀንስ እያሰበከ ያጠምቅ ነበር፡፡ ያም ሆኖ

ነብይ እንዲመጣ ይናገር ነበር፡፡ ሰሙ “Periqlytos ወይም Paraclete

Paracalon ይባላል”

እየሱስ በዮሀንስ ወንጌል በምዕራፍ አስራ አራት አንቀፅ አስራ ስድስት

(፲፬፡፲፮) እንድህ ይላል፡

“እኔም አብን እለምናለሁ፣ ለዘላለም ከእናንተ ጋር እንዲኖር ሌላ አፅናኝ

Periqlytos ይሰጣችሗል” Periqlytos ማለት፡ አፅናኝ ስመ ጥሩነትና ተገቢ

ምስጋና ሲሆን ይህ በትክክል /አህመድ/ ማለት ነው፡፡ አህመድ የሚለው ቃል

55

በቁርአን ውስጥ ተጠቅሷል፡፡ በአል-ሶፍ ምዕራፍ አንቀፅ ስድስት ላይ

እንደተቀመጠው የነብዩ ሙሀመድ ስም ነው፡፡

قا لم ﴿ ا وإذ قال عيسى ابن مريم يا بني إسرائيل إني رسول الله إليكم مصدبـين يدي من التـوراة ومبشرا برسول يأتي من بـعدي اسمه أحمد فـلما

﴾جاءهم بالبـيـنات قالوا هذا سحر مبين ትርጉሙ፡ “የመሬም ልጅ ኢሳም የእስራኤል ልጆች ሆይ ከበፊቱ

(የወረደውን) ተውራትን የማጽደቅ፣ ከእኔ በኃላ የሚመጣና ስሙም አህመድ

በሚባል መልዕክተኛ የማበሰር በመሆን ወደ እናንተ (የተላኩ) የአላህ

መልዕክተኛ ነኝ” (ባለ ጊዜ አስታውስ)

የነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ ነብይነትና መልዕክተኝነት የሚያመላክቱ አንዳንድ የአእምሮ ማስረጃዎች 1- የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ ያልተማሩ ነበሩ፡፡ ማንበብና መጻፍ

የማይችሉና በደንብ ካልተማረ ሕዝብ ውስጥ የኖሩ ነበሩ፡፡ ጥቂቶቹ ብቻ ነበሩ

በደንብ የተማሩት፣ ያውም ተጠራጣሪዎች ነበሩ፡፡ በነብዩ ላይ የወረደውን

ቁርአን ሐሰትና እርሳቸው የደረሱት ነው ብለው እንዳይጠራጠሩ ነው አላህ

በአል-አንከቡት ምእራፍ አንቀጽ አርባ ስምንት (፵፰) ላይ እንዲህ ያለው፡-

بله من كتاب وال تخطه بيمينك إذا الرتاب ﴿ لو من قـ وما كنت تـتـ﴾)٤٨(المبطلون

ትርጉሙ፡ “ከርሱ (ከቁርአን) በፊት መጽሀፍ ማንበብ፣ በቀኝ እጅህም መጻፍ

የምትችል አልነበርክም፡፡ እንዲህ ቢሆንማ ኖሮ ከንቱዎች በተጠራጠሩ ነበር

የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ አረቦች አምሳያውን ማምጣት ያቃታቸውን

ተአምራት አመጡ፡፡ በአንደበተ ብርቱነታቸው ተደሰቱ፡፡ የዘወትር

ተአምራቸው የነበረው በርሳቸው የወረደው ቁርአን ነበር፡፡ መልዕክተኛው

/ሰ.ዐ.ወ/ እንዲህ ይላሉ፡ “ከነብያቶች ማንኛውም ነብይ አይላክም ተአምራት

56

ተሰጥቶት የሰው ልጅ ያመነበት ቢሆን እንጂ ለእኔ (ግን) የተሰጠኝ ተአምር

ቁርአን ነው፡፡ ይሄውም ዘለአለማዊ የሆነ ነው፡፡ ስለዚህ የትንሳኤ ቀን ብዙ

ተከታዮች እንዲኖሩኝ እመኛለሁ” //ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ህዝቦች አንደበተ ርቱዕና የመናገር ጥበብ

የነበራቸው ቢሆኑም በነብዩ /ሰ.ዐ.ወ/ የወረደውን ቁርአን አምሳያ

እንዲያመጡ ፎክረውባቸዋል፡፡ ይህንኑም አላህ /ሱ.ወ/ በአል-በቀራ ምእራፍ

በአንቀጽ ሀያ ሶስት (፳፫) ላይ እንደሚከተለው ይገልፀዋል፡፡

وإن كنتم في ريب مما نـزلنا على عبدنا فأتوا بسورة من مثله وادعوا ﴿ ﴾)٢٣(شهداءكم من دون الله إن كنتم صادقين

ትርጉሙ፡ “በባሪያችን (ሙሀመድ) ላይ ባወረድነው (በዚህ ቁርአን) ቅንጣት

ጥርጣሬ ካለባችሁ እርሱን የሚመስል አንዲት /ሱራ/ (ምዕራፍ) አምጡ፡፡

ከአላህ ውጭ ረዳቶቻችሁን ጥሩ (ጥርጣሬያችሁ) እውነትን ያዘለ ከሆነ”

እንደውም ፍጥረታትን በሙሉ በመፎካከር አላህ በአል-ኢስራዕ ምዕራፍ

አንቀጽ ሰማኒያ ስምንት (፹፰) ላይ እንዲህ ይላል፡፡

ن قل لئن اجتمعت اإلنس والجن على أن يأتوا بمثل هذا القرآن ال يأتو ﴿ ﴾)٨٨(بمثله ولو كان بـعضهم لبـعض ظهيرا

ትርጉሙ፡ “የሰው ልጆችም አጋንንትም ይህን ቁርአን የሚመስል ለማምጣት

ቢሰባሰቡ፣ ከፊሉ የከፊሉ ረዳት ቢሆኑ እንኳ መሰሉን ማምጣት አይችሉም

በላቸው”

2- መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ የተለያዩ ችግሮች ቢገጥሟቸውም በተለይ

በእርሳቸውና በህዝቦቻቸው መካከል በተከሰተውና እርሳቸውን ለመግደል

እስከመሞከር የደረሱ ቢሆንም እንኳ ሰበካቸውን አላቆሙም፡፡ ሰበካቸውን

እስከመጨረሻ ቀጥለዋል፡፡ በደረሱባቸው ችግሮችና ድካሞች በሙሉ ትዕግስት

አድርገዋል፡፡ እንዲሁም የእስልምና ሀይማኖትን ለማስፋፋት ሲሉ

በሕዝቦቻቸው ተሰደዋል፡፡ ያልሆኑትን ነኝ እያሉ ቢያታልሉ ኖሮ

ለሕይወታቸው ይፈሩና ወዲያውኑ ሰበካቸውን ያቆሙ ነበር፡፡ DR. M.H.

57

Durrani5 ይህ እምነትና የትግል ግፊት፣ ይህ ዲዛይንና ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/

እንቅስዋሴውን እስከ ድል መጨረሻ በጽናት የመራው ብቻ በሰበካው ፍጹም

እውነተኛ ለመሆኑ ግልፅ ማስረጃ ነው፡፡ በነፍሱ ትንሽ እንኳ ጥርጣሬ ወይም

አለመረጋጋት ቢያድርበት ኖሮ ሀያ ዓመት ሙሉ በአውሎ ንፋስ ፊት ለፊት

በፍጹም ትዕግስትን ማድረግ አይችልም ነበር፡፡ ከዚህ በኃላ በዓላማው የተሟላ

እውነትነት፣ በጥሩ ቅንነትና በነፍሱ የበላይነትን የሚገለጽ ማስረጃ አለን? …

ይህ ሰው እውነተኛ የአላህ መልዕክተኛ ነው፡፡ ነብያችን ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/

በጥሩ ባህሪው ተአምር ነበር፡፡ ለመልካም ነገር ሙሉ ተምሳሌት ነበር፡፡

ለታማኝነትና እውነተኝነት እንዲሁም ልባዊነት ምልክት ነበር፡፡ ሕይወቱ፣

አመለካከቱ፣ እውነተኛነቱ፣ ቀጥተኛነቱ፣ አላህን ፍራቻው፣ መኖሩ፣

እምነቱና ስኬቱ በሙሉ የነብይነት ማስረጃዎቹ ናቸው፡፡ ማንኛውም ሰው

ሳያዳላ ስለ ሕይወት ታሪካቸውና መልዕክቱን ያጠና ሰው እውነትም ከአላህ

የተላከ መልእክተኛ ናቸው ብሎ ይመሰክራል፡፡ ለሰዎች ይዞት የመጣው

ቁርአን በእውነቱ ከአላህ ዘንድ የወረደ ነው፡፡

3- የሰው ልጅ ሁሉ በተፈጥሮ የዚህን አለም ህይወት ጥቅሞች እንደ

ገንዘብ፣ ምግብ፣ መጠጥና ጋብቻን ይወዳል፡፡ አላህ /ሱ.ወ/ በአል-ኢምራን

ምዕራፍ አንቀጽ አስራ አራት (፲፬) ላይ እንዲህ ይላል፡-

ر المقنطرة من زين للناس حب الشهوات من النساء والبنين والقناطي﴿يا نـ الذهب والفضة والخيل المسومة واألنـعام والحرث ذلك متاع الحياة الد

﴾)١٤(والله عنده حسن المآب ትርጉሙ፡ “ሴቶችና ልጆች የተከማቹ የወርቅና የብር ሀብቶች፣ የተሰማሩ

ፈረሶች፣ ግመሎች፣ ከብቶችና ፍየሎች፣ አዝመራም ከሰዎች ዘንድ የተወደዱ

ናቸው፡፡ እነኝህ የዚች አለም ፀጋዎች ናቸው፡፡ አላህ ከርሱ ዘንድ መልካም

መመለሻ አለው”

5 (ከ፲፱፴፱-፲፱፻፷፫ ቄስ ሆኖ በእንግሊዝ ቤተክርስቲያን በመስራት ከፊል ህይወቱን ያሳለፈና ከዚያም እስልምናን የተቀበለ ሰው ነው)

58

የሰው ልጅ እነዚህን ደስታዎች ለማግኘት በተለያዩ መንገዶች ይታገላል፡፡

ነገር ግን ሰዎች የሚያገኙበት መንገድ ይለያያል፡፡ ከፊሉ ሕጋዊ በሆነ መንገድ

ሲሆን ከፊሉ ደግሞ ሕጋዊ ባልሆነ መንገድ ያገኘዋል፡፡ እነዚህን ነገሮች

ካወቅን ቁረይሾች ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ሕዝቦች ወደ እስልምና እንዲገቡ

የሚያደርጉትን ሰበካቸውን እንዲያቆሙ ለማሳመን ሞክረው ነበር፡፡ ሹመትን

የሚፈልጉ ከሆነ ሊሾሟቸው፣ ጋብቻን የሚፈልጉ ከሆነ በጣም ቆንጆ ሴትን

ሊያጋቧቸው፣ ሀብትን የሚፈልጉ ከሆነ ሊሰጧቸው ቃል ኪዳንን

ገብተውላቸው ነበር፡፡ እርሳቸውም ግን ከጌታ በኩል በፈለቀ እምነት እንዲህ

የሚል መልስ ሰጧቸው፡-

“ወላሂ ፀሀይን በቀኝ እጄ ብታደርጉልኝ፣ ጨረቃን ደግሞ በግራ እጀ

ብታደርጉልኝ የተላኩበትን አላህ ግልጽ እስከሚያደርገው ወይም ለሀይማኖት

እስካልተገደልኩ ድረስ አልተወውም” //ሲራ ኢብን ሂሻም//

ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ያልሆኑትን ነኝ ብለው የሚያታልሉ ቢሆን ኖሮ

እነዚህን የቀረቡላቸውን አስደሳች ነገሮች ተቀብለው እነዚህን ዕድሎች

ይጠቀሙ ነበር፡፡ ምክንያቱም የቀረቡላቸው ነገሮች በሙሉ የሰው ልጅ

አለማዊ ፍላጎት ሁሉ የሚያርፍባቸው ናቸው፡፡

Dr. M.H. Durrani እንዲህ ይላል፡-

”የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ አሥራ ሦስት ዓመት ሙሉ ምንም ሳያቋርጡ

(መካ) ውስጥ ደክመዋል፡፡ ስምንት6 ዓመት (መዲና) ውስጥ ምንም ሳያቋርጡ

ያን ሁሉ ድካም ችለዋል፡፡ ከአቋማቸው ምንም ፍንክች ያላሉ ፅኑ ነበሩ፡፡

ሀይለኛ ስሜትን በውስጣቸው ያሰሩና የማያወላውል ፀባያቸውን አላማና

አቋማቸው ያደረጉ ናቸው፡፡ ህዝቦችን ወደ እስልምና ሀይማኖት መጥራትና

ሰበካውን ማስተላለፍን ካቆመ ቁረይሾች በእነሱ ላይ ንጉስ አድርገው

ሊሾሙት፣ የሚያርፍበት ቦታና የአገሩን ሀብት በሙሉ ሊሰጡት ቃል

ገቡለት፣ እነዚህን ያማሩ ነገሮች ሁሉ አልቀበልም ብሎ ይልቁንም ወደ

እስልምና በመስበኩ ምክንያት የሚደርስበትን ችግር መረጠ፣ ይህንን

የመረጠው ለምንድን ነው? ለምንድን ነው ለህብት፣ ለማዕረግ፣ ለንግሥና፣

6 *(በነብያችን /ሰ.ዐ.ወ/ የፀናው መዲና ውስት አሥር ዓመት ቆይተዋል የሚለው ነው)

59

ለእረፍትና ለታዛዥት በፍጹም ትኩረት ያልሰጠው? አንድ ሰው ለዚህ መልስ

ማግኘት ከፈለገ በጣም በጥልቅ ማሰብ ይገባዋል፡፡

4- እንደሚታወቀውና እንደሚታየው ሹም ወይም ፕሬዝዳንት የሚሆን ሰው

ሁሉ በአጠቃላይ ከስልጣኑ በታችና ለግልጋሎቱ የተዘጋጀ ነው፡፡ ነብዩ

ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ግን ይህች አለም (ዱንያ) ቋሚና ቀሪ እንዳልሆነች

ያውቃሉ፡፡ ኢብራሂም ቢኑ አልቀማህ ከአብዱላህ አንስቶ ባወራው ሀዲስ ላይ

“ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ በሰሌን ላይ ጋደም ብለው የተኙበት ጎናቸው ላይ

ምልክት አውጥቶአል፣ አንቱ የአላህ መልዕክተኛ ሆይ አባቴና እናቴ

መስዋዕት ይሁንሎትና ቢፈቅዱልኝ ኖሮ አካሎ እንዳይጎዳ የሚጠብቅዎትን

አንድ ነገር አነጥፍለዎት ነበር አልኳቸው፣ መልዕክተኛውም /ሰ.ዐ.ወ/ በዚች

አለም ላይ የእኔ የመኖር ምሳሌ ከዛፍ ሥር ተጠልሎ ሲያበቃ ትቶት ጉዞውን

የሚቀጥል መንገኛ ሰው አይነት ነው አሉ” ብሏል፡፡ //ቱርሚዝይ ዘግበውታል//

5- ከአቡ ሁረይራ በተረወራ ሀዲስ፡ የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/

እስከሚሞቱ ድረስ (በህይወት ዘመናቸው) ለሦሥት ቀናት በተከታታይ

ሆዳቸውን ሳይሞሉ ቆይተዋል፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ምንም እንኳ የአረብ ደሴቶች በርሳቸው ቁጥጥር

ስርና ያም ለሙስሊሞች የጥሩ ነገር ምንጭ ምክንያት የነበረ ቢሆንም

መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ አንዳንድ ጊዜ በቂ ምግብ እንኳ አያገኙም ነበር፡፡

ባለቤታቸው አኢሻ /ረ.ዐ/፡ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ከአንድ የሁዳ

አዘግይተው እንዲከፍሉት ተስማምተው ጥቂት ምግብን ገዙትና እንደ ዋስትና

መያዣ የብረት ልብሳቸውን ሰጡት ብለዋል፡፡ //ቡሀሪ ዘግበውታል//

ያ ማለት እርሳቸው የሚፈልጉትን ማግኘት አይችሉም ነበር ማለት

አይደለም፡፡ ሀብቱ ሁሉ በመስጅዳቸው ፊት ለፊት ይቀርብላቸው ነበር፡፡

ለድሆችና ለምስኪኖች ጨርሰው ሳያከፋፍሉ ከቤታቸው አይንቀሳቀሱም

ነበር፡፡ አንዳንድ ባልደረቦቻቸው ሀብታምና እርሳቸውን ለማገልገል

ይሽቀዳደሙና ጥሩ ዋጋ ያለውን ነገር ይሰጡ ነበር፡፡ ነገር ግን መልዕክተኛው

/ሰ.ዐ.ወ/ የአዱንያን (የዚች አለምን) ሁኔታ ጠንቅቀው ያውቁ ነበር፡፡

እንዲህም አሉ፡ “የዚች አለም (አጠቃላይ ሀብት) ምሳሌ ከመጭዋ አለም ጋር

ሲነፃፀር አንድ ሰው ጣቱን ባህር ውስጥ እንደመንከር አይነት ነው፣ ከባህሩ

60

ውስጥ ምን ያህል ውሀ ይዞ እንደሚመለስ እስኪ ይመልከት” //ሙስሊም

ዘግበውታል/

Lady E. Cobold7 ወደ መካ ሐጂ በሚለው መጽሀፉ ላይ፡

“ምንም እንኳ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ የአረብ ደሴቶች ሹም የነበረ ቢሆንም

ስለ እውቅናና ክብር በፍጹም አስቦ አያውቅም፡፡ ክብርን ለማትረፍ

ተንቀሳቅሶም አያውቅም፡፡ ነገር ግን የአላህ መልዕክተኛ ሆኖ ጸና፡፡

የሙስሊሞች አገልጋይ፣ ቤቱን ራሱ በራሱ የሚያፀዳና ጫማውን በእጁ

የሚወለውል ሰው፣ ልክ እንደተጓዥ ንፋስ ፈጣን የሆነ ቸርና በጎ አድራጊ

ነው፡፡ ድሀ ወይም ያጣ ሰው ያለውን ነገር ቢሰጠው እንጅ እርሱ ዘንድ

አይመጣም” ብሏል፡፡

6- ለነብዩ ሙሀመድ አንዳንድ ጊዜ አስቸጋሪ ክስተቶች ይወርዱባቸው

ነበር፡፡ ያም ማብራሪያን የሚፈልግና ራዕይ በእርሳቸው ላይ ባለመውረዱ

የተነሳ እስከሚወርድ ድረስ መስራት አይችሉም ነበር፡፡ ራዕይ ከመውረዱ

በፊት ባለው ወቅት መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ በስጋትና በጭንቀት

ይጠባበቃሉ፡፡ ከክስተቶቹም ውስጥ የኢፍክ ክስተት አንዱ ነው፡፡ ያም

ሚስታቸው አኢሻ አላህ ስራቸውን ይውደድላቸውና በታማኝነት ጉድለት

የታሙበት ክስተት ነው፡፡ ነብዩ /ሰ.ዐ.ወ/ ይህንን ክስተት አስመልክቶ ለአንድ

ወር ያህል ራዕይ አልወረደላቸውም፡፡ በዚህን ጊዜ የእርሳቸው ጠላቶች አኢሻ

/ረ.ዐ/ ከጥፋቱ ንፁህ መሆኗን የሚገልጽ ራዕይ እስከሚወርድ ድረስ

ይነጋገራሉ፣ ይጠቃቀሳሉ፡፡ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ያልሆኑትን ነኝ እያሉ

ቢሰብኩ ኖሮ ይህን ችግር በወቅቱ ይፈቱ ነበር፡፡ ነገር ግን እርሳቸው /ሰ.ዐ.ወ/

በግላዊ ስሜት የሚናገሩ ሰው አይደሉም፡፡ ይህን አስመልክቶ አላህ በአል-

ነጅም ምዕራፍ ቁጥር ሶስት

﴾)٣(وما يـنطق عن الهوى ﴿

ትርጉሙ፡ ከልብ ወለድ (ግላዊ ስሜቱንና ፍላጎቱን ተንተርሶ) አይናገርም፡፡

7 (ከዶክተር ኢማዱዲን ኸሊል “ስለ ኢስላም እንዲህ አሉ” በሚለው መጽሀፋቸው የተወሰደ)

61

7- የአላህ መልዕክተኛ /ሰ.ዐ.ወ/ ራሳቸውን ከሰው በላይ አላደረጉም፡፡

ነብዩ /ሰ.ዐ.ወ/ ሙገሳን የሚያመለክት አሠራር መሥራት አይወዱም ነበር፡፡

አነስ /ረ.ዐ/ እንደሚለው፡

“ሰሀባዎቹ (የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ባልደረቦች) ከነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/

የበለጠ የሚወዱት አልነበራቸውም፡፡ ባዩዋቸው ጊዜም ለሰው ብድግ ብሎ

መቆም እንደሚጠሉ ስለሚያውቁ አይቆሙላቸውም ነበር” //አል-

ቱርሚዚይ ዘግበውታል//

W.Irving፡8 እንደሚለው ምንም አንኳ መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/

ወታደራዊ ድሎችን የተጎናጸፈ ቢሆንም፣ እነዚህ ድሎች በርሳቸው

(ጥቂትም) ኩራት አላሳደረባቸውም፡፡ በእርግጥም ለእስልምና ብለው ይዋጉ

ነበር፡፡ ለራሳቸው ብለው ወይም ለጥቅማቸው ብለው አልተዋጉም፡፡

መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ ቀላልነታቸውንና ትህትናቸውን ጠብቀው

ኖረዋል፡፡ሰዎች ከተሰበሰቡበት ክፍል ሲገቡ ሰዎቹ ሲቆሙላቸው

አይወዱም ነበር፡፡ ምንም እንኳ ትልቅ የእስላም አገርን የመሰረቱ ቢሆንም

ይህችን ሀገር በፍትህ ሲመሩ ቆይተዋል፡፡ ለቤተሰቦቻቸው የውርስ ግዛትን

ለማድረግ አላሰቡም፡፡

8- ነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ በአንዳንድ አቋማቸው ምክንያት ጥፋተኛ

የሚያደርጉ (የሚገስጡ) አንቀጾች መውረድ፡ አላህ በአል-ተህሪም ምዕራፍ

ቁጥር አንድ (፩) ላይ እንዲህ ይላል፡፡

النبي لم تحرم ما أحل الله لك تـبتغي مرضاة أزواجك والله غفور أيـهايا﴿ ﴾)١(رحيم

ትርጉሙ፡ “አንተ ነብይ ሆይ፣ አላህ የፈቀደልህን ነገር ባለቤቶችህን

ለማስደሰት በመሻት በራስህ ላይ ለምን ታደርጋለህ? (ይህ ድርጊትህ ለቅጣት

ይዳርግህ ነበር አላህ ምህረት ለገሰህ እንጂ) አላህ መሀሪ አዛኝ ነውና”

ይህ አንቀጽ የወረደበት ምክንያት፡ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ለሚስቶቻቸው

ብለው ማር ከመብላት በመከልከላቸው (በመቆጠባቸው) ነው፡፡ ነብዩ

8 (ስለ ምስራቅ ያጠና አሜሪካዊ ነው፡፡ስለ እስላም አሉ ከሚለው ከዶክተር ኢማዱዲን ከ ገጽ ፺፭-፺፮ የተወሰደ )

62

ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ማር ከመብላት በመቆጠባቸው ምክንያት ከጌታቸው

ዘንድ ጥፋተኛ የሚያደርግ አንቀጽ ወረደላቸው፡፡ አላህ /ሱ.ወ/ በአል-ተውባ

ምዕራፍ አንቀፅ 43 ላይ እንዲህ ይላል፡፡

﴾)٤٣(عفا الله عنك لم أذنت لهم حتى يـتبـين لك الذين صدقوا وتـعلم الكاذبين ﴿

ትርጉሙ፡ “መናፍቅን ከዘመቻ እንዲቀሩ በመፍቀድ የፈጸምከውን ስህተት

አላህ ይቅር ብሎሀል፡፡ እነዚያ እውነትን የተናገሩት ግልጽ እስከሚሆንልህና

ከሀሰተኞች ለይተህ እስክታውቅ ድረስ ለምን ፈቀድክላው?”

በዚህ አንቀጽ ላይ አላህ ነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ ጥፋተኛ ያደረጋቸው

የነዚያን ከተቡክ ዘመቻ የቀሩትን ውሸታም መናፍቃን ይቅርታን

በመጠየቃቸው ብቻ ሳይፈትኗቸውና እውነተኛውን ከውሸታሙ ሳይለዩ

ይቅርታን ለመቀበል በመቸኮላቸው የተነሳ ነው፡፡ አላህ /ሱ.ወ/ በአል-አንፋል

ምዕራፍ በቁጥር ስድሳ ሰባት (፷፯) እና ስድሳ ስምንት (፷፰) ላይ እንዲህ

ይላል፡፡

يا ﴿ نـ ما كان لنبي أن يكون له أسرى حتى يـثخن في األرض تريدون عرض الد ﴾)٦٧(والله يريد اآلخرة والله عزيز حكيم

ትርጉሙ፡ “ማንኛውም ነብይ (የአላህን ጠላቶች) ሳያዳክም በፊት የጦር

ምርኮኞች ሊኖሩት አይገባም፡፡ እናንተ የዚህችን ዓለም ጊዜያዊ ጥቅም

ትሻላችሁ፣ ግና አላህ የመጭውን ዓለም (ስኬታችሁን) ይሻል፣ አላህ አሸናፊ

ጥበበኛም ነው” “ከአላህ የተላለፈ ፍርድ ባይኖር ኖሮ በወሰዳችሁት ቤዛ

ሳቢያ ታላቅ ቅጣት ባገኛችሁ ነበር”

አኢሻ /ረ.ዐ/ እንዲህ ትላለች፡ “ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ አላህ ካወረደው

አንድን ነገር የሚደብቁ ቢሆን ኖሮ፣ ይህችን አንቀጽ በደበቁ ነበር”

አንቀጹም የሚከተለው ነው፡-

وتخف��ى ف��ى نفس��ك م��ا هللا مبدي��ه وتخش��ى الن��اس وهللا أح��ق أن ﴿

﴾ تخشاه

63

ትርጉሙ፡ “በወቅቱ አላህ ግልጽ ሊያደርገው ያቀደውን ነገር በውስጥህ

ደበቅህ፣ ልትፈራ የሚገባው አላህን ብቻ ሆኖ እያለ ሰዎችን ፈራህ”

//ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል//

አላህ /ሱ.ወ/ በአል-ኢምራን ምዕራፍ ቁጥር አንድ መቶ ሃያ ስምንት (፩፻፳፰)

ላይ እንዲህ ይላል፡

بـهم فإنـهم ظالمون ليس لك من األمر ﴿ ﴾)١٢٨(شيء أو يـتوب عليهم أو يـعذ

ትርጉሙ፡ “ ሙሀመድ ሆይ አንተ በጉዳዩ ላይ የመወሰን ስልጣን የለህም

(ውሳኔው የአላህ ብቻ ነው)” እንዲሁም በአበሰ ምዕራፍ ከአንቀፅ ፩-፫

እንዲህ ይላል፡

﴿عبس وتـولى (١)أن جاءه األعمى (٢)وما يدريك لعله يـزكى (٣)﴾

ትርጉሙ፡ “የአላህ መልዕክተኛ ፊቱን አጨገገ፣ ዞረም፣ ዓይነ ስውሩ ከርሱ

ዘንድ በመምታቱ፣ ሙሀመድ ሆይ ምን አልባትም ይህ ፊትህን

ያጨፈገግክበት ዓይነ ስውር በምትለግሰው ዕውቀትና ምክር ተጠቅሞ

ከወንጀል ይጸዳ ይሆናል፡ ምን የምታውቀው ነገር አለ?”

መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ ያልሆኑትን ነኝ እያሉ ቢሰብኩ ኖሮ በእነዚህ

አንቀጾች ላይ የተጠቀሰውን ጥፋተኝነታቸውን አይገልጹም ነበር፡፡

9- የነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ እውነተኛ መልዕክተኝነት

የሚያመላክተው በአል-መሰድ ምዕራፍ የአጎታቸውን አቡለሀብ እሳት

(ገሀነም) እንደሚገባ የመጨረሻ ውሳኔ የሰጡበት ሁኔታ ነው፡፡ ይህ ምዕራፍ

የወረደው በመጀመሪያዎቹ የስብከታቸው ጊዜያቶች ስለነበር፣ ነብይ

ያልሆኑትን ነኝ ቢሉ ኖሮ እንደዚህ አይነት የመጨረሻ ውሳኔ አይወስዱም

ነበር፡፡ ምክናቱም አጎታቸው በኃላ እስልምናን ሊቀበል ይችላልና፡፡ ነገር ግን

አጎታቸው እስከመጨረሻው እስልምናን ሳይቀበል በኩፍር ላይ መሞቱ

የመጀመሪያው ውሳኔያቸውና ነብይነታቸው ትክክል መሆኑን የሚያመላክት

ነው፡፡

64

ዶክተር Gary Miller፡9 እንዲህ ይላል፡ ይህ ሰው (አቡለሀብ) እስልምናን በጣም

ይጠላ ነበር፡፡ መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ የሚናገሩትን ለማጣጣል ነብዩ

ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ በሚሄዱበት ቦታ ሁሉ እየተከተለ ይሄድ ነበር፡፡ ነብዩ

ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ እንግዳ ሰዎችን ሲያናግሩ ካያቸው እርሳቸው

እስከሚጨርሱ ይጠብቅና ወደ እንግዶቹ በመሄድ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ምን

አላችሁ? ይላቸዋል፡፡ እርሱ ነጭ ነው የሚላችሁ ነገር ሁሉ ጥቁር ነው፣

ሌሊት ነው የሚላችሁ ነገር ሁሉ ቀን ነው በማለት የነብዩን መጥፎነት

ያስተጋባል፡፡ ማለትም መልዕክተኛው /ሰ.ዐ.ወ/ የሚናገሩትን ሁሉ

ይቃወማል፡፡ በዚህ ስራውም ሰዎች ነብዩን እንዲጠራጠሩ ያደርጋል፡፡ አቢ

ለሀብ ከመሞቱ ከአሥር ዓመት በፊት አል-መሰድ የምትባለው ምረዕራፍ

ወርዳለች፡፡ ይህች ምዕራፍ አቡ ለሀብ ገሀነምን እንደሚገባ ወስናለች፡፡ በሌላ

አባባል አቢ ለሀብ ወደ እስልምና አይገባም፡፡ በአሥሩ ዓመታቶች ውስጥ አቡ

ለሀብ ማድረግ ያለበት ሁሉም ቦታ እየመጣ ሰዎች ፊት “ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/

እኔን አትሰልምም እሳት (ገሀነም) ትገባለህ ይላል፣ ነገር ግን አሁን እኔ ወደ

እስልምና ለመግባት እንደምፈልግ አሳውቃለሁ” ይላል፡፡ አሁን ሙስሊም

ሆንኩ ቢል ምን ይመስላችኋል? ነብዩ ሙሀመድ የሚመጣላቸው ራዕይ

ከአላህ የመጣ ነውን? የሚናገሩትስ እውነት ነው ወይስ አይደለም? ነግር ግን

አቡለሀብ በፍጹም ያንን አላደረገም፡፡ ምንም እንኳ የሚያደርጋቸው

ድርጊቶች በሙሉ መልዕክተኛውን /ሰ.ዐ.ወ/ የሚቃወሙ ቢሆንም

በነብይነታቸው ግን አይቃወምም (አይጠራጠርም) ነበር፡፡ ማለትም ታሪኩ

እንዲህ ነው፡- (ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ለአቢ ለሀብ አንተ እኔን

ትጠላኛለህ፣ ልትገድለኝም ትፈልጋለህ፣ ጥሩ ንግግሬን የማፍረስ ዕድል አለህ

አሉት) ነገር ግን በአስሩ ዓመታቶች ውስጥ እስልምናን አልተቀበለም፡፡ ሌላው

ቀርቶ በእስላም ርህራሄ እንኳ አልተሰለፈም፡፡ በአሥር ዓመታት ውስጥ

እስልምናን በአንድ ደቂቃ ውስጥ ለማውደም ዕድል ነበረው፡፡ ነገር ግን ይህ

ንግግር የሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ እይደለም፡፡ ነግር ግን ድብቅን ለሚያውቅ ራዕይ

9 (ካናዳ ውስጥ ትልቅ የክርስቲያን ሰባኪ ነበር፡፡ እስልምናን ከተቀበለ በኃላ ለእስልምና በጣም ሰባኪ ሆኗል፡፡ ካናዳ ውስጥ ስለ መጽሀፍ ቅዱስ ጥልቅ ዕውቀት ያለው ሰው ነው፡፡ ይህ ጥቅስ የተወሰደው /አል ቁርአን አል-መዝሀል ከሚለው መጽሀፍ ላይ ነው)

65

ነው፡፡ አቡ ለሀብ እንደማይሰልም ያውቃል፡፡ ራዕዩ ከአላህ ዘንድ ካልሆነ

በምዕራፉ ውስጥ ያለውን የቁርአን ራዕይ አቡ ለሀብ እንደሚፈጽም ነብዩ

ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ እንዴት አወቁ? ራዕዩ ከአላህ ዘንድ መሆኑን ያላወቀ

ከሆነ በእነዚህ አሥር ዓመታቶች ውስጥ እንዴት ነብይነታቸውን አምኖ

መቀበል ይችላል?

لى نارا سيص )٢(ما أغنى عنه ماله وما كسب )١(تـبت يدا أبي لهب وتب ﴿ ﴾)٥(في جيدها حبل من مسد )٤(وامرأته حمالة الحطب )٣(ذات لهب

ትርጉሙ፡ የአቡ ለሀብ እጆች ጠፉ (ከሰሩ) እርሱም ጠፋ (ከሰረ)፡፡

(የሰበሰበውን) ገንዘብና ያም (ለዘመናት) ያካበተው ( ክብርና ዝና) ሁሉ

ቅንጣት አልፈየደውም (ከጥፋት አላዳነውም)፡፡ ከምትንቀለቀል እሳት ውስጥ

በእርግጥ ይገባል፡፡ ሚስቱም (እንዲሁ) እንጨት ተሸካሚ ሆና (ትገባለች)፡፡

በአንገቷ (ዙሪያ) ከጭረት የሆነ ገመድ (የተጠቀለለባት) ሆና፡፡

10- በቁርአን አንቀጾች ውስጥ በአንዱ አንቀጽ ላይ አህመድ የሚለው ስም

ሙሀመድ በሚለው ምትክ ተጥቅሷል፡፡ አላህ በአል-ሶፍ ምዕራፍ አንቀጽ

ስድስት (፮) ላይ እንዲህ ይላል፡-

قا لما وإذ قال عيسى ابن مريم يا بني إسرائيل إني رسول ا﴿ لله إليكم مصدبـين يدي من التـوراة ومبشرا برسول يأتي من بـعدي اسمه أحمد فـلما

﴾)٦(جاءهم بالبـيـنات قالوا هذا سحر مبين ትርጉሙ፡ “የመሬም ልጅ ኢሳም፣ የእስራኤል ልጆች ሆይ፣ ከበፊቴ

(የወረደውን) ተውራትን የማጸድቅ፣ ከእኔ በኃላ የሚመጣና ስሙም አህመድ

በሚባል መልዕክተኛ የማበስር በመሆን ወደናንተ (የተላኩ) የአላህ

መልዕክተኛ ነኝ ባለ ጊዜ የሆነውን አስታውስ፣ ግልፅ ተአምራትን ይዞ

በመጣላቸው ጊዜ ይህ ግልጽ ድግምት ነው አሉ

ነብዩ ሙሀመድ ነብይ ያልሆኑትን ነብይ ነኝ እያሉ ቢሰብኩ ኖሮ ይህ ሥም

በቁርአን ውስጥ አይጠቀስም ነበር፡፡

66

11- የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ሐይማኖት እስከዛሬ ድረስ ቋሚ ሆነ ይገኛል፡፡

በብዙ ሽህ የሚቆጠሩ ሰዎች እስልምናን እየተቀበሉና ከሌሎች ሐይማኖቶች

እስልምናን እየመረጡ ይገኛሉ፡፡ ምንም እንኳ ለእስልምና ለሚሰብኩ ሰዎች

በገንዘብ በኩል በቂ ድጋፍ ባይኖራቸውም እስልምና እንዳይስፋፋ የሚያግዱ

የእስላም ጠላቶች ጥረት ያናድዳል፡፡ ለሌላ ለምንም አይደለም፣ የተባረከው

አላህ ይህን ሀይማኖት እንደሚጠብቀው ቃል ኪዳን ስለገባ ነው፡፡ አላህ

/ሱ.ወ/ በአል-ሂጅር ምዕራፍ በአንቀጽ ዘጠኝ (፱) ላይ እንድህ ይላል፡-

﴾حافظونلإنا نحن نزلنا الذكر وإنا له ﴿

ትርጉሙ፡ “መልዕክቱን ያወረድነው እኛ ነን፡፡ (ከመበከልም) በእርግጥ

እንጠብቀዋለን”

እንግሊዛዊው ፀሀፊ Thomas Carlyle እንዲህ ይላል፡-

“አንድ ውሸታም ሰው ሀይማኖትን ማስገኘት ይችላልን? ሌላው ቀርቶ

ውሸታም ሰው የጡብ ቤትን እንኳ መገንባት አይችልም፡፡ ለቤት መሥሪያ

የሚያስፈልጉ ነገሮችን ካላወቀ የገነባው ቤት ሳይሆን የጥራጊ ክምር ነው፡፡

እስከ አስራ ሁለተኛው መቶ ክፍለ ዘመን መቆየት አይችልም፡፡ አንድ ሰው

በሁሉም ነገሩ ከተፈጥሮ ህግ ጋር አብሮ መሄድ አለበት፡፡ ካልሆነ ፍላጎቱ

ተቀባይነትን አያገኝም፡፡ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ቁርአኑን በደንብ ጠብቀው

ነው የያዙት፡፡ እንዲሁም አላህ በተጻፈ ቅዱስ ቁርአንና ከትውልድ ትውልድ

በሚሸጋገሩ ሰዎች አእምሮ ውስጥ እንዲጠበቅ አድርጎታል፡፡ ምክንያቱም

በአእምሮ መጠበቁ፣ ማንበቡ፣ መማሩና ማስተማሩ ሙስሊሞች

እንዲፈጽሙትና ለመልካም ነገር እንዲሸቀዳደሙ የሚገፋፉ ነገሮች ናቸው፡፡

ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ እንዲህ በማለት ገልጸዋል፡ “ከእናንተ የተሻለ ሰው

ብሎ ማለት ቁርአንን ተምሮ ያስተማረ ሰው ነው” //ቡሀሪ ዘግበውታል//

በቁርአን ውሰጥ ለመጨመር ወይም ከቁርአን ለመቀነስ ወይም አንዳንድ

ፊደሎችን ለመለወጥ ብዙ ሙከራዎች ተደርገው፣ እነዚህ ሙከራዎች ሁሉ

ሳይሳኩ ቀርተዋል፡፡ እንዲህ ሊሆን የቻለውም በፍጥነት ስለተገለፀና

ለመለወጥ ሙከራ የተደረገባቸውን ቁርአኖች ሁሉ በቀላሉ መለየት

ስለሚቻል ነው፡፡

67

ለእስልምና ሀይማኖት ሁለተኛ መመሪያ የሆነው የነብዩ /ሰ.ዐ.ወ/ ሀዲስ

ደግሞ እምነት ባላቸው ፍትሀውያን ተጠብቋል፡፡ የነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/

ሀዲስ ለመከታተል ሲሉ ራሳቸውን ነፃ በማድረግ ሶሂሁን (ትክክለኛውን)

ሀዲስ አጥንተዋል፡፡ እንዲሁም ዶኢፉን (ደካማውን) ሀዲስ ለይተው በግልጽ

አስቀምጠዋል፡፡ ወደ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ የሀዲስ መፅሀፍቶች የተመለሰ

የእነዚህን ፍትሀዊ ሰዎች እውነታ ማወቅ ይችላል፡፡

Michael Hart፡10 የመጀመሪያዎቹ መቶዎች በሚለው የጥናት መጽሀፉ ውስጥ

እንዲህ ይላል፡ “ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ በእርግጥም በአለም ላይ አንዱንና

ትልቁን ሐይማኖት መሰረቱ፡፡ እንዲሁም በአለም ላይ ካሉ ታላላቅ የፖለቲካ

ሹማምንቶች እንዱ ሆኑ፡፡ ዛሬ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ከሞቱ አሥራ

ሦሥት ክፍለ ዘመን ካለፈ በኃላ የእርሳቸው ተጽዕኖ እስካሁን ብርቱ ነው”

12- ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ የተላኩበት መሠረታዊ እውነታና

ትክክለኛነቱ ለሁሉም ዘመን፣ በሁሉም ቦታ ተግባር ላይ በማዋል ጥሩ

ውጤቶች የሚታዩበትና የተከበረ ነው፡፡ እነዚህ ውጤቶች ነብዩ ሙሀመድ

/ሰ.ዐ.ወ/ የተላኩበት መንገድ ከአላህ ዘንድ መሆኑን ይመሰክራሉ፡፡ ታዲያ

ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ከአላህ ዘንድ የተላኩ መልዕክተኛ ቢሆኑ

የሚከለክል ነገር አለን? ከእርሳቸው በስተፊት ብዙ መልዕክተኞችና ነብያቶች

ተልከዋል፡፡ መልሱ በአስተሳሰብም ሆነ በህጋዊ መንገድ የሚከለክል የለም

ከተባለ ታዲያ ለምን የነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/ ነብይነት ትቃወማለህ?

በተቃራኒው ከእርሳቸው በፊት የተላኩትን መልዕክተኞችና ነብያቶችን ለምን

ትቀበላለህ?

13- ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ የእስልምና ሥርዓቶችንና ህግጋቶችን እንደ

ተቻችሎ የመኗኗር፣ የጦርነት፣ የጋብቻ፣ የኢኮኖሚ፣ የፖለቲካ፣

የመለኮታዊ ዘርፍና ሌሎችንም ነገሮች የሰው ልጅ በአንድ ላይ ሰብስቦ

መፈፀም በማይችለው ሁኔታ ፈፅመዋል፡፡ እንደው አንድ ማንበብና መጻፍ

የማይችል መሀይም የዚህን ዓለም አጠቃላይ ጉዳይ የያዘ ሥርዓት ያመጣል

10 (ብዙ ሰርቲፊኬቶችን በሳይንስ ያገኘ አሜሪካዊ ነው፡፡ ከበሪንሰን ዩኒቨርሲቲ በስነፈለክ ዶክትሬት ወስዶአል፡፡ በፊዚክስ ተግባር ከሚመሩባቸው ሳይንቲስቶች አንዱ ነው)

68

ተብሎ ይገመታልን? እንዲህ ከሆነ ይህ ጉዳይ የነብዩ ሙሀመድን /ሰ.ዐ.ወ/

እውነተኛ ነብይነትና መልዕክተኝነት አያመላክትምን?

14- ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ አርባ ዓመት እስኪሞላቸው ድረስ

ሕዝቦቻቸውን ወደ እስልምና መጥራት /መስበክ/ አልጀመሩም ነበር፡፡

ወጣትነታቸው አልፎ ሽምግልና ሲመጣ፣ እንዲሁም ብዙውን የእረፍት

ጊዜያቸውን በእርጋታ ማሳለፍ በሚገባባቸው ወቅት ነው ነብይነታቸውን

ያወጁት፡፡

Tomas Carlyle፡11 ጀግኖች በሚለው መጽሀፉ ውስጥ እንዲህ ይላል፡፡

“ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ በተልዕኳቸው እውነተኛ አልነበሩም የሚሉ

ሰዎችን ንግግር የሚያፈርሰው፣ የወጣትነትና ትኩስ ሐይላቸውን ከሚስታቸው

ኸድጃ /ረ.ዐ/ ጋር በዚያች በተረጋጋችው ኑሮ አብረው ማሳለፋቸው ነው፡፡

በዚያን ጊዜ እውቅናና ሥልጣንን ለማግኘት ብለው ሁካታን ለመፍጠር

አልሞከሩም፡፡ ወጣትነታቸው አልፎ ሽበት ከመጣ በኃላ ቢሆን እንጂ ነብይ

አልሆኑም

11 (ስል ኢስላም አሉ በሚለው በዶክተር ኢማዱድን ከተዘጋጀው መፅሀፍ ገጽ ፩፻፳፬ ላይ የተወሰደ)

69

ነብዩ ሙሀመድ (ሰ.ዐ.ወ) መልዕክተኛ መሆናቸውን እንድንመሰክር የሚያደርጉ ነገሮች

1. ለአለም ህዝብ አጠቃላይ የመላካቸው ዕውነታ፡- የነብዩ ሙሀመድ

(ሰ.ዐ.ወ) ተልዕኮ በጎሳዎቹ ብቻ ወይም በጊዜ ብቻ የተገደበ አልነበረም፡፡ ነገር

ግን በቦታና በጊዜ ያልተገደበ አጠቃላይ እስከ ትንሳኤ ቀን የሚቆይ ተልዕኮ

ነው፡፡ ይህንን አስመልክቶ አላህ (ሱ.ወ) በአል-ፉርቃን ምዕራፍ አንቀጽ አንድ

ላይ እንድህ ይላል፡፡

﴾)١(فرقان على عبده ليكون للعالمين نذيراتـبارك الذي نـزل ال ﴿

ትርጉሙም፡ “ያ ፉርቃንን ለዓለማት ማስጠንቀቂያ ይሆን ዘንድ በባሪያው

ላይ ያወረደ (አምላክ) ክብሩ ይስፋ፡፡

2. ከአላህ የወረደውን ብቻ በማድረስ ጥቡቅ መሆናቸው፡- አላህ

(ሱ.ወ) በአል-ነጅም ምዕራፍ አንቀጽ ሶስትና አራት ላይ እንድህ ይላል፡፡

﴾)٤(ن هو إال وحي يوحى إ )٣(وما يـنطق عن الهوى ﴿

ትርጉሙም፡ “ከልብ ወለድ (ግላዊ ስሜቱንና ፍላጎቱን ተንተርሶ አይናገርም፡፡

እርሱ (ቁርአን) ከአላህ የተወረደለት መልዕክት እንጅ ሌላ አይደለም”

3. የነብዩ ሙሀመድ (ሰ.ዐ.ወ) ተልዕኮ ለአለም እዝነት መሆኑ፡-

አላህ (ሱ.ወ) በአል-አምቢያ ምዕራፍ በአንቀጽ አንድ መቶ ሰባት ላይ እንዲህ

ይላል፡፡

﴾)١٠٧(للعالمين وما أرسلناك إال رحمة ﴿

70

ትርጉሙም፡ “ሙሀመድ ሆይ ለአለማት እዝነት አድርገን እንጂ

አልላክንህም”

4- የመጨረሻና መደምደሚያ መልዕክተኛ መሆናቸው፡- ከነብዩ

ሙሀመድ (ሰ.ዐ.ወ) በኃላ መልዕክተኛም ሆነ ነብይ አይመጣም፡፡ አላህ (ሱ.ወ)

ለዚህ ማስረጃ በአል-አህዛብ ምዕራፍ አንቀጽ አርባ ላይ እንድህ በማለት

ይገልጻል፡፡

م ولكن رسول الله وخاتم النبيين ما كان محمد أبا أحد من رجالك ﴿)٤٠(﴾

ትርጉሙም፡ ሙሀመድ ከወንድሞቻችሁ መካከል የአንዱም አባት

አይደለም፡፡ “ግና እርሱ የአላህ መልዕክተኛና የነብያት መቋጫ ነው፡፡ አላህ

ሁሉንም ነገር አዋቂ ነውና”

ነብያችን (ሰ.ዐ.ወ) “ከነብያቶች በስድስት ነገሮች በልጫለሁ በማለት እንድህ

ሲሉ ተናግረዋል፡ (ሁሉን ያጠቃለለ ቃል ተሰጥቻለሁ፣ በፍራቻ ጊዜ

ተረድቻለሁ፣ የምርኮ ንብረት ተፈቅዶልኛል፣ መሬትን መስጅድና ንጹህ

አድርጎልኛል፣ ለፍጡራን በሙሉ የአላህ መልእክተኛ በመሆን ተልኬያለሁ፣

የነብያት መደምደሚያ ሆኛለሁ)” ሀዲሱን ቡሀሪና ሙስሊም ዘግበውታል፡፡

ነብዩ ሙሀመድ (ሰ.ዐ.ወ) ሐይማኖትን ያሟሉ ሆነው መላካቸውን በተመለከተ

ቁርጥ ያለ እምነት ያስፈልጋል፡፡ አርሳቸው ባመጡት ሀይማኖት ላይ

የሚጨመርበት ወይም የሚቀነስበት ምክንያት የለም፡፡ አላህ (ሱ.ወ) በአል-

ማኢዳ ምዕራፍ አንቀጽ ሶስት ላይ እንድህ ይላል፡፡

اليـوم أكملت لكم دينكم وأتممت عليكم نعمتي ورضيت لكم ﴿ ﴾)٣(اإلسالم دينا

ትርጉሙም፡ “ዛሬ ሀይማኖታችሁን ሞላሁላችሁ፡፡ ፀጋየንም በእናንተ ላይ

ፈፀምኩ፡፡ ለእናንተም ከሐይማኖት (ሁሉ እስላምን መረጥሁ)”

ይህ የሚያመላክተው እስልምና የፖለቲካዊ፣ የኢኮኖሚያዊና የማህበራዊ

ስርዓቶችን ያጠቃለለ ሕይወት ያዘለ መሆኑን ነው፡፡ ይህች ቃል በምትይዘው

ሙሉ አባባል እርሱ ሀይማኖትና ሀገር ነው፡፡

71

5- ከአላህ (ሱ.ወ) ዘንድ ለተላኩበት አደራ ድርሻቸውን ተወጥተዋል፣

መልዕክታቸውንና ምክራቸውን ለህዝባቸው አድርሰዋል፣ ጥሩ ነገር የተባለ

ሁሉ ከማመላከትና ከማዘዝ እንዲሁም መጥፎ የተባለን ሁሉ ከማስጠንቀቅና

ከመከልከል አልተቆጠቡም፡- መልእክተኛው (ሰ.ዐ.ወ) በመሰናበቻ

ንግግራቸው ላይ “አዋጅ፣ ድርሻየን ተወጥቻለሁን? ብለው ሲሉ ሰሀባዎችም

አዎ አሏቸው፣ እርሳቸውም ጌታየ ሆይ አንተ መስክር አሉ” ሀዲሱን ቡሀሪና

ሙስሊም አውርተውታል፡፡

6- ያ በነብዩ ሙሀመድ (ሰ.ዐ.ወ) የወረደው የሸሪአ ህግ ነው፣ አላህ ዘንድ

ተቀባይነት ያለው፡፡ ከዚህ ውጭ አላህን መገዛት ከንቱ ነው፣ አላህ (ሱ.ወ)

አይቀበለውም፡፡ የሰው ልጅ በሙሉ በግዴታነቱ ተጠያቂ ነው ብሎ በቁርጥ

ማመን ያስፈልጋል፡፡ አላህ (ሱ.ወ) በአል-ኢምራን ምእራፍ በአንቀጽ ሰማኒያ

አምስት ላይ እንድህ ይላል፡፡

ر اإلسالم دينا فـلن يـقبل منه وهو في اآلخرة من الخاسرين ﴿ ومن يـبتغ غيـ)٨٥(﴾

ትርጉሙም፡ “ከኢስላም ውጭ ሌላን ዲን የሚሻ ሰው ፈጽሞ ተቀባይነት

የለውም፡፡ እርሱ በመጭው ዓለም ከከሳሪዎች ነው፡፡”

7-እርሳቸውን መታዘዝ፡- ይህን አስመልክቶ አላህ (ሱ.ወ) በአል-ኒሳዕ ምእራፍ

አንቀጽ ስልሳ ዘጠኝ ል እንድህ ይላል፡-

عم الله عليهم من النبيين ﴿ ومن يطع الله والرسول فأولئك مع الذين أنـ

يقين والشهداء والصالحين وحسن أولئك رفيق ﴾)٦٩(ا والصدትርጉሙም፡ “አላህንና መልዕክተኛውንም የሚታዘዝ በመጭው ዓለም አላህ

ፀጋውን ከለገሳቸው ከነብያት፣ ከጻድቃንም፣ ከሰማእታትና ከደጋጎች ጋር

ይሆናል፡፡ ከእነኝህ ጋር መጎዳኘት እጅግ ድንቅና ውብ እጅግ ማራኪ ነው”

ያም የሚሆነው ያዘዘውን በመታዘዝ የከለከለውን በመከልከል ነው፡፡

አላህ (ሱ.ወ) በአል-ሀሸር ምእራፍ አንቀጽ ሰባት ላይ እንድህ ይላል፡፡

تـهوا وما آتاكم الرسول ﴿ ﴾)٧(فخذوه وما نـهاكم عنه فانـ

72

ትርጉሙም፡ “መልዕክተኛው የሰጣችሁን ያዙ፡፡ ከከለከላችሁም ተከልከሉ”

የተባረከው አላህ (ሱ.ወ) በአል-ኒሳእ ምእራፍ አንቀፅ አስራ አራት ላይ ማመጽ

የሚያመጣውን አበሳ ለነብዩ ሙሀመድ (ሰ.ዐ.ወ) ሲገልፅ እንድህ ይላል፡፡

ه نارا خالدا فيها وله ومن يـعص الله ورسوله ويـتـعد حدوده يدخل ﴿ ﴾)١٤(عذاب مهين

ትርጉሙም፡ “አላህንና መልዕክተኛውን ያልታዘዘ፣ ወሰኖችን የጣሰም እሳትን

ያስገባዋል፡፡ ከውስጧም ዘወትር ይኖራል፡፡ አዋራጅ የሆነ ቅጣትም

ይጠብቀዋል”

8- ፍርዳቸውን (ሰ.ዐ.ወ) አምኖ መቀበልና የደነገጉትን ህግ

አለመቃወም፡- አላህ (ሱ.ወ) ይህንን አስመልክቶ በአል-ኒሳእ ምዕራፍ

አንቀጽ ስልሳ አምስት ላይ እንድህ ይላል፡፡

نـهم ثم ال يجدوا في ﴿ فال وربك ال يـؤمنون حتى يحكموك فيما شجر بـيـ ﴾)٦٥(أنـفسهم حرجا مما قضيت ويسلموا تسليما

ትርጉሙም፡ “በጌታህ እምላለሁ በመካከላቸው ለሚፈጠሩ አለመግባባቶች

ሁሉ አንተን ዳኛ እስካላደረጉ ውሳኔህንም በፀጋና በደስታ ያለተቃውሞ

እስካልተቀበሉና ለብይንህ እጅ እስካልሰጡ ድረስ አማኞች አይሆኑም”

9- እንደዚሁ ከሌሎች ህግጋቶችና ፍርዶች ሁሉ የራሳቸውን ህግ

ማስቀደም፡- አላህ (ሱ.ወ) በአል-ማኢዳ ምዕራፍ አንቀጽ ሀምሳ ላይ እንድህ

ይላል፡፡

غـــون ومـــن أحســـن مـــن اللـــه حكمـــا لقـــوم يوقنـــون ﴿ أفحكـــم الجاهليـــة يـبـ)٥٠(﴾

ትርጉሙም፡ “የጃሂልያን ዘመን ፍርድ ነው የሚሹትን? ጽኑ እምነት ላላቸው

ሰዎች በፍረድ ከአላህ የተሻለ ማን ነው?”

10- የርሳቸውን መንገድ መከተል፡- አላህ (ሱ.ወ) በአል-ኢምራን

ምዕራፍ አንቀጽ ሰላሳ አንድ ላይ እንድህ ይላል፡፡

73

قل إن كنتم تحبون الله فاتبعوني يحببكم الله ويـغفر لكم ذنوبكم ﴿ ﴾)٣١(والله غفور رحيم

ትርጉሙም፡ “በላቸው፡ አላህን የምታፈቅሩ ከሆናችሁ ተከተሉኝ፣ አላህ

ያፈቅራችሗል፣ ሀጢአታችሁንም ይምራል፣ አላህ መሀሪ አዛኝ ነው”

11- የርሳቸውን መንገድ መከተልና የሚመራባቸውን ሰው አርአያ

ማድረግ፡

አላህ (ሱ.ወ) በአል-አህዛብ ምዕራፍ አንቀጽ ሃያ አንድ ላይ እንድህ ይላል፡፡

رجو الله واليـوم اآلخر لقد كان لكم في رسول الله أسوة حسنة لمن كان يـ ﴿

﴾)٢١(وذكر الله كثيرا ትርጉሙም፡ “የአላህ መልዕክተኛ ከመካከላችሁ አላህንና መጭውን ዓለም

ተስፋ ለሚያደርግ፣ አላህንም በብዛት ለሚያወሳ መልካም አርአያ ነው፡፡”

መልእክተኛውን ለመከተል የህይወት ታሪካቸውን ማወቅና ማጥናት የግድ

ነው፡፡ ምክንያቱም በህወት ታሪካቸው አማካኝነት በርሳቸው እንድንመራ

ያግዘናል፡፡ ዘይኑልአቢድን (አል ቢኑ ሁሴን ቢኑ አል ቢኑ አቢጧሊብ) አላህ

ስራቸውን ይውደድላቸውና እንድ ይላሉ፡፡ “የቁርአንን ምዕራፍ

እንደምናስተምር ሁሉ የነብዩ ሙሀመድን (ሰ.ዐ.ወ) አንዳንድ የህይወት ታሪክ

እናስተምር ነበር” //ኢብን ከሲር አል-ቢዳያ ወን-ኒሀያ//

12- አላህ ያስቀመጣቸው ቦታ ማስቀመጥ፡- ከልክ በላይ

መውደድም ሆነ ማሳነስ እይገባም፡፡ ነብዩ ሙሀመድ (ሰ.ዐ.ወ) እንድህ ይላሉ

“ክርስቲያኖች የመርየምን ልጅ ከልክ በላይ ከፍ ከፍ እንዳደረጉት እኔን

አታድርጉኝ፣ ነገር ግን እኔ የአላህ ባሪያ ነኝ፣ የአላህ ባሪያና መልዕክተኛ

ብላችሁ ጥሩኝ” //ቡሀሪ ዘግበውታል//፡፡

13- ስማቸው ሲወሳ ለርሳቸው ዱአ (ፀሎት) ማድረግ፡

አላህ (ሱ.ወ) በአል-አህዛብ ምዕራፍ አንቀፅ ሀምሳ ስድስት ላይ እንድህ

ይላል፡፡

74

ا الذين آمنوا صـلوا عليـه وسـلموا إن الله ومالئكته يصلون على النبي يا أيـه ﴿ ﴾)٥٦(تسليما

ትርጉሙም፡ “አላህና መላዕክቱ በነብዩ ላይ ሰልዋት ያወርዳሉ፣ እናንተ

ያመናችሁ ሆይ በርሱ ላይ ሰለዋት አውርዱ፡፡ የክብር ሰላምታ

አቅርቡለትም”

ነብዩ ሙሀመድ (ሰ.ዐ.ወ) እንድህ ይላሉ፡፡ “ስስታም ማለት የእኔ ስም አጠገቡ

ተወስቶ ሰለዋት ያላወረደ ነው” //ቱርሚዚ ዘግበውታል//፡፡

14- ነብዩ ሙሀመድን (ሰ.ዐ.ወ) ከሁሉም ነገር አስበልጦ መውደድ፡-

ይህ የሚሆንበት ምክንያት፣ ነብዩ ሙሀመድ (ሰ.ዐ.ወ) ከአላህ በኃላ ሰዎችን

ወደ ቀናው መንገድ በመምራት ብልጫ ስላላቸው ነው፡፡ አላህ (ሱ.ወ) በአል-

ተውባ ምእራፍ አንቀጽ ሃያ አራት ላይ እንድህ ይላል፡፡

ناؤكم وإخوانكم وأزواجكم وعشيرتكم وأ ﴿ موال قل إن كان آباؤكم وأبـاقـتـرفـتموها وتجارة تخشون كسادها ومساكن تـرضونـها أحب إليكم من الله ورسوله وجهاد في سبيله فـتـربصوا حتى يأتي الله بأمره والله ال يـهدي القوم

﴾)٢٤(الفاسقين ትርጉሙም፡ “አባቶቻችሁን፣ ልጆቻችሁን፣ ወንድሞቻችሁን፣ የትዳር

ጓደኞቻችሁን፣ ዘመዶቻችሁን፣ የሰበሰባችሗቸውን ጥሪቶች፣ መክሰሩን

የምትፈሩትን ንግድና የምትወዷቸውን ቤቶቻችሁን ከአላህ፣

ከመልእክተኛውና በእርሱ መንገድ ከመታገል አብልጣችሁ የምትወዱ

ከሆናችሁ አላህ የራሱን ውሳኔ እስከሚያስተላልፍ ድረስ ተጠባበቁ፡፡ አላህ

አመፀኞችን አይምርምና” በላቸው፡፡

መልዕክተኛው ሙሀመድ (ሰ.ዐ.ወ) እርሳቸውን መውደድ የሚያስከትለውን

ለውጥ ለአንድ ለጠየቃቸው ሰው ገልጸውለታል፡፡ ሰውየው ለነብዩ ሙሀመድ

(ሰ.ዐ.ወ) አንቱ የአላህ መልእክተኛ ሆይ፣ የትንሳኤ ቀን መቼ ነው? በማለት

ጠየቃቸው፡፡ እርሳቸውም አልተዘጋጀህላትምን? አሉት፡፡ ሰውየው ራሱን

ዝቅ እያደረገ ከዚያም እንዲህ አላቸው፡ አንቱ የአላህ መልዕክተኛ ሆይ

ብዙም ጾም፣ ሶላትና ምጽዋት አላዘጋጀሁለትም፡፡ ነገር ግን አላህና

75

መልዕክተኛውን እወዳለሁ አለቸው፡፡ ነብዩ ሙሀመድም (ሰ.ዐ.ወ) አንተ

ከምትወደው ሰው ጋር ነው የምትቀሰቀሰው አሉት፡፡ //ቡሀሪና ሙስሊም

ዘግበውታል//

መልዕክተኛውን (ሰ.ዐ.ወ) የወደዷቸውን መውደድ የግድ ነው፡፡ እንደ

ቤተሰቦቻቸውና ባልደረቦቻቸው፣ የሚጠሏቸውን መጥላት፣ የሚረዷቸውን

መርዳት፣ ጠላት አድርገው የያዟቸውን ጠላት አድርጎ መያዝ የግድ ነው፡፡

ምክንያቱም መልዕክተኛው (ሰ.ዐ.ወ) ለአላህ ብለው ቢሆን እንጅ

አይወዱም፡፡ እንዲሁም ለአላህ ቢሆን እንጅ አይጠሉም አይቆጡም፡፡

15- ወደ እስልምና ሀይማኖት ጥሪ ማድረግና በሰዎች ዘንድ በማሰራጨት

ላልደረሰው በማድረስ እንዲሁም የነብዩ ሙሀመድን (ሰ.ዐ.ወ) ሱና በመልካም

ጥበብና ምክር እንዲከተሉ መጣር፡- አላህ (ሱ.ወ) በአል-ነህል ምዕራፍ

አንቀጽ አንድ መቶ ሃያ አምስት ላይ እንድህ ይላል፡፡

﴾ى احسنادلهم بالتى هجدع إلى سبيل ربك بالحكمة والموعظة الحسنة و أ﴿

ወደ ጌታህ መንገድ በጥበብና በመልካም ግሳጼ ጥራ፡፡ “ ትርጉሙም፡

ከእነርሱም ጋር በዚያች ይበልጥ መልካም በሆነችው መንገድ ወይም ስልት

ተወያይ”

16- ስለ እርሳቸው ግላዊ አልባሌ አባባል ሁሉ በማስተባበል ነጻ ማውጣትና

ለማያውቀው እውነታውን በመግለጽ ከርሳቸውና ከሱናቸው መከላከል፡፡

17- በነብዩ ሙሀመድ (ሰ.ዐ.ወ) ሱና መጽናት፡፡

መደምደሚያ

ይህንን ጥናታችንን የምንደመድመው በፈረንሳዊው ገጣሚ ላማርቴን

(Lamartaine) ቃላቶች ነው፡፡

“የሰው ልጅ ከተፈጠረ ጀምሮ በፈቃደኝነትም ሆነ በግዴታ እንደዚህ አይነት

ከፍተኛ ተግባር አሳክቶ አያውቅም፡፡ ተግባሩ ከሰው ልጅ ሀይል በላይ ነበር፡፡

በሰው ልጅና በፈጣሪው መካከል ግርዶ የነበረውን ጥንቆላና በምናምን

76

ማመንን ገረሰሰ፡፡ በዚህ ተግባር አላህ ለሰው ልጅ ይቀርባል፡፡ የሰው ልጅም

ለአላህ ይቀርባል፡፡ በዚህ ተግባር ሕዝቦች ጣኦት መገዛታቸውን ትተው

በመለኮታዊ ራዕይ መመራት ጀመሩ፡፡ ነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ከዚህ ቀደም

ተከስተው የማይታወቁ ከሰው አቅም በላይ የሆኑ ከፍተኛ የሥራ ዘርፎችን

ቀርጸዋል ነድፈዋልም፡፡ ይህም ሊሆን የቻለው በአጠቃላይ በራሳቸው

በመተማመን ትልቁን ተግባራቸውን በማሰብና በመፈጸም ነው፡፡ ጥቂት

በርሳቸው ያመኑና በበረሀ ዳርቻ የሚኖሩ ሰዎች ሲቀሩ አላገዟቸውም ነበር፡፡

በእምነትና በጦር መሳሪያ የአረብ ደሴቶችን በሙሉ ተቆጣጥረው ነበር፡፡

ከዚያም በአላህ ሥም ፋርስን (Persia), ሻምን፣ ምዕራብ ሕንድን፣ ሶሪያን፣

ሀበሻን፣ ሰሜን አሜሪካን የሚዲትራኒያን ባህር ደሴቶችን ስፔንንና ከፊል

የጋል (ፈረንሳይ) አገሮችን ሁሉ የሚቆጣጠሩ ዘመቱ፡፡ የዓላማን ትልቅነት

የመንገድን ትንሽነት ያሰብን እንደሆነ ሶስት የሰው ልጅ አስደናቂ ተሰጥኦ

ውጤቶች ናቸው፡፡ ማን ነው በታሪክ ውስጥ ካሉ ማንኛውም ታላላቅ ሰዎች

ከነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ የሚወዳደረው? እነዚያ ታላላቅ የሚባሉ ሰዎች

የጦር መሳሪያን ህግና ግዛትን ብቻ ፈጠሩ፡፡ እነዚያ የመሰረቷቸው ነገሮች ሁሉ

ከቁሳዊ ያለፉ አይደሉም፡፡ እነዚህን ነገሮች ብዙውን ጊዜ በአይናቸው ፊት

ለፊት ተንደው ያዩዋቸዋል፡፡ እኝህ ሰው /ሙሀመድ/ ወታደሮችን፣ ህግን፣

ግዛትን፣ ህዝቦችንና ስርወ መንግሥትን ብቻ ማንቀሳቀስ ሳይሆን ነገር ግን

በአለም ከሚኖሩት አንድ ሶስተኛ የሚሆኑ በሚሊዮን የሚቆጠሩ ሰዎችን

አንቀሳቅሰዋል፡፡ ከዚያም በላይ መሰዊያዎችን፣ ጌቶችን፣ ሀይማኖቶችን፣

አስተሳሰቦችን፣ እምነቶችንና ነፍሳትን አንቀሳቅሰዋል፡፡ በመጽሀፉ መመሪያ

መሰረት ማንኛውም ፊደል የተስተካከለ ህግ ይሆናል፡፡ እርሳቸውም ከሌሎች

ህዝቦች በቋንቋ፣ በዘርና በመልክ የተቀየጡ መንፈሳዊ ዜጎችን ፈጥረዋል፡፡

እርሳቸው የማይለቅ የሙስሊም ዜጎች ባህሪን አስቀምጠውልናል፡፡ ይሄውም

በአላህ ማጋራትን መጥላትንና የአይናችን ብሌን የማታውቀው አንድ አላህን

ብቻ መገዛት ነው፡፡ እንዲህ ነበር እነዚያ በነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ ያመኑት

ሰዎች ከአላህ ውጭ ሌላን አጋር አድርገው ባለመገዛታቸው የተለዩ ነበሩ፡፡

የአለም አንድ ሶስተኛው ህዝብ ወደ ሀይማኖታቸው መግባት ተአምራቸው

77

ነበር፡፡ ወይም በትክክልም የሰውየው ተአምር ነው ብለን አንልም፣ ነገር ግን

የአእምሮ ተአምር ነው፡፡

መልዕክተኛው ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ በአንድ ጌታ የመገዛቱን ሀሳብ ያወጁት

ህዝቦች በምናምን ጣኦት በሚያምኑበት ወቅት ነበር፡፡ ይህችን የአንድነት ቃል

እንደተናገሩ ወዲያውኑ የጣኦት መገዣዎች ሁሉ ፈረሱና በአንድ ሶስተኛ

የአለም ህዝቦች ላይ እሳት ተቀመጠ፡፡ የነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/

ህይወታቸውና በጥልቀት ማሰባቸው፣ በአገራቸው ውስጥ በከንቱ ነገሮች

የሚያምኑትን በመቃወም በጀብድ ፍንጠዛና በጣኦት የሚያመልኩትን

የመቃወም ድፍረታቸው ለአሥራ አምስት ዓመት መካ ውስጥ ስቃይን

የመቋቋማቸው ሐይልና የህዝቦችን የንቀት ተግባር የመቀበል ሁኔታ ነው፡፡

ከዚህም በላይ ለመስዋዕትነት እስከመዳረግ ደርሰዋል፡፡ ይህ ሁሉ ሆኖ

ህዝቦችን ወደ እስልምና መስበካቸውን ቀጥለዋል፡፡ መጥፎ ባህሪንና

የድንቁርና ባህልን መዋጋታቸው፣ በውጤቱ ጥልቅ እምነታቸው፣ ክፉ

ሲደርስባቸው እርጋታቸው፣ ድልን ሲያደርጉ መተናነሳቸው፣ ለአንድነት

ያላቸው ፍላጎትና አላህን ልመናቸው የማያቋርጥ ነበር፡፡ ህይወታቸውና

ሞታቸው ለአላህ ነው፡፡ እነዚህ ነገሮች ሁሉ እኛ ዝም ብለን እየተናገርን

እንዳልሆነ ይመሰክራሉ፡፡ መልዕክተኛው ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ እምነታቸውን

የገነቡት በሁለት መሠረታዊ ነገሮች ላይ ነው፡፡ እነርሱም አላህ አንድ መሆኑ

እና አላህ ሊዳሰስ የማይችል መሆኑ ናቸው፡፡ በመጀመሪያው መሰረተ ሀሳብ

አላህ ማን እንደሆነ እናውቃለን፣ በሁለተኛው ላይ የአላህን አንድነት ማወቅ

ከድብቅ ነገር ጋር የተሳሰረ መሆኑን እንረዳለን፡፡ እርሳቸው ፊሎሶፊ፣

ተናጋሪ፣ ሕግን አውጭ፣ ተዋጊ፣ ነጻ አውጭ፣ መልዕክተኛ፣ ጥርት ያለ

ሀይማኖትን የመሠረቱ ናቸው፡፡ ሀያ የምድራዊ ግዛት ሹም፣ በተጨማሪም

ልክ የሌለው የመንፈሳዊ ግዛት፡፡ ይህ መልዕክተኛው ሙሀመድ /ሰ.ዐ/ወ/

ነው፡፡ የሰው ትልቅለትን የምንለካበት መስፈርት ያየን እንደሆነ ራሳችንን

እንጠይቅ፣ ከነብዩ ሙሀመድ /ሰ.ዐ.ወ/ የበለጠ ትልቅ ሰው አለን?”

78

ዋቢ መጽሀፍት

በነጃሺ የተዘጋጀ ተፍሲር

የአማርኛው መጽሀፍ ቅዱስ

79

ምስጋና

ለሙሀመድ ሁሴን

ለሱልጧን ቶሬ

ለአብዱልጀሊል ሮቤ

80