a knowledge assessment on sustainable cities in … · 2019-07-22 ·...

การประเมนองคความร

ดานเมองยงยนในประเทศไทย

Sustainable City เมองยงยน

A KNOWLEDGE ASSESSMENT ON SUSTAINABLE CITIES IN THAILAND

โดย สำ�นกประส�นง�นชดโครงก�รเมองยงยน ฝ�ยสวสดภ�พส�ธ�รณะสำ�นกง�นกองทนสนบสนนก�รวจย

การประเมนองคความรดานเมองยงยนในประเทศไทย A Knowledge Assessm

ent on Sustainable Cities in Thailand

ราคา 230 บาท

ส�ำนกประสำนงำนชดโครงกำรเมองยงยนศนยวจยและฝกอบรมนเวศวทยำอตสำหกรรมคณะสงแวดลอมและทรพยำกรศำสตร มหำวทยำลยมหดล999 ถนนพทธมณฑลสาย 4 ต�าบลศาลายา อ�าเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม 73170E-mail: [email protected] website: http://www.en.mahidol.ac.th/EI/

COVER_true.indd 1 8/2/17 9:50 AM

หนงสอกำรประเมนองคควำมรดำนเมองยงยนในประเทศไทยA KNOWLEDGE ASSESSMENT ON SUSTAINABLE CITIES IN THAILAND

ชดโครงกำรเมองยงยน (Sustainable City)

ผวจย

ผชวยศาสตราจารย ดร.วจตรบษบา มารมยคณะสถาปตยกรรมศาสตรและการผงเมอง มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ผประสำนงำนชดโครงกำร

รองศาสตราจารย ดร.กตกร จามรดสตผอ�านวยการศนยวจยและฝกอบรมนเวศวทยาอตสาหกรรม มหาวทยาลยมหดล

ไดรบกำรสนบสนนจำกส�ำนกงำนกองทนสนบสนนกำรวจย (สกว.)ควำมเหนในหนงสอนเปนของผเขยน สกว. ไมจ�ำเปนตองเหนดวยเสมอไป


การประเมนองคความรดานเมองยงยนในประเทศไทย A Knowledge Assessment on Sustainable Cities in Thailand

ชดโครงการเมองยงยน (Sustainable City)

เลขมาตรฐานสากลประจ�าหนงสอ 978-616-443-033-4

ผวจย/ผแตง : ผชวยศาสตราจารย ดร. วจตรบษบา มารมย สงกดคณะสถาปตยกรรมศาสตรและการผงเมอง มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ผชวยผวจย : นายณฐพล วงศเปง นางสาวภาษตา ภมไชยา นายคณวฒ องครตนพชย นางสาวพชรพรรณ พมพบรรจง นางสาวฐตรตน พลเจรญ นายญาณวทย โพธทอง สงกดคณะสถาปตยกรรมศาสตรและการผงเมอง มหาวทยาลยธรรมศาสตร

บรรณาธการ : รองศาสตราจารย ดร.กตกร จามรดสต (ผประสานงานชดโครงการ) ผอ�านวยการศนยวจยและฝกอบรมนเวศวทยาอตสาหกรรม มหาวทยาลยมหดล

กองบรรณาธการ : นางสาวฑตยนนท บณยรตพนธ นางสาวจฑามาศ ยมพราย สงกดคณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล

จดพมพโดย : ส�านกประสานงานชดโครงการ “เมองยงยน” ศนยวจยและฝกอบรมนเวศวทยาอตสาหกรรม อาคาร 1 ชน 3 คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล 999 ถนนพทธมณฑลสาย 4 ต�าบลศาลายา อ�าเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม 73170 โทรศพท 0-2441-5000 ตอ 1329 โทรสาร 0-2441-9509-10 อเมล [email protected]

ทนสนบสนนโดย : ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย ฝายสวสดภาพสาธารณะ ชน 14 อาคาร เอส เอม ทาวเวอร 979/17-21 ถนนพหลโยธน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400 โทรศพท 0-2278-8200 โทรสาร 0-2298-0476

พมพท : บรษทอมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จ�ากด (มหาชน)

ขอมลทางบรรณานกรมของส�านกหอสมดแหงชาต

วจตรบษบา มารมย. การประเมนองคความรดานเมองยงยนในประเทศไทย = A Knowledge Assessment on Sustainable

Cities in Thailand. นครปฐม : ศนยวจยและฝกอบรมนเวศวทยาอตสาหกรรม คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล, 2560.

144 หนา. (ชดโครงการเมองยงยน (Sustainable City)).1. การพฒนาเมอง. I. ชอเรอง.

307.76ISBN 978-616-443-033-4

P.001-144.indd 1 8/2/17 9:54 AM

คำ�นำ�

กรอบแนวคดการพฒนาอยางยงยนมการพฒนาอยางตอเนองและเปนระยะเวลายาวนานในระดบสากล และมหลกฐานทางวทยาศาสตรอยางแนชดวาการพฒนาอยางยงยนนเปนกรอบแนวคดการบรหารจดการใหเกดความสมดลของระหวางความตองการทรพยากรพนฐานกบ การพฒนาทางเศรษฐกจและสงคม และเนองดวยปจจบนความเปน เมอง มการเจรญเตบโตอยางตอเนองอนเกดจากจ�านวนประชากรทเพมมากขนและการพฒนาอยางรวดเรว สงผลใหมกรอบแนวคดการพฒนาเมองยงยน เพมขนในระดบสากลและน�าไปส ขอตกลงระหวางประเทศ โดยมความสอดคลองกบเปาหมายของประชาคมโลกรวมกนหรอ Sustainable Development Goals (SDGs) 2030 ในการนส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ตระหนกถงความส�าคญขององคความรและการพฒนาตามกรอบแนวคดนอยางยง ซงมความสอดคลองตอยทธศาสตร ของ สกว. ทเนนการสนบสนนงานวจย การพฒนาระบบวจย การสราง การพฒนานกวจย การน�าผลงานวจยไปใชประโยชนในทง 3 ดานของกรอบแนวคดดงกลาว หนงสอเรอง “การประเมนองคความรดานเมองยงยนในประเทศไทย” นเปนผลผลตภายใตชดโครงการ “เมองยงยน” และโครงการ “การประเมนองคความรดานเมองยงยน ในประเทศไทย” ททาง สกว. สนบสนน เพอทบทวนองคความรของเมองยงยนตงแตอดตจนกระทงปจจบนในระดบสากลและบรบทประเทศไทย ใหเกดความตระหนกถงความส�าคญของแนวคดเมองยงยนตอประเทศไทยในวงกวาง รวมทงท�าความเขาใจทศทางการพฒนาองคความร น เพอประสบผลส�าเรจของการพฒนาทยงยนของประเทศไทย ในการน สกว. ขอขอบคณ รองศาสตราจารย ดร.กตกร จามรดสต ผชวยศาสตราจารย ดร.วจตรบษบา มารมย และ คณะนกวจยจากมหาวทยาลยมหดลและมหาวทยาลยธรรมศาสตร ในความทมเทและรวมกน ศกษาวจยกรอบแนวคดเมองยงยน และไดน�าองคความรดงกลาวเรยบเรยงในรปแบบของหนงสอเพอเผยแพรสรางความรความเขาใจใหเกดขนในวงกวาง ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยหวงเปนอยางยงวาองคความรทเกดขนจากผลงานวจยนจะกอใหเกดประโยชนตอสงคมและประเทศ ทจะน�าไปใชในการสรางความเขาใจ การสรางความพรอมและตอยอดขยายผลจากองคความรในอดตและปจจบนในระดบสากลและประเทศไทยและสรางผเชยวชาญในดานนใหมเพมมากขน เพอรวมกนสนบสนนกรอบแนวคดเมองยงยนมาสการปฏบตและประสบผลส�าเรจการพฒนาอยางยงยนมากขนในอนาคต ตามเจตนารมณ “สรางสรรคปญญาเพอพฒนาประเทศ”

ศาสตราจารย นายแพทยสทธพนธ จตพมลมาศผอ�านวยการส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย

P.001-144.indd 2 8/2/17 9:54 AM

คำ�นำ�

ฝายสวสดภาพสาธารณะ ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย มภารกจสรางองค ความรและสงเสรมพฒนาศกยภาพนกวจยและเครอขายใหมความเชยวชาญ ในการจดการรบมอกบปญหาความเสยงใหมทเกยวของกบดานสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต และดาน ความปลอดภยสาธารณะ และตอบสนองตอนโยบายของรฐบาลดานการรกษาความมนคงของทรพยากร สงเสรมคณภาพชวต สงคมและสงแวดลอม รวมถงการสรางความสมดลระหวาง การอนรกษและการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต เพอน�าไปสการพฒนาประเทศอยางยงยน “เมองยงยน” เปนกรอบแนวคดการพฒนาใหเกดดลยภาพ 3 ดานทงทางเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมภายใตบรบทเมอง ซงเปนกรอบแนวคดหลกตอการพฒนาประเทศไทยสะทอนไดจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 และยทธศาสตรชาต 20 ป อกทงเปน เปาหมายการพฒนาของนานาประเทศในประชาคมโลกเชนกน โดยไดมงานวจยภายใตกรอบแนวคดนในระดบสากลและสนบสนนโดยส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยเปนจ�านวนมากและระยะเวลานาน เพอสนบสนนองคความรดงกลาวจนน�าไปสภาคนโยบายใหเกดการปฏบตไดจรงและผลลพธตามทคาดหวงไว อยางไรกตามยงคงมเมองทยงไมเกดดลยภาพทง 3 ดาน ฝายสวสดภาพสาธารณะ ไดเลงเหนชองวางขององคความรดงกลาว จงไดสนบสนน ทนวจยชดโครงการเมองยงยน เพอวเคราะหขอมลเชงลกดานการพฒนาเมองสความยงยนในปจจบนของประเทศไทยและสรางองคความร และแนวทางการพฒนาเมองส ความยงยนท เหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย รวมทงสนบสนนการสรางนกวจยและกระบวนการวจยทมาจากความหลากหลายสาขาวชา (Multidisciplinary) ภายใตหวขอการพฒนาเมองสความยงยน หนงสอฉบบนเปนสวนหนงของผลลพธโครงการการประเมนองคความรดานเมองยงยนในประเทศไทย ซงอยภายใตชดโครงการเมองยงยน เปนการสงเคราะหประเมนองคความรของ งานวจยงานศกษา และเอกสารทางราชการ ทเกยวของกบเมองยงยนตงแตอดตจนถงปจจบนของประเทศไทย เพอท�าความเขาใจทศทาง กรอบแนวคด และองคความรทมอยของประเทศไทย ดานเมองยงยน และจะน�าไปสการตงโจทยใหมทมความสอดคลองกบกรอบแนวคดเมองยงยนทจะมการสนบสนนตอไป รวมทงเปนการวเคราะหทศทางเพอใหเกดการพฒนาเมองยงยนอยางแทจรงภายใตบรบทประเทศไทย ฝายสวสดภาพสาธารณะ สกว. หวงวาองคความรทสงผานหนงสอ “การประเมน องคความรดานเมองยงยนในประเทศไทย” นจะมสวนชวยสรางความเขาใจในบรบทเมองยงยน ใหสาธารณชนมความเขาใจและเปนประโยชนตอนกวจยเพอพฒนางานวจยตอยอดตอไป อกทงเปนชองทางในการสงตอองคความร/ขอมลไปยงผทเกยวของเพอใชในการพฒนาและขบเคลอนนโยบายพฒนาเมองใหเกดการปฏบตไดจรงในภายภาคหนา

รองศาสตราจารย ดร.ชนาธป ผารโนผอ�านวยการฝายสวสดภาพสาธารณะ

P.001-144.indd 3 8/2/17 9:54 AM

บทบรรณ�ธก�ร

หนงสอเรอง “การประเมนองคความรดานเมองยงยนในประเทศไทย” เปนหนงสอ ทรวบรวมองคความร จากงานวจยเรอง โครงการการประเมนองคความร ดานเมองยงยน ในประเทศไทย โดยผชวยศาสตราจารย ดร. วจตรบษบา มารมย และคณะ หนงสอเลมนจดท�าโดยชดโครงการเมองยงยนภายใตการสนบสนนทนวจยจากฝายสวสดภาพสาธารณะ ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย โดยมศนยวจยและฝกอบรมนเวศวทยาอตสาหกรรม คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล เปนส�านกประสานงาน ชดโครงการเมองยงยนเปนชดโครงการวจยทตงขนเพอมงเนนการใชกระบวนการวจยในการหาค�าตอบเพอน�าสการแกไขปญหาของการเจรญเตบโตของเมองทตกอยภายใตภาวะของการเปลยนแปลงในเชงลบ โดยอาศยการด�าเนนงานในลกษณะเชงพนท ทมกรอบแนวทางการด�าเนนงานภายใตบรบทของแนวทางการพฒนาอยางยงยนในการพยายามสรางใหเกดดลยภาพของมต 3 พนฐาน ไดแก เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ซงตองมความเชอมโยงส 17 เปาหมายการพฒนาอยางยงยนของสหประชาชาต ภายใตบรบทของสงคมไทย และสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 ภายในหนงสอประกอบไปดวยขอมลเกยวกบกรอบการพฒนาเมองยงยน (Sustainable Urban Development’s Framework) ในบรบทสากล แนวคดการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย และยงมการรวบรวมขอมลสถตของงานวจยทเกยวของกบเมองในแตละดานเพอการพฒนาไปสความเปนเมองทยงยน รวมไปถงทศทางการพฒนาโจทยวจยเมองยงยน โดยหนงสอเลมนมวตถประสงคเพอใหผ อานไดรบทราบและเขาใจถงความเปนมาและทศทางของการพฒนารปแบบเมอง ในประเทศไทยซงมการเปรยบเทยบใหเหนไดชดกบการเปนไปของการพฒนาเมองในบรบทสากล หนงสอเลมนจงเปนประโยชนอยางยงส�าหรบผทตองการความรความเขาใจและขอมลเกยวกบบรบทของเมองยงยนในประเทศไทย กองบรรณาธการใครขอขอบพระคณส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยทให การสนบสนนทนในการจดท�าหนงสอ ทนสนบสนนงานวจยแกชดโครงการ และนกวจย มา ณ ทน

รองศาสตราจารย ดร.กตกร จามรดสตบรรณาธการและผประสานงานชดโครงการเมองยงยน

P.001-144.indd 4 8/2/17 9:54 AM

ส�รบญ บทท 1 บทนำ� ความเปนมาและความสำาคญ

ของชดโครงการวจยเมองยงยน

07บทท 2 กรอบการพฒนา

เมองยงยน (Sustainable Urban Development’s

Framework) ในบรบทสากล

09บทท 3 แนวคดการ

พฒนาเมองยงยนในประเทศไทย

40บทท 4

ประเมนองคความรและงานวจยทเกยวกบการพฒนาเมองยงยน

ในประเทศไทยและทไดรบทนสนบสนนจากสำานกงาน

กองทนสนบสนนการวจย

90

บทท 5ทศทางการพฒนาโจทย

วจยเมองยงยน

115

P.001-144.indd 5 8/2/17 9:54 AM

ส�รบญภ�พ

บทท 2

บทท 3

บทท 4

บทท 5

ภาพท 2.1 พฒนาการของขอตกลงนานาชาตทเกยวของกบการพฒนาเมองยงยน

ภาพท 2.2 แสดงกรอบแนวคดเมองยงยนในระดบสากล

10

26

ภาพท 3.1 แสดงแนวคดการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย ชวงแผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต ฉบบท 1 - 7



ภาพท 3.4 แสดงกรอบแนวคดการพฒนาเมองยงยนในบรบทไทย

41

47

57

74

แผนภมท 4.1 แผนภมเสนแสดงจำานวนวจยไทยจำาแนก 5 ดาน

แผนภมท 4.2 แผนภมแสดงจำานวนงานวจยแยกรายป พ.ศ. 2540 - 2559

แผนภมท 4.3 แผนภมเสนแสดงจำานวนงานวจยของ สกว. จำาแนก 5 ดาน

95

113

114

ภาพท 5.1 ภาพแสดงกรอบแนวคดเมองยงยนในบรบทงานวจยไทย

124

P.001-144.indd 6 8/2/17 9:54 AM

บทท 1 บทนำ� ความเปนมาและความสำาคญของชดโครงการวจยเมองยงยน

1.1 ความเปนมาและความส�าคญของชดโครงการวจยเมองยงยน

สดสวนของประชากรทอาศยอยในพนททเรยกวาเมองนนไดเพมขนอยางตอเนอง และจากการคาดการณขององคการสหประชาชาต จ�านวนประชากรโลกถงรอยละ 70 จะอาศยอยในเมองภายในป ค.ศ. 2050 นอกไปจากนยงมภาวะความกดดนจากปจจยอนๆ ไมวาจะเปน การเปลยนแปลงภมอากาศ มลภาวะทางสงแวดลอม และการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ เหลานน�ามาซงความทาทายของทรพยากรทจะมาหลอเลยงคนเมองในอนาคต การพฒนาเมองใหยงยนจงมความส�าคญอยางมากทจะกอใหเกดความสมดลระหวางความตองการทรพยากรพนฐาน กบการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคม จนไปถงการใชชวตทยงยนของสงคมเมอง

ชดโครงการเมองยงยนภายใตการสนบสนนทนวจยจากฝายสวสดภาพสาธารณะ ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย เปนชดโครงการทตงขนเพอมงเนนการใชกระบวนการวจยในการหาค�าตอบเพอน�าไปสการแกไขปญหาของการเจรญเตบโตของเมองทตกอยภายใตภาวะวกฤตของ การเปลยนแปลงในเชงลบ ไมวาจะเปนการขยายตวของความหนาแนนประชากร ทางดานเทคโนโลย การขยายฐานของเศรษฐกจทนนยม น�ามาซงอตราการบรโภคทรพยากรธรรมชาตทเพมมากขนบนพนฐานของปรมาณทรพยากรธรรมชาตและแหลงพลงงานทมจ�านวนจ�ากด รวมถงขดความสามารถ ของระบบนเวศภายในเมองทสอดรบกบอตราการปลอยของเสยทเพมสงขน

ทางชดโครงการเมองยงยนจงมความประสงคทจะสนบสนนงานวจยในอนาคตเพอ 1) เปนงานวจยใหมและงานวจยตอยอด หรอบรณาการเชอมโยงกบงานวจยฝ ายอนทส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย ใหการสนบสนนเพอน�าไปสการพฒนาเมองทยงยน อกทง 2) เพอสนบสนนการพฒนาเครอขายท

P.001-144.indd 7 8/2/17 9:54 AM

การประเมนองคความรดานเมองยงยนในประเทศไทยA Knowledge Assessment on Sustainable Cities in Thailand8

รวมกบภาคสถาบนการศกษา หนวยงานรฐ หนวยงานทองถน เพอสรางองคความรทมความส�าคญและจ�าเปนตอรปแบบการพฒนาเมองใหมความยงยน และสดทาย 3) เพอท�าหนาทประสานงาน ตดตามความกาวหนา และจดท�าบทสรปผลการด�าเนนงานของแตละโครงการวจยทไดรบการสนบสนน ภายใตชดโครงการ โดยทเมองยงยนนมกรอบแนวทางการด�าเนนงานภายใตบรบทการพฒนาใหเกดดลยภาพ 3 มตพนฐาน ไดแก เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม และมความเชอมโยงส 17 เปาหมายการพฒนาอยางยงยนของสหประชาชาต ภายใตบรบทของสงคมไทย และสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 โดยการด�าเนนงานเมองยงยนของชดโครงการจะประกอบไปดวยความยงยนของเมอง 3 มต กลาวคอ

1) การเพมประสทธภาพ โดยอาศยหลกการของประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Eco Efficiency) เพอดลยภาพระหวางมตเชงเศรษฐกจและสงแวดลอม การพฒนาเมองเพอรองรบตอการเปลยนแปลงภมอากาศ การวางและจดท�าผงเมอง และโครงสรางทางกายภาพทตอบสนองตอความตองการของสงคมเมอง บนฐานความคดของความมประสทธภาพและความค มคาของทรพยากร การสรางมลคาของผลตภณฑและ บรการของเมอง

2) สขภาพ เพอดลยภาพระหวางมตเชงสงคมและสงแวดลอม ผานการสรางจตส�านกและกระบวนทศนทงทางความคดและพฤตกรรมของสงคมเมอง

3) การลดความเหลอมล�า เพอดลยภาพระหวางมตเชงเศรษฐกจและสงคม โดยอาศยกลไกทางเศรษฐกจเพอลดความเหลอมล�าของคนภายในสงคมเมอง การสรางความรวมมอของกลมคนทมสวนไดสวนเสยผานกลไกเวทสาธารณะ ทชวยลดความขดแยงของการแยงชงทรพยากรในพนท

1.2 วตถประสงคของชดโครงการวจยเมองยงยน1. เพอสนบสนนการพฒนาขอเสนอโครงการวจยทงในลกษณะของงานวจยใหม และ

งานวจยตอยอดทมความเชอมโยงกบงานวจยเดม หรอบรณาการเชอมโยงกบงานวจยฝายอนทส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยใหการสนบสนน เพอน�าไปสงานวจย ดานการพฒนาเมองทยงยน

2. เพอสนบสนนการพฒนาเครอขายวจยทรวมกบภาคสถาบนการศกษา หนวยงานรฐ หนวยงานทองถน เพอสรางองคความรทมความส�าคญและจ�าเปนตอรปแบบการพฒนาเมองใหมความยงยน

3. เพอท�าหนาทประสานงาน ตดตามความกาวหนา และจดท�าบทสรปผลการด�าเนนงานของแตละโครงการวจยทไดรบการสนบสนนทนวจยภายใตชดโครงการ

1 โดยมรายละเอยดดงตอไปน

P.001-144.indd 8 8/2/17 9:54 AM

2.1 แนวคดการพฒนาเมองยงยนในบรบทสากล แนวคดการพฒนาเมองยงยนในบรบทสากลมพฒนาการมายาวนาน ในการทบทวน กรอบการพฒนาเมองยงยนในบรบทสากลส�าหรบงานวจยชนนนน จะอางถงกรอบการพฒนาเมองยงยนในบรบททเปนขอตกลงระหวางประเทศวาดวยการพฒนาเมองยงยน (Sustainable Urban Development Agenda) การประชมทส�าคญในระดบสากลและกรอบการพฒนาเมองยงยนทประเทศไทยไดเขารวม เพอเปนการรวบรวมแนวคด วเคราะหพฒนาการ และสรปกรอบแนวคด (Framework) ทเกยวของกบขอตกลงดงกลาวในระดบสากล และน�าเปรยบเทยบกบกรอบการพฒนาเมองยงยนทประเทศไทยไดน�ามาปรบใชและขบเคลอนผานแผนและนโยบายตางๆ ตงแตอดตจนถงปจจบน ดงสามารถสรปไดตามแผนภาพท 2.1 โดยมรายละเอยดดงตอไปน

บทท 2 กรอบการพฒนาเมองยงยน (Sustainable Urban Development’s Framework) ในบรบทสากล

P.001-144.indd 9 8/2/17 9:54 AM


ภาพท 2.1 พฒนาการของขอตกลงนานาชาตทเกยวของกบการพฒนาเมองยงยน

Habitat IHuman settlement

1976

OECD directorate of The Environmentrelaunches research on environmental and economic linkages

1978

IUCNConservation of nature

1980

Development alternativePeople, Technology,Environmentat India

1983OECD[“Our common future” International conference on Environment and Economic]

1984

HealthyCity byWHO

1986

Habitat II“Istanbul Declaration”

1996

3rd WTO Ministerialconference at SeattleThe growth of globalcorporation and Globalization

1999

Asian Ecological and Financial Chaosneed for government economic refrom

1997

4th WTO Ministerialconference at Qatarconcern of environment development

China joined WTOas a new force of global economic

2001

Rio 10 - World summit on Sustainable development (WSSD) at Johannesburg internationalgovernment partnership,sustainable, environment

World Urban Forum: WUFUrban Equity in Development

2002

Millennium development Goals: MDGs for poverty, discrimination, environment, disease etc.

2000

Brundtland“Sustainable Developmentin “our common future”

1987

P.001-144.indd 10 8/2/17 9:54 AM

การประเมนองคความรดานเมองยงยนในประเทศไทยA Knowledge Assessment on Sustainable Cities in Thailand 11

Millennium ecosystem assessmentconcern about ecosystem change for human well-being

Kyoto protocol (Legally)greenhouse issue etc.

2005

IPCCIntergovernment Panal on Climate change

1988

establish the International Institute for Sustainable development(IISD) at Canada

1990

Rio (Earth summit)Agenda21

1992 Global environment facilityGive more decision making power for developing country

China Agenda 21Set international strategy aboutSustainable development in their country

1994

First meeting of UNaboute Sustainabledevelopment(Follow UNCED)

1993

Habitat IIIPrepcom I at New york

2014

Green economy ideas enters the main stream, low carbon e conomy/ g r een growth

2008

Habitat IIIPrepcom II at Kenya

2030 Agenda for Sustainable Development Goals: SDGs

2015

The conference of the parties to the United nations framework convention on Climate change

2010

Habitat IIIPrepcom III at JakartaHousing and sustainable urbandevelopment

2016

InternationalTimeline

World Summit for SocialDevelopment at Copenhagen by UN concern on social PovertyOffically, The world business council for Sustainable Development

1995

G20 Agrees on phase-out fossil fuel subsidies

Green GrowthDeclaration (OECD)

2009

Rio+20Greening world economy One of the 1st of Millennium development goal target is achieved (drinking water)

2012

P.001-144.indd 11 8/2/17 9:54 AM


ค.ศ. 1976 THE UN CONFERENCE ON HUMAN SETTLEMENTS (HABITAT I)การประชมนานาชาตเรองการตงถนฐานของมนษยหรอ HABITAT ถกจดตงขนดวยขอ

เสนอแนะจากองคกรสหประชาชาตในการประชมเรอง Human Environment and Subsequent Resolutions of the General Assembly โดยผลลพธทไดจากการประชมอางถงรายงาน The Vancouver Declaration on Human Settlements ทไดใหความส�าคญเกยวกบการตงถนฐานมนษยไววา สถานการณการตงถนฐานของมนษยทย�าแยดเหมอนวามผลมาจากการเตบโตทางเศรษฐกจทเปนไปอยางไมเสมอภาค และการเตบโตของเมองทขาดการควบคม นอกเสยจากจะมการสงเสรมและด�าเนนการใหเปนรปธรรมในระดบชาตและระดบนานาชาต โดยเฉพาะอยางยงคอการปรบนโยบายดานการตงถนฐานของมนษยใหชดเจน มความส�าคญ และมประสทธภาพ รวมทงการปรบกลยทธ ดานการวางแผนเชงพนทรวมดวย เนองจากการตงถนฐานของมนษยนบเปนเครองมอและวตถประสงค ในการพฒนา โดยการสนบสนนใหมการพฒนาคณภาพชวตคนใหดขนผาน การแจกจายผลประโยชนจากการพฒนาอยางเปนธรรม ผานการวางแผนและควบคมการใชประโยชนทดน การปองกนสงแวดลอม การมสวนรวมของกลมสตรและวยหนมสาวในการพฒนา และการฟนฟประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตตางๆ โดยใหความส�าคญกบการรวมเปนอนหนงอนเดยวกนของการพฒนาและการลดความแตกตางระหวางการพฒนาพนทชนบทและพนทเมอง โดยหลงจากการประชมไดมการมงเนนไปทกลมประเทศก�าลงพฒนาตางๆ ทวโลก เนองดวยประเทศเหลานนประสบปญหาดานทอยอาศยและขาดการพฒนาอยางเหมาะสมและมการเรยกรองใหประเทศทวโลกมการควบคมการใชประโยชนทดน หรอ Land Use Planning เนองจากทดนเปนหนงใน องคประกอบหลกของการตงถนฐาน โดยตองใหมการควบคมการใชทดน การครอบครอง การจดการทดน และการรกษาทดน โดยทการควบคมการเตบโตของจ�านวนประชากรทงในเขตเมองและชนบทขนอยกบแผนการใชประโยชนทดนทจดการโดยรฐ และแผนดงกลาวจะตองค�านงถงองคประกอบดานสงคมและเศรษฐกจดวย

ค.ศ. 1978 OECD directorate of The Environment ประเทศในกลม The Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) หรอ องคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา ไดเผยแพรงานวจยดานความเชอมโยงดานเศรษฐกจและสงแวดลอม

ค.ศ. 1980 INTERNATIONAL UNION FOR CONSERVATION OF NATURE: IUCN ยทธศาสตรการอนรกษโลก หรอ World Conservation Strategy ถกเผยแพรโดยองคกรระหวางประเทศเพอการอนรกษธรรมชาต (International Union for Conservation of Nature: IUCN) โดยสวนหนงของนโยบายไดกลาวถงการ “มงสการพฒนาอยางยงยน” โดยระบถงสาเหตของการท�าลายถนทอย อาศย โดยมประการหลกๆ ไดแก ความยากจน จ�านวนประชากรทเพม

P.001-144.indd 12 8/2/17 9:54 AM


สงขน ความไมเทาเทยมทางสงคม รปแบบและสถานการณทางการคา ทงนโดยสรปใจความของรายงานฉบบนมงเรยกรองใหนานาชาตมกลยทธพฒนาใหมๆ เพอแกไขปญหาความเหลอมล�า

ค.ศ. 1983 DEVELOPMENT ALTERNATIVES มการกอตงองคกรทางเลอกการพฒนา (Development Alternatives) ในประเทศอนเดย เพอสงเสรมสรางความเทาเทยม เพมประสทธภาพในการบรหารจดการทรพยากรตางๆ บ�ารงรกษา สงแวดลอม และพฒนาศกยภาพมนษย

ค.ศ. 1984 INTERNATIONAL CONFERENCE ON ENVIRONMENT AND ECONOMICS การประชมนานาชาตดานสงแวดลอมและเศรษฐกจ โดยการประชมดงกลาวถกจดขน โดยองคกร OECD หรอองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา โดยการประชมมมตใหมการพฒนาสงเสรมดานเศรษฐกจและสงแวดลอมรวมกน ทงนผลของการประชมดงกลาวยงสงผลไปถงแนวทางการเขยน The Brundtland Report หรอรายงานบรนทแลนดอกดวยทจะกลาวใน รายละเอยดตอไป

ค.ศ. 1986 HEALTHY CITY by WHO องคการอนามยโลก (WHO) ไดน�าแนวคด Healthy City นมาใชในการปฏบตจรงผานโครงการ Healthy City ในประเทศทพฒนาแลวหลายประเทศในปตอๆ มา เชน แคนาดา สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย และประเทศในสหภาพยโรปหลายประเทศ โดยในโครงการเมองทเขารวมนน สามารถก�าหนดยทธศาสตรและวธการของแตละเมองเอง แตตองปฏบตตามแนวคดหลกๆ ของ Healthy City ของ WHO คอการด�าเนนนโยบายตามหลกการพฒนาและบ�ารงสงแวดลอมทางกายภาพและสงคม อนน�ามาซงคณภาพชวตทดขนของประชาชนภายในเมอง การสรางเสรมสขภาวะจงเปนกญแจหลกของ Healthy City นอกจากนประเดนส�าคญของโครงการยงมอกหลายปจจย ไดแก การประสานงานระหวางผมสวนไดสวนเสย การมสวนรวมของชมชน การบรณาการแผนพฒนาสาธารณสขและแผนปฏบตทองถน การกระจายขอมล การเขารวมของสอ และอนๆ ซงการเปนเมองทสรางเสรมสขภาวะนน ไมเพยงแตขนอยกบปจจยดานโครงสรางทางสาธารณสขเทานน แตยงรวมถงการยอมรบนโยบายเพอปรบปรงเมองและเจตนารมณดานการเมองของประชาชน การพฒนาทางเศรษฐกจและสงคม ควบคกนไปดวย

ค.ศ. 1987 OUR COMMON FUTURE (THE BRUNDTLAND REPORT) มการเผยแพร The Brundtland Report หรอ Our Common Future โดยเปาหมายของรายงานคอตองการเนนย�าแนวคดจากการสมมนา the United Nations Conference on the Human Environment - the Stockholm Conference ซงในบททหกของรายงานการประชมนน

P.001-144.indd 13 8/2/17 9:54 AM


ไดพดถงความทาทายของเมอง หรอ The Urban Challenge อนเปนประเดนทประชากรไดประสบในชวง ค.ศ. 1940 และ 1980 คอความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตทมผลจากการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคม ทงนยงมการคาดคะเนถงสงทจะเกดขนในอนาคต ซงกระตนใหกลมประเทศ ซกโลกใตตองประเมนถงความสามารถในการผลต และจดการสาธารณปโภคในเมอง นอกจากน รายงานดงกลาวยงชใหเหนถงปญหาทเมองตางๆ ตองเผชญเหมอนกน ไมวาจะเปนเมองในกลม ประเทศซกโลกเหนอหรอกลมประเทศซกโลกใต และตองการใหรฐบาลตางๆ หานโยบายมาตงรบการเปนเมองหรอ Urbanization ทเกดขน ทงนรายงานบรนทแลนดนนเลงเหนวาการพฒนาอยางยงยนจะประกอบไปดวย 3 เสาหลกทส�าคญ (Sustainable Environment, n.d.) ไดแก

1. การเตบโตทางเศรษฐกจ (Economic growth) การพฒนาเศรษฐกจนนแลกมาดวยการน�าทรพยากรธรรมชาตมาใชในอตสาหกรรม

และการคา การเตบโตทางเศรษฐกจดงกลาวจงจ�าเปนทจะตองมการควบคม เพอไมกอใหเกดปญหาดานสงแวดลอม

2. ความเทาเทยมทางสงคม (Social equality) การพฒนามงใหความส�าคญในการลดความเหลอมล�าในดานรายไดของคนใน

แตละกลมชนชนเพอพฒนาความเปนอยของคนในสงคมใหทดเทยมกนมากขน3. การรกษาสงแวดลอม (Environmental protection) การรกษาสงแวดลอมม งเน นไปทการใชทรพยากรจากธรรมชาตอยางม

ประสทธภาพ และไดประสทธผล โดยรฐบาลตางๆ มการประยกตใชพลงงาน ทไดจากธรรมชาตมากขน เชน พลงงานลม พลงงานน�าหรอพลงงานแสงอาทตย เพอลดการท�าลายสงแวดลอม และพฒนาเศรษฐกจไปพรอมๆ กน

โดยการพฒนาอยางยงยนนนมไวเพอสงเสรมความเปนหนงเดยวระหวางมนษยชาต ดวยกน รวมถงมนษยชาตกบสงแวดลอม ซง The Brundtland Report ถกเขยนขนโดยคณะกรรมการโลกวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา (World Commission on Environmental and Develop-ment: WCED) เพอรวมประเทศตางๆ ใหเปนหนงในดานการพฒนายงยนดวยกน โดยประธานของโครงการนคออดตนายกรฐมนตรนอรเวย “Gro Harlem Bruntland” และเปนผใหนยามแรกของ ค�าวา “การพฒนาอยางยงยน” และระบถงปญหาทซอนอยในสงคมในดานการลดความยากจนในประเทศรายไดต�าโดยทไมเพมภาระใหโลกหรอทองถน รายงานนมขนเพอตอบปญหาความขดแยงระหวางกระแสโลกาภวตน (Globalization) ทเพมขน และระบบนเวศวทยาหรอดานสงแวดลอม ทก�าลงแยลงไปเรอยๆ ในระดบโลก โดยในรายงานไดใหความหมายของการพฒนาอยางยงยน หมายถง “การพฒนาทสนองความตองการของคนในรนปจจบน โดยไมลดรอนความสามารถใน การตอบสนองความตองการของคนรนตอไป” (Sustainable Development is development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs)

P.001-144.indd 14 8/2/17 9:54 AM


ค.ศ. 1988 INTERGOVERNMENTAL PANEL ON CLIMATE CHANGE (IPCC) คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการเปลยนแปลงภมอากาศ (IPCC) ถกจดตง ในปนโดยองคการอตนยมวทยาโลก (World Meteorological Organization: WMO) รวมกบโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต (UNEP) เพอประเมนผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศให รอบดานและหาแนวทางรบมอทน�ามาปฏบตไดจรง โดยอางองจากขอมลวทยาศาสตรทมอยในปจจบน (IPCC, n.d.) โดยเรมแรก IPCC นนมภารกจคอการประเมนองคความรใหครอบคลมทกดานและ ใหค�าแนะน�าเกยวกบสถานะองคความรทางวทยาศาสตรทเกยวของกบการเปลยนแปลงภมอากาศ ผลกระทบทางเศรษฐกจและสงคม และยทธศาสตรและองคประกอบตางๆ ในการรบมอ

โดยรายงานการประเมนองคความรดานการเปลยนแปลงภมอากาศฉบบแรกของ IPCC ในป ค.ศ. 1990 นนไดใหความส�าคญกบความรวมมอนานาชาตทจะตองรวมมอกนเพอทจะรบมอ การเปลยนแปลงภมอากาศจงท�าใหรายงานนมบทบาทส�าคญในการก�าหนดใหมงานประชม United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) ซงมงลดภาวะโลกรอนและรบมอกบปญหาทเกดจากการเปลยนแปลงภมอากาศ ทงนรายงานการประเมนของ IPCC ฉบบทสองในป ค.ศ. 1995 นนยงเปนผลใหมการเจรจารางอนสญญาส�าคญคอ พธสารเกยวโต (Kyoto Protocol) ในป ค.ศ. 1997 นอกจากนรายงานประเมนฉบบทสามและสกถกเผยแพรออกมาในป ค.ศ. 2001 และ ค.ศ. 2007 ตามล�าดบ โดยรายงานฉบบทสนนใหมงความสนใจไปทการบรณาการนโยบายดานความเปลยนแปลงทางภมอากาศกบการพฒนาอยางยงยนและความสมพนธในการบรรเทาผลกระทบ (Mitigation) และการปรบตว (Adaptation) ซงหนงในประเดนของการบรรเทาผลกระทบมการกลาวถง Eco-intelligent Production System คอนวตกรรมใหมตองเปนเทคโนโลยทชวยรกษาทรพยากร โดยหนงในระบบนคอนวตกรรม Eco-efficient innovation ทจะใหผลผลตทไดมาจากทรพยากร ทนอย สามารถยอยสลายไดตามธรรมชาต ยดระยะเวลาความทนทาน และประหยดก�าลงกระแสไฟระหวางใช และ Eco-efficient consumption ทจะเปนการเปลยนรปแบบการบรโภคโดยใชเทคโนโลยใหมๆ เพอใหการบรโภคมประสทธภาพและลดพลงงานและมลพษ (IPCC, n.d.)

ค.ศ. 1990 INTERNATIONAL INSTITUTE FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT (IISD) องคกร International Institute for Sustainable Development (IISD) ถกจดตงขน ในประเทศแคนาดา และเรมตพมพรายงาน Earth Negotiations Bulletin โดยรายงานดงกลาว เปนรายงานขอตกลงระดบนานาชาตในดานสงแวดลอมและการพฒนา

ค.ศ. 1992 EARTH SUMMIT (RIO SUMMIT) สมชชาใหญแหงสหประชาชาตไดท�าการเรยกรายงานเพอตรวจสอบความคบหนาของโครงการการพฒนาอยางยงยน ภายหลงจากทไดมการออก Brundtland Report ไปได 5 ป และมการประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา หรอ United Nations Conference on

P.001-144.indd 15 8/2/17 9:54 AM


Environment and Development (UNCED) ในเดอนมถนายน ป ค.ศ. 1992 ทกรงรโอ เดอ จาเนโรประเทศบราซล เรยกวา Rio Summit โดยการประชมดงกลาวมผเขารวมกวา 30,000 คน ซงเปนตวแทนจากผน�าประเทศกวารอยประเทศทวโลก โดยจดประสงคของการประชมนนมวตถประสงคเพอใหเปาหมายของ Brudntland Report บรรลผล โดยมการก�าหนดแนวทางการแกไขปญหาสงแวดลอมของโลกและเพอท�าการอนมตเขารวมกบอนสญญาหลกในดานนเวศวทยา การเปลยนแปลงทาง ภมอากาศและการจดการปา การประชมนเปนการประชมทส�าคญและนบเปนครงแรกทน�าแนวคดแบบธรรมชาตเปนศนยกลางมาใชในการแกปญหาสงแวดลอม อยางไรกดแมการประชมดงกลาว จะมงเนนไปทปญหาดานสงแวดลอม สงทถกเถยงกนมากทสดกลบเปนปญหาเรองการเงน อตราการบรโภคและความเตบโตทางประชากร เนองจากกลมประเทศซกโลกเหนอตางเรยกรองใหแกไขปญหาดานสงแวดลอม แตกลมประเทศซกโลกใตนนเรยกรองโอกาสในการพฒนาเศรษฐกจเพอตามกลมประเทศซกโลกเหนอใหทน ซงผลการประชม Earth Summit นน โดยสรป (Sustainable Environment, n.d.) ไดแก

- ขอตกลงอนสญญาวาดวยความหลากลายทางชวภาพ (Convention on Biological Diversity: CBD)

- อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงภมอากาศ (United Nations Framework Convention on Climate Change: UNFCCC)

- หลกการในการจดการปาไม (Principles of Forest Management)- ปฏญญารโอวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา (The Rio Declaration on

Environment and Development)- แผนปฏบตการ 21 (Agenda 21) ซงถอเปนแผนแมบทของโลก

ส�าหรบการด�าเนนงานทจะท�าใหเกดการพฒนาอยางยงยนทงในดานสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม และไดเนนย�าถงความส�าคญของบทบาทของทองถนและชมชนตอการพฒนาใน อนาคตอยางยงยน โดยเฉพาะการด�าเนนการผานแผนปฏบตการทองถน 21 หรอ Local Agenda 21 นอกจากนยงมประโยคทวา “think globally act locally” เพอสนบสนนการปฏบตการของทองถนเพอน�าไปสความยงยน ซงโดยรวมแลวขอตกลงเหลานกครอบคลมทกแงมมของการพฒนาอยางยงยน มการผานกฎหมายและขอตกลงตางๆ โดยขอตกลงและแนวทางปฏบตเหลาน ในปจจบนยงคงมความส�าคญ และสงผลตอการตดสนใจดานการเมองและธรกจอกดวย

ค.ศ. 1993 FIRST MEETING ON UN COMMOTION ON SUSTAINABLE DEVELOPMENT การประชมครงแรกของคณะกรรมาธการวาดวยการพฒนาทยงยนแหงสหประชาชาต ถกจดขนเพอเปนการยนยนการกอตงองคกรและเพอเสรมสรางความสมพนธระดบนานาชาตและอธบายถงบทบาท ความสามารถในการตดสนใจระหวางรฐบาลดวยกน

P.001-144.indd 16 8/2/17 9:54 AM


ค.ศ. 1994 GLOBAL ENVIRONMENT FACILITY กองทนสงแวดลอมโลก (Global Environment Facility) ถกจดตงขนเพอระดมทนเงนชวยเหลอ สนบสนนดานการเงนเพอแกไขปญหาสงแวดลอมในกลมประเทศซกโลกใต

CHINA’S AGENDA 21 ในปเดยวกน ประเทศจนไดท�าการออกนโยบาย China’s Agenda 21 โดยเปนวาระ ซงวาดวยเรองสงแวดลอมและการพฒนา ดวยการกระท�าเชนนจนจงถอเปนตวอยางทดของการ การก�าหนดกลยทธเพอการพฒนาทยงยน

ค.ศ. 1996 THE UNITED NATIONS CONFERENCE ON HUMAN SETTLEMENTS (HABITAT II) จากการประชม Habitat II ในป ค.ศ. 1996 ทเมองอสตนบล ประเทศตรก ไดมการออก Habitat Agenda หรอปฏญญาอสตนบลวาดวยเรองการตงถนฐานของมนษยในป ค.ศ. 1996 เปนการประชมครงทสองทจดโดยสหประชาชาต การประชมครงนมจดประสงคเพอประเมนผล การท�างานในชวงเวลาสองทศวรรษทผานมา ตงแตการประชม Habitat I และเพอระบเปาหมายใหม เพอใหเขากบสหสวรรษใหม การประชมครงนมตวแทนจาก 171 ประเทศทวโลกเขารวม โดย Habitat Agenda นนไดมการระบขอตกลงมากกวา 100 ขอ และขอแนะน�ากวา 600 ประการ ทงนเนอหา ของ Habitat Agenda พดถง 2 เรองเปนหลกไดแก “ทพกอาศยทเพยงพอตอมนษยทกคน” และ “การพฒนาการตงถนฐานทยงยนภายใตโลกทกาวเขาสความเปนเมอง” มนษยชาตเปนศนยกลางในการพฒนาอยางยงยน อกทงสงเสรมใหชวตอนมสขและมคณภาพอนเปนหนงเดยวกบธรรมชาต ยงไปกวานน Habitat Agenda หรอ Istanbul Declaration จาก HABITAT II นไดรบรองและขยายความเนอหาของ Agenda 21 ทไดถกก�าหนดใน 4 ปกอนหนานในการประชม Earth Submit 1992 โดยการเนนย�าความส�าคญของความเปนเมอง และปญหาเกยวกบทดน การจดสรร ทอยและการจดการเมอง เพอแกไขปญหาการขาดแคลนทพกอาศยในโลกทก�าลงกาวเขาสความเปนเมอง ซงเปนประเดนทเชอมโยงระหวาง Green และ Brown Agenda ในเนอหาของ Local Agenda 21 ของความเปนเมอง สงแวดลอมและการพฒนา (Adriana & You, 2002)

ค.ศ. 1997 ASIAN ECOLOGICAL AND FINANCIAL CHAOS เกดวกฤตการเงนและระบบนเวศเอเชย การเกดปรากฏการณเอลนโญในเอเชยท�าใหภมภาคเอเชยเผชญปญหาภยแลงอยางหนกและหมอกควนซงกอใหเกดความเสยหายดานสขภาพและ การแกปญหาไฟปาในเอเชยเปนเงนกวาสามพนลานดอลลาร ในขณะเดยวกนนนเอเชยกยงมปญหาดานเศรษฐกจอกดวย ซงน�าไปสความไมมนใจในการลงรวมถงการเรยกรองใหรฐบาลปฏรปเศรษฐกจ

P.001-144.indd 17 8/2/17 9:54 AM


ค.ศ. 1999 THIRD WTO MINISTERIAL CONFERENCE การประชมระดบรฐมนตรขององคการการคาโลก (WTO) ครงทสาม ถกจดขนท ซแอตเตล โดยระหวางการประชมดงกลาว ไดมผประทวงกวาหลายพนคนออกมาเรยกรองเรอง ผลกระทบของภาวะโลกาภวตนและการพฒนาความรวมมอระหวางประเทศ รวมถงปญหาความ ขดแยงระหวางตวแทน WTO ซงไมไดรบการแกไข การประชมครงนเปนครงแรกทมการประทวงของผตอตานกระแสโลกาภวตนรวมถงการแสดงออกถงสญลกษณของยคใหมในการเผชญหนาระหวางผรบผดชอบและผมสวนไดสวนเสย

ค.ศ. 2000 UN MILLENNIUM DEVELOPMENT GOALS (MDGs) ไดมการประกาศเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals : MDGs) หรอเปาหมายการพฒนาทยงยนขน ซงเปนเปาหมายทไดรบการยอมรบและสนบสนนมากทสดเทาทเคยมมา โดยเปาหมายมลกษณะเปนเชงปรมาณ มความเปนสากลและมกรอบเวลา โดยมวตถประสงคเพอใหบรรลเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษในป 2015 โดยใชขอมลของพนฐานจากป ค.ศ. 1990 เปนพนฐานในการวดความกาวหนา โดยมเปาหมาย 8 เปาหมายหลก 18 เปาหมายยอย (Lomazzi, Borisch and Laaser, 2014) โดยมเปาหมายหลกดงน เปาหมายท 1 ขจดความยากจนและความหวโหย (Eradicate extreme poverty and hunger) เปาหมายท 2 ใหเดกทกคนไดรบการศกษาระดบประถมศกษา (Achieve universal primary education) เปาหมายท 3 สงเสรมความเทาเทยมกนทางเพศและบทบาทสตร (Promote gender equality) เปาหมายท 4 ลดอตราการตายของเดก (Reduce child mortality) เปาหมายท 5 พฒนาสขภาพของมารดา (Improve maternal health) เปาหมายท 6 ตอสกบโรคเอดส มาลาเรย และโรคส�าคญอนๆ (Combat HIV/AIDS, Malaria and other diseases) เปาหมายท 7 รกษาและจดการสงแวดลอมอยางยงยน (Ensure environmental sustainability) เปาหมายท 8 สงเสรมการเปนหนสวนเพอการพฒนาในประชาคมโลก (Develop a Global Partnership for Development) ความกาวหนาอยางเปนรปธรรมของเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษไดถกรายงาน ตอองคการสหประชาชาตทกปโดยแตละประเทศ (คณะกรรมการฝายวเทศสมพนธ สมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ, n.d.) และผลการด�าเนนงานไดถกรายงานในรายงานประจ�าป 2010 ดานเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษขององคการสหประชาชาต ซงระบวามความส�าเรจดงตอไปน

P.001-144.indd 18 8/2/17 9:54 AM


- จากการคาดการณระบวา ในป ค.ศ. 2010 มการรายงานเกยวกบการด�ารงชวตของประชากรโลกดวยเงนนอยกวา 1.25 ดอลลารสหรฐตอวน ซงลดลงถงนอยกวาครงของป ค.ศ. 1990 (แมวาอก 17 ประเทศยงคงอยหางไกลจากการบรรลเปาหมายน) - เปาหมายทจะตองลดสดสวนของประชากรทไมมน�าสะอาดดมลงครงหนงไดบรรล แลว กลาวคอ ไดลดลงจากรอยละ 24 ในป ค.ศ. 1990 เปนรอยละ 11 ในป ค.ศ. 2010 - ปจจบนทวโลกมเดกหญงจ�านวน 97 คน เขาเรยนในโรงเรยนประถมตอจ�านวนเดกชาย 100 คน ซงมากขนจาก 91 ตอ 100 ในป ค.ศ. 1999 และการเขาเรยนในโรงเรยนประถมของเดกไดเพมขนอยางมนยส�าคญใน Sub-Saharan แอฟรกา จากรอยละ 58 เปนรอยละ 76 ระหวางป ค.ศ. 1999 ถงป ค.ศ. 2010

ค.ศ. 2001 FOURTH WTO MINISTERIAL CONFERENCE การประชมระดบรฐมนตรขององคการการคาโลก (WTO) ครงทส ถกจดขนทเมองโดฮา ประเทศกาตาร โดยเปนการประชมเพอหารอเรองปฏญญาดานสงแวดลอมและการพฒนา

CHINA JOINS THE WTO ประเทศจนเขารวมเปนสมาชกในกลม WTO เนองมาจากโครงสรางประเทศทมความ เขมแขงทางเศรษฐกจเพมขน โดยทงนการเขารวมของจน อนเดย และบราซลนบเปนก�าลงหลก ส�าคญในการขบเคลอนเศรษฐกจโลก

ค.ศ. 2002 WORLD SUMMIT ON SUSTAINABLE DEVELOPMENT :WSSD (RIO+10) องคการสหประชาชาตจดการประชมสดยอดโลกวาดวยการพฒนาทยงยน (World Summiton Sustainable Development, WSSD ) หรอการประชม Rio+10 ณ นครโจฮนเนสเบรก สาธารณรฐแอฟรกาใต โดยมวตถประสงคเพอตดตามการด�าเนนงานตาม Agenda 21 และผลลพธอนๆ จากการประชม UNCED โดยทประชมใหการรบรองเอกสาร 2 ฉบบ คอ Type I Outcome ซงเปนเอกสารทมลกษณะเปนพนธกรณ ไดแก ปฏญญาโจฮนเนสเบร ก (Johannesburg Declaration) และแผนการด�าเนนงานโจฮนเนสเบรก (Johannesburg Implementation for WSSD: JPOI) และ Type II Outcome ซงมลกษณะของความเปนหนสวนหรอขอรเรม (Partnership/initiatives) เสรมเตมจากขอตกลงระหวางรฐบาล และทประชม WSSD มอบหมายให the Commission on Sustainable Development : CSD เปนองคกรในระดบบรหารทรบผดชอบเรองการพฒนาทยงยน ภายใตกรอบการด�าเนนงานขององคการสหประชาชาต ซงจะท�าหนาทเปนเวทในการพจารณาประเดนทเกยวกบการบรณาการ 3 เสาหลกของการพฒนาทยงยน ซงไดแก การพฒนาทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม รวมทงท�าหนาทตดตามการด�าเนนงานตามผลการประชม WSSD โดยมสมาชก จ�านวน 53 ประเทศ กระจายตามเขตภมศาสตรคอ เอเชย 11 ประเทศ แอฟรกา 13 ประเทศ ละตนอเมรกา

P.001-144.indd 19 8/2/17 9:54 AM


และแครเบยน 10 ประเทศ ยโรปตะวนออก 6 ประเทศและยโรปตะวนตกและอนๆ 13 ประเทศ ซงสมาชกของคณะกรรมาธการฯ มาจากการเลอกตงของสมาชกองคการสหประชาชาต ภายใตคณะกรรมาธการทางดานเศรษฐกจและสงคมแหงสหประชาชาต (Economic and Social Council: ECOSOC)

WORLD URBAN FORUM: WUF ในปเดยวกนไดมการประชมสหประชาชาตเรอง World Urban Forum (WUF) สมยท 7 ซงจดโดยศนยเพอการตงถนฐานมนษยแหงสหประชาชาต เปนการประชมทถกจดขนทกๆ สองป ในเมองตางๆ มจดประสงคเพอตรวจสอบปญหาเรงดวนทนานาชาตก�าลงเผชญอยในดานการตงถนฐานของมนษย รวมถงความเปนเมองอยางรวดเรว ผลกระทบตอเมอง ชมชน เศรษฐกจ ภมอากาศ และการเมอง โดยมประเดนทส�าคญคอ ความเทาเทยมกนของสงคมเมองในการพฒนา ซงมการประเมนวา 2 ใน 3 ของประชากรโลกนนอาศยอยในเมองซงมความไมเทาเทยมกนของรายได และเปนมาตงแตชวงป ค.ศ. 1980 - 1989 และในหลายๆ กรณ ความไมเทาเทยมกเพมขนในอตราทไมแนนอน ความไมเทาเทยมนนมอยตามทตางๆ ในเมอง ซงเหนไดจากความแตกตางกนในทางสงคม วฒนธรรมและเศรษฐกจ โดยความไมเทาเทยมอาจเหนไดจากประเดนตอไปน - ชมชนแออดซงเปนสญลกษณของความยากจนและความไมเทาเทยมของสงคมเมองทยงคงเพมขนเรอยๆ ในกลมประเทศซกโลกใตสวนใหญ จนกอใหเกดภาวะการขาดการเขาถงสาธารณปโภคพนฐานทตอเนองและเปนตวแทนทางการเมองของชมชนทออนแอ - ความไมเทาเทยมทางเพศสภาพทยงคงอย ท�าใหผหญงขาดโอกาสในดานการศกษา ชนมธยม การจางงานทเหมาะสมกบความสามารถ การแสดงออกทางการเมอง อนามยดานการ เจรญพนธ ยงไปกวานนความไมเทาเทยมดานวยยงถกแสดงออกผานการเขาถงการศกษา การจางงานทไมเทาเทยม และโอกาสดานความเปนอย การถกจ�ากดสวนรวมในการตดสนใจ และการดวน ตดสนคนดวยรสนยมทางเพศ

ค.ศ. 2005 THE MILLENNIUM ECOSYSTEM ASSESSMENT มการประเมนระบบนเวศแหงสหสวรรษ (The Millennium Ecosystem Assessment หรอ MA) เพอประเมนผลกระทบของการเปลยนแปลงของระบบนเวศตอความเปนอยของมนษย และเพอ จดตงแนวทางปฏบตทางวทยาศาสตรเพอสงเสรมการอนรกษ และใชระบบนเวศอยางยงยนและเพอความเปนอยของมนษย (Millennium Ecosystem Assessment, 2005) การประเมนระบบนเวศแหงสหสวรรษหรอ MA นนถกจดตงโดยเลขาธการสหประชาชาต ในป 2000 โดยการประเมนนเปนผลงานรวมของ ผเชยวชาญกวา 1360 คนทวโลก โดยผลการศกษานนถกบนทกไวในหนงสอ 5 เลมและรายงานวเคราะห 6 ฉบบ ซงเขยนเกยวกบการประเมนทางวทยาศาสตรลาสดของสถานะและ แนวโนมในอนาคตของ ระบบนเวศวทยาโลก และระบบตางๆ ทเกยวของ เชน น�าสะอาด อาหาร ผลผลตจากปา การควบคม น�าทวม และทรพยากรธรรมชาต และทางเลอกในการฟนฟ อนรกษ สงเสรมการใชระบบนเวศอยางยงยน

P.001-144.indd 20 8/2/17 9:54 AM


KYOTO PROTOCOL ENTERS INTO FORCE พธสารเกยวโต (Kyoto Protocal) (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, n.d.) ถกน�ามาบงคบใชโดยมผลใหลดการปลอยกาซเรอนกระจก โดย Kyoto Protocol มจดเรมตนจากการทตวแทนของประเทศตางๆ จ�านวนมากกวา 160 ประเทศ เขารวมประชมในเดอนธนวาคม ค.ศ. 1997 ทเมองเกยวโต ประเทศญปน เพอท�าขอตกลงรวมกนในการทจะจ�ากดและลดปรมาณการปลดปลอยกาซเรอนกระจก (Greenhouse gases) ในกลมประเทศซกโลกเหนอ เพอลดปญหาการเกดสภาวะโลกรอน และเปนการประชมทตอเนองมาจากการประชมของกรอบอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงภมอากาศ (United Nation Framework Convention on Climate Change, UNFCCC) ค.ศ. 1992 แตพบวาไมไดผลในทางปฏบตและยง ไมสามารถบรรลวตถประสงค เพอใหเกดผลบงคบในทางกฎหมายจงไดมการจดตงพธสารเกยวโต (Kyoto Protocol) ขนในป ค.ศ. 1997 เพอเพมความเขมขนของพนธกรณ ผลของการประชมสรปวากลมประเทศซกโลกเหนอสวนใหญเหนดวยทจะลดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกลงในสดสวนอยางต�าประมาณ 5% (อางองจากขอมลของป ค.ศ. 1990) ใหไดในชวงระหวาง ค.ศ. 2008 ถง 2012 โดยใหเรมรายงานความกาวหนาตงแต กมภาพนธ ค.ศ. 2005 เปนตนไป โดยทหลงจากอนสญญาฯ มผลบงคบใชแลว จะตองมการประชมสมชชาประเทศภาคอนสญญา (Conference of the Parties : COP) ขนทกป ซงมวตถประสงคเพอใหประเทศภาคสมาชกรวมกนรกษาความเขมขนของปรมาณกาซเรอนกระจก ในชนบรรยากาศใหอยในระดบทปลอดภย เพอใหระบบนเวศธรรมชาตสามารถปรบตวไดและเพอเปนการประกนวาจะไมมผลกระทบตอความมนคงทางอาหารและการพฒนาเศรษฐกจทยงยน แตไมไดก�าหนดระดบหรอปรมาณกาซทจะรกษาปรมาณไวเปนตวเลขทแนนอน และเพอ บรรลเปาหมายของการแกไขปญหาภาวะโลกรอน

ค.ศ. 2008 GREEN ECONOMY IDEAS ENTER THE MAINSTREAM ชวง ค.ศ. 2008 ประเทศยโรปตะวนตกซงเปนประเทศอตสาหกรรมนนพยายามทจะพฒนา ในแนวทางทยงยน โดยน�าเอาการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจกบความยตธรรมในสงคม และ สงแวดลอมทพฒนาแลวไวดวยกน โดยแนวทางดงกลาวนนน�าไปสเศรษฐกจแบบใหม นนคอ “เศรษฐกจสเขยว” โดย UNEP นยามเศรษฐกจสเขยวหรอ Green Economy ไววาเปนผลผลตของความเปนอยของมนษยและความเทาเทยมทางสงคมทถกพฒนาแลว ในขณะเดยวกนกเปนแนวทางทลดความเสยงดานสงแวดลอมและความขาดแคลนทางนเวศวทยาไปพรอมกน โดยเศรษฐกจสเขยวนนจดไดวาเปนเศรษฐกจทมงสงคมคารบอนต�า ใชทรพยากรอยางมประสทธภาพและ ค�านงถงการมสวนรวมของสงคม โดยภาพรวมการเตบโตดานรายไดและการจางงานของเศรษฐกจสเขยวถกขบเคลอนดวยการลงทนของภาครฐและเอกชนทมงลดการปลอยกาซคารบอนและมลพษ และเพมประสทธภาพพลงงานและทรพยากร ปองกนการสญเสยพลงงานชวภาพและทรพยากรในระบบนเวศ และเพอใหกอเกดผล ดงกลาว รางนโยบายจงเปนสงส�าคญทจะตองมการจดท�าขนมา โดย The UNEP-led Green

P.001-144.indd 21 8/2/17 9:54 AM


Economy Initiative (GEI) ถกเผยแพรเมอป ค.ศ. 2008 โดยรางดงกลาวมใจความครอบคลม หลายองคประกอบซงมงจะสงเสรมการลงทนในภาคธรกจสเขยว ค.ศ. 2009 GREEN GROWTH DECLARATION การเตบโตสเขยว (Green Growth) ไดถกหยบยกขนมาเปนยทธศาสตรหนงทองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (OECD) ทประกอบดวยสมาชก 34 ประเทศ พฒนาขน เพอสนบสนนกลไกแหงการพฒนาทยงยน โดยในการประชมรฐมนตรของรฐบาล 34 ประเทศและ กลมประชาคมยโรป ไดบรรลขอตกลงรวมกนในปฏญญาแหงการเตบโตสเขยว (Declaration on Green Growth) ทรบรองหนทางสความเปนสเขยวและการเตบโตทางเศรษฐกจทสามารถไปดวยกนได (สถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ, 2559) รฐมนตรไดลงนามในรางดงกลาวเพอรวมปณธานดานเศรษฐกจ สงแวดลอม สงคม เทคโนโลย และการพฒนาไวอยในกรอบทมความครอบคลม ทท�าเชนนกเพราะเศรษฐกจโลกเผชญกบความทาทายทมากขน การลงนามนจงเปนการใหความมนใจ และเปนการใหสญญาณวาการฟนฟเศรษฐกจนนจะเปนไป ตามแนวทางการพฒนาอยางยงยน ดงนนจงมการทกลมประเทศ G20 มาลงนามกนจงเปนการกระท�าทส�าคญ และเพอสรางความมนใจวาการเตบโตจะเปนไปอยางยงยนโดยเนนแนวคดนเวศเชงเศรษฐกจ เพอพฒนาเศรษฐกจและสงแวดลอมควบคไปดวยกน ประเทศตางๆ จงตองพรอมเผชญหนาและมแนวทางการแกไขปญหาทชดเจนในเรองปญหาสงแวดลอมทก�าลงเกดขน เพราะหากประเทศยงไมพฒนาไปในแนวทางสเขยวแลว การท�าลายสงแวดลอมกรงแตจะสงผลเสยใหแกความเปนอยของมนษยทกคน เหนไดจาก ผลกระทบเรองมลพษทางอากาศและการขาดแคลนน�า ความเสยงของการเปลยนแปลงภมอากาศ แบบฉบพลน สงเหลานท�าใหความเตบโตทางเศรษฐกจและการพฒนาอยในภาวะเสยง (OECD, 2012)

G20 AGREES ON PHASE-OUT FOSSIL FUEL SUBSIDIES ภาคเศรษฐกจทใหญทสดของโลกไดมการตกลงรวมกนทจะยตการสนบสนนทางการเงนของน�ามนและเชอเพลงทท�าใหเกดกาซคารบอนไดออกไซดอนๆ ในระยะหนง ซงเปนสวนหนงในการพยายามตอตานภาวะโลกรอน เนองดวยในแตละปมคาใชจายในการสนบสนนดานเชอเพลงกวา 3,000 ลานดอลลารสหรฐ ซงขอตกลงนสนบสนนโดย G20 (การประชมนานาชาตของรฐบาลและผวาการธนาคารกลางจาก 20 กลมเศรษฐกจ ถกจดตงขนในป ค.ศ. 1999 เพอศกษามองภาพรวมสงเสรมการ ถกปญหาระดบนานาชาตเกยวกบปญหาดานนโยบายอนจะสงเสรมความมนคงทางการเงน) รวมทงรสเซย อนเดย และจน โดยมการคาดการณวาหากยตการสนบสนนภายใน ค.ศ. 2020 จะสามารถลดการปลอยพลงงานจากกาซเรอนกระจกทเปนสาเหตภาวะโลกรอนได (Mason& Ennis, 2009)

P.001-144.indd 22 8/2/17 9:54 AM


ค.ศ. 2010 THE CONFERENCE OF THE PARTIES TO THE UNITED NATIONS FRAMEWORK CONVENTION ON CLIMATE CHANGE การประชมสมชชาภาควาดวยการเปลยนแปลงทางอากาศครงท 16 ถกจดขนทเมองกงกน ประเทศเมกซโก เพอเรยกรองใหมการกอตงกองทน Green Climate และศนย Climate Technol-ogy Center และเครอขายหนวยงานอนทเกยวของ

ค.ศ. 2012 THE UNITED NATIONS CONFERENCE ON SUSTAINABLE DEVELOPMENT : UNCSD (RIO+20) ในป ค.ศ. 2012 มการประชมนานาชาตดานการพฒนาอยางยงยนอกครงคอ The United Nations Conference on Sustainable Development (UNCSD) หรอทรจกในนาม Rio+20 ซงเปนการประชมสหประชาชาตวาดวยเรองการพฒนาอยางยงยน นนเปนการประชมนานาชาต ครงท 3 ในเรองการพฒนาอยางยงยนซงมจดหมายเพอกอใหเกดความปรองดองระหวาง เปาหมายดานเศรษฐกจและสงแวดลอมของชมชนโลก เจาภาพคอบราซล โดยการประชมนเปนการรายงานผลการด�าเนนงานตลอด 20 ปหลงการประชมในป ค.ศ. 1992 (Earth Summit / United Nations Conference on Environment and Development (UNCED)) การประชมดงกลาวนเปนการประชมทมเพอการสมมนาปญหาระดบนานาชาต และออกเอกสารนโยบายซงเปนผลจากการประชมเพอใหแนวทางแกนโยบายสงแวดลอมโลก โดยหวขอการประชมในครงน ไดแก - เราจะสรางเศรษฐกจสเขยวไดอยางไร ทงนกเพอบรรลเปาหมายในการพฒนาอยางยงยนและขจดความยากจน รวมถงใหการสนบสนนกลมประเทศซกโลกใตทจะน�าประเทศเหลานนไป สเสนทางการพฒนาสเขยว - เราจะปรบปรงพฒนาการรวมมอระดบนานาชาตในการพฒนาอยางยงยนโดยการสรางขอบเขตงานในการท�างานรวมกนไดอยางไร โดยผลการประชมเบองตน คอเอกสารแบบไมมผลผกพนทชอวา “The Future we want” ซงเปนรายงานสรปเนอหาจ�านวน 49 หนาภายในรายงาน หวหนาจากภาครฐกวา 192 รฐบาล ไดลงนามทจะเปลยนแปลงนโยบายทางการเมองและประกาศตนยอมรบเพอสงเสรมอนาคตทยงยน ทงนเอกสารดงกลาวยงคงเนนย�าแผนปฏบตการเหมอนใน Agenda 21 อย

ค.ศ. 2015 SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS : SDGsองคการสหประชาชาตไดประกาศเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium

Development Goals : MDGs) ในเรองของการพฒนาอยางยงยนไวใน 5 องคประกอบ (5 Ps) ไดแก คน (People), ความเจรญ มงคง (Prosperity), ความเปนพนธมตร (Partnership), ความสงบ สนตสข (Peace) และ การปกปองโลก (Planet) องคการสหประชาชาตจงไดก�าหนดเปาหมาย การพฒนาขนใหมโดยอาศยกรอบความคดทมองการพฒนาเปนมต (Dimensions) ของเศรษฐกจ

P.001-144.indd 23 8/2/17 9:54 AM


สงคม และสงแวดลอม ใหมความเชอมโยงกน เรยกวาเปาหมายการพฒนาทยงยน หรอ Sustainable Development Goals (SDGs) ซงจะใชเปนทศทางการพฒนาตงแตเดอนกนยายน ป ค.ศ. 2015 ถงเดอนสงหาคม ค.ศ. 2030 ครอบคลมระยะเวลา 15 ป โดยประกอบไปดวย 17 เปาหมายคอ เปาหมายท 1 ขจดความยากจนในทกรปแบบ ทกท เปาหมายท 2 ขจดความหวโหย บรรลเปาความมนคงทางอาหารและโภชนาการทดขน และสงเสรมเกษตรกรรมยงยน เปาหมายท 3 ท�าใหแนใจถงการมสขภาวะในการด�ารงชวต และสงเสรมความเปนอย ทดของทกคนในทกชวงอาย เปาหมายท 4 ท�าใหแนใจถงการไดรบการศกษาทไดคณภาพอยางเทาเทยมและทวถง และสงเสรมโอกาสในการเรยนรตลอดชวตแกทกคน เป าหมายท 5 บรรลถงความเทาเทยมทางเพศ และเสรมสร างพลงให แก สตร และเดกหญงทกคน เปาหมายท 6 ท�าใหแนใจวาเรองน�าและการสขาภบาลไดรบการจดการอยางยงยน และมสภาพพรอมใชส�าหรบทกคน เปาหมายท 7 ท�าใหแนใจวาทกคนสามารถเขาถงพลงงานททนสมย ยงยน เชอถอได ตามก�าลงซอของตน เปาหมายท 8 สงเสรมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทยงยนและทวถงใหเปนไป อยางยงยน สงเสรมศกยภาพการมงานท�า และการจางงานเตมท และงานทมคณคาส�าหรบทกคน เปาหมายท 9 พฒนาโครงสรางพนฐานทพรอมรบการเปลยนแปลง สงเสรมการปรบตวใหเปนอตสาหกรรมอยางยงยนและทวถง และสนบสนนนวตกรรม เปาหมายท 10 ลดความเหลอมล�าทงภายในและระหวางประเทศ เปาหมายท 11 ท�าใหเมองและการตงถนฐานของมนษยมความปลอดภย ทวถง พรอมรบการเปลยนแปลงและยงยน เปาหมายท 12 ท�าใหแนใจถงการมแบบแผนการผลตและการบรโภคทยงยน เปาหมายท 13 ด�าเนนการอยางเรงดวนเพอตอสกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและ ผลกระทบทเกดขน เปาหมายท 14 อนรกษและใชประโยชนจากมหาสมทร ทะเล และทรพยากรทางทะเลส�าหรบการพฒนาทยงยน ใหเปนไปอยางยงยน เปาหมายท 15 พทกษ บรณะ และสงเสรมการใชประโยชนทยงยนของระบบนเวศ บนบก จดการปาไมอยางยงยน ตอสกบการแปรสภาพเปนทะเลทราย หยดยงและฟนฟความเสอมโทรมของทดน และหยดยงการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ

P.001-144.indd 24 8/2/17 9:54 AM


เปาหมายท 16 สงเสรมใหสงคมมความเปนปกตสข ไมแบงแยก เพอการพฒนาทยงยน มการเขาถงความยตธรรมโดยถวนหนา และสรางใหเกดสถาบนอนเปนทพงของสวนรวม มประสทธผล และเปนทยอมรบในทกระดบ เปาหมายท 17 เสรมสรางความเขมแขงในวธการปฏบตใหเกดผล และสรางพลงแหงการเปนหนสวนความรวมมอระดบสากลตอการพฒนาทยงยน

ค.ศ. 2016 UNITED NATIONS CONFERENCE ON HOUSING AND SUSTAINABLE URBAN DEVELOPMENT: HABITAT III

การประชมนานาชาตดานการตงถนฐานมนษยหรอ United Nations Conference on Housing and Sustainable Urban Development: Habitat III จะจดขนในเดอนตลาคม ค.ศ. 2016 ณ เมองกโต ประเทศเอกวาดอร โดยสมชชาใหญแหงสหประชาชาต (the United Nations General Assembly) จดการประชมครงนขนเพอใหทวโลกตระหนกถงความเปนเมองอยางยงยน (sustainable urbanization) และใหความส�าคญตอการน�าวาระแหงชาตฉบบใหมซงเนนประเดนดานเมอง หรอ The New Urban Agenda ทไดมการปรบปรงจาก the Habitat Agenda of Istanbul ในป 1996 นนมาปฏบตจรง โดยจดประสงคหลกของการประชมในครงนเพอสรางความมนใจในขอตกลงทางการเมองในการพฒนาชมชนเมองอยางยงยนฉบบใหม ก�าหนดเปาหมายเพอระบและหาแนวทางแกไขปญหาความยากจนและปญหาดานอนๆ โดยผลการประชมนจะจดท�าออกมาในรปแบบเอกสารสรปการประชมทมเนอหาตรงไปตรงมา กระชบและน�าไปปฏบตไดจรง ซงกอนหนาการจดประชมมการเตรยมความพรอมกอนหนาการประชมใหญสองครง (PrepCom1 และ PrepCom2) ในป ค.ศ. 2014 และ ค.ศ. 2015

กลาวโดยสรปส�าหรบการพฒนาของการพฒนาอยางยงยนในบรบทสากลอาจกลาวไดวา การพฒนาอยางยงยนไดเขามามบทบาทในป ค.ศ. 1987 ผาน Brundtland Report ทมการให ค�านยามการพฒนาอยางยงยนและก�าหนดกรอบแนวความคดผาน 3 เสาหลก คอ การเตบโตทางเศรษฐกจ (Economic growth) ความเทาเทยมทางสงคม (Social Equality) และการรกษาสงแวดลอม (Environ-mental protection) และตอมาหลงจากนนในการประชมนานาชาตตางๆ กไดน�าแนวคดการพฒนาอยางยงยนมาเปนกรอบในการประชมรวมดวย ซงรายงานบรนทแลนดนนยงไดสงอทธพลตอ การประชม Earth Summit ท Rio ในป ค.ศ. 1992 และ UN Conference on Environment and Development ท Johannesburg, South Africa ในป ค.ศ. 2002 อยางมาก โดยมการอางอง ความหมายของค�าวาการพฒนาทยงยนดงกลาว นอกจากนนยงมการประชมหรอขอตกลงตางๆ รวมกนในประเดนทเปนรายละเอยดในการพฒนาอยางยงยนในบรบทตางๆ รวมดวย โดยความทาทายในอนาคตทระดบสากลใหความส�าคญลาสดอาจเปนการพฒนาอยางยงยนตามการตงเปาหมายของประชาคมโลกรวมกนหรอ Sustainable Development Goals (SDGs) 2030 ในการจดการกบปญหาตางๆ ของโลกรวมกนซงอาจเปนการทาทายในการทจะบรรลเปาหมายใหครบทกดานไดอยางไร

P.001-144.indd 25 8/2/17 9:54 AM


2.2 กรอบการพฒนาเมองยงยนในระดบสากลจากการทบทวนเอกสารทส�าคญเกยวกบการพฒนาทยงยน ผวจยไดท�าการแบง

ประเดนการพฒนาทยงยนใหครอบคลมในมตทกวางขน โดยแบงออกเปน 5 ดานดวยกน คอ ความนาอย (Livable) ความคงอยไดหรอการมประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable - Eco- Efficiency) ความเทาเทยม (Fair หรอ Equality) การปกครองเมอง (Urban Governance) และการเปนเมองยงยน (Sustainable City) โดยมรายละเอยดดงแสดงในแผนภาพท 2.2 ดงน

ภาพท 2.2 แสดงกรอบแนวคดเมองยงยนในระดบสากล

4. URBAN GOVERNANCE

ENVIRONMENT clean airwater & land emission reductions zero waste, biodiversity

SOCIALdiversity human rights community outreach indigenous communities labor relations

ECONOMICinnovation capital

efficiency risk management margin improvement

growth enhancement total shareholder return

1. LIVABLE 2. VIABLE

3. FAIR

5. SC

P.001-144.indd 26 8/2/17 9:54 AM


1. LIVABLEHEALTHY CITYhealth-supportive environment, good quality of life, safety & health, environ-mental regulations global climate change, basic sanitation & hygiene needs, access to potable water & healthcare crisis management, enviromental justice1. continually creating and improving those physical and social environment &

expanding those community resources which enable people to mutually support each other in performing all the functions of life and developing to their maximum potential.

2. reliable in infrastructure and services, including water supply, waste management, transport, communications and energy supply

3. healthy educated workforce with appropriate skills4. appropriate regulatory frameworks, which define and enforce non-discriminatory

locally appropriate minimum standards for the provision of safe and healthy workplaces and the treatment and handling of wasters and emissions

5. the waste produced is recycled or disposed of in ways that do not damage the wider enivironment

2. VIABLE-ECOEFFICIENCYECO CITY, LOWCARBON CITYresource efficiency, product stewardship life-cycle management products to servicesEnvironmentally sustainable urbanization1. greenhouse gas emissions are reduced & serious climate change mitigation and

adaptation actions (including disaster risk reduction) are implemented;2. urban sprawl is minimized and more compact towns and cities served by public

transport are developed - ECO CITY, LOWCARBON CITY - COMPACT CITY, NEW URBANISM3. non-renewable resources are sensibly used and conserved;4. renewable resources are not depleted;5. the energy used and the waste produced per unit of output or consumption is

reduced;6. the ecological footprint of towns and cities is reduced. Only by dealing with

urbanization within regional, national and even international planning and policy frameworks can these requirements be met,

P.001-144.indd 27 8/2/17 9:54 AM


3. FAIR-EQUALITYINCLUSIVE CITYjob creation, skill enhancement, local economic impacts social investments, business ethics, security1. access to land or premises in appropriate locations with secures tenure2. financial institutions & markets capable of mobilizing investment & credit3. legal system which ensures competition, accountability & property rights4. equal access to and fair and equitable provision of services5. social integration by prohibiting discrimination and offering opportunities and

physical space to encourage positive interaction6. gender and disability sensitive planning and management7. the prevention, reduction and elimination of violence and crime

4. URBAN GOVERNANCEcitizen participation, democratization of decision-making & awareness of social & economic rights among ordinary people, partnership at neighborhood level, monitoring & evaluation (3Es: Efficient, Effective, Equity)

5. SUSTAINABLE CITYLA21: BRIDGE BROWN & GREEN AGENDA1. developing renewable energy2. striving for carbon-neutral cities3. developing distributed power & water systems;4. increasing photosynthetic spaces as part of green infrastructure5. improving eco-efficiency6. increasing a sense of place7. developing sustainable transport8. developing ‘cities without slums’

EUROPEAN EFFORTS (RSFC) 2030 SDG (PEOPLE, PLANET, PROSPERITY, PEACE, PARTNERSHIP) GOAL11 : MAKE CITY INCLUSIVE, SAFE, RESILIENCE & SUSTAINABLE)1. By 2030, ensure access for all to adequate, safe and affordable housing and basic

services and upgrade slums2. By 2030, provide access to safe, affordable, accessible and sustainable transport

P.001-144.indd 28 8/2/17 9:54 AM


systems for all, improving road safety, notably by expanding pubilc transport, with special attention to the needs of those in vulnerable situations, women, children, persons with disabilities and older persons

3. By 2030’ enhance inclusive and sustainable urbanization and capacity for participatory, integrated and Sustainable human settlement planning and management in all countries

4. Strengthen efforts to protect and safeguard the world’s cultural and natural heritage

5. By 2030, significantly reduce the number of deaths and the number of people affected and substantially decrease the direct economic losses relative to global

gross domestic product caused by disasters, including water-related in vulnerable situations focus on protecting the poor and people in vulnerable situations

6. By 2030, reduce the adverse per capita environmental impact of cities, including by paying special attention to air quality

7. By 2030, provide universal access to safe, inclusive & accessible, green and public spaces, in particular for women and children, older persons and persons with disabilities

8. Support positive economic, social & environmental links between urban, peri-urban and rural areas by strengthening national and regional development planning

9. By 2020, substantially increase the number of cities & human settlements adopting & implementing integrated policies & plans towards inclusion, resource efficiency, mitigation and adaptation to climate change, resilience to disasters, and develop and implement, in line with the Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015 - 2030, holistic disaster risk management at all levels

10. Support least developed countries, including through financial and technical assistance, in building sustainable and resilient buildings utilizing local materials

HABITAT III NEW URBAN AGENDA (urbanization & sustable development)1. Development enablers; framework of forces of urbanization i.e. national urban

policy; laws, institutions and systems of governance; & the broad urban economy2. Operational enablers; 3-legged approach local fiscal systems, urban planning, &

basic services and infrastructure (outcome: landuse & resource managed)

P.001-144.indd 29 8/2/17 9:54 AM


RIO + 20 (EARTH SUBMIT 2012)(green economy & new sustainable development)1. How to build a green economy to achieve sustainable development & lift people

out of poverty, including support for developing countries that will allow them to find a green path for development.

2. How to improve international coordination for sustainable development by building an institutional framework.

2.2.1 ความนาอย (Livable)แนวคดความนาอย ในบรบทของนานาชาตเนนการท�าใหเกดเมองนาอย

ผานการเปนเมองเสรมสรางสขภาพ คอเมองเสรมสรางสขภาพ (Healthy City) การจะเปนเมองเสรมสรางสขภาพไดนนจ�าเปนตองมคณลกษณะทหลากหลาย

โดยเฉพาะในดานการค�านงถงสขภาพของคนในเมอง เชน การผลกดนใหเกดความเปนธรรมทาง สงแวดลอม อนจะสงผลดตอสขภาพของคนในเมอง การมคณภาพชวตทดของประชาชนในเมอง การมสขภาพทดและมความปลอดภยในชวต การเปนเมองทค�านงดานการเปลยนแปลงภมอากาศ การสรางสขอนามยและสขลกษณะอนดภายในเมอง การทคนในเมองสามารถเขาถงแหลงน�าสะอาดและการบรการดานสขภาพ และมการจดการในภาวะวกฤตทางสขภาพ ซงสามารถกระท�าไดโดยแนวทางตางๆ ยกตวอยางเชน

1.1. การสรางและปรบปรงสภาพแวดลอมทางกายภาพและสงคมอยางตอเนอง และการขยายทรพยากรทชมชนตองการ โดยมใชเปนไปเพอประเดนสขภาพเทานน แตยงหมายถง เพอการสนบสนนใหประชาชนสามารถชวยเหลอกนและกนไดเองในการด�าเนนชวตทกมต และสามารถพฒนาศกยภาพของประชาชนไปไดสงสด

1.2. การมบรการและโครงสรางพนฐานทเชอถอได อาท มน�าประปาทสะอาดเพอ อปโภคบรโภค การจดการของเสยทเปนระบบไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพของคนในเมอง ระบบขนสงทดและมประสทธภาพ การสอสารทครอบคลม และการจดสรรแหลงพลงงานทเหมาะสม

1.3. การทเมองมแรงงานทมความรดานสขภาพทด มทกษะทเหมาะสมในการท�างาน1.4. การมกฎเกณฑทเหมาะสมเพอปองกนการเลอกปฏบตในสถานทท�างาน

อนจะเกยวของกบความปลอดภยและสขลกษณะทดของสถานทท�างาน และการจดการของเสย และสารพษ

1.5. การทเมองเนนการน�าของเสยกลบมาใชใหมหรอการมวธการก�าจดของเสย ทไมท�าลายสงแวดลอมและสขภาพของคนภายในเมอง

P.001-144.indd 30 8/2/17 9:54 AM


2.2.2 ความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable - Eco Efficiency)ความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจในเมองจะเกดไดจากเมองทมคณลกษณะ เชน เมองนเวศ (Eco City) เมองคารบอนต�า (Low Carbon City) เมองกระชบ (Compact City) และแนวคดลทธชมชนเมองยคใหม (New Urbanism)

จะตองมลกษณะของการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ การมสนคาทมการบรการและการดแลอยางครบวงจร และการมกระบวนการจดการวงจรผลตภณฑโดยรวมตงแตการออกแบบผลตภณฑ การใชงาน ไปจนถงการก�าจดอยางถกวธ โดยรวมแลวคอมแนวทางทท�าใหเกดความยงยนของสงแวดลอมเมอง ยกตวอยางเชน ในเมองนนตองลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากกจกรรมตางๆ ภายในเมอง ลดผลกระทบทอาจเกดจากการเปลยนแปลงภมอากาศทมความรายแรง และสรางใหเกดการปรบตวของคนและเมองในการลดความเสยงจากภยพบตทอาจเกดขน พยายามลดการขยายตวของเมองอยางไมเปนระเบยบ (Urban Sprawl) โดยสรางใหเกดเมองกระชบ (Compact City) และสงเสรมใหผคนหนมาใชระบบขนสงสาธารณะทมความทนสมย นอกไปจากน ยงเกยวของกบการ ผลกดนใหในเมองใชทรพยากรทมอยอยางรคณคา โดยเฉพาะอยางยงส�าหรบทรพยากรทใชแลว หมดไป โดยเนนการใชทรพยากรหรอพลงงานทสามารถน�ากลบมาใชไดใหม ลดการใชพลงงาน และสรางขยะภายในเมองใหนอยทสด โดยเฉพาะในพนททมความเปนเมองทงในระดบภมภาค ระดบชาต ไปจนถงการวางแผนในระดบนานาชาต

2.2.3 ความเทาเทยม (Fair-Equality)การจะท�าใหเกดความเทาเทยมในเมองไดนน ควรเนนใหเกดความเปนเมองส�าหรบ

ทกคน (Inclusive City) คอเมองทเนนใหเกดการจางงานภายในพนทส�าหรบทกคน เนนการเพมทกษะในการท�างานของแรงงานภายในเมอง ค�านงถงผลกระทบทางเศรษฐกจของทองถนทอาจเกดขน เนนการลงทนทางดานสงคมและทรพยากรมนษย การมจรรยาบรรณทางธรกจรวมกบผอน และมความมนคงปลอดภยส�าหรบประชาชนทกคน โดยสามารถผลกดนใหเกดเมองส�าหรบทกคนไดโดยการเนนใหมการเขาถงทดนหรอสถานทตางๆ ในพนททมความเหมาะสมผานการถอครองทดนอยางมนคงของประชาชน โดยมองคกรทางการเงนและความสามารถทางการตลาดเพอขบเคลอนการลงทน ผลกดน ใหมกฎหมายทจะท�าใหคนในเมองมความมนใจในการแขงขนในตลาด สามารถตรวจสอบความโปรงใสได และเกดสทธในทรพยสมบต นอกจากนนยงอาจจะเปนเมองทเนนใหเกดการเขาถงบรการดานตางๆ ทมความเทาเทยมและยตธรรม ยบยงการเลอกปฏบตในสงคม ใหโอกาสและพนทในการสรางปฏสมพนธอนดตอกนของคนในเมอง มการวางแผนและการจดการในประเดนเพศสภาพและ ความบกพรองดานรางกาย รวมถงการปองกน การลด การก�าจดความรายแรงและอาชญากรรมทอาจเกดขนกบประชาชนภายในเมอง

P.001-144.indd 31 8/2/17 9:54 AM


2.2.4 การปกครองเมอง (Urban Governance)การจะท�าใหเกดแนวคดวาดวยการปกครองเมองไดนน จะตองเนนใหเกดเมองท

ภาคประชาชนใหความรวมมอกบภาครฐในการตดสนใจหรอกระท�าการตางๆ มการตดสนใจบน พนฐานของประชาธปไตย การตระหนกในดานสทธทางสงคมและเศรษฐกจของประชาชนทวไป สงเสรมใหมการรวมมอในบรบทของละแวกบานหรอบานใกลเรอนเคยง สรางการตดตามและประเมนผลในดานตางๆ ทมความส�าคญของหลก 3Es คอ การมประสทธภาพ (Efficient) การมประสทธผล (Effectiveness) และการมความเทาเทยม (Equity) ภายในเมอง (UN, 2016)

โดยจากเอกสารนโยบายของ Habitat III Policy Unit 4 ไดระบถง การปกครองเมอง (Urban Governance) ความสามารถและการพฒนาองคกร (Capacity and Institutional Devel opment) วาแนวทางทจะน�าไปสการปกครองเมองจะตองพจารณา 5 ดานหลกดวยกน ดงน

1) การก�าหนดวสยทศน และกรอบการท�างานของนโยบายเมองทท�าไปส New Urban Agenda

โดยจะตองพงพากรอบการท�างานทเหมาะสมของเมอง ความเปนประชาธปไตย และความมประสทธภาพในการปกครองเมอง ดงตอไปน

(1) มงใหเกดการปกครองเมองในรปแบบใหม เนองจากการปกครองเมองประกอบไปดวยกลมของสถาบน แนวทาง กฎเกณฑและเครองมอในการจดการทหลากหลาย มความจ�าเปนทจะตองท�าการตดสนใจแบบเปดเผย ดวยการมสวนรวมอยางจรงจงของผมสวนไดสวนเสยในทองถนเพอใหเกดผลประโยชนสวนรวมกบทกๆ คน โดยการปฏบตนนควรกระท�าผานการมตวแทนทางประชาธปไตย เชน การเลอกตงในทองถนและการมสวนรวมของทกระดบ โดยตองมระบบการบรหารจดการทมประสทธภาพ ทงในระดบทองถน ระดบภาคไปจนถงระดบชาต ไมใหพนทสวนใดถกละเลยไป โดยในปจจบนการปกครองเมองประสบปญหามากมาย ไมวาจะเปนปญหาดานสขภาพของผคน การเปลยนแปลงภมอากาศ ความไมเทาเทยมกน จงมความจ�าเปนทจะตองพงพาการสรางขด ความสามารถในการรบมอของแตละทองถน และค�านงถงความซบซอนและความเฉพาะของเมองทมความหลากหลายและควรมรปแบบในการปกครองเมองทแตกตางกน

(2) เปาหมายของการปกครองเมองในรปแบบใหม ควรน�าไปสสทธในเมอง หรอ right to the city และควรมการสงเสรมใหเกดการพฒนาทยงยนและมความเปนธรรม ทจะชวยปองกนการเสอมถอยของทรพยากรธรรมชาตและเพมความทาทายของประเดนดานสงแวดลอม ซงควรค�านงถงผลประโยชนทางสงคมมากกวาผลก�าไร และท�าการเชอมโยงพนทเมองและพนท ชายขอบตางๆ ใหเกดความเทาเทยม ใหเกดการเขาถงการบรการในทกๆ พนท

(3) คณลกษณะของการปกครองเมองรปแบบใหม การบรหารจดการนนจะตองมความเปนประชาธปไตยและความทวถงในการใหประชาชนและผมสวนไดสวนเสยทงหมดมสวนรวมในการพฒนาเมอง โดยเฉพาะการค�านงถงกล มเปราะบาง มการวางแผนระยะยาวและมการ บรณาการแผนในทกๆระดบ มการค�านงถงการประสานการท�างานในระดบตางๆ ทมความซ�าซอน

P.001-144.indd 32 8/2/17 9:54 AM


โดยค�านงถงทกๆ พนทไมวาจะเปนในเมองหรอพนทชนบท หนวยงานตางๆ ควรมความช�านาญหรอทกษะเฉพาะในการจดการกบพนทของตนเอง และสามารถใชเทคโนโลยเพอการพฒนาใหเกด ความโปรงใส ความถกตอง และการมสวนรวม โดยยคของการบรหารจดการโดยใชเทคโนโลยน อาจท�าใหภาคประชาชนและภาคธรกจมความสนใจและท�าใหเกดการเปลยนแปลงจากลางขนบน (bottom up) ได

2) ความทาทายในดานนโยบาย ในดานความทาทายในดานนโยบายทเกดขนนน มความจ�าเปนทจะตองเพมความ

ซบซอนในการปกครองเมอง โดยเฉพาะการบรณาการท�างานในทกๆ ระดบเพอตอบรบกบสถานการณปจจบนและอนาคตทเกดขน เพราะมความซบซอนของปญหารวมถงสถานการณในแตละทองถนทมความเฉพาะ ซงนโยบายทมาจากสวนกลางมความจ�าเปนททองถนจะตองปรบใหเขากบพนทของตนเอง ท�าการวางแผนและจดการบคลากรทมประสทธภาพ และการกระจายเงนทนไปในแตละทองถนใหตอบรบกบความตองการทส�าคญและจ�าเปนอยางมความเหมาะสม การน�าขอกฎหมายตางๆ และ กรอบการท�างานของสถาบนตางๆ มาปรบใชใหเขากบบรบทของแตละทองถน กฎหมายทดจะชวยสรางความแขงแกรงใหกบกรอบการท�างานของแตละสถาบน ทงในดานการมสวนรวมในการพฒนาเมองของผมสวนไดสวนเสย การปกปองทรพยสนของสาธารณะเพอคนสวนรวม ประเดนดานขอบเขตการปกครองเมองในระดบตางๆ ทเตบโตอยางตอเนอง ปญหาดานความไมเทาเทยมและการถกกดกนในสงคม เชน เดก สตร ผสงอาย ชนกลมนอย การทสงคมและการเมองขาดเสถยรภาพ ซงรวมถงความไมโปรงใสของภาครฐอกดวย โดยเนนย�าใหเกดการมสวนรวมทงจากภาครฐและเอกชน ผลกดนใหเกดการตดตามและการประเมนผลในนโยบายของเมองใหดและมประสทธภาพ และสอดรบกบเทคโนโลยทพฒนาไปอยางรวดเรว

3) การจดล�าดบความส�าคญของนโยบายเพอไปส การปฏบตทปรบเปลยนไป จากเดมส�าหรบ New Urban Agenda

โดยการผลกดนใหเกดกรอบการท�างานในหลากหลายระดบทมความเปนอนหนง อนเดยวกนในการปกครองเมอง เนนย�าใหเกดการกระจายอ�านาจทครอบคลมและเกดการพฒนาท เหมาะสมในพนทหางไกล สงเสรมใหเกดการน�านโยบายระดบชาตมาปรบใชกบแผนในระดบทองถนตามความเหมาะสมของแตละทองท โดยสนบสนนใหคนมสวนรวมในการพฒนาเมองและผลกดนใหเกดความเทาเทยมในสงคม เพอใหการปกครองเมองมความมนคงและน�าเทคโนโลยทดมาปรบใชกบการปกครองเมองใหเขาถงคนในทกๆ ระดบ

4) การปฏบตส�าหรบผมบทบาทส�าคญในการขบเคลอนสถาบน ควรท�าหนาทเนนใหเกดการพฒนาในองคกรทองถนเปนหลก ใหสามารถ

ชวยเหลอตวเองไดและปฏบตตามรฐบาลกลางทท�าหนาทเปนหนวยงานหลกในการสนบสนนย�าใหเกดความถกตองและเปนธรรมในการปฏบตงานในแตละพนทผานการประสานการท�างานระหวาง หนวยงานตางๆ ใหเกดประสทธภาพ สงเสรมใหภาคประชาสงคมเขามามบทบาทในการพฒนาและ

P.001-144.indd 33 8/2/17 9:54 AM


รวมกนบรหารจดการเมอง เหลาสถาบนทางการศกษาตางๆ ควรใหความรและตนตวในการปฏบตหนาทเพอสรางองคความรทดแกทองถน ในดานภาคเอกชนควรค�านงถงผลประโยชนสวนรวมเปนหลกและใหความชวยเหลอกบภาคสวนอนๆ รวมถงการมสวนรวมในการพฒนารวมกบภาครฐ และใหบทบาทแกองคกรทางการเงนหรอหนวยงานพฒนาระหวางประเทศไดรบรและเขาใจในการใหความชวยเหลอและแกปญหารวมกบทองถน

5) ออกแบบนโยบาย การน�าไปปฏบต และการตดตามผลในการออกแบบนโยบาย การปฏบตและการตดตามผลนนมความจ�าเปนอยางยงทจะตองค�านงถงกรอบของการท�างานทประกอบดวยหนวยงานหลายระดบของการปกครอง ทงระดบทองถน ระดบภมภาค และระดบชาต โดยเนนใหเกดการกระจายอ�านาจทดแกแตละระดบเหลานเพอใหสามารถออกแบบนโยบาย ท�าการปฏบตและตดตามผลอยางถกตองและเหมาะสม ผานการบรณาการทดระหวางแตละระดบ ผลกดนใหเกดการมสวนรวมทด สรางความเปนอนหนงอนเดยวกนในการรบมอกบการปกครองเมองในแตละทองท และตดตามผลจากนโยบายและการปฏบตนนๆ ในระยะยาว 2.2.5 เมองยงยน (Sustainable City)

แนวคดเมองยงยน เนนการสรางความยงยนในเมองผานแนวทางทหลากหลาย ดวยกน เรมตงแตรายงาน Our Common Future หรอทเรยกวา Brundtland Report ทมการน�ารายงานฉบบนไปสการประชมระดบโลกจนเกดแผนปฏบตการ 21 เพอการพฒนาแบบยงยน (Local Agenda 21) จนตอมาถงการลงนามใน Rio +20 (Earth Summit 2012) และยงมแนวทางอนๆ คอ 2030 SDG, Goal 11, Habitat III New Urban Agenda และ European Efforts โดยมรายละเอยดดงตอไปน

Local Agenda 21 หรอ แผนปฏบตการ 21 เพอการพฒนาแบบยงยน นบเปนแผนแมบทของโลกวาดวยการพฒนาทสมดลและยงยน โดยแตละเมองนนควรปฏบตตามแนวทางตางๆเพอไปสการเปนเมองยงยน โดยการเนนพฒนาพลงงานทสามารถน�ากลบมาใชใหมได ผลกดนใหเกด Carbon-Neutral Cities คอ การทเมองมการหกลบกนระหวางปรมาณคารบอนทปลอยออกมากบปรมาณทถกชดเชยหรอผานการซอคารบอนเครดตจากกจกรรมภายในเมองนนๆ ใหเทากบศนย เนนการพฒนาการกระจายพลงงานและระบบน�าภายในเมอง สนบสนนใหมการเพมพนทสงเคราะหแสงซงถอเปนหนงในโครงสรางพนฐานสเขยว (Green Infrastructure) สงเสรมใหมการปรบปรงดานตางๆ เพอสงเสรมใหเกดเศรษฐกจของเมองทมประสทธภาพ สรางสมผสแหงความเปนพนท (Sense of Place) ปรบปรงระบบขนสงใหเกดความยงยนในการใชงานและการใหบรการ รวมถงด�าเนนการพฒนาเมองไรสลมเพอยกระดบคณภาพชวตของผมรายไดนอยภายในเมอง

โดยรปแบบของ Local Agenda 21 แบงออกเปน 2 ดานหลกดวยกนแตมความสมพนธกน คอ (1) The Green Agenda ทค�านงดานระบบธรรมชาต โลก ภมภาคและทองถน ในระยะยาว ทใชเพอตอบสนองการบรการในเมอง ผานแนวทางตางๆ เชน ระบบนเวศทใหพนท เปดโลงสเขยว ทใชเพอปกปองความหลากหลายทางชวภาพและการนนทนาการในเมอง ระบบน�า

P.001-144.indd 34 8/2/17 9:54 AM


ทเมองใชเพออปโภคบรโภคและการจดการของเสย การค�านงสภาพอากาศและการเปลยนแปลงภมอากาศทใหสขภาพทดแกคนในเมอง บรการของระบบนเวศอนๆ ทรวมถงเกษตรกรรมและ ปาไมทเปนแหลงอาหารแกเมอง (2) The Brown Agenda ทค�านงถงดานระบบของมนษยทจะท�าใหเมองเกดความสขภาพดและนาอยทเผชญอยเฉพาะหนา ผานแนวทางตางๆ เชน ระบบจดการขยะ การน�ากลบมาใชใหม ทงทเปนของแขง ของเหลวและของเสยในอากาศ ระบบของพลงงานทกอให เกดพลง ความรอน ความเยนและแสงสวางส�าหรบการใชงานตางๆ ภายในเมอง ระบบขนสงทจะท�าใหเกดความเคลอนไหวภายในเมอง รวมไปถงเชอเพลงตางๆ อาคารและวสดตางๆ ทเปนองคประกอบพนฐานของชวตในเมอง

สบเนองจาก Local Agenda21 สงผลใหเกดการประชม Rio +20 (Green Econ-omy & New Sustainable Development) คอการประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอมและการพฒนาทยงยน (United Nations Conference on Environment and Development - UNCED) หรอ Earth Summit ซงระบถงแนวทางการพฒนาไปสเมองยงยนวา ควรเนนการพฒนาในดานเศรษฐกจสเขยวและการพฒนาทยงยนในรปแบบใหมๆ กลาวคอเราจะสามารถสรางเศรษฐกจสเขยวเพอใหเกดการพฒนาอยางยงยนทกอใหเกดการประสบความส�าเรจและชวยยกระดบประชาชนจากความยากจน อาท การใหการสนบสนนประเทศทก�าลงพฒนาในการทจะท�าใหประเทศเหลานน พบกบเสนทางแหงการพฒนาสเขยวไดอยางไร และเราจะสามารถปรบปรงการประสานงานระดบนานาชาตส�าหรบการพฒนาอยางยงยนโดยท�าการสรางกรอบการท�างานของสถาบนตางๆ ภายในเมองไดอยางไร

แนวทางอนๆ ของการผลกดนใหเกดความยงยนของเมองทนาสนใจ ประกอบดวย 2030 SDG: Sustainable Development Goal หรอเปาหมายเพอการพฒนาทยงยนทจะมงใหบรรลภายในป ค.ศ. 2030 และมการเนนในประเดน 5P(s) คอ People (ประชาชน), Planet (โลก), Prosperity (ความมงคง) Peace (ความสงบสข) และ Partnership (การเปนหนสวน) โดยเฉพาะ อยางยงในเปาหมายท 11 ทเกยวของกบเมองโดยตรงคอ Goal 11: Make City Inclusive, Safe, Resilience & Sustainable เปาหมายเพอใหเมองเปนเมองของทกคน สงเสรมแนวคดพลวตและยงยน โดยมเนอหาโดยรวมดงน

การสรางความมนใจแกประชาชนในการเขาถงบรการขนพนฐานของเมอง มทอยอาศยทปลอดภยส�าหรบผมรายไดนอย การยกระดบชมชนแออดใหมคณภาพชวตทดขน เนนใหบรการในดานระบบขนสงทมความปลอดภย ประชาชนมก�าลงทรพยเพยงพอส�าหรบการจายคาเดนทางและท�าการปรบปรงความปลอดภยของถนน ซงสามารถกระท�าไดโดยการขยายและพฒนาระบบขนสงมวลชน ประกอบกบการพจารณาความตองการของกลมเปราะบาง เชน สตร เดก คนทมความผดปกตทางรางกายและกลมผสงอายในการใชระบบขนสงมวลชน ผลกดนใหเกดความรวมมอของทกภาคสวน สรางการวางแผนและจดการการตงถนฐานทมความยงยนและบรณาการในทกๆ ประเทศ เนนการลดจ�านวนการเสยชวต จ�านวนของคนทจะไดรบผลกระทบ รวมถงลดมลคาความเสยหายทางธรกจทม

P.001-144.indd 35 8/2/17 9:54 AM


ความเกยวโยงกบผลตภณฑมวลรวมระดบโลกจากการเกดภยพบต เชน ภยพบตทเกยวกบน�า โดยเนนในการใหความชวยเหลอผมรายไดนอยและกลมทมความเปราะบาง นอกจากนนยงสงเสรมใหม การลดผลกระทบทางดานสงแวดลอมตอประชากรเมองโดยเฉพาะอยางยงจากสภาวะทางอากาศและการจดการขยะของทองถนและอนๆ และจดใหมพนทสาธารณะทเออตอคนทกกลมและมความปลอดภย โดยเฉพาะอยางยงแกเดก สตร คนชรา และผมความบกพรองทางรางกาย การพฒนาเมองกไมควรแยกขาดจากชนบท ควรสนบสนนใหเกดความเชอมตอในดานเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม ผานการวางแผนพฒนาเมองในระดบชาตและภมภาค โดยทงหมดนควรปฏบตใหประสบผลภายใน ป ค.ศ. 2030

นอกไปจากนน ภายในป ค.ศ. 2020 ควรสงเสรมใหเกดจ�านวนเมองทสามารถ น�าแผนไปปฏบตเพมมากขน โดยแผนดงกลาวเปนแผนทมการควบรวมดานการตอบสนองความตองการคนทกกลม การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ การลดผลกระทบไปจนถงการปรบตวตอการเปลยนแปลงภมอากาศ มความสามารถในการรองรบการเกดภยพบต ในกรอบการท�างานแบบองครวมทเปนไปในแนวทางเดยวกบ Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015 - 2030 นอกไปจากนยงตองการสนบสนนกลมประเทศซกโลกใตทางการเงน และเทคนคเพอการพฒนาอยางยงยนและมความพลวตโดยปรบใชกบวตถดบททองถนม

ในสวนของ Habitat III New Urban Agenda (Urbanization & Sustainable Development) นนคอการประชมนานาชาตทเนนเรองทอยอาศยและการพฒนาทยงยน ใน Habitat III นเนนในดานกระบวนการเปนเมองและการพฒนาอยางยงยน โดยในใจความส�าคญเกยวกบการพฒนาไปสการเปนเมองยงยนพจารณาถงผมบทบาทหลก 2 กลมดวยกน กลาวคอ ผทเออใหเกดการพฒนา (Development Enablers) วาควรค�านงถงกรอบการท�างานของกระบวนการเปนเมองในการผลกดนใหเกดความยงยน เชน นโยบายดานเมองในระดบชาต ขอกฎหมายทเกยวของ หนวยงาน และระบบการปกครอง รวมถงเศรษฐกจในภาพรวม และอกตวแสดงคอ ผทเออใหเกดการปฏบต (Operational Enablers) โดยกลมนควรเนนการพจารณาในเปาหมาย 3 ขาทจะน�าไปสการจดการระบบการเงนทองถนได ซงประกอบดวย การผงเมอง บรการขนพนฐานและโครงสรางพนฐานภายในเมอง อนจะท�าใหเกดผลลพธในดานการใชประโยชนทดนและการจดการทรพยากรภายในเมอง

2.3 ตวอยางการขบเคลอนเมองยงยนในบรบทสากล การขบเคลอนเมองยงยนในบรบทสากลนนมอกแนวทางทนาสนใจคอ ความพยายามของ

ยโรปในการไปสการพฒนาทยงยน (European Effort) ซงเรมตนในชวงป ค.ศ. 1990 โดยยโรปมแนวทางในน�าเมองใหเกดความยงยนจ�านวนมาก ผานการลงนามและการประชมตางๆ และยงมการพจารณาแนวทางตางๆ ซงมความหลากหลายและครอบคลมในประเดนตางๆ ของเมอง (Pathway) ประกอบดวย ดานการตดตามและการประเมนผล ดานภมอากาศและพลงงาน ดานการบรหารและการมสวนรวม ดานการปรบตวและความเปนพลวต ดานการบรณาการจดการ ดานความหลากหลาย

P.001-144.indd 36 8/2/17 9:54 AM


ทางชวภาพและระบบนเวศ ดานการผงเมอง ดานการเคลอนทและการขนสง ดานการจดหาความยงยน ดานเศรษฐกจสเขยว ดานสขภาพ และดานสงคมทมความทวถง

ผวจยยงไดยกตวอยางเมองทขนชอวามความยงยนในดานตางๆ 10 เมองจากทวโลก อางองจาก CO.Exist (2013) หนวยงานดานสอทมงเนนไปยงการเปลยนแปลงตางๆ ของโลกในปจจบน ซงไดกลาวถงเมองยงยนจากเมองตางๆ ทวโลก โดยสามารถแจกแจงตามแนวทางของกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล (จากแผนภาพท 2.2 แสดงกรอบแนวคดเมองยงยนในระดบสากล) ได 2 ดานคอ ความนาอย (Livable) ทค�านงดานสงคมและสงแวดลอม และความคงอยไดและประสทธภาพ เชงนเวศเศรษฐกจ (Viable – Eco Efficiency) ทค�านงดานสงแวดลอมและเศรษฐกจ ดงน

ดานความนาอย (Livable) ประกอบดวย 6 เมองดวยกน คอ1. Copenhagen: ดานการวางแผนและการตรวจวดปรมาณคารบอน

Copenhagen ไดรบรางวลดานการวางแผนและการตรวจวดปรมาณคารบอน จากความพยายามดานแผนส�าหรบรองรบภมอากาศ เปนความพยายามทจะท�าใหเมองเกดการชดเชยคารบอนทงหมดภายในป ค.ศ. 2025 ถาหากสามารถยบยงการปลอยคารบอนไดถง 400,000 ตน Copen hagen กจะกลายเปนเมองทมการปลอยคารบอนเปนศนยแหงแรกของโลก

2. Mexico City: ดานคณภาพอากาศแม Mexico City จะเคยเปนหนงในเมองทก อมลภาวะมากทสดแหงหนงของโลก

แตสามารถได รบรางวลคณภาพอากาศจาก ProAire โปรแกรมทพจารณาถงการปลอยคารบอนไดออกไซดและมลพษทางอากาศทสามารถลดลงไดอยางรวดเรวภายในชวง 20 ปทผานมา จากทกๆ อยางทท�าใหเกดการลดการปลอยมลพษ เชน ยานพาหนะ เพอชวยลดการขยายตว ของเมองอยางไมเปนระเบยบหรอไรทศทาง ซงเปนขอพสจนวาแผนทมความชดเจนจะสามารถปรบปรงคณภาพอากาศไดเปนอยางด

3. New York: ดานการปรบตว และสงเสรม แนวคดพลวตของเมองNew York ไดรบรางวลในหมวดหมการปรบตวและพฒนาเมองไปตามแนวคดการสรางพลวต

อนเหนไดจากการวางแผนปฏบตการหลงเฮอรรเคนแซนดทมชอเสยง ซงโปรแกรมนประกอบดวยการรเรมโครงการโครงสรางพนฐานกวา 250 โครงการ เพอสงเสรมความเปนพลวตของโครงสรางพนฐานทงดานการขนสง การสอสารโทรคมนาคม สวนสาธารณะ การประกนภยและอาคารตางๆ

4. San Francisco: ดานการจดการของเสยSan Francisco ไดรบรางวลการจดการของเสยทมประสทธภาพและส�าเรจไดอยางไมนาเชอ

จากโปรแกรมการจดการของเสยมากวา 11 ป และสามารถเหนไดจาก 80% ของการจดการขยะแบบฝงกลบนนน�ากลบมาใชใหมและไมเกดของเสยแกเมอง และมการตงเปาหมายวาภายในป ค.ศ. 2020 จะเปนเมองปลอดของเสย

P.001-144.indd 37 8/2/17 9:54 AM


5. Singapore: ดานเมองโครงสรางพนฐานอจฉรยะSingapore ถอเปนเมองโครงสรางพนฐานอจฉรยะ ไดรบรางวลจากระบบขนสงอจฉรยะ

ซงสรางขนจากการรวมกนของความคดรเรมการขนสงอยางชาญฉลาด เชน ขอมลการจราจรแบบทนท (Real-Time) จากรถแทกซทตดตง GPS และระบบเกบคาผานทางถนนอเลกทรอนกส ท�าใหสงคโปรมอตราความแออดต�ากวาทเคยเปน

6. Rio de Janeiro: ดานชมชนยงยนThe Morar Carioca Program หรอ แผนการฟนฟเมองทอยเบองหลงความส�าเรจของชมชน

ยงยนใน Rio de Janeiro มจดมงหมายทจะฟนฟเมองภายในป ค.ศ. 2020 โดยการใหความมนคงดานทอยอาศยแกชมชนแออด ผานการปรบปรงภมทศน โครงสรางพนฐานและเครองมอทางการศกษาทดขน เพอใหเกดความเปนอยและสขภาพทดของประชาชนอยางนอย 20% ของประชากรทงหมดในเมอง

ดานความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable – Eco Efficiency) ประกอบดวย 4 เมองดวยกน คอ

1. Bogota: ดานระบบขนสงสาธารณะภายในเมองBogota ไดรบรางวลในดานระบบขนสงของเมองดวยระบบ Bus Rapid Transit (BRT) เปน

รถบสทมประสทธภาพดเยยมและรถแทกซทมความรวดเรว โดยระบบรถบสเรวเกดขนในป ค.ศ. 2000 ท�าหนาทขนสงผคนมากกวา 70% จากประชากร 7.1 ลานคนในเมอง เปาหมายในอนาคตคอการเปลยนจากการใชเครองยนตดเซลไปเปนไฮบรดและไฟฟา รวมถงการกอสรางรถไฟฟาใตดนอกดวย

2. Melbourne: ดานประสทธภาพพลงงานสงแวดลอมสรรคสรางMelbourne ไดรบรางวลในหมวดหมประสทธภาพพลงงานส�าหรบสภาพแวดลอมทมนษย

สรางขนมา เพอการสรางอาคารทมความยงยนและเปนโครงการใหผบรหารอาคารรวมถงเจาของอาคารสามารถน�าไปจดการทางดานการเงนส�าหรบการปรบปรงอาคารใหประหยดพลงงานและน�าใช

3. Munich: ดานพลงงานสเขยวMunich ไดรบรางวลพลงงานสเขยว จากการรเรมในการใชแหลงพลงงานทดแทนภายในป

ค.ศ. 2025 ซงด�าเนนไปกวา 37% ในป ค.ศ. 2015 โดยเฉพาะโครงการเกยวกบพลงงานลมจะชวยใหความส�าเรจนพงไปถง 80% ไดในอนาคต

4. Tokyo: ดานการเงนและการพฒนาเศรษฐกจTokyo ไดรบรางวลในหมวดหมการเงนและการพฒนาเศรษฐกจจากการเปดตวเปนทแรกของ

โลกเกยวกบโปรแกรมการคาขายและแลกเปลยนคารบอนในป ค.ศ. 2010 ปจจบนมโครงการทเขารวมกวา 1,100 โครงการ และท�าใหมการลดการปลอยกาซโดยรวม 13% ในเมองและปองกนไมใหกาซคารบอนไดออกไซดกวา 7 ลานตนถกปลอยออกมา ผานการท�างานของเทศบาลทมคณภาพและประสทธภาพในการจดการถนน การคาขายแลกเปลยนกาซ พลงงานยงยน การขนสงสาธารณะ

P.001-144.indd 38 8/2/17 9:54 AM


ทดเยยม โปรแกรมของเสยเปนศนยและอนๆ ผานการเรยนรจากเมองทมประสบการณในดานการฝาฟนอปสรรคตางๆ เพอใหเกดความส�าเรจในการพฒนา

โดยสรปแลว กรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล (International Framework) แบงออกเปน 5 ดานหลกดวยกน คอ ความนาอย (Livable) ทเนนพจารณาในดานสงคม และสงแวดลอมเปนหลก (Social - Environment) มแนวทางการผลกดนคอการเนนใหเกดเมอง สขภาพด (Healthy City) ตอมาคอความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable-Eco Efficiency) ทเนนพจารณาดานสงแวดลอมและเศรษฐกจเปนหลก (Environment - Economic) มแนวทางการผลกดนคอการเนนใหเกดเมองนเวศ (Eco City) เมองคารบอนต�า (Low Carbon City) เมองกระชบ (Compact City) และลทธชมชนเมองยคใหม (New Urbanism) ตอมาคอความ เทาเทยม (Fair-Equality) ทเนนพจารณาในดานสงคมและเศรษฐกจเปนหลก (Social - Economic) มแนวทางการผลกดนคอการเนนใหเกดเมองทมความทวถง (Inclusive City) ตอมาคอการปกครองเมอง (Urban Governance) ทมแนวทางการผลกดนคอการเนนใหเกดเมองทมสวนรวมของทกคน มความโปรงใส การประเมนผลและตดตามผล และทายสดคอเมองยงยน (Sustainable City) คอเมองทมแนวทางการจดการทค�านงถงทกๆ ดานในกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล (Inter national Framework) ผานแนวทางจาก Local Agenda 21, Rio+20, European Effort, 2030 SDG, Goal11 และ Habitat III ใหเกดความยงยนในเมองอยางครอบคลมในทกๆ มตของเมอง

P.001-144.indd 39 8/2/17 9:54 AM

3.1 แนวคดการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย ผานแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาตและแผนของหนวยงานอนทเกยวของ การพฒนาอยางยงยนเกดจากความพยายามทจะแกปญหาจากวกฤตการณในหลายมตของการพฒนาในชวงทผานมา โดยกระแสแนวคดการพฒนาทยงยนมอทธพลส�าคญตอการพฒนาตลอดชวงระยะเวลาทผานมาในทกๆ ระดบตงแตระดบโลกจนถงระดบชมชน โดยมความพยายามทจะกอใหเกดเปนแนวทางในการปฏบตอยางเปนรปธรรม และดวยอทธพลส�าคญนท�าใหแนวคดดงกลาวกลายเปนรากฐานทส�าคญในการพฒนาเมองใหเตบโตอยางยงยนในบรบทของประเทศไทย โดยใน บทนจะเปนการทบทวนแนวคดการพฒนาเมองยงยนของประเทศไทยในชวง 20 ปทผานมา ผานแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและแผนของหนวยงานอนทเกยวของ เพอวเคราะหทศทางทส�าคญเพอการพฒนาโจทยวจยทเหมาะสมกบกรอบการด�าเนนงานของชดโครงการเมองยงยน สบเนองจากประเดนส�าคญจากแนวคดการพฒนาเมองนาอย ในประเทศไทยทไดรเรมแนวคดและประยกตเขากบประเดนการพฒนาเมองผานแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 7 กอนทจะมการบรรจแนวคดดงกลาวเขาไปในแผนฯ นนประเทศไทยไดเผชญกบการพฒนาของเมองมาโดยตลอด โดยเรมจากการเรมจดท�าแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 (พ.ศ. 2504 - 2509) จนถงแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 ในปจจบน ซงเนอหาตอไปนจะลงรายละเอยดแนวทางการพฒนาของเมองผานแผนฯ ฉบบตางๆ (อาคม เตมพทยาไพสฐ และ ธานนทร ผะเอม, 2552) ดงน

บทท 3 แนวคดการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย

P.001-144.indd 40 8/2/17 9:54 AM


2504 2510 2515 2520

การด

�าเนน

งาน

ตางๆ

ระด

บ

พนท

กระท

รวง/

กรม

หนวย

งาน/

องคก

รตาง

ๆ

แผนฯ 1 (พ.ศ .2504 - 2509)

เนนเฉพาะดานเศรษฐกจ เปนส�าคญ การลงทนในสงกอสรางขนพนฐานในรปแบบของระบบคมนาคมและ ขนสง ระบบเขอนเพอการชลประทานและพลงงานไฟฟา สาธารณปการ ฯลฯ รฐทมเททรพยากรเขาไปเพอการปพนฐานใหมการลงทนในดานเอกชนเปนหลก

แผนฯ 2(พ.ศ .2510 - 2514)

ยดแนวทางแผน 1 โดยขยายขอบเขตของแผนใหครอบคลมถงการพฒนาของรฐโดยสมบรณ กระจายใหบงเกดผลไปทวประเทศ เน น เขตท รกนดารและ หางไกลความเจรญ และ มโครงการพเศษนอกเหนอไปจากหน าท ปกต ของกระทรวง ทบวง กรมตางๆ เชน โครงการพฒนาภาค โครงการเรงรดพฒนาชนบท และโครงการช วยเหลอชาวนา ฯลฯ

แผนฯ 3 (พ.ศ. 2515 - 2519)

เนนรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ และมการกระจายรายไดและบรการทางสงคม โดยลดอตราการเพมประชากร กระจายบรการเศรษฐกจและสงคม ส ชนบท และปรบปรงสถาบนและ องคกรทางดานเกษตรและสนเชอ(มยทธศาสตรในการพฒนาเมองและ ทองถน โดยมมาตรการในการพฒนาเมองคอ ปรบปรงความเปนอย ของประชากรในเขตเมอง มโครงการทจะ ลดความขาดแคลนในดานทอย อาศย และน�าประปา ปญหาทดน การจราจร การระบายน� า น� า โส โครกในเขตนครหลวงและเมองส�าคญใหสอดคลองกบความเจรญทางเศรษฐกจ โดยจะสนบสนนให มศนย กลางการพฒนา ขนในภาคตางๆ)

แผนฯ 4 (พ.ศ 2520 - 2524)

เนนการฟนฟเศรษฐกจของประเทศโดยมงขยายการผลตสาขาเกษตร, ปรบปรงโครงสรางอตสาหกรรมการผลตเพอสงออก, กระจายรายไดและการม งานท�าในภมภาค, มาตรการกระตนอตสาหกรรม ทซบเซา, รกษาดลการช�าระเงนและการขาดดล งบประมาณ- เรงบรณะและปรบปรงการบรหารทรพยากรหลกของชาตรวมทงการน�าเอาทรพยากรธรรมชาตมาใช โดยเฉพาะทดนแหลงน�า ปาไมและแหลงแร, เรงรดการปฏรปทดน, จดสรรแหลงน�าในประเทศ, อนรกษทะเลหลวง, ส�ารวจและพฒนาแหลงพลงงานใน อาวไทยและภาคใตฝงตะวนออก- มยทธศาสตรการพฒนาเมองหลกและการปรบปรงกรงเทพฯ ไดก�าหนดนโยบายการพฒนาเมองหลกและการปรบปรงกรงเทพฯ ไดก�าหนดนโยบายการพฒนาทส�าคญประการหนงในอนทจะกระจายความเจรญออกไปสสวนภมภาคและทองถน

ภาพท 3.1 แสดงแนวคดการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย ชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 - 7

1961 1967 1972 1977 1982 1987

Habital (1977)Human settlement

OECD directorate of The Environmentrelaunches research on environmental and economic linkages (1978)

IUCNConservation of nature (1980)

Development alternativePeople, Technology, Environment at India (1983)

OECD (1984)“Our common Future” [International conference on Environment and Economic]

Healthy city by WHO (1986)

Brundtland“Sustainable Development” in “Our common Future”

IPCC (1988)Intergovermmental Panel on Climate change

P.001-144.indd 41 8/2/17 9:54 AM


1992 1993 1994 1995 1996

establish the International Institute for Sustainable development (IISD) at Canada (1990)

Rio (Earth summit) Agenda21

First meeting of UN about Sustainabledevelopment (follow UNCED)

Global environment facilityGive more decision making power for developing country

China Agenda 21Set international strategy about Sustainable development in their country

World summit for Social Development at Copenhagen by UN concern on Social, Poverty

Officelly, The world business council for Sustainable Development

Habitat II

2525 2530 2535 2536 2539

แผนฯ 6 (พ.ศ. 2530 - 2534)

เนนการขยายตวของระบบเศรษฐกจควบคไปกบการรกษาเสถยรภาพของการเงนการคลง โดยเนนการระดมเงนออมในประเทศ เนนการใชจายภาครฐอยางประหยดและ มประสทธภาพ และเนนบทบาทภาคเอกชนในการพฒนา, เนนการพฒนาฝมอแรงงานและคณภาพชวต และเนนการเพมบทบาทองคกรประชาชนในทองถนเพอพฒนาทรพยากร ธรรมชาต และสงแวดลอม- แผนพฒนา เ มองและพ นท เ ฉพาะ โดยเปนการพฒนา “ระบบเมองศนยกลางความเจรญไปภมภาค” การพฒนากรงเทพ- มหานครและปรมณฑล โดยบรณาการ มาตรการทางผงเมอง และแผนการจดสาธารณปโภคและสาธารณปการเข า ดวยกน

กรงเทพมหานครกรงเทพมหานครไดน�าเอาแนวความคดโครงการ “เมองนาอย (healthy cities)” มาทดลองใชในพนท 3 เขต คอ เขตยานนาวา สาทร และบางคอแหลม และตอมาไดมการขยายแนวความคดของโครงการม การเพมพนทด�าเนนการเปน 11 เขตในป พ.ศ. 2539 และทวทกเขต (50 เขต) ในป พ.ศ. 2540

กรมอนามยกระทรวงสาธารณสข“การพฒนาเมองนาอย-ชมชนนาอย” บรบท Healthy cities เมองนาอยในมมมองอนามย ผานโครงการเมองนาอยใน 5 เมองน�ารอง ไดแก กรงเทพมหานคร นครราชสมา พะเยา ยะลา และพนสนคม โดยมวตถประสงคเพอกอใหเกดการปฏรประบบราชการทเนนการบรหารทยดพนทเปนหลกอยางม บรณาการและปฏรประบบสาธารณสข และไดขยายผลโดยใชกลยทธเมองนาอยในงานดานอนามย สงแวดลอมและการสงเสรมสขภาพในระดบเทศบาล อบจ. และอบต. อยางตอเนอง

สถาบนสงแวดลอมไทย (TEI) พฒนาแผนยทธศาสตร

ของการวางแผน/พฒนา สงแวดลอมชมชนเมอง

แผนฯ 5 (พ.ศ. 2525 - 2529)

ยดพนทเปนหลกในการวางแผน ก�าหนด แผนงานและโครงการใหมผลทางปฏบตทงภาครฐและภาคเอกชน- เนนความสมดลในการแกไขปญหาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ โดยเนนการแกปญหาความยากจนในชนบทลาหลง, เนนการแปลงแผนไปสการปฏบต เชน มระบบการบรหารการพฒนาชนบทแนวใหม และเนนบทบาทและการระดมความรวมมอจากภาคเอกชน- การพฒนาพนทเฉพาะและพฒนาเมองปฏรประบบงานพฒนาในระดบทองถนใหมการ กระจายอ�านาจการบรหารพฒนาไปสทองถนและสงเสรมบทบาทของประชาชนในการปกครองตนเองมากยงขน

2537 2538

(ตอจากหนา 37)

แผนฯ 7 (พ.ศ. 2535 - 2539)

เรมมแนวคด “การพฒนาทยงยน” ทมงใหเกดความสมดลของการพฒนาทางเศรษฐกจกบการกระจาย รายไดการพฒนาทรพยากรมนษยคณภาพชวตและสงแวดลอม ประกอบกบมกระแสความตนตวดาน สงแวดลอมในระดบโลก มการพฒนาภาคมหานครและเขตเศรษฐกจใหม โดยมงทพฒนาโครงขายบรการพนฐาน เพอเปนแกนน�าการขยายตวและ การใชทดนในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ใหเปนไปในทศทางทเหมาะสม เปนระเบยบและ ใหสามารถเชอมโยงเปนระบบเขากบการพฒนาพนทบรเวณชายฝงทะเลตะวนออก โดยการวางแผนแกปญหาการขาดแคลนบรการพนฐานและพฒนาคณภาพชวต และสภาวะแวดล อมของเมอง ตลอดจนการเพมประสทธภาพระบบการบรหาร และก�าหนดเปาหมายการพฒนาเปนกลมพนทหลก

P.001-144.indd 42 8/2/17 9:54 AM


แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 (พ.ศ. 2504 - 2509) การพฒนาเมองของประเทศไทยเรมตนจากการวางแผนยทธศาสตรใหสอดคลองกนทกมตทงมตดานเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมผานแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต โดยเรมเฉพาะดานเศรษฐกจเปนส�าคญน�ามาสการพฒนาโครงสรางพนฐาน (Infrastructure) ควบคไปกบการออกเครองมอควบคมการพฒนาเมองในปกอนหนา (พ.ศ. 2503) นนคอ ผงนครหลวง หรอ ผง Litchfield โดยมระยะของแผน 30 ป ผงดงกลาวประกอบดวยแผนผงการใชประโยชนทดน แผนผงโครงการคมนาคมและขนสง และแผนผงโครงการสาธารณปโภค ซงครอบคลมพนทกรงเทพมหานคร (พระนครและธนบร) เทานน แตไมครอบคลมปรมณฑล นอกจากนนโยบายส�าคญของรฐในแผนพฒนาฯ ฉบบนไดเนนการสงเสรมใหเมองตางๆ ทวประเทศ ไดขยายเพอรบพลเมองเพมขน เพอสงเสรมกจการอาชพอนทไมใชการเกษตร นอกจากพระนครธนบรแลวจงหวดซงมทางขยายออกมาก ไดแก เชยงใหม ขอนแกน ตาก สกลนคร ปตตาน สงขลา ชลบร และจนทบร ซงเปนศนยพฒนาตามแผนพฒนา ภาคตางๆ จ�าเปนตองมการวางผงเมองใหถกหลกวชาตามทส�านกผงเมองก�าลงด�าเนนการอยใน ขณะนน (ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2504) แตโดยทวไปแลวการพฒนาเมองในแผนพฒนาฯ ฉบบนจะเนนดานเศรษฐกจเปนหลก นอกจากนเปนการลงทนใน สงกอสรางขนพนฐานในรปแบบของระบบคมนาคมและขนสง ระบบเขอนเพอการชลประทาน และพลงงานไฟฟา สาธารณปการ ฯลฯ โดยมภาคเอกชนเรมเขามามบทบาทส�าคญ

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2510 - 2514) ยดแนวทางจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 โดยขยายขอบเขตของแผนใหครอบคลมถงการพฒนาของรฐโดยสมบรณ กระจายใหบงเกดผลไปทวประเทศเนนเขตทรกนดารและหางไกลความเจรญ (สศช.,2510) และมโครงการพเศษนอกเหนอไปจากหนาทปกตของกระทรวง ทบวง กรมตางๆ เชน โครงการพฒนาภาค โครงการเรงรดพฒนาชนบทและโครงการชวยเหลอชาวนา ฯลฯ โดยผลของการพฒนาประเทศ ยอมเปนการกระตนใหเมองตางๆ ขยายตวออกไปเปนเงาตามตว เปนภาระของเทศบาลทจะตองจดหาบรการและสาธารณปการตางๆ ใหเพยงพอ ปญหาทเกดขนนคอ การพฒนาเนนพนทเมองเทานน มความพยายามแกปญหาโดยนโยบายลดชองวางตางๆ ตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 2 และ 3 เรอยมา (เชน การกระจายรายได การพฒนาการศกษา การสาธารณสข มากขน) โดยเฉพาะการทเมองกระจกตวอยในกรงเทพมหานคร การพฒนาดานสาธารณปโภคเนนพนทเมองกรงเทพมหานคร เปนหลก ท�าใหตองมการปรบผง Litchfield ในป พ.ศ. 2514 เนองจากมประชากรอพยพเขามาใน พนทเมอง โดยเฉพาะกรงเทพมหานครมากกวาทคาดการณไว และผง Litchfield ในขณะนนไมมกฎหมายควบคมการพฒนาในเขตเมองจงมขอจ�ากดในการบงคบใช

P.001-144.indd 43 8/2/17 9:54 AM


แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 3 (พ.ศ. 2515 - 2519) ไดมการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ โดยรกษาอตราการขยายตวของปรมาณเงนตรา รกษาระดบราคาสนคาทจ�าเปนตอการครองชพ รกษาเสถยรภาพทางการเงนระหวางประเทศ สงเสรมการสงออก ปรบปรงโครงสรางการน�าเขา รวมถงกระจายรายไดและบรการทางสงคม โดยลดอตราการเพมประชากร กระจายบรการเศรษฐกจและสงคมสชนบท ปรบปรงสถาบนและองคกรทางดานเกษตรและสนเชอ รกษาระดบราคาสนคาเกษตร รวมถงมการก�าหนดยทธศาสตรในการพฒนาเมองและทองถน โดยมมาตรการในการพฒนาเมองคอ ปรบปรงความเปนอยของประชากรในเขตเมอง มโครงการทจะลดความขาดแคลนในดานทอยอาศยและน�าประปา ปญหาทดน การจราจร การระบายน�า น�าโสโครกในเขตนครหลวงและเมองส�าคญใหสอดคลองกบความเจรญทางเศรษฐกจโดยจะสนบสนนใหมศนยกลางการพฒนาขนในภาคตางๆ (สศช., 2515) โดยในป พ.ศ. 2518 เรมม เครองมอในการบงคบใชผงเมองรวมคอ พระราชบญญตการผงเมอง พ.ศ. 2518 เพอควบคมการใชประโยชนทดนประเภทตางๆ เพอก�าหนดทศทางการพฒนาไมใหเมองขยายมากเกนไปเกนกวาทจะรองรบ และเรมมแผนพฒนากรงเทพมหานคร ฉบบท 1 เพอเรงแกไขปญหาในกรงเทพมหานคร เนองจากชวงเวลาดงกลาวการพฒนาในกรงเทพมหานครเรมขยายตวเพมขน จ�านวนประชากรม มากขนท�าใหตองเรงปรบปรงความเปนอยของประชากรในเขตเมอง เปนตน

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 4 (พ.ศ. 2520 - 2524)

มเนอหาส�าคญของการพฒนาเมองในดานสงแวดลอม โดยไดเรงบรณะและปรบปรง การบรหารทรพยากรหลกของชาตรวมทงการน�าเอาทรพยากรธรรมชาตมาใช โดยเฉพาะทดน แหลงน�า ปาไมและแหลงแร เรงรดการปฏรปทดน จดสรรแหลงน�าในประเทศ อนรกษทะเลหลวง ส�ารวจและพฒนาแหลงพลงงานในอาวไทยและภาคใตฝงตะวนออก รวมถงดานเศรษฐกจและสงคม ไดมแผนทจะเนนการกระจายรายไดและขจดความยากจน เนนการสรางงานในเขตเมอง เนนการฟนฟเศรษฐกจของประเทศโดยมงขยายการผลต สาขาเกษตร ปรบปรงโครงสรางอตสาหกรรมการผลต เพอสงออก กระจายรายไดและการมงานท�าในภมภาค มาตรการกระตนอตสาหกรรมทซบเซา รกษาดลการช�าระเงนและการขาดดลงบประมาณ รวมถงมยทธศาสตรการพฒนาเมองหลกและการปรบปรงกรงเทพฯ โดยไดก�าหนดนโยบายการพฒนา ทส�าคญประการหนงในอนทจะกระจายความเจรญออกไปสสวนภมภาคและทองถน การวางแนวทางพฒนาระบบเมอง และชมชนใหสอดคลองและสนบสนนนโยบายการพฒนาเศรษฐกจและสงคมสวนรวมของประเทศการพฒนาภาคและทองถน ตลอดทง การเรงบรณะชนบทใหเปนระบบเดยวกน ทงนเพอใหมการกระจายการตงถนฐานชมชนระดบเมอง ใหสมดลกบการเพมของประชากร การเปลยนแปลง รวมไปถงโครงสรางการผลตและการกระจาย อ�านาจการปกครองสทองถนอยางไดผล จงจ�าเปนตองก�าหนดแนวทางการพฒนาเมองและการปรบปรงกรงเทพมหานครในแผนฯ ฉบบน (สศช., 2520)

P.001-144.indd 44 8/2/17 9:54 AM



(สศช., 2525) มประเดนส�าคญการพฒนาเมองในดานสงแวดลอม โดยจะเนนพนทเปนหลกในการวางแผน ก�าหนดแผนงานและโครงการใหมผลทางปฏบตทงภาครฐและภาคเอกชน เชน พนทเปาหมายเพอพฒนาชนบท พนทชายฝงทะเลตะวนออก พนทเมองหลก ฯลฯ สวนดานเศรษฐกจและสงคม มการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจการเงนของประเทศเปนพเศษ โดยการเรงระดมเงนออม สรางวนยทางเศรษฐกจ การเงน และการปรบโครงสรางเศรษฐกจตางๆ เชน ปรบโครงสรางการเกษตร ปรบโครงสรางอตสาหกรรมเพอการสงออกและกระจายอตสาหกรรมไปสสวนภมภาค ปรบโครงสรางการคาตางประเทศ บรการปรบโครงสรางการผลตและการใชพลงงาน ฯลฯ การพฒนาพนทเฉพาะและพฒนาเมอง ปฏรประบบงานพฒนาในระดบทองถนใหมการกระจายอ�านาจ การบรหารการพฒนาไปสทองถนและสงเสรมบทบาทของประชาชนในการปกครองตนเองมากยงขน พรอมกบก�าจด ความสบสนเกยวกบการบรหารงานทองถนชนบททมหลายองคกรด�าเนนการอยโดยจดใหมองคกร ขนรบผดชอบเพยง 2 องคกร ไดแก องคกรวาดวยการบรหารงานพฒนาเมองและพนทเฉพาะและ องคกรวาดวยการบรหารการพฒนาชนบท


(สศช., 2530) การพฒนาเมองไดเนน “ระบบเมองศนยกลาง ความเจรญไปภมภาค” แผนพฒนาเมองและพนทเฉพาะ ก�าหนดแนวทางกระจายการพฒนาระบบเมองและสรางพนท เศรษฐกจใหมๆ ขนในสวนตางๆ ของประเทศ และขณะเดยวกนกจะแกปญหาความคบคง และมงบรหารกรงเทพมหานครและปรมณฑลใหเกดความเรยบรอยมากขน เพราะไมสามารถชะลอการเตบโตของมหานครไดทนท การพฒนา “ระบบเมองศนยกลางความเจรญไปภมภาค” การพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑล โดยบรณาการมาตรการทางผงเมองและแผนการจดสาธารณปโภคและสาธารณปการเขาดวยกน ในดานเศรษฐกจและสงคมเนนการขยายตวของระบบเศรษฐกจควบคไปกบการรกษาเสถยรภาพของการเงนการคลง โดยเนนการระดมเงนออมในประเทศเนนการใชจายภาครฐอยางประหยดและมประสทธภาพ และเนนบทบาทภาคเอกชนในการพฒนา เปนตน


มการก�าหนดยทธศาสตรการพฒนาภาคมหานครและเขตเศรษฐกจใหม โดยมงทจะพฒนาโครงขายบรการพนฐานเพอเปนแกนน�าการขยายตวและการใชทดนในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลใหเปนไปในทศทางทเหมาะสมเปนระเบยบ และใหสามารถเชอมโยงเปนระบบเขากบการพฒนาพนทบรเวณชายฝงทะเลตะวนออก โดยการวางแผนแกปญหาการขาดแคลนบรการพนฐานและพฒนาคณภาพชวต และสภาวะแวดลอมของเมอง ตลอดจนการเพมประสทธภาพระบบการบรหาร และก�าหนดเปาหมายการพฒนาเปนกลมพนทหลก เปนจดเรมตนของแนวคดการพฒนาอยางยงยนในประเทศไทยโดยเรมมแนวคด “การพฒนาทยงยน” ทมงใหเกดความสมดลของการพฒนาทาง

P.001-144.indd 45 8/2/17 9:54 AM


เศรษฐกจกบการกระจายรายได การพฒนาทรพยากรมนษย คณภาพชวต และสงแวดลอม ประกอบกบมกระแสความตนตวดานสงแวดลอม ในระดบโลกจาก Rio (Earth Summit) Agenda 21 ท�าใหประเทศไทยไดมการน�าแนวคดดงกลาวมาประยกตใช แนวคดการพฒนาทยงยนไดเรมจากกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข เมอ พ.ศ. 2537 (กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข, 2551) โดยไดใชค�าวา “เมองนาอย” ในความหมายของ “Healthy Cities” โดยไดเผยแพรและสนบสนนสชมชนเมองขนาดตางๆ กน 5 เมองน�ารอง ไดแก พะเยา นครราชสมา พนสนคม ยะลา และกรงเทพมหานคร โดยทไดน�าแนวคดเมองนาอยไปสการปฏบต โดยม งไปทผ บรหารสงสดขององคการปกครองสวนทองถนและผบรหารสงสดในทางราชการ เพอบรหารสวนภมภาคใหเปนผน�าหรอเปนแกนหลกในการด�าเนนการ ทงนโดยใหพยายามด�าเนนการในลกษณะเครอขายรวมหรอภาครวมกบชมชน หรอประชาคมในทองถนนนๆ ซงแตละเมองน�ารองไดใชวธการของตนเองทแตกตางกนออกไป เพอน�าไปสการพฒนาความเปนเมองนาอยของแตละแหง เปนตน นอกจากนในชวงปเดยวกน กรงเทพมหานคร ไดน�าแนวคดโครงการ “เมองนาอย (Healthy City)” มาทดลองใชในพนท 3 เขต ไดแก เขตยานนาวา เขตสาทร และเขตบางคอแหลม และตอมา ไดมการขยายแนวคดของโครงการโดยเพมพนทด�าเนนการอก 11 เขต ในป พ.ศ. 2539 และทวทกเขต (50 เขต) ในป พ.ศ. 2540 โดยมเปาหมายส�าคญคอ ใหทกคนในสงคมไดตระหนกถงและมสวนรวม ในการพฒนากรงเทพมหานครใหเปนเมองนาอย ประชาชนมสขภาพอนามยดทงรางกายและจตใจ มคณภาพชวตทดทามกลางสงแวดลอมทด รวมทงการรกษาความเปนเมองนาอยใหคงไวอยางตอเนองและยงยน และไดก�าหนดเกณฑมาตรฐานการพจารณาความส�าเรจของโครงการกรงเทพฯ เมองนาอย โดยไดน�าเกณฑมาตรฐานความเปนเมองนาอยขององคการอนามยโลกในภมภาคเอเชยมาประยกตใหมความเหมาะสม ซงเกณฑมาตรฐานไดมจ�านวนทงสน 24 ตวชวด และจ�าแนกออกเปน 3 ดาน ไดแก 1) ดานสขภาพทางกายและสขภาพทางจตของประชาชน (จ�านวน 8 ตวชวด) 2) ดานสงแวดลอม (จ�านวน 9 ตวชวด) และ 3) ดานการประกอบอาชพ (จ�านวน 7 ตวชวด) เปนตน

P.001-144.indd 46 8/2/17 9:54 AM


แผนฯ 8 (พ.ศ. 2540 - 2544)เปนจดเปลยนส�าคญของการวางแผนพฒนาประเทศทใหความส�าคญกบการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคม และมงให “คนเปนศนยกลางการพฒนา” และใชเศรษฐกจเปนเครองมอชวยพฒนาใหคนมความสขและมคณภาพชวตทดขน พรอมทงปรบเปลยนวธการพฒนาแบบแยกสวนมาเปนบรณาการ แบบองครวม เพอใหเกดความสมดลระหวางการพฒนาเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมมยทธศาสตรการพฒนาสมรรถนะทางเศรษฐกจเพอสนบสนนการพฒนาคน และคณภาพชวต ทมการกลาวถงการปรบโครงสรางการพฒนาชมชนและเมองอยางยงยน ทเนนใหคนเปนระยะยาว คอ เศรษฐกจด สงคมไมมปญหา และการพฒนายงยน การพฒนาเพอใหคนไทยสวนใหญมคณภาพชวตทดขน หรออยดมสข จะตองปรบเปลยนวธการพฒนา หรอยทธศาสตรการพฒนาใหม พรอมทงใหความส�าคญตอการกระจายอ�านาจสทองถน

2540 2541 2542 2543 2544

ภาพท 3.2 แสดงแนวคดการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย ชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 - 9 (สวนท 1)

1997 1998 1999 2000 2001

3rd WTO Ministerialconference at SeattleThe growth of global corporation and Globalization

Millennium development Goals: MGDs for poverty, discrimination, environment, disease etc.

4th WTO Ministerialconference at Qatarconcern of environmentdevelopment

China joined WTOas a new force of globaleconomic

Asian Ecological andFinancial Chaosneed for governmenteconomic reform

2002 2003 2004 2005 2006 2007

Rio10 - World summit on Sustainable development (WSSD) at Johannesburg international government partnership, sustainable, environment

World Urban Forum: WUFUrban Equity in Development

Millennium ecosystem assessment concern adout ecosystem change for human well-being

Kyoto protocol (Legally)greenhouse issue etc.

แผนฯ 8 (พ.ศ. 2540 - 2544)เปนจดเปลยนส�าคญของการวางแผนพฒนาประเทศทใหความส�าคญกบการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคมและมงให “คนเปนศนยกลางการพฒนา” และใชเศรษฐกจเปนเครองมอชวยพฒนาใหคนมความสขและมคณภาพชวตทดขน พรอมทงปรบเปลยนวธการพฒนาแบบแยกสวนมาเปนบรณาการ แบบองครวม เพอใหเกดความสมดลระหวางการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมมยทธศาสตรการพฒนาสมรรถนะทางเศรษฐกจเพอสนบสนนการพฒนาคนและคณภาพชวต ทมการกลาวถงการปรบโครงสรางการพฒนาชมชนและเมองอยางยงยน ทเนนใหคนเปนระยะยาว คอ เศรษฐกจด สงคมไมมปญหา และการพฒนายงยน การพฒนาเพอใหคนไทยสวนใหญมคณภาพชวตทดขน หรออยดมสข จะตองปรบเปลยนวธการพฒนา หรอยทธศาสตรการพฒนาใหม พรอมทงใหความส�าคญตอการกระจายอ�านาจสทองถน

2545 2546 2547 2548 2549 2550

P.001-144.indd 47 8/2/17 9:54 AM


สถาบนชมชนทองถนพฒนา(LDI) (โดย สศช.)ด�าเนนการประสาน “โครงการแปลงแนวทางการพฒนาเมองนาอยและชมชนนาอยสการปฏบต : ระดบทองถน” โดยรวมกบภาคการพฒนาทเกยวของใน 4 จงหวดน�ารอง ไดแก จงหวดแพร บรรมย ลพบร และนราธวาส และก�าหนดพนทเปาหมายด�าเนนการตาม 3 ระดบองคกรปกครอง สวนทองถนคณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย(โดย สศช.)ศกษาด�าเนน “โครงการจดท�าเครองชวดการพฒนาเมองและชมชนนาอย” ในจงหวดทศกษาจ�านวน 5 จงหวด ไดแก กรงเทพมหานคร เชยงใหม นครราชสมา ระยอง และสงขลา

2540 2541 2542 2543 2544

(ตอจาก หนาท 43) ภาพท 3.2 แสดงแนวคดการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย ชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 - 9 (สวนท 2)

การด

�าเนน

งานต

างๆ

ระดบ

พนท

กระท

รวง/

กรม

หนวย

งาน/

องคก

รตาง

ๆ

ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากร ธรรมชาตและส งแวดล อมและ เศรษฐศาสตร มก . ( Fo l low Agenda21)จดท�าแผนปฏบตการระดบชาตเพอการพฒนาแบบยงยนส�าหรบประเทศไทย โดยก�าหนดกรอบ แนวทางและแผนปฏบตการในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 14 ขอ

สถาบนสงแวดลอมไทย (TEL)เน นงานศกษาวจยเชงปฏบตการและการสนบสนนรวมมอกบหนวยงานตางๆ ในการ สงเสรมและเผยแพรการพฒนาเมองนาอย ชมชนนาอย เชน โครงการประกวดเมองสเขยวเพอกระตนใหเทศบาลเหนความส�าคญของการจดการพนทสเขยว และขยายผลการด�าเนนงานทดสสงคม การอนรกษพลงงานเพอเมองนาอย

นครราชสมา รวมกบกรมอนามยเกดโครงการ “เมองคณยานาอย” เนนสรางจตส�านกทางส งแวดล อม เน นพฒนาเศรษฐกจทองถนโดยไมท�าลายสงแวดลอม

Asiaweek (December 17,1999 vol. 25 no.50)เชยงใหมไดรบเลอกใหเปนเมองนาอยในล�าดบท 11 (ล�าดบท 20 ในป พ.ศ. 2541)กรงเทพมหานครไดรบเลอกใหเปนเมองนาอยในล�าดบท 13 (ล�าดบท 26 ในป พ.ศ. 2541)

คณะรฐมนตรมต ครม. จดท�ายทธศาสตรชาต ก�าหนดการพฒนาอยางยงยนเปนวาระแหงชาต

คณะรฐมนตรได มมตเมอวนท 28 ธนวาคม 2542 ใหความเหนชอบในหลกการของกรอบนโยบายการพฒนาเมองอยางยงยน : เมองนาอยและชมชนนาอย และไดก�าหนดใหเปนวาระแหงชาต โดยมองคกรด�าเนนการประกอบดวย คณะกรรมการพฒนา เมองแหงชาต (กมช.) มนายกรฐมนตรเปนประธาน มส�านกงานคณะกรรมการพฒนาเมอง

สถาบนสงแวดลอมไทย(TEI)-น�าแนวคด sustainable city จาก the Office of Environmental Policy and Planing (OEPP) ทมกรอบมาจาก Agenda 21 (Cultural Towns) และภเกต (Coastal Towns)

-ทดลองวาองคการบรหารสวนต�าบลตางๆ ไดเรยนรแนวทางและบทบาทของตนเอง ในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ภายใตแนวทางการพฒนาอยางยงยนและการกระจายอ�านาจหรอไม โดยพนททศกษาคอ บางน�าผงและบางปลาสมทรปราการ แหงชาต (สกมช.) เปนฝายเลขานการ

ประชาชนทวประเทศตนตวสะทอนความตองการท�าเมองนาอย-ชมชนนาอยอยางหลากหลาย ดงจะเหนไดจากการระดมความคดในเวทวสยทศนและทศทางแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 ทจดขนในระดบจงหวด ระดบอนภาค และระดบชาตกวา 100 เวท มประชาชนจากภาคสวนตางๆ เขารวมกวา 20,000 คน ซงไดสะทอนแนวคดและความตองการทตรงกนคอ “ตองการใหมการพฒนาเมองนาอย - ชมชนนาอย”

การเคหะแหงชาตและสถาบนพฒนาองคกรชมชนเนนดานการพฒนาทอยอาศยคนจนในเมองและสภาพแวดลอมชมชน ภายใตกระบวนการมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถนภาคประชาสงคมใหเกดการเชอมกระบวนการ เรยนร น�าไปส ความเปนเมองนาอย โดย ด�า เนนการในหลายพนทน� าร อง ได แก นครสวรรค ระยอง อตรดตถ

คณะรฐมนตรวนท 25 เมษายน 2543 คณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบตามมตคณะกรรมการพฒนาเมองแหงชาต (กมช.) ก�าหนดนโยบายและแนวทางการพฒนาเมองนาอยและชมชนนาอยอยางยงยน

การส งเสรมคณภาพสงแวดล อมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม (Follow Agenda21)เน นการจดท�าแผนปฏบตการเพอ เมองนาอยระดบทองถนตามหลกการ Loca;l Agenda 21 เพอใหทองถน บรหารจดการพฒนาเมองอยางยงยน ภายใต การมส วนร วมในเทศบาล หลายแหง (โคราชและตอมาตรง)

P.001-144.indd 48 8/2/17 9:54 AM


2545 2546 2547 2548 2549 2550

กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข- ไดก�าหนดตวชวดตามเปาหมายบรการกระทรวงสาธารณสข ซงตวชวดประการหนงคอ องคกรปกครองสวนทองถนระดบเทศบาลมกระบวนการด�าเนนงานเมอง นาอยดานสขภาพอยางนอยรอยละ 20 และสงการใหด�าเนนการวจยปฏบตการ (Operation Research) ไดศกษาในเขต สาธารณสขท 4 จ�านวน 6 จงหวด ไดแก ราชบร กาญจนบร นครปฐม สมทรสาคร สมทรสงคราม และเพชรบร (ยกเว นประจวบครขนธ)

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมโครงการสงเสรมทองถนสสงคมสเขยว (Local Agenda 21: LA 21)

มลนธสถาบนสงแวดลอมไทย กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมและสมาคมสนนบาตเทศบาล “กรอบแนวคดเทศบาลนาอยอยางยงยนป พ.ศ.2549 - 2550”ไดมการทบทวนและปรบปรงกรอบแนวคดเทศบาลนาอยอยางยงยนขนใหม ก�าหนดนยามของการพฒนาเมอง นาอย อย างยงยนขนเปนครงแรกวา “ท�าเมองให เปนบาน...ทครบครนไปดวยความนาอย” และไดก�าหนดกรอบแนวคดของเทศบาลนาอยอยางยงยนในปดงกลาวทแตกตางจากครงทผานมาเสยใหมวา "เปนเมองทม ความเปนอย ทด ผ คนในเมองมความสข ทามกลาง สงแวดลอมทยงยน บนพนฐานการบรหารจดการ องคกรทด มการเรยนร และพฒนาโดยใชหลกเศรษฐกจพอเพยง”

คณะรฐมนตรมมตจดตงคณะกรรมการเพอการพฒนาทยงยน National Council for sustanable development (NCSD)

กระทรวงมหาดไทยก�าหนดให “บานเมองนาอย เชดชคณธรรม” เปนนโยบายในการบรหารจดการภาครฐ

ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนหนวยประสานงานกลาง (National Foca; Point) ของประเทศไทยในการดแลคณะท�างานอาเซยนดานสงแวดลอมเมองทยงยน (Asean working group on environmentally sustainable cities; AWGEES)

การสมมนาเชงปฏบตการเรอง “พลงชมชน พลงทองถน พลงเมองนาอย”

สถาบนคนนรวมมอกบ TEI(สศช. สงการ ใหFollow Rio10)จดท�าโครงการพฒนาดชนชวดเพอการพฒนาทยงยนของไทย

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สภาพฒน)โดยคณะอนกรรมการประสานงานพฒนาเมองอยางยงยน : เมองนาอย ประสานความรวมมอกบมลนธพฒนาไท สถาบนชมชนทองถนพฒนา มลนธชมชนไท ส�านกงานกองทนสนบสนนการเสรมสรางสขภาพ และองคกรภาคพนธมตร มารวมกนด�าเนนโครงการประสานความรวมมอเพอขบเคลอนนโยบายเมองนาอย ชมชนนาอย โดยแบงการด�าเนนงานออกเปน 2 สวนใหญๆ คอ 1. เปนการจดใหมเวทเครอขายเมองนาอย ชมชนนาอย เพอใหเกดการแลกเปลยนเรยนร 2. เปนการพฒนาตวชวดเมองนาอย ชมชนนาอย ประกอบดวย ตวชวด 5 มต 37 ตวแปร

มลนธสถาบนสงแวดลอมไทย กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม และสมาคมสนนบาตเทศบาล “กรอบแนวคดเทศบาลนาอยอยางยงยน ป พ.ศ. 2547-2548”มกรอบแนวคดคอ เปนเมองทมเศรษฐกจพฒนา มสงคมนาอยและมสงแวดลอมทยงยน โดยมพนฐานมาจากการเปลยนแปลงแนวทางการจดการองคกรเทศบาลใหเปน “องคกร แหงการเรยนรและพฒนา” และองคกรทมการบรหารทดตามหลกธรรมาภบาล"

P.001-144.indd 49 8/2/17 9:54 AM


แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 (พ.ศ. 2540 - 2545) เปนจดเปลยนส�าคญของการวางแผนพฒนาประเทศ โดยใหความส�าคญกบการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคมและมงให “คนเปนศนยกลางของการพฒนา” และใชเศรษฐกจเปนเครองมอชวยพฒนาใหคนมความสขและมคณภาพชวตทดขนพรอมทงปรบเปลยนวธการพฒนาแบบแยกสวนมาเปนบรณาการแบบองครวม เพอใหเกดความสมดลระหวางการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และ สงแวดลอม การปรบโครงสรางการพฒนาชมชนและเมองอยางยงยนทสนบสนนแผนปฏบตการ 21 ในหลายๆ ดาน เพอสรางคณภาพชวตทดขนของประชาชนชาวไทย ดวยการผสมผสานการจดการทรพยากรธรรมชาต การสงเสรมรกษาและอนรกษคณภาพดานสงแวดลอมของประเทศ ควบคไปกบการพฒนาดานเศรษฐกจและสงคมอยางยงยน อาท การสงเสรมใหมการบรหารจดการทรพยากรน�าแบบบรณาการ (Integrated Water Resources Management: IWRM) การปรบโครงสรางการพฒนาชมชนและเมองอยางยงยน ซงมระบในแผนทเนนใหคนเปนศนยกลางหรอเปาหมายสดทายของการพฒนา เรยกอกนยหนงกคอเปนการพฒนาของคน โดยคน และเพอคน ซงจะท�าใหการพฒนาประเทศไทยกาวเขาสการพฒนาทพงปรารถนาในระยะยาวคอ เศรษฐกจด สงคมไมมปญหาและการพฒนายงยน การพฒนาเพอใหคนไทยสวนใหญมคณภาพชวตทดขนหรออยดมสข จะตองปรบเปลยนวธการพฒนาหรอยทธศาสตรการพฒนาใหมพรอมทงใหความส�าคญตอการกระจายอ�านาจสทองถน นอกจากนยงเนนการพฒนาทท�าใหเกดสมดลระหวางการพฒนาดานเศรษฐกจ สงคม ทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม อกทงมการแกไขรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2540 ขยายสทธ เสรภาพ และสวนรวมของพลเมองในการเมอง สรางกระบวนการมสวนรวมของประชาชน ถอเปนกาวทส�าคญของประเทศไทยในการพฒนาทางปจจย Governance หรอธรรมาภบาล จนน�ามาสแนวคดเศรษฐกจ พอเพยงทเดนชดขนมาในแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 ซงจะมรายละเอยดในสวนตอไป กระแสเมองนาอยเรมกวางและขยายสมตตางๆ ในสงคมมากขน เหตมาจากแรงสนบสนน จากระดบนโยบายในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบน โดยตอมาเรมมหลายหนวยงานน�าแนวคดการพฒนา ทยงยนและเมองนาอยไปด�าเนนการตามภารกจ โดยมจดเนนในองคประกอบของเมองนาอยตางกน ออกไป หนวยงานทเขามามบทบาทในการขยายผลกลยทธเมองนามหลายระดบ โดยระดบกรม ไดแก กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ทเนนดานอนามยสงแวดลอมและการสงเสรมสขภาพในระดบเทศบาล องคการบรหารสวนจงหวดและองคการบรหารสวนต�าบลอยางตอเนอง นอกจากนยงมกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมทเนนการจดท�าแผนปฏบตการเพอเมองนาอยในระดบทองถนตามหลกการ Local Agenda 21 เพอใหทองถนไดบรหารจดการพฒนาเมองอยางยงยนภายใตการมสวนรวมในหลายเทศบาล รวมถงหนวยงานรฐวสาหกจสงกดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ไดแก การเคหะแหงชาตและสถาบนพฒนาองคกรชมชน ทเนนดานการพฒนาทอยอาศยคนจนในเมองและสภาพแวดลอมชมชน ภายใตกระบวนการเรยนร ซงจะน�าไปส ความเปนเมองนาอย โดยมพนทน�ารองไดแก จงหวดนครสวรรค จงหวดระยอง จงหวดอตรดตถ จงหวดพระนครศรอยธยา เปนตน

P.001-144.indd 50 8/2/17 9:54 AM


ภายหลงจากการประชม Rio Summit ในป พ.ศ. 2535 คณะรฐมนตรไดมมตให คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ท�าหนาทเปนคณะกรรมการแหงชาตวาดวยการพฒนาทยงยน ของประเทศไทยรบผดชอบใหมการด�าเนนการตามพนธกรณทไดใหการรบรองแผนปฏบตการ 21 (Agenda 21) มการจดท�า “นโยบายและแผนปฏบตการระดบชาตเพอการพฒนาแบบยงยนส�าหรบประเทศไทย” ภายใตโครงการการด�าเนนการเพอการอนวตรตามแผนปฏบตการ 21 การจดท�า แผนปฏบตการระดบชาตเพอการพฒนาแบบยงยน โดยความรวมมอระหวางส�านกนโยบายและ แผนสงแวดลอมและคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (พ.ศ. 2540) ซงเปนการจดท�ากรอบแนวทางและแผนปฏบตการของประเทศไทยในดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมจ�านวน 14 ขอ ทสอดคลองและอนวตรตามแผนปฏบตการ 21 ภายหลงจากการจดท�านโยบายและแผนปฏบตการระดบชาตเพอการพฒนาแบบยงยนส�าหรบประเทศไทยไดเกดโครงการหลายโครงการจากหลายจงหวดเกดขนตามมา ไดแก โครงการเมองคณยานาอย ในป พ.ศ. 2541 ซงจดโดยกรมอนามย โดยไดรบการอดหนนจากองคการอนามยโลก (WHO) ไดรเรมจากพนทในเขตเทศบาลเมองโคราชโดยใชวธการพฒนาทมความยงยนเพอชวยใหผทอยในเมองมคณภาพชวตทดขน โดยมวตถประสงคส�าคญคอ 1) เพอสรางความรวมมอระหวางกลมสนใจโดยเฉพาะหนวยงานของรฐทอยในโคราชใหชวยกนปรบปรงคณภาพชวตในเมอง และ 2) เพอก�าหนดพนทเปาหมาย เชน ถนนสายประธานและทางเทา พนทสเขยว พนทพกผอนหยอนใจและเลนกฬา อาคารส�าคญ สถานทท�างาน โรงเรยน สถานทสาธารณะ และชมชนแออด ในแตละพนทเปาหมายจะมคณะท�างานวางแผนและประสานงานเพอชวยใหมการปรบปรงพนทเหลาน ในระยะตอไปจะเปนการรวมตวระหวางผทเกยวของ เชน ชมชนทองถนและจดตงเครอขายทจะลงมอตามแผนปฏบตการ นบแตนนเปนตนมา โครงการโคราชเมองนาอยกาวหนาไปดวยดโครงการเปนทสนใจของผคนอยางกวางขวางจนไดรบชอใหมวาโครงการเมองคณยานาอย (หมายถง เมองยาโม - ผแปล) หนวยงานตางๆใหความรวมมออยางดเทศบาลเมองไมไดท�างานตามล�าพงอกตอไปแตมหนวยงานอนๆ เขามารวมท�างานอยางใกลชดกบชมชนทองถน ขณะนมคณะท�างานถง 11 ชดท�าหนาทรบฟงความเหนจากชาวโคราชและผเกยวของอนๆ ในป พ.ศ. 2542 กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมรวมมอกบประเทศสวเดน ไดก�าหนดใหจงหวดนครราชสมาเนนพฒนาเศรษฐกจโดยไมท�าลายสงแวดลอมและจงหวดตรง (ตรงโซน, 2548). เนนพฒนาการทองเทยวใหยงยนและใหความส�าคญกบสงแวดลอมทจะไดรบผลกระทบจากการ ทองเทยว หลงจากนนกระทรวงมหาดไทยก�าหนดใหการพฒนาเมองนาอยและชมชนนาอยเปนวาระแหงชาต โดยไดนยามบางเมองนาอยหมายถง การท�าใหหมบาน ต�าบล มผงเมองและสงแวดลอมทด ประชาชนมการศกษาและสขภาพอนามยด มรายไดเลยงตนเองอยางเพยงพอ และไดรบบรการ พนฐานจากรฐอยางทวถงและเปนธรรม ขณะเดยวกนนนรฐบาลเองกมแนวนโยบายทจะสงเสรมและกระตนใหทกฝายทเกยวของ ตระหนกในความส�าคญและสนบสนนการพฒนาเมองและชมชนนาอยอยางตอเนอง และยงยน จงมอบใหส�านกคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตประสาน

P.001-144.indd 51 8/2/17 9:54 AM


ด�าเนนการพรอมทงแตงตงใหมกลไก “คณะกรรมการพฒนาเมองแหงชาต” ขนเมอตนป พ.ศ. 2543 (สศช., 2546) เพอก�าหนดนโยบายและประสานการด�าเนนงานในเรองเมองนาอยและชมชนนาอย โดยมนายกรฐมนตรเปนประธาน แมวาตอมาคณะกรรมการฯ ดงกลาวจะสนสดวาระไปตามรฐบาล แตการประสานด�าเนนงานพฒนาเมองนาอย ชมชนนาอย ยงคงด�าเนนการอยางตอเนองภายใต “คณะอนกรรมการประสานการพฒนาเมองอยางยงยน: เมองนาอย” ซงเปนกลไกทส�านกงาน คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตโดยคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดแตงตงขน เพอท�าหนาทพจารณาเสนอแนะยทธศาสตร แนวทางการพฒนาเมองนาอย ชมชนนาอย และประสานสนบสนนการสรางกระบวนการมสวนรวมในการพฒนาเมองนาอย ชมชนนาอย รวมทงการตดตามประเมนผล โดยมนายแพทยด�ารงค บญยน เปนประธานและผทรงคณวฒจากหนวยงานตางๆ รวมเปนอนกรรมการ ตอมาภายใตการด�าเนนงานของกลไกการพฒนาเมองนาอยดงกลาวไดมการจดท�ากรอบแนวทางการพฒนาเมองอยางยงยน: เมองนาอย ชมชนนาอย ผานความเหนชอบจากคณะรฐมนตร เมอวนท 25 เมษายน พ.ศ. 2543 เพอใหหนวยงานทเกยวของน�าไปใชประกอบการจดท�าแผนปฏบตการไดตอไป ประกอบกบในชวงเวลานนอยระหวางการเตรยมการจดท�าแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 ซงจะตองจดใหมการระดมความคดจดท�ากรอบวสยทศนและทศทางการพฒนาในแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 ทงในระดบจงหวด ระดบอนภาคทวประเทศ และระดบชาต เพอใหสอดคลองเปนไปตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ในมาตรา 76 ซงก�าหนดใหรฐตองสงเสรมสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการก�าหนดนโยบาย การวางแผนพฒนาเศรษฐกจ สงคม รวมทงการตรวจสอบการใชอ�านาจรฐทกระดบ จงเปนโอกาสอนดทจะไดรบฟงแนวคดและความตองการของประชาชนซงอยแตละพนทและเปนผมสวนไดสวนเสยและรบผล จากการพฒนาโดยตรง ในชวงเวลาเดยวกนหนวยงานตางๆ ไดเรมตอบรบกบกระแสเมองนาอยเปนอยางด โดยการเคหะแหงชาตรวมกบสถาบนพฒนาองคกรชมชนด�าเนนโครงการพฒนาทอยอาศยผมรายไดนอยในเมองและสภาพแวดลอมชมชนภายใตกระบวนการมสวนรวมขององคกรชมชน องคการปกครองสวนทองถน ภาคประชาสงคมใหเกดการเชอมกระบวนการเรยนร น�าไปสความเปนเมองนาอยตามแนวคดและกลยทธเมองนาอย ชมชนนาอยใน 4 เทศบาล ดงน 1) เทศบาลนครสวรรค กลมผมรายไดนอยทอาศยมากทสด ซงมจ�านวน 53 ชมชน ในจ�านวนนมครวเรอนทจ�าเปนตองรอยายออกจากทดนเดมประมาณ 1,000 ครอบครว หนวยงานทเกยวของไดรวมกนจดหาทดนเพอการกอสรางชมชนใหมในการรองรบผถกรอยาย แตเนองจากทดนทจะยายไปอยใหมยงตดปญหาการอางกรรมสทธทดนโครงการทอยใหมจงยงคงชะลอไว 2) เทศบาลระยอง ไดด�าเนนการจดอบรมเชงปฏบตการ การพฒนาเมอง และทอยอาศยของผมรายไดนอยในเมอง เพอเสรมสรางความรและทกษะใหเจาหนาททงของหนวยงานสวนกลางและทองถน ซงเปนการเสรมสรางความเขมแขงใหทองถนในการทจะพฒนาเมองตอไป 3) เทศบาลเมองอตรดตถ ปญหาดานการประกอบอาชพ ปญหายาเสพตด ปญหาทางระบายน�า และ

P.001-144.indd 52 8/2/17 9:54 AM


ปญหาทอยอาศย ซงหนวยงานทเกยวของไดรวมกนด�าเนนโครงการพฒนาชมชนเพอน�าไปสความเปนเมองนาอย 2 โครงการ คอ โครงการพฒนาสภาพแวดลอมชมชนและโครงการจดหาทอยใหม 4) เทศบาลนครศรอยธยา ปญหาเรงดวนทชมชนตองการใหแกไขคอ ปญหาน�าทวมขง และเรองทอยอาศย เนองจากชาวบานสวนใหญอาศยอยในทดนของรฐสทธไมชดเจน จงขาดความมนคงในทอยอาศย ซงหนวยงานทเกยวของไดรวมกนแกไขปญหาโดยจดท�าโครงการน�ารอง 3 โครงการ ส�าหรบชมชนทสามารถอยตอในทดนเดมได โดยจดสทธการอยอาศยใหชดเจนและสามารถอยตอไปไดในระยะยาว คอ 1) โครงการน�ารองอาคารสงเคราะห 2) โครงการน�ารองวดพชย และ 3) โครงการน�ารองชมชนตรอกขนมถวย เปนตน นอกจากหนวยงานระดบกรมและกระทรวงแลว ยงพบวามงานศกษาจากสถาบนสงแวดลอมไทย (TEI) ทไดท�าการศกษาวจยเชงปฏบตการและการสนบสนนรวมมอกบหนวยงานตางๆ ในการ สงเสรมและเผยแพรการพฒนาเมองนาอยชมชนนาอย เชน โครงการประกวดเมองสเขยวเพอกระตนใหเทศบาลเหนความส�าคญของการจดการพนทสเขยว และขยายผลการด�าเนนงานทดส สงคม การอนรกษพลงงานเพอเมองนาอย หลงจากแนวคดการพฒนาทยงยนเรมเขามามสวนในการพฒนาประเทศนน ประชาชนทวประเทศตนตวสะทอนความตองการท�าเมองนาอย-ชมชนนาอยอยาง หลากหลาย ดงจะเหนไดจากการระดมความคดในเวทวสยทศนและทศทางแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 ทจดขนในระดบจงหวด ระดบอนภาค และระดบชาตกวา 100 เวท มประชาชนจากภาคสวนตางๆ เขารวมกวา 20,000 คน ซงไดสะทอนแนวคดและความตองการทตรงกนคอ “ตองการใหมการพฒนาเมองนาอย - ชมชนนาอย” ท�าใหเกดโครงขายตางๆ ทจะท�าตวชวดดานการพฒนาทยงยน ดงเชน ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดมอบใหสถาบนชมชนทองถนพฒนา (LDI) ประสานด�าเนน “โครงการแปลงแนวทางการพฒนาเมองนาอยและชมชนนาอยสการปฏบต: ระดบทองถน” ภายในระยะเวลา 8 เดอน (เดอนสงหาคม พ.ศ. 2544 - เดอนเมษายน พ.ศ. 2545) โดยรวมกบภาคการพฒนาทเกยวของใน 4 จงหวดน�ารอง ไดแก จงหวดแพร บรรมย ลพบร และนราธวาส และก�าหนดพนทเปาหมายด�าเนนการตาม 3 ระดบองคการปกครองสวนทองถน ไดแก เทศบาลเมองเทศบาลต�าบล และองคการบรหารสวนต�าบล (อบต.) รวมทงสน 13 พนทเปาหมาย ในหวงเวลาเดยวกนส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไดวาจางคณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ศกษาด�าเนนโครงการจดท�าเครองชวดการพฒนาเมองและชมชนนาอย มระยะเวลาด�าเนนโครงการ 9 เดอน (เดอนกนยายน พ.ศ. 2544 - เดอนมถนายน พ.ศ. 2545) หลกเกณฑในการเลอกพนทศกษาคอ เปนพนททเปนตวแทนของเมองและชมชนระดบตางๆ ไดแกพนทมหานคร เทศบาลนคร เทศบาลเมอง เทศบาลต�าบล และองคการบรหารสวนต�าบล และไดเลอกจงหวดทศกษาจ�านวน 5 จงหวด ไดแก กรงเทพมหานคร เชยงใหม นครราชสมา ระยอง และสงขลา เปนตน จากการศกษาผานการท�างานของแตละหนวยงาน อาท ทงระดบกระทรวง กรม และทองถน ผานภายใตหวงเวลาของแผนพฒนาฯ ฉบบน พบวาแตละหนวยงานตางตนตวกบกระแส

P.001-144.indd 53 8/2/17 9:54 AM


แนวคดการพฒนาทยงยนมากขนมากเมอเทยบกบแผนพฒนาฯ ฉบบกอนๆ ซงแสดงใหเหนทศทางการพฒนาทยงยนในประเทศไทย และเรมเปนรปธรรมมากขนในหลายพนทน�ารอง


ไดอญเชญแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามพระราชด�ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 มาเปนปรชญาน�าทางในการพฒนาและบรหารประเทศ ไดอญเชญ “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” มาเปนปรชญาน�าทางในการพฒนาและบรหารประเทศควบค ไปกบ กระบวนทศนการพฒนาแบบบรณาการเปนองครวมทม “คนเปนศนยกลางการพฒนา” ตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 โดยยดหลกทางสายกลางเพอใหประเทศรอดพนจากวกฤต สามารถด�ารงอยไดอยางมนคง และน�าไปสการพฒนาทสมดล มคณภาพและยงยน ภายใตกระแสโลกาภวตนและสถานการณเปลยนแปลงตางๆ โดยใหความส�าคญกบการพฒนาทสมดลทงดานตวคน สงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอมเพอน�าไปสการพฒนาทยงยนและความอยดมสขของคนไทย นอกจากน ภายใตแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 นไดก�าหนดใหมยทธศาสตรการจดการเชงพนทในมตใหมทมงปรบโครงสรางการพฒนาชนบทและเมองใหเขาสสมดลและยงยน เปนการพฒนาทประสานเชอมโยงชนบทและเมองอยางเกอกลกนและกน น�าไปสเปาหมายระยะยาวในการกระจายโอกาสการมคณภาพชวตทดขนใหเทาเทยมกนและสรางความมนคงทางเศรษฐกจใหคนชนบทและเมองตามศกยภาพในทกพนท โดยมแนวทางการพฒนาเมองนาอย ชมชนนาอย รวมอยภายใตยทธศาสตรนดวย ความนาอย ตามแนวทางในแผนพฒนาฯ ฉบบน จะเนนทงในดานการสรางสภาวะแวดลอม ดานกายภาพ สงคม สงแวดลอมเพอการยกระดบคณภาพชวตและวถชวต (สศช., 2555) รวมถงมการระดมความคดในเวทวสยทศนและทศทางแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 ทจดขนในระดบจงหวด ระดบอนภาค และระดบชาตกวา 100 เวท มประชาชนจากภาคสวนตางๆเขารวมกวา 20,000 คน ซงไดสะทอนแนวคดและความตองการทตรงกนคอ “ตองการใหมการพฒนาเมองนาอย-ชมชนนาอย” โดยเนอหาส�าคญของการด�าเนนงานภายใตแนวคดการพฒนาทยงยนในแผนพฒนาฯ ฉบบน คณะรฐมนตรไดมมตจดตงคณะกรรมการเพอการพฒนาทยงยนหรอ National Council for Sustainable Development (NCSD) ดแลเรองการพฒนาทยงยนโดยมนายกรฐมนตรเปนประธานและมส�านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเปนเลขานการ เพอเปนกลไกในการบรหารจดการระดบนโยบายท�าหนาทในการก�าหนดแนวนโยบาย มาตรการการพฒนาและประสานการพฒนาในมตตางๆ ของสงคมไทยอยางบรณาการ รวมทงการตดตามประเมนผลการด�าเนนงาน ตามแผน สวนคณะกรรมการประกอบดวยผแทนระดบรฐมนตรจากกระทรวงตางๆทเกยวของและ ผทรงคณวฒ อกทงหนวยงานระดบกระทรวง โดยกระทรวงมหาดไทยไดก�าหนดนโยบาย “บานเมองนาอย เชดชคณธรรม” ยดหลกการใชคณธรรม น�าการบรหาร เพอใหการท�างานเกดประโยชนสงสดตอประชาชน ทงในดานการพฒนาสภาพแวดลอม คณภาพชวตทด มสงคมทเอออาทร มชมชนท เขมแขง ประชาชนไดรบประโยชนจากการพฒนาและอย ร วมกนอยางผาสกทงกายและใจ

P.001-144.indd 54 8/2/17 9:54 AM


มความสะดวกสบาย และปลอดภยในชวตและทรพยสน มระบบเศรษฐกจดมนคง แขงแรง มวฒนธรรม และจตวญญาณทเปนเอกลกษณของเมองและชมชน นอกจากนส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมถกก�าหนดใหเปนหนวยประสานงานกลาง (National Focal Point) ของประเทศไทย ในการดแลคณะท�างานอาเซยนดานสงแวดลอมเมองทยงยน (Asean Working Group on Environmentally Sustainable Cities; AWGES) เพอใหสอดคลองระหวางการท�างานในประดบประเทศและระดบสากล ในป พ.ศ. 2547 คณะท�างานจดท�าแผนปฏบตการประจ�าปโดยกรมอนามย กระทรวงสาธารณสขไดก�าหนดตวชวดตามเปาหมายบรการกระทรวงสาธารณสข ซงตวชวดประการหนงคอ องคการปกครองสวนทองถนระดบเทศบาลมกระบวนการด�าเนนงานเมองนาอยดานสขภาพอยางนอยรอยละ 20 และสงการใหด�าเนนการวจยปฏบตการ (Operation Research) ไดศกษาในเขตสาธารณสขท 4 จ�านวน 6 จงหวด ไดแก จงหวดราชบร จงหวดกาญจนบร จงหวดนครปฐม จงหวดสมทรสาคร จงหวดสมทรสงคราม และจงหวดเพชรบร (ยกเวนจงหวดประจวบครขนธ) เพอเปนสงยดถอในการปฏบตงานภายใตแนวคดการพฒนาทยงยนใหกบระดบทองถน ในหวงปเดยวกนกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมไดจดท�าโครงการสงเสรมทองถนสสงคมสเขยว (Local Agenda 21: LA 21) สาเหต เนองมาจากการพฒนาในทกๆ ระดบทผานมา ขาดความสมดลทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมสงผลกระทบตอสภาวะสงแวดลอม และการด�ารงชวตของมนษยในปจจบนทงในระดบโลก ระดบประเทศ จนถงระดบชมชน โดยยดแนวทางการปฏบตจากแผนปฏบตการ 21 (Agenda 21) ซงถอวาเปนแผนแมบทของโลกวาดวยการพฒนาทสมดลและยงยน โดยองคการสหประชาชาตไดสงตอแนวคดแกประเทศสมาชกรวมทงประเทศไทย น�าส การปฏบตโดยล�าดบและในการประชม Rio+20 ในปงบประมาณป 2555 ไดเนนย�าใหประเทศสมาชกสานตอและน�าประเดนการพฒนาเศรษฐกจ สเขยว (Green Economy) เปนธงน�าทางในการพฒนาประเทศ การสรางความตระหนกและปลกจตส�านกแกประชาชน โดยการสงเสรมบทบาทภาค ทกภาคสวนในสงคมใหเขามามสวนรวมในการ ขบเคลอนชมชนและทองถนของตนเองสสงคมสเขยวทยงยนโดยมงเนนคนเปนศนยกลางของการพฒนาอยางยงยน ซงตอมาไดเกดกรอบแนวคดเทศบาลนาอยอยางยงยนโดยมกรอบเพอใหเมองทมเศรษฐกจพฒนา มสงคมนาอยและมสงแวดลอมทยงยน โดยมพนฐานมาจากการเปลยนแปลงแนวทางการจดการองคกรเทศบาลใหเปน “องคกรแหงการเรยนรและพฒนา” และ “องคกรทมการบรหารจดการทดตามหลกธรรมาภบาล” โดยมงเปาประสงคสงสดคอ ความพอใจและความสขของประชาชนทอาศยอยในเมองนนขนในชวงป พ.ศ. 2547 - 2548 ในป พ.ศ. 2549 มหลายหนวยงานในระดบตางๆ ไดแก มลนธสถาบนสงแวดลอมไทย กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมและสมาคมสนนบาตเทศบาล ไดมการทบทวนและปรบปรงกรอบแนวคดเทศบาลนาอยอยางยงยนขนใหมโดยไดก�าหนดนยามของการพฒนาเมองนาอยอยางยงยนขนเปนครงแรก “ท�าเมองใหเปนบาน...ทครบครนไปดวยความนาอย” และไดก�าหนดกรอบแนวคดของเทศบาลนาอยอยางยงยนในปดงกลาวทแตกตางจากครงทผานมาใหม กลาวคอ “เปนเมองทมความ

P.001-144.indd 55 8/2/17 9:54 AM


เปนอยทด ผคนในเมองมความสข ทามกลางสงแวดลอมทยงยน บนพนฐานการบรหารจดการองคกรทด มการเรยนร และพฒนาโดยใชหลกเศรษฐกจพอเพยง” เพอมงใหเกดความพงพอใจสงสดของคนในเมองนน ดงนนเทศบาลเมองนาอยอยางยงยนจงประกอบไปดวย 5 องคประกอบหลก ไดแก เมองอยด คนมสข สงแวดลอมยงยน การเปนองคกรแหงการเรยนร และมการบรหารจดการทดตามหลก ธรรมาภบาล โดยกรอบแนวคดดงกลาวไดมการจดท�าขนในปตอๆ ไป ไดแก ป พ.ศ. 2549 พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2555 และ พ.ศ. 2558 ตามล�าดบซงจะกลาวรายละเอยดในแผนฯ ฉบบท 10 เปนตนไป นอกจากนยงมหนวยงานอนๆ ทไดประสานงานตอจากหลกแนวคดและตวชวดการพฒนาเมองนาอย ไดแก สถาบนคนน ซงรวมมอกบมลนธสถาบนสงแวดลอมไทยหรอ TEI จดท�าโครงการพฒนาดชนชวดเพอการพฒนาทยงยนของไทยส�าหรบการพฒนาทยงยนในระดบประเทศและใชประเมนผลการพฒนาประเทศอยางเปนรปธรรม พรอมทงก�าหนดกรอบการตดตามประเมนผลการพฒนาทยงยนในภาพรวม รวมกบการพฒนาตวชวดการพฒนาทยงยนทเหมาะสมกบบรบทของประเทศ เพอเปนเครองมอตดตามและวดผลกระทบการพฒนาประเทศไดอยางชดเจน และส�านกความรวมมอดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมระหวางประเทศจดท�าโครงการอนวตรตามแผนปฏบตการ 21 และการพฒนาทยงยน โดยยดถอแผนการด�าเนนงาน Johannesburg ทเปนผลจากการประชม WSSD ใหเปนกรอบของการศกษา เพอจดท�ากรอบและก�าหนดหนวยงานรบผดชอบในประเทศไทยโดยเรมจากการประชมผเชยวชาญในประเดนตางๆ ตามกรอบของโจฮนเนสเบรกทงสน 4 ครง ประกอบดวยภาครฐ ภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชนและนกวชาการ เพอระดมความคดเหนและใหขอเสนอแนะ ตอการวเคราะหความพรอมของประเทศไทย นอกจากสถาบนคนนทไดรวมมอกบมลนธสถาบน สงแวดลอมไทยแลว ยงมอกหนงหนวยงานไดแก มลนธพฒนาไท สถาบนชมชนทองถนพฒนา สถาบนพฒนาองคกรชมชน และหนวยงานองคกรภาคพนธมตร ไดประสานความรวมมอกบส�านกงาน คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต คณะอนกรรมการประสานการพฒนาเมอง อยางยงยนไดรวมจดท�า “โครงการประสานความรวมมอเพอขบเคลอนนโยบายเมองนาอย ชมชน นาอย” ขน ระยะเวลาด�าเนนการ รวม 3 ป เรมตงแตป 2547 - 2549 โดยในปแรกไดรบการสนบสนนทนจากส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ในวงเงน 11 ลานบาท เพอด�าเนนกจกรรมทมงเนนการเชอมโยงการสรางเครอขายสนบสนนกระบวนการขบเคลอนเมองนาอย ชมชนนาอย ทงในระดบนโยบายและยทธศาสตรพฒนาตอยอดสรางองคความรจากการปฏบตจรง และ องคความรในการตดตามประเมนผลมาสขอเสนอเชงนโยบาย เปนตน

P.001-144.indd 56 8/2/17 9:54 AM


แผนฯ 10 (พ.ศ. 2550 - 2554)ประเทศไทยยงคงตองเผชญกบการเปลยนแปลงทส�าคญในหลายบรบท ทงทเปนโอกาสและขอจ�ากดตอการพฒนาประเทศ จงตองมการเตรยมความพรอมของคนและระบบใหมภมคมกนพรอมรบการเปลยนแปลงและผลกระทบทอาจเกดขน โดยยงคงอญเชญ “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” มาเปนแนวปฏบตในการพฒนาแบบบรณาการเปนองครวมทม “คนเปนศนยกลางการพฒนา” ตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 และแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 และใหความส�าคญตอการรวมพลงสงคมจากทกภาคสวนใหมสวนรวมด�าเนนการในทกขนตอนของแผนฯ พรอมทงสรางเครอขายการขบเคลอนยทธศาสตร การพฒนาสการปฏบต รวมทงการตดตามตรวจสอบผลการด�าเนนงานตามแผนอยางตอเนองและมวสยทศนคอ มงพฒนาส “สงคมอยเยนเปนสขรวมกน (Green and Happiness Society) คนไทยมคณธรรมน�าความรอบร รเทาทนโลก ครอบครวอบอน ชมชนเขมแขง สงคมสนตสข เศรษฐกจมคณภาพ เสถยรภาพ และเปนธรรม สงแวดลอมมคณภาพและทรพยากรธรรมชาตยงยน อยภายใตระบบบรหารจดการประเทศทมธรรมาภบาล ด�ารงไวซงระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และอยในประชาคมโลกไดอยางมศกดศร” หรอคอ สงคมสเขยว (Green Society)

2550 2551 2552 2553 2554

ภาพท 3.3 แสดงแนวคดการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย ชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 - 11 (สวนท 1)

2007 2008 2009 2010 2011

G20 agree on phase-out fossil fuel subsidies

Green GrowthDeclaration (OECD)

The conference of the parties to the United Nations framework convention on Climate Change

Green economyIdeas enters the main stream, low carbon economy/ green growth

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Rio+20 Greening world economy

One of the 1st of Millenniumdevelopment goal target isachieved (drinking water)

Habital IIIPrepcorn II at Kenya

2030 Agenda for SustainableDevelopment Goals: SDGs

แผนฯ 11 (พ.ศ. 2555 - 2559)แผนฉบบนมวสยทศนคอ “สงคมอยรวมกนอยางมสข ดวยความเสมอภาค เปนธรรม และมภมคมกนตอการเปลยนแปลง” โดยมวสยทศน 3 พนธกจ 3 วตถประสงค 4 เปาหมายหลก และ 7 ยทธศาสตร ตามการศกษาจากบรบทตลอดจนจดแขง จดออน โอกาส และภยคกคามของประเทศไทยใหความส�าคญกบการปรบกระบวนทศนการพฒนาและขบเคลอนประเทศ เพอเตรยมพรอมไปสการเปนเศรษฐกจและสงคมคารบอนต�า โดยอยในยทธศาสตรหลกการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน เนนการพฒนาเมองทเปนมตรกบสงแวดลอม การวางผงเมองทผสมผสานวฒนธรรมสงคม และระบบนเวศเขาดวยกน และเพอใหคนไทยมความกนดอยด มความเสมอภาคและเปนธรรมในสงคม ประกอบกบประเทศไทยมขดความสามารถในการแขงขนกบประชาคมโลกได ซงหลกการของยทธศาสตร คอ “ตอยอดรายไดจากฐานเดมสรางรายไดจากโอกาสใหม เพอความสมดล และการพฒนาอยางยงยน”

2555 2556 2557 2558 2560 2561

Habital IIIPrepcom I at New york

Habital IIIPrepcorn II at Jakarta Housing and sustainable urban development

P.001-144.indd 57 8/2/17 9:54 AM


(ตอจากหนาท 53) ภาพท 3.3 แสดงแนวคดการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย ชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 - 11 (สวนท 2)

กระทรวงอตสาหกรรมวสยทศนกระทรวงอตสาหกรรม 2008-2011 เพอเปนองคกรน�าในการผลกดนอตสาหกรรม วสาหกจ และผประกอบการใหมการพฒนาอยางยงยนและสามารถแขงขนไดในตลาดโลก

ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมCabinet Resolution onAction Plan for SustainableGreen Communities : the Cabinet passed a resolution on the Action Plan for Sustainable Green Communities

มลนธสถาบนสงแวดลอมไทยกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมและสมาคมสนนบาตเทศบาล“กรอบแนวคดเทศบาลนาอยอยางยงยน ป พ.ศ. 2551-2552เมอจะตองมการประเมนเทศบาลนาอยอยางยงยนในครงท 3 ในชวงป พ.ศ. 2551 คณะท�างานและคณะกรรมการตางๆ ทตงขน ไดรวมกนทบทวนบทเรยนและปรบปรงกรอบแนวคดเทศบาล นาอยอยางยงยนอกครง โดยยงคงนยามทว า “ท�าเมองให เป นบาน...ทครบครนไปดวยความนาอย ” รวมทงกรอบแนวคด เดมไว แตมการเปลยนแปลงเพยง องคประกอบยอย และตวชวดบางตวเทานน

2550 2551 2552 2553 2554

กรมอนามยตวชวดประเมนผลชมชนนาอย พ.ศ. 2552 - 2553

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยแผนปฏบตราชการประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2552เปนกระทรวงหลกในการขบเคลอนการพฒนาสงคม เพอน�าไปสสงคมทดงาม และอย เยนเปนสขรวมกน กลยทธพฒนาระบบสวสดการสงคม เกดโครงการเมองนาอยเพอคนพการและ สรางโอกาสใหประชาชนมทอาศยอยางทวถง บานเอออาทร บานรฐ สวสดการ บานปฐมภม พฒนาสภาพแวดลอมชมชนเพอพฒนาคณภาพชวต จดท�าแผนพฒนาทอยอาศยเคหะชมชนและบรการชมชน ฟนฟเมองดนแดงบานมนคง

กระทรวงอตสาหกรรมไดก�าหนดยทธศาสตรในการพฒนาอตสาหกรรม เพอสงแวดลอมและสงคม โดยด�าเนนการในเชงรก มงเนนในการส ง เ ส ร ม และพฒนาภาคอตสาหกรรมใหเตบโต และพฒนาภาคอตสาหกรรมใหเตบโต และพฒนาภาคอตสาหกรรมสเขยว (Green Industry) ขน เพอสงเสรมภาคอตสาหกรรม ใหมการประกอบการทเปนมตรกบ สงแวดลอมและสงคม สงผลใหภาคอตสาหกรรมมภาพลกษณทด นาเชอถอ และประชาชนไววางใจ และเกดการสรางเศรษฐกจสเขยว ซงจะท�าใหผลตภณฑมวลรวมสเขยวของประเทศ (Green GDP) มมลคาสงขนดวย

กระทรวงอตสาหกรรมก�ากบดแลการประกอบธรกจอตสาหกรรมใหมการพฒนาอยางสมดลและยงยนเปนมตรกบสงแวดลอมและ มความรบผดชอบตอผ บรโภคชมชน และสงคมวสยทศน พ.ศ. 2553 - 2556 “กระทรวงอตสาหกรรมเพอผ ประกอบการและประชาชน มงสการพฒนาอตสาหกรรมอยางยงยน และสามารถแขงขนไดในตลาดโลก”

ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)รายงานฉบบสมบรณกลไกการขบเคลอนนโยบายเมองนาอย : กรณศกษาเทศบาลนครสงขลา และเทศบาลต�าบลปรก จงหวดสงขลา ภายใตแผนงานสรางเสรม การเรยนร กบสถาบนอดมศกษาไทย เพอการพฒนานโยบายสาธารณะทด

กรงเทพมหานครวสยทศนการพฒนากรงเทพฯ ในระยะยาว 12 ป โดยใน พ.ศ. 2563 ใหกรงเทพฯ เปนมหานครนาอยอยางยงยน (Sustainable Metropolis) มงใหกรงเทพฯ เปนศนยกลางของภมภาคเจรญกาวหนาทดเทยมเมองชนน�า มสงแวดลอมทด และเปนมหานครนาอยอยางยงยน

การด

�าเนน

งานต

างๆ

ระดบ

พนท

กระท

รวง/

กรม

หนวย

งาน/

องคก

รตาง

ๆ

P.001-144.indd 58 8/2/17 9:54 AM


2555 2556 2557 2558 2559 2560

กรงเทพมหานครเปดตว Green growth โครงการศกษา การเตบโตทเปนมตรตอสงแวดลอม

กระทรวงอตสาหกรรมภาคอตสาหกรรมมการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทยงยน โดยมความรบผดชอบตอสงคมและเสรมสรางการมสวนรวมของชมชน

กระทรวงมหาดไทยมแผนยทธศาสตรบรรจแนวคดเรองเมองนาอยทสงเสรมใหชมชนเขมแขงและนาอย

ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแผนจดการคณภาพสงแวดลอม 2555 - 2559การอนรกษและฟนฟแหลงทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยแผนปฏบตราชการ (Action Plan) ประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2558 โครงการสรางความสข ผสงอาย สงคมไทยอยเยนเปนสข

ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม- เกดแผนยทธศาสตรการขบเคลอน การพฒนาเมอง/ชมชนเพอมงการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมและสงคมคารบอนต�า และแผนการด�าเนนงานดานสงแวดลอมอยางยงยน- จดท�ารางยทธศาสตรการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม Green growth 2014 - 2038

ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจดรบฟงความคดเหนเพอสรางกรอบในการเตบโตทางเศรษฐกจ/สงคม ทเปนมตรกบสงแวดลอมแบบบรณาการ (2015-2040)

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย- มอบนโยบายประจ�าป 2559 มจดประสงคเพอ “ลดความเหลอมล�า สรางความเปนธรรม พฒนาสงคมรวมกนอยางยงยน” แกผบรหารกระทรวงการพฒนาสงคมฯ หวหนาสวนราชการระดบสวนกลางและสวนภมภาค ขาราชการ และเจ าหน าทท เกยวข องในสงกดกระทรวงการพฒนาสงคมฯ ทวประเทศ- รฐบาลไดมอบหมายใหเปนหนวยงานหลกในการก�าหนดแนวทางการแกไขป ญหาขอทานอย างย งยนและเป น รปธรรม ตงแตต นเหตถงปลายเหต ตามนโยบายของรฐบาลทตองการลดความเหลอมล�าของสงคม และสรางโอกาสในการเขาถงบรการของรฐ- นโยบายการพฒนาทอยอาศยส�าหรบ ผมรายไดนอย คนพการและผสงอาย โดยจดท�า/ขบเคลอนแผนยทธศาสตรการพฒนาทอยอาศย 30 ป (2559 - 2583) ส�าหรบผมรายไดนอย

ม ล น ธ ส ถ า บ น ส ง แว ด ล อ ม ไ ท ย กรมส ง เสรมคณภาพส งแวดล อม แ ล ะ ส ม า ค ม ส น น บ า ต เ ท ศ บ า ล “ค มอ การประเมนเทศบาลนาอย อยางยงยน ประจ�าป 2559”เปาหมาย คอ การท�าเมองใหเปนบานทครบครนไปดวยความนาอย บนฐาน การพฒนาตามหลกเศรษฐกจพอเพยง

มลนธสถาบนไทยกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมและสมาคมสนนบาตเทศบาล “คมอ การประเมนเทศบาล สงแวดลอมยงยน ประจ�าป 2558”รวมถงการสนบสนนวถชวตของประชาชนในการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม ผานการประเมนผลการด�าเนนงานดานสงแวดลอมของเทศบาล รวมถงเพอใหเทศบาล ใชเปนขอมลในการปรบเปลยนนโยบายแนวทาง มาตรการการด�าเนนงานเทศบาลและการพฒนาเทศบาลไปสการเปนเทศบาลนาอยอยางยงยน

มลนธสถาบนสงแวดลอมไทย (TEL)คมอถอดรหสเมองนาอย

มลนธสถาบนสงแวดลอมไทยกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมและสมาคมสนนบาตเทศบาล“กรอบแนวคดเทศบาลนาอยอยางยงยน ป พ.ศ. 2555”ยนยนทจะใชกรอบแนวคดเทศบาลนาอย อยางยงยนเหมอนเดมเหมอนครงทผานมา โดยไดเปลยนแปลงเพยงองคประกอบยอย และเพมเตมตวชวดใหมความทนสมย และสอดคลองกบสถานการณปจจบนมากขน และไดเนนย�าใหเหนวาการพฒนาเมองสความนาอย อยางยงยนใหครบถวนทง 5 องคประกอบนน ตองยดหลกการ “เศรษฐกจพอเพยง” เปนพนฐาน ไดแก ความพอประมาณ ความมเหตผล และการมภมคมกนทด

สมาคมสนนบาตเทศบาลแหงประเทศไทยโครงการ “เทศบาลไทยมงสเมองคารบอนต�า เพ อ เฉลมพระเก ยรตพระบาทสมเด จพระเจาอย หว 84 พรรษา” ทไดรบการสนบสนนจากสหภาพยโรป (European Union; ED)

P.001-144.indd 59 8/2/17 9:54 AM


แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550 - 2554) ยงคงอญเชญ “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” มาเปนแนวปฏบตในการพฒนาแบบ บรณาการเปนองครวมทม “คนเปนศนยกลางการพฒนา” ตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 และแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 และใหความส�าคญตอการรวมพลงสงคมจากทกภาคสวนใหมสวนรวมด�าเนนการในทกขนตอนของแผนฯ พรอมทงสรางเครอขายการขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาสการปฏบต รวมทงการตดตามตรวจสอบผลการด�าเนนงานตามแผนอยางตอเนอง โดยแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 มวสยทศนคอ มงพฒนาส “สงคมอยเยนเปนสขรวมกน (Green and Happiness Society) คนไทยมคณธรรมน�าความรอบร รเทาทนโลก ครอบครวอบอน ชมชนเขมแขง สงคมสนตสข เศรษฐกจมคณภาพ เสถยรภาพ และเปนธรรม สงแวดลอมมคณภาพและทรพยากรธรรมชาตยงยน อยภายใตระบบบรหารจดการประเทศทมธรรมาภบาล ด�ารงไวซงระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และอยในประชาคมโลกไดอยางมศกดศร” หรอคอสงคมสเขยว (Green Society) ซงหมายถง การพฒนาทสมดล ยงยน และมภมคมกน เพอความอยดมสข ตามกรอบแนวคดหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และทศทางการพฒนาระบบเศรษฐกจมหภาคของไทย (สศช., 2550) นอกจากนในชวงเวลาของแผนฯ 10 ในบรบทสากลไดมแนวทางเศรษฐกจสเขยว (Green Economy) โดย UNEP (พ.ศ. 2551) ซงนยามเศรษฐกจสเขยวไววาเปนผลผลตของความเปนอยของมนษยและความเทาเทยมทางสงคมทถกพฒนาแลว ในขณะเดยวกนกเปนแนวทางทลดความเสยงดานสงแวดลอมและความขาดแคลนทางนเวศวทยาไปพรอมกน โดยเศรษฐกจสเขยวนนจดไดวาเปนเศรษฐกจทมงรกษาสงแวดลอม ใชทรพยากรอยางคมคาและใสใจสงคม รวมทงในป พ.ศ. 2553 ยงมการลงนาม รวมกนในปฏญญาแหงการเตบโตสเขยว (Declaration on Green Growth) โดยรฐมนตรทเปน ผแทนของรฐบาล 34 ประเทศและกลมประชาคมยโรป เพอเปนการพฒนาเศรษฐกจและสงแวดลอมควบคไปดวยกน การพฒนาเมองภายใตแนวคดการพฒนาทยงยนในหวงเวลาของแผนพฒนาฯ ฉบบน ไดมหนวยงานตางๆ เรมน�าเอาแนวคดนไปประยกตใชกบแผนพฒนาของแตละหนวยงาน ดงเชนในป พ.ศ. 2551 กระทรวงอตสาหกรรมมการก�าหนดวสยทศนกระทรวงอตสาหกรรม พ.ศ. 2551 - 2554 โดยมจดประสงคคอเพอเปนองคกรน�าในการผลกดนอตสาหกรรม วสาหกจ และผประกอบการใหม การพฒนาอยางยงยนและสามารถแขงขนไดในตลาดโลก โดยมเปาประสงคใหภาคอตสาหกรรมมการใชประโยชนและการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทยงยนภายใตการมสวนรวมของชมชน ในขณะเดยวกนพบวามอกหนงหนวยงาน ไดแก ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มนโยบายเนนไปทการจดการพนทสเขยว เพอเมองนาอยและยงยน โดยมแผนปฏบตการเชงนโยบายดานการจดการพนทสเขยวชมชนเมองอยางยงยน ทมวสยทศนวา ชมชนเมองนาอยและมคณภาพชวตทด และไดก�าหนดเปาหมายในการเพมพนทสเขยวของชมชนเมองโดยภาพรวมใหไดไมนอยกวา 5 ตารางเมตรตอประชากร 1 คน ภายในระยะเวลา 5 ป และสามารถด�ารงไวไดอยางยงยน

P.001-144.indd 60 8/2/17 9:54 AM


นอกจากนยงมการพฒนาตวชวดเมองนาอย โดยมลนธสถาบนสงแวดลอมไทยรวมกบ กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม และสมาคมสนนบาตมการประเมนเทศบาลนาอยอยางยงยนใน ครงท 3 ในชวงป พ.ศ. 2551 โดยรวมกนทบทวนบทเรยนและปรบปรงกรอบแนวคดเทศบาลนาอยอยางยงยนอกครง โดยยงคงนยามทวา “ท�าเมองใหเปนบาน...ทครบครนไปดวยความนาอย” รวมทงกรอบแนวคดเดมไว แตมการเปลยนแปลงเพยงองคประกอบยอยและตวชวดบางตวเทานน ตอมาในป พ.ศ. 2522 กรมอนามย กระทรวงสาธารณสขไดพฒนาตวชวดตอเนองจากทผานมาโดยมการก�าหนดตวชวดเพอประเมนผลชมชนนาอย พ.ศ. 2552 - 2553 โดยมการก�าหนดดชนชวดดานสงคม ดาน สงแวดลอมและกายภาพ ดานเศรษฐกจ และดานการบรหาร เพอเปนกรอบในการประเมนเมองนาอยระดบชมชน ในขณะเดยวกนกระทรวงอตสาหกรรมยงไดก�าหนดยทธศาสตร พ.ศ. 2552 ในการพฒนาอตสาหกรรมเพอสงแวดลอมและสงคม โดยด�าเนนการในเชงรก มงเนนในการสงเสรมและพฒนา ภาคอตสาหกรรมใหเตบโตและพฒนาอยางยงยน เพอใหเปนรปธรรม และไดเรมโครงการอตสาหกรรมสเขยว (Green Industry) ขนเพอสงเสรมภาคอตสาหกรรมใหมการประกอบการทเปนมตรกบ สงแวดลอมและสงคม สงผลใหภาคอตสาหกรรมมภาพลกษณทด นาเชอถอ และประชาชนไววางใจ และเกดการสรางเศรษฐกจสเขยว ซงจะท�าใหผลตภณฑมวลรวมสเขยวของประเทศ (Green GDP) มมลคาสงขนดวย นอกจากนยงไดประสานงานกบทกหนวยงานของกระทรวงอตสาหกรรมและสถาบนเครอขาย โดยเฉพาะส�านกงานอตสาหกรรมจงหวดและนคมอตสาหกรรมทวประเทศ สงเสรมให สถานประกอบการทวประเทศใสใจในการด�าเนนธรกจทเปนมตรตอสงแวดลอมและมการพฒนา อยางตอเนองสการเปนอตสาหกรรมสเขยว นอกจากนกระทรวงอตสาหกรรมไดก�าหนดวสยทศน ตอเนองตงแต พ.ศ. 2553 - 2556 โดยมงเนนเพอผประกอบการและประชาชน มงสการพฒนาอตสาหกรรมอยางยงยนและสามารถแขงขนไดในตลาดโลก” พนธกจทเกยวของ ก�ากบดแล การประกอบธรกจอตสาหกรรมใหมการพฒนาอยางสมดลและยงยน เปนมตรกบสงแวดลอม และมความรบผดชอบตอผบรโภคชมชนและสงคม โดยประเดนยทธศาสตรคอการปรบโครงสราง การผลตและวางรากฐานอตสาหกรรมยทธศาสตรเพอการพฒนาทยงยน และมกลยทธเพอชน�า สนบสนน และผลกดนการพฒนาและปรบโครงสรางอตสาหกรรมอยางตอเนองโดยเฉพาะอยางยง การเปลยนผานสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) นอกจากนกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยไดมการก�าหนดแผนปฏบตราชการประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2552 โดยจดประสงคคอขบเคลอนการพฒนาสงคม เพอน�าไปสสงคมทดงาม และอยเยนเปนสขรวมกน ตอบรบกบวสยทศนแผนพฒนาโดยมกลยทธพฒนาระบบสวสดการสงคม เกดโครงการตางๆ เชน เมองนาอยเพอคนพการและมนโยบายดานการพฒนาทอยอาศยในระดบตางๆ และในหวงเวลาเดยวกนนกรงเทพมหานครไดก�าหนดแผนบรหารราชการ เชงยทธศาสตร โดยคณะกรรมการก�ากบนโยบายการจดท�าแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2552-2555 โดยมผวาราชการกรงเทพมหานครเปนประธานกรรมการไดมอบนโยบายแกผบรหารของกรงเทพมหานครใหก�าหนดวสยทศนการพฒนากรงเทพฯ ในระยะยาว 12 ป โดยใน พ.ศ. 2563

P.001-144.indd 61 8/2/17 9:54 AM


ใหกรงเทพฯ เปนมหานครนาอยอยางยงยน (Sustainable Metropolis) คอใหมศกยภาพในการเปนศนยกลางทางเศรษฐกจและการคา การบรการ ทงในระดบประเทศและระดบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตภายใตหลกการ “มหานครนาอยอยางยงยน” (Sustainable Metropolis) ซงมงพฒนา โดยยดประชาชนชาวกรงเทพฯ เปนศนยกลาง โดยแยกวสยทศนออกเปน 3 มตการพฒนาไดแก Gateway Green และ Good Life นอกจากหนวยงานระดบกรมหรอกระทรวงแลว ยงพบวามส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) มการขบเคลอนเมองนาอยผานงานวจยเชงปฏบตการ โดยไดศกษาผานกรณศกษาเทศบาลนครสงขลา และเทศบาลต�าบลปรก จงหวดสงขลาในป พ.ศ. 2553 ภายใตแผนงาน สรางเสรมการเรยนรกบสถาบนอดมศกษาไทย เพอการพฒนานโยบายสาธารณะทด ซงการวจยครงน มวตถประสงคส�าคญคอ เพอศกษาตวชวดเมองนาอยทพฒนาโดยอาศยกระบวนทศนการพฒนาทยงยน แนวคดเมองนาอยและกระบวนการมสวนรวมของชมชน และเพอศกษาความเปนเมองนาอยของเทศบาลนครสงขลาและเทศบาลต�าบลปรก ตลอดจนกลไกในการขบเคลอนนโยบายเมองนาอยของเทศบาลทงสองแหง เพอน�าไปสการเสนอแนวทางและขอเสนอแนะเชงนโยบายส�าหรบองคกรปกครองทองถนในการขบเคลอนนโยบายเมองนาอยตอไป แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 - 2559) มรายละเอยดยทธศาสตรของแผนฯ เพอมงส “สงคมอยรวมกนอยางมความสข ดวยความเสมอภาค เปนธรรม และมภมคมกนตอการเปลยนแปลง” โดยไดใหความส�าคญกบการมสวนรวมของภาคในการพฒนาทกภาคสวน ทงในระดบชมชน ระดบภาค และระดบประเทศในทกขนตอนของแผนฯ อยางกวางขวางและตอเนอง เพอรวมกนก�าหนดวสยทศนและทศทางการพฒนาประเทศโดยนอมน�าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาน�าทางในการพฒนา และใหความส�าคญกบการพฒนาคนและสงคมไทยใหมคณภาพ มโอกาสเขาถงทรพยากรและไดรบประโยชนจากการพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางเปนธรรม รวมทงสรางโอกาสทางเศรษฐกจดวยฐานความรเทคโนโลยนวตกรรม และความคดสรางสรรคบนพนฐานการผลตและการบรโภคทเปนมตรตอสงแวดลอม (สศช., 2555) ดงจะเหนไดวาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตมเนอหาทระบถงการเตรยมพรอมของเมอง/ชมชนในการ เปนเมองทเปนมตรตอสงแวดลอมและสงคมคารบอนต�า ทงดานการเกษตรทเปนมตรตอสงแวดลอม การเสรมสรางศกยภาพของพลงงานทางเลอกจากภาคการเกษตร การดแลทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอมอยางยงยน โดยใหมการพฒนายกระดบความสามารถและศกยภาพของทกระดบ อกทงการสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในกระบวนการตางๆ โดยในชวงแผนฯ น ในบรบทสากล ในป พ.ศ. 2555 มการประชมนานาชาตดานการพฒนาอยางยงยนคอ The United Nations Conference on Sustainable Development (UNCSD) หรอ Rio+20 ซงเปนการประชมสหประชาชาตวาดวยเรองการพฒนาอยางยงยน โดยสาระส�าคญในการประชมครงนคอ เศรษฐกจ สเขยว และในป พ.ศ. 2558 ยงไดมการก�าหนดเปาหมายการพฒนาทยงยนหรอ Sustainable Development Goals (SDGs) ซงจะใชเปนทศทางการพฒนาตงแตเดอนกนยายน ป พ.ศ. 2558

P.001-144.indd 62 8/2/17 9:54 AM


ถงเดอนสงหาคม พ.ศ. 2573 ครอบคลมระยะเวลา 15 ป โดยประกอบไปดวย 17 เปาหมาย โดยประเทศไทยเปนหนงในประเทศทเขารวมการด�าเนนการตามเปาหมายน หนวยงานตางๆ ตงแตระดบส�านกงาน กรม และกระทรวงไดด�าเนนการตามแผนพฒนาฯ ในประเดนการพฒนาเมองนาอย และยงยนอยางตอเนองโดย กระทรวงอตสาหกรรมไดก�าหนด แผนยทธศาสตร พ.ศ. 2555 - 2558 โดยมเปาประสงคใหภาคอตสาหกรรมมการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทยงยน โดยมความรบผดชอบตอสงคมและเสรมสรางการม สวนรวมของชมชน และกระทรวงมหาดไทย มแผนยทธศาสตร พ.ศ. 2555 - 2559 โดยบรรจแนวคดเรองเมองนาอยทสงเสรมใหชมชนเขมแขงและนาอยเพอสงเสรมใหชมชนเขมแขง เมองนาอย และประชาชนอยเยนเปนสข ตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และเพอตอบรบกบแผนพฒนา โดยมเปาประสงค คอ ประชาชนอยเยนเปนสข พนระดบความยากจนอยางยงยน เศรษฐกจฐานรากไดรบการพฒนาดวยภมปญญาทองถน และเมองมการเตบโตอยางสมดลและยงยน รวมถงส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ก�าหนดแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2555 - 2559 เพอการอนรกษและฟนฟแหลงทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอเสรมสรางธรรมาภบาล และการเตรยมความพรอมเพอรบมอกบความเสยงจากการเปลยนแปลงภมอากาศและภยธรรมชาต ในป พ.ศ. 2555 มการพฒนาดานตวชวดเมองนาอยโดยมลนธสถาบนสงแวดลอมไทย กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม สมาคมสนนบาตเทศบาล ไดเผยแพรตวชวดเทศบาลนาอยอยางยงยน ป พ.ศ. 2555 ซงเปนการใชกรอบแนวคดเทศบาลนาอยอยางยงยนเหมอนเดมจากทผานมา (จากคมอป พ.ศ. 2547 และ พ.ศ. 2550) แตเปนการเพมเตมตวชวดใหมความทนกบสถานการณในปจจบน มากขน โดยตวชวดทงหมดของทง 5 องคประกอบ (เมองอย ด คนมสข สงแวดลอมยงยน และการบรหารจดการองคกรโดยใชหลกธรรมาภบาล) รวมทงสน 71 ตวชวด นอกจากนในหวงปเดยวกนสมาคมสนนบาตเทศบาลแหงประเทศไทยยงไดจดท�าโครงการ “เทศบาลไทยมงสเมองคารบอนต�า เพอเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว 84 พรรษา” (บณฑร เศรษฐศโรตม, 2555) ทไดรบการสนบสนนจากสหภาพยโรป (European Union; EU) มการตงเปาการรวมมอกนในครงนจะชวยลดกาซเรอนกระจกใหได 20% ภายในป พ.ศ. 2563 และเขาสสงคมเมองเศรษฐกจคารบอนต�าในป พ.ศ. 2593 ดวยยทธศาสตร 4 ดาน ประกอบดวย 1) มงสเมองแหงตนไม 2) มงสเมองไรมลพษ 3) ม งส เมองพชตพลงงาน และ 4) ม งส เมองทมการบรโภคอยางยงยน (ส�านกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร, 2558) ตอมาในป พ.ศ. 2557 - 2558 ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดก�าหนดยทธศาสตรการขบเคลอนการพฒนาเมอง/ชมชนเพอมงสการเตบโตท เปนมตรกบสงแวดลอม และเปนสงคมคารบอนต�า เพอการขบเคลอนเมอง/ชมชนของประเทศไทย ใหไปสการเปนเมองเตบโต ทเปนมตรกบสงแวดลอม และเปนสงคมคารบอนต�า โดยทคามาตรฐาน สงแวดลอมทใชในประเทศไทยมทมาแตกตางกน แตสวนใหญยดคาขององคการอนามยโลก (WHO) หรอหนวยปองกนสงแวดลอมของประเทศสหรฐอเมรกา (EPA) เปนหลก นอกจากนนยงม

P.001-144.indd 63 8/2/17 9:54 AM


การจดท�ารางยทธศาสตรการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม หรอ Green Growth พ.ศ. 2557 - 2561 ซงเปนหนงใน 4 ยทธศาสตรชาตในการขบเคลอนประเทศเพอสรางฐานเศรษฐกจทมนคงและ ยงยนของประเทศ (New Growth Model) ในชวง 10 - 15 ปขางหนา โดยการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมเปนยทธศาสตรทใหความส�าคญกบเรองสงคม และสงแวดลอมในทกๆขนตอนการพฒนาเศรษฐกจ รวมไปถงกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยไดก�าหนดแผนปฏบตราชการ (Action Plan) ประจ�าปงบประมาณ 2558 โดยมโครงการสรางความสขผสงอาย และสงคมไทยอยเยนเปนสขอยในแผนน พรอมๆ กนน ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดจดรบฟงความคดเหนเพอสรางกรอบในการสรางการเตบโตทางเศรษฐกจและสงคมทเปนมตรกบ สงแวดลอม นอกจากนหนวยงานทส�าคญระดบทองถน ไดแก กรงเทพมหานคร ไดมการด�าเนนการผานโครงการศกษาการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมพนทกรงเทพมหานครและปรมณฑล โดยมวตถประสงค 4 ประการ คอ เพอศกษาการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมในปจจบนของกรงเทพฯ และประเมนความทาทายและโอกาสการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมของเมอง การวเคราะหแนวโนมดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมและคณภาพชวตคนเมอง รวมทงศกษาสมรรถนะเชงนโยบายในการสงเสรมการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมของกรงเทพมหานคร โดยในสวนของการศกษาความทาทายและโอกาสการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม มเปาหมายในการศกษา 6 เรอง คอ พลงงาน การใชประโยชนทดนและการขนสง อาคาร น�า ของเสย สนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม ซงการด�าเนนโครงการดงกลาวกรงเทพมหานครไดมอบหมายส�านกงานบรการเทคโนโลยสาธารณสขและสงแวดลอม คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล ในการท�างานประสานเจาหนาท OECD ในการศกษาพนทครอบคลมในกรงเทพมหานคร และพนทจงหวดปรมณฑล เชน นครปฐม ปทมธาน นนทบร สมทรปราการ และสมทรสาคร ซงหลงจากการด�าเนนการเสรจสนแลว รายงานทไดจากผลวเคราะหการด�าเนนงานในดานเศรษฐกจและสงแวดลอมของกรงเทพฯ และปรมณฑล เพอน�าแนวทางทดทสดมาใชในการปฏบตจรงในการสรางมหานครสเขยว ทงดานนโยบายการก�ากบดแลและการใหค�าแนะน�าเพอเพมศกยภาพในการพฒนาใหเปนเมองทเปนมตรกบสงแวดลอม หรอมหานครสเขยว (ส�านกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร, 2558) ในหวงเวลาเดยวกนนมลนธสถาบนสงแวดลอมไทย ไดประสานงานรวมกบกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม สมาคมสนนบาตเทศบาล ไดเผยแพรคมอประเมนเทศบาลสงแวดลอมนาอย มการก�าหนดตวชวดส�าหรบการประเมน 12 ตวชวดโดยเนนดานสงแวดลอมเพอสนบสนนวถชวต ของประชาชนในดานการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม รวมถงเพอใหเทศบาลมแนวทางในการ ปรบเปลยนนโยบายการด�าเนนงานและการพฒนาเทศบาลไปสการเปนเทศบาลนาอยอยางยงยน ตวชวดส�าหรบการประเมนสงแวดลอมยงยนมดงน

(1) ทรพยากรธรรมชาต ความหลากหลายทางชวภาพไดรบการดแลรกษาใหคงไว ซงระบบนเวศทด

(2) ขยะมลฝอยชมชนไดรบการจดการอยางครบวงจรและเหมาะสม

P.001-144.indd 64 8/2/17 9:54 AM


(3) น�าเสย มลพษทางอากาศ หรอมลพษอนๆ ไดรบการจดการอยางเหมาะสม (4) พนทสเขยวไดรบการพฒนาใหเกดประโยชนตอการด�ารงชวต (5) ภมทศนเมองมความสวยงามและสอดคลองกบสภาพเมอง (6) ภมปญญาทองถนเพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดรบการ

สบสานใหด�ารงไว (7) การใชพลงงานอยางมประสทธภาพหรอการใชพลงงานทดแทน (8) การใชน�าอยางมประสทธภาพ (9) การผลต การบรโภค หรอการบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม (10) องคกรมความพรอมในการด�าเนนงานดานสงแวดลอม (11) ส�านกงานเทศบาลมการจดการตามแนวทางส�านกงานสเขยว (12) การมสวนรวมของภาคและเครอขายดานสงแวดลอม

ในป พ.ศ. 2559 หนวยงานระดบกระทรวงทส�าคญ ไดแก กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ก�าหนดนโยบายประจ�าป 2559 โดยมจดประสงคเพอลดความเหลอมล�า สรางความเปนธรรม พฒนาสงคมรวมกนอยางยงยน และมนโยบายการพฒนาทอยอาศยส�าหรบผมรายไดนอย คนพการ และผสงอาย นอกจากนกระทรวงฯ ยงไดรบมอบหมายจากรฐบาลใหเปนหนวยงานหลกในการก�าหนดแนวทางการแกไขปญหาขอทานอยางยงยนและเปนรปธรรม ตงแตตนถงปลายเหตตามนโยบายลดความเหลอมล�าทางสงคม และสรางโอกาสในการเขาถงบรการของรฐ รวมไปถงมลนธสถาบนสงแวดลอมไทย รวมกบกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม สมาคมสนนบาตเทศบาล กไดเผยแพรคมอประเมนเทศบาลนาอยอยางยงยนทไมไดเนนเพยงดานสงแวดลอมแตเนนการท�าเมองใหเปนบานทครบครนไปดวยความนาอย บนฐานการพฒนาตามหลกเศรษฐกจพอเพยง โดยองคประกอบ ตวชวดเทศบาลนาอยอยางยงยนมองคประกอบ 4 ดานดงน

(1) เมองอยด มการใชประโยชนทดนอยางเหมาะสม โครงสรางพนฐานเพยงพอส�าหรบคนทกกลม มความมนคงส�าหรบคนทกกลม มความมนคงดานทอยอาศย ปลอดภยและเศรษฐกจมนคง

(2) คนมสข คนมสขภาพด ไดรบการศกษา สวสดการและการพทกษสทธทเหมาะสมและเทาเทยม ครอบครวอบอน ชมชนเอออาทร มกจกรรมสรางสรรคสงคม ด�ารงประเพณ วฒนธรรมและภมปญญาทองถน

(3) สงแวดลอมยงยน ทรพยากรธรรมชาตมความสมบรณ มพนทสเขยวเพยงพอ ภมทศนสวยงาม ของเสยหรอมลพษถกจดการอยางเหมาะสมและประชาชนมวถชวตทเปนมตรกบสงแวดลอม

(4) เทศบาลแหงการเรยนรและการบรหารจดการทด มวสยทศนและแผนงานชดเจน บคลากรมความรอบรและเชยวชาญ ระบบการท�างานไดรบการพฒนาอยางตอเนอง พรอมการบรหารจดการทดและมนวตกรรมการพฒนาเมอง

P.001-144.indd 65 8/2/17 9:54 AM


เนองจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ซงครอบคลมระยะเวลาระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 ก�าลงจะสนสดลงในเดอนกนยายน พ.ศ. 2559 ผวจยจงไดท�าการศกษาถงทศทางของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 จากเอกสารประกอบการระดมความคดเหน เพอเปนแนวทางในการพจารณาแนวทางของการพฒนาเมองของประเทศไทยในอนาคตโดยในกรอบวสยทศนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 ระบวาจากสถานะของประเทศและบรบทการเปลยนแปลงตางๆ ทประเทศก�าลงประสบอย ท�าใหการก�าหนดวสยทศนแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 ยงคงมความตอเนองจากวสยทศนแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 และกรอบหลกการของการวางแผนทนอมน�าและประยกตใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ยดคนเปนศนยกลางของ การพฒนาอยางมสวนรวม การพฒนาทยดหลกสมดล ยงยน โดยวสยทศนของการพฒนาใน แผนพฒนาฯ ฉบบท 12 ตองใหความส�าคญกบการก�าหนดทศทางการพฒนาทมงสการเปลยนผานประเทศไทย จากประเทศทมรายไดปานกลางไปสประเทศทมรายไดสง มความมนคง และยงยน สงคมอยรวมกนอยางมความสข และน�าไปสการบรรลวสยทศนระยะยาว “มนคง มงคง ยงยน” ของประเทศ โดยมการระบถงดานเศรษฐกจทมความเกยวของกบเมองในประเดนของสถานการณดานโครงสรางพนฐานวายงคงมปญหาในหลายๆ ดาน ประกอบดวย รปแบบการขนสงยงไมสามารถปรบเปลยนจากทางถนนเปนทางน�าและทางรางไดตามเปาหมายและยงขาดการพฒนาคณภาพการใหบรการ การบรหารจดการกจการประปายงขาดเอกภาพ การใหบรการน�าประปายงกระจกในเขตนครหลวงและเขตเมองหลกในภมภาค และมแหลงน�าดบไมเพยงพอ การใหบรการ ICT ยงไมทวถงกระจกตวอยในเมอง และมราคาคอนขางสง ประสทธภาพการใชพลงงานของประเทศมแนวโนมลดลงเลกนอยและยงคงเผชญกบความเสยงดานความมนคงทงในระยะสนและระยะยาว นอกจากนน การสงเสรมการวจยและพฒนาเทคโนโลยและการพฒนานวตกรรมดานพลงงานและ ICT อยในระดบต�าและมขอจ�ากด ยงไมสามารถพฒนาตอยอดในเชงพาณชยไดอยางเปนรปธรรม นอกจากน ดานบคลากรและการบรหารจดการ รวมทงกฎหมายทเกยวของกบการบรหารจดการดานโครงสรางพนฐานยงขาดประสทธภาพ โดยเฉพาะการคมครองทรพยสนทางปญญา การท�าธรกรรมอเลกทรอนกส การรกษาความปลอดภย และขอจ�ากดตอการท�าธรกจใหมและการประกอบกจการในตางประเทศ ตลอดจนบคลากรดาน โลจสตกสยงขาดความรและทกษะเฉพาะดานทตรงตอความตองการของอตสาหกรรม เชน ความร ดานภาษา ความรดานเทคโนโลย และความรในการด�าเนนธรกจตางประเทศ เปนตน ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 น ยงระบถงบรบทการเปลยนแปลงและภาพอนาคตประเทศไทยในดานความเปนเมองวา การเปลยนแปลงพนทชนบทไปสความเปนเมองมแนวโนมเพมขนเพอลดความแออดของเมองหลวงและเมองหลก อนเปนการกระจายความเจรญสพนทนนๆ จงจ�าเปนทจะตองมการลงทนโครงสรางพนฐาน การจดบรการสาธารณะเพอรองรบการเตบโตของเมอง การใชประโยชนของทรพยากรทองถนทงปจจยการผลตและแรงงานไปสภาคการคา บรการ และอตสาหกรรม ตลอดจนการแสวงหาเทคโนโลยใหมๆ ทจะชวยลดผลกระทบตอสงแวดลอม ซงจะสงผลตอการลดลงและความเสอมโทรมของทรพยากรทองถน การลดลงของแรงงานในภาคเกษตร รวมทงปญหาการ

P.001-144.indd 66 8/2/17 9:54 AM


บรหารจดการขยะทงขยะชมชนและอตสาหกรรม ทงน การเพมขนของประชากรและแรงงานในพนทอาจสงผลตอการเปลยนแปลงของวถชวตและวฒนธรรมทองถน อยางไรกตามการผลตและกจกรรมทางเศรษฐกจทมขนาดใหญขนเพอตอบสนองความตองการคนในเมองทมากขน จะสงผลใหเกดการประหยดจากขนาด การขนสงมตนทนต�าลง และการลงทนในระบบสาธารณปโภคจะมความคมคา มากขน นอกจากนความตองการแรงงานทมากขนจะมสวนเออหรอท�าใหจ�าเปนตองมการจดตงสถาบนการศกษาในพนทเพอตอบสนองความตองการของสถานประกอบการทมจ�านวนมาก ในดานกลยทธทเกยวกบบรบทเมองนน มแนวทางในการพฒนาในหลากหลายดานดวยกน คอ (1) การยกระดบคณภาพของทรพยากรมนษย (2) สงเสรมความเปนธรรมในสงคมและลดความ ไมเทาเทยม (3) ขยายเศรษฐกจและเพมการแขงขน (4) เนนการพฒนาทเปนมตรตอสงแวดลอม (5) สนบสนนใหเกดความมนคงและปลอดภยของชาต (6) สงเสรมการจดการภาครฐอยางมประสทธภาพและธรรมาภบาล (7) พฒนาโครงสรางพนฐานและระบบโลจสตกส (8) เนนย�าในดานวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรม (9) สรางความมนใจในดานความยงยนของภมภาค เมอง และการพฒนาพนทพเศษ (10) สงเสรมความสมพนธกบตางชาต ประเทศเพอนบานและการรวมมอในระดบภมภาค โดยจะสามารถจดเปนประเดนหลกและแนวทางในการพฒนาในบรบทตางๆ เมอง ดงตอไปน 1) การยกระดบศกยภาพการแขงขนและการหลดพนกบดกรายไดปานกลาง สรายไดสง การสงเสรมใหเกดการลงทนโครงสรางพนฐาน เรงลงทนและพฒนาโครงสรางพนฐานดานการคมนาคมขนสงเพอเชอมโยงพนทเศรษฐกจในประเทศและตางประเทศ ทงการพฒนาและปรบปรงโครงขายรถไฟใหเปนโครงขายหลกในการเดนทางและขนสงของประเทศ พฒนาโครงขายระบบขนสงสาธารณะและโครงขายทางหลวงพเศษระหวางเมอง ขยายขดความสามารถของทาอากาศยานหลกของประเทศ พฒนาทาเรอทมศกยภาพใหเปนทาเรออเลกทรอนกสเตมรปแบบ รวมทงพฒนาและปรบปรงระบบโทรคมนาคมของประเทศ ตลอดจนสนบสนนการพฒนาดานอตสาหกรรมทเกดจากการลงทนดานโครงสรางพนฐาน เชน อตสาหกรรมซอมบ�ารงและผลตชนสวนอากาศยาน และอตสาหกรรมระบบราง เปนตน เพอสรางโอกาสทางเศรษฐกจใหกบประเทศใน การเปนฐานการผลตในภมภาคอาเซยน 2) การลดความเหลอมล�าทางสงคม การจดบรการทางสงคมใหทกคนตามสทธขนพนฐาน และเนนการสรางภมคมกนระดบปจเจก โดย (1) พฒนาระบบบรการสาธารณะใหมคณภาพและมชองทางการ เขาถงอยางหลากหลาย โดยเฉพาะระบบบรการสาธารณสขและการศกษาขนพนฐาน สวสดการสงคม และกระบวนการยตธรรม (2) สนบสนนการจดหาทอยอาศยของผมรายไดนอยและการเขาถงระบบสาธารณปโภค ก�าหนดเปนนโยบายทอยอาศยแหงชาตและเมองนาอย พฒนาโครงการทอยอาศย แกปญหาชมชนแออดในเมองโดยด�าเนนการรวมกบภาคธรกจเอกชน และ (3) การจดรปแบบสวสดการพนฐานทจ�าเปนและเหมาะสมตามกลมเปาหมาย (Customized Welfare) ทค�านงถงฐานะทางเศรษฐกจและสงคมทแตกตางกน โดยมแนวทางการรบภาระคาใชจายรวมกน (Cost Sharing)

P.001-144.indd 67 8/2/17 9:54 AM


3) การรองรบการเชอมโยงภมภาคและความเปนเมอง การลงทนดานโครงสรางพนฐานและสงอ�านวยความสะดวกของเมอง โดยการเตรยมความพรอมรองรบความเปนเมอง ทงด านการบรหารจดการดานผงเมอง ดานสาธารณปโภค สาธารณปการ ระบบคมนาคมขนสง ระบบบรหารจดการสงแวดลอม ระบบการศกษาและระบบสาธารณสขทไดมาตรฐาน มคณภาพและเพยงพอตอความตองการของคนในเมอง รวมทงเสรมสรางความสามารถในการบรหารจดการเมองตามระดบการพฒนา การพฒนาดานการขนสงและโลจสตกสเชอมโยงกบเพอนบาน โดยการสงเสรมและเรงรดการพฒนาระบบการบรหารจดการโลจสตกสของประเทศเพอเพม ความสามารถในการแขงขนของประเทศทงดานการคา การลงทน และการบรการ โดยค�านงถงการเปนมตรตอสงแวดลอม (Green Logistics) สนบสนนใหเกดความรวมมอในหวงโซอปทาน และปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบ รวมทงปรบลดกระบวนงานดานอ�านวยความสะดวกทางการคา ขนสง และ โลจสตกสใหมความสะดวกและมประสทธภาพตอภาคธรกจอยางแทจรง การสงเสรมการลงทน การคาชายแดน และการจดตงเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ โดยใหความส�าคญกบนโยบายสงเสรมการลงทนและการคาชายแดนเพอดงดดให นกลงทนในภมภาคเขามาลงทนในไทยและประเทศเพอนบาน รวมทงสงเสรมการจดตงเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษในพนทชายแดนโดยใหความส�าคญกบการลงทนโครงสรางพนฐาน การสงเสรมการลงทนและสทธประโยชน การบรหารจดการแรงงานตางดาว และการใหบรการจดเดยวเบดเสรจ เพอชวยอ�านวยความสะดวกดานการคาชายแดนและการผานแดนระหวางไทยกบประเทศในภมภาคมากขน จากความส�าคญและพฒนาการของแนวคดเมองยงยนในบรบทไทยดงทไดกลาวมาแลวขางตนนน ประเทศไทยยงไดมการผลกดนใหทองถนสามารถขบเคลอนเมองใหมความยงยนผานโครงการตางๆ ทมการด�าเนนการเปนรปธรรม และไดมการจดประกวดใหรางวลเมองนาอยในระดบประเทศ ยกตวอยางเชน

พ.ศ. 2543 โครงการเมองโคราชยงยนและนาอย จงหวดนครราชสมา โครงการน�ารองทโคราชและตรงนมจดมงหมายจะใหเปนตวอยาง การท�าตามแผนปฏบตการ 21 ส�าหรบเมองอนๆ ดวยการสรางจตส�านกทางสงแวดลอมในทกระดบเพอการพฒนาอยางยงยน และการท�ากจกรรมตางๆ เพอคมครองสงแวดลอมและปรบปรงคณภาพชวต พ.ศ. 2548 เทศบาลต�าบลเมองแกลง จงหวดระยอง ไดรบการสนบสนนใหเปน “ศนยประสานงานเครอขายการเรยนร ดานการจดการเมองและสงแวดลอมภาคตะวนออก มาตงแตป พ.ศ. 2548 โดยการสนบสนนจากมลนธสถาบนสงแวดลอมไทย และโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) และโครงการพฒนาทอยอาศยเพอมนษยชาต (UN-Habitat) มการด�าเนนการพฒนากจกรรมในการจดการเมองและ

P.001-144.indd 68 8/2/17 9:54 AM


สงแวดลอมอยางตอเนองมาโดยตลอด เรมพฒนาเมองสแนวคด “เมองคารบอนต�า” จากการประสบวกฤต “ขยะ” ทางการพฒนาเมองสทศทางใหมภายใตแนวคด “เมองนาอย อยางยงยน” ลดการ ปลดปลอยกาซ เรอนกระจกออกสบรรยากาศ เกดเปน “แกลงโมเดล” ดวยวสยทศน “มงสเมอง คารบอนต�า เพอสรางคณภาพชวตทดบนหลกเศรษฐกจพอเพยง” พ.ศ. 2552 เทศบาลเมองทงสง จงหวดนครศรธรรมราช ตวอยางทด โครงการประเมนเทศบาลนาอย อยางยงยน ป พ.ศ. 2552 ผลกดนและรเรมเพอพฒนาเมองและชมชนใหนาอย โครงการจดท�าผงชมชนและแผนแมบทการพฒนาพนท ซงไดรวมกบองคการปกครองสวนทองถนโดยรอบอก 7 แหง ก�าลงปรบปรงผงเมองรวม เพอใหมความเหมาะสมกบสถานการณในปจจบนและรองรบการพฒนาในอนาคต ในขณะเดยวกนกมความพยายามทดสอบรปแบบการจดท�าผงชมชนในชมชนน�ารอง 2 แหง ไดแก ชมชนทาแพใตและชมชนเขาปรด ดวยกระบวนการมสวนรวมของชมชนมาตงแตป พ.ศ. 2552 เทศบาลเมองรงสต จงหวดปทมธาน เมองรงสตเปนเมองนาอย ประชาชนมคณภาพชวตทด มความมนคงทางเศรษฐกจชมชน โครงสรางพนฐานทด มสงแวดลอมของเมองทดและยงยน โดยเกดจากความ รวมมอของรฐและประชาชน เทศบาลนครภเกต จงหวดภเกต สรางนครภเกต ใหเปนนครแหงความสข และนาอยอยางยงยน พ.ศ. 2556 เทศบาลเมองสคว อ�าเภอสคว จงหวดนครราชสมา เปนเทศบาลทไดรบการคดเลอกจากองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (มหาชน) ใหเปนเทศบาลน�ารอง 1 ใน 4 แหงจากทวประเทศ ในการด�าเนนโครงการสงเสรมการจดท�าคารบอนฟตพรนทขององคการปกครองสวนทองถน เพอมงสการเปนเมองลดคารบอน เปนเทศบาลนาอยอยางยงยน รองชนะเลศอนดบ 1 ประเภทเทศบาลขนาดกลางจากการประเมนเทศบาลนาอยอยางยงยนประจ�าป พ.ศ. 2552 ของกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สมาคมสนนบาตเทศบาลแหงประเทศไทย และสถาบนสงแวดลอมไทย

สรปแนวคดการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทยผานแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และแผนของหนวยงานอนทเกยวของ กลาวโดยสรปคอ แนวคดการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทยนนไดมการน�าแนวคดและหลกการเขามาประยกตใชโดยสอดคลองกบระดบนานาชาตภายใต Rio (Earth Summit) Agenda 21 โดยเรมมการบรรจแนวคดดงกลาวไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 7 ในป พ.ศ. 2535 ภายใตมตดานสาธารณสข โดยกรมอนามย กระทรวงสาธารณสขเปนฉบบแรกและเรมพฒนาประเดนดงกลาวตอเนองโดยมแนวทางทชดเจนและเรมเปนรปธรรมตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 เปนตนไปจนถงแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 และมการเพมเตม ปรบปรงประเดนการพฒนาทตอยอด

P.001-144.indd 69 8/2/17 9:54 AM


ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 จนถงแผนพฒนาฯ ฉบบปจจบนใหสอดคลองกบบรบทของเมองทม ความเปนพลวตพฒนาอยางตอเนอง สบเนองจากประเดนการพฒนาเมองยงยนทไดรบการรเรมบรรจเขามาในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 7 นน ไดรบการสนบสนนจากองคการอนามยโลกใหด�าเนนโครงการเมองนาอยใน 5 เมองน�ารอง ไดแก กรงเทพมหานคร นครราชสมา พะเยา ยะลา และพนสนคม โดยมงใหผบรหารองคการปกครองสวนทองถนและผบรหารสงสดในราชการสวนภมภาค เปนผน�าในการสรางเครอขายการพฒนารวมกบชมชนในทองถนนนๆ ซงแตละเมองกจะมวธการปฏบตตางกนไป บางกใชความเขมแขงจากชมชนจากฐานรากขนมากอนและเมอมนคงกจะสามารถพฒนาเมองของตนไดอยางยงยนตอไป นบเปนขนเรมแรกของการเรยนรทไดน�าเอาแนวคดและแนวทางเมองนาอยขององคการอนามยโลกมาประยกตใชจรง ซงกตองสรางความเขาใจไปพรอมกบการลงมอปฏบตเพอ เรยนรทจะปรบใชใหเหมาะกบบรบทของแตละเมอง จากนน รฐบาล หนวยงาน และสถาบนตางๆ จงก�าหนดนโยบายแผนและโครงการรวมทงกจกรรมทตอบรบกบแนวคดเมองนาอย เชน การน�าแนวคด healthy cities ขององคการอนามยโลกและแนวคดการพฒนาทยงยนมาปรบใชในแผนพฒนาฯ 8 (พ.ศ. 2540 - 2545) โดยแตงตงใหมกลไก คณะกรรมการพฒนาเมองแหงชาตขนเมอตนป พ.ศ. 2543 เพอก�าหนดนโยบายและประสานการด�าเนนงานในเรองเมองนาอย-ชมชนนาอย โดยมนายกรฐมนตรเปนประธาน รวมถงไดจดท�ากรอบแนวทางการพฒนาเมองอยางยงยน: เมองนาอย-ชมชนนาอย35 ผานความเหนชอบจากคณะรฐมนตร เมอวนท 25 เมษายน พ.ศ. 2543 เพอใหหนวยงานทเกยวของน�าไปใชประกอบการจดท�าแผนปฏบตการไดตอไป ประกอบกบชวงเวลานนอยระหวางการเตรยม การจดท�าแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 ทงในระดบจงหวด ระดบอนภาคทวประเทศ และระดบชาต เพอใหสอดคลองเปนไปตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ในมาตรา 76 ซงก�าหนดใหรฐตองสงเสรมสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการก�าหนดกรอบนโยบาย การวางแผนพฒนาเศรษฐกจ สงคม รวมทงการตรวจสอบการใชอ�านาจรฐทกระดบ จงเปนโอกาส อนดทจะไดรบฟงแนวคดและความตองการของประชาชนซงอยในแตละพนทและเปนผมสวนได สวนเสยและรบผลจากการพฒนาโดยตรง ตอมากระทรวงมหาดไทยก�าหนดให “บานเมองนาอย เชดชคณธรรม” เปนนโยบายใน การบรหารจดการภาครฐ ป พ.ศ. 2545 รวมถงรฐบาลประกาศใหเปน “เมองไทยแขงแรง” เปนวาระแหงชาต ในป พ.ศ. 2547 และระดมความคดในเวทวสยทศนและทศทางแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 ทจดขนในระดบจงหวด ระดบอนภาค และระดบชาตกวา 100 เวท มประชาชนจากภาคสวนตางๆ เขารวมกวา 20,000 คน ซงไดสะทอนแนวคดและความตองการทตรงกนคอ “ตองการใหมการพฒนาเมอง นาอย-ชมชนนาอย” โดยใหมความส�าคญกบการเสรมสรางความเขมแขงของครอบครวและชมชน รวมทงสงเสรมการรวมกลมของชมชน การมประชาคมในทกระดบและเชอมโยงเปนเครอขาย การสงเสรมกระบวนการมสวนรวมในการพฒนาเมอง ชมชนและชนบทใหนาอย มสภาพแวดลอมด ปลอดภย การใหมการวางแผนพฒนาพนทและการจดระบบผงเมองทเหมาะสม มประสทธภาพและ

P.001-144.indd 70 8/2/17 9:54 AM


เกดผลในทางปฏบตไดจรง โดยใหชมชนมสวนรวม การปรบปรงและพฒนาสภาพแวดลอมเมองและชมชน ใหมระบบการจดการสงแวดลอมทด ใชมาตรการจงใจและมาตรการทางกฎหมายควบคกนไป รวมไปถงการรณรงคและสรางจตส�านกใหเดก เยาวชน และคนในชมชน รกและมความเปนเจาของทองถน มสวนรวมดแลสงแวดลอมและการใชทรพยากรทองถน การยกระดบคณภาพชวต เนนการเพมประสทธภาพการใหบรการดานสาธารณสขอยางพอเพยง ทวถง มการรกษาความปลอดภยในชวตและทรพยสน และการพฒนาระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการในชมชนเมองและชนบทใหทวถง การใหมระบบบรหารจดการทด มประสทธภาพ ใหความส�าคญกบการกระจายอ�านาจและกระจาย งบประมาณสทองถนและชมชน เพอการจดการพฒนาเมองและคณภาพชวตไดอยางสอดคลองกบความตองการและสภาพความเปนจรงในพนท และมการก�าหนดและพฒนาเครองมอชวดความเปนเมองนาอยและชมชนนาอยทเปนรปธรรมและนามธรรมโดยแผนฯ ฉบบท 9 ไดเนนการท�าใหเกดเมองและชมชนนาอยในทางปฏบตมากขน ภายใตยทธศาสตร “การปรบโครงสรางการพฒนาชนบทและเมองอยางยงยน” แบงเปน 3 กลไกส�าคญเพอขบเคลอนนโยบายเมองนาอยสการปฏบตจรง

ตารางท 3.1 แสดงกลไกส�าคญเพอขบเคลอนนโยบายเมองนาอยสการปฏบตจรง

ระดบ กลไกการท�างาน หนวยงานทรบผดชอบ

1) กลไกระดบนโยบาย ในป พ.ศ. 2546 ไดแตงตง “คณะอนกรรมการประสานการพฒนาเมองอยางยงยน : เมองนาอย ” ขนภายใตส�านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) มาท�าหนาทเปนกลไกเชอมประสานการด�าเนนการพฒนาเมองนาอยของสวนกลางใหเปนไปตามเปาหมายและยทธศาสตรของแผนพฒนาเศรษฐกจฯ ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545-2549)

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.)

2) กลไกระดบ กระทรวง-กรม

หลายหนวยงานของภาครฐไดใชกลไก “การสรางเครอขายการท�างานรวมกบทองถน”ผานส�านกในระดบจงหวด ในความรบผดชอบของหนวยงานนนๆ

หน วยงานระดบกระทรวง และกรม

P.001-144.indd 71 8/2/17 9:54 AM


และสถาบนวชาการในทองถน อาท กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม ไดใชกลไกขบเคลอนงานการพฒนาเมองน าอย ผ านส�านกงานส งแวดล อมภาค และส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอมจงหวด เปนตน

3) กลไกระดบทองถน โดยส วนใหญภาคองค กรพฒนาเอกชน จะเปนผพฒนาโครงการตางๆ ทน�าไปส การพฒนาเมองนาอย ในลกษณะ “โครงการวจยเชงปฏบตการ”ลงไปเปนกลไกในการขบเคลอนใหทองถนไดน�าแนวคดเรองเมอง นาอย ไดด�าเนนการใหเกดผลเปน รปธรรม

องคกรภาคเอกชน

แผนพฒนาฯ ฉบบท 10 (พ.ศ. 2551 - 2554) ถง ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 - 2559) หนวยงานตางๆ ทงในระดบกระทรวงและกรม ตางน�าแนวคดการพฒนาเมองนาอยและยงยนผานกรอบเศรษฐกจสเขยว (Green Economy) ในระดบสากล โดย UNEP (พ.ศ. 2551)) ซงนยามเศรษฐกจสเขยวไววาเปนผลผลตของความเปนอยของมนษยและความเทาเทยมทางสงคมทถกพฒนาแลว ในขณะเดยวกนกเปนแนวทางทลดความเสยงด านสงแวดลอมและความขาดแคลนทางนเวศวทยาไปพรอมกน โดยเศรษฐกจสเขยวนนจดไดวาเปนเศรษฐกจทมงรกษาสงแวดลอม ใชทรพยากรอยางคมคาและ ใสใจสงคม รวมทงในป พ.ศ. 2553 ยงมการลงนามรวมกนในปฏญญาแหงการเตบโตสเขยว (Declaration on Green Growth) โดยรฐมนตรทเปนผแทนของรฐบาล 34 ประเทศ และ กลมประชาคมยโรป เพอเปนการพฒนาเศรษฐกจและสงแวดลอมควบคไปดวยกน ท�าใหแตละหนวยงานตางขานรบแนวคดนและน�าไปประยกตใชภายในบรบทของแตละหนวยงาน เชน กระทรวงอตสาหกรรม ไดก�าหนดวสยทศนของกระทรวง โดยเนนประเดนอตสาหกรรมสเขยว (Green Industry) เพอสงเสรมภาคอตสาหกรรมใหมการประกอบการทเปนมตรกบสงแวดลอมและสงคม สงผลใหภาคอตสาหกรรม มภาพลกษณทด นาเชอถอ และประชาชนไววางใจ และเกดการสรางเศรษฐกจสเขยว ซงจะท�าใหผลตภณฑมวลรวมสเขยวของประเทศ (Green GDP) มมลคาสงขนดวย นอกจากนยงไดประสานงานกบทก หนวยงานของกระทรวงอตสาหกรรมและสถาบนเครอขาย โดยเฉพาะส�านกงานอตสาหกรรมจงหวด และนคมอตสาหกรรมทวประเทศ สงเสรมใหสถานประกอบการทวประเทศใสใจในการด�าเนนธรกจทเปน มตรตอสงแวดลอม และมการพฒนาอยางตอเนองสการเปนอตสาหกรรมสเขยว เปนตน

P.001-144.indd 72 8/2/17 9:54 AM


ในแผนพฒนาฯ ฉบบปจจบน ไดแก แผนพฒนาฯ ฉบบท 12 ทระบไววามบรบท การเปลยนแปลงและภาพอนาคตประเทศไทยในดานความเปนเมองวา การเปลยนแปลงพนทชนบทไปสความเปนเมองมแนวโนมเพมขนเพอลดความแออดของเมองหลวงและเมองหลก อนเปนการกระจายความเจรญสพนทนนๆ จงจ�าเปนทจะตองมการลงทนโครงสรางพนฐาน การจดบรการสาธารณะเพอรองรบการเตบโตของเมอง การใชประโยชนของทรพยากรทองถนทงปจจยการผลต และแรงงานไปสภาคการคา บรการ และอตสาหกรรม ตลอดจนการแสวงหาเทคโนโลยใหมๆ ทจะชวย ลดผลกระทบตอสงแวดลอม ซงจะสงผลตอการลดลงและความเสอมโทรมของทรพยากรทองถน การลดลงของแรงงานในภาคเกษตร รวมทงปญหาการบรหารจดการขยะทงขยะชมชนและอตสาหกรรม ทงนการเพมขนของประชากรและแรงงานในพนทอาจสงผลตอการเปลยนแปลงของวถชวตและวฒนธรรมทองถน อยางไรกตาม การผลตและกจกรรมทางเศรษฐกจทมขนาดใหญขนเพอตอบสนองความตองการคนในเมองทมากขน จะสงผลใหเกดการประหยดจากขนาด การขนสงมตนทนต�าลงและการลงทนในระบบสาธารณปโภคจะมความคมคามากขน นอกจากนความตองการแรงงานทมากขนจะมสวนเออหรอท�าใหจ�าเปนตองมการจดตงสถาบนการศกษาในพนทเพอตอบสนองความตองการของสถานประกอบการทมจ�านวนมาก รวมถงประเดนดานการเปลยนแปลงภมอากาศทเรมสงผล ตอเมองใหญๆ ทวโลก จงเนนประเดนดานการมประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Eco-Efficiency) เพอใหเมองมการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ โดยมแนวทางทท�าใหเกดความยงยนของสงแวดลอมเมอง (Environmentally Sustainable Urbanization) คอ ในเมองนนตองลดการปลอยกาซ เรอนกระจกจากกจกรรมตางๆ ภายในเมอง ลดผลกระทบทอาจเกดจากการเปลยนแปลงภมอากาศทมความรายแรง และสรางใหเกดการปรบตวของคนและเมองในการลดความเสยงจากภยพบตทอาจ เกดขน พยายามลดการขยายตวของเมองอยางไมเปนระเบยบ (Urban Sprawl) โดยสรางใหเกด เมองกระชบ (Compact City) และสงเสรมใหผคนหนมาใชระบบขนสงสาธารณะทมความทนสมย

3.2 กรอบการพฒนาเมองยงยนในบรบทประเทศไทย จากกรอบแนวคดเมองนาอยในระดบสากลทสามารถอธบายไดใน 5 ประเดนหลก ซงม รายละเอยดทแตกตางและคลายคลงกนออกไป ในทางปฏบตเมอน�ามาเทยบเคยงกบของไทย สามารถอธบายในหนวยงานทเกยวของและผลการปฏบตงาน โครงการ หรอแผนพฒนา/นโยบาย ไดดงน

P.001-144.indd 73 8/2/17 9:54 AM


ภาพท 3.4 แสดงกรอบแนวคดการพฒนาเมองยงยนในบรบทไทย

4. URBAN GOVERNANCE

ENVIRONMENT clean airwater & land emission reductions zero waste, biodiversity

SOCIALdiversity human rights community outreach indigenous communities labor relations

ECONOMICinnovation capital

efficiency risk management margin improvement

growth enhancement total shareholder return

1. LIVABLE 2. VIABLE

3. FAIR

5. SC

1. LIVABLEกระทรวงสาธารณสข- กรมอนามย ชมชนนาอยและการมสวนรวม (Healthy City) ใน 5 เมองน�ารอง ไดแก กรงเทพมหานคร นครราชสมา ยะลา และพนสนคม (แผน 7) โครงการน�ารอง- กรมอนามย + นครราชสมา โครงการ เมองคณยานาอย (แผน 8) โครงการน�ารอง- วจยปฏบตการ (Operation Research) ใน 6 จงหวด ไดแก ราชบร กาญจนบร นครปฐม สมทรสาคร สมทรสงคราม และ เพชรบร (แผน 9) วจย- ก�าหนดตวชวด คอ องคกรปกครองสวนทองถนระดบเทศบาลมกระบวนการด�าเนนงานเมองนาอย

P.001-144.indd 74 8/2/17 9:54 AM


ดานสขภาพอยางนอยรอยละ 20 (แผน 9) ตวชวด- ตวชวด ชมชนนาอย (แผน 10) ตวชวดกระทรวงทรพยากรและสงแวดลอม- ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและคณะเศรษฐศาสตร มก.จดท�ากรอบแนวทางและแผนปฏบตการของประเทศในดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม จ�านวน 14 ขอ (แผน 8) กรอบการท�างาน- สผ. เปนหนวยประสานงานกลางของไทย ในการดแล คณะท�างานอาเซยนดานสงแวดลอมทยงยน (AWGES) เกดภาคพนธมตร เมองนาอย ชมชนนาอย (แผน 9) คณะกรรมการ- กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมท�าโครงการสงเสรมทองถนสสงคมสเขยว (แผน 9) Green Community- ส�านกความรวมมอดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมระหวางประเทศ จดท�าโครงการอนวตรตามแผนปฏบตการ 21 และการพฒนาทยงยน (แผน 9) ยทธศาสตร/นโยบาย- โครงการรางวลอาเซยนดานสงแวดลอมเมองยงยน (แผน 11) Green Community- สผ.จดท�ารางยทธศาสตรการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม Green growth (แผน 11) ยทธศาสตร/นโยบาย Green Growth- สผ.จดรบฟงความคดเหนเพอสรางกรอบในการสรางการเตบโตทางเศรษฐกจ/สงคม ทเปนมตรกบสงแวดลอมแบบบรณาการ (แผน 11) ยทธศาสตร/นโยบายกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (Housing)- เกดโครงการเมองนาอยเพอคนพการ บานเอออาทร บานรฐสวสดการ บานปฐมภม พฒนา สภาพแวดลอมชมชน จดท�าแผนพฒนาทอยอาศยและแผนปองกนแกไขปญหาชมชนแออด พฒนาระบบสารสนเทศและวชาการดานทอย อาศยเคหะชมชนและบรการชมชน ฟนฟเมองดนแดง บานมนคง โครงการสรางความสขผสงอาย สงคมไทยอยเยนเปนสข (แผน 10 - 11) ทอยอาศยการเคหะแหงชาตและสถาบนพฒนาองคกรชมชน โครงการน�ารองเมองนาอยอยางยงยนพฒนา ทอยอาศยผมรายไดนอยในเมองและสภาพแวดลอมชมชนภายใตกระบวนการมสวนรวมขององคกรชมชน (แผน 8) ทอยอาศยมลนธสถาบนสงแวดลอมไทยเนนงานศกษาวจยเชงปฏบตการ และการสนบสนนรวมมอกบหนวยงานตางๆ ในการสงเสรมและ เผยแพรการพฒนาเมองนาอยชมชนนาอย เชน โครงการประกวดเมองสเขยว (แผน 8) ถอดรหสเมองนาอย เทศบาลสงแวดลอมอยางยงยน (แผน 11) วจยกรงเทพมหานคร- ทกเขต แนวคด “เมองนาอย (Healthy Cities)” มาใช (แผน 7) โครงการน�ารอง

P.001-144.indd 75 8/2/17 9:54 AM


2. VIABLE-ECOEFFICIENCYกระทรวงทรพยากรและสงแวดลอม - แผนยทธศาสตรการขบเคลอนการพฒนาเมอง/ชมชนเพอ มงการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมและสงคมคารบอนต�า และแผนการด�าเนนงานดานสงแวดลอมอยางยงยน (แผน 11) ยทธศาสตร/นโยบาย Low Carbon Cityกระทรวงอตสาหกรรมวสยทศน เพอเปนองคกรน�าใหการผลกดนอตสาหกรรม วสาหกจ และผประกอบการใหมการพฒนาอยางยงยนและสามารถแขงขนไดในตลาดโลก โครงการอตสาหกรรมสเขยว (Green Industry) ผลตภณฑมวลรวมสเขยวของประเทศ (Green GDP) (แผน 10) ยทธศาสตร/นโยบาย Green Industryกรงเทพมหานคร Green growth (แผน 11) Green Growth

3. FAIR-EQUALITYกระทรวงอตสาหกรรมยทธศาสตรบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทยงยน โดยมความรบผดชอบตอสงคมและเสรมสรางการมสวนรวมของชมชน (แผน 11) ยทธศาสตร/นโยบาย

4. URBAN GOVERNANCEคณะรฐมนตร ก�าหนดนโยบายและแนวทางการพฒนาเมองนาอยและชมชนนาอยอยางยงยน ตงคณะกรรมการพฒนาเมองแหงชาต (กมช.) (แผน 8)ก�าหนดใหการพฒนาเมองนาอยและชมชนนาอยเปนวาระแหงชาต จดตงคณะกรรมการเพอการพฒนาทยงยน (NCSD) ดแลเรองการพฒนาทยงยน “เมองไทยแขงแรง” เปนวาระแหงชาต กมช. ก�าหนดนโยบาย และแนวทางในการพฒนาเมองนาอยอยางยงยน (แผน 9) ยทธศาสตร/นโยบาย คณะกรรมการกระทรวงมหาดไทย แนวนโยบาย “บานเมองนาอย เชดชคณธรรม” (แผน 9) / แผนยทธศาสตรบรรจแนวคดเรองเมองนาอยทสงเสรมใหชมชนเขมแขงและนาอย (แผน 11) ยทธศาสตร/นโยบายกรงเทพมหานคร ส�านกผงเมองเครองชวดการประเมนการเปนเมองนาอย ตวชวด

5. SUSTAINBLE CITYกระทรวงทรพยากรและสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม แนวคดจาก Local agenda 21 รวมมอกบสวเดนในนครราชสมา เนนพฒนาเศรษฐกจโดยไมท�าลายสงแวดลอม ตรง พฒนาการทองเทยวใหยงยนและใหความส�าคญกบสงแวดลอมทจะไดรบผลกระทบจากการทองเทยว (แผน 8) โครงการน�ารอง กระทรวงสาธารณสข สสส. กลไกการขบเคลอนนโยบายเมองนาอย : กรณศกษาเทศบาลนครสงขลา และเทศบาลต�าบลปรก จงหวดสงขลา (แผน 10) วจย

P.001-144.indd 76 8/2/17 9:54 AM


กรมโยธาธการและผงเมอง การจดรปทดน ผงพฒนาพนทเฉพาะ ผงเมองมลนธสถาบนสงแวดลอมไทย- TEI + กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม + สมาคมสนนบาตเทศบาล งานวจยและคมอการประเมนผลและเทศบาลนาอย (แผน 9, 10, 11) ตวชวด- จดท�าโครงการประสานความรวมมอเพอเมองนาอย/ชมชนนาอยกบภาคพนธมตร (แผน 9) โครงการน�ารอง- รวมกบสถาบนคนนจดท�าตวชวดส�าหรบการพฒนาทยงยนในระดบประเทศ และใชประเมนผล การพฒนาประเทศอยางเปนรปธรรม (แผน 9) ตวชวด- คมอการประเมนเทศบาลนาอยอยางยงยน (แผน 11) ตวชวด- พฒนาแผนยทธศาสตรของการวางแผน/พฒนาสงแวดลอมชมชนเมอง (แผน 7) ยทธศาสตร/นโยบาย- น�าแนวคด Sustainable ไปปรบใชกบนครราชสมาและภเกต (แผน 8) โครงการน�ารองกรงเทพมหานครก�าหนดวสยทศนการพฒนากรงเทพฯ ในระยะยาว 12 ป โดยใน พ.ศ.2563 ใหกรงเทพฯ เปนมหานครนาอยอยางยงยน (แผน 10) ยทธศาสตร/นโยบาย

3.2.1 ความนาอย (Livable) ในกรอบแนวคดระดบสากลนน Livable เนนใหเกดการเปนเมองสขภาวะ (Healthy City) คอ การทมสภาพแวดลอมทชวยสงเสรมบรรยากาศทางสขภาพ การมคณภาพชวต ทด ความปลอดภย และสาธารณสขขนพนฐานอยางการบ�าบดน�าเสย และการเขาถงน�าประปาทสะอาด ในกรอบแนวคดของประเทศไทย มหนวยงานทเกยวของ ไดแก (1) กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (2) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (3) กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงมนษย (4) การเคหะแหงชาตและสถาบนพฒนาองคกรชมชน (5) มลนธสถาบนสงแวดลอมไทย (6) กรงเทพมหานคร จงท�าใหในประเทศไทยในเรองของ Livable จะเกยวของกบดานสขภาพ เมองสขภาวะทเนนเรองการจดการขยะ การบ�าบดน�าเสย การเขาถงน�าประปาทสะอาด รวมไปถง ดานตางๆ ทเกยวกบสาธารณสขมลฐาน และดานการเคหะ หรอความมนคงทางดานทอยอาศย การยกระดบทอยอาศยใหแกผมรายไดนอย หรอผดอยโอกาส ซงจะกลาวโดยละเอยดดงน 1) กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข เนองจากเปนหนวยงานหลก และหนวยงานทรเรมน�าแนวคดเมองนาอยหรอ Healthy City มาใชในประเทศไทย จากการประชมระดบนานาชาต Local Agenda 21 ทเปนแผน/โครงการในระดบนานาชาตในเรองของการพฒนาอยางยงยน โดยกระทรวงสาธารณสขไดน�าหลกการ/แนวคดนเขามาใชในเมองไทยในป พ.ศ. 2537 และไดด�าเนนผลงานในโครงการเมองนาอย สเมองไทยแขงแรง และเนองดวยหนวยงานทางดานสขภาพอยางกรมอนามย มภาคสขภาพในระดบชมชน หนวยบรการทางการแพทย ท�าใหสามารถเขาสระดบชมชนหรอทองถนได เขาถงขอมลสขภาพไดงาย ท�าใหเปนหนวยงานทมผลงาน หรอโครงการในระดบชมชนมากทสด

P.001-144.indd 77 8/2/17 9:54 AM


กรมอนามยไดด�าเนนการจดท�าโครงการน�ารองในเรองของเมองนาอย ใน 5 จงหวด ไดแก กรงเทพมหานคร นครราชสมา พะเยา ยะลา และพนสนคม จงหวดชลบร โดยมงเนนใหผน�าขององคการปกครองสวนทองถน เปนผทสรางเครอขายรวมกบประชาชนขน รวมกบการปฏบตจรงทจะแตกตางกนไปตามแตละพนททอาจจะเรมจากการสรางรากฐานทเขมแขงเปนการสงเสรมใหเกดการเรยนร การปฏบตไปพรอมๆ กบการสรางเครอขายและภาคทางสงคม 2) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (2.1) ส�านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมกบคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตรจดท�ากรอบแนวทางและแผนปฏบตการของประเทศไทยในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จ�านวน 14 ขอ (2.2) ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอมเปน หนวยงานกลางประสานการด�าเนนงานของคณะท�างานอาเซยนดานสงแวดลอมทยงยน (AWGESC) เกดภาคพนธมตรเมองนาอย ชมชนนาอย โดยมวตถประสงคทจะใหประเทศสมาชกอาเซยน มการด�าเนนงานมงสการจดการสงแวดลอมเมองทยงยน และกระตนใหเมองในภมภาคอาเซยน ด�าเนนงานตามกรอบและตวชวดอาเซยนดานการจดการสงแวดลอมเมองอยางยงยนในดานอากาศ (Clean Air) ดานน�า (Clean Water) และดานขยะและพนทสเขยว (Clean Land) และจะคดเลอกเมองทผานหลกเกณฑตวชวดเพอเขารบรางวล โดยจะมการแตงตงคณะกรรมการเพอคดเลอก และในป พ.ศ.2555 เทศบาลนครภเกตไดรบรางวลอาเซยนดานสงแวดลอมเมองทยงยน (ASEAN ESC Award 2011) ดานอากาศ (Clean Air) (2.3) กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมจดท�าโครงการสงเสรมทองถนสสงคม สเขยว โดยโครงการนมกลไกการขบเคลอนงานทองคการปกครองสวนทองถนทสมครเขารวมโครงการเปนหนวยงานหลกในการจดสรรงบประมาณ และขบเคลอนกจกรรมในพนทดวยตนเอง กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมเปนหนวยงานวชาการทแปลงนโยบายการพฒนาทยงยนสการปฏบต สนบสนนวชาการและงบประมาณสรางความเขมแขงใหแกองคการปกครองสวนทองถน เครอขาย LA21 และพหภาคทกภาคสวนในระดบประเทศและระดบภมภาค รวมทงไดพฒนากลไกและเครองมอทไดมาตรฐานและสงตอแนวคดแกองคการปกครองสวนทองถน37 (2.4) ส�านกงานความรวมมอดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมระหวางประเทศจดท�าโครงการอนวตรตามแผนปฏบตการ 21 และการพฒนาทยงยน โครงการอนวตรฯ จดท�าขนเพอประเมนสถานการณของประเทศไทย กบแผนปฏบตการ 21 และแผนด�าเนนงาน โจฮนเนสเบรก JPOI โดยใจความส�าคญสรปไววาประเทศไทยมแนวทางการด�าเนนงานทสอดคลอง ในหลายๆ ดาน แตกยงมสวนทด�าเนนการและใหความส�าคญนอย เชน การเกษตรทยงยน หรอ ความมนคงในทดน รวมไปถงการตองมความรวมมอกนทกภาคสวน การพฒนาเมองยงยนมใชเปนหนาทของหนวยงานใดหนวยงานหนงนนเอง

P.001-144.indd 78 8/2/17 9:54 AM


(2.5) โครงการรางวลอาเซยนดานสงแวดลอมเมองทยงยน โครงการรางวลอาเซยนดานสงแวดลอมเมองทยงยน เรมด�าเนนการมาตงแต พ.ศ. 2556 โดยมส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนหนวยประสานงานหลกของประเทศไทย (National Focal Point) ในการด�าเนนงานไดมการจดท�ากรอบแนวทางและตวชวดในการจดการสงแวดลอมเมองทยงยนในทง 3 ดาน คอ Clean Air, Clean Water, Clean and Green Land ผลการคดเลอกปรากฏวาเทศบาลนครพษณโลก ไดรบการพจารณาจากประเทศสมาชกใหชนะเลศภายใตหลกการของการแขงขน ในหมวด Clean and Green land ดานการจดการของเสย และเทศบาลนครภเกตรบรางวลโดยการเสนอโดยประเทศในหมวด Clean Air (2.6) ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจดท�ารางยทธศาสตรการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม Green Growth ประกอบดวย 4 ยทธศาสตรหลก การสงเสรมการผลตและการบรการทเปนมตรตอสงแวดลอม การสงเสรมการลดการปลอยกาซเรอนกระจกและการรบมอกบการเปลยนแปลงภมอากาศ การบรหารจดการทนทางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและการสรางสงคมทเปนมตรตอสงแวดลอม39 (2.7) ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมจดรบฟงความคดเหนเพอสรางกรอบในการสรางกรอบการเตบโตทางสงคม/เศรษฐกจ เปนมตรกบสงแวดลอมแบบบรณาการ จดประชมสมมนาแลกเปลยนความคดเหนเรองการพฒนาเมองนาอยอยางยงยน 3) กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงมนษย ไดเกดโครงการดานทอยอาศยขนมามากมาย ไดแก โครงการเมองนาอยเพอคนพการ บานมนคง บานรฐสวสดการ บานปฐมภม พฒนาสภาพแวดลอมชมชน จดท�าแผนพฒนาทอยอาศยและแผนปองกนแกไขปญหาชมชนแออด พฒนาระบบสารสนเทศและวชาการดานทอยอาศยเคหะชมชนและบรการชมชน ฟนฟเมองดนแดง โครงการสรางความสขผสงอาย สงคมไทยอยเยนเปนสข 4) การเคหะแหงชาตและสถาบนพฒนาองคกรชมชน ไดเกดโครงการน�ารองเมองนาอยอยางยงยน พฒนาทอยอาศยผมรายไดนอย ในเมองและสภาพแวดลอมชมชนภายใตกระบวนการมสวนรวมขององคกรชมชน 5) มลนธสถาบนสงแวดลอมไทย เนนการศกษาวจยเชงปฏบตการและการสนบสนนรวมมอกบหนวยงานตางๆ ในการสงเสรมและเผยแพรการพฒนาเมองนาอย ชมชนนาอย เชน โครงการประกวดเมองสเขยว ถอดรหสเมองนาอย เทศบาลสงแวดลอมยงยน 6) กรงเทพมหานคร มแนวคดพฒนากรงเทพฯ ซงเปนนโยบายใหเปนเมองนาอยตามคณลกษณะ ท WHO ไดก�าหนดไว การสรางความเขาใจเรองแนวคดและการด�าเนนงานพฒนาเมองนาอย สงเสรมการท�างานรวมกนระหวางภาครฐ ภาคเอกชน และประชาชน การประเมนผลการด�าเนนงาน ใน 50 เขตของกรงเทพฯ ใหมแนวคดเมองนาอยมาใช

P.001-144.indd 79 8/2/17 9:54 AM


7) ส�านกงานกองทนสนบสนนการเสรมสรางสขภาพ (สสส.) ร วมกบภาควชาการวางแผนภาคและเมอง คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย จดท�าหลกการและแนวคดเกยวกบเมองสขภาวะ หรอ Healthy City ขน และไดอธบายไววาตวชวดในเรองเมองสขภาวะของ WHO สามารถถายทอดลงมาสตวชวดในบรบทของประเทศไทย และสามารถปรบใหเหมาะสมหรอตรงตามความตองการของประชากรแตละกลม ไดอยางเหมาะสมเพอเปนกรอบในการท�างาน น�าไปส การพฒนาเมองสขภาวะตอไป40 และ การพฒนาเมองสขภาวะจะไมสามารถเกดขนไดหากขาดการเชอมโยง ถงแมวาการเรมตนโครงการ ทเรมจากทองถนจะเปนสงทส�าคญ แตหากขาดเอกภาพและไมมความเชอมโยงกนเลยในแตละทองถนกจะท�าใหเมองไมสามารถพฒนาไปไดอยางมประสทธภาพ และขาดการวางแผนในระดบภมภาค หรอระดบชาตนนเอง ดงนนแลวจงควรมการเชอมโยงทงสองทางทงจากระดบชาตสทองถนและ ระดบทองถนทสะทอนถงนโยบายทเปนไปในทศทางเดยวกนแตยงคงอยบนพนฐานหรอบรบทของ ทองถนนน ในดานกายภาพทสงเสรมใหเกดเมองสขภาวะทดหรอเสรมสรางสขภาวะทดแกเมอง ไดแก การสรางเมองทมคณภาพดานสขภาวะ อยางแนวคด เมองกระชบ หรอการปองกนการขยายตว ของเมอง สงแวดลอมเมอง การจดการของเสยทถกสขลกษณะ การออกแบบทอยอาศยทชวยสงเสรมการมคณภาพชวตทด การแกไขปญหาชมชนแออด การขนสงและการคมนาคมทมการเชอมโยงทด การมพนทสาธารณะ และการออกแบบเมองทประหยดพลงงาน การสงเสรมการใชพลงงานทดแทน สดทายคอ การบรหารจดการเมองทด 3.2.2 ความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable - Eco Efficiency) ในกรอบแนวคดสากล Viable – Eco Efficiency นนเนนใหเกด Eco City และ Low Carbon City ในเรองของการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ รวมไปถงการทเมองเปนเมองกระชบ Compact City หรอ New Urbanism ทสนบสนนการลดการใชพลงงาน หรอการใชพลงงานอยางระมดระวง กรอบแนวคดของประเทศไทยมหนวยงานทเกยวของคอ (1) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (2) กระทรวงอตสาหกรรม โดยการเกยวเนองกบภาคอตสาหกรรมทเกยวของกบการใชพลงงานและการปลอยมลพษสธรรมชาต รวมไปถง (3) กรงเทพมหานครทเนนไปทการจดการดานสงแวดลอมหรอ Green Growth ซงจะกลาวโดยละเอยดดงน 1) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

แผนยทธศาสตรขบเคลอนการพฒนาเมอง/ชมชนเพอมงการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม สงคมคารบอนต�าและแผนการด�าเนนงานดานสงแวดลอมอยางยงยน 2) กระทรวงอตสาหกรรม

วสยทศน เพอเปนองคกรน�าในการผลกดนอตสาหกรรม วสาหกจ และ

P.001-144.indd 80 8/2/17 9:54 AM


ผประกอบการใหมการพฒนาอยางยงยนและสามารถแขงขนในตลาดโลก โครงการอตสาหกรรมสเขยว (Green Industry) ผลตภณฑมวลรวมสเขยวของประเทศ (Green GDP)

3.2.3 ความเทาเทยม (Fair – Equality) กรอบแนวคดระดบสากลนนเนนใหเกด Inclusive City หรอเมองทมความ ทวถง การสรางงาน การยกระดบทกษะแรงงาน หรอสงตางๆ ทประกอบการน�าไปสการพฒนา ทางเศรษฐกจ และประชาชนมความมนคงทางรายได ในประเทศไทยมหนวยงานทเกยวของ คอ กระทรวงอตสาหกรรม เนนไปทการรบผดชอบตอสงคม และเสรมสรางการมสวนรวมของชมชน เนองจากเปนประเภทของการใชประโยชนอาคารทกอใหเกดมลพษตอธรรมชาตมากทสดนนเอง ซงจะกลาวโดยละเอยดดงน กระทรวงอตสาหกรรม มรายละเอยดของโครงการคอ จดท�ายทธศาสตร การจดการสงแวดลอมอยางยงยน สรางการมสวนรวมของคนในชมชน และการรบผดชอบตอสงคม เนองจากโดยมากแลวมลพษจากอตสาหกรรม มกจะขดขวางการพฒนาอยางยงยน โดยเฉพาะ อยางยงในดานสงแวดลอม และจากการทมลพษมกจะสงผล หรอปญหาแกชมชนรอบขาง ท�าใหมการน�าแนวคดเมองยงยนเขามาใชกบการอตสาหกรรม เพอใหสภาพแวดลอมโดยรอบพนทตง ของโรงงานอตสาหกรรมเกดความยงยน การไมท�าลายสงแวดลอมทงในปจจบนระยะสน ไปจนถง ในระยะยาว

3.2.4 การปกครองเมอง (Urban Governance) ตามแนวคดสากลแลว Urban Governance จะเนนไปทกระบวนการม สวนรวม การใหความรสกและการรบรในพนททเปนอนหนงอนเดยวกน รวมไปถงการเคารพสทธ ของประชาชนทกกลม ในประเทศไทยมหนวยงานทเกยวของคอ (1) คณะรฐมนตรทมการแตงตง คณะกรรมการพฒนาเมองแหงชาต การก�าหนดใหเมองยงยนเปนวาระแหงชาต การแตงตง คณะกรรมการเพอการพฒนาทยงยนเพอดแลเรองการพฒนาทยงยนโดยเฉพาะ (2) กระทรวงมหาดไทย มนโยบายและแผนยทธศาสตรทบรรจเรองเมองยงยน (3) ส�านกผงเมองกรงเทพมหานคร กไดมการจดท�าเครองชวดการประเมนการเปนเมองนาอยขน โดยแผนยทธศาสตรเนนไปทางดานการมสวนรวม การจดการองคกรทชวยสงเสรมการน�าไปสการพฒนาเมองยงยน ซงจะกลาวโดยละเอยดดงน 1) คณะรฐมนตร

ก�าหนดนโยบายและแนวทางการพฒนาเมองนาอยและชมชนนาอยอยางยงยน ตงคณะกรรมการพฒนาเมองแหงชาต ก�าหนดใหการพฒนาเมองนาอยและชมชนนาอยเปนวาระแหงชาต จดตงคณะกรรมการเพอการพฒนาทยงยน ดแลเรองการพฒนาทยงยน “เมองไทย แขงแรง” และแนวทางในการพฒนาเมองนาอย ชมชนนาอยอยางยงยน (ยทธศาสตรนโยบายและ คณะกรรมการ)

P.001-144.indd 81 8/2/17 9:54 AM


คณะกรรมการพฒนาเมองแหงชาต (กมช.) โดยมอ�านาจหนาทก�าหนดนโยบาย มาตรการและแนวทางการพฒนาเมองอยางยงยน: เมองนาอยและชมชนนาอย ก�าหนด หลกเกณฑวธด�าเนนการ และสนบสนนการด�าเนนการ กลนกรองแผนงานโครงการก�ากบ เรงรด และตดตามการด�าเนนงาน แกไขปญหา อปสรรค จดท�าขอมล ประชาสมพนธและเผยแพร และใหมส�านกงานคณะกรรมการพฒนาเมองแหงชาต (สกมช.) เปนหนวยงานภายในส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ท�าหนาทเปนส�านกงานเลขานการของส�านกงานพฒนาเมองแหงชาต คณะกรรมการเพอการพฒนาทยงยน ประกอบดวย นายกรฐมนตร ประธานกรรมการ รองนายกรฐมนตรทนายกรฐมนตรมอบหมายใหก�ากบกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รองประธานกรรมการ คนท 1 รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รองประธานกรรมการ คนท 2 ปลดกระทรวงและหวหนาสวนราชการ ผแทนภาคเอกชน ผทรงคณวฒในดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และดานกฎหมาย ซงคณะรฐมนตรแตงตง เปนกรรมการ และก�าหนดใหส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอมท�าหนาทส�านกงานเลขานการของคณะกรรมการ มอ�านาจหนาท ไดแก ก�าหนดนโยบาย กรอบทศทาง และยทธศาสตรดานการพฒนาทยงยนของประเทศใหครอบคลมมตทงดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมอยางบรณาการ ก�ากบและขบเคลอนการด�าเนนงานของหนวยงานทเกยวของ เพอใหเกดการอนวตตามผลลพธของการประชมสหประชาชาตวาดวยการพฒนาทยงยน ค.ศ. 2021 (United Nations Conference on Sustainable Development: UNCSD) แผนปฏบตการ 21 (Agenda 21) แผนการปฏบตการโจฮนเนสเบรก (Johannesburg Plan of Implementation: JPOI) และขอตกลง/ผลลพธจากการประชมระหวางประเทศอนๆ ทเกยวของกบการพฒนาทยงยน รวมทงการบรรลเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals: MDGs) เปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals: SDGs) และเปาหมายอนๆ ทเกยวของกบการพฒนาทยงยน ก�าหนดแนวทางและทาทการเจรจาในการประชมสดยอดของโลก ทเกยวของกบการพฒนาทยงยน และการประชมระหวางประเทศอนๆ ทเกยวของกบประเดน การพฒนาทยงยน เปนตน 2) กระทรวงมหาดไทย

ตามนโยบายบานเมองนาอยเชดชคณธรรมของกระทรวงมหาดไทย ทยดหลกการใชคณธรรมน�าการบรหาร เพอใหการท�างานเกดประโยชนสงสดตอประชาชน ทงในดานการพฒนาสภาพแวดลอม คณภาพชวตทด มสงคมทเอออาทร มชมชนทเขมแขง ประชาชนไดรบประโยชนจากการพฒนา และอยรวมกนอยางผาสกทงกายและใจ มความสะดวกสบาย และปลอดภยในชวตและทรพยสน มระบบเศรษฐกจดมนคง แขงแรง มวฒนธรรม และจตวญญาณทเปนเอกลกษณของเมองและชมชน 3) กรงเทพมหานคร

ส�านกผงเมองกรงเทพมหานคร เครองชวดการประเมนการเปนเมองนาอย (ตวชวด) จากนโยบายของอดตผวาราชการจงหวด นายอภรกษ โกษะโยธน ไววา กรงเทพฯจะตอง

P.001-144.indd 82 8/2/17 9:54 AM


มชวตทไมตดขด สะอาด สวย สงแวดลอมด คนมความสข ปลอดภย ทกคนมคณภาพชวตทด และ เปนเมองแหงโอกาส พรอมใหค�านยามเมองนาอยไววาตองมชมชนเขมแขง คนในชมชนใกลชดผกพน ชวยเหลอกน มการใหบรการเขาถงทกเขตพนท เพออ�านวยความสะดวก สงเสรมคณภาพชวต เปนบรการใกลชดทคนกรงเทพมหานครทกคนไดใชประโยชนอยางแทจรง

3.2.5 เมองยงยน (Sustainable City) Sustainable City หรอเมองยงยน โดยหลกการหรอกรอบแนวคดสากลแลว คอ การบรณาการในทกๆ ดานของเมองใหสามารถน�ามาใชประโยชนไดอยางคมคา การบรณาการ ในเกอบทกๆ ดานของเมอง ไมวาจะเปนดานสงคม สงแวดลอม และเศรษฐกจ ทงสามสงนจะตอง ไดรบการพฒนาอยางสมดล เพอการรกษาทรพยากรใหคงทนมากทสดจงตองมการศกษาถงเรอง ของเมองยงยน โดยในประเทศไทยในเรองของเมองยงยนไดมหนวยงานตางๆ สรางแนวทาง และตวชวดทเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทยอยาง มลนธสถาบนสงแวดลอมไทย การน�าหลกการของเมองยงยนไปปรบใชในการปฏบตงานอยางกรมโยธาธการและผงเมอง และกรงเทพมหานคร และกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนหนวยงานทเนนไปทการเชอมโยง และเทยบกบ หลกแนวคดสากลอยาง Local Agenda 21 ซงจะกลาวโดยละเอยดดงน 1) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

จากการทเทศบาลนครตรงไดรบการคดเลอกจากกรมสงเสรมคณภาพ สงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใหเปนเทศบาลน�ารอง 1 ใน 2 เทศบาลของประเทศไทย ในโครงการความรวมมอระหวางประเทศไทย-สวเดน ภายใตแผนปฏบตการ 21 ระดบทองถน เพอการพฒนาอยางยงยน ในระยะท 1 ทผานมา โดยไดด�าเนนการไปแลวระหวางเดอนมนาคม 2543 - เดอนสงหาคม 2545 ซงไดมงเนนการพฒนาศกยภาพเพอการพฒนาอยางยงยน และเพอเปน การเรมตนกระบวนการตามแผนปฏบตการ 21 ระดบทองถน ในเขตเทศบาลน�ารอง คอ เทศบาลนครตรง และเทศบาลนครราชสมา

จากเหตการณดงกลาวจงเกดการสนบสนนใหเกดความรวมมอกนในการพฒนาดานสงแวดลอมเชอมตอกบการทองเทยวอยางยงยน ระหวางเทศบาลนครตรงกบองคกร ความรวมมอในการพฒนาระหวางประเทศแหงประเทศสวเดนหรอซดา 2) กระทรวงสาธารณสข

ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) กลไกการขบเคลอนนโยบายเมองนาอย: กรณศกษาเทศบาลนครสงขลา และเทศบาลต�าบลปรก จงหวดสงขลา โดยใน งานวจยครงนไดมขอเสนอแนะไววาการพฒนาเมองนาอยนนเปนพนธกจโดยตรงขององคการปกครองสวนทองถนทจะตองมการพฒนาใหสอดคลองกบบรบทของทองถนนนๆ โดยจะตองมการบรณาการ การท�าใหเปนเรองของพลเมอง การสรางวสยทศนแกประชาชนทอยในเมอง ซงจากงานวจยไดม

P.001-144.indd 83 8/2/17 9:54 AM


การพฒนาตวชวด และไดน�ามาปรบใชกบบรบททองถน เชน ดานเศรษฐกจทเนนไปทางดาน การทองเทยว ดานสงคมกเนนไปทวฒนธรรม และดานสงแวดลอมจะเนนไปทคณภาพสงแวดลอม ของคลองส�าโรง ซงเปนคลองสายส�าคญในพนท

จะเหนไดวาในงานวจย หรอตวชวดเมองนาอยทดนนจะตองเขากบบรบท ทองถนและการใหความส�าคญของตวชวดในแตละดานของประชาชนกไมเทากน ท�าใหการสนบสนนประชาชนใหเขามามสวนรวมในทกขนตอนจงเปนสงทส�าคญ 3) กรมโยธาธการและผงเมอง กระทรวงมหาดไทย

การจดรปทดนและผงพฒนาพนทเฉพาะ จากแผนพฒนาเฉพาะดานของ กรมโยธาธการและผงเมองไดมการอางถงยทธศาสตรระดบประเทศ (Country Strategy) จากสถานการณเศรษฐกจสงคมสงแวดลอม ปจจยภายนอกและปจจยภายในภายใตบรบทใหมของโลกใน 20 ปขางหนา และการเตรยมความพรอมของหนวยงานทเกยวของในการเขาสประชาคมอาเซยนจงไดบรณาการยทธศาสตรประเทศ ประกอบดวย 4 ยทธศาสตร 30 ประเดนหลก 79 แนวทาง การด�าเนนการโดยยทธศาสตรหลก คอ การเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศเพอหลดพนจากประเทศรายไดปานกลาง (Growth & Competitiveness) การลดความเหลอมล�า (Inclusive Growth) การเตบโตทเปนมตรตอสงแวดลอม (Green Growth) การสรางความสมดล และปรบระบบบรหารจดการภาครฐ (Internal Process) รวมไปถงเปาหมายของกรมฯ ทวาแผนยทธศาสตร ตามภารกจเฉพาะดานผงเมองทมประสทธภาพและคณภาพ จะชวยสงเสรมและสนบสนนใหกรมโยธาธการและผงเมองบรรลเปาหมายทส�าคญ คอ เปนองคกรหลกทมภารกจเกยวกบงานดานการผงเมองระดบตางๆ การโยธาธการ การออกแบบ การกอสรางและการควบคม การกอสรางอาคารด�าเนนการและสนบสนนองคการปกครองสวนทองถนในดานการพฒนาเมองพนท และชนบท โดยการก�าหนด และก�ากบดแลนโยบายการใชประโยชนทดน ระบบการตงถนฐานและโครงสรางพนฐานรวมทงการก�าหนดคณภาพ และมาตรฐานการกอสรางดานสถาปตยกรรม วศวกรรมและการผงเมอง เพอใหมสภาพแวดลอมทด เกดมาตรฐานความปลอดภยแหงสาธารณชน ความเปนระเบยบเรยบรอยของ บานเมองและสงปลกสรางตามระบบการผงเมองทดอนจะน�าไปสการพฒนาอยางยงยน นอกเหนอไปจากนนกระทรวงมหาดไทยยงมการออกหลกการและแนวคดในเรองของเมองนาอยและชมชนนาอย ทมตวชวดเพอการประเมนและตดตามผลทเปนแนวทางใหองคการปกครองสวนทองถนสามารถน�าไปปฏบตได และสรปวาการพฒนาเมองนาอยและชมชนนาอยเปน พนฐานส�าคญทจะชวยในการยกระดบคณภาพชวตของประชาชน มความสะดวกสบาย ความสะอาด ถกสขลกษณะ ความปลอดภยในชวตและทรพยสน เนนไปทการปรบปรงกลไกทมอยเดม การปรบปรงการจดสรรงบประมาณ และการสรางจตส�านกของการมสวนรวม ความเปนอนหนงอนเดยวกน 4) มลนธสถาบนสงแวดลอมไทย

(4.1) รวมกบกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม สมาคมสนนบาตเทศบาล จดท�างานวจยและคมอประเมนผลเทศบาลนาอย ซงกคอคมอประเมนเทศบาลนาอยอยางยงยน

P.001-144.indd 84 8/2/17 9:54 AM


(4.2) จดท�าโครงการประสานความรวมมอเพอเมองนาอย/ชมชนนาอยกบ ภาคพนธมตร

(4.3) รวมกบสถาบนคนนจดท�าตวชวดส�าหรบการพฒนาทยงยนในระดบประเทศ และใชประเมนผลการพฒนาประเทศอยางเปนรปธรรม

(4.4) คมอประเมนเทศบาลนาอย การด�าเนนงานเพอพฒนาไปสการเปนเทศบาลนาอยอยางยงยน จ�าเปนตองเสรมสรางกลไกและกระบวนการขบเคลอนรวมทงขยายแนวคดเรองการพฒนาอยางยงยนใหเปนไป อยางตอเนอง โดยสงเสรมใหทองถนสามารถบรหารจดการสงแวดลอมไดดวยตนเอง เสรมสรางศกยภาพของชมชนในการอยรวมกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสนตและเกอกล เสรมสรางเครอขายในการด�าเนนงานจากทกภาคทเกยวของ โดยคมอทเกดขนมานจะออกมาใน รปแบบของแนวทางและตวชวดถงระดบเทศบาลทนาอยอยางยงยน เนนไปทการมสวนรวมของ ทกภาคสวน และจะมการปรบปรงตวชวดใหเทาทนสถานการณในทกๆ เลมทเกดใหม

(4.5) พฒนาแผนยทธศาสตรของการวางแผน/พฒนาสงแวดลอมชมชนเมอง(4.6) น�าแนวคด Sustainable ไปปรบใชกบนครราชสมาและภเกต

เปนโครงการน�ารองทตอเนองจากขอ (4.4) ทมงเนนกระบวนการการจดการ สงแวดลอมในพนทเทศบาลเมองภเกต โดยการมสวนรวมจากภาคภาคตางๆ ในกระบวนการจดการดานนโยบายการจดการสงแวดลอมเมอง ใหสอดคลองกบทศทางการพฒนาของเมองภเกต การพฒนาของโลก และเนนการวางแผนอยางมสวนรวม เสรมสรางศกยภาพของบคลากร ความเขมแขง ขององคกรชมชน 5) กรงเทพมหานคร

ก�าหนดวสยทศนการพฒนากรงเทพฯ ในระยะยาว 12 ป โดยในป พ.ศ. 2563 ใหกรงเทพฯ เปนมหานครนาอยอยางยงยน มศกยภาพในการเปนศนยกลางทางเศรษฐกจและ การคา การบรการ ทงในระดบประเทศและระดบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ภายใตหลกการ “มหานครนาอยอยางยงยน” (Sustainable Metropolis) ซงมงพฒนาโดยยดประชาชนชาวกรงเทพฯ เปนศนยกลาง โดยแยกวสยทศนออกเปน 3 มตการพฒนาไดแก Gateway Green และ Good Life ซงเชอมโยงกบการพฒนาในระดบพนทมงสการเปน “ศนยกลางของภมภาคดานการศกษา มหานครแหงการเรยนรสขภาพ และวฒนธรรม” Gateway ทางเศรษฐกจใหกบกรงเทพฯ มเปาหมายส�าคญเพอเพมขดความสามารถในการแขงขนในเชงธรกจ ใหกรงเทพฯ เปน “ศนยกลางของภมภาค ดานเศรษฐกจ

การพฒนาในระดบเมอง และนาอย Green ซงหมายถงการพฒนาเมองในทศทางทใหมสภาพแวดลอมทางธรรมชาตทดควบคไปกบการผลตและการคา การบรการทมขดความสามารถในการแขงขนสงใหความส�าคญกบ “ระบบเศรษฐกจพอเพยง” ชมชนทประชาชนมคณภาพชวตทดจะตองเปน “เมองสวยงาม มชวตชวาและสะดวก” โดยพฒนาโครงสรางพนฐานใหตอบสนอง

P.001-144.indd 85 8/2/17 9:54 AM


การเปนชมชนแบบมชวตชวาอยตลอดเวลา (Lively Community) เพอใหกจกรรมทางเศรษฐกจตางๆ สามารถด�าเนนไปไดอยางสะดวกและมประสทธภาพในพนทและเวลาทแตละกจกรรมตองการ48

3.3 สรปขอจ�ากดของแนวคดการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทยสบเนองจากแนวคดการพฒนาอยางยงยนในระดบนานาชาตไดเรมมพฒนาการมา

ตงแตป พ.ศ. 2515 - 2535 โดยเรมจากประเดนปญหาการเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต ทมผลจากการพฒนาดานเศรษฐกจและสงคม ซงไดมการรวมมอกนหาแนวทางการแกไขในระดบนานาชาตผานการประชมจากคณะกรรมการดานสงแวดลอมและการพฒนา (The World Commission on Environment and Development : WCED) มาอยางตอเนอง จากนนเปนตนมาในป พ.ศ. 2530 (ค.ศ.1987) คณะกรรมการดานสงแวดลอมและการพฒนาไดเผยแพรเอกสาร Our Common Future หรอเรยกวา รายงานบรนดทแลนด (The Brudtland report) ซงไดน�าเสนอขอมลจากการวเคราะหสถานการณคณภาพสงแวดลอมทเกดขนและไดระบความหมายของการพฒนาอยางยงยน หมายถง “การพฒนาทสนองความตองการของคนรนปจจบน โดยไมลดรอนความสามารถในการตอบสนองความตองการของตนเองของคนรนตอไป” (Sustainable Development is Development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs) นบแตนนเปนตนมาไดยดความหมายค�าวาการพฒนาทยงยนดงกลาวจนถงปจจบน ซงการพฒนาอยางยงยนเปนการผสมผสานกนระหวางแนวคดของสามเสาหลก ไดแก การพฒนาดานเศรษฐกจ ความเทาเทยมกนทางสงคม และการปองกนสงแวดลอม แตแนวคดดานการพฒนาอยางยงยนยงคอนขางทจะเปนนามธรรมและยากแกการน�าไปสการปฏบต ซงในเรองนทกๆ ประเทศจ�าเปนตองมแนวทางการแกไข และมความชดเจนเพอน�าแนวทางการพฒนาอยางยงยนไปใช แตดวยเนองจากแตละประเทศตางมขอจ�ากด เนองจากทกประเทศตางมงการพฒนาดานการเตบโต ทางเศรษฐกจเปนเรองหลก โดยการน�าทรพยากรธรรมชาตทมอย มาใชในการสรางเศรษฐกจ ท�าใหทรพยากรธรรมชาตทมอยลดนอยลงหรอหมดไป และเกดปญหาคณภาพสงแวดลอมเสอมโทรมตามมา สงผลตอคณภาพชวตของประชาชน ในชวงเวลาดงกลาวจงเปนชวงการเรมตนแนวคดการพฒนาอยางยงยนในระดบสากล และเรมสงผลตอประเทศไทย โดยเฉพาะการเจรญเตบโตของประเทศไทย ไดพฒนาผานแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตซงมการปรบแผนฯ เพอชน�าบรบทของการพฒนาในประเทศไทยทง 3 ดาน ไดแก ดานเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม ซงประเดนพฒนาอยางยงยนผานแนวคดการพฒนาเมองนาอย ในประเทศไทยทไดรเรมมแนวคดและประยกตเขากบประเดนการพฒนาเมองผาน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม ฉบบท 7 หลงจากมการประชมระดบนานาชาต Rio Earth Summit (Agenda 21) แตในครงแรกเรม ดวยค�าจ�ากดความของการพฒนาทยงยนถกถายทอดผานค�าวา “Healthy Cities” หรอ “เมองนาอย” ท�าใหกระทรวงแรกทเรมน�าแนวคดการพฒนาทยงยนเขามาปรบใชกบนโยบายของตนเองไดแก กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข เมอ พ.ศ. 2537 โดยมประเดน

P.001-144.indd 86 8/2/17 9:54 AM


หลกคอ พฒนาเมองนาอย-ชมชนนาอยในบรบทของเมองนาอยผานมมมองดานอนามย และหลงจากนนประเดนแนวคดดงกลาวไดถกน�าไปใชในแตละกระทรวงเพอสนองตอบตอนโยบายการพฒนาประเทศตามบทบาทและอ�านาจหนาทความรบผดชอบของแตละกระทรวงเปนตนมา สอดคลองไปตามประเดนกระแสการพฒนาระดบโลกทมการปรบเปลยนตามบรบทนานาประเทศ ดงเชน ในระยะเรมตนของการก�าหนดวาระการพฒนาของโลก ไดมเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ ซงองคการสหประชาชาตไดก�าหนดขนเมอ พ.ศ. 2543 ในการประชม Millennium Summit ซงก�าหนดเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals : MDGs) เปนวาระการพฒนาของโลก เพอใหแตละประเทศยกระดบคณภาพชวตพนฐานของประชากรใหปราศจากความยากจนและสงเสรมท�าใหเกดสงแวดลอมยงยน (MDG Adaptation) ซงตรงกบหวงเวลาของแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 (พ.ศ. 2540 - 2544) ซงแตละกระทรวงทเกยวของไดน�าไปประยกตใช แตดวยบรบทการพฒนาของประเทศไทยถกจ�ากดดวยการแกไขเฉพาะประเดนปญหาดานเศรษฐกจเปนส�าคญ เพอจะแกไขปญหาความยากจนและความไมเทาเทยมจากการพฒนาเมองมาอยางตอเนอง ท�าใหเกดความไมสมดลระหวาง 3 เสาหลกส�าคญของแนวคดการพฒนาทยงยน ไดแก การพฒนาดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ท�าใหขาดความเชอมตอระหวางการด�าเนนงาน เนองจากยงไมมหนวยงานใดทมบทบาทโดยตรง ในการก�าหนดทศทางการพฒนาแบบองครวม เพอตอบรบกบแนวคดการพฒนาทยงยนภายใตการพฒนาดานเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมควบคกนไป ท�าใหการด�าเนนการในดานการปฏบต ยงไมเกดเปน รปธรรมทชดเจนทงทางแนวทางหรอนโยบายและแนวทางปฏบตทเปนไปในทศทางเดยวกนเรอยมา ในหวงเวลาของแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 เปนตนมา ในระดบนานาชาตไดเรมใหความส�าคญกบประเดน Green Growth ผานการประชม Rio+20 ซงเกดแนวคด Greening world economy และประเดนการเปลยนแปลงภมอากาศ (หลงการประชม Kyoto Protocol) ท�าใหประเทศไทยเรมปรบตวใหเขากบกระแสนานาชาตอกครง ในขณะเดยวกนการพฒนาในประเทศสงขนทงความเปนเมองทสงขน สงผลกระทบตอดานสงคมและสงแวดลอม แตละหนวยงานทงในระดบกระทรวงและ กรม ตางน�าแนวคดการพฒนาเมองนาอยและยงยนผานกรอบเศรษฐกจสเขยว (Green Economy) รวมทงในป พ.ศ. 2553 ยงมการลงนาม รวมกนในปฏญญาแหงการเตบโตสเขยว (Declaration on Green Growth) โดยรฐมนตรทเปนผแทนของรฐบาล 34 ประเทศ และกลมประชาคมยโรป เพอพฒนาเศรษฐกจและสงแวดลอมควบคไปดวยกน ซงหนวยงานทขานรบแนวคดนและน�าไปประยกตใชภายในบรบทนโยบายและแผนของตนเอง ซงจะพบไดในกระทรวงอตสาหกรรม ไดก�าหนดวสยทศนของกระทรวง โดยเนนประเดนอตสาหกรรมสเขยว (Green Industry) เพอสงเสรมภาคอตสาหกรรมใหมการประกอบการทเปนมตรกบสงแวดลอมและสงคม สงผลใหภาคอตสาหกรรมมภาพลกษณทด นาเชอถอ และประชาชนไววางใจ และเกดการสรางเศรษฐกจสเขยว ซงจะท�าใหผลตภณฑมวลรวม สเขยวของประเทศ (Green GDP) มมลคาสงขนดวย นอกจากนยงไดประสานงานกบทกหนวยงานของกระทรวงอตสาหกรรมและสถาบนเครอขาย โดยเฉพาะส�านกงานอตสาหกรรมจงหวดและ นคมอตสาหกรรมทวประเทศ สงเสรมใหสถานประกอบการทวประเทศใสใจในการด�าเนนธรกจทเปน

P.001-144.indd 87 8/2/17 9:54 AM


มตรตอสงแวดลอม และมการพฒนาอยางตอเนองสการเปนอตสาหกรรมสเขยว เปนตน ดวยเหต กระแสการพฒนาระดบโลกในหวงเวลาน หนวยงานของประเทศไทย ไดตอบสนองเพยงหนวยงานเดยว ไดแก กระทรวงอตสาหกรรม ท�าใหยงไมพบการประสานงานรวมกนระหวางกระทรวง เพอใหเกดการพฒนาแบบองครวมเพอตอบสนองตอแนวคดการพฒนาทยงยนทเนนความสมดลทง 3 ดาน ไดแก ดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ตอมาไดมการจดการประชมระดบผน�าของสหประชาชาตเพอรบรองวาระการพฒนา ภายหลงป พ.ศ. 2558 (ค.ศ. 2015) (UN Summit for the Adoption of the Post - 2015 Development Agenda) ซงตรงกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 - 2559) เชอมตอ (ราง) แผนพฒนาฯ ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 - 2565) โดยการประชมดงกลาวจดขนระหวางวนท 25-27 กนยายน พ.ศ. 2558 ณ นครนวยอรก สหรฐอเมรกา เปนการประชมระดบประมขของรฐหรอหวหนารฐบาลของประเทศสมาชกเพอรบรองเอกสาร “Transforming Our World : The 2030 Agenda for Sustainable Development” ซงถอเปนพนธะสญญาทางการเมองในระดบผน�า เพอก�าหนดทศทางการพฒนาทยงยนของโลกในอก 15 ปขางหนา โดยไมมการลงนามเพอยนยนเจตนารมณทางการเมองของประเทศสมาชกในการแกไขปญหาความยากจนและขจดความเหลอมล�าในทกมตและรปแบบ และบรรจวาระการพฒนาทยงยน ตอเนองจากเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (SDGs) ทจะสนสดลงในป พ.ศ. 2558 (ค.ศ. 2015) ซงในสวนของประเทศไทยไดเขารวมการประชมดงกลาว และไดรบรองเอกสารผลการประชมสหประชาชาตระดบผน�าเพอรบรองวาระการพฒนา ภายหลงป พ.ศ.2 558 ดวยเชนกน โดยในแผนพฒนาฯ ฉบบปจจบนไดแก แผนพฒนาฯ ฉบบท 12 ทระบไว ว ามบรบทการเปลยนแปลงและภาพอนาคตประเทศไทยในดานความเปนเมองวา การเปลยนแปลงพนทชนบทไปสความเปนเมองมแนวโนมเพมขนเพอลดความแออดของเมองหลวงและเมองหลก อนเปนการกระจายความเจรญสพนทนนๆ จงจ�าเปนทจะตองมการลงทนโครงสราง พนฐาน การจดบรการสาธารณะเพอรองรบการเตบโตของเมอง การใชประโยชนของทรพยากรทองถนทงปจจยการผลตและแรงงานไปสภาคการคา บรการ และอตสาหกรรม ตลอดจนการแสวงหาเทคโนโลยใหมๆทจะชวยลดผลกระทบตอสงแวดลอม ซงจะสงผลตอการลดลงและความเสอมโทรมของทรพยากรทองถน การลดลงของแรงงานในภาคเกษตร รวมทงปญหาการบรหารจดการขยะทงขยะชมชนและอตสาหกรรม ทงนการเพมขนของประชากรและแรงงานในพนทอาจสงผลตอการเปลยนแปลงของวถชวตและวฒนธรรมทองถน อยางไรกตามการผลตและกจกรรมทางเศรษฐกจทมขนาดใหญขนเพอตอบสนองความตองการคนในเมองทมากขน จะสงผลใหเกดการประหยดจากขนาด การขนสงมตนทนต�าลง และการลงทนในระบบสาธารณปโภคจะมความคมคามากขน นอกจากนความตองการแรงงานทมากขนจะมสวนเออหรอท�าใหจ�าเปนตองมการจดตงสถาบนการศกษาในพนทเพอตอบสนองความตองการของสถานประกอบการทมจ�านวนมาก นอกจากนยงพบวากระแสประชาคมโลกตนตวเรองโลกรอนและการเปลยนแปลงภมอากาศเนองจากผลกระทบเรมสงผลตอเมองใหญๆ ทวโลก จงเนนประเดนดานการมประสทธภาพเชงนเวศ

P.001-144.indd 88 8/2/17 9:54 AM


เศรษฐกจ (Eco-Efficiency) เพอใหเมองมการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ โดยมแนวทางทท�าใหเกดความยงยนของสงแวดลอมเมอง (Environmentally Sustainable Urbanization) คอ ในเมองนนตองลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากกจกรรมตางๆ ภายในเมอง ลดผลกระทบทอาจเกดจากการเปลยนแปลงภมอากาศทมความรายแรง และสรางใหเกดการปรบตวของคนและเมองในการลดความเสยงจากภยพบตทอาจเกดขน พยายามลดการขยายตวของเมองอยางไมเปนระเบยบ (Urban Sprawl) โดยสรางใหเกดเมองกระชบ (Compact City) และสงเสรมใหผคนหนมาใชระบบขนสงสาธารณะ ทมความทนสมย ในขณะเดยวกนในบรบทการพฒนาของประเทศไทยในหวงเวลาดงกลาวเรมตอบรบกบกระแสประชาคมโลกโดยมความพยายามทจะตงหนวยงานตางๆ ทมหนาทรบผดชอบในดานน โดยเฉพาะ ซงไดแก ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนหนวยประสานงานหลกของประเทศไทย (National Focal Point) ในการด�าเนนงานไดมการจดท�ากรอบแนวทางและตวชวดในการจดการสงแวดลอมเมองทยงยน แตเนองดวยการประสานงานจ�าเปนตองเกดความรวมมอในทกภาคสวน ท�าใหผลสมฤทธของแผนและนโยบายเกดความทาทายในการน�าไปสกระบวนการปฏบต ตลอดระยะเวลาทผานมาประเทศไทยไดมความพยายามทจะรบแนวคดและ หลกการ ทเปลยนไปตามกระแสโลกอย ตลอดเวลามาประยกตใชเพอใหสามารถตามกระแสโลกไดทน แตในขณะเดยวกนการปรบเปลยนไปตามกระแสนอาจสงผลทงผลดและผลเสยตอการพฒนา ของประเทศไทย กลาวคอ ประเทศไทยยงไมสามารถรกษาสมดลทงดานเศรษฐกจ ดานสงคมและ ดานสงแวดลอมในประเทศไปพรอมๆ กนได น�าหนกความส�าคญจงตกอยเพยงดานใดดานหนง ประกอบกบเมอน�าแนวคดการพฒนาในประเดนตางๆ จากกระแสโลกเขามาประยกตใช ท�าใหแนวทางใน การปฏบตเกดความทาทายในการน�ามาปรบใชท�าใหยงไมเกดไดชดเปนรปธรรมได ดวยเหตนจงเกด ชองวางของการพฒนาทงบรบทในระดบประเทศเองทยงไมเกดสมดลของดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ท�าใหขาดความเชอมตอระหวางการด�าเนนงาน เนองจากยงไมมหนวยงานใดทมบทบาทโดยตรงในการก�าหนดทศทางการพฒนาแบบองครวม เพอตอบรบกบแนวคดการพฒนาทยงยน ภายใตการพฒนาทง 3 ดานควบคกนไป ท�าใหการด�าเนนการในดานการปฏบตยงไมเกดเปนรปธรรมทชดเจนทงทางแนวทางหรอนโยบายและแนวทางปฏบตทเปนไปในทศทางเดยวกน

P.001-144.indd 89 8/2/17 9:54 AM


บทท 4ประเมนองคความรและงานวจยทเกยวกบการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย และทไดรบทนสนบสนนจากสำานกงานกองทนสนบสนนการวจย

จากบทท 3 ทไดมการอธบายถงแนวทางและโครงการตางๆ ทเกดขนในประเทศไทยใน ดานการพฒนาเมองทยงยนในบรบทตางๆ แลวนน ในบทน ผวจยไดท�าการคนควาและรวบรวม งานวจยทางวชาการทเกยวกบการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทยรวมถงงานวจยทางวชาการทไดรบทนสนบสนนจากส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย โดยท�าการคนหาและแบงหมวดหมตามกรอบแนวคดการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล (International Framework) ซงไดแก Livable, Viable-Eco Efficiency, Fair-Equality, Urban Governance และ Sustainable City โดยมรายละเอยด ดงตอไปน

4.1 งานวจยทเกยวกบการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทยผวจยไดท�าการศกษาและคนควางานวจยทเกยวของกบการพฒนาเมองยงยนใน

ประเทศไทย เพอเสนอแนะทศทางการพฒนาโจทยวจยทเหมาะสมกบกรอบการด�าเนนงานของชดโครงการเมองยงยนในบทถดไป ผานการรวบรวมขอมลจากฐานขอมล Ezyproxy โดยท�าการคนหาโดยใชค�าส�าคญทเกยวของกบการพฒนาเมองทยงยน โดยสามารถสรปรปแบบของงานวจยทคนพบตามการจดแบงตามกรอบแนวคดการพฒนาทยงยนในบรบทสากลไดดงน

4.1.1 ความนาอย (Livable) จากกรอบแนวคดของประเทศไทยพบวา Livable/Healthy city นนเปน

เมองทสงเสรมใหคนเกดคณภาพชวตทด การเนนไปทเรองของสาธารณสขมลฐาน และการให

P.001-144.indd 90 8/2/17 9:54 AM


ความส�าคญกบการพฒนาทอยอาศย และจากการศกษาของประเทศไทย Livable City มกอยในระดบพนท และระดบทองถน ใหความส�าคญกบคนในชมชน หรอประชาชนโดยทวไป เนนไปทความเปนสาธารณะ การมสวนรวมของประชาชนทกภาคสวน และการพฒนาทใหประชาชนเปนศนยกลาง เชนเดยวกบหลายๆ กรณตวอยางในเรองของเมองยงยนในขางตน โครงการเมองนาอยทดจะตองสรางการมสวนรวมของคนทกภาคสวน ผน�าชมชนทตระหนก มความเขมแขงในการเปนแกนน�าและยดหลก ธรรมาภบาล เปดโอกาสใหประชาชนไดใชอ�านาจทเหมาะสมใหมากทสด49 นอกเหนอไปจากนนการเพมแรงจงใจในการเขามามสวนรวมกเปนสงส�าคญ และเปนเครองมอทคอนขางมประสทธภาพในประเทศไทย รวมไปถงการเพมขอบเขตการมสวนรวมไมใชแคเฉพาะในกระบวนการพฒนา แตยงรวมถงกระบวนการน�าไปใชดวย รวมไปถงการสรางพนทใหประชาชนสามารถแสดงความคดเหนบนพนทนนทนาการ ทจะเปนการสรางความสามารถในการรองรบแบบองครวมทเปนสวนหนงการสรางเมองนาอย และพบวาจากกรณศกษาประชาชนในเทศบาลต�าบลบางพระ ความส�าคญกบองคประกอบของเมองนาอย มากทสด คอ 1) เมองอย ด 2) การบรหารจดการทดตามหลกธรรมาภบาล และ 3) สงแวดลอมทยงยน

4.1.2 ความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable–Eco Efficiency) ความคงอยได (Viable) ในกรอบแนวคดของประเทศไทยใหความส�าคญการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การลดผลกระทบแกสงแวดลอมทเนนไปท ภาคอตสาหกรรมรวมไปถงการยดหลกการเจรญเตบโตสเขยว (Green Growth) ซงในการศกษางานวจยของประเทศไทยพบวา Viable จะเปนสงแวดลอมในแงของการลดการปลอยของเสยเขาสชนบรรยากาศ หรอการศกษาในเรองของนโยบายของประเทศไทยทมตอการจดการคณภาพสงแวดลอม และมกจะพบงานวจยในภาคอตสาหกรรมทมกจะกลาวถงอตสาหกรรมสะอาดหรออตสาหกรรม ทลดการปลอยของเสยสชนบรรยากาศ ธรกจทเปนมตรกบสงแวดลอม การขนสงทประหยดพลงงาน หรอการสงเสรมการใชพลงงานทดแทน โดยมรายละเอยด ดงน การรกษาทรพยากรธรรมชาตของประเทศไทยทมประสทธภาพมกจะมาจากความสามคคขององคกรทางสงคม ในทางกลบกนยงมปญหาทางดานระบบนเวศมากเทาไหรก ยงเปนการเสรมสรางความสามคคมากขนเทานน และยงพบวาในเรองของพนทอนรกษมกสงผลโดยตรงตอประชากรในพนทบรเวณโดยรอบ และมผลโดยตรงตอผมรายไดนอย เนองมาจากการเปนพนทอนรกษจะสงผลโดยตรงตอการเพมขนของนกทองเทยว ท�าใหสามารถลดความยากจนของคนในพนทได55 ซงไดมการศกษาทไดพยายามพดถงประเดนการมอ�านาจในการรกษาสงแวดลอมของคนชนกลาง หรอผมรายไดนอยเอาไวอยเชนกน แตอยางไรกตามชาวบานควรจะไดรบความชอบธรรมในวถทางในการอนรกษปาชมชน ซงกเปนอกหนงทางทจะชวยใหพวกเขามความชดเจน หรอมตวตนในทาง การเมองมากขน

P.001-144.indd 91 8/2/17 9:54 AM


การน�าเอานโยบายดานสงคมคารบอนต�ามาใชในเทศบาลในประเทศไทย พบวามกจะมอปสรรคดานการเงน เทคโนโลย สงคม และระบบการจดการทเปนอปสรรค สงท ขบเคลอน คอ นโยบายชกจง ไมวาจะเปนดานการเงน หรอเทคโนโลย การสนบสนนของผน�าชมชน

นอกไปจากนนยงพบวาในเรองของเมองคารบอนต�า ยงขาดองคกรทสามารถวางแผนไดอยางเปนอสระ ในการวเคราะหถงนโยบายและการวางแผน ซงรฐบาลเองควรจะมการมองไปในระยะยาวมากขน และควรจะมการบรณาการในนโยบายดานพลงงานระหวางหนวยงาน หรอล�าดบชนของการวางแผน

4.1.3 ความเทาเทยม (Fair-Equality) ความเทาเทยมในกรอบแนวคดของประเทศไทยเนนไปทภาคอตสาหกรรมคอ ความรบผดชอบตอสงคม และสรางการมสวนรวมของชมชนโดยรอบ โดยการศกษาของไทยในประเดนเรองความเทาเทยมนมกจะเนนไปทลกจางขนต�า หรอผอพยพ หรอความแตกตางระหวางเมองและชนบท การใหการศกษาทจะชวยลดชองวางของเมองและชนบทลงได การเกบรายละเอยดของจ�านวนประชากรแฝงทอพยพเขามาท�างาน รวมไปถงการค�านงถงทกภาคสวนทมสวนเกยวของ ทแทจรง โดยมรายละเอยด ดงน ในการศกษาเรองความไมเทาเทยมของเมองและชนบทในประเทศไทย พบวาการศกษาจะชวยลดชองวางของความเหลอมล�าลงได ภาครฐมบทบาทส�าคญในการลดชองวางเหลานในการเปลยนแปลงในระดบภมภาครวมไปถงการก�าหนดขนาดครวเรอนเองกมผลส�าคญ ยกตวอยางในเรองของความลมเหลวทมกจะพบเหนไดบอยในกลมคนทมรายไดนอยคอ ความลมเหลวในการสรางทอยอาศยทมประสทธภาพ การขาดกระบวนการมสวนรวมในการตดสนใจของภาครฐและภาคเอกชน ความไมชดเจนในเชงแนวคด เหลานเองท�าใหเกดความ ลมเหลวในทอยอาศยทถกสรางขนเพอกลมคนทมรายไดนอย โครงการทอยอาศยส�าหรบผมรายไดนอยทน�ามาสความยงยนทางสงคม จงควรมการค�านงถงในหลายๆ องคประกอบ ไดแก บรบททางสงคม จ�านวนครวเรอนเพอการค�านวณพนททเปนไปได สถานะทางเศรษฐกจของผทจะเขามาอยอาศย สงแวดลอม และการเงนของผอยอาศยทมรายไดนอย เพอใหเกดความอยดกนดของประชาชน จงมขอสงเกตในการศกษาดงน กลมของนโยบายทตางกนอาจจะมความเหมาะสมกนในเรองของการจดสรรการบรการเพอลดความไมเทาเทยมในระดบภมภาคหรอระหวางภมภาค สวนมากในทางการเงนของผทมรายไดนอยมกจะใชจายไปกบการเขาโรงเรยนของบตรหลาน การเขารบการรกษาพยาบาล การเพมประสทธภาพของการศกษา และการบรการทางดานสขภาพจงเปนสงทจ�าเปน สดทายคอ การสงเสรมการลงทนในการเพมการเขาถงบรการโครงสรางพนฐาน

4.1.4 การปกครองเมอง (Urban Governance) ในเรองของการปกครองเมองตามกรอบแนวคดคอการทมคณะกรรมการทจดตงขนมาเฉพาะเพอการดแลการพฒนาเมองทยงยน การมแผนและนโยบายเรองเมองยงยนใน

P.001-144.indd 92 8/2/17 9:54 AM


ระดบชาต เนนไปทการมสวนรวมและการพฒนาองคกร สวนการศกษาในประเทศไทยนนในดานการปกครองเมองโดยมากจะถกกลาวถงในประเดนของการมสวนรวมของประชาชนทกภาคสวน และการปฏบตหนาทของภาครฐ ซงท�าใหงานวจยเหลานกมกจะอยในพนทระดบทองถน เนองจากการตองค�านงถงบคคลหรอประชาชนทธรรมดานนเอง โดยงานวจยของประเทศไทยทมความเกยวของกบ เมองยงยนสามารถอธบายไดดงน ในการศกษามองวางานโครงการ การพฒนาตางๆ โดยเฉพาะในเรองของการใชประโยชนทดน รวมไปถงดานการเปลยนแปลงภมอากาศจะสามารถเกดขนไดอยางมประสทธภาพและสามารถด�าเนนไปตอไดอยางราบรนจะตองอาศยกระบวนการมสวนรวมทเขมแขงของสาธารณะ อกหนงกรณศกษาคอ กรณของโครงการบานมนคง ทมวตถประสงคทจะพฒนาเพอ ยกระดบคณภาพทอยอาศยของผทมรายไดนอย แตพบวาโครงการยงมความลมเหลวในทางดานการสรางการมสวนรวมทยงยน นนคอการไมสามารถท�าใหประชาชนเขาสกระบวนการทางภาครฐหรอทางการเมองไดอยางชดเจน เนองมาจากความไมเทาเทยมทเกดขนมาจากรปแบบของความไมยงยนในการพฒนา และในการศกษาหนงไดกลาววาการปรบตวเพอรบมอกบการเปลยนแปลงภมอากาศสามารถท�าไดโดยการทไดรบการสนบสนนจากองคกร ทงจากองคกรภาครฐ องคกรระหวางประเทศ หรอในระดบนานาชาต เพราะการจะเขาใจและตระหนกถงความเสยงและเกดการรบมอทดไดนนมความซบซอนมากกวาทชมชนจะสามารถรไดดวยตนเองทงทางดานเศรษฐกจ ระบบสงคมและการเมองในระดบมหภาค และการจะท�าใหเกดประสทธภาพไดนนจะตองมาจากการทมความกระตอรอรน รวมไปถงการกระท�าทมาจากจตส�านกทจะชวยใหเกดของความสามารถในการรองรบของชมชนผานกระบวนการทตองมการรบลกและมความโปรงใส การจดการทดตงแตในระดบชาตลงมาจนถงในระดบทองถน เชนเดยวกบการสรางความสามารถในการรองรบในภาวะวกฤต สงทส�าคญคอ การจะตองเขาใจถงวากลมเปราะบางวาไดแกใครบาง การขบเคลอนของคนกลมน รวมไปถงอปสรรคทเกดขน การทรฐบาลทองถนจะตองมหนาทรบผดชอบและความสามารถในการตอรองกบกลมประชาสงคม แตในบรบทของเมองนนมความซบซอนมากกวา การวเคราะหถงอ�านาจและความยตธรรมในแตละขนทมความแตกตางกนในการพฒนาและการน�าไปใช โดยการพฒนาทเกดขนนจะตองถกมองในหลายๆ มตของผทมสวนเกยวของตางๆ

4.1.5 เมองยงยน (Sustainable City) จากกรอบแนวคดเรองเมองยงยนของไทย หนวยงานทเกยวของทเนนไปทการน�าเอาหลกคดเมองยงยนมาปรบใชกบบรบทไทยและสอดคลองกบพนธกจของแตละหนวยงานมกจะออกมาในรปแบบของตวชวด นโยบายและยทธศาสตร การปฏบตการทชวยสงเสรมใหเกดการพฒนาอยางยงยน ซงการศกษาหรองานวจยในประเทศไทยกมความสอดคลองกบกรอบแนวคดของประเทศ แตจะไมเนนหรอลงประเดนเจาะจงอยางเชนหนวยงานตางๆ โดยมากมกจะกลาวถงเรองเมองยงยนในประเดนของหลกการ แนวคด หรอตวชวดทเขากบบรบทของเมองไทย และการประกอบ

P.001-144.indd 93 8/2/17 9:54 AM


รวมกนของประเดนตางๆ ในเรองเมองยงยน ไมวาจะเปนการมสวนรวม การอนรกษ ฯลฯ รวมไปถงกระบวนการทมความพยายามในการท�าการศกษาในเมองน�ารองของประเทศไทยซงมรายละเอยด ดงน จากรายละเอยดของงานวจยในเรองของเมองยงยนในประเทศไทย ไดมการแบงตวชวดในเรองของเมองยงยนไวสองกล มของตวชวดหลกๆ คอตวชวดจากของ คณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตหรอ Thailand Sustainable Development Indicators : (SDI) และสองคอตวชวดจากกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมหรอ Thailand Sustainable City Indicators (TSCI) โดยทตวชวดแรกนนจะใชในการเฝาระวงถงการพฒนาอยางยงยนในระดบชาตใหมความสมดลกนในทกๆ ดาน สวนกลมตวชวดทสองจะใชในการประเมนการพฒนาอยางยงยนในระดบเมอง ทมวตถประสงคเพอการสนบสนนและสงเสรมทางดานสขภาวะทดและเมองยงยน การใหรางวลแกเทศบาลทเขาขายการปฏบตตามเกณฑ รวมไปถงเปนการสรางเครอขาย ในระดบเทศบาลใหเกดขนมาดวยเชนเดยวกน ทงสองกลมตวชวดนมขอดและขอเสยทแตกตาง กนออกไปคอ กลมตวชวดในระดบชาตของส�านกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต มขอดคอ ใชสถตทนาเชอถอ และตวชวดทเกดขนนนจะถกน�าไปใชกบแผนการพฒนาระดบชาต สวนกล มตวชวดในการประเมนเทศบาลนาอย ของกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม มขอดคอ ระบบการใหรางวลเปนระบบทสามารถสรางแรงจงใจทด และมกจะมากบการสรางการฝกฝนในทางปฏบต รวมไปถงโครงการทสรางความสามารถในการรองรบ แตขอเสยคอ ขาดการมสวนรวมในระดบรากหญา และการขาดเงนทนในกระบวนการมสวนรวม และยงพบวาในประเทศไทยมแนวทาง ทน�าไปสความยงยนในระดบนโยบายทสามารถอธบายผานระบบ และกลมตวชวดได จากการทม กลมตวชวดในระบบนเวศในเรองของสงคมและวฒนธรรม และความยงยน แตเมอเปรยบเทยบกบ ประเทศอนๆ แลวยงขาดตวชวดในดานการจดการ/ธรรมาภบาลทเปนรปธรรม เมอพจารณาถงการศกษารายละเอยดจากกรณศกษาของงานวจย ซงยกตวอยางใน 4 จงหวดหลกทมบทบาทเดนในดานเมองยงยนคอ จงหวดนาน จงหวดพษณโลก จงหวดเชยงใหม และจงหวดขอนแกน โดยในจงหวดนานจะพบวามกลมสงคมทแขงแรงทเกดจากการรวมตวกนเพอปกปองพนทปาตนน�า กลมประชาชนในทงพนทเมองและชนบทไดมการรวมกบทงภาครฐและภาคเอกชน แตอยางไรกตามแมวาจงหวดนานจะเปนจงหวดทมกลมของประชาชนทแขงแรง กระบวนการมสวนรวมทแทจรงในพนท จงหวดนานยงคงขาดการอนรกษและการจดการทดใน การรกษามรดกทางวฒนธรรม การตองพบกบปญหาการขาดแคลนโอกาสในการท�างานในพนท สวนในจงหวดพษณโลกกลบพบวากลมคนทมบทบาทในพนทกลบเปนภาคเอกชนทมบทบาทตอการจดการเมอง เพอรองรบการพฒนาเมอง และน�าไปสเมองยงยนในอนาคตทงจงหวดนานและจงหวดพษณโลกจงมความจ�าเปนทจะตองใหความส�าคญกบภาคประชาสงคม สวนในจงหวดเชยงใหมและขอนแกนกเชนเดยวกบนานและพษณโลกคอ การจะเกดเมองยงยนไดนนมความจ�าเปนทจะตองค�านงถงกลมสงคมทไมถกจดเขาสในกลมผมอ�านาจในการตดสนใจใหกลมคนเหลานนไดมอ�านาจมากขน และเขาสกระบวนการทางดานสงคม การเมอง และการปรบโครงสรางทางเศรษฐกจ ซงสงเหลานม

P.001-144.indd 94 8/2/17 9:54 AM


ความจ�าเปนอยางมากทจะท�าใหเมองเกดความยงยน เชนเดยวกบงานวจยหลายๆ งานทมองวา การจะพฒนาเมองยงยนไดนนจะตองเกดจากการพฒนาประชาชนทอยในเมองกอน และการสนบสนนใหเกดการขบเคลอนนนเอง จากการคนหางานวจยในประเทศไทย หรองานวจยทมประเทศไทยเปนกรณศกษา จะพบวาพบงานวจยประเภท Viable มากทสด นนคอเปนประเดนทเกยวกบสงแวดลอมโดยสวนใหญ รองลงมาคอ ประเดนของ Sustainable ทกลาวถกถงในหลายๆ ภาคสวน Urban Governance หรอการปกครองเมองทถกพบในงานวจยไทย ซงมกจะเปนในเรองของการมสวนรวม

แผนภมท 4.1 แผนภมเสนแสดงจ�านวนวจยไทยจ�าแนก 5 ดาน

ในระบบงานวจยหรอการศกษาของไทย ค�าวา Livable สามารถคนหาไดในประเดนอนๆ ทเกยวของอนเพอใหมความครอบคลมงานวจย การศกษามากขน ไดแก Healthy City, Livable Municipality, Livable Community, Urban Transportation และ Urban Wastewater เนองมาจากงานวจยเหลานใหความหมายเดยวกนกบ Livable คอ เปนประเดน ของการสงเสรมและพฒนาใหเมองเปนเมองทมคณภาพชวตทดและประชาชนสามารถเขาถงสาธารณสขขนพนฐานได Viable-Eco Efficiency จากกรอบแนวคดทมความเกยวของทกบประเดนดานสงแวดลอมการเปลยนแปลงภมอากาศและเทคโนโลยประหยดพลงงาน ท�าใหในการคนหางานการศกษาในเชง Viable-Eco Efficiency จ�าเปนทจะตองมค�าอนๆ เพอใหครอบคลมมากขนในประเทศไทย ไดแก Viable, Low-Carbon City, Green City, Eco City, Green Growth City เปนตน

0

จ�านว

นงาน

วจย

200

500

300

600

400

100

Livable Viable Fair Urban Grovernance Sustainable

124

574

59

134

520

P.001-144.indd 95 8/2/17 9:54 AM


Fair-Equality เปนประเดนในเรองของความเทาเทยม ความรบผดชอบตอชมชนและสงคม ดงนนค�าทใชคนหาเพอใหครอบคลมจงไดแก การใชค�าคนหา Fair และ Urban Equality Urban Governance ตามกรอบแนวคด คอ การปกครองเมอง ความโปรงใส การมสวนรวมของประชาชนทกกลม เพอใหเกดการครอบคลมจงใชค�าคนหา Urban Governance และ Urban Participation สวน Sustainable City คนหาไดจากค�าวา Sustainable, Urban Sustainability และอาจจะมงานวจย หรอการศกษาอน ตามค�าคนหาขางตนทสามารถจดเขาอยในกลมของ Sustainable ไดเชนเดยวกน

4.2 งานวจยทเกยวกบการพฒนาเมองยงยนทไดรบสนบสนนทนจากส�านกงานกองทน สนบสนนการวจย

โดยจากการศกษาคนควางานวจยในประเทศไทยจากฐานขอมล Ezyproxy นน ผวจยกไดท�าการศกษาและคนควางานวจยทเกยวของกบการพฒนาเมองยงยนททางส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยเคยใหการสนบสนนในชวง 20 ปทผานมาเชนกน โดยท�าการรวบรวมขอมลจากฐานขอมล E-Library ในเวบไซต http://elibrary.trf.or.th/default2016.asp โดยท�าการคนหาโดยใชค�าส�าคญทเกยวของกบการพฒนาเมองทยงยน สามารถสรปรปแบบของงานวจยทคนพบตามการจดแบงตามกรอบแนวคดการพฒนาทยงยนในบรบทสากลไดดงน

4.2.1 ความนาอย (Livable)แนวคดความนาอยในบรบทของนานาชาตเนนการท�าใหเกดเมองนาอย

ผานการเปนเมองสขภาพ คอ เมองแหงสขภาพ (Healthy City) โดยการจะเปนเมองสขภาพไดนนจ�าเปนตองมคณลกษณะทหลากหลาย โดยเฉพาะในดานการค�านงถงสขภาพของคนในเมอง โดยงานวจยทเกยวของกบความเปนเมองนาอยนน ตามงานวจยทส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยเคยให การสนบสนนมกกลาวถงประเดนในดานตางๆตามค�าส�าคญ (Keyword) ทแยกประเดนได ดงน (1) การพฒนาเชงพนท

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการพฒนาพนทโดยชมชน ความตองการของประชาชนในการพฒนาพนท การพฒนาคณภาพสงแวดลอมคลอง การก�าหนด สภาพแวดลอมเมองใหสอดคลองพฤตกรรมของคน พฒนาการของกระบวนการชมชนเมอง การพฒนาทางจกรยาน การสรางภมทศนเมอง พฒนาระบบฐานขอมลในการจดการพนท พฒนาพพธภณฑ ทองถน ววฒนาการ การเปลยนแปลงและการขยายตวของเมอง การปรบปรงและพฒนาโครงสรางพนฐาน การพฒนาสงคมและจดสวสดการสงคมเชงพนท การตดสนใจในการพฒนาเชงพนท พนทสาธารณะ ยกตวอยางเชน

P.001-144.indd 96 8/2/17 9:54 AM


ในดานการพฒนาพนทโดยชมชน เปนงานวจยทท�าการสงเสรมใหชมชนทองถนสามารถดแลสงแวดลอมทองถนไดดวยตนเองอยางยงยน ผานการคดคนเครองมอ รวมถงกระบวนการเรยนรทคนในพนทสามารถใชเพอประเมนสถานะทางสงแวดลอมของพนทตนเองได (โครงการนกสบชายหาด, 2547) ในดานการพฒนาคณภาพสงแวดลอมคลอง งานวจยท�าการศกษาความสามารถของชมชน โรงเรยนและองคกรตางๆ ในการพฒนาคลองรวมกน เพอท�าใหเกดความ รวมมอระหวางกนและสรางใหเกดแนวทางในการพฒนาคลองรวมกนอยางยงยน ในดานการพฒนาทางจกรยานนน งานวจยมการวางแผนและออกแบบระบบตางๆ ในการใชทางจกรยาน ซงเปาหมายหลกของการพฒนาในการใชจกรยานคอการวางแผนโครงขายทมความตอเนองและสอดคลองกบความตองการใชจกรยานของผคนอยางแทจรง เนนใหเกดความปลอดภยและใหมความนาใชงาน มความสอดคลองกบบรรยากาศในพนทโดยรอบ และควรเปนทยอมรบของชมชนโดยรอบอกดวย ในดานการสรางภมทศนเมอง งานวจยท�าการศกษาในดานการเปลยนแปลงและผลกระทบทเกดขนจากการกอสรางถนน เพอน�าผลนนมาท�าการคาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงเชงพนทของเมอง ใหเกดการพฒนาและฟนฟอนรกษชมชนทองถนโดยรอบ กอใหเกดความยงยนในวฒนธรรมและสงคมไทย ในดานการผงเมองและการก�าหนดการใชประโยชนทดน งานวจยไดท�าการศกษารปแบบและลกษณะเฉพาะของการพฒนาเชงพนท ท�าการศกษาแนวทางและมาตรการเชงพนททใชควบคมการพฒนา รวมถงการบงคบใชมาตรการเชงพนทอกดวย ท�าการศกษาถงความสมพนธระหวางมาตรการเชงพนท ทบงคบใชเปรยบเทยบกบผลของการพฒนาพนททเกดขน รวมถงการวเคราะหในความเหมาะสมของมาตรการเชงพนทในแตละมาตรการอกดวย (2) การจดการองคความร

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการจดการความรของชมชนทองถน การจดการมรดกทางวฒนธรรม เครอขายการเรยนรและโรงเรยนในระบบ ภมปญญาทองถน การจดการแบบพหภาคในการศกษาระหวางรฐกบประชาชน ยกตวอยางเชน

ในดานการจดการความรของชมชนทองถนนน งานวจยไดท�าการคนหาถงปญหา สาเหตและความตองการของคนในชมชน รวมถงจดออน-จดแขง-ศกยภาพ-โอกาสและขอจ�ากดตางๆ ของชมชนทมอย เพอหาทางออกและท�าการแกไขปญหาทเกดขนของชมชนอยางมสวนรวม (โครงการวจยเพอพฒนาและสรางเสรมกลไกการจดการความรสชมชนบรเวณลมน�าลาง-น�าของอ�าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน, 2546) ในดานภมปญญาทองถนนน งานวจยไดท�าการพจารณาถงภมปญญาทองถนทมอย เพอน�าไปเปนแนวทางในการวจยตอยอดในการน�าภมปญญา เหลานมาใชใหมอกครงใหเกดความเหมาะสมกบยคสมยทไดเปลยนแปลงไปใหเกดการพงพาตวเอง ในทกๆระดบ รวมถงการน�าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใช โดยใชองคความรทองถนใหเกดประโยชนโดยเฉพาะในดานความหลากหลายทางชวภาพ วฒนธรรมและวถการผลตในชมชน ในดานการจดการแบบพหภาคในการศกษาระหวางรฐกบประชาชน งานวจยไดท�าการพฒนาระบบทจะชวยสนบสนนสถานศกษาเพอจดการการศกษาใหตอบสนองตอชมชน ซงแบงขนตอนของการวจยออกเปน 3

P.001-144.indd 97 8/2/17 9:54 AM


ระยะดวยกนคอ 1) ท�าการสอสารเพอจดตงเครอขายการพฒนาการศกษาเพอชมชน 2) ท�าการพฒนาระบบทจะชวยสนบสนนสถานศกษาเพอจดการศกษาแกชมชนทองถน 3) ท�าการน�าเสนอ ผลงาน สรปบทเรยนและท�าการประเมนการยอมรบของสถานศกษาในพนท (3) การจดการทรพยากรธรรมชาต

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการจดการทรพยากรลมน�าและการจดการน�า การเขาถงทรพยากรและการจดการทรพยากร ความหลากหลายทางชวภาพ การดแลสงแวดลอมโดยชมชน ผลกระทบมลพษตอชมชน กลไกการบรหารจดการทดนระดบทองถน การพฒนาสภาพแวดลอมชมชน ยกตวอยางเชน

ในดานการจดการทรพยากรลมน�าและการจดการน�า งานวจยไดท�าการศกษาเกยวกบการสรางกฎและกตกาในการจดการทรพยากรน�าอยางมสวนรวมในการสรางความยงยน ความเปนธรรมและใหเกดการยอมรบจากผใชน�าทกๆ คน และยงศกษาถงการเรยนรทจะท�าใหเกดการจดการทรพยากรรวมกนในกลมคนทมความแตกตางทางชนชาตรวมถงสถานะทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม โดยท�าการศกษาการใชองคความรในชมชนทผสมผสานกบความร สมยใหมทเกดขนและสรางการจดการทรพยากรแบบแบงปนทจะเชอมโยงทรพยากรประเภทดน น�า ปา คน เศรษฐกจและชวภาพ รวมถงการเรยนรเงอนไขทจะท�าใหองคกรในทองถนเกดอ�านาจและสามารถกอใหเกดความรวมมอทเชอมโยงภาคประชาชนกบภาครฐในการรวมมอกนจดการทรพยากรในพนท ในดานความหลากหลายทางชวภาพนน งานวจยไดท�าการเกบรวบรวมขอมลการเปลยนแปลงวถชวตของผคนในพนทลมน�าทสมพนธกบการใชทรพยากรทมความหลากหลายทางชวภาพในพนทโดยเนนท�าการวจยอยางมสวนรวมกบภาคประชาชน ท�าการศกษาประวตศาสตรทองถนจากค�าบอกเลาของคนในชมชน ท�าการศกษาขอมล สมภาษณและสงเกตอยางมสวนรวม เพอใหเหนภาพสะทอนความคดทแทจรงของผคนทมตอการเปลยนแปลงทรพยากรธรรมชาตทมความหลากหลายทางชวภาพในดานการดแลสงแวดลอมโดยชมชน งานวจยไดจดท�าแนวทางการวจยเพอท�าการพฒนาสงแวดลอมอยางยงยน โดยท�าการประมวลและวเคราะหองคความรจากงานวจยเดม ท�าการประเมนสถานะของการพฒนาสงแวดลอมในปจจบน ใหผมสวนไดสวนเสยในพนทมสวนรวมในการก�าหนดแนวทางการวจย ใหเกดการสรางองคความรเพอน�ามาสนบสนนการพฒนาใหเปนไปตามความคาดหวงของคนในพนท น�าขอมลทคนพบในงานวจยกลบไปใหชมชนในพนทเพอท�าการจดล�าดบความเรงดวนและ ความส�าคญของปญหาและการพฒนาในพนท (ทศทางการวจยและแนวทางการพฒนากวานพะเยาสความยงยนโดยชาวพะเยาเพอเมองพะเยา, 2556) (4) วฒนธรรม

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบมรดกทางวฒนธรรม การจดการวฒนธรรมเพอพฒนาเมองสรางสรรค การศกษาประวตศาสตรสงคมและทองถน การจดการมรดกทางชมชนทองถน ตลาดและเครอขายสงคมในพนทวฒนธรรม การปรบตวของกลมชาตพนธ ทางดานวฒนธรรม ยกตวอยางเชน

P.001-144.indd 98 8/2/17 9:54 AM


ในดานการจดการวฒนธรรมเพอพฒนาเมองสรางสรรค งานวจยไดท�าการรวบรวมขอมลในดานมรดกทางวฒนธรรมของเมอง มการจดท�าแผนทพฒนาการของมรดกทางวฒนธรรมในดานการวางผงเมองรวมถงดานการทองเทยวและการจดการมรดกทางวฒนธรรมอยางยงยนภายในเมอง (การมสวนรวมในการจดการมรดกทางวฒนธรรมของชมชน - ทองถนอยางยงยน ของชมชนในเขตเทศบาลเมองแมฮองสอน, 2552) ในดานการจดการมรดกทางชมชนทองถน งานวจยไดท�าการรวบรวมขอมลการจดการวฒนธรรมในชมชนและการพฒนาเครองมอทจะท�าใหเกดการมสวนรวมภายในชมชน เพอใหเปนขอมลและแนวทางในการพฒนาทเตมรปแบบส�าหรบการจดการทรพยากรทางวฒนธรรมอยางยงยนของชมชนตอไปในอนาคต ในดานการปรบตวของกลมชาตพนธทางดานวฒนธรรมนน งานวจยไดท�าการศกษาการปรบตวแบบองครวมของกลมคนเหลาน ซงถอเปนการปรบตวในการด�าเนนชวตทมความสมพนธกบปจจยในทกๆ ดานโดยเฉพาะ ในดานระบบนเวศ ดานทรพยากรชวภาพ ดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานวฒนธรรม ดานการเมอง ดานการปกครอง ดานสภาพแวดลอมเชงพนทของหมบานและบานเรอนของกลมชาตพนธเหลาน (5) ภยพบตและการเปลยนแปลงภมอากาศ

เปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบระบบผงเมองกบการจดการ น�าทวม มรายละเอยดดงน ในดานระบบผงเมองกบการจดการน�าทวมนน งานวจยไดท�าการศกษาถงผลกระทบของการเปลยนแปลงเชงพนทและการใชทดนในเขตผงเมองรวมตงแตอดตจนถงปจจบนตอความเสยงน�าทวมของพนทศกษา และท�าการวเคราะหความสามารถในการปรบตว ของชมชนและภาคสวนทมความเกยวของกบเหตการณน�าทวมในพนทเขตผงเมองรวมตงแตอดต จนถงปจจบน (แนวทางการวางแผนดานผงเมองเพอรองรบความเสยงจากการเปลยนแปลงสภาพ ภมอากาศ: กรณศกษาปญหาน�าทวมและแนวทางการจดการน�าทวมในเขตผงเมองรวมพนพน จงหวดสราษฎรธาน, 2554) (6) การมสวนรวมของชมชน

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบความรวมมอแกปญหา ความยากจน การสอสารอยางมสวนรวมเพอจดการขยะ การมสวนรวมในการแกปญหามลภาวะ เครอขายความรวมมอเพอการพฒนาเชงพนทแบบสรางสรรค ความรวมมอการจดการความร กระบวนทศนการสรางชมชน ยกตวอยางเชน

ในดานความรวมมอในการแกปญหาความยากจน งานวจยไดท�าการพฒนารปแบบของการเรยนรเพอใหเกดการบรณาการการท�างานในการแกไขความยากจนจากภาครฐและภาคประชาชนในระดบต�าบล หมบาน และการสงเสรมการแกไขความยากจนในระดบจงหวด ชมชนและครวเรอน โดยท�าการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมผานเวทประชาคม ท�าการพดคยและแลกเปลยนความรซงกนและกนตลอดการด�าเนนงาน มการปฏบตจรงในพนทศกษา ท�าการประเมน สรปและถอดบทเรยนหลงการด�าเนนงานในทกๆระยะ ในดานเครอขายความรวมมอ

P.001-144.indd 99 8/2/17 9:54 AM


เพอการพฒนาเชงพนทแบบสรางสรรคนน งานวจยไดเนนใหเกดงานวจยเพอพฒนาพนท (Area Based Collaborative Research; ABC) ซงถอเปนงานรปแบบใหมของงานวจยทมการพฒนาโดยส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย ทมงเนนใหมการใชงานวจยในการท�าใหเกดการแกไขปญหาจรงในพนทศกษา โดยท�าการพฒนาระบบและกลไกในพนทใหเปนตวขบเคลอน มความจ�าเปนทจะตองจดการใหม การพฒนางานวจยใหเกดประสทธภาพสงสดในงบประมาณทมความเหมาะสม รวมถงการทตองม การจดการระบบการสนบสนนในตนทาง ระหวางทางและปลายทาง เพอใหงานวจยสามารถแกไขปญหาของสงคมไดอยางแทจรง ในดานกระบวนทศนการสรางชมชนนน งานวจยเนนในดานการศกษาการเคลอนไหวของประชาชนเพอท�าการคนหาแนวทางของการมสวนรวมจากประชาชนตอ การสรางสรรคชมชนและเมอง โดยท�าการสนบสนนใหประชาชนเขามามสวนรวมในการท�างานและการวางแผนรวมกบภาครฐ (7) ชมชน

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการเลยงดผพการโดยชมชน การขยายตวของชมชน การสรางจตส�านกในชมชน การจดการความรสชมชน การสรางความเขมแขงของชมชน ภาคเครอขาย การยกระดบความเปนอยของชมชน การจดผลตภณฑบรการสาธารณะ ระบบการแลกเปลยนชมชนเพอพงตวเอง วถชมชน ชมชนแออด การพฒนาทอยอาศยและทอยอาศยราคาถก การเสรมสรางทนทางสงคม กระบวนการสรางความหมายในบรบทสงคม พฒนาชมชน ทองถน พนทเสยงตอการเกดอาชญากรรม ผลกระทบของแรงงานอพยพ บรณาการแผนชมชน

ดานคณภาพชวต ตวอยางเชนในดานการขยายตวของชมชน งานวจยไดท�าการศกษาถง

ประวตศาสตรของชมชนเมองทมความส�าคญตอการเขาใจในพฒนาการของเมองทท�าใหเกดการ ขยายตวของเมอง สงผลใหเกดการเปลยนรปแบบความสมพนธของเมองในแตละชวงเวลา โดยมวธการสบคนขอมลผานการเรยนรรวมกนกบชมชนโดยการฟนความทรงจ�าของคนในชมชน มการจดเสวนาใหเกดการแลกเปลยนความรภายในชมชน (โครงการวจย เรอง การขยายตวของชมชนเมอง ลมน�าช, 2544) ในดานการสรางจตส�านกในชมชนนน งานวจยไดท�าการศกษาการสรางใหเกดจตส�านกในการใชคลอง โดยรวมมอกบชมรมทท�างานดานนโดยตรงในการท�าการอนรกษคลองและรณรงค ไมใหคนในชมชนทงขยะลงสคลอง ซงงานวจยสามารถท�าใหเกดการสรางจตส�านกใหคนในชมชนไดเปนอยางด ในดานการจดการความรสชมชนงานวจยไดท�าการรวบรวมความคดเหนในปญหาและสถานะขององคความรเชงพนทจากทกๆ ฝายทมสวนเกยวของรวมถงผทจะน�างานวจยไปใช ซงจะน�าไปสการก�าหนดกรอบงานวจยทมความเกยวของกบพนทใหสอดคลองตอการพฒนาบนฐานของชมชนทองถนอยางมสวนรวมตอไป ในดานการสรางความเขมแขงของชมชนงานวจยท�าการศกษาในดานประวตศาสตรทองถนทมชวต (Living History) ทจะแสดงใหเหนพฒนาการทางสงคมและวฒนธรรมของคนในชมชน โดยเนนความส�าคญไปทความเปนมาของผคนจากหลากหลายชาตพนธทเขามาอยในพนททมวฒนธรรมเดยวกน และมความสมพนธกนจนเกดส�านกรวมในการเปนพวกเดยวกน ในดาน

P.001-144.indd 100 8/2/17 9:54 AM


ระบบการแลกเปลยนชมชนเพอพงตวเอง งานวจยไดท�าการศกษาและพฒนาแนวทางการแลกเปลยนของชมชนทจะสงเสรมใหเกดการพงตนเอง โดยท�าการศกษาพฒนาการของทฤษฎและผลของการปฏบตในตางประเทศเพอน�ามาประยกตใชใหเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย ท�าการศกษาพฒนาการของระบบการแลกเปลยนในระดบชมชนของประเทศไทยตงแตอดตจนถงปจจบนเพอหารปแบบ แนวทาง และท�าการพฒนาระบบการบรหารในการแลกเปลยนของชมชนทมความเหมาะสมกบสงคมไทย ท�าการศกษาหาความสมพนธของการแลกเปลยนชมชนกบผลกระทบตอเศรษฐกจใหมทเกดขน มการจดท�าสอ เชน วดโอเผยแพรความรในเรองการแลกเปลยนของชมชน ท�าการหาแนวทางการปรบปรงกฎหมายทเปนอปสรรคตอการแลกเปลยนของชมชน มการผลกดนใหเกดการปรบเปลยนนโยบายการกระจายอ�านาจการคลงสทองถนและสรางนกบรหารจดการชมชนเพอวางรากฐานของระบบเศรษฐกจชมชนทมความเขมแขงในอนาคต (8) การจดการทดน

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบระบบการจดการทดนของทองถน การจดท�าผงเมองรวม กฎหมายผงเมองรวม การบงคบใชผงเมอง การผงเมองและ การก�าหนดการใชประโยชนทดน มรายละเอยดดงน

ในด านระบบการจดการทดนของท องถนงานวจยได ท� า การศกษาถงนโยบายและโครงสรางของการบรหารจดการทดนของภาครฐและการวางแผนใน การจดการการใชประโยชนทดนรวมถงระบบกรรมสทธในทดน และท�าการศกษาการจดการทดนในทองถนแตละประเภทภายใตกรอบของกฎหมายทมอย ในดานการจดท�าผงเมองรวมนนงานวจยไดท�าการศกษารปแบบและมาตรการหรอเครองมอทจะสามารถสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมใน การวางและจดท�าผงเมองรวมตามขนตอนทกฎหมายไดก�าหนดไว เพอใหการวางและจดท�าผงเมองรวมเกดความส�าเรจตามทไดระบในพระราชบญญตการผงเมอง พ.ศ. 2518 รวมทงการทจะสามารถก�ากบและดแลการปฏบตตางๆใหเปนไปตามผงเมองรวมไดอยางเกดประสทธผล และมการเสนอการปรบปรงขนตอนการวางและจดท�าผงเมองรวมใหสอดคลองกบบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 เพอใหประชาชนเขามามสวนรวมในการออกแบบรวมถงการก�าหนดทศทางการพฒนาเมองรวมถงการก�ากบดแลการปกครองเมองของตนเองได (การศกษากลไกและเครองมอทสนบสนนใหภาคประชาชนมสวนรวมในกระบวนการจดท�าผงเมองรวม และก�ากบดแลการปฏบตใหเปนไปตามผงเมองรวม: กรณศกษาผงเมองรวม เมองเชยงใหม, 2556) ในดานกฎหมายผงเมองรวมนนงานวจยไดท�าการศกษาและส�ารวจปญหาและผลกระทบทเกดขนจากการขาดอายการบงคบใชผงเมองรวมวาจะสงผลกระทบตอการพฒนาเศรษฐกจ สงคม คณภาพชวตของประชาชน การใชทดนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางไรบาง และองคการปกครองสวนทองถนและหนวยงานทเกยวของเองมแนวทางการแกไขปญหานอยางไร โดยท�าการเสนอแนวทางการแกปญหาอยางเปน รปธรรมเพอใหเกดประสทธภาพในการบรหารจดการทองถน

P.001-144.indd 101 8/2/17 9:54 AM


(9) การทองเทยวมกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบศกยภาพแหลงทองเทยว

เชงวฒนธรรม และผลกระทบของการทองเทยวเชงวฒนธรรม มรายละเอยดดงนในด านศกยภาพแหล งท องเทยวเชงวฒนธรรมงานวจย

ไดท�าการคดเลอกแหลงทองเทยวทไดรบความนยมเพอท�าการศกษาถงพฤตกรรมและความสนใจ ในดานตางๆ ของนกทองเทยว รวมถงการศกษาในเงอนไข ศกยภาพ และขอจ�ากดทมของประชาชนในพนททองเทยวตลอดจนการศกษาในดานการทองเทยวทสรางรายไดใหกบประชาชนในพนท การสรางกจกรรมและเรองราวในแหลงทองเทยวและท�าการเชอมโยงเสนทางการทองเทยวภายใน และระหวางจงหวด รวมถงท�าการเชอมโยงการเดนทางและการทองเทยวไปยงประเทศขางเคยงและหาแนวทางในการยกระดบศกยภาพของแหลงทองเทยวเพอท�าการเพมมลคาและเพมคณคาของ การทองเทยวในพนทศกษา (ผลกระทบของการทองเทยวเชงวฒนธรรมตอวถชมชน: กรณศกษาชมชนตลาดน�า, 2545) ในดานผลกระทบของการทองเทยวเชงวฒนธรรมนน งานวจยไดท�าการศกษา ในประเดนของแหลงทองเทยวประเภทตลาดน�าผานการศกษารปแบบและววฒนาการของตลาดน�า กจกรรมการทองเทยวในพนทตลาดน�า ท�าการศกษาผลกระทบจากการทองเทยวเชงวฒนธรรม ทสงผลตอการด�าเนนชวตของประชาชนดงเดม และท�าการศกษาถงความสมพนธทางสงคมของ ทองถนทเกดขนในชมชนตลาดน�าพนทศกษา (10) การจดการของเสย

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการจดการน�าเสย การแกปญหาขยะขามแดนแบบบรณาการ การจดการขยะ การจดการสารเคมและของเสยอนตราย ยกตวอยางเชน

ในดานการจดการน�าเสย งานวจยไดท�าการศกษารปแบบ การด�าเนนงานของหนวยงานทมความเกยวของกบการจดการน�าเสยภายในพนทชมชนแออด การศกษาการจดการน�าเสยในพนทชมชนแออด ศกษารปแบบของระบบบ�าบดน�าเสยในชมชนแออด พจารณาปญหาและอปสรรคในการจดการน�าเสยทเกดขนรวมถงการเชอมโยงการท�างานระหวางองคกรทมความเกยวของ (การศกษาการด�าเนนการจดการน�าเสยในชมชนแออด ในเขตกรงเทพมหานคร, 2544) ในดานการจดการขยะเปนงานวจยเชงปฏบตการอยางมสวนรวม (Participation Action Research: PAR) โดยงานวจยท�าการศกษาสถานการณ และผลกระทบ ทเกดจากการจดการขยะ เพอท�าใหเกดการก�าหนดกฎและกตกาทเปนนวตกรรมและสงประดษฐ ในการจดการปญหา รวมถงมการทดลองปฏบตและท�าการปรบปรงประสทธภาพในการจดการปญหาขยะอยางมสวนรวม

P.001-144.indd 102 8/2/17 9:54 AM


4.2.2 ความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable – Eco Efficiency)

ความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจในเมองจะเกดไดจากเมองทมคณลกษณะคอ เมองนเวศ (Eco City) เมองคารบอนต�า (Low Carbon City) โดยงานวจยทเกยวของกบความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจนน ตามงานวจยทส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยเคยใหการสนบสนนมกกลาวถงประเดนในดานตางๆ ตามค�าส�าคญ (Keyword) ทแยกประเดนได ดงน (1) การทองเทยว

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการจดการโลจสตกส เพอการทองเทยว การพฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรค ยทธศาสตรและศกยภาพของทองเทยว การทองเทยวภมทศนเชงนเวศ ยกตวอยางเชน

ในดานการจดการโลจสตกสเพอการทองเทยวงานวจยไดท�า การวจยในแหลงทองเทยวทเปนเกาะ โดยน�าการประยกตการจดการโลจสตกสเขามาใชกบ การทองเทยวในพนท ภายใตสมมตฐานทวาถาเกดการเคลอนยายหรอการขนสงนกทองเทยวจากในเมองมายงพนทเกาะ และการมระบบเครอขายการขนสงภายในเกาะทดมประสทธภาพจะชวยสงเสรมและสนบสนนการทองเทยวบนพนทเกาะไดอยางยงยน (บทบาทของการจดการโลจสตกส และการพฒนาแหลงทองเทยว หมเกาะลานอยางยงยน, 2550) ในดานการพฒนาการทองเทยว เชงสรางสรรคนนงานวจยท�าการวจยโดยมเปาหมายเพอใหเกดการพฒนาและสงเสรมการทองเทยวเชงสรางสรรค (Creative Tourism) ซงถอเปนแนวทางในการพฒนาการทองเทยวทจะชวยสรางความหลากหลายรวมถงการสรางมลคาเพมในการทองเทยวภายในพนทศกษาใหมากขน (2) การพฒนาเศรษฐกจเชงพนท

มกเป นงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการบรหารจดการอตสาหกรรม การพฒนาเมองและการขนสง การพฒนารปแบบชมชนและทอยอาศย การจดการทดนท�ากนและทดนท�ากน การขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง การวางแผนจดการทรพยากรแบบมสวนรวม ยกตวอยางเชน

ในดานการบรหารจดการอตสาหกรรมงานวจยไดท�าการศกษาจนไดผลลพธคอรปแบบเสนทางในการผลตของอตสาหกรรมการทองเทยวภายในพนทศกษา รวมถงขอมลเสนทางเชอมโยงการขนสงและการทองเทยวระหวางพนทตางๆ อกดวย (การยกระดบฐาน การผลตอตสาหกรรมเกษตรสการทองเทยวยงยนเพอสรางทางเลอกใหมแกเกษตรกรและความมนคง ของอตสาหกรรมเกษตรจงหวดสราษฎรธาน, 2549) ในดานการพฒนาเมองและการขนสงงานวจยไดท�าการเสนอกรอบของการวเคราะหการพฒนาเมองและการขนสงในเชงบรณาการตามบรบทพฒนาของประเทศไทย และยงท�าการทบทวนเอกสารทเกยวของในดานแนวทางการปฏบตทเกดขน โดยท�าการวเคราะหความสมพนธระหวางการใชประโยชนทดนและการขนสงผานแบบจ�าลองทท�า

P.001-144.indd 103 8/2/17 9:54 AM


การบรณาการการใชประโยชนทดนและการขนสงเขาไปดวยกน รวมถงยงมการพฒนาแบบจ�าลองของราคาทพกอาศยอกดวย ในดานการวางแผนจดการทรพยากรแบบมสวนรวมงานวจยไดท�าการศกษาปฏกรยาของชมชนทมตอปญหาและผลกระทบตางๆทเกดขน รวมถงประสบการณของการจดการทรพยากรโดยชมชนเองซงก�าลงเผชญหนากบการเปลยนแปลงทเกดขนจากนโยบายทมความทบซอนและการสงเสรมการคาภายในพนท (3) ภมอากาศและภยพบต

มกเป นงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการว เคราะห การเปลยนแปลงภมอากาศและคาดการณระยะยาว ความเสยงจากการเปลยนแปลงภมอากาศ ความสามารถในการรบมอตอความเสยงจากผลกระทบการเปลยนแปลงภมอากาศ การสงเสรมพนทสเขยว การจดการน�าทวม ยกตวอยางเชน

ในดานความเสยงจากการเปลยนแปลงภมอากาศงานวจยไดท�าการประเมนถงความเสยงและระดบของความสามารถในการรบมอรวมถงแนวทางการปรบตวของชมชนเมอเกดเหตการณน�าทวมตงแตการตงถนฐานชมชนไปจนถง 30 ปขางหนาและแนวทางการปรบปรงชมชนและรปแบบทพกอาศยใหสอดคลองกบความเสยงทเกดขน ในดานความสามารถใน การรบมอตอความเสยงจากผลกระทบการเปลยนแปลงภมอากาศนน งานวจยไดท�าการศกษาในบรบทของพนทศกษาทเปนชมชนรมน�าตอประเดนดานภมอากาศและศกษาพฒนาการของทอยอาศยใน รปแบบตางๆ ในชมชนตงแตอดตถงปจจบน โดยท�าการเปรยบเทยบปจจยเปดรบ (Exposure) และความออนไหว (Sensitivity) ทมตอเหตการณน�าทวมของทอยอาศยในพนทศกษา (4) การจดการทรพยากรธรรมชาต

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบแบบจ�าลองคณภาพน�า การบรหารทรพยากรรวมกน ความตองการน�า พนทสเขยว เมองคารบอนต�า แผนปฏบตการ 21 (Agenda 21) ยกตวอยางเชน

ในดานการบรหารทรพยากรรวมกนงานวจยไดท�าการพฒนาในแนวคดการบรหารทรพยากรอยางมสวนรวมและท�าการทดลองใชแนวคดนในโครงการขององคการปกครองสวนทองถน ท�าการเพมศกยภาพและความสามารถขององคการปกครองสวนทองถนใน การแกไขปญหาการขาดแคลนน�าในพนท ใหเกดการรบผดชอบอยางมประสทธภาพ โดยใชแนวคด การบรหารทรพยากรอยางมสวนรวมเปนแนวทางในการท�างานรวมกบองคการปกครองสวนทองถนทรวมโครงการ ใหไดมาซงขอมลเบองตนในดานสภาพน�าทวมและปญหาน�าแลงของพนท ท�าการพฒนาและเพมความสามารถของบคลากรในองคการปกครองสวนทองถนเพอใหเกดการบรหารโครงการ ขององคการปกครองสวนทองถนและสวนราชการทมความเกยวของ สรางความเขมแขงใหการบรหารงานเชงพนท สงเสรมความรวมมอในการท�างานรวมกนโดยยดประโยชนของประชาชนเปนหลก ในดานความตองการน�านนงานวจยไดท�าการพฒนาฐานขอมลและระบบสารสนเทศในดานความตองการน�าของภาคการผลตตางๆ ในชมชน เพอใหเปนฐานขอมลในการบรหารทรพยากรน�าและ

P.001-144.indd 104 8/2/17 9:54 AM


เพอใหเปนแนวทางทจะลดปญหาความขดแยงในการใชน�า ท�าการพฒนาระบบจ�าลองรปแบบการใชน�าในพนทเพอใชประกอบการตดสนใจทจะชวยประเมนความตองการน�าของชมชนได (การบรหารจดการทรพยากรรวมกนเพอแกปญหาน�าของ อปท.จงหวดอดรธาน, 2552) ในดานเมองคารบอนต�างานวจยไดท�าการวจยบนพนททองเทยวทเปนเกาะโดยท�าการศกษาเพอใหเกดการพฒนาและ การสงเสรมการเดนทางโดยไมใชเครองยนต เชน การเดนเทาและการใชจกรยาน เปนตน โดยท�า การรวบรวมความคดเหนและการสมภาษณผมสวนเกยวของในพนท เนนใหเกดการมสวนรวมเพอ ผลกดนใหเปนพนทคารบอนต�าในสถานททองเทยวทสรางรายไดทางเศรษฐกจสงไดอยางแทจรง

4.2.3 ความเทาเทยม (Fair-Equality)การจะท�าใหเกดความเทาเทยมในเมองไดนน ควรเนนใหเกดความเปน

เมองส�าหรบทกคน (Inclusive City) โดยงานวจยทเกยวของกบความเทาเทยมนนตามงานวจย ทส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยเคยใหการสนบสนนมกกลาวถงประเดนในดานตางๆ ตามค�าส�าคญ (Keyword) ทแยกประเดนได ดงน (1) การพฒนาสงคม

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบพฒนาเครอขายกลมและองคกรประชาชน การจดการความยากจน สวสดการชมชน ทนทางสงคม ความมนคงของกองทนชมชน ววฒนาการชมชนแออด การบรหารจดการเชงพนทเพอแกความยากจน การพฒนาสงคม และสขภาวะ การเสรมสรางพลงความเขมแขงของผหญง การเขาถงทรพยากรของชมชน ผลกระทบและการปรบตวของชมชนและสงคมเมอง ยกตวอยางเชน

ในดานสวสดการชมชน ทนทางสงคมงานวจยไดท�าการศกษาแนวคดและทฤษฎทเกยวกบทนทางสงคมของประเทศไทยและตางประเทศโดยท�าการศกษาเศรษฐกจของชมชนกบทนทางสงคมในประเทศไทยและท�าการศกษาพลงของทนทางสงคมในการขบเคลอนเศรษฐกจของชมชนอกเชนกน ในดานความมนคงของกองทนชมชนนนงานวจยถอเปนโครงการน�ารองในการบรณาการภาครฐและภาคเอกชนในการสรางความเขมแขงของพนทตนแบบผานสภาองคกรชมชน มการสรางการเรยนรและถอดองคความรใหมๆ เพอน�าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต ใหเปนรปธรรม ท�าการพฒนาแหลงน�า สงเสรมการทองเทยวและสงเสรมการอนรกษ/ฟ นฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มการผลกดนใหเกดการใชขอมลรวมกนระหวางองคกรชมชนตางๆ และสรางความรวมมอกบประชาชนภายในพนทในดานการบรหารจดการเชงพนทเพอแกความยากจนนน งานวจยไดท�าการสรางความรวมมอเพอแกปญหาความยากจนรวมถงการพฒนาสงคม/สขภาวะตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยยกระดบการเรยนรและการเกบขอมลตางๆ ทมความจ�าเปนเพอ แกปญหาความยากจน สรางการจดการและการใชขอมลขององคการปกครองสวนทองถนเพอ เชอมโยงระบบ GIS ใหมประสทธภาพ สรางใหเกดการเรยนรในการแกปญหาความยากจนภายในพนท รวมถงท�าการตดตามและประเมนผลความรวมมอภายในพนทอกดวย (เมองนาอย โดยความรวมมอ

P.001-144.indd 105 8/2/17 9:54 AM


แกไขปญหาความยากจน การพฒนาสงคมและสขภาวะ ตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง จงหวดนครพนม, 2552) (2) การทองเทยว

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบผลกระทบการทองเทยวกบชมชน ความพงพอใจของนกทองเทยว รปแบบการบรการทองเทยว พฒนาการทองเทยวเชงสขภาพแบบภมปญญาพนบาน สงเสรมการตลาดในทพกนกทองเทยว การสรางรายไดในททองเทยว เพมมลคาผลตภณฑในททองเทยว พฒนาทนมนษยในททองเทยว การจดการทองเทยวชมชนยงยน ศกยภาพชมชนดานการทองเทยว ยกตวอยางเชน

ในดานผลกระทบการทองเทยวกบชมชน งานวจยไดท�าการศกษาถงผลกระทบของการทองเทยวทมตอสงคมและวฒนธรรมในพนททองเทยว ประกอบดวยสถานการณการทองเทยว บทบาทการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการพฒนาการทองเทยวคอภาครฐ ภาคเอกชนและชมชนในพนททองเทยว รวบรวมความคดเหนของนกทองเทยวในการจดการการทองเทยวรวมถงรวบรวมความคดเหนของชมชนและนกทองเทยวตอผลกระทบทางสงคมและวฒนธรรมของชมชนทเกดจากการทองเทยว ในดานพฒนาทนมนษยในททองเทยว งานวจยไดท�าการวเคราะห/ระบปญหาดานทนมนษยของวสาหกจในเมองทองเทยว ท�าการกลนกรองและคดเลอกปญหาดานทนมนษยในวสาหกจขนาดยอมและพฒนารปแบบการพฒนาบคลากรของวสาหกจขนาดยอมในพนท และยงด�าเนนการพฒนาทนมนษยในเครอขายวสาหกจขนาดยอมในพนททองเทยวโดยมการตดตามและประเมนผลการพฒนาทนมนษยทเกดขน (การพฒนาบทบาทของเครอขายการทองเทยว PTCC เพอพฒนาทนมนษยในวสาหกจการทองเทยวในเมองพทยาเพอการแขงขนในประชาคมเศรษฐกจอาเซยน, 2555) (3) เศรษฐกจชมชน

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการปรบตวของผประกอบการธรกจคาปลก ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การผลตของเศรษฐกจชมชน เศรษฐกจสรางสรรค แนวทางสรางอาชพ ยกตวอยางเชน

ในดานปรชญาเศรษฐกจพอเพยงนนงานวจยถอเปนโครงการน�ารองในการบรณาการภาครฐและภาคเอกชนเพอมาสรางความเขมแขงในพนทศกษาผานสภาองคกรชมชน ท�าการสรางการเรยนรรวมถงการถอดองคความรใหมเพอสรางความเขมแขงแกพนทศกษา เพอน�าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตใหเปนรปธรรม ท�าการพฒนาแหลงน�า สงเสรมการทองเทยวและอนรกษ/ฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ผลกดนใหเกดการใชขอมลรวมกนระหวาง เครอขายในพนทท�าการพฒนาใหเกดรปธรรมในกจกรรมทเกดจากการวเคราะหขอมลของพนท สรางความรวมมอกบประชาชนในพนทรวมถงท�าการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม ในดานเศรษฐกจสรางสรรคงานวจยไดท�าการศกษารปแบบของเศรษฐกจสรางสรรคเพอใหเกดการพฒนาเศรษฐกจและสงคมไปพรอมกน เชน การมสวนรวมของชมชนในระดบตางๆ การจางงานคนในพนทเพมเตมรวมถง

P.001-144.indd 106 8/2/17 9:54 AM


การสงเสรมใหเกดรปแบบของเศรษฐกจสรางสรรคภายในชมชนเปนตน (แนวทางการพฒนาเศรษฐกจสรางสรรคเพอความเทาเทยมกนของคนในสงคมเมองกรงเทพฯ, 2553) (4) การจดการทดน

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการจดเกบภาษทดนและ สงปลกสรางรปแบบใหม ผลกระทบการใชทดน การจดการเชงพนท มรายละเอยดดงน

ในดานการจดเกบภาษทดนและสงปลกสรางรปแบบใหมรวมถงผลกระทบการใชทดนนน งานวจยไดท�าการศกษาในดานภาวะของผน�าทท�าใหเกดการเปลยนแปลงของผบรหารในทองถนรวมถงพจารณาปจจยทมความเกยวของกบการมสวนรวมและการพฒนาหลกสตรในการพฒนาภาวะของผน�าทจะท�าใหเกดการเปลยนแปลงได (โครงการประเมนการจดเกบภาษทดนและสงปลกสรางรปแบบใหมและผลกระทบตอการใชทดน, 2551) (5) บทบาททองถนกบการพฒนาสงคม

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการเสรมพลงผ หญงใน การปกครองทองถน ยทธศาสตรการพฒนาสงคมและการจดสวสดการสงคมใหทวถง การบรหารจดการเชงพนทเพอแกไขความยากจน มรายละเอยดดงน

ในดานการเสรมพลงผหญงในการปกครองทองถนงานวจยไดท�าการประเมนรปแบบและบทบาทของการสอสารเพอใหเกดการเสรมความเขมแขงของสตรทงในฐานะการเปนผน�าหญงและกลมพลงทางการเมองในการปกครองทองถนและท�าการวเคราะหเงอนไขทมความเกยวของกบรปแบบและบทบาทของการสอสารในความเขมแขงของสตร (บทบาทการสอสารในการเสรมสรางพลงความเขมแขงของผหญงในการปกครองทองถน, 2545) ในดานยทธศาสตรการพฒนาสงคมและการจดสวสดการสงคมใหทวถงงานวจยไดท�าการสนบสนนการท�างานของคณะอนกรรมการทท�าหนาทในการบรหารกองทนและจดสวสดการสงคมภายในพนทศกษารวมถงภาคสวนทมความเกยวของในการจดสวสดการสงคม เพอใหเกดการบรรลผลตามเปาหมายทไดตงไวโดยม การบรณาการการท�างานรวมกนและยงท�าการศกษารปแบบการจดสวสดการโดยองคกรชมชนในระดบทองถน รวมถงรปแบบและวธการสนบสนนการจดสวสดการสงคม/ชมชนของภาครฐและภาคประชาสงคมในระดบทองถน ศกษาถงแนวทางในการขยาย เชอมโยงและบรณาการกองทนสงเสรมการจดสวสดการสงคมกบกองทนอนๆ ในพนท เพอใหเปนกลไกในการสนบสนนการจดสวสดการชมชน ทองถนอยางมประสทธภาพ ในดานการบรหารจดการเชงพนทเพอแกไขความยากจนนนงานวจยไดท�า การพฒนาฐานขอมลสารสนเทศทางภมศาสตรเพอน�ามาสรางซอฟตแวรของคอมพวเตอรเพอน�าไปเปนเครองมอในการแกไขปญหาความยากจน ซงซอฟตแวรนประกอบดวย 6 โมดลดวยกนคอ โมดลทรพยากรทดนและน�า โมดลแปลงทดน โมดลภยธรรมชาต โมดลสถานภาพหมบาน โมดลวสาหกจชมชนและโมดลความยากจน โดยผมสวนไดสวนเสยสามารถใชซอฟตแวรนในการสงเคราะหความรความเขาใจบนฐานขอมลสารสนเทศทจะชวยใหเกดการก�าหนดแผนเพอลดปญหาความยากจนในพนทใหสอดคลองกบสภาพทางภมศาสตร สงคมและเศรษฐกจในพนทศกษา

P.001-144.indd 107 8/2/17 9:54 AM


4.2.4 การปกครองเมอง (Urban Governance)การจะท�าใหเกดการปกครองเมองไดนนจะตองเนนใหเกดเมองทภาค

ประชาชนใหความรวมมอกบภาครฐในการตดสนใจหรอกระท�าการตางๆ มการตดสนใจบนพนฐานของประชาธปไตย การตระหนกในดานสทธทางสงคมและเศรษฐกจของประชาชนทวไป สงเสรมใหมการรวมมอในบรบทของบานใกลเรอนเคยง สรางการตดตามและประเมนผลในดานตางๆ ทมความส�าคญ คอ การมสมรรถภาพ การมประสทธภาพและการมความเทาเทยมภายในเมอง โดยงานวจยทเกยวของกบความเทาเทยมนน ตามงานวจยทส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยเคยใหการสนบสนนมกกลาวถงประเดนในดานตางๆ ตามค�าส�าคญ (Keyword) ทแยกประเดนได ดงน (1) ภยพบตและการเปลยนแปลงภมอากาศ

เปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบบทบาทของภาครฐในการจดการภยพบต มรายละเอยดดงน

ในดานบทบาทของภาครฐในการจดการภยพบตนน งานวจยไดท�าการศกษาถงการใช อ�านาจรฐส�าหรบการตดสนใจและการส งการเมอเกดภยพบตขน รวมถงการศกษาในการใหความชวยเหลอและฟนฟพนทจากภาครฐโดยเนนไปทการกระท�าหรอ การตดสนใจของรฐทอาจกอใหเกดความเสยหายแกประชาชนภายในพนท (ความรบผดของรฐ เกยวกบการจดการภยพบต: ศกษาเปรยบเทยบกรณของญปนและไทย, 2556) (2) การจดการทองถนเพอการศกษา

เปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบบทบาททองถนกบศนย การเรยนร มรายละเอยดดงน

ในดานบทบาททองถนกบศนยการเรยนรนนงานวจยไดท�าการศกษาพฒนาการ บทบาทและปจจย ตลอดจนเงอนไขทจะท�าใหเกดความส�าเรจในการสรางศนย การเรยนรขององคการปกครองสวนทองถน ใหเกดการแลกเปลยนและท�าความเขาใจในการจดการ สงเสรมการเรยนรระหวางทองถน โดยการใชวธถอดบทเรยนเพอท�าการคนหาและดงความรจากประสบการณตรงและการปฏบตงานของทองถนออกมา และใชวธการเรยนรผานผลของการปฏบตจากองคการปกครองสวนทองถนตนแบบสองคการปกครองสวนทองถนเครอขายรวมถงมการศกษา ดงานในพนทจรงเพอใหเกดการแลกเปลยนและเรยนรระหวางทองถน (การจดการทองถนเพอการศกษา : กรณศกษาศนยการเรยนร, 2552) (3) ชมชน

มกเป นงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการวางแผนชมชน สภาพลเมอง การยอมรบของภาคประชาชนตอองคการปกครองสวนทองถน ยกตวอยางเชน

ในดานการยอมรบของภาคประชาชนตอองคการปกครอง สวนทองถนนน งานวจยไดท�าการศกษาแบบเขมขนหรอเจาะลกในองคการปกครองสวนทองถนหลายๆ แหง เพอท�าการคนหาวธและเครองมอเพอสรางความเชอมนและการยอมรบจากองคการปกครอง

P.001-144.indd 108 8/2/17 9:54 AM


สวนทองถน และท�าการวเคราะหหาผลของการสรางความเชอมนและการยอมรบจากประชาชนใน การท�างานขององคการปกครองสวนทองถนในแตละรปแบบ (กระบวนการสรางความเชอมนและ การยอมรบของภาคประชาชนตอการท�างานขององคกรปกครองสวนทองถนภาคเหนอตอนบน, 2556) (4) สงแวดลอม

เปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการมสวนรวมชมชนใน การจดการดานสงแวดลอม

ในดานการมสวนรวมชมชนในการจดการดานสงแวดลอมนน งานวจยไดเนนการศกษาในดานสหวทยาการผานการวเคราะหในดานสงคมและการเมองดานเศรษฐศาสตร ดานสขภาพ ดานสงแวดลอม และดานสถาบนซงรวมถงกฎหมายและนโยบายตางๆ ของพนท โดยท�าการวเคราะหเงอนไขและอปสรรคของการสรางใหเกดธรรมาภบาลในกระบวนการจดการดานสงแวดลอมในสงคมไทย เพอน�าไปพฒนานโยบายและมาตรการรวมถงการปรบปรงกฎหมายตางๆ ใหเกดความเปนรปธรรมของการมสวนรวมในการตดสนใจดานการจดการสงแวดลอม (ธรรมาภบาล (Good Governance) และการมสวนรวมของประชาชน (Public Participation) ในการจดการดานสงแวดลอม, 2544) (5) การกระจายอ�านาจ

เปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการปกครองเมอง การบรณาการยทธศาสตรทองถน ประชาธปไตยชมชนทองถน ระบบการบรหารจดการทองถน การเงนและ การคลงขององคการปกครองสวนทองถน การขยายพนททางการเมองของประชาชน กฎหมายเพอการบรหารทองถน ยกตวอยางเชน

ในดานการปกครองเมอง งานวจยไดท�าการศกษาในโครงสรางและการเปลยนแปลงดานกายภาพ สงคม ประวตศาสตรและการปกครองทองถนของกรงเทพมหานคร เพอท�าการสรางความเขาใจทเกยวกบพนทเมองและความสมพนธกบชมชนตางๆ อยางเปนระบบ ตลอดจนท�าการส�ารวจและรวบรวมเครองมอตางๆ ทจะสามารถท�าใหเกดนวตกรรมทางสงคมและ น�าไปสการก�าหนดแนวทางในการวจยและการพฒนาประชาคมเมองภายในอนาคตอกดวย ในดาน การบรณาการยทธศาสตรทองถน งานวจยไดท�าการวเคราะหผลกระทบทเกดขนในพนทชายแดน รวมถงการหารปแบบทมความเหมาะสมในการบรหารจดการพนทชายแดนทจะสามารถรองรบ ผลกระทบทจะเกดขนในอนาคตได ในดานการขยายพนททางการเมองของประชาชนนนงานวจยไดท�าการศกษาถงปจจยของการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ การเมองและสงคมทเปนผลใหเกดคนกลมใหมๆ ทงในพนทเมองและพนทชนบททตางมความตองการในการมสวนรวมทางการเมอง โดยมกใชพนทองคการปกครองสวนทองถนเปนพนทหลกในการตอรองเปนผลใหเกดพนททประชาชนสามารถปกครองตนเองได และยงมการก�าหนดทศทางของการพฒนาทองถนทสามารถท�าการเลอกผบรหาร/สมาชก และสามารถท�าการตรวจสอบและถวงดลตางๆ ไดอกดวย (องคกรปกครองสวนทองถน ของภาคประชาชน และการขยายพนททางการเมองของประชาชน, 2554)

P.001-144.indd 109 8/2/17 9:54 AM


4.2.5 เมองยงยน (Sustainable City)แนวคดเมองยงยนเนนการสรางความยงยนในเมองผานแนวทางท

หลากหลายดวยกน เรมตงแตแผนปฏบตการ 21 เพอการพฒนาแบบยงยน (Local Agenda 21) จนตอมาเกดรายงาน Our Common Future หรอทเรยกวา Brundtland Report ทมการน�ารายงานฉบบนไปสการประชมระดบโลกจนเกดการลงนามใน Rio+20 (Earth Summit 2012) และยงม แนวทางอนๆ คอ European Efforts, 2030 SDG, Goal11 และ Habitat III New Urban Agenda โดยงานวจยทเกยวของกบความเทาเทยมนน ตามงานวจยทส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย เคยใหการสนบสนนมกกลาวถงประเดนในดานตางๆ ตามค�าส�าคญ (Keyword) ทแยกประเดนได ดงน (1) การมสวนรวม

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการมสวนรวมจดการวฒนธรรม พลงงานทดแทนอยางมสวนรวมเพอความมนคงชายแดน วฒนธรรมชมชนแบบมสวนรวม มรายละเอยดดงน

ในดานพลงงานทดแทนอยางมสวนรวมเพอความมนคงชายแดน งานวจยไดท�าการสรางความรวมมอในดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและพลงงานทางเลอก เพอสรางความมนคงใหเกดในพนทชายแดน และเพอสรางการมจตส�านก สรางใหเกดความรวมมอ สงเสรมใหเกดการเรยนรและเผยแพรความรตอการใชพลงงานทางเลอกใหมความสอดคลองกบ การอนรกษทรพยากรธรรมชาตในชมชนรวมถงหนวยงานในพนท (การพฒนาเครอขายความรวมมอดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และพลงงานทางเลอกเพอเสรมสรางความมนคงในพนทตามแนวชายแดน อ�าเภอแมสะเรยง จงหวดแมฮองสอน, 2553) ในดานวฒนธรรมชมชนแบบมสวนรวมนน งานวจยไดท�าการพฒนาความสามารถของผใชน�า องคกรชมชนและองคกรทองถนตางๆ อยางบรณาการ เพอแกปญหาและลดความขดแยงจากการใชและการจดการน�า สงเสรมการประกอบอาชพรวมกนของชมชนและท�าการบรณาการแผนการจดการทรพยากรลมน�าและการจดการภยพบตในทกๆ ระดบ รวมถงท�าการพฒนาการจดการน�าและพนทเสยงภย โดยใชการมสวนรวมของทกคนตงแต ทองถนไปจนถงภาคตางๆ ทมความเกยวของ (2) ภยพบตและการเปลยนแปลงภมอากาศ

มกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการประมวลองคความร ดานภมอากาศ การประเมนและวเคราะหความเสยงของพนทตอการเปลยนแปลงภมอากาศ การปรบตวตอภมอากาศแบบบรณาการเชงพนทแบบองครวม มรายละเอยดดงน

ในดานการประมวลองคความรดานภมอากาศงานวจยไดจดท�ารายงานการสงเคราะหและการประมวลสถานะขององคความรในดานการเปลยนแปลงภมอากาศของไทยโดยเฉพาะในดานผลกระทบ ความลอแหลมและการปรบตว ในดานการประเมนและวเคราะหความเสยงของพนทตอการเปลยนแปลงภมอากาศนนงานวจยไดจดท�ากรอบในการศกษาการปรบตวตอภมอากาศเชงกายภาพแบบองครวม โดยท�าการคดเลอกพนทศกษาทมการเปดรบตอการ

P.001-144.indd 110 8/2/17 9:54 AM


เปลยนแปลงและความแปรปรวนตอภมอากาศ ท�าการตอบสนองตอการเปลยนแปลงและ ความแปรปรวนของภมอากาศในรปแบบตางๆ ทมกสงผลตอกน (การประเมนและวเคราะหแนวโนมความเสยงของพนทศกษาน�ารองในบรบทของจงหวดตอสภาพอากาศแปรปรวนและการเปลยนแปลงภมอากาศเพอจดท�ากรอบการศกษาดานการปรบตวตอภมอากาศแบบบรณาการเชงพนทแบบ องครวม, 2556) ในดานการปรบตวตอภมอากาศแบบบรณาการเชงพนทแบบองครวมงานวจยไดท�า การศกษาถงความเปราะบางของชมชน โดยท�าการวเคราะหกลยทธในการสรางขดความสามารถของชมชนในการรบมอตอความแปรปรวนของสภาพอากาศและเสนอแนะแนวทางการปรบตวผานกลไกตางๆ ของชมชนเอง

(3) การจดการทรพยากรธรรมชาตเพอความยงยนมกเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการจดการพนทชายฝง

การบรหารและการฟนฟลมน�า การอนรกษธรรมชาต ความรความเขาใจเรองพลงงาน มรายละเอยดดงน ในดานการจดการพนทชายฝงงานวจยไดท�าการประเมนใน ดานสภาพแวดลอมทมอยซงประกอบไปดวยดานกายภาพ ดานเคมและชวภาพทสงผลตอความสามารถในการผลตสตวน�าและทรพยากรทจะสนบสนนการผลตของระบบนเวศน โดยใชแบบจ�าลองทางคณตศาสตรชวยในการวเคราะห (การประเมนศกยภาพเชงลกของอาวบานดอน จงหวดสราษฎรธาน โดยใชแบบจ�าลองทางคณตศาสตร เพอการจดการทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน, 2553) ในดานการบรหารและการฟนฟลมน�างานวจยไดท�าการศกษาถงการสรางกฎและกตกาในการจดการทรพยากรน�าในพนทศกษารวมกน ใหเกดความยงยน เปนธรรมและการเปนทยอมรบของผใชน�าทกฝายทก�าลงมความขดแยงกน และท�าการศกษาการเรยนรทจะท�าใหเกดการจดการทรพยากรรวมกนของคนทมความแตกตางทางชาตพนธ และสถานะทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม ท�าการศกษาการใช องคความรของชมชนทจะสามารถผสมผสานไดกบเทคโนโลยสมยใหมและการสรางการจดการทรพยากรแบบแบงปนทสามารถเชอมโยงทรพยากรดานดน ดานน�า ดานปา ดานคน ดานเศรษฐกจ ดานชวภาพ รวมถงศกษาเงอนไขทท�าใหองคกรทองถนเกดอ�านาจและท�าการสรางกลไกรวมมอทจะเชอมโยงภาคประชาชนกบภาครฐใหเกดการจดการทรพยากรรวมกน ในดานการอนรกษธรรมชาตนน งานวจยไดท�าการศกษาถงเงอนไขและปจจยทสงผลตอการยอแยงทดนในพนทชายแดน นอกจากนนยงท�าการศกษาถงตวแสดงตางๆ (Actor) ในการยอแยงทดนวามใครบางและตวแสดงเหลานมบทบาทในการยอแยงทดนอยางไร รวมถงยงมการพจารณาการปรบตวของชมชนเพอใหเกดความคงอยได ทามกลางความขดแยงเหลานนอกดวย ในดานความรความเขาใจเรองพลงงานนน งานวจยไดท�าการศกษารวมถงการวเคราะหปจจยและเงอนไขทจะน�าไปสความส�าเรจในการท�าใหเกดความยงยนของชมชนในการใชพลงงานหมนเวยน เพอขยายผลไปสชมชนอนๆ และท�าการสรางความรความเขาใจ และสรางทางเลอกในการผลตหรอใชพลงงานหมนเวยนภายในชมชนนนๆ เอง

P.001-144.indd 111 8/2/17 9:54 AM


(4) มรดกทางวฒนธรรมเพอความยงยนเปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการพฒนาเมองยงยนอยาง

สรางสรรค มรายละเอยดดงนในดานการพฒนาเมองยงยนอยางสรางสรรคนน งานวจยได

ท�าการศกษาดานมรดกทางวฒนธรรมของเมอง การท�าแผนทววฒนาการมรดกทางวฒนธรรมของเมอง และการศกษาแนวทางในการพฒนาเมองใหสอดคลองกบมรดกทางวฒนธรรมในการวางผงเมอง การทองเทยวและการจดการมรดกทางวฒนธรรมของเมองใหเกดความยงยน (การสบคนและจดการมรดกทางวฒนธรรมเมองพะเยาเพอการพฒนาเมองยงยนอยางสรางสรรค, 2554) (5) ความยงยนตามขอตกลงสากล

เปนงานวจยทท�าการวจยเกยวกบการวางแผนเพอความมนคงดานน�าตาม LA21 และการพฒนาทยงยน Rio+20 มรายละเอยดดงน ในดานการวางแผนเพอความมนคงดานน�าตาม LA21 โครงการวจยนมเปาหมายเพอตอบรบกบนโยบายของแผนปฏบตการ 21 ระดบทองถน (Local Agenda 21) เพอท�าการแกไขขอจ�ากดของภาครฐผานการตอบโจทยทวา “เราจะสามารถสรางการเรยนรของคนในพนทเพอท�าขอมลส�าหรบการวางแผนและการบรหารจดการทรพยากรน�าทจะน�าไปสการปฏบต จรงไดอยางไร” โดยเนนการพฒนาความรทางวชาการเพอท�าการสนบสนนแผนบรหารจดการทรพยากรน�าแบบมสวนรวมทงในระดบจงหวดและองคการปกครองสวนทองถน ในดานการพฒนา ทยงยน Rio+20 นนมการจดท�าขอเสนอแนะเชงนโยบายตอหนวยงานทเกยวของเพอการด�าเนนงานดานการพฒนาทยงยนของประเทศไทยและการจดท�าประเดนหวขอการวจยใหมดานการพฒนาทยงยนซงควรมการศกษาเพมเตม และสรางความเขาใจ ความตนตว และการเตรยมความพรอมใหกบภาครฐ ภาคเอกชน ภาควชาการและภาคประชาสงคมในดานความรวมมอระหวางประเทศในการพฒนาทยงยนรวมถงความตกลงดานสงแวดลอมจากการตดตามและการศกษาการเจรจาจากการประชมในเวทตางๆ เพอเตรยมการประชม Rio+20 และการศกษารางเอกสารผลลพธการประชม Rio+20 ทม ชอวา “อนาคตทเราตองการ” (The Future We Want) ซงใชเปนเอกสารหลกของการเจรจารวมทง การจดประชมกลมเฉพาะ (Focus Group) และเวทสมมนาภายใตโครงการวจยนไดจดท�าขอ เสนอแนะเชงนโยบายเกยวกบจดยน ทาทของประเทศไทยในการเจรจาตอแนวคดเรองเศรษฐกจสเขยว เรองความสมพนธระหวางเศรษฐกจสเขยวและการพฒนาทยงยน ประเดนเรองเศรษฐกจสเขยวกบเรองเศรษฐกจพอเพยง ขอเสนอแนะตอการแกไขปญหาและอปสรรคของการพฒนาทยงยน ขอเสนอเรองการก�าหนดเปาหมายเพอการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals, SDGs) เรองความสมพนธระหวางเรองการคากบเรองสงแวดลอม และขอเสนอเกยวกบทางเลอกในการปฏรปกรอบเชงสถาบนเพอการพฒนาทยงยน (Institutional Framework for Sustainable Development, IFSD) นอกจากนยงไดจดท�าขอเสนอแนะเชงนโยบายตอการด�าเนนงานของประเทศไทยภายหลงการประชม Rio+20 เกยวกบเรองการพฒนาทยงยนและเศรษฐกจสเขยว ทงในประเดนเรองการก�าหนด

P.001-144.indd 112 8/2/17 9:54 AM


เปาหมายการพฒนาทยงยน การเตรยมความพรอมและการด�าเนนงานของประเทศไทยเกยวกบ เรองเศรษฐกจสเขยวในบรบทการพฒนาทยงยนและการขจดความยากจนเรองกรอบเชงสถาบนภายในประเทศเพอการพฒนาทยงยน ขอเสนอเกยวกบประเดนหวขอการวจยใหมเกยวกบการพฒนาทยงยนและเศรษฐกจสเขยว รวมทงขอเสนอแนะเพอการด�าเนนงานอยางตอเนองเรองการพฒนาทยงยน ของประเทศไทย (เวทสาธารณะ: จบกระแส Rio+20 สสงคมไทย, 2554) โดยจากการทบทวนเนอหางานวจยในประเทศไทยและส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยในประเดนทเกยวกบเมองหรองานวจยในบรบทเมอง พบวางานวจยทผวจยไดน�ามาทบทวนนนมความหลากหลายอยางมากทงในเชงของเนอหา พนทศกษา บรบทของงาน ซงไมไดมเพยงแตการวจยดานเมองทเปนเชงกายภาพเทานน แตยงมงานวจยทเปนเชงสงคม เศรษฐกจ ภมอากาศ รวมถงการปกครองทไมสามารถจบตองไดแตอยในบรบทของความเปนเมองและตางสงผลตอคณภาพชวตของคนในเมองทกคนเพราะเมองคอพนททรวมทกอยางไว จงควรทจะท�าการ พจารณาในประเดนอยางกวาง ผวจยจงไดท�าการรวบรวมขอมลเพอน�ามาท�ากราฟแสดงจ�านวนงานวจยในแตละดาน เทยบเคยงกบป พ.ศ. เพอแสดงใหเหนแนวทางของงานวจยทเกดขน ดงน

แผนภมท 4.2 แผนภมแสดงจ�านวนงานวจยแยกรายป พ.ศ. 2540 - 2559

2540

2541

2542

2543

2544

2545

2546

2547

2548

2549

2550

2551

2552

2553

2554

2555

2556

2557

2558

2559

0

2

4

6

8

10

12

14

จ�านว

นงาน

วจย

Livable Viable Fair Urban GovernceSustainable

P.001-144.indd 113 8/2/17 9:54 AM


แผนภมท 4.3 แผนภมเสนแสดงจ�านวนงานวจยของ สกว. จ�าแนก 5 ดาน

จากกราฟแสดงจ�านวนงานวจยทส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยเคยให การสนบสนนในแตละดาน โดยเทยบเคยงกบป พ.ศ. พบวาในชวง 20 ปทผานมานนมงานวจยท เกยวกบกรอบการพฒนาอยางยงยนตามบรบทสากลทงสน 284 ชน โดยงานวจยทมจ�านวนมากทสดนนเกยวของกบความนาอย (Livable) จ�านวน 91 ชน รองลงมาคองานวจยทเกยวกบความยงยน (Sustainable) มจ�านวน 44 ชน ถดมาคองานวจยเกยวกบความเทาเทยม (Fair-Equality) ซงมจ�านวน 43 ชน และงานวจยเกยวกบความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable-Eco Efficiency) มจ�านวน 25 ชน โดยงานวจยในประเดนดานการปกครองเมอง (Urban Governance) มจ�านวนนอยทสดคอ 23 ชน

0

จ�านว

นงาน

วจย

80

120

40

Livable Viable Fair Urban Grovernance Sustainable

P.001-144.indd 114 8/2/17 9:54 AM

บทท 5ทศทางการพฒนาโจทยวจยเมองยงยน

จากการศกษาและทบทวนประเดนของการพฒนาทยงยนทงในบรบทของตางประเทศและบรบทของประเทศไทยเอง รวมถงงานวจยทเกยวของดงทไดกลาวมาแลวขางตน สามารถสรปเนอตางๆ ทมความส�าคญ ทงรายละเอยดภาพรวมของการพฒนาทยงยนในชวงเวลาตางๆ รวมถงการพจารณาในดานชองวาง (Gap) ทจะสงผลดตอการเสนอแนะทศทางการพฒนาโจทยทนาสนใจตอการน�ามาศกษาวจยเพอพฒนาสเมองยงยนในอนาคต โดยมรายละเอยดแยกออกเปน 4 ดานหลกดวยกน คอ

(5.1) รายละเอยดโดยสรปและชองวาง (Gap) ของกรอบแนวคดการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลและไทย (Interna-tional and Thai Framework)

(5.2) รายละเอยดโดยสรปและชองวาง (Gap) ของงานวจยทางวชาการทคนหาจาก ฐานขอมล Ezyproxy และงานวจยทางวชาการทไดรบการสนบสนนจากส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย (E-Library)

(5.3) โจทยวจยทเหมาะสมกบกรอบการด�าเนนงานของชดโครงการเมองยงยน(5.4) สรปขอเสนอแนะทศทางการพฒนาโจทยวจยทเหมาะสมกบกรอบการด�าเนนงาน

ของชดโครงการเมองยงยน

5.1 รายละเอยดโดยสรปและชองวาง (Gap) ของกรอบแนวคดการพฒนาทยงยน ตามบรบทสากลและไทย (International and Thai Framework)

จากการศกษาและทบทวนววฒนาการของการพฒนาทยงยนจากตางประเทศและภายในประเทศไทยเอง ท�าใหทราบถงโครงการตางๆ ทเกดขน ซงเปนหนงในแรงผลกดนทท�าใหเกดความยงยนภายในเมอง ผวจยจงไดท�าการวเคราะหภาพรวมของการด�าเนนงานเหลานนและพจารณา

P.001-144.indd 115 8/2/17 9:54 AM


หาชองวางของโครงการตางๆ ทเกดขน เพอเปนประโยชนแกการคนหาแนวทางการวจยทเหมาะสม ในอนาคต ดงตอไปน ในดานววฒนาการของการพฒนาทยงยนนน ประเทศไทยมแนวทางในการพฒนาเมองดานตางๆ มาอยางยาวนาน เรมตงแตชวงกอนการมแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต คอการมผงนครหลวงหรอผง Litchfield ทเปนแผนระยะยาว 30 ป ซงประกอบไปดวยผงการใชประโยชนทดน ผงโครงการคมนาคมขนสง และผงโครงการสาธารณปโภค ซงครอบคลมพนทกรงเทพมหานคร (บรเวณพนทพระนครและธนบร) ตอมาในชวงตนแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 เรมมการประชม Habitat ครงแรก ทค�านงดานการพฒนาการตงถนฐานของมนษย ถอเปนแนวคดแรกๆ ในการค�านงดานการพฒนาทอยอาศย จากนนในชวงตนแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ของไทย ในตางประเทศไดเกดแนวคด Healthy City จากองคการอนามยโลก ซงแนวคดนสงผลใหเกดโครงการตางๆ อยางมากมายภายในประเทศไทยในแตละระดบไมวาจะเปนระดบกระทรวง ระดบกรม และระดบทองถนตางน�า แนวคดนมาประยกตใชในการจดท�าโครงการตางๆ ในแตละพนท ตอมาในชวงป พ.ศ. 2530 มรายงานทมอทธพลตอการพฒนาเมองของโลกคอ Brundtland Report ทมระบถงประเดนการพฒนาอยางยงยนผานหนงสอทชอวา Our Common Future โดยเนอหานนเรมน�ามาปรบใชในประเทศไทยใหสอดคลองจากการประชม Rio (Earth Summit) Agenda 21 ในชวงตนแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 ในป พ.ศ. 2535 ในมตดานสาธารณสข จากนน รฐบาล หนวยงาน และสถาบนตางๆ ไดก�าหนดนโยบายแผนและโครงการตางๆ ใหตอบรบกบแนวคดเมองนาอย เชน การน�าแนวคด Healthy City ขององคการอนามยโลกและแนวคดการพฒนาทยงยนมาปรบใชในแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 ซงเมองทมความโดดเดนในการพฒนาใหเกดเมองนาอยตามแนวทางเมองสรางเสรมสขภาพคอ จงหวดนครราชสมา ทมโครงการ “เมองคณยานาอย” เหนไดจากการเปนโครงการน�ารองแหงแรกๆ รวมถงการมภาคเครอขายในการท�างานเพอใหเกดความนาอยในพนทจ�านวนมาก โดยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 นเองทเกด UN Millennium Development goals (MDG adaptation) หรอการพฒนาแหงสหสวรรษทค�านงดานความยากจน ความเหลอมล�า สงแวดลอม โรคภยและอนๆ ซงในชวงตนแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 ในบรบทสากลมหนงในประเดนส�าคญในดานการพฒนาทยงยนคอ Rio+10 ในป พ.ศ. 2545 เปนการประชมโลกทมการรวมมอของภาคสวนตางๆ ทวโลก ทงในดานความยงยนและสงแวดลอม โดยในประเทศไทยนนกระทรวงมหาดไทยไดก�าหนดให “บานเมองนาอย เชดชคณธรรม” เปนนโยบายในการบรหารจดการภาครฐ ป พ.ศ. 2545 รวมถงประกาศให “เมองไทยแขงแรง” เปนวาระแหงชาตใน ป พ.ศ. 2547 โดยในแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 ไดท�าใหเกดเมองและชมชนนาอยในทางปฏบตมากขนภายใตยทธศาสตร “การปรบโครงสรางการพฒนาชนบทและเมองอยางยงยน” แบงเปน 3 กลไกส�าคญเพอขบเคลอนนโยบายเมองนาอยสการปฏบตจรง ทงการแตงตงคณะท�างานหลกทด�าเนนการพฒนาเมองนาอย การทหนวยงานในระดบกระทรวงและกรมตางจดท�าโครงการใหเกดความนาอย รวมถงในระดบทองถนทมโครงการเกดขนจ�านวนมาก และในแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 ถง ฉบบท 11 นน

P.001-144.indd 116 8/2/17 9:54 AM


หนวยงานตางๆ ทงในระดบกระทรวงและกรม ตางน�าแนวคดการพฒนาเมองนาอยและยงยน ผานกรอบเศรษฐกจสเขยว (Green Economy) ในระดบสากล โดย UNEP ถอเปนเศรษฐกจทมงรกษาสงแวดลอม ใชทรพยากรอยางคมคาและใสใจสงคมมาปรบใช ตอมาในป พ.ศ. 2553 มการลงนามในปฏญญาแหงการเตบโตสเขยว (Declaration on Green Growth) โดยรฐมนตรทเปนผแทนของรฐบาล 34 ประเทศและกลมประชาคมยโรป เพอท�าการพฒนาเศรษฐกจและสงแวดลอมควบคกนไปโดยเฉพาะกระทรวงอตสาหกรรมทมนโยบายและวสยทศนในการพฒนาใหเกดอตสาหกรรมสเขยวอยางตอเนอง ซงสามารถพบไดในแผนนโยบายของกระทรวงรวมถงกรงเทพมหานครทมการจดท�าวสยทศนระยะยาวในการผลกดนใหกรงเทพฯ เตบโตแบบ Green Growth เพอใหเปน Sustainable Metropolis ภายในป พ.ศ. 2563 ในป พ.ศ.2555 เกดการประชม Rio+20 ทเนนใหเกด Greening World Economy ใหมความชดเจนมากยงขน ถดมาในป พ.ศ. 2557 เกดการประชม Habitat III ทค�านงดานการพฒนาสงแวดลอมและเมองเชนกน ซงถอเปนตวขบเคลอนหลกทเนนใหเกดการพฒนาเมองและสงคมอยางยงยน และในสวนของรางแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 มการเนนในดานการมประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Eco-Efficiency) เพอใหเมองมการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ โดยมแนวทางทท�าใหเกดความยงยนของสงแวดลอมเมอง (Environmentally Sustainable Urbanization) และในป พ.ศ. 2559 เกด 2030 Agenda for Sustainable Development by SDG ทเนนใหเกด การพฒนาอยางยงยนทงในตวประชาชน โลก ความสงบและประเดนอนๆ อกมากมาย ซงหากพจารณาแลวตามแนวคดการพฒนาตามบรบทสากลทเกดขนนน ประเทศไทยในฐานะประเทศสมาชกและผเขารวมการประชมตางๆ ไดน�าเอาแนวคดการพฒนาทยงยนเหลานมาปรบใชภายในประเทศ โดยน�าเนอหาบางสวนมาปรบใหเขากบพนทและ บรรจลงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตในแตละชวง ถอเปนแนวทางหลกเพอใหกระทรวงตางๆ น�าไปพจารณาควบคในการวางแผนนโยบาย โดยกระทรวงทมนโยบายและการจดท�าโครงการในดานการพฒนา อยางยงยนทมความโดดเดน ประกอบดวยกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมซงมความเกยวของโดยตรงกบเรองการพฒนาอยางยงยน กระทรวงสาธารณสขทน�าแนวคดเรองเมองสรางเสรมสขภาพมาปรบใชซงสามารถเขาถงประชาชนไดเปนอยางด กระทรวงอตสาหกรรมทมนโยบายอยางชดเจนในการพฒนาใหเกดเศรษฐกจสเขยวและไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม รวมถงยงมในดานของหนวยงานอนๆ เชน สถาบนสงแวดลอมไทยทเปนหนวยงานหลกและมผลงานทชดเจนในการด�าเนนโครงการเพอการพฒนาทยงยนซงรวมถงการใหทนในการวจยดวยเชนกน โดยชองวางทสามารถเหนไดคอนโยบาย แผน โครงการหรอตวชวดตางๆ ทมการจดท�าขนนน มการน�าไปปฏบตตอใหเกดเปนรปธรรมในจ�านวนทมแนวโนมคอนขางนอย ขาดการบนทกขอมลหรอการตดตามผลทสามารถพบเหนไดอยางชดเจน สวนใหญมกด�าเนนโครงการตางๆ ตามแนวทางนโยบายของแตละปทม และมการ บรณาการและการประสานความรวมมอทงในดานความชวยเหลอระหวางหนวยงานรวมถงแผนทครอบคลมและเชอมโยงในระดบตางๆ ทคอนขางนอย ในดานการพฒนาตวชวดเพอท�าการพจารณา

P.001-144.indd 117 8/2/17 9:54 AM


ความนาอยหรอความยงยนในดานตางๆ ของเมองนน บางตวชวดยงสามารถน�ามาปรบใชไดในปจจบนซงมบางตวชวดทมการจดท�าขนมาแตอาจยงไมสามารถตดตามผลลพธทเกดขนได รวมถงการจดตงคณะกรรมการทท�างานดานการพฒนาทยงยนเชนกน บางคณะท�างานอาจยงขาดการบนทกขอมล รายละเอยด และผลงานเพมเตมทไดด�าเนนการลงไป จากการวเคราะหรายละเอยดของกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลและไทย สามารถแสดงใหเหนถงประเดนส�าคญตางๆ โดยแบงออกเปน 5 ดานทส�าคญดงน

5.1.1 ดานความนาอย (Livable)ในสวนของกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล (International

Framework) เนนการพฒนาเมองใหยงยนผานการท�าใหเกดเมองเสรมสรางสขภาพ (Healthy City) โดยการจะเปนเมองเสรมสรางสขภาพไดนนจ�าเปนตองมคณลกษณะทหลากหลาย ในดานการค�านงถงสขภาพของคนในเมอง ผานการปรบปรงสภาพแวดลอมทางกายภาพและสงคมเพอตอบสนองความตองการของผใชงาน เชน การพฒนาใหเกดโครงสรางพนฐานทด ผคนมสขภาพกายและสขภาพจตทแจมใส การค�านงถงผลกระทบทางสงแวดลอมทอาจสงผลตอคนในเมอง รวมถงเนนใหเกดการชวยเหลอซงกนและกน และในสวนของกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทของไทย (Thai Framework) นนเนนในดานสขภาพ เมองสขภาวะทเนนเรองการจดการขยะ การบ�าบดน�าเสย การเขาถงน�าประปาทสะอาด รวมไปถงดานตางๆ ทเกยวกบสาธารณสขมลฐาน และดานการเคหะ หรอความมนคงทางดานทอยอาศย และการยกระดบทอยอาศยใหแกผมรายไดนอยหรอผดอยโอกาสเปนหลก แสดงใหเหนวากรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลและไทยในประเดนดาน “ความนาอย – Livable” มความสอดคลองกนอยางมาก 5.1.2 ดานความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable - Eco Efficiency)

ในสวนของกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล (International Framework) เนนใหเกดเมองทมลกษณะของการเปนเมองนเวศ (Eco City) เมองคารบอนต�า (Low Carbon City) เมองกระชบ (Compact City) และแนวคดลทธชมชนเมองยคใหม (New Urbanism) เชน การสงเสรมใหมการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ การอปโภค/บรโภคสนคาและบรการทค�านงถงขนตอนการผลตไปจนถงการก�าจดทไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม การค�านงถงปญหาสงแวดลอมในดานมลพษตางๆ ทเกดจากการกระท�าภายในเมอง รวมถงการใชพลงงานและทรพยากรทมอยอยางรคณคาและสามารถน�ากลบมาใชใหมได และในสวนของกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทของไทย (Thai Framework) นนเนนในการเกยวเนองกบภาคอตสาหกรรมทเกยวของกบการใชพลงงานและการปลอยมลพษสธรรมชาต รวมถงการจดการดานสงแวดลอมใหเตบโตแบบ Green Growth ซงแสดงใหเหนวากรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลและไทยในประเดนดาน

P.001-144.indd 118 8/2/17 9:54 AM


“ความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable - Eco Efficiency)” มความสอดคลองกนนอย เนองจากในประเทศไทยยงมการผลกดนในดานการสรางเมองนเวศ เมองกระชบทนอยมาก อาจมประเดนดานเมองคารบอนต�าบางแตยงไมแพรหลายมากพอ ซงสวนใหญเปนเพยงการผลกดนใหเกดการใชทรพยากรตางๆ ทางเศรษฐกจอยางคมคาและยงยน ขาดการบรณาการระหวางภาคสวนตางๆ การด�าเนนงานจงเปนในลกษณะของการพฒนาภายในองคกร และยงไมครอบคลมถงในบรบทของความเปนเมองทจะตองอาศยความรวมมอกนของหลายหนวยงานและหลายภาคสวน เพอการท�าใหเกดความเปนเอกภาพนนเอง

5.1.3 ดานความเทาเทยม (Fair-Equality) ในสวนของกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล (International Framework) เนนใหเกดการเปนเมองส�าหรบทกคน (Inclusive City) ผานการค�านงถงความเทาเทยม การเขาถง และผลกระทบตางๆ ทอาจเกดขนกบทกคนภายในเมอง ใหเกดความมนคงและปลอดภยส�าหรบทกคน ลดการเลอกปฏบตรวมถงความรายแรงในกลมทมความออนไหว เชน เดก สตร ผสงอาย ผพการ เปนตน และในสวนของกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทของไทย (Thai Framework) นนเนนไปในดานการรบผดชอบตอสงคมและเสรมสรางการมสวนรวมของชมชน โดยเฉพาะในภาคอตสาหกรรม เนองจากเปนภาคสวนทมประเภทของการใชประโยชนอาคารทกอใหเกดมลพษตอธรรมชาตมากทสด แสดงใหเหนวากรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลและไทยในประเดนดาน “ความเทาเทยม (Fair-Equality)” มความสอดคลองกนในดานเปาหมายของการพฒนาใหเกดความเทาเทยม กลาวคอ มการค�านงถงผลกระทบทอาจเกดขนกบภาคประชาชนในการเขาถงสนคาหรอบรการตางๆ รวมถงผลกระทบทอาจเกดจากการใชประโยชนทดนของภาคอตสาหกรรม แตในบรบทของไทยอาจยงไมมความชดเจนมากพอในดานการลดการเลอกปฏบตตอกลมทมความออนไหวในสงคม เชน เดก สตร ผสงอาย ผพการ เปนตน

5.1.4 ดานการปกครองเมอง (Urban Governance) ในสวนของกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล (International Framework) เนนใหเกดเมองททกคนมสวนรวมในการตดสนใจและการกระท�าตางๆ ภายใตระบอบประชาธปไตย เนนใหเกดการตดตามและการประเมนผลในดานตางๆ คอ การสรางสมรรถภาพ ประสทธภาพและความเทาเทยมภายในเมองนนๆ การเนนใหเกดการบรณาการท�างานรวมกนระหวางภาครฐและภาคเอกชน มแผนการท�างานทสอดคลองกนในทกระดบและมนโยบายในการพฒนาแตละพนทตามบรบททแตกตางกนในระยะยาว รวมถงการน�าเทคโนโลยเขามาใชในการปกครองเมองใหเกดประโยชน ในสวนของกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทของไทย (Thai Framework) นนมการ แตงตงคณะกรรมการพฒนาเมองแหงชาต โดยก�าหนดใหเมองยงยนเปนวาระแหงชาต เพอดแลเรอง การพฒนาทยงยนโดยเฉพาะ มนโยบายและแผนยทธศาสตรเกยวกบเรองเมองยงยน มการจดท�าตว

P.001-144.indd 119 8/2/17 9:54 AM


ชวดการประเมนการเปนเมองนาอยขน ทเนนในดานการมสวนรวมและการจดการองคกรทจะชวยท�าใหเกดการพฒนาเมองยงยน แสดงใหเหนวากรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลและไทยในประเดนดาน “การปกครองเมอง (Urban Governance)” นน เมอเทยบกบบรบทสากลแลว ในบรบทของไทยมเพยงการจดตงคณะกรรมการขนมาด�าเนนการและมการจดท�าตวชวด แตทงหมดอาจยงม การด�าเนนงานทไมชดเจนจนกอใหเกดการประเมนผลในระยะยาวได รวมถงยงมประเดนในดานการสงเสรมการมสวนรวมทคอนขางนอย เนองจากคณะกรรมการตางๆ นนมการแตงตงขนมาเองจากฝายบรหาร และยงเปนเพยงแนวทางการท�างานทคอนขางคลมเครอและคนหาผลลพธของการด�าเนนงานทเปนรปธรรมไดคอนขางยาก

5.1.5 ดานเมองยงยน (Sustainable City) ในสวนของกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล (International Framework) นน เนนใหเกดการพฒนาเมองทมความยงยนแบบรอบดาน ทงจากการน�าแผนปฏบตการ 21 เพอการพฒนาแบบยงยน (Local Agenda 21) ทท�าใหเกดหนงสอ Our Common Future จาก Brundtland Report ทมการน�ารายงานฉบบนไปสการประชมระดบโลกจนเกดการลงนามใน Rio +20 (Earth Summit 2012) และยงมแนวทางอนๆ คอ 2030 SDG, Goal11, Habitat III New Urban Agenda และ European Efforts น�ามาเปนแนวทางหลกในการผลกดนใหเกดเมองยงยน เชนการมสงแวดลอมทดจะท�าใหเกดคณภาพชวตและสงคมทด การมบรการหรอโครงสรางพนฐานทเหมาะสม มความปลอดภยและตอบโจทยการใชงานของคนในเมอง เศรษฐกจเชงบวกทจะพฒนาเมองใหเดนหนาไดการตงถนฐานและการปรบตวตอภมอากาศทมความแปรปรวน และประเดนอนๆ อกมากมาย และในสวนของกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทของไทย (Thai Framework) นน มการสรางแนวทางและตวชวดทเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทยผานการน�าหลกการของเมองยงยนไปปรบใชในการปฏบตงานและเนนใหเกดความเชอมโยงกบหลกแนวคดสากลอยาง Local Agenda 21 เชนกน แสดงใหเหนวากรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลและไทยในประเดนดาน “เมองยงยน (Sustainable City)” มความสอดคลองกนในดานการน�าแผนจากบรบทสากลมาปรบใชใหเขากบพนท รวมถงการมโครงการตางๆ ทสอดคลองกบแนวทางการพฒนาทยงยน แตมการประเมนให เกดความชดเจนคอนขางนอยวามการพฒนาเมองอยางยงยนแลวจรงหรอไม รวมถงการประเมน และตดตามผลของโครงการตางๆ ในระยะยาวทมความคลมเครอเชนกน

5.2 รายละเอยดโดยสรปและชองวาง (Gap) ของงานวจยทางวชาการทคนหาจาก ฐานขอมล Ezyproxy และงานวจยทางวชาการทไดรบการสนบสนนจากส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย จากการศกษาและทบทวนงานวจยทางวชาการในประเทศไทยและงานวจยทางวชาการทไดรบการสนบสนนจากส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยในบทขางตน ในบทนผวจยไดท�าการ

P.001-144.indd 120 8/2/17 9:54 AM


วเคราะหถงชองวางทเกดขนจากการพจารณาแนวทางของการท�าวจยจากฐานขอมลของส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยและของประเทศไทยจากฐานขอมล Ezyproxy ซงสามารถอธบายชองวางของงานวจยโดยแบงตามแนวคดการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล (International Framework) ทง 5 ดานไดดงตอไปน

5.2.1 ดานความนาอย (Livable) ในงานวจยทางวชาการดานความนาอย (Livable) ของไทย สวนใหญมกเปนเรองในประเดนดานสาธารณสข คณภาพชวต การเข าถงโครงสรางพนฐานตางๆ ทถกสขลกษณะ/ตามมาตรฐาน การมสวนรวมของประชาชนในทองถนหรอในชมชน ระดบการปฏบตการจงเนนไปทชมชน พรอมกบการสรางเครอขาย และมความเชอทวาการจะเกดเมองทมความนาอย (Livable) ไดนนจะตองมคนเปนพนฐานในการพฒนา ในสวนงานวจยทางวชาการของส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย สวนใหญมกเปนเรองในประเดนการพฒนาเชงพนททงพนททองเทยว การอนรกษมรดกวฒนธรรมและภมปญญาทองถน การจดการทรพยากรธรรมชาตโดยชมชนเปนฐาน การจดการวฒนธรรมและชมชนทองถน การมสวนรวมเพอแกปญหาเชงพนท รวมถงดานชมชนทเนนไปยงประเดนสงคม กายภาพ ความเปนอยของประชาชน การทองเทยวเชงวฒนธรรมตางๆ และการจดการของเสยแบบบรณาการ ซงงานวจยมแนวทางทคอนขางครบตามกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลแลว แตยงมงานวจยในดานการพฒนาทน�าประเดนสขภาพของคนในเมองเขาไปเกยว ดวยนอย อาจมงานวจยดานการจดการของเสยทสงผลทางออม แตโครงการวจยในหมวดหมของสขภาพในดาน Livable ยงมไมมากเทาทควร

5.2.2 ดานความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable - Eco Efficiency)

ในงานวจยทางวชาการดานความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable - Eco Efficiency) ของไทย สวนใหญเปนประเดนดานสงแวดลอม การลดการปลอยกาซเรอนกระจก เทคโนโลยทางดานสงแวดลอม และมกมความเกยวของโดยตรงกบภาคอตสาหกรรม และภาคการขนสง ทถอวาเปนภาคสวนส�าคญทกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม การเนนไปทการสรางพนทสเขยวในเมอง ซงงานวจยในประเดนนมกจะเปนงานวจยทอยในระดบธรกจ หรอองคกรขนาดใหญ หรอนโยบายในระดบประเทศมากกวาในระดบทองถน และขาดการพดถงการพฒนาเมองในรปแบบของเมองกระชบ การจดการไมใหเกด Urban Sprawl และยงขาดการเชอมโยง หรอการบรณาการในประเดนของการจดการทรพยากรธรรมชาต เรองของการใชพลงงานอยางยงยน และการพฒนาเมอง ในสวนงานวจยทางวชาการของส�านกงานกองทนสนบสนน การวจย สวนใหญเปนประเดนดานการทองเทยวทเนนพจารณาพนทและยทธศาสตรตางๆ ใหเกดความคมคาในพนททองเทยว เชน การจดการโลจสตกสและการพจารณาศกยภาพของพนท การพฒนา

P.001-144.indd 121 8/2/17 9:54 AM


เศรษฐกจของเมองรวมถงความเปนอยของประชาชนและพจารณาการมสวนรวม การพจารณา ความเสยงและการรบมอกบภมอากาศภายในเมอง การจดการทรพยากรธรรมชาตทค�านงความตองการ ในการใชงาน การเพมพนทสเขยว การผลกดนใหเกดเมองคารบอนต�า ซงโดยรวมแลวงานวจยคอนขางครบตามกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลแตยงมความคลมเครอในความชดเจนของการวจยเพอใหเกดความเปนเมองกระชบ (Compact city) และลทธชมชนเมองยคใหม (New Urbanism)

5.2.3 ดานความเทาเทยม (Fair – Equality)ในงานวจยทางวชาการดานความเทาเทยม (Fair – Equality)

ของไทย ในเรองของความเทาเทยมในเมองไทยและเรองเมองมความเชอมโยงถงกนคอนขางนอย สวนทเกยวของจะไดแก การศกษาเปรยบเทยบความเทาเทยมกนระหวางพนทเมองและพนทชนบท เนนไปทการสรางงานของผมรายไดนอย หรอแรงงานนอกระบบ การพฒนาฝมอแรงงานทมผล เกยวเนองทางเศรษฐกจ การจางงาน แรงงาน ชวต และความปลอดภยในการท�างาน รวมถงการเขาถงหลกประกนสงคม สวนใหญเปนการอธบายถงการลดชองวางทางสงคม หรอการสรางความเทาเทยม โดยการพฒนาดานโครงสรางพนฐาน และการเพมการเขาถงโดยเฉพาะดานการศกษา ในสวนงานวจยทางวชาการของส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย สวนใหญเปนประเดนดานการพฒนาสงคมชมชนและสขภาวะเพอแกปญหาความยากจน การเขาถงทรพยากรตางๆ การทองเทยวโดยชมชน การสรางงานในพนททองเทยวและการค�านงถงความพงพอใจของนกทองเทยว การค�านงถงเศรษฐกจและการผลตตางๆ โดยชมชน การจดการเชงพนท การจดเกบภาษตางๆ ในพนท การพฒนาสงคมและจดสวสดการใหทวถงรวมถงการปกครองขององคการปกครองสวนทองถน เปนตน ซงโดยรวมแลวงานวจยคอนขางครบตามกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล แตควรเนนงานวจยทเจาะลกเศรษฐกจในการวจยดานจรยธรรมทางธรกจ (Business Ethics) ใหมากขน เนองจากสวนใหญเปนการวจย ถงการสรางงาน การผลตและสรางเศรษฐกจโดยภาพรวมเทานน

5.2.4 ดานการปกครองเมอง (Urban Governance)ในงานวจยทางวชาการดานการปกครองเมอง (Urban Governance)

ของไทย สวนใหญเปนประเดนดานการมสวนรวม ความสามารถในการตรวจสอบการท�างานของ ภาครฐและความเขมแขงของภาคประชาชน รายละเอยดของงานวจยมกเนนไปทการปรบเปลยนระบบองคกร หรอวฒนธรรม ความโปรงใสของภาครฐ แตยงมจดทเปนรปธรรมในการตดตามและประเมนผลการท�างานของรฐโดยประชาชนหรอบคคลทวไป และชองทางการรองเรยนทคอนขางนอย และประเดนดานการมสวนรวมในทกๆ ขนตอน ไมใชเพยงแคในขนตอนการวางแผนแตยง หมายรวมถงในขนตอนการพฒนา การปฏบตการ รวมไปถงขนตอนการประเมนผลทยงคลมเครอ ในสวนงานวจยทางวชาการของส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย สวนใหญเปนงานวจยประเดนการใชระบบผงเมองและบทบาทหนาทของภาครฐมาจดการกบภยพบตรวมถงประเดนดานทดนตางๆ

P.001-144.indd 122 8/2/17 9:54 AM


การททองถนท�าการจดการการเรยนรรวมกบประชาชน การยอมรบของชมชนตอองคการปกครอง สวนทองถน และการวางแผนรวมกน การมสวนรวมในการจดการสงแวดลอมและการกระจายอ�านาจในการบรหารจดการทองถนทงดานยทธศาสตรและเชงพนท เมอท�าการเปรยบเทยบกบการพฒนา ทยงยนตามบรบทสากลพบวา มงานวจยดานความรวมมอตางๆ รวมถงประชาธปไตยและ การตดสนใจรวมกนพอสมควร แตอาจยงขาดในงานวจยดานการตดตามและประเมนผลใน 3 ดานรวมกน คอ ความมประสทธภาพ (Efficient) การมประสทธผล (Effective) ความเสมอภาค (Equity) ทชดเจน

5.2.5 ดานเมองยงยน (Sustainable City)ในงานวจยทางวชาการดานเมองยงยน (Sustainable City) ของไทย

มกเนนไปทการเปรยบเทยบบรบทเมองไทยกบตวชวดของสากล หากเปนการศกษาในพนทมกจะ มลกษณะเปนจงหวด หรอพนทน�ารอง หรอพนทเดมทมการกอตวของแนวทางในการน�าไปส ความยงยนอยแลว แตอยางไรกตามในงานวจยของไทย มการศกษาใหเกดการบรณาการในแตละ องคประกอบของเมองยงยนทคอนขางนอยเพราะสวนใหญแลวโครงการน�ารองทน�ามาศกษา มกจะมความเขมแขงเพยงแคในดานใดดานหนง อยางเชน เขมแขงในดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาต หรอเขมแขงทางดานสภาพแวดลอมทด เปนตน อาจท�าใหยงไมครอบคลมในทกๆ องคประกอบของเมองยงยนเทาทควร ในสวนงานวจยทางวชาการของส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย สวนใหญเปนงานวจยดานการจดการวฒนธรรมและพลงงานทดแทนอยางยงยน การประมวลองคความร ความเสยง การปรบตวตอภมอากาศแบบองครวม ความรความเขาใจดานพลงงาน การจดการและการอนรกษทรพยากรธรรมชาต การพฒนาเมองอยางสรางสรรคโดยพจารณาดานมรดกทางวฒนธรรมและสงคมเปนหลก รวมถงการประชมและการวจยทน�าแผน LA21 และ Rio+20 มาปรบใชและเปนแนวทางในการวจย ซงโดยสวนใหญแลวมความครบถวนตามการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลในการน�ามา ปรบใช เชน LA21 และ Rio+20 แตมกเปนงานทวจยเฉพาะบางประเดนและอาจยงไมครอบคลมในทง 5 ดานตามการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลแบบครบถวนเทาทควร มเพยงการวจยในประเดนความยงยนในดานตางๆ เชน พฒนาเมองอยางยงยนโดยใชดานวฒนธรรมเปนตวขบเคลอน การจดการทรพยากรธรรมชาตทยงยน ซงค�านงถงประเดนอนๆรวมดวยคอนขางนอย

5.3 โจทยวจยทเหมาะสมกบกรอบการด�าเนนงานของชดโครงการเมองยงยนผวจยไดท�าการรวบรวมงานวจยทงหมดแลวน�ามาสงเคราะหจนไดค�าส�าคญ (Keyword)

ตามดานตางๆ ทองตามการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล (International Framework) ซงจะแสดง

P.001-144.indd 123 8/2/17 9:54 AM


การพฒนาพนทโดยชมชนความตองการของประชาชนในการพฒนาพนทการพฒนาคณภาพสงแวดลอมคลองการก�าหนดสภาพแวดลอมเมองใหสอดคลองพฤตกรรมของคนพฒนาการของกระบวนการชมชนเมองการพฒนาการทางจกรยานการสรางภมทศนเมองพฒนาระบบฐานขอมลในการจดการพนทพฒนาพพธภณฑทองถนววฒนาการ การเปลยนแปลงและการขยายตวของเมองการปรบปรงและพฒนาโครงสรางพนฐานการพฒนาสงคมและจดสวสดการสงคมเชงพนทการตดสนใจในการพฒนาเชงพนทพนทสาธารณะพนทประชาคม

การพฒนาเชงพนท Development

มรดกทางวฒนธรรม

การจดการวฒนธรรมเพอพฒนาเมองสรางสรรค

การศกษาประวตศาสตรสงคมและทองถน

การจดการมรดกทางชมชนทองถน

ตลาดและเครอขายสงคมในพนทวฒนธรรม

การปรบตวของกลมชาตพนธทางดานวฒนธรรม

วฒนธรรมCultural

ระบบการจดการทดนของทองถนการจดท�าผงเมองรวมกฎหมายผงเมองรวมการบงคบใชผงเมองการผงเมองและการก�าหนดการใชประโยชนทดน

การจดการทดนLand Management

การจดการทรพยากรลมน�าและการจดการน�า

การเขาถงทรพยากรและการจดการทรพยากร

ความหลากหลายทางชวภาพ

การดแลสงแวดลอมโดยชมชน

ผลกระทบมลพษตอชมชน

กลไกการบรหารจดการทดนระดบทองถน

การพฒนาสภาพแวดลอมชมชน

การจดการทรพยากรธรรมชาตNatural Resource Management

ระบบผงเมองกบการจดการน�าทวมบทบาทของภาครฐในการจดการภยพบตการใชประโยชนทดนกบการเปลยนแปลงภมอากาศ

ภยพบตและการเปลยนแปลงภมอากาศDisaster

LIVABLE

P.001-144.indd 124 8/2/17 9:54 AM


ศกยภาพแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมผลกระทบของการทองเทยวเชงวฒนธรรมการทองเทยวเชงนเวศ (Ecosystem)

ทองเทยวToursim

ความรวมมอแกปญหาความยากจนการสอสารอยางมสวนรวมเพอจดการขยะการมสวนรวมในการแกปญหามลภาวะเครอขายความรวมมอเพอการพฒนาเชงพนทแบบสรางสรรคความรวมมอการจดการความรกระบวนทศนการสรางชมชนความคดเหนของประชาชนตอเมองนาอย

การมสวนรวมของชมชนCommunity Particpation

การเลยงดผพการโดยชมชนการขยายตวของชมชนการสรางจตส�านกในชมชนการจดการความรสชมชนการสรางความเขมแขงของชมชนภาคเครอขายการยกระดบความเปนอยของชมชนการจดผลตภณฑบรการสาธารณะระบบการแลกเปลยนชมชนเพอพงตวเองวถชมชนชมชนแออดการพฒนาทอยอาศยและทอยอาศยราคาถกการเสรมสรางทนทางสงคมกระบวนการสรางความหมายในบรบทสงคมพฒนาชมชนทองถนพนทเสยงตอการเกดอาชญากรรมผลกระทบของแรงงานอพยพบรณาการแผนชมชนดานคณภาพชวตสทธมนษยชน (Human Rights)สขภาพ (Health)ศาสนาพทธ (Buddhism)

ชมชนCommuinty

การจดการน�าเสยการแกปญหาขยะขามแดนแบบบรณาการการจดการขยะการจดการสารเคมและของเสยอนตราย

การจดการของเสยWaste Management

การจดการความรของชมชนทองถนการจดการมรดกทางวฒนธรรม

เครอขายการเรยนรและโรงเรยนในระบบภมปญญาทองถนการจดการแบบพหภาคในการศกษาระหวางรฐกบประชาชน

การจดการองคความรKnowledge Management

P.001-144.indd 125 8/2/17 9:54 AM


การบรหารจดการอตสาหกรรม

การพฒนาเมองและการขนสง

การพฒนารปแบบชมชนและทอยอาศย

การจดการทดนท�ากน

การขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง

การวางแผนจดการทรพยากรแบบมสวนรวมอตสาหกรรม (Industry)

การจดการธรกจ (Company Business Management)

การผลต (production)

การเกษตร (Agirculture)

หนสวนทางธรกจ (Partnership)

อตสาหกรรมบรการสารสนเทศ(information services industry)

VIABLEการพฒนาเศรษฐกจเชงพนท

Development

การวเคราะหการเปลยนแปลงภมอากาศและคาดการณระยะยาวความเสยงจากการเปลยนแปลงภมอากาศความสามารถในการรบมอตอความเสยงจากผลกระทบการเปลยนแปลงภมอากาศการสงเสรมพนทสเขยวการจดการน�าทวม

ภมอากาศและภยพบตClimate

การจดการโลจสตกสเพอการทองเทยว

การพฒนาการทองเทยวเชงสรางสรรคยทธศาสตรและศกยภาพของทองเทยวการทองเทยวภมทศนเชงนเวศ

การทองเทยวTourism

แบบจ�าลองคณภาพน�าการบรหารทรพยากรรวมกน

ความตองการน�า

พนทสเขยว

เมองคารบอนต�า

แผนปฏบตการ 21

การปกครองกบเมองคารบอนต�า (T) นโยบายการลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดในระบบขนสง (T)

คณภาพอากาศ (Air quality)

ความมนคงและการลดการใชพลงงานและเชอเพลงตางๆ

ปาไมและการท�าปาไม (Foresrt & forestry)

อตสาหกรรมอเลกทรอนกส เพอผบรโภค (Consumer electronics industry)

กาซเรอนกระจก (GHG Emission)

ผลประโยชนรวม (Co-benefits)

การจดการทรพยากรธรรมชาตNatural Resource Management

การปรบตวของผประกอบการธรกจคาปลก

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

การผลตของเศรษฐกจชมชน

เศรษฐกจสรางสรรค

แนวทางสรางอาชพ

ความไมเทาเทยมกนระหวางเมองกบชนบท

เศรษฐกจชมชน Economic

P.001-144.indd 126 8/2/17 9:54 AM


การปรบตวของผประกอบการธรกจคาปลก

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

การผลตของเศรษฐกจชมชน

เศรษฐกจสรางสรรค

แนวทางสรางอาชพ

ความไมเทาเทยมกนระหวางเมองกบชนบท

FAIR

พฒนาเครอขายกลมและองคกรประชาชนการจดการความยากจน

สวสดการชมชน ทนทางสงคม

ความมนคงของกองทนชมชน

ววฒนาการชมชนแออด

การบรหารจดการเชงพนทเพอแก ความยากจนการพฒนาสงคมและสขภาวะ

การเสรมสรางพลงความเขมแขงของผหญง

การเขาถงทรพยากรของชมชน

ผลกระทบและการปรบตวของชมชนและสงคมเมอง

การแบงแยกเชอชาตในการจางงาน

ความแตกตางในขอเอกชน(individual differences)

คณภาพชวตการท�างาน (quality of work life)

ทนมนษย ทกษะ ทางเลอกดานอาชพ และผลตภาพแรงงาน (human capital; skills: occupational choice; labor productivity)

การพฒนาสงคมSocial Development

การสงเสรมพลงผหญงในการปกครองทองถนยทธศาสตรการพฒนาสงคมและการจดสวสดการสงคมใหทวถง

การบรหารจดการเชงพนทเพอแกไขความยากจน

ความยตธรรม (Justice)

การกระจายอยางเปนธรรม(distributive justice)

บทบาททองถนกบการพฒนาสงคม

ผลกระทบการทองเทยวกบชมชน

ความพงพอใจของนกทองเทยว

รปแบบการบรการทองเทยว

พฒนาการทองเทยวเชงสภาพแบบภมปญญาพนบาน

สงเสรมการตลาดในทพกนกทองเทยว

การสรางรายไดในททองเทยว

เพมมลคาผลตภณฑในททองเทยว

พฒนาทนมนษยในททองเทยว

การจดการทองเทยวชมชนยงยน

ศกยภาพชมชนดานการทองเทยว

ทองเทยวTourism

การจดเกบภาษทดนและสงปลกสรางรปแบบใหมผลกระทบการใชทดนการจดการเชงพนท

การจดการทดนLand Management

ทรพยากรมนษย (human resources; human development; income distribution; migration)

คาครองชพและมาตรฐานการครองชพ(cost & standard of living)

P.001-144.indd 127 8/2/17 9:54 AM


การบรหารจดการเมองการบรณาการยทธศาสตรทองถน

ประชาธปไตยชมชนทองถน

ระบบการบรหารจดการทองถนการเงนและการคลงของ อปท.

การขยายพนททางการเมองของประชาชน

กฎหมายเพอการบรหารทองถน

การสรางขดความสามารถเพอความเปนธรรมของประชาสงคม

วฒนธรรมการเมอง (political culture)

การกระจายอ�านาจ URBANGOVERNANCE

การสรางขดความสามารถเพอความเปนธรรมของประชาสงคม

แผนงานขจดความยากจนPoverty

การวางแผนชมชนสภาพพลเมอง

การยอมรบของภาคประชาชนตอ อปท.

ทองถนนยม (Localism)

ชมชนCommunity

การมสวนรวมของชมชนในการจดการดานสงแวดลอมนเวศวทยาการเมอง (Political Ecology)

สงแวดลอมEnvironment

บทบาททองถนกบศนยการเรยนร

การจดการทองถนเพอการศกษา Education

P.001-144.indd 128 8/2/17 9:54 AM


SUSTAINABLEการวางแผนเพอความมนคงดานน�าตาม LA21การพฒนาทยงยน Rio+20การน�า LA21 ไปปรบใชกบทองถนไทย

ความยงยนตามขอตกลงสากลSustainable

ตวชวดเมองยงยน (T)

การมสวนรวมจดการวฒนธรรมพลงงานทดแทนอยางมสวนรวมเพอความมนคงชายแดน

วฒนธรรมชมชนแบบมสวนรวม

ชมชนพงพาตนเอง (T)

ภาคสวนตางๆ กบการขบเคลอนเมอง (T)

การมสวนรวมParticipation

การประมวลองคความรดานภมอากาศ

การประเมนและวเคราะหความเสยงของพนทตอการเปลยนแปลงภมอากาศ

การปรบตวตอภมอากาศแบบบรณาการเชงพนทแบบองครวม

ภยพบตและการเปลยนแปลงภมอากาศDisaster

การจดการพนทชายฝงการบรหารและการฟนฟลมน�าการอนรกษธรรมชาตการใชเทคโนโลยทเปนมตรกบสงแวดลอมความรความเขาใจเรองพลงงานนเวศวทยาการเมอง (Political Ecology)

การจดการทรพยากรธรรมชาตNatural resource Management

การพฒนาเมองยงยนอยางสรางสรรค

มรดกทางวฒนธรรมเพอความยงยนCulture

อตสาหกรรมกบความยงยนของเมอง

การพฒนาเศรษฐกจ (economic develop-ment)

ความยากจน (poverty)

เศรษฐกจอตสาหกรรม (industrialization)

ระบบการเงนในระดบจลภาค (microfinance)

ตนทนประสทธผล (cost effectiveness)

การพฒนาเศรษฐกจเพอความยงยน

ภาพท 5.1 ภาพแสดงกรอบแนวคดเมองยงยนในบรบทงานวจยไทย

P.001-144.indd 129 8/2/17 9:54 AM


ใหเหนถงภาพรวมของงานวจยทงหมดไดโดยงาย ดงนโดยจากการวเคราะหขอมลทเกยวกบการพฒนาทยงยนทงหมด พบวาจากการพจารณา

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 1-11 และรางแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 นนแนวคดดานการพฒนาทยงยนในแผนพฒนาฯ มการพฒนาในดานตางๆ คอ ดานสงคม (Social) ดานเศรษฐกจ (Economic) ดานสงแวดลอม (Environment) และดานการปกครองเมอง (Urban Governance) ทเปนหนงในแรงผลกดนทท�าใหเกดการบรหารจดการเมองเพอไปสความยงยนได แตประเทศไทย ซงถอเปนประเทศก�าลงพฒนายงไมสามารถรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมได นโยบายหรอโครงการท�างานเพอใหเกดความยงยนตางๆ จงมกตกไปอยในดานใดดานหนง เมอมการน�าแนวคดการพฒนาทยงยนมาปรบใช ท�าใหยงไมเกดการพฒนาทยงยนทครบตามองคประกอบหลกของกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลรวมถงการน�าแนวคดในระดบนานาชาตมาปรบใชภายในประเทศ ซงมความจ�าเปนทจะตองหาแนวทางทเหมาะสมส�าหรบประเทศไทยเองในการผลกดนใหเกดการพฒนาทยงยนอยางแทจรง โดยเมอพจารณาแนวทางการพฒนาทยงยนผานแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตแลว จงท�าการพจารณางานวจยทางวชาการทเกยวกบการพฒนาเมองยงยนซงมชองวางของงานวจยทยงขาดการค�านงถงประเดนตางๆ เพอใหเกดงานวจยในดานการพฒนาเมองทยงยนอยางแทจรง ดงตอไปน 5.3.1 ในดานความนาอย (Livable)

ตามกรอบแนวคดการพฒนาทย งยนตามบรบทสากลและไทยม ความสอดคลองกนในแนวทางการปฏบตงานเพอใหเกดความยงยน แตยงคงมบางประเดนในบรบทไทยทไมสอดคลองกบบรบทสากลโดยจากการทบทวนงานวจยพบวามจ�านวนมากทสดแตยงขาดการบรณาการ เนองจากมการพจารณาในดานอนๆ รวมคอนขางนอย รวมถงงานวจยในดานสขภาพของคนในเมองทยงมนอยมากจงควรเนนประเดนในดานตางๆ คอ - การสงเสรมใหคนในเมองเกดสขภาพทดอยางยงยน เชน การผลกดนใหเกดความเปนธรรมทางสงแวดลอม การมสขภาพทดและมความปลอดภยในชวต การสรางสขอนามยและสขลกษณะอนดภายในเมอง การทคนในเมองสามารถเขาถงแหลงน�าสะอาดและการบรการ ดานสขภาพ และมการจดการในภาวะวกฤตทางสขภาพ - การสงเสรมใหเกดเมองนาอยทพจารณามตทางเศรษฐกจรวมดวยเพอใหเกดความยงยนมากขน เชน การทเมองมแรงงานทมความรดานสขภาพทดและมทกษะท เหมาะสมในการท�างาน การมกฎเกณฑทเหมาะสมเพอปองกนการเลอกปฏบตในสถานทท�างานอน จะเกยวของกบความปลอดภยและสขลกษณะทดของสถานทท�างาน - การสงเสรมใหเกดเมองทค�านงดานการจดการสงแวดลอม เชน การสรางและปรบปรงสภาพแวดลอมทางกายภาพและสงคมอยางตอเนอง การขยายทรพยากรทชมชนตองการ การทเมองเนนการน�าของเสยกลบมาใชใหมหรอการมวธการก�าจดของเสยทไมท�าลาย สงแวดลอมและสขภาพของคนภายในเมอง

P.001-144.indd 130 8/2/17 9:54 AM


- การสงเสรมใหเกดการบรณาการการสรางความนาอยในทกๆ ระดบของเมอง เชน การสงเสรมใหเกดการเชอมโยงการท�างานระหวางหนวยงานหรอองคกรตางๆ ในทกๆ ระดบ - การสงเสรมใหเกดเมองทค�านงดานการเปลยนแปลงภมอากาศ

5.3.2 ในดานความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable - Eco Efficiency)

จากการพจารณากรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลและไทย ยงมความสอดคลองกนคอนขางนอย เนองจากในบรบทของไทยเองยงมการน�าแนวทางดานนไปปฏบตใชคอนขางนอยมเพยงไมกหนวยงานทท�าการพฒนาดานน รวมถงขาดการน�าแนวทางของความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจไปพฒนาแบบองครวม ประกอบกบมงานวจยในดานนนอย งานวจยและการผลกดนใหเกดเมองนเวศและเมองกระชบยงไมชดเจนมากพอ มงานวจยในดานเมองคารบอนต�าบางแตยงนอยอยเชนกน จงควรเนนประเดนในดานตางๆ คอ - การพฒนาใหเกดความเปนเมองนเวศ (Eco City) ทมความยงยนในมตทางสงคม เศรษฐกจ สงแวดลอม และการปกครองเมอง - การพฒนาเมองใหเกดประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Eco - Efficiency) ทมความยงยนในมตทางสงคม เศรษฐกจ สงแวดลอม และการปกครองเมอง - การพฒนาใหเกดความเปนเมองกระชบ (Compact City) ทม ความยงยน เพอลดการขยายตวของเมองอยางไมเปนระเบยบ (Urban Sprawl) สงเสรมใหผคน หนมาใชระบบขนสงสาธารณะทมความทนสมย - การพฒนาใหเกดความเปนเมองคารบอนต�า (Low Carbon City) ทมความยงยน เชน ลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากกจกรรมตางๆ ภายในเมอง - การพฒนาเพอตอบรบการเปลยนแปลงภมอากาศ (Climate Change) เพอใหเกดเมองพลวต (Resilient City) เชน การลดผลกระทบทอาจเกดจากการเปลยนแปลงภมอากาศทมความรายแรง สรางใหเกดการปรบตวของคนและเมองในการลดความเสยงจากภยพบตทอาจเกดขน - การสงเสรมใหเกดการลดการใชทรพยากรและพลงงานทมอยอยางจ�ากด รวมถงการค�านงถงการใชทรพยากรและพลงงานทสามารถน�ากลบมาใชใหมได เชน การมสนคาทมการบรการและการดแลอยางครบวงจร การผลกดนใหในเมองใชทรพยากรทมอยอยางรคณคา การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ การลดการใชพลงงานและสรางขยะภายในเมองใหนอยทสด โดยเฉพาะในพนททมความเปนเมองทงในระดบภมภาค ระดบชาต ไปจนถงการวางแผนในระดบนานาชาต

P.001-144.indd 131 8/2/17 9:54 AM


- การพฒนาใหเกดนวตกรรมทสงเสรมใหเกดประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ เชน การมกระบวนการจดการวงจรผลตภณฑโดยรวมตงแตการออกแบบผลตภณฑ การใชงานไปจนถงการก�าจดอยางถกวธ

5.3.3 ในดานความเทาเทยม (Fair-Equality) ตามกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลและไทยมความสอดคลอง

กนในดานเปาหมายของการพฒนาใหเกดความเทาเทยม ประกอบกบการมงานวจยในดานนพอสมควรแตอาจยงมความคลมเครอของการผลกดนในดานการลดการเลอกปฏบตตอกลมทมความออนไหวในสงคม โดยในงานวจยทางวชาการนนในดานความเทาเทยมมการเชอมใหเขากบเรองเมองคอนขางนอย สวนใหญจะเนนไปในดานการเปรยบเทยบความเทาเทยมกนระหวางพนทเมองและพนทชนบท การสรางงานของผมรายไดนอย/แรงงานนอกระบบ การพฒนาฝมอแรงงาน การลดชองวางทางสงคมหรอการสรางความเทาเทยมโดยการพฒนาดานโครงสรางพนฐานและการเพมการเขาถงในดานการศกษา ในสวนของการพจารณาในประเดนความเทาเทยมทางเศรษฐกจในดานจรยธรรมทางธรกจ (Business Ethics) กยงมความคลมเครอเชนกน จงควรเนนประเดนในดานตางๆ คอ - การลดความเหลอมล�าของคนในเมอง โดยเฉพาะกลมทมความ ออนไหวในสงคม เชน เดก สตร ผสงอาย ผทมความผดปกต (Disability) เชน การลงทนทางดานสงคมและทรพยากรมนษย การวางแผนและการจดการในประเดนเพศสภาพและความบกพรองดาน รางกาย รวมถงการปองกน การลด การก�าจดความรายแรงและอาชญากรรมทอาจเกดขนกบ ประชาชนภายในเมอง - การสงเสรมใหเกดความเทาเทยมในประเดนตางๆ ภายในเมอง เชน การจางงาน การเขาถงบรการขนพนฐาน ความเทาเทยมทางเพศ เนนใหเกดการจางงานภายในพนทส�าหรบทกคน เนนการเพมทกษะในการท�างานของแรงงานภายในเมอง การเขาถงทดนหรอ สถานทตางๆ ในพนททมความเหมาะสมผานการถอครองทดนอยางมนคงของประชาชน - การสงเสรมใหเกดความเทาเทยมทางเศรษฐกจในดานจรยธรรม ทางธรกจ (Business Ethics) เชน การมจรรยาบรรณทางธรกจรวมกบผอน มองคกรทางการเงนและความสามารถทางการตลาดเพอขบเคลอนการลงทน ผลกดนใหมกฎหมายทจะท�าใหคนในเมอง มความมนใจในการแขงขนในตลาด สามารถตรวจสอบความโปรงใสได และเกดสทธในทรพยสมบต

5.3.4 ในดานการปกครองเมอง (Urban Governance) จากการพจารณากรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลพบวา ในบรบท

ของไทยมการจดตงคณะท�างานและตวชวดขนมา แตการด�าเนนงานและผลงานของคณะท�างาน เหลานยงมความคลมเครอ รวมถงประเดนการมสวนรวมในทกๆ ขนตอนของการพฒนา การปฏบตการ และการประเมนผลใน 3 ดานทมความส�าคญคอ ความมประสทธภาพ (Efficient) การมประสทธผล

P.001-144.indd 132 8/2/17 9:54 AM


(Effective) ความเสมอภาค (Equity) ทยงมนอย ประกอบกบการมงานวจยในดานนนอยมาก มความจ�าเปนอยางยงทจะตองใหความส�าคญ เนองจากการปกครองเมองเปนหนงในพลงขบเคลอนหลกทจะน�าพาเมองไปสความยงยนทสมบรณได จงควรเนนประเดนในดานตางๆ คอ - การสงเสรมการปกครองเมองในรปแบบใหม เนนใหเกดการตดสนใจแบบเปดเผย ผานการมสวนรวมอยางจรงจงของผ มสวนไดสวนเสยในทองถนเพอใหเกดผล ประโยชนสวนรวมกบทกๆ คน เชน การเลอกตงในทองถนและการมสวนรวมของทกระดบทมระบบการบรหารจดการทมประสทธภาพ ทงในระดบทองถน ระดบภาคไปจนถงระดบชาต ไมใหพนทสวนใดถกละเลยไป การค�านงถงประเดนปญหาดานสขภาพของผคน การเปลยนแปลงภมอากาศ ความไมเทาเทยมกน การสรางขดความสามารถในการรบมอของแตละทองถน การค�านงถงความซบซอนและความเฉพาะของเมองทมความหลากหลายและการมรปแบบในการปกครองเมองทแตกตางกน การตระหนกในดานสทธทางสงคมและเศรษฐกจของประชาชนทวไปในบรบทของละแวกบานหรอ บานใกลเรอนเคยง การเนนใหเกดความทวถงในการใหประชาชนและผมสวนไดสวนเสยทงหมด มสวนรวมในการพฒนาเมอง โดยเฉพาะการค�านงถงกลมทมความเปราะบาง - การสงเสรมใหเกดสทธในเมอง (Right to the City) ผานการ สงเสรมใหเกดการพฒนาทยงยนและมความเปนธรรม การปองกนการเสอมถอยของทรพยากรธรรมชาตและเพมความทาทายของประเดนดานสงแวดลอม การค�านงถงผลประโยชนทางสงคมมากกวาผลก�าไร และท�าการเชอมโยงพนทเมองและพนทชายขอบใหเกดความเทาเทยมสามารถเขาถงการบรการ ไดทกพนท - การสงเสรมใหเกดการใชนวตกรรมหรอเทคโนโลยทเปนประโยชนตอการปกครองเมอง เชน E-Governance ใชเทคโนโลยเพอการพฒนาใหเกดความโปรงใส ความถกตอง และการมสวนรวม โดยยคของการบรหารจดการโดยใชเทคโนโลยนอาจท�าใหภาคประชาชนและภาคธรกจมความสนใจและท�าใหเกดการเปลยนแปลงจากลางขนบน (Bottom Up) ได - การสงเสรมใหเกดความเปนธรรมทางสงคม (Social Justice) ในการปกครองเมอง - การวางแผนระยะยาวและมการบรณาการแผนในทกๆ ระดบ การค�านงถงการประสานการท�างานในระดบตางๆ ทมความซ�าซอน โดยค�านงถงทกๆ พนทไมวาจะเปนในเมองหรอพนทชนบท หนวยงานตางๆ ควรมความช�านาญหรอทกษะเฉพาะในการจดการกบพนทของตนเอง - การน�าขอกฎหมายตางๆ และกรอบการท�างานของสถาบนตางๆ มาปรบใชใหเขากบบรบทของแตละทองถน กฎหมายทดจะชวยสรางความแขงแกรงใหกบกรอบ การท�างานของแตละสถาบน - การพจารณาถงผมบทบาทส�าคญในการขบเคลอนสถาบน เชน การเนนใหเกดการพฒนาในองคกรทองถนเปนหลก ใหสามารถชวยเหลอตวเองไดและปฏบตตาม

P.001-144.indd 133 8/2/17 9:54 AM


รฐบาลกลางทท�าหนาทเปนหนวยงานหลกในการสนบสนน การเนนย�าใหเกดความถกตองและความเปนธรรมในการปฏบตงานในแตละพนทผานการประสานการท�างานระหวางหนวยงานตางๆใหเกดประสทธภาพ การเนนใหเหลาสถาบนทางการศกษาตางๆ ใหความรและตนตวในการปฏบตหนาท เพอสรางองคความรทดแกทองถน การสงเสรมใหภาคเอกชนค�านงถงผลประโยชนสวนรวมเปนหลกและใหความชวยเหลอกบภาคสวนอนๆ 5.3.5 ในดานเมองยงยน (Sustainable City)

จากการพจารณากรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากลและ ไทยพบวามความสอดคลองกนในการน�าแผนของสากลมาปรบใชในประเทศไทย แนวทางนโยบายหรอโครงการทเกดขนมความสอดคลองกบแนวทางการพฒนาทยงยนพอสมควร แตยงขาดการน�าไปปรบใชแบบองครวมเพอใหเกดผลอยางมประสทธภาพ ประกอบกบการมงานวจยในดานนอยพอสมควร แตยงมการค�านงวาเกดการพฒนาเมองอยางยงยนแลวจรงหรอไมทคอนขางนอย รวมถงการประเมนและตดตามผลของโครงการตางๆ ในระยะยาวทยงไมชดเจนเทาทควร เพราะงานวจยสวนใหญอาจยงไมครอบคลมในทกๆ องคประกอบของการพฒนาเมองยงยน จงควรเนนประเดนในดานตางๆ คอ - การพฒนาเมองใหยงยนผานการค�านงดานพลงงาน เชน การเนนพฒนาพลงงานทสามารถน�ากลบมาใชใหมได ผลกดนใหเกด Carbon-Neutral Cities คอ การทเมองมการหกลบกนระหวางปรมาณคารบอนทปลอยออกมากบปรมาณทถกชดเชยหรอผานการซอคารบอนเครดตจากกจกรรมภายในเมองนนๆใหเทากบศนย เนนการพฒนาการกระจายพลงงานและระบบน�าภายในเมอง ระบบจดการขยะ การน�ากลบมาใชใหม ทงทเปนของแขง ของเหลวและของเสยในอากาศ ระบบของพลงงานทกอใหเกดพลงความรอน ความเยนและแสงสวางส�าหรบการใชงานตางๆ ภายในเมอง ระบบขนสงทจะท�าใหเกดความเคลอนไหวภายในเมอง รวมไปถงเชอเพลง อาคารและวสดตางๆ ทเปนองคประกอบพนฐานของชวตในเมอง - การพฒนาเมองใหเกดความยงยนผ านดานกายภาพ เช น การสนบสนนใหมการเพมพนทสงเคราะหแสงซงถอเปนหนงในโครงสรางพนฐานสเขยว (Green Infrastructure) การสรางสมผสแหงความเปนพนท (Sense of Place) การปรบปรงระบบขนสงใหเกดความยงยนในการใชงานและการใหบรการ รวมถงด�าเนนการพฒนาเมองไรสลมเพอยกระดบคณภาพชวตของผมรายไดนอยภายในเมอง การค�านงถงระบบนเวศทใหพนทเปดโลงสเขยว ทใชเพอปกปองความหลากหลายทางชวภาพและการนนทนาการในเมอง ระบบน�าทเมองใชเพออปโภคบรโภคและการจดการของเสย บรการของระบบนเวศนอนๆ ทรวมถงเกษตรกรรมและปาไมทเปนแหลงอาหารแกเมอง ทอยอาศยทปลอดภยส�าหรบผมรายไดนอย การยกระดบชมชนแออดใหมคณภาพชวตทดขน - การน�าประเดนอนๆ ของสากลจากปจจยภายนอกของบรบทเมองมาพจารณารวมดวยในการพฒนา เพอใหเทาทนกบความเปนโลกาภวตน เชน การค�านงสภาพอากาศ

P.001-144.indd 134 8/2/17 9:54 AM


และการเปลยนแปลงภมอากาศทใหสขภาพทดแกคนในเมอง ผลกระทบของเศรษฐกจโลก การพฒนาในดานเศรษฐกจสเขยวและการพฒนาทยงยนในรปแบบใหมๆ - การพฒนาเมองอยางยงยนทครอบคลมในทกๆ องคประกอบของกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล เชน การค�านงดานสงคม ดานเศรษฐกจ ดานสงแวดลอม และการปกครองเมอง - การเนนใหเกดการประสานงานและความรวมมอระหวางองคกรทกๆ ระดบในการพฒนาเมองใหเกดความยงยน - การประเมนและตดตามผลของโครงการตางๆทเกยวกบการพฒนาอยางยงยนในระยะยาว - การประเมนการน�าตวชวดเมองยงยนไปปฏบตใช ซงทศทางของงานวจยสวนใหญควรเนนใหเกดการวจยใหครบตามกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล เพอใชเปนแบบอยางทเปนมาตรฐานในการพจารณารวมในรปแบบของโครงการหรองานวจยตางๆทเกดขน วามความทดเทยมกบสากลแลวหรอไมโดยเนน ใหเกดโครงการวจยในการพฒนาเมองทค�านงถงประเดนทมความครอบคลมในดานสงคม (Social) ดานเศรษฐกจ (Economic) ดานสงแวดลอม (Environment) และดานการปกครองเมอง (Urban Governance) รวมถงการตดตามและสามารถประเมนผลในระยะยาวได เนองจากเรอง “เมอง” ถอเปนประเดนใหญ ทหากขาดการพจารณาในประเดนใดไปกอาจกลาวไดวายงไมเปนการพฒนาใหเกดเมองยงยน (Sustainable City) ไดอยางแทจรง

5.4 สรปขอเสนอแนะทศทางการพฒนาโจทยวจยทเหมาะสมกบกรอบการด�าเนนงาน ของชดโครงการเมองยงยน

จากผลลพธของงานวจยขางตนนน เปนการสรปใหเหนถงรายละเอยดและหวขอยอยตามกรอบการพฒนาเมองยงยนทง 5 ดาน ซงการประเมนองคความรดานเมองยงยนในประเทศไทยในครงน ผวจยไดท�าการศกษาโดยครอบคลมเชงหวขอและรายละเอยดของหวขอใหสอดคลองกบ หลกการและขอตกลงสากล ผานการทบทวนเอกสารตางๆทงในบรบทสากลและบรบทของประเทศไทย

นอกไปจากหวขอยอยตามกรอบการพฒนาเมองยงยนทง 5 ดานแลวนน ยงมประเดนทมความส�าคญในการวเคราะหองคความรดานการพฒนาเมองยงยนและควรมการสงเสรมใหม งานวจยตอไปในอนาคต มประเดนตางๆ ดงตอไปน• การวจยเพอไปสการพฒนาเมองยงยน ควรยดหลกกรอบทง 5 ดาน กลาวคอ ความนาอย

(Livable) ความเทาเทยม (Fair-Equality) ความมประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable- Eco Efficiency) การปกครองเมอง (Urban Governance) และเมองยงยน (Sustainable City) ซงมการปรบเปลยนเปลยนแนวคดของแตละดานไปตามยคสมยและกระบวนทศนการพฒนา ใหสอดคลองกบหลกการสากล

P.001-144.indd 135 8/2/17 9:54 AM


• งานวจยในประเดนยอยตางๆ คอนขางสอดคลองกบกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล แตภาพรวมของแตละดานในกรอบการพฒนาทยงยนของไทยนนยงไมมความชดเจนวาจะ น�าไปสการพฒนาเมองยงยนหรอไมและไดอยางไร

• ถงแมวากรอบการพฒนาเมองยงยนทง 4 ดาน กลาวคอ ความนาอย (Livable) ความเทาเทยม (Fair-Equality) ความมประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable-Eco Efficiency) และ การปกครองเมอง (Urban Governance) นน จะเปนวธการหนงทจะมงไปสเปาหมายการพฒนาเมองยงยนในวธการทแตกตางกน แตปจจยทส�าคญมากอยางหนงของทง 4 วธการดงกลาวทควรจะพจารณาไปควบคดวยคอ การค�านงเรองชมชนเขมแขงเปนรากฐาน ซงเปนประเดนทม การค�านงมาในทกสมยและทกประเดนในกรอบการพฒนาเมองทยงยนตามหลกสากล โดยเฉพาะอยางยงการสรางองคความรทเหมาะสมกบบรบทพนทและเวลา และน�าไปสการขบเคลอน การพฒนาเมองยงยนใหสมฤทธผล

• จากกรอบการพฒนาทยงยนทง 5 ดานขางตน ทศทางของงานวจยในอนาคตควรเนน 3 ดาน ดวยกน กลาวคอ 1) ดานประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Viable-Eco Efficiency) เชน การพฒนาทท�าใหเกด Green Growth ในบรบทเมองตางๆ หนงในประเดนทมความนาสนใจในการพฒนาเมองคอประเดนดานอตสาหกรรม ซงถอเปนหนงในตวขบเคลอนเมองใหเกดการพฒนา โดยเฉพาะภาคอตสาหกรรมสเขยวทท�าใหเกดการจางงานภายในเมอง 2) ดานการปกครองเมอง (Urban Governance) เชน การค�านงถงความซบซอนของเมองและสงคมมากขน การพจารณาดานขอกฎหมายทเออแกการพฒนาเมองอยางยงยน เนองจากงานทงสองดานมจ�านวนท นอยมากประกอบกบยงมความคลมเครอของเนอหาในประเดนเมอง และ 3) ในดานเมองยงยน (Sustainable City) เองกเปนอกดานทควรท�าการศกษาตอไปอยางยง เนองจากจะประกอบไปดวยประเดนทส�าคญทเชอมโยงเปาหมายรอบดานตางๆ ทงทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมของเมอง เชน การพฒนาทอยอาศยส�าหรบผมรายไดนอย การลดการใชพลงงานในอตสาหกรรมการกอสรางและการขนสงในเมอง เปนตน เพอใหสอดคลองกบบรบททองถนนนๆ และเพอใหเกดองคความรทจะสามารถน�าไปปรบใชกบพนทอนๆ ไดในอนาคต

• ถงแมวาความนาอย (Livable) และความเทาเทยม (Fair-Equality) ในกรอบการพฒนาทยงยนจะมงานวจยดานนอยบางแลวพอสมควร แตกมไดหมายวาไมควรสนบสนนงานวจยในดาน ดงกลาวตอไป เพราะเหตวากระบวนทศนของการพฒนาในชวงหนงๆ รวมถงสภาพเศรษฐกจและสงคมกมความเปนพลวตดวยเชนกน การศกษาในกรอบทงสองควรเปนไปเพอกระบวนทศน การพฒนาใหมๆ เชน ภายใต Sustainable Development Goals: SDG 2030 ความนาอย และความเทาเทยมกนในบรบทใหมๆ ควรจะมลกษณะเชนใด เปนตน

• ส�าหรบประเทศไทยนนยงขาดการศกษาเชงลก ถงการด�าเนนการใหเปนไปตาม Sustainable Development Goals: SDG 2030 ทเปนขอตกลงลาสดระดบสากล เนองจากยงไมปรากฏในแผนหรอโครงการของหนวยงานใดทชดเจน รวมถงยงขาดการน�าเปาหมาย การแกปญหา

P.001-144.indd 136 8/2/17 9:54 AM


เชงโครงสราง ไมวาจะเปนอ�านาจหนาท หรอกฎหมายตางๆ ทจะน�ามาปรบใชกบทศทางในอนาคตของเมองในประเทศไทย

• ในระยะเวลาทผานมามการจดท�าตวชวดจากหนวยงานตางๆ จ�านวนมาก ทงหนวยงานจาก ภาครฐหรอมลนธตางๆ เอง แตอาจยงขาดการประเมนวาตวชวดเหลานนมประสทธภาพและประสทธผลอยางไร สามารถน�าไปปรบใชในพนทจรงไดหรอไม โดยวธใด และตวชวดเหลานน น�าไปสการพฒนาเมองยงยนหรอไม เพอใหเกดการพฒนาตวชวดทมความเหมาะสมกบบรบทเมองของประเทศไทยตอไป

• การพฒนาเมองใหยงยนในแงมมตางๆ นน ขอเทจจรงหรอหลกการทางวทยาศาสตรเชงพนทเมองถอเปนอกสงหนงทมความส�าคญอยางยง ทจะเปนขอมลทน�ามาประกอบการตดสนใจในเชงนโยบาย (Decision Making Data/Information) หรอในโครงการตางๆ เพอใหการวางแผนหรอการขบเคลอนเมองยงยนมขอมลทางวชาการวทยาศาสตรทเหมาะสม ทนตอสถานการณ ในปจจบนและอนาคตทก�าลงจะเกดขน

• ควรมการศกษาเชงลกถงผลสมฤทธและองคความรดานการพฒนาทยงยนในเชงพนท กลาวคอในดานของเมองน�ารอง เชน นครราชสมา ภเกต ราชบร กรงเทพมหานคร และพนทอนๆ นน ควรท�าการสงเคราะหองคความรในการพฒนาเมองยงยนของแตละพนทเอง และควรค�านงถง รปแบบหรอบรบทเมองทแตกตางกน เชน ขนาดของเมองทแตกตางกน เพอเปนแนวทางท จะสงผลดตอการน�าไปปรบใชกบเมองอนๆ ได

• ควรมการศกษาเชงลกถงผลสมฤทธและองคความรดานการพฒนาทยงยนเชงหนวยงาน กลาวคอหนวยงานทไดมการด�าเนนงานดานทเกยวของกบการพฒนาเมองยงยนมาโดยตลอด เชน กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม กรมอนามย กระทรวงมหาดไทย

• ในการน�าองคความรไปปฏบตนน ควรค�านงชองวางตางๆ เชน การผลกดนองคความรไปสนโยบายและการผลกดนนโยบายไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรม ผานการวางแผนทมความเหมาะสม การตดตามและประเมนผลในระยะยาว รวมถงโครงสรางขององคกรตางๆทจะชวยผลกดน ใหเกดความเปนเมองยงยนได ซงถอเปนหนงในองคประกอบของการปกครองเมอง (Urban Governance) และเนนใหเกดการผลกดนใหมนโยบายดานเมองยงยนระดบชาตและน�าไป ปฏบตจรงในระดบทองถน

ซงงานวจยดานการพฒนาเมองยงยนของไทยในทง 5 ดาน เมอเปรยบเทยบกบกรอบแนวคดการพฒนาอยางยงยนตามบรบทสากลแลว อาจจะยงไมมความสมบรณในการท�าใหเกดความยงยน ในแตละดานอยางแทจรง ยงขาดการตดตามและประเมนผลระยะยาวในแตละพนท ประกอบกบ การขาดการพจารณาและถอดองคความรทจ�าเปนในการพฒนาเมองยงยนในบรบทนนๆ วามมากนอยเพยงใด มความจ�าเปนอยางยงทควรจะท�าการศกษาในเชงพนท และเชงหนวยงาน เพอใหเหนถงสภาพความเปนจรงขององคความรและโครงการตางๆ ในการน�าไปสการพฒนาเมองยงยนของประเทศไทย และเพอใหสามารถน�าไปประยกตใชกบพนทอน ชวงเวลาอนในบรบททมความแตกตางกน

P.001-144.indd 137 8/2/17 9:54 AM


บรรณานกรม

Adriana, A., You, N. (2002). SUSTAINABLE URBANISATION Bridging the Green and Brown Agendas,3 - 4. Retrieved July 20, 2016. From http://www.ucl.ac.uk/dpu-projects/21st_ Century/resources/institutional/Pdf%20files/WSSD_publ_brochure_colour.pdfEuropean Investment Bank. (2012) . ELENA – European Local ENergy Ass istance. doi:10.2867/90052 Glassman, J., & Sneddon, C. (2003). Chiang Mai and Khon Kaen as Growth Poles: Regional Industrial Development in Thailand and Its Implications for Urban Sustainability. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 93.IPCC. (n.d.). Intergovernmental panel on climate change, History. Retrieved February 16, 2016. From https://www.ipcc.ch/organization/organization_history.shtml IPCC.(n.d.). REPORTS ASSESSMENT REPORTS, Working Group III: Mitigation. Retrieved July 20, 2016. From http://www.ipcc.ch/ipccreports/tar/wg3/index.php?idp=62Kabiri , N. (2016). Public participation, land use and climate change governance in Thailand. Land Use Policy, 52511-517.doi:10.1016/j.landusepol.2014.12.014Lomazzi , M. , Bor isch, B. , Laaser ,U. (2014) . The Mil lennium Development Goals : experiences, achievements and what’s next. doi: 10.3402/gha.v7.23695Mason, J., Ennis, D. (2009). G20 agrees on phase-out of fossil fuel subsidies. Retrieved February 20, 2016. From http://www.reuters .com/art icle/us-g20-energy- idUSTRE58O18U20090926Millennium Ecosystem Assessment. (2005). Overview of the Mill iennium Ecosystem Assessment. Retrieved February 20, 2016. From http://www.millenniumas sessment.org/en/About.htmlSchwartz, A. (2013). The 10 Cities That Are Leading The Way In Urban Sustainability. Ret r ieved March ,2016 . F rom http : //www. fastcoex i s t .com/3016816/the- 10-cities-that-are-leading-the-way-in-urban-sustainabilitySkoufias, E., & Olivieri, S. (2013). Geographic Disparities in Well Being and Fiscal Expenditures in Thailand: 2000 vs. 2009. Journal Of The Asia Pacific Economy, 18(3), 359 - 381.Sustainable Environment. (n.d.). Rio Earth Summit. Retrieved February, 16, 2016. From http://www.sustainable-environment.org.uk/Action/Earth_Summit.phpSustainable Environment. (n.d.). The Brundtland Report. Retrieved February 15, 2016. From http://www.sustainable-environment.org.uk/Action/Brundtland_Report.phpTHE OECD, THE WORLD BANK AND THE UNITED NATIONS . (2012). Motivation for Green Growth and Susta inable Development Pol ic ies , INCORPORATING GREEN GROWTH AND SUSTAINABLE DEVELOPMENT POLIC IES INTO STRUCTURAL REFORM AGENDAS. (p.5-6). From https://www.oecd.org/g20/topics/energy- environment-green-growth/G20_report_on_GG_and_SD_final.pdf

P.001-144.indd 138 8/2/17 9:54 AM


UN-Habitat II I . (2016). HABITAT II I POLICY PAPER 4 – URBAN GOVERNANCE, CAPACITY AND INSTITUTIONAL DEVELOPMENT. Retrieved June 2016. From http://www. csb.gov.tr/db/habitat/editordosya/file/POLICY%20PAPER-SON/PU4-urban%20 governance,%20capacity%20and%20institutional%20development.pdfUN-Habitat. (2014). WUF7 Medellín. Retrieved February 20, 2016. From http://wuf7. unhabitat.org/Media/Default/PDF/Urban%2520Equity%2520in%2520Develo pmentCities%2520for%2520Life_English%2520%25282%2529%2520%25281%2529.pdfUnited Nations Environment Programme. (n.d.). Towards Greener Economies. Retrieved July, 2016. From http://www.unep.org/roe/TowardsGreenerEconomies/tabid/54594/Default.aspxกนกรตน ยศไกร. (2542). โครงการวจย เรอง การพฒนาคลองแสนแสบดวยระบบการศกษา : กรณศกษา เขตมนบร และเขตหนองจอก. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย. กนกรตน ยศไกร. (2545). การศกษากบการสรางจตส�านก : กรณคลองแสนแสบ. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทน สนบสนนการวจยกรมสงเสรมคณภาพสงแวดล อม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.(n.d.). พธสารเกยวโต (Kyoto protocol)… ความรวมมอของคนทงโลก. สบคน 10 กรกฎาคม 2559. จาก http:// www.environnet.in.th/2014/?p=7378กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (2551). แนวคดเรอง เมองนาอย . สบคน 15 กมภาพนธ 2559, จาก http://advisor.anamai.moph.go.th/main.php?filename=cities01กระทรวงพลงงาน. (2011) . การปรบกระบวนทศน การเรยนการสอนด านพลงงาน, Energy Plus. (Vol. 32 October - December 2011), (P.17). ISSN 1686-3003 กตต สจจาวฒนา. (2554). เครอขายความรวมมอเพอการพฒนาเชงพนทแบบสรางสรรค. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยกลวด แกนสนตสขมงคล. (2554). กลไกการขบเคลอนการปรบตวของชมชนตอการเปลยนแปลงสภาพ ภมอากาศ : กรณศกษาเปรยบเทยบเครอขายลมน�าปะเหลยน จงหวดตรง และเครอขายลมน�าประแส จงหวดระยอง. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยแก ว สงข ช . (2555). โครงการวจยเพอการพฒนา การบรหารจดการน�า ตามวถวฒนธรรมชมชนแบบ มส วนร วมส การแก ป ญหาภยพบต สงคมเศรษฐกจและการจดการทรพยากร จงหวดพทลง. กร ง เทพมหานคร. ส� านกงานกองทนสนบสนนการวจย คณะกรรมการฝ ายว เทศสมพนธ สมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ. (n.d.). Closing the gap: Millennium Development Goals. Retrieved July 25,2016. From http://www.thainurse. org/new/attachments/article/157/IND%20document_2013%20brief.pdfคทลยา จรประเสรฐกล (นพรตนราภรณ ) . (2549) . การเปลยนแปลงภมทศน ของชมชนท องถนใน กรงเทพมหานครและปรมณฑล: ผลกระทบจากการตดโครงขายถนนวงแหวนรอบนอกฝงตะวนตกของ กรงเทพมหานคร. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยคณคาของการทองเทยว จงหวดอบลราชธาน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยงายงาม ประจวบวน. (2554). การวางแผนจดการแบบมสวนรวมเพอความมนคงดานน�าจงหวดนครปฐม. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยจรนทร เทศวานช. (2551). โครงการประเมนการจดเกบภาษทดนและส งปลกสร างรปแบบใหม และ ผลกระทบตอการใชทดน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยจรยา ฐตเวศน. (2556). การประเมนและวเคราะหแนวโนมความเสยงของพนทศกษาน�ารองในบรบทของจงหวด ตอสภาพอากาศแปรปรวนและการเปลยนแปลงภมอากาศเพอจดท�ากรอบการศกษาดานการปรบตว ตอภมอากาศแบบบรณาการเชงพนทแบบองครวม. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย

P.001-144.indd 139 8/2/17 9:54 AM


จนตนา อนทรมงคล. (2545) . การประมวลภมป ญญาท องถนการใช พชสมนไพรส�าหรบโค-กระบอ ในภาคตะวนตก. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยฉววรรณ เด นไพบลย . (2555) . กระบวนทศน ใหม ของการสร างชมชนและเมองโดยภาคประชาชน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยชฎา ณรงคฤทธ. (2546). โครงการการพฒนาระบบฐานขอมลและสรางแบบจ�าลองความตองการน�าในเขตเมองและ ชนบท. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยชฎา ณรงค ฤทธ . (2548). ระบบฐานข อมลส�าหรบการบรหารจดการเชงพนท เพอแก ไขความยากจน ในระดบต�าบลของจงหวดอตรดตถ. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยชมพนท โกสลากร เพมพนววฒน. (2552). การจดการทองถนเพอการศกษา : กรณศกษาศนยการเรยนร . กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยชยพงษ ส�าเนยง. (2554). องคกรปกครองสวนทองถนของภาคประชาชน และการขยายพนททางการเมอง ของประชาชน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยชยพนธ ประภาสะวต. (2544) . โครงการศกษาฟ นฟและจดการล มน� าแม ตาช าง จงหวดเชยงใหม . กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยชยพนธ ประภาสะวต. (2545) . โครงการศกษาฟ นฟและจดการล มน� าแม ตาช าง จงหวดเชยงใหม . กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยชยวฒน ถระพนธ. (2540). การสรางสรรคประชาคมเมอง. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยชาญวทย ชยกนย . (2556). ความรบผดของรฐเกยวกบการจดการภยพบต : ศกษาเปรยบเทยบกรณ ของญปนและไทย. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยณชวชญ ตกล. (2556). การพฒนารปแบบชมชนและทอย อาศยของผ มรายได น อยในจงหวดเชยงใหม เพอรบมอกบความเสยงจากการเปลยนแปลงภมอากาศ : กรณศกษาน�าทวม. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยดวงจนทร , . (2547). เมองย งยนในสงคมไทย : แนวคดและประสบการณของน านและพษณโลก = Sustainable cit ies in Thailand : case of Nan and Phitsanulok. [เชยงใหม ] : สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม, 2547.ตรงโซน. (2548). ตรงจบมอสวเดนพฒนาเมองนาอย . สบคน 15 มถนายน, 2559. จาก http://www. trangzone.com/webboard_show.php?ID=2295ถนอม ตะนา. (2544). โครงการว จย เรอง การขยายตวของชมชนเมองล มน� าช . กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยทนงศกด ใจสบาย. (2552). เมองนาอย โดยความรวมมอแกไขปญหาความยากจน การพฒนาสงคม และสขภาวะ ตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง จงหวดนครพนม. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยทรงศกด ปญญา. (2552). การมสวนรวมในการจดการมรดกทางวฒนธรรมของชมชน - ทองถนสนบสนนการวจยทววทย ภควนตย . (2544) . การสมมนาเ พอส ง เคราะห สถานภาพองค ความร พนท ล มน� าปากพนง . กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยทวศกด เทพพทกษ. (2550). บทบาทของการจดการโลจสตกสและการพฒนาแหลงทองเทยว หมเกาะลานอยางยงยน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยทานตะวน แกล วเขตการ. (2552). การบรหารจดการทรพยากรร วมกนเพอแก ป ญหาน� าของ อปท. จงหวดอดรธาน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยทพวรรณ บณยเพม. (2551). การศกษาการบงคบใชมาตรการทางกายภาพกบการพฒนาพนทปรมณฑลของ กรงเทพมหานคร กรณศกษา : พนทจงหวดนนทบร. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย

P.001-144.indd 140 8/2/17 9:54 AM


เทดชาย ชวยบ�ารง. (2550). การยกระดบฐานการผลตอตสาหกรรมเกษตรสการทองเทยวยงยนเพอสรางทางเลอกใหม แกเกษตรกรและความมนคงของอตสาหกรรมเกษตรจงหวดสราษฎรธาน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยธารณ รามสต. (2555). บานพกอาศยพนถนกบความสามารถในการรบมอตอความเสยงจากผลกระทบของการ เปลยนแปลงภมอากาศ: กรณศกษา ชมชนรมน�า อ.เสนา จ.พระนครศรอยธยา. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยนรมล กลศรสมบต, พรสรร วเชยรประดษฐ. กลไกการมสวนรวมของประชาชน ในการจดการชมชน ประเทศญปน. สบคน มถนายน,2559. จาก http://www.uddc.net/sites/default/files/download/klaikkaarmi iswnrwmkhngprachaachn.pdfบณฑร เศรษฐศโรตม . (2554). เวทสาธารณะ: จบกระแส Rio+20 ส สงคมไทย. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยบณฑร เศรษฐศโรตม. (2555). เทศบาลคารบอนต�า ความกาวหนาขององคกรปกครองสวนทองถนไทย, โพสตทเดย. ปท 10, ฉบบ 3529. (หนา C3). สบคน มถนายน, 2559. จาก http://lcm.in.th/content-188htmlบญรอด สจจกลนกจ. (2554). การยกระดบความร ความเข าใจชมชนบานเปรดในเรองพลงงานกบการ เปลยนแปลงสภาพภมอากาศให สามารถพ งพงพลงงานหมนเวยนจากฐานทรพยากรภายใน ชมชน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยบษบา สทธการ. (2548). ผลกระทบของการทองเทยวต อสงคมและวฒนธรรมของชมชนการทองเทยว ในจงหวดเชยงราย. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยประกอบศร ภกดพนจ. (2554). การสบคนและจดการมรดกทางวฒนธรรมเมองพะเยาเพอการพฒนาเมอง ยงยนอยางสรางสรรค. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยประกอบศร ภกดพนจ. (2554). การสบคนและจดการมรดกทางวฒนธรรมเมองพะเยาเพอการพฒนาเมอง ยงยนอยางสรางสรรค. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยพษณ บญนยม. (2556). รปแบบการน�าแผนชมชนส แผนพฒนาสามปขององค กรปกครองส วนทองถน จงหวดก�าแพงเพชร. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยภม ภคเมธาว. (2551). โครงการวจยน�าร องขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาสงคมและการจดสวสดการ สงคมเชงพนท. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยมณวรรณ ผวนม. (2545). การศกษาการด�าเนนการจดการน�าเสยในชมชนแออด ในเขตกรงเทพมหานคร. ส�านกงาน กองทนสนบสนนการวจยมณวรรณ ผวนม. (2545). ผลกระทบของการทองเทยวเชงวฒนธรรมตอวถชมชน : กรณศกษาชมชนตลาดน�า. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยยภาวด เรองศร, (2554). ความคดเหนของประชาชนทมตอผลการด�าเนนงานพฒนาเมองนาอยอยางยงยน, [กรงเทพฯ] : วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพารฐา จนทวารา. (2551). แนวทางการยกระดบศกยภาพแหลงทองเทยวเพอเพมมลคาและคณคาของการทองเทยว จงหวดอบลราชธาน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย.วชราภรณ ขนจนทร. (2555). กลยทธการจดการขยะอยางมสวนรวมในเทศบาลเมองเขารปชาง. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยวนารตน กรอสรานกล. (2554). แนวทางการวางแผนดานผงเมองเพอรองรบความเสยงจากการเปลยนแปลงสภาพ ภมอากาศ: กรณศกษาปญหาน�าทวมและแนวทางการจดการน�าทวมในเขตผงเมองรวมพนพน จงหวดสราษฎรธาน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยวรวฒ โรมรตนพนธ . (2545). โครงการศกษาทนทางสงคมในฐานะปจจยการผลตของเศรษฐกจชมชน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยวราพร ศรสพรรณ. (2555). การจดการแบบพหภาคในการศกษาเพอตอบสนองชมชนทองถน. กรงเทพมหานคร.

P.001-144.indd 141 8/2/17 9:54 AM


ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยวราเมศวร วเชยรแสน. (2548). การพฒนาแบบจ�าลองดานการพฒนาเมองและการขนสงส�าหรบกรงเทพฯ และปรมณฑล. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยวฒนา สกณศล. (2542). โครงการชมชนประมงกบการจดการทรพยากรสตว น�าชายฝ งทะเลในภาคใต : ปญหาและทางเลอก. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยวนชย เลศฤทธ. (2550). ความรวมมอเพอจดการปญหาความยากจน การพฒนาสงคมและสขภาวะ แบบบรณาการ ในพนทจงหวดชยนาท. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยว จตรบษบา มารมย. (2553). แนวทางการพฒนาเศรษฐกจสร างสรรคเพอความเทาเทยมกนของคนใน สงคมเมองกรงเทพฯ. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยวมล ชาตะมนา. (2552). บทบาทขององคกรปกครองทองถนในการบรหารจดการสถานธนานบาลเพอพฒนาคณภาพ ชวตและความมนคงทางการเงนของประชาชน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยวโรจน ศรสรภานนท. (2545). แนวทางในการพฒนาการใชจกรยานในกรงเทพมหานคร. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยวฒชาต สนทรสมย. (2555). การพฒนาบทบาทของเครอขายการทองเทยว PTCC เพอพฒนาทนมนษยในวสาหกจ การทองเทยวในเมองพทยาเพอการแขงขนในประชาคมเศรษฐกจอาเซยน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยศรศกร วลลโภดม. (2548). การสรางความเขมแขงของชมชนทองถนโดยกระบวนการเรยนร จากภายใน ระยะท 2. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยศระศกด คชสวสด. (2557). การยอแยงทดนในบรบทความขดแยงของ ‘การพฒนาทางเศรษฐกจ’ และ ‘การอนรกษ ธรรมชาต’ : กรณศกษาชมชนชายแดนไทย - ลาว จงหวดอบลราชธาน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยศภชย สมปป โต. (2544). โครงการวจย เรอง ความหลากหลายทางชวภาพกบชมชนทองถนล มน�าช . กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยสถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ. (2559). รางวล Golden Green Award อาเซยน. สบค น 23 กรกฎาคม 2559. จาก http://www.tha icsr .com/2011/09/ golden-green-award.htmlสมชาย ธรรมสทธวฒน. (2557). แนวทางการบรณาการยทธศาสตรทองถนกบยทธศาสตรจงหวดเชยงราย เพอรองรบผลกระทบของระบบ CIQ ณ สะพานมตรภาพไทย - ลาว แหงท 4 อ�าเภอเชยงของ จงหวดเชยงราย. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยสมพงษ สทธวงศ. (2552). ความรวมมอเพอแกป ญหาความยากจน การพฒนาสงคมและการอย ดมสข จ.อทยธาน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยสรณรชฎ กาญจนะวณชย. (2546). โครงการนกสบชายหาด. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยสนธวฒน พทกษพล. (2556). ทศทางการวจยและแนวทางการพฒนากวานพะเยาสความยงยนโดยชาวพะเยาเพอ เมองพะเยา. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2504). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต ฉบบท 1. สบคนเมอ 5 มนาคม 2559. จากฐานขอมล NESDBส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2510). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต ฉบบท 2. สบคนเมอ 5 มนาคม 2559. จากฐานขอมล NESDBส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2515). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต ฉบบท 3. สบคนเมอ 5 มนาคม 2559. จากฐานขอมล NESDBส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2520). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต ฉบบท 4. สบคนเมอ 5 มนาคม 2559. จากฐานขอมล NESDB

P.001-144.indd 142 8/2/17 9:54 AM


ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2525). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต ฉบบท 5. สบคนเมอ 6 มนาคม 2559. จากฐานขอมล NESDBส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2530). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต ฉบบท 6. สบคนเมอ 6 มนาคม 2559. จากฐานขอมล NESDBส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2535). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต ฉบบท 7. สบคนเมอ 6 มนาคม 2559. จากฐานขอมล NESDBส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2540). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต ฉบบท 8. สบคนเมอ 6 มนาคม 2559. จากฐานขอมล NESDBส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2545). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต ฉบบท 9. สบคนเมอ 6 มนาคม 2559. จากฐานขอมล NESDBส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2550). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต ฉบบท 10. สบคนเมอ 7 มนาคม 2559. จากฐานขอมล NESDBส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2555). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต ฉบบท 11. สบคนเมอ 7 มนาคม 2559. จากฐานขอมล NESDBส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2558). เอกสารประกอบการระดมความคดเหน ทศทางแผนพฒนาฯ ฉบบท12, ทศทางของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12. สบคน เมอมถนายน 2559. จากฐานขอมล NESDBส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2546). เมองนาอย ชมชนนาอย. (ออนไลน). หลงทมา. http : // www.nesdb.go.th/Interesting menu/City/rightbar new.htmlส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.(2546). เมองนาอย ชมชนนาอย. (ออนไลน). แหลงทมา. http : // www.nesdb.go.th/Interesting menu/City/rightbar new.htmlส�านกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร. (2558). กทม. เปดตวโครงการ Green Growth. สบคน มถนายน, 2559. จาก http://203.155.220.174/modules.php?name=activeshowmod&file=article&asid=7634สดารตน อทธารตน. (2555). การศกษาผลกระทบตอการพฒนาทองถน กรณการขาดอายบงคบทางกฎหมาย ของผงเมองรวมเมองในพนทภาคเหนอ. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยสดารตน อทธารตน . (2556). การศกษากลไกและเครองมอทสนบสนนให ภาคประชาชนมส วนร วมใน กระบวนการจดท�าผงเมองรวม และก�ากบดแลการปฏบตให เป นไปตามผงเมองรวม : กรณ ศกษาผงเมองรวม เมองเชยงใหม. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยสธาวลย เสถยรไทย. (2544). ธรรมาภบาล (Good Governance) และการมส วนร วมของประชาชน (Public Participation) ในการจดการดานสงแวดลอม. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทน สนบสนนการวจยสภาพร แกวกอ เลยวไพโรจน. (2556). การพฒนาและสงเสรมการขนสงแบบไมใชเครองยนตเพอสนบสนนใหเกาะสมย เปนแหลงทองเทยวสเขยวและเมองคารบอนต�า. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยเสรมสข บวเจรญ. (2553). การพฒนาเครอขายความรวมมอดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และ พลงงานทางเลอกเพอเสรมสรางความมนคงในพนทตามแนวชายแดน อ�าเภอแมสะเรยง จงหวดแมฮองสอน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยห องสมดมนพฒนา. (2558). Sustainable Development Goals (SDGs). Retrieved February 16, 2559. From http://www.manpattanalibrary.com/newsdetail.php?id=48อนญญา เจรญพรนพทธ. (2553). การประเมนศกยภาพเชงลกของอาวบานดอน จงหวดสราษฎรธาน โดยใชแบบจ�าลอง ทางคณตศาสตร เพอการจดการทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทน สนบสนนการวจย

P.001-144.indd 143 8/2/17 9:54 AM


อภชย พนธเสน. (2546). วจยและพฒนาระบบการแลกเปลยนชมชนเพอการพงตนเอง. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยอรศร ปาณนท. (2552). การศกษาแบบองครวมของการปรบตวในบรบทใหญทแตกตางของกล มชาตพนธ ไท - ลาว ในพนทลมน�าภาคกลางของประเทศไทย. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยอ อมทพย เมฆรกษาวณช แคมป . (2545) . บทบาทการสอสารในการเสรมสร างพลงความเข มแขง ของผหญงในการปกครองทองถน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยอาคม เตมพทยาไสสฐ, และธานนทร ผะเอม. (2552). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 - 11. สบคน 5 มนาคม 2559. จาก ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. NESDB databaseอานนท สนทวงศ ณ อยธยา. (2553). การจดท�ารายงานสงเคราะหและประมวลสถานภาพองคความรดานการเปลยนแปลง สภาพภมอากาศของไทย ในกลมองคความรดานผลกระทบ ความลอแหลมและการปรบตว. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยอารยะ ภสาหส. (2546). โครงการวจยเพอพฒนาและสรางเสรมกลไกการจดการความร ส ชมชนบรเวณลม น�าลาง - น�าของอ�าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยอทยรตน ณ นคร. (2557). การวจยเพอพฒนารปแบบการทองเทยวเชงสรางสรรค จงหวดตราด. กรงเทพมหานคร. ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย

P.001-144.indd 144 8/2/17 9:54 AM


2030 Agenda for Sustainable Development 1172030 SDG 28, 34, 39, 110, 120

กกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล 39กรอบการพฒนาเมองยงยน 9กรอบการพฒนาเมองยงยนในบรบทประเทศไทย 73กรอบแนวคดการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล และไทย 115กรอบแนวคดการพฒนาเมองยงยนในบรบทไทย 74กรอบแนวคดเมองยงยนในบรบทงานวจยไทย 129กรอบแนวคดเมองยงยนในระดบสากล 37กลไกการขบเคลอนนโยบายเมองนาอย 58กองทนสงแวดลอมโลก 17การกระจายอ�านาจ 109, 128การขยายตวของเมองอยางไมเปนระเบยบ 31การขบเคลอนเมองนาอย ชมชนนาอย 56การขบเคลอนเมองยงยนในบรบทสากล 36การคาขายและแลกเปลยนคารบอน 38การจดการของเสย 102, 125การจดการทรพยากรธรรมชาต 98, 104, 124,

126, 129การจดการทรพยากรธรรมชาตเพอความยงยน 111การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อยางยงยน 57การจดการทองถนเพอการศกษา 108, 128การจดการทดน 101, 107, 124, 127การจดการองคความร 97, 125การเจรญเตบโตสเขยว 91การเตบโตทางเศรษฐกจ 14การเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม 59การเตบโตทเปนมตรตอสงแวดลอม 59, 84การเตบโตสเขยว 22การทองเทยว 102, 103, 106, 126การบรรลเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ 82การปกครอง 36การปกครองเมอง 32, 33, 34, 39, 81, 92, 96,

108, 114, 119, 120, 122, 132, 135, 136, 137

การปฏรปกรอบเชงสถาบนเพอการพฒนาทยงยน 112

การประชมของกรอบอนสญญาสหประชาชาต วาดวยการเปลยนแปลงภมอากาศ 21

การประชมครงแรกของคณะกรรมาธการ วาดวยการพฒนาทยงยนแหงสหประชาชาต 16การประชมนานาชาตของรฐบาลและผวาการ ธนาคารกลางจาก 20 กลมเศรษฐกจ 22การประชมนานาชาตดานการตงถนฐานมนษย 25การประชมนานาชาตดานการพฒนาอยางยงยน 62การประชมนานาชาตทเนนเรองทอยอาศยและ การพฒนาทยงยน 36การประชมนานาชาตเรองการตงถนฐานของมนษย 12การประชมระดบรฐมนตรขององคการการคาโลก 18, 19การประชมระดบรฐมนตรขององคการการคาโลก (WTO) ครงทส 19การประชมสมชชาประเทศภาคอนสญญา 21การประชมสมชชาภาควาดวยการเปลยนแปลง ทางอากาศ 23การประชมสหประชาชาตวาดวยการพฒนาทยงยน 82การประชมสหประชาชาตวาดวยเรองการพฒนา อยางยงยน 23การประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอม และการพฒนา 15การประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอม และการพฒนาทยงยน 35การประชมสดยอดโลกวาดวยการพฒนาทยงยน 19การประเมนเทศบาลสงแวดลอมยงยน 59การประเมนระบบนเวศแหงสหสวรรษ 20การพฒนาชมชนเมองอยางยงยน 25การพฒนาเชงพนท 96, 124การพฒนาทมความยงยน 51การพฒนาทยงยน 35, 45, 50, 51, 53, 54, 55,

56, 60, 62, 70, 78, 81, 82, 112, 113, 117, 118, 133, 137

การพฒนาทยงยนตามบรบทสากล 130การพฒนาทยงยน 42การพฒนาทสมดล 54, 55การพฒนาเมองทยงยน 90การพฒนาเมองนาอย-ชมชนนาอย 42การพฒนาเมองนาอย และยงยน 63การพฒนาเมองนาอยอยางยงยน 49, 55, 76

Index


การพฒนาเมองยงยน 120, 134การพฒนาเมองยงยนในบรบทสากล 9การพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย 69, 90การพฒนาเมองยงยนอยางสรางสรรค 112การพฒนาเมองสความนาอยอยางยงยน 59การพฒนาเมองใหยงยน 137การพฒนาเมองอยางยงยน 48, 70, 136การพฒนายงยน 47การพฒนาเศรษฐกจเชงพนท 103, 126การพฒนาเศรษฐกจเพอความยงยน 129การพฒนาเศรษฐกจสเขยว 55การพฒนาสงคม 105, 127การพฒนาสเขยว 35การพฒนาแหงสหสวรรษ 116การพฒนาอยางยงยน 14, 48, 55, 57, 58, 77, 83,

84, 85, 86การพฒนาอยางยงยนในบรบทสากล 25การพฒนาอยางสมดลและยงยน 58การมประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ 73การมสวนรวม 110, 129การมสวนรวมของชมชน 99, 125การรกษาสงแวดลอม 14การสรางขดความสามารถเพอความเปนธรรม ของประชาสงคม 128การอนรกษและฟนฟแหลงทรพยากร ธรรมชาตอยางยงยน 59

ขขอตกลงระหวางประเทศวาดวยการพฒนาเมองยงยน 9ขอตกลงอนสญญาวาดวยความหลากลายทางชวภาพ 16

คคณะกรรมการดานสงแวดลอมและการพฒนา 86คณะกรรมการพฒนาเมองแหงชาต 52คณะกรรมการเพอการพฒนาทยงยน 49, 54คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการ เปลยนแปลงภมอากาศ 15คณะกรรมการโลกวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา 14คณะกรรมาธการทางดานเศรษฐกจและ สงคมแหงสหประชาชาต 20คณะท�างานอาเซยนดานสงแวดลอมทยงยน 78คณะท�างานอาเซยนดานสงแวดลอมเมองทยงยน 49, 55

คณะอนกรรมการประสานการพฒนาเมอง อยางยงยน 52, 71ครงทสาม 18ความคงอยได 91ความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ 37ความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ 31,

38, 39, 80, 91, 103, 114, 118, 119, 121, 131ความเทาเทยม 31, 39, 81, 92, 105, 114, 119,

122, 132, 135, 136ความเทาเทยมทางสงคม 14ความนาอย 30, 37, 39, 49, 77, 90, 96,

114, 118, 121, 130, 135, 136ความเปนเมองอยางยงยน 25ความพยายามของยโรปในการไปสการพฒนาทยงยน 36ความมประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ 135, 136ความยงยน 114ความยงยนตามขอตกลงสากล 112, 129คมอ การประเมนเทศบาลนาอยอยางยงยน 59คมอถอดรหสเมองนาอย 59คมอประเมนเทศบาลนาอย 85คมอประเมนเทศบาลนาอยอยางยงยน 65คมอประเมนเทศบาลสงแวดลอมนาอย 64คมอประเมนผลเทศบาลนาอย 85โครงการสงเสรมทองถนสสงคมสเขยว 55โครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต 15โครงสรางพนฐานสเขยว 34, 134

ชชมชน 100, 108, 125, 128ชมชนเขมแขงและนาอย 63ชมชนนาอย 48, 49, 51, 52, 53, 54, 56,

70, 71, 77, 78, 79, 85, 87ชมชนยงยน 38

ดดชนชวดเพอการพฒนาทยงยน 49ดชนชวดเพอการพฒนาทยงยนของไทย 56ดานการปกครองเมอง 130, 135, 136ดานประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ 136ดานเมองยงยน 136ดานเศรษฐกจ 130, 135ดานสงคม 130, 135


ดานสงแวดลอม 130, 135

ตตวชวดการพฒนาทยงยน 56ตวชวดการพฒนาเมองนาอย 56ตวชวดจากกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม 94ตวชวดจากของคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต 94ตวชวดเทศบาลนาอยอยางยงยน 63ตวชวดประเมนผลชมชนนาอย 58ตวชวดเมองนาอย 61, 62, 63, 84ตวชวดเมองยงยน 129, 135ตวชวดอาเซยนดานการจดการสงแวดลอมเมอง อยางยงยน 78

ททองเทยว 125, 127เทศบาลนาอย อยางยงยน 69เทศบาลนาอยอยางยงยน 49, 55, 58, 59,

61, 63, 64, 69, 77, 85เทศบาลเมองนาอยอยางยงยน 56เทศบาลสงแวดลอมยงยน 79เทศบาลสงแวดลอมอยางยงยน 75

ธธรรมาภบาล 50, 55, 56, 57

นแนวคดการพฒนาทยงยน 40, 46, 87, 89,

116, 130แนวคดการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล และไทย 115แนวคดการพฒนาเมองนาอย 40แนวคดการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย 40,

41, 47, 48, 57, 58, 86แนวคดการพฒนาอยางยงยนในระดบสากล 86แนวคดนเวศเชงเศรษฐกจ 22แนวคดพลวต 35แนวคดพลวตของเมอง 37แนวคดเมองนาอย 116แนวคดลทธชมชนเมองยคใหม 31, 118

แนวทางการพฒนาเมองอยางยงยน: เมองนาอย ชมชนนาอย 52แนวทางการพฒนาอยางยงยน 48แนวทางทท�าใหเกดความยงยนของสงแวดลอมเมอง 73,

89, 117

บบทบาททองถนกบการพฒนาสงคม 107, 127บานเมองนาอย 49, 54, 76บานเมองนาอย เชดชคณธรรม 70

ปปฏญญาโจฮนเนสเบรก 19ปฏญญารโอวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา 16ปฏญญาแหงการเตบโตสเขยว 22, 60, 72, 87,

117ปฏญญาอสตนบลวาดวยเรองการตงถนฐานของมนษย 17ประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ 8, 89, 117, 131,

132ประสทธภาพพลงงานสงแวดลอมสรรคสราง 38ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 57, 60ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 60, 63เปาหมายการพฒนาทยงยน 24, 62, 82, 113เปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ 18, 23, 87เปาหมายการพฒนาอยางยงยนของสหประชาชาต 4, 8เปาหมายเพอการพฒนาทยงยน 112

ผผลตภณฑมวลรวมสเขยวของประเทศ 58, 61, 72,

76, 81, 88แผนการด�าเนนงาน 56แผนการด�าเนนงานโจฮนเนสเบรก 19แผนการปฏบตการโจฮนเนสเบรก 82แผนงานขจดความยากจน 128แผนด�าเนนงานโจฮนเนสเบรก 78แผนปฏบตการ 21 16, 34, 50, 51, 55, 56,

68, 78, 82, 83, 104, 110, 120แผนปฏบตการ 21 ระดบทองถน 112แผนปฏบตการทองถน 21 16แผนปฏบตการเพอเมองนาอยในระดบทองถน 50แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 54


แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 40, 41, 43, 47, 48, 57, 58, 62, 69

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 43แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 2 43แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 3 44แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 4 44แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 45แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 45แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 7 45แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 50แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 52แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 60แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 66แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 62แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 8, 66

พพลงงานยงยน 38พลงงานสเขยว 38พธสารเกยวโต 15, 21

ภภยพบตและการเปลยนแปลงภมอากาศ 99, 108,

110, 124, 129ภมอากาศและภยพบต 104, 126

มมรดกทางวฒนธรรมเพอความยงยน 112, 129มหานครนาอยอยางยงยน 58, 62, 77, 85มหานครสเขยว 64เมองกระชบ 31, 39, 73, 80, 89, 118, 119,

121, 122, 131เมองของทกคน 35เมองคารบอนต�า 31, 39, 59, 63, 69, 92, 103,

104, 118, 119, 122, 131เมองคณยานาอย 48, 51เมองโครงสรางพนฐานอจฉรยะ 38เมองทเปนมตรกบสงแวดลอม 57, 64เมองทเปนมตรตอสงแวดลอม 62เมองทมการปลอยคารบอนเปนศนย 37เมองทมความทวถง 39, 81เมองทมความเปนอยทด 49

เมองนาอย 30, 42, 46, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 59, 60, 61, 62, 63, 69, 70, 71, 72, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 83, 85, 87, 91,

96, 116, 130เมองนาอย ชมชนนาอย 49, 52, 54, 56, 78, 79เมองนาอยชมชนนาอย 53, 75เมองนาอยเพอคนพการ 58เมองนาอยและชมชนนาอย 76, 82, 84เมองนาอยและชมชนนาอยอยางยงยน 76, 81เมองนาอย อยางยงยน 69เมองนาอยอยางยงยน 75, 79เมองนเวศ 31, 39, 103, 118, 119, 131เมองปลอดของเสย 37เมองพลวต 131เมองยงยน 34, 36, 37, 39, 40, 68, 81, 83, 91, 92,

93, 94, 95, 120, 123, 134, 135, 137เมองลดคารบอน 69เมองเศรษฐกจคารบอนต�า 63เมองสรางสรรค 99เมองสรางเสรมสขภาพ 117เมองส�าหรบทกคน 31, 105, 119เมองสเขยว 48, 53, 75เมองสเขยว ถอดรหสเมองนาอย 79เมองสขภาพด 39เมองสขภาวะ 77, 80เมองเสรมสรางสขภาพ 30, 118เมองแหงสขภาพ 96เมองอยด คนมสข 56

ยยทธศาสตรการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม 75, 79ยทธศาสตรการอนรกษโลก 12ยทธศาสตรชาตในการขบเคลอนประเทศ เพอสรางฐานเศรษฐกจทมนคง และยงยนของประเทศ 64

รรางยทธศาสตรการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม 64รางวลเมองนาอย 68รางวลอาเซยนดานสงแวดลอมเมองทยงยน 79รายงานการประเมนองคความรดานการ เปลยนแปลงภมอากาศ 15


รายงานบรนดทแลนด 86รายงานบรนทแลนด 13, 25

ลลทธชมชนเมองยคใหม 39, 122

ววฒนธรรม 98, 124วกฤตการเงนและระบบนเวศเอเชย 17

ศศนยเพอการตงถนฐานมนษยแหงสหประชาชาต 20เศรษฐกจชมชน 106, 126เศรษฐกจพอเพยง 54, 56, 59, 112เศรษฐกจสเขยว 21, 23, 35, 37, 58, 60, 61,

62, 72, 87, 112, 113, 117, 135

สสงคมคารบอนต�า 21, 57, 59, 62, 63, 76สงคมนาอย 49, 55สงคมสเขยว 49, 55, 57, 60, 75สงคมอยเยนเปนสขรวมกน 57, 60สงแวดลอม 109, 128สงแวดลอมทยงยน 49, 55, 56, 59สทธในเมอง 32

หหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 62

อองคกรทางเลอกการพฒนา 13องคกรระหวางประเทศเพอการอนรกษธรรมชาต 12องคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจ และการพฒนา 12, 13, 22องคการอนามยโลก 13องคการอตนยมวทยาโลก 15อนาคตทเราตองการ 112อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลง ภมอากาศ 16อตสาหกรรมสเขยว 58, 61, 72, 76, 81, 87, 88,

117, 136

AAgenda 21 16, 19, 23, 48, 51,

55, 69, 82, 87, 104Agenda21 42, 48Asean working group on environmentally sustainable cities; AWGEES 49Asean Working Group on Environmentally Sustainable Cities; AWGES 55Asian Ecological and Financial Chaos 47ASIAN ECOLOGICAL AND FINANCIAL CHAOS 17AWGESC 78

BBrown Agenda 17Brudntland Report 16Brundtland 41Brundtland Report 13, 14, 15, 25, 34,

110, 116, 120BRUNDTLAND REPORT 13

CCarbon-Neutral Cities 34, 134CBD 16China Agenda 21 42CHINA’S AGENDA 21 17City Inclusive 35Climate 126Climate Technology Center 23Commuinty 125Community 128Community Particpation 125Compact city 122Compact City 31, 39, 73, 80, 89, 118, 131COMPACT CITY 27Conference of the Parties 21Convention on Biological Diversity 16COP 21CSD 19Cultural 124Culture 129


DDeclaration on Green Growth 22, 60, 72,

87, 117Development 124, 126Development Alternatives 13DEVELOPMENT ALTERNATIVES 13Development Goals 11Disaster 124, 129

EEarth Negotiations Bulletin 15Earth Submit 1992 17EARTH SUBMIT 2012 30Earth summit 42Earth Summit 16, 23, 25, 35, 69EARTH SUMMIT 15Earth Summit 2012 34, 110, 120Eco City 31, 39, 80, 95, 103, 118, 131ECO CITY 27Eco - Efficiency 131Eco Efficiency 8Eco-Efficiency 73, 89, 117Eco-efficient consumption 15Eco-efficient innovation 15Eco-intelligent Production System 15Economic 126, 130, 135Economic and Social Council 20Economic growth 14ECOSOC 20Education 128Environment 128, 130, 135Environmentally Sustainable Urbanization 73,

89, 117Environmental protection 14European Effort 36, 39European Efforts 34, 110, 120EUROPEAN EFFORTS 28

FFair 95, 96, 113, 114FAIR 127Fair - Equality 81, 122

Fair-Equality 31, 39, 90, 92, 96, 105, 114, 119, 132, 135, 136

FAIR-EQUALITY 76FIRST MEETING ON UN COMMOTION ON SUSTAINABLE DEVELOPMENT 16FOURTH WTO MINISTERIAL CONFERENCE 19

GG20 22, 57Gateway Green 62, 85GEI 22Global Environment Facility 17GLOBAL ENVIRONMENT FACILITY 17Goal 11 34Goal11 39, 110, 120Governance 50, 96Green 17Green and Happiness Society 57, 60Green City 95Green Climate 23Green Community 75green economy 30Green economy 57Green Economy 35, 55, 60, 72, 87, 117GREEN ECONOMY 21Green GDP 58, 61, 72, 76, 81, 88green growth 57Green growth 59, 75, 76Green Growth 22, 64, 79, 80, 84, 87, 91,

117, 118, 136Green Growth City 95Green Growth Declaration 57GREEN GROWTH DECLARATION 22greenhouse issue etc. 11Green Industry 58, 61, 72, 76, 81, 87Green Infrastructure 34, 134Greening world economy 57, 87Greening World Economy 117Green Logistics 68Green Society 57, 60


HHabital 41Habital III 57Habitat 116Habitat Agenda 17Habitat I 17HABITAT I 12Habitat II 42HABITAT II 17Habitat III 32, 36, 39, 117HABITAT III 25Habitat III New Urban Agenda 34, 110, 120HABITAT III NEW URBAN AGENDA 29Habitat III New Urban Agenda (Urbanization & Sustainable Development) 36healthy cities 42, 70Healthy cities 42Healthy Cities 46, 75, 87Healthy city 41, 90Healthy City 13, 30, 39, 46, 74, 77, 80,

95, 96, 116, 118HEALTHY CITY 13, 27Housing 75Human settlement 10, 41HUMAN SETTLEMENT 12

IIISD 15Inclusive City 31, 39, 81, 105, 119INCLUSIVE CITY 28Institutional Framework for Sustainable Development, IFSD 112Intergovermmental Panel on Climate change 41INTERGOVERNMENTAL PANEL ON CLIMATE CHANGE 15International and Thai Framework 115Inter national Framework 39International Framework 39, 90, 130INTERNATIONAL INSTITUTE FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT 15International Timeline 11

International Union for Conservation of Nature 12INTERNATIONAL UNION FOR CONSERVATION OF NATURE 12IPCC 15Istanbul Declaration 17IUCN 12

JJohannesburg 56Johannesburg Declaration 19Johannesburg Implementation for WSSD 19Johannesburg Implementation for WSSD: JPOI 19Johannesburg Plan of Implementation: JPOI 82JPOI 19, 79

KKnowledge Management 125Kyoto Protocal 21Kyoto protocol 47Kyoto Protocol 15, 21, 87

LLA21 78, 112, 123, 129LA21: BRIDGE BROWN & GREEN AGENDA 28Land Management 124, 127Livable 30, 37, 39, 77, 90, 95, 96, 113,

114, 118, 121, 130, 135, 136LIVABLE 124Livable City 91Livable Community 95Livable Municipality 95Local agenda 21 76Loca;l Agenda 21 48Local Agenda 21 16, 17, 34, 39, 50, 77,

83, 110, 112, 120Local Agenda21 35Local Agenda 21: LA 21 49, 55Low Carbon City 31, 39, 76, 80, 103, 118, 131Low-Carbon City 95LOWCARBON CITY 27low carbon economy 57


MMA 20MDG Adaptation 87MDGs 18, 23Millennium development goa 11Millennium development goal 11, 57Millennium Development Goals 18, 23MILLENNIUM DEVELOPMENT GOALS 18Millennium Development goals (MDG adaptation) 116Millennium Development Goals : MDGs 87Millennium Development Goals: MDGs 82Millennium development Goals: MGDs 47Millennium Ecosystem Assessment 20Millennium Summit 87

NNational Council for Sustainable Development (NCSD) 54National Council for sustanable development (NCSD 49Natural resource Management 129Natural Resource Management 124, 126New Growth Model 64new sustainable development 30New Sustainable Development 35New Urban Agenda 32, 33New Urbanism 31, 39, 80, 118, 122NEW URBANISM 27

OOECD 12, 13, 22Our common futur 10our common future 10Our common Future 41Our Common Future 34, 86, 110, 116, 120OUR COMMON FUTURE 13

PParticipation 129Poverty 128PrepCom1 25

PrepCom2 25Prepcom I 11, 57Prepcom III 11Prepcorn II 57

RResilience 35RESILIENCE 28Resilient City 131right to the city 32Rio 69Rio+10 19, 116RIO+10 19Rio +20 34, 35, 120Rio+20 39, 55, 57, 62, 87, 110,

112, 113, 117, 123, 129RIO + 20 30RIO+20 23Rio10 47, 49Rio Earth Summit 87Rio (Earth Summit) Agenda 21 46, 69, 116Rio Summit 16, 51RIO SUMMIT 15

SSDGs 11, 23, 24, 25Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 36Social 130, 135Social Development 127Social equality 14sustable development 29Sustainable 11, 35, 77, 85, 95,

96, 113, 114, 129SUSTAINABLE 28, 129sustainable city 48Sustainable City 34, 39, 83, 90, 93, 96, 110,

120, 123, 134, 135, 136Sustainable development 42, 47Sustainable Development 41Sustainable Development Goal 35Sustainable Development Goals 24, 25


SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS 23Sustainable Development Goals: SDG 2030 136Sustainable Development Goals (SDGs) 62Sustainable Development Goals, SDGs 112Sustainable Development Goals: SDGs 57, 82Sustainable Environment 14Sustainable Green Communities 58Sustainable Metropolis 58, 62, 85, 117sustainable urban development 11, 57Sustainable Urban Development Agenda 9Sustainable Urban Development’s Framework 9sustainable urbanization 25SUSTAINBLE CITY 76

TThailand Sustainable City Indicators (TSCI) 94Thailand Sustainable Development Indicators : (SDI) 94The Brown Agenda 35The Brudtland report 86The Brundtland Report 13the Commission on Sustainable Development 19THE CONFERENCE OF THE PARTIES TO THE UNITED NATIONS FRAMEWORK CONVENTION ON CLIMATE CHANGE 23The Future we want 23The Future We Want 112The Green Agenda 34the Habitat Agenda of Istanbul 25The Millennium Ecosystem Assessment 20THE MILLENNIUM ECOSYSTEM ASSESSMENT 20The New Urban Agenda 25The Organisation for Economic Co-operation and Development 12The Rio Declaration on Environment and Development 16The UNEP-led Green Economy Initiative 21THE UNITED NATIONS CONFERENCE ON HUMAN SETTLEMENTS 17THE UNITED NATIONS CONFERENCE ON SUSTAINABLE DEVELOPMENT 23

The United Nations Conference on Sustainable Development (UNCSD) 62The World Commission on Environment and Development : WCED 86THIRD WTO MINISTERIAL CONFERENCE 18Tourism 126, 127Toursim 125Transforming Our World : The 2030 Agenda for Sustainable Development 88

UUNCED 16UN Conference on Environment and Development 25UNCSD 23UNEP 15UNFCCC 15, 16, 21United Nation Framework Convention on Climate Change 21United Nations Conference on Environment and Development 15, 23United Nations Conference on Environment and Development - UNCED) 35United Nations Conference on Housing and Sustainable Urban Development 25UNITED NATIONS CONFERENCE ON HOUSING AND SUSTAINABLE URBAN DEVELOPMENT 25United Nations Conference on Sustainable Development: UNCSD 82United Nations Framework Convention on Climate Change 15, 16Urban Equality 96Urban Equity 47Urban Equity in 10Urban Governance 32, 39, 81, 90, 92, 95, 96,

108, 114, 119, 120, 122, 130, 132, 135, 136, 137

URBAN GOVERNANCE 76, 128Urban Governce 113Urban Grovernance 95, 114Urban Participation 96Urban Sprawl 31


Urban Sustainability 96Urban Transportation 95Urban Wastewater 95

VViable 91, 95, 113, 114VIABLE 126Viable - Eco Efficiency 31, 37, 38, 80,

103, 119, 121, 131Viable-Eco Efficiency 39, 90, 91, 95,

114, 135, 136VIABLE-ECOEFFICIENCY 76Viable - Eco fficiency 118

WWaste Management 125WCED 14

WHO 13WMO 15World Commission on Environmental and Development 14World Conservation Strategy 12World Meteorological Organization 15World summit 42, 47WORLD SUMMIT ON SUSTAINABLE DEVELOPMENT 19World Summiton Sustainable Development, WSSD 19WORLD URBAN FORUM 20World Urban Forum: WUF 47WSSD 19WTO 18, 19WUF 20


2030 Agenda for Sustainable Development 1172030 SDG 28, 34, 39, 110, 120

กกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล 39กรอบการพฒนาเมองยงยน 9กรอบการพฒนาเมองยงยนในบรบทประเทศไทย 73กรอบแนวคดการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล และไทย 115กรอบแนวคดการพฒนาเมองยงยนในบรบทไทย 74กรอบแนวคดเมองยงยนในบรบทงานวจยไทย 129กรอบแนวคดเมองยงยนในระดบสากล 37กลไกการขบเคลอนนโยบายเมองนาอย 58กองทนสงแวดลอมโลก 17การกระจายอ�านาจ 109, 128การขยายตวของเมองอยางไมเปนระเบยบ 31การขบเคลอนเมองนาอย ชมชนนาอย 56การขบเคลอนเมองยงยนในบรบทสากล 36การคาขายและแลกเปลยนคารบอน 38การจดการของเสย 102, 125การจดการทรพยากรธรรมชาต 98, 104, 124,

126, 129การจดการทรพยากรธรรมชาตเพอความยงยน 111การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อยางยงยน 57การจดการทองถนเพอการศกษา 108, 128การจดการทดน 101, 107, 124, 127การจดการองคความร 97, 125การเจรญเตบโตสเขยว 91การเตบโตทางเศรษฐกจ 14การเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม 59การเตบโตทเปนมตรตอสงแวดลอม 59, 84การเตบโตสเขยว 22การทองเทยว 102, 103, 106, 126การบรรลเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ 82การปกครอง 36การปกครองเมอง 32, 33, 34, 39, 81, 92, 96,

108, 114, 119, 120, 122, 132, 135, 136, 137

การปฏรปกรอบเชงสถาบนเพอการพฒนาทยงยน 112

การประชมของกรอบอนสญญาสหประชาชาต วาดวยการเปลยนแปลงภมอากาศ 21

การประชมครงแรกของคณะกรรมาธการ วาดวยการพฒนาทยงยนแหงสหประชาชาต 16การประชมนานาชาตของรฐบาลและผวาการ ธนาคารกลางจาก 20 กลมเศรษฐกจ 22การประชมนานาชาตดานการตงถนฐานมนษย 25การประชมนานาชาตดานการพฒนาอยางยงยน 62การประชมนานาชาตทเนนเรองทอยอาศยและ การพฒนาทยงยน 36การประชมนานาชาตเรองการตงถนฐานของมนษย 12การประชมระดบรฐมนตรขององคการการคาโลก 18, 19การประชมระดบรฐมนตรขององคการการคาโลก (WTO) ครงทส 19การประชมสมชชาประเทศภาคอนสญญา 21การประชมสมชชาภาควาดวยการเปลยนแปลง ทางอากาศ 23การประชมสหประชาชาตวาดวยการพฒนาทยงยน 82การประชมสหประชาชาตวาดวยเรองการพฒนา อยางยงยน 23การประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอม และการพฒนา 15การประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอม และการพฒนาทยงยน 35การประชมสดยอดโลกวาดวยการพฒนาทยงยน 19การประเมนเทศบาลสงแวดลอมยงยน 59การประเมนระบบนเวศแหงสหสวรรษ 20การพฒนาชมชนเมองอยางยงยน 25การพฒนาเชงพนท 96, 124การพฒนาทมความยงยน 51การพฒนาทยงยน 35, 45, 50, 51, 53, 54, 55,

56, 60, 62, 70, 78, 81, 82, 112, 113, 117, 118, 133, 137

การพฒนาทยงยนตามบรบทสากล 130การพฒนาทยงยน 42การพฒนาทสมดล 54, 55การพฒนาเมองทยงยน 90การพฒนาเมองนาอย-ชมชนนาอย 42การพฒนาเมองนาอย และยงยน 63การพฒนาเมองนาอยอยางยงยน 49, 55, 76

Index


การพฒนาเมองยงยน 120, 134การพฒนาเมองยงยนในบรบทสากล 9การพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย 69, 90การพฒนาเมองยงยนอยางสรางสรรค 112การพฒนาเมองสความนาอยอยางยงยน 59การพฒนาเมองใหยงยน 137การพฒนาเมองอยางยงยน 48, 70, 136การพฒนายงยน 47การพฒนาเศรษฐกจเชงพนท 103, 126การพฒนาเศรษฐกจเพอความยงยน 129การพฒนาเศรษฐกจสเขยว 55การพฒนาสงคม 105, 127การพฒนาสเขยว 35การพฒนาแหงสหสวรรษ 116การพฒนาอยางยงยน 14, 48, 55, 57, 58, 77, 83,

84, 85, 86การพฒนาอยางยงยนในบรบทสากล 25การพฒนาอยางสมดลและยงยน 58การมประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ 73การมสวนรวม 110, 129การมสวนรวมของชมชน 99, 125การรกษาสงแวดลอม 14การสรางขดความสามารถเพอความเปนธรรม ของประชาสงคม 128การอนรกษและฟนฟแหลงทรพยากร ธรรมชาตอยางยงยน 59


คคณะกรรมการดานสงแวดลอมและการพฒนา 86คณะกรรมการพฒนาเมองแหงชาต 52คณะกรรมการเพอการพฒนาทยงยน 49, 54คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการ เปลยนแปลงภมอากาศ 15คณะกรรมการโลกวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา 14คณะกรรมาธการทางดานเศรษฐกจและ สงคมแหงสหประชาชาต 20คณะท�างานอาเซยนดานสงแวดลอมทยงยน 78คณะท�างานอาเซยนดานสงแวดลอมเมองทยงยน 49, 55

คณะอนกรรมการประสานการพฒนาเมอง อยางยงยน 52, 71ครงทสาม 18ความคงอยได 91ความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ 37ความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ 31,

38, 39, 80, 91, 103, 114, 118, 119, 121, 131ความเทาเทยม 31, 39, 81, 92, 105, 114, 119,

122, 132, 135, 136ความเทาเทยมทางสงคม 14ความนาอย 30, 37, 39, 49, 77, 90, 96,

114, 118, 121, 130, 135, 136ความเปนเมองอยางยงยน 25ความพยายามของยโรปในการไปสการพฒนาทยงยน 36ความมประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ 135, 136ความยงยน 114ความยงยนตามขอตกลงสากล 112, 129คมอ การประเมนเทศบาลนาอยอยางยงยน 59คมอถอดรหสเมองนาอย 59คมอประเมนเทศบาลนาอย 85คมอประเมนเทศบาลนาอยอยางยงยน 65คมอประเมนเทศบาลสงแวดลอมนาอย 64คมอประเมนผลเทศบาลนาอย 85โครงการสงเสรมทองถนสสงคมสเขยว 55โครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต 15โครงสรางพนฐานสเขยว 34, 134


70, 71, 77, 78, 79, 85, 87ชมชนยงยน 38

ดดชนชวดเพอการพฒนาทยงยน 49ดชนชวดเพอการพฒนาทยงยนของไทย 56ดานการปกครองเมอง 130, 135, 136ดานประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ 136ดานเมองยงยน 136ดานเศรษฐกจ 130, 135ดานสงคม 130, 135


ดานสงแวดลอม 130, 135

ตตวชวดการพฒนาทยงยน 56ตวชวดการพฒนาเมองนาอย 56ตวชวดจากกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม 94ตวชวดจากของคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต 94ตวชวดเทศบาลนาอยอยางยงยน 63ตวชวดประเมนผลชมชนนาอย 58ตวชวดเมองนาอย 61, 62, 63, 84ตวชวดเมองยงยน 129, 135ตวชวดอาเซยนดานการจดการสงแวดลอมเมอง อยางยงยน 78

ททองเทยว 125, 127เทศบาลนาอย อยางยงยน 69เทศบาลนาอยอยางยงยน 49, 55, 58, 59,

61, 63, 64, 69, 77, 85เทศบาลเมองนาอยอยางยงยน 56เทศบาลสงแวดลอมยงยน 79เทศบาลสงแวดลอมอยางยงยน 75




41, 47, 48, 57, 58, 86แนวคดการพฒนาอยางยงยนในระดบสากล 86แนวคดนเวศเชงเศรษฐกจ 22แนวคดพลวต 35แนวคดพลวตของเมอง 37แนวคดเมองนาอย 116แนวคดลทธชมชนเมองยคใหม 31, 118


89, 117




132ประสทธภาพพลงงานสงแวดลอมสรรคสราง 38ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 57, 60ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 60, 63เปาหมายการพฒนาทยงยน 24, 62, 82, 113เปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ 18, 23, 87เปาหมายการพฒนาอยางยงยนของสหประชาชาต 4, 8เปาหมายเพอการพฒนาทยงยน 112


76, 81, 88แผนการด�าเนนงาน 56แผนการด�าเนนงานโจฮนเนสเบรก 19แผนการปฏบตการโจฮนเนสเบรก 82แผนงานขจดความยากจน 128แผนด�าเนนงานโจฮนเนสเบรก 78แผนปฏบตการ 21 16, 34, 50, 51, 55, 56,

68, 78, 82, 83, 104, 110, 120แผนปฏบตการ 21 ระดบทองถน 112แผนปฏบตการทองถน 21 16แผนปฏบตการเพอเมองนาอยในระดบทองถน 50แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 54


แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 40, 41, 43, 47, 48, 57, 58, 62, 69

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 43แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 2 43แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 3 44แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 4 44แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 45แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 45แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 7 45แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 50แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 52แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 60แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 66แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 62แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 8, 66



110, 124, 129ภมอากาศและภยพบต 104, 126


121, 122, 131เมองของทกคน 35เมองคารบอนต�า 31, 39, 59, 63, 69, 92, 103,

104, 118, 119, 122, 131เมองคณยานาอย 48, 51เมองโครงสรางพนฐานอจฉรยะ 38เมองทเปนมตรกบสงแวดลอม 57, 64เมองทเปนมตรตอสงแวดลอม 62เมองทมการปลอยคารบอนเปนศนย 37เมองทมความทวถง 39, 81เมองทมความเปนอยทด 49

เมองนาอย 30, 42, 46, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 59, 60, 61, 62, 63, 69, 70, 71, 72, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 83, 85, 87, 91,

96, 116, 130เมองนาอย ชมชนนาอย 49, 52, 54, 56, 78, 79เมองนาอยชมชนนาอย 53, 75เมองนาอยเพอคนพการ 58เมองนาอยและชมชนนาอย 76, 82, 84เมองนาอยและชมชนนาอยอยางยงยน 76, 81เมองนาอย อยางยงยน 69เมองนาอยอยางยงยน 75, 79เมองนเวศ 31, 39, 103, 118, 119, 131เมองปลอดของเสย 37เมองพลวต 131เมองยงยน 34, 36, 37, 39, 40, 68, 81, 83, 91, 92,

93, 94, 95, 120, 123, 134, 135, 137เมองลดคารบอน 69เมองเศรษฐกจคารบอนต�า 63เมองสรางสรรค 99เมองสรางเสรมสขภาพ 117เมองส�าหรบทกคน 31, 105, 119เมองสเขยว 48, 53, 75เมองสเขยว ถอดรหสเมองนาอย 79เมองสขภาพด 39เมองสขภาวะ 77, 80เมองเสรมสรางสขภาพ 30, 118เมองแหงสขภาพ 96เมองอยด คนมสข 56


รรางยทธศาสตรการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม 64รางวลเมองนาอย 68รางวลอาเซยนดานสงแวดลอมเมองทยงยน 79รายงานการประเมนองคความรดานการ เปลยนแปลงภมอากาศ 15


รายงานบรนดทแลนด 86รายงานบรนทแลนด 13, 25



ศศนยเพอการตงถนฐานมนษยแหงสหประชาชาต 20เศรษฐกจชมชน 106, 126เศรษฐกจพอเพยง 54, 56, 59, 112เศรษฐกจสเขยว 21, 23, 35, 37, 58, 60, 61,

62, 72, 87, 112, 113, 117, 135


หหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 62

อองคกรทางเลอกการพฒนา 13องคกรระหวางประเทศเพอการอนรกษธรรมชาต 12องคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจ และการพฒนา 12, 13, 22องคการอนามยโลก 13องคการอตนยมวทยาโลก 15อนาคตทเราตองการ 112อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลง ภมอากาศ 16อตสาหกรรมสเขยว 58, 61, 72, 76, 81, 87, 88,

117, 136

AAgenda 21 16, 19, 23, 48, 51,

55, 69, 82, 87, 104Agenda21 42, 48Asean working group on environmentally sustainable cities; AWGEES 49Asean Working Group on Environmentally Sustainable Cities; AWGES 55Asian Ecological and Financial Chaos 47ASIAN ECOLOGICAL AND FINANCIAL CHAOS 17AWGESC 78

BBrown Agenda 17Brudntland Report 16Brundtland 41Brundtland Report 13, 14, 15, 25, 34,

110, 116, 120BRUNDTLAND REPORT 13

CCarbon-Neutral Cities 34, 134CBD 16China Agenda 21 42CHINA’S AGENDA 21 17City Inclusive 35Climate 126Climate Technology Center 23Commuinty 125Community 128Community Particpation 125Compact city 122Compact City 31, 39, 73, 80, 89, 118, 131COMPACT CITY 27Conference of the Parties 21Convention on Biological Diversity 16COP 21CSD 19Cultural 124Culture 129



87, 117Development 124, 126Development Alternatives 13DEVELOPMENT ALTERNATIVES 13Development Goals 11Disaster 124, 129

EEarth Negotiations Bulletin 15Earth Submit 1992 17EARTH SUBMIT 2012 30Earth summit 42Earth Summit 16, 23, 25, 35, 69EARTH SUMMIT 15Earth Summit 2012 34, 110, 120Eco City 31, 39, 80, 95, 103, 118, 131ECO CITY 27Eco - Efficiency 131Eco Efficiency 8Eco-Efficiency 73, 89, 117Eco-efficient consumption 15Eco-efficient innovation 15Eco-intelligent Production System 15Economic 126, 130, 135Economic and Social Council 20Economic growth 14ECOSOC 20Education 128Environment 128, 130, 135Environmentally Sustainable Urbanization 73,

89, 117Environmental protection 14European Effort 36, 39European Efforts 34, 110, 120EUROPEAN EFFORTS 28

FFair 95, 96, 113, 114FAIR 127Fair - Equality 81, 122

Fair-Equality 31, 39, 90, 92, 96, 105, 114, 119, 132, 135, 136

FAIR-EQUALITY 76FIRST MEETING ON UN COMMOTION ON SUSTAINABLE DEVELOPMENT 16FOURTH WTO MINISTERIAL CONFERENCE 19

GG20 22, 57Gateway Green 62, 85GEI 22Global Environment Facility 17GLOBAL ENVIRONMENT FACILITY 17Goal 11 34Goal11 39, 110, 120Governance 50, 96Green 17Green and Happiness Society 57, 60Green City 95Green Climate 23Green Community 75green economy 30Green economy 57Green Economy 35, 55, 60, 72, 87, 117GREEN ECONOMY 21Green GDP 58, 61, 72, 76, 81, 88green growth 57Green growth 59, 75, 76Green Growth 22, 64, 79, 80, 84, 87, 91,

117, 118, 136Green Growth City 95Green Growth Declaration 57GREEN GROWTH DECLARATION 22greenhouse issue etc. 11Green Industry 58, 61, 72, 76, 81, 87Green Infrastructure 34, 134Greening world economy 57, 87Greening World Economy 117Green Logistics 68Green Society 57, 60


HHabital 41Habital III 57Habitat 116Habitat Agenda 17Habitat I 17HABITAT I 12Habitat II 42HABITAT II 17Habitat III 32, 36, 39, 117HABITAT III 25Habitat III New Urban Agenda 34, 110, 120HABITAT III NEW URBAN AGENDA 29Habitat III New Urban Agenda (Urbanization & Sustainable Development) 36healthy cities 42, 70Healthy cities 42Healthy Cities 46, 75, 87Healthy city 41, 90Healthy City 13, 30, 39, 46, 74, 77, 80,

95, 96, 116, 118HEALTHY CITY 13, 27Housing 75Human settlement 10, 41HUMAN SETTLEMENT 12

IIISD 15Inclusive City 31, 39, 81, 105, 119INCLUSIVE CITY 28Institutional Framework for Sustainable Development, IFSD 112Intergovermmental Panel on Climate change 41INTERGOVERNMENTAL PANEL ON CLIMATE CHANGE 15International and Thai Framework 115Inter national Framework 39International Framework 39, 90, 130INTERNATIONAL INSTITUTE FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT 15International Timeline 11

International Union for Conservation of Nature 12INTERNATIONAL UNION FOR CONSERVATION OF NATURE 12IPCC 15Istanbul Declaration 17IUCN 12

JJohannesburg 56Johannesburg Declaration 19Johannesburg Implementation for WSSD 19Johannesburg Implementation for WSSD: JPOI 19Johannesburg Plan of Implementation: JPOI 82JPOI 19, 79

KKnowledge Management 125Kyoto Protocal 21Kyoto protocol 47Kyoto Protocol 15, 21, 87

LLA21 78, 112, 123, 129LA21: BRIDGE BROWN & GREEN AGENDA 28Land Management 124, 127Livable 30, 37, 39, 77, 90, 95, 96, 113,

114, 118, 121, 130, 135, 136LIVABLE 124Livable City 91Livable Community 95Livable Municipality 95Local agenda 21 76Loca;l Agenda 21 48Local Agenda 21 16, 17, 34, 39, 50, 77,

83, 110, 112, 120Local Agenda21 35Local Agenda 21: LA 21 49, 55Low Carbon City 31, 39, 76, 80, 103, 118, 131Low-Carbon City 95LOWCARBON CITY 27low carbon economy 57


MMA 20MDG Adaptation 87MDGs 18, 23Millennium development goa 11Millennium development goal 11, 57Millennium Development Goals 18, 23MILLENNIUM DEVELOPMENT GOALS 18Millennium Development goals (MDG adaptation) 116Millennium Development Goals : MDGs 87Millennium Development Goals: MDGs 82Millennium development Goals: MGDs 47Millennium Ecosystem Assessment 20Millennium Summit 87

NNational Council for Sustainable Development (NCSD) 54National Council for sustanable development (NCSD 49Natural resource Management 129Natural Resource Management 124, 126New Growth Model 64new sustainable development 30New Sustainable Development 35New Urban Agenda 32, 33New Urbanism 31, 39, 80, 118, 122NEW URBANISM 27

OOECD 12, 13, 22Our common futur 10our common future 10Our common Future 41Our Common Future 34, 86, 110, 116, 120OUR COMMON FUTURE 13

PParticipation 129Poverty 128PrepCom1 25

PrepCom2 25Prepcom I 11, 57Prepcom III 11Prepcorn II 57

RResilience 35RESILIENCE 28Resilient City 131right to the city 32Rio 69Rio+10 19, 116RIO+10 19Rio +20 34, 35, 120Rio+20 39, 55, 57, 62, 87, 110,

112, 113, 117, 123, 129RIO + 20 30RIO+20 23Rio10 47, 49Rio Earth Summit 87Rio (Earth Summit) Agenda 21 46, 69, 116Rio Summit 16, 51RIO SUMMIT 15

SSDGs 11, 23, 24, 25Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 36Social 130, 135Social Development 127Social equality 14sustable development 29Sustainable 11, 35, 77, 85, 95,

96, 113, 114, 129SUSTAINABLE 28, 129sustainable city 48Sustainable City 34, 39, 83, 90, 93, 96, 110,

120, 123, 134, 135, 136Sustainable development 42, 47Sustainable Development 41Sustainable Development Goal 35Sustainable Development Goals 24, 25


SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS 23Sustainable Development Goals: SDG 2030 136Sustainable Development Goals (SDGs) 62Sustainable Development Goals, SDGs 112Sustainable Development Goals: SDGs 57, 82Sustainable Environment 14Sustainable Green Communities 58Sustainable Metropolis 58, 62, 85, 117sustainable urban development 11, 57Sustainable Urban Development Agenda 9Sustainable Urban Development’s Framework 9sustainable urbanization 25SUSTAINBLE CITY 76

TThailand Sustainable City Indicators (TSCI) 94Thailand Sustainable Development Indicators : (SDI) 94The Brown Agenda 35The Brudtland report 86The Brundtland Report 13the Commission on Sustainable Development 19THE CONFERENCE OF THE PARTIES TO THE UNITED NATIONS FRAMEWORK CONVENTION ON CLIMATE CHANGE 23The Future we want 23The Future We Want 112The Green Agenda 34the Habitat Agenda of Istanbul 25The Millennium Ecosystem Assessment 20THE MILLENNIUM ECOSYSTEM ASSESSMENT 20The New Urban Agenda 25The Organisation for Economic Co-operation and Development 12The Rio Declaration on Environment and Development 16The UNEP-led Green Economy Initiative 21THE UNITED NATIONS CONFERENCE ON HUMAN SETTLEMENTS 17THE UNITED NATIONS CONFERENCE ON SUSTAINABLE DEVELOPMENT 23

The United Nations Conference on Sustainable Development (UNCSD) 62The World Commission on Environment and Development : WCED 86THIRD WTO MINISTERIAL CONFERENCE 18Tourism 126, 127Toursim 125Transforming Our World : The 2030 Agenda for Sustainable Development 88

UUNCED 16UN Conference on Environment and Development 25UNCSD 23UNEP 15UNFCCC 15, 16, 21United Nation Framework Convention on Climate Change 21United Nations Conference on Environment and Development 15, 23United Nations Conference on Environment and Development - UNCED) 35United Nations Conference on Housing and Sustainable Urban Development 25UNITED NATIONS CONFERENCE ON HOUSING AND SUSTAINABLE URBAN DEVELOPMENT 25United Nations Conference on Sustainable Development: UNCSD 82United Nations Framework Convention on Climate Change 15, 16Urban Equality 96Urban Equity 47Urban Equity in 10Urban Governance 32, 39, 81, 90, 92, 95, 96,

108, 114, 119, 120, 122, 130, 132, 135, 136, 137

URBAN GOVERNANCE 76, 128Urban Governce 113Urban Grovernance 95, 114Urban Participation 96Urban Sprawl 31


Urban Sustainability 96Urban Transportation 95Urban Wastewater 95

VViable 91, 95, 113, 114VIABLE 126Viable - Eco Efficiency 31, 37, 38, 80,

103, 119, 121, 131Viable-Eco Efficiency 39, 90, 91, 95,

114, 135, 136VIABLE-ECOEFFICIENCY 76Viable - Eco fficiency 118

WWaste Management 125WCED 14

WHO 13WMO 15World Commission on Environmental and Development 14World Conservation Strategy 12World Meteorological Organization 15World summit 42, 47WORLD SUMMIT ON SUSTAINABLE DEVELOPMENT 19World Summiton Sustainable Development, WSSD 19WORLD URBAN FORUM 20World Urban Forum: WUF 47WSSD 19WTO 18, 19WUF 20


2030 SDG 28, 34, 39, 110, 120

กกรอบการพฒนาทยงยนตามบรบทสากล 39กรอบการพฒนาเมองยงยนในบรบทประเทศไทย 73กลไกการขบเคลอนนโยบายเมองนาอย 58กองทนสงแวดลอมโลก 17การกระจายอ�านาจ 109, 128การขยายตวของเมองอยางไมเปนระเบยบ 31การขบเคลอนเมองนาอย ชมชนนาอย 56การขบเคลอนเมองยงยนในบรบทสากล 36การคาขายและแลกเปลยนคารบอน 38การจดการของเสย 102, 125การจดการทรพยากรธรรมชาต 98, 104, 124,

126, 129การจดการทรพยากรธรรมชาตเพอความยงยน 111การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อยางยงยน 57การจดการทองถนเพอการศกษา 108, 128การจดการทดน 101, 107, 124, 127การจดการองคความร 97, 125การเตบโตทางเศรษฐกจ 14การเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม 59การเตบโตสเขยว 22การทองเทยว 102, 103, 106, 126การบรรลเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ 82การปกครองเมอง 32, 33, 34, 39, 81, 92, 96,

108, 114, 119, 120, 122, 132, 135, 136, 137

การปฏรปกรอบเชงสถาบนเพอการพฒนาทยงยน 112การประชมของกรอบอนสญญาสหประชาชาต วาดวยการเปลยนแปลงภมอากาศ 21

การประชมครงแรกของคณะกรรมาธการ วาดวยการพฒนาทยงยนแหงสหประชาชาต 16การประชมนานาชาตของรฐบาลและผวาการ ธนาคารกลางจาก 20 กลมเศรษฐกจ 22การประชมนานาชาตดานการตงถนฐานมนษย 25การประชมนานาชาตดานการพฒนาอยางยงยน 62การประชมนานาชาตทเนนเรองทอยอาศยและ การพฒนาทยงยน 36

การประชมระดบรฐมนตรขององคการการคาโลก 18, 19การประชมระดบรฐมนตรขององคการการคาโลก (WTO) ครงทส 19การประชมสมชชาประเทศภาคอนสญญา 21การประชมสมชชาภาควาดวยการเปลยนแปลง ทางอากาศ 23การประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอม และการพฒนาทยงยน 35การประเมนเทศบาลสงแวดลอมยงยน 59การประเมนระบบนเวศแหงสหสวรรษ 20การพฒนาชมชนเมองอยางยงยน 25การพฒนาเชงพนท 96, 124การพฒนาทยงยน 35, 45, 50, 51, 53, 54, 55,

56, 60, 62, 70, 78, 81, 82, 112, 113, 117, 118, 133, 137

การพฒนาทสมดล 54, 55การพฒนาเมองนาอยอยางยงยน 49, 55, 76การพฒนาเมองยงยนอยางสรางสรรค 112การพฒนาเศรษฐกจเชงพนท 103, 126การพฒนาเศรษฐกจเพอความยงยน 129การพฒนาเศรษฐกจสเขยว 55การพฒนาสงคม 105, 127การพฒนาสเขยว 35การพฒนาแหงสหสวรรษ 116การพฒนาอยางยงยน 14, 48, 55, 57, 58, 77, 83,

84, 85, 86การพฒนาอยางสมดลและยงยน 58การมประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ 73การมสวนรวมของชมชน 99, 125การรกษาสงแวดลอม 14การสรางขดความสามารถเพอความเปนธรรม ของประชาสงคม 128การอนรกษและฟนฟแหลงทรพยากร ธรรมชาตอยางยงยน 59


Index


คคณะกรรมการดานสงแวดลอมและการพฒนา 86คณะกรรมการพฒนาเมองแหงชาต 52คณะกรรมการเพอการพฒนาทยงยน 49, 54คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการ เปลยนแปลงภมอากาศ 15คณะกรรมการโลกวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา 14คณะกรรมาธการทางดานเศรษฐกจและ สงคมแหงสหประชาชาต 20คณะท�างานอาเซยนดานสงแวดลอมเมองทยงยน 49, 55คณะอนกรรมการประสานการพฒนาเมอง อยางยงยน 52, 71ความคงอยไดและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ 31,

38, 39, 80, 91, 103, 114, 118, 119, 121, 131ความเทาเทยม 31, 39, 81, 92, 105, 114, 119,

122, 132, 135, 136ความนาอย 30, 37, 39, 49, 77, 90, 96,

114, 118, 121, 130, 135, 136ความพยายามของยโรปในการไปสการพฒนาทยงยน 36ความมประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ 135, 136ความยงยน 114ความยงยนตามขอตกลงสากล 112, 129คมอถอดรหสเมองนาอย 59คมอประเมนเทศบาลนาอยอยางยงยน 65คมอประเมนเทศบาลสงแวดลอมนาอย 64โครงการสงเสรมทองถนสสงคมสเขยว 55โครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต 15โครงสรางพนฐานสเขยว 34, 134


70, 71, 77, 78, 79, 85, 87

ดดชนชวดเพอการพฒนาทยงยน 49

ตตวชวดการพฒนาทยงยน 56ตวชวดการพฒนาเมองนาอย 56ตวชวดจากกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม 94

ตวชวดจากของคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต 94ตวชวดเทศบาลนาอยอยางยงยน 63ตวชวดเมองนาอย 61, 62, 63, 84ตวชวดเมองยงยน 129, 135ตวชวดอาเซยนดานการจดการสงแวดลอมเมอง อยางยงยน 78

ททองเทยว 125, 127เทศบาลนาอยอยางยงยน 49, 55, 58, 59,

61, 63, 64, 69, 77, 85




41, 47, 48, 57, 58, 86แนวคดการพฒนาอยางยงยนในระดบสากล 86แนวคดนเวศเชงเศรษฐกจ 22แนวคดพลวต 35แนวคดเมองนาอย 116แนวคดลทธชมชนเมองยคใหม 31, 118


89, 117





132ประสทธภาพพลงงานสงแวดลอมสรรคสราง 38ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 60, 63เปาหมายการพฒนาทยงยน 24, 62, 82, 113เปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ 18, 23, 87เปาหมายการพฒนาอยางยงยนของสหประชาชาต 4, 8


76, 81, 88แผนการปฏบตการโจฮนเนสเบรก 82แผนงานขจดความยากจน 128แผนปฏบตการ 21 16, 34, 50, 51, 55, 56,

68, 78, 82, 83, 104, 110, 120แผนปฏบตการทองถน 21 16แผนปฏบตการเพอเมองนาอยในระดบทองถน 50แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 43แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 2 43แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 3 44แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 4 44แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 45แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 45แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 7 45แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 50แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 52แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 60แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 66แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 62แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 8, 66



110, 124, 129


121, 122, 131เมองคารบอนต�า 31, 39, 59, 63, 69, 92, 103,

104, 118, 119, 122, 131เมองคณยานาอย 48, 51เมองโครงสรางพนฐานอจฉรยะ 38เมองทเปนมตรกบสงแวดลอม 57, 64เมองทมการปลอยคารบอนเปนศนย 37เมองทมความทวถง 39, 81เมองทมความเปนอยทด 49เมองนาอย 30, 42, 46, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54,

55, 56, 59, 60, 61, 62, 63, 69, 70, 71, 72, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 83, 85, 87, 91,

96, 116, 130เมองนาอย ชมชนนาอย 49, 52, 54, 56, 78, 79เมองนาอยเพอคนพการ 58เมองนาอยอยางยงยน 75, 79เมองนเวศ 31, 39, 103, 118, 119, 131เมองปลอดของเสย 37เมองพลวต 131เมองยงยน 34, 36, 37, 39, 40, 68, 81, 83, 91, 92,

93, 94, 95, 120, 123, 134, 135, 137เมองลดคารบอน 69เมองเศรษฐกจคารบอนต�า 63เมองสรางสรรค 99เมองสรางเสรมสขภาพ 117เมองส�าหรบทกคน 31, 105, 119เมองสเขยว 48, 53, 75เมองสขภาพด 39เมองสขภาวะ 77, 80เมองเสรมสรางสขภาพ 30, 118เมองอยด คนมสข 56



รรางยทธศาสตรการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม 64รางวลเมองนาอย 68รางวลอาเซยนดานสงแวดลอมเมองทยงยน 79รายงานการประเมนองคความรดานการ เปลยนแปลงภมอากาศ 15รายงานบรนทแลนด 13, 25



ศเศรษฐกจชมชน 106, 126เศรษฐกจพอเพยง 54, 56, 59, 112เศรษฐกจสเขยว 21, 23, 35, 37, 58, 60, 61,

62, 72, 87, 112, 113, 117, 135


อองคกรทางเลอกการพฒนา 13องคกรระหวางประเทศเพอการอนรกษธรรมชาต 12องคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจ และการพฒนา 12, 13, 22

องคการอนามยโลก 13องคการอตนยมวทยาโลก 15อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลง ภมอากาศ 16อตสาหกรรมสเขยว 58, 61, 72, 76, 81, 87, 88,

117, 136

AAgenda21 42, 48Asean Working Group on Environmentally Sustainable Cities; AWGES 55Asian Ecological and Financial Chaos 47

BBrown Agenda 17Brundtland Report 13, 14, 15, 25, 34,

110, 116, 120

CCarbon-Neutral Cities 34, 134CBD 16CHINA’S AGENDA 21 17City Inclusive 35Climate 126Climate Technology Center 23Community 128Community Particpation 125Compact city 122Compact City 31, 39, 73, 80, 89, 118, 131Conference of the Parties 21Convention on Biological Diversity 16Culture 129


87, 117Development 124, 126Development Alternatives 13Development Goals 11Disaster 124, 129


EEarth Negotiations Bulletin 15Earth Summit 16, 23, 25, 35, 69Eco City 31, 39, 80, 95, 103, 118, 131Eco-Efficiency 73, 89, 117Eco-efficient consumption 15Eco-efficient innovation 15Eco-intelligent Production System 15Economic 126, 130, 135Economic and Social Council 20Economic growth 14Education 128Environment 128, 130, 135Environmentally Sustainable Urbanization 73,

89, 117Environmental protection 14European Efforts 34, 110, 120

FFair 95, 96, 113, 114Fair-Equality 31, 39, 90, 92, 96, 105, 114,

119, 132, 135, 136FIRST MEETING ON UN COMMOTION ON SUSTAINABLE DEVELOPMENT 16FOURTH WTO MINISTERIAL CONFERENCE 19

GG20 22, 57Gateway Green 62, 85GEI 22Global Environment Facility 17Goal11 39, 110, 120Governance 50, 96Green 17Green and Happiness Society 57, 60Green City 95Green Climate 23Green Community 75Green Economy 35, 55, 60, 72, 87, 117Green GDP 58, 61, 72, 76, 81, 88Green Growth 22, 64, 79, 80, 84, 87, 91,

117, 118, 136

Green Growth City 95Green Growth Declaration 57Green Industry 58, 61, 72, 76, 81, 87Green Infrastructure 34, 134Greening world economy 57, 87Green Logistics 68Green Society 57, 60

HHabitat I 17Habitat II 42Habitat III 32, 36, 39, 117Healthy City 13, 30, 39, 46, 74, 77, 80,

95, 96, 116, 118Housing 75Human settlement 10, 41

IInclusive City 31, 39, 81, 105, 119Institutional Framework for Sustainable Development, IFSD 112Intergovermmental Panel on Climate change 41INTERNATIONAL INSTITUTE FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT 15International Union for Conservation of Nature 12Istanbul Declaration 17

JJohannesburg Declaration 19

KKnowledge Management 125Kyoto Protocol 15, 21, 87

LLA21 78, 112, 123, 129Land Management 124, 127Livable 30, 37, 39, 77, 90, 95, 96, 113,

114, 118, 121, 130, 135, 136Livable City 91Livable Community 95Livable Municipality 95


Local Agenda 21 16, 17, 34, 39, 50, 77, 83, 110, 112, 120

Low Carbon City 31, 39, 76, 80, 103, 118, 131low carbon economy 57

MMDG Adaptation 87Millennium Development Goals 18, 23Millennium Ecosystem Assessment 20Millennium Summit 87

NNational Council for Sustainable Development (NCSD) 54Natural Resource Management 124, 126New Growth Model 64New Sustainable Development 35New Urban Agenda 32, 33New Urbanism 31, 39, 80, 118, 122

OOur Common Future 34, 86, 110, 116, 120

PParticipation 129Poverty 128Prepcom I 11, 57Prepcom III 11

RResilience 35Resilient City 131right to the city 32Rio+10 19, 116Rio+20 39, 55, 57, 62, 87, 110,

112, 113, 117, 123, 129

SSDGs 11, 23, 24, 25Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 36Social 130, 135

Social Development 127Social equality 14Sustainable 11, 35, 77, 85, 95,

96, 113, 114, 129Sustainable City 34, 39, 83, 90, 93, 96, 110,

120, 123, 134, 135, 136Sustainable development 42, 47Sustainable Development Goals 24, 25Sustainable Environment 14Sustainable Green Communities 58Sustainable Metropolis 58, 62, 85, 117sustainable urban development 11, 57Sustainable Urban Development Agenda 9Sustainable Urban Development’s Framework 9sustainable urbanization 25

TThailand Sustainable City Indicators (TSCI) 94Thailand Sustainable Development Indicators : (SDI) 94the Commission on Sustainable Development 19THE CONFERENCE OF THE PARTIES TO THE UNITED NATIONS FRAMEWORK CONVENTION ON CLIMATE CHANGE 23The Future We Want 112the Habitat Agenda of Istanbul 25The Millennium Ecosystem Assessment 20The New Urban Agenda 25The Organisation for Economic Co-operation and Development 12The Rio Declaration on Environment and Development 16The UNEP-led Green Economy Initiative 21THE UNITED NATIONS CONFERENCE ON HUMAN SETTLEMENTS 17The United Nations Conference on Sustainable Development (UNCSD) 62The World Commission on Environment and Development : WCED 86THIRD WTO MINISTERIAL CONFERENCE 18Tourism 126, 127


UUN Conference on Environment and Development 25United Nation Framework Convention on Climate Change 21United Nations Conference on Environment and Development 15, 23United Nations Conference on Housing and Sustainable Urban Development 25United Nations Framework Convention on Climate Change 15, 16Urban Equality 96Urban Governance 32, 39, 81, 90, 92, 95, 96,

108, 114, 119, 120, 122, 130, 132, 135, 136, 137

Urban Participation 96Urban Sprawl 31Urban Sustainability 96Urban Transportation 95Urban Wastewater 95

VViable 91, 95, 113, 114Viable - Eco Efficiency 31, 37, 38, 80,

103, 119, 121, 131

WWaste Management 125World Commission on Environmental and Development 14World Conservation Strategy 12World Meteorological Organization 15World summit 42, 47World Urban Forum: WUF 47

หนงสอกำรประเมนองคควำมรดำนเมองยงยนในประเทศไทยA KNOWLEDGE ASSESSMENT ON SUSTAINABLE CITIES IN THAILAND

ชดโครงกำรเมองยงยน (Sustainable City)

ผวจย

ผชวยศาสตราจารย ดร.วจตรบษบา มารมยคณะสถาปตยกรรมศาสตรและการผงเมอง มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ผประสำนงำนชดโครงกำร

รองศาสตราจารย ดร.กตกร จามรดสตผอ�านวยการศนยวจยและฝกอบรมนเวศวทยาอตสาหกรรม มหาวทยาลยมหดล

ไดรบกำรสนบสนนจำกส�ำนกงำนกองทนสนบสนนกำรวจย (สกว.)ควำมเหนในหนงสอนเปนของผเขยน สกว. ไมจ�ำเปนตองเหนดวยเสมอไป


การประเมนองคความร

ดานเมองยงยนในประเทศไทย

Sustainable City เมองยงยน

A KNOWLEDGE ASSESSMENT ON SUSTAINABLE CITIES IN THAILAND

โดย สำ�นกประส�นง�นชดโครงก�รเมองยงยน ฝ�ยสวสดภ�พส�ธ�รณะสำ�นกง�นกองทนสนบสนนก�รวจย

การประเมนองคความรดานเมองยงยนในประเทศไทย A Knowledge Assessm

ent on Sustainable Cities in Thailand

ราคา 230 บาท

ส�ำนกประสำนงำนชดโครงกำรเมองยงยนศนยวจยและฝกอบรมนเวศวทยำอตสำหกรรมคณะสงแวดลอมและทรพยำกรศำสตร มหำวทยำลยมหดล999 ถนนพทธมณฑลสาย 4 ต�าบลศาลายา อ�าเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม 73170E-mail: [email protected] website: http://www.en.mahidol.ac.th/EI/


a knowledge assessment on sustainable cities in … · 2019-07-22 ·...

Documents