46 (3106) 2014-04-26

46 26

+7°..+5°0°.. +3°

-

---

-

Басқосуды ашқан Елбасы: «Астана қарқынды түрде дамып келедi. Іргетасы қаланған уақыттан бергі 16 жылдың iшiнде көптеген жұмыстар атқарылды. Бiз өзге мемлекеттердің астаналарымен иық тірестіре алатын жаңа астананы салуымыз қажет. Алдымызға сондай үлкен мақсат қойып отырмыз. Қашанда тұрғындардың өмiр сүруіне ыңғайлы астаналар қатарына енуге талпынайық» деді.

Сонымен қатар, жиында қала әкімі Иманғали Тасмағамбетов пен «Астана EXPO-2017» Ұлттық компаниясының

басқарма төрағасы Талғат Ермегияев баяндама жасады.

М е м л е к е т б а с ш ы с ы А с т а н а д а өндiрiлген өнiм көлемiнiң 7 пайызға артып, 260 млрд теңгеге жеткенін атап өттi. Оның айтуынша, экономикамызға 545 млрд теңге көлемінде инвестиция құйылған. Соның арқасында шағын және орта бизнесті дамыту мықтап қолға алынды.

«Бiз салып жатқан бiрегей нысандар қаламыздың мәдени, спорттық, сауда және туристiк ірі орталыққа айнала-тынын айшықтап тұрғандай. Қалаға

бірінші рет 1 млн туристiң келiп-кеткенi – соған дәлел. Олардың 10 пайызы – шетелдік азаматтар. Осы статистиканы әлi де нақтылап, жұмысты осы бағытта жалғастыра беру қажеттігін айтқым келеді» деді Нұрсұлтан Әбішұлы.

Ол алдағы жылдары қала алдын-да тұрған маңызды мiндеттердiң бiрi – «EXPO-2017» көрмесiн өткiзу екенін айта келіп, көптеген қаланың ішінен жеңiске жетiп, көрменi өткiзу мүмкiндiгiне ие болғанымызды үлкен сәттiлiкке балады.

(Жалғасы 2-бетте)

3-бе

тте

2www.astana-akshamy.kz

E-mail: [email protected]

(Жалғасы. Басы 1-бетте)Көрменi өткiзу жолында күрес

жүргізгеніміздің өзі қаланың даму қарқынына жаңа серпiн бергені рас. Бұл күндері елордада жаңа орталықтар бой көтеріп, жаңа деңгейге өтiп жатыр. Осыдан кейін-ақ әлем жұртшылығының елордамызға деген қызығушылығы арта түспесе, еш кемімесі анық.

Елбасы тағы бір сөзінде «Бiз « Э К С П О » - н ы б е к е р д е н - б е -кер қолға алып жатқан жоқпыз. Болашаққа бағытталған жобаның қабырғасын қалап жатырмыз. Бұл инновациялық жобалардың ең ірі әрі ең негізгілерінің бірі болып табылады. Онда тек қана жасыл экономиканың ең соңғы заманауи технологиялары қолданылмайды, сонымен бірге ғылым мен өндiрiстiң өзге салаларындағы зерттеулерге жол ашылады» деп түйін жасады.

Мемлекет басшысы Астананың қ а р қ ы н д ы т ү р д е д а м ы п к е л е ж а т қ а н ы н а й т ы п , қ а л а н ы ң ж е р - ж е р і н д е ж ү р і п ж а т қ а н құрылыстардың баяулығын сынға алды. Сонымен қатар, қалаішілік тас жолдардың ой-шұқырларын, базарлар маңындағы қоқыстардың көптігін және игерілмей бос жатқан жерлердің бар екенін жіпке тізгендей етіп айтып берді. Экраннан суреттері де көрсетілді. Осыған байланыс-ты маңызды деген мәселелердің туындауына себепші және өз ісіне салғырттық танытқан лауазым иелерінен жеке-жеке жауап алып, ескертулер беріп отырды.

«Игерiлмеген жер телімдерін кәдеге жарату жұмыстарын одан әрі жалғастыру керек. Қазіргі уақытта 254 жер учаскесi қайтарылып алын-ды, енді бұл жерлердi инвесторларға

беру қажет. Олар ол жерлерге қуана жүріп жаңа құрылыс жүргiзетiн болады. Рас, кейде мәселелердің де туындап жататын кезі болады. Мыса-лы, жер учаскелерiнiң иелерi ескерту алған соң, оны өзге тұлғаларға, яғни тамыр-таныстарының атына қайта рәсiмдеп, жалтарып кеткісі келеді. Сондықтан бұл мәселені жөндеп қарастырып, жаңағыдай арам пиғылдыққа жол бермеуіміз қажет» дедi Нұрсұлтан Назарбаев.

Игерілмеген учаскелер тақырыбын б і р а з қ о з ғ а ғ а н Е л б а с ы Б а с прокуратураға қолданыстан алынған жерлерді қайта ресiмдеу бойынша жұмысты тоқтатпау керек екенін ескертті. Оларды жеке қарастырып, тіпті, қажет болса, игерiлмеген учас-келерге байланысты ескертулер өз күшін жойғаннан кейiн сыйға тарту және сату сияқты қитұрқылыққа тыйым салатын өзгерістерді заңға енгiзудi тапсыра алатынын қадап айтты.

Сондай-ақ, Елбасы «Негiзгi жұмыс қалалық әкiмдiк пен оның қызметкерлерінің үлесiне тиесілі. Сiздер үшiн өте маңызды, күрделi әрі

қызықты істер атқарылуда. Соңғы 5 жылдың iшiнде мемлекеттiк бюд-жетке түскен түсiм 2 еселеніп, 60 млрд теңгеге жеткенi – қуанарлық жағдай. Бұл – өте маңызды көрсеткiш. Өндiрiлiп жатқан өнiм, активтер құны бойынша мемлекеттiң Астанаға жұмсаған шығыны толықтай өтелдi десек те болады. Қазақстанның байлығын дамып келе жатқан тағы бiр қаламен толықтырдық» деп, Аста-наны әлем жұртшылығы алдындағы Қазақстанның айшықты бейнесі екенін атап өтті.

Қазiргi күнi азық-түлiк тауарларын сататын 15 базардың үштен бiрінде мүдделi органдардың сапа жөнiндегi қорытындылары мүлде жоқ. Олар сол себепті салық төлемейдi екен.

Осы жөнінде Нұрсұлтан Назар-баев «Олардың бет-бейнесi мен көрсететiн қызметтерінің сапасы ешқандай нормаға сәйкес емес. Бірақ халықтың көп бөлiгi сол жерлерде жұмыс iстеп, кәсiпкерлiкпен айналы-сып жатқанын білеміз. Соларды еске-ре отырып, қай-қайсысына да әзiрге қатаң талаптар қоюға асықпаймыз» дей келе, қолға алынған логистикалық

орталықтардың құрылыс жобаларына оң баға берді.

Алғашқы логистикалық орталық Астанада бой көтермекші. Ал оған шетелден 300 млн АҚШ доллары көлемінде инвестиция құйылып қойды. Бiрiншi нысанның қабырғасы 15 қараша күні қалана бастайды. Құрылысы аяқталғаннан кейiн-ақ қала ішіндегі 7 базар сонда көшiрiлетiн болады. Осы жөнінде мемлекет бас-шысына Астана қаласының әкiмi Иманғали Тасмағамбетов баян етті.

Олардың қалай болса солай жұмыс iстеп жатқанын сынға алған Нұрсұлтан Назарбаев «Еуразия» базарының өзі млрд теңге салық төлемегеніне айғақтар келтіріп, «Шанхай» және Тәуелсiздiк даңғылындағы б а з а р л а р д ы ң д а с а н и т а р л ы қ талаптарға сай келмейтінін қаперге салды. Ол мәселенің базарларды жауып тастауда емес екенін ай-тып, мәжбүрлеу арқылы талап пен тәртіпті күшейту керек деген ой тастады. Адамдардың азық-түлік сатып алатын жерлері болғандықтан антисанитарияға жол бергендерге айыппұл салып, қатаң жаза қолдануды қалалық әкiмдiк, Қаржы министрлiгi және тұтынушылардың құқығын қорғауға жауапты агенттікке тап-сырма берді. Елбасы оларды жауып тастайтын ойдың жоқтығын тағы бір мәрте ескертіп, базарлардың тек қана таза әрі санитарлық талаптарға сай болып, салықты дұрыс төлеуi үшін белгілі бір тәртіптер орнату керектігін түсіндірді.

Алқалы жиында Елбасы «Осы күндері Астана қаласында 200 пәтер иелері кооперативі (ПИК) жұмыс iстейдi. Тұрғындар тара-пынан соларға да қатысты көп сын айтылып жатқанын көзіміз көріп жүр.

Үстерінен мыңнан астам шағым да түскен. Жалпы алғанда, ПИК жылына қала бойынша 4 млрд теңге қаржы жинайды екен. Ал тұрғын үйлердің ша-тырларын жөндеу мәселесiне келгенде олардың қалтасы әрдайым тесік болып шығады. Өңiрлiк даму министрлiгiне Астана қаласы әкiмдiгiмен бiрлесе отыра, тұрғындар қаржысының тиiмдi жұмсалуын қамтамасыз ететiн жаңа бір жобаны жасауды және ПИК-терден өз мойындарына жүктеген істерді толықтай атқаруды талап етудi тапсырамын» дедi.

С о н ы м е н қ а т а р , қ а л а д а ғ ы қылмыстық істердің көптеп орын алып жатқанына назар аударған Елба-сы құзырлы органдардың құрығынан құтылып кетіп жатқандардың да көптігіне алаңдаушылық білдірді.

« Б а с қ а л а д а ғ ы қ ы л м ы с т ы қ жағдайлар бұл күндері республика бойынша көш бастап тұр. Былтырғы жылы қылмыс көлемі 53 пайызға артса, оның ішінде ауыр қылмыстар саны екі есеге дейін жетіп отыр. Ал қылмыстардың ашылу үлесі 36 пайызды құраған» деген Мемлекет басшысы қаланың адамдар өмірі үшін қауіпсіз болуы тиіс екенін айтты. Бұған Ішкі істер министрлігінің бел шеше кірісуін қалаған ол көшелерге бейнебақылауды да көбірек орнатуды міндеттеді.

Д ү н и е ж ү з і н е А с т а н а м е н Қазақстанның қатар насихатталуы үшін «ЕХРО-2017» көрмесін өткізуді мойнымызға алғанымызды үлкен жауапкершілік деп есептеген Ел-басы көрменің өтетіні туралы ел тұрғындарының барлығы бірдей әлі де болса біле бермейтінін айтып, на-сихаттаушы топтардың жұмысына көңілінің толмайтынын жеткізді.

«Қала инвестициясы құрылымы-ның жартысын жеке капитал үлесiнiң құрайтынын атап өткен жөн. Шетел инвестицияларын тарту бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстардың нашар екенін атап өткім келеді. 2013 жылғы 540 млрд теңге жал-пы көлемнiң iшiнде шамамен 1,4 млрд теңге шетел инвестициясын құрады. Бұл дегенің – жалпы инве-стиция көлемiнiң 0,2 пайызы. Негізі, бiздiң қаламызға деген қызығушылық өте үлкен. Шетелдiктер жеткiлiктi деңгейде келiп жатыр. Тіпті, бiзде ар-найы инвесторларға қызмет көрсету орталығы құрылған. Дегенмен, ин-вестицияларды тарту нәтижесi көңіл көншітпейтіндей деңгейде болып отыр» дедi Нұрсұлтан Назарбаев.

Бұдан бөлек, Мемлекет басшысы қаладағы мәдениет орындарының да қандай іспен айналысып жатқанына мән беріп, барлығы бірдей белсенді жұмыс жасау қажет деп және жаңа заманға сай өнер мектептері мен білім ошақтарына мұқтаждық болмау керектігін мәлімдеді. Оның айту-ынша, үш жылдан кейінгі көрмені есепке алмағанда алдағы уақыттары қысқы олимпиада ойындарын өткізу мүмкіндігіне ие болып жатсақ, барлығымыздың мойнымызға екі есе жүк артылады. Сондықтан, ол барлық жағдайға дайын болу керектігімізді ескертті.

Жиын соңында Елбасы барлық жауапты тұлғалардың өз қызметтеріне салғырт қарамауын тапсырып, бас шаһарымызды одан әрі гүлдендіру жолында аянып қалмауға шақырды.

Нұрислам ҚҰСПАНҒАЛИ

3www.astana-akshamy.kzE-mail: [email protected]

-

-

– ЕХРО кешені – Қазақстан үшін аса маңызды нысан. 2017 жылы біздің бас қаламыздың 20 жылдығы ЭКСПО-2017-нің ашылуына тұспа-тұс келмек. Шынын айтқанда, бұл Астананың жаңа орталығына ай-налады. Құрылыс алаңында жаңа а р х и т е к т у р а л ы қ ш е ш і м м е н инновациялық технологиялар жүзеге асырылады, – деді ашылу рәсімінде Елбасы.

Көрме кешенінің жалпы ау-даны 174 гектар екені белгілі . « А с т а н а Е Х Р О - 2 0 1 7 » ұ л т т ы қ к о м п а н и я с ы н ы ң б а с қ а р м а т ө р а ғ а с ы Т а л ғ а т

Е р м е г и я е в Елбасыны көрме кешені құрылысының кестесімен таныстырды. Оның айтуын-ш а , « А с т а н а Е Х Р О - 2 0 1 7 » к ө р м е к е ш е н і н ы с а н д а р ы н а

ақпараттық-коммуникациялық технологиялармен жабдықталған, модернизацияланған электроқамту жүйелерін енгізу жоспарлануда. Бұл өндіріс тиімділігін артты-

рып, экономикалық қауіпсіздікті күшейтеді. Сондай-ақ, электроэ-нергияны баламалы қуат көздерінен де, қалалық электро-тораптардан да тартуға мүмкіндік береді. Кестеге

сәйкес, басты құрылыс-монтаж жұмыстары 2014 жылдың мамыры мен 2016 жылдың желтоқсаны аралығында жүргізілмек.

Айта кеткен жөн, көрме кешенінің ішкі аумағына Қазақстанның ұлттық павильоны, халықаралық, тақырыптық және корпоративтік павильондар, сауда ойын-сауықтық н ы с а н д а р , қ ы з м е т к ө р с е т у мекемелері орналасатын болады. Көрмеден тыс аумаққа конференц-орталық, баспасөз орталығы, жабық қалашық, тұрғын үйлер мен қонақ үйлер салынады.

Халықаралық көрмелер тура-лы Конвенцияға сәйкес, шара 2017 жылы 10 маусымнан бастап 10 қыркүйекке дейін созылады. Оған әлемнің 100-ден астам елі қатысады. «ЕХРО-2017» көрмесін 5 миллионға жуық адам тамашалай-ды деп күтілуде.

Гүлмира ШАРХАНҚЫЗЫ

Бүгін Астананың даму барысы жайындағы дәстүрлі басқосуда жүздесіп отырмыз.

Уақыттың өзі дәлел – Сіздің тікелей басшылығыңызбен өтетін мұндай келелі кеңестердің елордамыздың б ү г і н і н б ү т і н д е п , е р т е ң і н айшықтаудағы маңызы қашанда зор.

Өткен кеңестен бергі аралықта атқарылған жұмыстың нәтижелері жаман емес. Ендеше, Өзіңізге осы жайында мәлім етіп, бар мәселенің түйінін тарқатып, талқылауға рұқсат етіңіз.

Елорданы одан әрі дамыту жөнінде дәстүрлі түрде Өзіңіз өткізетін жиын Астанаға сапа серпінін дарытып, тың мүмкіндіктерге жол ашатын ықпалды тетікке айналып отыр.

Бүгін кемеліне келіп, кемерін кер-ген елорда өз дамуындағы маңызды кезеңдегі өткеруде, мұның өзі осынау жиналыстардағы Өзіңіз берген өзекті тапсырмаларды жүзеге асыруға ұдайы көңіл бөлуіңіздің арқасында мүмкін болып отыр.

Сондықтан, Астананың есепті көрсеткіштері мен ұзақ мерзімді даму мұраттарын сөз етпес бұрын, Сіздің тапсырмаларыңыздың орындалу барысының жалпы өлшемдері туралы баяндағым келеді.

Тұтастай алғанда, 2008 жылдан бері

елорданы дамыту мәселелері бойын-ша 323 хаттамалық тапсырма бердіңіз. Олардың ішінде 243 тапсырма орын-далды, 80-і жүзеге асырылуда, оның 38-і Үкіметпен бірге қолға алынуда. Олардың орындалу барысы баянда-мада айтылатын болады.

Ең маңыздысы – осы кезеңде Өзіңіз алға қойған Астананы өзін-өзі қамти алатын кемел деңгейге біртіндеп жеткізу жөніндегі стратегиялық міндет жүзеге асты.

Бұған қала экономикасындағы елеулі жүйелік өзгерістер дәлел бола алады. Солардың ең негізгілеріне қысқаша тоқталайын.

Біріншіден, бүгін Астанада респуб-лика халқының 4,7%-ы ғана тұрады, жалпы ішкі өнімнің 9,4 %-ына дейін өндіріледі, мемлекет бюджеті кірісінің 12%-ы және елдің негізгі капиталына құйылатын бүкіл инвестицияның 9%-ы құралады.

Сонымен бірге, 2013 жыл ішінде қаланың ішкі өңірлік өнімінің көлемі 2,7 трлн теңгені құрап, сөйтіп, жан басына шаққандағы ІӨӨ көрсеткіші 23 мың АҚШ долларына жетті.

Екіншіден, тек 2013 жыл ішінде ғана қаланың өнеркәсіп өнімінің көлемі 6,7%-ға өсіп, 263,2 млрд теңгеге жетті. Сонымен қатар, 2007 жылға дейін өнеркәсіп өндірісінің өсімін негізінен құрылыс индустриясы кәсіпорындары қамтамасыз етсе, енді Индустриялық парк аумағындағы жобаларды жүзеге асыруға инвес-тиция тарту арқасында жоғары

технологиялық өндірістің үлесі 55%-ға дейін артты. Ал, жаңа өндірістік қуаттар іске қосылатынын ескерер болсақ, бұл көрсеткіш 2015 жылға таман 60 %-дық межеге жетпекші.

Үшіншіден, қазіргі кезде елорданың экономикалық негізін шамамен жалпы өңірлік өнімнің 60%-ын алатын шағын және орта бизнес секторы құрайды. Тұтастай алғанда, қызмет көрсету саласында 316 мың адам немесе экономикалық тұрғыдан белсенді қала тұрғындарының 77%-ы жұмыс істейді, мұнда жыл сайын 75%-дан аса жаңа жұмыс орны ашылады.

Соның нәтижесінде, кірістердің жалпы құрылымында жеке табыстың едәуір өскендігі байқалады. Егер олар соңғы жылдар ішінде 25 %-ды құраса, 2013 жылы 45 %-ға дейін өскен.

Сонымен бірге трансферттер мен кредиттердің үлесі кеми түскен.

Бұған қоса, мемлекеттік бюджетке құйылатын түсім жылына тұрақты түрде шамамен 20 %-ға ұлғаяды. Бес жыл ішінде түсім 2 есе өсіп, 2013 жылы 610 млрд теңгеден асты.

Сонымен қатар инвестициялардың жалпы ауқымындағы мемлекеттік қаражаттың үлесі азайды. Егер 1998 жылы бюджеттің үлесіне 62 % тисе, 2013 жылы ол 38 %-ға дейін азайды.

Осылайша келесі жылдан бастап республикалық бюджетке – 7,5 млрд теңге, ал 2016 жылы 17,3 млрд теңге көлеміндегі қаржы қаражатын алу басталады.

Яғни, Астана республикалық бюд-жет донорына айналған төрт өңір қатарына қосылады.

Қысқа шалым уақыт ішіндегі осы бір ғаламат экономикалық даму қарқыны – Сіздің жігерлі саяси шешіміңіздің жарқын көрінісі әрі оны жүзеге асырудың заңды нәтижесі.

Бүгіндері қаладағы белсенді шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің саны 56 мыңнан асады, бұл – өткен жылмен салыстырғанда 17%-ға артық деген сөз.

Қазіргі шақта қалалық бюд-жетке түсетін салық түсімдерінің 67%-ы шағын және орта бизнестің үлесіне тиіп отыр. Өткен жылдың қорытындысы бойынша олар өндірген өнім көлемі 1 трлн 200 млрд теңгеге жетті. Шағын және орта бизнес са-ласында істейтін әр адамға шаққанда өндірілген өнім көлемі жөнінен Аста-на өзге өңірлермен салыстырғанда 1-орын иеленіп, 6,3 млн теңгеге жеткен, бұл көрсеткіш республика бойынша орташа есеппен 3,4 млн теңге шамасында.

Қазір Астана аса берік әлеуетке ие, ол ынталандыру шараларын жан-дандыру арқасында жыл сайын арта түсуде.

«Бизнестің жол картасы – 2020» мемлекеттік бағдарламасының ая-сында 2013 жылы 6 мыңнан аса кәсіпкер нақты көмек алды. Жалпы мөлшері 61,3 млрд теңгенің 298 жо-басы мақұлданды.

Сондай-ақ, әкімшілік кедергілерді азайта отырып, Сіздің тапсыруыңыз бойынша коммуналдық меншіктің шаруашылық жүргізуші субъектілерін жекешелендіру жөніндегі жұмыстар қолға алынды.

Заманауи сауда-логистика кешенін жасау жөніндегі тапсырмаңызды бөле-жара айтқым келеді.

Біз екі ірі инвестициялық жобаны қарастырдық, олардың әрқайсысы гипермаркеті, қоймажайлары мен азық-түлік базары бар көп бейінді логистика орталығын қамтиды.

(Жалғасы 4-бетте)



(Басы 3- бетте)Жалпы көлемі 276 млн АҚШ дол-

ларына татитын солардың бірі жүзеге асырыла бастады және ол 2017 жылға таман бітеді. Екіншісі жобалау саты-сында тұр.

Қала экономикасының келесі басым бағыттарының бірі – инновациялық индустрияландыру.

Бұл міндетті жүзеге асыруда Сіздің бастамаңызбен құрылып, бүгінде қарымды қызмет істеп тұрған Индустриялық парк басты рөл атқарады, мұнда инвесторлардың толыққанды жұмыс істеуіне арналған барлық техникалық жағдай бар.

Бүгінгі таңда оның аумағында жалпы инвестиция мөлшері 180 млрд теңге болатын 49 жоба жүзеге асырылып, парктің қаделі алаңының 90%-ын иеленуде. 19 жоба жемісті жұмыс істеуде, бір кәсіпорын биылғы наурызда іске қосылды және 4 кәсіпорынды 2014 жылдың аяғына дейін іске қосу жоспарланып отыр. Қалған 25 жоба құрылысын жүргізу және жер телімін ресімдеу сатысында тұр.

Тұтастай алғанда, Индустриялық парктің мәлімделген жобаларының барлығы 2016 жылдың аяғына дейін өндіріске кіріседі. Сол арқылы елор-да нақты көрсеткіштері мен елеулі әлеуметтік-экономикалық тиімділікке қол жеткізеді. Мәселен, 2017 жылға таман:

– И н д у с т р и я л ы қ п а р к кәсіпорындары шығарған өнімдер мөлшері жыл сайын шамамен 300 млрд теңгеге жетеді;

– 7,5 мыңнан аса жаңа жұмыс орны ашылады;

– мемлекеттік қазынаға құйылатын салық түсімдерінің мөлшері төрт есе өсіп, шамамен 70 млрд теңгеге жетеді.

О с ы ж ы л і ш і н д е - а қ С і з д і ң тапсыруыңыз бойынша Екінші Индустриялық парктің ТЭН-і жаса-лып бітіп, оның 433 га аумақта 40-қа тарта жаңа кәсіпорын құрылады, олар келешекте инновациялық, ғылыми қамтымдылық пен экономикалық тиімділік өлшемдеріне сайма-сай жұмыс істейді.

Сайып келгенде, елорданың и н д у с т р и я л ы қ - и н н о в а ц и я л ы қ ендігін кеңейту ісі инвестициялық б е л с е н д і л і к т і ж а н д а н д ы р а -ды. Тек 2014 жылдың бірінші тоқсанының қорытындысы бой-ынша, 2013 жылдың осы кезеңімен салыстырғанда, инвестициялық мөлшері 8,2%-ға ұлғайып, 70,2 млрд теңгеге жетті.

Қ ұ р ы л ы с с е к т о р ы б і з д е г і

ж о ғ а р ы қ а р қ ы н ы т ұ р а қ т ы сақталған стратегиялық басым бағыттарымыздың бірі болып қала береді. Жыл сайын қала бір миллион шаршы метрден аса тұрғынжайды пайдалануға береді, ал 2013 жылдың қорытындысы бойынша елордада 1 млн 100 мың шаршы метр тұрғын үй қатарға қосылды. Соның ішінде, біз биыл аяқтағалы отырған Мемлекеттік тұрғын үй құрылысы бағдарламасы бойынша да баспана берілді.

«Қолжетімді баспана – 2020» бағдарламасы бойынша 2013 жылы үш тұрғын үй кешенінің құрылысы аяқталды. Қазіргі кезде 4 мыңнан аса пәтері бар 11 көп қабатты тұрғын үй кешені салынуда. Биыл сол

тұрғын кешендерінің 8-ін тапсыру жоспарланған. Тағы 3 көп пәтерлі тұрғын үй 2015 жылы пайдалануға беріледі.

Нақты кезеңдегі Өзіңіз белгілеген басты міндеттердің бірі – іске қосылатын құрылыс нысандарының сапасын жақсарту. Осыған орай, біз сапалы құрылыс материалдарын қолдануға да, адамдардың алаңсыз тұруына қолайлы жағдай жасауға да қатысты талаптарға өзгерістер енгіздік.

Тұтастай алғанда, қазір қаладағы құрылыс жұмыстары Бас жоспар аясында Өзіңіз бекіткен бес перспек-тивалы бағытта жүргізілуде. Олар жөнінде Сізге алдын ала стендтерде баяндалды.

Жаңа аудандар құрылысын белсене жүргізумен қатар, Ескі және апатты жағдайдағы үйлерді ысырып тас-тау бағдарламасы аясында ескірген тұрғын үй қорын жаңарту жөнінде байыпты жұмыстар жүргізілуде. Бұл бағдарламаның өлшемдері жайында бұрын Өзіңізге баяндалған. Тек айтайын дегенім, бұл жоба елімізде қаражатты республикалық бюджетке толық қайтару шартымен нарықтық негізде тұңғыш рет жүзеге асырылып отыр.

Сонымен қатар, әлеуметтік нысан-дар құрылысына Сіз ерекше назар аударып келесіз.

Сіз, құрметті Нұрсұлтан Әбішұлы, жаңа нысандар салу арқылы 2020 жылға дейін елорданы балалар мекемелерімен 100% қамтамасыз ету міндетін қойдыңыз. Мәселен, 2013 жылы 1880 орындық 8 балабақшаның құрылысы аяқталды. Қазіргі кезде қалада 17 балабақшаның құрылысы жалғасуда және тағы 3 мектепке дейінгі мекеменің құрылысы баста-лады. Тұтастай алғанда, 2020 жылы Астанада 100-ге тарта балабақша салу жоспарлануда.

Е н д і , ж а л п ы б і л і м б е р у мекемелеріндегі орын тапшылығы жайына келейік. Бұл проблемада соңғы екі жылда қарқынды ішкі ми-грация салдарынан пайда болған үш ауысымдық оқытуды жою туралы нақты тапсырмаңызға орай шешімін

табуда. Мәселен, 5 қала мектебі үш ауысым тәртібімен жұмыс істеді.

Оның оңтайлы шешімін табу үшін 2013 жылы 3 орта мектеп пайдалануға берілді, ал биыл тағы 9 мектепті тап-сыру жоспарлануда.

Соның нәтижесінде, қалада үш ауысыммен жұмыс істейтін бір мек-теп қана қалады. Аталған мәселе келесі оқу жылында тағы 3 мектепті тапсырғанда түбегейлі шешілмек.

Б ұ л с а л а ғ а С і з д і ң т і к е л е й қатысуыңызбен шетелдік инвести-ция тартылды. Мемлекетаралық келісімдердің негізінде қазіргі кезде Біріккен Араб Эмираттары үкіметі мен Катар мемлекеттерінің атынан салынатын мектептер құрылысына арналған жер телімдері бөлінді. Қазір

олардың ТЭН-і жасалуда. Сізге тапсырған экономика жүгін

арқалайтын маңызы зор міндеттердің бірі қала зәрулік көріп отырған техникалық мамандықтар базасын нығайту болып табылады. Әңгіме кәсіби-техникалық колледждердің құрылысы туралы өрбіп отыр. Мәселен, биыл құрылыс бейімі бо-йынша 800 орындық бір колледж іске қосылып, энергетика саласының мамандарын оқытатын 800 орындық тағы бір оқу орны салына бастайды.

Денсаулық сақтау нысандарына қатысты айтсақ, бұл салада, ең ал-дымен, емханалардағы жүктемені азайтуға бар күш-жігер жұмсалуда. 2012-2013 жылдары екі аурухана мен екі емхана тапсырылды. 2014 жылдың екінші жартысында Сол жағалауда 500 келгіншіге арналған АЕК-ті, сондай-ақ Ильинка кенті мен Досмұхамедов көшесі бойында 2 емхананы пайдалануға берген соң елордалық емханалар буыны қалыпты режиммен жұмыс істейтін болады.

Тұтастай алғанда, 2016 жылы елордада қала үшін қажетті тағы 3 мамандандырылған денсаулық сақтау мекемесі бой көтереді, қазір олардың құрылысы қарқынды жүріп жатыр.

Құрылыс секторының келесі ба-сым бағыты Сіздің тапсырмаңыз бойынша құрылып жатқан елорда төңірегіндегі азық-түлік белдемін дамытудың қарышты қарқынымен

тығыз байланысты. Жобаларды жүзеге асыру жайына көшпес бұрын, айтқым келетіні: соңғы екі жылдың ішінде жақын маңдағы аудандардан жеткеру көрсеткіші екі есеге, 17-ден 35 %-ға дейін өскендігі еді. Бұл көрсеткіш одан әрі өсе түсуге бейім тұрақты үрдіске ие.

Осыған орай елордада көкөніс қоймалары мен жылыжайлар желісін салудың өзектілігі арта түсті. Олардың жай-ахуалы мынадай:

Көкөніс қоймасы бойынша. Қазір қалаға 60 мың тонна көлемінде көкөніс сақтау қажет. Өткен жылы үш нысан салу арқылы біз 22 мың тонна көрсеткішке жеттік. Биыл жалпы қуаты 11 мың тонна үш көкөніс қоймасын іске қосу жоспарланған. 13 мың тонна өнім сақтауға арналған тағы үш көкөніс қоймасы салынады. 2016 жылға қарай 32 мың тонналық қосымша 6 көкөніс қоймасын салғаннан кейін қала мұқтаждығы толықтай өтеледі.

Жылыжайлар бойынша. Маусым аралығында жылыжай өнімдеріне қала мұқтаждығы 8 мың тоннаны құрайды. Бүгінгі таңда қуаттылығы жылына 2,5 мың тонна өндіруге жететін 2 жылыжай жұмыс істеуде, жалпы қуаттылығы жылына 6,9 мың тонна көкөніс өндіретін 3 жылыжай салынып жатыр, олар 2015 жылы пайдалануға беріліп, соның нәтижесінде қала жылыжай өнімдерімен толықтай қамтамасыз етіледі.

Құрылыс жайын түйіндей келе, әрқайсысы Өзіңіздің айырықша бақылауыңызда тұрған айшықты ны-сандар құрылысының барысы туралы хабардар еткім келеді. Мәселен, биыл:

кітапханасы;

Тарих музейі;

ғылыми-білім беру кешенінің екінші бөлігі;

медицина орталығы;

қонақүй-әкімшілік кешендері;

ғимараты. 2016 жылы:

тұрғын үй кешені;

орталық;

кешені пайдалануға беріледі. Ал, 2017 жылы:

орталығын;

жоспарланған.

Қ а л а н ы о д а н ә р і д а м ы т у

қамту ісіне басымдық беріліп отыр. Бұл жұмыста қаланың тұрақты өсуіне арналған энергоресурстардың стратегиялық қорын құруға баса на-зар аударылуда. Осы салада мынадай шаралар қолға алынды.

Біріншіден, жалпы ұзындығы 18 шақырым магистралды жылу желілерін қайта жөндеу жұмысы ж ү р г і з і л у д е , б ұ л ж е л і л е р д і ң

орталықтандырылған жылу жүйесіне жаңа тұтынушылардың қосылуына мүмкіндік береді.

Екіншіден, жұмыс істеп тұрған ТМ-7, ТМ-2, ТМ-18 магистралды жылу жүйелері қайта жөндеуден өткізілді.

Үшіншіден, келесі жылы ұзындығы 21,5 шақырым 5-тармақты жылу магистралының құрылысы баста-лады, бұл желі қаланың солтүстік-батыс, оңтүстік-батыс аудандары

жылумен қамтамасыз етеді, сонымен бірге 2- ЖЭО-дан «Мыңжылдық» аллеясы маңына, қаланың сол жағалауына жылу тарту үшін ұзындығы 28 шақырымдық 4-тармақ желісінің де құрылысы қолға алынады.

2 0 1 3 ж ы л ы і с к е қ о с ы л ғ а н қуаттылығы 220 кВ ВЛ шеңбері э н е р г е т и к а л ы қ қ а у і п с і з д і к т і қамтамасыз етіп қана қоймай,

берілген құрылыс алаңы мен көрме өткізудің ауданына электр қуатын жеткеру мәселесін шешеді.

Жалпы жүктеме 580 МВт болып тұрғанда, ол қалаға қосымша 122 МВт шамасында электр қуатын жеткеруге мүмкіндік беріп тұр. 2014 жылы «Шеңбердің» 2-кезегінің құрылысы аяқталады. Оған арналған 220/110 кВ «Шығыс» шағын стансасы ор-натылып, ұзындығы 20 шақырымнан асатын электр желісі 2-ЖЭО-ға тартылады.

Сіздің тапсырмаңызға сәйкес энер-гияны үнемдеу технологияларын енгізу жайынан хабардар еткім келеді.

Аталған кезеңде қалада Энергия-ны үнемдеудің 2013-2015 жылдарға арналған Кешенді жоспары іске асырылуда.

Осыған орай шаһардың бюджеттік сала нысандары 100 пайыз энергоре-сурстарды есептеу құрылғыларымен жабдықталған. Бұған қоса, келесі жылыту маусымына дейін көп пәтерлі тұрғын үйлердің барлығына жылу энергиясын есептеу құрылғылары орнатылады.

Жалпы алғанда, Кешенді жоспарды іске асыру ісі 2015 жылы:

- жылына 78 млн киловатт сағатына электр қуатын ;

- жылына 170 мың гекакаллория жылу энергиясын;

- 48 мың тонна шартты жағар май-


ды едәуір мөлшерде үнемдеуге;- А т м о с ф е р а ғ а б у г а з д а р ы

эмиссиясының таралуын жылына СО2 145 тоннаға дейін тойтаруға мүмкіндік береді.

!Елорданы көгалдандыру мәселесіне

үлкен көңіл бөліп келесіз. Сондықтан, бұл бағытта атқарылған істер мен жоспарларға тоқталсам деймін.

2013 жылы 32 мың ағаш пен б ұ т а қ т а р о т ы р ғ ы з ы л д ы . 2 0 1 4 жылғы жоспарымызда егілген жа-сыл желектерді күтіп-баптаумен қатар қосымша тағы 16 мың ағаш отырғызамыз. Бұған қоса, өзіңіз білетіндей, жыл сайын 10 млн гүл егеміз.

С а я б а қ б е л д е м і б о й ы н ш а тапсырмаларыңызға қатысты ай-тарым, 2013 жылы жалпы аумағы 6 га жерге 12 гүлзар құрылып, қайта жөнделді. Осы жылы тағы 13 гүлзар мен 2 саябақ жасалып, жөнделеді.

Ағымдағы жылы Орталық қалалық саябақты қайта жөндеу жұмыстарын аяқтауды жоспарлап отырмыз.

Сондай-ақ биыл Есіл өзенін жағалай 190 гектар аумақты алатын Саябақ құрылысын тәмамдаймыз. Ол жерде қажетті инженерлік инфрақұрылымды салумен бірге 15 мыңнан аса ағаш отырғызылады.

Сулы-нулы «Нұржол» бульварын қайта жөндеу жөніндегі ауқымды сәулеттік жобаны ерекше атап өткім келеді. Ол жұмыс биыл толығымен аяқталып, сол жағалаудың әкімшілік бөлігіне айрықша ажар дарытып, өң бітіреді.

Ботаникалық саябақ құрылысы бойынша айтарым, бұл нысан Бас жоспарға сәйкес әкімшілік орталықтан оңтүстікке қарай, шығыс жағынан Олимпиада орталығымен тұтасатын аумақта орналасады. Қазіргі таңда жобаның жан-жақты ойластырылған тұжырымдамасы мен ТЭН-і дайын болды.

Ағымдағы жылы белгіленген аумақ шекараларын сатылап жоспар-

лау, инженерлік инфрақұрылымды жайғастыру, аумақты көгалдандыру жұмыстары жүргізіледі.

Бұл бөлімді қорытындылай келе, қала аулаларын абаттандыру ба-рысымен таныстырғым келеді. Тұтастай алғанда, осыдан төрт жыл бұрын Сіздің тапсырмаңыз бойынша басталған қалалық бағдарламаны жүзеге асырудамыз. Осы кезеңде 728 аула, соның ішінде былтыр 408 аула жөндеуден өтті. Осылайша біз аулаларды абаттандырудың негізгі мақсаттарын орындаудамыз.

Алайда, аса қажеттілігін, сондай-ақ, аула жабдықтарының уақыт өте тозатынын, соған сәйкес жөндеуді қажет ететінін ескере отырып, бұл қалалық бағдарламаны биыл да жалғастыра береміз. Осы жылы 111 ауланы кешенді түрде абаттандыру жоспарлануда.

Өткен жиналыстарда Астананың даму болашағын сөз ете отырып, Сіз: «елорданың одан әрі өркендеуі көлік жүйесінің дамуы мен тиімді логисти-касыз мүмкін емес екендігін» нақты айқындап бердіңіз. Сондықтан бүгінгі күні жаңа стратегиялық деңгейге ауысып отырған жол-көлік саласы – қала әкімдігі қызметінің ең маңызды бағыттарының бірі болып отыр.

Өзіңізге белгілі, біз бұрынғы жылда-ры инфрақұрылымды қамтамасыз ету, көлік қозғалысын бір жүйеге келтіріп, автобус парктерінің жұмысын реттеу мәселелеріне көп күш жұмсадық.

Осы жылдан бастап қоғамдық көлік қозғалысын жетілдіруге баса көңіл бөлінуде. Әйтпесе, қазір күн сайынғы жолаушылар тасымалы 750 мың адамға дейін жетіп отыр. Осыған байланысты қаладағы көлік түйткілдерін ушықтырмай, бірқатар жүйелі жобалар жүзеге асырылуда.

Бірінші кезектегі міндет – жылжы-малы құрамды түбегейлі жаңартып, толықтыру. Қазір паркте 900 авто-бусы бар, 350 автобус жетіспейді. Біз осы жетіспеушіліктің орнын

биыл 350 жаңа автобус сатып алып, толықтыратын боламыз.

Қалаға жаңа автобустар са-тып алу инфрақұрылым базасын қажет ететіні де белгілі. Біздің екі жаңа коммуналдық автобус паркі құрылысын жоспарлап отырғанымыз да сондықтан. Бірінші жоба бойынша қазірдің өзінде жобалау-сметалық құжаттары әзірленіп, Индустриялық парк аумағында көлемі 8,5 га жер телімі бөлінді. Құрылыс жұмыстары осы жылы мамыр айында басталып, қазан айында аяқталмақ. Ал екінші жоба 2014 жылдың екінші жартысын-да жүзеге асырыла бастайды.

Сонымен бірге, біз біртіндеп, і р і л е н д і р у ж о л ы м е н а в т о б у с кәсіпорнының санын қысқартудамыз. 2017 жылға қарай автобус паркінің санын сегізден төртке дейін екі есе азайту жоспарлануда. Ол жолау-шылар тасымалын басқару жүйесін орталықтандыруға мүмкіндік береді.

Қала өсіп, ірге кеңейтіп келеді. Соған сәйкес қатынас желілеріне қойылатын талаптары да өзгеруде. Сондықтан қалада жаңа технологи-яларды қолдану арқылы бір мезгілде көлік тасқынын саралап, реттеуге мүмкіндік беретін қоғамдық көліктің жаңа маршруттық желісі енгізілуде. Сол үшін өткен жылы осы салада

маманданған «Типса» еуропалық компаниясы шақырылды. Қазіргі кезде Астана қаласында жаңа көлік бағдары желісін әзірлеу жұмысының бірінші кезеңі аяқталды. Ол бойынша қала тұрғындарына ыңғайлы болатын-дай, жолаушылар тасымалы желісінің маршрут саны тиісінше 50-ден 76-ға дейін ұлғайтылады.

Сіздің тапсырмаңызға сәйкес, бұған дейін баяндалғандай, қалада жаңа көлік түрі – тез жүретін автобус-тар (БРТ) алынады.

Жоғарыда айтылған міндеттер «Интеллектуалды көлік жүйесі (ITS)» кешенді жобасында толық көрініс табады. Сондай-ақ, бұл жоба да бұрын Өзіңізге таныстырылған болатын.

Көлік жобасы тақырыбын одан әрі жалғастырсақ, қазір Сіз тапсырған мемлекеттік-жекеменшік әріптестігі (МЖС) нұсқасына сай үш ірі инфрақұрылымдық жоба бойын-ша қарқынды жұмыстар жүргізіліп жатқанын атап айтқан жөн. Олар:

- жаңа темір жол вокзалының құрылысы. Бүгінгі күні қаржыландыру жөнінде барлық ұйымдастыру мәселелері шешіліп, мердігерлік келісім шарты жасалып, техниканы жұмылдыру мен құрылыс аумағын әзірлеу жұмыстары басталды;

- қалааралық көлік қатынасын қамтамасыз ететін екі автовокзалдың қ ұ р ы л ы с ы . Қ а з і р г і у а қ ы т т а т е х н и к а л ы қ - э к о н о м и к а л ы қ н е г і з д е м е л е р ә з і р л е н у д е , о л бекітілгеннен кейін жобалар жақын кезеңдегі концессияға берілуге ұсынылған нысандар тізбесіне енгізіледі.

Қазір жер телімдері бөлініп берілді. Құрылысты 2015 жылдың І тоқсанында аяқтау жоспарлануда. Концессионерді анықтауға байланыс-ты конкурс өткізудің қорытындысы бойынша, сондай-ақ, жобалық-сметалық құжаттамалар жобасын дайындауға байланысты тапсыру мерзімінде өзгерістер болуы мүмкін.

С ө з і м д і қ о р ы т ы н д ы л а й келе, жол құрылысы мен көлік инфрақұрылымына тағы да тоқталғым келеді. Соңғы жылдары елордада жол

салу мен жол жөндеу жұмыстары бір қалыпты жүргізілуде. Бұл жерде біздің күшіміз бірінші кезекте басты көшелердегі жүктемелерді азайтуға бағытталған.

Өзіңізге белгілі, бұл жұмыстар жалпы ұзындығы 35 шақырым бола-тын Шағын айналма жол құрылысы аясында жүргізілуде. Бүгінгі таңда оның 20 шақырымы салынып бітті. Онда 18 жолайрығы, өтпе жолдар мен көпірлер бар. Жоба жүзеге асырыла бастағаннан бері сегіз көлік үймереттері пайдалануға берілді.

Ә с і р е с е , ө т к е н ж ы л ғ ы е ң маңызды уақиғаның бірі – Бей-с е к о в а к ө ш е с і н і ң б о й ы н д а Қорғалжын тас жолынан Сейфул-лин көшесіне дейін, соның ішінде Есіл өзеніндегі жаңа көпір арқылы автокөлік жүрісін қамтамасыз ету болды. Бұл Сарыарқа мен Тұран даңғылдарындағы көлік тасқынын едәуір жеңілдетті.

Шағын айналма жолқұрылысын 2 0 1 6 ж ы л ы т о л ы қ а я қ т а у жоспарланған. Ол біткен кезде 20 мыңға тарта көлік орталыққа кірмей, қаланы айналып өтетін болады.

Көпірлер мен жолайрықтарына қ а т ы с т ы а й т а р б о л с а қ , 2 0 1 3 жылы Сарыарқа даңғылындағы Есіл өзеніне салынған К-2 көпірі жөндеуден өткізілді. Биыл тағы да екі көпірді жөндеу жоспар-лануда. Сондай-ақ, жаңа көлік күрежолдарын салып, жолдарды кеңейту, оңға бұрылып кететін жолдарды көбейту көзделуде. Ағымдағы жылы 120 шақырым жол салып, жөндеу жоспарланған.

Жоғарыда баяндалғандарды қ о р ы т ы н д ы л а й к е л е , е л о р д а құрылысының алғашқы күнінен бастап Өзіңіз қалыптастырған және үнемі қолдап келе жатқан Астана өмірінің барлық саласында қарқынды ілгерілеу бар. Қазір осы аталған бағыттардың қай-қайсысын да біз басымдыққа және оны жүзеге асырудың нақты жоспарына ие болғанымызды айтқым келеді.

Таяу келешекте біздің барлық жұмысымыз алда тұрған «ЕХРО-2017» халықаралық көрмесіне бағытталатын болады. Бұған д е й і н б а я н д а л ғ а н ы н д а й , о л инфрақұрылымды дамытудан ба-стап инновациялық технология-ны енгізуге дейінгі қала тірлігінің барлық саласын қамтиды.

С і з д і ң б и ы л ғ ы х а л ы қ қ а а р н а ғ а н Ж о л д а у ы ң ы з д а а т а п к ө р с е т і л г е н і н д е й , А с т а н а ғ а стратегиялық мән беріліп, одан әрі тұрақты өркендеуін қамтамасыз ету үшін ауқымды жұмыстар атқару міндеті тұр.

Түптеп келгенде, осы маңызды міндеттерді уақтылы әрі сапалы орындау үшін қала бар күшін сала-тын болады.



Астана – мәдениет пен өнердің ай-шығы. Астана – барлық қазақстан-дық тардың үлгі тұтар шаһары. Астана – руханияттың ордасы.

Әр күн сайын өтіп жатқан мәдени шаралар елордалықтардың көз қуаны шына айналуда. Сахна тағы лы-мын қалаға табан тіреген қай қонақ та сезініп қайтады. Өйткені, теат-рлардан басқа да өнер ұжымдарының, ойын-сауық орталықтарының ду-манды күндері жиілеп келеді. Мұндай дәстүрдің қалыптасуына мәдени нысандардың қатары артуы да сеп тесті деп ойлаймын. Мәселен, Бей біт шілік және келісім сарайы, «Қазақстан» орталық концерт залы, «Тәуелсіздік» сарайы... төрлері көрер меннен босамайтын орындар

екені рас. Былтыр ғана пайдалануға берілген

«Астана Опера» театрының әлемде айтарлықтай орны бар. Мұндағы өнер ұжымының қойылымдары ше, кім-кімнің де ықыласын оятып, қошеметіне бөленеріне сенімдімін. Басқа да ірге қалаған нысандар көп ұзамай өнер мен мәдениетті, руха-ниятты жандандыра түсері тағы сөзсіз.

Астана басшылығының өнер мен мәдениетке деген қамқорлығы да ауыз толтырып айтарлықтай. Бұл сөзіме елордалық театр жетекшілерінің жақында ғана Еуропа елдеріне сапары дәлел болады. Біз батысқа сапар ба-рысында көп нәрсені көңілге түйдік. Олардан артық тұстарымыз да

жетерлік, кемшіліктеріміз де бар екеніне көз жеткіздік. Яғни, олардың бізден, б іздің олардан үйренер үрдістеріміз көп екен. Осы ойды жүзеге асырмақ ниетпен Миландағы әріптестеріммен – Қуыршақ теа-трымен шығармашылық байланыс және ынтымақтастық жөніндегі к е л і с і м г е қ ол же т к і з г е н і м і з д і мақтанышпен айтамын. Осындай ілгері қадамдарымыз жиілей бер-се, алар асуымыз бен белесіміз де арта береді. Әлем мәдениетімен иық тіресер күн де таяу.

Тоғжан ХАСАНҒАЛИЕВА, Қуыршақ театрының

директоры

Дәл осы мәселеге Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев ерекше маңыз беретінін білеміз. Жыл сайын қала активімен өткізетін

жиын да осы жағдайға байланы-сты тапсырмалар береді. Осы ретте қала басшылығы бала-бақша және мектеп құры лыс та-рын жүргізуді басымды бағыт ретінде ұстанып отырғаны байқалады. Мәселен, былтырғы

жылдың өзінде 8 балабақша пай -да лануға берілген екен. Ал, қазіргі таңда 17 балабақшаның құрылыс жұмыстары жүргізіліп жатыр.

Тағы да 3 мектепке дейінгі мекеме құрылысы бас тал мақ.

Ал, енді мектеп мәселесін ай-татын болсақ, соңғы мәліметтер бойынша бүгінде елордамызда 95 мыңға жуық оқушы бар. Олар 83 жалпы білім беретін мектептерде

білім алып жүр. Қала бойынша бірнеше жыл бұрын мектепте орын жетіспеушілік проблемасы болғанын жоққа шығара алмай-мыз. Мемлекет басшысы осы орайда мектептерде үш ауы сым-дық оқытуды қысқарту жөнінде нақты тапсырма жүк те ген бо-латын. Бүгінде қала бойынша бұл мәселе де шеші мін тауып келе жатқандай. Мәсе лен, өткен жылы қалада 3 мек теп пайдалануға берілсе, биыл жазда 9 мектеп құрылысы аяқ та ла тын болыпты. Ал, келесі жылы тағы да 3 мектеп салын бақ. Осы нысандардың бәрі жүзеге асқанда Астанада үш ауы-сым дық оқыту проблемасы тұтас-тай шешілмек.

Түптеп айтқанда, елордамызда балабақшалар мен мектептер құрылысы қарқынды жүргізілуде. Бұл өте құптарлық әрі қуанарлық жағдай дер едім.

Оспан СҮЛЕЙМЕНОВ, ҚР білім беру ісінің үздігі, «Құрмет» орденінің иегері

Қала тұрғындарының тіршілік ортасына қолайлы жағдайлар ж а с а уд а б і р т а л а й ш а р у а атқарылуда. Жаңа астананы жа-сыл желекке орап, көркін артты-ру мәселелері үнемі қала әкімінің назарында ұстау ы маңызды мәселенің шеші міне әсер ететіні анық.

М е н – е л о р д а н ы ң А л м а т ы а у д а н ы н ы ң тұрғынымын. Сүйікті қала мызда, өз ауданымда болып жатқан жаңа-лық тарға құлағымды т ү р і п ж ү р е м і н . Әсіресе, көгалдандыру м ә с е л е л е р і н е ж а қ с ы қанықпын. Отыр ғы зыл-ған әрбір талдың, гүлдің бір шоғы қаламыздың «өкпесі» әрі қала тұрғындарының денсаулығына мол пайдасы барын түсінемін. Білуімше, ауданымыздағы аулалардың ұзын саны 560-тан аса-ды. Олардың дені жыл сайын абат-тандырылып, өз кезе гі мен жеңіл-желпі жөндеу жүр гі зіліп тұрады.

Бақтар мен са ябақтардың көркін ендіріп, абаттандырылған сайын бос уақытымыз бен дема-

лысымызды сонда өткізуге тыры-самыз. Өткен жылдың ішінде кіші сәулет нысандары орнатылып, желегі майысқан, гүлі жайнаған 8 шағын бақ пайдалануға берілді. Бүгінгі таңда ауданда 500 гек-тарды құрайтын 35 шағын бақ пен 5 саябақ бар. Осы көктемде 20 мың шаршы метрден аса аумақта

гүлзарлар бапталып, 61 мың шаршы метрден аса аумаққа гүл отырғызу көзделіп отыр екен.

Демек, көрікті көшелер мен жанға сая бақтарымыз қала тұрғындарын қуантып, жақсы дема лыстың лайық ты орнына айналады.

Сейсен БЕКБАЕВ, Алматы ауданының тұрғыны

Астана тұрғындарының қатары жыл өткен сайын қарқын дап өсіп отыр. Осыған орай, ба-лаларды балабақша және мектеппен қамту да қала тіршілігінің өзекті мәселесіне айналған.



-

-

Жоба авторы Дариға Назар-баева форум жұмысын ашық деп жариялаған соң, Мемлекеттік хатшы Әділбек Жақсыбеков Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың форум қатысушыларына жолдаған құттықтау сөзін оқып берді. «ХІІ Еуразиялық медиа форум қатысушылары мен қонақтарын форумның ашылуы-мен шын жүректен құттықтаймын. Осы жылдардың ішінде форум халықаралық деңгейде танымал бол-ды. Ол қарқынды түрде өзгеріске ұшырап жатқан әлемнің өзекті мәселелерін талқылайтын және жаңа әдіс-тәсілдерді туындататын алаңға айналды. Форум жұмысының 12 жылы ішінде оған әлемнің 60 елінен 5 мыңнан астам саясаткер мен сарапшы, журналистер мен қоғам қайраткерлері қатысты. Оның жұмысы туралы 500-ден астам қазақстандық және шетел бұқаралық ақпарат құралдары ақпарат таратады. Осы жылы Еуразиялық экономикалық одақ құру ұсынысын ортаға салғаныма 20 жыл толып отыр. Медиа фо-рум өзін Еуразия халықтарының жан-жақты ынтымақтастығы мен бірлігінің бастамашысы ретінде көрсете білген Астанада өтіп жатқаны ерекше оқиға» делінген құттықтауда. Сондай-ақ, Мемлекет басшысы бізді тарихы тереңде жатқан ұлттық-мәдени байланыстар мен кең ауқымды іскер қатынастар ғана біріктіретінін жеткізген. «Бүгінгі күні Еуразиялық ықпалдасу үдерісі дамудың жаңа кезеңіне шығып отыр. Астанада 2014 жылдың мамырында Еуразиялық экономикалық одақ құру туралы тарихи келісімге қол қою жоспарлануда. Мемлекеттер мен континенттер арасындағы сенімді орнатудағы, ұлтаралық бейбітшілік

пен келісімді сақтап қалудағы Еуразиялық медиа форумның миссия-сын атап өткім келеді. Бүгінгі медиа форум күрделі халықаралық саяси жағдайдың орын алуы уақытында өтіп жатыр. Соңғы айлардағы оқиғалар этносаралық бейбітшілікті сақтаудың маңыздылығын көрсетті» дей келе, Елбасы бұл үдеріске Қазақстан бейбітшілік пен бірлікті сақтаудағы өз тәжірибесін негізге ала отырып, айтарлықтай үлес қосуда екенін ерек-ше атап өткен.

«Біздің елімізде 100-ден астам эт-нос өкілдері тұрып жатыр. Еліміздегі мызғымас құндылық пен мемлекеттік саясаттың басым бағыты болып та-былатын бейбітшілік пен келісімнің арқасында біз «Қазақстан-2030» стратегиясын мерзімінен бұрын орындадық. Бүгінгі күні елімізде Қазақстанның 2050 жылға дейінгі даму стратегиясы іске асырылуда» делінген Н.Назарбаевтың құттықтау сөзінде.

Президенттің айтуынша, ұлтаралық және конфессия аралық келісімді нығайту, бейбітшілік, бірлік пен тұрақтылық оның басты бағыттары болып табылады. Мәселен, 2015 жыл Қазақстан халқы Ассамблеясының жылы болып жарияланды. Астанада Қазақстан халқы форумы өтеді. Со-нымен қатар, 2015 жылы Әлемдік және дәстүрлі дін көшбасшыларының 5-съезі өтеді деп жоспарлануда. «Ме-диа форум арасындағы конструктивтік диалог өзара түсіністік пен сенімді одан әрі нығайтуға үлес қосады деп ойлаймын» деп қорытындылайды Н.Назарбаев.

Екі күнге созылған басқосуда шығыс пен батыс арасындағы түйткілді мәселелер тереңнен қозғалды. «Бүгінгі медиа айдында

батыс ақпарат құралдары үстемдік құрады деген пікір бар. Мен мұнымен келіспеймін. Мен он екі жыл бойы осы жиынның басында жүрмін. Еуразиялық медиа форум әр елдің ақпарат айдынында ұстанған өзіндік саясаты мен көзқарасын ашық білдіруіне мол мүмкіндік туғызады» дейді форумының модераторы, белгілі журналист Риз Хан.

Алғашқы күні талқыға түскен тақырыптардың бірі – әлемдік д а ғ д а р ы с . А Қ Ш - т ы ң б ұ р ы н ғ ы к о н г р е с с м е н і Н ь ю т Г и н г р и ч , Израилдің экс-премьері, «Ацмаут» партиясының көшбасшысы Эхуд Барак, ТМД елдері институтының директоры Константин Затулин, Үндістанның бұрынғы Сыртқы істер министрі Раджив Сикри, НАТО-ның бас хатшысының бұрынғы орынбаса-ры Александро Минуто-Риццо және египеттік «Аль-Гумхурия» зерттеу орталығының директоры Самех Сейф әл-Язаль ғаламдық дағдарыстың себеп-салдарын, жаңа экономикалық тәртіп пен көшбасшы елдердің ішкі теке-тіресін жайып салды. Айта кеткен жөн, Ньют Гингрич Украинадағы жағдайға қатысты ойын ашық білдірді. Оның айтуынша, Ресейдің қаражаты мол, ол сондықтан да, экономикалық ойынды жалғастыра беруге қауқарлы және өзгенің экономикасына зиян келтіре де алады. «Мен уақыт өте барлығы қалпына келеді деп ойлаймын. Путин де Украина тәуелсіздігіне қатысты жағдайды түсінеді. Біз Украинадағы жағдайды реттеу үшін Ресейді де шектен тыс қыспаққа ала алмаймыз. Егер Эстонияда да осындай жағдай болса, оған басқаша әрекет жасалады. Екі тарап та жақсылап ойланғаны жөн. Кейін өкініп қалмас үшін әр қадамын абайлап басқан жөн» дейді АҚШ-тың бұрынғы конгрессмені. Ал, ресейлік журналист Владимир Познер «қырғи-қабақ соғыс» жайында сөз қозғалғанда, термин сөзді айтуда абай

болу керек екенін жеткізді. – « Қ ы р ғ и - қ а б а қ с о ғ ы с »

идеологияның нәтижесі. Ақыл мен парасаттылықтың бәсекесі жүріп жатқан уақытта медиа форумда осының шеңберінде әңгіме болғанын қалаймын, - дейді ол.

Бұл мәселеде пікірлер қайшылығы бірден байқалды. Біреулер Украина-ны жақтаса, енді бірі Ресей саясатын қолдайды. Теке-тіреске түскен екі елдің түпкі мақсаты туралы медиа форумға қатысушылар ойларын ашық білдірді.

Ж и ы н д а И р а н н ы ң я д р о л ы қ бағдарламасы ашық сұхбатқа арқау болды. Себебі, 2013 жылдың 23 қарашасында «алтылық» елдері бұл мәселе бойынша ортақ келісімге кел-ген болатын. Бірақ, екі ел арасындағы қырғи-қабақтық қайталана беруі мүмкін. Ал, әлем алдында екі елдің бейбітшілігін сақтау мәселесі өзекті. Иран Сыртқы істер министрінің кеңесшісі Сейед Мұхаммед Ка-зим Саджапур өз елінде ешқашан әскери мақсатта ядролық бағдарлама болмағанын және болмайтынын айтты. Жоғарыда айтылған бұрыс пікірлердің салдарынан Иранға санкциялар негізсіз салынған дейді ол. Спикерлердің бірі Иранның ядролық бағдарламасын бүкіләлемдік мәселе етіп көрсету дұрыс емес екендігін алға тартса, мәселенің саясиланып кеткеніне алаңдайтындар да бар.

Әлемдегі саяси жағдайлар жастың да, кәрінің де әлеуметтік желілердегі жиі талқыланатын тақырыптарына айналды. Әркім өзінің мүддесі үшін өзара пікірлесу алаңына келе алмай, керісінше, қоғамға іріткі тудыруда. Тілдік қорымызда жиі пайдаланып жүрген «Электронды вирус» ауруы-на қайтіп тосқауыл қоямыз?


Бұл ретте бұқаралық медианың жауапкершілігі туралы айтуға болады. Себебі, сәуір айында Украинадағы ахуалға қатысты өтірік, жалған ақпараттың ба-с ы м б ө л і г і о с ы ә л е у м е т т і к желі мен блог арқылы тарал-ды. Ұйымдастыру комитетінің төрайымы Дариға Назарбаева қазір әлеуметтік желілер арқылы жалған ақпарат тарату жиілеп отырғанын айта келе, қоғамды оның теріс ықпалынан қорғау қажет деп санайды. «Танымал әлеуметтік желілер көп жағдайда, әсіресе, дағдарыс кезінде пікір алмасу алаңынан бірін-бірі айып-тайтын және орынсыз байбалам салатын орынға айналып кетеді. Қоғам мұндай «электронды ви-рустан» қорғануды үйренуі тиіс. Тыйым салу емес, қорғану керек» дейді ол.

Аймақтардағы шиеленіскен саяси ахуалға баға бергендердің қатарында саясаттанушы Хар-в и М о р р и с , « Т р е н д н ь ю с » а г е н т т і г і н і ң а ғ а р е д а к т о р ы Клод Салхани, «Тудэс заман» газетінің шолушысы Саваш Генч, «Аль-Арабия» телеарнасының сарапшысы Базель Хадж Джасем болды.

«Еуразиялық интеграция Еуро-па елдеріндегі сүреңсіз жағдайды қайталамайды ма?» деген сауалға ЕврАЗЭС институтының бас директоры Владимир Лепехин, саясаттанушылар Тофик Аббасов пен Сергей Шакарняц, «Ана-долы» агенттігінің халықаралық жаңалықтар бөлімінің редакторы Фарук Чалышкан өз ойларымен бөлісті. Біртұтас экономикалық кеңістікті құру, ТМД аумағында ортақ валюта енгізу мәселелері, кеңістікке мүше болған елдердің экономикалық жағдайы да шет қалмады.

Еуразиялық медиа форумның басты мақсаты – шығыс пен батыс көшбасшылары арасындағы өзара түсіністік пен диалогты нығайту арқылы аймақтық және ғаламдық мәселелерді ортақ түсінуге үлес қосу. 2013 жылы Еуразиялық медиа форум жұмысына әлемнің 4 6 е л і н е н 6 0 0 ж у ы қ д е л е -гат қатысқан екен. «Шараға қатысуға ниет білдіретін елдердің қатары артып келеді. Бұл ретте Қазақстанның да беделі артты. Бүгінде халықаралық аренада Қазақ елінің басқан қадамы нық деп айта аламын» дейді «Reuters Society» компаниясының өкілі Стефен Сомервиль.

С о н ы м е н , е к і к ү н г е с о з ы л ғ а н б а ғ д а р л а м а д а ә л е м д е г і д а ғ д а р ы с с а л д а р ы , Ирандағы ядролық бағдарлама, Сириядағы келіспеушіліктердің, қақтығыстардың түп-тамыры, еуразиялық интеграция, сондай-ақ, интернет-технологиялардың ықпал ету мәселелері сынды өзекті тақырыптар талқыланды. Оны нақты шешудің жолдарын дүние жүзіне танымал сарапшылар мен ғалымдар ұсынды.

Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ

KASSA NOVA

NOVA

KASSA NOVA

[email protected]

А т а л м ы ш і с - ш а р а н ы ң тұсауын Еуразия гуманитарлық институтының бірінші проректо-ры, психология ғылымдарының кандидаты, профессор Амангелді Исмаилов кесті. Конференция барысында Еуразия гуманитарлық институтының оқу және ғылыми жұмыс жөніндегі проректоры, профессор Қадыр Ахметовке сөз берілді.

Ғылыми басқосуға барлығы 329 баяндамашы қатысты, оның 208-і – Еуразия гуманитарлық институтының студенттері. Соны-мен қатар, Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті, Қ а з а қ г у м а н и т а р л ы қ з а ң университеті, Қазақ экономика, қаржы және халықаралық сауда

университеті, «Қазақстан-Ресей» университеті, «Астана» университеті, «Тұран-Астана» университеті, Қазақ инженерлік техникалық академиясы, ЕАГИ колледжі, Астана гуманитарлық колледжі, Алматы қаласынан Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті, Халықаралық бизнес академиясы, Павлодар мемлекеттік п е д а г о г и к а л ы қ у н и в е р с и т е т і ,

бор мемлекеттік педагогикалық университеті, Омбы мемлекеттік педагогикалық университеті студенттері мен магистранттары қатысты.

Пленарлық мәжілісте сту-денттер А.Естемесова «Президент Н.Ә.Назарбаев Жолдауларындағы афоризмдер», Т.Раменская «Го-родские молодежные субкультуры», Д.Чугирова «Инновационные тех-нологии иноязычного образова-ния в условиях 12-летней школы», Н.Хайролла «Ұлттық идеологияны қалыптастырудағы Абылай ханның феномені», М.Сейтказина «Право-вые аспекты влияния Таможен-ного Союза на экономическую ситуация в Республике Казахстан», С.Межевикин «Ипотечное кре-дитование в современных эконо-мических условиях Республики Казахстан» атты тақырыптарда баяндамалар жасады.

Конференция қорытындысы б о й ы н ш а т и і с т і ұ с ы н ы м д а р қабылданды. Үздік баяндамалар І, ІІ, ІІІ дәрежелі дипломдармен, алғыс хаттармен аталып өтті және кон-ференция тезистерінің жинағына енгізілді.

Айдана РЫСБАЙ,ЕҰУ студенті

М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қ а з а қ с т а н м е м л е к е т т і к у н и в е р с и т е т і , Қ . Ж ұ б а н о в атындағы Ақтөбе мемлекеттік у н и в е р с и т е т і , Ш . Е с е н о в атындағы Каспий мемлекеттік технологиялар және инжиниринг университеті, Қарағандының «Болашақ» университеті, сондай-ақ Ресей Федерациясынан Орын-



Еділге ентелеп келген жаудың екпіні қайтса да, жаны алқымға тығылған сайын жаралы жол-барыстай арпалысып жатқан кезі. Еділ мен Донның орта-сында орналасқан жау әскерін қоршауға алып, жойып жіберу үшін кескілескен шайқас ба-сталды. Мүкарам атаның пол-кы Лозовая стансасы тұсында атойлап, шабуылға шықты. Бел шешпестен бес күн, бес түнге созылған шайқаста немістерді тізе бүктіріп, Паулюс бастаған 24 генерал қолға түсіртті.

Қызыл армия жауынгерлері батысқа қарай бет алды. Артта – жаудан азат етілген Барвенково, Павлоград қалалары.

-Днепрге жеткеннен кейін, Днепропетровск қаласынан елу шақырымдай төмен жатқан өзен арнасын кесіп өтуге бұйрық берілді. Жорық басталмас бұрын біздің артиллерия мен авиация қарсы жағалауды «тегістеп» шыққандай болған. Енді жаудың беті қайтқан болар деп ойладық. Жо-жоқ, өзеннің орта шеніне жете бере нөсерлеп жауған жау оғының астында қалдық. Діттеген жағалауға жеткенге дейін қаншама қару тиелген қайықтар отқа оранып, та-лай жауынгер тұңғиыққа бат-ты. Өзеннің беті мина мен снарядтардың жарылысынан бұрқылдап қайнап жатқандай астан-кестен болып кетті, - дейді ақсақал сұрапыл күнді еске алып.

А қ ы р ы , Қ а н а ф и н қаруластарымен бірге аман-есен жағалауға шықты. Жерге таба-ны тиісімен пулеметтерден оқ жаудырып, әскердің Днепрден кедергісіз өтуін қамтамасыз етті.

Л е й т е н а н т Қ а н а ф и н н і ң 103-гвардиялық полкы Бер-линге барар жолда кездескен елді мекендерді жаудан азат етті. Әсіресе, Запорожьені алу

қиынға соқты. Тұтқиылдан басталған түнгі шабуылда талай солдат құрбан болды. Одан кейін - Никополь. Әрі қарай – Польша. Поляк жері басқыншылардан босатылды. Люблин, Лодзь, қолсозым жерде Берлин тұр.

Бұл 1945 жылдың 30 сәуірі еді. Біздің әскер кескілескен ш а й қ а с ж ү р г і з е о т ы р ы п , фашизмнің ордасы орналасқан әкімшілік орталығына жыл-жып келеді. 102-полк Шпрее өзеніне жақындап келіп, оның оңтүстігінде тұрақтады. Қарсы жағалауда Гиммлердің қамал-үйі ағараңдайды.

Сол күн жылы әрі ашық болды. Қамалдың есіктерінің бірі ашы-лып, екі қолын көтерген неміс офицерінің сұлбасы көрінді. Артынша «Атпаңдар!» деген бұйрық беріледі. Екі жағалауды қосып тұрған көпір бұзылған себепті офицер қайықпен жүзіп келеді. Ол полк командиріне пакет беріп, штабқа жеткізуін сұрады. Мұндай маңызды ха-бар барын лейтенант Қанафин аудармашылардан сұрап біледі.

Бүгінде сол неміс офицері – белгілі полковник Зейнфред. Рейхтың бас қолбасшысының өтініші жазылған хатта келіссөз жүргізудің орны мен уақытын көрсетуді сұраған екен.

Сталинградтан Берлинге дейін толарсақтан саз кешіп, мұз төсеніп, қар жастанған лейте-нант Мүкарам Қанафин Жеңісті Берлинде қарсы алады.

Гимнастеркасының өңірі орден-медалға толып, еліне аман-сау қайтады. Елге оралысы-мен қырық жылдан астам уақыт ұстаздық етіп, үлкен отбасының отағасы, қадірлі әке, аяулы ата болып, құдай берген қуанышын қызықтап келеді.

Айгүл УАЙСОВА

«Жеңіс күнін жақындатуға Қазақстан ерекше үлес қосты. 12 атқыштар дивизиясы, 4 ұлттық атты әскер дивизиясы, 7 атқыштар бригадасы мен 50-ге жуық әртүрлі полктер, батальондар жасақтап, ұрысқа аттандырды. Тонна-тонна астық, азық-түлік, киім-кешек, үйірлеп жылқы, отарлап қой жіберді. «Жеңіс үшін!» деп толассыз қорғасын, мыс, көмір, мұнай жөнелтіп жатты. Ауыл-аймақта қалған әйел-аналар жы-лына 400 еңбеккүннен аса жұмыс істеуге көшті» дейді көпті көрген қария.

Тезекбай атаның жары Та-мара Әбдрахманова да соғыс ардагері. Жауға қарсы тізе қоса күрескен Тезекбай мен Тамара жеңісті Белоруссия жерінде қол ұстасып қарсы алды. 18 жастағы Тамарамен Бобруйск деген шағын қалада танысқан. Бірақ, олардың кездесуге уақыты да жоқ еді. Жеңіс туын желбіретіп, кеңес әскерлері елге қайтқанда, ісіне мығым қазақ офицері Тезекпай Әбдрахмановтың алдында Бело-руссия жерін минадан арылту тапсырмасы тұр еді. Кейін әскери тапсырмамен Мәскеуге аттанады.

«Маған 10 күндік демалыс берілді. Соны пайдаланып, 1946 жылы 4 майда ЗАГС-ке тіркелдік. Сол күні кешке таныстарымыздың басын қосып, шай іштік. Олар жи-налып, түнде мені поезға шығарып салды. Сонымен, 8 ай Ленин-градта жетілдіру курсын оқып, 8 айдан кейін келіп, Тамараны алып кеттім» дейді ол.

Тоқсанға маңайлаған қос қарияның қуанышы көп. Елордаға 2000 жылы көшіп келген арда-герлер қазір немере-шөберенің қызығын көріп отыр.

Еркежан СӘТІМБЕК


Ш ы н ы н а й т қ а н д а , ж ү р і с -тұрысынан алдымызда 1923 жылы дүниеге келген ақсақал тұрғанын сенбедік. Жан-жағымызға көз тастап, төрде ілінген Даниял Ахметовтың, сөреде тұрған кеңес қолбасшысы Георгий Жуковтың суреттерін көріп, ойланайық келіп.

Т е л е д и д а р д а н Қ а с ы м Қайсеновтің пәтерін көргеніміз бар. Батырдың төсегінің басын-да Сталин мен Абылай ханның суреттері ілінгенінен ол кісінің мұртты көсем мен қазақтың басын қосқан ханына құрметі ерекше екенін тұспалдадық. Ал, Даниял Кенжетайұлы Ырзақұл ақсақалдың туысы шығар деп болжамдадық. Жуковпен байланысын қанды жылдардан іздедік. Содан қарияны әңгімеге тарпаймыз ба. Суреттердің сыры да сонда анықталды.

Әрине, алғашқы сұрағымыз Екінші дүниежүзілік соғысқа қалай алынғаны жөнінде болды. «Оны өлеңдетіп айтып берейін» деген ақсақал қу тілділігі мен санасы сергектігін байқатты. Ал, айтқан әңгімесі мынау:

«Ақтөбе облысы, Мұғалжар ауда-ны , Үшқаты деген жерде туып-өстім. Ол жылқы совхозы болды. Әкем байлардан тәркіленген жылқыны бақты. Біз де кішкентайымыздан жұмысқа жегілдік. Аштық та басы-мыздан өтті. 1942 жылдың ақпан айында мені мектеп партасынан соғысқа алды. Аудандық әскери комиссариатқа 20 шақты адамды жинап, Ақтөбеге алып келді. Онда 101-атқыштар бригадасы жаңадан құрылып жатыр екен. Практика, тактика деп біздерді оқытты. Күнде жүгіртіп, мылтықты қалай ұстау керектігін үйретті.

Содан сол жылдың мамыр айында майданға жіберді. Бізді Коневтің әскерінің құрамына енгізді. Май-данда батысқа қарай жылжып, Минскіге таяу орналасқан Великие Луки мен Калининск қалаларын жа-удан азат еттік. Әрі қарай Орел, Бе-лый дейсіз бе, көптеген қалаларда болдық. 1944 жылдың наурыз айы кезі, Сталинградты алғаннан кейін Польша, Венгрия, Румынияны басып отырып, Берлинге қарай жылжыдық. Балтық жағалауында, Будапешттен өтер-өтпесте жара-ландым. Госпитальде жатып, Жеңіс

күнін қарсы алдым».М ә с к е у д і қ а з а қ т а р қ о р ғ а п

қалды деп мақтанатынымыз бар. Шындығында солай. Қорғап қана қалмай, соғыстан кейін Одақ а с т а н а с ы н ы ң а я қ қ а т ұ р у ы н а да қандастарымыз үлес қосты. Солардың бірі – Ырзақұл ақсақал. Кейіпкеріміз 1945 жылдың көктем-күзінде Мәскеудің түбіндегі Но-гинск қаласындағы әскери зауытта жұмыс істеді. Елге оралғаннан кейін халықтың жадау тұрмысын көреді. «Көппен көрген – ұлы той» деп жүргенде арада он шақты жыл өтеді. Тың дабылы қағылғанда Ақмола өңіріне бірақ тартады.

Содан Ақтөбеден келген үш жігіт Рождественкада (қазіргі Қабанбай ауылы) жұмысқа орна-ласады. «Рождественканы – неміс поселкісі дейді. Өзіміз неміспен соғысып келгенбіз. Жастау кезіміз ғой, содан бұл жерге алғашқыда үйренісе алмай жүрдік» деп күледі Ырзақұл ақсақал. Бірақ, Еділ бой-ынан осында жер аударылған неміс халқынан жақсылық көргенін жасырмады. Давид Лейман деген ептеп қазақша білетін азамат оның екі қолына жұмыс береді.

Кейіпкеріміз осы жерде өмірлік серігін тауып, Ақмоламен шекара-

лас Қарағанды облысының Нұра ауданындағы Ахмет ауылының қызымен шаңырақ құрды. Онымен 45 жыл тұрып, бала сүйді, немере-шөбере көрді. Қазір немересінің қолында ғұмыр кешіп жатыр.

О с ы ж ө н і н д е а й т қ а н ы н д а , үйінде біздің көзімізге түскен алғашқы суреттің сыры да ашыл-ды. Даниял Ахметов ешқандай туысы емес, жақсылық жасаған адам болып шықты. Ырзақұл

ақсақалдың немересі – әскери қызметкер. Даниял Кенжетайұлы Қорғаныс министрі болған кезінде кейіпкеріміз одан немересіне пәтер сұрап барыпты. Бір сөзге келмеген министр пәтер алуға көмектесіпті.

Жуковқа келсек, оны Ырзақұл ақсақал ұлы қолбасшы ретінде бағалайды екен. Төсегінің үстінде бір кітапты байқап қалдық. Қария оқып отырған сол кітаптың аты да «Маршал Жуков». Кітап оқудан

қалмаған кейіпкеріміз соғыс әдебиетін ақтарып отыратын болып шықты.

«Спорт – денсаулық кепілі» дейміз. Бұл сөздің шындығына Ырзақұл ақсақалға қарап, көз жеткізуге болады. Тоқсанның төрінде отырған ол ауыр кір тасын көтеріп, шынығады, б і р н е ш е ш а қ ы р ы м ж а я у жүруді де әдетке айналды-р ы п а л ғ а н . « А р д а г е р л е р кеңесі орналасқан кеңсеге дейін жиі жаяу барып, сол ж е р д е о т ы р ғ а н д а р м е н қауқылдасамын» дейді өзі бұл жөнінде.

С о н ы б і л і п , « а қ с а қ а л болсаң, осындай бол» дегің келеді екен.

Аманғали ҚАЛЖАНОВ



-

-

-

-

Жарыстың бірінші күні еркін күрестен 58 келі салмақта сынға түскен Расул Қалиев құрлық чемпионы атағын жеңіп алды. 86 келі салмақта белдескен Аслан Кахидзе күміс жүлдегер атанды. Ал, Дәулет Ниязымбетов (61 келі) пен Дәулет Шабанбай (125 келі) қола жүлдені қанағат тұтты.

Әйелдер күресінде Қазақстан құрамасы Азия біріншілігін жеңіспен бастады. Ең жеңіл салмақта ел намысын қорғаған Та-тьяна Аманжол барлық қар сы лас тарын тізе бүктіріп, үшін ші рет Азия чемпионы ата ғын жеңіп алды.

Азия біріншілігі ертең мәре сіне жетеді.

Кешеннің ашылуына орай «Мәң-гілік елге саяхат» тақы ры бында қайы рым ды лық патриот тық акция-сы өтеді. Жас тар дың отан сүй гіш-тік қасиетін көтеру ге бағыт талған акция ға қала мек теп те рінің оқу шы-лары шақы ры лады. Айтулы шараға көрнекті қоғам қай рат кер лері, сая-саткерлер, сондай-ақ, қазақстандық эстрада жұл дыз дары қатысады.

Қазіргі кезде қала өз өндірісі есебі-нен тұрғын халықты нанмен, макарон өнімдерімен және ұнмен толықтай қамта-масыз етіп отыр. Ал, азық-түлік белдеуіне кіретін аймақтан елордаға жалпы тұты ным-дағы тағам түрлерінің 35 пайызы, яғни, 190 мың тонна азық жеткізілді. Қалған азық-түлік түрлері еліміздің өзге өңірлері мен шетелдерден келеді екен.

2014 жылдың қаңтар-наурыз айларында Астанада 4758 тонна макарон, 224 тонна сүт пен кілегей, 40286 тонна ұн, 4600 тонна нан, 379 тонна шұжық өндірілген.

Байқаудың шартына сай биыл «Мұғалім», «Қоғамдық көлік жүргізушісі», «Учаскелік инс-пектор», «Дәрігер», «Энерге-тик» , «Жол жөндеуші» және «Құрылысшы» мамандықтары бойынша үздіктер таңдалатын болады. Ал, кімдерді үздіктер қатарынан көреміз?! Міне, осы таңдау сіздер мен біздер дің қолымызда, құрметті астана-лық тар. Ол үшін өзіңіз білетін еңбек адамы туралы Астана

қаласы әкімдігінің www.astana.qov.kz сайтына ұсынысыңызды жіберіңіз.

Байқауға түскен үміткерлерге дауыс беру 1 маусымнан бас-талып, 25 маусымға дейін жал-ға сатын болады. Бір адам бір үміткерге бір-ақ рет дауыс бере алады. Осылайша халық тың ілтипатына бөленіп, ең көп дауыс жинағандар «Астана таңдауы – 2014» байқауының жеңімпазы атанады.

Қазақстан Республикасының Ауғанстан соғысы және жергілікті соғыс ардагерлері

одағының ұйым дас тыруымен өткен халық аралық шара барысында елордамыздағы Ауғанстанда қаза болған қазақстандық жауынгерлерге арналған ескерткіш-мемориалға гүл шоқтары қойылды. Интернацио-налист-жауынгерлер, ата-аналар, жастар мен мектеп оқу шы лары қатысқан митингте ТМД елдерінің Үкімет басшылары жанындағы интернационалист-жауынгерлер істері жөніндегі Үйлестіру кеңесі комитет інің төрағасы, Кеңес Одағының батыры Руслан Аушев Қазақстан елордасында өтіп жатқан

акцияның маңызына тоқталды.«Біздің осындай басқосуларымыз

әр елдерде болып тұрады. Ондағы ең басты мақсатымыз бір-бірімізді көріп, мадақтау емес. Біз әр елдің жастары Ауғанстан соғысында интернационалдық борышын адал атқарып келген, ерлік көрсеткен жерлестері жөнінде білсе екен дейміз. Сол арқылы Отанды сүюді, ерлікті қастерлеуді үйренсе деп тілейміз» деді Р. Аушев. Митинг кезінде Ауғанстанда қызмет атқарған 40-шы Армияның әскери туының көшірмесі Астанаға жеткізіліп, еліміздегі ең биік тау шыңына тігу үшін Қазақстан а л ьпенис тер одағының вице-президентіне салтанатты жағдайда

тапсырылды. Бірқатар интернаци-оналист-жауынгерлерге медальдар табысталды. Ауғанстан соғысында қаза болған жауынгерлерді еске түсіруге арналған бір минуттық үнсіздіктен кейін шараға жиналған қауым ескерткішке гүл шоқтарын қойды.

Түстен кейін акцияға қатысушылар «Әзірет Сұлтан» мешітінде болды. Мұнда соғыс құрбандарына арнап құран бағышталып, ас берілді. Осы шараны ұйымдастырушы Қазақстан Республикасының Ауғанстан соғысы және жергілікті соғыс ардагерлері одағының төрағасы Шәріпбай Өтегенов Астанаға келген барлық қонақтарға алғыс сезімін білдірді.

750 000 «Астана құрдастары» атты екінші қалалық бал басталды. Үш кезеңнен өтетін би сайысының жеңімпаздары Астана күні мерекесіне арналған концертке қатысады.

«Сарыарқа» велотрегінде бокстан WSB сериясының жар-тылай финалында «Astana Arlans» пен «Baku Fires» кездеседі.Басталуы: 19.30-да.

«Астана Арена» стадионы. Футболдан Қазақстан чемпионаты. «Астана» – «Ертіс».Басталуы: 15.00-де.

Астана қаласы бойынша күн сайын қоғамдық көлік қызметін пайдаланатын жолаушылар ағыны осынша адамды құрайды.


Соның бірі – жақында ғана өткен «Сұңқар Сәкен» кітабының тұсаукесері. «Фолиант» баспа-сынан жарық көрген бұл кітап – мұражай ұжымының елеулі е ң б е г і н і ң ж е м і с і . М е м л е к е т және қоғам қайраткері, Оралбай Әбдікәрімов бастаған демеуші аза-маттар Сәкен мұрасына осылайша жанашырлық таныта білді.

Тұсаукесері өтіп, бір данасы біздің де қолға тиген соң «Сұңқар Сәкенді» бізде бір парақтап шықтық.

«...Сәкен – қасиетті де қасіретті, саналы ғұмыры сан алуан күреспен өткен күрделі әрі трагедиялық тұлға. Сәкенді түсіну үшін алдымен өзіңе, туған халқыңның басынан өткен тауқыметті тағдырға терең үңілуің керек. Сонда ғана ақынның шынайы азаматтық бейнесін айқын танып, ұлт үшін торғайдай шырылдаған жан дүниесін еркін сезіне аласың».

Бұл жолдар – қолымызға тиген «Сұңқар Сәкен» кітабына жазған Несіпбек Айтұлының алғысөзінен үзінді. Осы бірнеше сөйлемде Сәкенді танимын деген жанға керектінің барлығы айтылған. «Сұңқар Сәкеннің» алғысөзінде Несіпбек ақынның бұлайша ой қорытуы да тегін болмаса ке-рек. Себебі, кітапта әр жылдары қазақтың қалам ұстап, сөз саптаған ақындарының Сәкенге арнаған өлеңдері жинақталыпты.

Өткен жылы Астанадағы Сәкен Сейфуллин мұражайының ашы-луына 25 жыл толуы мен жыр жампозының биылғы 120 жылдық мерейтойына арнап құрастырылған бұл жинақта Сәкен тұтқындалардан бір жыл бұрын (1936 жылы) «Үш бәйтеректің» бірі – Ілияс Жансүгіровтің:

Шырқа, шырқа, көкке өрле,Қыран «Қызыл сұңқарым».Қуанамын бәйгіңе,Тарпаң «Асау тұлпарым!», -

деп басталатын «Тұлпарға» атты өлеңінен бастап, бүгінгі:

... Ақ әлемге түсті ме түн құрығы,Қызыл күннің естілер шыңғыруы.Сәкен кешті ғұмырды, өзегі өрт боп,Жанын тербеп жалғанның мың

қылығы. ... (ХХ ғасырдың үрейлі түсі), - деп жырлаған Серік Сағынтайға дейін ақын рухына тағзым етіп, қызметіне, алашқа, қазақ еліне сіңірген еңбегіне құрмет білдірген жүзге тарта ақынның өлеңдері мен поэмалары топтастырылыпты.

Сәкен тағлымына, Сәкен еңбегіне, Сәкен шығармашылығына, тіпті, Сәкеннің сұлулығына бас имеген қазақ кем де кем. Оның күллі қазаққа ортақ, күллі түркі дүниесіне ортақ мұрасына тамсана, бас шайқай қарап, сырттай құмар болу бір басқа да, оны терең түсініп, Сәкенше сезініп, Сәкенше бойлау бір басқа.

Қолымызға тиген «Сұңқар Сәкен» жинағына өлеңдері енген ақындардың барлығы өз халінше Сәкенді түсінуге, мынау жалған дүниені бір сәт болса да Сәкеннің көзімен қарауға тырысқандығын байқауға болады.

... Мен емеспін ол үшін таңды қарғар,

Ш о ш ы н б а с ы н а қ ы н н а н қанқұмарлар.

Көңілінде елімнің қалсам болды,Құлпытасым сол менің мәңгі

мәрмәр! ... (Жүрсін Ерман, «Ақын мен ажал» поэмасы).

Жоғарыда айтқан ойымызға Ж.Ерманның поэмасындағы осы жолдар айқын дәлел. Иә, Сәкен болып сезіну – екінің біріне беріле бермес бақыт. Ол – тек ұлтына, қарапайым қазағына жүрегінің төрінен орын беріп, осы бір қойдан жуас, тарпаңнан асау халықтың жан дүниесін сезіне білген жандарға ғана бұйырар несібе. Сәкенге жыр арнап, өз мұңын ұлықтың рухымен сабақтастырғысы келген Сәкеннен кейінгі толқынның жазбасынан осыны аңғарамыз.

... Дүлдүл ұстаз қасына көп ба-рамын,

Толғантады шықпай жүрген дара мұң.

Ол қиямет шеккен күнін еске алса,Мен ішімнен «Жезкиікке» са-

ламын. («Сәкен аға алдындағы толғаныс»), - д е п ж ы р л а ғ а н К ә к і м б е к Салықовтың жыр жолдарынан Сәкен болмысынан тиянақ іздеуді байқаймыз.

Бұл үрдіс бір ғана Кәкімбек Салықовта ғана емес, ақынға арнау жазған көптеген сөз зергерлерінің өлең жолдарынан көрініс береді.

Жинаққа кірген өлеңдердің тағы бір парасы Сәкендей асқақ рухты, ұлтжанды ұлдың ерлікке толы, өрлікке толы тағдырына қызыға қарап, сол жолды жалғастырып, аға ізімен жүруді інілік мақтан көретінін, ұлттық болмыстың

сақталуына өз үлесін қосқандардың Сәкенге қарап бой түзегендігін байқаймыз.

... Күрсініп ек, жан аға,Сен жоқ деген сөзді естіп.Жылдар салып араға,Ақыры біз кездестік.Сендей қорған, панаға,Зәру болған кезде өстік.Ақыры біз кездестік. (Мұқағали

М а қ а т а е в , « А ң с а п ж ү р і п кездестік»)

... Сәкен аға! Жан ағам жарасты өңі,

Ғұмырыңның болса да талас көбі,Көгімдесің! Көгімнің төріндесің,Рухтардың мекені – Алаш көгі!

... (Рахат Әбдірахман, «Сәкен ру-хымен сырласу немесе тас мүсін түбіндегі ой»)

Мұқағали ақын өзі айтқандай,

« а р н а у ж а з а т ы н ф а б р и к а -л а р » б о л м а с а д а , С ә к е н д е й дара тұлғаға өз жүрегін жарып шыққан жыр жолдарын арнап, көңіл көкжиегіндегі кірбіңіне ақын рухынан демеу іздеген сөз зергерлері Сәкен бейнесін жан-жақты саралаған екен. Бірінің о л қ ы с ы н б і р і т о л т ы р ғ а н б ұ л ақындар Сәкеннің сан қырлы болмысын өз биіктерінде сомдай біліпті. Біз бұл туындыны Сәкен теңізіне тыңнан құйылған бұлақ деп бағаладық. Мұражайы қорынан алынып, Сәкеннің көзі тірісінде сұлу сөздің сүлейіне арналған жыр-лардан бастап, бүгінде ортамызда жүрген жас ақындардың балаң арнауларына дейінгі бес поэма мен 200-ге тарта өлеңдердің барлығына талдау жасау біздің мақсат емес,

тек даланың дара тұлғасына әрбір қазақ арнау айтса жарасарын ескердік.

М ұ р а ж а й д и р е к т о р ы , мемлекеттік сыйлықтың иегері ақын Несіпбек Айтұлының ай-т у ы н а қ а р а ғ а н д а , б ұ л ш а р а ақынның 120 жылдық мерей -т о й ы қ а р с а ң ы н д а қ о л ғ а а л ы -нады деген мәдени, танымдық іс-шаралардың басы ғана екен. «Алдағы мамыр айында «Сәкен Сейфуллин жолымен» атты экс-педиция жасауды жоспарлап отыр-мыз. Сонымен бірге, Республика көлеміндегі Сәкеннің атымен ата-латын мұражайларды аралап, ақын жәдігерлерінің, ақын мұрасының насихатталуын жалғастыратын бо-ламыз. Бұған да қоғам қайраткері, Сәкеннің жанашыр інілерінің

бірі Оралбай Әбдікәрімов ағамыз қ о л д а у к ө р с е т і п о т ы р » д е д і ақын мұрасына шырақшы болып отырған ақын Несіпбек Айтұлы.

Мұражай директорының бас-тамасымен Астана, Қарағанды қ а л а л а р ы н д а ж ә н е а қ ы н н ы ң туған өлкесінде, тіпті, бауырлас түркі тектес елдердің біразында аталып өткелі отырған Сәкен Сейфуллиннің 120 жылдығының бастамашысы болған бұл шарада Қайрат Жүнісовтің «Сәкен мен Гүлбаһрам» атты шағын спектаклі № 6 9 м е к т е п - г и м н а з и я с ы н ы ң оқушыларының сахналауымен кеш қонақтарының көңілін көтерді. Кітап тұсаукесеріне жиылған ақын-жазушылар, журналистер мен Сәкен тағылымымен сусындаған бүгінгі ұрпақ өкілдері кітапқа ж о ғ а р ы б а ғ а б е р д і . « С ұ ң қ а р С ә к е н » к і т а б ы т ұ с а у к е с е р г е келген көпшілікке тегін тараты-лып, Сәкенге арналған сұлу сөз, өршіл өлеңдер өзінің алғашқы оқырмандарына жол тартты.

Сөз соңын «Сұңқар Сәкен» ж и н а ғ ы н а е ң г е н Т е м і р ш е Сарыбаевтың «Сәкен тірі» де-ген өлеңінен алынған үзіндімен түйіндейміз.

Сәкен тірі!Қазақтай елі барда,«Өлді» деудің, айтыңдар, жөні

бар ма?!Ол көнбейді, ешқашан еңкеймейді,Түскен де емес қысыр дау, бөрі

л а ң ғ а ! ( Т е м і р ш е С а р ы б а е в , «Сәкен тірі»)

И ә , С ә к е н т і р і , о н ы е ш к і м д е ө л т і р е а л м а й д ы , т і п т і , «Анненковтың азап вагоны» да өлтіре алмаған! Себебі, ол – ел жүрегіндегі өлместің тағына мінген тұлға!

Жаубай ЕРЖАН, Сәкен Сейфуллин мұражайы

ғылыми-ағарту бөлімінің меңгерушісі

-



– Ж і г е р л і , б а т ы л а д а м сияқтысыз. Оған қоса, әдемілігіңіз де бір басыңызға жетерлік. Кімге тартқансыз?

Нұржан, жас маман– Мен атам мен әжемнің қолында

өстім. Атам Құлыш – батыр болған, құралайды көзге атқан мерген еді. Тізесіне отырғызып алып, қисса-дастандар айтудан жалықпайтын. Ал, әкем – денелі, сұлу кісі, Ұлы Отан соғысына қатысқан. 2003 жылы өмірден өтті. Сол кісілерге тартқан болуым керек. Ал, әдемілігім – бағым да, сорым да болды. Маған ғашық жігіттер көп еді. Алайда, ғашық болу, жігітпен дос-тасу сынды түсініктен ада-тұғынмын. Өйткені, әжемнің тәрбиесі сондай, ер бала сияқты өстім. Әрі мінезімде «дипломатия» болған жоқ. Сезімін білдіріп жатқандарға тарс еткізіп ай-тып, беттерін оп-оңай қайтара салатын-мын. Тіпті, тұрмысқа шыққан кезімде де маған арнап ән шығарғандар бар. Ең қызығы, жолдасым Еркін: «Тірі күйеуі тұрғанда, бұлардікі қызық екен» деп отыратын. Жолдасым Еркін Слетдинов – белгілі саксофоншы. «Балдәурен», «Айналайын, қыз бала», «Қар жауып тұр», тағы да басқа танымал әндердің авторы. Қалада өскен, орыс мінезді жігіт. Әйтпесе, таяқтың астында қалар ма едім?!(Күлді).

– Қазақтың дәстүрлі ән өнерінің да-рабозы Ғарифолла Құрманғалиевтің шәкіртісіз. Ол кісінің сыныбына қалай қабылдандыңыз?

Дана, магистрант– Қазақтың маңдайына біткен

бірегей әншімен алғаш кездесуім өте керемет болды. Біздің ауылда әр бағанада радио сайрап тұратын. Сұңқылдап концерт беріліп жататын. Неше түрлі қазақтың әндерін сол ра-диодан тыңдап, құлаққа сіңіріп, жат-тап алатынбыз. Сол кезде Ғарифолла Құрманғалиевтің әнін көп беретін. Дауысын ерекше жақсы көретін едім. Тіпті, әншіні бір көруді армандадым.

Мектеп қабырғасын тәмамдап, м а м а н д ы ғ ы м д ы т а ң д а р д а , « . . .Ғарифолла Құрманғалиев емтихан қабылдап жатыр» дегенді естідім және таң қалдым. Менің болмысыма оның адуын мінезі сай келетіндей көрінуші еді. Содан кейін барып, алдынан бір өтсем қайтеді деген ойға бекіндім. Бала күнімнен даусын естіп, соның әндерімен өскендіктен, нар тәуекелге бел байладым. Ал, ауылдағы туған-туыстар болса, «Әртісі несі!» деп қарсылық танытты. Оларға әжемнің жауабы дайын. «Жұмыстарың бол-масын, өз балаларыңды бағыңдар. Менің балам әнші болады» деп ұрсып тастайды.

Арманымды арқалап Алматыға да келдім. Мұнда ешкімді танымаймын, вокзалда түнеп жүрдім. Қолымда че-моданым бар, оны арқалап вокзал мен консерваторияның арасында біраз күн жүрдім. Емтиханға келсем, алдымда 64 талапкер бар екен. Оларды бағып тұрсам, шетінен домбырашы, әнші. «Бұларға оқуға түсіп не керек, онсыз да ағып тұр ғой» деп ойлап қоямын. Солардың соңын ала мен де емтиханға кірдім. Үстімде – аппақ көйлек, өзі қып-қысқа. «Ал, бекер келмеген шығарсың, не білесің, айт» деді сынақ алушы Ғарекең. Әжемнің қолында өскен қызбын ғой, сөмкемнен орамалымды алып тіземе төсеп, аяғымды жауып қойдым. Ағаға бірінші сол қылығым ұнады. Үкілі Ыбырайдың «Сұлу

Көкше» әнін, сосын алдына келіп тұрған соң, ағаның «Ақерке» деген әнін орындап бердім. Тапжылмас тан тыңдады да, «даусың еркін, бояуы сұлу екен» деді. Іле-шала «Өзің де сұлу екенсің, мен сияқты арқаң бар екен, өзіндік өрнегі бар әнші боласың. Менің класыма түс» деп ризашылығын білдірді. Домбыра тарта алмаймын. Манағы 64 талап-кермен қалай тайталасам? «Жоқ» дедім бірден. «Түспесең, Ғалиеваға айтқызып, құжаттарыңды қолыңа ұстатып, үйіңе қайтарып жіберем» деп қорқыта бастады енді. Жылам-сырап бөлмеге келдім... Не керек, тағдыр маңдайыма жазса керек, Ғарифолла Құрманғалиевтің класына түсіп кеттім.

– «Қапаш» деген есіміңіз қандай мағынаны білдіреді?

Нұргүл, студент– Анам мені босанарда үш күн

толғатыпты. Содан үйге ауылдағы үлкен әжемді шақыртыпты. Ол біздің үйге жи-налып жатқанда, тоқсан жастағы шалы өмірден озып кетеді. Бұл қаралы оқиғадан кейін менің дүниеге келуімді ауылдағы ағайындар жақсы ырымға балап, «Атаның орнын басуға келген ұрпақ, жолы үлкен болады» деседі.

Мен аршылған жұмыртқадай аппақ бо-лып туыппын. Бұл кейпіме қарап ырымшыл әжелер: «Таң шапағымен таласа туған шақалақты Шапақ деп атайық» дейді. Ақылдаса келе, «Ерекше есім қойсақ, көз тимейді» деп, «шапақ» сөзін керісінше айналдырып, Қапаш деген есімге тоқтаған екен. Атамның Қатпас деген інісі бар еді. Ол да қалжыңдап, «Сенің атыңды маған ұйқастырып қойған» деп жүретін.

– Қазақстанның еңбек сіңірген әртістігіне сегіз рет ұсынылып, сегіз рет «сызылып» қалғанынызды біреу білсе, біреу білмейді. Бұл қалай болғаны?

Әсел, мұғалім– Иә, ондай жағдайлар болған. Мүмкін

биографиям келмеген шығар. Оған қоса, кезінде біраз ағалар сезімін білдіргенде, көңілдерін қалдырған болуым керек...

Бірақ маған ешқандай атақ керек емес. Мені сахна өсірді, халқым қолпаштап, құрметтеді. Тойларда әжелер батасын беріп, орамалдарын жауып, ықыластарын көрсетіп жатады. Халықтың бағасынан асқан атақ жоқ.

– Шетелге көп шықтыңыз. Дәстүрлі ән өнері сырт жақта қалай қабылданады екен?

Толыбай, қала тұрғыны– Біз Америкаға барғанда

көрермендер домбырамызға тамса-на қарайтын. «Не деген үн?! Мұндай әдемі дауыс қайдан шығып жатыр?» деп сұрайтын. «Біз осы уақытқа дейін Италияның әні әдемі деп ой-лайтынбыз. Сөйтсек, қазақтардың да әуені керемет екен» деп таңданысын жасыра алмай жататын.

– Балалық шағыңыз туралы сөз болғанда, қандай оқиға бірден есіңізге түседі?

Толғанай, ЕҰУ қызметкері– Мектепті 16 жасымда бітірдім.

Көрші үйдегі қыз менен бір жарым жас үлкен еді. Ол мектепке барғанда, одан қалмай мен де бардым. Әжем

матадан сөмке тігіп берген. «Бара берсін, кейін

ұйқысын қимай қалып қояды» деді. Олай болмады. Ақыры, сол мектепті бітіріп шықтым.

– 1978 жылы Д. Қонаевтың өзі бас-тап барған Кубадағы дүниежүзілік жастар фестивалінде сіздің салған әніңізге, арыны күшті арқалы даусыңызға Фидель Кастроның өзі ризашылығын білдірген екен. Сол туралы айтып беріңізші...

Жақан, зейнеткер– Сол концертте соңғы өлеңді мен

айтатын болдым. Шошайып жалғыз өзім шықпайын деп, биші қыздармен бір түнде қойылым қойдық. Со-сын маған ырғақты ән керек болып, «Гүлдерайымды» таңдап алдым. Кон-церт біткен соң, Фидель Кастро келіп қолымнан сүйіп, рахметін айтты. Кейін ел ағасы Қуаныш Сұлтанов қалжыңдап: «Қапаш, енді қолыңды жума» деп жүретін.

– Дәстүрлі әнді эстрадада орын-даушылар көбейіп барады. Дәстүрлі әннің табиғатын жоғалтып алмай-мыз ба?

Самал, тұрақты оқырман– Әрине, ұлттық өнерді ұғына алмаған

адам оны айтса, қалпы бұзылады, мәнін жоғалтады, табиғатын өзгертеді. Та-лаптарын сақтап, әуенін келістіріп шырқайтын болса, қай сахнада да қарсылық жоқ.

– Жарты ғасырға жуық «Гүлдер» ансамблінде еңбек еттіңіз. «Гүлдер» деген-де ел елең ете түсетін. Қазір ансамбльдің тыныс-тіршілігіне көңіліңіз тола ма?

Майра, зейнеткер– «Гүлдерге» көңілім толмай-

ды. Мен осы өнер ұжымында 44 жыл табан аудармай қызмет еттім. «Тарихсыз болашақ жоқ» дейді. Кезіндегі Ілияс Омаров,

Ыдырыс Ноғайбаев, Гүлжиһан Ғалиева сынды саңлақтардың

тәрбиесін көрдік. Біз солар салған жолмен келе жатырмыз. Қазіргі

жастар шеттерінен жұлдыз. Бибігүл апа айтпақшы, «Жердегі жұлдыздың көптігінен, аспанда жұлдыз қалмаған шығар».

Бұрынғы «Гүлдердің» бағдарламасы да ерекше еді. Өйткені, «Гүлдердің» концертіне барған тыңдарман бүкіл қазақтың салт-дәстүрімен танысып шығатын. Сол концерттің ішінде ән айтысы, домбыра тартысы, күрес,

айтыс, қазақтың қыз ұзату тойына дейін болатын. Ауылдарға барып, бір күнде 4-5 концерт қоятынбыз. Түннің жарымына дейін ән салатын-быз. Қазір ондай жоқ. Бастықтар өз жағдайын жасайды. Қарап отырып, жүрегің ауырады.

– Қапаш апай, сіз орындаған әндерді сүйіп тыңдаймын. Жал-

пы, ән салуды неше жасыңызда бастадыңыз?

Гүлмаржан, дәрігер– Мен сәби кезімнен ыңылдап ән

айтады екенмін. Соғыстан кейінгі уақыт. Анам жұмыс арасында келіп, мені емізіп кетеді. Сол кезде ембей, ыңылдап жатып алады екенмін. Сонда: «Осы қызым әнші болады-ау. Әншілігін көріп кетсем, арманым жоқ» дейтін көрінеді. Соны сезгендей-ақ, көп ұзамай 23 жасында дүние салды. Кейін бастауыш сыныпқа барғанда да тақпақтарды әнге қосып айтады екенмін.

Еркежан СӘТІМБЕК

«Бара берсін, кейін ра бер ін, кейін а б–

даушдаушәннәннімыз

Ә– Әад мадамжожоғажоғлаптшырқарсқарқа

тж

жажажапа апакөптшығшығ

ББұа ерда ер

концконқазашығғайтайт

айдеббібТТббжжж

әнпы

баст

– айтауақыемізіжатықызыкетсСонжасысынықосы


1.2.

2.1.

2

2

4

2

2

2

2

2

2

2

2

4.1.

4.1.1.

4.1.2.

4.1.4.



5.3.8.

5.5.

39 299,1 39 192,2

152 699,8 154 344,3 1 644,5

182 635,42 182 775,83


010 5 483 381,00 4 769 622,00 011 5 647 524,00 4 640 398,00

(010 – 011 ) 012 -164 143,00 129 224,00 013 146 366,00 139 063,00

014 746 291,00 520 031,00 015 65 627,00 93 902,00 016 641 196,00 243 161,00

( ) (+/- 012 016 ) 020 -481 231,00 -380 611,00 021 15 894,00 24 621,00 022 15 326,00 49 427,00

( ) 023

024 025

( ) (+/- 020 025 ) 100 -480 663,00 -405 417,00 101 ( ) (100 - 101 ) 200 -480 663,00 -405 417,00 ( ) 201

: (200 + 201 ): 300 -480 663,00 -405 417,00

(410 420 ): 400

: 410

411

( ) 412

( ) 413

414

415 416 417

418 ( ) 419

420 (300 + 400 ) 500 -480 663,00 -405 417,00

:

: 600

: :

:

*

9.2.10. 9 204,9 9 106,7 - 98,2

9.2.11. 8 504,2 8 480,6 - 23,6

9.2.12. 1 495,7 1 119,0 - 376,7

(1

II.

IV

V.

: www.mcppz.kz E-mail: [email protected]

« » – 1953 , .



(Жалғасы. Басы газетіміздің №44 (3101) санында)

Т.А.Ж Кезекке қою күні Санаты

3451

34533454345534563457 -

3458

3461 -

346334643465

346634673468

3471-

3473347434753476

34773478

3481

348334843485348634873488

3511

351335143515351635173518

3531

3533 -

3534353535363537

3538

3541

354335443545354635473548

3551

3553

355435553556 -

3557 -

3558

3561

3563356435653566

35673568

3571

3573357435753576

35773578

3581

35833584358535863587

3588

3611

3613

361436153616

36173618

3631

363336343635

363636373638

3641

364336443645364636473648

3651

3653365436553656

36573658

3661

366336643665366636673668

3671

36733674

3675367636773678

-

-

-

-

-

-

-

--

-

-

-

-

-

-

-


Астана қаласы әкімдігінің «Жұмыспен қамту орталығы» КМК-ге хабарласыңыз! Мекенжайы: Астана қаласы,

Брусиловский көшесі, 17/3, Бизнес-орталық ғимаратының 2-қабаты. 104,5,14,34 автобустарымен келуге болады.

Анықтама алу телефоны: 57-88-88.

Îòàí îòáàñûíàí

áàñòàëàäû!

www.kaztube.kz

15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

ÀÑ ÄÈÇÀÉÍÅÐ

Ò

—

15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

Ò

—

Біз досымыз Сағын ға лидан ерте айрыл дық. Бұған да жиырма жыл болды. Бізді табыс тыр ған жаңадан ашыл ған Торғай облысы еді (кейін ол облыс жабылып қал ды). Осы облысқа арнайы жолдамамен біз Қызыл ор дадан, ал Сағын дық Темір-ғалиев пен Бижа мал Оралдан келді.

Менің жол да сым екеуі Арқалықтың әуе жай ында бірге қызмет етті. Пәте-рі міз қарама-қарсы көрші болдық. Отбасы мыз дағы ұл-қыз да ры мыз да бір үйдің баласындай тату өсті. Арқалықта тұрып ара лас қан кезде Сағындық биік адам гер шілік пен пара сат тың адамы екенін таны-дым. Үнемі күлімсіреп жүретін. Қабақ шытқанын бір көрмедім. Қанша жұмыстары қауырт болып, шаршап шалдықса да, өз отбасына дегенде жаны бөлек-тін. Бижа-мал экономика саласында қызмет етті де, аудандарға жиі іссапарға шығатын. Сонда, үйдегі бала ла ры-ның тамағын өзі істеп, кірін жуып, тіпті кішкентай қызы Илмираны суға шомылдырып, шашына бантик тағып, өзі өріп бақшаға мұнтаздай етіп апаратын. Қолы ісмер. Үйдің керек-жарақтарын еш жерден ұста

шақырмай өзі-ақ реттей салатын. Мен өзім араласқан көп отбасын білем. Дәл Сағындық пен Бижамал-дай тату, бір-бірінің көңіл де ріне қылау түсірмей сыйла са тын от-басын бірінші көруім. Бұдан кейін де шынында көргенім жоқ. Мен сол Сағындық өмірде бар кезінде де екеуінің тамаша тату жұбайлық қарым-қаты нас та ры на қызығып, өздеріне талай айтушы едім. Амал нешік, 48 жасқа да келмеді. Сәкең өмірден ерте озды. Бұл 1994 жылы мамыр айы еді. Илмира, Қанат, Айдар атты балаларымен Бижамал жесір қалып, тағдыр тауқыметін тартты. Дауыс салып, ұлтымыздың салтымен жоқтады. Сағындық Арқалықта жерленді. Абзал досы-мыз біздің де есімізде.

Өріс ЯШҮКІРҚЫЗЫ

«Астана қаласы мәслихатының аппараты» ММ Астана қаласы мәс ли хаты аппаратының мемлекет тік қызметшілері сыбайлас жемқор-лық қа қарсы күрес заңнамасын, «Мем ле кет тік қызмет туралы» Қазақ стан Республикасының Заңы мен Ар-намыс кодексі нормаларын бұзу мәселелері бойынша хабарлау үшін сенім телефоны нөмірін хабарлайды: 55-66-35

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Бақылау және халықты әлеуметтік қорғау комитетінің Аста-на қаласы бойынша Бақылау және халықты әлеуметтік қорғау департаменті – мемлекеттік мекемесі 21-94-35 сенім телефоны мен 010000, Астана қаласы, Иманбаева көшесі, 16 өз мекен-жайын жеке және заңды тұлғалардың мәліметтері үшін жеткізеді.

«Астана қаласының Тұрғын үй басқармасы» ММ елорда тұрғындарын және қонақтарын 2014жылдың 28 сәуірінен бастап Сейфуллин көшесі, 30 ғимаратына көшкендігі туралы хабарлайды.

Қосымша ақпарат uzh.astana.kz сайтына орналасатын болады.

Мемлекеттік қызмет көрсету бойынша азаматтарды қабылдау және кеңес беру бұрынғы тәртіппен жүргізіледі.



311

46 (3106) 2014-04-26

Documents

r r rrj v r rjv jv rjv

rjv rjvr rjvrjv4u3fhjt

lhpdlo lqir