วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

287

ปญหาการพฒนาประชาธปไตยของรฐราชการไทย ในระบอบประชาธปไตยครงใบ (2523-2531)

อดนนท พรหมพนธใจ*

บทคดยอ

การน าแนวคดระบอบประชาธปไตยครงใบกลบมาใชเพอแกไขภาวะวกฤตของรฐราชการไทยถกถกเถยงถงอยางมากจากทงตวแสดงทางการเมองและแวดวงทางวชาการในชวงการรางรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2558 บทความนจงขอน าเสนอปญหาจากระบอบประชาธปไตยครงใบในชวงรฐบาลพลเอกเปรม ตณสลานนท โดยการอธบายเปรยบเทยบพฒนาการเชงสถาบนของระบอบประชาธปไตยครงใบ ดวยมมมองจากแนวคดสถาบนนยมใหมเชงประวตศาสตรเปนหลก เสรมดวยแนวคดความสมพนธระหวางรฐและสงคม และแนวคดโครงสรางนยม ซงพบวาระบอบประชาธปไตยครงใบไดสรางคานยมแบบศกดนาราชปถมภใหแกสงคมไทย ท าใหระบบรฐราชการมความเขมแขงและสรางเครอขายกบตวแสดงนอกระบบราชการ สงผล ตอการพฒนาประชาธปไตยทไมกาวหนา เพราะเมอเกดวกฤตการณในดานเศรษฐกจหรอการเมอง จะไมยอมใชกระบวนการตามระบอบประชาธปไตยเพอแกไขปญหา แตกลบยอมรบใหอ านาจรฐราชการและเครอขายเขามาแกไขปญหาแทนสถาบนทางเศรษฐกจและการเมอง ดงนนการจะน าระบอบนกลบมาใชอกครงตองค านงถงปญหาการพฒนาประชาธปไตยของรฐไทยในระยะยาว

ค าส าคญ: ประชาธปไตยครงใบ/ รฐราชการไทย/ พลเอกเปรม ตณสลานนท/ คานยมแบบศกดนา ราชปถมภ/การพฒนาประชาธปไตย

* นสตหลกสตรปรญญาเอก คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

288

The problems of democratization of Thai bureaucratic polity in Semi-Democracy regime (1980 -1988)

Adinant Prompanjai*

Abstract

The return of semi-democracy regime to solve Thai crisis was seriously debated by political actors and academic communities in new constitutional preparation period (2015). This paper presents the problems of semi-democracy in General Perm Tinsulanonda period (1980-1988). It is a comparative explanation by historical institutionalism in the main concept and support with state-society relations and structuralism. Even though the semi-democracy built royal patron-client value to Thai society, made the networks of authoritarian military-technocratic alliance and opened to the non-bureaucratic groups to join in policy making processes for making the strength of the bureaucratic polity, the Thai democratization has never progressed. When Thailand encountered some political and economic crises and did not go to the democratic processes, Thai society rejected political and economic institution to solve the problems, yet admitted bureaucratic polity and networks. If this regime retuned, it could be concerned about long term of the

democratization’s problems.

Keywords: Semi-Democratic Regime/ Bureaucratic Polity/ General Prem Tinsulanonda/ Royal Patron-Client Value/ Democratization บทน า ความพยายามทจะน าพารฐไทยกลบไปสการใชระบอบประชาธปไตยครงใบอกครงของรางรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2558 ไดท าใหเกดการถกเถยงกนอยางแพรหลายทงในกลมตวแสดงตางๆทางการเมองและแวดวงวชาการถงขอดขอดอยและประสทธภาพของรฐธรรมนญใหมทจะ

* Ph.D. Candidate Faculty of Political Science Chulalongkon University

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

289

ชวยแกไขปญหาความขดแยงตางในสงคมไทยใหบรรเทาเบาบางลงไปได รวมทงยงเปนตวก าหนดโครงสรางส าคญของการพฒนาประชาธปไตยของรฐไทยวาจะด าเนนไปในทศทางใด บทความนเปนสวนหนงของการศกษารฐราชการไทยในสมยพลเอกเปรม ตณสลานนท : ปญหาระบอบประชาธปไตยครงใบ (2523 – 2531) ทตองการน าเสนอพฒนาการและปญหาของรฐราชการไทยในการใชระบอบประชาธปไตยครงใบในประเดนของการพฒนาประชาธปไตย ซงระบอบนเปนการปรบตวของรฐราชการเมอเผชญกบภาวะวกฤต แตจะมความเหมาะสมมากนอยเพยงใดหากจะใชในระยะยาว ซงบทความนน า เสนอโครงสรางอ านาจทเกดจากระบอบประชาธปไตยครงใบของรฐไทยในสมยพลเอกเปรม ดวยการอธบายเปรยบเทยบพฒนาการเชงสถาบนของระบอบประชาธปไตยครงใบ โดยใชมมมองจากแนวคดสถาบนนยมใหมเชงประวตศาสตรเปนหลก เสรมดวยแนวคดความสมพนธระหวางรฐและสงคม และแนวคดโครงสรางนยม

แนวคดสถาบนนยมเชงประวตศาสตรมองความสมพนธระหวางรฐกบสงคมของรฐไทยในชวงทศวรรษท 1980 ในลกษณะทเปนรฐเขมแขง (strong state) แมวาจะไมเทายคจอมพลสฤษด ทเปนรฐขาราชการ-อ านาจนยม แตกมโครงสรางทเปนรฐเขมแขงมอ านาจแบบรวมศนยทสามารถควบคมสงคมหรอกลมสงคมตางๆภายในรฐเอาไวได ท าใหรฐไมจ าเปนตองท าตามขอเรยกรองของสงคมเสมอไป การกดดนหรอเสนอความตองการของตนเขาไปในนโยบายรฐรวมทงไมอาจจะตรวจสอบหรอควบคมนโยบายของรฐโดยกลมของตวแสดงตางๆทางการเมองไมอาจจะท าไดโดยงาย หากวเคราะหตามแนวทางนจะเหนไดวา การพจารณาความเทาเทยมกนในทางการเมองผานโครงสรางอ านาจทางเศรษฐกจการเมองของรฐไทย โดยใชวธการเปรยบเทยบความเทาเทยมกนโดยอางองจากค านยามความเปนประชาธปไตย ท Daron Acemoglu และ James Robinson (2006, น.29) ไดเสนอไววา ประชาธปไตยหมายถงสถานการณทมความเทาเทยมกนในทางการเมองในเชงเปรยบเทยบกบระบอบทไมเปนประชาธปไตย ซงอาจวเคราะหไดสองประเดน ดงน ประเดนแรก พจารณาจากกฎกตกาทเปนเงอนไขและก าหนดบทบาทของกลมทางการเมองตางๆ อนเปนผลมาจากรฐธรรมนญ พ.ศ. 2521 (ค.ศ. 1978) ทท าใหใหเกดการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมของเศรษฐกจการเมองของประเทศไทย และประเดนทสอง เปนการศกษาต าแหนงแหงททกลมตางๆแสดงบทบาทตามโครงสรางอ านาจในสงคม ซงจะชวยตอบค าถามหลกวากลมอ านาจทางการเมองเหลานนแสดงบทบาทภายใตระบอบประชาธปไตยครงใบอยางไร และมเงอนไขใดทพลเอกเปรมท าใหเกดความสมดลในทางการเมองทกลมตางๆยอมรบความไมเทาเทยมกนทางการเมองเหลานได

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

290

การเปลยนสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและการเมองในประเทศชวงทศวรรษท 1980 น าไปสการเปลยนโครงสรางอ านาจทงทางเศรษฐกจและโครงสรางทางการเมอง ทลดทอนอ านาจแบบเผดจการทผกโยงไวกบตวบคลหรอกลมอ านาจเดมลงและเรมกระจายออกสระบบดวยกลไกตลาด ตามการขยายตวทางเศรษฐกจและสงคมในระบอบเสรประชาธปไตย ท าใหชนชนน าไมอาจแบกรบตนทนของการถอครองอ านาจเอาไวได และจ าเปนตองกระจายอ านาจและขยายอาณาเขตของระบบราชการไทยไปสภาคเศรษฐกจ ซงการจะเขาใจการปรบตวของรฐไทยเมอตองเผชญกบวกฤตการณจ าเปนอยางยงทจะตองศกษาสถาบนทางเศรษฐกจและการเมองทมบทบาทในสงคมไทย เพอทจะไดเขาใจความสมพนธระหวางรฐและตวแสดง ตามกฎหมายและคณคาประชาธปไตยแบบไทยๆ ซงการปรบโครงสรางทางทางเศรษฐกจภายในประเทศทอาศยการเมองทเปนประชาธปไตยครงใบ ปญหาการความชอบธรรมเพอปฏรปเศรษฐกจและการเมองตามกรอบกฎหมายทบญญตไวตามรฐธรรมนญจงเปนปญหาใหญ ภายใตการท างานของระบบเศรษฐกจภายในประเทศและแรงกดดนจากตางประเทศ ในสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและการเมองในขณะนน ทแมจะมการประนประนอมกลมพลงอ านาจภายในประเทศของรฐบาลพลเอกเปรม แตการจดการยงคงองอยกบระบบราชการแบบเดมอยมากและความจ าเปนทตองแกไขปญหาเศรษฐกจ ผนวกกบการผลกดนทางเศรษฐกจจากโครงสรางอ านาจภายนอก จงมขอสงเกตวาพลเอกเปรมด าเนนนโยบายเพอรกษาสมดลในโครงสรางอ านาจนนอยางไร

ความพยายามในการแกปญหาวกฤตการณทางเศรษฐกจ การเมอง ความมนคง และการพฒนาประชาธปไตยของรฐไทยในสมยพลเอกเปรม คอการพฒนาสถาบนในทางเศรษฐกจและการเมองเพอจดสมดลของกลมพลงอ านาจทางการเมองใหมเสถยรภาพและสรางขดความสามารถของรฐเพอแกไขปญหาเสถยรภาพทางการเมองเศรษฐกจและความมนคง ซงผลจากการปรบโครงสรางเศรษฐกจและการเมองภายใตระบอบประชาธปไตยครงใบจากโครงสรางเดมของรฐไทยทมสภาพปด โดยทภาคราชการสามารถก าหนดนโยบายโดยไมเปดโอกาสใหกลมพลงทางสงคมอนเขามามบทบาทในการก าหนดนโยบาย แตการด าเนนนโยบายของพลเอกเปรมทมการปรบโครงสรางเชงสถาบนไดเปดโอกาสใหกบตวแสดงในภาคสงคมเขามามสวนรวมในการก าหนดนโยบาย ซงการการพฒนาเชงสถาบนเปนดานอปทาน (supply-side) ทางเศรษฐกจการเมองของรฐไทย (Richard F. Doner, 2009, น.5)โดยเรมจากดานเศรษฐกจทยงคงยดมนอยในอดมการณเสรทนนยมและระบบตลาดไดเปดโอกาสใหกบกลมนกธรกจ ในดานความมนคงการปรบเปลยนบทบาทของทหารไปท างานดานการพฒนาไดน าเอาสถาบนพระมหากษตรยเขามาถวงดลเพอค าจนรฐบาลและสรางความชอบธรรมใหกบโครงการดานการพฒนาของรฐ อกทงในดานการเมองไดเปด

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

291

โอกาสใหกบกลมเทคโนเครตและนกวชาการถวงดลอ านาจของนกการเมองในดานการก าหนดนโยบาย แตทกภาคสวนยงอยภายใตโครงสรางของระบบรฐราชการไทย

ผลจากการปรบโครงสรางทางเศรษฐกจสงคมและการเมองในครงนนท าใหปญหาดานความมนคงคลคลายเมอพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทยลมสลาย เศรษฐกจมการเตบโตจนกลายเปนประเทศทมการเตบโตทางเศรษฐกจสงมากแหงหนงในเอเชย เกดชนชนกลางทตองการมสวนรวมทางการเมองมากขน แตการพฒนาประชาธปไตยนน เสถยรภาพทางการเมองถกทาทายจากนกการเมองทพยายามผกโยงอ านาจทางการเมองกบสงคมมากกวาผกโยงไวกบอ านาจรฐดงทเคยเปนมา เพราะเหนแลววาอ านาจรฐทงจากทหารและเทคโนเครตปดกนโอกาสของนกการเมองในกระบวนการนโยบาย ดงจะเหนไดจากผลส ารวจประชามตทศนคตของประชาชนตอสภาวะทางการเมองใน ค.ศ. 1987 ทตองการใหนายกรฐมนตรมาจากการเลอกตงและเหนวาบทบาทของทหารในทางการเมองเปนอปสรรคตอพฒนาการทางการเมองของไทย (ธระยทธ บญม, 2550, น.19-29)

ระดบความเขมแขงของรฐมความส าคญตอการแกไขปญหาเศรษฐกจการเมองในสมยพลเปรม ในสภาพทรฐเขมแขงสามารถผลกดนนโยบายเพอแกปญหาเชงโครงสรางไดอยางมประสทธภาพ และผลของความส าเรจในการด าเนนนโยบายเกดจากการพฒนาเชงสถาบนและการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจสงคมและการเมองตามกตกาของระบอบประชาธปไตยครงใบทใหอ านาจแกพลเอกเปรมในการสรางเสถยรภาพทางการเมองและสรางความมนคงทางอ านาจใหกบตนเอง ดวยการใชกลไกความเขมแขงของรฐวางเงอนไขเชงสถาบนในการเปลยนแปลงโครงสรางเศรษฐกจ สงคมและการเมองเพอตอบสนองเชงนโยบายและการจดการกบปญหาทางเศรษฐกจการเมองทเกดขน แตการเปลยนแปลงโครงสรางเศรษฐกจและการเมองในครงนนกลบท าใหสมดลทางอ านาจของกลมพลงทางการเมองเกดเปลยนแปลง โดยทกลมพลงทองอ านาจรฐทงทหาร และเทคโนเครต มความเขมแขงในชวงแรก แตในชวงหลงกลมพลงทางสงคมทงนกการเมองและกลมนกธรกจชนชนกลางกลบเขามาเสรมความเขมแขงของรฐราชการไทย และสรางสมดลอ านาจใหมทมเสถยรภาพ รฐราชการไทยและระบอบประชาธปไตยครงใบ

ค าวารฐราชการ (bureaucratic polity) ไดรบการบญญตโดย Fred W. Riggs จากการศกษาทมรฐไทยเปนตนแบบในชวงทศวรรษท 1960 สมยจอมพลสฤษด ธนะรชต ทมลกษณะรฐราชการแบบปดกนกลมพลงอ านาจนอกระบบราชการ แตรฐราชการไทยในสมยพลเอกเปรม ตณสลานนท (ค.ศ. 1980 – 1988) นนมลกษณะทแตกตางไป คอ พลเอกเปรมไดเปดโอกาสใหแกกลมพลงอ านาจ

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

292

นอกระบบราชการเขาสกระบวนการนโยบายของรฐ และมความนาสนใจดวยเหตผลสองประการ คอ ประการแรก เปนการรบชวงตออ านาจเผดจการจากพลเอกเกรยงศกด ชมะนนท ภายใตเงอนไขของระบอบประชาธปไตยครงใบทรฐไทยขาดเสถยรภาพทางการเมอง ซงเหนไดจากการเปลยนรฐบาลถง 7 ชดในชวง ค.ศ. 1975 – 1979 ท าใหการด าเนนนโยบายขาดความตอเนอง (เสนาะ อนากล, 2552, น.136) อกทงยงตองเผชญกบวกฤตการณทางเศรษฐกจและปญหาความมนคง ประการทสอง เปนจดเปลยนทส าคญในการพฒนาเชงสถาบนของรฐไทยจากการปรบโครงสรางทางเศรษฐกจ โครงสรางทางการเมอง ยทธศาสตรเพอแกปญหาความมนคง และกระบวนการพฒนาประชาธปไตย (democratization)

ระบอบประชาธปไตยครงใบจากงานวชาการจ านวนมาก iไดรบค าอธบายวาเปนการประนอมอ านาจระหวางกลมพลงทางการเมองในกลไกรฐและกลมนอกกลไกรฐ หรอกลมอ านาจเกาทเปนขาราชการกบกลมอ านาจใหมทเปนนกธรกจและนกการเมอง ซงงานวชาการอนๆในชวงเวลาตอมากลวนแตไดอทธพลของแนวคดน จากการศกษารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2521 (ค.ศ. 1978) ในชวงรฐบาลพลเอกเปรมของ พบวารฐธรรมนญชวยสรางเสถยรภาพทางการเมอง และท าใหเกดการประนประนอมระหวางกลมอ านาจ บทเฉพาะกาลทมผลบงคบใชในระยะเวลาสปแรกของการประกาศใชรฐธรรมนญสงผลอ านาจการบรหารและนตบญญตจงตกอยแกกลมขาราชการประจ า วฒสมาชกทมาจากขาราชการทไดรบการแตงต งมอ านาจทดเทยมกบสมาชกสภาผแทนราษฎร คณะรฐมนตรจงมทงนกการเมองและขาราชการประจ าในฐานะทเทาเทยมกน การท างานโดยระบบรฐสภาจงไมเกดขน ระบบรฐสภาถกแทรกแซงโดยอ านาจของขาราชการประจ า ขาราชการประจ าไดเขามามอ านาจโดยชอบดวยกฎหมายซงสะทอนโครงสรางอ านาจการเมองไทยภายใตอ านาจของขาราชการ (สมบต ธ ารงธญวงศ, 2554, น.465-486) และรฐธรรมนญภายใตบทเฉพาะกาลนมบทบาทเปนการสรางรฐราชการอ านาจนยมทมการแยงชงอ านาจในหมขาราชการประจ าและท าใหนกการเมองตกอยภายใตอ านาจของระบบราชการ พรรคการเมองกมบทบาทจ ากดเพราะตองปกครองรวมกบทหาร (สจต บญบงการ, 2542, น.107)

การบรหารประเทศจงเปนไปโดยระบบขาราชการประจ ามากกวาจะเปนการน าโดยระบบพรรคการเมองทมาจากการเลอกต ง แมวารฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2521 (ค.ศ. 1978) จะสรางความชอบธรรมใหกบผน าและลดความไมพอใจในการปกครองแบบรวมอ านาจลงได อกท งบทบาทของรฐสภาในดานนตบญญตและตรวจสอบการท างานของฝายบรหารนนจะเอาชนะ

i นกวชาการในกลมนไดแก สมบต ธ ารงธญวงศ,ชยอนนต สมทวณช, นธ เอยวศรวงษ, สมชาย ภคภาสนววฒน, สจต บญบงการ, สรชาต บ ารงสข,ธเนศ อาภรณสวรรณ, เกษยร เตชะพระ, ลขต ธรเวคน, รงสรรค ธนะพรพนธ, นยม รฐอมฤต, เอนก เหลาธรรมทศน, Daniel H. Unger, Ansil Ramsay, Robert J. Muscat, ผาสก พงษไพจตร และครส เบเคอร.

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

293

ฝายรฐบาลไดกตอเมอฝายรฐบาลออนแอลง และยงถกวพากษวจารณจากฝายทหารวาสภาผแทนราษฎรไมไดท าหนาทตวแทนของประชาชนอยางแทจรงแตเปนแหลงแสวงหาผลประโยชนจากกลมนกธรกจทเขาสระบบการเมองดวยการเลอกตง (สจต บญบงการ, 2542, น.166-187) รฐสภาไมมอ านาจตามอ านาจรฐสภาทเชอมโยงกบอ านาจของประชาชน นโยบายถกก าหนดจากชนชนน าทมลกษณะกงบงคบและการพฒนารฐเปนไปในลกษณะการใชอ านาจน า (Richard F. Doner, 2009, น.108) ซงขาราชการกลายเปนกลจกรขบเคลอนการด าเนนนโยบาย มการประสานประโยชนระหวางนกการเมอง ขาราชการ (ทหารและพลเรอน) และภาคธรกจภายใตรฐธรรมนญ ในลกษณะของการรวมตวและผกมตรระหวางกน (ชยอนนต สมทวณช, 2532, น.14) ซงนกวชาการกลมนมองวารฐไทยเปนรฐราชการดวยผลบงคบจากรฐธรรมนญ

แมวารฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2521 (ค.ศ. 1978) จะมความผอนปรนและรอมชอม แตความสามารถในการด ารงอยของระบอบขนอยกบบทบาทของฝายทหารทมสวนก ากบดแลทงฝายนตบญญตและฝายบรหาร (เสนห จามรก, 2549, น.341) ความขดแยงทเกดจากการแยงชงอ านาจกนระหวางหมชนชนน า ความขดแยงในเชงนโยบายการบรหารประเทศ และการครอบง าทางการเมองจากขาราชการทงทหารและพลเรอน ท าใหระบอบประชาธปไตยครงใบนนยงไมสามารถแกไขปญหาชองวางและความแตกตางลกลนในระบบและโครงสรางสงคมไทยไดอยางจรงจง เพราะระบอบปฏวตและประชาธปไตยแบบไทยๆทสบทอดมาจากสมยจอมพลสฤษดไดสงเสรมความเตบใหญใหกบกลมทนและชนชนกลาง และแสดงความหวงใยวากฎเกณฑหรอกตกาการแขงขนภายใตระบอบนยงมหมนเหมตอการหวนไปสวฏจกรของก าลงอ านาจ (เสนห จามรก, 2549, น.333-361) เพราะระบบราชการไดมอทธพลและอ านวยประโยชนตอกลมทนและชนชนกลาง

การเขาสอ านาจของพลเอกเปรมอยในชวงทบทเฉพาะกาลของรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2521 (ค.ศ. 1978) ยงมผลบงคบใชอย โดยทพลเอกเปรมไมไดมาจากการเลอกตง แตไดรบการสนบสนนใหด ารงต าแหนงนายกรฐมนตรจากกลมทหาร ขาราชการพลเรอน เทคโนเครต พรรคการเมองและนกธรกจ สวนกลมพลงอ านาจทางสงคม หลงผานเหตการณ 6 ตลาคม ค.ศ. 1976 ยงไมเขมแขงหลงจากนกศกษาและปญญาชนตองหนเขาปา แมวารฐบาลพลเอกเกรยงศกดมความพยายามทจะด าเนนนโยบายผอนคลายทางการเมองเพอแกปญหาความขดแยง ดวยการออกพระราชบญญตนรโทษกรรมใหแกผกระท าความผด แตนกศกษายงไมมความมนใจจงท าใหบางสวนไมกลบมาเขามาเรยน (สมบต ธ ารงธญวงศ, 2554, น.456-461) สวนกลมพอคาและแรงงานนนเปนอสระไมขนกบกลมพลงทางการเมองใด (Daniel H. Unger, 1989, น.297) แมวาเศรษฐกจจะพฒนาและขยายตว แตกลมชนชนกลางและนายทนยงไมมอ านาจในการตอรองกบรฐบาลเผดจการทหาร และขาราชการ

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

294

ประจ ายงคงมอ านาจในการก าหนดนโยบายหรอชชะตาของรฐ สถาบนพระมหากษตรยยงคงเปนผรกษาเสถยรภาพทางการเมองในภาวะวกฤต ประชาชนทวไปยงมความตนตวทางการเมองต า และหวนวตกกบสถานการณความมนคงเมอเวยดนามบกยดกมพชา ซงผลจากการบรหารรฐไทยภายใตระบอบประชาธปไตยครงใบน แมจะสรางทงคณปการใหแกรฐไทยในดานเศรษฐกจ การเมอง และความมนคง แตกไดทงปญหาส าคญไวจนท าใหรฐไทยไมอาจเปลยนผานไปสประชาธปไตยไดส าเรจ

ระบอบประชาธปไตยครงใบอยในฐานะทไดรบการยอมรบวามความเปนสถาบนทก าหนดเงอนไขในเชงโครงสรางทงทเปนทางการและไมเปนทางการใหแกตวแสดงตางๆไดแสดงบทบาทของตวเองตามกรอบหรอโครงสรางทสามารถใหท าได ภายใตรฐธรรมนญ พ.ศ. 2521 (ค.ศ. 1978) และวฒนธรรมทางอ านาจของการเมองไทย ซงการปกครองในระบอบนแมวารฐบาลจะมาจากการเลอกตงตามบทบญญตของรฐธรรมนญ และมรฐสภาท าหนาทดานนตบญญต มนโยบายแหงรฐทจะด าเนนการปกครองเพอประชาชน แตระบอบการปกครองนยงไมไดเปนการปกครองดวยตนเองอยางแทจรง เพราะถกควบคมอยภายใตหลกการรฐนยมเพอจดมงหมายสงสด คอ ความมนคงแหงชาต บนพนฐานทมกองทพเปนสถาบนหลกไมใชประชาชนสวนใหญ (เฉลมเกยรต ผวนวล, 2535, น.145-146) อกทงยงมสถาบนพระมหากษตรยเปนผรกษาเสถยรภาพทางการเมอง (อรรถจกร สตยานรกษ, 2557, น.44)

นกวชาการทางรฐศาสตรสวนใหญตางใหความเหนและยอมรบรวมกนวา การปกครองระบอบประชาธปไตยครงใบทมจดเรมตนโดยพลเอกเกรยงศกด ชมะนนท ในชวงปลายทศวรรษ 1970 น นเปนรปแบบการเมองทเปนการประนประนอมระหวางทหารและพลเรอน (สจต บญบงการ, 2542, น.10) หรอเปนการประนอมอ านาจระหวางกลมทไมเหนความส าคญของผแทนทมาจากการเลอกตง ผปกครองไมจ าเปนตองมาจากเสยงสวนใหญกไดกบกลมพลงของประชาชนทมาจากการเลอกตง (ศรญญ เทพสงเคราะห, 2557, น.84) ท าใหการเมองไทยมเสถยรภาพจากการแบงสรรอ านาจดวยการตอรองและปรบกลยทธระหวางฝายระบบราชการและฝายทไมใชระบบราชการเพอใหแตละฝายไดเกดอ านาจสงสด (Chai-Anan Samudavanija, 2002, น.136) และเมอเขาสสมยพลเอกเปรมกไดท าหนาทจดสรรผลประโยชนและลอยตวเหนอความขดแยงอยเปนระยะเวลานาน (ยศ สนตสมบต, 2535, น.209) ซงตวพลเอกเปรมไมตองลงเลอกตง พรรคการเมองไปเชญมารบต าแหนงนายกรฐมนตร โดยมการแบงปนอ านาจกนระหวางพรรคการเมองกบขาราชการ (นครนทร เมฆไตรรตน 2557, น.84)

อยางไรกตามนกวชาการบางคนเสนอวาประชาธปไตยครงใบไมอาจท าใหเกดการประนประนอมไดจรง ดงจะเหนไดจากความขดแยงภายในกองทพและการชวงชงอ านาจระหวาง

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

295

กลมผน าทหาร และตวแสดงเชงสถาบนทเปนผรกษาเสถยรภาพทางการเมองไทยทามกลางความขดแยงในสมยพลเอกเปรมคอสถาบนพระมหากษตรย (นครนทร เมฆไตรรตน, 2557, น.167-169)การรฐประหารทลมเหลวของนายทหารกลมยงเตรกนนเกดขนจากการทสถาบนพระมหากษตรยใหการสนบสนนพลเอกเปรมอยางเขมแขง (Robert J. Muscat, 1994, น.170) และพลเอกเปรมเปนตวแทนของสถาบนพระมหากษตรยในการยงเกยวกบการเมอง ในฐานะทพลเอกเปรมเปนคนกลางระหวางตวแสดงตางๆในทางการเมอง โดยสถาบนพระมหากษตรยใชเครอขายของสถาบนเพอแทรกแซงทางการเมอง (Ducan McCargo, 2005, น.208-206)

งานทางวชาการสวนใหญจะกลาวถงตวแสดงทางการเมองในสมยพลเอกเปรมอยสกลมคอ ทหาร นกการเมอง เทคโนเครต และ นกธรกจชนชนกลาง สวนกลมนสตนกศกษาสวนใหญเนนกจกรรมภายในมหาวทยาลย บทบาททางการเมองสวนใหญเปนการคานหรอทวงตงการท างานของรฐบาลหรอผน าทางการเมองมากกวาจะมงโคนลมรฐบาล ซงเปนบทบาททางการเมองทออนลงกวาชวง ค.ศ. 1973-1976 เพราะเงอนไขทางการเมองไมเปดโอกาสใหท าได และสงทนกศกษาไดตอสมาท าใหนกธรกจมโอกาสเขามามบทบาททางการเมองมากขน ทางดานกลมธรกจทเขามามบทบาททางการเมองเปนผลมาจากการเขามารวมกนแกปญหาทางเศรษฐกจทงทเขามาด ารงต าแหนงทางการเมองและผานมาทางคณะกรรมการรวมภาครฐและเอกชน อกสวนหนงกคอกลมทนจากทองถนทมฐานทางการเมองในทองถนและเขาสอ านาจทางการเมองดวยการเลอกตงเพอเพมพนอ านาจทางเศรษฐกจและการเมองใหตนเอง ประเดนส าคญทนกวชาการบางคนอยาง สจต บญบงการ(2542, น.189-215) น าเสนอไวคอการเตบโตของกลมอาชพในภาคธรกจทระบบทางการเมองเปดโอกาสใหไตเตาไปสต าแหนงทสงได ทาทายอ านาจกบกลมขาราชการทงทหารและพลเรอน ซงทหารมลกษณะทนาสนใจคอ พยายามดงนกศกษาและนกธรกจใหด าเนนตามแนวทางของทหารดวยเหตผลดานความมนคง ดวยการดงใหนกศกษามหวกาวหนานอยลงและนกธรกจรบผดชอบตอสวนรวมมากขน ทหารมบทบาทยอมรบการมสวนรวมทางการเมองและบทบาทของกลมผลประโยชนมากขน

นกวชาการบางคนยงมความเหนอกวา ในดานการสรางความชอบธรรมของทหารทด าเนนการในงานกจการพลเรอน โดยมรฐธรรมนญก าหนดหนาทไว และการสรางความชอบธรรมใหแกทหารในกระบวนการราชการซงตวบทกฎหมายออกมารบรองบทบาททางการเมองของกองทพอยางเปนระบบ และเกดความเปนสถาบนอนเนองมาจากบทบาทดงกลาวและผกโยงไปกบวธคดแบบราชการ (สจต บญบงการ, 2542, น.243-265 และสรชาต บ ารงสข, 2541, น.72-78) แตทหารกยงคงมการแยงชงอ านาจกนเองกนเอง ดงจะเหนไดจากการกอรฐประหารของกลมยงเตรก

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

296

ใน ค.ศ. 1981 ทสะทอนภาพทหารทแยงชงอ านาจกนตลอดเวลา (ธ ารงศกด เพชรเลศอนนต, 2557, น.82-83)

การอธบายโครงสรางอ านาจของรฐไทยภายใตระบอบประชาธปไตยครงใบทในชวงแรกไดอานสงคจากบทเฉพาะกาลของรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2521 (ค.ศ. 1978) ทท าใหกลไกอ านาจรฐเขมแขงระบบราชการสามารถก าหนดและด าเนนนโยบายโดยปราศจากแรงกดดนทางการเมอง อกทงกลมพลงอ านาจตางๆทางสงคมสงคมยงมความขดแยงกนอย เมอพลเอกเปรมการด าเนนนโยบายทเปนการผสมผสานระหวางกลไกตลาดและการแทรกแซงของรฐ ผานสถาบนตางๆท งทเปนทางการและไมเปนทางการ และในชวงทายเมอชนชนกลางตองการมสวนรวมทางการเมองมากขนจนเกดเงอนไขบงคบในสภาพระบอบประชาธปไตยครงใบทคอยๆผอนคลายจนกลายไปเปนประชาธปไตยทมากขน แตระบบราชการกไดขยายขอบเขตอ านาจสสถาบนเศรษฐกจและการเมองแลว

การปรบโครงสรางทางเศรษฐกจและการเมองของรฐไทยในสมยพลเอกเปรม ความออนแอของสถาบนทางการเมองของรฐไทย มาจากตวนกการเมองและความขดแยงทางการเมองทท าใหอ านาจทางการเมองยงคงยดโยงอยกบกลมทหาร หลงการด าเนนนโยบายการพฒนาแทนการปราบปรามทหารมบทบาทใหมในดานการพฒนาเศรษฐกจสงคมและการบรหารรฐ แมวาแนวทางนจะสามารถเอาชนะคอมมวนสตไดในทสดแตกไดขดขวางกระบวนการพฒนาประชาธปไตยของรฐไทย เพราะทหารยงคงยงเกยวกบการเมอง ทงการมสวนรวมและเปนตวแทนเชงสถาบน ซงผลจากสถาบนทางการเมองทออนแอนเองทท าใหทหารสามารถควบคมอ านาจทงทางการเมองและเศรษฐกจ จนน าไปสการรฐประหารใน ค.ศ. 1991 (Larry Diamond, 1993, น.21-23) โดยใชกลไกอ านาจรฐและอ านาจทางการเมองในลกษณะของรฐเขมแขงเพอควบคมสงคมไมใหบทบาทในดานการก าหนดนโยบายและชน าวาสงททหารท าอยนนมความชอบธรรม ซงปรากฏการณเชนนเปนวฒนธรรมทางการเมองของรฐไทยทยอมรบการน าของชนชนสง อนเปนผลมาจากพฒนาการเชงสถาบนทสรางใหรฐราชการมความเขมแขงแตสงคมกลบออนแอลง

รฐไทยหลงการสนสดระบอบประชาธปไตยครงใบในสมยพลเอกเปรมกยงไมอาจสรางระบอบประชาธปไตยทเขมแขงขนได กลบถกลมลางดวยการรฐประหารใน ค.ศ. 1991 ตามมาดวยเหตการณพฤษภาทมฬใน ค.ศ. 1992 ทน าไปสการมรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2540 (ค.ศ. 1997) ทไมมนกวชาการทางรฐศาสตรทานใดคาดการณวาจะเกดการรฐประหารโดยทหารในรฐไทยอก จนกระทงเกดรฐประหารใน ค.ศ. 2006 และ 2014 ตามมา ซงทกครงหลงท าการรฐประหาร ขออางทน ามาใชคอ “รฐไทยอยในภาวะวกฤต” และ “รฐไทยตองปฏรปเพอเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง” จงเกดค าถามวา โครงสรางของรฐไทยเปนอยางไรจงเกดวกฤตครง

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

297

แลวครงเลา กลไกหรอระบบใดทขบเคลอนรฐไทยอยางแทจรง และรฐไทยปรบตวอยางไรขณะทเผชญวกฤตอย และการเปลยนแปลงทางการเมองหลายครงของรฐไทยเหตใดจงยงไมสามารถเปลยนผานไปสระบอบประชาธปไตยอยางย งยนไดส าเรจ

จงอาจกลาวไดวาพลเอกเปรมประสบความส าเรจในการแกไขวกฤตการณของรฐไทย และรอฟนระบบรฐราชการขนใหมเพอใชเปนกลไกในการด าเนนนโยบายและสรางเสถยรภาพ ซงความส าเรจทกลาวมาขางตนน นเปนค าถามส าคญทนกรฐศาสตรพยายามหาค าอธบายวาปรากฏการณดงกลาวจะถกน ากลบมาใชทกครงไปเมอรฐไทยอยในภาวะวกฤตหรอไม และสงคมไทยตองอยในสภาวะจ ายอมแบบระบอบประชาธปไตยครงใบ โดยไมอาจจะพฒนาประชาธปไตยทมความสมบรณไดกระนนหรอ ทมาของระบอบประชาธปไตยครงใบ

สภาพปญหาของรฐไทยทเผชญอยในชวงเวลาแหงทศวรรษท 1970 ทน าพาใหรฐไทยไปสภาวะวกฤต ไดแก สงครามทางการเมองระหวางประเทศเมอเวยดนามบกกมพชา และยกก าลงประชดชายแดนไทยทอรญประเทศ ท าใหบรรดานกธรกจและกลมทนเกดการตนตระหนก พากนอพยพและขนยายเงนทนออกนอกประเทศ ปญหาทางเศรษฐกจทสงผลใหสนคาราคาแพง เกดวกฤตการณน ามน และราคาพชผลทางการเกษตร สวนทางดานการเมองเองพลเรอเอกสงด ชลออย หวหนาคณะปฏวตและพลเอกเกรยงศกด ชมะนนท กไมสามารถแกไขปญหาทางเศรษฐกจไดเพราะขาดความรและเกดความขดแยงทางการเมองจนตองน าไปสการลาออกจากต าแหนงนายกรฐมนตรของพลเอกเกรยงศกดii อกทงในสมยพลเอกเกรยงศกดระบบการเมองไมมเสถยรภาพเพราะทหารเขาแทรกแซงทางการเมอง และเกดความขดแยงระหวางรฐบาลกบฝายนตบญญตททหารเขาไปท าหนาทในฐานะสมาชกวฒสภา จงสามารถบบใหนายกรฐมนตรลาออกไดเมอกลมสนบสนนคอขาราชการทหารและพลเรอนไมพอใจการแกปญหาราคาน ามนของรฐบาล จงเหนไดวา รฐไทยประสบกบปญหาวกฤตการณทางเศรษฐกจและการเมองอนประกอบไปดวยสชดปญหาส าคญ ดงน วกฤตการณทางเศรษฐกจ การขาดความชอบธรรมในทางการเมอง การปรบเปลยนกระบวนทศนในดานความมนคง และการพฒนาประชาธปไตย (democratization) ทน าพารฐไทยไปสระบอบประชาธปไตยครงใบ

การพฒนาประชาธปไตยของรฐไทยในชวงเวลาดงกลาว จากเหตการณทางการเมองทน าไปสการสนสดระบอบเผดจการทหารใน ค.ศ. 1973 ระบบทหารเรมเสอมคลายลง นบเปนการ

ii สมภาษณ นายเสนาะ อนากล ทบานพกถนนสขมวท ในวนท 1 เมษายน 2558.

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

298

เปลยนโฉมหนาการเมองไทยครงใหญ มการกดดนรฐบาลใหยอมรบใหนสตนกศกษาออกเผยแพรประชาธปไตยสสงคม นบเปนการสรางรากฐานทางประชาธปไตยของรฐไทยทดจากการเตรยมรฐธรรมนญและน าไปสการเลอกตง ตอมาใน ค.ศ.1974 มการจดงาน “นทรรศการจนแดง” ทมหาวทยาลยธรรมศาสตร ถอเปนการเปดเสรภาพทางความคดเรองสงคมนยม กลมนสตนกศกษาเรมเชอถอแนวคดแบบสงคมนยมและยอมรบปญหาความไมเทาเทยมกนทางเศรษฐกจ ชนชนน าและทหารเรมกลวและเกดแรงเหวยง (สวง) ขวาของกลมอนรกษนยมในไทย สวนกลมฝายซาย (นสตนกศกษา) กเหวยงไปซายมากขนiii กลายเปนปญหาความขดแยงทางอดมการณทส าคญคอการแบงเปนฝายซายและฝายขวาในสงคมไทย นบเปนสถานการณทผสมผสานกนระหวางสถานการณการเมองภายในกบวกฤตการณทางเศรษฐกจ รวมดวยสถานการณดานความมนคงทเปนผลมาจากประเทศในกลมอนโดจนไดกลายเปนคอมมวนสต เมอมการเรยกรองจากกลมพลงทางสงคม ทงกลมแรงงาน นสตนกศกษาและปญญาชนหวกาวหนา และกลมอนๆทนอกจากจะสรางความวนวายในสงคมจากการเดนขบวนของนสตนกศกษา และการนดหยดงานประทวงของกรรมกรแลว ภาวะเงนเฟอและการดลบญชเดนสะพดเรมรนแรงขน ผสานกบความไมแนนอนของภยคกคามคอมมวนสตจากประเทศเพอนบาน ท าใหการสนบสนนของชนชนกลางและประชาชนทมตอกลมนกศกษาเปลยนแปลงไปจากผลลบทางเศรษฐกจ การเมอง สงคมและความมนคงทเกดขน และสงผลใหฝายขวามปฏกรยาโตตอบกลบทรนแรงมากขน (สมชาย ภคภาสนววฒน, 2545, น.41-61)

ใน ค.ศ. 1976 การขยายตวของฝายซายทมมากขนไดสรางความกงวลใหกบชนชนน าและทหาร ผนวกกบความกลวการขยายตวของคอมมวนสตไดกอใหเกดปฏกรยาตอบโตจากฝายขวาทตองการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจและการเมองเอาไว มการตงองคกรฝายขวาขนเพอตอตานขบวนการนกศกษา การปดลอมทางขาวสารและใสรายปายส การโฆษณาท าลายภาพลกษณ มการจดต งกลมกระทงแดง และกลมพลงฝายปฏกรยาตางๆ อกมาก เพอใหรวมกนในการท าลายขบวนการนกศกษา กลมตางๆเหลาน ไดรบการสนบสนนอนดยงจากอ านาจและกลไกของรฐในขณะนน (ธกานต ศรนารา, online)

เมอนสตนกศกษาเรมตนดวยการเดนขบวนเพอตอตานกองทพอเมรกนในเดอนมนาคม ภายในขบวนการนสตนกศกษากมการพดถงการรฐประหาร เพราะเปนทเขาใจกนวารฐประหารเปนสงทตองเกดขนอยางหลกเลยงไมได เพราะชนชนปกครองคงไมปลอยใหสถานการณเรยกรองมอย

iii สรชาต บ ารงสข. บรรยายในงานเสวนา Withdrawal Symptoms: Social and Culture aspects of the October 6 Coup ของ Benedict Anderson. ณ. คณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย. เมอวนท 8 ตลาคม 2557.

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

299

อกตอไปiv สถานการณจบลงดวยการจลาจลและความวนวายเขาท ารายนกศกษาและผรวมชมนมทมหาวทยาลยธรรมศาสตรในวนท 6 ตลาคม ค.ศ. 1976 ซงไดน าไปสการท ารฐประหารรฐบาลของ ม.ร.ว.เสนย ปราโมช ในวนเดยวกน โดยคณะนายทหาร 3 เหลาทพและอธบดกรมต ารวจ น าโดย พล.ร.อ. สงด ชลออย ผบญชาการทหารสงสดในนามคณะปฏรปการปกครองแผนดน ดวยขออางทวา นายกรฐมนตร รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยและรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมไมอาจควบคมสถานการณใหอยในความสงบเรยบรอยได คณะปฏรปการปกครองแผนดนจงจ าเปนตองยดอ านาจการปกครองไว

เมออ านาจการบรหารประเทศสงตอใหรฐบาลธานนทรกตองประสบกบปญหาทงการกอการรายคอมมวนสต และปญหาภายในรฐบาลเอง เชน การรางรฐธรรมนญฉบบใหมทบทเฉพาะกาลของรฐธรรมนญทมแผนพฒนาประชาธปไตยทใชเวลา 12 ป ถกมองวาลาชาไมทนการกบสถานการณในขณะนน จงมการใชก าลงในปราบปรามตอกลมฝายซายผเหนตาง และผทรฐบาลเหนวาเปนคอมมวนสตอยางเขมขน จนหลายครงปราศจากการตรวจสอบจน ท าใหกลมนสตนกศกษาและปญญาชนหวกาวหนาทมความคดทางการเมองตางจากรฐบาลตองหนเขาปาไปรวมกบพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย (พคท.) ท าใหสถานการณไมดขนเพราะยงใชความรนแรงยงเพมความเขมแขงใหกบกลมคอมมวนสต ท าใหเกดความไมพอใจใหแกกลมผทเคยสนบสนนกอนรฐประหาร และเหนวาการใชก าลงรนแรงยงสรางผลรายมากกวาผลด (สมบต ธ ารงธญวงศ, 2554, น.397-415)

ในชวงทนสตนกศกษาถกจบและกกขงทเรอนจ าบางขวางมกระแสแรงมากจากสงคมภายนอก คอการทผแทนจากตางประเทศเขาฟงการพจารณาคดทางการเมอง ท าใหรฐบาลมค าสงใหถอดตรวนนกโทษและไมใหนกโทษการเมองใสชดนกโทษv ระหวางนนเกดคดกบฏ 26 มนาคม ค.ศ. 1977 โดยเหตการณนเกดขนหลงการจลาจลและรฐประหารในวนท 6 ตลาคม ค.ศ. 1976 ททหารในคณะปฏรปการปกครองและชนชนน ายงมความวตกกงวลวาอาจจะมการรฐประหารซอนจากทหารกลมไมมอ านาจอยในสภาปฏรปการปกครองแผนดนในขณะนน เพอลมลางรฐบาลของนายธานนทร (สมบต ธ ารงธญวงศ, 2554, น.435) การกอการครงนน าโดย พล.อ.ฉลาด หรญศร และนายทหารกลมหนงรวมทง พล.ต.สนน ขจรประศาสนดวย แตกอการไมส าเรจ พล.อ.ฉลาด หรญศร และพวกถกจบและกกขงรวมกบนกโทษคดกบฏทเปนนสตนกศกษา และเกดการหลอมรวมกน iv สรชาต บ ารงสข. บรรยายในงานเสวนา Withdrawal Symptoms: Social and Culture aspects of the October 6 Coup ของ Benedict Anderson. ณ. คณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย. เมอวนท 8 ตลาคม 2557. v สรชาต บ ารงสข. บรรยายในงานเสวนา Withdrawal Symptoms: Social and Culture aspects of the October 6 Coup ของ Benedict Anderson. ณ. คณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย. เมอวนท 8 ตลาคม 2557.

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

300

ระหวางสองฝาย ภายหลงเมอกลมนายทหารพนโทษออกไปกเปนก าลงส าคญทผลกดนใหเกดการกลบมาชวยกลมนสตนกศกษาทยงถกกกขงอยvi สวนพลเอกฉลาด ตอมาตองโทษประหารชวต (สมบต ธ ารงธญวงศ, 2554, น.415)

การวางแผนแกปญหาประเทศในดานเศรษฐกจ สงคม และการพฒนาประชาธปไตยทมระยะเวลา 12 ปของรฐบาลนายธานนทร ถกมองวานานเกนไป และดวยระยะเวลาไมถงป กถกโจมตวาไมสามารถแกไขปญหาไดอยางทหวงกนเอาไว และยงปญหาเรองการคกคามเสรภาพของสอมวลชน ท าใหกระแสคอมมวนสตถกกระพอขนมาอก อกทงเกดกรณการลอบวางระเบดใกลพลบพลาทประทบของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทจงหวดยะลาใน ค.ศ. 1977 สภาทปรกษานายกรฐมนตรเสนอใหมการปรบปรงคณะรฐมนตร แตไดรบการปฏเสธ (สรวง วงศสวรรณเลศ, 2554, น.107)

ในทสดคณะนายทหารในสภาปฏรปการปกครองแผนดนทน าโดย พล.ร.อ.สงด ชลออย จงกอการรฐประหารขนในวนท 20 ตลาคม ค.ศ. 1977 และไดนายกรฐมนตร คอ พลเอกเกรยงศกด ชมะนนท ทมกลมนายทหารยงเตรกเปนผใหการสนบสนน อกทงยงไดรบการสนบสนนจากประชาชนสวนใหญทไมตองการรฐบาลขวาจด เพราะธรรมนญการปกครองราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2520 (ค.ศ. 1977) เมอรฐบาลพลเอกเกรยงศกดขนบรหารประเทศกไดมการรางรฐธรรมนญใหม และใชนโยบายทมความผอนปรนกบกลมนสตนกศกษามากขนกลายเปนความหวงอกครงในการสรางประชาธปไตยใหแกประชาชน (สมบต ธ ารงธญวงศ 2554, น.449-453) อกทงไดออกกฎหมายนรโทษกรรมใหแกผกระท าความผดในเหตการณ 6 ตลาคม ค.ศ. 1976 ดงท สรชาต บ ารงสข ไดเลาใหฟงวา พลเอกเกรยงศกด ไดเชญตนและกลมนกศกษาทเปนนกโทษการเมองไปรบประทานอาหารทบานหลงไดรบการนรโทษกรรม เพอเปดใหเหนภาพทตองการความประนประนอมในสงคมไทยvii

เมอประกาศใชรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2521 (ค.ศ. 1978) จงมลกษณะของการจดสรรอ านาจใหมระหวางกลมผครองอ านาจในระบบราชการกบผทอยนอกกลมระบบราชการ โดยมบทเฉพาะกาลทยงคงความเปนเผดจการอ านาจนยมจงถกเรยกวา “รฐธรรมนญฉบบประชาธปไตยครงใบ” ซงในชวงแรกกไดสรางความรวมมอไดอยางดระหวางกลมทหารและนกการเมอง แตเมอเกดความไมพอใจรฐบาลพลเอกเกรยงศกดจากวกฤตการณทางเศรษฐกจทรมเรา การไรเสถยรภาพทางการเมอง

vi สรชาต บ ารงสข. บรรยายในงานเสวนา Withdrawal Symptoms: Social and Culture aspects of the October 6 Coup ของ Benedict Anderson. ณ. คณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย. เมอวนท 8 ตลาคม 2557. vii สรชาต บ ารงสข. บรรยายในงานเสวนา Withdrawal Symptoms: Social and Culture aspects of the October 6 Coup ของ Benedict Anderson. ณ. คณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย. เมอวนท 8 ตลาคม 2557.

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

301

และความขดแยงในกลมทหาร นายทหารกลมยงเตรกจงหนไปใหการสนบสนนพลเอกเปรม ตณสลานนท (สมบต ธ ารงธญวงศ, 2554, น.484) เมอเกดการกดดนทงภายในและภายนอกสภา พลเอกเกรยงศกดจงลาออกจากต าแหนงนายกรฐมนตรและสงตออ านาจใหแกพลเอกเปรม

นบจาก ค.ศ. 1978 เปนตนมา ทหารไดยอมรบการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนเปนสงจ าเปน และในขณะเดยวกนสงคมกยอมรบวาบทบาททางการเมองของทหารกเปนจ าเปนเชนกน โดยถอวาการพฒนาประชาธปไตยโดยสมบรณเงอนไขส าคญในการเสรมสรางความมนคงของชาต (สจต บญบงการ, 2542, น.265) แมวาจะมการเรยกรองจากกลมนอกระบบราชการทเปนพลงทางสงคม แตยงเปนเพยงเสยงสวนนอยไมมอ านาจโดยตรงในการมสวนรวมในการก าหนดรปแบบการปกครอง เพราะกลมประชาชนในชนบทเองกยงยดโยงอยกบระบบอปถมภท าใหถกชกจงหรอระดมไปใชสทธเลอกต งโดยขาราชการสวนภมภาคและผ น าในทองถน สวนกลมนกการเมองและกลมผลประโยชนตางๆรวมทงนกวชาการ สอมวลชน นกศกษาและปญญาชนกท าไดเพยงวจารณและเรยกรองจากผน าทมอ านาจ ซงตอมาภายหลงกลมการเมองเองกถกครอบง าจากอทธพลของกลมธรกจในการเขาไปคานอ านาจกบกลมพลงอ านาจราชการ (เกรยตชย น าพลสขสนต, 2533, น.123-124) และเหนไดวาเมอสนสดบทเฉพาะกาลกลมพลงทางสงคมมบทบาทและมสวนรวมทางการเมองมากขน ความเปนสถาบนของระบอบประชาธปไตยครงใบ

ความเปนสถาบนของระบอบประชาธปไตยครงใบทงทเปนทางการและไมเปนทางการไดสงผลตอการจดสรรอ านาจทางการเมองตามโครงสรางของระบอบดวยการสรางโครงสรางพนฐานแหงอ านาจหรอการสรางศกยภาพในเชงสถาบนเพอจะน าเอานโยบายออกสการปฏบตเพอทจะบรรลวตถประสงคทางการเมอง (Dan Slater, 2010, น.3) ซงระบอบประชาธปไตยครงใบเปนสถาบนทฝงรากอยในโครงสรางเศรษฐกจการเมองของรฐไทย เปนระบอบทมพฒนาการทางประวตศาสตรและด ารงอยในชวงเวลาหนงของประวตศาสตรรฐไทย ระบอบนไดสรางและรกษาระบบราชการใหมเสถยรภาพและมนคง ดวยการขยายขอบเขตอ านาจของระบบราชการเขาสสถาบนทางเศรษฐกจและการเมอง และสรางเงอนไขผานโครงสรางเชงสถาบนทงทเปนทางการและไมเปนทางการทก าหนดโครงสรางในดานเศรษฐกจ การเมอง ความมนคง และสงคม อกทงยงเปดโอกาสใหกบตวแสดงทางการเมองอนนอกระบบราชการไดเขาสกระบวนการทางนโยบาย และสรางปฏสมพนธระหวางระบบราชการกบกลมพลงนอกระบบราชการกลายเปนเครอขายภาคราชการทท าใหกลไกอ านาจรฐเขมแขงขน

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

302

ระบอบประชาธปไตยครงใบมโครงสรางเชงสถาบนประกอบดวยโครงสรางทเปนทางการจากรฐธรรมนญ พ.ศ. 2521 (ค.ศ. 1978) และค าสงทเทยบเทากฎหมายเพอใชเปนแนวนโยบายในการบรหารรฐ โดยใหขาราชการมอ านาจและมความชอบธรรมอยางเตมทในการก าหนด วางแผน และขบเคลอนนโยบาย อกทงยงสามารถตรวจสอบและควบคมนกการเมองทมาจากการเลอกตงตามเงอนไขทกฎหมายรบรองไว สวนโครงสรางทไมเปนทางการไดสรางคานยมใหสงคมยอมรบความด ความสามารถของขาราชการ และยอมรบขาราชการในลกษณะขาแผนดนหรอผทท างานรบใชพระมหากษตรย ในขณะทขาราชการกสรางคณคาใหมใหกบความเปนขาราชการวาเปนผทมฐานะทางสงคม มความเปนศกดนาเจาขนมลนาย (hierarchically organized) และสรางปฏสมพนธกบสงคมดวยระบบอปถมภ

ระบอบประชาธปไตยครงใบไดวางเงอนไขเชงสถาบนในการเปลยนแปลงโครงสรางเศรษฐกจ สงคม และการเมองเพอตอบสนองเชงนโยบายและการจดการกบปญหาทางเศรษฐกจการเมองในสมยพลเอกเปรม ดวยการแกปญหาเศรษฐกจและการเมองของรฐไทยในสมยพลเอกเปรมทเผชญอย ไดแก การสรางเสถยรภาพทางการเมอง การแกไขวกฤตทางเศรษฐกจ การแกปญหาดานความมนคงและการพฒนาประชาธปไตยภายใต ซงการเปลยนแปลงโครงสรางเศรษฐกจและโครงสรางการเมองภายใตเงอนไขเชงสถาบนของประชาธปไตยครงใบนนไดก าหนดความสมพนธของตวแสดงในการเขาสกระบวนการก าหนดนโยบาย และการปรบตวภายใตโครงสรางอ านาจระหวางกลมตวแสดงตางๆ อกทงการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจและการเมองภายใตระบอบประชาธปไตยครงใบไดสงผลตอการสรางสภาพรฐราชการไทยทเขมแขงขนแมจะสนสดของระบอบประชาธปไตยครงใบไปแลวกตาม ปญหาการพฒนาประชาธปไตย พลเอกเปรมชใหเหนวาปจจยส าคญทน ามาสความมนคงของรฐไทย คอ พลงทางการเมอง พลงทางเศรษฐกจ พลงทางสงคมจตวทยา และพลงทางทหาร (มลนธรฐบรษ, 2549, น.117) แตไมมพลงประชาธปไตย แมจะดเหมอนวาเมอสนสดสมยพลเอกเปรมการเปลยนผาน (transition) ของประชาธปไตยจะมมากขน เมอพลเอกเปรมไมรบต าแหนงนายกรฐมนตรหลงการเลอกตงใน ค.ศ. 1988 และใหผแทนราษฎรทมาจากการเลอกตงจดตงรฐบาลกนเอง แตระบอบประชาธปไตยครงใบไดสรางคานยมการไมยดมนตอระบอบประชาธปไตย (commitment to democracy) ใหแกสงคมไทย การเลอกตงและการจดตงรฐบาลทมาจากการเลอกตงกเกดขนไดเพราะชนชนน ายอมใหเกดขนได เพอใหตางชาตยอมรบและผอนคลายกระแสทางสงคมทไมตองการใหทหารแทรกแซงทางการเมองและนายกรฐมนตรตองมาจากการเลอกตง ท าใหการพฒนาประชาธปไตยไมส าเรจและ

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

303

ย งยน เพราะสาเหตหลกสองประการคอ ประการแรก สถาบนทางเศรษฐกจและการเมองไมเขมแขงและไมไดรบการสนบสนนจากประชานอยางแทจรง ประชาธปไตยมแตเพยงกระบวนการและขออางเพอใชในการตอสกบคอมมวนสตเทานน สวนพลเอกเปรมกมเครองมอควบคมสถาบนทางการเมองคอ การยบสภา ประการทสอง คอ สงคมไทยยดมนในตวบคลมากกวาระบบ ดงจะเหนไดจากหลงการเลอกตง ค.ศ. 1980 นกการเมองทไดรบการเลอกตงกยงคงพรอมใจกนเชญพลเอกเปรมใหด ารงต าแหนงนายกรฐมนตรตอไปอกสมย อกท งยงมการเรยกรองใหพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและพลเอกเปรมเขามาแกไขวกฤตการณทางเศรษฐกจและการเมองหลายครงนบตงแต ค.ศ. 2006 เปนตนมา นนเปนเพราะระบอบประชาธปไตยครงใบท าใหโครงสรางอ านาจเดมทมฐานเปนระบบราชการไมมการเปลยนแปลง แตกลบสรางความเขมแขงและขยายขอบเขตอ านาจใหกบระบบราชการมากขน อกทงอดมการณราชาชาตนยมยงบมเพาะและสนบสนนใหระบบศกดนาราชปถมภเขมแขงท าใหระบบราชการกลายเปนสถาบนทอยเหนอกวาสถาบนเศรษฐกจและการเมองใดๆ ซงแมจะมการปรบโครงสรางดวยรฐธรรมนญหลายครง แตกลบไมมการเปลยนคานยมใหสงคมไทยกลายเปนประชาธปไตยตามรฐธรรมนญ โดยเฉพาะโครงสรางช นกลางของสงคมไทยทประกอบดวย ขาราชการ (ทหารและเทคโนเครต) นกการเมอง และนกธรกจชนชนกลางยงคงยดตดกบอ านาจเดมแบบอนรกษนยมทมระบบราชการเปนฐาน จงมโอกาสทวงจรการแยงชงอ านาจเกดขนวนเวยนซ าแลวซ าอก แมจะมการปรบโครงสรางแบบทเปนทางการหลายครงดวยการแกไขรฐธรรมนญแตโครงสรางแบบไมเปนทางการหรอคานยมในสงคมไทยกลบไมมการเปลยน และยงปลกฝงใหคานยมในระบบอปถมภจากระบบราชการสวนกลางทหมายรวมถงทงจากสถาบนพระมหากษตรยและระบบราชการทมหนาทในฐานะทเปนขาแผนดนทท างานถวายพระบาทสมเดจพระเจาอยหวในการบรหารประเทศ เปนการตอกย าอดมการณราชาชาตนยมใหฝงรากลกในสงคมไทยและกลายเปนระบอบประชาธปไตยทมสมบรณายาสทธราชก ากบอย ขาราชการจงมความชอบธรรมในการแกไขปญหาและก าหนดนโยบายของรฐมากกวานกการเมองทมาจากการเลอกตง วงจรของปญหาจงวนเวยนซ าซากทงๆทมความพยายามแกปญหาตลอดมาอยางตอเนอง และสดทายกลายเปนความขดแยงในสงคมไทยระหวางกลมอนรกษนยมกบกลมประชาธปไตยทปรากฏขนตงแตป 2005 เปนตนมา การพฒนาประชาธปไตยของรฐไทยจงไมอาจบรรลผลส าเรจไปสความมนคงและย งยนได เพราะเมอเกดวกฤตการณในดานเศรษฐกจหรอการเมอง สงคมไทยจะไมยอมใชกระบวนการตาม

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

304

ระบอบประชาธปไตยเพอแกไขปญหา และจะมคนบางกลมในสงคมเรยกรองใหระบบราชการหรอบคลผมบารม รวมทงการขอพงพระบารมจากสถาบนพระมหากษตรยใหลงมาแกไขปญหาและยดอ านาจคนจากรฐบาลประชาธปไตย โดยกลมดงกลาวพรอมทจะยอมรบอ านาจเผดจการและยอมใหเกดระบอบประชาธปไตยครงใบขนเพอใชแกไขปญหาทเกดขน แตกยงคงเปดโอกาสใหแกตวแสดงอนนอกระบบราชการเขารวมในการแกไขปญหารวมกน แตตวแสดงทจะเขารวมเหลานนกตองยอมรบในอ านาจเผดจการ เมอการแกไขปญหาเฉพาะหนาเสรจสนกจะมการปรบโครงสรางทางการเมองทเปนทางการใหเปนประชาธปไตยทมากขน แตโครงสรางแบบไมเปนทงการหรอคานยมในสงคมไทยแบบระบบอปถมภยงคงเปนตวฉดรงใหสงคมไทยไมเปลยนแปลง ดงทเหนไดจาก การบรหารประเทศของพลเอกเปรมในชวงทศวรรษท 1980 ทด าเนนการโดยระบบราชการ การเกดวกฤตการณทางการเมองในเหตการณพฤษภาทมฬ ในค.ศ. 1992 ทสถาบนพระมหากษตรยลงมายตความขดแยง และรฐบาลหลงการรฐประหารใน ค.ศ. 2014 ทมการน าเอาระบบราชการลงมาแกปญหาตางๆของรฐไทยอยางเตมรปแบบ สรป โครงสรางอ านาจภายในของรฐไทยเกดจากโครงสรางชนบน (สถาบนพระมหากษตรยและกลมทน) เปนผก าหนดแนวคด คานยม และสรางสมดลแหงอ านาจใหแกโครงสรางชนอนๆ มโครงสรางชนกลางเปนผจดท าและขบเคลอนนโยบายภายใตสมดลอ านาจระหวางกนของตวแสดงในช นน อนไดแก ทหาร เทคโนเครต นกการเมอง และนกธรกจ โดยทโครงสรางช นลาง (ประชาชนทวไป) เปนสวนสนบสนนและเปนเครองมอเชงมวลชนใหแกตวแสดงในโครงสรางชนกลางเพอปรบสมดลทางอ านาจของโครงสรางภายใน

การด าเนนนโยบายภายใตระบอบประชาธปไตยครงใบนนไดสรางความเขมแขงและขยายขนาดของระบบราชการจากเครอขายทเกดขนใหม เมอดงเอาตวแสดงนอกภาคราชการอยางนกธรกจชนชนกลางเขามาเพอแกไขปญหาทางดานเศรษฐกจ ท าใหรฐไทยกลายเปนรฐราชการทเขมแขงภายใตรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2521(ค.ศ. 1978)และคานยมของระบอบประชาธปไตยครงใบ ระบอบประชาธปไตยครงใบในสมยพลเอกเปรมจงไมใชการประนประนอมอ านาจระหวางฝายราชการกบฝายการเมอง หรอฝายราชการกบฝายนอกกลไกระบบราชการแตเพยงอยางเดยว แตเปนการสรางโครงสรางทางการเมองใหมขนมาในสงคมไทย โดยใชรฐธรรมนญ ฉบบ พ.ศ. 2521 (ค.ศ. 1978) และแนวนโยบายเพอแกไขปญหาทางเศรษฐกจและความมนคงสรางโครงสรางแบบทเปนทางการเพอท าใหเกดอ านาจครอบง า (dominant) รวมทงการใชแนวคดราชาชาตนยมสรางโครงสรางทไมเปนทางการเพอท าใหเกดอ านาจน า (hegemony) ซงระบอบนมการ

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

305

พฒนาเชงสถาบนของตวระบอบเอง ท าใหสถาบนทางเศรษฐกจและการเมองทอยภายใตระบอบนกมการพฒนาการเชงสถาบนทสงผลตอการสรางความเขมแขงใหกบรฐราชการไทยจากการขยายขอบเขตอ านาจของระบบราชการทเขาไปครอบง าสถาบนตางๆเหลานน รวมทงสรางอ านาจน าผานวถปฏบตและคานยมแบบประชาธปไตยครงใบใหแกสงคมไทย

วกฤตการณของรฐไทยจะเกดขนเมอสมดลแหงอ านาจของโครงสรางชนกลางเสยไป เกดความแตกแยกและขดแยงของขาราชการอนเนองมาจากการถกครอบง าหรอทาทายจากพลงอ านาจนอกระบบราชการ (นกธรกจชนชนกลาง นสตนกศกษาปญญาชน และนกการเมอง) จนสงผลกระทบตอเศรษฐกจ อ านาจ และผลประโยชนของโครงสรางสวนบน สวนเครองมอทใชในการแกไขวกฤตการณ คอ ระบอบประชาธปไตยครงใบ เพอดงเอาระบบราชการกลบมาท างานอยางเตมรปแบบอกครง ดวยการสรางความเขมแขงใหแกระบบราชการและก าจดกลมพลงอ านาจอนททาทายอ านาจระบบราชการออกไปจากระบบการเมอง โดยใหขาราชการทหารดแลเรองความมนคงและการพฒนา สวนขาราชการพลเรอนดแลในเรองเศรษฐกจและสงคม อกทงคานยมของสงคมไทยทไมไดเชอถอในคณคาแบบประชาธปไตยกยงคงเปนปญหาทท าใหระบอบประชาธปไตยครงใบยงคงฝงรากลกในสงคมไทย และเปนเครองมอส าคญของชนชนน าทนยมทรรศนะแบบอ านาจนยมน ากลบมาใชเพอแกไขวกฤตการณของรฐไทยทกครง โดยอางองกบอ านาจของเครอขายทเชอมโยงกบสถาบนพระมหากษตรยเพอใหระบบราชการสามารถท างานไดอยางเตมทเพอครอบง าและมอ านาจน าในสงคมไทย โดยมอบหมายภารกจดานความมนคงและการพฒนาใหแกทหาร สวนการแกไขปญหาดานเศรษฐกจและสงคมมอบหมายใหเทคโนเครต และใหอ านาจในการบรหารและก าหนดนโยบายอยภายใตกลไกของระบบราชการ

ขอเสนอแนะ แมวาระบอบประชาธปไตยครงใบจะเปนระบอบทสงคมไทยยอมรบในการแกไขวกฤตการณของรฐไทย แตระบอบดงกลาวกไดสรางปญหาเชงโครงสราง โดยเฉพาะวถปฏบตและคานยมของสงคมไทยทยดโยงอยกบระบบอปถมภ ทกครงทเกดวกฤตการณในบานเมองกมกจะเรยกรองใหระบบราชการและสถาบนพระมหากษตรยเขามาแกไขปญหา ท าใหการพฒนาประชาธปไตยของรฐไทยไมอาจกาวหนาเพราะความออนแอของสถาบนทางเศรษฐกจ การเมอง และสงคม ถกครอบง าใหอยภายใตระบบราชการ เพราะหากวนใดสถาบนทหารหรอสถาบนพระมหากษตรยออนแอลง เครองมอทเคยใชปรบดลทางการเมองแบบระบอบประชาธปไตยครงใบกไมอาจจะใชไดผลอกตอไปในการแกไขวกฤตการณของรฐไทย

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

306

ดงนนรฐไทยจงควรทจะสงเสรมใหสถาบนทางเศรษฐกจและการเมองเหลานนสามารถท าหนาทไดอยางเตมท มศกยภาพในการปรบตวใหเทาทนกบสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมทเปลยนแปลงไป และมฐานการสนบสนนทมาจากประชาชนอยางแทจรง จงจะท าใหรฐไทยกาวไปสการเปนประชาธปไตยทมนคงและย งยน ซงการทจะท าใหสงคมไทยพฒนาไปสการเปนประชาธปไตยจงไมเพยงแตการก าหนดสาระส าคญในรฐธรรมนญจะมความเปนประชาธปไตยมากนอยแคไหน แตจ าเปนตองพฒนาคานยมของสงคมไทยใหเชอถอในคณคาและยดมนระบอบตอประชาธปไตย เพอพฒนาสถาบนทางเศรษฐกจและการเมองใหสามารถท าหนาทไดอยางมประสทธภาพ และมความเขมแขงจากประชาชนทเปนฐานสนบสนนใหแกสถาบนเหลานน คอยลดทอนและคานอ านาจระบบราชการ และไมปลอยใหคานยมแบบอนรกษนยมของสงคมไทยคอยฉดรงการพฒนาไปสความเปนประชาธปไตยของรฐไทยอกตอไป

บรรณานกรม เกรยตชาย น าพลสขสนต. (2533). รฐธรรมนญ 2521 กบเสถยรภาพของระบบการเมองไทย. วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. เฉลมเกยรต ผวนวล. (2535). ความคดทางการเมองของทหารไทย 2519-2535. กรงเทพฯ: ผจดการ. ชยอนนต สมทวานช. (2532). รายงานผลการวจยในโครงการบรการเพอการพฒนาเศรษฐกจและ

สงคม. กรงเทพฯ : มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. ธกานต ศรนารา. เหตการณ 6 ตลาคม 2519. สบคนจาก http://www.kpi.ac.th/wiki/index.php/6_%E0%

B8%95%E0%B8%B8%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%A1_2519. (เขาถงเมอวนท 13 ตลาคม 2557). ธระยทธ บญม. (2550). ความคดสองทศวรรษ. กรงเทพฯ : มตชน. ธ ารงศกด เพชรเลศอนนต. (2557).ใน ประชาธป’ไทย: สารคด โดย เปนเอกรตนเรอง และ ภาสกร ประมลวงศ. ชานนท ยอดหงษ เรยบเรยง. พมพครงท 3, กรงเทพฯ: มตชน. นครนทร เมฆไตรรตน. (2549). พระผทรงปกเกลาประชาธปไตย : 60 ปสรราชสมบตกบการเมอง

การปกครองไทย. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ________. (2557).ใน ประชาธป’ไทย: สารคด โดย เปนเอกรตนเรอง และ ภาสกร ประมลวงศ. ชานนท ยอดหงษ เรยบเรยง. พมพครงท 3, กรงเทพฯ: มตชน. รฐบรษ, มลนธ. (2549). รฐบรษชอเปรม. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : มตชน.

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

307

ยศ สนตสมบต. (2535). อ านาจ บคลกภาพ และผน าการเมองไทย. กรงเทพฯ: น าไท. สมชาย ภคภาสนววฒน. (2545). การพฒนาเศรษฐกจและการเมองไทย. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: คบไฟ. สมบต ธ ารงธญวงศ. (2554). การเมองการปกครองไทย : ยคเผดจการ-ยคปฏรป. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : เสมาธรรม. สรวง วงศสวรรณเลศ. (2545). รฐบรษคแผนดน. กรงเทพฯ: พระอาทตย. สจต บญบงการ. (2542). การพฒนาทางการเมองของไทย : ปฏสมพนธระหวางทหาร สถาบนทาง

การเมอง และการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สรชาต บ ารงสข. (2541). ทหารกบประชาธปไตยไทย: จาก 14 ตลา สปจจบนและอนาคต. กรงเทพฯ : ศนยวจยและผลตต ารา มหาวทยาลยเกรก.

เสนห จามารก. (2549). การเมองไทยกบพฒนาการรฐธรรมนญ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : มลนธโครงการต าราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร.

เสนาะ อนากล. (2552). อตชวประวตและผลงานของเสนาะ อนากล. บก. พลสน วงศกลธต. กรงเทพฯ : สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. ศรญญ เทพสงเคราะห. (2557).ใน ประชาธป’ไทย: สารคด โดย เปนเอกรตนเรอง และ ภาสกร

ประมลวงศ. ชานนท ยอดหงษ เรยบเรยง. พมพครงท 3, กรงเทพฯ: มตชน. อรรถจกร สตยานรกษ. (2557). ประชาธปไตยคนไทยไมเทากน. กรงเทพฯ: มตชน. Acemoglu, D. and Robinson, J. (2006). Economic Origins of Dictator and Democracy. Cambridge: Cambridge University Press. Diamond, L.(1993). Political Culture and Democracy in Developing Countries. edited by Larry Diamond. London : Lynne Rienner. Doner, R.F. (2009). The Politics of Uneven Development: Thailand’s economic growth in comparative perspective. New York: Cambridge University Press. McCargo, D. (2005). Network Monarchy And Legitimacy Crises in Thailand. Politics of Modern

Southeast Asia Critical Issues in Modern Politics. ed. Allen Hicken. Vol I State, State-Building, and State Business Links. London : Routledge.

Muscat, R. (1994). The Fifth Tiger. M.E. Sharpe: United Nations University Press.

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 2 มนาคม – สงหาคม 2559 ธรรมาภบาล (Good Governance)

308

Samudavanija, C. (2002). Thailand: State building, Democracy and Globalization. Bangkok : IPPS. Slater, D. (2010). Ordering Power. New York: Cambridge University. Unger, D.H. (1989). Japan, the Overseas Chinese, and Industrialization in Thailand. Ph.D. dissertation. Berkeley: University of California.