บทที่ 1...

รายวชา 9011106 การบรหารทรพยากรมนษย 1

อาจารยกรรณการ สวรรณศร โปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร

บทท 1

ความเขาใจเบองตนเกยวกบการบรหารทรพยากรมนษย

ทรพยากรมนษยเปนปจจยทมคายงของสงคมและประเทศชาต ประเทศใดทมทรพยากรมนษยทมศกยภาพสงและสามารถน ามาใชใหเกดประโยชนในทางสรางสรรคแลว ประเทศนนกเจรญกาวหนามความมงคงและมนคงทงในทางเศรษฐกจ การเมองและทางสงคมแตถาหากประเทศใดขาดทรพยากรมนษยทมคณคาหรอไมสามารถน ามาใชใหเกดประโยชนตอประเทศชาตได ประเทศกพฒนาไปไดยาก ความเจรญหรอความลาหลงของประเทศจงขนอยกบปจจยทรพยากรมนษยเปนส าคญ เพราะทรพยากรมนษยเปนปจจยหลกทกอใหเกดการพฒนา ปจจยอนๆ ทกอใหเกดการพฒนาประเทศไมวาจะเปนดานเศรษฐกจ การเมอง สงคมกมาจากทรพยากรมนษยทงสน ประเทศตาง ๆ จงมงหวงทจะมทรพยากรมนษยทมประสทธภาพและมระบบการบรหารทรพยากรมนษยทดและกอใหเกดประโยชนสงสดตอประเทศชาต ความหมายของการบรหารทรพยากรมนษย

การบรหารทรพยากรมนษย ( Human Resource Management = HRM ) มค าทใชใกลเคยงกนหลายค า เชน การจดการทรพยากรคน การจดการงานบคคล การจดการก าลงคน และการบรหารงานบคคล ค าทพบในต าราภาษาไทยมากคอ ค าวา การบรหารงานบคคล แตในปจจบนนยมใชค าวาการบรหารทรพยากรมนษย ดวยเหตผลทวามนษยถอวาเปนทรพยากรทมคายงและเปนทรพยากรทสามารถปฏบตงานจนกอใหเกดผลงานสรางสรรคตอสงคมไดมากมายถาหากรจกน ามาใชใหเกดประโยชนหรอเรยกวาการบรหารทรพยากรมนษยไดถกตอง

ในการท าความเขาใจความหมายของการบรหารทรพยากรมนษยควรแยกออกเปน 2 ประเดน คอ

1. การบรหาร ( Management ) นกทฤษฎบรหารในยคแรก คอ แมร ปารเกอร ฟอลเลทท ( Mary Parker Folleett ) ได

กลาวถงความหมายของการบรหารวา “ เปนศลปะวทยาในการสรางความส าเรจของงานโดยใหบคคลอนท า ” (Steers , Ungson and Mowday , 1985 : 29 : : Stoner , Freemam 1989 : 3 ) นนกคอผบรหารจะตองใชความสามารถหรอศลปะในการจดการใหบคลากรไดปฏบตงานจนบรรลเปาหมายขององคการ

การใหความของค าวาการบรหารดงกลาวขางตนของฟอลเลทท ไดรบค านยมในยคแรกแตกมขอโตแยงวายงไมชดเจนทจะน าไปสการปฏบต เปนการใหความหมายในเชงปรชญามากกวาเมสคอลและคณะ ( Mescon , Albert and Kheddouri 1985 : 4 ) จงไดขยายความใหชดเจนยงขนโดยไดใหความหมายของค าวาการบรหาร คอ กระบวนการวางแผน การจดองคกร การสงการ และการควบคมการปฏบตงาน ของสมาชกในองคการ และการใชทรพยากรอนใดทท าใหองคการบรรล



เปาหมาย (Stoner and Freeman , 1989 : 4) การใหความหมายตามแนวหลงน ค าวา กระบวนการเปนวธการทเปนระบบในการปฏบตงานตาง ๆ ทกลาววาการบรหารเปนวธการทเปนระบบกเพราะวาผบรหารทกคนจะมความสามารถในการจดการล าดบกจกรรม เพอใหงานบรรลตามเปาหมายทตองการ และในความหมายนไดเนนวาการบรหารทเกยวของกบการด าเนนงานใหบรรลเปาหมายขององคการซงหมายถงวา ผบรหารขององคการใด ๆ กตามจะพยายามใหบรรลผลสดทายเฉพาะทก าหนดไวในงาน ฟาโย ( Fayol quoted in Shafritz & Ott 2001 : 30 ) และเดสเลอร ( Dessler , 2002 : 2 ) ไดแบงกระบวนการบรหารออกเปน 5 องคประกอบ คอ การวางแผน การจดองคการ การบงคบบญชา การประสานงานและการควบคม

1. ก าหนดวตถประสงคและเปาหมายไวชดเจนและเปนล าดบขนตอน 2. ก าหนดบทบาทไวชดเจน 3. จดระบบภายในองคการเปนไปตามล าดบขนตอน 4. มสายงานการบงคบบญชา

จงกลาวไดวาการบรหารจะเปนกจกรรมหรอวธการทบคคลหนงกระท าตอบคคลหนง หรอหลายบคคล เพอใหงานนนส าเรจ ลกษณะของการบรหารจงตองประกอบดวย ผทท าหนาทบรหารเรยกชอตาง ๆ กน เชน เจานาย ผบงคบบญชา หวหนา ผจดการ ผอ านวยการ เปนตน สวนผถกบรหารเรยกชอวาผใตบงคบบญชา ลกนอง เจาหนาท เปนตน บคคลทงสองกลมจะมความสมพนธกนลกษณะความสมพนธเหลาน มผลตอประสทธภาพของหนวยงานหรอองคการ ถามความสมพนธในทางทด แนวโนมของการด าเนนขององคการกเปนไปไดดวยดแตถามความสมพนธทไมดแลว ความส าเรจจะเปนไปดวยความยากล าบาก

2. ทรพยากรมนษย ( Human Resource ) ค าวา ทรพยากรมนษย ถาแปลตามตวอกษรแลว แปลวา คนมคาเปนทรพย ซงหมายถง

มนษยเปนสงทเปนประโยชนตอสงคม เชนเดยวกบทรพยากรธรรมชาตอน ๆ กลาวคอ คนในหนวยงาน หรอองคการเปนสงมคา จงเปนการสมควรทจะตองท านบ ารงรกษาใหคนมคณคาเหมาะสมกบองคการใหนานเทานาน เพราะความมคาของคนนนสามารถกอใหเกดผลผลตตอองคการได กเทากบเปนหลกประกนทจะท าใหองคการอยรอดปลอดภยและรงเรอง (ทองศร ก าภ ณ อยธยา 2534 : 151 ) นอกจากความหมายของทรพยากรมนษยดงกลาวขางตนแลว ยงมนกบรหารและนกวชาการไดกลาวถงความหมายของทรพยากรมนษยในมตตาง ๆ ดงจะน ามาเปนตวอยาง เพอใหมองเหนความหมายของทรพยากรมนษยไดกวางขวางขน ดงน - บรรจง ชสกลชาต ( 2534 : 6 ) กลาวา ทรพยากรมนษย ( Human Resource ) หมายถง แรงงาน ความร ความคด ความช านาญของมนษย

- จระ หงสลดารมภ ( 2535 : 5 ) กลาววา ทรพยากรมนษย เปนเปนสงทมคา และใหผลตอบแทน

- ฮารบสน ( Harbison 1973 : 1 ) กลาววา ทรพยากรมนษย คอ พลงงาน ทกษะ พรสวรรค และความรของประชาชน ซงสามารถน ามา หรอความน ามาใชในการผลตสนคา หรอใหบรการทเปนประโยชน



- มลโกวชและโบดรว ( Milkovich anf Boudreau 1991 : 2 ) กลาววา ทรพยากรมนษยจะเปนผผลตสนคาและบรการ การควบคมคณภาพ การตลาด การบรหารการเงน การก าหนดยทธศาสตรและวตถประสงคส าหรบองคการ

-ไกรยทธ ธรตยาคนนท ( 2531 : 1 – 2 ) กลาววา ความเขาใจทรพยากรมนษยจะตองพจารณา 3 มต คอ ทกษะ สขภาพ และเจตคต

1. มตดานทกษะ เปนมตทเกยวกบการศกษา ทงทเปนการศกษาในรปแบบ ( Formal ) และรปแบบ ( Non – Formal ) นาจะเปนทยอมรบกนไดวาคนทไมมทกษะกไมสามารถท างานอะไรไดเลยนนยอมเปนคนทไมมคณภาพ ( อยางนอยทสดกในดานทกษะ ) และผทส าเรจการศกษาระด บปรญญายอมมคณภาพทสงกวาผทส าเรจการศกษาระดบปรญญาประถมศกษา ( เมอคณสมบตอน ๆ เสมอกนตลอด )

2. มตดานสขภาพ เปนมตทเกยวกนกบดานความสมบรณ ปราศจากโรคภยเจบทงดานกายภาพ ( Physical ) และจตภาพ ( Psychological ) ภายในมตนดานเดยว กนาจะยอมรบกนไดเชนเดยวกนวาคนทมความไมสมประกอบดานรางกาย หรอดานจตใจ หรอทงสองดาน ยอมมคณภาพดอยกวาคนทมรางกายแขงแรง หรอจตใจทถกสขลกษณะ ( Healthy ) ในท านองเดยวกน คนทมรางกายและจตใจสมบรณ ยอมมคณภาพสงกวาคนทมรายกายแขงแรงแตมโรคประสาทหรอโรคจตประจ าตว

3. มตดานเจตคต เปนมตทเกยวพนกบความรสกนกคด ซงขาดความชดเจนเมอเปรยบเทยบกบมตดานทกษะ และดานสขภาพ มตดานเจตคต จะเกยวของกบตวเอง กบบคคลอนและกลมคนทเปนลบยอมมคณภาพดอยกวาบคคลทมความรสกนกคดในทางบวก

จากตวอยางการใหความหมายของทรพยากรมนษยขางตนจะเหนไดวาสวนใหญจะมการใหความหมายคลายคลงกน คอ เปนการกลาวถงศกยภาพหรอความสามารถทมในตวบคคล ศกยภาพทมจะประกอบดวยความสามารถในการปฏบตงาน ดานสขภาพ และความรสกนกคด ซงน าไปสการผลต การจดการและการบรหาร อาจมนกวชาการบางทานมองแตกตางกนไปบางในรายละเอยดแตเมอสรปแลวจะเปนการมองทตวบคคลและมองทเปนผลผลตทเกดจากน ามอของมนษย

ทรพยากรมนษยเปนทรพยากรทมคณคา มความคด ซงมศกยภาพในตวเองทแตละคนแตกตางกนทงในดานความร ดานทกษะและเจตคตและมความสามารถในการปฏบตงานหรอผลทไดจาดการปฏบตงานกแตกตางกนดวย ทงสองประเดนนจงตองน ามาพจารณารวมกนเพราะผลจากการปฏบตงานจะสะทอนศกยภาพของมนษยและกระบวนการท างาน ถาสามารถวเคราะหไดวามนษยมศกยภาพเพยงใดผลปฏบตงานเปนเชนไร แลวกสามารถทจะด าเนนการพฒนาหรอดงศกยภาพของมนษยออกมาใชใหเกดประโยชนในการปฏบตงาน ใหเปนไปตามเปาหมายขององคการ

เพราะฉะนนเมอวเคราะหลกษณะของทรพยากรมนษยจากความหมายขางตนจะมองเหนลกษณะเดนของทรพยากรมนษย สรปไดดงน

1. ทรพยากรมนษยมราคาแพง องคการจะตองเสยเงนเปนคาแรงงานทรพยากรมนษยซงนบวนจะยงมราคาคาแรงงานเพมขน บรษทเฮชและอาร และซตคอรฟ ( H & R , Inc ; Citycorp ) ไดเสยคาใชจายแรงงานมากกวารอยละ 50 ของคาใชจายทงหมดในองคการ ซงนบวาสงมากในการลงทนกจการขององคการ ( Milkovich and Boudreau 1991 : 3 )



2. ทรพยากรมนษยมชวตจตใจ เนาเปอยและสลายไดถาไมใชประโยชน เมอกาลเวลาผานไปยอมลดศกยภาพลงเพราะแกลงทกวนและตายในทสด

3. การเขาสระบบการท างานยอมเปนไปตามความสามารถของบคคล มสทธจะเขาท างาน หยดงาน หรอลาออกจากงาน

4. การเขาสระบบงานยอมเปนไปตามขอตกลงระหวางนายจางกบลกจาง อาจจางเปนรายชวโมงรายวนหรอรายเดอน

5. องคการจะเขมแขงเจรญกาวหนายอมขนอยกบปจจยดานบคลากรในองคการเปนส าคญ ถาองคการมบคลากร มความรความสมารถยอมเจรญกาวหนามากกวาองคการทมบคลากรดอยประสทธภาพ

6. องคการจะตองตอบแทนใหกบบคลทเขาท างาน และชวยใหองคการเจรญกาวหนา 7. องคการมสทธทจะรบบคคลเขามาท างานและกมสทธทจะใหออกจากงาน 8. องคจะตองดแลเอาใจใสใหปลอดภยและสวสดการกบบคลากรในองคการเพอใหเกด

ความรสกทมความตงใจทจะท างานอยางเตมทองคการกจะไดรบผลจากการทมเทการท างานของบคลากรเปนการตอบแทน

9. ทรพยากรมนษยแตละคนมความแตกตางกน ทงดานสภาพรางกาย ความสามารถเฉพาะความคด และสตปญญา องคการจะตองพจารณาเลอกสรรใหเหมาะสมกบงาน

10. ทรพยากรมนษยสามารถพฒนาใหศกยภาพสงและมประสทธภาพเพมขนได ถาหากไดรบการฝกอบรม ใหการศกษาและพฒนาทถกตองและเปนระบบ

จากทกลาวมาขางตนทงหมดไดวเคราะหใหเหนความหมายของการบรหารและทรพยากรมนษย ในลกษณะแยกประเดนพจารณา เมอน าสองค ามารวมกนเปนการบรหารทรพยากรมนษย ( Human Resource Management = HRM ) จะมความหมายโดยสรปตามความคดเหนของนกบรหารดงน

- มลโกวชและโบครว ( Milkovich and Boudreau 1991 : 3 ) กลาววาการบรหารทรพยากรมนษย เปนขนตอนการตดสนใจเกยวกบความสมพนธ ระหวางคนท างาน ทมผลตอประสทธภาพของคนงานในองคการ

- ฟชเชอร และคณะ ( Fisher , Schoenfedt and Other 1993 : 5 ) เหนวา การบรหารทรพยากรมนษย เกยวของกบการตดสนใจทางการบรหารทงมวล และการปฏบตทมผลหรอมอทธพลตอบคคล หรอทรพยากรมนษยทปฏบตเพองคการ

- มอนด , โน และพรแมมกซ ( Mondy , Noe & Premeaux 1999 : 4 ) กลาววา การบรหารทรพยากรมนษย หมายถง การบรหารทรพยากรมนษยใหเกดประโยชนสงสด เพอใหบรรลเปาหมายขององคการ

- โบวน และฮารสว ( Bowin & Harvey 2001 : 6 ) ใหความหมายของการบรหารทรพยากรมนษย หมายถง กจกรรมในการพฒนา จงใจ การปฏบตงานของพนกงานภายในองคการใหอยในระดบสงรวมทงการหลอมรวมความตองการของบคคลแตละคน เพอใหบรรลเปาหมายขององคการ

- จระ หงสลดารมภ ( 2535 : 35 ) ไดใหความหมายของการบรหารทรพยากรมนษยวาเปนการบรหารและใชประโยชนจากทรพยากรมนษยเหลานนใหไดประโยชนสงสด



- สนนทา เลาหนนท ( 2542 : 5 ) อธบายวา การบรหารทรพยากรมนษย หมายถง กระบวนการตดสนใจ และการปฏบตการทเกยวของกบบคลากรทกระดบในหนวยงาน เพอใหเปนทรพยากรบคคลทมประสทธภาพสงสดทจะสงผลส าเรจตอเปาหมายขององคการ กระบวนการทเกยวของ ไดแก การวางแผนทรพยากรมนษย การวเคราะหงาน การสรรหา การคกเลอก การฝกอบรม และการพฒนา การประเมนผลการปฏบตงาน การจาคาตอบแทน สวสดการ และผลประโยชนเกอกล สขภาพ และความปลอดภย พนกงานและแรงงานสมพนธ การพฒนาองคการ ตลอดจนการวจยดานทรพยากรมนษย

- พยอม วงศสารศร (2544 : 5 ) อธบายวา การบรการทรพยากรมนษย หมายถง กระบวนการทผบรหารใชศลปะและกลยทธด าเนนการสรรหา คดเลอก และบรรจบคคลทมความสมบตเหมาะสมใหปฏบตงานในองคการ พรอมทงสนใจการพฒนา ธ ารงรกษาใหสมาชกทปฏบตงานในองคการเพมพน ความรความสมารถ มสขภาพกายและสขภาพจตทดในการท างาน และยงรวมไปถงการแสวงหาวธการ ทท าใหสมาชกในองคการทตองการพนจากการท างานดวยเหตทพพลภาพ เกษยณอายหรอเหตอนใดในงาน ใหสามารถด ารงชวตอยในสงคมอยางมความสข

- เชาว โรจนแสง ( 2544 : 8 ) อธบายวา การบรหารทรพยากรมนษยเปนค าทใชในการบอกถงกจกรรม ทงหลายทเกยวของกบการดงดด ( Attracting ) การพฒนา ( Devaloping ) และการธ ารงรกษา ( Maintaing ) ผมความรความสมารถเปนก าลงส าคญขององคการความเกยวของดงกลาวไมเพยงแตการจดทรพยากรมนษยหรอบคคลทมความรความสามารถลงในต าแหนงเทานน ยงรวมถงผลงานทคาดวาจะไดรบในอนาคตอกดวย ทงนกเพอทจะใชทรพยากรมนษยใหเหมาะสมกบงานตามวตถประสงคขององคการอยางมประสทธภาพดวย ความพงพอใจและมความสขกบการปฏบตงาน

จากความหมายของการบรหารทรพยากรมนษยของนกบรหารดงกลาวขางตน พอสรป ความหมายของการบรหารทรพยากรมนษยไดวาเปนกระบวนการทางการบรหารทจะสรรหาและคดเลอกบคลากรมาปฏบตงาน โดยใหบคลากรไดปฏบตงานอยางเตมความสามารถดวยความเตมใจ

ปรชญาการบรหารทรพยากรมนษย

1. องคการทประกอบดวยสมาชกทมความร ความสามารถ จะท าใหองคการพฒนาและเจรญเตมโต ถาผบรหารทรพยากรมนษยเชอและยอมรบขอความน จะด าเนนการสรรหา คดเลอก และบรรจบคคลทมคณสมบตเหมาะสมกบงานเขามาอยในองคการ ท าใหองคการไมเกดปญหาการปฏบตงานใหบรรลแผนงานทก าหนดไว

2. องคการประกอบดวยสมาชกทมความพงพอใจระหวางสมาชกกบสมาชก และระหวางสมาชกกบผบงคบบญชาระดบตางๆ แลว จะกอใหเกดบรรยากาศทดในองคการ จากความคดดงกลาว จะเปนแนวทางแกฝายบรหารทรพยากรมนษยด าเนนการพฒนาประสทธภาพ การสอสารการสรางขวญ ก าลงใจ ใหแกมวลสมาชก เพอกอใหเกดความจงรกภกดตอองคการ

3. การจดใหบคคลไดท างานตรงกบความถนด ความสามารถของตน จะเกดความพงพอใจและมความสขในการท างาน แนวความคดนคลายขอแรกแตกตางตรงทเนนบคคล ฉะนนการพฒนาบคลากร การเลอนต าแหนงและการโยกยาย ควรค านงถงแนวคดน เพอกอใหเกดผลดในการบรหารทรพยากรมนษยในองคการ

4. บคคลทเขามาท างานในองคการนน มสวนชวยเหลอและพฒนาใหองคการเจรญเตบโต



5. การประนประนอม การประสานประโยชนระหวางสมาชกกบองคการ องคการกบสงคมและกอใหเกดความเขาใจอนดตอกนและสรางความสงบสขแกสงคมโดยสวนรวม

6. สภาพสงคมมการพฒนาเปลยนแปลงอยเสมอ ฉะนนวทยาการใหมๆ และความทนสมยในความรทเปลยนแปลงไปเปนสงทมความส าคญ

7. องคการเปนระบบหนงทมสวนรบผดชอบตอสงคม ฉะนน ควรมการพจารณาจดหาเงนทดแทน เมอสมาชกในองคการเกดอนตรายตางๆ ขณะปฏบตงาน และเมอท างานครบเกษยณทจะตองออกจากงาน ทงนเพอใหสมาชกเหลานมความสขใจ เมอตองออกไปเผชญกบสงคมภายหนา ขณะเดยวกนการด าเนนกจกรรมในลกษณะน ยงสงผลสะทอนกลบใหบคคลทก าลงปฏบตงานมก าลงใจและมองเหนไดวามการเอาใจใสพวกตน อนเปนการเพมความจงรกภกดตอองคการและยงเปนการสรางความรสกทดตอมวลสมาชกในสงคมทวไป ยอมรบ และศรทธาองคการมากยงขน ปรชญาสการปฏบต

ปรชญาการบรหารทรพยากรมนษย จะเปนกรอบความคดในการก าหนดปรชญาของผบรหาร ดงนนจะขอเสนอแนวทางส าหรบผบรหารและผทมความสนใจ ดงน

1. การเลอกบคลากรเขาปฏบตงานในองคการ ควรด าเนนการดวยความรอบคอบเพอใหไดบคลากรทมคณสมบตเหมาะสมกบงาน ดวยหลกทวา จดบคลากรใหตรงกบงาน (Put the Right Man into the Right Job)

2. การชวยพนกงานใหรจกการปรบตวเขากบเพอนรวมงานและลกษณะงานในระยะแรกของการเขาท างาน จะเปนการสรางความประทบใจใหกบพนกงานใหม เกดความรสกทด เกดบรรยากาศทดในการท างาน

3. การสรางขวญก าลงใจใหกบพนกงานจะเปนแรงผลกดนใหพนกงานทมเทก าลงกายก าลงใจในการท างานใหกบองคการ ซงสามารถกระท าไดหลายวธ เชน การเลอนขน เลอนต าแหนงการใหสทธพเศษ เปนตน หรอแมแตค าชมเชย การยกยอง และการใหเกยรต กถอวาเปนสวนหนงของการสรางขวญและก าลงใจแกพนกงานสงเหลานจะมผลตอการพฒนาบคลากรและพฒนาองคการ

4. การเปดโอกาสใหบคลากรในองคการ ไดมสวนรวมในการตดสนใจตามระดบทเหมาะสม เพอใหพนกงานไดเกดความรสกวาตนเองมสวนเปนเจาของกจการดวย จะชวยสรางความมนใจ มความคดรเรม รกและภกดตอองคการ เกดความมงมนทจะพฒนางานใหกาวหนา

5. การประนประนอม จะชวยใหลดขอขดแยงระหวางบคคลกบบคคล บคคลกบองคการและองคการกบองคการ ดงนน การใชวธการเจรจา หรอการปรกษาหารอจะเปนแนวทางการแกไขปญหาขององคการ

6. การจดระบบงานในองคการใหชดเจน มเปาหมายทแนนอนก าหนดสายการบงคบบญชา แจกแจงลกษณะงานส าหรบพนกงานทกระดบ เพอใหรบทบาทหนาทใหชดเจน จะชวยใหเกดความเขาใจบคคลและงานทปฏบต

7. การพฒนาบคลากร เปนการเพมประสทธภาพในการท างาน เนองจากวทยาการมความกาวหนาอยางรวดเรว การแขงขนในระบบการตลาดมสง การเพมพนความรแกบคลากรในองคการจงเปนสงจ าเปน ซงอาจท าไดหลายลกษณะ เชน การฝกอบรม การศกษานอกสถานท และการศกษาตอ เปนตน



8. การสรางความยตธรรมในองคการ จะชวยใหองคการอยรอด มความมนคงและกาวหนา การทจะสรางความยตธรรม ตองอาศยปจจยหลายประการ เชนจะตองมขอมลเกยวกบพนกงานทกคน ตงแตประวตสวนตว ประวตการท างาน และลกษณะเฉพาะของแตละคน เพอชวยใหสามารถตดสนใจในสวนทเกยวของกบผลประโยชนของแตละคน เปนตนวา การเลอนต าแหนงการเปลยนงาน เปลยนหนาท เปนตน นอกจากนนในกรณทพนกงานกระท าความผด กตองใหความเปนธรรมกบทกคนเทาเทยมกน

ความเปนมาของการบรหารทพยากรมนษย การทบคคลลดความเปนอสรเสรของตนเองมาสงกดอยในองคการ ยอมรบปฏบตตามระเบยบแบบแผนแนวทางประพฤตปฏบตตลอดจนปรบตนใหเขากบวฒนธรรมขององคการ เปนสงทตองเขาใจธรรมชาตและความรสกนกคดของคนวาคนแตละคนตองการสงทดแทนอยางไรซงไมจ าเปนตองมเหตผลและแรงจงใจอยางเดยวกน แมจะอยบนพนฐานเพอสนองความตองการของตนเองเหมอนกน การบรหารทรพยากรบคคลมขอควรค านงในดานความสมพนธระหวางบคคลตอบคคล และบคคลตอองคการ เพอทจะใหบรรลวตถประสงคขององคการ ทงยงจะตองท าใหบรรลเปาหมายในดานตางๆทเกยวของทงดานการผลตการตลาดการเงนและการบรหารทวไป การบรหารงานทรพยากรบคคลอาจพจารณาแบงเปน 3 ยคไดแก ยคคลาสสก (Classic Theory) วตถประสงคขององคการเนนประสทธภาพ และประหยด ยคนโอคลาสสก (Neo Classic Theory) วตถประสงคขององคการเนนพฤตกรรมของมนษยเปนส าคญ ยคสมยใหม ( Modem Theory) วตถประสงคขององคการเนนความตองการกวางขวางหลายดานดงน การปรบตวและการอยรอดการพฒนาศกยภาพของบคคล การประเมนผลการปฏบตงาน การวางแผนพฒนาความกาวหนาในหนาทการงาน การบรหารคาตอบแทนและผลประโยชน เมอองคการเนนความตองการหลายดานดงกลาวขางตน การบรหารทรพยากรบคคลในปจจบนจงตองค านงถงเปาหมายขององคการควบคเปาหมายของบคคล โดยพจารณาถงคานยม ความคาดหวง ความตองการของบคคล และจดการใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทงในดานคนและเทคโนโลย ในยคทการบรหารงานทกดานตองเพมประสทธภาพและลดตนทนเปนความจ าเปนทอาชพ HR ตองเพมคณคาในงานของตน มความจ าเปนตองรอปรบระบบ เชน เดยวกบการบรหารจดการทวไปใหมากเทาทจะมากได เทคโนโลยชวยใหเรากาวออกมาจากระบบประเพณปฏบต (Tradition) ในฐานะ “ผสนบสนน” มาเปนบทบาทเชงรกมากขนในฐานะผวางแผนรวม (Corporate plowmen) และนกกลยทธ ( Strategist) แนวคดการบรหารทรพยากรมนษย

การจดการดานทรพยากรมนษยตองมากอนระบบ เปนปจจยส าคญประการหนงในการพฒนาสถาบน หรอองคการ คอ การจดท าระบบทด ทมการขบเคลอนอยางมประสทธภาพ โดยเรมจากการทตองใหไดคนด คนเกง มาจดท าระบบใหมประสทธภาพในการขบเคลอนในสถาบน หรอองคการเสยกอน



ดงนน การจดการในเรองทรพยากรมนษยจงมความส าคญ ในการวางต าแหนงการบรหารงานตางๆ (Put the right man to the right job) เปนประการแรก เพอใหมการขบเคลอนอยางมประสทธภาพ

การบรหารงานทรพยากรมนษย (Human resource management at work) เปนสงส าคญยงและมความจ าเปน ทตองกระท า เพอใหทรพยากรมนษยทมอยในสถาบน หรอองคการสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพและมประสทธผล ตลอดจนเพอความอยรอดและความเจรญกาวหนาของสถาบน หรอองคการ การพจารณามองหาบคคล ตองมองวาเปนเรองของการลงทน มองคนใหเปน Asset เปนการลงทนทท าใหเกดประโยชนสงสด การจางคนจงตองค านงถงการบรหารความเสยงดวย โดยแนวคดการบรหารปรมาณคน (Human Capital Idea) ตองมองคนเปน Asset ไมใช liability จงจะเปนการลงทนท าใหเพมมลคาได ซงขอแบงทรพยากรมนษยออกเปน 4 กลม คอ

กลมท 1 “คนด คนเกง” เปนคนทมจตคณธรรมทด มมนษยสมพนธ มความรและทกษะในการแกไขปญหาตางๆ ไดเปนอยางด เปนกลมคนทหายากททกๆ สถาบน หรอองคการตางอยากไดและอยากมมากๆ

กลมท 2 “คนด คนไมเกง” เปนคลายกบคนกลมท 1 เพยงแตอาจจะมความรและทกษะในการแกไขปญหาตางๆ ในระดบปานกลางเรยกวา เกงนอยหนอย แตถาไดประสบการณมากขน กจะสามารถเกงขนไปไดเรอย ๆ กลมนทางสถาบน หรอองคการตาง ๆ อยากจะหาเขามาอยางนอยกเปนคนด ความเกงสามารถฝกฝนกนได ถาใหโอกาส

กลม ท 3 “คนไมดแตเปนคนเกง” แมจะเปนคนทม ความรและทกษะในการแกไขปญหาตางๆ ไดเปนอยางด แตความคด ความประพฤตทจรต คอรปชน เอาดเขาใสตว ไมมจตคณธรรม คนกลมน จงนากลวมากเพราะจะใชความเกงในทางทผด จะสามารถท าใหสถาบน หรอองคการถงกาลลมสลายได

กลมท 4 “คนไมด คนไมเกง” เปนคนไมด มความคด ความประพฤต ทจรต คอรปชน เอาดเขาใสตว ไมมจตคณธรรมอยแลว ยงเปนคนดอยปญญา มความรและทกษะในการแกไขปญหาตางๆ นอยนดคดวา คงไมมสถาบน หรอองคการไหนเอาคนกลมนเขามาท างานเปนแนยกเวนการเลนพรรคเลนพวกเพอการทจรต



สรป ในเบองตนของการพจารณารบบคคลเขามาท างาน ตองเลอกคนดเปนประการแรก ความเกงจงเปนรอง เปนทกษะทตองอาศยประสบการณ การทจะพจารณาดวา คนไหนเปนคนด หรอคนไหนเปนคนไมด หรอเปนคนชว (เลว) ดไดจากพฤตกรรม ผลงานและแนวคดในการปฏบตตน เชน คนทมปญหาทางการเงน ใชวาจะเปนคนไมด หรอคนชว(เลว) ไปทกคน เพราะเขาอาจจะมปญหาทางการเงนจากการถกกระท ามากได เชน การถกคดโกงจากการท าธรกจหนสวน เปนตน ในท านองเดยวกน คนทมเงนทอง มความร ารวย กใชวาจะเปนคนดไปทกคน เพราะเขาอาจจะร ารวยมาจากความไมซอตรง การกนสวนตาง การทจรต หรอการคอรปชน มากไดดงนน คนจะดกอยทเจตนาของความคดและการกระท าของแตละบคคล เพราะยงมความยตธรรมอย จงยงมค าพดทวา “ท าดแลวไมไดด ทมเทการท างานดวยจตวญญาณแลว แตเจานายไมเหน” ซงมใหเหนอยทวไปในสงคมมนษย

ทกษะการบรหารงานทรพยากรมนษยจงมความส าคญตอผบรหารทกคน (The important of

human resource management to all managers) เพราะผบรหารทกคนไมตองการใหมความผดพลาดเกดขนในการบรหารงาน ซงตวอยางความผดพลาดทผบรหารงานไมตองการใหเกดขน เชน การจางคนไมเหมาะสมกบงาน อตราการออกจากงานสง การพบวาพนกงานไมตงใจทจะท างานใหดทสด การเสยเวลากบการสมภาษณทไมไดประโยชน การท าใหสถาบน หรอองคการตองขนศาลเนองจากความไมเปนธรรมของผบรหาร การท าใหสถาบนหรอองคการถกฟองศาล จากการจดการทางดานสภาวะสงแวดลอมการท างานทงภายในและภายนอกทไมปลอดภย การท าใหพนกงานคดวาเงนเดอนทเขาไดรบไมยตธรรม การกระท าทไมยตธรรมและมความสมพนธทตงเครยดกบพนกงาน การไมยอมใหมการฝกอบรมและการพฒนาเปนตน ตวอยางเหลานจงเปนตนเหตการณท าลายประสทธภาพและประสทธผลของสถาบน หรอองคการในความเปนจรง แตละสถาบน หรอองคการ กจะมวฒนธรรมการท างานทแตกตางกน ระบบและรปแบบ จงเปนตวแสดงศกยภาพของการบรหารจดการของแตละสถาบน หรอองคการวามประสทธภาพเพยงใดดงนน ผทมประสบการณในการท างานมาหลายสถาบน หรอองคการ กยอมเหนสจจะธรรมของระบบการท างานในแตละแหง ทสามารถพจารณาดงน

- ถาไดหวหนางานทเกงและด ตองรบเรยนร เกบทกษะ ตกตวงความรใหไดมากทสด - ถาไดหวหนางานทไมเกง แตด กยงพอทน แตตองเรยนรดวยตวเอง เหนอยหนอย



- ถาไดหวหนางานทเกง แตไมด ตองทนกบความเจบปวด แตผลทไดจากการเรยนร จะคมคา และเรว

- ถาไดหวหนางานทไมเกงและไมด ใหลาออกจากงานไดเลย ไปแสวงหางานใหมทดกวา แลวชวตจะดขนปจจบนน การท างานในสถาบนหรอองคการ จงมผบรหารอยหลายชวงอายคน (Generation) ซงคนแตละรน (Generation) กจะมแนวคดและมมมองทแตกตางกนไป ดงนน สถาบน หรอองคการใดทมผบรหาร หรอบคคลากรหลาย Generations อยดวยกน ยอมท าใหเกดปญหาในสถาบน เนองจากมแนวคด มมมองและความตองการทแตกตางกน ขอดของการมความคดเหนทหลากหลายและแตกตางในการตดสนใจนนมหลายประการดวยกน ทงท าใหเกดมมมองทหลากหลายไมใชการมองเรองๆ หนงจากมมมองเพยงดานใดดานหนงเทานน อกทงหลกการสมยใหมทเนนนวตกรรมและความคดสรางสรรคกกระตนใหมความหลากหลายในขอมลและมมมองกอนการตดสนใจ อยางไรกด ความยากส าหรบผบรหารในการตดสนใจทามกลางความคดเหนทหลากหลายกมอยมากเรมตงแตการทผบรหารจะเปดใจและยอมรบในความคดเหนของผอนทแตกตางจากตนเอง เนองจากผบรหารหลายทานทประสบความส าเรจและมความมนใจในตนเองสงกจะมความยดมนและถอมนตอความคดของตนเองพอสมควรดงนน การทสมาชกในทมจะมความคดเหนทแตกตางกนไดนนจะตองเรมจากการทผบรหารจะตองเปดใจและยอมรบตอความแตกตางนนเสยกอน นอกจากนผบรหารยงจะตองมทกษะและความสามารถในการบรหารและน าการประชมทด โดยเฉพาะอยางยงการบรหารจดการความขดแยงจากทประชมทมความคดเหนทแตกตางกนและถาสมาชกตางยดมนและถอมนตอความเหนของตนเอง จะน าไปสความขดแยงไมใชเรองยาก นโยบายและภารกจของการบรหารทรพยากรมนษย

นโยบายดานการบรหารทรพยากรมนษย เปนแนวทางของการปฏบตเพอน าไปสการบรรลวตถประสงคตางๆ ขององคการ นโยบายการบรหารทรพยากรมนษย หมายถง แผนมาตรฐานทก าหนดไวเปนแนวทางกวางๆ เพอชแนะการคดการตดสนใจเกยวกบการบรหารทรพยากรมนษยของผบรหาร การก าหนดนโยบายดานการบรหารทรพยากรมนษย มความมงหมาย 3 ประการ ดงน

1. เพอใหแนใจวาพนกงานขององคการจะไดรบการปฏบตอยางเปนธรรม 2. เพอชวยใหผบรหารสามารถตดสนใจไดอยางรวดเรวและคงเสนคงวา 3. เพอชวยใหผบรหารมความเชอมนในการแกปญหา และเปนการปองกนผลทเกดจากการ

ตดสนใจของผบรหาร นโยบายการบรหารทรพยากรมนษย

1. เหตผลในการก าหนดนโยบาย การก าหนดนโยบายทางดานการบรหารทรพยากรมนษย เปนสงทควรกระท าอยางยงเพอใหรแนวการด าเนนงานโดยทวไป แมการรางนโยบายตางๆ จะไมอาจใหครอบคลมไดทกเรองกตาม แตกเปนการดทจะใหพนกงานหรอลกจางของบรษทไดรหลกและปรชญาของบรษท รแนวทางการท างานการจงใจและวธการบรหารงานของบรษททจะสงผลตอประสทธภาพของการท างาน เหตผลทตองก าหนดนโยบายการบรหารงานบคคลอาจสรปไดคอ



1.1 การก าหนดนโยบายท าใหการปฏบตตอพนกงานเปนไปในลกษณะทเทาเทยมกนโดยสม าเสมอตลอดทงองคการ ชวยขจดปญหาการเลอกทรกมกทชงระหวางพนกงานภายในแผนกเดยวกนหรอตางแผนกกนอกทงเปนหลกประกนวาพนกงานทกคนอยภายใตกฎเกณฑอนเดยวกน

1.2 นโยบายเปนเสมอนมาตรการวดผลปฏบตงานของพนกงานทกคน ดงนนจงสามารถน าเอา ผลปฏบตงานทเกดขนจรงมาเปรยบเทยบกบนโยบายไดวาผใดปฏบตงานดเดนเพยงใด

1.3 เมอมปญหาทางดานงานบคคลเกดขนกสะดวกแกฝายบรหารและผเกยวของทจะตดสนวนจฉยปญหาอยางมหลกเกณฑและถกตอง

1.4 การก าหนดนโยบายทด จะชวยใหพนกงานมความกระตอรอรน ตนตว และจงรกภกดตอบรษท นอกจากนนยงเปนการสงเสรมใหพนกงานมความกาวหนาในงานทท าเทากบเปนการชวยใหฐานะของบรษทมนคงยงขนนโยบายควรเขยนไวเปนหลกฐาน การทบรษทบางแหงไมมนโยบายทเขยนไวเปนหลกฐาน กมไดหมายความวาบรษทนนไมมนโยบาย นโยบายของบรษทยงคงมอยและเปนทรกนในระหวางผบรหารทกคน ผบรหารบางคนไมตองการใหเขยนนโยบายเปนหลกฐาน เพราะคดวาการกระท าดงกลาวเปนการผกพนและจ ากดความเปนอสระในการท างานท าใหตดสนใจยากและไมมความยดหยนในการบรหารงานใหเขากบสถานการณ ความเขาใจทวานโยบายเปนขอผกมดผบรหารนนเปนการเขาใจผด เพราะนโยบายเปนเพยงหลกการอยางกวางๆ เทานน ผบรหารยงคงสามารถใชดลยพนจไดอยางเตมท นอกนนนโยบายยงเปนแนวทางทชวยใหตดสนใจงายขนและเปนการบงคบใหปฏบตตาม การเขยนนโยบายท าใหพนกงานทกคนรวาจะไดอะไรจากฝายบรหาร รฐานะของตนวาอยทไหนจะตองปฏบตอยางไร ดงนนจงเปนการสะดวกทจะอางองไดวานโยบายเปนอยางไร การไมเขยนนโยบายอาจท าใหบางคนเขาใจหรอตความผดเพราะรนโยบายมาอยางผด ๆ จงไมอาจตรวจสอบไดวานโยบายทถกตองเปนอยางไร อกประการหนงนโยบายเปนสงทเปลยนแปลงใหเขากบสถานการณและสภาพแวดลอมซงแสดงวามการยดหยนในการบรหารงาน ดงนนการเขยนนโยบายไวเปนหลกฐานจงนาจะใหผลดกวา

2. วตถประสงคของนโยบาย พนฐานในการก าหนดนโยบายกคอจดประสงคนโยบายจะก าหนดขนมาไมไดถาไมรวาจดประสงคเปนอยางไร เชน ในการสรางขวญของพนกงานกมเปาหมายเพอเพมผลงาน การเลอนขนเลอนต าแหนงในองคการกเพราะวาพนกงานทกคนตองการความกาวหนา และตองกรต าแหนงทสงขนในการก าหนดจดประสงคของนโยบายจะตองเขาใจจดประสงคสวนตวของแตละคนเสยกอน จรงอยแตละคนอาจมจดประสงคตางกน แตในหลกใหญๆ แลวมอยเหมอนกน ซงพอสรปไดคอ

2.1 คาจางทยตธรรม ยอมเปนทยอมรบกนทวไปวา การทคนท างานกเพราะตองการคาจางและคนยนดจะท างานอยางหนงกเพราะเหนวาคาจางนนยตธรรมและเหมาะสมกบความเหนอยยากในการท างาน

2.2 สภาพการท างานทด ถงแมวาคาจางจะเปนสงจงใจประการแรกของการท างาน แตสภาพการท างานทดกเปนความตองการของลกจางทเปนปจจยท าใหสามารถท างานในองคการนนไดนาน เพราะสภาพการท างานทไมเหมาะสม เชน ไมมแสงสวางเพยงพอ รอนหรอหนาวเกนไป สกปรกและไมปลอดภย เหลานจะเปนอนตรายแกสขภาพอนามยของคนงาน

2.3 ความมนคงทางเศรษฐกจของพนกงาน สงทส าคญกคอความแนนอนของรายได หนวยงานบางแหงจายคาจางแรงงานต าแตพนกงานมความมนคงในการท างานตลอดไป จงไมนาหวงวาจะตองถกออกจากงานหรองดจาง ท าใหพนกงานมความเตมใจท างานในหนวยงานนน



2.4 การมสวนรวมในการบรหาร การมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ของหนวยงานจะท าใหพนกงานเกดความรสกวาตนเองเปนสวนหนงของสงคมนนและตนเองมความส าคญตอหนวยงาน เมอมการรเรมโครงการใดๆ ขนพนกงานจะไมขดขวางเพราะถอวาตนมสวนเปนเจาของดวยและพวกเขาจะคดวาโครงการใหมนนยอมมผลกระทบกระเทอนตอประโยชนหรอสวนไดเสยของคนงานไมทางใดกทางหนงพนกงานจงมความตองการทจะไดรบรและมสวนรวมตงแตตน

2.5 โอกาสทจะไดรบความกาวหนา เรองความกาวหนาในงานเปนสงทมองเหนไดยากกวาเรองอตราคาจาง แตกเปนความปรารถนาของพนกงานทกคนทอยากมต าแหนงสงขน รบผดชอบมากขน ดงนนสถานะและต าแหนงงานในอนาคตกเปนสงจงใจอกอยางหนง ทท าใหพนกงานปรบปรงและพฒนาตนเองใหกาวหนาอยเสมอ จะมยกเวนกส าหรบพนกงานบางคนทเปนสวนนอยเทานนทเหนวางานในต าแหนงทสงขนมความยากล าบาก และรบผดชอบมากเกนก าลงความสามารถของตนเอง

2.6 ความส าคญของตนเอง ฝายบรหารในธรกจสมยใหมมความตนตวในเรองทท าใหพนกงานประสบความส าเรจ และมความรสกวาตวเองเปนบคคลส าคญในหนวยงานนน ในเบองตนผปฏบตงานเหนวาคาจางเปนสงส าคญในระยะตอมาเขาจะเหนวาคาจางอยางเดยวนนไมเพยงพอ จงพยายามหาโอกาสทจะแสดงความคดเหนและหางานทจะท าใหตนเองมความส าคญยงขน ในขณะเดยวกนฝายบรหารกจะไดรบประโยชนจากความคดเหนของพนกงานเหลานนดวย

2.7 ความส าคญของกลม จดประสงคนเปนเรองทตอเนองมาจากความส าคญของตนเองการพจารณาถงความส าคญของกลมบคคล กลมนบวาเปนปรากฏการณทเกดขน ในทกหนวยงานและมอทธพลมาก ความคดเหนของกลมตางๆ เปนเรองทฝายบรหารจะตองใหความส าคญและสนใจเมอกลมมความเหนอยางใดอยางหนงแลวลกษณะการรวมตวของกลม จะผลกดนใหความคดเหนนนออกมาและถาไมเหนดวยแลวกลมกจะรวมกนตอตานทนท ดงนนการรบรในพฤตการณดงกลาวกเปนทางหนงทจะชวยใหหนวยงานไดรบความส าเรจ

ภารกจของการบรหารทรพยากรมนษย

1. งานหาทรพยากรมนษย คอ หนาทของการจดหาบคลากร (Procurement) ทมคณสมบตเหมาะสมตามทองคกรตองการอยางเพยงพอ เพอใหสามารถปฏบตภารกจขององคกรใหส าเรจลลวงลงไปตามทตงวตถประสงคไว ทงในปจจบนและอนาคต ในการจดหาพนกงานใหไดตามทตองกร จะตองอาศยการออกแบบงาน (Job Design) การวเคราะหงาน (Job Analysis) การวางแผนก าลงคน (Manpower Plan) การสรรหาและคดเลอก (Recruitment and Selection)

2. งานใชทรพยากรมนษย คอหนาทของการใชบคลากร (Directing) เพอใหพนกงานทมอยไดมโอกาสใชความสามารถของตนเอยางเตมทในการปฏบตภารกจหนาทเพอใหไดประโยชนสงสดตอตนเอง หมคณะและขององคกร ตลอดจนควบคมดแลใหบคคลไดปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบอยางมประสทธภาพ และท าใหทกคนเตมใจทจะทมเททงรางกายและจตใจ เพอความส าเรจขององคกร การใชคนใหท างานตามทตองการ โดยอาศยกระบวนการตางๆ ไดแก การบรรจแตงตง (Placement) การปฐมนเทศ (Orientation) และการทดลองงาน (Probation) การสรางแรงจงใจ (Motivation) การสรางทมงาน (Teamwork Building) การประเมนผลการปฏบตงาน (Performance Appraisal) การฝกอบรมและพฒนา (Training and Development)



3. งานดแลรกษาทรพยากรมนษย คอ หนาทการท านบ ารงรกษาพนกงานทมอยใหมสขภาพกายและสขภาพจตทแขงแรงสมบรณ ไมมโรคภยทงหลายมาเบยดเบยนใหตองเจบปวยแนะน าใหรจกปองกนและหลกเลยงใหรอดพนจากโรคภยไขเจบทงปวง ตลอดจนยาเสพตดใหโทษอบตภย อบายมขและภยทจะบนทอนชวตของพนกงาน เพอใหมชวตทยนยาวและมความสขสามารถท างานอยไดจนครบเกษยณอายงาน ซงจะตองอาศยกจกรรมตางๆ ในกระบวนการบ ารงรกษาพนกงาน ไดแก การพจารณาความดความชอบ (Promotion) การจายคาจางคาตอบแทนและสวสดการ (Compensation) การสงเสรมสขภาพและอนามย (Health Care Program) การบ ารงรกษาสขภาพอนามยและการปองกนอบตภย (Health care and Safety) การควบคมดานวนยและการลงโทษ (Disciplinary and Punishment) กฎหมายเกยวกบแรงงานและแรงงานสมพนธ

ภารกจหลกทง 3 ประการของการบรหารทรพยากรมนษยในองคกรนถอวาเปนหวใจส าคญของฝายบรหารทรพยากรมนษยจะตองมความเขาใจในสาระส าคญของงานอยางแทจรง เพอใหงายตอการจดจ าและน าเอกไปปฏบตไดอยางถกตองกคอ “หาใหได ใชใหเปน และเกบรกษาชาๆ ไวนาน ๆ “นบวาเปนค ากลาวสนๆ แตไดความหมายและเขาใจไดชดเจนทสด หนาทของการบรหารทรพยากรมนษย

1. การออกแบบงาน คอการน าภารกจขององคกรมาแยกออกไปตามลกษณะเฉพาะของงานเพอก าหนดขอบเขตอ านาจหนาทความรบผดชอบไมใหซ าซอนกน และงายตอการจดหาคนมาท างาน ตามต าแหนงเหลานน

2. การวเคราะหงาน คอ การศกษาคนควาหารายละเอยดของต าแหนงงานทออกแบบไวนน จะตองเปนบคคลทมความรประสบการณ ตลอดจนคณสมบตเชนไร จงจะสามารถปฏบตงานในต าแหนงนนไดอยางเหมาะสมและเกดประสทธภาพ

3. การวางแผนก าลงคน เปนการค านวณหาปรมาณของพนกงานทพอเหมาะทจะมาปฏบตภารกจทมอยในแตละต าแหนงงาน ทงปจจบนและในอนาคต

4. การสรรหาและคดเสอก เปนกระบวนการทจะหาคนทมคณสมบตตรงตามลกษณะเฉพาะของต าแหนงงานทองคกรตองการใหเขามาท างานในต าแหนงทวางดงกลาวไดครบถวนและตรงตามเวลาทตองการ

5. การบรรจแตงตง ปฐมนเทศ และทดลองงาน เปนกระบวนการรบพนกงานใหมขององคกร ทจะตองท าสญญาวาจางใหเขามาท างานในต าแหนงทวาง พรอมกบใหค าแนะน าชแจจงเกยวกบกฎระเบยบขอบงคบตางๆ ขององคกร และทดลองท างานชวระยะเวลาหนง เพอใหแนใจวามคณสมบตเหมาะสมกบงานทจะท าหรอไม กอนบรรจเขาเปนพนกงานประจ าขององคกรตอไป

6. การสรางแรงจงใจ คอ การกระตนใหพนกงานมความพยายามทจะท างาน อยางเตมท เตมใจ เตมความสามารถ โดยใชความรดานจตวทยาการท างานมาใชกบพนกงาน ใหเหมาะสมตามลกษณะของแตละบคคล

7. มนษยสมพนธและการตดตอสอสารในองคกร เปนการน าเอาความรดานความสมพนธระหวางบคคล และการตดตอสอสารของบคคลมาอบรมพนกงาน เพอใหมความช านาญในการตดตอกบบคคลและสรางความสมพนธอนดตอกน



8. การสรางทมงาน คอ ความพยายามของผบรหารทจะท าใหพนกงานทกคนไดมความเขาใจรกใคร เปนน าหนงใจเดยวกน และชวยกนท างาน ดวยความเตมใจ และมความสขกบการท างานรวมกน

9. การประเมนผลการปฏบตงาน เปนกระบวนการทจะตรวจสอบความสามารถในการท างานของพนกงาน เพอการปรบปรงแกไข การท างานใหมประสทธภาพยงขน

10. การฝกอบรมและพฒนา เปนกระบวนการทจะเพมพนประสทธภาพการท างานของพนกงานใหดยงขน ดวยการใหพนกงานเขาฝกอบรม ในโอกาสตางๆ ตามความเหมาะสม และตอเนอง

11. การพจารณาความดความชอบ การโยกยายและการใหพนจากงาน เปนกระบวนการทองคกรด าเนนการเพอตอบแทนใหกบพนกงานทท างานใหกบองคกร ดวยการพจารณาเพมคาจาง เงนเดอน เลอนต าแหนงหนาทใหสงขน สวนการโยกยายเปนไปตามความเหมาะสม ความจ าเปนของหนวยงาน และการใหพนจากงานเปนไปตามระเบยบการพนจากงานขององคกร

12. การจายคาตอบแทน เปนกระบวนการตดอตราคาจางตอบแทน และผลประโยชนตอบแทนใหกบพนกงานอยางเปนธรรมและเกดประสทธภาพในการจงใจบคคลภายนอกใหยนดจะเขามารวมงานและกระตนใหพนกงานภายในเตมใจทจะท างาน

13. การบ ารงรกษาสขภาพอนามยและความปลอดภย เปนการดแลรกษาสขภาพอนามยของพนกงานใหมความแขงแกรงทงรางกายและจตใจ เพอใหท างานไดอยางมประสทธภาพตลอดจนปองกนอบตภยทอาจจะเกดขนจากการท างานซงเปนสาเหตของการสญเสยทงชวตและทรพยสน

14. การควบคมดานวนยและการลงโทษ เปนการฝกฝนใหพนกงานมความสามารถในการควบคมตนเองใหอยในกฎระเบยบขอบงคบ เพอความมประสทธภาพขององคกร หากผใดฝาฝนกด าเนนการลงโทษตามความเหมาะสม

15. กฎหมายเกยวกบแรงงานและแรงงานสมพนธ เปนการใหความรแกนายจางและลกจางทจะปฏบตตามขอก าหนดของกฎหมายทเกยวของกบการวาจางแรงงาน ซงประกอบดวยกฎหมายคมครองแรงงาน กฎหมายกองทนเงนทดแทน กฎหมายกองทนประกนสงคม และกฎหมายแรงงานสมพนธ และเมอเกดปญหาขดแยงจะไดด าเนนการไดอยางถกตอง มประสทธภาพ และเกดประโยชนตอสวนรวม ระบบการบรหารทรพยากรมนษย

การบรหารทรพยากรมนษยแบงออกเปน 2 ระบบ คอ ระบบคณธรรม และระบบอปถมภ ดงน 1. ระบบคณธรรม (Merit system) ระบบคณธรรม เปนวธการคดเลอกบคคลเขาท างาน โดยใชการสอบรปแบบตางๆ เพอประเมน

ความร ความสามารถของบคคลทมคณสมบตครบตามตองการ โดยไมค านงถงเหตผลทางการเมองหรอความสมพนธสวนตวเปนส าคญการบรหารทรพยากรมนษยตามระบบคณธรรมยดหลกการ 4 ประการ ไดแก

1.1 ความเสมอภาคในโอกาส (Equality of opportunity) หมายถง การเปดโอกาสทเทาเทยมกนในการสมครงานส าหรบผสมครทมคณสมบต ประสบการณ และพนความรตามทระบไว โดยไมมขอกดกน อนเนองจากฐานะ เพศ ผว และศาสนา กลาวคอทกคนทมคณสมบตตรงตามเกณฑจะมสทธในการถกพจารณาเทาเทยมกนความเสมอภาคในโอกาส จะครอบคลมถง

1.1.1 ความเสมอภาคในการสมครงาน โดยเปดโอกาสใหผทมคณสมบตและพนฐานความรตรง ตามทก าหนดไวไดสมครและเขาสอบแขงขน



1.1.2 ความเสมอภาคในเรองคาตอบแทน โดยยดหลกการทวางานเทากน เงนเทากนและมสทธไดรบโอกาสตางๆตามทหนวยงานเปดใหพนกงานทกคน 1.1.3 ความเสมอภาคทจะไดรบการปฏบตอยางเสมอหนากนโดยใชระเบยบและมาตรฐานเดยวกนทกเรอง อาท การบรรจแตงตง การฝกอบรม

1.2 หลกความสามารถ (Competence) หมายถง การยดถอความรความสามารถเปนเกณฑในการคดเลอกบคคลเขาท างาน โดยเลอกผทมความรความสามารถใหเหมาะสมกบต าแหนงมากทสดโดยจะบรรจแตงตงผทมความเหมาะสมตามเกณฑมากกวา เพอใหไดคนทเหมาะกบงานจรงๆ (Put the right man to the right job) หากจะมการแตงตงพนกงานระดบผบรหาร กจะพจารณาจากผลการปฏบตงานขดความสามารถหรอศกยภาพของการบรหารงานในอนาคต

1.3 หลกความมนคงในอาชพการงาน (Security on tenure) หมายถง หลกประกนการปฏบตงานทองคการใหแกบคลากรวาจะไดรบการคมครอง จะไมถกกลนแกลงหรอถกใหออกจากงานโดยปราศจากความผด ไมวาจะโดยเหตผลสวนตวหรอทางการเมอง ชวยใหผปฏบตงานรสกมนคงในหนาท

หลกการทผบรหารใชในเรองของความมนคงในอาชพการงาน คอ 1.3.1 การดงดดใจ (Attraction) โดยพยายามจงใจใหผทมความรความสามารถใหเขา

มารวมงานกบองคการ 1.3.2 การธ ารงรกษา (Retention) โดยการธ ารงรกษาพนกงานทมความสามารถ

เหลานนใหท างานอยกบองคการ เพราะมความกาวหนามนคง 1.3.3 การจงใจ (Motivation) โดยกระตนใหพนกงานมความมงมนในอาชพทท าอย 1.3.4 การพฒนา (Development) โดยเปดโอกาสใหไดพฒนาศกยภาพและม

ความกาวหนาในเสนทางอาชพ 1.4 หลกความเปนกลางทางการเมอง (Political neutrality) หมายถง การไมเปดโอกาสใหม

การใชอทธพลทางการเมองเขาแทรกแซงในกจการงาน หรออยภายใตอทธพลของนกการเมองหรอพรรคการเมองใดๆ 2. ระบบอปถมภ (Patronage system)

ระบบอปถมภเปนระบบการคดเลอกบคคลเขาท างานโดยใชเหตผลทางการเมองหรอความสมพนธเปนหลกส าคญ โดยไมค านงถงความร ความสามารถ และความเหมาะสมเปนประการหลกลกษณะทว ๆ ไป ของระบบอปถมภจงมลกษณะตรงกนขามกบระบบคณธรรม ระบบนมชอเรยกอกหลายชอ เชน ระบบชบเลยง (Spoiled system) ระบบพรรคพวกหรอระบบเลนพวก (Nepotism) หรอระบบคนพเศษ (Favoritism)

หลกการส าคญของระบบอปถมภ สรปไดดงน 2.1 ระบบสบสายโลหต เปนระบบทบตรชายคนโตจะไดสบทอดต าแหนงของบดา

2.2 ระบบชอบพอเปนพเศษ เปนระบบทแตงตงผทอยใกลชด หรอคนทโปรดปรานเปนพเศษใหด ารงต าแหนง



2.3 ระบบแลกเปลยน เปนระบบทใชสงของหรอทรพยสนมคามาแลกเปลยนกบต าแหนงการยดระบบอปถมภเปนแนวปฏบตในการบรหารทรพยากรมนษยในองคการจะกอใหเกดผล ดงน

1) การพจารณาบรรจแตงตง เลอนขน เลอนต าแหนง เปนไปตามความพอใจสวนบคคลของหวหนาเปนหลก ไมไดค านงถงความรความสามารถของบคคลเปนเกณฑ

2) การคดเลอกคนไมเปดโอกาสทเทาเทยมกนแกผทมสทธ แตจะใหโอกาสกบพวกของตน 3) ผปฏบตงานมงท างานเพอเอาใจผครองอ านาจ มากกวาจะปฏบตงานตามหนาท 4) อทธพลทางการเมองเขามาแทรกแซงการด าเนนงานภายในของหนวยงาน 5) ผปฏบตงานไมมความมนคงในหนาททก าลงท าอย เพราะอาจถกปลดไดถาผมอ านาจไม

พอใจจากคณลกษณะเดนๆ ของระบบการบรหารทงสองระบบทเสนอไปนน พอจะสรปขอเปรยบเทยบระหวางทงสองระบบโดยพจารณาจากหลกปฏบตของแตละระบบได

ดงตอไปน

การเปรยบเทยบหลกปฏบตระหวางระบบคณธรรมกบระบบอปถมภ

ระบบคณธรรม ระบบอปถมภ

1. ยดหลกความสามารถ 2. เปดโอกาสใหทกคนเทาเทยมกน 3. มความมนคงในการท างาน 4. ไมมอทธพลทางการเมองเขาแทรก

1. ยดความพงพอใจ 2. ใหโอกาสแกพรรคพวกหรอญาตพนอง 3. ขาดความมนคงในการท างาน 4. มอทธพลการเมองเขาแทรกแซงการท างาน

การจดองคกรของฝายทรพยากรมนษย

การจดองคกรของฝายทรพยากรมนษยนยมจดแบง ดงน 1. สวนงานวาจาง เปนสวนงานทท าหนาทในดานการสรรหา สมภาษณ ทดสอบ คดเลอก บรรจ

แตงตง ปฐมนเทศ โยกยาย จดท าทะเบยนประวตการท างานและการประเมนผลการปฏบตงานของพนกงาน

2. สวนงานฝกอบรมและพฒนา เปนสวนงานทรบผดชอบในเรองการจดฝกอบรมใหกบพนกงาน จดท าแผนการฝกอบรมเสนอโครงการ งบประมาณคาใชจาย การตดตอประสานงานและด าเนนการฝกอบรมใหเปนไปตามแผนทไดก าหนดไว

3. สวนงานบรหารคาจางและเงนเดอน มหนาทรบผดชอบเกยวกบการก าหนดต าแหนงงาน คณสมบตประจ าต าแหนง การประเมนคางาน ก าหนดอตราคาจาง ก าหนดมาตรฐานของงาน ส ารวจคาจางในตลาดแรงงานก าหนดหลกเกณฑในการพจารณาเปลยนขนเงนเดอน ปรบปรงอตราคาจางใหเหมาะสมกบภาวะเศรษฐกจและตลาดแรงงาน

4. สวนแรงงานสมพนธ ท าหนาทรบผดชอบในดานแรงงาน เชน การรบเรองราวรองทกขเกยวกบสภาพการวาจาง การท างาน ปญหาความคบของใจเกยวกบการท างานทงหมด การใหค าปรกษา



แนะน าเกยวกบปญหาการท างานและปญหาทวๆ ไป การเจรจาตอรอง การใหขอเสนอแนะปญหาเกยวกบแรงงานแกนายจาง ประสานงานกบองคกรแรงงาน และพนกงานสมพนธทงภายในและภายนอกองคกร

5. สวนจดระบบรกษาความปลอดภย ท าหนาทรบผดชอบในงานทเกยวกบการใหความรดานความปลอดภยแกพนกงานและนายจาง การจดระบบรกษาความปลอดภยในองคกรก ากบดแล ใหค าแนะน าในเรองความปลอดภย และจดกจการสงเสรมความปลอดภย และจดท าสถตเกยวกบอบตภยและวเคราะหสาเหตของอบตภยทเกดขน

6. สวนการแพทยและอนามย รบผดชอบเกยวกบงานดและสขภาพอนามยของพนกงาน ไดแก จดดแลการปฐมพยาบาล การตรวจสขภาพ การใหค าปรกษาดานสขภาพ การจดกจกรรมสงเสรมสขภาพอนามย การตอตานยาเสพตดและโรคเอดส

7. สวนงานวจยทรพยากรบคคล รบผดชอบเกยวกบการศกษาปญหาขององคกรดานบคคล ตรวจสอบขวญก าลงใจ ความคดเหนของพนกงานเกยวกบสภาพความเปนอย การท างานและสงทพนกงานตองการ และขอเสนอแนะตางๆ เกยวกบแรงงาน

8. สวนสวสดการและบรการ ท าหนาทดแลเกยวกบการจดสวสดการดานตางๆ ใหกบบคลากรขององคกร ตลอดจนการใหบรการพเศษทองคกรจดให เพอเปนการสรางขวญและก าลงใจใหกบบคลากร การบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธ

การบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธ (Strategic human resource management) ไดประยกตแนวคดของการบรหารเชงกลยทธมาใชกบการจดการดานทรพยากรมนษยในองคการ ซงรปแบบการบรหารเชงกลยทธจะมคณลกษณะ 6 ประการ ไดแก

1. การยอมรบอทธพลของสภาพแวดลอมภายนอกองคการสภาพแวดลอมกายนอกองคการซ งเปนทงโอกาส (Opportunities) และอปสรรค (Threats) ตอองคการ เชน กฎหมาย สภาวะทางเศรษฐกจ การเปลยนแปลงทางสงคมและประชากร การเมอง เทคโนโลย เปนตน ในการก าหนดกลยทธของกจกรรมดานการบรหารทรพยากรมนษยจะน าเรองตางๆ เกยวกบสภาพแวดลอมมาประกอบการจดท าแผนกลยทธแตละดาน โดยจะใชมาตรการเชงรกกบโอกาสทจะเกดขนขณะเดยวกนพยายามหาวธการแกไขขจดอปสรรคใหหมดไป

2. การยอมรบอทธพลของการแขงขนและความเคลอนไหวเปลยนแปลงของตลาดแรงงาน องคประกอบทเกยวของกบการแขงขนและความเคลอนไหวในตลาดแรงงาน เชน การจงใจ คาตอบแทน และผลประโยชนเกอกล การเปลยนแปลงอตราคาจาง อตราการวางงาน สภาพการท างานและชอเสยงของคแขง เปนตน องคประกอบตางๆ เหลานจะสงผลกระทบถงการตดสนใจดานทรพยากรมนษยและขณะเดยวกนกจะไดรบผลกระทบ ดวยเชนกน

3. การเนนแผนระยะยาวแนวคดของการจดท าแผนกลยทธขององคการจะมงเนนเปาหมายในอนาคต และทศทางการปฏบตงานในระยะยาว จงตองมการก าหนดวสยทศนขององคการใหชดเจน ตอจากนนจะก าหนดกลยทธการบรหารทรพยากรมนษยเพอผลกดนใหมการปฏบตภารกจตางๆ ไดด าเนนการไปสเปาหมายเชงกลยทธทไดก าหนดไว เปนการแปลงวสยทศนลงสการปฏบตทเปนรปธรรม



4. การเนนการพฒนาทางเลอกในการปฏบตงานและภารตดสนใจการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธมงเนนการพฒนาทางเลอก กลยทธทก าหนดจะไดมาจากทางเลอกหลายๆ ทาง โดยมผทเกยวของจะมสวนรวมในการเสนอทางเลอกในการด าเนนการไปสเปาหมายในอนาคตทก าหนดไว และการตดสนใจจะพจารณาเลอกกลยทธทเหมาะสมทสดในบรรดาทางเลอกทงหมดทมอย

5. ขอบเขตของการพจารณาครอบคลมทกคนในหนวยงานกลมเปาหมายของการบรหารทรพยากรมนษย คอบคลากรทกคนในองคการนบตงแตพนกงานระดบปฏบตการ จนกระทงถงผบรหาร ตามแนวคดดงเดมนนจะมงเนนเฉพาะพนกงานระดบปฏบตการเทานน เชน เมอพจารณาเรองการพฒนากจะมโปรแกรมการพฒนาผบรหาร ส าหรบคณะผบรหาร และมการฝกอบรมใหกบพนกงานระดบปฏบตการ

ความแตกตางระหวางการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธและการบรหารทรพยากรมนษยแบบดงเดม

การบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธมความแตกตางจากการบรหารทรพยากรมนษยแบบดงเดม ซงมงเนนหนาท (Function) เปนสวนใหญ และแตละหนาทจะมการด าเนนงานอยางเปนอสระ แตในแนวคดของการบรหารเชงกลยทธนนผอ านวยการฝายทกคนจะเปนสวนหนงของทมผบรหาร (Management team) แผนภาพ ไดอธบายความแตกตางหลกๆ ของทง 2 แนวทางไว 6 ดานใหญ ไดแก การวางแผน อ านาจขอบเขตของภารกจ การตดสนใจ การบรณาการกบภารกจอนๆ และการประสานงาน



ความแตกตางระหวางการบรหารทรพยากรมนษยเชงกลยทธและการบรหารทรพยากรมนษยแบบดงเดม

มต การบรหารทรพยากรมนษย

เชงกลยทธ แบบดงเดม

การวางแผนและการก าหนดกลยทธ

มสวนรวมในการจดท าแผนเชงกลยทธขององคการ และก าหนดภารกจ HRM ใหสอดคลองกบแผนเชงกลยทธของหนวยงาน

มสวนรวมในการวางแผนระดบปฏบตการเทานน

อ านาจ ผบรหารระดบสงดานนมสถานภาพ และอ านาจในระดบสง ต าแหนงสงสดเรยกวารองประธานฝายทรพยากรมนษย

ผบรหารมสถานภาพและมอ านาจระดบกลาง ต าแหนงระดบสง คอผอ านวยการฝาย

ขอบเขตของภารกจ เกยวของกบพนกงานทกคนตงแตระดบปฏบตการจนถงระดบผบรหาร

เกยวของสวนใหญกบพนกงานระดบปฏบตการ

การตดสนใจ มสวนรวมในการตดสนใจเชงกลยทธ มสวนรวมในการตดสนใจระดบปฏบตการ

การบรณาการกบภารกจอน ๆ ขององคกร

ภารกจดาน HRM ตอบสนองตอภารกจดานอนๆ ขององคการในระดบสงเชน การตลาด การเงน และการผลตเปนตน

ภารกจ HRM ตอบสนองตอภารกจอนในระดบต า

การประสานงาน ทกกจกรรมหลกมการประสานงานกน เชน การสรรหา การคดเลอก การบรรจ และการฝกอบรม

แตละกจกรรมด าเนนการอยางอสระไมสมพนธกน

หนาททรพยากรมนษยในองคการขนาดเลก



หนาททรพยากรมนษยในองคกรการขนาดกลาง

หนาททรพยากรมนษยแบบเกาในองคการขนาดใหญ



รปแบบการจดองคการทรพยากรมนษยใหมส าหรบบรษทขนาดใหญ

สรป การบรหารทรพยากรมนษยเปนการน ามนษยมาใชใหเกดประโยชนตอองคการและดวยเหตทมนษยเปนปจจยหลกในการพฒนาองคการ ทกองคการจงใหความส าคญตอทรพยากรมนษยเปนอยางยงโดยพยายามน าศกยภาพหรอความสามารถของทรพยากรมนษยมาใชใหมากทสดเทาทจะท าได ในการทจะน าเอาทรพยากรมนษยมาใชในองคการนน จะตองมความเขาในลกษณะของทรพยากรมนษย เชน มคณคาและราคาแพงและนบวนจะยงมคาจางแรงงานแพงยงขน มชวตมความรและมสภาพเสอมถอยเมออายสงขน ในการเขาสระบบแรงงานตองเปนไปตามลกษณะความสามารถและขอตกลงทงในดานสวสดการและคาตอบแทน ทรพยากรมนษยแตละคนมความแตกตางกน แตกสามารถพฒนาใหมประสทธภาพสงได ในการบรหารทรพยากรมนษย ซงเดมเรยกวา การบรหารบคคล จงตองใหความสนใจตอการพฒนาศกยภาพของมนษยเพอการพฒนาองคการใหกาวหนา ปรชญาในการบรหารทรพยากรมนษยจงเกยวของกบวธการใชประโยชนของทรพยากรมนษยในองคการ ไดมแนวความคดส าคญ เชน ใหความส าคญในงานการเลอกบคลากรเขาปฏบตงานในองคการ การชวยพนกงานในการปรบตวเขากบเพอนรวมงาน การสรางขวญและก า ลงใจ รจกประนประนอม จดระบบองคการใหชดเจนและใหยตธรรมแกทกคน เปนตน



ในการบรหารทรพยากรมนษยมขอบขายและขนตอนส าคญ คอ ขอบขายประกอบดวยลกษณะของทรพยากรมนษย ระบบบรหาร การจดรปแบบองคการ สภาพแวดลอมภายนอกและภายในองคการ กระบวนการพฒนาฝกอบรม การพฒนาและการรกษาทรพยากร การวางแผนทรพยากรมนษย การสรรหา การคดเลอก การบรรจแตงตง การปฐมนเทศ และการฝกอบรมระหวางการปฏบตงาน



แบบฝกหดบทท 1

ค าสง ใหนกศกษาตอบค าถามทกขอลงในสมดใหสมบรณ

1. ใหนกศกษาอธบายความหมาย ความส าคญของ การบรหารทรพยากรมนษย 2. ใหนกศกษาอธบายปรชญา นโยบายของการบรหารทรพยากรมนษย

3. ใหนกศกษาอธบายกระบวนการในการบรหารทรพยากรมนษย



บทท 2

ววฒนาการและทฤษฎการบรหารทรพยากรมนษย

การบรหารทรพยากรมนษยมความส าคญกบสงคม การเมองและเศรษฐกจ เมอสงคม การเมอง และเศรษฐกจเปลยนแปลง จะสงผลกระทบตอการบรหารทรพยากรมนษย เนองจากมความสมพนธกบสภาพแวดลอมดงกลาว เมอสภาพแวดลอมเหลานเปลยนแปลงและกาวหนา การบรหารทรพยากรมนษยจงตองพฒนาตามไปดวย ความกาวหนาทางการบรหารทรพยากรมนษยเกดจากแนวความคดของทฤษฎ นกบรหาร และนกวชาการไดก าหนดหลกการหรอชดของหลกการเรยกวา ทฤษฏ (Theory) ซงอธบายหรอก าหนดความสมพนธระหวางขอเทจจรงทสามารถสงเกตไดตงแต 2 ครง หรอมากกวาเกยวกบเหตการณทเกดขน ลกษณะของเหตการณทสงเกตไดนน มความเทยงตรงทอธบายไดตรงกนหลายๆ ครง นอกจากนนวธของทฤษฏสามารถประยกตไปยงเหตการณอนๆ ไดอก (Owens 1981: 43 -45) เนองจากการศกษาววฒนาการและทฤษฎของการบรหารทรพยากรมนษยจะเกยวของกบศาสตรในสงคมศาสตร จงไมมแนวคดหรอทฤษฎใดทฤษฎหนงใชไดครอบคลม ในปจจบนทฤษฎทใชอธบายเหตการณทางการบรหารทรพยากรมนษย จงมลกษณะผสมผสานเรยกวา Eclectic Approach ซงหมายถงการน าเอาหลกการจากหลายๆ ทฤษฎมาใชใหสอดคลองกบบรรยากาศและความตองการขององคการ ในฐานะทเปนผบรหารสามารถมองการบรหารขององคการในหลายลกษณะ คอ พจารณาจากกจกรรม การแสดงออก และความพงพอใจ ของบคคลในองคการ ซงในการบรหารนน บางปญหาจะตองใชแนวทางทฤษฎมากกวาอกทฤษฎหนง เพราะในการอธบาหรอการแกปญหาใดๆกตาม ไมสามารถใชทฤษฎใดทฤษฎหนงคงจะตองเลอกทฤษฎอยางกวาง จะสามารถแกปญหาไดครอบคลมกวาจงจ าเปนตองศกษาทฤษฎทางการบรหารหลก ๆ ทปรากฏอยในปจจบนเปนแนวทาง ดงนนในบทนจะกลาวถงววฒนาการทางการบรหารทรพยากรมนษย และยคของทฤษฎการบรหาร ทฤษฎและแนวคดใหม ๆ ในการบรหารทรพยากรมนษย ววฒนาการทางการบรหารทรพยากรมนษย

การบรหารทรพยากรมนษยมววฒนาการมายาวนาน เรมตงแตมนษยรจกการท างานรวมกน ทเปนหลกฐานปรากฏ ผลจากการบรหาร คอ ผลงานการคดออกแบบและการสรางพระมดแหงแรกของอยปตซงตองการความสามารถสงสดในการวางแผน การจดองคการทซบซอน ผน าทมทกษะและรายละเอยดในการประสานงานมากมาย มความเกาแกอยางนอยทสดสองพนปกอนครสตศกราชใชแรงงานถงหนงแสนคน และใชเวลากอสรางนานยสบปซงเมอเปรยบเทยบแลวมขนาดใหญเปนสามเทาขององคการบรหารของบรษทน ามนเชลล เชนเดยวกน ชาวจนกไดชอวาเปนผทมความเชยวชาญในการจดระบบการบรหารขนาดใหญในเวลาเดยวกนกบการกอสรางพระมด ซงแนวความคกทางการบรหารหลายอยางไดน ามาใชในปจจบน ระบบการบรหารของโบสถครสต หรอผน าทางทหารทยงใหญของโลก เชน ซสตาร นโปเลยน



ดกลาส แมคอาเธอร เปนตน ทสอนเกยวกบการวางแผน การจดองคการ การสอสาร และการจงใจ (Owens 1981: 6 – 7) ในหนงสอคลนลกทสาม ( The Third Wave ) แตงโดย อลวน ทอฟฟเลอร ( สกญญา ตระวนช) และคณะ 2532 : 45 ) ไดกลาวถงระบบการบรหารในชวงคลนลกทสอง ทน าเอาระบบการแจกแจงงานใชแทนทระบบเดม ซงชาวคนเดยวตองท างานทกประเภทในป ค.ศ. 1776 อดม สมธ ( Adam Smith ) เรยกวา การแจกแจงงานสรางประสทธภาพใหแกงานอยางสงสด เชน การผลตเขมหมด คน ๆ เดยว อาจผลตเขมหมดเพยง 20 ตวตอวน แตในโรงงานแบงงานกนท าแตละสวนของเขมหมด ดวยความช านาญเฉพาะตว คนงาน 10 คน จะสามารถผลตเขมหมดไดถงวนละ 48,000 ตว ระบบการจดการงานทสมธกลาวถงน แสดงใหเหนถงระบบการจดการหาบคคลในการท างานทมประสทธภาพและน ามาปฏบต “ ในดานเศรษฐกจ ควรจดแหลงเกบขอมลและวธการบรหารราน รวมถงความรบผดชอบ การรายงาน และการด าเนนกจกรรมในแหลงประกอบการโรงส และโรงงาน สวนการท าบญช ควรพจารณาชวงระยะเวลาการปฏบตงาน ระบบคาจาง การก าหนดเวลา วธการรกษา และการท ารายละเอยดขอมลในโรงงาน ” ในศตวรรษท 19 ค าวาการบรหาร ( Administration ) ไดน ามาใชในการด าเนนงานของรฐบาล สหรฐอเมรกา และแนวความคดของพลเรอนอนเปนระบบทมแนวโนมทจะสรางคณคาทางดานความซอสตยมากกวาจะเนนความเชยวชาญ ซงมความสมพนธกบระบบในยโรปและประเทศองกฤษ วดโรวลสน ( Woodrow Wilson ) ไดกลาวถงแนวความคดในเบองตนเกยวกบวชาชพทางการบรหารไว ในบทความทมชอเสยงมาก คอ การศกษาเรองการบรหาร ( The Study of Administration ) ตพมพในป ค.ศ. 1887 วลสนกลาววา การปรบปรงการบรหารขนอยกบการศกษาอยางแตกฉาน และการเรยนร เฉพาะในสาขาการบรหารนน Owens 1981: 7)

ญปนไมไดตกอยในฐานะประเทศดอยพฒนาหลงสงครามโลกครงท 2 เพยงแตวาอตสาหกรรมและเศรษฐกจของประเทศเสยหายยอยยบ จากผลของสงคราม ญปนขาดการพฒนาเทคโนโลยแตญปนยงมทรพยากรทส าคญ คอบคคลทมความตงใจทจะปรบปรงและเปลยนแปลงประเทศใหดขน สหรฐอเมรกาไดพฒนาระบบการบรหารขนมาในชวงสงครามโลกครงท 2 โดยเฉพาะการฝกอบรม พนกงานทกระดบ เกดผลดตอการบรหารงาน ญปนจงน าระบบการบรหารบคคลจากสหรฐอเมรกามาใช ท าใหระบบการบรหารไดพฒนามากขน ไมเพยงแตแพรหลายในสหรฐอเมรกาและญปนเทานนแตแพรหลายไปยงประเทศตาง ๆ ทวโลก ผลการพฒนาระบบการบรหารนใชเวลา 100 ป จากกลางศตวรรษท 18 ถง กลางศตวรรษท 19 ไดท าใหการปฏวตอตสาหกรรม กลายเปนปรากฏการณยงใหญและแพรหลายไปทวโลก กลาวคอ ใชเวลา 70 ป จาก ค.ศ.1880 จนถงสนสงครามโลกครงท 2 ปฏบตการผลตแพรหลายและมอทธพลไปทวโลก ( สมาน วระค าแหง 2534 : 4 – 6) และในปจจบนแมวาจะเขาสยคโลกาววฒน ทมความกาวหนาทางเทคโนโลยทางการสอสารกตาม ปจจยเรองการบรหารบคคลถอวาเปนปจจยหลกยงไดรบความสนใจ ใหความส าคญมากขนและมองเหนการบรหารบคลลกวางขนรอบ ๆ ดานทเกยวของกน ไดเสนอวาควรเปลยนการบรหารบคคลเปนการบรหารทรพยากรมนษยในปจจบน



ยคทฤษฎการบรหารทรพยากรมนษย ตามทกลาวมาแลววาการบรหารบคคลหรอทรพยากรมนษยมตงแตเมอมนษยรวมตวกนเปน

สงคมยอมมผน าท าหนาทบรหารเมอสงคมขยายกวางขนซบซอน ยอมตองการระบบบรหารหรอการจดการทท าหนาทบรหารขยายกวางขนดวย แนวคด หลกการ และทฤษฎการบรหารจงไดร บการพฒนาขนโดยเฉพาะอยางยงในการปฏวตอตสาหกรรม ในศตวรรษท 18 และ 19 มความตองการการบรหารทเปนระบบ เนองจากมการพฒนาเทคโนโลยตาง ๆ มาชวยในการผลตใหมประสทธภาพทมากขน และการบรหารไดกวางขวางขน จงมนกคดไดพฒนาทฤษฎการบรหารตอเน องมาตงแต ค.ศ.1890 เปนตนมาจนถงปจจบน เมอสงเคราะหแนวทางการแบงยคการบรหารทรพยากรมนษยของนกวชาการหลายทาน เชน คมมง ( Cumming 1975 : 4-8 ) สโตนเนอรและฟรแมน ( Stoner and Freeman 1989 : 35 – 37 ) เวบบ มอลเทลโล และนอรตน ( Web , Montello and Norton 1994 : 3-5 ) สเทยรส , องซน และเมาเดย ( Steers , Ungson and Mowday 1985 : 141 – 159 ) โกลด เฮเบอร( Goldhaber 1986 : 35 – 51 ) กบซน , แวนซวช และดอนเนลล ( Gibson , Vancevich and Donnelly 1974 : 61 – 78 ) เปนตน สามารถแบงได 4 ยค ดงน 1. การบรหารตามแนวคดกลมคลาสสก (Classical Approach)

จากการปฏวตอตสาหกรรมในประเทศองกฤษตงแตป ค.ศ. 1700 เปนตนมา และไดขยายไปสสหรฐอเมรกาในศตวรรษท 19 ซงในยคนนจะมการผลตสนคาเปนจ านวนมาก การบรหารทดระบบการขนสงทมประสทธภาพ และน าเครองจกรมาใชแทนแรงงานมนษย จงเกดระบบโรงงานขนมการจดองคการในโรงงาน เทคโนโลยทน ามาใชในแรงงานจงทวเพมขนอยางรวดเรว

ในระบบโรงงานทกอใหเกดปญหาทางการบรหารระหวางคนงานกบผบรหารและมอยเปนจ านวนมากทเปนปญหาในดานการจดการเกยวกบการเงนและสภาพของโรงงาน สงเหลานเปนสาเหตท าใหผบรหารพยายามคดคนหาวธการผลตสนคาจ านวนมากและการบรหารทมประสทธภาพ จงไดเกดความคดทางการบรหารทเรยกวา วธการแบบคลาสสก ขน

วธการบรหารแบบคลาสสก ประกอบดวย 2 แนวทาง คอ 1.1 การบรหารแบบวทยาศาสตร (Scientific Management) หลกการบรหารแบบ

วทยาศาสตรสวนใหญน าไปใชในการบรหารธรกจอตสาหกรรม และการศกษา การบรหารแบบนไดรบความนยมมาก ตงแต ค.ศ. 1890 เปนตนมา

หลกการส าคญของการบรหารแบบน ตงอยบนฐานความเชอถอทวาผลผลตหรอประสทธภาพของงานจะเพมขนไดโดยการจดระบบขององคการใหเหมาะสม ซงประกอบดวย การจดโครงสรางขององคการ ( Structure of Organization ) งานขององคการ ( Functions of Organization ) และการบรหารในองคการ ( Management of Organization )

นกทฤษฎทไดรบการยกยองวาเปนบดาของการบรหารแบบวทยาศาสตร คอ เฟรดเดอรรค ดบเบลย เทยเลอร (Frederick W. Taylor) (Daft 2000: 45 – 48)

เทเลอรเปนวศวกรบรษทเหลกกลาทมดเวลและเบทเลเฮม ชวงสนป ค.ศ. 1800 และตนป ค.ศ. 1900 เทยเลอรไดรบการแตงตงเปนวศวกรทปรกษาระดบสงของบรษท อตสาหกรรมในอเมรกา



เทยเลอรไดรบอทธพล แนวคดจากบทความของวลสนจากชวงเวลาประมาณป ค.ศ. 1900 – 1915 เทยเลอร วเคราะหประสทธภาพในการท างาน ในขณะทเทยเลอร ไดชวยแกปญหาในโรงงานตาง ๆ ทวสหรฐอเมรกาเขาไดพฒนาระบบทรจกกนดตอมา คอหลกการบรหารแบบวทยาศาสตร ประกอบดวย (Owens 1981: 8- 9)

1. ก าหนดและแบงงานแตละงานใหชดเจน เพอคนหาวธการปฏบตงานใหเกดผลดทสดในทกงาน

2. ก าหนดเงอนไขและมาตรฐานของงานแตละงาน พรอมทงก าหนดวธการทจะใหแตละงานประสบผลส าเรจ

3. ระบบการจงใจทมประสทธภาพ และผลผลตทสง มระบบการจายเงน ผลการปฏบตงานทมประสทธภาพ และมระบบการลงโทษในกรณทท างานผดพลาดดวย

4. ตองรบผดชอบในการการวางแผนปฏบตงานและควบคมงานใหส าเรจ พนกงานตองไดรบการฝกฝน เพอใหสามารถปฏบตงานไดตามแผน ภายใตการนเทศอยางใกลชด

แนวคดทางการบรหารแบบวทยาศาสตรไดรบการสนบสนนจากนกบรหารอกหลายคน เชน เฮนร แอล แกนท (Henry L. Gant ค.ศ. 1861- 1919 ) แกนทท างานใกลชดกบเทยเลอร

ในหลายโครงการ ภายหลงไดออกมาท างานเปนวศวกรทปรกษาอตสาหกรรม แกนทไดเสนอแนวคดใหม คอ พนกงานทกคนทท างานตามทมอบหมายส าเรจในแตละวน จะไดรบโบนสพเศษ หาสบเซนในวนนนและไดเสรมแรงจงใจอก คอ หวหนางานจะไดรบโบนสส าหรบพนกงานแตละคนทสามารถท างานถงเกณฑมาตรฐาน ของแตละวนและรวมโบนสพเศษ ถาพนกงานทกคนถงเกณฑมาตรฐาน

แนวคดการใชแผนภมก าหนดการวางแผนและการควบคมของแตละวน ในวนเรมท างาน และวนสนสด ในโครงการตาง ๆ ทเรยกวา Gantt chart กเกดจากแนวความคดของแกนท ซงแนวคดนยงได รบความนยมมาจนถงปจจบน

แฟรนด บ และลเลยน เอม กลเบรท (Frand B. and Lilian M. Gilbreth) ค.ศ. 1868 – 1924 และ 1878-1972 ไดมสวนชวยสนบสนนการบรหารแบบวทยาศาสตร กลเบรทไดท าวทยานพนธปรญญาเอกซงตอมาไดพมพเปนหนงสอชอ The Psychology of Management กลเบรทไดใหความสนใจวธการจดสวสดการใหแกพนกงานแตละคน กลเบรทเชอวาเปาหมายสงสดของการบรหารแบบวทยาศาสตร คอ การชวยเหลอพนกงานใหสามารถใชศกยภาพของการท างานไดอยางมประสทธภาพใหเตมท

ในแนวคดของกลเบรทไดพฒนาการวางแผน 3 ขนตอน (A Three Position Plan) ในการสงเสรม เพอสนบสนน โปรแกรมการพฒนาพนกงานเชนเดยวกนกบการสงเสรมจรยธรรม ในการวางแผนพนกงานแตละคนจะปฏบตงานในปจจบนและเตรยมงานส าหรบอนาคต และฝกอบรมผทจะมารบตอในเวลาเดยวกนนน ดงนน พนกงานแตละคนจะเปนผปฏบต ผเรยนร ผสอน และจะมองไปยงโอกาสใหมในอนาคตดวย

1.2 การจดการแบบหลกบรหาร (Administrative Management) วธการบรหารแบบนแทนทเนนทมงานและการบรหารพนกงานเปนรายบคคล จะเนนทตวผจดการและแนวทางการจดองคการวาควรเปนอยางไร

ผรเรมวธการบรหารแบบยคแรก ม 2 คน คอ เฮนร ฟาโยล (Henry Fayol และแมคเวเบอร (Max Weber)



เฮนร ฟาโยล ( ค.ศ. 1884 – 1925 ) เปนนกธรกจและวศวกร ชาวฝรงเศส ไดพฒนาทฤษฎทางการบรหารนขน ฟาโยลเรมเผยแพรแนวคดของเขาทประเทศฝรงเศสในชวงเวลาททฤษฎทางการบรหารแบบวทยาศาสตรไดพฒนาขนทประทศสหรฐอเมรกา ฟาโยลมพนฐานตางกบเทเลอร ในขณะทเทยเลอรเปนชางเทคนค จงมความสนใจการบรหารในระดบกลาง ( Middle-Management Level ) สวนฟาโยลไดรบการฝกอบรมใหเปนวศวกร จงสนใจการบรหารในระดบสง ( Top-Management Level ) เขาตระหนกดวาการบรหารทประความส าเรจตองมทกษะหลายประการซงตวเขาเองนนยงไมไดรบการฝกอบรมจากการวเคราะหอยางถถวนแลว เขาไดสรปวาผจดการทประสบความส าเรจจะตองเกยวของกบภารกจทางธรกจทจ าเปน 6 ประการ ดงภาพประกอบ

- การวางแผน - การจดองคการ - การสงการ - การประสานงาน - การควบคม

ภาพประกอบ ภารกจทางธรกจทจ าเปนตามแนวคดของฟาโยล จากภาพประกอบ ฟาโยลเหนวาภารกจทางธรกจทง 5 ประการ มความจ าเปนในทกองคการไมวาจะเปนองคการของรฐบาลหรอเอกชน ขนาดใหญหรอขนาดเลก ลกษณะทส าคญประการ

ผจดการ

กจกรรมทางการคา กจกรรมทางการเงน กจกรรมทางบญช กจกรรมทาง ความมนคง

กจกรรมทางเทคนค

กจกรรมทาง การบรหาร



หนงในการแบงภารกจทางธรกจนกคอ ภารกจทางการบรหาร ในทน ฟาโยลไดก าหนดไว 5 ประการ คอ การวางแผน ( Planning ) การจดองคการ (Organization) การสงการ( Commanding ) การประสานงาน ( Coordinating ) และการควบคม ( Controlling ) ( Scott , Mitchell and Birbarm 1981 : 7-8 ) นอกจากน ฟาโยล ยงเชอวาสวนส าคญทเกยวของกนภารกจของธรกจดงกลาววาจะแตกตาง ขนอยกบฐานะของผจดการในระดบการบรการ กลาวคอ ในสวนทเกยวของกบการดแล การผลตทกษะ ทางเทคนคในการผลตจะมความรความส าคญ ในขณะทมต าแหนงการบรหารสงขน ความสามารถในภารกจทางการบรหารจะเพมขนดวย ดวยความคดเหน จงเปนพนฐานวาภารกจทางการบรหารจะมความแตกตางกนระหวางผจดการ ดงนน ฟาโยลจงไดพฒนาหลกการบรหารเพอชวยเหลอใหผจดการ ประสบความส าเรจทางการบรหาร ซงทงหมดม 14 ขอ คอ (Stoner and Freeman 1989: 43) 1. การแบงงานกนท า (Division of Labor) ยงมคนเชยวชาญเฉพาะมากเพยงใดยงท าใหงานมประสทธภาพยงขน 2. การมอ านาจการบงคบบญชา (Authority) ผบรหารตองสงการเพอใหงานส าเรจ เปนการใชอ านาจของผบรหาร 3. การมระเบยบวนยสมาชกในองคการตองเคารพในกฎเกณฑและขอตกลงขององคการ 4. เอกภาพในการบงคบบญชา (Unity of Command) พนกงานแตละคนตองไดรบค าสงในการปฏบตงาน ทชดเจนของแตละคน 5. เอกภาพในการอ านวยการ (Unity of Direction) การปฏบตงานในองคการทมวตถประสงคเดยวกน ควรบรหารโดยผบรหารคนเดยวกน และใชเพยงแผนงายแผนเดยว 6. ค านงถงความสนใจของบคคลตอองคการ ( Subordination of Individual Interest to the Common Good ) ในการปฏบตงานใด ๆ กตาม ความสนใจของพนกงานไมควรออกนอกความสนใจขององคการในภาพรวม 7. คาตอบแทน (Remuneration) การจายคาตอบแทนการท างาน ความยตธรรมทงนายจางและพนกงาน 8. การรวมอ านาจ (Centralization) การลดบทบาทของผรวมงานในการตดสนใจถอวาเปนการบรหารแบบศนยกลาง ถาเพมบทบาทของผรวมงานกคอ การกระจายอ านาจ ฟาโยลเชอวา ผบรหารควรคงความรบผดชอบไวแตกตองใหผรวมงานมอ านาจเพยงพอในการท างานเฉพาะได 9. การจดสายบงคบบญชา (Hierarchy) สายการบงคบบญชาในองคการหนง จดขนเพอเรยงล าดบต าแหนงจากผบรหารระดบสงดไปยงระดบต าสดในองคการ 10. การจดอนดบ (Order) วสดและบคลากรจดไวในสถานทเหมาะสมและถกตองตามเวลาควรจดคนใหตรงกบต าแหนงหรองานทเหมาะสม 11. ความยตธรรม (Equity) ผบรหารควรเปนมตร และใหความเปนธรรมแกเพอนรวมงาน 12. ความมนคงในทมงาน (Stability of Staff) การลาออกจากงานของพนกงานในอตราสงเปนสงทไมเหมาะสมกบองคการทมประสทธภาพ 13. มความคดรเรม (Initiative) ผรวมงานควรไดรบอสระในการคดและก าหนดแผนงานเองแมจะผดพลาดบางกไมเปนไร



14. ความเปนน าหนงน าใจเดยวกน (Espirit de Corps) การสงเสรมน าใจของทมจะชวยใหทมงานเปนอนหนงอนเดยวกน แมค เวเบอร (Max Weber) ค.ศ. 1864-1920 เวเบอรเปนนกสงคมศกษา ชาวเยอรมน ไดท าการวจยเกยวกบการจดตงองคการทเหมาะสมและไดเสนอทฤษฎ “ ระบบราชการ ” เวเบอรไดตพมพผลงานเผยแพราในหนงสอ The Theory of Social and Economic Organization ทฤษฎของเวเบอรถอวาเปนทฤษฎองคการทส าคญและเปนรากฐานของทฤษฎองคการอน ๆ ตอมา ทงหนวยงานภาครฐบาลและเอกชน ไดน าเอาแนวคดของเอเบอรไปใชอยางแพรหลาย เชน บรษทโคคา โคลา และเปนบรษทเอกชน เปนตน เวเบอรไดใหหลกส าคญในการจดองคการตามทฤษฎระบบราชการ มสาระสรปไดดงน

1. มการแบงงาน ( Division of Labor ) แบงงานออกเปนยอย ๆ ตามลกษณะเฉพาะของงานแต ละอยางทงน เพอใหบคลากรท างานส าเรจโดยไมตองใชเวลาและความพยายามมากนกลกษณะการบางงานนท าใหเกดผช านาญการเฉพาะ ( Specialization ) ขนในองคการ

2. มการรวมอ านาจ ( Control of Authority ) การแบงงานออกเปนงานยอย ๆ นน มกกอใหเกดปญหาทางดานการประสานงาน การแกปญหาดงกลาวอาจท าไดโดยการรวมอ านาจตาง ๆ ไวทจดเดยว คอ ผบรหารระดบสงในองคการ

3. มกฎระเบยบตาง ๆ (Rules and Regulations) ใหเปนกรอบหรอแนวทางปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมายตามทตองการ

4. มการเลอกบคลากรอยางมเหตผล ( Rational Program of Personnel Selection ) โดยยดหลกเกณฑทวา ใหไดคนทมความร และความสามรถสอดคลองกบงานอยางแทจรง โดยไมค านงถงฐานะอยางทเคยปฏบตมากอน

5. มการจดบนทกหลกฐาน (Written Record) เพอผลประโยชนในการพฒนา 2.การบรหารตามวธการทางพฤตกรรม (The Behavioral Approach)

วธการบรหารตามวธการทางพฤตกรรม มความเชอพนฐานวา การใหความสนใจถงความตองการของคนงานกอใหเกดความพงพอใจและผลผลตมากขน ซงตรงกนขามกบวธการบรหารแบบวทยาศาสตร วธการบรหารแบบพฤตกรรมนมงเนนไปทบคคล วธการเชน นมความเชอว าคนงานสวนมาก แลวไดรบการปลกเราและการควบคมไดจากความสมพนธทางสงคมในการท างาน

แมร ปารเกอร ฟอลเลทท (Mary Parker Follect) ค.ศ. 1868-1933 เปนผน าทส าคญในวธการบรหารแบบพฤตกรรมน และเปนบคคลแรกทยอมรบความส าคญของบคลในองคการ โดยไ ดเสนอแนวคดไวในหนงสอ Creative Experience ซงตพมพในป ค.ศ.2467 วาองคการหรอประชาชน โดยย าใหพจารณาปจจยทเกยวกบบคคล และคณคาทางศลธรรมในการบรหาร

แนวคดพนฐานของฟอลเลททมความเหนวา การบรหารเปนกระบวนการทางสงคมซงจะตองเกยวของกบสถานการณเฉพาะ ในการบรหารงานของผบรหาร จงมทางเลอกในการปฏบตอย 3 ทาง คอ

1.โดยการใชพลงอ านาจ 2. โดยการประนประนอม



3.โดยการผสมผสาน คอ การแกไขลดขอขดแยงโดยการเปดใจกวางยอมรบซงกนและกนถอวาเปนการแกปญหาแบบชนะทงค (Win Solution) ในป ค.ศ. 1932 ฟอลเลททไดสรปแนวคด และพฒนาการอยางเปนหลกการองคการไว 4 ประการ คอ ( Webb , Montello , and Northom 1994 : 11 , Owens 1981 : 15 -16 )

1.การสรางความสมพนธโดยการตดตอโดยตรงกบบคคลทรบผดชอบ ทงในสายการบงคบบญชาแนวตงและแนวนอน

2. การสรางความสมพนธกนตงแตแรก ผรวมรบผดชอบในการปฏบตงานตองเขามามสวนรวมตงแตการก าหนดนโยบายเพอใหผปฏบตเกดความรสกเปนเจาของและมก าลงใจในการปฏบตงาน

3. การสรางความสมพนธเปนการประสานซงกนและกนในทกสวนของสถานการณ (กฎแหงสถานการณ) ปจจยตาง ๆ ทอยในสถานการณจะมความสมพนธกน ในการสรางความสมพนธจงตองพจารณา และไตรตรองใหรอบคอบ

4. การสรางความสมพนธเปนกระบวนการตอเนอง การมสวนรวม การสรางความสมพนธตอกน การตดตอสอสารภายใน และปจจยอน ๆ ของการสรางความสมพนธ บรหารจะตองรบผดชอบด าเนนการใหตอเนอง

ฟอลเลทท เชอวา ความรบผดชอบในการสรางความรวมมอตองด าเนนการใหเกดขน เพอใหองคการเปนอนหนงอนเดยวกน ในขณะทแตละคนในองคการมความรบผดชอบตามบทบาทและในทางกลบกนเกด ความตระหนกหรอจตส านกทจะชวยเหลอ

เอลตน เมโย (Elton Mayol) ค.ศ. 1880 – 1949 ฟรตซ โรเอธลส เบอรเกอร (Fritz Roethlisberger) ค.ศ. 1898 – 1974 และคนอน ไดรบแนวคดของฟอลเลทท เมโยไดเดนทางมาสหรฐอเมรกา ในป ค.ศ. 1922 ในฐานะนกวจยอตสาหกรรม เมโยและคณะไดท าการศกษาปญหาคนงานสภาพการงาน แรงจงใจในการท างาน และผลงานของคนงานไดตพมพผลการศกษา ในหนงสอ The Human Problems of an Industrial Civilization พมพเมอป ค.ศ. 1933 เมโยไดรบการยกยองวาเปนผคนพบทฤษฎมนษยสมพนธในขณะทเปนศาสตราจารยอยทมหาวทยาลย

ฮารวารดเขาสนใจจากคนงานหยดงาน เนองจากความเหนอยลา อบตเหต และการใหออกจากงาน เมโยไดทดลองท าการศกษาทมชอเสยงมาก เรยกวา Hawthorne Studies

ฮอยและมสเกล ( Hoy and Miskel 1991 : 15 ) ไดสรปผลงานการทดลองทเรยกวา Hawthorne Effect ไดดงน

1. สงลอใจทางเศรษฐกจไมใชสงจงใจทส าคญ แตขนอยกบปจจยอนดวย 2. บคลากรในองคการสนองตอบตอการบรหารในฐานะสมาชกของกลมมใชเปนลกษณะของ

ตนเอง 3. ระดบผลผลตขนอยกบปทสถาน (Norms) ของกลมมากกวาความสามารถของบคคล

4. บคลากรทมความเชยวชาญ มความรความสามารถ มไดหมายความวาจะท างานรวมกนเปนทมไดเสมอไป 5. บคลากรใชองคการแบบไมเปนทางการ เพอปองกนตนเองในการตดสนใจแบบเผดจการ 6. องคการแบบไมเปนทางการในสงคมจะมผลกระทบตอการบรหาร 7. การลดชวงการบงคบบญชาใหนอยลง มไดหมายความวาจะท าใหการควบคมและนเทศมประสทธภาพสงขนเสมอไป



8. เปนผน าแบบไมเปนทางการยอมมความส าคญเทากบผนเทศทางการ 9. บคลากรแตละคนไมใชเครองจกร แตเปนสงทมชวตจตใจ มความตองการและความรสก ความเคลอนไหวดานมนษยสมพนธอยบนความเชอวา มการเชอมโยงทส าคญระหวางภารกทางการบรหาร ศลธรรม และผลผลต ตามแนวคดเชอวาคนงานไดน าเอาความตองการทางสงคมตาง ๆ เขาเกยวของกบงานดวย ดงนน เพอใหงานบรรลเปาหมาย คนงานจะตองเปนสมาชกของกลมสงคมหลายกลม มอยบอยครงทกลมเหลานไดใหความพงพอใจแกคนงานตามทตองการของเขาคนงานทมความพงพอใจในการท างานไดมากขน ผทมสวนชวยใหเกดความเคลอนไหวดานมนษยสมพนธทส าคญ ม 2 คน คอ ดกลาส แมคเกรเกอร ( Douglas McGregor ) และ อบราฮม มาสโลว ( Abraham Maslow ) ( Robbins & Coulter 1999 : 48 – 53 ) ดกลาส แมคเกรเกอร (Douglas McGregor) ค.ศ. 1900 – 1964 ไดเสนอแนวคดทางการบรหารในหนงสอ The Human Side Enterprise เมอ ค.ศ. 1960 แนวคดทางการบรหารของเขาเรยกวา ทฤษฎ Y เขาเชอวา แนวคดของเทยเลอรเปนทฤษฎ X ทฤษฎ X เปนขออสมตฐานในทางลบเกยวกบคน ผจดการทยดแนวคดทางทฤษฎน เขาเชอวาคนไมชอบท างาน หลกเลยงงาน ไมกระตอรอรน จะตองใหค าปรกษาอยางใกลชด

ทฤษฎ Y นน จะมองคนในดานบวก จงเชอวา คนมความรบผดชอบ สามารถควบคมตนเองได สามารถคดคนสงใหม ๆ ได และพจารณาวางานเปนเรองปกต เชนเดยวกบการพกผอน หรอการแสดงละคร ในแนวคดของแมคเกรเกอร สรปไดดงน (Webb, Montello, and Notion 1994: 18 -19)

1. สงทสญเสยในการท างานทงดานรางกายและสมองถอเปนเรองปกต เชนเดยวกบการเลนหรอการพกผอน

2. การควบคมจากภายนอกและการขมขลงโทษไมใชหนทางทจะน าไปสวตถประสงคขององคการ บคลากรจ านพตนเอง ควบคมตนเองใหน าไปตามวตถประสงคทก าหนดไว

3. การสรางขอผกพนในการท างานตามวตถประสงค เปนรางวลอยางหนงจะน าไปสความส าเรจ

4. มนษยแสวงหาการเรยนรจากสถานการณเฉพาะ แตจะตองมความรบผดชอบ 5. ความสามารถในการท างาน มความสมพนธในระดบสงกบการจนตนาการ ชางคกและการ

สรางสรรค ในการแกปญหาขององคการ ใชไดบางสาวน ไดอยางกวางขวาง 6. ภายใตสถานการณทเปนวถชวตแบบอตสาหกรรมสมยใหม ความสามารถทางปญหาของ

มนษยโดยเฉลย ใชไดเพยงบางสวนเทานน มาสโลว (Maslow) ค.ศ. 1908 – 1970 เสนอทฤษฎล าดบความตองการของมนษย ( Theory

of motivation ) 5 ขน จากล าดบต าไปสง คอ ความตองการทางกายภาพ ความตองการความปลอดภยและความมนคง ความตองการทางดานสงคม ความตองการยกยองและความตองการประสบความส าเรจในชวต

ผบรหารทยอมรบทฤษฎล าดบความตองการของมาสโลว ตองพยายามดดแปลงและปรบปรงแนวทางการบรหารองคการ เพอใหพนกงานสามารถทจะท างานใหบรรลความตองการได

อาจกลาววาการบรหารทรพยากรมนษยโดยทวไปไดรบอทธพลจากแนวคดของแมคเกรเกอร



3. การบรหารทน าเอาวธการเชงปรมาณมาใช (Quantitative Approach)

วธการบรหารแบบนเปนการตดสนใจทางการบรหารทมพนฐานมาจากทางวทยาศาสตรวธเชงปรมาณเรยกกนทวไปวา ศาสตรทางการบรหาร ( Management Science ) หรอการวจยเชงปฏบตการ ซงความจรงแลว ค าวา ศาสตรทางการบรหาร วธการเชงปรมาณและการวจยปฏบตการใชแทนกนได ( Durin and Ireland 1993 : 112-118 )

กระบวนการศาสตรทางการบรหาร มขนตอน คอ วเคราะหในสงทสงเกต ผลจากการสงเกตน ามาพฒนากรอบงานและรปแบบการท างาน ผบรหารจะตองมความเขาใจการการเลอกในสงทเลอกมาตรวจสอบ บางครงจ าเปนตองใชเครองมอทางวทยาศาสตร สถต โปรแกรมคอมพวเตอร การวเคราะหเครอขาย และการจ าลองสถานการณโดยใชคอมพวเตอร เปนตน

วธการบรหารทน าเอาวธการเชงปรมาณมาใชนมพนฐานมาจากผลงานของเฟรดเดอรค เทยเลอร จากแนวคดในการน าเอาวธการเชงปรมาณมาใชในการแกปญหาในทางกลยทธของกลมพนธมตรในสงครางโลกครงท 2 ประกอบดวยนกคณตศาสตร นกฟสกส วศวกร และนกวทยาศาสตร กลมบคคลเหลาน ไดรวมกนแกไขปญหาโดยการประยกตใชวธการทางวทยาศาสตร

หลงสงครามโลกครงท 2 มการประยกตน าเอาวธการมาใชในองคการทมใชทางทหาร คอ ประการแรก นกวจยจะใชเครองมอ หรอเทคนคตาง ๆ ทแตกตางกนตามลกษณะของปญหา ประการทสอง จากพฒนาการและการแพรกระจายของคอมพวเตอรทเกดขนอย างรวดเรว จงท าใหองคการตาง ๆ น าเอาวธการเชงปรมาณใชในการบรหารมากขน

การจ าลองสถานการณโดยใชคอมพวเตอร เปนสวนส าคญของวธการเชงปรมาณ ทน ามาใชทางการบรหารขององคการ วธการจ าลองสถานการณเปดโอกาสใหผบรหารไดก าหนดบางสวนขององคประกอบใหคงท ในขณะทองคการประกอบอนอาจเปลยนแปลงไปตามสถานการณเพอใหผบรหารไดเลอกแนวทาง ในการตดสนใจใหตรงกบผลคาดหวงทตองการ

วธการบรหารแบบนมคณคามากในการน ามาใชในการวางแผนและการควบคมทางการบรหารในองคการ มอยบอย ๆ ความรวมมอของกลมปฏบตงานจะเกดขนไมเฉพาะในหนวยงานทตนรบผดชอบแตไดใหความรวมมอกบหนวยงานอน เปนการรวมมอกนในองคการ ซงจะรวมไปถงการวางแผนในการบรหารทรพยากรมนษยในองคการ ทจะจดหาบคคลใหมมาแทนคนเดมทเกษยณอายเปนการลดคาใชจายขององคการเพอเพมผลก าไรใหมากขน

กลาวโดยสรปแลวการบรหารแบบเชงปรมาณมคณคาตอผบรหารทใชในการตดสนใจซงจะใชวธการทางการบรหารเพอการเกบรวบรวมขอมลมาประกอบการตดสนใจ แตถงอยางไรกตามผบรหารจะตองระมดระวงในการคดเลอกขอมลอยางละเอยดและถถวน และถกตองจะชวยใหการตดสนใจถกตองยงขน 4. การบรหารยคปจจบน (The Contemporary Approach)

จากวธการบรหารทกลาวมาแลว 3 วธการ คอ วธการคลาสสก ชวยใหผบรหารไดรบความนนคงในการท างาน วธการทางพฤตกรรมชวยใหผบรหารไดเหนคณคาและยอมรบในความตองการของ



บคคลและของกลม ในการสรางความสมพนธในการท างานรวมกน ในขณะทวธการบรหารแบบเชงปรมาณจะชวยใหผบรหารสามารถวเคราะหขอมล ประกอบการตดสนใจไดดและมคณภาพมากขน ตงแต ค.ศ. 1960 เปนตนมา องคการตางประสบปญหาทซบซอนมากขน การทจะใชวธการแกปญหาดวยวธการใดเพยงอยางเดยวไมเพยงพอ วธการทางระบบ (Systems Approach) และวธการจดการเชงสถานการณ (Contingency Approach) ทงสองวธไดน ามาพจารณารวมกนในการแกไขปญหาในสถานการณบรหารในปจจบน

4.1 วธการทางระบบ หมายถง การจดเปนกลมในสวนอสระตาง ๆ ตามบทบาทหนาทแลวรวมกนเขาเพอใหบรรลวตถประสงคอยางใดอยางหนง ตามหลกการของทฤษฎระบบรางกายของมนษยจะท าหนาทไดอยางมประสทธภาพกตอเมอสวนตาง ๆ ของรางกายไดท างานรวมกน ถาหากสวนใดสวนหนงช าร าเสยหาย กจะมผลกระทบตอสวนอน ๆ ของรางกาย องคการตาง ๆ กเชนเดยวกน ถาไมสบผลส าเรจในการขายผลตภณฑทเกยวเนองดวยคณภาพและกจกรรมตาง ๆ ของบรษททเกยวของกนในผลตภณฑ สงแวดลอมทางองคการรวมถงพลงภายนอกทงหมดขององคการทมผลกระทบตอองคการ องคการทกชนดในปจจบนเปนระบบเปด แมวาแตละองคการมสวนเกยวของกบสงแวดลอมแตกตางกน ถาหากองคการถอวาแยกออกจากสงแวดลอมแลว จะเปนความเขาใจผดอยางมากในการจดระบบงาน ในภาพประกอบท 2.2 จะแทนองคการระบบเปด ซงองคการจะไดรบปจจยจากสงแวดลอมของแหลงส าคญ 4 อยาง คอ บคคล การเงน สภาพทางกายภาพและแหลงขอมล จากนนกเขาสการปรบเปลยน โดยการจดกจกรรมปฏบตการตาง ๆ จนกอในเกดผลผลต คอ สนคาและการบรการ

ปจจยน ำเขำ

บคคล การเงน สภาพกายภาพ แหลงขอมล

กำรเปลยนแปลง

กจกรรมการ ปฏบตการตาง ๆ ในการเปลยนแปลง ทรพยากรจาก ปจจยน าเขา

สนคาและการบรการ

ผลผลต



วธการทางระบบนไดใหแนวทางในการปฏบตการของผบรหารในองคการ แตกมาสามารปฏบตภารกจได ถาไมสามารถจดการสภาพแวดลอมไดประสบผลส าเรจ องคการจะเกยวของกบสภาพแวดลอม ทงในสวนทเปนปจจยน าเขา และน าไปสผลผลต ผบรหารจงตองระมดระว งในขอเทจจรงสวนนและควบคมสภาพแวดลอมขององคการอยางตอเนอง

4.2 วธการตามสถานการณ หมายถง การบรหารทค านงถงสถานการณทเกยวของ ซงมความเชอถอวาไมมวธการใดวธการหนงในสถานการณใด ๆ โดยกลาววา มปจจยทเกยวของ เรยกวา ตวแปรทเปนสถานการณ ( Situational Variables ) ไดมผลกระทบตอการบรหาร ในการบรหารงานจงตองใชวธรการบรหารหลายลกษณะ วธการบรหารแบบนจงตองเกดขนบนพนฐานในหลกการของวธการบรหารแบบวทยาศาสตร พฤตกรรม และโดยเฉพาะอยางยง วธการทางระบบ ตามทกลาวมาแลวผสมผสานกน

4.3 วธการบรหารตามทฤษฎของ Ouchi ทฤษฎ Z ของ Ouchi‘s Theory Z) William G. Ouchi ไดพฒนาทฤษฎ Z หลงการศกษาการจดการของธรกจญปนและสหรฐอเมรกา โดยไดอธบายทศนะการจดการดงน 1.ทฤษฎ A (Theory A) แทนทศนะการจดการของสหรฐอเมรกา ซงองคการเนนการจางงานระยะสนความรบผดชอบและการตดสนใจเฉพาะบคคลโดยไมมสวนรวมจากพนกงาน 2.ทฤษฎ J (Theory J) แทนทศนะการจดการของญปน ซงเนนการจางงานตลอดชพความรบผดชอบและการตดสนใจรวมกน 3.ทฤษฎ Z (Theory Z) แทนทศนะการจดการประสมประสานระหวางญปนและสหรฐอเมรกา ซงเนนการจางงานตลอดชพ ความรบผดชอบเฉพาะบคคลและการตดสนใจรวมกน ดงรป แสดงองคการของสหรฐอเมรกา

ลกษณะขององคการแบบ J (ญปน) (Characteristics of type J (Japanese) Organizations) 1.การจางงานะยะยาว (Lifetime employment) 2. การตดสนใจเปนเอกฉนท (Consensual Decision making) 3.ความรบผดชอบแบบกลม (Collective Responsibility) 4.การประเมนผลและการเลอนต าแหนง แบบคอยเปนคอยไป (Sloe evolution and promotion) 5.การควบคมในตวเองไมเปนทางการ (Im plicate informal control) 6.เสนทางอาชพไมเชยวชาญเฉพาะดาน (NonSpecialized career path) 7.มความเกยวของกน (Holistic concern)

ลกษณะขององคการแบบ A (อเมรกา) (Characteristics of type A (American)Organizations) 1.การจางงานะยะสน (Short-term employment) 2.การตดสนใจโดยบคคลใดบคคลหนง (Individual decision making) 3.ความรบผดชอบเฉพาะบคคล (Individual responsibility) 4.การประเมนผลและการเลอนต าแหนงอยางรวดเรว (Rapid evolution and promotion) 5.การควบคมอยางเปนทางการ (Explicit for malized control) 6.เสนทางอาชพแบบเชยวชาญเฉพาะดาน (Specialized career path) 7. แยกเปนสวน ๆ (Segmented concern)



แนวคดการบรหารทรพยากรมนษยในยคน เกดขนมากมายและหลากหลาย เนองจากการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของสภาพแวดลอม แนวคดการบรหารคณภาพ ทมอทธพลตอการบรหารทรพยากรมนษย มาจาก 3 ประเทศ ดงน 1. แนวคดการบรหารคณภาพของประเทศญปน มลกษณะส าคญ 7 ประการ คอ 1.1 การจางงานตลอดชพ แนวคดนมขอคดคอ ท าใหพนกงานเกดความผพนกบองคการ ท าใหคนมความจงรกภกด อตราการเขาออกจากงานต า ผบรหารเตมใจลงทนพฒนาบคลากรอยางเตมท 1.2 การประเมนและการเลอนต าแหนงชาเงนเดอนและการเลอนต าแหนงจะพจารณาจากความสามารถในการปฏบตงานรวมกบผอนไดอยางมปรทธภาพ และระยะเวลาในการปฏบตงาน 1.3 สายงานอาชพมลกษณะทวไป จะไมเฉพาะเจาะจง เปนผเชยวชาญดานใดดานหนงเฉพาะ มการสบเปลยนหมดเวยนงานจากแผนหนงไปยงอกแผนหนงทก 3 – 5 ป เพอสรางความรอบรและสรางความสมพนธกบบคคลอน 1.4 การควบคมไมเดนชด การควบคมมลกษณะเปนหลกการกวาง ๆ ทวไป การสงการของผบงคบบญชาอยในรปแบบไมเปนทางการมากกวาเปนทางการ 1.5 การตดสนใจแบบเหนพองตองกน ความคดเหนของพนกงานทกคนไดรบการพจารณาอยางเปนธรรม 1.6 ความรบผดชอบรวมกน การบรหารงานแบบญปนเนนการท างานเปนทม ดงนน การใหคณใหโทษจงใหกบกลมไมใชเปนรายบคคล 1.7 ความผกพนทงหมด เปนการใหความส าคญกบพนกงานเปนล าดบแรก พยายามสรางบรรยากาศในการท างานทดเพอใหการใชทรพยากรเปนไปอยางมประสทธภาพ การปลดพนกงานจะเปนทางเลอกสดทาย เพอความสมพนธอนดระหวางพนกงานกบบรษท 2. แนวคดการบรหารคณภาพของประเทศสหรฐอเมรกา ไดเกดรปแบบการบรหารอยางหลากหลาย โดยแนวคดการบรหารงานคณภาพของสหรฐ ฯ มาจากแนวคด 14 ขอ องคประกอบในการตดสนใจเพอใหรางวลม 7 ขอ ดงน 2.1 การน าองคการ 2.2 การวางแผนกลยทธ 2.3 การมงเนนทลกคาและตลาด 2.4 สารสนเทศและการวเคราะห 2.5 การมงเนนททรพยากรมนษย 2.6 กระบวนการบรหาร 2.7 ผลการด าเนนงานทางธรกจ 3. แนวคดการบรหารคณภาพของกลมประเทศแบบยโรป ไดก าหนดระบบคณภาพ ISO 9000: 2000 ขน โดยมหลกการส าคญโดยสรปดงน (ไพบลย ชางเรยน และปรดา กลชล 2542: 51-52) 3.1 ความรบผดชอบของฝายบรหาร ฝายบรหารตองจดใหมระบบบรหาร มเอกสารแสดงนโยบาย วตถประสงค โครงสรางคมอคณภาพ และขนตอนการปฏบตงานขององคการ



3.2 การบรหารทรพยากร ฝายบรหารมหนาทจดหาทรพยากรมนษยและอน ๆ เพอใหบรรลผลส าเรจตามทตงไว ตองจดใหมเอกสารก าหนดหนาทและความรบผดชอบของคนในองคการรวมทงการก าหนดความตองการฝกอบรมของทกต าแหนง เพอใหสอดคลองกบนโยบายการพฒนาคณภาพองคการ 3.3 การบรหารกระบวนการ องคการจะตองจดท าระบบการควบคม มเกณฑ และตวชวดผลการด าเนนงาน และมการตดตามผลการตรวจสอบภายใน และระบบการรายงานผลเปนระยะ เพอใหมการปรบปรงคณภาพใหดยงขน 3.4 มาตรวดและการวเคราะห องคการจะตองจดระบบการควบคม มเกณฑ และตวชวดผลการด าเนนงาน และมการตดตามผลการตรวจสอบภายในและระบบการรายงานผลเปนระยะ เพอใหมการปรบปรงคณภาพใหดยงขนตามวงจร PDCA (P=Plan, D==Do, C=Check และ A=Action) ววฒนาการการบรหารทรพยากรมนษยของไทย ววฒนาการบรหารงานบคคลในระบบราชการไทย ววฒนาการบรหารทรพยากรมนษยของไทยมมาชานาน ตงแตสมยกรงสโขทยจนถงยคปจจบน ในสมยกรงสโขทย การบรหารบคคลมลกษณะเปนแบบอปถมภ เนองจากมระบบการปกครองแบบบดาปกครองบตร พระมหากษตรย เปนเสมอนพอ ขาราชการเปนขาราชบรพารเปรยบเสมอนลกหรอคนในครอบครว การคดเลอกคนเขารบขางราชการจงเปนไปตามพระราชอธยาศยของพระมหากษตรย เมอไดต าแหนงใดแลวจะไมมเงนเดอนประจ า จงตองขวนขวายหารายจากต าแหนง เรยกวา “ระบบกนเมอง” ถาหากไมมประโยชนอนใดทจะตองท านาท าสวนไป หรอท าอาชพคาขาย นอกจากนนยงมเกณฑคนเขารบขาราชการเพอมาเปนไพรสม ไพรหลวง และไพรสวย ไพรสม หายถง ชายฉกรรจ ทมอายครบ 18 ป เขารบขาราชการฝกหดอย 2 ป แลวยายมาเปนไพรหลวง ไพรหลวง หมายถง พลทเขาประจ าการแลว ไพรสวย หมายถง ไพรหลวงทไมตองเขาประจ าการแตตองหาสงของเครองใชในราชการสงมาแทนทกป ในสมยกรงศรอยธยาและสมยรตนโกสนทร ลกษณะการบรหารเปลยนแปลงไปมการแบงสวนราชการออกเปน เวยง วง คลง และ นา เปนการแบงงานตามลกษณะเฉพาะ ส าหรบการคดเลอก สรรหาบคคลเขารบราชการ กยงเปนระบบอปถมภ คอ ผทเปนขาราชการอยแลว กจะน าเอาบตรหลานพรรคพวกเขารบขาราชการสบตอกน ลวงถงรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาอยหว พ.ศ. 2435 ไดมการปรบปรงโครงสรางการบรหารราชการแผนดนโดยจดเปนกระทรวง ทบวง กรม ซงตอมากจดแบงไปในสายงาน ภมภาค เนองจากงานราชการมมากขน จงมความตองการผมความรในวชาการสมยใหมเขามารบราชการเปนจ านวนมาก การคดเลอกคนเขารบขาราชการจงเพงเลงคดเลอกผทมความร ความสามารถเปนส าคญ ดงปรากฏในพระบรมราชโองการตอนหนงวา “มพระราชประสงคจะใครไดขาราชการซงสมควรเขารบขาราชการในเวลานอกมากราชการทงปวงมากวาผทท าหนา ถงแมถงแมวามตระกลด ตระกลไมด ถามสตปญญาด มวชาความรความสามารถแลว กจะทรงชบเลยงใหรบขาราชทวหนา ไมเลอกวา เจาขน ฤาขน ฤาพลเรอน พวกใดพวกหนงเลย”



ถอวาพระบรมราชโองการเปนรากฐานของการน าระบบคณธรรมมาใชในการบรหารบคคลในวงราชการไทย คอใหมการสอบคดเลอกเอาผทมความรความสามารถมาท างาน จากกระแสพระราชด ารสน ไดระบหลกการส าคญของการบรหารแบบใหมเขาไวเกอบครบถวน ตอมาไดมการแกไขอย 3 ป จงตราพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2471 ขนเมอวนท 23 กมภาพนธ 2471 และใชกฎหมายนตงแต วนท 1 เมษายน 2472 เปนตนไป ซงในกฎหมายฉบบนมเปาหมายในเรองการบรหารบคคลทเหนชดคอ

1. การรบคนเขารบราชการนนใหเลอกสรรจากผมความร ความสามารถ 2. การเลอกเฟนใหใชวธการสอบทเปนกลางยตธรรมและใหโอกาสแกผทมความร มความ

อตสาหพยายามเลาเรยนจนมความร 3. การรบขาราชการใหถอวาเปนอาชพ ไมใชงานชวคราว ขาราชการจะตองไมกงวล

แสวงหาผลประโยชนทางอน 4. ขาราชการจะตองมความสะพรง พรอมทจะปฏบตราชการ โดยมความสามารถความ

รอบรในวธและอบายของราชการ คอ มความพรอม มความสามารถ มความรทงทางพฤตกรรมกฎหมายระเบยบแผน และความรทางปฏบต

5. ขาราชการตองมหนาท ความรบผดชอบและมวนยตลอดเวลา 6. การบรหารบคคลของสวนราชการตาง ๆ จะตองมระเบยบแบบแผนคลายกน และม

ความแนนอน ขาราชการพลเรอนจงตองไดรบความยตธรรม มสทธและหนาทเหมอนกนทงหมด สม าเสมอ หลกการทง 6 ประการน สวนมากจะตรงกบหลกคณธรรม ในการบรหารบคคล คอ หลก ความเสมอภาค (Equality of Opportunity) หลกความสามารถ (Competence) หลกความมนคง (Security on Tenure) และหลกความเปนกลางทางการเมอง 1. หลกความเสมอภาค หมายถง การเปดโอกาสทเทาเทยมกนในการสมครงาน ส าหรบผทไมมคณสมบตและพนฐานความรตามทก าหนดไว โดยไมมขอกดกนอนเนองมาจากฐานะ เพศ ผว และ ศาสนา ถอวาทกคนมคณสมบตตามเกณฑทมสทธเทาเทยมกน 2. หลกความสามารถ หมายถง การยดถอความรความสามารถเปนหลกในการเลอกสรรบคลากรเขาปฏบตงาน โดยพยายามเลอกสรรบคคลเขาปฏบตงานใหไดผทมความรความสามารถเหมาะกบงานมากทสด 3. หลกความมนคง หมายถง หลกประกนในการปฏบตงาน ทหนวยงานใหแกบคคลเพอใหปฏบตงานนน ๆ ยดเปนงานอาชพหลกตอไปได มหลกความคมครองตามกฎหมาย 4. หลกความเปนกลางทางการเมอง หมายถง หลกทมงใหราชการประจ าไดปฏบตหนาท โดยอสระ ปราศจากการแทรกแซงทางการเมอง หรอตกอยภายใตนกการเมอง หรอพรรคการเมองใด ๆ จากทกลาวมาแลวขางตน มการก าหนดหรอออกพระราชบญญตขาราชการพลเรอนนนกเพอควบคมพฤตกรรมของระบบราชการใหปฏบตกอน สนองตอบนโยบายของรฐบาล หรอสามารถน านโยบายไปสการปฏบต นอกจากนนจะเปนวธการดงดดหรอจงใจใหบคคลมาสมครเขารบราชการมากขน และหลงจากไดมการประกาศใชพระราชบญญตราชการพลเรอน พ.ศ. 2471 และไดปรบปรงขาราชการพลเรอน ( ก.พ. ) เปนผด าเนนการใหเปนไปตามพระราชบญญตพลเรอน ซงถอว าเปนกรอบในการบรหารบคคลของขาราชไทยมาจนถงปจจบน



ววฒนาการของการบรหารทรพยากรมนษยของธรกจเอกชน เพญศร วายวานนท (2537 : 13 -15) ไดกลาวถงววฒนาการของระบบการจดการบคคลของธรกจเอกชนไวดงน การประกอบการคาแบบอตสาหกรรมในประเทศไทย เรมมขนประมาณ พ.ศ. 2468 คอเรมมโรงงานอตสาหกรรม ตอมาจนถงแมมการเปลยนแปลงการปกครองในป พ.ศ. 2475 แลว จนกระทงเรมพฒนาอตสาหกรรมแรงงานธรกจ การจดการเกยวกบคนงานในบรษทหางรานของเอกชนยงเปนลกษณะงานประจ าแบบอนรกษนยมไมเปนลกษณะงานนโยบาย ดานการบรหารและหนกไปในการดแลความถกตองใหเปนตามระบบ อยางไรกตาม ในชวงระหวาง พ.ศ. 2495 -2496 รฐบาลไดเรมสนใจปญหาสงคมสงเคราะห โดยมสภาวฒนธรรมแหงชาตไดเรมจดฝกอบรม นกสงคมสงเคราะห เพอออกปฏบตงานสงเคราะหในสถานประกอบการตาง ๆ ทงในราชการและเอกชน นอกจากนน ไดมกองกรรมการในกรมประชาสงเคราะห ซงในระยะเรมตน ยงๆไมมกฎหมายแรงงานและไมมหลกเกณฑเกยวกบการบรหารแรงงานแตอยางไร ในป พ.ศ. 2499 ไดมการประกาศใชพระราชบญญตแรงงานฉบบแรก ซงมบทบญญตวาดวยการคมครองแรงงานสมพนธรวมไวดวยกน จากบทบญญตของพระราชบญญตกลาววา ท าใหมสหภาพแรงงานเกดขนเปนจ านวนมากในป พ.ศ. 2500 ตอมาความปนปวนทางการเมองในสมยนนไดเขามาพวพนกบสภาพแรงงานดวย จนถงวกฤตการณและมการประกาศยกเลกกฎหมายแรงงานและสหภาพแรงงานในปลายป พ.ศ. 2501 ในดานการพฒนาการทางการคมครองแรงงาน และแรงงานสมพนธนน ในป พ.ศ. 2515ไดมการก าหนดหลกการและแนวทาง โดยประกาศคณะปฏวตและประกาศกระทรวงมหาดไทย ซงเปดโอกาสใหมการจดตงสมาคมลกจางเพอวตถประสงคในการแสวงหาและคมครองประโยชนเกยวกบสหภาพแรงงาน สวสดการในการท างาน การจดสวสดการ และการสงเสรมความสมพนธอนดระหวางนายจางและลกจาง และระหวางลกจางดวยกน สบเนองจากนโยบายรฐบาล ในดานการสงเสรมอตสาหกรรมและการลงทน จงไดมการรวมทนจากตางประเทศเพมขน นบตงแต พ.ศ. 2510 เปนตนมา และเพมมากขนในเวลาตอมากลาวไดวา การรวมลงทนระหวางประเทศไดเปนทมาของการถายทอดความรความสามารถการจดการทวไป และการบรหารงานบคคลมาสวงการธรกจของไทยทส าคญทางหนง ดงนนจะเหนไดจากปรากฏการณทบรษทรวมทนจากตางประเทศ ไดใชผบรหารตางประเทศในระยะเรมตน และมนโยบายทบรษทมอบหมายความรบผดชอบทางการบรหารแกคนไทยในระยะเวลาตอมาแทบทงสนในขณะเดยวกนการพฒนาวชาชพการบรหารบคคลกไดกาวหนาเปนอนมาก ในป พ.ศ. 2516 ไดมการเปลยนแปลงทางการเมองครงส าคญ ซงนบวามผลกระทบตอการบรหารแรงงานคอนขางมาก ในแงกฎหมาย กลไกด าเนน และทรรศนะทางแรงงานสมพนธ กลาวคอ ไดมพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 มการจดตงสภาทปรกษาเพอพฒนาแรงงานแหงชาต ( องคการไตรภาค ) ในป พ.ศ. 2520 ในยคน นกบรหารงานบคคลในธรกจและเจาทภาครฐบาลทเกยวของกบงานคมครองแรงงานและแรงงานสมพนธตองเผชญปญหา ปรบทรรศนะในการท างานดานนตลอดจนตองเตรยมการส าหรบอนาคต เพอความสงบสข และความมนคงในวงการอตสาหกรรมธรกจและบรการอยางเตมท พ.ศ. 2522 ไดมพระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ. 2535 มพระราชบญญตประกนสงคมป พ.ศ. 2537 มพระราชบญญตเงนทดแทน และ พ.ศ. 2541 มพระราชบญญตคมครองแรงงาน



ยงกวานน นอกจากการเปลยนแปลงการเมอง และวฒนธรรมในการท างานนานาประเทศแลว ตงแตป พ.ศ. 2520 เปนตนมา ไดมการแปรปรวนทางเศรษฐกจ เนองดวยตนเหตของการขนราคาน ามนและวตถดบ ปญหาตลาดพชผลทางการเกษตร ตลอดจนปญหาสบเนองจากนโยบายการกอหนตางประเทศของรฐ เปนตน สภาวะเศรษฐกจทบบบงคบท าใหการประกอบธรกจยากล าบากขนมความจ าเปนทจะตองพฒนาประสทธภาพของธรกจใหสงขน เพอความอยรอดและเพอการแขงขนทรนแรงขน ทงในประเทศและตางประเทศเนองดวยสภาพสงคมวฒนธรรมเปลยนไป ปญหาเกยวกบคนท างานในดานความตองการ ความขดแยง ชองวางทางความคด เหลานมความซบซอนมากขน ท าใหการจดการงานบคคลไดพฒนาเปนก าลงใหบรษท หางราน กาวไกลไปในธรกจอยางดทสด เทาทจะท าได จากววฒนาการของการบรหารในระบบราชการ เมอเปรยบเทยบกบธรกจเอกชน จะเหนวามววฒนาการคขนาน ตามระบบทางสงคมจากการด าเนนการไดอยางเปนระบบทอาศยขนบประเพณและวฒนธรรม ตามลกษณะ วถชวตของคนไทย ในระบบครอบครวจากพอปกครองลกในสมยสโขทย การท ามาคาขายกเปนไปในระบบครอบครวเชนเดยวกน เมอสงคมหรอประเทศกาวหนาจากกระแสการการเปลยนแปลงของโลก ระบบอตสาหกรรมการเปลยนแปลง ระบบการจดการบคคลในธรกจจงพฒนาตาม ในระบบราชการกไดเปลยนแปลง มองคการดแลระบบราชการในสวนรวมและก าหนดหลกการปฏบต ระบบการบรหารบคคลตองพฒนาตอไปทงในสวนราชการและธรกจเอกชน เนองดวยกระแสการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจสงคมและการเมอง ระบบการเปนสากลหรอเปนความเปนนานาชาตจะเพมมากขนทวโลก ผลกระทบเหลานเปนสวนผลกดนใหระบบการบรหารบคคลทงของราชการและเอกชนตองปรบเปลยนใหทนตอความกาวหนาของโลกในยคโลกาภวตน สรป ววฒนาการการบรหารทรพยากรมนษยในประเทศไทย แบงเปน 2 แนวทาง คอ ววฒนาการในการบรหารบคคลในระบบราชการไทย และในระบบสมยกรงสโขทยมลกษณะการบรหารแบบพอปกครองลกเปนระบบอปถมภไมมเงนเดอนประจ า มการเกณฑคนเขามาท างานรบราชการเปนไพรสม ไพรหลวง และไพรสวย ในสมยกรงศรอยธยา และสมยรตนโกสนทร มการปรบปรงระบบการปกครองแบงสวนราชการออกเปน เวยง วง คลง นา การคดเลอกบคคลเขารบราชการกยงเปนระบบอปถมภในสมยปฏรปการบรหาร พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว มการปฏรประบบราชการ โดยจดเปน กระทรวง ทบวง กรม การเลอกสรรคนเขารบราชการ จงเพงเลงคดเลอกผมความรความสามารถเปนส าคญ ในสมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว มการรางระเบยบขาราชการพลเรอนขนเปนครงแรกเมอป พ.ศ. 2468 ซงถอวาเปนการวางรากฐาน การบรหารงานบคคลของไทยตอเนองมาจนถงปจจบนไดมการปรบปรงระบบราชการ ของไทยเปนระบบการจ าแนกต าแหนง โดยมคณะกรรมการขาราชการพลเรอนดแลระบบการบรหารราชการของไทย สวนววฒนาการบรหารทรพยากรมนษยในประเทศไทย แบงไดเปน 2 แนวทาง คอ ววฒนาการการบรหารบคคลในระบบราชการไทย และในระบบธรกจเอกชน ซงม ววฒนาการตอเนอง



มาตงแตสมยสโขทย ถงสมยปจจบน ในระบบราชการสมยสโขทยมลกษณะการบรหารแบบพอปกครองลกเปนระบบอปถมภไมมเงนเดอนประจ า มการเกณฑคนเขามารบราชการเปนไพรสม ไพรหลวง ในสมยกรงศรอยธยา และสมนรตนโกสนทร มรการปรบปรงระบบการปกครองแบงสวนราชการออกเปน เวยง วง คลง นา การคดเลอกบคคลเขามารบราชการกยงเปนระบบอปถมภในสมยการปฏรปการบรหาร พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว มการปฏรประบบราชการ โดยจดเปน กระทรวง ทบวง กรม การคดเลอกคนเขามารบราชการ จงเพงเลงคดเลอกผมความรความสามารถเปนส าคญ ในสมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว มการางระเบยบราชการพลเรอนขนเปนครงแรก เมอ ป พ.ศ. 2468 ซงถอวาเปนการวางรากฐาน การบรหารงานบคคลของไทยตอเนองมาจนถงปจจบน ไดมการปรบปรงระบบราชการไทยเปนระบบการจ าแนกต าแหนงโดยมคณะกรรมการขาราชการพลเรอนดแลระบบการบรหารราชการไทย ส าหรบววฒนาการบรหารทรพยากรมนษยของธรกจเอกชนนนเรมอยางเปนระบบ เมอมการคาและอตสาหกรรมเกดขน ประมาณป พ.ศ. 2468 เนองจากมความตองการแรงงานไปใชในโรงงานอตสาหกรรมมากขน จงตองมระบบการจดการบคคล ในป พ.ศ. 2499 ไดมการประกาศพระราชบญญตแรงงานฉบบแรกซงใหคงครองแรงงานในระบบโรงงานตงแตป พ.ศ.2515 รฐบาลสงเสรมการลงทนมาก จงมนกลงทนจากตางประเทศใหมความตองการแรงงานและระบบการจดการทเปนสากลมากขน เชนเดยวกนในปจจบนความเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจและอตสาหกรรมของไทยมมาตามกระแสการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และการเปลยนแปลงทางสงคมโลกยคโลกาภวตน จงตองการบคลากรเขาสระบบงานธรกจเปนสากลมากขน และมลกษณะของธรกจทซบซอนยงขน





1. จงสรปยคการบรหารทรพยากรมนษยทง 4 ยคมาใหเขาใจ 2. จงสรปววฒนาการการบรหารทรพยากรมนษยของราชการไทยมาใหเขาใจ 3. จงสรปววฒนาการการบรหารทรพยากรมนษยของเอกชนมาใหเขาใจ



บทท 3 การวางแผนทรพยากรมนษยทรพยากรมนษย

บคคลทด ารงต าแหนงเกยวของกบงานบรหารและการจดการไมวาจะท างานอยในหนวยงาน

ของรฐบาล รฐวสาหกจ หรอเอกชน ตลอดจนสงกดอยในสวนใดหรอระดบในองคกรของการตงแตผบรหารระดบสง (Top Executive) ผจดการระดบกลาง (Middle Manager) จนกระทงถงหวหนางานระดบปฏบตการ (Operational Supervisor) ตางมความจ าเปนทจะตองกระท ากจกรรมทเกยวของกบการจดการหรอทเรยกวา “หนาททางการจดการ (Management Functions)” ดวยกนทงสน หนาทการจดการ โดยทเราสามารถกลาวไดวา หนาททางการจดการ คอ หนาททผจดการทกคนตองปฏบต ซงหนาทเหลานไดถกศกษา รวบรวมและกลาวถงครงแรกในหนงสอชอ Industrial and General Administration (ป ค.ศ. 1916) แตงโดย เฮนร เฟโยล (Henry Fayol) วศวกรและนกบรหารอตสาหกรรมชาวฝรงเศส โดยฟาโยลไดกลาวถงหนาททางการจดการไว 5 หนาทดวยกนคอ

• การวางแผน (Planning) • การจดองคการ (Organizing) • การสงงาน (Commanding) • การประสานงาน (Coordinating) • การควบคม (Controlling) หรอทนยมเรยกแบบยอโดยการน าอกษรตวแรกของศพทภาษาองกฤษแตละค าวาเรยกกนวา

“POCCC” ซงแนวความคดเกยวกบหนาทการจดการมกจะไดรบความสนใจศกษาและกลาวอางถงอยเสมอในหนงสอหรอบทความทเกยวของกบการบรหารและการจดการ สงผลใหแนวความคดนไดรบการพฒนาและเปลยนแปลงตามสถานการณทเปลยนไปของสงคม ปจจบนนกวชาการบางสวนไดกลาวถงหนาททางดานการจดการโยจดแบงออกเปน 4 หนาท ดงตอไปน (ดรปท 3.1)

1. การวางแผน (Planning) คอ การวางวตถประสงค การก าหนดเปาหมาย การสรางกลยทธและการตดสนใจสรรหาแนวทางในการด าเนนกจกรรม เพอใหองคการสามารถบรรลวตถประสงคและเปาหมาย ทตองการไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล โดยแผนงานอาจมความแตกตางกนในดานระยะเวลา เชน แผนระยะยาว หรอแผนระยะสน เปนตน ตลอดจนมความแตกตางกนตามหนาททางธรกจ เชน แผนการเงน แผนการตลาด หรอแผนการผลต เปนตน

2. การจดองคการ (Organizing) คอการจดความสมพนธของกจกรรมและบคคลในองคการใหมความเหมาะสมเพอใหสามารถปฏบตงานรวมกนไดอยางราบรนและเตมความสามารถจะท าใหองคการสามารถด าเนนงานบรรลประสงคไดตามแผนการทตงไว



3. การน า (Leading) คอการทหวหนางานหรอผจดการใชภาวะผน า (Leadership) ซงตองอาศยศาสตรและศลปในการกระตน ชกจง และสงเสรมใหบคคลอนปฏบตตามทตนตองการดวยความเตมใจ

4. การควบคม (Controlling) เปนการตรวจสอบและประเมนผลวาแตละกจกรรมทกระท าตามแผนทวางไวสามารถด าเนนไปตามทไดวางแผนไวหรอไม ตลอดจนสมควรทจะมการพฒนาและปรบปรงอยางไรบาเพอใหเกดความเหมาะสม สอดคลองกบสถานการณ และกอใหเกดประโยชนสงสดกบองคการ

รปท 3.1 หนาททางการจดการ

รปท 3.1 จะแสดงความสมพนธของหนาททางการจดการซงมลกษณะเปนสากล (Universal) มหนาทดานการจดการทตองแสดงออกขณะปฏบตงาน โดยผจดการในแตละหนวยงานจะปฏบตหนาททางการจดการในแตละหนาทแตกตางกนไปตามระยะเวลาและโอกาส ตลอดจนขนอยกบลกษณะขององคการ หนวยงาน สายงาน หรอระดบการท างานในองคการ เชน ผบรหารระดบสงจะท าหน าทวางแผนระยะยาวขององคการ ขณะทผจดการระดบ กลางจะสนใจกบการจดท างบประมาณประจ าปและการจงใจใหลกนองในหนวยงานปฏบตงานใหเตมความ สามารถขณะทหวหนางานระดบปฏบตงานจะท าหนาทควบคมงานใหส าเรจลลวงตามทไดรบมอบหมายในลกษณะวนตอวน หรอตามก าหนดระยะเวลาทแนนอน เปนตน

จากเนอหาทกลาวมาแสดงใหเหนวา การวางแผน เปนหนาทหลกทส าคญของการจดการ และเปนหนาทแรกทางการจดการทผจดการทกคนจะตองปฏบตเพอเปนการวางแนวทางปฏบตส าหรบสมาชกของหนวยงานในการทจะน าพาองคการไปสเปาหมายและวตถประสงคทวางไว ดงนน ผบรหารทรพยากรมนษยในฐานะทจะตองมกจกรรมเกยวของกบการจดการดานทรพยากรมนษยขององคการ

การวางแผน

การจดองคการ การน า

การควบคม



สมควรทจะตองมความรมทกษะและความสามารถในการก าหนดเปาหมาย สรางกลยทธ ตลอดจนตดสนใจวางแนวทางในการปฏบตทเกยวของกบงานบคลากรใหสอดคลองกบวตถประสงครวมขององคการ เพอใหองคการสามารถอยรอดและเจรญเตบโตไดอยางเหมาะสม ทามกลางความเปลยนแปลงทเกดขนในสงคม บทนจะกลาวถงการวางแผนทรพยากรมนษย ซงจะครอบคลมเนอหาตงแตความหมาย ความส าคญ และกระบวนการวางแผนทรพยากรมนษย ตลอดจนการคาดการณความตองการดานบคลากรขององคการเพอเปนแนว ทางแกผสนใจศกษาใหสามารถน าความรและประสบการณทไดรบไปใชในการปฏบตงานไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ การวางแผนทรพยากรมนษย การจดการทรพยากรมนษยเปนกระบวนการทผบรหารทรพยากรมนษยจะน าหลกตางๆมาประยกตใชในการทจะท าใหองคการมบคลากรทมคณภาพมารวมงานอางเพยงพอและตอเนองเพอใหองคการสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภพประสทธผลและบรรลวตถประสงคทตงไวดงนนนกบรหารทรพยากรมนษยทมความสามารถจะ ตองสามารถน าความร ประสบการณ และทกษะตางๆเขามาประกอบในการบรหารทรพยากรมนษย เพอใหผลงานทออกมามคณภาพและยงประโยชนสงสดตอองคการ บคลากร และสงคมสวนรวมได นอกจากนการจดการทรพยากรมนษยทประสบความส าเรจจะตองอาศยขนตอนทระเอยดออนมากมาย โดยขนตอนส าคญทขาดไมไดในงานทรพยากรมนษยคอ การวางแผน (Planning) ผบรหารงานทรพยากรมนษยจะตองมวสยทศน (Vision) ทกวางไกลสามารถเขาใจสถานการณและวเคราะหเหตการณทจะเกดขนในอนาคตได ซงจะมผลกระทบตอทศทางกาด าเนนงานและความตองการดานบคลากรขององคการ เพอทจะสามารถวางแผนทรพยากรมนษย (Human Resource Planning: HRP) ไดอยางรอบคอบ รดกม มประสทธภาพ และสอดคลองกบความตองการในแตละชวงเวลาได ดงนนจากความหมายของการวางแผนทกลาวมาในตอนตอนของบทน ท าใหเราสามารถกลาวไดการวาง แผนทรพยากรมนษย คอกระบวนการทใชคาดการณความตองการดานทรพยากรมนษยขององคการ อนจะสงผลถงการก าหนดวธการปฏบตทเกยวของกบบคลากรและการตอบสนองตอปจจยแวดลอม ตงแตกอนบคคลเขารวมงานองคการ ขณะปฏบตงานอยในองคการ จนกระทงเขาตองพนออกจากองคการ เพอใหองคการใชเปนแนวทางปฏบตและเปนหลกประกนวาองคการจะมบคคลากรทมคณภาพอยางเพยงพออยเสมอ ตลอดจนเพอใหบคลากรมคณภาพชวตการท างาน ( Quality of Work Life: QWL ) ทเหมาะสม สามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลสอดคลองกบวตถประสงครวมขององคการ โดยมเปาหมายส าคญเพอประสทธภาพ ความมนคง และการเจรญเตบโตขององคการ บคลากร และสงคม ดงนนจากความหมายทกลาวมา ท าใหเราเหนไดวาการวางแผนทรพยากรมนษยจะประกอบดวยสวนประกอบทส าคญดงตอไปน

1. กระบวนการ การวางแผนทรพยากรมนษยเปนกระบวนการทตองด าเนนการอยางตอเนองโดยผมหนาทวางแผนดานทรพยากรมนษยตองการเกบขอมลศกษาวเคราะหวางแนวทางปฏบต



ตรวจสอบปรบปรงและเปลยน แปลงแผนการด าเนนงานใหเหมาะสมอยตลอดเวลา มใชการกระท าทมลกษณะแบบครงตอครงหรอเปนการแก ปญหาเฉพาะหนาเทานน

2. การคาดการณ การวางแผนทรพยากรมนษยตองมการคาดการณไปในอนาคตถงความตองการดานบคลากรขององคการวามแนวโนมหรอทศทางทจะออกมาในลกษณะใด เชน ขนาดขององคการ หรอกระบวนการท างานทเปลยนแปลง โดยทนกบรหารทรพยากรมนษยจะตองมความเขาใจถงสภาวะแวดลอมทมผลตอองคการทงในระดบมหภาคและระดบจลภาค ตลอดจนมความสามารถทจะน าความรและความเขาใจนนมาประกอบวเคราะหการณทอาจจะเกดขนได เพอใหสามารถท าการพยากรณสถานการณทจะเกดขนในอนาคตไดอยางใกลเคยงกบความเปนจรงทสด ซงจะท าใหการด าเนนงานดานทรพยากรมนษยเกดประสทธภาพสงสด

3. วธปฏบต เมอมการคาดการณถงสถานการณทจะเกดขนในอนาคตแลว นกบรหารทรพยากรมนษยจะตองก าหนดวธการปฏบตเพอเปนแนวทางใหแตละกจกรรมดานทรพยากรมนษย ตงแตการสรรหา การคดเลอก การฝกอบรม การธ ารงรกษา จนถงการเกษยณอายของบคลากร เพอใหสามารถด าเนนการสอดคลองกบวตถประสงคขององคการและกระแสการเปลยนแปลงของสงคมไดอยางเหมาะสม

4. องคการและบคลากร นกบรหารทรพยากรมนษยทมความสามารถจะตองสรางและรกษาสมดมของทรพยากรมนษยภายในองคการใหอยในระดบทเหมาะสมอยตลอดเวลา การวางแผนทรพยากรมนษยจะเปนเครองมอและแนวทางส าคญในการสรางหลกประกนวาองคการจะมบคลากรทมคณภาพตามทตองการมารวมงานในปรมาณทเหมาะสม โดยไมเกดสภาวะบคลากรลมงานหรอขาดแคลนแรงงานขน

จากองคประกอบทกลาวมาแลวขางตน เราสามารถสรปไดวา“การวางแผนทรพยากรมนษยคอกระบวนการตอเนองทใชในการคาดการณและก าหนดวธการปฏบตในกจกรรมดานบคลากรเพอรกษาสมดลของบคลากรในองคการใหอยในระดบทเหมาะสมทงในระยะสนและระยะยาว” นอกจากน ในทางปฏบต การวางแผนทรพยากรมนษยอาจจะมชอเรยกทแตกตางกนตามขอบเขต ความหมาย ลกษณะของงาน และผใชจะน ามากลาวอาง เชน การวางแผนก าลงคน ( Man Power Planning ) การวางแผนการจางงาน ( Employment Planning ) การวางแผนบคลากร ( Personnel Planning ) เปนตน ซงในทนจะใชค าวา การวางแผนทรพยากรมนษย เปนหลกโดยอาจจะใชค าอนทดแทนในบางครงตามความเหมาะสม เนองจากการวางแผนทรพยากรมนษยเปนค าศพททมความหมายครอบคลมกจกรรมตางๆของงานวางแผนบคลากรภายในองคการมากทสด ความส าคญของการวางแผนทรพยากรมนษย ถาสงเกตจากการประกอบกจกรรมในชวตประจ าวนทงในระดบบคคล กลม องคการ หรอสงคม ผอานจะพบวากระท ากจกรรมตางๆในปจจบนไมวาจะเกยวของกบภาครฐบาลหรอภาคเอกชนทเปนกจกรรมในระดบมหภาคหรอระดบจลภาค มกจะตองเกยวของกบการศกษา การวเคราะห และการวางแผนงานดวยกนทงสน ตงแตแผนการขนาดใหญทจะตองใชตนทน ระยะเวลา และแรงงานในการศกษา วเคราะห และรางโครงการอยางมาก เชน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แผนการศกษาแหงชาต แผนการลงทนในโครงการขนาดใหญไลมาถงแผนการขนาดเลกทไมตองใชทน ระยะเวลา และแรงงานมากนก เชน การวางแผนการผลตในสปดาหหนา การวางแผนกจกรรมแลองปใหมของ



แผนก การวางแผนทองเทยวในวนหยดสดสปดาห เปนตน ตวอยางทกลาวมาขางตนจะเปนเครองชใหเหนวาการวางแผนเปนกจกรรมมความจ าเปนและมประโยชนตอองคกรและบคลากร เนองจากแบบแผนทวางไวจะเปนเครองชแนวทางปฏบตเพอใหบคลากร องคการ หรอระบบสงคมสามารถด า เนนงานไปถงเปาหมายไดตามทตองการ ตลอดจนชวยลดความเสยงจากความไมแนนอนของสถานการณลงได การจดการทรพยากรมนษยกเหมอนกบกจกรรมในขางตน กลาวคอ นกบรหารทรพยากรมนษยจ าเปนตองท าการวางแผนทรพยากรมนษยโดยการศกษาวตถประสงคขององคการ ก าหนดเปาหมายและแสวงหาแนวทางในการด าเนนกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบงานทรพยากรมนษยใหมประสทธภาพและประสทธผลสงสด ตลอดจนมความสอดคลองกบวตถประสงครวมองคการ เพอใหองคการสามารถเจรญเตบโตและด ารงอยในสงคมไดอยางเหมาะสมและราบรน โดยทเราสามารถจ าแนกเหตผลของความจ าเปนในการวางแผนทรพยากรมนษยออกเปน 4 ประการ ดงตอไปน

1. เพอรองรบการเปลยนแปลง สงคมมนษยจะมการเปลยนแปลงอยางตอเนองอยตลอดเวลาในอตราทแตกตางกนไป ซงเราสามารถยกตวอยางไดจากในอดตทมนษยเขามารวมกลมกนตามลกษณะเครอญาตและตงถนฐานตามพนทราบลมรมฝงแมน า เรมท าการเกษตรกรรมโดยการท าการเพาะปลกและเลยงสตวไวเปนอาหาร สงคมมนษยทไมสลบซบซอนมการผลตขาวของเครองใช ขนมาโดยมวตถประสงคเพอใชในครวเรอน ในสมยนการเปลยน แปลงทางสงคมทเกดขนจะอยรอดในอตราทชามาก มลกษณะคอยเปนคอยไป มนษยสวนใหญในสงคมสามารถปรบตวตามไดทน โดยแทบจะไมส านกถงการเปลยนแปลงทเกดขน จนกระทงตอมาเมอชมชนเจรญขน สงคมมขนาดใหญขน มประชากรเพมขน สงผลใหความสมพนธของบคคลในสงคมมความสลบซบซอนมากขน ตองมการจดระเบยบทางสงคม ตลอดจนวางรปแบบการปกครองจดระบบความสมพนธทางงสงคม และแบงแยกหนาทของบคคลในสงคมออกตามความเหมาะสม เพอใหสมาชกแตละคนสามารถท างานสนองตอความตองการของสงคมไดอยางมประสทธภาพ การผลต เครองใชเพอใชในครวเรอนเรมมการเปลยนแปลงจากการผลตเพอการใชงานอยางเดยว เปนการผลตสงของทตนมความถนดเพอแลกเปลยนกบเครองอปโภคและบรโภคทจ าเปนอนๆ ซงอยในระยะเวลาตอมาไดพฒนามาเปนการผลตเพอการคาโดยใชเงนเปนสอกลางในการแลกเปลยน ในชวงเวลานการเปลยนแปลงทเกดขนในสงคมจะมอตราทเรวขนกวากวาอดต แตกยงอยในระดบทมนษยสวนใหญสามารถปรบตวไดทน ปจจบนการเปลยนแปลงทเกดขนทางสงคมมอตราทรวดเรวกวาอดตมากเนองจากผลกระทบมาจากวทยาการ (Technology) ไมวาจะเปนระบบสอสารโทรคมนาคม ระบบคอมพวเตอรและเทคโนโลยชวภาพ ลวนแตสงผลกระทบตอความเปนอยของมนษยทงสน ไมวาจะเปนการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ สงคม และการเมอง ซงการเปลยนแปลงเหลานเกดขนในอตราทรวดเรวมาก จนในบางครงบคคลมาสามารถทจะปรบตวไดทน ท าใหเกดปรากฏการณทเรยกวา “การตระหนกตออนาคต (Future Shock)” ขน สงผลใหบคคลเกดความเครยด ความสบสน ความกระวนกระวายใจ และเกดปญหาตางๆตามมา การจดการทรพยากรมนษยกเชนเดยวกบกจกรรมทางสงคมอนทการเปลยนแปลงในอดตมอตราทไมมาก ท าใหองคการสามารถปรบตวตามการเปลยนแปลงทเกดขนไดอยางไมมปญหามากนกจงไมจ าเปนทจะตองน าหลกวชาการขนสงมาประยกตใชใหการด าเนนงานราบรนและมประสทธภาพ แตการเปลยนแปลงทเกดขนในปจจบนไดสงผลกระทบตองานทรพยากรมนษยขององคการทงโดยทางตรง



และทางออม ดงจะเหนไดจากกระแสแรงงานทมการศกษาสงขน ความตองการเงนเดอนและความรบผดชอบในหนาทมากขน ซงแตกตางไปจากกระแสแรงงานในอดตทตองการความมนคงและความปลอดภยในอาชพ นอกจากนบคลากรในหลายองคการยงมคานยมและทศนคตในการท างานทเปลยนไป โดยมแนวโนมทจะเปลยนงานมากขนเมอเทยบกบแรงงานในอดต ทนยมท างานกบองคการในลกษณะทเปนการจางงานตลอดชพ ( Life-long Employment ) หรอการเขามาของแรงงานตางชาตในระดบตางๆ ทพรอมจะปฏบตงานในคณภาพทใกลเคยงกบบคลากรทเปนชนชาตนนๆ แตยนดรบคาตอบแทนทแตกตางกน ตลอดจนแรงงานตางชาตททกษะเฉพาะเขามาปฏบตงานในบางประเภทเปนตน ดงนนนกบรหารทรพยากรมนษยจงจ าเปนทจะตองจดท าแผนบคลากรขน เพอรองรบตอการเปลยนแปลงตางๆ ไดอยาสอดคลองและเหมาะสมกบสถานการณทางสงคมและสงแวดลอมทเปลยงแปลงไป เพอใหองคการสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธผลทามกลางความผนผวนทเกดขน

2. เพอใหองคการมความพรอม หวขอทผานเขามาไดกลาวถงการเปลยนแปลงทเกดขน อนจะมผลกระทบตอองคการ ไมวาจะเปนผลมาจากสภาวะการทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง และวทยาการทเปลยนแปลงไป ตางกมผลตอการด าเนนงานขององคการดวยทงสน ตงแตการผลตสนคาและบรการ การตลาด การเงน จนถงการจดการทรพยากรมนษย ดงนนจงมความจ าเปนทแตละองคการจะตองท าการศกษา วเคราะห และคาดการณถงการเปลยนแปลงตางๆ ทอาจเกดขนเพอน ามาใชประกอบการท าแผน ส าหรบการจดการทรพยากรมนษยนนนบเปนเรองส าคญอยางยงทองคการจะตองมการวางแผนบคลากรเพอรองรบ ตอผลกระทบของการเปลยนแปลงทอาจเกดขน อกทงยงเปนการเตรยมความพรอง ขององคการใหสามารถปฏบตงานไดอยางมคณภาพและตอเนองทามกลางกระแสของพลวตของสงคม นอกจากการเปลยนแปลงทเกดขนภายนอกองคการแลว การเปลยนแปลงภายในองคการยงสงผลถงรปแบบในการจดการทรพยากรมนษยดวยเชนกน เชน การทองคการเจรญเตบโตขน ยอมสงผลถงความตองการบคลากรในสาขาตางๆ เพอทจะเขามาปฏบตงานตามปรมาณงานทเพมขน ถาองคการมไดมการวางแผนบคลากรไวลวงหนาแลว องคการยอมไดรบผลกระทบ ถงการขาดแคลนบคลากรทจะเขามาปฏบตงาน ซงจะสงผลเชอมโยงถงผลตภาพ (Productivity) การแกปญหาและการเจรญเตบโตอยางตอเนองขององคการ จงนบเปนเรองทส าคญอยางยงส าหรบนกบรหารงานบคคลทจะตองท าการวางแผนบคลากร เพอเปนการสรางความพรอมขององคการในการรองรบการเปลยน แปลงทจะเกดขน และท าใหองคการสามารถด าเนนการไดอยางมนคง มประสทธภาพและประสทธผลในอนาคต

3. เพอใหองคการมแนวทางในการปฏบตงาน การจดการทรพยากรมนษยจะเกยวของกบกจกรรมตางๆดานบคลากร ตงแตการสรรหา การคดเลอก การฝกอบรม การเลอนต าแหนง การโอนยาย การใหเงนเดอนและสวสดการ ตลอดจนการพนออกจากองคการของบคลากร ซงเราจะเหนไดวา การจดการทรพยากรมนษยเปนกระบวนการทตอเนองและเกยวของสมพนธกน จงนบเปนความจ าเปนอยางยง ทองคการจะตองมการวางแผน ทรพยากรมนษยทงในระดบเฉพาะและระดบองคการขนเปนแนวทางในการปฏบต เพอใหการด าเนนงานดานทรพยากรมนษยเปนไปอยางมประสทธภาพและสอดคลองกบทศทางด าเนนงานขององคการ อนจะสงผลตอการพฒนาและการใชบคลากรไดอยางเตมความสามารถ ซงจะท าใหองคการมความเจรญกาวหนา สามารถบรรลวตถประสงคทตง



ปฏทนรายปของฝายทรพยากรมนษย เดอน งาน/กจกรรม ภายในวนท สงให ม.ค. : -รายงานสรปผลการตอใบอนญาตตางๆ 05 GM -การรบสมครสมาชกเขากองทนส ารองเลยงชพ 15 CA ก.พ. : -ขอเสนอเกยวกบงานเลยงพนกงานดเดน 05 GM ม.ค. : -ขอเสนอเกยวกบการปรบเงนเดอน/การเลอนต าแหนง 10 GM -ขอเสนอเกยวกบการแขงขนกฬาระหวางพนกงาน 15 GM เม.ย. : -ขอเสนอเกยวกบการซอมดบเพลง 05 GM -การรบสมาชกใหมเขากองทนส ารองเลยงชพ 15 CA พ.ค. : -ขอเสนอเกยวกบการจดทศนาจรส าหรบพนกงาน 15 GM -การตรวจนบและสงพมพแบบพมพตางๆ 31 GM ม.ย. -สรปการใชวนหยดพกผอนประจ าปของพนกงาน 05 GM -ขอเสนอเกยวกบการปรบเงนเดอน/การเลอนต าแหนง 10 GM -ขอเสนอเกยวกบการปรบเงนเดอน/เลอนต าแหนง

รปท 3.2 ตวอยางแผนงานประจ าปของฝายทรพยากรมนษย



4. เพอใหไดบคลากรทมคณภาพ หนวยงานทรพยากรมนษยมหนาทส าคญทจะตองวางแผนบคลากรใหเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณทจะเกดขน เพอใหองคการมบคลากรทมคณภาพสง มประสทธภาพในการปฏบตงานในปรมาณทเหมาะสม นอกจากนผลของการเปลยนแปลงทเกดขน ในสงแวดลอมจะผลกดนใหองคการตอง มการพฒนาบคลากรภายในใหมความพรอมอยเสมอ เชน ความกาวหนาของวทยาการคอมพวเตอร สงผลให ภาคธรกจมความจ าเปนทจะตองน าระบบคอมพวเตอรเขามาใชในการปฏบตงาน เพอเปนการเพมความสามารถและศกยภาพในการด าเนนธรกจ การทจะน าคอมพวเตอรมาประยกตใชไดอยางมประสทธภาพ จ าเปนอยางยงทองคการจะตองมบคลากรทมความร ความเขาใจ และสามารถท างานกบเครองคอมพวเตอรไดอยางด ดวยเหตผลนองคการจงตองมโครงการฝกอบรมบคลากร เพอใหสอดคลองกบการน าระบบคอมพวเตอรมาใช ดงนนการวางแผนบคลากรจงมความจ าเปนอยางยงส าหรบแตละหนวยงาน เนองจากแผนบคลากรไมเพยงแตเปนการคาดการณความตองการของบคลากรในองคการเทานน แตยงเปนการเตรยมความพรอม ตงแตการสรรหา การคดเลอก และการพฒนาใหบคลากรมคณภาพและความพรอมในการปฏบต ตลอดจนจดวางแนวทางเสรมสรางขวญและก าลงใจ และการจดการ การบ ารงรกษาใหบคลากรสามารถปฏบตกบองคการไดอยางมประสทธภาพอยเสมอ

ไดบคลากรทมคณภาพ

รปท 3.3 ความส าคญของการวางแผนทรพยากรมนษย กระบวนการในการวางแผนทรพยากรมนษย การวางแผนไดรบการยอมรบวาเปนหนาทส าคญอนดบแรกทผจดการตองปฏบตในการบรหารเนองจากวาการวางแผนจะชวยใหบคลากรเหนภาพความสมพนธของกจกรรมตางๆ ทตองกระท าจนกระทงบรรลเปาหมาย ท าใหเขาสามารถทจะปฏบตภารกจทไดรบหมอบหมายอยางเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการตามทตงไว ดงทมผกลาววา “แผนการทดเปรยบเสมอนแผนททบงบอกรายละเอยด” โดยในแผนทฉบบนจะมขอมลตางๆ พรอมทงมการก าหนดเครองมอ เครองใชและอปกรณส าคญประกอบการเดนทาง เพอใหบคลากรสามารถเดนทางถงจดหมายไดอยางสะดวก ปลอดภย ม

การรบการ เปลยนแปลง

พรอมใหองคการ สรางความ

ก าหนดแนวทาง เปลยนแปลง



อปสรรคนอยทสด เนองจากผวางแผนไดมการเตรยมการตางๆเพอรองรบสถานการณทอาจจะเกดขนเอาไวลวงหนา หรอกรณมปรากฏการณทมไดคาดฝนเกดขน องคการกสามารถทจะปรบแผนการใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบการเปลยนแปลงไดงายและรวดเรวกวาการทมไดมการเตรยมการเอาไวลวงหนา ปกตผวางแผนจะตองท าการเกบรวบรวมขอมล ศกษา วเคราะหและตดสนใจ เพอทจะตอบค าถามตอไปน 1. จะท าอะไร (What to do?) การวางแผนเปนการวางแนวทางปฏบตส าหรบอนาคต ดงนนผทมหนาทวางแผนจะตองท าการก าหนดเปาหมายวาตองการทจะตองท าอะไร โดยพจารณาวาเปาหมายนนมความสอดคลองกบภารกจตามวตถประสงคขององคการหรอไม เนองจากแผนงานจะตองสนบสนน ตอการบรรลความตองการสงสดขององคการ 2. จะท าอยางไร (How to do?) นอกจากการก าหนดวาจะท าอะไร ผทมหนาทวางแผนจะตองก าหนดแนวทางปฏบตวาตองการจะท าอะไรและท าอยางไร เพอใหสามารถบรรลวตถประสงคทตองการไดอยางประสทธ ภาพเพอใหการใชทรพยากรขององคการเปนไปในทศทางทเหมาะสมและตรงตามความตองการมากทสด 3. จะใหใครท า (who will do?) การเลอกสรรบคลากรนบวาเปนเรองส าคญ เพราะการใชบคลากรทมความสามารถเหมาะสมกบงาน จะท าใหด าเนนไปอยางราบรนตามแผนทก าหนดโดยผวางแผนตองตดสนใจเลอกบคคลทมความร ทกษะ และความสามารถทเหมาะสมกบงาน เพอมาปฏบตงานใหด าเนนไปตามทตองการอยางมประสทธภาพ 4. จะท าเมอไร (When to do?) เนองจากกระระยะเวลาจะเปนตวก าหนดและควบคมใหการด าเนนงานเปนไปตามทตองการ ดงนนนอกจากการก าหนดเปาหมายวาตองการทจะท าอะไร พรอมทงท าการตดสนใจเลอกแนวทางและบคลากรทจะมาปฏบตแลว ผวางแผนจะตองก าหนดระยะเวลาในการด าเนนงานรวมวาตองเสรจสนเมอใด และกจกรรมใดสมควรจะกระท าเมอใด โดยมระยะเวลาเทาใด พรอมทงก าหนดระยะเวลาทแตละกจกรรมสมควรทจะเสรจสนลง การวางแผนบคลากรเปนงานทมความส าคญมากตอการจดการทรพยากรมนษยในปจจบนเปนอยางมาก ตามทไดกลาวถงเหตผลในหวของทผานมา ปกตการวางแผนบคลากรนนจะมลกษณะพนฐานเชนเดยวกบการวางแผนงานอน ไมวาจะเปนการวางแผนเงน แผนการตลาด หรอแผนการผลตทมลกษณะเปนกระบวนการตอเนองซงตองด าเนนการผาน 4 ขนตอน ดงตอไปน ขนตอนท 1 การเตรยมการ (Preparation) เปนขนตอนแรกในการวางแผน โดยทผวางแผนจะตองท าการรวบรวมขอมล ศกษา และวเคราะหราบละเอยดตางๆ ทส าคญและมผลตอการวางแผนตามล าดบ ดงตอไปน • ศกษาวตถประสงคขององคการ ผวางแผนจะตองศกษาและท าความเขาใจถงวตถประสงคขององคการวามวตถประสงคอะไรบาง มล าดบความส าคญกอนหลงอยางไร เพอเปนการก าหนดขอบเขตของการวางแผน • วเคราะหสถานการณ หลงจากท าความเขาใจถงวตถประสงคขององคการแลว ผวางแผนจะตองท าการเกบรวบรวมขอมลตางๆ ทเกยวของทงภายนอกและภายในองคการเพอท าการวเคราะหสถานการณปจจบนทองค การก าลงเผชญอย และท าการวางแนวทางส าหรบการด าเนนการในอนาคต • ก าหนดเปาหมายของแผนงาน เมอทราบถงวตถประสงคและสถานการณปจจบนขององคการแลว ผวางแผนกสามารถทจะก าหนดเปาหมายของแผนงานวาตองการทจะท าอะไรในอนาคต



โดยเปาหมายของแผนควรจะมความชดเจนพอทใชเปนแนวทางส าหรบการด าเนนงานในขนตอไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล • พจารณาความสอดคลอง กอนทจะน าเปาหมายทไดก าหนดขนมาเปนแนวทางในการรางแผนการ ผวางแผนจะตองพจารณาความสอดคลองระหวาวตถประสงคขององคการกบเปาหมายของแผนงานวามความสอดคลองกนเพยงใด ถาเปาหมายและวตถประสงคมความขดแยงกน จ าเปนทจะตองมการปรบปรงเพอใหเกดความเหมาะสมขน เพอปองกนไมใหเกดปญหาในการด าเนนงานในอนาคต • พจารณาความเปนไปได ผวางแผนจะท าการรวบรวมขอมลทเกยวของกบแพนงานทจะตองท า เพอท าการศกษาปจจยแวดลอมตางๆ รวมท ง พยาย าม ใช ข อม ลท ม อย ค า ดการณสถานการณทจะเกดขนในอนาคตลอดจนวเคราะหความเปนไปไดของแผนงานอยางคราวๆ

รปท 3.4 การเตรยมการวางแผน

การวางแผนไมวาจะเปนแผนการเงน แผนการตลาด แผนกลยทธ หรอแผนปฏบตการ ลวน

แลวแตจะตองผานขนตอนดงทกลาวมาดวยกนทงสนการวางแผนทรพยากรมนษยกเชนกน ผวางแผนทรพยากรมนษยจะตองเขาใจถงวตถประสงคขององคการวาองคการมวตถประสงครวมอยางไรบาง มวตถประสงค ขอใดเกยวของกบงานดานทรพยากรมนษยหรอไม อยางไร จากนนผวางแผนจะตองท าการศกษาถงขอมลปจจบนในดานตางๆ ตงแตระดบ มหภาค ไดแก นโยบายของรฐบาลปจจยทางเศรษฐกจ การเมอง วทยากร แนวโนมทางสงคม การศกษา และจ านวนประชากร เปนตน จนกระทงถงปจจยระดบองคการ วาปจจบนสถานการณดานทรพยากรมนษยขององคการเปนอยางไร มความเหมาะสมหรอมปญหาทจะตองการแกไขบางหรอเปลา การด าเนนการ สถานการณดานการตลาด หรอฐานะทางการเงนขององคการเปนอยางไร เปนตน

การสรางแผน

พจารณาความเปนไปได

พจารณาความสอดคลอง

ก าหนดเปาหมายของแผนงาน

วเคราะหสถานการณ

ศกษาวตถประสงค



ผวางแผนสามารถก าหนดเปาหมายของแผนงานไดจากขอมลทมอยแตกอนทจะด าเนนการ ในขนตอนตอไปเขาจะตองมการพจารณาถงความสอดคลองระหวางเปาหมายของแผนงานกบวตถประสงคขององคการ ถาทงสองสวนไมมความสอดคลองกนกจะตองปรบปรงใหมทศทางทเหมาะสม แต โดยทวไปแลวเปาหมายของแผนทรพยากรมนษยมกจะตองสอดคลองกบวตถประสงคโดยรวมขององคการอยแลว เพอจะใหการด าเนนงานดานทรพยากรมนษยมสวนสงเสรมตอความส าเรจขององคการ จากนนผวางแผนตองท าการคาดการณอนาคตถงความตองการดานบคลากรขององคการวาองคการจะมความตองการบคลากรในสายงานใด ระดบใด และจ านวนเทาใด ตลอดจนพจารณาวาในแตละสายงานและระดบการบงคบบญชามบคลากรโยกยายเลอนขน เลอนต าแหนง เกษยณอาย หรอเปลยนแปลงในกรณอนๆ ในระยะเวลาและปรมาณเทาใด เพอน าขอมลมาใชเปนแนวทางในการจดท าแผนทรพยากรมนษยทชดเจน ขนตอนท 2 การสรางแผน (Plan Formulation) ขนตอนนเปนขนตอนทตอเนองจากการเตรยมการ โดยผวางแผนจะท าการก าหนดแผนการทจะปฏบตขนมาอยางชดเจน ปกตการสรางแผนจะประกอบดวยขนตอนยอย 3 ขนตอนดงตอไปน (ดรปท 3.5) • ก าหนดทางเลอก จากขอมลทมขนตอนแรกผวางแผนจะตองท าการประมวลผลเพอก าหนดทางเลอกปฏบตตางๆ ทจะสามารถบรรลเปาหมายได โดยผวางแผนตองพยายามสรางทางเลอกทเปนไปไดมากทสด เพอทจะใชประกอบการตดสนใจใหไดแนวทางปฏบตทเหมาะสมทสด • เลอกทางเลอกทเหมาะสม เมอไดทางเลอกตางๆทจะน ามาใชเปนแนวทางปฏบตแลว ผวางแผนจะตองท าการพจารณาถงขอไดเปรยบและขอจ ากดของแตละทางเลอก เพอท าการตดสนใจคดเลอกแนวทางทเหมาะสมใชเปนแนวทางหลกในการจดการท าแผนการปฏบตตอไป • ก าหนดแผน ผวางแผนจะตองท าการก าหนดขนตอนในการปฏบตงาน ตลอดจนก าหนดการใชทรพยากรและปจจยตางๆทจะสนบสนนการด าเนนงานของแผนระยะเวลาและบคคลผเกยวของ แลวน ามาเขยนเปนแผนการใหชดเจน เพอใหแผนการมความรอบคอบและชดเจนตอการปฏบตซงจะสงผลใหการด าเนนงานมประสทธภาพและสอดคลองกบความตองการ

รปท 3.5 การสรางแผน

การปฏบตตามแผน

ก าหนดแผน

เลอกทางเลอกทเหมาะสม

ก าหนดทางเลอก



เชนเดยวกบการวางแผนประเภทอนๆ นกบรหารทรพยากรมนษยทท าหนาทวางแผนบคลากรจะท าการก าหนดแผนการขนจากขอมลทไดมาจากขนตอนการเตรยมการ โดยในขนตอนน จะมการก าหนดรายละเอยดเกยวกบกจกรรมดานบคลากรตางๆทองคการจะตองปฏบต ตงแตการสรรหา การคดเลอก การฝกอบรม การประเมนผล การเลอนขน การโยกยาย การลงโทษ การเกษยณอาย วาในแตละกจกรรมมขนตอนในการปฏบตอยางไร ตองกระท าในชวงระยะเวลาใด และเกยวของกบใครบาง เพอใหแผนการทออกมามความถกตอง ครอบคลมตามความตองการ และเหมาะสมกบสถานการณมากทสด ขนตอนท 3 การปฏบตตามแผน (Plan Implementation) จะเปนขนตอนการน าแผนงานทถกสรางขนไปท าการปฏบต ส าหรบแผนบคลากรกเชนกน ฝายทรพยากรมนษยจะตองท าแผนตางๆ ไมวาจะเปนแผนการสรรหาและการคดเลอกบคลากร แผนการฝกอบรมและการพฒนาบคลากร แผนการแตงตงและโยกยายต าแหนงทถกก าหนดขนไปด าเนนการ ซงในขนตอนนจะประกอบไปดวยขนตอนยอยตางๆ ดงตอไปน (ดรปท 3.6) • การก าหนดบคลากร ถงแมสงคมโลกจะกาวเขาสยคโลกาภวตน (Globalization) ทรพยากรมนษยกยงถอหวใจส าคญในการท าใหงานประสบความส าเรจ ดงนนนกวางแผนตองก าหนดบคลากรทจะรบผดชอบการปฏบต งานในแตละสวน เพอใหงานด าเนนไปอยางมประสทธภาพและตรงตามวตถประสงค • การจดสรรทรพยากร เนองจากองคการมทรพยากรทจ ากด ดงนนผทท าหนาทวางแผนจะตองสามารถก าหนดและจดสรรหาใชปจจยตางๆ ทเกยวของกบการปฏบตงานไดอยางเหมาะสมเพอใหเกดประโยชนสงสดแกองคการ • การสรางความเขาใจ นอกจากการจดสรรบคลากรและทรพยากรอยางมประสทธภาพแลว การสรางความเขาใจกเปนสงส าคญทผวางแผนจะตองมหนาทส าคญในการสอสารและสรางความเขาใจรวมกนในกลมผปฏบตงาน เพอใหสามารถปฏบตงานตามทตองการไดอยางเหมาะสม • การควบคม นอกจากแผนงานทวางไวรอบคอบและชดเจนแลว การด าเนนงานทมประสทธภาพจะตองมการควบคมและตดตามผล เพอใหเกดความมนใจวาแผนการทวางไวมความเหมาะสมกบสถานการณ ตลอดจนใหการด าเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล

รปท 3.6 การปฏบตตามแผน

การประเมนผล

ควบคม

สรางความมนใจ

จดสรรทรพยากร

ก าหนดบคคล



ขนตอนท 4 การประเมนผล (Plan Evaluation) หลงจากการน าแผนการทวางไวไปปฏบต ผควบคมแผนจะตองมการประเมนผลวาแผนการสามารถบรรลเปาหมายทตงไวหรอไม การปฏบตงานเปนไปตามทวางแผนไวหรอไม อยางไร หรอมการเปลยนแปลงเกดขนโดยมผลกระทบตอแผนทไดก าหนดไวหรอไม อยางไร โดยผลลพธจากการประเมนจะเปนขอมลยอนกลบ (Feedback) ส าหรบการปรบปรงแผนการหรอการวางแผนในครงตอไป โดยขนตอนนจะมรายละเอยดทผเกยวของสมควรปฏบตตอไปน (ดรปท 3.7) • เปรยบเทยบ ผควบคมแผนจะตองท าการเกบรวบรวมขอมลจากการด าเนนงาน แลวท าการเปรยบเทยบผลการปฏบตงานกบแผนการทไดวางไว วามความเหมอนหรอแตกตางกนอยางไรเพอใชประกอบการวเคราะหปญหาและการปรบปรงแผนงานใหมความสอดคลองกบสถานการณทเกดขน • วเคราะหปญหา ผควบคมจะตองน าขอมลทไดจากการเกบรวบรวมและการเปรยบเทยบมาประกอบในการวเคราะหปญหา อปสรรค และผลกระทบทเกดขนจากการปฏบต เพอก าหนดปญหาและพยายามคนหาสาเหตทแทจรง • เสนอความคด ผควบคมจะตองน าผลลพธทไดจากการประมวลมาใชประกอบการเสนอแนวความคดในการปรบปรงและพฒนาการด าเนนงาน เพอใหแผนงานมความเหมาะสมและสามารถน ามาใชปฏบตไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลในสถานการณจรง

รปท 3.7 การประเมนผล

การวางแผนทรพยากรมนษยใหมประสทธภาพ มความจ าเปนอยางยงทจะตองมการประเมนผลการปฏบต งาน เพราะนอกจากจะสามารถน าผลลพธทไดจากการประเมนไปใช ในการปรบปรงแผนการปฏบตในอนาคตแลว แผนบคลากรยงเกยวของโดยตรงกบบคคล ซงถอเปนปจจยหลก ทางการบรหารและเปนปจจย ทมความออนไหว (Sensitive) ตอการเปลยนแปลงมากทสด ประการส าคญ คอ ทรพยากรมนษยเปนปจจยส าคญในการทจะท าใหองคการสามารถพฒนาและเจรญเตบโตไดอยางมนคง โดยเราสามรถจดขนตอนในการวางแผน ซงเรมตงแตการเตรยมการ การสรางแผน การปฏบต และการประเมนผลทสามารถน ามาเขยนเปนแผนภาพไดดงรปท 3.8

เสนอความคด

วเคราะหปญหา

เปรยบเทยบ



การเตรยมการ • ศกษาวตถประสงค • วเคราะหสถานการณ • ก าหนดเปาหมาย • พจารณาความสอดคลอง การประเมนผล • พจารณาความเปนไปได การสรางแผน • เปรยบเทยบผลงาน • ก าหนดทางเลอก • วเคราะหปญหาและผลกระทบ • เลอกทางเลอก • เสนอแนวความคด • ก าหนดแผน การปฏบตตามแผน • ก าหนดบคลากร • จดสรรทรพยากร • สรางความเขาใจ • ควบคมและดแล

รปท 3.8 กระบวนการวางแผน

จากรปท 3.8 แสดงใหเหนวาการวางแผนเปนกระบวนการตอเนองมใชการกระท าเพยงครงเดยวเสรจ โดยทผวางแผนจะตองท าการศกษา วเคราะห ปรบปรง และพฒนาใหแผนมความสมบรณ รดกม และทนสมยอยเสมอ เนองจากการวางแผนจะเปนการก าหนดแนวทางปฏบตโดยอาศยการคาดการณสถานการณทอาจเกดขนในอนาคตเปนแนวทาง แตเปนททราบกนดวาเหตการณในอนาคตเปนเหตการณทยงไมเกดขนจรง ถงแมผวางแผนจะพยายามรวบรวม ศกษา และวเคราะหขอมลตางๆ โดยใชหลกวชาการเขาประกอบในการพยากรณแลวกตาม การพยากรณนนกยงเปนเรองทเกยวพนกบความไมแนนอนอยด ดงนนเมอเวลาผานไปจะท าใหผวางแผนไดรบขอมลทสามารถน ามาวเคราะหเพมขน ตลอดจนเหตการณจะมแนวโนมทชดขน จงตองท าการปรบปรงแผนใหสอดคลองกบสถานการณ มผกลาววา “แผนการทดจะตองมความยดหยน สามารถปรบปรงใหสอดคลองกบแนวโนมของสถานการณ เพอใหการปฏบตงานเปนไปตามวตถประสงค เปาหมาย และมประสทธภาพอยเสมอ” การคาดการณความตองการดานทรพยากรมนษยขององคการ การวางแผนทรพยากรมนษยทมประสทธภาพนน นกบรหารทรพยากรมนษยจะตองท าการคาดการณความตองการบคลากรในแตละชวงระยะเวลาอยางถกตอง โดยพจารณาถงการเปลยนแปลงทเกดขน ตงแตการรบบคลากรเขาท างาน การฝกอบรมและการพฒนา การประเมนผลจนกระทงบคลากร



ไดพนออกจากองคการ โดยวธการคาดการณทมความแมนย าสงจะสงผลใหการวางแผนมความถกตอง เชอถอได และสามารถใชเปนแนวทางในการปฏบตไดอยางเหมาะสม หวขอนจะกลาวถงวธการทถกน ามาใชในการคาดการณความตองการดานทรพยากรมนษยขององคการ เพอ ใหผสนใจไดมความรและความเขาใจในหลกการคาดการณความตองการดานทรพยากรมนษยขององคการ ตลอดจนสามารถประยกตใชเปนแนวทางในการศกษาคนควาเพมเตมส าหรบน าไปปฏบตการวางแผนบคลากรไดอยางเปนรปธรรมในการปฏบตงานจรง โดยทวธการคาดการณดานก าลงคนขององคการทนยมใชมดงตอไปน 1. การคาดการณจาดสมการพนฐาน วธการนจะเปนการค านวณหาจ านวนบคลากรทองคการตองการในแตละชวงเวลา จากสตรพนฐานทางคณตศาสตรตอไปน จ านวนบคลากรทตองการเพมขน = จ านวนบคลากรทตองการทงหมด - จ านวนบคลากรคงเหลอ

จ านวนบคลากรทตองการทงหมด = จ านวนงาน

อตราสวนของงานตอบคลากร

2. การใชแบบจ าลองการวางแผนรวม (Aggregate Planning Model) วธการนจะคาดการณปรมาณความตองการบคลากรขององคการในชวงระยะเวลาหนง เพอใหสามารถน ามาใชงานไดอยางมประสทธภาพ 3. การใชวธการทางสถต (Statistical Forecasting Methods) วธการนจะน าหลกการทางสถตและคณตศาสตร เชน ก าหนดการเสนตรง และการวเคราะหการถดถอย มาชวยในการพยากรณความตองการทรพยากรมนษยขององคการชวงระยะเวลาทสนใจ 4. การใชแบบจ าลองของมารคอฟ (Markov-model) วธการนจะน าหลกการคณตศาสตรขนสงมาประยกตในการศกษาและวเคราะหการเปลยนแปลงของทรพยากรมนษยในอนาคต เพอองคการจะไดเตรยมแผนในการสรรหา การคดเลอก การฝกอบรมและการพฒนาบคลากรใหมความพรอมการปฏบตหนาทในแตละต าแหนง

เทคนคการพยากรณทกลาวมา เปนเพยงการยกตวอยางของวธการทใชในการคาดการณดานทรพยากรมนษยทไดรบการกลาวอางถงและน ามาประยกตในภาคธรกจ การทนกบรหารทรพยากรมนษยจะเลอกใชวธการใดในทางปฏบตเพอคาดการณและวางแผนทรพยากรมนษยนนสามารถจะพจารณาไดจากมาตรการในการเลอกเทคนคในการพยากรณดงตอไปน 1.ระยะเวลา (Time Horizon) ปจจบนเวลาเปนปจจยทส าคญในการด าเนนธรกจ ดงนนผทท าหนาทดานการพยากรณความตองการทรพยากรมนษยจะตองเลอกวธการทมระยะเวลาทเหมาะสมกบความตองการของงาน โดยใหผลลพธทไดมระดบของความถกตองและเชอถอได เหมาะสมกบการใชงาน โดยไมเสยเวลาในการประเมนผลมากเกนไป 2. ลกษณะของขอมล (Pattern of Data) นกพยากรณทมความสามารถจะตองค านงถงธรรมชาตหรอลกษณะของขอมลทงในเชงคณภาพและเชงปรมาณเปนส าคญ เพอใหสามารถคดเลอกเครองมอในการพยากรณไดอยางเหมาะสม และสามารถคาดการณเหตการณทจะเกดไดอยางใกลเคยง



3. คาใชจาย (Cost) คาใชจายเปนปจจยส าคญในการด าเนนงานทางธรกจเกอบทกประเภท ดงนนนกพยากรณตองพจารณาคาใชจายทเกดขน ทงทางตรงและทางออมของการพยากรณแตละวธ วามความเหมาะสมอยางไร โดยเปรยบเทยบระหวางกนเอง หรอเปรยบเทยบกบความตองการของงาน 4. ความแมนย า (Accuracy) ความถกตองและแมนย าของเครองมอทใชเปนหวใจส าคญของการพยากรณ ดงนนนกพยากรณสมควรตองเลอกใชวธทมความถกตองและแมนย าในระดบทยอมรบไดส าหรบงานแตละชนด 5. ความงายในการน าไปใช (Ease of Application) เนองจากสมาชกแตละคนของหนวยงานวางแผนทรพยากรมนษยตางมความร ทกษะ และประสบการณทแตกตางกน ดงนนนกพยากรณจงตองเลอกวธการทมความงายในการน ามาใชไดอยางมประสทธภาพ เพอทสมาชกทกคนในทมงานจะไดสามารถปฏบตงานไดอยางราบรนและมอปสรรคนอยทสด นกบรหารทรพยากรมนษยจะตองท าการวเคราะหในแตละปจจยทเกยวของกบการพยากรณและสถานการณกอนทจะท าการตดสนใจเลอกวธการพยากรณ เพอทจะไดรบวธการทเหมาะสมกบการประยกตใชในการคาดการณดานบคลากรส าหรบการท าแผนของแตละองคการ โดยวธการทดไมจ าเปนตองยงยาก ซบซอน และมคาใชจายสง แตตองเปนวธการทสามารถน ามาประยกตใชไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล ภายใตขอจ ากดดานบคลากร ระยะเวลา และคาใชจายทงทางตรงและทางออมขององคการ สรป การวางแผนเปนหนาททส าคญหนาทหนงของการจดการ ซงประกอบดวยการวางแผนการจดองคการ การน าและการควบคมทเกยวของกบการเกบรวบรวมขอมล การศกษา และการวางวตถประสงค การก าหนดเปาหมาย การสรางกลยทธ และการตดสนใจเลอกแนวทางปฏบตทเหมาะสมเพอใหกจกรรมตางๆด าเนนไปโดยราบรนมประสทธภาพ และบรรลวตถประสงคตามตองการโดยแผนทดจะเปนทงคมอและแนวทางปฏบตเพอใหบคคลหรอองคการสามารถด าเนนการไปสจดมงหมายทตงไวได การวางแผนทรพยากรมนษยเปนงานทส าคญทนกบรหารทรพยากรมนษยตองปฏบต การวางแผนทรพยากรมนษยเปนกระบวนการตอเนองทผเกยวของตองด าเนนการปรบปรงและพฒนาอยตลอดเวลา เพอใหแผนมความเหมาะสมและสอดคลองกบกบสถานการณ โดยการวางแผนทรพยากรมนษย จะเปนการก าหนดแนวทางส าหรบปฏบตการดานบคลากร ตลอดจนเปนการสรางหลกประกนในเสถยรภาพ และความตอเนองในการด าเนนงานขององคการ วาองคการจะมทรพยากรมนษยทเหมาะสมทงในดานปรมาณและคณภาพในแตละชวงเวลา นอกจากนสถานการณทเปลยนแปลงอยางรวดเรว สงผลใหการวางแผนทรพยากรมนษยไมสามารถกระท าแยกจากแผนรวมขององคการได ดงนนผมหนาทวางแผนทงสองระดบจงตองประสานงานกนอยางใกลชด เพอใหแผนการทงสองมความสอดคลองและสมพนธกน ซงจะกอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลสงสดในการด าเนนงาน




ค าสง ใหนกศกษาตอบค าถามทกขอลงในสมดใหสมบรณ 1. ใหนกศกษาอธบายความหมายของการวางแผนทรพยากรมนษย 2. ใหนกศกษาอธบายรปแบบในการวางแผนทรพยากรมนษย 3. ใหนกศกษาอธบายความส าคญและประโยชนของ การวางแผนทรพยากรมนษย 4. ใหนกศกษาอธบายกระบวนการวางแผนทรพยากรมนษย



บทท 4

การก าหนดงานและต าแหนงงาน

การก าหนดงานและต าแหนงงานเปนหนงในกระบวนการการบรหารทรพยากรมนษย เพอใหการบรหารทรพยากรมนษยเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล เนองดวยบคลากรมคณสมบต ศกยภาพ และความสามารถแตกตางกน ดงนนสงส าคญ คอ จะท าอยางไรใหสามารถใชบคลากรทสรรหาและคดเลอกเขามาไดอยางเหมาะสมกบงาน (Put the Right man to the Right job) และสามารถปฏบตงานไดอยางมคณภาพ โดยเกดประสทธภาพและประสทธผล

ต าแหนงงาน การเปลยนต าแหนงของบคลากรเปนการเปลยนแปลงทเกดขนภายในองคกร อนเปนผลสบเนองมาจากสาเหตหลายประการ เชน การท าความดความชอบ ความเหมาะสมในการปฏบตงาน ความผดพลาดของการปฏบตงานในลกษณะเดม การจดองคกรใหสามารถด าเนนงานไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ หรอเกดสถานการณทางเศรษฐกจทผนผวน สงผลใหองคกรขยายตวและตองการบคลากรเพม หรอกอใหเกดการหดตวขององคกร ซงจ าเปนตองลดปรมาณบคลากรลง เปนตน หลานคนมความเขาใจวาการเปลยนต าแหนงงานจะเกดในชวงระยะเวลาเฉพาะ หรอเมอมเหตการณพเศษ ปกตคนไทยมกไดรบการแตงตงและโยกยายขาราชการในชวงเดอนตลาคมและเมษายนของทกป ดงนนถามการแตงตงและโยกยายงานขนในชวงเวลาอนจงนยมเรยกวา “ การแตงตงโยกยายนอกฤด ” ซงมกเปนผลมาจากเหตการณผดปกต เชน การทจรต การปรบปรงประสทธภาพการบรหารงาน หรอการเสยชวต เปนตน แตความจรงการเปลยนต าแหนงงานเปนเรองปกตทสามารถเกดขนไดในทกองคกรและเกอบตลอดเวลา เพอใหเกดความสอดคลองกบความตองการ ของแตละสถานการณเนองจากการเปลยนต าแหนงงานของบคลากรมกมผลกระทบตอการด าเนนงานของบคลากรขององคกรทงทางตรงและทางออม ดงนนผทสนใจศกษาดานการจดการทรพยากรมนษยสมควรตองมความเขาใจในเรองต าแหนงงาน เพอใหสามารถประยกตใชความรและประสบการณในการท างานไดอยางมประสทธภาพ ต าแหนงงานและการเปลยนต าแหนงงาน การจดการทรพยากรมนษยเปนงานทเกยวของกบทรพยากรมนษยภายในองคกร โดยผบรหารทรพยากรมนษยจะมหนาทและความรบผดชอบในการดแลกจกรรมทเกยวของกบบคลากรขององคการ ตงแตการจดหาบคลากร การธ ารงรกษา จนกระทงบคลากรตองออกนอกองคกร การจดต าแหนงงานเปนกจกรรมดานทรพยากรมนษยทผบรหารทรพยากรมนษยจะตองสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ เนองจากมนษยเปนสงมชวตทมความซบซอนดานความคดและพฤตกรรม ซงบคลากรจะตอบสนองตอการเปลยนแปลงทเกดขนกบตนในทศทางทแตกตางกน โดยเฉพาะการเปลยนแปลงทสงผลกระทบตอขวญและก าลงใจ ตลอดจนความเชอมนของบคคล ดงนนผบรหารทรพยากรมนษยจะตองมความรในหลกการและเทคนคการจดการต าแหนงงาน เพอใหเกดความเสมอภาค ยตธรรม และเหมาะสมกบสถานการณ



ต าแหนงงาน หมายถง ระดบในการท างานทแสดงถงอ านาจ หนาท ความรบผดชอบ และผลประโยชนของบคคลภายในองคการ เชน บคลากรปฏบตงาน หวหนางาน ผจดการหนวย ผจดการฝาย และผอ านวยการ เปนตน การเปลยนต าแหนงงานเปนเหตการณทเกดขนในทกองคการ โดยการเปลยนต าแหนงงานจะเกดขนได 4 ลกษณะ ดงตอไปน

การเลอนต าแหนง (Promotion)

การลดขน (Demotion)

การโยกยาย (Transfer)

การใหออกจากงาน (Termination)

การเปลยนต าแหนงสามารถเกดขนไดจากหลายสาเหต โดยวตถประสงคในการเปลยนต าแหนง ม 3 ประการ ดงตอไปน

1. การปรบปรงโครงสรางและการด าเนนงานขององคการ การปรบปรงโครงสรางขององคการใหเหมาะสม จะสงผลกระทบตอทงต าแหนงงานตางๆ และปรมาณงานภายในองคการวาจะมการเพมขนหรอลดลง โดยเฉพาะในสถานการณปจจบนทหลายองคการไดท าการรอปรบระบบ (Reengineering) มาประยกตใชในการด าเนนงานภายในองคการ ท าใหตองมการจดโครงสรางและต าแหนงงานใหม

2. การเพมประสทธภาพในการปฏบตงาน บคคลแตละคนจะมความแตกตางกนตามธรรมชาต บคคลหนงอาจมความเชยวชาญในดานหนงและขาดทกษะในงานดานอน ซงสมควรตองปรบบคลากร ใหเหมาะสมกบงาน นอกจากนการเปลยนต าแหนงงานทเหมาะสมจะมสวนชวยสรางขวญและก าลงใจ ตลอดจนจงใจใหบคลากรปฏบตอยางมประสทธภาพ

3. สงเสรมการปฏบตตามระเบยบขององคการ กฎเกณฑและระเบยบวนยถกก าหนดขนเพอความเรยบรอยในการอยรวมกนของสมาชก ซงการเปลยนแปลงต าแหนงงานกจะมสวนชวยสงเสรมใหบคลากรปฏบตตนตามระเบยบวนยขององคการทไดวางไว ถาบคลากรปฏบตตนไมถกตองหรอไมเหมาะสมกบกฎเกณฑขององคการ อาจตองโดนลงโทษดวยการโยกยายหรอลดขน เพอใหเปนบทเรยนหรอไมใหเปนเยยงอยางแกสมาชกคนอน

เนองจากการปรบเปลยนต าแหนงงานเปนเรองทละเอยดออน เกยวของกบขวญและก าลงใจ ความรสกของบคคลหลายคน ตลอดจนองคการ ซงองคการสามารถท าการปรบเปลยนต าแหนงของบคลากรไดในหลายลกษณะ เพอใหสอดคลองกบวตถประสงคทตองการ ดงนนจงมความจ าเปนทนกบรหารทรพยากรมนษยจะตองศกษารายละเอยดของการปรบเปลยนต าแหนงงานในแตละลกษณะอยางละเอยด เพอใหสามารถน าประยกตใชในการปฏบตงานไดอยางเหมาะสม

การเลอนต าแหนงงาน

การศกษาเรองการจงใจในสวนทฤษฎความตองการ พบวามนษยมความตองการทจะกาวหนาและประสบความส าเรจในชวต นอกจากการท างานเพอใหไดเงนมาใชจายส าหรบซอปจจยพนฐานในชวต โดยบคลากรจะรวมงานกบองคการเพอการยอมรบของสงคมและความกาวหนาในชวต การเลอนขนเลอน



ต าแหนงจงเปนสงทบคลากรหลายคนตองการ จะตองมการพจารณาความเหมาะสมตามสถานการณ โดยนกบรหารทรพยากรมนษยซงเปนผเชยวชาญดานบคลากรขององคการจะถอเปนบคคลทมความสามารถในการมสวนรวมพจารณาการเลอนต าแหนงของบคลากร หวขอนจะอธบายถงความหมายและประเภทของการเลอนต าแหนงทนกบรหารทรพยากรสมควรทราบ

การเลอนต าแหนง หมายถง การมอบหมายงานในต าแหนงทสงขนใหแกบคลากร โดยทวไปต าแหนงทสงขนจะมความหมายครอบคลมถงอ านาจ หนาท และความรบผดชอบ ตลอดจนเงนเดอนและผลประโยชนทเพมขน โดยทการเลอนต าแหนงสามารถแบงออกเปน 4 ประเภท ดงตอไปน

1. การเลอนต าแหนงในสายอาชพเดม บคลากรจะปฏบตหนาทในสายอาชพเดม แตมความรบผดชอบทสงขน ตวอยางเชน การเลอนต าแหนงจากเศรษฐกจ 3 ขนเปนเศรษฐกจ 4 วศวกร 4 ขนเปนวศวกร 5 หรอนกวเคราะหงานขนเปนนกวเคราะหงานอาวโส เปนตน โดยทการเลอนต าแหนงสายอาชพอาจเกดขนจากสาเหต 2 ประการ ดงตอไปน

เมอมต าแหนงงานวาง

เมอมการขยายงาน

2. การเลอนต าแหนงขามสายอาชพ บคลากรจะไดรบการแตงตงใหด ารงต าแหนงอนนอกสายงานทตนเคยปฏบต โดยต าแหนงใหมจะอยในระดบทสงกวาเดม เชน หวหนาหนวยการเงนไดรบการเลอนต าแหนงเปนผชวยผจดการแผนกสารสนเทศ เปนตน โดยทการเลอนต าแหนงขามสายอาชพเกดขนจากสาเหต 3 ประการ ดงตอไปน

เมอมต าแหนงใหม

เมอมการปรบโครงสรางองคการ

เมอขนถงต าแหนงสงสดในสายอาชพเดม

3. การเลอนสต าแหนงบรหาร บคลากรทจะปฏบตหนาททางดานการบรหารในสวนงานทตนเขาไปรบผดชอบ เชน การเลอนต าแหนงจากวศวกรอาวโสเปนผอ านวยการฝายควบคมคณภาพ เปนตน การเลอนสต าแหนงบรหารอาจเกดขนจากต าแหนงงานบรหารทวางลง หรอเกดจากการขยายงานขององคการ

4. การเลอนต าแหนงดวยการปรบเงนเดอน บคลากรจะปฏบตงานภายใตชอต าแหนงเดม แตไดรบเงนเดอนในต าแหนงหรอระดบทสงขน อนเปนผลสบเนองมาจากการทบคลากรไดรบเงนเดอนในขนสงทสดของอตราเงนเดอนมนระดบเดม เชน ผอ านวยการกองระดบ 8 ไดรบการเลอนขนเงนเดอนขนเปนผอ านวยการกองระดบ 9 โดยทเขายงคงปฏบตทมหนาทและความรบผดชอบเทาเดม เปนตน การวางแผนการเลอนต าแหนงงาน เนองจากการเลอนต าแหนงงานมไดมผลกระทบตอบคลากรทไดรบการเลอนต าแหนงเพยงบคคลเดยว แตจะเกยวของกบบคลากรอกหลายคนภายในองคการ เชน บคลากรทไดรบการเลอนต าแหนงขนมาทดแทนกบบคลากรทไมไดเลอนต าแหนง เปนตน ดงนนผทท าหนาทพจารณาการเลอนต าแหนงจงตองมความรอบคอบในการตดสนใจ และมการวางแผนทรดกมเพอไมกอใหเกดปญหาในอนาคต



การเลอนต าแหนงงานเปนทตองการของบคลากรเกอบทกคนในองคการ เนองจากการเลอนต าแหนงเปนเครองบงชความส าเรจในหนาทการงาน ศกยภาพ ความสามารถ และเปนเครองแสดงถงความกาวหนาในอนาคตของบคลากร โดยเฉพาะสงคมในปจจบนทนยมวดสถานภาพของบคคลดวยรายไดและต าแหนงงานมากกวาการพจารณาความดของบคคล บคลากรทไดรบการเลอนต าแหนงจงยอมทจะมความยนด ในทางตรงกนขาม บคลากรทคาดหวงวาจะไดรบการเลอนต าแหนงกลบไมไดรบการเลอยขน หรอไดรบการเลอนขนแตไมตรงกบความตองการ อาจจะเกดความทอแทหมดหวง และไมพอใจขน อนจะสงผลกระทบตอประสทธภาพการด าเนนงานขององคการทงในทางตรงและทางออม การเลอนต าแหนงงานเปนเรองทละเอยดออนในการจดการดานบคลากรขององคการ เพราะกจกรรมนจะเกยวของถงขวญและก าลงใจในการปฏบตงานของบคลากรภายในองคการ การเล อนต าแหนงโดยมไดพจารณาอยางรอบคอบอาจกอใหเกดปญหาในการปฏบตงานขนไดอยางอนาคต ดงนนผทมหนาทเกยวของกบการเลอนต าแหนงจะตองท าการวางแผนการเลอนต าแหนงอยางมหลกการ ชดเจน เปนระบบ รอบคอบ และรดกม โดยท าการพจารณาสงตอไปน

1. นโยบาย แตละองคการโดยเฉพาะหนวยงานขนาดใหญสมควรจะตองมการก าหนดนโยบายการเลอนต าแหนงอยางชดเจน วาในแตละต าแหนงตองการบคลากรทมคณสมบตอยางไร มความรทกษะ และประสบการณอะไรบางในการปฏบตงาน มหลกเกณฑในการเลอนบคลากรเขาปฏบตงานในต าแหน งนนๆ อยางไร เมอต าแหนงงานนนวางลง จะไดท าการสรรหรบคลากรทเหมาะสมเขาปฏบตงานได

2. โอกาสในการเลอนต าแหนงงาน ก าหนดขนตอนและแนวทางทบคลากรจะไดรบการเลอนต าแหนงตามล าดบชนของงาน ความอาวโส และความสามารถ โดยก าหนดเปนมาตรฐานไวอยางชดเจน เพอใหเกดความยตธรรมกบบคลากรทกคนทมโอกาส และไมกอใหเกดปญหาความขดแยงตามมาในอนาคต

3. การคดเลอกและการพจารณา การคดเลอกและการพจารณาบคลากรทเหมาะสมจะอาศยขอมลจากประวตของบคลากร เชน การศกษา ประสบการณ ความสามารถ ความประพฤต และการประเมนผลการปฏบตงาน นอกจากนการคดเลอกสามารถกระท าไดโดยการพจารณาจากบคลากรภายในองคการ หรอการคดเลอกจากบคคลภายนอกทมคณสมบตเหมาะสม

4. การฝกบรมและการพฒนา การทบคลากรสามารถปฏบตงานอยางมประสทธภาพในต าแหนงงานปจจบน หรอเปนบคลากรทเหมาะสมทสดในการเลอนต าแหนง มไดหมายความวาเขาจะสามารรถปฏบตงานในต าแหนงใหมไดอยางเหมาะสม การฝกอบรมและการพฒนาบคลากรเปนกระบวนการตอเนองทองคการควรน ามาใชในการเตรยมความพรอมของบคลากรส าหรบการปฏบตหนาทและการเลอนต าแหนงในอนาคต ซงปจจบนหลายองคการไดน าระบบการพฒนาบคลากรอยางตอเนองมาประยกตใช เพอใหบคลากรมความพรอมทจะปฏบตงานในต าแหนงทสงขนในทนททไดรบการแตงตง ซงจะท าใหองคการสามารถด าเนนงานไดอยางตอเนองโดยไมเสยจงหวะงาน

ถงแมการเลอนต าแหนงจะเปนสงทเกดขนบอยครงในหลายองคการ แตกเปนกจกรรมทอาจกอใหเกดความขดแยงหรอปญหาการด าเนนงานขน ดงนนผทมหนาทเกยวของกบการพจารณาการเลอนต าแหนง โดยเฉพาะนกบรหารทรพยากรมนษยในฐานะผเชยวชาญในงานบคลากร สมควรตองก าหนดแนวทางในการเลอนต าแหนงโดยพจารณาความเหมาะสมและความยตธรรมเปนส าคญ



หลกเกณฑในการเลอนต าแหนง การเลอนต าแหนงตองมการพจารณาปจจยตางๆ ทจะมผลกระทบตอผเกยวของอยางละเอยดเพอไม

กอใหเกดปญหาในอนาคต โดยหลกเกณฑทใชในการเลอนต าแหนงมดงตอไปน 1. หลกความสามารถ ในการเลอนต าแหนงดวยวธน จะยดถอความรความสามารถของบคลากร

เปนหลก เพอสรางความเปนกลางและความเสมอภาคใหแกบคลากรภายในองคการ ซงหลายคนเรยกการเลอนขนดวยวธนวา “ระบบคณธรรม (Merit System)” เนองจากการพจารณาเลอนต าแหนงจะอาศยความสามารถเปนส าคญ การเลอนต าแหนงโดยวธการนมขอดดงตอไปน

สรางก าลงใจใหกบผปฏบตงาน

กอใหเกดความภาคภมใจในการท างาน

คดบคลากรทไมมความสามารถออกจากระบบ

แตวธการนกอาจกอใหเกดขอเสย ดงตอไปน ยากตอการปฏบต

ไมเหมาะสมในสถานการณบางอยาง

มผลกระทบตอความสมพนธของบคลากรภายในองคการ

2. หลกการอาวโสและประสบการณ ปกตหลายองคการจะใหความส าคญตอระบบอาวโสและประสบการณของบคลากร เนองจากหลกการนมแนวคดทส าคญดงตอไปน

อาวโส หมายถง ระยะเวลาทบคลากรรวมท างานกบองคการ การทบคลากรปฏบตงานกบองคการเปนระยะเวลานาน ยอมสะทอนถงความจงรกภกดทมตอหนวยงาน

นอกจากนบคลากรทมอาวโสทจะมความร ทกษะ และความเขาใจในการปฏบตงาน ตลอดจนความเขาใจในวฒนธรรมขององคการเปนอยางด โดยทการพจารณาอาวโสสามารถกระท าไดดงตอไปน

- พจารณาระยะเวลาการปฏบตงานของบคลากรภายในองคการ ตงแตเรมตนจนถงปจจบน - พจารณาระยะเวลาการปฏบตงานในแผนกหรอหนวยงานปจจบน - พจารณาระยะเวลาการปฏบตงานในต าแหนงปจจบน

ประสบการณ หมายถง ความคนเคยในการปฏบตงานอยางใดยางหนง บคลากรทมประสบการณมแนวโนมทจะเขาใจหลกการด าเนนงานของงานทตนรบผดชอบ นอกจากนยงมโอกาสทจ าปองกนหรอแกปญหาทอาจเกดขนในการด าเนนงาน

การเลอนต าแหนงโดยอาศยหลกอาวโสและประสบการณ เปนการสรางขวญและก าลงใจใหกบบคลากรทมความจงรกภกดและซอสตยตอองคการ ตลอดจนบคลากรทมความเขาใจในขนตอนของการปฏบตงานและวฒนธรรมขององคการ เพอจะใหเขาเหลานนทมเทการท างานใหกบองคการอยางเตมก าลงความสามารถ

2. หลกอปถมภ การเลอนต าแหนงโดยใชวธการนจะอาศยปจจยทางดานการเมองภายในองคการ หรอความสมพนธสวนตวระหวางผมอ านาจในการเลอนต าแหนงกบบคลากรบางคนในองคการเปนหลก เชน



ความเปนญาต ความสนทสนมคยเคยหรอผลประโยชนทเกอกลกน โดยไมค านงถงความร ความสามารถ อาวโส ประสบการณ หรอความเหมาะสมอนในการด ารงต าแหนงนน

ปกตหลกอปถมภมกจะถกน ามาใชในการเลอนต าแหนง เพอเปนการตอบแทน เพอรกษาเสถยรภาพ และเพอประโยชนในการควบคมการบรหารงานใหด าเนนไปตามทผบรหารตองการ ในขณะทวธการนกอาจสรางผลกระทบตอขวญและก าลงใจในการปฏบตงานของบคลากรในองคการดวย

ในทางปฏบต องคการจะไมใชหลกเกณฑในการเลอนต าแหนงใดๆ เพยงหลกเกณฑเดยวมาใชในการพจารณาเลอนต าแหนงของบคลากร แตองคการจะพยายามใชแตละหลกเกณฑอยางผสมผสานตามความเหมาะสมของสถานการณเปนส าคญ

คาตอบแทน คาตอบแทน หมายถง การใหผลประโยชนทางเศรษฐกจในรปแบบตางๆ เชน คาจาง เงนเดอน เงนชดเชย หรอผลประโยชนอยางอนทองคการไดใหกบบคลากรเพอเปนการตอบแทนการท างาน ปกตบคลากรจะคนเคยกบคาตอบแทนใน 2 ลกษณะ ดงตอไปน * เงนเดอน หมายถง คาตอบแทนทเปนรายไดประจ าทบคลากรจะไดรบในอตราคงทภายในชวงระยะเวลาทก าหนด โดยรายไดนจะไมเปลยนแปลงตามชวโมงท างาน หรอปรมาณของผลผลตของบคลากร * คาจาง หมายถง คาตอบแทนทบคลากรไดรบโดยถอจากเกณฑระยะเวลาในการปฏบตงานเปนหลกเชน คาจางรายวน คาจางรายชงโมง เปนตน โดยทวไปเงนเดอนจะเปนคาตอบแทนทองคการมใหแกพนกงานทปฏบตงานในส านกงาน นกวชาชพ และผบรหาร หรอทนยมเรยกวา พนกงานคอปกขาว ในขณะทคาจางจะเปนคาตอบแทนส าหรบคนงาน พนกงานระดบปฏบตการในโรงงาน ลกจางรายวน หรอทนยมเรยกวา พนกงานคอปกน าเงน แตในปจจบนรปแบบในการจายคาตอบแทนไดเปลยนแปลงไปตามกระแสความตองการของสงคม แรงงาน และการด าเนนงานขององคกร ท าใหมรปแบบในการจางงานทแตกตางกนไป สงผลใหมการจายคาตอบแทนทแตกตางกนไปตามความเหมาะสมดวย เชน บคลากรทเปนนกวชาชพบางกลมสามารถปฏบตงานอยทบานผานระบบเครอขายคอมพวเตอรได ในกรณองคการอาจจายคาตอบแทนใหแกบคลากร โดยพจารณาจากระยะเวลาในการใชเครองคอมพวเตอรในการปฏบตงาน และผลงานของแตละบคลเปนหลก นอกจากนการจายคาตอบแทนใหบคลากร จะตองพจารณาตามหลกเหตผล ความเสมอภาคและความเหมาะสม โดยทสวนประกอบของคาตอบแทนสามารถแบงออกเปน 4 ประเภท ดงตอไปน

1. คาตอบแทนเนองจากความส าคญของงาน คาตอบแทนในลกษณะนจะเปนคาตอบแทนตามปกตทใหแกบคลากร เนองจากผลการปฏบตงานโดยตรงทบคลากรท าใหแกองคกรเชน เงนเดอน คาจาง และคาลวงเวลา เปนตน

2. คาตอบแทนเพอจงใจในการปฏบตงาน คาตอบแทนในสวนนจะใหแกบคลากรเพอจงใจใหเขาปฏบตงานอยางมประสทธภาพและเตมความสามารถ เชน การใหเงนตอบแทนเมอสนปหรอทเรยกวา โบนส สวนแบงก าไร สวนผลผลต เปนตน



3. คาตอบแทนพเศษ คาตอบแทนในลกษณะนจะจายใหกบบคลากรทมคณสมบตส าคญตามทองคการตองการ เชน ปฏบตงานมานาน เปนตน หรอเปนเงนตอบแทนส าหรบการปฏบตงานบางประเภท

4. ผลประโยชนอน เปนผลประโยชนพเศษทองคการมใหกบบคลากร เชน การใหคาแรงในวนหยด การจายคาประกนชวตพนกงาน การสนบสนนกจกรรมนนทนาการของบคลากร การจายคาเลาเรยนบตร เปนตน คาตอบแทนเปนเรองทละเอยดออน เกยวของกบขวญล าลงใจในการปฏบตงานของบคลากรดงนนผทมหนาทในดานนจะตองจดสวนผสมของคาตอบแทนใหเหมาะสม เพอใหบคลากรสามารถปฏบตงานใหกบองคกรไดอยางเตมความสามารถ และไมกอใหเกดภาระผกพนในดานคาใชจายทมากเกนควรแกองคกร วตถประสงคในการใหคาตอบแทน

คาตอบแทนเปนปจจยส าคญทเกยวเนองกบบคลหลายฝาย ซงจะสงผลกระทบตอการด าเนนงานขององคการทงโดยทางตรงและโดยทางออม ดงนนผทมหนาทเกยวกบการก าหนดอตราและโครงสรางของคาตอบแทนสมควรจะเขาใจในวตถประสงคในการจายคาตอบแทนขององคกร เพอใหสามารถพจารณาก าหนดคาตอบแทนไดอยางเหมาะสม โดยทวตถประสงคหลกในการใหคาตอบแทนขององคการม 3 ประการ

1. ดงดดบคลากร การจายคาตอบแทนมวตถประสงคเพอจงใจใหบคลากรเขารวมงานกบองคการ ซงจะเหนไดวาอตราคาตอบแทนจะเปนปจจยส าคญในการดงดดบคลากรเขาท างาน องคการธรกจทจายคาตอบแทนสง จะมผสนใจสมครเขารวมงานเปนจ านวนมาก สงผลใหองคการธรกจนนมโอกาสคดเลอกผสมครทมความรและมความสามารถเหมาะสมเขารวมงาน ดงนนจงเปนหนาทของผก าหนดคาตอบแทนทจะตองท าการศกษาและพจารณาปจจยแวดลอม เชน สภาพสงคม สภาวะเศรษฐกจ ตลาดแรงงาน การเตบโตของอตสาหกรรม เปนตน เพอท าการก าหนดคาตอบแทนอยางเหมาะสมและจงใจตอผรวมงาน

2. บรหารตนทน ถาพจารณาตามทศนะขององคการ คาตอบแทนถอเปนตนทนในการด าเนนธรกจทมความส าคญไมแพคาใชจายในดานอน ซงหลายองคการมคาใชจายกวาครงทเกยวของกบคาใชจายดานทรพยากรมนษย ดงนนการก าหนดคาตอบแทนทมประสทธภาพสามารถน ามาใชเพอควบคมและตรวจสอบคาใชจายขององคการได เนองจากองคการจะมการก าหนดหลกเกณฑและรปแบบทแนนอนในการจายคาตอบแทนแกพนกงาน ท าใหองคการสามารถคาดการณคาใชจายทจะเกดขนในแตละชวงเวลาได ท าใหองคการสามารถบรหารตนทนไดยางมประสทธภาพ

3. จงใจในการปฏบตงาน ตามทฤษฎ ความเทาเทยมกน บคลจะพจารณาเปรยบเทยบอตราสวนระหวางแรงพยายามในการปฏบตงานกบผลลพธทไดของตนเองกบบคลอน วามความเทาเทยมกนหรอไม ถาบคลอนไดอตราสวนผลตอบแทนทสงกวา กอาจทจะกอใหเกดความไมสบายใจขนแกบคลากร และอาจกอใหเกดปญหาในการปฏบตงานขนได ดงนนการก าหนดคาตอบแทนอยางยตธรรมและสรางความพอใจใหแกบคลากร และปองกนปญหาทจะสงผลกระทบตอประสทธภาพในการด าเนนงานขององคการ เชน ขวญและก าลงใจ ความขดแยง การหมนเวยนของบคลากร เปนตน



นอกจากนการจายคาตอบแทนทเปนธรรมแกพนกงานจะมสวนชวยในการลดปญหาทเกดจากความไมพอใจในรายได การรองทกขเรองคาครองชพ การนดหยดงาน และการลาออกจากงานของบคลากรได ซงปญหาเหลานจะมผลกระทบโดยตรงตอคาใชจายและประสทธภาพการด าเนนงานขององคการ

ปจจยทมผลตอคาตอบแทน การจายคาตอบแทนจะมผลตอความสามารถในการดงดดบคลากรทมความสามารถเขามารวมงาน

การกระตนและการจงใจบคลากรใหปฏบตงานอยางมประสทธภาพตลอดจนมสวนในการบรหารตนทนขององคการได ซงเรองเหลานเปนเรองทมความซบซอนและเกยวเนองกบผลการด าเนนงานขององคการ ทผ มหนาทบรหารคาตอบแทนจะตองมความรและความเขาใจจงจะสามารถก าหนดคาตอบแทนไดอยางเหมาะสม เนองจากคาตอบแทนเปนเรองทละเอยดออนและไมขนอยกบปจจยอยางใดอยางหนงเพยงอยางเดยว ดงนนผทมหนาทก าหนดคาตอบแทนจะตองมความขาใจถงปจจยทมอทธพลตอการจายคาตอบแทน ซงแบงออกเปน 2 ลกษณะ ดงตอไปน

1. ปจจยทเกยวของกบพนกงาน คาตอบแทนเปนผลประโยชนทองคการไดใหแกพนกงานเพอตอบแทนการปฏบตงานของเขา การจายคาตอบแทนทเหมาะสมจะมสวนจงใจใหบคลากรปฏบตหนาท อยางมประสทธภาพ โดยทการก าหนดคาตอบแทนจะตองพจารณาถงปจจยทเกยงของกบบคลากรดงตอไปน

* คางานเปรยบเทยบ การจายคาตอบแทนจะตองมความยตธรรมหลกการทวา งานเทากน จายเทากน โดยทงานแตละชนดจะตองน ามาเปรยบเทยบกน เพอท าการประเมนคางานและก าหนดคาตอบแทนใหแกบคลากร โดยมวตถประสงคเพอกอใหเกดความเสมอภาคและความยตธรรมกบบคลากรทกคนภายในองคการ

* การปฏบตงาน ผลการปฏบตงานถอเปนปจจยส าคญในการจายคาตอบแทนใหแกบคลากรทปฏบตงานอยางมประสทธภาพ สมควรทจะไดรบคาตอบแทนมาก เพอเปนการสรางขวญและก าลงใจในการปฏบตงานและการพฒนาตนเองใหกาวหนาในอนาคต

* อาวโส ระยะเวลาทบคลากรปฏบตงานจะเปนเครองแสดงถงความซอสตย ความจงรกภกดและความผกพนทเขามตอองคกร ซงหลายหนวยงานไดใหความส าคญกบปจจยนไปใชประกอบการพจารณาคาตอบแทน เนองจากตองการทจะจงใจใหบคลากรปฏบตงานกบองคการอยางซอสตยและเปนระยะเวลายาวนาน ตลอดจนสรางขวญและก าลงใจในการปฏบตงานใหแกบคลากรทรวมงานกบองคการ ใหทมเทความร ความสามารถ และประสบการณในการท างานอยางเตมท

* ประสบการณ ประสบการณเปนประโยชนตอการปฏบตงานทงโดยทางตรงและทางออมของบคลากร ดงจะเหนไดจากประสบการณจะมสวนชวาบคลากรมความร ทกษะ และความเขาใจในงานนนเปนอยางด และสามารถปฏบตงานไดจรงเพราะเขาไดลงมอปฏบตงานนนตลอดชวงระยะเวลาท ผานมา นอกจากนประสบการณยงชวยเสรมสรางความรอบคอบ ความเขาใจในปญหา ความกลาตดสนใจ และความมนคงในอารมณใหแกบคลากร เนองจากเขาไดผานเหตการณตางๆ มาแลวในอดต



ดงนนการก าหนดคาตอบแทนในงานแตละประเภทจงใหความส าคญกบประสบการณของบคลากร เชน งานวชาชพและงานบรหาร เนองจากหลายองคการหรอหลายวชาชพมความเชอวาบคลทมประสบการณจะสามารถปฏบตงานไดอยางราบรน เปนประโยชน และไมกอใหเกดปญหาขนแกองคการ เชน แพทย วศวกร นกกฎหมาย และอาจารย เปนตน

* ความสามารถ ปจจบนเปนทยอมรบในทกวงการวาทรพยากรมนษยเปนปจจยทส าคญในการผลกดนใหองคการกาวไปสความส าเรจ แตละองคการจงมความตองการบคลากรทมความร ความสามารถ และมศกยภาพในการพฒนาสง ดงนนการพจารณาก าหนดคาตอบแทนจะตองสามารถดงดดบคลากรทมความสามารถเขามารวมงานได หรอกระตนใหบคลเหลานนเกดความสนใจทจะรวมงานกบองคการ

* ปจจยอนๆ นอกจากปจจยตางๆ ทกลาวมาแลว การก าหนดคาตอบแทนจะตองพจารณาถงปจจยอนทอาจจะมผลกระทบตอคาตอบแทนของบคลากรในแตละสถานการณ เชน การเมองภายในหรอความขดแยงภายในองคการ เปนตน

1. ปจจยแวดลอม นอกจากปจจยทเกยวของกบบคลากรแลว การก าหนคาจางแรงงานจะตองค านงถงปจจยแวดลอมภายนอกดวย เนองจากปจจยนจะมผลตอโครงสรางการจายคาตอบแทน การวางแผนดานบคลากร การด าเนนงานขององคการ โดยทปจจยแวดลอมอนทมใชบคลากรทมผลตอการก าหนดคาตอบแทนมดงตอไปน

* ระดบคาจางทวไป การก าหนดคาตอบแทนของแตละองคการจะมความสมพนธกบอตราคาตอบแทนของธรกจในลกษณะเดยวกนกบทอยในตลาดแรงงาน ซงในทางปฏบตองคการอาจก าหนดคาตอบแทนตามอตราท เหนวาเหมาะสมในชวงระยะเวลาหนง แตในระยะยาวตองมการปรบอตราคาตอบแทนใหมความใกลเคยงกบราคาตลาด นอกจากนอตราคาตอบแทนอาจจะเปลยนแปลงตามอปสงคและอปทานของแรงงาน ถางานประเภทใดเปนทตองการมาก กจะมอตราคาตอบแทนสง เชน เมอประเทศขยายตวทางอตสาหกรรมอยางรวดเรว กอใหเกดความตองการวศวกรเพอปฏบตงานในภาคอตสาหกรรมเปนปรมาณมากเกนกวาความสามารถในการผลตของสถาบนการศกษา สงผลใหเกดการแยงชงตววศวกรระหวางหนวยงาน ทงทอยในอตสาหกรรมเดยวกนหรอทอยตางอตสาหกรรม ท าใหคาตอบแทนส าหรบวชาชพวศวกรรมสงขนอยางรวดเรว

* ศกยภาพในการจายคาตอบแทนขององคการ โดยทวไปองคการทมความมนคงและมรายไดสง ยอมมความสามารถในการจายคาตอบแทนใหแกพนกงานมากกวาองคการทเพงเรมกอตงหรอมฐานะไมมนคง แตในความจรง องคการทมขนาดใหญไมจ าเปนทจะตองจายคาตอบแทนสงทสดในอตสาหกรรมทสงกดอย เนองจากความมนคง ชอเสยง และภาพลกษณขององคการจะสงผลใหบคลากรมความเชอมนและมความตองการทจะเขารวมงานดวย นอกจากนองคการทอยในภาคเอกชนมแนวโนมทจะสงผลตอบแทนทสงกวาองคการทอยในภาครฐบาลหรอองคการสาธารณะ เนองจากธรกจเอกชนตองการท าการแขงขนกนอยางเตมท จงท าให



ตองการบคลากรทมประสทธภาพมารวมงาน สงผลตอเนองถงการเพมความสามารถในการท าก าไรซงจะน ามาใชจายในการจางบคลากรทมประสทธภาพอยางตอเนอง

* คาครองชพ คาครองชพเปนปจจยส าคญในการพจารณาคาตอบแทน เนองจากคาตอบแทนในการปฏบตงานเปนปจจยหลกทส าคญในการด ารงชวตของบคลากร ดงนนองคการสมควรใหคาตอบแทนแกบคลากรทจะท าใหเขาและครอบครวสามารถด ารงชพในสงคมไดอยางมความสขตามความเหมาะสมของฐานะ

* องคการดานแรงงาน องคการแรงงานจะมอทธพลในการก าหนดอตราคาตอบแทนในหลายระดบ ตงแตระดบประเทศ ระดบอตสาหกรรม จนถงระดบองคการ โดยการรวมตวของพนกงานเขาเปนสมาคม สหพนธ สหภาพ หรอองคการทางดานแรงงาน จะมสวนชวยสรางอ านาจตอรองใหแกบคลากร องคการทางดานแรงงานจะปกปองผลประโยชนและสะทอนความตองการ และท าการเรยกรองเพอสรางความเปนธรรมใหแกพนกงาน ดงจะเหนไดจากหลายประเทศไดก าหนดใหสหภาพแรงงานภายในองคการสงตวแทนเขารวมเปนกรรมการบรหารของบรษท ซงองคการแรงงานจะมอทธพลในการก าหนดอตราคาตอบแทนข นต าของประเทศดวย

* อทธพลของภาครฐ รฐบาลมอทธพลทงทางตรงและทางออมตอการก าหนดคาตอบแทนขององคการ โดยรฐจะท าการก าหนดกฎหมายด าเนนการดานแรงงานสมพนธ หรอใชมาตรการตางๆ ทงโดยทางตรงหรอโดยทางออมในการจงใจใหองคการปฏบตตาม เพอใหสมาชกของสงคมสามารถอยรวมกนไดอยางมความสข

* ปจจยอน นอกจากปจจยตางๆ ทกลาวมาแลว ยงมปจจยอนทมผลตอการพจารณาคาตอบแทนของบคลากร ซงผก าหนดคาตอบแทนตองใหความส าคญและตองน ามาพจารณาประกอบในการก าหนดคาตอบแทนตามความเหมาะสม เชน วทยาการสมยใหม ลกษณะของงาน และประสทธภาพในการผลต เปนตน ซงปจจยเหลานจะมผลตอการปฏบตงานของบคลากรทงโดยทางตรงและทางออม

นโยบายทเกยวของกบคาตอบแทน การก าหนดคาตอบแทนในการปฏบตงานเปนเรองทละเอยดออนและสงผลกระทบตอเนองถงการด าเนนกจกรรมตางๆ ขององคการ นบตงแตการสรรหาและการคดเลอกบคลากร การด าเนนงานขององคการ และความส าเรจขององคการในอนาคต ซงมหนาทในการก าหนดคาตอบแทนจะตองมความเขาใจถงอทธพลของปจจยตางๆ ทมตอการจายคาตอบแทนขององคการ เพอทจะสามารถก าหนดโครงสรางและนโยบายทเกยวของกบคาตอบแทนไดอยางเหมาะสม โดยทแตละองคการจะมนโยบายในการจายคาตอบแทนทแตกตางกนไปตามความพรอมและสถานการณของตน จากการศกษานโยบายการจายคาตอบแทนของแตละองคการโดยเปรยบเทยบกบอตราคาตอบแทนทวไป สามารถทจะจ าแนกนโยบายการจายคาตอบแทนออกเปน 3 ลกษณะดงตอไปน

1. การก าหนดคาตอบแทนใหต ากวาอตราทวไป ในการก าหนดคาตอบแทนต ากวาอตราทวไป องคการจะท าการก าหนดคาตอบแทนใหต ากวาองคการอนทอยในธรกจหรออตสาหกรรมเดยวกน เนองจาก



องคการตองการควบคมคาใชจาย โดยมากวธนจะใชกบงานทมอปทานของแรงงานสง และลกษณะของงานไมมความสลบซบซอน ไมตองการแรงงานทมฝมอหรอไดรบการศกษาและฝกอบรมมาเปนพเศษ

2. การก าหนดคาตอบแทนในระดบเดยวกบอตราทวไป ในการก าหนดคาตอบแทนระดบเดยวกบอตราทวไป องคการจะท าการก าหนดคาตอบแทนในระดบทเทาเทยมกนกบองคการอนทอยในระดบเดยวกน เนองจากไมตองการใหเกดการแยงชงแรงงานขน โดยมากวธการนจะใชกบตลาดแรงงานทมความสมดล ไมมการเปลยนแปลงระหวางอปสงคและอปทานมากนก ตลอดจนปจจยตางๆ ทมผลตอการก าหนดคาตอบแทนมไดมการปรบตวอยางรนแรง

3. การก าหนดคาตอบแทนใหสงกวาอตราทวไป ในการก าหนดคาตอบแทนสงกวาอตราทวไป องคการจะก าหนดคาตอบแทนใหสงกวาองคการอนๆ ทอยในธรกจเดยวกน เพอตองการดงดดบคลากรท มความสามารถเขารวมงาน หรอเกดความตองการบคลากรบางประเภท แตวธการนอาจกอใหเกดความไมสมดลขนในตลาดแรงงาน และกอใหเกดการแขงขนเพอแยงชงแรงงานขนหรอทเรยกวา การซอตวบคลากร สงผลใหองคการตองจายคาตอบแทนทสงเกนความจ าเปน ดงนนการก าหนดนโยบายการจายคาตอบแทนของแตละองคการจะตองศกษา วเคราะห และพจารณาผลกระทบของปจจยตางๆ อยางรอบคอบ ตลอดจนพจารณาความสมดลระหวางคาตอบแทนทองคการใหแกบคลากรเปรยบเทยบกบผลการปฏบตงานและโอกาสทองคการจะไดรบจากการจางงานนน กอนทจะตดสนใจเลอกน านโยบายใดมาปฏบต เพอกอใหเกดประโยชนแกองคการ และเพอไมกอใหเกดปญหาการด าเนนงานในอนาคต

การก าหนดคาตอบแทน การประเมนคางานเปนกระบวนการส าคญในการก าหนดคาตอบแทน ผมหนาทก าหนดคาตอบแทนจะตองท าการศกษา วเคราะห และประเมนคางาน ตลอดจนน าขอมลทมอยมาใชประกอบการเรยงล าดบงานตามความส าคญ เพอก าหนดคาตอบแทนทเหมาะสมและยตธรรม โดยทการประเมนคางานสามารถกระท าได 2 วธ ดงตอไปน

* การประเมนคางานเชงคณภาพ วธการนผท าหนาทประเมนคางานจะท าการจ าแนก เปรยบเทยบ และจดล าดบงานตามความส าคญ * การประเมนคางานเชงปรมาณ วธการนผท าหนาทประเมนคางานจะท าการวเคราะหความแตกตางของแตละงานในรปของตวเลข ขอมลทไดจากการประเมนคางานถอเปนปจจยส าคญในการก าหนดคาตอบแทนของบคลากรเนองจากการประเมนคางานจะท าการเปรยบเทยบและจดเรยงงานตามล าดบความส าคญ โดยผท าหนาทก าหนดคาตอบแทนสามารถน าขอมลมาใชงานโดยตรง การก าหนดคาตอบแทนสามารถกระท าได 2 วธ ดงตอไปน

1. การพจารณาลกษณะงาน ผทท าหนาทก าหนดคาตอบแทนจะพจารณาลกษณะงานเพอท าการก าหนดคาตอบแทน โดยการพจารณาลกษณะงานจะสามารถกระท าไดหลายวธดงตอไปน



วธการจดล าดบความส าคญ วธการนผท าการประเมนคางานจะท าการเปรยบเทยบความส าคญของแตละงาน แลวท าการจดเรยงล าดบตามความเหมาะสม ซงจะมขอดทสามารถด าเนนงานไดงาย รวดเรว และประหยดคาใชจาย แตในทางปฏบต ผทท าหนาทประเมนอาจประสบปญหาเกยวกบการก าหนดมาตรฐานในการตดสนใจวางานใดมความส าคญมากกวากน หรอการอธบายวาเหตใดจงเปนเชนนน ตลอดจนเปนการยากแกองคการทจะหาบคลากรทมความเขาใจงานในแตละชนดไดเปนอยางด พรอมท งมความรทกษะ และประสบการณในการประเมนคางาน เพอทสามารถจะประเมนคางานอยางถกตองและเชอถอได

วธการก าหนดราคาตลาด วธการนผทหนาทก าหนดคาตอบแทนจะท าการศกษาขอมลและรายละเอยดของงานตางๆ ภายในองคการ ตลอดจนท าการรวบรวมขอมลทส าคญเก ยวกบงานทมลกษณะใกลเคยงกนจากการภายนอกองคการ แลวน าผลลพธมาเปรยบเทยบกน

วธการอาศยราคาตลาดเปนแนวทาง วธการนพฒนาขนมาจากวธการก าหนดราคาตลาดเพอใหการปฏบตงานเปนระบบ มมาตรฐาน และมประสทธภาพ เนองจากราคาตลาดจะเปนแนวทางส าคญในการก าหนดคาตอบแทนตามความเปนจรง โดยผทท าหนาทส ารวจงานจะด าเนนการ ดงตอไปน

- ก าหนดมาตรฐานคาตอบแทน เพอใชเปนแนวทางในการเปรยบเทยบ - ก าหนดขอบเขตและรายละเอยดของงานทตองการศกษา - ด าเนนการส ารวจ เพอเกบรวบรวมขอมลของงาน - เปรยบเทยบขอมล เพอน ามาใชประโยชนมนการก าหนดคาตอบแทน

วธการก าหนดต าแหนง ผทท าหนามศกษางานจะท าการจ าแนกงานออกเปนกลม แลวท าการศกษาเปรยบเทยบในรายละเอยด โดยสามารถปฏบตได 2 วธ ดงตอไปน

- การพจารณาอาชพ วธการนผท าการศกษาจะท าการจ าแนกประเภทงาน ท าการ เปรยบเทยบและจดเรยงล าดบความส าคญของงานทอยในกลมอาชพเดยวกน จากนนกจะน าขอมลทไดไปท าการศกษาและเปรยบเทยบกบงานทอยในกลมอาชพอน

- การก าหนดชนงาน วธการนผท าการศกษาจะท าการก าหนดชนของงานขนตามความส าคญ เพอใชเปนมาตรฐานในการประเมนคาและการก าหนดอตราคาตอบแทนในการปฏบต

2. การพจารณาปจจยในการปฏบตงาน วธการนผท าการก าหนดคาตอบแทนจะตองท าการศกษาปจจยทเกยวของกบคาตอบแทนในการปฏบตงาน โดยสามารถปฏบตไดดงตอไปน

วธก าหนดคะแนนเปนตวเลข วธการนจะศกษาปจจยของแตละงานแลวท าการก าหนดคะแนน เพอสรางมาตรฐานและความชดเจนในการพจารณาก าหนดคาตอบแทน

วธใชปจจยอนแทนปจจยการปฏบตงาน วธการนผท าการศกษาจะใหความส าคญกบปจจยแวดลอมอนทนอกเหนอจากปจจยในการปฏบตงานมาประกอบการพจารณาก าหนดคาตอบแทน เชน อายงาน ประสบการณ และการศกษา เปนตน



การส ารวจคาตอบแทน การส ารวจคาตอบแทนเปนกจกรรมส าคญทผทเกยวของกบการก าหนดคาตอบแทนจะตองปฏบตเพอน าขอมลทไดมาประกอบการศกษา การพจารณา การก าหนด หรอการปรบปรงคาตอบแทนใหมความสอดคลองกบสถานการณ โดยทเหตผลในการส ารวจคาตอบแทนมดงตอไปน

เพอปรบปรงโครงสรางการจายคาตอบแทนใหเหมาะสม

เพอธ ารงรกษาพนกงานทมความสามารถใหอยกบองคการ

เพอจงใจใหพนกงานปฏบตอยางมประสทธภาพ

ตามปกตกอนทจะเรมด าเนนการส ารวจคาตอบแทน ผท าการส ารวจจะตองก าหนดขอบเขตในการตรวจสอบ เพอใหเปนแนวทางและสรางความชดเจนในการด าเนนการ โดยการพจารณาปจจยทมอทธพลตอการด าเนนการและผลลพธของการส ารวจดงตอไปน

1. คณสมบตขององคการ การก าหนดขอบเขตในการส ารวจคาตอบแทนจะตองพจารณาคณสมบตขององคการวามลกษณะอยางไร เนองจากแตละองคการจะมเอกลกษณของตนเอง เพอน าขอมลมาใชอางองในการเปรยบเทยบไดอยางเหมาะสม เชน

ชนดขององคการ ไดแก องคการเอกชน องคการรฐบาล องคการรฐวสาหกจ หรอองคการการกศล

ขนาดขององคการ ไดแก องคการขนาดใหญ องคการขนาดกลาง องคการขนาดเลก หรอองคการแบบเครอขาย

ประเภทกจกรรมทางธรกจ ไดแก อตสาหกรรม คาขาย หรอบรการ

2. ลกษณะของแรงงาน ผทมหนาทในการก าหนดขอบเขตในการส ารวจคาตอบแทนจะตองท าการพจารณาคณสมบตของแรงงานทสนใจศกษาวามลกษณะเชนไร กระแสความตองการในตลาดแรงงานเปนเชนไร เพอใหสามารถเกบขอมลทสอดคลองกบความตองกรและน าไปใชไดมากทสด

3. คณสมบต นอกจากปจจยทกลาวมาแลว การก าหนดคณสมบตพเศษทมความส าคญตองานแตละชนด จะชวยใหการส ารวจคาตอบแทนมประสทธภาพและบรรลตามวตถประสงคทตองการได

การส ารวจคาตอบแทนเปนกจกรรมทมความส าคญและมผลกระบทตอการด าเนนงานขององคการ นอกจากนงานของแตละชนดยงมความหลากหลายและแตกตางกน ดงนนผทท าหนาทส ารวจคาตอบแทนจะตองมความรและความเขาใจในวธการส ารวจคาตอบแทนทจะน ามาใช เพอใหสามารถด าเนนการไดอยางประสทธภาพ เหมาะสมกบงบประมาณและระยะเวลา โดยวธการส ารวจคาตอบแทนทส าคญม 5 วธ ดงตอไปน

1. การเปรยบเทยบงานทส าคญ (Key Job matching) วธการนเปนวธการทไดรบความนยมเปนอยางมาก โดยผทท าการส ารวจจะเลอกงานทมความส าคญและมความคลายคลงกนมาท าการเปรยบเทยบคณลกษณะหรอปจจยส าคญภายในขอบเขตทก าหนดให เชน อตราคาตอบแทน โครงสรางของคาตอบแทน จ านวนบคลากร เปนตน



2. การเปรยบเทยบโดยแบงกลมงาน (Key Class Matching) วธการนมลกษณะคลายกบการเปรยบเทยบงานทส าคญ แตผท าการส ารวจจะท าการจดกลมงานทมลกษณะคลายกนเขาดวยกน เพอท าการเปรยบเทยบและแบงระดบงาน

3. การส ารวจอาชพ (Occupational Survey) วธการนผท าการส ารวจจะท าการศกษางานในแตละหนาททางธรกจขององคการ เชน งานการผลต การตลาด การเงน งานวจยและพฒนา เปนตน โดยผท าการส ารวจจะน าแตละหนาทมาศกษารายละเอยดวาประกอบดวยงานอะไรบาง แลวท าการเปรยบเทยบงาน

4. การประเมนคางาน (Job Evaluation) วธการนจะหาความสมพนธของแตละงานโดยอาศยขอมลทไดจากการวเคราะหงาน เพอน ามาจดเรยงล าดบตามคณคาหรอตามความสมพนธ วธการประเมนคางานเปนสวนส าคญในการก าหนดอตราและโครงสรางของคาตอบแทนของงานแตกตางกนใหมความยตธรรม

5. การก าหนดประเภทงาน (Broad Classification) วธการนจะเปรยบเทยบงานทมความใกลเคยงกนภายในกรอบอางองอยางกวางๆ เชน ธรกจหรออตสาหกรรมทอยภายในทองถนเดยวกน เปนตน ขอควรพจารณาในการก าหนดคาตอบแทน การก าหนดคาตอบแทนในการปฏบตงานใหกบพนกงาน เปนเรองทมความละเอยดออนและเกยวของกบบคคลหลายฝาย โดยทบคคลเหลานอาจจะมมมมองทแตกตางกน ดงจะเหนไดจากในทศนะของผวาจางทถอวาคาตอบแทนเปนตนทนส าคญในการประกอบธรกจ ในทางตรงกนขาม บคลากรจะถอวาคาอบแทนเปนปจจยส าคญส าหรบการด าเนนชวต โดยทคาตอบแทนจะมผลมาจากการทมเทแรงกายและแรงใจในการปฏบตงานของบคลากร สวนรฐบาลจะใหความส าคญกบความยตธรรมของการจายคาตอบแทน เพอใหบคลากรมคณภาพชวตการท างานทเหมาะสม และองคการสามารถด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพ โดยไมตองแบกรบภาระดานคาแรงมากจนเกนไป ดงนนผมหนาทก าหนดคาตอบแทนจะตองท าการพจารณาปจจยตางๆ อยางรอบคอบ กอนตดสนใจก าหนดหรอปรบเปลยนคาตอบแทน เพอปองกนมใหเกดปญหาขน โดยทขอควรพจารณาในการก าหนดคาตอบแทนใหมความยตธรรมมดงตอไปน

1. ระยะเวลา ระยะเวลากบคาตอบแทนในการปฏบตงานเปนปญหาทเกยวของกบหลายฝาย ตงแตรฐบาล ผวาจาง พนกงาน และหนวยงานดานบคลากร โดยรฐบาลพยายามสรางความเปนธรรมและความเหมาะสมขนในสงคมผานการออกกฎหมายและวธการตางๆ ทงทางตรงและทางออม ในขณะทผวาจางและผถกจางตางพยายามรกษาผลประโยชนของตนอยางเตมทเชนกน สวนหนวยงานดานบคลากรจะปฏบตหนาทแทนผวาจาง พรอมทงพยายามสรางความเปนธรรมและคณภาพชวตการท างานทดใหแกพนกงาน ท าใหอาจเกดปญหาขนจากการขดแยงของบทบาทและผลประโยชนของแตละกลม โดยปญหาทเกดขนสามารถจ าแนกไดเปนหลายลกษณะดงตอไปน

ระยะเวลาในการปฏบตงาน ในทางปฏบต ระยะเวลาในการปฏบตงานจะถกก าหนดเปนจ านวนชวโมงตอวนหรอตอสปดาห หรอจ านวนวนท างานในแตละป โดยทระยะเวลาในการปฏบตงานของพนกงานจะเปนหวขอทไดรบความสนใจนบตงแตการปฏวตอตสาหกรรม เนองจากฝายผจางตองการใหพนกงานปฏบตงานอยางเตมความสามารถ โดยทมเทก าลงกาย ก าลงใจ และระยะเวลาในการท างานใหมากทสด เพอทองคการจะไดเนองานจากบคลากรคมกบคาใชจายทเสยไป สวนพนกงานกมความตองการอยางอนในชวตทนอกเหนอไปจากการปฏบตงานใหแกองคการเพยงอยางเดยว ในอดตบคลากรจะปฏบตงาน



ประมาณ 70 ชวโมงตอสปดาห แตปจจบนระยะเวลาการท างานของบคลากรลดลงเหลอประมาณ 30-40 ชวโมงตอสปดาห

แตละองคการจะมระยะเวลาเรมตนและสนสดการท างานทแตกตางกนตามความเหมาะสมของประเภทและลกษณะในการประกอบธรกจ ปกตองคการจะก าหนดระยะเวลารวมในการปฏบตงานของพนกงานใหอยในระหวาง 6-8 ชวโมงตอวน แตในปจจบนปญหาทางดานเศรษฐกจและสงคมไดสงผลกระทบตอระยะเวลาการปฏบตงานขององคการ โดยเฉพาะปญหาการจราจรในเมองขนาดใหญทสงผลใหหลายหนวยงานตองท าการปรบเปลยนระยะเวลาเรมตนและสนสดการท างานในแตละวน เชน การเหลอมเวลาท างานของธนาคาร ราชการ รฐวสาหกจ และธรกจเอกชนบางแหงในเขตกรงเทพมหานคร หร อการใหพนกงานเลอกชวงเวลาเรมตนและสนสดงานทยดหยน (Flextime) ใหเหมาะสมกบวถการด ารงชวตของแตละบคคล

นอกจากนวทยาการสารสนเทศ (Information Technology) ทกาวหนา ยงสงผลใหพนกงานบางประเภทสามารถปฏบตงานอยทบานผานทางระบบเครอขายคอมพวเตอรได ซงการเปลยนแปลงทเกดขนจะสงผลถงมโนทศนของแตบคคลทเกยวของกบความสมพนธระหวางสถานท ระยะเวลา และการปฏบตงานในอนาคต

นอกจากจ านวนชวโมงตอสปดาหแลว แตละองคการอาจจะก าหนดวนท างานในแตละสปดาหทแตกตางกน โดยทหนวยงานราชการและรฐวสาหกจไดก าหนดใหบคลากรปฏบตงานสปดาหละ 5 วน ตงแตวนจนทรถงวนศกร ในขณะทหนวยงานเอกชนจะก าหนดวนท างานแตกตางไปตามความเหมาะสม โดยปกตอยในชวงตงแต 5-6 วนตอสปดาห นอกจากนบางธรกจอาจก าหนดเวลาปฏบตงานและวนหยดทแตกตางจากปกต หรอน าระบบการท างานแบบ ครบเวลา (Compressed Work Time) มาใช โดยอนญาตใหพนกงานปฏบตงานโดยมจ านวนชวโมงในแตละสปดาหคงท แตพนกงานสามารถเลอกปฏบตในแตละวนไดแตกตางกน โดยมชวโมงการปฏบตงานทยาวนานในบางวน เพอใหมเวลาทเปนสวนตวมากขนในวนอน เชน พนกงานตองปฏบตงานทงหมด 35 ชวโมงตอสปดาห โดยพนกงานสามารถปฏบตงานวนละ 7 ชวโมง เปนเวลา 5 วน หรอปฏบตงาน 8 ชวโมง เปนเวลา 4 วน และปฏบตงานเพยงแค 3 ชวโมง ในอกหนงวนทเหลอ เปนตน

การหยดพกระหวางวน ปกตองคการจะจดใหพนกงานไดหยดพกระหวางวน เพอใหพนกงานมเวลาผอนคลายความเครยดและความเมอยลาทเกดจากการปฏบตงาน ตลอดจนปฏบตกจกรรมสวนบคคล เชน การรบประทานอาหารและเครองดม และเขาหองสขา เพอใหเขาสามารถกลบเขาม าปฏบตงานไดอยางสดชนและมประสทธภาพ โดยการหยดพกระหวางวนสามารถแบงออกเปน 2 ลกษณะ ดงตอไปน

- การหยดพกรบประทานอาหารกลางวน องคการจะหยดพกใหพนกงานรบประทานอาหารกลางวนเปนระยะเวลาประมาณ 1 ถง 1 ชวโมงครง ตามความเหมาะสมและและวฒนธรรมขององคการ



- การหยดพกชวคราว การหยดพกชวคราวของบคลากรในหลายหนวยงานจะมการหยดพกครงละประมาณ 10-15 นาท ในชวงเชาและ/หรอชวงบาย เพอใหพนกงานไดผอนคลายอรยาบถท ากจกรรมสวนตว ตลอดจนไดสนทนาวสาสะหรอแลกเปลยนความคดเหนระหวางกน

วนหยด นอกจากวนเสารและ/หรอวนอาทตยทเปนวนหยดตามปกตของพนกงาน วนหยดโดยยงคงไดรบคาตอบแทนตามปกตสามารถแบงออกเปน 2 ลกษณะ ดงตอไปน

- วนส าคญ องคการจะหยดท าการในวนส าคญ เชน วนเฉลมพระชนมพรรษา วนสงกรานต วนขนปใหม วนรฐธรรมนญ หรอวนส าคญทางศาสนา เพอใหบคลากรไดรวมท าการเฉลมฉลองหรอปฏบตศาสนกจตามแตวตถประสงคของวนส าคญนน โดยทองคการสามารถวางแผนลวงหนาถงวนหยดทเกดเนองจากวนส าคญในแตละปวาตรงกบวนอะไร ตองมการหยดชดเชยหรอไม หรอจะกอใหเกดปญหาการขาดงานเปนชวงระยะเวลาตดตอกนหรอไม เพอเตรยมแกสถานการณไดทน

- วนหยดพกผอนประจ าป วนหยดพกผอนประจ าป หรอทนยมเรยนกวา “วนลาพกรอน” แตละองคการจะมการก าหนดระยะเวลาและชวงระยะเวลาทหยดแตกตางกน ตามปกตองคการจะก าหนดวนหยดพกรอนของบคลากรไวประมาร 2-3 สปดาหตอป เพอใหบคลากรสามารถพกผอนไดอยางเตมท และสามารถกลบเขาปฏบตงานภายหลงการหยดพกผอนไดอยางสดชนและมประสทธภาพ

หลายองคการไดใหอสระแกบคลากรในการเลอกวนหยดพกรอนตามความเหมาะสม เนองจากบคลากรจะมความจ าเปนหรอความตองการทแตกตางกน แตวธการนอาจกอใหเกดปญหาในเรองของความไมตอเนองและการคงคางของงาน ในขณะทหลายองคการไดใชวธก าหนดชวงเวลาในการพกรอนของบคลากร โดยอนญาตใหบคลากรทตองการพกผอนสามารถหยดงานในชวงเวลาเดยวกน เพอสรางความเปนธรรมและลดปญหาความไมตอเนองของงาน แตวธการนอาจกอใหเกดปญหาขาดความตอเนองในการด าเนนงานกบหนวยงานอนทตองการตดตอธรกจองคการ เนองจากระยะเวลาในการหยดงานไมตรงกน

การสะสมวนหยดพกรอนเปนปจจยทสมควรพจารณา เนองจากเกยวของกบระยะเวลาในการปฏบตของบคลากร หลายหนวยงานอนญาตใหบคลากรทมไดลาพกรอนสามารถสะสมวนลาของเขาได โดยมก าหนดชวงระยะเวลาในการสะสม เชน บคลากรไมสามารถเกบวนลาพกรอนไดเกน 3 ป ตลอดจนบคลากรไมสามารถทจะลาพกรอนตดตอกนเกนกวาระยะเวลาทองคการก าหนด เพอไมใหเกดปญหาการขาดชวงในการปฏบตงาน

2. อตราคาตอบแทน ในหวขอทผานมาแสดงใหเหนวาการก าหนดอตราคาตอบแทนเปนเรองทซบซอน ละเอยดออน และเกยวของกบปจจยทงภายในและภายนอกองคการ โดยเฉพาะอยางยงคาตอบแทนจะมผลกระทบโดยตรงตอบคลากร เนองจากทรพยากรมนษยไดรบการยอมรบวาเปนปจจยทส าคญของธรกจ ในปจจบนบคลากรทมศกยภาพ มขวญและก าลงใจในการปฏบตงานจะสามารถน าพาองคการไปสความส าเรจตามวตถประสงคทตองการได ในทางตรงกนขาม บคลากรทไรความสามารถ ขาดขวญและก าลงใจในการปฏบตงาน กอาจจะสรางปญหาในการด าเนนงานแกองคการ ดงนนผทมหนาท



ก าหนดคาตอบแทนสมควรใหความส าคญแกความตองการและความรสกของบคลากร โดยในทางปฏบตบคลากรจะใหความสนใจตออตราคาตอบแทนใน 2 ลกษณะ ดงตอไปน

ความยตธรรม จากทฤษฎความเทาเทยมกน บคลากรจะเปรยบเทยบอตราสวนระหวางผลงานของตนกบบคคลอน ดงนนองคการจะตองมความยตธรรมในการก าหนดและจายคาตอบแทนใหแกบคลากร บคลากรจะพจารณาความยตธรรมของรายได 2 ระดบ ดงตอไปน

- คาตอบแทนทองคการจายใหแกบ คลากรเปรยบเทยบกบคาครองชพและผลตอบแทนในตลาดแรงงาน หรอทหนวยงานอนจายใหกบงานทมลกษณะใกลเคยงกน

- คาตอบแทนทองคการจายใหแกบคลากรทมความสามารถและคณสมบตใกลเคยงกนในการปฏบตงาน สมควรตองเทาเทยมกน เพอไมกอใหเกดปญหาความเหลอมล าและความขดแยงขนในองคการ

ความมนคง นอกจากอตราคาตอบแทนทเหมาะสมและยตธรรมแลว บคลากรจะพจารณาความมนคงของรายไดทเขาจะไดรบ โดยทตามทฤษฎล าดบขนความตองการของมาสโลว (Maslow) ทกลาววา “ความมนคงทงทางดานรางกายและจตใจถอเปนความตองการขนพนฐานของบคคล” นอกจากนรายไดยงเปนปจจยทสะทอนสถานะทางสงคมของบคคล ซงจะเกยวของกบความตองการในระดบทสงขนของบคลากรดวยเชนกน ดงนนองคการควรสรางหลกประกนในรายไดของบคลากรวาเขาสามารถมรายไดทเหมาะสมตลอดชวระยะเวลาทรวมงานกบองคการ

สรป การก าหนดต าแหนงงาน เปนเครองมอทส าคญอยางหนงในระบบการบรหารงานบคคลดวยต าแหนง

และการวเคราะหต าแหนง เพราะองคการจ าเปนตองมการก าหนดต าแหนงงานตางๆ เพอใหไดบคคลทเหมาะสมมาปฏบตงาน ชวยใหสะดวกแกการบรหารบคคล เพราะการจดสายงานเปรยบเสมอนการจดระเบยบการก าหนดต าแหนง ชวยในการก าหนดคณสมบตเฉพาะต าแหนงงาน ชวยสรางความเชยวชาญในงานแตละสาย การก าหนดงานควรมการพจารณาอยางลกซง พรอมทงจดท ามาตรฐานลกษณะงานของแตละสายงานดวย เพอมใหเกดความสบสนและเกดปญหา การก าหนดสายงานจะใชหลกในการก าหนดคณสมบตมาตรฐานต าแหนงงาน สมารถชวยแกไขปญหาเกยวกบความกาวหนาในสายอาชพ หรอการเลอนขน เลอนต าแหนงไดงายขน

การบรหารคาตอบแทนเปนหนาทโดยตรงของงานทรพยากรมนษย ดงนนผทปฏบตงานดานทรพยากรมนษยจะตองมความรและความเขาใจในความหมาย สวนประกอบ วตถประสงค และปจจยทเกยวของในการจายคาตอบแทน เพอทจะสามารถจดระบบคาตอบแทนใหเกดประโยชนแกทงองคการและบคลากร คาตอบแทนทเหมาะสมเกดจากการก าหนดนโยบายทสอดคลองกบสถานการณ ตลอดจนเกดจากการท าการศกษาหรอทเรยกวา “การส ารวจคาตอบแทน” เพอใหไดขอมลทส าคญมาประกอบการพจารณาตดสนใจเกยวกบคาตอบแทนขององคการ นอกจากนผมหนาทเกยวของกบการบรหารคาตอบแทนจะตอง



เขาใจถงปญหาหรออปสรรคทอาจเกดขน เพอวางแนวทางปองกนไดอยางเหมาะสม เพราะปญหาคาตอบแทนสามารถลกลามจนเปนปญหาทซบซอนและสรางผลกระทบทรนแรงตอองคการอยางรวดเรวได





1. ใหนกศกษาอธบายความหมายของการก าหนดงานและต าแหนงงาน 2. ใหนกศกษาอธบายกระบวนการในการก าหนดงานและต าแหนงงาน 3. ใหนกศกษาอธบายขอดและประโยชนทไดรบก าหนดงานและต าแหนงงาน



บทท 5

การสรรหาและการคดเลอกบคลากร การทองคกรจะกระท าภารกจหลกใหบรรลวตถประสงคและมประสทธภาพนนหนวยงานจ าเปนตองมบคคลากรทมคณภาพในปรมาณทเหมาะสมกบงาน ดงนนการบรหารทรพยากรมนษยจงจดเปนปจจยทส าคญอยางหนงในการบรหารงานเพราะบคคลากรเปนผจดหาและใชทรพยากรบรหารอน ๆ ไมวาจะเปนเงน วสดอปกรณและการจดการ ซงถาองคกรเรมตนดวย การมบคคลากรทดมความสามารถปจจยอน ๆ กจะดตามมา โดยทวไปแลวองคกรตาง ๆ จะมการวางแผนไวลวงหนาวาในปตอ ๆ ไปจะมความตองการบคคลากรในต าแหนงอะไร จ านวนเทาไหร มคณสมบตอยางไร ซงมกเปนองคกรขนาดใหญทมการขยายหรอปรบปรงเปลยนแปลงอยเสมอ นอกจากวธการดงกลาวแลว กยงมอกวธหนงคอองคกรจะไมด าเนนการใด ๆ จนกวาจะมต าแหนงวางลงจงจะมการประกาศรบสมคร มกจะใชในองคกรขนาดเลกทมพนกงานจ านวนนอยไมคอยมการโอนยาย ปลดออก ลาออก แตอาจจะมผลเสยตอการด าเนนงานขององคกรได ในกรณทต าแหนงวางแตไมสามารถหาผสมครไดในขณะนน (เชาว โรจนแสง, 2537) ดนย เทยนพฒ (2541) การสรรหาบคลากรถอวาเปนงานพสจนฝมอของนกบรหารทรพยากรบคคลวามความเปนมออาชพมากนอยเพยงใด ทงนกเพราะวา “การสรรหาคน” เพอมาท างานกบองคกรเปนหวใจส าคญของการธรกจทจะรองรบการขยายธรกจขณะเดยวกนกทดแทนบคลากรทลาออกไประหวางปหากนกบรหารทรพยากรบคคลไมสามารถ “หาคน” มาไดตามเปาหมายทองคกรตองการกจ าเปนตองพจารณาตนเอง ความหมายของการสรรหาบคลากร ส าหรบความหมายของการสรรหาบคลากรนน ไดมนกคดนกวชาการใหความหมายไวตาง ๆ กน ดงตอไปน คารเรลล และคซมทส (Carrell & Kuzmits, 1986) ใหความหมายวา “การสรรหา” คอ กระบวนการของการแสวงหาผสมครทพอจะหามาไดและมคณสมบตทเหมาะสมกบต าแหนงทตองการในองคกร เบอรนารดน และรสเซลส (Bernardin & Russell, 1993) ใหความหมายวา “การสรรหา” เปนกระบวนการของการคนหาและชกจงผสมครทมความรความสามารถเหมาะสมกบต าแหนงงานทวางใหเขามาสมครงานกบองคกร บารทอล และมารตน (Bartol & Martin, 1994) ใหความหมายวา “การสรรหา” คอ กระบวนการคนหาและชกจงผสมครงานทมความรความสามารถและเหมาะสมบรรจในต าแหนงงานทวาง ครส และเจมสมสน (Crouch & Jamison, 1995) ใหความหมายวา เปนกระบวนการเสาะหาคนทมความรความสามารถและสนใจในการท างาน ซงรวมถงการจดการตาง ๆ ตงแต



การสรรหาตามทองคกรตองการ การทดสอบเพอทดสอบ เพอคดเลอกบคลากรทดทสดและบรรจใหท างานตามต าแหนงตาง ๆ สายงาน สตารล (Stahl, 1992) ใหความหมายวา การสรรหาหมายถงการคนหาและใชประโยชน จากตลาดแรงงานทดทสดส าหรบต าแหนงตาง ๆ ทตองการ โดยใชเอกสารแจงขอความทชวนสนใจ การประชาสมพนธทเพยงพอ การเลอกใชการทดสอบททนสมย การคนหาผทจะมาแขงขนกนจากภายในและภายนอกวงการของรฐเองอยางกวางขวาง และการบรรจบคลเขาท างานใหเหมาะกบงานตลอดจนตดตามผลการปฏบตงาน โยเดอร (Yoders, 1993) ไดใหความหมายของการสรรหา หมายถง กระบวนการดงดดบคคลทมความรความสามารถเขามาสองคกร กลาวอกนยหนงเปนการแสวงหาและชกชวนใหบคคลทสนใจมาสมครงานกบองคกร เพอองคกรจะไดวาจางตอไป นพพงษ บญจตราดลย (2529) ไดเสนอแนะไววา การสรรหาบคลากร คอ กระบวนการสรรหาบคคลภายนอก หรอการคดเลอกบคคลากรภายในใหเขามารบต าแหนงงานการสรรหาบคคลากรถงจะกระท าไดดแลวจะตองมกระบวนการด าเนนงานดงตอไปน การส ารวจแหลงทจะไดมาซงบคคลากร การประกาศรบสมคร การประชาสมพนธอยางกวางขวาง การเลอกใชขอสอบคดเลอกหรอการวางแนวทางสมภาษณ การคนหาบคลากรมาจากแหลงบคลากรตาง ๆ ทงภายในหนวยงานเดยวกนและจากภายนอกหนวยงาน การบรรจบคลากรในต าแหนงตาง ๆ จดสรรใหเหมาะสมกบงาน การปฐมนเทศใหรระบบ หลกเกณฑ สถานทบคลากร ตลอดจนชมชน และตดตามดแลผลการทดลองปฏบตงาน ธงชย สนตวงษ (2535) กลาววา การสรรหาพนกงาน (Recruitment) หมายถงการด าเนนงานในกจกรรมหลาย ๆ อยางทหนวยงานจดท าขน เพอมงทจงในผสมครทมความรความสามารถและทศนะคตทดตรงตามความตองการใหเขามารวมท างานในอนทจะชวยใหองคกรประสบความส าเรจตามวตถประสงคได เชาว โรจนแสง (2537) ระบวา การสรรหาบคลากร หมายถง การเสาะแสวงหา ชกจงและ จดการใหบคคลทพรอมและสามารถทจะท างานไดเขามาสมครงานในต าแหนงตาง ๆ ของหนวยงาน สภาพร พศาลบตร (2548) การสรรหาบลากรเปนกระบวนการหนงของการบรหารทรพยากรบคคลหรอการจดหาบคคล เพอใหไดมาซงบคลากรทมคณภาพ มความรความสามารถเหมาะสมเขามาท างานในองคกรเปนหนาทส าคญของฝายบรหารทรพยากรบคคลทตองประสานงานอยางใกลชดกบผบรหารระดบสงขององคกร ดงนนผจดการฝายบคคลทมหนาทในการสรรหาบคคลากรจงมบทบาททส าคญจะตองมความรความเขาใจลกษณะขององคกรและคณลกษณะของบคคลเปนอยางด บรรพต วรณราช (2552) ไดใหความหมายไววา กระบวนการใหคนสมครเขาท างานกบองคการโดยเรมตงแตผมหนาทในการสรรหารบแผนก าลงคนมาจากฝายวางแผนก าลงคนวาตองการคนท างานต าแหนงใด กคน คณสมบตอยางไร อตราคาจางเทาไหรจากนนก าหนดการใชสอประชาสมพนธ เพอใหกลมเปาหมายไดรบรและจงใจในการเขามาสมครงาน เพอใหองคการไดคดเลอกตอไปซงตองเปดโอกาสใหคนในองคการและนอกองคการสมครเขามา วรนารถ แสงมณ (2546) กลาววา การสรรหา ถอเปนกจกรรมในการด าเนนงานเพอเสาะแสวงหาบคลากร ทงดานจ านวนและคณสมบตทตรงกบความตองการและเปาหมายขององคกรมาสมครเขารวมท างานในองคกรจากความหมายการสรรหาบคลากรตาง ๆ ทกลาวขางตนพอจะสรปความหมาย



ของการสรรหาบคคลากรไดวาเปนกระบวนการ คนหา หรอชกจง บคคลทมความรความสามารถและมคณสมบตตรงตามความตองการในต าแหนงงานนน ๆ ใหเขามาปฏบตงานกบองคกร ความส าคญของการสรรหาบคลากร

ความส าคญหรอความจ าเปนทจะตองมการสรรหาบคลากร มกมสาเหตหรอทมาดงตอไปน (จมพล หนมพานช, 2547) 1. เกดจากการทมการขยายกจการ คอ การมการจดตงหนวยงานหรอองคกรใหมขนมาในแงนจงมความจ าเปนทจะตองมการสรรหาบคคลากรเพอทจะไดน าเขามาปฏบตงาน 2. เกดจากมการลาออก โอนยาย เกษยณอาย หรออน ๆ ทท าใหหนวยงานหรอองคกรนน ๆขาดบคลากรทจะปฏบตหนาทในบางต าแหนงในแงนจงมความจ าเปนทจะตองมการสรรหาบคคลากรเขามาปฏบตหนาทแทนทงนเพอใหกจการด าเนนตอเนองไปได 3. เกดจากการมการเลอนบคลากรไปจากต าแหนงเดมท าใหต าแหนงดงกลาววางลงในกรณดงกลาวจงมความจ าเปนอยางยงทจะตองมการสรรหาบคคลากรใหมเขามาปฏบตหนาทแทน วตถประสงคของการสรรหาบคลากร โดยทวไปวตถในการสรรหาบคลากรมดงน (บญทน เอกไธสง และเอด สาระภม, 2528) 1. เพอใหไดบคลากรทมความรความสามารถเหมาะสมกบต าแหนงหนาทการงานซงจะเชอวาใหประสทธภาพสงสดในการปฏบตงาน 2. เพอขจดและหลกเลยงปญหาตาง ๆ ทอาจเกดขนในอนาคตอนเนองมาจากความไมพอใจในงาน อบตเหต ตลอดจนความขดแยงของบคลากรตาง ๆ ในองคกร ซงหากมหลกการสรรหาและคดเลอกบคคลากรทดกอนรบเขาท างานแลว ปญหาตาง ๆ ดงกลาวกอาจไมเกดขนหรออาจเกดไดนอยทสด 3. เพอประโยชนสงสดของฝายลกจางในแงทไดท างานทตนพงพอใจและเพอประโยชน สงสดของฝายนายจาง หรอองคกรในแงของการใชทรพยากรมนษยไดผลเตมท แหลงการสรรหาบคลากร สมาน รงสโยกฤษฎ (2526) ไดจ าแนกแหลงทจะสรรหาบคลากรไดเปน 2 แหลงคอ 1. การสรรหาบคลากรภายในหนวยงาน การสรรหาโดยวธนนบวาเปนผลดในดานทจะท านบ ารง และสงเสรมก าลงใจในการท างานของผปฏบตงานในหนวยงานวธการน คอ เลอกสรรดวยวธคดเลอกหรอเลอนต าแหนงบคคลในหนวยงาน โดยพจารณาจากความรความสามารถและความเหมาะสมวธนใชอยในวงราชการ เชน การเลอกหรอการสอบคดเลอก เพอแตงตงใหด ารงในระดบทสงขน 2. การสรรหาจากภายนอกหนวยงาน เปนการสรรหาบคลากรจากทอนเขามาปฏบตงานในหนวยงาน เชน การรบโอนบคคลจากหนวยงานอนทมความร ความสามารถเขามาปฏบตงานในหนวยงาน การรบบคคลทเพงส าเรจจากสถานศกษา สโตน และเคนเดล (Stone & Kendall, 1956) การสรรหาทมประสทธภาพควรจะมการใชเทคนคหลาย ๆ อยางซงเทคนคเหลานยอมขนอยกบชนดของงานทจะสรรหาบคคลมาปฏบตงานการสรรหาบคคลจ าแนกไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ ตามแหลงแสวงหาก าลงคน (ธงชย สนตวงษ, 2535) ไดแก การสรรหาจากภายในองคกรและภายนอกองคกร



ไมเคล (Michael, 1997) เมอฝายบคคลหรอฝายผจดการวาจางทราบวา มต าแหนงในองคกรวางลงหรอมการตงต าแหนงใหมขนมาสงแรกทด าเนนการ คอ การสรรหาคนทเหมาะสมวธการหนงทจะไดคนทเหมาะสมคอ การเลอกจากคนภายในองคกรทมความรความสามารถ และสามารถท างานอยางมประสทธผลในงานอนนอกเหนอไปจากงานทตนรบผดชอบอยเมอเปนเชนนกอาจจะมการสรรหาบคคลทมความรความสามารถไปแทนในต าแหนงทวางได ซงต าแหนงทวางอาจเปนงานทอยฝายหรอแผนกเดมหรออาจเปนงานทอยในอกแผนกหนงไดการสรรหาบคคลจากภายในองคกร คอ การเลอนต าแหนง หรอการโยกยายบคลากรปจจบนขององคกร เพอใหบคลากรเหลานไปปฏบตงานในต าแหนงใหมการสรรหาแบบนจงมประโยชนตอองคกรและบคลากรหลายประการ ดงน 1.1 ลดชองวางในการปรบตว พนกงานปจจบนขององคกรจะมความรเปนอยางดเกยวกบองคกรไมวาจะเปนในดานการจดโครงสราง ระบบการท างานเปาหมายและนโยบายคาตอบแทนและสวสดการรวมทงวฒนธรรมองคกร ท าใหพวกเขาไมจ าเปนตองเสยเวลาหรอเสยเวลานอยลงในการปรบตว เพอปฏบตงานในหนาทใหมและสามารถเรมตนศกษาและปฏบตงานไดในเวลาทรวดเรวยงขน 1.2 องคกรมโอกาสสงทจะไดบคคลทเหมาะสมส าหรบต าแหนงงานหากผลการปฏบตงานในอดตคอสงทท าใหผลการปฏบตงานในอดตคอสงทจะท านายผลการปฏบตงานในอนาคตไดดทสดแลว การสรรหาบคคลากรจากภายในองคกรกยอมชวยใหองคกรมโอกาสสงทนะไดบคคลทเหมาะสมกบงานและท างานไดอยางมประสทธภาพเพราะองคกรสามารถประเมนไดเปนอยางดวาพนกงานคนใดมความสามารถ แรงจงใจ และผลกรปฏบตงานอยในระดบใด อยางไรกตามองคกรจ าเปนจะตองมระบบการประเมนผลการปฏบตงานทดและเทยงธรรม เพอใชเปนเครองมอส าหรบการรวบรวมขอมลเกยวกบตวพนกงาน 1.3 การเสยคาใชจายนอยลง การสรรหาบคคลากรจากภายในองคกรจะเสยคาใชจายนอยกวาการสรรหาบคคลากรจากภายนอกองคกร คาใชจายนมไดมเพยงคาใชจายจรงในการสรรหาเทานนแตยงรวมถงคาใชจายในการคดเลอก การฝกอบรมและพฒนา และคาใชจายระหวางทพนกงานใหมใชในการปรบตวอกดวยโดยเฉพาะอยางยงหากเปนการสรรหาบคคลากรระดบผบรหารองคกรอาจจะตองเสยคาใชจายจ านวนมากส าหรบการวาจางบรษทจดหางานเอกชนเพอคนหาบคลากรทมความรความสามารถในระดบสง 4 ชวยเพมพนขวญและก าลงใจพนกงาน การสรรหาบคลากรจากภายในองคกรโดยการเลอนต าแหนงหรอโยกยายพนกงานไปสต าแหนงพนกงานใหม จะชวยเพมพนขวญและก าลงใจของพนกงานไดเปนอยางด โดยเฉพาะอยางยง หากเปนการเลอนหรอโยกยายต าแหนงใหสงขนกวาเดม เพราะพนกงานจะรสกวา องคกรทนโยบายสงเสรมความกาวหนาในอาชพของพนกงานหรอพนกงานทตองการเปลยนลกษณะงานใหม กจะรสกยนดทไมจ าเปนตองออกไปหางานใหม ขอเสยของการสรรหาจากภายในองคกร 1. การสรรหาบคลากรคนใดคนหนงภายในองคกรขนมาด ารงต าแหนงทวางยอมมผลกระทบตอผปฏบตงานในฝายตาง ๆ กลาวคอผทยงไมมโอกาสไดรบการสรรหาจมความรสกวาการสรรหาดงกลาวนนขาดเหตผลและไมยตธรรมเพยงพอ (Flippo, 1996)



2. การสรรหาบคลากรจากภายในขนมา บางครงไมไดหลกประกนวาจะไดคนทมความรความสามารถจรง ๆ เพราะบคลากรเหลานบางคนอาจจะเกงทางวชาการแตขาดความรทางดานบรหาร ซงอาจกอใหเกดปญหาในการท างานภายหลงได 3. ถงแมจะไดบคลากรทมคณสมบตดมความสามารถ แตกอาจขาดความเหมาะสมในแงทวาบคคลนนอาจเคยท างานในองคกรหนงแตเพยงแหงเดยวมาตลอด เปนบคคลไมกวางขวางในสงคมภายนอกจากนนยงอาจเปนบคคลทมองไมเหนขอบกพรองของตนเองและของหนวยงานทตนตองรบผดชอบเนองจากมความจ าเจกบองคกร 4. ในกรณทองคกรขาดมาตรฐานทแนนอนตลอดจนขาดเหตผลในกรสรรหาแทนทจะเปนการสงเสรมขวญก าลงใจในการปฏบตงานอาจกลบผรวมงานเกดความระส าระสายได เชน ถาองคกรถอหลกความอาวโสในการสรรหา อาจท าใหผทไมไดรบการสรรหาซงถอวาตนมความสามารถ กจะมการวพากษวจารณตาง ๆ นานา ซงในแงนไมนาจะเปนผลดตอองคกร 1. การสรรหาบคลากรจากภายในองคกร โดยทวไปการสรรหาบคลากรภายในองคกรมกกระท าโดยวธการดงน 1.1 การประกาศรบสมครจากพนกงานปจจบนอยางเปนทางการ วธการนมจดประสงค เพอแจงใหบคลากรปจจบนขององคกรทราบถงต าแหนงวางทมอยในขณะนนโดยปกตแลวองคกรมกจะตดปายประกาศไวบนปายประกาศหรอประกาศในหนงสอจลสารขาวภายใน หรอผานระบบคอมพวเตอรขององคกร พนกงานซงคดวาตนมคณสมบตเหมาะสมตามประกาศกสามารถจะไปสมครไดทฝายบคคลขององคกร การประกาศรบสมครจากพนกงานปจจบนมขอด คอชวยเพมพนขวญและก าลงใหแกพนกงานปจจบนเพราะเปนวธการทยตธรรมโปรงใสเปดโอกาสแกทกคนอาจเปนวธการทจะชวยใหผปฏบตงานทเหมาะสมกบต าแหนงซงอยางไรกตามวธการนยงมขอเสยบางประการดงตอไปน 1.1.1 ใชเวลาในการสรรหามากขน การประกาศรบสมครท าใหองคกรตองใชเวลามากขนส าหรบการสรรหาบคคลากรเพอมาด ารงต าแหนงตาง ๆ 1.1.2 เพมความขดแยงภายในองคกร บคคลทคดวาตนมคณสมบตทเหมาะสมแตไมไดรบการคดเลอกอาจเกดความไมพอใจไดนอกจากนนอาจมการเลนการเมอง ระหวางฝายตาง ๆภายในองคกร เพอใหบคคลในฝายของตนไดรบการคดเลอก 1.1.3 เพมความกดดนแกผทท าหนาทคดเลอก บคคลทท าหนาทคดเลอกอาจมความกดดนหรอความเครยดเพมขน เนองอาจจะมผสมครหลายคนทมคณสมบตใกลเคยงกนจนยากตอการตดสนใจ 1.1.4 ความวนวายภายในหนวยงานเพมขน หนวยงานบางหนวยงานทมพนกงานตองการโยกยายเปลยนงานและพนกงานเขารบการคดเลอกบอย ๆ อาจท าใหผบงคบชาของหนวยงานนนมทศนคตทไมดตอพนกงานเหลานนและอาจน าไปสการแบงพรรคแบงพวกภายในหนวยงานนน ๆ ได 1.2 การสรรหาโดยไมประกาศอยางเปนทางการวธการนอาจกระท าไดหลายรปแบบดงนคอ 1.2.1 ผบรหารของต าแหนงทวางเปนผคดเลอก 1.2.2 องคกรแตงตงคณะกรรมการเพอเปนผคดเลอก 1.2.3 ฝายบคคลเปนผคดเลอก 1.2.4 เลอกจากแผนภมทดแทน (Replacement Chart)



2. การสรรหาบคลากรจากภายนอกองคกร การสรรหาบคลากรจากภายนอกองคกรซงมการสรรหาอยหลายวธในทนจะอธบายเฉพาะวธการเฉพาะวธส าคญๆดงตอไปน (จมพล หนมพานช, 2547) 2.1 วธการรบสมครโดยทวไป การประกาศรบสมครงานโดยทวไปอาจจะกระท าผานวารสารตาง ๆ หนงสอพมพหรอประกาศทางวทยและโทรทศน โดยวธดงกลาวเจาหนาทสรรหาจะใหขอมลในการประกาศวามต าแหนงวางพรอมกบใหรายละเอยดตาง ๆ เชนเกยวกบลกษณะเงอนไขของต าแหนงทวางนน ๆ การประกาศเจาหนาทขององคกรทรบผดชอบในเรองนไมไดใหรายละเอยดเกยวกบขอมลของต าแหนงทวางเลยซงอาจกอใหเกดความลาชาโดยเจาหนาทสรรหาจะตองเสยเวลาอธบายภายหลงเมอมผสนใจมาสอบถามแตถาภายในประกาศไดใหขอมลเกยวกบต าแหนงทวางดงกลาวแลวเทากบเปนการชวยกลนกรองคนไดขนหนงแลวเพราะคนทอานหรอไดฟงประกาศจะไดรวาตนมสทธจะสมครไดหรอไม 2.2 วธการตดตอกบส านกจดหางาน ถอเปนแหลงของการสรรหาภายนอกทส าคญแหลงหนงเพราะบรรดาผสมครหรอผทจะตองการจะหางานท าสวนใหญมาใชบรการทนโดยทวไปแลวส านกงานจดหางานจะตองรความตองการของผวาจาง วาตองการลกจางประเภทใด เชน เปนผทมความรความสามารถ มประสบการณผานการฝกอบรมและตองพยายามใหผวาจางทงหลายยอมรบวาส านกงานของตนเปนแหลงการสรรหาทไดรบการพฒนาอยางดเชอถอไดนอกจากนส านกงานจดหางานของตนเปนแหลงการสรรหาทไดรบการพฒนามาอยางดเชอถอได นอกจากนส านกงานจดหางานโดยเฉพาะของรฐบาลมกจะพยายามใหบรการกบผทสนใจจะมาสมครงานในเรองตาง ๆ ดงตอไปน เชน การใหบรการปรกษาเกยวกบการเลอกอาชพ ใหขาวสารขอมลเกยวกบการเลอกอาชพ ใหขาวสารขอมลเกยวกบตลาดแรงงานและใหบรการกบกลมบคคลตอไปนเปนพเศษ ทหารผานศก คนพการ เปนตน 2.3 วธการตดตอกบสหภาพแรงงาน ในหลายองคกรมความเหนวาสหภาพแรงงานเปนอกแหงหนงทจะสรรหาผทมความสามารถเชงบรหารมาท างานในองคกรของตนไดเพราะในแงของทฤษฎเจาหนาทกาวหนาในสหภาพใดสหภาพหนงกคอบคคลทไดเรยนรฝกภาวะความเปนผน าและการตดตอสอสารตลอดจนเรองทเกยวกบมนษยสมพนธมาเปนอยางดแลวและมสหภาพหลายสหภาพมบนใดทจะสนบสนนสงเสรมใหสมาชกไดไตเตาเพอเปนผบรหารในระดบตาง ๆ เมอเปนเชนนสมาชกทมคณสมบตดงกลาวกมสทธทจะไดรบการสรรหาใหเขาไปท างานในต าแหนงทเกยวกบการบรหารขององคกรทตองการตวเขาไดในกรณทองคกรตดตอกบสหภาพแรงงานเพอใหไดเจาหนาททมความรความสามารถของสหภาพไปท างานดวยแตหากมองในอกแงมมหนงการตดตอกบสหภาพแรงงานกเพอใหสหภาพชวยสรรหาบคคลากรทมคณสมบตตามทตองการซงโดยทวไปคนงานทไดจากสหภาพแรงงานพอจะเชอถอไดเพราะสหภาพมกจะมขอมลทะเบยนประวตของคนงานทดพอสมควร แมคฟารแลนด (McFarland, 1968) 2.4 วธการตดตอกบสถาบนการศกษาในทนหมายถงโรงเรยนมธยมศกษาตอนปลายวทยาลย และมหาวทยาลย โดยทวไปแลวอาจกลาวไดวาโรงเรยนศกษาตอนปลายดจะเปนแหลงของบคคลากรทอดมสมบรณมากกวาแหลงอน ๆ และการคดเลอกผสมครกจะดนะท าไดโดยไมมขอยงยากนก เพราะทางเจาหนาทผสรรหาสามารถพจารณาคณสมบตของบคคลเหลานจากทะเบยนของโรงเรยนส าหรบการณของมหาวทยาลยกเปนอกแหลงหนงของการสรรหาบคลากรทในประเทศพฒนาแลวปฏบต นอกจากนนการวจยยงพบวา เจาหนาทสรรหาขององคกรมสวนส าคญมากตอความส าเรจขององคกร



กลาวคอ ผสมครงานมแนวโนมทจะปฏเสธการท างานเนองจากไมพอใจทาทการกระท าระหวางการสมภาษณของเจาหนาทสรรหา มากกวาไมพอใจลกษณะงานพาวเวล (Powell, 1984) 2.5 วธการใชบรษทจางทปรกษาทางบรหาร ในกรณทองคกรตองการบคลากรโดยเฉพาะระดบบรหารวธการประกาศรบสมครแบบคนงานทวไปเปนทตระหนกในกลมผบรหารวาบางครงไมคอยเอออ านวยประโยชนเทาใดนกในการสรรหา บคคลากรองคกรอาจจะตองเสยเวลาไปเปลา ๆ ในขณะเดยวกนอาจไดรบผลกระทบกระเทอนในแงชอเสยงขององคกร เมอเปนเชนนกรณของประเทศทพฒนาแลว เชน สหรฐอเมรกา องคกรตาง ๆ จงนยมใชบรษทรบจางปรกษาทางบรหารด าเนนการสรรหาเพราะบรษทเหลานมความช านาญเปนพเศษในเรองน 2.6 วธการสงเจาหนาทขององคกรออกแสวงหาตามแหลงตาง ๆ วธการเหลานทปรากฏมกจะด าเนนการกนในประเทศทพฒนาแลวโดยการสงเจาหนาทขององคกรออกแสวงหาแมจะมผลดในแงทจะท าใหไดคนดมความร ความสามารถ แตสงผลเสยกคอสนเปลอง 2.7 วธการตดตอเปนการสวนตว วธการนเปนการตดตอระหวางผบรหารระดบสงสดขององคซงมประโยชนอยางยงโดยเฉพาะกรณขององคกรตองการนกวชาการในแขนงตาง ๆ เชนวทยาศาสตร หรอวศวกรรมเปนตน มประโยชนเพราะวธการตดตอระหวางบคคลนจะชวยใหสามารถเขาถงบคคลทเปนประโยชนตอการท างานขององคกรไดดกวาวธอน ๆ แมวธการนจะมปญหาในแงทวาผบรหารขององคกรจะเปนผกวางขวางและเปนผทมความคนเคยเปนทรจกกนด (เกศน หงสนนทน และสวสด สคนธรงส, 2516) 2.8 วธการทเปดโอกาสใหผสมครเขามาสมครเอง วธการนเปนทนยมปฏบตกน และมกจะเปนองคกรขนาดใหญมชอเสยงด ในการด าเนนการตามวธนทางฝายเจาหนาทขององคกรทรบผดชอบจะจดแบบฟอรมใบสมครไวใหพรอม เมอมผสมครเขามาสมครงานและกรอกประวตลงในใบสมครเจาหนาทกจะรวบรวมไวเมอองคกรตองการบรรจคนลงในต าแหนงหนงต าแหนงใดโดยรบดวนกจะพจารณาประวตยอทเจาหนาทรบผดชอบไดรวบรวมไวถาสนใจรายใดกตดตอมาสมภาษณไดทนท 2.9 ผสมครเขยนจดหมายมาสมครเอง วธการนคลาย ๆ กบผสมครมาสมครดวยตนเองตางกนตรงทวาวธการนผสมครใชวธการเขยนจดหมายมาสมครตามทองคกรประกาศแจงความจ านงไวหรอจากแหลงอนทรมา วธการสรรหาบคลากรภายนอกองคกรดงกลาวขางตนมทงขอดและขอเสย

ขอด 1. ชวยท าใหมโอกาสคดเลอกบคลากรทมความรความสามารถทเหมาะสมจากหลายแหลง 2. ชวยแกไขปญหาการขาดแคลนบคลากรภายในองคกรซงอาจขาดแคลนทงในดานจ านวนและคณสมบต 3. ชวยเผยแพรชอเสยงขององคกรใหเปนทรจกกนโดยทวไป

ขอเสย 1. ท าใหสนเปลองเวลาและคาใชจาย เพราะการสรรหาแตละครงตองมคาใชจายและการใชเวลา 2. ท าใหขวญและก าลงใจของบคลากรภายในตองเสยไป ถามการสรรหาบคลากรจากภายนอกองคกร เพราะจะท าใหบคลากรภายในหมดโอกาสทจะไดรบความกาวหนาในหนาทการงานในความเปน



จรงทกองคกรตองการบคลากรทมความรความสามารถตรงตามคณสมบตทก าหนดไวใหมากทสดมารวมงาน ซงในการสรรหาอาจจะมเงอนไขและปจจยตาง ๆ มาเปนขอจ ากดในการทจะไดคนทมคณภาพทสด บคคลเชนไรทจะถอวาเปนคนทมคณภาพ พงศธร พทกษก าพล (2540) ไดเสนอลกษณะของบคลากรทมคณภาพจะประกอบดวยองคประกอบ 4 ดาน คอ 1. ดานเจตคต (Attitude) หรอดานจตใจ อาจกลาวไดวามความส าคญทสดเพราะจตใจ เปนตวก าหนดใหแสดงพฤตกรรมทางกาย ในทางพทธศาสนานนกเชอวาใจเปนสงทท าใหกายปฏบตหรอกลาวไดวาใจเปนนายกายเปนบาว เจตคตทดทวไปนนมลกษณะดงนคอ รกและเหนคณคาของอาชพ เหนคณคาของเวลา ขยนและอดทน มความซอสตยมความเมตตา มความรกหนวยงาน เปนตน 2. ดานความร (Knowledge) ความสามารถของสตปญญาทจะเรยนรและรบรสงตาง ๆ คนทมสตปญญาดคอคนทเรยนรไดเรว จดจ าสงตาง ๆ ไดมากมายและนาน สามารถถายทอดออกมาไดเมอตองการ สามารถแกไขปญหาหาไดด คนทมคณภาพตองมความรและสตปญญาดดวย ท าไดโดยหมนแสวงหาเพมพนใหเกดขนในตวเองเสมอ บคลากรทมคณภาพนนควรจะมความรเรองดงนความรในงานหนาท ความรในระเบยบของหนวยงาน ความรในประเพณวฒนธรรมของทองถนความรทวไปของสงคม เศรษฐกจ การเมอง เปนตน 3. ดานการปฏบตหรอทกษะ (Psychomotor) ความสามารถในการใชอวยวะของรางกายปฏบตงานไดอยางดตามจดประสงค คนทมคณภาพนนจะน าความรทตนมอยมาปฏบตใหเกดผลไดด กลาวไดวาดานความรเปนคณภาพทางทฤษฎ ดานทกษะเปนคณสมบตทางปฏบตและจะเกดขนไดดวยการท าอยางสม าเสมอเทานน

4. ดานบคลกภาพ (Personality) ลกษณะรวม ๆ ของบคคล ประกอบดวยรปรางหนาตากรยาอาการ และวาจา บคลากรทมคณภาพมกจะระมดระวงบคลกภาพของตนและหมนปรบปรงใหดขน คณภาพดานบคลกภาพของเอกชนกบราชการจงแตกตางกนอยางเหนไดชด เพราะหนวยงานของรฐจะไมเนนบคลกภาพของบคลากรเนองจากไมตองแขงกบใคร เดสเลอร (Dessler, 1997) วธการลงโฆษณาเพอแสวงหาผสมครงานวธการสรรหาจากส านกงานจดหางาน วธการสรรหาจากจดหมายสมครงาน วธการสรรหาผานระบบอนเตอรเนตวธการสรรหาโดยการซอตวจากองคกรอน ๆ วธการสรรหาผสมครจากสถานศกษาวธการสรรหาจากการตดตอผานสหภาพแรงงาน วธการสรรหาผานสมาคมวชาชพ วธการสรรหาจากวนนดพบแรงงาน วธการสรรหาบคลากร อทย หรญโต (2531) ไดใหแนวคดเกยวกบวธการสรรหาบคลากรไวดงน 1. การสรรหาบคลากรนนมใชเปนการด าเนนการแตเพยงใหคนมาสมครเขาท างานมาก ๆ แตตองใหไดบคลากรทมความรความสามารถสงดวย กลาวอกนยหนงคอ การสรรหาบคคลากรตองสรรหาทมคณภาพมใชปรมาณ 2. การเปดโอกาสใหเทาเทยมกนหรอเปดเปนการทวไปโดยปราศจากการกดกนในเชอชาต ศาสนา ตระกล ชนชน หรอภมล าเนาของบคลากร ผทมความรความสามารถและมคณสมบตตรงตามต าแหนงทตองการยอมมสทธสมครเขาท างาน



3. การยดถอความร ความสามารถเปนเกณฑ วธการขอนเปนวธการสรรหาบคคลากรตามระบบคณวฒ เมอเปดโอกาสอยางเทาเทยมกนทกคนแลวกตองมบคคลเหลานนไดแขงขนกนแสดงความร ความสามารถเพอเลอกคนทมความรความสามารถสงสด สมพงศ เกษมสน (2521) วธการสรรหาบคลากรซงโดยทวไปจะมอยดวยกน 2 ระบบ คอ ระบบคณธรรม และ ระบบอปถมภ ซงมความแตกตางกนดงน 1. ระบบคณธรรม (Merit System) ไดมผแปลเปนภาษาไวตาง ๆ กน เชน ระบบคณวฒระบบความรความสามารถ ระบบความด ระบบความดและความสามารถ เปนตน อยางไรกตามใน หลกการแลวเหมอนกนและดจะแปลมาจากภาษาองกฤษค าเดยวกน ระบบคณธรรมเปนทนยมใชในการบรหารบคคลแพรหลายในหลายประเทศและเปนทยอมรบนบถอกนวา เปนระบบทชวยใหเกดระสทธภาพในการบรหารงานบคคลมากทสดวตถประสงคของระบบคณธรรมคอ ตองการขจดระบบอปถมภ (Patronage) ออกไปกบความตองการใหไดผมความรความสามารถไวปฏบตงานโดยเปดโอกาสใหเทาเทยมกน วธการทส าคญของระบบคณธรรมคอ การสอบเพอใหไดบคคลทมคณสมบตดงกลาวมาปฏบตงาน แนวคดทยดถอเปนหลกเกณฑในการบรหารงานบคคลตามระบบคณธรรมไดแก ลกษณะเดน 4 ประการ คอ 1.1 หลกความเสมอภาค การเขาปฏบตงานในองคกรใด ๆ นนผทมคณสมบตและพนความรตามเกณฑทก าหนดไวยอมมโอกาสและสทธเทากน ทจะสมครสอบแขงขน หรอสอบคดเลอกเพอบรรจเขาท างานโดยไมค านงถงชาตตระกล ศาสนาหรอผงพรรณ ทงนเพราะวาทกคนยอมมสทธเทาเทยมกน และในการก าหนดเงนคาตอบแทนในการปฏบตหนาทการงานกยดหลกนเปนส าคญ 1.2 หลกความสามารถ ในการเลอกบคลากรเขาปฏบตงานนนจะตองยดหลกความรความสามารถเปนส าคญ ตองพยายามหาทางคดเลอกใหไดผทมความสามารถเหมาะสมกบต าแหนงหนาททดทสด โดยประกาศเชญชวนใหผทมความรความสามารถมาสมครสอบใหมากทสดเทาทจะมากได แลวจดใหมการสอบแขงขน สอบคดเลอก หรอคดเลอก 1.3 หลกความมนคง ในการปฏบตงานความมนคงในงานยอมมความส าคญตอผปฏบตงานมาก ส าหรบผทเปนขาราชการแลวยอมมหลกประกนวาการรบราชการนนยอมไดรบความคมครองตามกฎหมาย และสามารถยดถอเปนอาชพได สวนในองคธรกจกมหลกการและกฎเกณฑทใหความมนคงในการปฏบตงานเชนกน โดยเฉพาะมพระราชบญญตคมครองแรงงานเปนหลกประกนส าหรบพนกงานเจาหนาท 1.4 หลกความเปนกลางทางการเมอง หลกการขอนมลกษณะมงเนนเฉพาะขาราชการมากกวาวงการธรกจในวงขาราชการประจ าตองตงมนอยในความเปนกลางทางการเมอง มใหถกแทรกแซงทางการเมองหรอถกบงคบใหอยภายใตอาณตหรออทธพลของการพรรคการเมองใด 2. ระบบอปถมภ (Patronage System) เปนลกษณะตรงขามกบระบบคณธรรม ซงจะหมายถงระบบชบเลยง ระบบเลนพวก และระบบชอบพอเปนพเศษ ระบบอปถมภกลาวไดวามอยในทกสมยในทกประเทศจะแตกตางกนบางกเพยงแตองศาของการน ามาใชวาจะมากนอยเพยงใดเทานน สภาพร พศาลบตร (2548) หลกการสรรหาบคคลม 2 ระบบ คอระบบคณธรรม และ ระบบอปถมภระบบคณธรรมมหลกการอย 4 ประการ คอ หลกความเสมอภาค หลกความสามารถ หลกความมนคง และหลกความเปนกลางทางการเมอง ปจจยโนมนาวผสมครงาน



การสรรหาบคลากรและแผนด าเนนการประชาสมพนธมสวนสมพนธซงกนและกนอยางใกลชดความสามารถทจะโนมนาวใหผสมครงานสนใจเขามาท างานในองคกรเปนผลมาจากจนตนาการของบคคลากรทมตอองคกร เชน มต าแหนงงานผบรหารระดบตนของบรษทเชลลแหงประเทศไทยจ ากด วางคนทวไปกจะตองวานาสนใจ เพราะกจการและชอเสยงเกยรตคณขององคการใหประชาชนบคคลภายนอกทราบชอเสยงและรฐานะของกจการแพรหลายมากขนเพยงใดยอมไมเพยงแตจะได รบประโยชนจากลกคาในแงการจ าหนายสนคาหรอบรหารเทานนแตยงเกดประโยชนจากผทสนใจในแงการสมครเขาท างานในองคกรนนอกดวย การประทบใจในตวพนกงานเจาหนาทรบสมครทปฏบตตอบอยางสภาพออนโยน อาจท าใหเกดความสนใจและความตงใจทจะเขาท างานแหงนนได ฉะนนจงเปนหลกปฏบตของฝายพนกงานเจาหนาทในองคกรทจะตองจดหาพนกงานเจาหนาทผรบสมครทมลกษณะทาทางเรยบรอย พดจาสภาพออนโยน ใหเกดสงประทบใจแกผมาตดตอขอสมครงาน เพราะจะเกดผลดแกองคกรทงผทไดรบและไมไดรบการบรรจกจะสนใจมาตดตอขอเขาท างานตอไป ถาหากมต าแหนงวางกอาจจะบรรจไดทนท ไมเสยเวลา ไมเสยคาใชจาย โดยไมจ าเปนสงโนมนาว (Incentives) อาจเปนสงทจ าเปนตอการกระตนใหผสมครทมความสามารถสนใจ การชกจง จงควรไดรบการออกแบบเพอเอาชนะขอจ ากดตาง ๆทเผชญผท าการสรร อยางไรกตามขอจ ากดและความทาทายในการสรรหาอาจพจารณาไดในแงของสภาพแวดลอมภายนอกและสภาพแวดลอมภายใน มนด และโนร (Mondy & Noe, 1996) สภาพแวดลอมภายนอก (External Environment) เปนปจจยแวดลอมภายนอกขององคกรมความส าคญมากตอความพยายามในการสรรหา โดยเฉพาะอยางยงความตองการและการจดหาทกษะเฉพาะในตลาดแรงงาน ถามความตองการทกษะเฉพาะสงจะตองใชความพยายามในการสรรหาเปนพเศษ และเมออตราการวางงานสงกระบวนการในการสรรหาอาจจะงายทจะไดผสมครจ านวนมาก และมโอกาสมากขนทจะโนมนาวใหผสมครทมคณสมบตตามทตองการ ตรงกนขามถาอตราการวางงานลดลง ความพยายามในการสรรหาจะตองมมากขนเพอใหสามารถคนพบแหลงใหมของแหลงแรงงาน การพจารณากฎระเบยบ และกฎหมายกเปนเรองส าคญในการสรรหาทผสมครกบองคการจะตองพจารณาสญญาการจางในกระบวนการสรรหาดงนนการไมเลอกปฏบตในการสรรหาเปนสงทส าคญทสดภาพพจนขององคการกเปนปจจยทมความส าคญมผลกระทบตอการสรรหาถาผสมครเชอวาผบรหารและองคการปฏบตกบพนกงานอยางยตธรรมกจะเปนรากฐานความมนใจและเชอถอของผสมคร ชอเสยงขององคการจะเปนผลใหไดผสมครทมคณสมบตทดและเหมาะสมพนกงานทดมความกาวหนา ยอมตอบสนองตอการสรรหาขององคการเพราะเชอวาภาพพจนทดขององคการจะเปนสถานททดในการท างาน สภาพแวดลอมภายใน (Internal Environment) นโยบายการปฏบตขององคการยอมมผลกระทบตอการสรรหา องคการยคใหมตองการความส าเรจในการสรรหา จะตองไดรบการสนบสนนจากสภาพแวดลอมภายในจงจะสามารถหาพนกงานทมคณภาพและท าประโยชนใหกบองคกรปจจยภายในทส าคญทสามารถชวยในการสรรหาคอ การวางแผนทรพยากรมนษย ผบรหารจะตองสามารถระทงจ านวน ทกษะ แหลงการสรรหา และวธการในการสรรหาทเหมาะสมไวในการสรรหา นโยบายเลอนขนเลอนต าแหนงขององคกร กเปนปจจยทมผลกระทบตอการสรรหาไมวาองคการจะเนนนโยบายการเลอนพนกงานจากภายในเขาสต าแหนงทสงขน หรอการบรรจภายนอก ยอมขนอยกบสถานการณและวธการปฏบตทมคณธรรม ดงนน นโยบายเกยวกบการจางงานจงมลกระทบอยางส าคญตอการสรรหาบคคลากร



วเลยม (William, 1959) ไดกลาววา ปจจยทสงเสรมและโนมนาวผสมครงานมดงน 1. ใหมเสรภาพในการอภปรายปญหาการท างาน 2. ไดมโอกาสสงสรรคและไดรบการสนบสนนจากเพอนรวมงานทมความสามารถสง 3. ฝกอบรมกรบรหารงานทางดานเทคนค 4. บรษทมชอเสยงดเดน 5. มอปกรณอ านวยความสะดวกในการท างานมทรพยากรทเพยงพอ 6. มโอกาสกาวหนา 7. อตราเงนเดอนทไดรบเทาเทยมกบองคกรอน ๆ 8. มความมนคง 9. ใหพกอาศยอยในยานชมชนทด มโรงเรยน หองสมดและกจกรรมวฒนธรรมทด 10. ปฏบตตอกนอยางเปนกนเอง 11. เปดโอกาสใหศกษาตอ จากขอมลปจจยทโนมนาวผสมครงานเบองตนนบวาเปนประเดนทส าคญการโนมนาวผสมครใหเขามาในองคกรจะมความส าคญมากขน เนองจากมความสามารถโนมนาวผสมครงานทมความสามารถสงและมคณสมบตตรงตามทตองการใหมาสมครงานกบองคการไดมากทสดนนคอองคการมโอกาสทจะเลอกหรอพจารณาผสมครงานไดมากขนดงนนผวจยจงมความสนใจทจะศกษาในประเดนเรองปจจยทองคการตาง ๆ ใชในการโนมนาวผสมครงานวามอะไรบางโดยผวจยก าหนดปจจยการโนมนาวผสมครงานในการศกษาครงน ดงน 1. เงนเดอน 2. คาจางทสงกวากฎหมายและตลาดคแขง 3. ความมนคงในงาน 4. ชอเสยงของบรษท 5. โอกาสในความกาวหนาในงาน 6. รถรบสง 7. คาเบยเลยง 8. โบนส 9. คารกษาพยาบาล 10. ลกษณะงานททาทาย 11. สภาพแวดลอมและทตงของบรษท (การเดนทางสะดวก) 12. โอกาสในการพฒนาความสามารถของตนเอง เชน ศกษาตอ นโยบายการสรรหาบคลากร เจอร (Jerry, 1997) นโยบายเปนกรอบแนวคดส าหรบการตดสนใจของผบรหารใน ลกษณะทเหนวถทางและผลแหงการด าเนนงานอยางมขอบเขตมเหตผลและมมาตรฐานโดยพจารณาวานโยบายเปนทางทจะน าไปสเปาหมายของสวนรวมในเรองของการสรรหาบคลากรท มคณภาพอยางเหมาะสมดงนนการมนโยบายการสรรหาบคลากรทดยอมท าใหการตดสนใจเลอกบคลากรทองคกรตองการมากทสด



ยงยทธ เกษสาคร (2547) นโยบายการสรรหาบคลากรเปนงานขนแรกทท าใหงานขององคการประสบความส าเรจมผลในทางชกจงใจใหไดคนดมาท างานสนบสนนใหคนทท างานอยแลวปรบปรงสมรรถภาพของตนเองใหสงขนและรกษาพนกงานด ๆ ใหอยในบรษทตอไปขณะเดยวกนคนทไรประสทธภาพกจะออกไป นโยบายการสรรหาบคลากรเปนลกษณะนโยบายมกขนอยกบสถานการณแวดลอมทเปลยนแปลงอยตลอดเวลา แนวคดและทฤษฎทเกยวกบการคดเลอกบคลากร แนวคดเกยวกบการคดเลอกบคลากร การคดเลอกเปนกระบวนการทตอเนองและเกยวกบการสรรหาแตมลกษณะตรงกนขามคอ การสรรหาถอวามลกษณะเปนบวก (Positive Function) เพราะเปนการพยายามดงดดบคลากรทมความสามารถใหมาสมครงาน เขารบการคดเลอกหรอเขารบการทดสอบเพอเขาท างานในองคกรใหมากทสด แตการคดเลอกเปนการปฏเสธผสมครทไมเขารวมหรอไมเหมาะสมจงถอวามลกษณะเปนลบ (Negative Function) สโตน และเคนดล (Stone & Kendall, 1956) การเลอกบคลากรจะมประสทธภาพหรอไมเพยงใดยอมขนกบการสรรหาเปนปจจยส าคญในกรณทการสรรหาสามารถชกจงผมความรความสามารถตามทตองการใหสนใจมาสมครเขารบการคดเลอกไดมาก การคดเลอกกจะมประสทธภาพมากยงขนตามไปดวย หากการคดเลอกจะไมไดคนทเหมาะสมและไรประสทธภาพหากไมมคนมาใหเลอกหรอมแตจ านวนนอย ความหมายของการคดเลอกบคคลากร ธงชย สนตวงษ (2542) การคดเลอก หมายถง กระบวนการทองคกรด าเนนการคดเลอกจากจ านวนใบสมครทงหลายของผสมครเปนจ านวนมากเพอทจะใหไดคนดทมคณสมบตตรงตามเกณฑทก าหนดไวเพอทจะเขามาท างานในต าแหนงตาง ๆ ทองคกรตองการ คารเรลล และคซมทส (Carrell & Kuzmits, 1986) “การคดเลอกบคลากร” เปน กระบวนการคดเลอกบคลากรทมคณสมบตเหมาะสมจากผสมครทดทสดใหท างานในต าแหนงตาง ๆ ขององคกร บอรนารดน และรสเซลล (Bernardin & Russell, 1993) “การคดเลอกบคลากร” เปนกระบวนการกลนกรองขอมลของผสมครงาน และใชวธการคดเลอกเพอตดสนใจในการจาง โยกยาย หรอเลอนต าแหนง เสนาะ ตเยาว (2516) ใหความหมายของการคดเลอกบคลากรวา เปนการกลนกรองหาบคคลากรทเหมาะสมเขาท างานจากบรรดาผสมคร โดยยดถอนโยบายขององคกรเพอใหแนใจวาวาการคดเลอกเปนไปอยางถกตอง ไมมอคตตอผสมครคนใด จากความหมายของการคดเลอกบคลากรตาง ๆ ทกลาวขางตน พอจะสรปความหมายของการคดเลอกบคลากรวาเปนกระบวนการบรหารงานบคคลทตอเนองจากการสรรหาโดยท าการคดเลอกผสมครจ านวนมากใหเหลอเพยงผทเหมาะสมทสดทมคณสมบตตรงตามทองคกรก าหนดไว



ความส าคญของการคดเลอก ธงชย สนตวงษ (2535) ไดชใหเหนถงความส าคญของการคดเลอกดงน 1. ผบรหารมความรมากขน มความเขาใจในดานความซบซอนของการคดเลอก เรยนรถงจดออนและขอจ ากดเกยวกบเทคนคการเลอกประเภทตาง ๆ รถงความนาจะเปนของความคลาดเคลอน (Probability of Error) ในการใชแบบสอบถาม การสมภาษณ เปนตน ฉะนนจงยอมรบ และใหความส าคญในการปรบปรงกระบวนการคดเลอก ทงนเพอชวยใหผลการคดเลอกคมคาและเกดประสทธภาพ 2. ลกษณะของกฎหมายแรงงานไดมการพฒนาและเปลยนแปลงไปจากเดม ฉะนนในการคดเลอกคนเขาท างาน จะตองค านงถงความซบซอนและแงมมของกฎระเบยบตาง ๆ ทก าหนดในกฎหมายทวาดวยการวาจาง 3. การคดเลอกเปนงานทมความพเศษและเปนความยากล าบากเพราะการก าหนดพฤตกรรมของบคคลผานงานทท านน เปนการกลาวในลกษณะกวาง ๆ ไวใน Job Description 4. บางครงองคกรจะประสบความยงยากล าบากกบพนกงานบางคนทตองการพนจากงานในระยะแรกและไดใชวธการรองทกขกลบเขาท างาน จงท าใหองคกรอาจตองรบบคคลทไมเหมาะสมใหท างานรวมกบพนกงานทองคกรคดเลอกมาอยางด 5. การคดเลอกทมประสทธผลยอมท าใหเกดความคมคาแกองคการเปนอยางยง กลาวไววา การลงทนใหไดบคคลทดเขามาในองคกรจะสามารถผลตผลตอบแทนทสงกลบคนมาใหองคกรฉะนนองคกรการเลอกทดยอมสงผลในดานความพงพอใจทงทางดานนายจางและพนกงานพนกงานเองกท างานทตรงตามความสามารถ และสนบสนนการท างานตาง ๆ ในองคกรไดเปนอยางด วตถประสงคของการคดเลอกบคลากร วลาศ สงหวสย (2535) ไดกลาววา หลกการคดเลอกบคลากรคอ การคดเลอกคนดทสดเทาทจะมในบรรดาผทมความประสงคจะมาด ารงต าแหนง เพอใหเปนไปตามหลกการทวา Put the Right Man on the Right Job หรอการบรรจแตงตงคนใหเหมาะสมกบต าแหนงหนาทนนเอง สงทท าใหคนแตกตางกนคอ ความมลกษณะความเปนตวของตวเอง (Self-evident) ซงความแตกตางระหวางบคคลนจะเปนพนฐานของการบรรจแตงตงคนเขาปฏบตงาน

อทย หรญโต (2523) ไดใหหลกการคดเลอกบคลากรมดงน 1. โดยทวไปแลวงานขององคกรแตละงาน และแตละต าแหนงหากมลกษณะแตกตางกนกควรจะไดรบการคดเลอกบคคลากรทมความร ความสามารถแตกตางกน เพอใหไดบคคลากรทเหมาะสมกบงาน 2. การคดเลอกบคลากรตองพยายามใหไดบคลากรทเหมาะสมทสด ซงรวมถงความเหมาะสมกบเพศ ความถนดชดเจน และเหมาะสมกบคณภาพ 3. การคดเลอกบคลากรจะตองมการทดสอบหรอมมาตรการวดความรความสามารถทมประสทธภาพเชอถอไดและเปนธรรม 4. การคดเลอกบคลากรใหด ารงต าแหนงตาง ๆ ซงมลกษณะของงานตางกนกควรใชวธการทไมเหมอนกน ทงนโดยค านงถงลกษณะของงานและสภาพการท างานประกอบดวย สเตรท และเซยลย (Strauss & Sayles, 1980) ไดกลาวถงหลกการคดเลอกวาม 3 ประการคอ



1. การธ ารงรกษาภาพพจนขององคกร 2. การจดต าแหนงงานใหเหมาะสมกบคน 3. การจดหาคนใหเหมาะสมกบงาน จมพล หนมพานช (2547) ไดใหหลกการคดเลอกบคคลากรวาเปนกระบวนการทองคกรหรอหนวยงานพยามกลนกรองบคคลทมความรความสามารถทเหมาะสมกบต าแหนงเขามาท างานในองคกร ดงนนหลกของการคดเลอกโดยทวไปจงมงพจารณาคณลกษณะตาง ๆ ทเปนลกษณะเฉพาะทเหมาะสมกบงานในแตละประเภทคณลกษณะตาง ๆ ทน ามาพจารณาไดแก 1. รางกาย หมายถง สขภาพอนามยของผทมาสมครวามสขภาพอนามยเปนอยางไรมสขภาพทแขงแรงมากนอยเพยงใด 2. ความรทนอกเหนอไปจากความรทส าคญทไดรบจากสถาบนการศกษาแลว ยงมความรพเศษอยางอนอกหรอไม อาท ความรทางดานภาษา ทางดานคอมพวเตอร ขณะเดยวกนเปนบคคลทชอบแสวงหาความรหรอไมอยางไร 3. ปฏภาณไหวพรบตลอดจนเชาวปญญาทจะน ามาใชในการแกปญหา ตลอดจนการตดสนใจเฉพาะหนาบางเรองเปนอยางไร คณลกษณะในประการนปจจบนถอวามความส าคญมากโดยเฉพาะปฏภาณไหวพรบในการแกไขปญหาเฉพาะหนาทองคกรหรอหนวยงานตาง ๆ ตองการใหบคลากรทเขามาสองคกร ควรมลกษณะเชนวาน 4. ความถนดตามธรรมชาตหรอไม ถาม มมากนอยแคไหน 5. ความสนใจ ความเตมใจ ในการท างานอยางเตมทเตมความสามารถเปนเชนไรคณลกษณะในขอนเปนคณลกษณะทมความส าคญ เพราะถาบคลากรทองคกรคดเลอกมาไมมความสนใจ ไมมความตงใจในการท างาน การทจะใหงานทไดรบมอบหมายบรรลวตถประสงคหรอมประสทธภาพเปนเรองไมงาย 6. บคลกภาพอน เชน ความรบผดชอบ ความเชอมนในตนเอง ความเสยสละ ตลอดจนความสามารถในการปรบตวใหเขากบสภาพการณตาง ๆ นโยบายการคดเลอกบคลากร จมพล หนมพานช (2547) ไดเสนอแนะวา หนวยงานหรอองคกรควรก าหนดนโยบายใน การคดเลอก ดงนคอ 1. การคดเลอกควรยดหลกความยตธรรมและหลกเสมอภาค ซงถาขาดหลกในขอนจะท าใหการคดเลอกถกกลาวหา หรอกลาวขวญไปทางทอาจจะกอใหเกดความเสอมเสยแกองคกรได 2. การคดเลอกควรยดวตถประสงคหลกขององคกร 3. การคดเลอกจะตองสอดคลองกบนโยบายขององคกร 4. การคดเลอกควรจะใชวธการสมภาษณ การทดสอบการปฏบตงาน 5. การคดเลอกควรมการน าหลกวชาการมาประยกต 6. การคดเลอกควรยดถอนโยบายประหยดคอ ไมสนเปลองเวลา คาใชจาย ขณะเดยวกนสามารถไดคนดมความร ความสามารถ 7. การคดเลอกควรพจารณาจากบคคลภายในกอนบคคลภายนอก ทงนเพอการสรางขวญก าลงใจของบคคลภายในรวมทงการสรางความจงรกภกดใหเกดขนกบบคคลากรภายในองคกร



8. การคดเลอกแตละครงนน ควรจะมการประเมนผลวามปญหาหรอขอบกพรองอะไรหรอไม ถามควรจะไดมการปรบปรงแกไขกอนทจะไดมการด าเนนการคดเลอกในครงตอไป 9. การตดสนใจขนสดทายในการคดเลอกนาจะขนอยกบผบรหารตามสายงานทตองการบคคลเขาท างาน โดยมฝายบคคลเปนผรกษามาตรฐานขนต า กระบวนการและวธการคดเลอกบคลากร ธงชย สนตวงษ (2542) ไดกลาววา กระบวนการคดเลอกจะเรมตนเมอมต าแหนงวางขนในองคกรอนสบเนองมาจากอาจมการโยกยาย การเลอนขน หรอการลาออก หรออาจจะไดรบการอนมตใหมการเพมพนกงาน ซงต าแหนงทวางดงกลาวนนกอนจะมการคดเลอกจรง ๆ อาจจะไดมการโยกยายสบเปลยน หรอมการทดแทนกนภายในเปนเบองแรกเสยกอน จากนนกจะมการรบพนกงานใหม กระบวนการของการคดเลอกมขนตอนตาง ๆ เปนล าดบ 10 ขนดวยกนคอ 1. การรบสมคร 2. การสมภาษณเบองตน 3. การใหกรอกใบสมคร 4. การตรวจคณสมบตพนฐาน 5. การทดสอบ 6. การสมภาษณ 7. การคดเลอกเพอบรรจโดยฝายการพนกงาน 8. การตดสนใจโดยเจาหนาทในจดของสายงานทจะรบพนกงาน 9. การตรวจรางกาย 10. การบรรจ ขนตอนตาง ๆ เหลานมกจะมใชโดยทวไปในธรกจซงอาจจะมความแตกตางกนบางเลกนอยแลวแตความเหมาะสม อยางไรกตาม กลไกของขนตอนตาง ๆ เหลานในแตละขนตอนมกจะเปนดานส าหรบการกลนกรองบคคลทไมเหมาะสมในแงใดแงหนง 1. การรบสมครและการสมภาษณเบองตน เปนขนตอนของการทผสมครงานไดเขามาในส านกงานขนตอนของการด าเนนงานเปนล าดบแรกสดกคอ การสมภาษณเบองตนอาจจะใชบคคลคนเดยวหรอหลายคนกไดสดแลวแตความส าคญของงาน การสมภาษณเพอไดขอมลเบองตนมกกระท าเพอกลนกรองบคคลซงเหนไดชดวามคณสมบตตามทตองการแนนอนในขนตอนนบคลกภาพทปรากฏมกจะเหนไดงายและหากสงเกตไดชดแลววาไมตรงกบคณสมบตจะไมพจารณาในการคดเลอกขนตอไป 2. การกรอกใบสมคร ซงใบสมครดงกลาวนนควรจะกรอกไดไมยากนกและเปนขอมลทจ าเปนจะจดเรยงเปนระบบ เพอจะใหไดขอมลเกยวกบการศกษา ประวตการท างาน ขอมลทเกยวกบตวผสมคร 3. การตรวจสอบขอมลพนฐานเกยวกบผสมคร ขนตอนนเปนการตรวจสอบประวตของผสมคร เพอทจะชวยใหทราบวาการท างานตาง ๆ ทแลวมาหรอขอมลตาง ๆ ของผสมครทไดกรอกไวในใบสมครจะตองมการทดสอบขอมลทส าคญทเกยวของกบความส าเรจของงานไดมาก 4. การทดสอบพนกงาน ขอบเขตของการใชเครองมอในการทดสอบพนกงานอาจจะแตกตางกนบางส าหรบองคกรแตองคกร ขนอยกบลกษณะของงานทจะคดเลอก ขนอยกบความเขาใจของบรหาร ขอดของการทดสอบคอการทดสอบนนนบวาเปนการวดทชดแจงมากกวาการสมภาษณ ซงมกจะตองใช



ดลพนจทอาจโตแยไดในการประเมนพนกงานวามคณสมบตความสามารถเพยงใด โดยเฉพาะการทดสอบความสามารถเกยวกบงานใดงานหนงซงเปนงานทมก าหนดไวแนนอน 5. การสมภาษณ การสมภาษณเปนวธการอนหนงทมความส าคญอยางยงในการพจารณาวาจางพนกงาน ขอดของผท าการสมภาษณคอ สามารถรวมขอมลตาง ๆ ทมาแลวทจะไดน ามาพจารณาประเมนรวมกนเพอทจะน าไปสการตดสนใจอยางเหมาะสมเกยวกบผสมครเพอจะวาจางตอไป 6. การคดเลอกเพอบรรจและการตดสนใจรบเขา คอการพจารณากลนกรองขนสดทายคอการสงไปใหแผนกทจะรบคนใหท าการสมภาษณและใหพจารณาตดสนใจอกครง โดยมกจะเปนหวหนางานทบคคลนนจะไปอย ในขนนจ านวนผสมครทจะท าการสมภาษณโดยหวหนางานจะมมากนอยเพยงใด ยอมขนอยกบฝายการพนกงานทไดท าการคดเลอกไวเปนเบองตนวามากหรอนอย 7. การตรวจรางกาย เปนขนสดทายของกระบวนการคดเลอกหากหนวยงานนน ๆ มแผนกแพทยหรอมหนวยงานทท าหนาทดานการตรวจสขภาพกจะมกรมอบหมายใหมการตรวจสอบเกยวกบความพรอม ทางรางกาย เชน ความสามารถในการใชสายตาหรออน ๆ 8. การบรรจ การบรรจซงจะมการสงมอบ โดยใหไปรายงานตวกบหวหนางานในแผนกทรบเขาซงจะมวธการใหรายงานอยางถกตอง โดยมการสงรายละเอยดประวต ขอมล ตลอดจนผลการคดเลอกตามวธการตาง ๆ เพอชวยใหการสอนงานในระยะเรมแรกโดยหวหนางานสามารถกระท าไดสะดวกและงายขน วรนาถ แสงมณ (2546) ไดกลาวถงหนาทงานการคดเลอก ไดแก 1. ใบสมครงาน ใบสมครงานตอบสนองความมงหมาย 3 อยางคอ ประการแรก ใบสมครชใหเหนอยางเปนทางการถงต าแหนงหนาททผสมครงานตองการ ประการทสอง ใบสมครงานใหขอมลเบองตนกบผสมภาษณในการสมภาษณ ประการทสาม ใบสมครงานจะกลายเปนสวนหนงของขอมลทางดานบคคลากรขององคกร 2. การสมภาษณเพอกลนกรอง ถกใชในการประเมนอยางรวดเรว เกยวกบความเหมาะสมของผสมครงานวา กระบวนการคดเลอกควรจะด าเนนการตอไปหรอไม 3. การทดสอบ องคกรจะพยายามคาดคะเนผสมครจะปฏบตงานไดดแคไหนในกรณของพนกงานปฏบตการแลวการทดสอบเนนททกษะทางกลไกและความถนด 4. การตรวจภมหลง ประวตหรอใบสมครงานของผสมครงานจะถกตรวจสอบความจรงและขอมลเพมเตมจะแสวงหาจาการอางองหรอนายจางคนกอนของผสมครงาน 5. การสมภาษณในรายละเอยด เพอหาขอมลเพมเตมจากผสมครงาน นอกเหนอขอมลทไดจากใบสมคร จะกระท าโดยผบรหารทผสมครงานตองไปท างานดวยในฐานะผใตบงคบบญชา 6. การตรวจสอบรางกาย เปนขนตอนสดทายของกระบวนการคดเลอก การท าบนทกทางสขภาพของผสมครงานและการปองกนองคกรจากการถกเรยกรองใหชดใชผลตอบแทนกบคนงานอยางไมเปนธรรม กระบวนการคดเลอกบคลากรในประเทศไทยนนอาจแบงขนตอน ออกพจารณาไดดงน อทย หรญโต (2523) คอ 1. การก าหนดคณสมบตและวฒ เปนการคดเลอกขนตนทจะไดบคคลทเหมาะสมกบงานทจะตองปฏบต การก าหนดคณสมบตของบคคลนในวงการธรกจเอกชนอาจจะไมพถพถนคณสมบตทางดานสงคมมากนก แตเนนถงประสบการณในการท างาน



2. การตรวจสอบใบสมคร เปนการตรวจสอบเพอคดเลอกบคคลากรใหไดถกตองตามคณสมบตและวฒทก าหนดไว 3. การวเคราะหคณสมบต หรอคณวฒเบองตน การปฏบตขนนจะชวยใหทราบวาผสมครมความรความสามารถในการปฏบตงานมากนอยเพยงไร 4. การสมภาษณขนตน เปนการชวยเพมเตมขอมลบางประการทมไดระบไวในใบสมครและผสมภาษณสามารถสงเกตเหนบคลกภาพ ลกษณะทวงทของผสมครไดเปนอยางด 5. การทดสอบวตถประสงคของการทดสอบ คอการกลนกรอง ความร สตปญญา ความคด และความจ าของผสมครวามมากนอยเพยงใด 6. การสมภาษณขนสดทายมกเปนการสมภาษณของผบงคบบญชาระดบสง เพอตดสนใจขนสดทาย บคคลทผานการทดสอบมาแลวจะไดรบการคดเลอกหรอไม สวนใหญจะอยในขนนการบรรจแตงตงใหเขา การทดสอบเพอคดเลอกบคลากรเขาท างาน เนองจากงานภายในองคกรมมากมายหลายชนด ฉะนนการไดบคคลทมความรความช านาญ และมประสบการณแตกตางกนมากมายหลาย ๆ ดานมาไวในองคกร จะท าใหองคกรไดรบประโยชนมากขน ดวยเหตนจงไดมความพยายามทจะสรางและก าหนดวธการทจะใชเปนเครองมอวดความสามารถของบคคล เพอประโยชนในการคดเอาบคคลากรเขามาปฏบตงานเครองมอทน ามาใชกมหลายแบบตาง ๆ กนแลวแตละประเภทของงานและความมงหมายของการใชเครองมอทไดรบความนยมทสด คอ การทดสอบ ซงถอวาเปนการวดเพอใหไดขอมลทจ าเปนในการเลอกทถกตองแมนย า การทดสอบเปนสงทจ าเปนมากในองคกรเพราะเปนการชวยท าใหทราบถงวฒความสามารถของผสมคร เมนเดล (Mandell, 1964) การใชแบบทดสอบทางจตวทยาแบงออกไดดงน สมพงศ เกษมสน (2521); ธงชย สนตวงษ (2535); บลม และไนทเลอร (Blum & Nayloe, 1968) 1. การทดสอบสตปญญา การทดสอบนเปนการวดความสามารถทางจตของบคคล 2. การวดความถนด คอ การทดสอบความสามารถของคนทจะเรยนรงานอยางใดอยางหนงภายในเวลาทก าหนด 3. การทดสอบความสมฤทธผล ใชวดคณสมบตทเคยท างานมาแลว เพอทดสอบวารเรองนนมากนอยเพยงใด 4. การทดสอบความสนใจ ท าใหทราบวาชอบอะไรหรอไมชอบอะไรเกยวกบอาชพงานอดเรกและกจกรรมสวนตวอยางอน 5. การทดสอบบคลกภาพ เพอหาวาผสมครมความสามารถเขากบผอนไดดเพยงใด และสามารถชกจงผอนใหคลอยตามขนาดไหน สรป การสรรหาและการคดเลอกบคลากรเปนขนตอนทมความส าคญตอการบรหารทรพยากรมนษย เนองจากเปนแนวทางทจะท าใหองคกรไดบคลากรทมศกยภาพ มความรความสามารถในการท างานและสรางผลประโยชนใหเกดแกองคการได




ค าสง ใหนกศกษาตอบค าถามทกขอลงในสมดใหสมบรณ 1. ใหนกศกษาอธบายความหมายและกระบวนการของการสรรหา 2. ใหนกศกษาอธบายความหมายและกระบวนการของการคดเลอก 3.ใหนกศกษาอธบาย ความหมาย ความส าคญและแนวทางการปฐมนเทศ



บทท 6 การประเมนผลการปฏบตงาน

การประเมนผลการปฏบตงาน (performance appraisal) เปนเครองมอพฒนาทรพยากร

มนษยทส าคญเชนเดยวกบการศกษาและการฝกอบรมโดยมความส าคญในแงมมของการปรบเงนเดอน การเลอนขนต าแหนง มากกวาทจะใชเปนเครองมอในการพฒนาพนกงานอยางจรงจง ดงนนจงพบวามการน าแบบประเมนผลการปฏบตงานมาใชเมอใกลมการปรบเงนเดอน เพร า ะการประ เม นผลกา รปฏบตงานเปนเครองมอทใชประเมนความรความสามารถในการท างานของพนกงานในหนวยงานทกประเภท และเปนเครองชวดความสมพนธระหวางความรความสามารถของพนกงานและความคาดหวงของหนวยงาน การประเมนผลการปฏบตงาน เปนเสมอนบทสรปการท างานของพนกงานแตละคน สวนการศกษาและการฝกอบรมเปนเพยงเกณฑพนฐานวาพนกงานคนนน นาจะท างานได แตจะรไดวาท างานไดดเพยงใดตองอาศยการประเมนผลการปฏบตงาน ดงนนจงจ าเปนตองศกษาการประเมนผลการปฏบตงานใหรและเกดความเขาใจอยางละเอยดในฐานะเครองมอเพอใชในการพฒนาคณคาพนกงาน (ประเวศ มหารตนสกล, 2545, หนา 67 – 69) ความหมายและความเปนมาของการประเมนผลการปฏบตงาน

ในระยะเรมแรก การประเมนผลการปฏบตงานยงไมมระบบ (Unsystematic) และไมมกฎเกณฑทแนนอน (casual) การประเมนเปนแบบงาย ๆ คอ ใชวธการนบผลงานทพนกงานท าได เพอใชเปนปจจยก าหนดวา ใครควรไดรบคาตอบแทนเทาใด การประเมนสวนใหญมกใชวดผลการปฏบตงานของพนกงานในโรงงานอตสาหกรรม ซงเรมมาตงแตสมยปฏวตอตสาหกรรมในยโรปศตวรรษท 17 และไดมการพฒนาใหเปนระบบมากยงขนตามล าดบ การประเมนผลการปฏบตงานทเปนระบบถกบนทกไวครงแรกเมอป ค .ศ. 1800 ในโรงงานอตสาหกรรมโดยโรเบรต โอเวน (Robert Owen) ซงไดใชสมดบนทกและเครองหมายแสดงลกษณะในโรงงานปนฝาย โดยการบนทกรายงานของพนกงานแตละคนในวนหนง ๆ สวนเครองหมายแสดงลกษณะนน แสดงใหเหนความแตกตางจากการประเมนพนกงานจากเลวไปยงด ตอมาการประเมนผลการปฏบตงานทมหลกเกณฑและเปนทรจกกนแพรหลายหลงสงครามโลกครงท 1 โดยวอลเตอร ดลล สกอต (Walter Dill Scott) ไดเสนอแนะใหกองทพบกสหรฐอเมรกาประเมนผลการปฏบตงานของทหารบกเปนรายบคคล (man to man rating) ซงปรากฏผลเปนทพอใจ และนอกจากนนยงมการน าวธการประเมนแบบตาง ๆ เขามาใช ซงสวนใหญจะแปลความหมายของผลการปฏบตงานออกมาเปนตวเลข สามารถทจะปรบระดบตวเลขเหลานนไดตามความสามารถของบคคลท าใหการประเมนทมความแนนอนมากยงขน องคประกอบดงกลาวนนอาจประกอบดวยคณลกษณะของบคคลและผลงานทปฏบตไดทงดานปรมาณและคณภาพ ส าหรบในวงการธรกจ มการน าการประเมนผลการปฏบตงานไปใช ในชวงศตวรรษท 20 ระหวางป ค.ศ. 1920 – 1950 ซงเปนการประเมนผลการปฏบตงานในระยะแรกมงประเมนเพอพจารณาขนเงนเดอนพนกงานรายชวโมง (merit rating programs) โดยใชระบบการเปรยบเทยบปจจย



ตาง ๆ (factors) ความรต าหรอนอยมาก (degree) และการใหคะแนน (points) ตอมาการประเมนผลการปฏบตงานในลกษณะนไดรบความสนใจมากยงขน และไดน ามาใชประเมนผลการปฏบตงานของผบรหารระดบกลางและระดบสง ตลอดจนผท างานดานเทคนค และวชาชพ ต อ ม าการประเมนพนกงานรายชวโมงไดลดความส าคญลงเนองจากธรกจตาง ๆ ไดตระหนกถงบทบาท และความส าคญของพนกงานทมผลตอความเจรญกาวหนาของกจการ จงมการประเมนผลการปฏบตงานโดยมงทจะประเมนวาพนกงานผใดมแววทจะเปนผบรหารในอนาคต และเพอวางแผนพฒนาบคคลใหเปนไปตามนน (employee appraisal หรอ performance appraisal) การประเมนผลการปฏบตงานในระยะแรกทกลาวมานนอยภายใตสมมตฐานทก าหนดใหผบงคบบญชา (Supervisor) เปนผทมบทบาทส าคญในการตดสนใจประเมนผลการปฏบต วธการประเมนผลการปฏบตงานทสรางขนจงมงเนนไปทการประเมนคณลกษณะของบคคล (trait) หรอบคลกภาพ (characteristic) เปนส าคญ อยางไรกตาม ผลการวจยพบวาวธการประเมนทเนนคณลกษณะของบคคลหรอบคลกลกษณะนอกจากจะไมกอใหเกดประสทธผลในการยกระดบการผลตและแรงจงใจของพนกงานใหดขนแลว ยงเปนการไมพฒนาบคลากรอกดวย ตอมาจงไดมการศกษาถงวธการประเมนและปญหาทางวธการประเมนผลการปฏบตงานมากยงขน และมการประเมนผลการปฏบตงานรวมกนระหวางผประเมนกบผรบการประเมน โดยใชวธการบรหารแบบก าหนดวตถประสงครวมกน (Management by objective) เปนการประเมนผลการปฏบตงานตามผลส าเรจของงานตามวตถประสงคทก าหนดไว ทเนนพฤตกรรมการปฏบตงาน หรอผลส าเรจของงานเปนส าคญ (result based approach) โดยสรป แนวความคดเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงานทววฒนาการม 3 แบบคอ (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 9 – 10) 1. แบบไมเปนระบบ ไมมกฎเกณฑทแนนอน 2. การประเมนแบบมระบบและเปนแบบดงเดม (traditional) ซงประเมนทงคณลกษณะ ประจ าตว ผลงาน หรอทงสองอยาง 3. วธการทางพฤตกรรมศาสตร ซงเนนการก าหนดเปาหมายรวมกน (mutual goal Setting) ในการพจารณาความหมายของการประเมนผลการปฏบตงานนน อาจสรปไดวาการประเมนผลการปฏบตงานเปนกระบวนการประเมนคาของบคคลผปฏบตงานในดานตาง ๆ ทงผลงานและคณลกษณะอน ๆ ทมคณคาตอการปฏบตงานภายในระยะเวลาทก าหนดไวอยางแนนอน ภายใตการสงเกต จดบนทกและประเมนโดยหวหนางาน โดยอยบนพนฐานของความเปนระบบและมมาตรฐานแบบเดยวกน มเกณฑการประเมนทมประสทธภาพในทางปฏบตใหความเปนธรรมโดยทวกน (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 13) มค าศพททใชกนอยหลายค าทงภาษาไทยและภาษาองกฤษเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงาน ซงแตกตางกนออกไป เชน Merit Rating (การประเมนคาการปฏบตงานโดยระบคณธรรม หรอการใหคะแนนความดความชอบ) Personnel Rating (การประเมนล าดบทบคลากร) Development Rating (การประเมนล าดบทเพอพฒนาบคคล) Service Rating (การประเมนล าดบทในการปฏบตหนาท) Progress Rating (การประเมนล าดบทความกาวหนาในการปฏบตงาน ) Performance Rating (การประเมนล าดบทในการปฏบตหนาทความรบผดชอบ) Efficiency Rating (การประเมนล าดบทของประสทธภาพในการท างาน) Employee Rating (การประเมนผปฏบตงาน



โดยเทยบกบมาตรฐาน) Employee Evaluation (การประเมนคาของผปฏบตงาน) Performance Evaluation (การประเมนคาของการปฏบตหนาทความรบผดชอบ) Performance Appraisal (การประเมนผลการปฏบตงาน) นอกจากนยงมค าอนทใชกนโดยทวไปและหมายถงการประเมนผลการปฏบตงานในกระบวนการบรหารงานบคคล ไดแก Employee Appraisal, Personnel Appraisal, Personnel Review, Progress Report, Fitness Report, Performance Assessment เปนตน ความหมายของการประเมนผลการปฏบตงาน

นกวชาการตาง ๆ ไดใหความหมายของการประเมนผลการปฏบตงานไวดงน “การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง ระบบการประเมนผลงานของบคคลและ

รวมถงการประเมนความสามารถเพอการพฒนาบคคลในอนาคต” (Dale S. Beach, loc.cit.) “การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง กจกรรมทางการบรหารงานบคคลทเกยวกบวธการทซงหนวยงานพยายามทจะก าหนดใหทราบแนชดวาพนกงานของตนสามารถปฏบตงานได ประสทธภาพดมากนอยเพยงใด” (ธงชย สนตวงษ, การบรหารงานบคคล, พมพครงท 2 (กรงเทพฯ: โรงพมพไทยวฒนาพานช, 2525), 198.)

“การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง การประเมนวาคนท างานไดผลเทาทควรจะท าไดหรอดอยกวา หรอดกวาทคาดหมาย และคมคาเงนเดอนทก าหนดไวส าหรบต าแหนงนนหรอไม” (เอกสารแนวการบรรยายเรอง “การประเมนผลการปฏบตงาน,” ส านกงาน ก.พ., น.1)

“การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง วธการในการวดผลการปฏบตงานของพนกงานซงประกอบดวยการสงเกตการณและการประเมนพฤตกรรมการปฏบตงาน หรผลลพธของการปฏบตงานโดยพนกงานบางคน ซงโดยปกตคอหวหนาของพนกงานนนๆ” (Herbert Hanuman III et als, Personnel/Human Resource Management, 1983.)

“การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง การเทยบผลงานระดบบคคลทปรากฏกบมาตรฐานทวางไวส าหรบต าแหนงหนาทนน ๆ โดยอาศยความยอมรบซงกนระหวางผบงคบบญชาในฐานะผวางมาตรฐานกบผใตบงคบบญชาในฐานะผปฏบต ทงนเพอประโยชนในการควบคมและการตรวจสอบปรมาณงาน และคณภาพของบคคลใหสอดคลองกบวตถประสงคขององคการ รวมทงเพอประโยชนในการใหรางวล หรอลงทณฑตลอดจนในการพฒนาบคคลตอไปในอนาคต” สรป “การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง กระบวนการประเมนคาของบคคลผปฏบตงานในดานตาง ๆ ทงผลงานและคณลกษณะอน ๆ ทมคณคาตอการปฏบตงานภายในเวลาทก าหนดไวอยางแนนอน ภายใตการสงเกต จดบนทกและประเมนโดยหวหนางาน โดยอยบนพนฐานของความเปนระบบและมาตรฐานแบบเดยวกน มเกณฑการประเมนผลทมประสทธภาพในทางปฏบตใหความเปนธรรมโดยทวกน”



ความส าคญของการประเมนผลการปฏบตงาน

การประเมนผลการปฏบตงานมความส าคญทงตอพนกงาน ผบงคบบญชา และองคกรดงนคอ (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 2) 1. ความส าคญตอพนกงาน พนกงานยอมตองการทราบวา ผลการปฏบตงานของตนเปนอยางไรมคณคาหรอไมเพยงใดในสายตาของผบงคบบญชา มจดบกพรองทควรจะตองปรบปรงหรอไม เมอมการประเมนผลการปฏบตงานและแจงผลใหพนกงานทราบกจะไดรบรการปฏบตงานเปนอยางไร หากไมมการประเมนผล พนกงานกไมมทางรถงผลการปฏบตงานของตนวา มสวนใดทควรจะคงไวและสวนใดควรจะปรบปรง พนกงานทมผลการปฏบตงานอยในระดบดอยแลวกจะไดเสรมสรางใหมผลการปฏบตงานดยงขน 2. ความส าคญตอผบงคบบญชา ผลการปฏบตงานของพนกงานแตละคน ยอมสงผลตอการปฏบตงานโดยสวนรวมในความรบผดชอบของผบงคบบญชา การประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานจงมความส าคญตอผบงคบบญชา เพราะจะท าใหรวาพนกงานมคณคาตองานหรอตอองคกรมากนอยเทาใด จะหาวธสงเสรม รกษา และปรบปรงผลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาอยางไร ควรจะใหท าหนาทเดมหรอสบเปลยนโอนยายหนาทไปท างานใด จงจะไดประโยชนตอองคกรยงขน หากไมมการประเมนผลการปฏบตงานกไมสามารถจะพจารณาในเรองเหลานได 3. ความส าคญตอองคกร เนองจากผลส าเรจขององคกรมาจากผลการปฏบตงานของพนกงานแตละคน ดงนนการประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานจะท าใหรวาพนกงานแตละคนปฏบตงานทไดรบมอบหมายจากองคกรอยในระดบใด มจดเดนหรอจดดอยอะไรบาง เพอองคกรจะไดหาทางปรบปรงหรอจดสรรพนกงานใหเหมาะสมกบความสามารถซงจะท าใหการด าเนนงานขององคกรเปนไปอยางมประสทธภาพ เนองจากการประเมนผลการปฏบตงานมความส าคญ และมประโยชนตอการบรหารงานดงทกลาวมา หนวยงานตาง ๆ จงก าหนดใหมการประเมนผลการปฏบตงานขนภายในหนวยงานของตน การวางระบบการประเมนผลการปฏบตงานจงมความส าคญจ าเปนตองด าเนนการอยางรอบคอบ เพอปองกนมใหเกดปญหาตาง ๆ ตดตามมาในภายหลงจากทน าระบบการประเมนผลการปฏบตงานมาใช เชน การตอตานจากผบงคบบญชาทท าหนาทประเมน การไมยอมรบของพนกงานผรบการประเมน การไมสามารถสรปผลการประเมนไดหลงจากทท าการประเมนแลว เปนตน ปจจยทสมควรพจารณาในการประเมนผลการปฏบตงาน

การประเมนผลการปฏบตงานทมประสทธภาพ ยตธรรม และสอดคลอยกบวตถประสงค ผทมหนาทในการประเมนผลงานสมควรตองท าการพจารณาปจจยทเกยวของดงตอไปน มาตรฐานการปฏบตงาน (Performance Standard)

การบรหารงานบคคล นบเปนภารกจทส าคญยงประการหนงของการบรหารองคการเนองจากเปนปจจยทมสวนท าใหการพฒนาองคการบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายทวางไว การบรหารงานบคคลเปนกระบวนการทเกยวของตวบคคลในองคการ นบตงแตการสรรหาบคคลมาปฏบตงาน การ



บรรจแตงตง การพฒนา การประเมนผลการปฏบตงาน ไปจนถงการใหบคคลพนจากงาน (จ าเนยร จวงตระกล 2531: 1) ทงน เพอใหองคการไดคนดมความร ความสามารถ และความประพฤตดมาปฏบตงาน ซงการทองคการจะไดบคคลทมคณสมบตดงกลาวมาปฏบตงานนนจ าเปนตองสรางเครองมอส าคญคอการประเมนผลการปฏบตงาน (Performance Appraisal)ขนมาใชในการวดและประเมนคณสมบตของบคคล ซงผลทไดจากการประเมนผลการปฏบตงานจะเปนขอมลทองคการน าไปใชในการพจารณาการเลอนขนเลอนต าแหนง การพฒนาประสทธภาพการปฏบตงาน การโอนยาย การใหพกงาน และการใหพนจากงานโดยทวไปแลว การทจะท าใหการประเมนผลการปฏบตงานด าเนนไปอยางบรสทธยตธรรมและเชอถอไดนน องคการมกจะสรางเครองมอประกอบอกสวนหนงขนมาใชในการพจารณาประเมนผล ซงหนงในเครองมอทตองใชกคอ มาตรฐานการปฏบตงาน (Performance Standard)ทงนเพอใชเปนเกณฑในการเปรยบเทยบผลงานระหวางบคคลทปฏบตงานอยางเดยวกน โดยองคการตองท าการก าหนดมาตรฐานการปฏบตงานไวเปนเกณฑทชดเจนกอนแลว เมอด าเนนการประเมนผลการปฏบตงานของบคคลจงเปรยบเทยบกบมาตรฐานทองคการไดก าหนดไวผท าหนาทประเมนผลการปฏบตงาน ตามปกตการประเมนผลการปฏบตงานของบคลากรจะเปนหนาทของหวหนางานโดนตรง เนอ งจากบคคลเหลานมหนาทและความรบผดชอบในการจดการงานในสวนของตนใหบรรลวตถประสงคทตงไว ตลอดจนเปนบคคลทมความเขาใจถงนโยบายและวธการด าเนนงานในหนวยงานของตนเปนอยางด

แตการประเมนผลการปฏบตงานโดยหวหนางานโดยตรงเพยงคนเดยวนน อาจมปญหาในดานอคต ความเกรงใจ หรอความไมทวถงในการประเมนผล ดงนนองคการตองมการจดตงคณะกรรมการประเมนผล หรอใหบคคลกลมตาง ๆ มสวนรวมในการประเมนผลงานของบคลากรเพอท าการพจารณาผลการด าเนนงานของบคลากรใหมความถกตองและยตธรรมมากทสด โดยกล มผท าการประเมนผลอาจจะมาจากหลาย ๆ แหลง

คณสมบตของผท าการประเมนผลเปนปจจยส าคญในการท าใหการประเมนผลมประสทธภาพ

ตามตองการ ดงนนในการคดเลอกผท าการประเมนผลสมควรทจะตองท าการพจารณาคณสมบตโดยรวมของบคลากรนน เชน ต าแหนงหนาท การศกษา ความช านาญ ทกษะและประสบการณใน

กลมผปฏบต

หวหนางาน

เพอนรวมงาน ลกคา

ผใตบงคบบญชา



การประเมนผล ความยตธรรม และความแนนอนของบคลกภาพ เปนตน เพอใหการประเมนผลมความยตธรรมและสอดคลองกบวตถประสงคทตงไว

วตถประสงคของการประเมนผลการปฏบตงาน

การทองคกรจะทราบวาพนกงานใดสมควรไดรบรางวลตอบแทนในรปของเงนเดอน สวสดการในขนสงขน ตองอาศยแบบประเมนผลการปฏบตงานทมความนาเชอถอ (reliability) มความสอดคลองตรงกบลกษณะของงาน (validity) จงจะท าใหทราบวาพนกงานไดใชความรความสามารถ และทกษะชวยผลตสนคาและบรการไดตามความตองการของหนวยงานขององคกรหรอไม ผลงานทไดคมกบคาตอบแทนทหนวยงานหรอองคกรจายใหหรอไม ในอดตเชอวาการประเมนผลการปฏบต งานเปนเรองเฉพาะตวของพนกงาน ดงนนจงเนนการประเมนผลการปฏบตงานในเรองคณลกษณะ (traits) ความบกพรองทางกาย (deficiency) และความสามารถ (ability) ซงบางครงไมเกยวกบงาน โดยมความเชอวาคนทมการศกษาด มบคลกด หรอไมพการนาจะท างานไดดกวาคนทมคณสมบตตรงขาม

ปจจบนแนวคดนไดเปลยนแปลงไป การท างานจะใหความส าคญกบผลงานทเกดขน และยดเปาหมายของงานเปนหลก ในอนาคตยงมความจ าเปนอยางยง โดยจะมการประยกตใชแบบประเมนผลการปฏบตงานทสามารถวดผลงานไดจรงและน าผลทไดไปเปนตวแปรในการใหรางวลตอบแทน ทผานมาลกษณะงานทใหความส าคญกบแบบประเมนผลการปฏบตงานทก าหนดเปาหมายงานเปนหลกคอ งานขาย งานการตลาด สวนงานในสาขาอนยงไมคอยใหความส าคญเทาใดนก ทง ๆ ทผบรหารระดบสงตองการใหผใตบงคบบญชาท างานแบบยดเปาหมาย โดยพยายามน าการบรหารงานแบบยดวตถประสงคมาใช แตการประเมนผลการปฏบตงานกลบประเมนผลทพฤตกรรม (Behavior evaluation) การท างานของพนกงาน การประเมนผลการปฏบตงานตามแนวคดสมยใหมมองคประกอบอยางนอย 3 ประการคอ เนนเรองผลลพธในการปฏบตงาน (results oriented) ยดเปาหมายและวตถประสงคขององคกร (focus on goals or objectives) และตองมสวนรวมกบผบงคบบญชาในการก าหนดเปาหมายงาน (mutual goal setting between supervisor and employee) ทงนเพราะเชอวาเมอพนกงานมสวนรวมในการก าหนดเปาหมายหรอวตถประสงคของงานเพอใชเปนเกณฑวดความส าเรจของการท างานแลว วธการเชนนจะท าใหพนกงานเกดความพงพอใจในงาน และท าใหมความกระตอรอรนทจะท าใหงานบรรลเปาหมาย ชวยลดความสบสนในการท างาน เพราะพนกงานจะรวาจะตองปฏบตอยางไรจงจะบรรลเปาหมาย (ประเวศ มหารตนสกล, 2545, หนา 70 – 73) หลกการประเมนผลการปฏบตงาน

หลกการส าคญ ๆ ทใชเปนแนวทางการประเมนผลการปฏบตงาน เพอใหการประเมนผลการปฏบตงานเปนไปอยางถกตองและบรรลตามวตถประสงคมดงน

1. การประเมนผลการปฏบตงานเปนกระบวนการประเมนคาผลการปฏบตงาน มใชประเมนบคคล (Weigh the Work – Not the Worker)

2. การประเมนผลการปฏบตงานเปนสวนหน งของหนาทและความรบผดชอบของผบงคบบญชาทกคน



3. การประเมนผลการปฏบตงานจะตองมความแมนย าในการประเมน 4. การประเมนผลการปฏบตงานจะตองมเครองมอหลกชวยในการประเมน 5. การประเมนผลการปฏบตงานจะตองมการแจงผลการประเมนและหารอผลการประเมนผล

การปฏบตงาน ภายหลงจากเสรจสนการประเมนแลว 6. การประเมนผลการปฏบตงานจะตองมการด าเนนการเปนไปอยางตอเนอง

เอกสารทใชประกอบการประเมนผลการปฏบตการ

การประเมนผลการปฏบตงานใหมประสทธภาพ สอดคลองตามวตถประสงคและขอผดพลาดทอาจเกดขนนน ผท าการประเมนสมควรจะตองมความเขาใจในภาพรวมขององคการ ธรรมชาตของงาน ความสมพนธระหวางงานทบคลาการท ากบงานอน และขอมลทเกยวของ โดยผทท าหนาทเกยวของกบการประเมนผลการปฏบตงานสามารถท าการศกษาขอมลทส าคญไดจากเอกสารดงตอไปน

1. แผนภมองคการ แผนภมองคการการแสดงถงโครงสรางขององคการ ระบบการด าเนนงานภายในองคการ สายการบงคบบญชา ความสมพนธระหวางหนวยงาน และต าแหนงงานตาง ๆ ภายในองคการ ขอมลทไดจากแผนภมองคการจะแสดงใหเหนถงภาพรวมอยางคราว ๆ ของระบบทเปนทางการขององคการ เพอใหผท าการประเมนผลเกดความเขาใจถงความสมพนธระหวางงานตาง ๆ ภายในองคการ

2. เอกสารพรรณางาน จะแสดงรายละเอยดของงานทเกยวของกบอ านาจหนาท และขอบเขตความรบผดชอบของงานแตละต าแหนงงาน ขอมลจากเอกสารบรรยายลกษณะงานจะแสดงหนาทหลกของงานและความสมพนธระหวางงานนนกบงานอน เพอน ามาใชก าหนดมาตรฐานในการประเมนผลการปฏบตงาน

3. บนทกการปฏบตงาน เปนเอกสารทใชบนทกผลการปฏบตงานของของบคลาการ โดยบนทกการปฏบตงานอาจถกก าหนดขนจากดานทรพยากรมนษยส าหรบใชเปนมาตรฐานภายในองคการ หรอหวหนางานไดจดท าขนอยางไมเปนทางการ เพอจดบนทกการด าเนนงานภายในหนวยงาน

2. ทะเบยนประวตพนกงาน จะเปนแหลงเกบรวบรวมขอมลเฉพาะของพนกงานแตละคนเรยงตามล าดบกอนหลงอยางเปนระบบ ตงแตเขารวมงานกบองคการจนถงปจจบน โดยททะเบยนประวตพนกงานจะจดแบงขอมลออกเปนสองสวน ดงตอไปน สวนแรก เปนขอมลเดมของพนกงาน ซงเปนขอมลในอดตของบคลาการกอนทเขาจะเขารวมงานกบองคการ ขอมลสวนนเปนการเกบรวบรวมขอมลในดานตาง ๆ ของบคลาการ เพอใหผอาน

กรรมการผจดการ

ผจดการฝายการตลาด

ผจดการฝายการปฏบตการ

ผจดการฝายการเงน

ผจดการฝายการทรพยากรมนษย

ผจดการแผนกคาตอบแทนและ

ผลประโยชน

ผจดการแผนกการจางงาน

ผจดการแผนกฝกอบรมและพฒนา

ผจดการแผนกพนกงานสมพนธ



สามารถมองเหนภาพของแตละบคคลกอนเขาเปนสมาชกองคการไดอยางชดเจน เชน ประวต การศกษา ประสบการณ ความสามารถพเศษ และงานอดเรก เปนตน สวนทสอง เปนการบนทกประวตทเกยวของกบการปฏบตงานหรอการเปลยนแปลงทเกดขนกบบคลาการภายหลงจากทเขารวมงานกบองคการ เชน ต าแหนง การเลอนขน ความดความชอบ หรอความคด การประเมนผลงานในอดต การฝกอบรมและการพฒนาความสามารถ และความเปนผน า เปนตน ขอมลสวนนแสดงถงการเปลยนแปลงและสถานะปจจบนของแตละบคคลในฐานะสมาชกขององคการ 3. แบบประเมนผลการปฏบตงาน ถกพฒนาขนเพอใชเปนแนวทางในการประเมนผลการปฏบตงานของบคลากร โดยทแบบประเมนผลการปฏบตงานจะแสดงถงลกษณะของผปฏบตงาน 2 ประการ คอพฤตกรรมของผปฏบตงาน ซงจะแสดงถงคณสมบตเฉพาะตวของบคลากร เชน ทศนคต ความตงใจ และคานยม เปนตน และประสทธภาพในการปฏบตงานของผปฏบตงาน พฤตกรรมของผปฏบตงาน จะแสดงถงพฤตกรรมในการท างานของบคลากร มกจะมการแสดงคาเปนระดบตาง ๆ เชน ดมาก ด ปานกลาง หรอต ากวามาตรฐาน เปนตน ประสทธภาพในการปฏบตงาน จะแสดงผลลพธในการปฏบตงานของบคลากรวามประสทธภาพเพยงใด เอกสารทใชประกอบการประเมนผลการปฏบตงานแตละชนดจะมคณลกษณะและสามารถน ามาใชประกอบในกระบวนการประเมนผลปฏบตงานในชวงเวลาทแตกตางกน ดงนนผทท าหนาทประเมนผลการปฏบตงานสมควรตองศกษาท าความเขาใจถงคณลกษณะและความแตกตางของเอกสารแตละชนด เพอทจะสามารถน าไปใชใหเปนประโยชนในการประเมนผลการปฏบตงานไดจรง วธการประเมนผลการปฏบตงาน

วธการประเมนผลการปฏบตงานมอยมากมายหลายวธ แตละวธเหมาะสมกบการประเมนการปฏบตงานในลกษณะใดขนอยกบลกษณะงานและมาตรฐานทก าหนดไว จากอดตถงปจจบนสามารถแบงรปแบบวธการประเมนผลไดเปน 6 ลกษณะใหญ ๆ คอ

1. วธการประเมนผลการปฏบตงานทยดคณลกษณะบคคลเปนหลก (Trait rating based approach)

วธการประเมนผลการปฏบตงานทยดคณลกษณะบคคลเปนหลก (Trait rating based approach) ไดแกการประเมนผลการปฏบตงานทเนนรปแบบการประเมนผลเกยวกบคณลกษณะของบคคล (characteristic) หรอบคลกภาพ (personality) เปนส าคญ แบงออกเปน 5 วธคอ วธการใหคะแนนตามมาตราสวน วธการประเมนแบบตรวจสอบ วธการเปรยบเทยบระหวางบคคล วธแบงขน และวธการประเมนตามคาคะแนน

2. วธการประเมนผลการปฏบตงานทยดพฤตกรรมการปฏบตงานเปนหลก วธการประเมนผลการปฏบตงานทยดพฤตกรรมการปฏบตงานเปนหลก (Job performance or behavior based approach) ไดแก การประเมนผลการปฏบตงานทเนนรปแบบการประเมนผลเกยวกบพฤตกรรมการปฏบตงานทท าใหงานบรรลผลส าเรจแบงออกเปน 9 วธคอ วธการบรรยายความ วธการประเมนโดยมผประเมนหลายคน วธการประเมนรวมกน วธการประเมนโดยเพอนรวมงาน วธการประเมนดวยตนเอง วธสมภาษณผลงานกาวหนา วธการประเมนโดยวธสมภาษณ วธการ



ประเมนแบบใชศนยกลางการประเมน และวธการประเมนตามพฤตกรรมโดยอาศยมาตราสวน (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 35 – 47)

3. วธการประเมนผลการปฏบตงานทยดผลส าเรจของงาน หรอวตถประสงคเปนหลก (Result or Objective Based Approach) วธการประเมนผลการปฏบตงานทยดผลส าเรจของงาน หรอวตถประสงคเปนหลก (result or objective based approach) ไดแก วธการประเมนผลการปฏบตงานทมงประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานในแงผลส าเรจของงานตามวตถประสงค หรอเปาหมาย หรอมาตรฐานทก าหนดไว โดยมกจะประเมนในรปของปรมาณ คณภาพ เวลา หรอประสทธผลในการปฏบตงาน แบงวธการประเมนผลการปฏบตงานทยดผลส าเรจของงาน ออกเปน 3 วธคอ วธการประเมนตามผลงาน วธการประเมนโดยใชตวชวดโดยตรง และวธบนทกผลการปฏบตงานตามชวงเวลา (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 47 – 53)

4. วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบผสมผสาน (hybrid approach / hybrid system)

เปนวธการประเมนผลการปฏบตงานทเกดจากการผสมผสานกนระหวางวธการประเมนทเนนวางแผน (Planning System) กบวธการประเมนตามพฤตกรรม เพอใชประเมนผลส าเรจของงาน (outcome) และพฤตกรรมการปฏบตงาน (behavior) ของพนกงาน ซงพยายามทจะแกไขจดดอยและน าจดเดนของแตละวธมาใชรวมกนเพอสนองความตองการของผบรหารและพนกงานในการวางแผนการปฏบตงานและการแจงผลการปฏบตงาน ตลอดจนสนองความตองการขององคกรในการใชประโยชนจากการประเมนในการบรหารงาน ขอดของการผสมผสานหลายวธคอมการก าหนดมาตรฐาน หรอเปาหมายในการปฏบตงานทชดเจน ท าใหการปฏบตงานของพนกงานไมเนนการบรรลเปาหมายในเชงปรมาณเพยงอยางเดยว แตจะค านงถงคณภาพของงานควบคไปดวย แตการผสมผสานจะท าใหเกดระบบทคอนขางซบซอน ไมเหมาะสมกบหนวยงานทยงไมมระบบการประเมนหรอเพงเรมมระบบการประเมนอยางเปนทางการ

5. วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบ 360 องศา การประเมนผลการปฏบตงานแบบ 360 องศา มชอเรยกอนไดแก 360 degree feedback,

360 degree profiling, multi – source feedback, multi – rater feedback, multi – rater appraisal, multi – rater assessment, group performance review, multi point feedback, upward feedback, peer evaluation เปนตน ซงโดยสรปแลวการประเมนผลการปฏบตงานแบบ 360 องศา เปนกระบวนการเพอใหไดมาซงขอมลยอนกลบเกยวกบการปฏบตงานของพนกงาน (ผรบการประเมน) จากผเกยวของ ซงไดแก ผทท างานรวมกนหรอท างานใหกบพนกงานผนน รวมทงผทพนกงานผนนท างานใหโดยอาจเปนผบงคบบญชาหรอลกคากได ส าหรบขอมลยอนกลบทด าเนนการรวบรวมในการประเมนผลแบบน ไดแก ทกษะความสามารถ ความร และพฤตกรรมหรอวธการทแสดงออกในการปฏบตงานหรอตอสภาพแวดลอมภายนอก



มมมองเกยวกบการประเมนแบบ 360 องศา 1. เปนทนยมใชกนแพรหลาย โดยเฉพาะในหมองคการตาง ๆ 2. การน าไปใชหลากหลายรปแบบ ถอวาเปนการประยกตใชน าหนาทฤษฏและงานวจยเชงประจกษ 3. การประเมนแบบหลายแหลงมกไมระบชอ สถานภาพของผประเมน ท าอยางเปนความลบ 4. เปาหมายส าคญเพอการพฒนาบคลากรและการเขาใจตนเองในสายตาของคนอนมากกวาเพอ ก าหนดคาตอบแทน หรอตดสนใจเชงบรหาร 5. การประเมนนขนกบการรบรของคนอนตอพฤตกรรมการปฏบตงานของบคคล 6. สามารถน าผลการประเมนไปใชเพอเกอหนนการรเรมเชงกลยทธตาง ๆ ในกจกรรมการบรหาร ทรพยากรมนษย 7. เปนการวดการปฏบตงานปจจบนทเปนปกตวสย 8. เปนการใชผประเมนทรจกคนเคยผถกประเมนมากอน ซงอาจใหผทล าเอยงได 9. ไมมการฝกอบรมผประเมนกอนท าการประเมน 10. ตองมการวางระบบบรหาร เกอหนนทด เอาจรงเอาจง 11. ใชวดองคประกอบการปฏบตงานทเกยวกบผน าและมนษยสมพนธไดดกวาความรทางเทคนค เฉพาะทาง 12. สามารถกอใหเกดการเปลยนแปลงวฒนธรรมองคกร ใหเปนระบบเปดมากขน สรางความรสกมสวนรวม รองรบการบรหารงานแบบ TQM และแนวทางการท างานเปนแบบทม 13. ควรมการค านวณหาระดบความสอดคลองระหวางผประเมน และความเชอถอระหวางผประเมน จากแหลงเดยวกนและระหวางแหลง รวมทงจดเดน จดดอยจากปลายเปด 14. นยมใชแบบสอบถามและแบบส ารวจพฤตกรรม (performance) เปนเครองมอส าคญ

6. วธการประเมนผลการปฏบตงานโดยใชดชนวดผลงานหลก (KPI: Key Performance Indicators) การประเมนผลการปฏบตงานโดยใชดชนวดผลงานหลก เปนวธการประเมนผลการปฏบตงานทนยมแพรหลายในปจจบน โดยเฉพาะองคกรทมงเนนการบรหารจดการสมยใหม เปนการประเมนผลการปฏบตงานทยดและพฒนามาจากวธการประเมนผลการปฏบตงานทยดผลส าเรจของงานหรอวตถประสงคเปนหลก (Result or Objective Based Approach) ซงมขอจ ากดหรอจดออนในดานการเชอมโยงกบวสยทศน พนธกจ และกลยทธการด าเนนงานขององคกรในอนทจะท าใหองคกรไดเปรยบทางการแขงขน โดยพฒนาเปนดชนวดผลงานหลก (Key Performance Indicators) เพอประเมนความส าเรจขององคกร เพอใหเกดความมนใจวาองคกรจะสามารถเจรญเตบโตและแขงขนไดในระยะยาว แหลงของขอมลการประเมน

1. แบบ 1 องศา คอ การประเมนจากผบรหาร หรอการประเมนตนเอง ซงจะแสดงใหเหนถง 1) การใหคะแนนเกนความเปนจรง (inflate) เนองจาการเขาขางตนเอง และเนองจากความไมชดเจน 2) ความเปนปรปกษ เชน เพศ ชองวางระหวางอาย ฯลฯ



2. แบบ 90 องศา คอ การประเมนจากดานขาง (ระดบเดยวกน) จากเพอนรวมงาน 2. แบบ 180 องศา คอ การประเมนจากลางขนบน (จากผใตบงคบบญชา)

แนวทางในการคดเลอกแบบประเมนผลการปฏบตงาน

แนวทางในการคดเลอกแบบประเมนผลตามแนวคดของจ าเนยร จวงตระกล ประกอบไปดวยเกณฑดงตอไปน

1. จดมงหมายของการประเมน จดมงหมายของการประเมนผลการปฏบตงานสามารถแบงออกเปน 3 แบบดงน 1.1 แบบคณลกษณะ หมายถง แบบประเมนทเนนคณลกษณะเปนหลก เหมาะสมกบการคดเลอกบคคลเพอเลอนขนเลอนต าแหนง ซงตองใชทกษะดานมนษยสมพนธมากกวาความรทางดานเทคนค 1.2 แบบพฤตกรรม หมายถง แบบประเมนทเนนพฤตกรรมการปฏบตงานเปนหลก เหมาะสมกบการวดเพอการก าหนดการฝกอบรมและการพฒนา เพราะเปนแบบทระบชนงานส าคญและบรรยายลกษณะของพฤตกรรมการปฏบตงานเอาไว 1.3 แบบประสทธผล หมายถง แบบประเมนทเนนผลส าเรจของงานเปนหลก เหมาะแกการวดและประเมนผลระดบบรหาร เพราะเนนดานการวางแผนการจดการ การก ากบควบคมงาน

2. จ านวนและระดบต าแหนงทจะประเมน ในการพจารณาคดเลอกหรอก าหนดแบบประเมนทเหมาะสม อาจตองค านงถงคาใชจายตาง ๆ ในการออกแบบหรอก าหนดแบบประเมน การประเมนจะแยกระบบและแบบประเมนออกเปนกลมงาน หรออาชพและระดบต าแหนงงาน

3. ทกษะของผบงคบบญชาในการประเมนผลการปฏบตงาน การคดเลอกแบบประเมนตองค านงถงความสามารถของผบงคบบญชาในสายงานตาง ๆ ดวยวามความรความสามารถความช านาญ หรอทกษะในการประเมนผลการปฏบตงานมากนอยเพยงใด แลวคอยพจารณาปรบปรงไปเรอย ๆ

4. ชนดของการจดล าดบทใชในการประเมน การประเมนผลการปฏบตงานทดนนจ าเปนตองมการจดอนดบเสมอวา ผลการประเมนงานนนมคาอยในระดบใด เชน การก าหนดคาเชงปรมาณ หรออาจจดล าดบขนออกมาเปนเปอรเซนต

ขอควรค านงในการประเมนผลการปฏบตงาน

การประเมนผลการปฏบตงานเปนสงจ าเปนททกองคการตองปฏบต และในการประเมนผลทกครงองคการในฐานะผประเมนตองค านงถงขอจ ากดตาง ๆ ทเกยวของกบการประเมนผล ดงนนองคการหรอผประเมนผลตองศกษาท าความเขาใจเกยวกบขอจ ากดทเกยวของกบการประเมนผล และหาวธทจะแกไขขอจ ากดเหลานนไมใหกระทบตอการประเมนผลในการประเมนผลการปฏบตงานมขอจ ากดและอปสรรคหลายอยางซงสามารถแยกไดดงตอไปน ขอจ ากดดานการประเมนผลการปฏบตงาน ขอจ ากดดานการประเมนผลการปฏบตงานมสวนประกอบทผบรหารองคการหรอผประเมนผลการปฏบตงานตองค านงถงมดงน

ระบบการประเมน ขอจ ากดดานระบบการประเมนเปนเรองทเกยวของกบการวางแผน



และวางระบบการด าเนนการประเมนซงมสาเหตมากจาก 1. การรบรอนในการวางระบบการประเมนผลการปฏบต 2.การน าเอาระบบการประเมนผลทจดท าไวส าเรจรปมาใชอยางมาเหมาะสม โดยมไดค านงถงลกษณะเฉพาะและความตองการขององคการซงมความแตกตางกน วตถประสงคของการประเมน ขอจ ากดเกยวกบวตถประสงคของการประเมนคอ

วตถประสงคของการประเมนมมาก แตละหนวยงานอาจมวตถประสงคทแตกตางกนออกไปบาง กมงวตถประสงคและความตองการของหนวยงานตนเอง การจะใหน าหนกมากนอยตางกนจงเปนเรองทยากส าหรบการตดสนใจใหทกหนวยงานในองคการเหนพองตองกนและปฏบตไปในทศทางเดยวกน

แบบประเมนผลการปฏบตงานและมาตรฐานการปฏบตงาน ขอจ ากดในเรองแบบประเมนการปฏบตงานและมาตรฐานการปฏบตงานมดงน 1. แบบประเมนมความยดหยนนอย มขอจ ากดในการปรบใชกบลกษณะงานตาง ๆ มรายการ

ในการประเมนไมครอบคลมพฤตกรรมและการปฏบตงานทงหมด ซงอาจเปนผลมาจากองคการทใชแบบประเมนผลการปฏบตงานเพยง 1-2 แบบ โดยไมค านงถงลกษณะการปฏบตงานของแตละหนวยงานหรอแตละประเภทซงมความแตกตางกน

2. แบบประเมนลาสมยไมทนตอปจจบน เนองจากการพฒนาหรอลกษณะของงานและ

พฤตกรรมในการท างานมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาแตใบประเมนผลไมมการเปลยนแปลงใชเวลาในการทดสอบ ปรบปรงแลวจงน ามาประเมนผลซงกอยคนละชวงเวลาของการปฏบตงานในปจจบน

3. แบบประเมนผลเปนเพยงสอหนงในการแสดงความคดเหน ซงสอสารใหทราบขอมลเพยงบางสวนเทานน ไมสามารถครอบคลมถงรายละเอยดตาง ๆ ของผประเมน ผประเมน ขอจ ากดเกยวกบผประเมนหรอผบงคบบญชาในการประเมนผลการปฏบตงานมหลายประการดงตอไปน 1. ผบงคบบญชาขาดความรความเขาใจในหนาทและความรบผดชอบของตนเองในการประเมนผลการปฏบตงาน มความออนแอไมกลาทจะรบผดชอบซงเปนขอผดพลาดทพบมากทสดในการประเมนผลการปฏบตงาน โดยใหคะแนนทงหมดอยในระดบกลางๆเนองจากความไมแนใจ มขอมลไมเพยงพอ ใหเวลาในการประเมนนอยไป หรอขาดความสนใจหรอไมกไมอยากโตแยงเกยวกบผลการประเมนกบพนกงานทถกประเมน

2. ผบงคบบญชามความล าเอยง โดยพจารณาประเมนเฉพาะพฤตกรรมทเพงเกดขน หรอเพงผานมาสด ๆ รอน ๆ โดยไมค านงถงพฤตกรรมการปฏบตงานทผานมาตลอดชวงเวลาทท าการประเมน หรอผประเมนฝงใจกบพฤตกรรมเดน ๆ ในชวงทผานมา

3. ผบงคบบญชาก าหนดมาตรฐานของการปฏบตงานไวสงเกนไป เนองจากใชตนเองเปนมาตรฐาน หรอมความคาดหวงในผลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาสงมาก จงเกดความรสกวาไมมผใตบงคบบญชาใดปฏบตหนาทไดตามทก าหนดไว

4. ผบงคบบญชาไมตองการแยงกบผใตบงคบบญชา จงประเมนผลการปฏบตงานออกมาแบบงาย ๆ ในลกษณะดมาก ด หรอปานกลาง โดยไมค านงถงผลทจะกระทบตอการพฒนาพนกงานและการพฒนาองคการในอนาคต



5. ผบงคบบญชามอคตหรอไมชอบลกษณะการท างานของผประเมน ลกษณะนจะท าใหเกดความไมเปนธรรมในการประเมน ผบรหารอาจประเมนผถกประเมนตามความคดและทศนคตของตนเองโดยสวนใหญจะประเมนออกไปในทางลบ

6. อทธพลของหนวยงาน ปญหานเกดจากหวหนางานตองการใหหนวยงานตนเองเดนกวาหนวยงานอน กเลยใหคะแนนการประเมนแกพนกงานในหนวยงานสง หรอเปนการแสดงวาตนเองสามารถบรหารหนวยงานไดดและมากกวาหนวยงานอน

การน าผลลพธจากการประเมนผลการปฏบตงานไปใช

เมอด าเนนการประเมนผลการปฏบตงานตามกระบวนการและขนตอนตาง ๆ ส าเรจลลวงแลว ขนตอนทจะตองด าเนนการตอไปคอ การน าผลการประเมนไปใชประโยชนในการจดการทรพยากรบคคลของแตละองคกรตอไป ซงขนอยกบวตถประสงคทองคกรคาดหวงใหเกดสมฤทธผล จากการส ารวจของ Bureau of National Affairs ซงไดสอบถามเกยวกบการน าผลการประเมนไปใชประโยชนขององคกรตาง ๆ จากผทปฏบตงานในส านกงานและผปฏบตงานในดานการผลตพบวา ผลการประเมนน าไปใชประโยชนในการขนคาจางเงนเดอน การเลอนต าแหนง การหาความจ าเปนในการฝกอบรม ระบบสารสนเทศเกยวกบพนกงาน การตรวจสอบ ความเทยงตรงในการสรรหาและคดเลอกพนกงาน ประโยชนของการน าผลการประเมนไปใช

ส าหรบการน าผลการประเมนไปใชประโยชนในทางปฏบตมดงน (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 151 – 166) 1. การแจงและหารอผลการปฏบตงาน

การประเมนผลการปฏบตงานจะตองมการแจงใหพนกงานผปฏบตงานทราบถงผลการปฏบตงานของตนวา มจดแขงและจดออนทใดเพอจะไดแกไขปรบปรง หรอพฒนาพฤตกรรมการปฏบตงานของตนใหมประสทธภาพและมประสทธผลยงขน เพอบรรลตามเปาหมายหรอมาตรฐานการปฏบตงานทก าหนด การแจงและหารอผลการปฏบตงานทเหมาะสมควรมลกษณะดงน 1.1 มความชดเจน ไมก ากวม (Unambiguous) 1.2 ระบระดบผลการปฏบตงานทคาดหวงไวอยางชดเจน 1.3 ก าหนดรายละเอยดของพฤตกรรมการปฏบตงาน 1.4 ตงเปาหมายดานพฤตกรรมการปฏบตงานแกพนกงานทไดรบการประเมน 1.5 ใชวธการแกไขปญหาในการก าหนดแผนเพอด าเนนการปรบปรงพฤตกรรมการ ปฏบตงานของพนกงาน นอกจากน ผบงคบบญชาจะตองแจงและหารอกบพนกงานทกครงทผลการปฏบตงานของพนกงานไมเปนไปตามเปาหมาย และใหค าชมเชยเมอพนกงานมผลการปฏบตงานด 2. การฝกอบรมและพฒนาการประเมน

ผลการปฏบตงาน ชวยใหมโอกาสตรวจสอบความจ าเปนในการฝกอบรมส าหรบพนกงานแตละคนเพอจะไดพฒนาทกษะและสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพยงขนซงหมายความรวมถงการท างานใหดยงขนและมความพงพอใจในงานมากขน โดยปกตการว เคราะหหาความจ าเปนในการฝกอบรมและพฒนาจะเปนวตถประสงคหลกประการหนงในบรรดาวตถประสงคตาง ๆ ของการ



ประเมนผลการปฏบตงาน ดงนนในแบบประเมนผลการปฏบตงานจงมกจะมตอนหนงทใหผประเมนระบคอ การฝกอบรมและพฒนา 3. การขนคาจางเงนเดอนประจ าป ผลของการปฏบตงานหรอผลการประเมนการปฏบตงานจะใชเปนองคประกอบส าคญในการพจารณาตดสนใจ โดยผปฏบตงานทมผลงานดกวา ทมเท และอทศตนเองในการท างานมากกวา ควรทจะไดรบผลตอบแทนมากกวาคนทท างานและมผลงานนอยกวา ทมเทนอยกวา อยางไรกตามกอนทองคการจะพจารณาในการขนเงนเดอนหรอมการประเมนผลการปฏบตงาน องคการกควรทจะมการประกาศเกณฑในการพจารณาหรอตวชวดการปฏบตงานของพนกงานกอน และ การประเมนผลจะตองมความเทยงธรรม เชอถอได และยอมรบทงผประเมนและผถกประเมน 4. การเลอนต าแหนงหนาท เมอองคการประเมนผลการปฏบตงานแกพนกงานเสรจเรยบรอย ผลของการประเมนดงกลาวยงชวยใหองคการทราบวามพนกงานคนใดบางทปฏบตผลงานในรอบปทผานมามเกณฑหรอผลการท างานอยในขนดทสดทสามารถปฏบตงานหรอหนาททสงขนได ทงน องคการจะตองก าหนดเกณฑมาตรฐานหรอตวชวดใหดและเปนธรรมซงเกณฑดงกลาวจะตองครอบคลมทกดานไมวาจะเปนความร ทกษะ ความสามารถ และการประยกตใชซงแตละคนจะมความรความสามารถ ทกษะทแตกตางกน 5. การโยกยาย หากพจารณาถงความร ทกษะ ความสามารถ และการประยกตใชของผถกประเมนแลว ผบรหารองคการกจะสามารถรวาผถกประเมนมความร ทกษะ ความสามารถ และการประยกตใชมากนอยเพยงใดเหมาะสมกบหนวยงาน หนาทความรบผดชอบหรอไม บางคนอาจมเปนความร ทกษะ ความสามารถ และความช านาญในการประยกตใชมากกวาหนาทความรบผดชอบทมอยในปจจบน ผบรหารองคการกอาจพจารณาโยกยายใหไปท างานในดานทมความส าคญและเหมาะกบความรความสามารถทผประเมนมอย ในท านองเดยวกนหากผถกประเมนมความรความสามารถนอยกวาหรอต ากวาเกณฑมาตรฐานทองคการก าหนดหรอเรยกไดวาไมมประโยชนตอหนวยงานหรอองคการแลวกอาจถกลดต าแหนงหรอเลกจางในทสด 6. การลดต าแหนงและการเลกจาง ในท านองเดยวกนหากผถกประเมนมผลการประเมนทต าหรอผลของการประเมนปรากฏวาผถกประเมนมผลการประเมนทต ากวาเกณฑมาตรฐานทองคการก าหนด หรอผบรหารองคการทราบวาผถกประเมนมความรความสามารถต ากวาต าแหนงงานทไดรบผดชอบหรอปฏบตหนาทอยในปจจบน องคการกสามารถลดต าแหนงของพนกงานผถกประเมน และหากผบรหารองคการทราบวาผลการประเมนของผถกประเมนพบวาผถกประเมนไมมประโยชนตอการพฒนาองคการแลว องคการกสามารถเลกจางพนกงานผนน การแจงและการหารอผลการปฏบตงาน

การแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงานไมเพยงแตชวยใหผรบการประเมนไดรถงผลของการปฏบตงานจองคน แตยงเปนโอกาสทจะไดพจารณาปรบปรงตนเองใหดยงขน ความหมายของการแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงาน



สมต สชณกร ไดใหความหมายเกยวกบการแจงและหารอผลการปฏบตงาน คอ “การบอกใหตวพนกงานรวา ตนท างานดมากนอยแคไหนในทศนะของหวหนางาน รวมทงมการหารอถงจดทจะตองปรบปรงแกไขใหการปฏบตงานบรรลผลยงขน” ความส าคญของการแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงาน 1. เพอใหพนกงานทราบจดออนและจดเดนในการปฏบตงาน 2. เพอใหพนกงานทราบขอควรปรบปรงในการท างาน 3. เพอใหพนกงานทราบโอกาสในการไดรบรางวลในการปฏบตงาน 4. เพอเปนการใหและรบขอมลขาวสารระหวางผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชา วตถประสงคของการแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงาน วตถประสงคของการแจงผลการด าเนนการปฏบตงานมดงน

1. เพอใหใตผบงคบบญชารวา ผบงคบบญชาไดประเมนผลการปฏบตงานในหนาทความรบผดชอบของเขาวาไดปฏบตงานไดผลเพยงใดเมอเปรยบเทยบกบมาตรฐานการปฏบตงานตามหนาทหรอแผนงานทก าหนดไวส าหรบพนกงานผนน

2. เพอท าความตกลงในแนวทางการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา3. เพอรวมกนพจารณาจดแขง จดออน จดบกพรองของการปฏบตงาน

3. เพอรวมกนปรบปรงแผนการและวางระบบในการประเมนผล 4. เพอรวมกนในการก าหนดมาตรฐานการปฏบตงานในอนาคต

ประโยชนของการประเมนผลการปฏบตงาน

ในการบรหารงาน การประเมนผลการปฏบตงานมวตถประสงคมากกวาเพอจายคาตอบแทนแกพนกงาน เพราะผลทไดจากแบบประเมนผลการปฏบตงานมคณคาตอการพฒนางานและมคณคาตอการบรหารงานดงน 1. ใชเปนเครองมอในการจดสรรทรพยากรของหนวยงานอยางเปนธรรม 2. สรางแรงจงใจและใหรางวลตอบแทนพนกงานทมผลงานไดมาตรฐานหรอสงกวามาตรฐาน 3. รกษาความเปนธรรมภายใน ทงในดานการบรหารเงนเดอน คาตอบแทน และการบรหารงานบคคล กลาวคอสามารถพจารณาประสทธภาพการบรหารงานขององคกรจากการประเมนผลการปฏบตงานวาใหความส าคญกบผลงานหรอใหความส าคญกบพฤตกรรม 4.ใชเปนเครองมอสอนงานและพฒนาพนกงาน กลาวคอการประเมนผลการปฏบตงานเปนกระบวนการหนงในการพฒนาพนกงาน ไดแก 4.1 ชวยในการตดสนใจในการสนบสนนพนกงานทมผลงานไดมาตรฐานหรอสงกวาใหมความกาวหนาในอาชพการงาน 4.2 ชวยคดพนกงานทมผลงานต ากวามาตรฐานออกจากองคกร 4.3 ไดขอมลความตองการฝกอบรม และชวยในการก าหนดวตถประสงคของการ ฝกอบรมสมมนา 4.4 ชวยใหขอมลเพอการโอนยาย



4.5 เพอใชเปนเครองมอในการปรบเงนเดอนไดอยางยตธรรม (Lustily merit increases) 4.6 เพอใชเปนขอมลประกอบในการเลอนขน เลอนต าแหนงของผใตบงคบบญชา หรอ การ

พฒนาสายอาชพ (Career development) 5. ใชเปนเครองมอใหพนกงานยดถอระเบยบ ขอบงคบรวมกนอยางเทาเทยม

6. ใหพนกงานไดทราบถงความรความสามารถของตนเองในสายตาของผบงคบบญชา และ/หรอเพอนรวมงาน ตลอดจนผทเกยวของ 7. เปนการทดสอบความยตธรรมของผบงคบบญชา หากไมยตธรรมแลว คนทมความสามารถกจะหนจากผบงคบบญชา ในทสดผบงคบบญชาตองท างานนนดวยตนเองและท างานหนกมากขน 8. ชวยวเคราะหปญหาขององคกรในดานตาง ๆ เชน ปญหาในการก าหนดความตองการฝกอบรมความรอบร (Knowledge) ความสามารถ (ability) ทกษะ (skills) ของพนกงานและลกษณะการวาจาง เปนตน

9.ใชเปนขอมลในการปองกนปญหาทางการบรหาร กลาวคอ ฝายบรหารงานบคคลสามารวเคราะหการประเมนผลการปฏบตงานของแตละฝายงานวายตธรรมหรอไม

สรป

การประเมนผลการปฏบตงานเปนเครองมอทมความส าคญตอการปรบเงนเดอนอนสงผลทางออมถงการพฒนาทรพยากรมนษยในองคกร เปนเครองชวดความสมพนธระหวางความร ความสามารถของพนกงานกบความคาดหวงของหนวยงานซงในอดตการประเมนยงไมเปนระบบไมมกฎเกณฑ ตอมาจงมระบบทเนนการประเมนคณลกษณะประจ าตวและผลงาน จนกระทงในปจจบนการประเมนผลการปฏบตงานนยมการประเมนผลส าเรจของงานทก าหนดเปาหมายรวมกน รวมทงพฤตกรรมในการปฏบตงาน โดยทวไปองคกรควรจะมระเบยบปฏบตงานบคคลวาดวยการประเมนผลการปฏบตงานทมเนอหาสาระ 10 ประการอนไดแก หลกการและเหตผล วตถประสงค นโยบาย กระบวนการประเมนผลและวธการ แบบประเมนผล ปจจยและการถวงน าหนก ค าจ ากดความ แนวทางปฏบตในการประเมนผลและขอพงระวง ก าหนดวนและระยะเวลาการประเมน และสดทายคอการแจงและหารอผลการปฏบตงาน

การประเมนผลการปฏบตงานมวธการประเมน 4 ลกษณะ ไดแก การประเมนทยดคณลกษณะบคคลเปนหลก การประเมนทยดพฤตกรรมการปฏบตงานเปนหลก การประเมนทยดผลส าเรจของงานหรอวตถประสงคเปนหลก และการประเมนแบบวธผสมผสาน ซงแตละวธสความเหมาะสมกบการใชทแตกตางกนขนอยกบ ลกษณะงาน การจดแบงสวนงาน และมาตรฐานตาง ๆ ทองคกรก าหนดไว ในการจดท าแบบประเมนผลการปฏบตงานสามารถแบงไดเปน 3 ลกษณะตามวธการตอบคอ วธการประเมนแบบเปด แบบการใหคะแนน และแบบรายการตรวจสอบ ผลทไดจากการประเมนนอกจากจะน าไปใชในการพจารณาขนเงนเดอนแลว ยงอาจมผลถงการลดต าแหนงและการเลกจางได





1. ใหนกศกษาอธบายความหมายของการประเมนผลการปฏบตงาน 2. ใหนกศกษาอธบายประโยชนของการประเมนผลการปฏบตงาน 3. ใหนกศกษาอธบายระบบในการประเมนผลการปฏบตงาน



บทท 7

ระบบการเลอนชนต าแหนง

การเลอนชนต าแหนงเปนกระบวนการหนงในการจงใจและรกษาทรพยากรมนษยเนองจากบคลากรทกคนยอมตองการความเจรญกาวหนาในการท างานหรอในสายงานอาชพทตนปฏบตงานอย ดงนนหนวยงานจะตองมกระบวนการในการเลอนชนต าแหนงทด มประสทธภาพและนาเชอถอ ซงจะน าไปสการยอมรบและความเขาใจรวมกน

ระบบการเลอนชนต าแหนง (Promotion Systems)

การเลอนชนต าแหนงงาน หมายถง การเปลยนแปลงต าแหนงในทางสงขน ซงโดยปกตมกจะมความรบผดชอบมากขน และมหนาทงานทแตกตางไปจากเดม โดยเฉพาะแตกตางไปจากต าแหนงงานในปจจบน

ในเรองของการเลอนชนต าแหนงนนหลาย ๆ แหงอาจจะกลาวไดวาแทบจะมไดมการกระท าอยางจรงจงและถกตอง ซงเทากบชใหเหนถงจดเนนทผดบกพรองขององคการ นนคอเทากบองคการไดมงเนนแตเพยงการออกแบบระบบของการใหรางวลตอบแทนมากกวาการใหความส าคญตอการเลอนชนต าแหนง นอกจากนในหลาย ๆ แหงทมการเลอนชนต าแหนงนน กอาจจะมการกระท าอยางไมถกตอง โดยทเรยกวา“การเลอนชนต าแหนงเทยม” (Quasipromotions) ซงหมายถงการมระบบ การเลอนชนต าแหนงทสกแตวาจดท าขนเพอทจะใชในความหมายของการใหเปนรางวลตอบแทนในเรอง “ยศชน” มากกวา นนคอไดมการเปลยนชอต าแหนงของบคคลเทานน แตวางานทมอบหมายใหกยงคงเหมอนเดมทกประการ เชน พนกงานบญชธรรมดาอาจจะเลอนชนเปนพนกงานบญชอาวโส เปนตน ซงในกรณเชนนถงจะไดมการกระท ากตาม แตขอเทจจรงอาจจะกลาวไดวามไดมการเลอนชนแตอยางใดเลย ในหนทางทถกตองนน การเลอนชนทเพมเตมและจะตองมฐานะความส าคญมากกวาเดมดวย ซงอาจแสดงออกในทางตาง ๆ เชน การใหผลประโยชนใหเพมขนเหมาะสมกบภาระงานทมากขน และจดส าคญกคอภาระงานจะตองปรากฏมากขนอยางชดแจงจงจะเปนการถกตอง

ในเรองของการตดสนใจเกยวกบการเลอนชนต าแหนงนนน วธการและหลกการคงเปนเชนเดยวกนกบการตดสนใจเกยวกบการคดเลอก นนคอเปนความพยายามของผบรหารทมงจะใหไดคนทเหมาะสม ทสดและคควรกบต าแหนง แตกมขอแตกตางจากเรองของการคดเลอกอยประการหนงกคอ ในการ ตดสนใจเลอนชนต าแหนงนนองคการจะมโอกาสมากกวาทจะสามารถตรวจสอบผลไดอยางชดแจง จากผลการปฏบตงานตาง ๆ ทบคคลผนนไดกระท ามากอน ซงนายจางหรอบรษทจะสามารถตรวจผลทไดท ามาแลว มากกวาทจะท าโดยการคาดหมายหรอเดาเอาวาเขาจะมโอกาสท างานไดส าเรจผลเพยงใด โดยการยดถอแตเพยงจากคะแนนทดสอบเทานน เชนในกรณของการทดสอบ การสมภาษณ



หรอการดจากค ารบรองดงเชนในกรณของการคดเลอกคนใหม นอกจากนการเลอนชนต าแหนงยงมขอแตกตางในทางทเปนปญหาทยากอยเหมอนกน นนคอมกจะตองเผชญกบบรรยากาศความกดดน ในเรองของการชงดชงเดนในทางการเมองระหวางบคคลทมขาววา จะไดรบการเลอนชน และหลาย ๆ กรณกมกจะตองพบกบปญหาของการวงเตน หรอการใชอทธพลความสนทสนมทมเปนพเศษหรอการแสรงท าคณประโยชนเพอใหเกดความกระอกกระอวนตอผบรหาร ซงมกจะท าใหเกดผลไดไมยาก โดยเฉพาะกบผบรหารทมไดมประสบการณหรอความเขาใจในความส าคญของการเลอนชนน

ถาหากจะพดถงเกณฑพจารณาทใชประกอบในการเลอนชนกอาจจะมแตกตางกนไป และสวนมากกมกมเกณฑทส าคญ 2 ประการ คอ การเลอนชนโดยยดถอตามหลกความสามารถหรอผลงาน (merit) และการเลอนชนโดยการยดถอหลกอาวโส (seniority) ระบบดงกลาวถอวาเปนระบบทางการ

สวนระบบทถอวาไมเปนทางการนนกมกจะเปนไปใน 2 ทาง คอ การยดถอดเอาจาก “บคลกภาพ” ของคนทควรจะเลอนและการคลอยตามอทธพลความสนทสนมสวนตว

วธตาง ๆ ดงกลาวนนอาจจะกลาวไดวาระบบหนงทยงคงมความคงทนถาวรจนถงปจจบนกคอ ระบบการเลอนชนต าแหนงตามอาวโส นนคอยดถอตามจ านวนปทผนนไดเคยท างานมาในองคการ วธการเลอนต าแหนงตามอาวโสน โดยมากมกเปนทนยมของพนกงานเกาทอยมากอน ทงนเพราะเหต ผลของพนกงานมกจะอางวาวธนเปนวธทเปนกลางไมเขาขางใคร และเปนเรองซงลดขอโตแยงได ตลอดจนการชวยใหมการหลกเลยงปญหาเรองความมอคต และการมขอนยมชมชอบพเศษของผประเมนไดดวย แตในทศนะของฝายจดการแลว สวนมากมกจะนยมวธการพจารณาจากผลงานและความสามารถ ซงมเหตผลทดกวาทสามารถวดผลงานออกมาไดอยางชดแจง

ส าหรบระบบการเลอนชนต าแหนงดวยวธตามอาวโสนน เหตผลทนาจะยอมรบกคงมอยสอง ประการ คอ ประการแรกกคอเรองของการยดถอตามประเพณวฒนธรรมทมกจะใหความส าคญโดยถอเปนการใหเปนรางวลส าหรบความจงรกภกดทท างานอยกบบรษทมานาน และเหตผลทางออมทพอจะสนบสนนในเรองนกคอ ในเมอพนกงานไดท างานมานานมากพอส าหรบระยะเวลาหนงแลวนน ถงจะอยางไรกตาม ความช านาญและความเขาใจงานอาจจะมขนไดไมนอยทเดยวภายหลงจากทไดมการท างานในระยะเวลาทยาวนาน แตอยางไรกตามระบบการเลอนชนต าแหนงโดยยดถอตามอาวโสนทอาจจะเปนปญหาส าคญกคอการทท าใหตองมปญหา ท าใหจ าตองไดเฉพาะบคคลทมคณสมบตไมเหมาะสมกบต าแหนงโดยเฉพาะกบต าแหนงทมความส าคญ ซงถาหากเปนไปอยางมาก ในหลาย ๆ จดในองคการแลว กยอมเทากบเปนการบนทอนประสทธภาพขององคการเปนอยางยง นอกจากนวธตามอาวโสยงเปนการท าลายความกระตอรอรนของผทมความสามารถทจะหมดก าล งใจ ภายในระยะเวลาอนสน เพราะจะเหนไดชดวาการเลอนต าแหนงนนหมดหนทางแลวนอกจากจะตองท างานเปนเวลานานหลาย ๆ ป ดงนนขวญและก าลงใจมกจะตกต าในตวบคคลทมความกระตอรอรน และมความสามารถดงกลาว เหตผลทโตแยงการเลอนตามต าแหนงอาวโสในอกดานหนงกคอ การทแตละคนท างานมาโดยใชเวลาหลาย ๆ ปนน จะมใชเปนเครองประกนไดวาบคคลผนนจะตองท างานดดวย กลาวคอ ถงแมจะท างานมาเปนเวลานานกมไดหมายความวาผนนไดมความช านาญมากขน ดงนนเพอความเหมาะสมการพจารณาเลอนชนต าแหนงจงเปนเรองซงจะตองพจารณาประกอบกน ทงสองทางใหสมดลและดทสด



กลาวคอจะตองพจารณาถงความสามารถหรอผลงานควบคกบอาย งานหรออาวโสในการพจารณาตดสนเกยวกบการเลอนชนต าแหนง

การโยกยาย (Transfer)

การโยกยาย (Transfer) หมายถง การเปลยนแปลงจากต าแหนงหนงไปปฏบตหนาทการงานยงอกต าแหนงหนง การโยกยายต าแหนงตางกบการเลอนต าแหนงทวา การเลอนต าแหนงเปนการเปลยนแปลงตามแนวดง (Vertical move) ซงมลกษณะเปนการเปลยนแปลงทมความรบผดชอบมากขน มสถานภาพสงขน และไดรบคาจางเงนเดอนสงขนดวย สวนการโยกยายต าแหนงเปนการเปลยนแปลงตามแนวนอน (Horizontal move) กลาวคอ จะตองมอตราเงนเดอนเทาเดมและมปรมาณงานและความรบผดชอบใกลเคยงกบต าแหนงเดม

ส าหรบลกษณะของการโยกยายอาจกลาวไดวาม 2 ลกษณะ คอ การโยกยายถาวรและการโยกยายชวคราว กลาวคอ การโยกยายถาวรนนเปนการมอบหมายใหบคคลใดบคคลหนงพนจากต าแหนงเดม เพอไปปฏบตหนาทการงานใหมเปนการแนนอนในลกษณะถาวร สวนการโยกยายชวคราวนนเปนการมอบหมายใหบคคลใดบคคลหนงไปปฏบตหนาทการงานแทนบคคลใดบคคลหนงในต าแหนงใดต าแหนงหนงเปนการชวคราว เชน บคคลทด ารงต าแหนงเดมเจบปวย เดนทางไปตางประเทศ หรอมภารกจอน ๆ ทจะตองปฏบตในชวงระยะเวลาหนง เปนตน

สาเหตส าคญของการโยกยายต าแหนง

1. สาเหตจากองคการ โดยทนกบรหารผมหนาทรบผดชอบตอการด าเนนงานขององคการจะตองคอยตดตามการด าเนนขององคการ วามแนวโนมทจะเปนไปในทางใดและควรจะท าอยางไร การด าเนนงานขององคการจงจะบรรลวตถประสงคทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ หากปรากฏวามสงใดทเปนอปสรรคตอการด าเนนงานไมวาจะเปนดานทรพยากรวตถหรอทรพยากรบคคลกตาม จะตองรบด าเนนการแกไขใหทนทวงท ในกรณทอปสรรคเกดจากผปฏบตงาน การโยกยาย



ต าแหนงเปนวธการอยางหนงทจะปรบปรงแกไขใหการด าเนนงานขององคการไดด าเนนไปโดยถกตองทศทาง เชน บคคลหนงบคคลใดอาจไมเหมาะสมกบต าแหนงหนาทการงานเดมทไดปฏบตอย เปนตน นอกจากน ในกรณทตองการจะเพมผลผลตในการด าเนนงานขององคการกอาจจะจดใหมการโยกยายต าแหนงไดเชนเดยวกน

2. สาเหตจากผปฏบตงาน การโยกยายในประเดนนเปนความตองการของผปฏบตงานเองทประสงคจะไปปฏบตงานในต าแหนงอน ดวยสาเหตหลายกรณ เชน มความหวงวาต าแหนงหนาทการงานใหม จะอ านวยประโยชนและความกาวหนาใหแกตนดกวาต าแหนงเดม ไมสามารถทนตอสภาพการปฏบตงานเดมได เพราะความเปลยนแปลงทางรางกาย เชน อายสงขน ไมเหมาะกบงานเดม หรอตองการไปปฏบตงานในทองถนทเปนภมล าเนาเดมของตน เปนตน การโยกยายในลกษณะนเปนไปโดยความสมครใจของผถกโยกยาย ดงนน ผประสงคจะยายจงควรปรกษาหารอกบผบงคบบญชาของตน เพอขอรบความเหนชอบเสยกอน และหากเปนไปไดควรขอความเหนชอบจากผบงคบบญชาทตนประสงคจะไปด ารงต าแหนงงานใหมดวย เมอไดรบการเหนชอบทงสองฝายแลวจงด าเนนงานยนเรองราวตอเจาหนาทโดยตรงเพอด าเนนการตอไป

การหมนเวยนงาน (Job Rotation) หนงในเครองมอการพฒนาศกยภาพบคคลากร (Development Tools)การบรหารองคกรใหม

ประสทธภาพอยางยงยน จากกระแสการปฏรประบบราชการเปลยนแปลงสงททาทายตอองคกร คอ การพฒนาทนทางบคคลากรในองคกร เปนเรองทผบรหารใหความส าคญในล าดบตนๆ และเปนเรองทตองท าใหเกดขนอยางสม าเสมอและเหนกนไดทวทงองคกร แนวคดในการพฒนาบคคลากรเปนเรองทพดถงกนบอยมาก ความตองการของหวหนางาน ตางมความตองการทตรงกนนนคอการใหพนกงานทตนดแลรบผดชอบ ท างานไดอยางมประสทธภาพมากขน ผเขยนขอน าเสนอเครองมอส าหรบการเตรยมความพรอมของสมาชกในกลมงานและหรอฝายตางๆ ไดแก การหมนเวยนงาน (Job Rotation) หนงในเครองมอทใชพฒนาศกยภาพ และเพมทกษะการท างานทหลากหลายใหกบผปฏบตงาน

JOB ROTATION “การหมนเวยนงาน” หมายถง การสบเปลยน หมนเวยนใหบคคลากรปฏบตงานทแตกตางกนในแตละชวงเวลา

“การหมนเวยนงาน” เปนเครองมอทเนนการเพมมลคางาน (Job Value) ใหกบผปฏบตงาน พนกงานท าใหงานมมลคาเพมสงขนภายใตระยะเวลาทก าหนด ซงสวนใหญเนนไปทการเปลยนงานมากกวาการเปลยนต าแหนง ทงนต าแหนงของงานและผลประโยชนตอบแทนทไดรบยงคงเหมอนเดม

“การหมนเวยนงาน” เปนเครองมอการจดการความรอยางหนง ทท าใหเจาหนาทปฏบต พนกงานตองแลกเปลยนเรยนร ความรสการปฏบตระหวางกน

“การหมนเวยนงาน” มวตถประสงคทส าคญ คอ เพอพฒนาใหบคคลากรมความรทกวางขวางในงานทหลากหลาย ดงนนการน าการหมนเวยนงานมาใช มขอทตองค านงถงในการน ามาสการปฏบต คอ การสรางความเขาใจใหตรงกนในระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชาถงลกษณะงานใหมทตองการใหสบเปลยนหมนเวยนงาน รวมถงชวงเวลาเรมตนและสนสดการหมนเวยนงาน ทงนยงจะตองรวมไปถงการชวยใหผปฎบต พนกงานไดเตรยมตวในการพฒนาขดความสามารถของตนเองกอนทจะรบผดชอบงานใหมตามทผบงคบบญชาก าหนดขน ซงจะชวยใหพวกเขาเหลานนรบรถงเปาหมายหรอ



ความมงหวงทเปนรปธรรมกอนการน าสการปฏบตงานจรงวจารณ พานช นกวชาการการดานการบรหารจดการองคกร ไดเคยแสดงทศนะตอการน าเครองมอ การหมนเวยนงานมาประยกตใชภายในหนวยงานภาครฐ ไววา “ในขอเทจจรงของการปฏบต ท าไดยาก เพราะหวหนาหนวยงานมกหวงลกนองทท างานด ไมยอมใหหมนเวยนไปอยในกลมงานฝายหรอหนวยงานอน ยงถาคาดวาจะไดคนทท างานไมดมาท างานดวยแลว กจะยงไมยนยอมใหมการหมนเวยนงาน อปสรรคอกประการหนงทมกพบ คอ คนทท างานในต าแหนงเชงเทคนค วชาการ มกจะหมนเวยนงานยาก เนองจากหาคนอนมาท างานเชงเทคนคนนไมคอยได และตนเองไมมทกษะในงานนนเพยงพอ “ ในมมมองของผเขยน ผเขยนเหนดวยอยางยงกบทศนะดงกลาว อยางไรกตามในทางกลบ ผเขยนเหนวาหากมองในแงด การหมนเวยนงานไมเพยงเปนประโยชนทเกดขนกบตวเจาหนาทปฏบต พนกงานเทานน หากทวายงชวยใหการบรหารบคคลากรในหนวยงานของผบงคบบญชาเปนไปอยางมประสทธภาพมากยงขน ทเหนไดชดคอท าใหบคคลากรในหนวยงานมทกษะในการท างานทหลากหลายดานซงมผลตอการท างานใหพรอมทนความตองการของผรบบรการและการเปลยนแปลงในสถานการณ ณ ปจจบน อกทงยงใชเปนเครองมอในการจงใจ รกษาเจาหนาทปฏบตงาน พนกงาน ในทมงาน ลดอตราการสญเสยเจาหนาทปฏบต พนกงานทรสกเบอหนายและไมตองการท างานทซ าซากงานประจ าทมขนตอนการท างานทไมแตกตางไปจากเดมทเคยปฏบต แนวทาง วธการปฏบตในการหมนเวยนงาน

จากการศกษาการด าเนนงานในหนวยงานภาครฐ มแนวทางทเปนหลกปฏบตโดยสรป ดงน 1. ก าหนดนโยบาย หรอแนวทางในการหมนเวยนงาน ไดแก ลกษณะ ระยะเวลาในการ

หมนเวยนงาน เปนตน 2. ก าหนดกลมเปาหมาย ทจะหมนเวยนงาน 3. ด าเนนตามแนวทางทเปนระบบ 4. ด าเนนการประเมนผลจากการหมนเวยนงาน เพอทจะน ามาสการปรบปรงงาน

อยางไรกตาม หากเปนการสบเปลยนหมนเวยนในลกษณะขามสายงานทมผบงคบบญชาคนละคนกน ผบงคบบญชาทงสองหนวยงานทเปนผรบผดชอบควรจะตองตกลงกนกอน ซงจะตองเปนเรองของการยนยอมพรอมใจกนทงสองฝาย เนองจากผบงคบบญชาของทงฝายจะตองท าหนาทในฐานะเปนพเลยงใหกบเจาหนาทปฏบต พนกงานทตองหมนเวยนงานตลอดระยะเวลาของการเรยนรงานใหม สงทตองระมดระวงเปนพเศษ ในการสบเปลยนงาน คอ การหมนเวยนงานไมควรท าในลกษณะของการบงคบ แตควรอาศยความยนยอมพรอมใจเปนหลก ทงนควรจะตองมการลงลายมอชอในการหมนเวยนงานใหมภายหลงจากทผบงคบบญชาของหนวยงานใหมไดลงลายชออนมตแลว (อลส, 2552) โดยมแบบฟอรมการหมนเวยนงานทเปนมาตรฐานส าหรบปฏบตในการลงนาม ตามทหนวยงานไดก าหนดขน ทงนเพอใหผปฎบตสามารถเหนภาพ ตวอยาง แบบฟอรมการหมนเวยนงาน (Job Rotation) จงขอหยบยกตวอยางแบบฟอรมทใชกนอยในภาคธรกจบางองคกร มาน าเสนอเพอใหสามารถน าไปประยกตใชตอไป ดงน สรป องคกรมความจ าเปนทจะตองมกระบวนการในการเลอนชนต าแหนงทดและมประสทธภาพเพอจงใจและรกษาบคลากรทมคณภาพ มศกยภาพ ใหอยกบองคการและสรางประโยชนใหเกดกบองคการ





1. ใหนกศกษาอธบายความหมายและกระบวนการของการเลอนชน เลอนต าแหนง 2. ใหนกศกษาอธบายความส าคญของการเลอนชน เลอนต าแหนง 3. ใหนกศกษาอธบายความหมาย ความส าคญของการโยกยาย หมนเวยนเปลยนงาน



บทท 8 การบ ารงรกษาและการพฒนาทรพยากรมนษย

การทองคการสามารถเลอกคนด มความรความสามารถเขามาไวในองคการ ถอวาเปน

ความส าเรจในเบองตนเทานน องคการจะตองรกษาและพฒนาใหบคลากรคงอยกบองคการ มก าลงกายก าลงใจทจะท างานและยงตองพฒนาขดความสามารถใหท างานไดมประสทธภาพมากยงขน นอกจากนน ผบรหารยงตองมาพจารณาวาจะสามารถรกษาบคลากรเหลานนใหอยกบองคการตอไปไดนานทสดไดอยางไร ซงถอวาเปนกระบวนการส าคญในการบรหารทรพยากรมนษย ทเรยกวา การบ ารงรกษาและการพฒนาทรพยากรมนษย

ความหมายของแรงจงใจในการท างาน ในความหมายทางจตวทยา แรงจงใจ หมายถง สภาวะของบคลทถกกระตนใหแสดงพฤตกรรมไปยงจดหมายปลายทาง ความตองการแรงจงใจในการท างาน จงเปนพยายามของบคคลในการท างานใหเจรญ กาวหนา

แรงจงใจจะท าใหแตละบคคลเลอกพฤตกรรมเพอตอบสนองตอสงเราทเหมาะสมทสดในแตละสถานการณทแตกตางกนออกไปพฤตกรรมทเลอกแสดงน เปนผลจากลกษณะในตวบคคลและสภาพแวดลอมดงน 1.ถาบคคลมความสนใจในสงใดกจะเลอกแสดงพฤตกรรมและมความพอใจทจะท ากจกรรมนนรวมทงพยายามท าใหเกดผลดทสด

2. ความตองการจะเปนแรงกระตนทท าใหเกดกจกรรมตางๆเพอสนองความตองการนน 3.คานยมทเปนคณคาของสงตางๆ เชน คานยมทางเศรษฐกจสงคม ความงาม จรยธรรมวชาการ เหลานจะเปนแรงกระตนใหแรงขบของพฤตกรรมตามคานยมนน 4.ทศนคตทมตอสงใดสงหนงกมผลตอพฤตกรรมนน เชน ถามทศนคตทดตอการท างานกจะท างานดวยความทมเท 5.ความมงหวงทตางระดบกน กเกดแรงกระตนทตางระดบกนดวย คนทตงระดบความมงหวงไวสงจะพยายามมากกวาผทตงระดบความมงหวงไวต า 6.การแสดงออกของความตองการในแตละสงคมแตกตางออกไป ตามขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมของสงคมของตน ยงไปกวานนคนในสงคมเดยวกน ยงมพฤตกรรมในการแสดงความตอง การทตางกนอกดวย เพราะสงเหลานเกดจากการเรยนรของคน 7.ความตองการอยางเดยวกน ท าใหบคคลมพฤตกรรมทแตกตางกนได 8.แรงผลกดนทแตกตางกน ท าใหการแสดงออกของพฤตกรรมทเหมอนกนได 9.พฤตกรรมอาจสนองความตองการไดหลายๆทางและมากกวาหนงอยางในเวลาเดยวกน เชน ตงใจท างาน เพอไวขนเงนเดอนและไดชอเสยงเกยรตยศ ความยกยองและยอมรบจากผอน



แนวคดเกยวกบแรงจงใจ “การจงใจ”เปนแนวความคดส าคญในการบรหารงานบคคลทงในภาครฐและภาคเอกชนหนงสอและต าราทเขยนเกยวกบเรองการจงใจ ทงทเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษ มจ านวนมากกวาทเขยนถงการบรหารงานบคคลภายในหวขออน วทยานพนธ และสารนพนธระดบปรญญามหาบณฑตจ านวนมากกจะมงไปเรองการจงใจ โดยเฉพาะในสวนทเกยวของกบความพอใจ ในงานดงนนในบทนผเขยนจะไมน าเสนอรายละเอยดตางๆทเกยวกบทฤษฎการจงใจแตจะเพยงฉายภาพใหเหนเพอเปนกรอบในการท าความเขาใจเทานน “Motivation” มรากศพทมาจากภาษาลาตนค าวา “mover” ซงแปลวา การเคลอนไหว นกวชาการใหความหมายของค านไวหลายมมมอง แตในมมมองของผเขยนเหนวา “การจงใจ คอ กระบวนการตดสนใจของบคคลทจะแสดงออกซงพฤตกรรมอนมทมาจากกระบวนการเรยนรจากภายในตนเองหรอจากสภาพแวดลอมภายนอก ไมวาจะเปนสภาพแวดลอมตามจรงหรอสภาพแวดลอมทถกสรางขนโดยองคการ ซงบคคลนนเลงเหนแลววาพฤตกรรมดงกลาวสามารถตอบสนองกบคานยมของตนเองหรอสงคมภายนอก” การ ศกษาเรองการจงใจจงเปนการศกษาเกยวกบกระบวนการภายในบคคลและแรงผลกดนจากภายนอกทกอใหเกอดพฤตกรรม เรองของการจงใจมความส าคญตอองคการในฐานะทเปนสงเราทท าใหบคลากรขององคการสงมอบผลผลตของแตละบคคลในรปของผลการปฏบตงานทมประสทธภาพการจงใจจงสามารถกอใหเกดผลกระทบอยางมากในการปฏบตงานในภาพรวมขององคการ แรงจงใจในการท างานกบการบรหารงานบคคล เปนทยอมรบวาบคคลเปนทรพยากรทส าคญทสดขององคการ การปฏบตงานในองคการควรจะไดตอบสนองความตองการของบคคล โดยทวไปการท างานของบคคลไมท าเตมความสามารถ ยกเวนบคคลมแรงจงใจทจะท างานตามทเขาตองการ โดยเฉพาะแรงจงใจทเหมาะสมจะท าใหเขาเอาใจใสกบงานมากขน หากหนวยงานตองการไดพนกงาน มแรงจงใจในการท างาน จงตองท าความขาใจถงความตองการของพนกงานและสามารถหาสงจงใจใหเขาท างานขณะเดยวกน หากความตองการของเขามจดหมายเดยวกนกบเปาหมายตามทตองการ งานดานบรหารบคคล จงมสวนส าคญทจะตอบสนองความตองการของบคคลเพอสรางแรงจงใจในการท างานใหกบพนกงาน ปจจยจงใจของแรงจงใจในการท างาน แรงจงใจในการท างานแบงเปน 2 ประเภท คอแรงจงใจภายในและแรงจงใจภายนอก แรงจงใจภายในแตกตางจากแรงจงใจภายนอกทวาแรงจงใจภายในเกดพฤตกรรมทเขาแสดงออกดวยความตองการของตนเองมากกวาผลตอบแทนจากวตถและสงของ แนวคดเกยวกบแรงจงใจภายในม 3 แนวคดทจะใหเขาใจพฤตกรรมการจงใจคอ



(1) แนวคดของเฮบบ (Herb 1955) เนนทางดานชวภาพทอธบายถงบคคล ชอบทจะคนหาสงเราใจ ระดบของสงเราใจเกดจาก ปจจยสงแวดลอมของบคคลนน ถาระดบสงเราใจต าเมอเปรยบเทยบกบระดบความปรารถนาของคนนนบคคลกจะเกดแรงจงใจ ภายในเพมขน (2) แนวความคดของซาจอนซ (Zajonce 1960) กลาววาบคคลมความปรารถนาและประพฤตตามความปรารถนา ความเชอ ความคด การรบร คานยมของตนเอง (3) แนวความคดของไวท (White 1959) บคคลมสมรรถภาพ และความสามารถ ซงสามารถจดการเอาชนะสงแวดลอมและสถานการณ จากแนวคดทง 3 สามารถสรปไดวา ระดบความพยายามของบคคลในการ างานสามารถอธบายรางวลจากแรงจงใจภายในม 2 ลกษณะคอ ก.ทตงของสาเหตและผล (Locus of Causality) เมอพฤตกรรมเกดจากแรงจงใจภายในการรบรของบคคลจะอยภายใตการควบคมของตวเขาเอง ในทางตรงกนขาม ถาการรบรของบคคลวาความส าเรจของงานเกดขนจากปจจยภายนอก บคคลกจะคาดหวงถงรางวลคาตอบแทนท ไดรบจากภายนอก ข.รางวลและคาตอบแทน มอทธพลตอการจงใจภายในเชนกน รางวลและคาตอบแทนจะท าใหเกด ความมนใจ ถงความมสมรรถภาพและเกดความเชอมน ในความสามารถของตนเองสวนค าต าหนหรอกลาว โทษ กจะท าใหบคคลเกดความรสกถงความไรสมรรถภาพของตนเอง และไม สามารถตดสนใจหรอเชอถอตนเองจะลดแรงจงใจภายในไดเชนเดยวกน แรงจงใจกบความตองการของบคคล ความตองการของบคคล เกดจากการขาดสงใดสงหนงของบคคลนน เปนการขาดความสมดลทงรางกายและสภาพแวดลอมภายนอก แรงจงใจท าใหเกดแรงขบขน บคคลทกคนตองการหลายสงหลายอยาง และมความตองการหลายระดบ ความตองการของบคคลแบงเปน 2 กลมดงตอไปน 1. ความตองการทางกายภาพ เปนแรงผลกดนทเกดขน พรอมกบความตองการมชวต การด ารงชวต วฒภาวะ ไมจ าเปนตองอาศยประสบการณเรยนรแตอยางไร เกดขนเนองจากความตองการทางรางกายของเราเปนส าคญ เปนแรงขบเบองตนทรางกายถกกระตน ท าใหเกดความวองไว กระฉบกระเฉง มชวตชวาทจะตอบสนองตอสงเรา เกดขนจากสภาวะทางอารมณ สงกระตนทงจากทงจากภายในและภายนอกจะมอทธพลตอแรงจงใจดงน 1.1 ความหว คนเราตองมอาหารเขาสรางกายเพอหลอเลยงชวต อาหารเปนสงจ าเปนความตองการอาหารเกดขน เนองจากอาหารในหลอดเลอดลดลง กระเพาะอาหารบบตวสรางสงเราภายในเปนสภาวะของแรงขบ 1.2 ความกระหาย เมอรางกายของคนเราขาดน า ท าใหเรารสกล าคอ และปากแหงผาก เกดความตองการทจะไดน ามาดม เพอรกษาความสมดลของรางกาย รางกายของคนเรามกจะสญเสยน า เนองจากอากาศรอนอบอาว การออกก าลงกาย การท างานหนก ท าใหเหงอออกรางกายขบน าเปนปสสาวะ ท าใหตองการน าไปเพมเตมเสมอ 1.3 ความตองการทางเพศ ความตองการดานนเกดขน เมอคนเรายางเขาสวยรนและเปนผใหญ อาจจะลดลงเมอมอายขนตามล าดบ การแสดงออกถงความตองการทางเพศขนอยกบปจจยอนๆ เชน ความพงพอใจ รสนยม ขนบธรรมเนยมประเพณของสงคมนน



1.4 อณหภมทเหมาะสม สงมชวตจะด ารงชวตอยได กตองอาศยความสมดลทางดานรางกาย อณหภมในรางกายไมสง หรอต าจนเกนไป อณหภมภายนอกกเชนกน ไมต าหรอสงเกนกวาปกตทรางกายทนได เมอเกดความหนาวจดกจะเกดแรงขบ เพอเสาะแสวงหาสงอนมาท าใหรางกายเกดความอบอนตามตองการ เชน เสอผา เครองนงหม ซงเปนปจจยหนงในปจจย 4 1.5 การหลกเลยงความเจบปวด แรงขบชนดน เกดจากความตองการหลกหนความเจบปวด เพอรางกายเกดความปลอดภย ความเจบไขของรางกาย ท าใหรางกายพยายามสรางภมคมกนจนสามารถตานทานโรค และเมอมบคคลอนๆจะท ารายเรา เรากจะพยายามหลกหนหรอหลบไป เปนตน 1.6 ความตองการพกผอนนอนหลบเมอรางกายเกดความเหนดเหนอย เนองจากการใชพลง งานออกแรงในการท างาน เกดความเหนอยลา เกดความออนเพลยของรางกาย เราตองการนอนหลบพกผอน เพอจะผอนคลายใหรางกายไดมโอกาสสะสมพลงงานใหม และซอมแซมสวนสกหลอของรางกาย 1.7 ความตองการอากาศบรสทธทมกาซออกซเจนส าหรบการหายใจ เราอาจอดขาวอดน าไดหลายชวโมง แตกลนหายใจไดไมนาน 1.8 ความตองการการขบถายเปนการขบของเสยออกจากรางกาย เปนสงจ าเปนเชนเดยวกบอาหารและน า เพราะของเสยเหลานจะเปนพษตอรางกาย ท าใหเราอดอดไมสบาย บางครงถาตกคางในรางกายนานๆอาจท าลายชวตได 2. ความตองการทางจตใจและสงคม การจงใจประเภทน คอนขางจะสลบซบซอน เกดขนจากสภาพสงคม วฒนธรรม การเรยนรและประสบการณทบคคลนนไดรบและเปนสมาชกอย แยกออกไดดงน 2.1 ความตองการทเกดจากสงคม ซงเปนมรดกตกทอดทางวฒนธรรม และกลายมาเปนลกษณะนสย ประจ าตวของแตละคนซงสงเหลานจะแตกตางกนไปในแตละสงคม 2.2 ความตองการทางสงคมทเกดจากการเรยนร เราตองมประสบการณ และการเรยนรมากอน จงจะเขาใจและเลอกปฏบตได บางทเราตองศกษาวามนเรมตนอยางไรและปฏบตกนอยางไรในสงคม ทฤษฎแรงจงใจในการท างาน

1.ทฤษฎแรงจงใจทอธบายเนอหาของงาน ไดแก ความส าคญของงาน ความทาทายของงาน ความเจรญกาวหนาในงาน ความรบผดชอบในงาน 2.ทฤษฎแรงจงใจทอธบายกระบวนการในการท างาน ไดแก กระบวนการทางจตวทยา การตดสนใจและการเลอกงาน



ทฤษฎแรงจงใจทอธบายเนอหาของงาน 1. ทฤษฎความตองการตามล าดบขนของมาสโลว (Maslow Hierarchy of Need) เขาชใหเหนวาบคคลถกกระตนจากความปรารถนาทจะตอบสนองตามความตองการเฉพาะอยาง ซงความตองการน เขาไดตงขอสมมตฐานเกยวกบความตองการของบคคลไวดงน

1.1บคคลยอมมความตองการอยเสมอและไมสนสด ขณะทความตองการใดไดรบการตอบ สนองแลว ความตองการอยางอนกจะเกดขนอกไมมวนจบสน 1.2 ความตองการทจะไดรบการตอบสนองแลวจะไมเปนสงจงใจของพฤตกรรมอนๆตอไป ความตองการทยงไมไดรบการตอบสนองจงเปนสงจงใจในพฤตกรรมของคนนน 1.3 ความตองการของบคคล จะเรยงเปนล าดบขนตอนตามความส าคญ เมอความตองการต าไดรบการตอบสนองแลวบคคลกจะใหความสนใจกบความตองการระดบสงตอไป

ล าดบขนความตองการของบคคลม 5 ขนคอ 1. ความตองการทางกายภาพ เปนความตองการขนพนฐานทสด เพอความมชวตอยรอด ไดแก ความตองการอาหาร เพศ เครองนงหม 2. ความตองกาความปลอดภย เปนความตองการแสวงหาความปลอดภยจากสงแวดลอมและความคม ครองจากผอน 3. ความตองการความรก ความรสกวาตนมสวนรวมและการเขาหมเขาพวก 4. ความตองการทไดรบการยกยองนบถอ เปนความตองการใหคนอนยกยองใหเกยรตและเหนความ ส าคญของตน 5. ความตองการความส าเรจในชวต เปนความตองการสงสดในชวตคน เปนความตองการทเกยวกบการท างานทตนเองชอบหรอตองการจะเปนมากกวาทเปนอยขณะน 2.ทฤษฎความตองการของแอลเดอรเฟอร (Alderfer’s Modified Need Hierarchy Theory) เขาไดคดทฤษฎนขนในป ค.ศ. 1972 เรยกวา ทฤษฎออารจ (E R G: Existence-Relatedness-Growth Theory) สบเนองจากไดมการวจยเพอทดสอบทฤษฎความตองการตามล าดบขนของมาสโลว พบวาไมตรงกบทฤษฎ กลาวคอการตอบสนองความตองการไมเปนไปตามลกษณะการล าดบขนของบคคลเปน 3 ประการคอ 2.1 ความตองการมชวตอย เปนความตองการทจะตอบสนองเพอใหมชวตอยตอไป ไดแก ความตองการทางกายและความตองการความปลอดภย 2.2 ความตองการมความสมพนธภาพกบคนอน เปนความตองการของบคคลทจะมมตรสม - พนธกบบคคลรอบขางอยางมความหมาย 2.3 ความตองการเจรญกาวหนา เปนความตองการสงสด รวมถงความตองการไดรบการยกยองละความส าเรจในชวต 3. ทฤษฎความตองการของเมอรเรย (Murray’s Manifest Needs Theory) ทฤษฎความตองการของเมอรเรยนนไมไดเรยงล าดบขนความตองการเหมอนของมาสโลว กลาวคอทฤษฎของเมอรเรยสามารถอธบายไดในเวลาเดยวกน บคคลอาจมความตองการดานใดดานหนง หรอหลายดานสงและความตองการดานอนต ากได สวนทฤษฎของมาสโลว ไมสามารถอธบายได



ตามทฤษฎของเมอรเรย ความตองการทจ าเปนและส าคญเกยวกบการท างานของคนมอย 4 ประการคอ 3.1 ความตองการความส าเรจ หมายถง ความตองการทจะท าสงหนงสงใดไดส าเรจลลวงไปดวยด 3.2 ความตองการมตรสมพนธ ความตองการมมตรสมพนธอนดกบคนอน ค านงถงการยอมรบของเพอนรวมงาน 3.3 ความตองการอสระ ความตองการทจะเปนตวของตวเอง 3.4 ความตองการมอ านาจ ความตองการทจะมอทธพลเหนอผอน และตองการทจะควบคมคนอนใหอยในอ านาจของตน 4. ทฤษฎความตองการความส าเรจของแมคคลแลนด (McClelland Achievement Motivation Theory) โดยเนนถงความตองการ 3 ประการคอ 4.1 ความตองการความส าเรจ เปนความตองการมผลงานและบรรลเปาหมายทพงปรารถนา 4.2ความตองการมตรสมพนธ เปนความตองการมสมพนธภาพทดกบผอน 4.3ความตองการอ านาจ เปนความตองการมอทธพลและครอบง าเหนอผอน 5.ทฤษฎ 2 องคประกอบของเฮอรซเบอรก (Herzerg’s two Factors Theory) เปนทฤษฎแรงจงใจทศกษาถงสาเหตจงใจบคคลใหท างาน เขาพบวาม 2 ปจจยทเกยวของกบแรงจงใจในการท างานดงน 5.1 ปจจยค าจน เปนปจจยปองกนไมใหคนเกดความไมพอใจงานทปฏบตอย เชน นโยบายของหนวยงานและการบรอหารการบงคบบญชาหรอการนเทศ สภาพการท างาน ความสมพนธระหวางบคคล รายได ต าแหนงและความมนคง ปจจยเหลานมไดเปนสงจงใจทจะท าใหเกดผลผลตเพมขน ทท าใหคนท างานด าเนนไปดวยความราบรน เชน การไมเพยงพอของรายได ท าใหเกดการหยดงานของโรงงาน เพอเรยกรองเงนเดอนใหสงขน 5.2 ปจจยกระตน ท าใหคนท างานมความรสกพงพอใจในงานมความรสกในดานด เปนสงจงใจภายใน ความรสกนกคดของตน ปจจยเหลานสวนใหญจะเกยวของกบงานทปฏบตอย คนจะถกจงใจใหเพมผลผลตปจจยกระตน ไดแก ความส าเรจของงานการยอมรบนบถอลกษณะของงานโดยตวของมนเองความรบผดชอบ ความเจรญกาวหนาในตนเองและอาชพ ปจจยกระตนจะน าไปสการจงใจในวธการบรหารงานดวย ทฤษฎแรงจงใจทอธบายกระบวนการของงาน 1. ทฤษฎความคาดหวงของรม กลาวถงบคคลเลอกการรบรความคาดหวง รางวลทคาดวาจะไดรบในดานงาน บคคลจะเลอกท างานในระดบทผลออกมาไดรบผลประโยชนมากทสด เขาจะท างานหนกถาเขาคาดหวงวาความพยายามของเขาจะน าไปสรางวลทเขาตองการ ในดานรายรบหรอต าแหนงทสงขนระดบผลผลตของบคคลใดขนอยกบแรงผลกดน 3 ประการคอ 1.เปาหมายของบคคลนน 2.ความเขาใจหรอการรบรในความสมพนธระหวางผลผลต และการประสบผลส าเรจตามเปาหมาย



3.การรบรในความสามารถของเขาวาจะมอทธพลมากนอยเพยงใดตอระดบผลผลต 2. ทฤษฎการตงเปาหมายของลอก อธบายวา แรงจงใจเบองตนในการท างานทเกดจากความปรารถนาทจะไปสความส าเรจของเปาหมายทตงไว เปาหมายทตงไวตองการเวลา มความส าคญทจะชแนวทางของพฤตกรรมทบคคลจะตองกระท าอยางมประสทธภาพ 3.ทฤษฎวาดวยความเสมอภาค ตามทฤษฎนเชอวา คนเราจะประมาณวา สงทตนไดท าไปนนควรไดรบผลตอบแทนแคไหน และจะเปรยบเทยบวาสงมตนไดรบนน แตกตางจากคนอน ซงท างานชนดเดยวกนไดอยางไร หากเขยนเปนสตรจะไดดงน ก .ความเสมอภาค ผลทไดรบตอบแทน ความพยายามทใชไป ข. ผลตอบแทนทไดรบ (บคคลท1) = ผลตอบแทน (บคคลท2) ความพยายาม ความพยายาม 4. ทฤษฎทชวาลกษณะงาน มอทธพลตอการจงใจบคคลใหท างาน ลกษณะงานทไดแก ความหลากหลายของทกษะในงาน ความมเอกลกษณเฉพาะของงาน ความหมายของงานทมตอองคการและสงคม ความเปนอสระในการปฏบตงาน และการไดรบผลสะทอนกลบจากการปฏบตงาน และน าเสนอวธคดคะแนนของงานซงเรยกวา Motivating Potential Score (MPS) 5. ทฤษฎวาดวยการเสรมแรงของสกนเนอร ความคกเกยวกบการเสรมแรงเปนการวางเงอนไข ในการใหรางวลอาจเปนรปของเงนเดอน คาจางหรอคาตอบแทนอนเปนสงกระตนใหคนเลอกใชพฤตกรรมทเปนประโยชนตอหนวยงาน ซงก าหนดเปนตารางการเสรมแรงดงน 5.1การก าหนดการตอเนอง เปนการใหรางวลทกครงทพฤตกรรมอนพงปรารถนาเกดขน 5.2การก าหนดการเปนครงคราว เปนการใหรางวลตามก าหนดชวงเวลา สรป การท างานของแตละบคคลยอมขนอยกบแรงจงใจ ทเปนสงกระตนใหแตละคนท างาน ผลงานจะดมประสทธภาพหรอไม ขนอยกบปจจยภายในและปจจยภายนอก ปจจยภายนอกไดแก สงแวดลอมในการท างาน เชน สถานท แสงสวาง ระเบยบกฎเกณฑของสถานทท างาน บรรยากาศ เวลาในการท างาน เปนตน เศรษฐกจเปนคาตอบแทนจากการท างานไดแก คาจาง คาแรง เงนเดอน โบนส คาสมนาคณ คาตอบแทน รวมทงฐานะทางครอบครว ฐานะทางสงคม การเปนสวนหนงของงานและสงคม ต าแหนงงานหนาทการงานของแตละคนไดรบการยอมรบจากสงคม กจะท าใหบคคลนนเกดความภาคภมใจมความรบผดชอบมากขน สวนปจจยภายใน ไดแก เจตคตตองาน ความรสกวางานนนมคณคาเปนการรบผดชอบตอสงคม กอใหเกดประโยชนแกตนเองและสงคมกจะท าใหบคคลนนภาคภมใจ มความรบผดชอบมากขน สวนอสระในการท างาน ความสามารถใชความรความสามารถไดเตมทโดยไมตองมใครมาบงคบบญชา ไมไดรบการบบบงคบจากผอน มอสระในการท างาน เปนมลเหตใหคนตงใจท างานและมความสขในการท างานดวย



ขวญของบคคลในองคการ ความหมายของขวญ ขวญเปนสถานการณทางจตใจ ทแสดงออกในรปของพฤตกรรมตางๆ เชน ความกระตอรอรน ความ หวง ความกลา ความเชอมนและในทางตรงกนขาม คนทปราศจากขวญแสดงออกในรปของความเฉอยชา ความเฉยเมย ความหวาดระแวง ขาดความเชอมน ขวญจงเปนความรสกของบคคลทมตอสภาพแวดลอม คนทมขวญดจงสงเกตไดจากความกระตอรอรนในการท างาน เตมใจทจะท าตามกฎขอบงคบของหนวยงาน พยายามปฏบตงานใหบรรลจดมงหมายและอนๆ ซงเปนพฤตกรรมทมผลดตอบรษท ขวญไมดกพบจากความทอแท เบอหนาย ขาดความเตมใจในการท างาน ขาดงาน ไมรบผดชอบงาน พฤตกรรมของบคคลทมขวญดและขวญไมด บคคลทมขวญจะมพฤตกรรมตอไปน (1) มความกระตอรอรนในการทจะรวมท างาน เพอใหจดหมายของบรษทบรรลผล (2) มความผกพนตอองคการ (3) อยในระเบยบวนยและเตมใจทจะท าตามกฎบงคบตางๆ (4) แมองคการจะมปญหาอยางไร กจะใชความพยายามอยางเตมททจะแกไขปญหานนๆใหลลวงไป (5) มแรงจงใจและความสนใจในงานอยางมาก (6) มความคดรเรมสรางสรรค (7) มความสมพนธอนดระหวางบคคล จากการศกษาพบวา ผทมขวญด มกเปนผมความสามารถในการท างาน ใหเปนไปตามความมงหมายของการจดการ การทดสอบขวญของพนกงานพบวา ขวญนนมรสวนเกยวข องกบงานทท า หนวยงานและผเปนหวหนา ขวญจงเปนเรองส าคญในการบรหารงานบคคล ในวงการงานธรกจอตสาหกรรม ผมขวญดจะสรางผลงานทมคณภาพใหกบหนวยงาน ขวญท าใหเกดความรวมมอรวมใจในการท างาน เพอใหบรรลวตถประสงคขององคการท าใหคนมวนย มความคดรเรมในกจการตางๆ มความเชอมนในองคการของตน ท าใหองคการมความแขงแกรง ฟนฝาอปสรรคในยามคบขนได ดวยเหตน ขวญของแตละคน และขวญของกลมเปนสงทแยกไมออก การบรหารงานบคคล จงตองเสรมสรางขวญ และบ ารงขวญของพนกงาน เพราะขวญมสวนเก ยวของกบการปฏบตงานอยางใกลชด คนทมความรความสามารถด แตหากขวญไมดกท างานโดยแสดงความสามารถไมเตมท ขวญในดานทเกยวกบความตองการของบคคล เปนความตองการทางกายและจตใจ ความตองการทางกายไดแก อาหาร เสอผา เครองนงหม ทอยอาศย ยารกษาโรค ความตองการทางจตใจไดแก ความตองการความปลอดภย ความมนคงของอาชพ ความรกและมสวนเปนเจาของตองการใหผอนยกยอง และมเสรในหนวยงาน ความรสกของพนกงานทมตอการยอมรบของเพอนรวมงานและความรสกถงความผกพนตอองค การ โดยมจดมงหมายในการท างานรวมกน และมความเชอมนตอการท างานของหนวยงานนนขวญม 3 ลกษณะคอ



1. ขวญเปนการยอมรบของกลมท างาน 2. บคคลมสวนรวมในจดมงหมายของกลม 3. บคคลมความเชอมนในจดมงหมายของกลม ความแตกตางระหวางความพอใจในการท างานและขวญ ความพอใจในการท างานและขวญไมใชสงเดยวกน ความพงพอใจในการท างานเปนเจตคตของบคคลทยดถอตองานและปจจยตางๆในการท างาน สวนขวญเปนผลการแสดงออกของเจตคตของบคคลทมตอหนวยงานและประเมนผลจากผลทไดรบในกลมนน จากการรวบรวมความหมายขวญมดงน (1) ขวญ หมายถง การท างานอยางเปนสข (2) ขวญ หมายถง การปรบตวทดของบคคลตอหนวยงาน (3) ขวญ หมายถง การไมมขอขดแยงในการท างาน (4) ขวญ หมายถง การทบคคลมความรสกรวมกนในการท างาน (5) ขวญ หมายถง การท างานของกลมทรวมแรงรวมใจกนท างาน (6) ขวญ หมายถง เจตคตทดและถกตองตองาน (7) ขวญ หมายถง การทบคคลยอมรบจดมงหมายของการท างานกลม การทบคคลมขวญด ถาบคคลทเปนสมาชกมความเหนวาจดมงหมายของตนและจดมงหมายของกลมเปนจดมงหมายเดยวกน บคคลกจะพยายามทจะไปใหถงจดมงหมายนนรวมกนดงนนในการพจารณาถงความตองการ เราจงพจารณาขวญเปน 3 ทางคอ (1) จดมงหมายของบคคล (2) จดมงหมายของกลม (3) ความสมพนธระหวางจดมงหมายทงสอง จากขอพจารณาขวญดงกลาว ขวญจงอยกบการรบรของบคคลทมตอตนเองในฐานะเปนสวนหนงของกลม และรจดมงหมายของตนเองวาเหมอนหรอใกลเคยงกบจดมงหมายของกลม ดงนนขวญของบคคลจงมมากขนเพอจมงหมายของกลม และจดมงหมายของบคคลใกลเคยงกนมากทสด และถาเปนสงเดยวกนแลวบคคลจะมขวญในการท างานสง ผลกระทบทมตอขวญ ในการพจารณาเกยวกบขวญ ในวงการอตสาหกรรม ขนอยกบปจจย 4 ลกษณะคอ 1. ความรวมมอในกลมการท างาน บคคลไมสามารถท างานแตล าพงคนเดยวไดยงในวงการอตสาหกรรม ทเปนการผลตหรอบรหารกตองอาศยบคคลหลายฝายชวยกนท างาน โดยทวไป การท างานมลกษณะเปนกลมทงกลมทเปนทางการและกลมทไมเปนทางการเนองจากบคคลตองการความรสกรวมกน เพราะวาการไดพบกน ท างานรวมกน เปนเพอนกน มความรสกไววางใจกน กอใหเกดกลมตางๆขนฝายบรการ หากไดค านงถงเรองกลม รวมทงองคประกอบเรองคาตอบแทน สภาพแวดลอม พนกงานจะมขวญดในการท างานกลมประกอบดวยผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชาและเพอนรวมงาน 2. เปาหมาย การสรางความรวมมอในกลมจะงายขน ถากลมเขาใจและมจดมงหมายรวมกน ความมงหมายของกลมอาจหมายถงความเจรญกาวหนา ความมนคง การเพมรายได และสวสดการของบคคลและกลม ฝายจดการ สามารถสนบสนนใหเกดขนได ผบรหารอาจใชค าขวญ เพอจะชวยเพมขวญ



ได เนองจากขวญสามารถกลายเปนเปาหมายได การสรางค าขวญรวมกน เปนการสรางขวญและเพมขวญในการท างาน 3. การกาวไปสเปาหมาย นอกจากมเปาหมายแลว เพอไปสจดมงหมายทตงไว จ าเปนตองการการก าหนดวธการท างานระยะเวลาในการท างาน เพอไปสเปาหมายดงกลาว จากการศกษาพบวา การทปลอยใหพนกงาน ท างานไปเรอยๆ โดยบอกเพยงวาจะท าอะไรจะท าใหไปสจดมงหมายชากวา การก าหนดวธการท างานและก าหนดวาจะตองท าเสรจในเวลาใด 4.งานทมความหมาย งานทผท ารวาเปนงานอะไร มความส าคญอยางไร ปรมาณงานทตองท า และท าเพอจดมงหมายอะไร รวมทงขนตอนตางๆในการท างานจะท าใหการท างานนนด าเนนไปอยางมความหมาย แม แตพนกงานปฏบตการโดยรบชวงจากพนกงานอนกท างานไปอยางมความหมายเชนกน แตทงนพนกงานตองได รบค าแนะน าและค าบอกเลาอยางถกตองเหมาะสมเกยวกบการ รวมทงการแบงปนผลประโยชนทไดรบอยางยตธรรม องคประกอบของขวญ เดวส ไดกลาวเปรยบเทยบวา ขวญในการท างานนน เปรยบไปกคลายสขภาพของรางกายมนษยทอาจเปนไดทงออนแอและแขงแรง อนเปนเครองชใหเหนถงสภาพโดยทวไปของรางกายโดยนยน เพอชวตด ารงอยไดและมพลงเขมแขงอยเสมอ คนเราจงตองหมนออกก าลงกายและตรวจสขภาพ ความตองการใหองคการพจารณาขวญของกลมขวญขององคการวามขวญดหรอไมดควรพจารณาถงองคประกอบทส าคญของขวญดงน (1) ลกษณะทาทางและบทบาทของผน าและหวหนางานทมตอผใตบงคบบญชา สมพนธภาพระหวางกนของผบงคบบญชาและพนกงานมความส าคญตอการเสรมสรางขวญและความส าเรจขององคการ (2) ความพงพอใจในหนาทการงานทปฏบตอย เพราะในการปฏบตงาน ถาไดท างานทตนพงใจ ยอมไดผลวาการปฏบตงานทตนไมพงพอใจ (3) ความพงพอใจตอจดมงหมายหลก นโยบายการด าเนนงานขององคการ และระบบการบรหารทมประสทธภาพ ชวยใหเกดขวญในการปฏบตงานไดอยางดยง (4) การใหบ าเหนจรางวล การเลอนขนเลอนต าแหนงแกผทปฏบตงานด ยอมมแรงจงใจใหผใต บงคบบญชา มความขยนขนแขงในการท างานอยางมนใจและมขวญด (5) สภาพของการท างาน ควรจะใหถกตองตามสขลกษณะ มอากาศถายเถ มแสงสวางเพยงพอ มเครองมอเครองใชในการปฏบตงานเพยงพอตอการท างาน (6) สขภาพของผปฏบตงานรวมทงสภาพทางรางกายและสภาพทางจตใจ มผลอยางมากตอการท างาน เมอใดทผปฏบตงาน มปญหาเกยวกบสขภาพยอมไมสามารถท างานใหเกดผลดได ดวยเหตน องคประกอบทมตอขวญและก าลงใจในการท างาน คอ (1) การตดตอสอสารและความเขาใจดตอกน (2) ชวโมงในการท างานทเหมาะสม (3) การแขงขนทเปนการแขงขนกบตนเอง (4) ความสมพนธระหวางบคคลในการท างาน (5) ความรวมมอกนท างานจากเพอรวมงานและหวหนางาน (6) สภาพการท างาน



(7) ความศรทธาในหวหนางาน (8) วธบรหารงานของหวหนางาน (9) ความพงพอใจในการท างาน พนกงานทมขวญด มแนวโนมทจะเปนผทมประสบการณในการท างานซงมระยะเวลาในการท างานนานและเปนผทท างานด การวดเกยวกบขวญ การศกษาเกยวกบขวญ มแบบวด 2 ลกษณะคอ (1) การวดแบบอตนย การวดขวญทเปนแบบอตนยเปนการทดสอบกลมและความสมพนธภายในกลมทเรยกวาสงคมมต ซงนกจตวทยาชอ โมเรโน ใชศกษาพฤตกรรมในกลม ความมงหมายของการใชสงคมมตเพอศกษาถงการยอมรบและไมยอมรบ ความชอบและไมชอบ ในระหวางสมาชกในกลมวธการทใชเปนการถามสมาชกแตละคนใหบอกชอเพอนในกลมทตนชอบ และผทตนไมชอบในพฤตกรรมทแตกตางกนออกและถกน าไปใชในวงการธรกจอตสาหกรรมเพอศกษาการท างานในกลม วธการของสงคมมต ใหแตละคนในกลมเขยนชอบคคลในกลมทเขาคดวา เปนพนกงานทด เปนหวหนางานทด เปนคนทมความยตธรรมตอทกฝายแลวน าชอทเขยนมาโยงกนเปนผงเชอมโยง บคคลทเปนหวหนาจรงๆและเมอเขยนสงคมมตกไดรบเลอกเปนหวหนาแสดงถงวาบคคลนนเปนหวหนาในทกสถานการณ ถาเขาเปนหวหนาจรง แตการท าสงคมมตสมาชกในกลมเลอกผอนใหเปนหวหนา บคคลทไดรบเลอกกเปนดาวของกลมบางคนไมไดรบเลอกเลยเปนลกษณะคนทถกทอดทงจากกลม (2) การวดแบบปรนย นอกจากการใชสงคมมตดงกลาวกไดมการวดขวญโดยการใชแบบสอบถาม ซงวดเกยวกบเจตคต เปนแบบวดในเชงปรมาณ การวดขวญมกจะใชควบคกนไประหวางสงคมมต และแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคาเจตคตรวมทงการสมภาษณจะชวยใหวดขวญไดด ตวชบงทเกยวกบขวญจะบอกไดจากการนดหยดงาน การลาออก การขาดงาน ความเบอหนายในการท างานและผลผลตทต า ขวญและประสทธภาพในการผลต จากการทดลองทมชอเสยงของฮอรธอรน พบวา ขวญมความสมพนธตอการผลต และจากงานวจยโดยการหาความสมพนธระหวางขวญและประสทธภาพการท างานกพบวาขวญ ท าใหประสทธภาพของการท างานสงขน แตผลการศกษาไมคงท นอกจากนคนทมขวญต ามความสมพนธกบการขาดงาน การมาสาย การลาออก อตราของการเกดอบตเหต การผลตทมผลเสยมากขน แตตามหลกเหตผล พนกงานทมความสข มความพอใจ และสมหวงจะมประสทธภาในการผลตสงในทางปฏบตกบพบวา พนกงานทอยภายใตการควบคมอยางเครงครด ไมมความพงพอใจในการท างาน มขวญต าแตสามารถผลตไดมากกวาพนกงานทมขวญสง



จากการศกษาของกสและรทเทอร ไดศกษาถงขวญของพนกงานพบวา คนงานทมขวญต ามความ สมพนธกบตวแปร 5 ตวคอ (1) ประสทธภาพในการผลตต า (2) ความผดพลาดทมผลกระทบตอลกคา (3) การเปลยนงาน (4) การมาสาย (5) การขาดงาน เขาพบวาเมอพนกงานมขวญตกต าลง การขาดงานและการมาสายมแนวโนมทสงขน เขาพบความสมพนธเพยงเลกนอยระหวางขวญกบประสทธภาพในการผลต ขวญของบคคลสะทอนออกถงลกษณะการท างานรวมกนของกลมกบปจจยหลายๆปจจยไมเพยงเฉพาะปจจยใดปจจยหนง เฮรซเบอรก ไดรายงานการศกษาเกยวกบขวญของคนงานทเปนลกจางรายชวโมงในโรงงานแหงหนง จากผลการทดสอบเขาไมพบความสมพนธอยางมนยส าคญทางสถต ระหวางขวญกบปจจยทใชท านายบคคลแตละคนแตพบวาขวญสามารถใชท านายพฤตกรรมกลมและบคคลได เขามความเหนวาขวญเปนปรากฏการณของกลมมากกวาปรากฏการณเปนรายบคคล ตวบงชเกยวกบการท านายขวญทเขาใชกคอ การขาดงานความเบอหนายงานการลางานระยะสน การลาปวยและการไมรกษาชอเสยง เขาจงใชทงหมดเปนดชนรวมเพอจะใชทดสอบ 2 ทฤษฎคอ ทฤษฎท 1 ขวญเปนปรากฏการของบคคล ทฤษฎท 2 ขวญเปนปรากฏการณของกลม จากการทดสอบทฤษฎ เขาพบวาขวญสามารถท านายความแตกตางของกลมมากกวาความแตกตางระหวางบคคลในการท างาน วธการเพมขวญในการท างาน เมอขวญของพนกงานต ากมผลกระทบถงปญหาตางๆ คอ การนดหยดงานการลาออกของงานการมาท างานสายเพอจะไดสรางขวญและเพมก าลงใจแกพนกงานโดยวธการทฝายจดการสามารถด าเนนการไดดงน (1) การแบงผลประโยชน เปนการใหพนกงานมผลประโยชนตอบแทนจากสงทตนเองปฏบต โดยการตอบแทนในดานเศรษฐกจ การแบงผลก าไรให นอกจากไดคาตอบแทนในดานวตถกไดรบผลในแงจตใจดวยคอ พนกงานจะรสกถงความส าคญของหนวยงานนปฏบตตอตนอยางมน าใจ ใหโอกาสในการแสดงความสามารถ ใหคาตอบแทนเปนรางวล อาจเปนลกษณะทเปนโบนสหรอหนทบรษทจายใหกบพนกงานโดยใหพนกงานซอหนในราคาถกหรอใหเปนคาตอบแทนความสามารถความตงใจในการท างาน (2) การจดแหลงสมมนาการ เปนการจดการใหพนกงานมโอกาสพกผอนหยอนใจ เชนมสโมสรเปนทเลนกฬา ดนตร มงานสงสรรคตามโอกาสเพอลดความซ าซากจ าเจ จากงานประจ าเปดโอกาสใหพนกงานไดพกผอน ท าความรจกสรางความคนเคยสนทสนมและสรางความสมพนธระหวางกลม (3) การพบผเชยวชาญ หนวยงานตางๆ ควรจดหาผเชยวชาญใหเขาไดเขามาเยยมเยอนพนกงาน โดยใหค าแนะน า จดรายการอภปราย จดงานพบปะสงสรรค จดท าโปสเตอร ค าขวญตางๆขน เพอใหพนกงานมสวนรวมในกจกรรม ผเชยวชาญจะเปลยนเปนครงคราววธการเชนน แมจะเปนการสรางขวญชวคราวแตขอเสนอแบบใดๆกตามทสามารถกอใหเกดความรวมมอภายในกลม กท าใหเกดการ



สรางเปาหมายรวมกนชวยใหเกดความกาวหนาของพนกงาน เปนการเปดโอกาสใหพนกงานไดเขาไปมสวนรวมกนอยางแทจรงและอยางมความหมายตอการทจะประสบความส าเรจ ขอเสนอแนะนนๆกสามารถชวยเพมขวญได (4) การจดผแนะน าปรกษาทางดานการท างาน เปนลกษณะการน าแนะแนวมาใชในโรงงาน เพอท าหนาทใหค าปรกษาปญหาดานตางๆ แกพนกงานและฝายบรหารโดยเฉพาะอยางยงปญหาทางจตวทยาการบรหารงานบคคลจากการศกษาพบวาพนกงานมความเตมใจทจะมทปรกษาเพอไปปรกษาหารอปญหาตางๆ ของพวกเขาไดอยางอสระ นอกจากผใหค าปรกษาจะมประโยชนในฐานะผใหค าปรกษาทางดานการท างานแลว กยงมคามากตอการพฒนาการปรบตวสวนบคคลของพนกงาน (5) การเขาถงปญหาของพนกงาน วธนใชกนมาก โดยมกใชวธการพฒนากลมสมพนธภายในวงการธรกจอตสาหกรรม ทงนกเพราะมนษยสมพนธสามารถน ามาใชทงรายบคคลและกลมดวยปญหาตางๆทเกดขนในวงการธรกจอตสาหกรรมทงทเกยวของกบพนกงานและฝายบรหารมกขนอยกบกลมสมพนธ และความขดแยงของพนกงานในองคการกเกดขนจากปญหาทางจตวทยาความสมพนธระหวางบคคลตางๆในระหวางการท างาน ในวงการธรกจอตสาหกรรมไมวาจะเปนหนวยงานขนาดเลกหรอขนาดใหญ มกตองหารใหคนรวมท า งานกนเปนทม มอยบอยครงทคนเราซงมบคลกภาพตางกนท างานรบผดชอบตางกน มกมองคนอนอยางไมเขา ใจและคดวาคนอนเปนปญหาและอปสรรคส าหรบการท างานของเขาท าใหเขาไมกาวหนาหรอประสบความลม เหลว ซงความจรงอาจเนองจากตวเขาเอง วธการกลมสมพนธจะชวยแกปญหาน ดวยการสรางบรรยากาศของกลมทชวยใหพนกงานเขาใจกนเขาใจปญหาและความตองการของผอนเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม ประสบความส าเรจทกอใหเกดการท างานรวมกนเปนทมขนมาได วธการสรางขวญในการท างานใหแกพนกงานในประเทศญปน เพอใหไดผลผลตเพมขนและสรปวามขวญและก าลงใจในการท างานใหแกนายจางดวยเหตผล10 ประการคอ (1) การไดรบคาจางและสวสดการทด มทเลนกฬาและทพกผอน มสวสดการในการใหยมเงนไปเชาหรอผอนบานใหลกจาง (2) ไดรบการดแลอยางมชวตชวา มความไววางใจในนายจาง แมบรษทจะขาดทนกยงจายโบนสให เมอเวลานายจางมโครงการใหมๆกไดรบการสนบสนนจากพนกงาน (3) พนกงานและฝายจดการตางรถงปญหาการบรหารงานในอดตและเชอวา การเพมผลผลตเทานนทจะชวยใหทกฝายมความเปนอยทดขน (4) มความรสกมนคงและคมคาในการท างาน นายจางไมไลคนออกงายๆแมยบแผนกทท าอยกหางานแผนกอนใหท า อกทงใหรางวลแกคนทมผลงานดเดนเปนพเศษอกดวย (5) มสหภาพแรงงานทแขงแกรง คอยชวยเหลอและแนะน าเปนสหภาพแรงงานเดยวททคนเปนสมา ชก มเจาหนาทท างานเตมเวลา (6) ทกคนพยายามตงหนาตงตาท างาน โดยถอระบบอาวโสเปนหลกในระยะ 10 ปแรกของการท างานมการสบเปลยนงานอยเสมอหลงจากนนจงเขาสระบบงานเฉพาะต าแหนง (7) มโอกาสแสดงความคดเหนสวนตว ในโอกาสทมการพบปะสงสรรค (8) ฝายบรหารรบฟง และพจารณาขอเสนอแนะของฝายลกจางดวยความเปนธรรม ไมพยายามจบผดและถอวาลกจางหวหมอ



(9) นายจางเปดโอกาสใหลกจางไดศกษาตอและจดฝกอบรมอยเสมอการฝกอบรมท าเปนโปรแกรมไวตลอดทงปแมแตประธานบรษทกยงตองเขาฝกอบรม (10) ลกจางทกคนมโอกาสไตเตาเปนประธานกรรมการของบรษทได มตวอยางใหเหนในเรองน ลก จางทกคนจงพยายามไปใหถงต าแหนงน โดยอทศเวลาทงหมดใหกบงาน สรป ขวญของพนกงาน เปนการสะทอนถงเจตคตของพนกงานทมตองาน หนวยงานและหวหนางาน การทพนกงานมขวญดขนแสดงถงความสมพนธระหวางพนกงานและฝายบรหารการไดรบคาตอบแทนและต าแหนงหนาทตามทมงหวงไว แสดงถงความสมพนธระหวางพนกงานและฝายบรหาร การไดรบคาตอบแทนและต าแหนงหนาทตามทมงหวงไว สามารถท างานตามความตองการ การเปลยนงานบอยๆการขาดงานเปนการแสดงถงพนกงานมขวญต า ซงอาจเกดขนจากความไมพงพอ ใจในดานตางๆ เชน เงนเดอน สวสดการ การบรหารงานและนโยบายของบรษทรวมทงสภาพแวดลอมในการท างาน การแบงผลก าไรใหพนกงาน การจดหาแหลงสรรทนาการ การใหมผเชยวชาญมาเยยมเยอน การจดใหมหนวยแนะน าปรกษารวมทงการเขาถงปญหาพนกงาน สงเหลานจะชวยเพมขวญของพนกงานใหดขน การพฒนาทรพยากรมนษยในองคการ มนษยหรอบคลากรเปนทรพยากรทมคาทสดขององคการ เพราะองคการจะประกอบดวยมนษย โครงสรางขององคการ วสดอปกรณ และสงแวดลอม ในปจจยดงกลาวมนษยถอเปนปจจยหลกและเปนหวใจขององคการ เนองจากมนษยเปนผก าหนดใหมโครงสรางขององคการ วสดอปกรณสงแวดลอม การบรหารองคการ ดงน ถาองคใดขาดทรพยากรมนษยทมคณภาพแลว กยากทจะใหองคการอยรอด และกาวหนา ทกๆองคการจงใหความส าคญกบปจจยมนษย ตงแตการสรรหา การคดเลอก และการปฐมนเทศ เพอใหไดบคลากรทดทสดมารวมงานในองคการ บคลากรเมอปฏบตงานในองคการมาระยะหนง ยอมตองการไดรบการพฒนาเนองจากบคลากรตองการความกาวหนาในการปฏบตงาน เชน ตองการเลอนต าแหนง เลอนระดบ หรอตองการเพมประสทธภาพในการปฏบตงานเพราะมการแขงขนในตลาดทางธรกจสง หรอบางองคการทมการขยายงานกยงจ าเปนตองเพมความสามารถบคลากรในองคการจงกลาวในภาพรวมไดวา ทกองคการมความจ าเปนตองหาบคลากรทกแผนก ทกคน เพอเพมประสทธภาพในการปฏบตงาน ซงจะสงผลตอความกาวหนาหรอความส าเรจขององคการ ในบทนจะกลาวถง แนวคดในการพฒนาทรพยากรมนษย ความหมาย ปรชญา เปาหมาย และวธการในการพฒนาทรพยากรมนษย



แนวคดในการพฒนาทรพยากรมนษย

การพฒนาทรพยากรมนษย เปนการน าเอาศกยภาพของมนษยแตละคนมาใชในการปฏบตงานใหเกดประโยชนสงสดแกองคการและใหแตละคนเกดความรสกทดตอองคการ ตระหนกในคณคาของตนเอง เพอนรวมงาน และองคการ เพอพจารณาลกษณะของบคลากรในองคการแลวจะพบวา มความแตกตางกนทงในสวนขององคการและสวนบคคล ในสวนขององคการ จะแตกตางกนตามวตถประสงคและประเภทขององคการ ตวอยา งเชน องคการทเปนของรฐบาลยอมแตกตางกบองคการของเอกชน องคการของรฐบาลอาจมระบบขนตอนยงยากลาชากวาขององคการเอกชน วตถประสงคแตกตางกน องคการของรฐบาลจะเนนการใหบรการและสวสดการแกประชาชน สวนองคการของเอกชนจะด าเนนงานเนนไปในทางธรกจ คอมงผลประโยชนหรอก าไรจากการด าเนนงาน เปนตน ส าหรบบคลากรในองคการยอมแตกตางกน ตาม ลกษณะ เพศ อาย วย ลกษณะนสยความมงมนในการท างาน และความสามารถในการปฏบตงาน ทงลกษณะขององคการและบคลากรดงกลาวจะเปนปจจยทจะตองพจารณาใหรอบคอบวาองคการมความจ าเปนอยางไร จะพจารณาอยางไรวาบคลากรแตละคนมความจ าเปนมากนอยเพยงใดทตองไดรบการพฒนาความร ความสามารถ และตองพฒนาอกเทาไร ความสามารถเดม หรอศกยภาพมระดบใด และตองพฒนาไปสระดบใด และตองการพฒนาไปสระดบใด และทส าคญคอ จะตองใชวธการพฒนาทรพยากรมนษยอยางไรจงจะมประสทธภาพสงสดและคมคาทสด เพราะฉะนน เพอใหการพฒนาทรพยากรมนษยมประสทธภาพ จงควรค านงถงหลกการส าคญดงน 1. มนษยทกคนมศกยภาพทสามารถพฒนาใหเพมพนขนไดทงดานความร ดานทกษะและเจตคตถาหากมแรงจงใจทดพอ 2. การพฒนาศกยภาพของมนษยควรเปนกระบวนการตอเนอง ตงแตการสรรหา การคดเลอกน ามาสการพฒนาในระบบขององคการ 3. วธการในการพฒนาทรพยากรมหลายวธ จะตองเลอกใชใหเหมาะสมกบลกษณะขององคการและบคลากร 4. จดใหมระบบการประเมนการพฒนาความสามารถของบคลากรเปนระยะๆเพอชวยแกไขบคลากรบางกลม ใหพฒนาความสามารถเพมขน และในขณะเดยวกนกสนบสนน ใหผมขดความสามารถสงไดกาวหนาไปสต าแหนงใหมทตองใชความสามารถสงขน 5. องคการจะตองจดระบบทะเบยนบคลากรใหเปนปจจบน ทสามารถตรวจสอบความกาวหนาไดเปนรายบคคล 6. การพฒนาทรพยากรมนษยจะตองท าทกดานคอ ดานสขภาพอนามย ดานความร ความสามารถ ดานจตใจ หรอดานคณธรรมใหมควบคกนไป



7. องคการจะตองค านงถงความมนคง และความกาวหนาของบคลากรทกคนในองคการควบคกบความกาวหนาขององคการ องคการจะอยไมได ถาหากขาดบคลากรทมก าลงกาย ก าลงใจ และสตปญญาทมเทใหกบองคการ

ความหมายของการพฒนาทรพยากรมนษย

ค าวาพฒนา (Development) ตามพจนานกรมฉบบเฉลมพระเกยรต พ.ศ. 2530 หมายถง ท าใหเจรญ เมอน ามารวมกบทรพยากรมนษย จงท าใหมความหมายเฉพาะ ซงมนกบรหารทรพยากรมนษยหลายทาน ไดใหความหมายดงน มลล เวชชาชวะ (2534 : 1) ไดใหความหมายของการพฒนาทรพยากรมนษยวา หมายถง การวางแผนลวงหนาเกยวกบเจาหนาทขององคการเปนรายบคคลใหเขามความพรอมทจะท างานในหนาทของเขาใหไดผลดแกองคการมากทสด จระ หงสลดารมภ (2535 : 5) ไดกลาววา การพฒนาทรพยากรมนษย หมายถง การปรบปรงคณภาพ ทกษะ การจางงานโดยเนนความสามารถของทรพยากรมนษย เพอใหสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพมากขน โบเลนเดอร, สเนล และเชอแมน (Bohlander,Snell & Sherman 2001 : 222 ) อธบายวา พนกงานจะตองไดรบการเสรมสรางขดความสามารถอยางตอเนองเพอใหทนตอการเปลยนแปลงอยางรวดเรว 3 ดาน คอ ความร (Knowledge) ทกษะ (Skills) และความสามารถ (Abilities) เรยกยอวา KSAs โดยใหความหมายใกลเคยงกบ เดอเซนโซและรอบบนสวา การฝกอบรม หมายถง การเพมทกษะความสามารถเฉพาะดานในการปฏบตงานในปจจบน สวนการพฒนา หมายถง การเพมทกษะและความสามารถของบคคลอยางกวางๆเพอใหบคคลนนรบผดชอบการปฏบตงานในอนาคต ดวยเหตน เมอศกษาแบบเจาะลกในแตละสาขาวชาแลวจะมความหมาย ในรายละเอยดแตกตางกนออกไป แตในภาพรวมเหมอนกนคอสวนรวมขององคการดขน เชน ในดานรฐศาสตรการพฒนาทรพยากรมนษย หมายถง การเตรยมประชาชนส าหรบการมสวนรวมในกระบวนการทางการเมอง โดยเฉพาะประชาชนในระบอบประชาธปไตย ในดานเศรษฐศาสตร การพฒนาทรพยากรมนษยจงหมายถงการเพมพนทนมนษยและการลงทนในการพฒนาเศรษฐกจ เปนตน เพราะฉะนน การท าความเขาใจเกยวกบความหมายของการพฒนาทรพยากรมนษย คงตองมองในหลายมต เชน มองในภาพรวม และมองในประเดนยอย ดงกลาวขางตน จะชวยใหเขาใจการพฒนาทรพยากรมนษยไดครอบคลมยงขน ปรชญาในการพฒนาทรพยากรมนษย ปรชญาเปนแนวความคด ความเชอทน าไปสการปฏบต ปรชญาในการพฒนาทรพยากรมนษยจงเปนขอยดถอหรอขอตกลงทเปนความตงใจทจะกระท าหรอพฒนาศกยภาพของมนษยใหสามารถน าไปใชไดอยางมประสทธภาพ สอดคลองกบความตองการของมนษย และบรรลเปาหมายขององคการ



องคการแตละแหงจะมการก าหนดหลกปรชญาไวเปนศนยรวมทางจตใจ ความมงมนทจะท างานในองคการใหบรรลวตถประสงค ตวอยางเชน บรษท เชลลแหงประเทศไทย ไดก าหนดปรชญาไวดงน (ดนย เทยนพฒ 2537 : 238) “Quality people, well motivated, in effective organizations” บคลากรมคณภาพ กระตอรอรนจะท าใหองคการมประสทธภาพ ส าหรบบรษทลเวอรบราเธอร มปรชญาในการพฒนาทรพยากรมนษยวา “It’ a career. เปนอาชพมใชงาน เราจางคนเขามาท าอาชพน เราไมไดจางคนส าหรบทจะมาท างานชนเดยว เสรจแลวกไป” จากปรชญาการพฒนาทรพยากรมนษยของบรษทลเวอรบราเธอร บรษทจะเนนการพฒนาทรพยากรมนษยของบรษท 3 ประเดน คอ

1. จะสรางบคลากรใหมโลกทศนและลกซงในระดบนานาชาต 2. จะพยายามสงผานเทคโนโลยททนสมยของบรษท ในเครอขายเอาเขามาใชใหเรวขน เพอ

ปรบตวเขากบสภาพแขงขนทตองสงขนในวนขางหนา 3. ตองการใหคนหนมขนมารบผดชอบตางๆไดอยางรวดเรวขน และในจ านวนทมากขน

จะเหนไดวาองคการ หรอบรษทมแนวความคดทจะสรางบคลากรของบรษทใหมประสทธภาพดแลรกษาและพฒนาใหกาวหนาตามศกยภาพของบคลากรอยางเตมท ซงถอเปนปรชญาในการพฒนาทรพยากรมนษยทคลายคลงกนแตจะมการเนนย าอาจแตกตางกนบางในสวนรายละเอยดและถอไดวาปรชญาจะเปนแนวทางในการบรหารทรพยากรมนษยขององคการหรอบรษท สรป การพฒนาทรพยากรมนษยเปนกจกรรมส าคญขององคการ ทจงใจและน าศกยภาพของบคลากรในองคการมาท างานใหเกดประโยชนสงสดตอองคการ เกดความรสกทด รกและถอวาเปนสวนหนงขององคการ ทมเทก าลงการและก าลงใจพฒนางาน เพอสรางความกาวหนา และความมนคงใหกบองคการ วธการฝกอบรมเปนวธการพฒนาทรพยากรทองคการนยมใชมาก เพราะสามารถด าเนนการไดในระยะเวลาสน พฒนาไดจ านวนมากในเวลาเดยวกน การฝกอบรมเปนกระบวนการพฒนาบคลากรของหนวยงาน เพอใหผเขารบการฝกอบรมมความร ทกษะ และเจตคตเพมขน สามารถน าไปปฏบตงานในหนาทใหมประสทธภาพมากยงขน




ค าสง ใหนกศกษาตอบค าถามทกขอลงในสมดใหสมบรณ 1. ใหนกศกษาอธบายความหมายของการบ ารงรกษาทรพยากรมนษย 2. ใหนกศกษาอธบายความส าคญของการบ ารงรกษาทรพยากรมนษย 3. ใหนกศกษาอธบายปจจยส าคญในการบ ารงรกษาทรพยากรมนษย 4. ใหนกศกษาอธบายความหมายของการพฒนาทรพยากรมนษย 5. ใหนกศกษาอธบายความส าคญของการพฒนาทรพยากรมนษย



บทท 9 การออกจากงาน

การทบคคลไดปฏบตงานในองคการนน องคการไดท าการสรรหาและคดเลอกเพอใหแนใจวา ไดบคคลทมความรความสามารถและมความประพฤตด เหมาะสมกบต าแหนงหนาทการงานทจะมอบหมายใหปฏบต แตเมอปฏบตงานไปชวงระยะเวลาหนงแลว บคคลผนนอาจไมเหมาะสมกบต าแหนง หนาทการงาน เชน มสขภาพไมเหมาะสมทจะปฏบตงานตอไป มอายเขาสวยชราไมสามารถปฏบตงานไดด นอกจากนนบคคลบางคนอาจลาออกดวยเหตผลสวนตว กรณตาง ๆ เหลานท าใหบคคลตอง ออกจากงานหรอพนจากงานออกไป

การออกจากงานหมายถงการทพนกงาน เจาหนาท หรอขาราชการ พนจากหนาทการงานและหมดสทธทจะไดรบเงนเดอนจากหนวยงานตลอดไป

การทบคคลท างานแลวตองการเปลยนอาชพ สาเหตทบคคลเปลยนงานหากพจารณาจากทฤษฎความพงพอใจในงานของเฮอรสเบอรก (Herzbeg) ปจจยทกอใหเกดความไมพงพอใจในงานไดแก 1. นโยบายของสถานทท างานและการบรหารงาน 2. ผบงคบบญชา 3. เงนเดอน 4. ความสมพนธระหวางบคคลในงาน 5. สภาพของงาน

สวนปจจยทกอใหเกดความพงพอใจในงานไดแก 1. แรงจงใจใฝสมฤทธ 2. การไดรบการยอมรบ 3. ตวลกษณะงาน 4. ความรบผดชอบ 5. ความกาวในงาน สงทกอใหเกดความไมพงพอใจงาน เปนสภาพแวดลอม สวนสงสรางความพงพอใจในงาน คอตวงานเอง จากปจจยดงกลาว หากผทท างานไดประเมล 1. ปจจยดานความพงพอใจสง และต าในดานความไมพงพอใจเขาจะอยในอาชพนนตอไป 2. ปจจยดานความพงพอในต า และสงในดานความไมพงพอใจ เขาจะเปลยนงานอาชพอน 3. หากสงทงดานความพงพอใจ และไมพงพอใจกยงคงอยในงาน แตมแนวโนมทจะเปลยนไปท างานทอนทมสภาพดกวาแตไมเปลยนงานอาชพ 4. หากต าทงดานความพงพอใจงานและไมพงพอใจ ควรจะหาทางชวยเหลอเขา เพราะเขาไมสามารถท างานได โบแลนดและเซลบ (Boland and Selby 1980) ไดรวบรวมจากงานวจยเกยวกบเหตทลาออกจากการเปนครและเปลยนอาชพไปสอาชพอนทไมใชงานสอน สรปเปน 3 ดานคอ 1. ปจจยดานชวะสงคม ไดแก



1.1 ครชายมแนวโนมทจะเปลยนงานอาชพมากกวาครหญงและผชายทเปนโสดเปนผทเปลยนงานมากทสด 1.2 ครหญงโสดเปลยนงานนอยกวาครชาย แตมแนวโนมทจะออกจากงานครเมอมครอบครว 1.3 ไมมผลในดานระดบการศกษากบการออกจากงานสอน 1.4 ครทมสถานภาพทางเศรษฐกจ และสงคมดมแนวโนมทจะออกจากงานมากกวา 2. ปจจยดานงานอาชพและเหตผลสวนตว 2.1 เงนเดอนเปนปจจยส าคญในการเปลยนงานส าหรบครชาย แตคอนขางไมส าคญส าหรบครหญง 2.2 ความจรงอยางหนงกคอ โอกาสความกาวหนาของครมนอย โดยเพาะครทรบผดชอบงานสอนอยางเดยว นอกจากครทเปลยนไปเปนผบรหาร 2.3 ส าหรบครสวนมาก ภาระงานทเพมขนจากงานสอน และการขาดการยอมรบนบถอจากฝายบรหารเปนปจจยทสรางความไมพงพอใจในงาน และเปนเหตผลทออกจากงาน 2.4 คครองตลอดจนเพอนสนทมสวนส าคญ ในการสนบสนนใหครลาออกจากอาชพ 3. ปจจยทสมพนธกบโรงเรยน ไดแก 3.1 ความถของการเปลยนอาชพของคร เพมขนตามขนาดโรงเรยน ครทสอนอยในคณะเลกๆ มความพงพอใจมากกวาในคณะใหญ 3.2 ปญหาทางดานการสอนในหองเรยน และการขาดแรงจงใจจากความสมพนธระหวางครผสอนกบนกเรยน กเปนปจจยส าคญทท าใหเกดการเปลยนอาชพของคร 3.3 ความพงพอใจมความสมพนธกบความสมพนธระหวางบคคลนท างาน และความมนคงในอาชพ

3.4 สงส าคญส าหรบการเปลยนงานอาชพของครกคอ ความไมพงพอใจผบรหารทไมเขาใจการสอนของคร และบางครงกท าใหเกดความทอแทในการสอน โดยเฉพาะการทผบรหารเขามามบทบาทในชนเรยน สาเหตของการออกจากงาน การทพนกงานเจาหนาทพนจากงานนน อาจเกดไดจากเหตหลายประการ เชน การลาออก การลดจ านวนพนกงานเจาหนาททลนงาน การพนจากงานเพราะมเหตเสยหาย เกษยณอาย หรอ ทพพลภาพ และการตายเปนตนซงอาจแยกพจารณาไดดงน

การลาออก (Resignation) พนกงานเจาหนาททกคนมสทธทจะลาออกจากองคการหรอ หนวยงานทตนปฏบตงานอยไดทกโอกาสโดยใจสมคร เวนแตในกรณทบคคลนนยงมพนธะผกพนอยกบองคการ เชน การไดรบทนไปศกษาตางประเทศ เมอกลบมาแลวตองชดใชตามระยะเวลาแหงขอตกลง ทไดกระท าไว หรอในกรณขาราชการทยงอยในระหวางการถกสอบสวนคดไมเสรจสนหรอในขณะทไดรบมอบหมายใหปฏบตหนาทการงานอนส าคญ ผบงคบบญชาอาจยบยงการลาออกนนไวกอน การใชสทธยบยงจะกระท าไดไมเกน 1 ป



การลาออกยอมกอใหเกดปญหาดานการบรหารงานบคคล เพราะเหตวาองคการหรอหนวยงาน ทบคคลผนนปฏบตงานอยจะตองสรรหาบคคลอนมาปฏบตงานแทน ถาเปนงานทตองการความช านาญสงกจะสนเปลองคาใชจายในการสรรหา และตองเสยทงเวลาและคาใชจายในการฝกฝนคนใหมใหปฏบตงานแทนคนเกา นอกจากนการลาออกจากงานยงควรไดรบความสนใจจากผบงคบบญชาหรอหวหนางาน ทจะตองศกษาพจารณาถงสาเหตการลาออกนน เชน การไดรบคาจางตอบแทนในอตราต า โอกาส กาวหนามนอย สภาพการปฏบตงานไมดพอหรอการปฏบตงานของผบงคบบญชาตอผใตบงคบบญชา ไมเหมาะสมกได มลเหตดงกลาวสมควรทจะไดศกษาวจยเพอหาทางแกไขและปองกนมใหพนกงาน เจาหนาทคนอน ๆ ลาออกตามไปดวย

การลดจ านวนพนกงานทลนงาน (Lay Off) การลดจ านวนพนกงานเจาหนาทอาจมสาเหตจากหลายกรณเชน

- โครงการทด าเนนการอยเสรจสน - การเงนขององคการไมสามารถด าเนนการไดในลกษณะเดม - มการปรบปรงงานและจดองคการใหม - จดวธการปฏบตงานใหมอนเปนผลท าใหลดก าลงงานลงได - น าวทยาการการจดการสมยใหมเขามาใช น าเครองจกรและเครองทนแรง เขามาใช

การออกจากงาน เปนเรองทมความส าคญไมแพเรองอนในการปรบเปลยนต าแหนงงาน บคลากรสามารถออกจากงานไดในหลายลกษณะ โดยเฉพาะในสถานการณปจจบนทองคการอาจประสบปญหาในการด าเนนงานจนตองปลดคนงาน หรอบคลากรทมความสารถอาจจะลาออกจากองคการเนองจากถกหนวยงานอนซอตว หรอเกดปญหาทเรยกวา “ปญหาสมองไหล (Brain Drain)” โดยทเราสามารถจ าแนกการออกจากงานของบคลากรออกเปนหลายรปแบบดงตอไปน (ดรปท 8.9) 1.การเลกจางชวคราว หมายถง การใหบคลากรออกจากงานเปนระยะเวลาชวคราวแตไมมก าหนดเวลาทแนนอน มกเกดขนจากสภาวการณเศรษฐกจทตกต า และมผลตอการด าเนนงานขององคการ โดยหลกเกณฑทถกน ามาใชประกอบการพจารณาในการเลกจางชวคราวไดแก

* การแบงงาน (Work-sharing) องคการอาจน าวธการจดสรรงานระหวางบคลากรมาใชแทนการปลดบคลากรบางสวนออกจากงาน เนองจากปรมาณงานทลดลง บคลากรจงตองจดสรรงานใหม โดยทการบงงานมอย 2 วธ ดงตอไปน

* การลดชวโมงท างาน โดยการลดชวโมงการปฏบตงานของบคลากรลงใหเหมาะสมกบปรมาณงานทมในขณะนน

* การแบงงานใหเทาๆกน การลดปรมาณงานและจดสรรงานใหแกบคลากรตามปรมาณงานจรงในปจจบน

* การใชหลกอาวโส (Seniority in Layoff) การเลกจางชวคราวอาจด าเนนการโดยพจารณาจากหลกอาวโส โดยใหโอกาสบคลากรอาวโสทปฏบตงานมานานสามารถทจะออกจากงานโดยไดรบคาชดเชยบางสวน ซงมหลกเกณฑตอไปน

- การพจารณาอาวโสเพยงอยางเดยว องคการพจารณาอาวโสของบคลากรเปนส าคญ -การพจารณาอาวโสประกอบกบคณสมบตอนองคการน าอาวโสและปจจยอนทมความ ส าคญ

ในการปฏบตงานของบคลากรมาประกอบการพจารณา



2. การลาออก หมายถง การทบคลากรตดสนใจเลกการท างานกบองคการ โดยทบคลากรสามารถทจะลาออกจากงานไดตามความตองการของตน การออกจากงานอาจเกดขนจากสาเหตทแตกตางกน เชน ความขดแยงภายในทท างาน ความไมเทาเทยมกนในการเลอนขน เลอนต าแหนง ความ เบอหนาย ความกาวหนาในทท างานใหม เปนตน ตวอยางจดหมายลาออกแสดงดงรปท 8.8 จดหมายลาออกจากการเปนพนกงาน วนท....................... เรยน ผจดการแผนกทรพยากรมนษย ผานหวหนาแผนก ขาพเจาชอ...........................................................................หมายเลขพนกงานท............................................... ท างานในต าแหนง...............................................................แผนก........................................ มความประสงคจะขอลาออก จากการเปนพนกงานของบรษท............................................................ตงแตวนท......เดอน........................พ.ศ. ............... เปนตนไป เหตผลทขาพเจาลาออกคอ................................................................................................................................. ขาพเจาจะท างานจนถงวนท..............เดอน..............................................พ.ศ. .................. โดยจะใชสทธวนหยดตางๆทยงคงเหลออย ดงน ก. วนหยดประจ าสปดาห จ านวน..........................วน ตงแตวนท...........................................ถงวนท..................................................................... ข. วนหยดประเพณนยม จ านวน..........................วน ตงแตวนท...........................................ถงวนท................................................................... ค. วนหยดประจ าป จ านวน..........................วน ตงแตวนท...........................................ถงวนท.................................................................... พนกงาน)......................................... อนมต วนท………………………………………… .................................................... ............................................... จงเรยนมาเพอทราบ (ลงชอ)………………………………………………… หวหนาแผนก วนท.......................................

รปท 8.8 ตวอยางจดหมายลาออก



องคการตองพยายามสาเหตทแทจรงของการออกจากงานของบคลากรใหได เนองจากการออกจากงานของบคลากรจะกอใหเกดคาใชจายแกองคการทงทางตรงและทางออม เชน คาใชจายในการสรรหาและการคดเลอกบคลากรใหม คาใชจายในการฝกอบรมบคลากร คาเสยโอกาสในการด าเนนงานในชวงเวลาทขาดแคลนบคลากร เปนตน 3.การตาย การตายของบคลากรเปนเหตการณทองคการไมไดวางแผนรองรบ ซงสงผลกระทบตอองคการทงโดยทางตรงและทางออม เนองจากองคการจะตองด าเนนการสรรหา คดเลอกและอบรมบคลากรใหมเพอเขาปฏบตงานแทนทต าแหนงงานทวางลง ตลอดจนตองปรบแผนทรพยากรมนษยใหเกดความเหมาะสม 4.การปลดเกษยณ หมายถง การออกจากงานของบคลากรเมอมอายถงระดบหนง เชน 55ป, 60ป หรอ 65 ป การออกจากงานในลกษณะนองคการสามารถคาดการณและวางแผนรองรบไวลวงหนาได โดยหนวยงานทรพยากรมนษยตองจดเตรยมแผนการจายบ าเหนจ บ านาญหรอเงนทดแทนแกบคลากรทเกษยณ ขณะเดยวกนกตองเตรยมการส าหรบต าแหนงงานทวางลงวาจะแตงตงบคลากรเพมหรอยกเลกต าแหนงงานนน 5.การเลกจาง หมายถง การทบคลากรตองออกจากงานเนองจากหมดสญญาจาง หรอกระท าความผดอยางรายแรงการเลกจางนบเปนวธการท าโทษทรนแรงทสดขององคการทถกน ามาใชกบบคลากร เพอความมนคงขององคการและปองกนความประพฤตอนมชอบของบคลากร แตเนองจากวธการนเปนวธการลงโทษทรนแรง จงตองมการก าหนดหลกเกณฑไวอยางชดเจน เพอมใหเกดปญหาในการปฏบตและปญหาทางดานกฎหมาย



การออกจากงานของบคลากรสามารถเกดขนจากสาเหตหลายประการ ซงผบรหารทรพยากรมนษยจะตองศกษาและท าความเขาใจในสาเหตและผลกระทบทจะเกดขน เพอทสามารถด าเนนการดานต าแหนงงานและกจกรรมตางๆไดอยางมประสทธภาพ และเกดผลกระทบในดานลบกบองคการนอยทสด สรป เมอพจารณาถงความส าคญของการท างานซงเปนแกนกลางในชวตมนษยแลว กจะพบวา งานกบชวตของบคคลนน แยกคนออกไปจากกนไมได การท างานไมใชเพยงเพอจะไดมาซงปจจยสในชวตเทานน แตเพอท าใหคนเราสามารถใชศกยภาพ และพฒนาศกยภาพใหสมบรณงานจงเปนแกนกลางของชวตมนษย ชวตในระดบบคคลยอมเกดขนไมไดและไมมคาทจะมชวตอย ถาปราศจากงาน ดงค ากลาวทวา “เมอไรซงงาน ทกชวตยอมเนาเปอยพผง แตถางานไรชวต ชวตกยอมเฉาและตายไปในทสด” การเปลยนต าแหนงงานเปนเรองทละเอยดออน ซบซอน และเกยวของกบความรสกของบคคลหลายฝาย ซงจะสงกระทบทงโดยทางตรงและทางออมตอประสทธภาพในการด าเนนงานขององคการ โดยถาเกดปญหาทเกยวเนองกบการเปลยนต าแหนงขนแลว จะเปนการยากตอการแกไข เชน การแตงตงบคลากรทไมเหมาะสมขนด ารงต าแหนงทสงขน อาจท าใหองคการไมไดรบประโยชนคมคากบคาใชจายทจายไป ซงอาจกอใหเกดคาใชจายทงทางตรงและทางออม อนเกดจากการทบคลากรขาดความเหมาะสมในต าแหนงงานนนๆ ตลอดจนอาจกอใหเกดปญหาหรอความขดแยงภายในการด าเนนงานตามมา หรออาจตองมการปรบยายต า แหนงซงท าใหเกดการเสยเวลาและเสยโอกาสขนแกองคการ เปนตน ในบทนจะกลาวถงต าแหนงและการเปลยนต าแหนงงาน ซงจะใหความส าคญกบสหวขอหลกทมผลตอการปฏบตของทงบคลากรและองคการ ไดแก การเลอนต าแหนง การโยกยาย การลดต าแหนง และการออกจากงาน เพอใหผอานสามารถน าความรและประสบการณทไดรบไปใชประกอบการท างาน โดยเฉพาะผทมหนาทเกยวของกบการปรบเปลยนต าแหนงงานของบคลากร เชน หวหนางานในทกระดบ หรอหนวยงานทรพยากรมนษย ทสมควรจะตองมความเขาใจในวตถประสงคหลกเกณฑ ขนตอน และวธการในการปรบต าแหนงเปนอยางด การพนจากงาน

การพนจากงาน (an employee separation) หมายถง การสนสดความเปนสมาชกในองคการของพนกงาน พนกงานอาจออกจากงานดวยความไมพอใจลกษณะของการปลดออกจากงา(layoff) หรอการไลออก (discharge) และพนกงานอาจออกจากงานดวยความไมพอใจลกษณะของการลาออก (resignation) หรอ การเกษยณอาย (retirement) ถงแมวาเหตผลของการใหพนจากต าแหนงในแตละกรณจะเกดขนจากเหตผลทแตกตางกนไปแตฝายบรหารกควรจะวเคราะหและ ท าความเขาใจถงผลกระทบของการออกจากงาน ในแตละกรณ ทมตอพนกงาน และองคการโดยรวม การทพนกงานตองพนจากหนนาทในหนวยงานไปไมวาในกรณใด ๆ กตาม หากมระเบยบ และวธการด าเนนการอยาง



เหมาะสม และถกตองกจะเปนประโยชนตอการด าเนนงานขององคการเปนอยางมาก และลดความขดแยงระหวางกน ความหมายของการปลดออกจากงาน การปลดออกจากงาน จะแตกตางจากการไลออกในหลายดาน ในการปลดออกจากงานพนกงานจะสญเสยหนาท และต าแหนงทางการงานของเขา โดยมสาเหตมาจากการเปลยนแปลงทางดานสงแวดลอม และกลยทธของบรษท จงตองลดขนาดของพนกงานลง เนองจากมการแขงขนกนอยางมากจงท าใหความตองการในตวผลตภณฑลดนอยลง และเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยกท าใหความตองการพนกงานนอยลง และรวมไปถงการรวมกจการกยงเปนสาเหตหนงทมอทธพลท าใหตองปลดพนกงานออก การไลพนกงานออกแตกตางจากการปลดพนกงานออก เพราะการไลออกมสาเหตมาจากตวของพนกงานเองโดยตรงทงน มผใหความหมายของการปลดออกจากงาน มความหมายตาง ๆ กนดงน

การปลดออกจากงาน หมายถง ควรเปนทางเลอกสดทายทผบรหารจะน ามา แกปญหามกใชในกรณทกจการประสบปญหาภาวะเศรษฐกจขาดทนอยางรนแรง การปลดพนกงานออกอาจจะท าใหขวญและก าลงใจของบคลากรในองคการลดนอยลงพนกงานเกดความวตกกงวล ซงอาจสงผลตอประสทธภาพการผลตดงนนผ บรหารจงควรด าเนนการอยางรอบคอบ

การปลดออกจากงาน หมายถง สงทนายจางไมไดก าหนดแนนอน แตเปนการคดชอลกจางทเลกจางนนออกจากบญชเงนเดอนการเลกจางเนองมาจากปจจยทอยนอกเหนอการควบคมมปจจยมาจากสาเหตตาง ๆ เชน การขายสนคาทมจ านวนลดลง มการขาดแคลนวสด และมการเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลย นายจางไมสามารถจะทราบไดวา จะตองใชเวลายาวนานเทาใดจงจะสามารถเรยกพนกงานกลบคนมาจางใหมได บางครงการเลกจางเปนการชวคราว อาจจะกลายเปนการเลกจางแบบถาวรได (อ านวย แสงสวาง, 2542, หนา 163)

การปลดออกจากงาน หมายถง การใหออกจากงาน เปนการใหผปฏบตงานออกจากงานดวยการงดจางชวคราว หรอ งดจางถาวร เนองมาจากภาวะทางเศรษฐกจทเปลยนแปลงไปท าใหองคการนนตองยบโครงการของหนวยงาน การครบสญญาจาง การเลกจางตามระเบยบการหมดงานทจะท าตอไปรวมถงการใหออกจากงาน เพราะผปฏบตงานขาดระเบยบวนยไมมสมรรถภาพในการปฏบตงาน (บรรยงค โตจนดา, 2546, หนา 237)

กลาวไดวา การปลดออกจากงาน (Layoff) หมายถง การใหพนกงานออกจากงานโดยไมมก าหนด และงดจายเงนเดอน ซงสาเหตไมไดอยทตวของพนกงาน สวนมากนายจางจะไมสามารถคาดการณไดวาการปลดพนกงานออกจะใชระยะเวลานานเทาใด จงจะสามารถเรยกใหพนกงานกลบมาท างานไดอก บางครงอาจจะเปนการเลกจางชวคราว หรออาจจะเปนการเลกจางถาวรกได การปลดพนกงานออกนนจะท าใหพนกงานทอยในองคการเสยขวญและก าลงใจ ดงนน ผบรหารจงควรด าเนนการอยางรอบคอบ การปลดพนกงานเจาหนาทออกโดยการลดจ านวนพนกงานน มไดหมายความวา เปนการปดประต หรอตดโอกาสของผปฏบตงานทเดยว งานในองคการอนอาจมอยส าหรบคนงานทมฝมอหรอ มความรความ สามารถ เพราะคนงานเหลานจดวาเปนผทมฝมอและประสบการณการปฏบตงานอยแลว



ในทางปฏบตหนวยงานทปลดคนงานออกมกจะพยายามหางานใหม ในหนวยงานทเกยวของใหท าหรอ มฉะนนกชวยเหลอออกหนงสอแนะน า เพอสะดวกในการหางานใหท าใหม อยางไรกดหากการปลด คนงานออกเนองมาจากภาวะการเงนหรอเศรษฐกจตกต า กอาจเปนความยากล าบากทจะหางานใหม ใหไดโดยเรว ในกรณเชนนรฐบาลจะตองยนมอเขามาเกยวของเพราะกรณดงกลาวนมความเกยวพนกบฐานะความมนคงของรฐบาลมาก การออกเพราะมสาเหตเสยหาย (Discharge) การใหพนกงานเจาหนาทออกจากงานเพราะขาดความสามารถ ขาดประสทธภาพในการปฏบตงาน หรอประพฤตไมเหมาะสม นบวาเปนกรณทท าความยงยากใหแกการบรหารงานบคคลอยไมนอย เพราะไมใชของงายทจะชเจาะจงลงไปไดวา ความเหมาะนนคออะไร และเพยงใด โดยเฉพาะในพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน ไดก าหนด เหตบางประการทขาราชการตองออกจากราชการไวดงน

- ตองโทษจ าคกในคดอาญา - ศาลสงใหเปนบคคลลมละลาย - ไมรกษาความลบของทางราชการ - ประพฤตตนไมเหมาะสม - ทจรตตอหนาท - ขดค าสงผบงคบบญชา - ประพฤตชวอยางรายแรง

หลกเกณฑการปลดพนกงานออกจากงาน หรอการเลกจางชวคราว

หลกเกณฑทใชในการงดจางชวคราว หรอ การปลดออกจากงานทส าคญม 2 ประการ คอ 1. การแบงงาน

การแบงงาน (Work – sharing) องคการอาจน าวธการจดสรรงานระหวางบคลากรมาใชแทนการปลดพนกงานออก เนองจากปรมาณงานทลดนอยลง บคลากรจงตองจดสรรงานใหมโดยทการแบงงานมอย 2 วธคอ การลดชวโมงการท างาน โดยการลดชวโมงปฏบตงานของบคลากรลงใหเหมาะสมกบปรมาณงานทมอยในขณะนน และการแบงงานใหเทา ๆ กน เปนการลดปรมาณงานและจดสรรใหแกบคลากรตามปรมาณงานจรงในปจจบน

2. การใชหลกอาวโส

การใชหลกอาวโส (Seniority in layoff) การเลกจางชวคราวอาจ ด าเนนการโดยพจารณาจากหลกอาวโส โดยใหโอกาสบคลากรอาวโสทปฏบตงานมานาน สามารถทจะออกจากงานไดโดยไดรบคาชดเชยบางสวน ซงมเกณฑตอไปน

2.1 การพจารณาอาวโสเพยงอยางเดยว องคการพจารณาอาวโสของบคลากร เปนส าคญ 2.2 การพจารณาอาวโสประกอบกบคณสมบตอน ๆ องคการน าอาวโส และปจจยอนทมความส าคญในการปฏบตงานของบคลากรมาประกอบการพจารณา



การบรหารการปลดออกจากงาน

องคการจะจดใหมการปลดพนกงานออกจากงาน เมอไมสามารถจะลดตนทน แรงงานได เปนการแสดงรปการตดสนใจ และทางเลอกของการปลดออก จากงานวาผจดการพยายามลดตนทนแรงงานเปนอนดบแรก โดยทางเลอกของการปลดพนกงานออกจากงานคอ การใหพนกงานงานออกจากงานโดยสมครใจ การเกษยณอายกอนก าหนด และอน ๆ สาเหตการปลดออกจากงาน (Layoff for cause) 1. การขายสนคามจ านวนลดลง 2. การขาดแคลนวตถดบ หรอการผกผนตามฤดกาลของตลาด 3. การเปลยนแปลงดานเทคโนโลย 4. การลาชาในการผลต 5. มการปรบปรง และจดองคการใหม การขายสนคาทมจ านวนลดลง เมอความตองการของผบรโภคลดลง หรออยในภาวการณแขงขนทางธรกจสงอาจสงผลใหปรมาณการขายสนคาและปรมาณการผลตลดลงจากเดมองคการจงมปรมาณงานใหพนกงานท านอยลงและอาจตองมการปลดพนกงานออกการขาดแคลนวตถดบ หรอการผกผนตามฤดกาลของตลาด เนองจากวตถดบไมสามารถจดหาหรอจดซอไดในทองตลาด และมราคาแพงมาก ท าใหตนทนผลตสนคาจงมราคาแพงการเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลย เมอองคการมการน าเทคโนโลยเขามาใชในองคการอาจท าใหตองมการปรบเปลยนวธการท างานใหม ซงพนกงานทมอยอาจมคณสมบตไมตรงกบวธการท างาน ทมการเปลยนไปใชเทคโนโลยใหม ๆ อาจจะเกดภาวะทองคการมพนกงานเกนความจ าเปน เนองมาจากการนอปกรณเครองจกรใหม ๆ มาใชแทนแรงงานคนสถานการณเชนนท าใหองคการมการปรบลดก าลงคนทไมจ าเปนหรอไมเหมาะสมกบงานไปโดยการปลดออก จากงานการลาชาในการผลต เมอการผลตเกดการลาชาอาจจะเกดจากการทพนกงานไมสามารถผลตไดทนกบความตองการขององคการ จงท าใหองคการเปลยนมาใชเครองจกรในการผลตแทน จงท าใหพนกงานในองคการไมมหนาทในการรบผดชอบ องคการจงตองปลดพนกงานออกมการปรบปรง และจดองคการใหม องคการอาจตองการพฒนาประสทธภาพของพนกงานใหสงขน ดวยการปรบปรงลกษณะการท างานของหนวยงานตาง ๆ หรอลดสายการบงคบบญชาใหสนลงเพอใหงานคลองตวยงขน การไลออกหรอการเลกจาง ความหมายของการไลออกหรอการเลกจาง (Discharges) มดงน

การไลออก หมายถง การไลบคลากรออกจากงานหรอองคการ เมอบคลากรเหลานมพฤตกรรมไมเหมาะสมตอองคการ การไลออกมสาเหตมาจากการปฏบตงานทลมเหลวของบคลการและมพฤตกรรมทตอตานซงท าใหผบรหารต าหน และลงโทษอยบอยครง บางครงบคลากร กประพฤตผดอยาง



รายแรง เชน การลกขโมย ไมซอสตย เปนตน สงเหลานนอาจจะเปนสาเหตทท าใหไลพนกงานออกไดทนท (Gomez – Mejia, Balkin & Cardy, 2005, p.200)

การไลออก หมายถง การไลออกจากงานเปนค าสงทฝายบรหารสงลกจางใหพนจากหนาทประจ าอาชพ เนองจากสาเหตทพนกงานมประสทธภาพในการท างานต า หรอกระท าการ ทเปนการผดกฎระเบยบปฏบตของโรงงานหรอองคการอยางรนแรง (อ านวย แสงสวาง, 2542, หนา 163)

การไลออก หมายถง การใหพนกงานออกไปอยางถาวรจากการจายเงนเดอน สวนใหญมกจะเปนเพราะการประพฤตผดหรอการไมสามารถปฏบตงานไดตามก าหนดหรอตามมาตรฐานนอกจากนอาจจะไลออกเนองจากการประพฤตไมเหมาะสมและผดระเบยบ (ธงชย สนตวงษ, 2546,หนา 345 – 346)

กลาวไดวา การไลออก หมายถง การออกจากงานโดยพนกงานไมสมครใจ การไลพนกงานออกจะตองใหความเปนธรรมแกพนก การไลพนกงานออก ถอเปนความลมเหลวขององคการอยางหนงทไมสามารถปรบปรงใหพนกงานของตนปฏบตงานอยางมประสทธภาพได จนตองไลออก ตนทนของการไลออกกมมากมาย เชน ในขณะทรบพนกงานผนนมา องคการกตองเสยตนทนในการสรรหาและคดเลอกการไลออกนนถงแมจะเปนผลมาจากพฤต งาน และตองมเหตผลเพยงพอทจะท าไดหลงจากทไดผานขนตอนการพจารณาตาง ๆ แลวกรรมโดยตรงของพนกงานทมพฤตกรรมไมเหมาะสม ซงพนกงานไมสามารถทจะแกไขขอผดพลาดทเกดขนอยบอยครงใหดตามระเบยบวนยหรอมาตรฐานขององคการได การไลออก จงถอวาเปนการลงโทษทางวนยกบพนกงานในขนรนแรงทสด หลกการบรหารการไลออก

แมวาองคการจะมเหตผลในการไลพนกงานออกกตาม แตการทพนกงานจะตองถกไลออกจากงานอยางไมยตธรรม หรอไมมเหตผลทเพยงพอ พนกงานสามารถฟองรองตอศาลแรงงานเพอเรยกรองความเปนธรรม ซงอาจจะท าใหองคการเสยงชอเสยงได อกทงยงเปนการบนทอนขวญก าลงใจพนกงานขององคการดวย ดงนนองคการจงควรบรหารการไลออกจากงานใหถกหลกการบรหารทรพยากรมนษยและถกตองตามกฎหมายดวย (พมลพรรณ เชอบางแกว, 2545, หนา 283-284) ควรบรหารดงน

1. องคการไมควรไลพนกงานออกดวยสาเหตเรอง สผว อาย เชอชาต ศาสนา เพศแหลงก าเนดเพราะถอเปนการเลอกปฏบตและเปนการไลออกทขาดเหตผล

2. องคการจะตองมกฎระเบยบ ทเปนลายลกษณอกษรวาดวยระเบยบวนยการปฏบตหนาทของพนก งาน และควรชแจงใหพนกงานมความรความเขาใจในกฎระเบยบขององคการ เพอเปนการตกเตอนใหพนกงานมความระมดระวง มใหฝาฝนกฎระเบยบตาง ๆ ทองคการก าหนดไว

3. การไลออกเพราะผลงานต ากวามาตรฐานจะตองมหลกฐานทเปนรปธรรม สามารถอธบายไดวางานอะไรทพนกงาน ท าไมไดมาตรฐาน และไมไดมาตรฐานอยางไร พนกงานจะตองไดรบโอกาสทจะปรบปรงผลงานของเขากอน โดยองคการตองพยายามชวยพนกงาน

4. การไลพนกงานออกจะตองด าเนนการอยางรอบคอบ ซงมขนตอน เพอความเปนธรรมตอพนกงานอยางเตมท การจะเรมดวยการตกเตอนดวยวาจากอนหากยงไมปรบปรงกควรพกงาน และถายงไมปรบปรงตวอกจงไลออก



5. การไลออกเนองจากพนกงานประพฤตผดวนย จะตองมพยานและหลกฐานทชดเจน โดยมการสอบถามเรองราวตอหนาพยานบคคล ใหโอกาสพนกงานชแจงเหตผล การกระท าผดของเขาตลอดจนการพจารณาตดสนลงโทษทางวนย ควรใหความยตธรรมกบพนกงานทกคน โดยใชกฎระเบยบเดยวกน

6. ผบรหารองคการจะตองสามารถอธบายเหตผลของการไลออกใหทกคนในองคการทราบโดยทวกน ซงอาจกระท าโดยการน าเขาไวในวาระการประชมทวไป หรอประกาศ ชแจงสงไปยงทกหนวยงาน 1. สาเหตของการไลออก

สาเหตของการไลออก (Grounds for dismissal) มดงน 1.1 การมผลงานซงไมไดรบความพงพอใจ (unsatisfactory performance) 1.2 การประพฤตผด (misconduct) 1.3 การขาดคณสมบต (lack of qualification) 1.4 การเปลยนแปลงความตองการของงาน (changed requirements of the job)

การมผลงานทไมไดรบความพงพอใจ คอ การท า งานไมมประสทธภาพต า กวามาตรฐาน ขาดการเอาใจใสในหนาทการงาน การประพฤตผด คอ การทจรตตอหนาทหรอการกระท าผดอาญาโดยเจตนาแกนายจางถอเปนความผดทสามารถไลออกไดทนท เพราะเปนการกระท าโดยจงใจ อนกอใหนายจางและองคการไดรบความเสยหาย

การขาดคณสมบต คอ พนกงานไมสามารถท าหนาททไดรบมอบหมายได แมวาจะพยายามแลวกตาม

การเปลยนแปลงความตองการของงาน คอ การทพนกงานไมมความสามารถทจะท างานทไดรบมอบ หมายได ภายหลงทไดมการเปลยนแปลงลกษณะของงานแลว 2. ขนตอนการไลออก

ขนตอนการไลออก (Dismissal produces) ควรมขนตอน ดงน 2.1 ใหท าการตกเตอนดวยวาจากอนทจะใชมาตรการขนสดทาย 2.2 ตกเตอนครงสดทายดวยลายลกษณอกษร 2.3 ใหท าการตรวจสอบพจารณาทรพยสนทงหมดของบรษท เพอปองกนการกระท าทจรต 2.4 ใหท าการเปลยนรหสความปลอดภยทเคยท าการใชโดยพนกงานผนน 2.5 ใหเตรยมพรอมกบสถานการณทอาจเกดขนจากการกระท าของพนกงานผทก าลงถกไลออก 2.6 ตดสนใจในการทจะอธบายถงสาเหตและเหตผลของการไลพนกงานผนนออกใหพนกงานอนไดทราบพรอมกน

2.7 ใหทนายความด าเนนการเกยวกบพนธะตาง ๆ ทเกดขนระหวางบรษทกบพนกงานผไดยนขอเรยกรองหรอผตองอยในอาณตภายใตขอตกลงของการวาจาง



การลาออกกอนก าหนด เกษยณอายกอนเวลา

การลาออกกอนก าหนด, เกษยณอายกอนเวลา (early retired) นนองคการตองมระบบจดการอยางด เพราะปจจบนธรกจตองการการปรบตวอยางเรงดวน และผทเกษยณนน สวนมากบคคลเหลานจะเปนผบรหารระดบสง จงตองสรางแรงจงใจเปนพเศษจงจะไดผลด แตในบางครงกอาจเปนผลเสย เพราะผบรหารนนอาจไปรวมงานกบบรษทใกลเคยงซงไดรบทง เงนเดอนใหม และเงนบ าเหนจกอนโต (ทรงศกด พรยะกฤต, 2544, หนา 96-97)

ลกษณะโดยทวไปของการลาออกจากงานของพนกงาน มดงน

1. การลาออกโดยสมครใจ การตองการศกษาตอ, มครอบครว, ดแลบตร 2. การลาออกโดยความเจบปวยสวนตว เจบปวยจนไมสามารถปฏบตหนาทไดอยางเตมท จงขอ

ลาออกเพอไมเปนการถวงถงองคการ เชน พการ อมพฤกษ ตาบอด เปนตน 3. การลาออกโดยการกระท าความผด ไมวาจะเปนความผดในการปฏบตหนาท หรอความผด

สวนตวทไมเกยวของกบการท างาน แตเกยวของกบชอเสยงขององคการ ท าใหองคการเสยหาย หรอเสยชอเสยงไปดวย

4. การลาออกโดยไมตงใจ เชน การตาย, การบาดเจบสาหส, ทพพลภาพจากหนาทการท างานทรบผดชอบ สามารถไดรบสทธประโยชนทกอยาง

5. การลาออกเพราะเงอนไขขององคการ เชน หมดสญญาจาง, จบการท างาน (วาจางชวคราว) ผลกระทบของการลาออกของพนกงานทมตอบรษทหรอธรกจมดงน

1. ผลกระทบดานการเงน กลาวคอ บรษทตองเสยคาใชจายอยางมากในการจายคาตอบแทนตาง ๆ ทงคาจาง – เงนเดอน, คาตอบแทนของพนกงาน, บ าเหนจ-บ านาญ ตลอดจนคาใชจายในการสรรหาบคลากรใหมมาทดแทน

2. ผลกระทบดานก าลงคน มผลใหบรษทอาจพบปญหางานลนมอ สงงานไมทนตามก าหนด ระบบการท างานผดไปจากเดม บางครงอาจรนแรงจนไมสามารถ ท างานตอไดหากพนกงานลาออกไลเลยกน-พรอม ๆ กน

3. ผลกระทบดานภาพลกษณ หมายถง บรษทจะขาดความนาเชอถอ จากการลาออกของพนกงานอยางตอเนองหรอการลาออกพรอม ๆ กนของพนกงาน และบรษทควรศกษาปญหาของพนกงาน ตลอดจนสาเหตตาง ๆ ทท าใหพนกงานนนตองการลาออกจากงาน โดย การสมภาษณพนกงานกอนออกจากงาน การสมภาษณกอนออกจากงาน

การสมภาษณกอนออกจากงาน มผลดตอองคการ ซงจะแจงใหทราบเกยวกบเหตผลตางๆของผทลาออกจากงาน โดยปกตแลวการสมภาษณมกจะเปนการกระท าจากเอกสาร ทผด ารงต าแหนงท



ลาออกนนตอบกลบมาวา “ท าไมเขาจงไดลาออก” ละทงหนาทในองคการ การสมภาษณนท าใหองคการบรษททราบและตรวจสอบความเขาใจของบคลากรพนกงาน ถงต าแหนงและผลประโยชน การเสยชวต

การตายหรอการเสยชวตของพนกงานดวยสาเหตตาง ๆ ยอมท าใหพนสภาพของการเปนพนกงานขององคการโดยปรยาย เพยงแตวาสาเหตของการเสยชวตนน ในแตละสภาพการณมผลตอการไดรบการชดเชยแตกตางกน เชน การเสยชวตเพราะเหตจากการปฏบตงานในหนาทของตน ยอมมสทธทจะไดรบการชดเชยทมากกวาการเสยชวตเพราะเหตเจบปวยทวไป แตอยางไรกตามการพนสภาพการน อาจจะกอใหเกดปญหาไดอยางนอยองคการกจะตองมการสรรหาและการคดเลอกพนกงานใหมเขามาท างานแทน ยงหากพนกงานนนเปนบคลากรทมความส าคญ (key person) กอาจจะท าใหมการเปลยนแปลงนโยบายการปฏบตงานได ส าหรบขาราชการทเสยชวตในระหวางปฏบตงาน-หนาทขาราชการ ยอมไดรบการพจารณาความดความชอบเปนกรณพเศษดวย (เตมพงศ สนทโรทก,2547, หนา 297) การเสยชวต หมายถง การสญเสยบคลากรขององคการ และเปนความสญเสยในหลาย ๆ ดานเชน ขาดพนกงานในการท างานอยางกะทนหน ท าใหงานสะดด เสยคาใชจายตาง ๆ มาก ทงดานการใหเงนสนบสนนการชวยเหลอ การใหบ าเหนจ-บ านาญ เงนทดแทนตาง ๆ ยงหากเปนการตาย-เสยชวตในขณะปฏบตหนาทแลว องคการยงตองยนมอเขาชวยเหลอมากทสด นอกจากนยงตองเสยขวญและก าลงใจ ทงเพอนรวมงานและครอบครวของผตายเอง องคการตองเสยคาใชจายในการสรรหาพนกงานขนมาทดแทน ซงถาหากผทตายเปนบคลากรระดบสงมากเทาใด มผลใหองคการมความสญเสยมากเทานน การเกษยณอาย การปลดเกษยณ การเกษยณอาย หมายถง การเลกจางบคลากรเนองจากมอายถงเกณฑทองคการก าหนดโดยองคการอาจจะก าหนดเกณฑเปนอายงาน หรออายพนกงานกได ซงโดยทวไปองคการมกจะก าหนดอายเกษยณอยระหวาง 50 - 60 ป การเกษยณอายเปนการใหพนจากงานส าหรบพนกงานทท างานมานานและเขาสวยชรา ซงมสมรรถภาพการท างานลดลงจากวย หนมสาวไดพกผอน และเปดโอกาสใหพนกงานอนหรอ บคลากรคนอนไดท างาน หรอไดด ารงต าแหนงทเกษยณนน บคลากรจะทราบกฎเกณฑการเกษยณอายขององคการตงแตแรกเขาท างานการออกจากงานในลกษณะของการเกษยณอาย องคการสามารถคาดการณและวางแผนรองรบไวลวงหนาได โดยหนวยงานทรพยากรมนษยตองจดเตรยมแผนการจายบ าเหนจ – บ านาญหรอเงนทดแทนแกบคลากรทเกษยณ ขณะเดยวกนกตองเตรยมการส าหรบต าแหนงทวางลง วาจะแตงตงบคลากรเพมหรอยกเลกต าแหนงงานนน

การปลดเกษยณ หมายถง การพนออกจากงานของบคลากรทเกดขนเมออายของบคลากรถงระดบหนงตามทหนวยงานไดก าหนด เชน ประเทศไทย ไดก าหนดอายครบเกษยณของขาราชการไวเมออายครบ 60 ปบรบรณ เพราะถอวาคนทมอายขนาดนแกเกนไปทจะท างาน ก าลงความสามารถลดลง



สมควรทจะไดหยดพกผอน ในระบบบรหารงานบคคลทวไป มกมการใหบ าเหนจ – บ านาญ แกผปฏบตงานทตองออก เพราะเหตเกษยณอาย ซงถอวาเปนประโยชนเกอกลกนประการหนงของการปฏบตงาน การออกจากงานโดยวธนองคการสามารถคาดคะเนไดวา จะมจ านวนเทาใดในแตละป ท าใหสามารถวางแผนลวงหนาได ทงจ านวนคนทตองการทดแทน และแผนเกยวกบเงนบ าเหนจ – บ านาญ กลาวไดวา การเกษยณอาย หรอการปลดเกษยณ หมายถง การหมดหนาทในการท างานใหกบองคกร ดวยการก าหนดอายบคคล หรออายการท างาน ซงขนอยกบองคการนน ๆ จะก าหนดไวเปนแบบใด และถอเปนการพกผอนของผท างานมาอยางยาวนาน ซงบคลากรจะทราบดถงขอก าหนดกฎระเบยบการเกษยณอาย ตงแตการท างานในชวงแรก รวมทงก าหนดแผนการเกษยณอายดวยรวมทงบอกใหรบทราบถงสทธประโยชนตาง ๆ ทบคลากรจะไดรบจากการเกษยณอาย ทงบ าเหนจ – บ านาญและสวสดการตาง ๆ ทผเกษยณอายจะไดรบดงนน เมอบคลากรไดถกบรรจใหท างานทบรษทหรอองคกร จะตองพจารณาถง การเลอนขนและการลดต าแหนง เนองจากมความส าคญกบทกต าแหนงและทกหนวยงาน เมอบคคลไดรบการจางงานแลวไมใชวาจะอยในต าแหนงนน ๆ ตลอดไป หากบคคลใดสามารถรบผดชอบตามหนาทไดอยางด ผบงคบบญชากจะเลงเหนความส าคญ ถงความสามารถในการท างาฯอาจจะท าใหไดรบการเลอนต าแหนงใหรบผดชอบงานในระดบทสงขนได แตในทางกลบกน ถาบคลากรคนใดปฏบตงานไมไดตามความตองการขององคการทตงเปาหมายไว หรอ การท างานดอยประสทธภาพกจะถกพจารณาลดต าแหนงลงจากทเคยเปนอย ซงการเปลยนแปลงต า แหนงสามารถเกดขนไดกบทกองคการ และเกดขนกบทกบคคลจงเปนเรองทตองใชความละเอยดออน เพราะการเปลยนแปลงต าแหนงเปนเรองขวญก าลงใจของบคลากรการเลอน เพราะฉะนนแลว บคลากรควรทจะพฒนาตนเองอยตลอดเวลา เพอความกาวหนาของตวเรา และสงผลใหเกดประสทธภาพแกองคกรโดยรวม สรป

การบรหารทรพยากรมนษยจะมกจกรรมตอเนองเรมตนตงแตการสรรหาคนทมความรความสามารถเขาสระบบ การใชคนใหเหมาะสมกบความรความสามารถ โดยการวดประเมนผลงานแลวพฒนาฝกอบรมคนใหมความรททนสมย เพมพนทกษะตาง ๆ เพอใหทรพยากรมนษยมคณคาเพมอนจะท าใหการท างานในหนวยงานมประสทธภาพประสทธผล สรางแรงจงใจใหคนจงรกภกด มขวญก าลงใจ ยอมรบองคการและสมาชก อนจะเปนการเพมประสทธภาพประสทธผลการท างานใหสงยงขน เมอพนกงานไดประเมนแลววามความรความสามารถกจะไดรบการเลอนขนเลอนต าแหนงทเหมาะสม หรอในทางกลบกน ถาไมมความสามารถในต าแหนงนน ๆ กอาจถกลดต าแหนง ปลดยายแตกจะมการพฒนาฝกอบรม เพอเพมศกยภาพของพนกงานกอนในกระบวนการบรหารทรพยากรกมนษย เมอท างานจนครบเวลาทองคการก าหนดกจะมการเกษยณออกจากระบบไป





1. ใหนกศกษาอธบายความหมายของการออกจากงาน 2. ใหนกศกษาอธบายปจจยการออกจากงาน 3. ใหนกศกษาอธบายสาเหตการออกจากงาน



บทท 10 ระบบสารสนเทศเพอการบรหารทรพยากรมนษย

(Human Resource Information System: HRIS)

ระบบสารสนเทศเพอการบรหารงานบคคล หรอระบบสารสนเทศเพอการบรหารทรพยากรมนษย เปนระบบสารสนเทศทถกพฒนาใหสนบสนนการด าเนนงานดานทรพยากรบคคล ตงแตการวางแผน การจางงาน การพฒนาและการฝกอบรม คาจางเงนเดอน การด าเนนการทางวนย ชวยใหการบรหารทรพยากรบคคลเกดประสทธภาพ (ณฏฐพนธ เขจรนนทน และ ไพบลย เกยรตโกมล 2545 : 203)

ระบบสารสนเทศทรพยากรมนษย (Human Resource Information System: HRIS) เปนฐานขอมลทองคการใชเพอเกบและวเคราะหขอมลพนกงานของตน (Ranieri 1993 : 1) โดยเปนบญชรายชอพนกงาน และทกษะและขดความสามารถของพนกงานในองคการ HRIS ควรเหมาะสมกบโครงสรางเชงสงคมและความเปนหนวยงานขององคการ โดยตองไมถกสรางขนเพยงเพอเปนเครองมอทางเทคนคในการควบคมพนกงานเทานน แตควรใชเพอพฒนาคณภาพชวตและสภาพการท างานของพนกงานมากกวา ซงแนวความคดนตองปรากฏในการออกแบบระบบและการใช โดยระบบทครอบคลมจะสามารถเกบขอมลตาง ๆ ไดแก ขอมลการจายเงนเดอนประจ า ผลก าไร การขาดงานและวนลาพก ขอมลการพฒนาการบรหารเกยวกบการฝกอบรมและการพฒนาทจ าเปน ระดบการจางทเพยงพอ หรอทกษะตาง ๆ ทมประสทธผลทสดของทมงาน นอกจากน ระบบทตดตามทกษะและประสบการณของพนกงานทกคน จะสามารถเฝาตดตามและประเมนการพฒนาการบรหารไดเรวและมประสทธภาพมากขน ซงจะชวยฝายบรหารในการคาดการณถงความส าเรจในสายอาชพ การตดสนใจวางแผนทมประสทธผล และการก าหนดการฝกอบรมและการพฒนาทจ าเปนโดยเหมาะสมกบเวลา ฐานขอมลการพฒนาการบรหารมประโยชนอยางยงในยค “การปรบองคการ” สงทจ าเปนตองมคอขอมลจ านวนมากของก าลงคนทมเพอพจารณาวาทกษะใดทจะเหมาะสมกบโครงสรางใหมหรอทปรบ ซงระบบอตโนมตจะจดขอมลเหลานใหผบรหารระดบสงสามารถคนหาไดดวยปลายนวมอ ชวยใหสามารถเลอกบคคลไดตรงกบงานโดยเหมาะสมกบระยะเวลา

ระบบนจะชวยสนบสนนในการเลอกสรรบคลากร จดการรกษาระเบยบขอมลบคลากรใหมความสมบรณ และสรางสรรคกจกรรมทกระตนใหบคลากรเกดความคดสรางสรรคและทกษะในการปฏบตงาน (Laudon & Laudon 2545) ทงน เกดจาก “การเปลยนแปลงโครงสรางองคการ” ซง หมายถง วธการด าเนนกจกรรมภายในองคการและวธการบรหารงานทแตกตางไปจากเดมไม วาจะเปนโครงสรางเสนทางบรหารทสนลง การกระจายอ านาจไปสสวนตาง ๆ ความออนตวในการปฏบตงาน การกระจายทตงส านกงาน คาใชจายในการด าเนนงานทต าลง การใหอ านาจแกสวนตาง ๆ การท างานรวมกนภายในและระหวางองคการ และการเกดขนขององคการดจตอลซงประกอบดวยการสรางความสมพนธทางดจตอลกบลกคา (หนวยเหนอ หนวยรอง ผบงคบบญชา ก าลงพล) บรษทคคา (สวนราชการตางๆ ทเกยวของ) และเจาหนาทในสายงานก าลงพล กระบวนการทางสายงานทท างานดวยระบบดจตอล การบรหารจดการงบประมาณและก าลงพลขององคการดวยระบบดจตอล และการ



ตอบสนองอยางรวดเรวตอการเปลยนแปลงของสงแวดลอม โดยองคการดจตอลแตกตางจากองคการแบบเกาตรงทมการน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชงานอยางกวางขวางในเกอบทกสวนขององคการ รวมทงการบรหารและการจดการ ซงเทคโนโลยสารสนเทศไมใชเปนเพยงเครองมอ แตเปนองคประกอบหลกของการด าเนนธรกจและเปนเครองมอหลกส าหรบการบรหาร 1. ก าเนดระบบสารสนเทศทรพยากรมนษย (HRIS)

พ.ศ.2513 ในประเทศองกฤษ จากการทองคการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว แตสารสนเทศดานก าลงคนไมพรอมทจะสนบสนนการเปลยนแปลงเหลานน ท าใหเกดการสบสน ไรประสทธภาพ และซ าซอน ฝายทรพยากรมนษยจงตองหาวธในการไลตามสารสนเทศ ท าใหเกดระบบอตโนมตขน (Ranieri 1993: 3)

ในตนปเดยวกน ในสหรฐอเมรกา การใชสารสนเทศในงานทรพยากรมนษยไดเกดขนพรอมกบกฎระเบยบทางราชการทเพมขน เชน โครงการโอกาสในการจางงานทเทาเทยมกน ซงเปนไปไมไดทจะท าทนก าหนดเวลาในการรายงานโดยใชระบบเกบบนทกดวยมอ และระบบจายเงนเดอนกไมมขอมลทตองการ นกพฒนาซอฟทแวรระบบเงนเดอนบางคนไดลองใสขอมลพนกงานเขาในระบบเงนเดอน แตกยงไมเพยงพอ และระบบเหลานยงไมสามารถจดการขอมลจ านวนมากทเกยวกบการพฒนาการบรหาร บญชรายการทกษะ หรอการบรหารก าไร นอกจากนผพฒนาซอฟทแวร HRIS แรก ๆ ไมไดรวมงานกจกรรมทรพยากรมนษยเขากบงานเงนเดอน จงเกดการปฏบตทแตกตางกนสองระบบ ซงระบบทรพยากรมนษย (HR) ยงตองมการปรบปรงอกมากเพอใหเหมาะสมกบความตองการของแตละองคการ โดยการปรบปรงนใชตนทนและเวลามากส าหรบผพฒนาทจะปรบปรงซอฟทแวรของตนแกลกคาทก ๆ ราย

ตนป พ.ศ.2523 ไดม Software packages ออกมาโดยใหผซอสามารถปรบปรงเทาทจ าเปนไดเอง นอกจากน ไดมระบบทมราคาถกกวาออกมาซงถอเปนการคมคาส าหรบบรษททมพนกงานนอยกวา 2,000 – 3,000 คน การพฒนาระบบลาสดเปนการด าเนนการเพอการบรหารแผนคาตอบแทนและก าไรและเพมความสามารถในการรายงานของระบบ ซงยงคงมปญหาสองประการคอการขาดผทมความรในเรองน และเวลาในการใชระบบทยาวนานโดยมกจะใชเวลาสองสามปจากวนเรมตนจนถงใชเตมระบบท าใหไมนาสนใจ

ปญหาส าคญอกประการหนง คอ ปญหาระบบแฟมขอมล (File systems) โดยระบบแฟมขอมล เปนวธการจดเกบขอมลแบบเดม ซงมลกษณะทหนวยงานตางเกบขอมลทจ าเปนของตนเอง ท าใหเกดปญหา คอ ความซ าซอนของขอมล ความไมสอดคลองกนของขอมล ขาดความยดหยน ความไมปลอดภยของขอมล ขาดความเปนหนงเดยวกนของขอมล ขอมลตองขนกบโปรแกรมทใช ขอมลแยกอสระจากกน และขาดการใชขอมลรวมกน (ทพวรรณ หลอสวรรณรตน 2547: 168)

แมจะมอปสรรค แตการใช HRIS กยงขยายตว จากการส ารวจของสถาบนศกษาก าลงคน

(Institute of Manpower Studies) เมอ พ.ศ.2525 พบวา 40% ขององคการทส ารวจ มการใช HRIS และเมอ พ.ศ.2534 จากการส ารวจลกษณะเดยวกน พบวา 96% ขององคการใช HRIS โดยหนงในสามขององคการเหลานมพนกงานมากกวา 12,000 คน ซงจากความรบผดชอบของงานทรพยากรมนษยทเพมขนและจ านวนขอมลพนกงาน ท าใหตองมวธการตดตามขอมล โดยการตดสนใจมความส าคญขน



2. ความส าคญของระบบสารสนเทศทรพยากรมนษย (HRIS)

ชวยใหประหยดในระยะยาว และชวยแกปญหาและเพมผลผลตและก าไร (Ranieri 1993: 5) ซงผลทไดจาก HRIS ตอผบรหาร ฝายทรพยากรมนษย และพนกงานเปนไปตามตาราง 2.3 ซงตวอยางการลดเวลาของผบรหารคอการวเคราะหเรองทจะฝกอบรม ซงจะมบนทกหลกสตรทส าเรจของพนกงานแตละคนใหสามารถดได โดยใชรวมกบกบขอมลการประเมนการปฏบตงาน เพอก าหนดแผนการฝกอบรม นอกจากนยงสามารถสรางรายงานเตอนผบรหารเมอถงเวลาประเมนการปฏบตงาน

สวนผลดตอพนกงานคอสามารถรขอมลเงนเดอนและเงนตอบแทนไดเรวขน

ฝายทรพยากรมนษยไดประโยชนจากการสามารถสรางรปแบบตาง ๆ ไดงายขน โดยสามารถสรางขอมลเงนเดอนและเงนตอบแทนส าหรบพนกงานแตละคน ทงฝาย หรอทงบรษท การรายงานดวยมอส าหรบขอมลดงกลาวโดยฝายทรพยากรมนษยเปนสงทนาเบอและใชเวลามาก และเสยงตอการผดพลาด ระบบอตโนมตจะใหขอมลทถกตองและสมบรณมากขนทจะน าไปด าเนนกรรมวธ ลดเวลาการสงขอมลและเพมเวลาในการวเคราะหและแกปญหา สามารถผลตรายงานมาตรฐานตาง ๆ ไดโดยงาย เชน รายงานงบเงนรวม การเขารบการฝกอบรม บญชพนกงานและการวเคราะหแรงงานโดยอาย ทกษะหรอประสบการณ

ประโยชนส าคญอกประการหนงของระบบคอ สามารถคนหาพนกงานทมทกษะเฉพาะส าหรบต าแหนงงานทวาง ซงจะชวยลดเวลาและคาใชจายในการหาคนเขาต าแหนงจากภายนอกในเมอมผมคณสมบตอยแลว ทงภายในองคการและผทอยนอกองคการสามารถใชสารสนเทศทผลตโดย HRIS (ตาราง 2.4) โดยผ ใชภายในองคการไดแก เจาหนาทธรการ ฝายทรพยากรมนษย หรอฝายวางแผน นอกจากน ผทอยในต าแหนงบรหารของฝายตาง ๆ อาจใชสารสนเทศหรอสถตทเกยวกบงานของตน การจดคน ผลผลต และควบคม การใชสารสนเทศ HRIS ภายนอกองคการอาจเปนเพอการปฏบตตามขอก าหนดการรายงานและระเบยบของทางราชการ หรอจากการส ารวจเชงอาสา (Domsch อางใน Ranieri 1993 : 3) ซงสารสนเทศนอาจตองเปนไปตามระยะเวลา อยในรปแบบการวเคราะหเชง

ตาราง 2.3 ผทไดรบผลจาก HRIS

ฝายบรหาร ฝายทรพยากรมนษย พนกงาน การประเมนการปฏบตงาน การทบทวนเงนเดอน ขอมลการสรรหาพนกงาน การวางแผนทมประสทธผล การวเคราะหก าลงคน การวางแผนอาชพ การวเคราะหเรองทจะฝกอบรม

รายงานตามระยะเวลา ขอมลพนกงาน การบรหารเงนเดอน การบรหารก าไร ขอมลผสมครงาน ขอมลเรงดวน รายงานงบเงนรวม

ขอมลเงนเดอน ขอมลก าไร



สถตหรออาจเพอพนกงานเฉพาะกลม นอกจากน HRIS ยงสามารถดงขอมลไดตลอดเวลาและในรปแบบทตองการเพอสนองความตองการของผใช 3. ขอมลในระบบสารสนเทศเพอการบรหารทรพยากรมนษย

ก. ในระบบสารสนเทศเพอการบรหารงานบคคล หรอระบบสารสนเทศเพอการบรหารทรพยากรมนษย จะมขอมลทเกยวของกบทรพยากรบคคล (ณฏฐพนธ เขจรนนทน และ ไพบลย เกยรตโกมล 2545 : ๒203) ดงน

1). ขอมลบคลากร เปนขอมลของสมาชกแตละคนขององคการ ซงประกอบดวยประวตเงนเดอนและสวสดการเปนตน

2). ผงองคการ แสดงโครงสรางองคการ การจดหนวยงานและแผนก าลงคน ซงแสดงทงปรมาณและการจดสรรทรพยากรบคคล

2). ขอมลจากภายนอก ระบบบรหารทรพยากรบคคลมใชระบบปดทควบคมและดแลสมาชกภายในองคการเทานน แตจะเกยวของกบสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง ซงตองการขอมลจากภายนอกองคการ เชน การส ารวจเงนเดอน อตราการวางงาน อตราเงนเฟอ เปนตน

ข. จากการศกษาของ Akhilesh (Ranieri 1993: 8) ไดกลาวถงขอมลในระบบสารสนเทศทรพยากรมนษย ไวดงน

1) ขอมลการสรรหาและการทดสอบ ขอมลการสรรหามความส าคญในการประเมนกระบวนการสรรหาและคดเลอก โดยมขอมลสอง

ประการทส าคญตอการวเคราะหกระบวนการสรรหาไดอยางถกตอง ประการแรกคอการประเมนพนกงานขนตนระหวางกระบวนการสรรหา ซงอาจเปนแบบการใหคะแนนตงแตการสมภาษณครงแรกหรอผลการทดสอบ อกประการหนงคอคะแนนการประเมนการปฏบตงานของพนกงานตามระยะเวลา ระบบในการรวบรวมขอมลทงสองชดเปนสงส าคญส าหรบขอมลทถกตองและเชอถอได

2) ประเภทของขอมลทบนทก ขอมลใน HRIS แบงเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ ก) ขอมลหลก เปนขอมลประวตพนกงานทวไปไดแก ชอ ทอย ประวตการแพทย ฯลฯ ซง

เปนขอมลทเกบไวในระบบ HRIS แรก ๆ ข) ในระบบใหมไดเพมเตมขอมลประเภททสอง ซงเปนขอมลทครอบ คลมมากขนเพอตดสนใจ

วางแผนทรพยากรมนษย และวางแผนอาชพ ขอมลทเกบปจจบนไดแก การสรรหาและการทดสอบเพอคดเลอก การประเมนการปฏบตงาน คาจาง และประวตการท างาน เพอชวยในการวเคราะหตาง ๆ นอกจากนยงรวมขอมลทมลกษณะในเชง “พฤตกรรม” มากขนและเนนททศนะคต (Attitude) การก าหนดร (Perception) และความพงพอใจ (Preference) ของพนกงาน จะมการสมภาษณพนกงานเพอดมมมองเกยวกบการด าเนนการตาง ๆ ของบรษท เชน โครงสรางเงนเดอน การฝกอบรม การคดเลอกและการจาง ความส านกของพนกงาน แผนการจงใจ และการเลอนต าแหนง ทงนสามารถเปรยบเทยบประเภทของขอมลไดเปนระบบเกาและใหมพรอมดวยการใชขอมลดงตาราง 205 ซงเปนแนวทางทองคการแรงงานสากล (ILO: International Labour Organization) ใช

ค. สรป ขอมลทควรบนทกไวใน HRIS ทสมบรณแบบ ไดแก ขอมลบคคล ประวตการท างาน ขอมลคณวฒ ขอมลประเมนการปฏบตงาน ขอมลการขาดงาน ขอมลการทดสอบการสรรหาและการ



คดเลอก ขอมลรองทกข ขอมลวเคราะหปญหางาน และขอมลส ารวจทศนคต โดยขอมลแตละชนดมรายละเอยดพรอมตวอยางทอาจใชในการวเคราะหแรงงานและตดสนใจ ดงน

ตาราง 2.5 เปรยบเทยบระบบสารสนเทศทรพยากรมนษย (HRIS) เกาและใหม

ขอมลน าเขาของ HRIS เกา ขอมลน าเขาของ HRIS ใหม ขอมลบคคล ประวตการท างาน ประวตทางการแพทย ขอมลเงนเดอน ขอมลการปนผล

ขอมลบคคล ประวตการท างาน ประวตทางการแพทย สารสนเทศเงนเดอน สารสนเทศการปนผล ขอมลประเมนการปฏบตงาน ขอมลการสรรหาและคดเลอก ขอมลการขาดงาน ขอมลการรองทกข ขอมลการส ารวจทศนคต สารสนเทศการวเคราะหปญหางาน

ผลผลตของ HRIS เกา ผลผลตของ HRIS ใหม บญชพนกงาน ผลผลตทงหมดของระบบเกา บญชล าดบอาวโส

การวเคราะหแผนการฝกอบรม หลกสตรทผานมา หลกสตรทจ าเปนในอนาคต ผเขารบการฝกอบรม จ านวนและเวลาฝกอบรม

บญชเงนเดอน

สถตและสรปเงนเดอนแยกตามฝาย ป เดอน การจายเบยเลยงแยกตามฝาย อาย ความสามารถในการปฏบตงาน ทกษะ

บญชพนกงานแยกตามฝาย ต าแหนง ทอย ภาษาหลก

การวเคราะหการขาดงานแยกเปนเดอน ป ฝาย สงสด ๒๕% บคคล อาย กลม ทกษะ

การวเคราะหเรองรองทกขตามเรองทรอง เรองทรองมากทสด พนกงานทพนฐานทสด ผรบผดชอบหรอฝายทเกยวของ

การวเคราะหพฤตกรรมตอทศนคตของพนกงาน การว เ คราะห การสรรหาและคด เ ล อกต อ

กระบวนการสรรหากบการปฏบตงานทได



1) สารสนเทศบคคล มกประกอบดวยชอพนกงาน ทอย หมายเลขโทรศพท ภาษาหลก อายและคสมรส ซงเปนสงส าคญทตองรวาก าลงจางใคร จะจายเชคไปทใด หรอจะตดตอใครกรณฉกเฉน ซงการท าใหเปนระบบอตโนมตเชนสารสนเทศทเปนปกตประจ าดงกลาว จะชวยประหยดเวลาของเจาหนาททรพยากรมนษย ซงจ านวน ประเภท และระยะเวลาของรายการทสรางขนจะขนอยกบความตองการขององคการ โดยอาจตองท ารายชอพนกงานทกคนทกสปดาห เดอน และสามเดอนรวมทงรายการทแยกตามฝาย อาย ภาษาหลก หรอทอย

2) สารสนเทศดานการแพทย ประกอบดวยขอบกพรองทางกายภาพทมผลตอการมองเหน แขนขา การไดยน การพด หรอสภาพรางกาย ซงสารสนเทศนมความส าคญในการพจารณาวาจะตองก าหนดขอจ ากดเฉพาะใด ๆ หรอไมเพอความมงหมายดานความสามารถในการท างาน ทงน สารสนเทศทงสองสวนนมจ าเปนตอการประเมนขดความสามารถของเกณฑการคดเลอกขนตนเพอเลอกผทมขดความสามารถสง จากนนจะสามารถปรบปรงกระบวนการคดเลอกถาพบวามประสทธภาพต าในการคดเลอกผสมคร

3) ประวตอาชพ/คาจาง บนทกงานตาง ๆ ของพนกงานและใชรวมกบการวางแผนอาชพและการฝกอบรม บนทกต าแหนงงาน เวลาทอยในแตละต าแหนง ประวตเงนเดอน เหตผลการลา การเลอนต าแหนง ฯลฯ ใชเพอวเคราะหการเกลยคาจางในองคการ อาจท ารายงานตางๆ ขนเพอแสดงต าแหนง ฝาย กลมอาย ทกษะและ/หรอระดบการศกษาทไดรบคาจางสงสดเพอประเมนความเสมอภาคของการเกลยคาจางขององคการ

4) ขอมลคณวฒ รวบรวมขอมลเฉพาะทเกยวกบการศกษาและอบรมของพนกงานแตละคน ขอมลทบนทกอาจไดแกรายชอหลกสตรฝกอบรมทงหมด คะแนนทไดรบ สถาบนทฝกอบรม และระดบและ/หรอประกาศทได บญชอาจระบสถานภาพวาใครส าเรจหลกสตรใด ๆ ใครไมผานหลกสตร และหลกสตรใดทตองการมากทสด สารสนเทศนจะชวยองคการพฒนาแผนการฝกอบรมทมประสทธผลส าหรบพนกงาน

5) ขอมลการประเมนคาการปฏบตงาน เปนขอมลเกยวกบการปฏบตงานของพนกงานตลอดระยะเวลาการจาง ซงเกณฑทใชเพอวดการปฏบตงานในแตละองคการจะตางกนรวมทงมาตรการทใช โดยควรเกบผลการประเมนของพนกงานทกคนไว สารสนเทศนอาจใชเพอวเคราะหความกาวหนาในอาชพของพนกงานและนโยบายการเลอนต าแหนงขององคการ รายงานวาบคคลใดทก าลงเลอนต าแหนง (ฝายใด ทกษะ กลมอาย ผทมขดความสามารถในการปฏบตงานต า ผมความสามารถในการปฏบตงานสง ฯลฯ) จะชวยใหเหนรปแบบและชวยในการท านายโครงสรางองคการในอนาคต 6) ขอมลการขาดงาน บนทกจ านวนวนท างาน ความเฉอยชา การลาปวย วนลาพกผอน วนหยด หรอการลาโดยไมรบเงนเดอน สารสนเทศนจะสามารถสรปเปนหวงระยะเวลาเฉพาะได เชน เดอน สามเดอนหรอป หรอรายบคคลหรอเปนฝาย ซงขอมลนมประโยชนในการระบแนวโนมการขาดงาน เชน ถาสามารถพจารณาวาจะมการขาดงานมากทสดในฝายเฉพาะหรอกลมอาย เมอรเชนน ฝายทรพยากรมนษยจะสามารถใหความสนใจเฉพาะทจะขจดสาเหตได

7) ขอมลการรองทกข เปนสารสนเทศเกยวกบเรองราวรองทกขของพนกงาน เชน สาเหตของการรองเรยน วนท ประเภทและบคคลหรอฝายทเกยวของ โดยสารสนเทศนใชเพอพจารณาฝาย ผรบผดชอบ หรอผจดการทมเรอรองทกขมากทสด เรองการตอรองทรองมากทสด และพนกงานทรอง



ทกข เปนสงส าคญทจะตองรสารสนเทศนเพอปองกนปญหาเกดขนอกและเพอเสรมสรางความสมพนธระยะยาวกบพนกงาน

8) ขอมลการส ารวจปญหางานและขอมลทศนคต การศกษาโดย Akhilesh ใชแบบสอบถามส ารวจปญหางานทจดท าโดย Hackman และ Oldham สอบถามพนกงานเพอวดความพอใจในงาน แรงจงใจ ความเครยด ความพรอมรบผด ความคาดหวงและรางวล งานเฉพาะทยากและงานทไมแนนอน นอกจากนยงใชแบบสอบถามพนกงานเพอเกบขอมลส ารวจทศนคต ซงจะชวยใหพนกงานสอสารความรสกของตนกบนายจางเกยวกบองคการ การส ารวจนรวมถงมมมองของพนกงานเกยวกบนโยบายบรษท สภาพการท างาน การสอสารระหวางนายจางกบลกจาง โอกาสกาวหนา ความส านกของพนกงาน ฯลฯซงการส ารวจดงกลาวทงสองสามารถใชวเคราะหเพอหาเรองทพนกงานไมพงพอใจ เมอพบปญหาดงกลาว องคการอาจมงสนใจท าการปรบปรงทเหมาะสมได ในเรองของขอมลแลว องคการยงใหญ กยงยากทจะจดการขอมลพนกงานไดทกประเภท HRIS เปนเครองมอทมประสทธผลในการด าเนนการดงกลาว แตกมประโยชนเฉพาะขอมลทถกตอง ในตอนตอไปจะกลาวถงวธทจะประกนความถกตองของขอมลใน HRIS

ค. การตรวจสอบขอมล HRIS เมอใช HRIS ฝายทรพยากรมนษยจะรกษาระบบใหมขอมลถกตองไดอยางไร สารสนเทศทเชอถอไมไดแมแตเพยงชนเดยว จะสามารถลดความนาเชอถอของระบบและงานทรพยากรมนษยได นโยบายการตรวจสอบ HRIS จะประกนความนาเชอถอของขอมล การเรมตนทดคอการมนโยบายตรวจสอบหาขอมลทขาดหายไปเปนประจ า (Ranieri 1993: 11) เชน การตรวจรายงานอาจพบวนเกดและวนจางทขาดหายไป แมสารสนเทศนจะดธรรมดาแตกสามารถท าใหเกดปญหาได เชน ท าใหวเคราะหอายแรงงานผดพลาดและกอใหเกดปญหากบฝายบ านาญ

ตอไป ตองคอยตรวจสอบความถกตองของขอมลทจดเกบไวโดยดแนวโนมและ เปรยบเทยบขอมลกบนโยบายขององคการ สามารถท าการตรวจสอบนไดโดยเฉพาะอยางยงกบงานเงนเดอนตาง ๆ เชน ระดบเงนเดอนมกจะรวมกบระดบการจาย สามารถเปรยบเทยบเงนเดอนพนกงานทเพมขนกบการเปลยนแปลงของเงนเดอนทจาย เชนกน นโยบายองคการเกยวกบวนเลอนต าแหนงซงมกเปนวนแรกของการจายเงนเดอน สงทสอดคลองกบนโยบายนสามารถพจารณาไดโดยดวนทเงนเดอนเปลยน เรองทส าคญอกประการคอขอมลประวตเงนเดอน แผนการเกษยณมกขนอยกบประวตเงนเดอนเพอพจารณาเงนเกษยณของพนกงาน สามารถตรวจสอบความถกตองไดโดยลบเงนเดอนทผานมาออกจากเงนเดอนปจจบนซงควรเทากบการจายทเพมขน สามารถค านวณสงนในหวงเวลาทพบขอผดพลาด

กระบวนการตรวจสอบตอเนอง จะพฒนาคณภาพของสารสนเทศทใชตดสนใจธรกจและชอเสยงของระบบ ฝายทรพยากรมนษยควรตรวจสอบขอมลตามปกตและก าหนดความแตกตางในการตรวจสอบพนกงาน เชน ไมตองตรวจประวตเงนเดอนพนกงานใหม แตตองตรวจของพนกงานทพรอมจะเกษยณ การตรวจสอบตามระยะเวลาเพอชวยกระบวนการตดสนใจเปนหวใจส าคญทจะประกนวาสารสนเทศนมประโยชนและถกตอง 4. การพฒนาระบบสารสนเทศเพอการบรหารบคคล/ การบรหารทรพยากรมนษย

การบรหารบคคลหรอการบรหารทรพยากรมนษย เปนงานส าคญทมใชเพยงแตการปฏบตงานประจ าวนเกยวกบการควบคมดแลบคลากรและคาจางแรงงานเทานน แตตองเปนการด าเนนงานเชงรก (Proactive) การประยกตเทคโนโลยสารสนเทศในการด าเนนงานชวยใหงานทรพยากรบคคลม



ประสทธภาพขน โดยทการพฒนาระบบสารสนเทศดานทรพยากรบคคลตองพจารณาปจจยส าคญ 5ประการตอไปน

ก. ความสามารถ (Capability) หมายถงความพรอมขององคการและบคคลในการประยกตเทคโนโลยสารสนเทศ โดยตองพจารณาความสามารถของบคลากร ๓ กลม คอ 1) ผบรหารระดบสงตองพรอมทจะสนบสนนดานนโยบาย ก าลงคน ก าลงเงน และวสดอปกรณในการพฒนาระบบสารสนเทศขององคการ

2) ฝายทรพยากรบคคลตองมความร ความเขาใจ และตนตวในการน า เทคโนโลยสารสนเทศมาประยกต เพอใหการท างานในหนวยงานมความคลองตวขน 3) ฝายสารสนเทศทตองท าความเขาใจและออกแบบระบบงานใหสอดคลองกบความตองการของผใชแตละกลม

ข. การควบคม (Control) การพฒนา HRIS จะใหความส าคญกบความปลอดภยของสารสนเทศโดยเฉพาะการเขาถงและความถกตองของขอมล เนองจากขอมลดานทรพยากรบคคลจะเกยวของกบความเปนสวนตวของสมาชกแตละคน ซงจะมผลตอชอเสยงและผลได-ผลเสยของบคคล จงตองมการจดระบบการเขาถงและจดการขอมลทรดกม โดยอนญาตใหผมหนาทและความรบผดชอบในแตละงานสามารถเขาถงและปรบปรงสารสนเทศในสวนงานของตนเทานน

ค. ตนทน (Cost) ปกตการด าเนนงานดานทรพยากรบคคลจะมตนทนทสง ขณะเดยวกนกจะไมเหนผลตอบแทนทชดเจน ตวอยางเชน การเปลยนแปลงขององคการทงในดานการขยายตวและหดตวซงจะมผลกระทบตอบคลากร ดงนนฝายบรหารและทรพยากรบคคลสมควรมขอมลทเหมาะสมในการตดสนใจ เปนตน ขณะเดยวกน การลงทนในดานเทคโนโลยสารสนเทศจะมคาใชจายสง ซงฝายบรหารสมควรตองพจารณาผลตอบแทนทไดรบจากการพฒนาระบบวาคมคากบตนทนทใชไปหรอไม

ง. การตดตอสอสาร (Communication) หมายถงการพฒนาระบบสารสนเทศตองศกษาการไหลเวยนของสารสนเทศ (Information flow) ภายในองคการและความสมพนธระหวางองคการกบสภาพแวดลอมภายนอก ตลอดจนเตรยมการในการสอสารขอมล เพอใหผเกยวของรบทราบ เกดความเขาใจและทศนคตทดกบการน าระบบสารสนเทศมาประยกตใช

จ. ความไดเปรยบในการแขงขน (Competitive advantage) ปจจบนการพฒนา HRIS ไมเพยงแตชวยใหการด าเนนงานขององคการมประสทธภาพขน แตยงมสวนส าคญในการสรางศกยภาพและความไดเปรยบในการแขงขนใหแกธรกจ

5. ขนตอนการสรางระบบสารสนเทศทรพยากรมนษย (HRIS)

เมอตดสนใจสราง HRIS การรวาจะเรมทใดเปนสงส าคญ การตดสนใจเลอกซอฟทแวรทดทสด ระบบควรมอะไร ใครทเกยวของ ฯลฯ เปนงานทละเอยดมาก โดยขนตอนในการพฒนา HRIS เปนไปตามตาราง 2.6 (Ranieri 1993: 6)



ตาราง 2.6 ขนตอนการสราง HRIS ขนท 1 ท าความเขาใจระบบปจจบน - ก าหนดวตถประสงค

- สอบถาม - รวบรวมขอมล

ขนท 2 ความตองการระบบใหม - ก าหนดสงทตองเปลยนแปลง - ปญหาของระบบเกา

ขนท 3 วางแผน - ตดสนใจขนสดทายถงความตองการตาง ๆ ในระบบใหม - ก าหนดขอมลดบทตอง - ก าหนดผลน าออกทตองการ

ขนท 4 เลอกซอฟทแวรและทดสอบ - แจงผขายซอฟทแวรใหเสนอขาย - เลอกผขายซอฟทแวร - ทดสอบระบบ

ขนท 5 น าผลการใชมาทบทวน - รวบรวมผลการใชจากผใช - ปรบปรงซอฟทแวรตามความตองการของผใช

ขนท 6 การน าไปใช - ใชระบบใหมและฝกอบรมเจาหนาททกคน ขนท 7 การประเมนผล - คนหาก าหนดปญหาระยะยาว

- ประเมนประโยชน - ปรบปรงระบบใหทนสมย

6. ความลบและความเปนสวนตว

เมอสรางระบบ จะตองมขนตอนปองกนผทไมไดรบอนญาตเขาถงขอมลปกปดของพนกงาน โดยขนแรก ก าหนดแนวทางเพอบอกวาจะเกบขอมลประเภทใด วธไดขอมล และผรบผดชอบดแลขอมล ขนตอไป ก าหนดใหชดเจนถงการใชทไมถกตอง การดแลขอมลทไมถกตอง หรอละเมดความเปนสวนตว ซงตองแจงกฎและระเบยบนแกพนกงานทกคนเพอความมนใจ สงทผดจากกฎระเบยบ หรอการใชขอมลนอกเหนอจากทก าหนด ถอเปนการละเมดรายแรง ซงการใชรหสผานจะชวยจ ากดการเขาถงระบบ ตองระวงในการก าหนดวาใครจะเขาถงระบบ ซงเฉพาะผมหนาทและตองใชขอมลเทานนทจะเขาถงขอมลทเกบใน HRIS ผใดทตองการขอมลตองขอผานฝายทรพยากรมนษย (Ranieri 1993: 12) ควรก าหนดแนวทางการบนทกซงไมจ าเปนตองเกบทกขอมลเปนเวลานาน ๆ เชน บางขอมลไมจ าเปนตอการเกษยณและการใหออก นอกจากน ตองค านงถงกฎหมายทเกยวกบความเปนสวนตวในการก าหนดแนวทางของบรษท นอกจากน ตองระวงในการเกบรวบรวมขอมลโดยตองท าในลกษณะเปดเผยและพนกงานยนยอม ควรเกบเฉพาะขอมลทเกยวกบงานและควรใหพนกงานไดดขอมลของตนตามระยะเวลาเพอปรบปรงไดตามความจ าเปน พนกงานตองรวาจะเกบขอมลใด จะใชขอมลอยางไร และระยะเวลาทเกบ การปกปดขอมลกบพนกงานจะเพมความเสยงในทางลบของกระบวนการ HRIS



ตองระวงตอขอมลน าเขาและน าออกของระบบสารสนเทศใด ๆ โดยควรเกบเปนความลบหร อท าลายหลงใช ถาเปนไปได ขอมลน าเขาควรอยในรปรหสเพอจ ากดการเปดเผย การรกษาความลบอกประการคอการตดตามตรวจสอบผใช ซงบนทกนจะแสดงไฟลทถกด เวลา และผด ฝายทรพยากรมนษยตองก าหนดผตดตามตรวจสอบการถายขอมลอยเสมอ หากพบเหนสงผดสงเกตตองตดตามโดยทนท ระบบส ารองขอมลเปนการปองกนอกประการหนง ถาท าได การเกบขอมลไวอกทหนงเปนการปองกนไฟหรอโจรกรรมทดทสด ตองประกนความเปนสวนตวของพนกงานทกคนดวยกระบวนการและการรกษาความปลอดภยของขอมลระบบ HRIS ทงสน กรณตวอยางการด าเนนการ

1. กรณส านกงานแรงงานสากล (International Labor Office) ส านกงานแรงงานสากล ( ILO) ใชเวลา 2 ปในการสรางระบบสารสนเทศทรพยากรมนษย

(HRIS) โดยเมอตดสนใจสราง ไดจดตงชดท างานประกอบดวยเจาหนาททรพยากรมนษย 2 คน และเจาหนาทเทคนคดานสารสนเทศ 3 คน เพอพฒนาโครงการ (Ranieri 1993 : 15) ชดท างานเรมดวยการสอบถามผทคาดวาจะเปนผใชระบบสารสนเทศนทกคน ไดแก เจาหนาทเงนเดอน และผก าหนดนโยบายทรพยากรมนษยในต าแหนงผบรหารระดบกลางและเสมยน เพอพจารณาวาระบบทใชปจจบนเปนอยางไรและตองเพมงานอะไร ซงใหขอมลพนฐานในการก าหนดหลกเกณฑของผใชของซอฟทแวร HRIS การตดสนใจเกยวกบซอฟทแวร ขนแรกชดท างานตองตดสนใจวาจะพฒนาซอฟทแวรเอง ซอระบบใหมทงหมดจากผขายซอฟทแวร หรอใชซอฟทแวรใหมทก าลงพฒนาส าหรบสหประชาชาต (UN) แมการพฒนาซอฟทแวรเองจะมนใจไดวาสามารถสนองตอบความตองการเฉพาะของ ILO แตกใชงบประมาณสง และเมอเสรจแลว การทจะปรบปรงหรอเพมเตมท าไดยาก จงตดวธนไป เหลอพจารณาเพยงอกสองทางเลอก

ILO ไดจดท ารายการขอก าหนดซอฟทแวร มพนฐานจากการสอบถามผใชเพอตรวจสอบซอฟทแวรทมอย จากนนสงค าเสนอความตองการ (RFP) ไปยงผขาย 130 รายทวโลก โดยไดรบค าตอบ 60 ราย ชดท างานสมภาษณผตอบรบแตละรายและจดล าดบตามการสนองตอบตอขอก าหนดของ ILO จากนนสรปผลและตดรายชอเหลอ 15 ซอฟทแวร แลวตดตอผขายซอฟทแวรใหเสนอรายละเอยดเฉพาะทางเทคนค ซง ILO มพนกงานทวโลกตองการรบเงนเดอนสกลตาง ๆ รวมทงเงนคาเชาทรวมอยในการจายเงนเดอนและการปรบจายเงนปนผลยอนหลงทเกดขนบอย ๆ และจะยงยากมากขนเมออตราการแลกเปลยนเงนเปลยนแปลง ซงซอฟทแวรจะตองสามารถแกปญหานขององคการ

ชดท างานไดท าการประเมนอกครงและลดรายชอผขายลงเหลอ 3 ราย ผขายแตละรายจะมเวลาหนงอาทตยศกษารายละเอยดเพมเตมของซอฟทแวร มการสอบถามผใชและนกเทคนคและสรางภาพจ าลองการใชงานของ ILO มการใชแบบประเมนเชง subjective (มความคดเหนสวนตวเขาเกยวของ) ซงหนงในสามระบบสดทาย เปนซอฟทแวรของ UN ชดท างานประเมนระบบทงสามเปนครงสดทายและตดสนใจเลอกซอฟทแวรท UN ใช ซงซอฟทแวรนกอปญหาแก ILO เพราะแทนทจะท าซอฟทแวรใหเหมาะสมกบองคการ กลบตองปรบองคการใหเขากบซอฟทแวร แต ILO กท างานอยางใกลชดกบระบบของ UN ท าใหระบบเกบบนทกนาจะเขากนได ซงการเปลยนแปลงทจะเกดจะสามารถสรางความสอดคลอง ระหวางระยะเวลาการจายเงนกบโครงสรางองคการ สรปแลว ILO ใชเวลา



ประมาณ 2 ป เพอเลอกซอฟทแวรนบแตวนทจดตงชดท างาน และกวาจะใชระบบอยางเตมทกตองใชเวลา 2 ถง 3 ป

2. กรณ Nestle, SA Nestle, SA มสาขาหลายประเทศ ทส านกงานใหญใน Vesey สวทเซอรแลนด Nestle, SA ได

ใช HRIS ตดตามขอมลการยายระหวางประเทศของพนกงาน โดยมแผนกหนงในฝายทรพยากรมนษยมหนาทประสานงานการยายพนกงานทกคนจากฝายหนงไปอกฝายหนง โดยด าเนนการในทกเรองทจ าเปนเพออ านวยตอการยายพนกงานไปอกประเทศหนง รวมทงการขายบานและรถของพนกงาน การหาทพกทต าแหนงใหม ประสานงานการฝกอบรมครอบครวส าหรบการยายครงแรก และจดการตรวจทางการแพทยกอนเดนทาง (Ranieri 1993: 16)

เนองจาก Nestle มพนกงานทวโลก จงตองม HRIS จดเกบบนทกขอมลพนกงานทยายทกคน เพอตดตามขอมลการยายระหวางประเทศ เชน ชอพนกงาน ทอย ผตดตาม (Dependent) ประวตเงนเดอน ประสบการณการท างาน การศกษา การฝกอบรม และความสามารถในการเจรจา (Diplomas) ทงน ผบรหารระดบสง ฝายฝกอบรม และฝายทรพยากรมนษยเทานนทจะเขาถงระบบ โดยผบรหารจะใช HRIS เพอหาวาผทมทกษะเฉพาะไปบรรจในต าแหนงวาง ฝายฝกอบรมใชในการพจารณาแผนการฝกในอนาคต ซงฐานขอมลทละเอยดท าใหงานทรพยากรมนษยของ Nestle ท าใหสารสนเทศสมบรณ พรอมตอการเขาถง และมทก ๆ ขอมล (ในการยายขามประเทศ) โดยทนท

3. ส านกงาน ก.พ. (http://www.ocsc.go.th/DPIS) ส านกงาน ก.พ. พฒนาโปรแกรมระบบสารสนเทศทรพยากรบคคลระดบกรม ( DPIS:

Departmental Personnel Information System) เพอเปนเครองชวยในการบรหารจดการขาราชการ และลกจางประจ าระดบกรม สนบสนนการปฏบตงานประจ าวนของกรมทเกยวกบงานการเจาหนาทและการจายเงนเดอน เพอใหสวนราชการมระบบสารสนเทศทรพยากรบคคลทใชเปนฐานในการวางแผนและการบรหารทรพยากรบคคลของสวนราชการและเพอสรางระบบสารสนเทศทรพยากรบคคลทมมาตรฐาน และสามารถแลกเปลยนขอมลระหวางหนวยงาน

ตารางท 2.7 ขอมลทจดเกบในระบบ DPIS

1) ขอมลพนฐาน

การด ารงต าแหนง ขอมลทวไป การศกษา/ฝกอบรม/ดงาน การขอรบพระราชทาน เครองราชฯ ผลงานส าคญ ขอมลทางวนย ประวตการเคลอนไหว

2) ขอมลเฉพาะผบรหาร ความช านาญงาน

สมรรถนะทางการบรหาร รางวลพเศษ บนทกขอตกลงการปฏบตงานกบผบงคบบญชา การขนบญชผบรหาร



ระบบเรมพฒนาตงแต พ.ศ. 2531 จนไดเปนระบบ DPIS Version 2.8 เมอ พ.ศ. 2542 ตอมา พ.ศ. 2545 ส านกงาน ก.พ. โดยความรวมมอระหวางส านกบรหารกลาง และศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ไดรวมกนวเคราะหออกแบบ DPIS Version 3 และพฒนาระบบจนแลวเสรจใน พ.ศ. 2546 ตอมาเปลยนชอเปน “โปรแกรมระบบสารสนเทศทรพยากรบคคลระดบกรม” เรมเผยแพรโดยการจดฝกอบรมใหสวนราชการ พ.ศ. 2547 ตอมาเมอ 2 มนาคม 2547 คณะรฐมนตรมมตเหนชอบกบระบบ DPIS Version 3.0 ทส านกงาน ก.พ. เสนอ และใหน าไปปรบใชในทกสวนราชการ ส าหรบคณสมบตของระบบเปนระบบทสามารถใชไดทงในลกษณะ Standalone หรอระบบเครอขาย (Network) และสามารถใชงานรวมกบโปรแกรมระบบฐานขอมลสมพนธ (RDBMS) ซงขอมลทจดเกบและรายงานในระบบ DPIS เปนไปตามตารางท 2.7 และ 2.8 ปญหาในการด าเนนการระบบ DPIS

การด าเนนการในหวงระบบ DPIS III สวนใหญสวนราชการตาง ๆ ไดด าเนนการมาตงแต Version 2.8 แลว จงไมคอยประสบปญหาส าคญ อยางไรกตาม ยงมปญหาตาง ๆ ไดแก

ก. การไมยอมรบระบบ DPIS โดยสวนราชการทไมไดใชระบบ DPIS แตใชระบบทสวนราชการนนใชอยเดม และเหนวาดกวา DPIS III โดยจะยงใชตอไป จะตองมโปรแกรมในการ mapping ใหเปนรหสมาตรฐานดานบรหารงานบคคลเพอการถายโอนขอมล ซงตามมต ครม. เมอวนท 2 มนาคม 2547 เกยวกบระบบสารสนเทศทรพยากรบคคลระดบกรม มมตใหทกสวนราชการน า DPIS III ไปปรบใช นอกจากน การใช DPIS III ยอมสะดวกในการเชอมขอมลกบ Smart Card มากกวา

ข. การใชและการตดตง ไมสามารถ Download จาก Web site ได หากตองการใชโปรแกรมตองท าหนงสอถงส านกงาน ก.พ. เพอขอใชโปรแกรม สวนการตดตงโปรแกรม DPIS ตดตงไดกบระบบปฏบตการ Microsoft Windows 98, Microsoft Windows Me, Microsoft Windows 2000 แตการตดตงกบระบบปฏบตการ Microsoft Windows xp ยงมปญหา

ค. ปญหาอน ๆ เปนปญหาเลกนอยทเกดจากการปรบปรงโครงสรางกระทรวง ทบวง กรมใหม มบางสวนราชการทมชอสายงานใหม จะตองมการบนทกสายงานใหมในระบบ โดยตรวจสอบจาก Web Site ของส านกงาน ก.พ. หรอสอบถามส านกงาน ก.พ. กอน

ง. การถายโอนขอมลจากเวอรชน 2.8 เปนเวอรชน 3 ส าหรบหนวยงานทเขารวมโครงการระยะ 3 จะเรมด าเนนการถายโอนขอมลประมาณเดอนมถนายน2548 โดยกรณทหนวยงานไดก าหนด Code ของต าแหนง สายงาน วฒการศกษา สถาบนการศกษาเอง เพมเตมใน DPIS 2.8 จะตองท า Mapping Table กอนการถายโอนขอมล โดยจะตองแจงใหทมงานพฒนาทราบกอนทจะท าการถายโอน นอกจากน หนวยงานทมโปรแกรมของหนวยงานเอง ซงไมใช DPIS 2.8 จะตองจดท า Program ในการถายโอนขอมลเขาไปยง DPIS III แตไมทราบโครงสรางของ Program DPIS III จะตองท าหนงสอขอ Data Dictionary ของโปรแกรม DPIS III จากส านกงาน ก.พ. จ. กรณทไมไดมการบนทกขอมลบคคลไวกอน จะตองบนทกขอมลเขา DPIS III กอน



ตารางท 2.8 รายงานทไดจากระบบ DPIS Version 2.8 1. การสอบถามขอมลทางจอภาพ

แสดงขอมลของแตละเลขทต าแหนง แสดงขอมลขาราชการแตละคน แสดงขอมลต าแหนงตามเงอนไข แสดงขอมลขาราชการตามเงอนไข แสดงขอมลเกยวกบวฒการศกษา แสดงขอมลเกยวกบการฝกอบรม/ด

งาน

2. การพมพรายงาน (มากกวา ๕๐๐ รายงาน) ดงน รายงานเกยวกบโครงสรางต าแหนง รายงานเกยวกบโครงสรางก าลงคน รายงานเกยวกบความเคลอนไหวของก าลงคน รายงานเกยวกบงานการเจาหนาท รายงานเกยวกบการด าเนนการทางวนย รายงานเกยวกบการลาของขาราชการ รายงานเกยวกบเงนเดอนและเงนประจ าต าแหนง รายงานเกยวกบการด าเนนการขอรบพระราชทานเครองราช

ฯ รายงานเกยวกบบญชแนบทายค าสงการบรหารงานบคคล

ระบบ DPIS Version 3.0 (ทเพมเตมจาก DPIS Version 2.8) 1. รายงานรายชอขาราชการจ าแนกตามว ฒ ก า ร ศ ก ษ า / ป ร ะ เ ท ศ ท ส า เ ร จการศกษา 2. รายชอขาราชการทบรรจใน ปงบประมาณ 3. รายชอขาราชการทออกจากราชการในปงบประมาณ 4. รายช อข าราชการท เล อนระดบต าแหนงในปงบประมาณ 5. รายชอขาราชการทยายระหวางกอง/สายงานในปงบประมาณ 6. รายงานประวตขาราชการทสามารถเลอกไดวาตองการประวตเรองใดบาง 7. รายงานจ านวนขาราชการลาไป ศกษา ฝกอบรม สมมนา ดงาน ณ ประเทศ 8. รายชอขาราชการท เกษยณอายราชการลวงหนา 5 ป 9. รายงานผลงานดเดนของขาราชการส านก/กอง ระดบ สายงาน เรยง ตามล าดบอาวโส 1 0 . ร า ย ช อ ข า ร า ช ก า ร ส า น ก /กอง ฝาย จ าแนกตามวฒการศกษา/

11. รายชอขาราชการทผานการฝกอบรม หลกสตร 12. รายงานขอมลขาราชการทลาไปศกษา/ฝกอบรม ณ ตางประเทศจ าแนกตามส านก/กอง ตงแตป 13. ประวตขาราชการส าหรบเสนอขอพระราชทาน เหรยญจกรพรรดมาลา 14. บญชสรปจ านวนขาราชการและอตราเงนเดอนรวมของ ขาราชการ 15. บญชสรปจ านวนขาราชการตามแบบเสนอ กรมบญชกลาง 16. บญชสรปการเลอนขนเงนเดอนของขาราชการ 17 . บญช ร ายช อ ข า ร าชการท ไ ม ได เ ล อนข น เ ง น เ ด อนปงบประมาณ 18. รายงานการค านวณเงนบ าเหนจ/บ านาญ 19. รายชอขาราชการทไดเลอน ขนใน ปงบประมาณ 20. รายงานการจดสรรโควตาการเลอนขน เงนเดอน ประจ าปงบประมาณ ครงท



ฉ. ปญหาในการจดตงคณะท างานของสวนราชการ ยงไมมมาตรฐานเดยวกนในการจดตง โดยจะขนอยกบสวนราชการ ซงสวนใหญมกประกอบดวย เจาหนาททดแลขอมลก าลงคนจากการเจาหนาท เจาหนาทดานเทคนคจากศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เปนตน

๓. การด าเนนการของกองทพบกสหรฐอเมรกา ก. หนวยบญชาการทรพยากรมนษย (U.S. Army Human Resource Command)

(https://www.hrm.army.mil) เพอใหสอดคลองกบการบรหารในปจจบน กองทพบกสหรฐอเมรกาไดตงหนวยบญชาการ

ทรพยากรมนษย (U.S. Army Human Resource Command) เมอ 2 ตลาคม 2546 โดยรวมหนวยบญชาการก าลงพลกองทพบก (U.S. Total Army Personnel Command) และหนวยบญชาการก าลงพลส ารอง (U.S. Army Reserve personnel Command) เขาดวยกน เพอลดสวนบญชาการใหกะทดรด ท าใหฝายเสนาธการมความรวดเรวและรบผดชอบยงขน ลดล าดบชนการตรวจสอบและอนมต มงทภารกจและปรบปรงกองทพบก โดยการด าเนนการของหนวยบญชาการทรพยากรมนษย เปนขนแรกในการพฒนาการก าลงพลของกองทพบกสหรฐอเมรกา

ในอดตซงปฏบตงานใตผชวยเสนาธการทหารบกฝายก าลงพล ซงเปนฝายเสนาธการดานก าลงพลของกองทพบก หนวยบญชาการทรพยากรมนษย (HRC) เปนศนยกลางการรเรมของกองทพบกในการบรณาการงานก าลงพลเขากบโครงสรางขององคการ ชวยเพมประสทธภาพและประสทธผลในการบรหารก าลงพลประจ าการและส ารองทวโลก หนวยนไดบรณาการและประสานระบบก าลงพลทางทหาร เพอพฒนาและใชทรพยากรมนษยของกองทพบกอยางสงสดในยามปกตและสงคราม ปฏบตงานบรหารก าลงพลในการปรบเกลยก าลง พฒนา รกษาและเปลยนสภาพทหารประจ าการ ระดมก าลงส ารองและผทยดเวลาประจ าการ การประจ าการชวคราว และการเรยกผลาออกกลบเขาประจ าการ

หนวยบญชาการทรพยากรมนษย (HRC) มกองบญชาการอยทอเลกซานเดรย VA มหนาทเกบรกษาบนทกแฟมก าลงพล (Official Military Personnel Files: OMPF) ของนายทหารสญญาบตรประจ าการ และมหนวยแยกทเซนตหลยส MO มหนาทรบ เกบ บ ารงรกษา ใหยม และสงบนทกแฟมก าลงพล (OMPF) ของก าลงส ารอง รวมทงแฟมประวต บนทกการแพทย/ทนตแพทย บนทกกระโดดรม บนทกการเงน และบนทกการบนของก าลงส ารองพรอมรบ ศนยบนทกและประเมนนายทหารประทวนอยทอนเดยนาโปลส IN ทงน จะไดมการรวมหนวยงานทรพยากรมนษยพลเรอนเขากบ หนวยบญชาการทรพยากรมนษย (HRC) ภายในปงบประมาณ 2548

ข. กรมระบบสารสนเทศก าลงพล (Personnel Information Systems Directorate: PERSINSD) (https://www.perscomonline.army.mil) สงกดหนวยบญชาการทรพยากรมนษย จากความกาวหนาของเทคโนโลย ท าใหภาครฐและเอกชนตองใชประโยชนของพานชอเลกทรอนกส รฐบาลอเลกทรอนกส และระบบเครอขายเพอลดตนทนด าเนนการ กองทพบกสหรฐอเมรกาไดเปลยนวธการบรหารและใชเทคโนโลยสารสนเทศด าเนนกจการของกองทพบก โดยไดรางแผนยทธศาสตรบรหารองคความรของกองทพบก เพอใหไดมาซงอาณาจกรแบบรวมศนยบนพนฐานแหงองคความรทมการแบงปนความรในกระบวนการประจ าวนและการปฏบตการของกองทพบก ซงหนวยบญชาการทรพยากรมนษย สนองตอบแนวความคด “การบรหารองคความร” อยางเตมท สนบสนนงานทรพยากรมนษยตอ



ลกคาทกคนไดแก ทหารแตละคน ผบงคบบญชาและฝายอ านวยการ กองก าลงปองกนชาต หรอก าลงส ารอง

1) ภารกจของกรมระบบสารสนเทศก าลงพล คอ ท าใหแนวความคด “การบรหารองคความร” เปนจรง โดยการผสมผสานเทคโนโลยและอนเตอรเนตอยางสงสด กรมระบบสารสนเทศก าลงพล รบผดชอบในการสรางเทคโนโลยสารสนเทศ ใหสอดคลองกบเปาหมายการบรหารยทธศาสตรของหนวยบญชาการทรพยากรมนษย (HRC) โดยก าหนดวสยทศนเพอการเปลยนแปลงดานก าลงพลของกองทพบก คอ “สรางระบบทรพยากรมนษยของกองทพบกทหลากหลายองคประกอบซงงาย ถกตอง และเขาถงได”

2) การจด กรมระบบสารสนเทศก าลงพล ประกอบดวย กองบรณาการกองทพบก (Army Integration Division), กองระบบทางทหาร (Military Systems Division) และ กองบรการสารสนเทศ (Information Services Division)

ค. ระบบบรหารขอมลก าลงพลอเลกทรอนกส (PERMS: Personnel Electronic Record Management System) เปนระบบเกบขอมลก าลงพลทางทหารดวยคอมพวเตอรทปลอดภย ถาวร สามารถเขาถงไดรวดเรว และเชอถอได

1) ภารกจ ระบบบรหารขอมลก าลงพลอเลกทรอนกส (PERMS) เปนระบบจดการเอกสาร

อตโนมตเพอบ ารงรกษาแฟมก าลงพล (OMPF: Official Military Personnel File) ของทหารประจ าการและก าลงส ารอง

ระบบน เปนการสนบสนนภารกจการบรหารการบนทกขอมลก าลงพลของกองทพบกในยามสงคราม การระดมพล และยามปกต ตามกฎหมายของสหรฐอเมรกาทเกยวกบ ก าลงทหารและการบรหารการบนทกขอมลโดยหนวยงานกลาง นอกจากนยงมระบบเกบและเรยกใชเอกสารระบบขอมลก าลงพลอเลกทรอนกส (DSRD: Document Storage and Retrieval System) ทใชระบบภาพดจตอล (ODI: Optical Digital Imagery) รายละเอยดสงเพอจบภาพ บนทก เรยกใช สง และเกบรกษาบนทกขอมลก าลงพลของกองทพบกสหรฐอเมรกา ซงจะใหการเขาถงออนไลนและการแสดงภาพบนทกขอมลบนจอภาพ รวมทงการพมพเอกสารจากสวนกลางและเฉพาะพนท เปนกระดาษส าเนาและ/หรอฟลมขนาดเลกบนทกขอมลคอมพวเตอร (COM: Computer Output Microfiche)

ระบบบรหารขอมลก าลงพลอเลกทรอนกส (PERMS) ชวยเสรมคณภาพการบนทกขอมล เสรมความสามารถในการเกบบนทกและเรยกใชใหสงสด ลดตนทนการปฏบตการ สนบสนนคณะกรรมการปรบยายแตงตง และสนบสนนขอมลทไมใชเชงปรมาณทเปนประโยชนอน ๆ โดยมเปาหมายเพอสราง เกบ ปรบใหทนสมย ดงขอมล และแจกจายแฟมก าลงพลทางทหาร (OMPF: Official Military personnel files) แบบอเลกทรอนกส Program Office, Personnel Systems Integration Division (PERSINSD), U.S. Army Human Resources Command (HRC) ร บ ผ ด ช อ บ ก า ร บ ร ห า ร โ ค ร ง ก า ร ร ะ บ บ บ ร ห า ร ข อ ม ล อ เ ล ก ท ร อ น ก ส ด า น ก า ล ง พ ล (PERMS) ซงสนบสนนงานบรหารและด าเนนการก าลงพลตาง ๆ ในกองทพบก สหรฐอเมรกา

2) งานของระบบบรหารขอมลอเลกทรอนกสดานก าลงพล (PERMS)



ก) ปรบปร ง และด ารงรกษาโครงสร าง พนฐาน ร ะ บ บ บ ร ห า ร ข อ ม ล ก า ล ง พ ลอเลกทรอนกส (PERMS)

ข) ใหการส ารอง/กคนขอมลทเสยหาย ค) สนบสนนการรบ/สงเอกสารอเลกทรอนกส ง) เสรมความปลอดภยของระบบ จ) ขยายประชาคมก าลงพลเขาสระบบบรหารขอมลก าลงพลอเลกทรอนกส (PERMS) ฉ) อ านวยตอการเขาถงของหนวยงานภายนอก ช) ออกแบบระบบยอยน าเขาขอมล COTS ซ) ปฏบตระบบคณะกรรมการคดเลอกอตโนมต ด) เสรมความสามารถในการสอสารจากทตงหนงสอกทตงหนง 3) คณะกรรมการควบคมรปแบบระบบบรหารขอมลก าลงพลอเลกทรอนกส (PERMS CCB:

PERMS Configuration Control Board) วตถประสงคเพอพจารณาจดมงหมาย ทศทาง เปาหมาย และรปแบบของระบบบรหารขอมลก าลงพลอเลกทรอนกส (PERMS) รวมทงเฝาตดตามประสทธผลของระบบบรหารขอมลก าลงพลอเลกทรอนกส (PERMS) ประเมน จดความเรงดวน และอนมตการเปลยนแปลงทส าคญทกประการทางเทคนคและงานของระบบ และประกนวาการเปลยนแปลงทใชไดจดท าไวในเอกสารระบบบรหารขอมลก าลงพลอเลกทรอนกส (PERMS)

4) ความเรงดวนในการด าเนนการของคณะกรรมการ ก) แฟมก าลงพลออนไลน เปนแฟมประวตของทหารกองทพบกสหรฐอเมรกา เชอมโยงผาน

ระบบเครอขาย ระหวางกองบญชาการหนวยบญชาการทรพยากรมนษย (HRC) ท อเลกซานเดรย ซงเกบรกษาบนทกแฟมก าลงพล (Official Military Personnel Files: OMPF) ของนายทหารสญญาบตรประจ าการ และหนวยแยกทเซนตหลยสทเกบรกษาแฟมประวตของก าลงส ารอง รวมทงแฟมประวต บนทกการแพทย/ทนตแพทย บนทกกระโดดรม บนทกการเงน และบนทกการบนของก าลงส ารองพรอมรบ รวมทงศนยบนทกและประเมนนายทหารประทวนทอนเดยนาโปลส กบหนวยตาง ๆ ของกองทพบกสหรฐอเมรกา

ข) การบนทกประวตก าลงพลกองทพบกสหรฐอเมรกาเปนรายบคคลเขาแฟมก าลงพลเปนสวนรวมของนายทหารสญญาบตร และนายทหารประทวน ทงทหารประจ าการและก าลงส ารอง

ค) ระบบคณะกรรมการคดเลอกอตโนมตของกองทพบก (Automated Army Selection Board System: SBS) สนบสนนขอมลก าลงพล แกคณะกรรมการแตงตงนายทหารสญญาบตรของกองทพบกสหรฐอเมรกา โดยจดท าเปนระบบอตโนมตในการจดเรยงล าดบอาวโสทางทหาร จ านวนปทครองยศปจจบน คณวฒการศกษา รวมทงคณสมบตตาง ๆ ทก าหนด เพอใชเปนขอมลในการด าเนนการแตงตงใหไดรบการเลอนยศต าแหนงสงขนของคณะกรรมการดงกลาว

ง) การส ารองขอมล/ความตอเนองของแผนปฏบตการ (Continuity of Operations Plan: COOP) ด าเนนการเกบส ารองขอมล ในกรณทศนยขอมลกลางทใดทหนงเสยหาย จะสามารถปฏบตการไดอยางตอเนอง

จ) การเขาถงแฟมก าลงพลทางอนเตอรเนต/อนทราเนต ด าเนนการเพอใหหนวยตาง ๆ และก าลงพลของกองทพบกสหรฐอเมรกา สามารถเขาถงแฟมขอมลก าลงพลไดทงทางอนเตอรเนตและอนทราเนต โดยไมจ ากดวาตองใชระบบเครอขายของกองทพเทานน แตก าลงพลทขอใชจะตองขอรบ



พาสเวรดและชอผใช จากศนยด าเนนการกลางของหนวยบญชาการทรพยากรมนษย เพอปองกนบคคลภายนอกเขาถงขอมลและเพอความเปนสวนตวของขอมลของตน ซงในสวนของก าลงพลเปนรายบคคลจะสามารถตรวจสอบขอมลของตนจากทใด ๆ ไดและสามารถตรวจสอบความถกตองของขอมลไดโดยงาย

ฉ) การสงขอมลจากทตงหนงไปยงอกทตงหนง เปนการด าเนนการสงขอมลดานก าลงพลไปยงทตงตาง ๆ ในกรณทไมสามารถเขาถงขอมลไดโดยอตโนมต

ง.ระบบเครอขายก าลงพลอตโนมต (PES-A: Personnel Enterprise System – Automation) เปนโครงการจดหา ออกแบบ ใช และด ารงรกษาการประมวลผลอตโนมต (Automated Data Processing: ADP) ทจะประกนถงการมระบบโครงสรางพนฐานอตโนมต (องคประกอบคอมพวเตอรในการฝกอบรมอตโนมต การบรการ การตดตอสอสาร ผลผลต และเครองมออตโนมต) ทสดยอด ทนสมย และเพยงพอเพอสนบสนนก าลงพลรบ PES-A สนบสนนงานก าลงพลในทกงาน รวมทง การสรรหาและคดเลอก และเปนเครองมอส าคญในการบรหารการปฏบตประจ าวนในกองทพ (เชน การรายงานยอดก าลงพล การบรหารก าลงพล การบรรจต าแหนง การบรหารแนวทางรบราชการ การฝก การสรรหาและคดเลอก การเรยกกลบเขาประจ าการ และการระดมพล) ระบบเคร อขายก าลงพลอตโนมต (PES-A) ใหความสามารถในการปฏบตงานระหวางกนของหนวยกรรมวธขอมลทส าคญของประชาคมหนวยงานก าลงพลของกองทพ เชน หนวยบญชาการทรพยากรมนษยกองทพบกสหรฐอเมรกา ทอเลกซานเดรย เซนตหลยส หนวยบญชาการเกณฑพล ศนยก าลงพลกองก าล งปองกนชาตสหรฐอเมรกา และหนวยบญชาการกรรมวธการเขาเปนทหาร หนวยบญชาการรวมซงกองทพบกเปนหนวยงานบรหาร ระบบเครอขายก าลงพลอตโนมต (PES-A) เปนหลกส าคญของสถาปตยกรรมการก าลงพลอตโนมตของกองทพบกสหรฐอเมรกาตงแต พ.ศ.2530 และมขดความสามารถและความยดหยนออนตวทจะสนบสนนระบบทเกดขนในรอบพนปหนา ระบบเครอขายก าลงพลอตโนมต (PES-A) สอดคลองกบยทธศาสตรเครอขายกองทพบกโดยสนบสนนความทนสมยขององคประกอบโครงสรางอ านาจ ระบบเครอขายก าลงพลอตโนมต (PES-A) สามารถสนบสนนและเขาไดกบการรเรมการสงถายขอมลก าลงพลและการรเรมการบรหารสารสนเทศองคการ/ยทธศาสตรเครอขายของกระทรวงกลาโหม

ระบบเครอขายก าลงพลอตโนมต (PES-A) เปนโครงการบรณาการเครอขายทกวางขวางซงบรหารทรพยากร จดหา และด ารงรกษาความมประสทธภาพสงสดของระบบโครงสรางพนฐานส าหรบเครอขายก าลงพลทงประจ าการ ส ารอง และกองก าลงปองกนชาต

ภารกจ ระบบเครอขายก าลงพลอตโนมต (PES-A) ใหโครงสรางพนฐานทางภมเทคนคทสนบสนนภารกจการบรรจก าลงพลทางทหารของกองทพบกในยามปกต การระดมพลและการปลดพล ภยพบตจากธรรมชาต ยามสงคราม และภารกจดานก าลงพลทกองทพบก หนวยก าลงทางบกกองก าลงปองกนชาต และหนวยก าลงส ารองตองเผชญ ระบบเครอขายก าลงพลอตโนมต (PES-A) เปนเครองมอบรหารก าลงพลและใหสารสนเทศแกกระทรวงกลาโหม และรฐสภาในทสด

จ. ระบบ Keystone สนบสนนผปฏบตมากกวา 2,500 คน ณ ทตงตาง ๆ 500 แหงทวโลก เปนการขยายขดความสามารถของคอมพวเตอรและการใชซอฟทแวรใหสงสดเพอสนบสนนโครงการตาง ๆ จ านวนมากทเพมขนในเครอขายยอย ซงจะสนบสนนคณะท างานรเรมของทบวงกองทพบก การสรางจดขายของหนวยบญชาการรบสมครทหารอาสาสมคร และการออกค าสงแตงตงของกองจดการก าลงพล



ชนประทวน โดยระบบนจะใหการเขาถงเซรฟเวอรฐานขอมลกลางออนไลนตามเวลาจรงผานเครองลกขาย และ/หรอผใชทเขาทางเครอขาย

ภารกจของระบบนคอสนบสนนความตองการของกองบญชาการ ทบวงกองทพบก ส านกงานผชวยเสนาธการทหารบกฝายก าลงพล เพอจดก าลงพลใหแกกองทพบกในยามสงคราม ยามปกต และระหวางการเปลยนผานจากยามปกตจนถงการระดมก าลงเตมท ระบบนจะใหการสนบสนนการเขาเปนทหารอาสาสมครในขนแรกในกองทพบก ก าลงส ารอง และกองก าลงปองกนชาต การเปลยนสภาพจากทหารประจ าการเปนก าลงส ารอง และการแบงประเภทนายทหารประทวนประจ าการและกระบวนการปรบยาย/ปรบเกลย

ฉ. ฐานขอมลก าลงพลแบบบรณาการ (ITAPDB: Integrated Total Army Personnel Database) ฐานขอมลก าลงพลแบบบรณาการ (ITAPDB) รบผดชอบออกแบบ พฒนา และบ ารงรกษาระบบซอฟทแวรประยกตและฐานขอมลก าลงพลกองทพบก (TAPDB: Total Army Personnel Database) ภารกจ ฐานขอมลก าลงพลแบบบรณาการจะระบถงความจ าเปนในการพฒนางานบรหารก าลงและการระดมพลกองทพบกปจจบนในประชาคมก าลงพลกองทพบก (คอ ทหาร พลเรอน และผรบเหมา) ซงจะ “แสดงการพฒนางานทสอดคลองกบการเปลยนผานไปสระบบก าลงพลของกระทรวงกลาโหมในอนาคต” สรป ระบบสารสนเทศเพอการบรหารทรพยากรมนษยมความส าคญตอการบรหารทรพยากรมนษยในปจจบน เนองจากชวยอ านวยความสะดวกและท าใหการบรหารงานเกดประสทธภาพและประสทธผล และชวยในการตดสนใจของผบรหารองคกรในหลายๆ ดาน ท าใหลดการผดพลาดในการบรหารงานและลดการสญเสยทรพยากรทางการบรหารซงจะน าไปสการใชทรพยากรอยางคมคาและเกดประโยชนสงสด





1. ใหนกศกษาอธบายความหมายของระบบสารสนเทศ เพอการบรหารทรพยากรมนษย 2. ใหนกศกษาอธบายประโยชนของระบบสารสนเทศ เพอการบรหารทรพยากรมนษย 3. ใหนกศกษาอธบาย ระบบสารสนเทศเพอการบรหารทรพยากรมนษย



บทท 11

การบรหารทรพยากรมนษยทมผลตอสภาพแวดลอม ทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง

การศกษาสภาพแวดลอมทางภมศาสตรกายภาพและภมศาสตรวฒนธรรมของภมภาคและโลก

โดยสวนรวม รวมทงสถานการณทางดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและกฎหมายของภมภาคและโลก อนน าไปสกระแสโลกาภวตน ทสงผลใหเกดปรากฎการณตาง ๆ ทงนใหรวมถงการศกษาถงบรบท ทเกยวของกบกระแสโลกาภวตน ปจจยของการรบและผลกระทบการรบกระแสโลกาภวตน และแนวทาง ทเหมาะสมในการสอดรบ

เพอใหผเรยนเกดการเรยนรและเขาใจเกยวกบสถานการณของโลกโดยรวมในทกมต ทงภมศาสตรและสภาพแวดลอม เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม กฎหมายและสทธมนษยชน เพอใหผเรยนเกดการเรยนรและเขาใจเกยวกบกระแสโลกาภวตน และตระหนกถงอทธพลของกระแสโลกาภวตน รวมทงรจกปรบปรน หรอตอสกบกระแสโลกาภวตน

มนษยทวโลกไดสถาปนาความสมพนธอยางใกลชดกนนานนบหลายศตวรรษ ปจจบนความสมพนธในทกๆดานไดทวมากยงขน ไมวาจะเปนการเดนทางตดตอกนโดยการเดนทางดวยเครองบนขดสมรรถนะของความเรวเหนอกวาความเรวของเสยง การเดนทางออกสหวงอวกาศ การตดตอสอสารผานเครอขายระบบสารสนเทศ การเดนทางตดตอทางเรอโดยสารหรอเรอบรรทกสนคาขนาดมหมา หรอ การไหลเวยนของสนคาตลอดจนเงนทน สงตางๆ เหลานยงท าใหมวลมนษยชาต ทงโลกตองตดตอพงพาอาศยกนและกนมากกวาทเคยเปนมาในอดต ผลตภณฑจ านวนมากทผลตขนโดยบรรษทอตสาหกรรมขามชาตจากหลายประเทศไดถกสงไปขายยงประเทศตางๆทวโลก ท าใหเกดการเคลอนยายเงนตรา เทคโนโลย และวตถดบซงเปนปจจยส าคญในการผลต ขามเขตพรมแดนของตนไปยงพรหมแดนอนทอยไกลออกไปบนเสนทางแหงการไหลเวยนของระบบการผลตและระบบการเงนไดเกดการแลกเปลยนอนไรขอบเขตของแนวคดและวฒนธรรมใหมซงครอบคลมวถแหงวถการด ารงชวตดงเดมของมนษยแตละเผาพนธสงผลใหเกดการกอรปและเคลอนไหวเปลยนแปลง ตลอดจนสงผลใหมการแลกเปลยนแนวคดตลอดจนหลกการทางดานสถานะทเปนอยในปจจบนของระบบการเมองการปกครอง กฎหมาย เศรษฐกจรวมทงสงคมระหวางรฐชาตแตละรฐชาต สงตางๆทกลาวถงเหลานเปนสงทไมสามารถจะหลกเลยงใหพนไดและก าลงคบคลานเขามาเยอนทวทงโลก ปรากฏการณดงกลาวนบเปนอบตการณทปรากฏขนใหสามารถมองเหนดวยตาเปลาของมนษย นบตงดาวเคราะหดวงหนงของระบบสรยะจกรวาล (Universe) อนหมายถงโลก ไดอบตขนและโคจรดวยการหมนรอบตวเอง ไปพรอมกบการหมนรอบ ดวงอาทตยซงนบเปน ศนยกลางแหงระบบสรยะจกรวาล ในขณะเดยวกนปจจยแวดลอมทผลตอการบรหารทรพยากรมนษย



ในการบรหารจดการสมยใหม ทงภาครฐ และภาคเอกชน ตองค านงถงสงแวดลอมทางการบรหารจดการองคการ สงแวดลอมในการบรหารองคการ คอ สงทอยแวดลอมในการบรหารจดการองคการและมอทธพล ผลกระทบตอการบรหารจดการองคการ ไมวาจะเปนทางตรงหรอทางออม โดยสงแวดลอมสามารถแบงออกไดเปน 2 ลกษณะดงน

1. สงแวดลอมภายนอก หมายถง สงทมอทธผลและมผลกระทบตอองคกร ทเกดจากภาวการณตางๆ ทอยรอบนอกองคกร ประกอบดวยดงน

1) สงแวดลอมทางการเมอง (Political Environments) 2) สงแวดลอมทางเศรษฐกจ (Economic Environments) 3) สงแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรม (Social and Cultural Environments) 4) สงแวดลอมเทคโนโลย (Technological Environments)

ก. ปจจยภายนอก เปนปจจยทนอกเหนอการควบคม ตองใชการคาดคะเน และเกดจากปจจยมากมายทมากระทบทงทางตรงและทางออม 1. อตราก าลงพล หรอสภาพแรงงาน (Labour Force) องคกรตองจางแรงงานเหลานมาท างาน และคณภาพของแรงงานเหลาน มผลโดยตรง ทจะท าใหองคการบรรลเปาหมายไดหรอไม ในปจจบนสภาพงานเรมเปลยนไปสระบบการผลตกงอตโนมต หรออตโนมตมากขนเรอย ๆ ความตองการแรงงานท flexible มากขน แรงงานตองเปนผทเรยนรเรว มความสามารถหลายดาน และสามารถสรางบรรยากาศ องคกรแหงการเรยนรได ในขณะเดยวกนวฒนธรรม นสยของคนกมผล เชนคนจนในชวงตนของการเปดรบการลงทนจากตางประเทศ ยงคนเคยกบการท างานใหกบระบบเดมอย ไมขยน แตเมอพวกเขาเรยนรว าองคกรตางชาตนน พจารณาความสามารถ และความส าเรจของงานดวย (performance) ท าใหแรงงานเหลานเปลยนทศนคตในการท างาน

การเปลยนแปลงก าลงพลหรอสภาพแรงงานของประเทศกอใหเกดสภาพการณทเปนพลวต(Dynamic) ภายในองคกรเชนการขนคาแรงขนต า อตราก าลงขาดแคลน การขาดแคลนในสายอาชพนน

ขอพจารณาทางกฎหมาย (Legal consideration) เกยวของกบความเทาเทยมกนในการจางงาน equal employment opportunity และการตดสนของศาลยตธรรม (Court decisions) อาทเชน กฎหมายแรงงาน องคกรตองปฏบตตามกฎหมาย ดงนนมผลตอการจางงานโดยตรง เชน จ านวนชวโมงการท างานตอวน การจดงานทเหมาะสมกบพนกงานทตงครรภ การก าหนดคาท างานลวงเวลาตามกฎหมาย การเขารวมกองทนประกนสงคม

1. สงคม (Society) องคการจะประสบความส าเรจเมอปฏบตตามบรรทดฐานทางสงคม (social norm) เปนทยอมรบของสงคม การทองคการเอาเปรยบผบรโภค หรอสงคม – สงแวดลอม ในทสดกไมสามารถอยรอดได การมความรบผดชอบตอสงคม เชนไมสรางปญหาสงแวดลอม มลภาวะทโรงงานสรางขน การขายสนคาคณภาพต า ถามองในมมกวางคอการคาระหวางประเทศ กตองมองสงคม สงแวดลอมของประเทศคคาอกดวย

2. สหภาพแรงงาน เกดขนเพอประสานประโยชนทงของผายนายจาง และลกจาง ถาสหภาพมกตกา ระเบยบ ยดความถกตองยตธรรม กจะเปนองคการทสรางประโยชนอยางแทจรง และสรางขวญก าลงในหมพนกงาน



3. ผถอหน (Share holder) เปนผมสวนรวมในการพจารณา เรองตาง ๆ ทเปนสาระส าคญ นอกจากจะหวงในเงนปนผลทเกดจากก าไรของกจการ พวกเขายงหวงใหธรกจเจรญกาวหนา และมชอเสยงเปนทยอมรบ

4. การแขงขน (Competition) ในโลกการแขงขนทรนแรงทางธรกจ ความไดเปรยบทางการแขงขน competitive advantage จะเกดขนไดยอมตองอาศยทรพยากรมนษย องคการตองสรรหา พฒนา และรกษาพนกงานทมความสามารถใหท างานใหองคการบรรลความส าเรจ นอกจากการจงใจดวยผลตอบแทนตาง ๆ การสรางความรสกเปนสวนหนงขององคการ เปนเจาของ มความรกภกด พรอมทจะเตบโตไปพรอมกบองคการ ยอมเปนสงทาทายความสามารถของผบรหารทรพยากรบคคล

5. ลกคา (Customer) เปนตวก าหนดวาองคการจะอยรอดหรอไม การตอบสนองทรวดเรวมประสทธภาพ การผลตและขายสนคาหรอบรการทมคณภาพยอมเปนทพงพอใจของลกคา ทรพยากรมนษยขององคการเปนผสรางสงเหลาน ตองอาศยทกษะ ความช านาญ ความคดรเรมสรางสรรค องคการจะจงใจอยางไรใหบคลากรทมความสามารถเหสานท างานให เพอตอบสนองลกคา

6. เทคโนโลย (Technology) การพฒนาเทคโนโลยในดานตาง ๆ เปนไปอยางรวดเรว เปนสงเสรมสรางความไดเปรยบทางการแขงขน โดยการเพมประสทธภาพในดานตาง ๆ ฝายบรหารทรพยากรมนษยตองพฒนาบคลากร ใหพรอมรบกบเทคโนโลยใหม ๆ และพฒนาทกษะการท างานควบคกนไป การสรางบรรยากาศการรเรมสรางสรรค จะเปนบอเกดเทคโนโลยใหม ๆ ในขณะเดยวกนเปนการจงใจการท างานไมใหเกดความนาเบอหนาย มความรกในงานทท าอย

เศรษฐกจ (Economic) มผลโดยตรงตอสภาพการจางงาน อตราการวางงาน ความตองการแรงงานเฉพาะดาน เมอเศรษฐกจด ความตองการแรงงานสง โดยเฉพาะธรกจการเงน ในชวงนนอตราคาจางของผทท างานในธรกจนสงมาก

2.สงแวดลอมภายใน หมายถงสงแวดลอมทอยภายในองคกรถอวาเปนสวนทมผลกระทบตอการด าเนนงานขององคการประกอบดวย

1. กลยทธขององคกร (Strategy) 2. ระบบการปฏบตงานในองคกร) (System) 3. โครงสรางขององคกร (Structure) 4. รปแบบการบรหารของผน าองคกร (Style) 5. คานยมรวมในการปฏบตงาน (Share values) 6. บคลากรในองคกร (Staff) (ทรพยากรมนษย (Human Resource Environment) 7. ความสามารถหรอทกษะของบคลากร (Skill) สงแวดลอมภายในองคการ ดานทรพยากรมนษย (Human Resource Environment-HRE) จง

นบไดวา เปนสภาพแวดลอมภายในองคการ HRE เปนสงทอยรอบๆ ของกระบวนการบรหารและพฒนาทรพยากรมนษย (HRM & HRD) ซงมอทธพลและม ผลกระทบตอทรพยากรมนษย ไมวาจะเปนทางตรงหรอทางออม โดยสงแวดลอมดานทรพยากรมนษยดงกลาว ผมยกตวอยางใหเขาใจเพมเตม วา HREหรอสงแวดลอมดานทรพยากรมนษย ไดแก

การวางทรพยากรมนษย(Human Resource Planning) เปนการคาดการณ ความ ตองการของทรพยากรมนษย ตองใชในภายหนาโดยพจารณาบนพนฐานของขอมลทรวบรวมมาวเคราะหเพอหา



ความตองการของ จ านวนคนทจะตองใช แหลงทจะหาคน ลกษณะงานและคณลกษณะทเหมาะสมของผทจะท างาน ไดส าเรจ สมรรถนะของคน ทนมนษยทเหมาะสม

ก. ปจจยภายใน คาดคะเนไดงายกวา และสามารถควบคมหรอจดการไดงายกวา เพราะรจดออน จดแขงขององคกร และประเมนสถานการณเพอจดการหรอรองรบผลกระทบตาง ๆ ได

1. พนธกจ (Mission) คอความมงหมายทตอเนองขององคการ เนองจากทกคนในองคการตางกมสวนรวมในการท าใหพนธกจนนบรรล ผบรหารในแตละระดบตองด าเนนงาน เพอความส าเรจ ตองมการก าหนดวตถประสงคและวธการด าเนนงาน ผบรหารทรพยากรมนษย เปนผจดสรร เตรยมการในเรองก าลงคน

2. นโยบาย (Policy) ในดาน HRM เชน ความปลอดภยในการท างาน การพจารณาผลงานเพอการปรบ เลอนต าแหนง อนจะกอใหเกดการท างานอยางมประสทธภาพตามมา การใหความส าคญตอคณคาของบคคลากร ชอเสยงของบรษท จะท าใหเกดความภาคภมใจในงาน องคการ แลวน าไปสความส าเรจโดยรวม

3. วฒนธรรมองคการ (Corporate culture) หมายถงคานยมรวม (shared values) ความเชอ (believes) และลกษณะนสย (habits) ทปฏบตจนกลายเปนบรรทดฐานของพฤตกรรม เกดมาจากวฒนธรรมของสงคม, ลกกษณะของงานและสภาพแดลอมในการด าเนนงาน เชนการแขงขนทรนแรง ตองมวฒนธรรมในการตอบสนองทรวดเรว คานยม ความเชอ ทศนคตของผกอตงบรษท และจากประสบการณรวมกนท าใหเปลยนแนวความคด และวธการท างาน

ถาวฒนธรรมใดทดกควรสนบสนน เชน การท างานเปนทม การใสใจและขยนท างาน ควรใหค าชมเชย หรอใหรางวล ประกาศใหรบรถงความส าเรจของการท างานนน แตถาไมดกตองหาทางปรบไปในทางทสรางสรรค คนจะประสบความส าเรจในการท างานได กตอเมอเขาใจวฒนธรรมองคการ และปรบตว หรอสรางวฒนธรรมทดกวา แตสอดคลองกบวฒนธรรมเดม

1. วธการบรหารของผบรหารระดบสง (Management style) มอทธพลตอวฒนธรรมองคการอยางมาก และส าคญ เชนผบรหารระดบสงทกระตอรอรน จะเปนแบบอยางและกระตนในบรรยากาศภายในองคการเปนในทางเดยวกน ไลมาจากผบรหารระดบรองลงมา จนถงพนกงานระดบลาง ถาผบรหารแบบ proactive ระบบการท างานทงหมดจะถกผลกดน เพอตอบสนองรปแบบการบรหารนน 2. พนกงาน (employees) มความแตกตางในแตละบคคล เปนการยากทจดการดวยวธการเดยวทงหมด เนองจากมทศนคต เปาหมายสวนตว บคลกลกษณะตางกน ผบรหารทเกงคน (มประสบการณกบพนกงานมาก) จะใหความสนใจในดานเทคนคนอย แตจะสรางความรวมมอเปนกลม เพราะจะสรางสรรคงานไดดกวาและมประสทธภาพกวา ในขณะทผบรหารทเกงงานจะมงเทคนคของงานเปนหลก การจดการพนกงานไดดกจะเปนการสรางความสามารถในการควบคมปจจย เพราะพนกงานเปนผกอใหเกดความส าเรจตาง ๆ องคการขนาดใหญทประสบความส าเรจ world class organization จะใหความส าคญกบการพฒนาพนกงาน ในดานการฝกอบรมตาง ๆ ทงทเปนดานเทคนค และตานพฤตกรรม เชน การปรบแนวความคดใหเปนในแนวทางเดยวกน การสรางวฒนธรรมการท างานเปนทม เพอเปนการลดความส าคญทเปนปจเจกบคคล 3. องคการไมเปนทางการ (informal organization) เปนความสมพนธทเกดระหวางพนกงานดวยกนอยางคอยเปนคอยไป เชนกลมกฬา กลมกนขาว กลมกจกรรมนนทนาการ หากผบรหารละเลย



จะเกดผลเสยหาย เพราะกลมอาจสรางแนวความคดทไมสอดคลองกบเปาหมายขององคการ เนองจากความเขาใจผด หรอถกท าใหเขาใจผดได หรอการสรางกลมอทธพล ผบรหารควรรความเปนไปขององคการไมเปนทางการน เชนการมสวนรวมในทางตรงหรอทางออม เพอสรางสมพนธภาพทดกบกลมเอาไว และสามารถคาดเดาเหตการณท เปนผลกระทบได บางครงกมสวนในการท างานใหมประสทธภาพมากขนจากความสมพนธน 4. หนวยงานอนทเกยวของ การท างานตองมการประสานงานระหวางแผนก เพอการท างานทมประสทธภาพ ผบรหารตองใหความส าคญอยางมาก เพอความราบรนในการท างาน หากมปญหาตองจดการโดยเรว แกไขกอนทจะกลายเปนปญหาใหญ พยายามสรางระบบทมประสทธภาพ เพอลดปญหา และความขดแยงทจะเกดขนจากความไมเขาใจ โดยทวไปแตละแผนกจะรเฉพาะในสวนของงานทเกยวของเทานน ถาหากไมท าความเขาใจความสมพนธของงานของอกแผนก กยอมเกดความวนวาย การท างานแบบ Cross functional team เปนวธทประสานการท างานของทกฝายทเกยวของ Task force team กเปนอกวธการหนง 5. ขอตกลงระหวางลกจาง และนายจาง ในดานสวสดการ ผลตอบแทน ผลประโยชน เปนตน เพอความพอใจของทงสองฝายทจะท างานรวมกน หากเกดความรสกวาไมไดรบความเปนธรรมไมวาจะเปนฝายใด ยอมเกดปญหา เชนการนดหยดงาน การเอาเปรยบจากนายจาง ในบางครงการท าขอตกลงอาจเปนการท าระหวางนายจางกบสหภาพแรงงาน ถากลมพนกงานมความเชอวาพวกเขาจะไดรบขอเสนอทดกวาเมอตอรองเปนกลม

ท าไมผประกอบการทเตบโตจากธรกจขนาดเลก ไปสธรกจขนาดกลาง หรอขนาดใหญ จงมกประสบ ปญหาดานการจดการทรพยากรมนษย และจะแกไขไดอยางไรเพราะการเปลยนแปลงปจจยตาง ๆ ขางตน การบรหารทรพยากรมนษยควรเปนเชงรก เชนการประมาณความตองการของทรพยากรมนษย โดยอาศยการวางแผนทรพยากรมนษย ประกอบดวยการสรรหา คดเลอก รกษา การคาดการณลวงหนา เพอลงมอกระท ากอน หรอท าการแกไขปญหากอนทจะเกด การแกปญหาไปขางหนาโดยใชความคดเปนระบบการสรรหาคดเลอก การจางงาน (Employment) ซงเปนการสรรหาผทจะมาท างาน การคดเลอก การบรรจ การปฐมนเทศ เพอใหเกดความพรอมทจะท างานการปฏบตงาน (Life on the Job) ซงเปนการประเมนผลงาน การฝกอบรม การเลอน ต าแหนง การโยกยาย และการพนสภาพ · การจายคาตอบแทนและสวสดการ (Compensation and Benefits) ซงเปนคาตอบแทนตางๆ สวสดการ · การอบรมและพฒนาบคลากร (HRD) · การจงใจ (Motivation) ซงเปนการชกจงใหผใตบงคบบญชาอยากทจะท างานใหบรรจ วตถประสงค · แรงงานสมพนธ (Labor Relation) ซงเปนความเกยวพนกนระหวางนายจางกบลกจาง ในดานการจางและการท างาน

· ความปลอดภยในการท างาน (Safety and Health) สถานทท างานทถกสขลกษณะอนามยและความปลอดภยในการท างาน

· ฯลฯ อทธพลของสงแวดลอมทมผลตอการจดการทรพยากรมนษย



การบรหารทรพยากรมนษยจะเกยวของกบสภาพแวดลอมภายในเพอพจารณาวามก าลงคนเพยงพอมคณสมบตเหมาะสมกบงานหรอไมและจะวางแผนความตองการทรพยากรมนษยในอนาคตอยางไรสวนสภาพแวดลอมภายนอก เพอพยากรณการเปลยนแปลงทจะเกดจากสภาวะของปจจยภายนอกบรษท ในการทจะปรบการบรหารทรพยากรมนษยใหเขากบสภาวะแวดลอมทเปลยนแปลงไป สภาพแวดลอมภายนอก

• ผถอหน • การแขงขน • ลกคา • เทคโนโลย • เศรษฐกจ • กฎหมาย • ก าลงแรงงาน • สงคม • สหภาพแรงงาน

การเผชญกบผลกระทบจากสภาพแวดลอม • การตอบโตลวงหนา (Proactive) เปนการบรหารทรพยากรมนษยเพอใหมการปฏบตการในการ

จดการกบสภาพแวดลอมและมการวางแผนตอบโตสภาพแวดลอมไวลวงหนา • การตอบสนองการตอบโตเมอไดรบผลกระทบ (Reactive) เปนการตอบสนองภายหลง

สภาพแวดลอมทเปนอปสรรคไดเกดขนแลว การบรหารทรพยากรมนษยทแตกตางและหลากหลาย (Managing the diverse workforce) การบรหารทรพยากรมนษยทมความแตกตางระหวางบคคล ดานความช านาญ ทกษะ เพศ สถานะภาพการสมรส เขตภมศาสตร แบบแผนการด าเนนชวต

• การท างานของคสมรส (Dual-career couples) • พนกงานสงอาย (Older workers) • คนพการ (People with disabilities) • ผอพยพ (Immigrants) • คนวยหนมสาวทมทกษะหรอการศกษาจ ากดระดบการศกษาของพนกงาน

วฒนธรรมองคการ

เปนระบบคานยม ความเชอ อนมสวนตอการก าหนดบรรทดฐานของพฤตกรรมของคนในองคกร มสวนตอการก าหนดโครงสราง ระบบทจะน ามาใชในการบรหาร การตดสนทจะจางบคคล ความเหมาะสมของงานและพนกงาน การใหรางวล การแกปญหา และการใหโอกาส ปจจยทมอทธพลตอวฒนธรรมขององคกร



1. กลมงาน - ความผกพน

- ขวญก าลงใจ - ความเปนมตร - อปสรรค

2. รปแบบความเปนผน าของผจดการ 3. ลกษณะขององคการ 4. กระบวนการการบรหาร

ผลกระทบของกฎหมายตอการบรหารทรพยากรมนษย • รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540

สทธ เสรภาพ และความคมครองทบคคลตางๆ พงไดรบตามกฎหมาย มผลใหนายจางตองปฏบตตอลกจางดวยความเหมาะสม ไมละเมดสทธและเสรภาพของลกจาง ใหความเทาเทยมกนในการจางงาน ไมเลอกปฏบตอนมสาเหตมาจากถนก าเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย สถานะทางกายภาพ หรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา ใหความคมครองแกบคคลตางๆ รวมทงแรงงานเดกทจะถกใชความรนแรง และการปฏบตงานอนไมเปนธรรมในการจางงาน การจะไดรบความปลอดภยในการท างาน การใหสทธเสรภาพในการรองทกข ชมนมโดยสงบ การกอตงสหภาพ สหพนธแรงงาน

• พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 • พระราชบญญตเงนทดแทน • พระราชบญญตแรงงานสมพนธ • พระราชบญญตประกนสงคม

พระราชบญญตการท างานของคนตางดาวผลกระทบของกฎหมายตอการบรหารทรพยากรมนษย รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540

• มาตรา 4 ศกดศรความเปนมนษย สทธและเสรภาพของบคคลยอมไดรบความคมครอง • มาตรา 5 ประชาชนชาวไทยไมวาเหลาก าเนด เพศ หรอศาสนาใดยอมอยในความคมครองแหง

รฐธรรมนญเสมอกน มาตรา 30 บคคลยอมเสมอกนในกฎหมายและไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน

ชายและหญงมสทธเทาเทยม การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลและเหตแหงความแตกตางในถนก าเนด เชอชาต ภาษาเพศ อาย สภาพทางกาย สขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจ ความเชอทางศาสนา ความคดเหนทางการเมองกระท ามได

• มาตรา 54 บคคลซงมอายเกน 60 ป และไมมรายไดเพยงพอแกการยงชพมสทธไดรบความชวยเหลอ จากรฐตามกฎหมาย



• มาตรา 55 บคคลซงพการทพพลภาพ มสทธไดรบสงอ านวยความสะดวกอนเปนสาธารณะและความชวยเหลออนจากรฐตามกฎหมาย

นายจางตองปฏบตตอลกจางดวยความเหมาะสม ไมละเมดสทธและเสรภาพของลกจาง ใหความเทาเทยมกนในการจางงาน ไดรบอตราคาจางเทากน ถามความสามารถเทากนและท างานประเภทเดยวกน

• มาตรา 31 บคคลยอมมสทธและเสรภาพในรางกาย การทรมาน ทารณ หรอการลงโทษดวยวธการโหดราย หรอไรมนษยธรรมจะกระท ามได

• มาตรา 35 เดก เยาวชน และบคคลในครอบครวมสทธไดรบความคมครองโดยรฐจากการใชความรนแรงและการปฏบตอนไมเปนธรรม

นายจางตองใหความคมครองแกพนกงานในการท างาน รวมทงการจะไดรบความปลอดภยในการท างาน โดยเฉพาะการท างานทมอนตราย

• มาตรา 61 บคคลยอมมสทธเสนอเรองราวรองทกขและไดรบแจงผลการพจารณาในเวลาอนสมควรทงนตามกฎหมายบญญต

• มาตรา 44 บคคลยอมมเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ • มาตรา 45 บคคลยอมมเสรภาพในการรวมกนเปนสมาคม สหภาพ สหพนธ สหกรณ กลม

เกษตรกร นายจางตองสนบสนนและใหโอกาสลกจางในการรองทกขและการด าเนนการเกยวกบการรวมตว การกอตงสมาพนธ พระราชบญญตคมครองแรงงาน

วตถประสงคของการออกกฎหมายฉบบนเพอใหการใชแรงงานเปนไปอยางเปนธรรม เหมาะสม • การใชแรงงานหญง กฎหมายหามมใหนายจางใหลกจางซงเปนหญงท างานอยางใดอยางหนง

เชน งานเหมองแร งานกอสรางทตองท าใตดน งานทตองท าบนนงรานสงเกน 10 เมตรขนไป งานผลตขนสงอาวธระเบด

• การใชแรงงานเดก หามมใหนายจางจางเดกอายต ากวา 15 ปเปนลกจาง การจางเดกอายต ากวา 18 ป เปนลกจางตองแจงตอพนกงานตรวจแรงงานภายใน 15 วน

• หามเดกอายต ากวา 18 ป ท างานระหวางเวลา 22.00 ถง 06.00 น. หามเดกอายต ากวา 18 ป ท างานลวงเวลา ท างานในวนหยด

• หามมใหจางเดกอายต ากวา 18 ป ท างานบางประเภท • หามมใหจางเดกอายต ากวา 18 ป ท างานในสถานทบางประเภท • หามมใหนายจางจายเงนคาจางของลกจางเดกแกบคคลอน • นายจางตองอนญาตใหลกจางเดกอายต ากวา 18 ป มสทธลาเขาประชม รบการฝกอบรม หรอ

ลาเพอการอนซงจดโดยสถานศกษา ใหนายจางจายเงนคาจางเทากบคาจางในวนท างาน ตลอดระยะการลา แต 1 ปตองไมเกน 30 วน



การบรหารทรพยากรมนษยในสภาพแวดลอมโลก

การปรบปรงสภาพแวดลอมโลกเปนสงจ าเปนในตลาดโลกซงมการขยายตวอยางกวางขวาง เพอใหมก าไรมากขน มคแขงขนระดบโลก มการคมนาคมทสะดวกรวดเรว มเทคโนโลยสอสารผานดาวเทยม อนเตอรเนต และความแตกตางดานคาแรง การท าธรกจระหวางประเทศเปนสงจ าเปน ความทาทายตอการบรหารทรพยากรมนษยมความส าคญตอธรกจ หากไมเขาใจถงการเปลยนแปลงทางธรกจทสงผลตอการบรหารทรพยากรมนษย แตยงใชรปแบบการบรหารแบบเดม จะท าใหองคกรประสบปญหาการด าเนนธรกจ

• การแขงขนในลกษณะของ e-business ท าใหการจดการทรพยากรมนษยจะตองคดใหมในเรอง การจดคนเขาสงาน การเลอนต าแหนง ความจงรกภกด การมอบงาน คาตอบแทน การตดสนใจ ความไมคนเคยกนของคนท างาน การสอสารขอความ สารสนเทศ ภาษาใหมของธรกจ เชน Internet chat room

• การเปลยนแปลงลกษณะของงาน บรษทจ าเปนตองหาทตงในท าเลทมคาจางทถก และมคาแรงงานทถก แนวโนมทจะจางคนงาน Part-time คนงานชวคราว

• การเปลยนแปลงไปสการบรการสงคม มการเรมเปลยนจากงานดานอตสาหกรรม มาสงานบรการ เชน งานเกยวกบ Fast foods งานขายปลก งานทปรกษา งานสอนหนงสอ

• การเปลยนแปลงของงานไปสการใหความร และทนดานทรพยากรมนษย ธรกจจะประกอบดวยผเชยวชาญซงจะเปนผน าในดานวชาการ ความรความสามารถทจะตองถายทอดใหกบพนกงาน ซงจะตองมการจายเงนลงทน ดานการฝกอบรม

เพอผลกดนใหพนกงานมการท างานรวดเรวขน สอนงานใหพนกงานมความร ใหพนกงานด าเนนการและควบคมธรกจของตนเองได ตองไมใชพนกงานทรอรบค าสง

พนกงานตองมทกษะ มวนยของตนเอง ท างานไดตามขอผกพนกบองคกร • การเปลยนแปลงดานการบรหารแบบใหม ทตองยดการเปลยนแปลงอยางรวดเรว การผลตท

เรงรบ การตองสกบผลตภณฑทเปนนวตกรรรมซงไมเคยมมากอน ท าใหตองมการบรหารจดการพนกงานแบบใหม ท าใหตองค านงถง การใชเทคโนโลยแทนในจดทใชคนอย การใชระบบอตโนมต

• รปรางการจดองคกรแบบใหม สการจดองคกรแบบราบ ไมเนนการตดตอตามสายงานบงคบบญชา การไมผกตดกบองคกร แตพนกงานจะตองมหนาทโตตอบกบบคคลทเกยวของ



• การใหพนกงานมอ านาจตดสนใจมากขน การปฏบตงานควรเปนไปตามความตองการของลกคา • การท างานดวยตนเอง การมสวนของพนกงานในทมงาน และการควบคมคณภาพของงานดวย

ตนเอง • ฐานอ านาจไดถกเปลยนแปลง ต าแหนง อ านาจ จะไมเปนเครองมอส าหรบการจดการอกตอไป

เนองจากความส าเรจของงานขนอยกบความคดดๆ และการท างานทมประสทธผล การมพนกงานทมมลคาทางปญญาสง

• ผบรหารจะไมท าหนาทบรหารเทานน จะตองเรยนรทจะจดการใน สภาพการณตางๆ โดยไมใชการสงดวยอ านาจ แตตองแสดงตนเปน ผสนบสนน ผน าทม หรอทปรกษา

• ผบรหารตองเปนผสรางขอผกพน ใหพนกงานแตละเกดความรสก ตนมความส าคญตอองคกร และมความรบผดชอบตอลกคา

• การเปลยนแปลงของความคาดหวงของคนในองคกร คนท างานตองการอะไร การสนองตอบตอสงคม หนาท บทบาทในการบรหารทรพยากรมนษยตองเปลยนบทบาท ใหทนตอการเปลยนแปลงขอสภาวะแวดลอมธรกจ -การเพมผลผลต -การโตตอบ -การบรการ -การสรางขอผกพนของพนกงาน เพอกาวเขาสการแขงขนอยางแทจรง -กลยทธระดบบรษท ตองท าใหเกดความสมดลทงจดออน จดแขง โอกาส อปสรรค สภาพแวดลอมทเกดการเปลยนแปลง ท าใหนกบรหารตองมการปรบตวใหทน ตอสภาวะ

แวดลอม เนองจากผลของการเปลยนแปลงกอใหเกดการสญเสยไดไมวาจะเปนเงนทน สนคา ทกษะ เวลาก าลงคนและทรพยากรอนๆ ซงนกบรหารจะตองตดสนใจวาเวลาใดควรจะมการปรบเปลยนกลยทธหรอเวลาใดจะตองท าการเปลยนแปลงกลยทธโดยนกบรหารจะตองมการเรยนรและมความคดสรางสรรค องคการจ าเปนจะตองมความยดหยน มรปแบบองคการททนสมย และมการพฒนาเตรยมพรอมเพอรองรบการเปลยนแปลง ดงนนการบรหารความเปลยนแปลงจงเปนสงจ าเปนตอนกบรหารอยางยง โดยเฉพาะเมอโลกไดกาวเขาสยคของขอมลขาวสารและเทคโนโลย ซงท าใหการเปลยนแปลงเกดขนอยางรวดเรวและการคาดการณเพอเตรยมวางแผนไวลวงหนาท าไดยาก กลยทธการจดการความเปลยนแปลงจงเปนกลยทธทท าใหการด าเนนงานบรรลเปาหมายทไดตงไว ซงตองอาศยความเขาใจความสามารถของนกบรหาร รวมไปถงความรวมมอจากบคคลในองคการดวยจงจะท าใหสามารถบรหารความเปลยนแปลงได (Management of Change) ทงนหากไมเขาใจถงการเปลยนแปลงการจดการกอาจจะท าไดยากขน เนองจากความเปลยนแปลงใด ๆ มกจะกอใหเกดแรงตานตอการเปลยนแปลง ดงนนนกบรหารในฐานะทเปนผน าทกอใหเกดการเปลยนแปลงยอมตองอาศยทกษะและความรอบคอบในการจดการ โดยผบรหารตองเขาใจถงธรรมชาตของการเปลยนแปลง กระบวนการการเปลยนแปลง และวางบทบาทของตวเองในการสรางความเปลยนแปลง สดทายคอผบรหารสามารถตดสนใจเลอกวธทจะน ามาใชในการบรหารความเปลยนแปลงทเกดขนกบองคการและ



เลอกวธทบรหารไดอยางเหมาะสมกบองคการ การเปลยนแปลงการบรหารเพอปรบปรงกระบวนการท างานใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมนน ปญหาส าคญทองคการมกจะตองเผชญ คอ การตอตานความเปลยนแปลงจากคนในองคการ เนองจากคนสวนใหญจะเกดความไมมนใจและกลววาความเปลยนแปลงจะท าใหเกดความยงยากตามมาได ดงนนในการจดการความเปลยนแปลง องคการควรพจารณาถงความรวมมอ และความพรอมในการเปลยนแปลง และควรเรมจากสงทงายแลวพฒนาไปสสงทยากจงจะท าใหสามารถบรหารความเปลยนแปลงได (Management of change) ทงนหากผบรหารไมเขาใจถงการเ ป ล ย น แ ป ล ง จ ะ ท า ใ ห ก า ร บ ร ห า ร จ ด ก า ร ค ว า ม เ ป ล ย น แ ป ล ง ท า ไ ด ย า ก แบลคและพอรเตอร (Black and Porter, 2000) ศกษาเกยวกบการจดการการเปลยนแปลงในองคการโดยใหความส าคญปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลงโดยมการแบงเปนปจจยภายนอกและปจจยภายในองคการ ปจจยภายนอกองคการ ไดแก

1. สภาวะเศรษฐกจ มผลกระทบตอการบรหารทรพยากรมนษยในองคการคอ ถาเศรษฐกจไมดท าใหองคการตองลดจ านวนบคลากร ลดจ านวนการผลต ในทางกลบกนถาเศรษฐกจดท าใหองคการเพมการผลตสนคาและบรการท าใหมภารกจเพมขนและมการเพมจ านวนบคลากร

2. คแขงขน มผลกระทบตอการเปลยนแปลงดานกลยทธการตลาด ในการหาลกคาใหมเพอเพมสวนแบงการตลาดและการเตบโตทางการตลาด และอาจท าใหเกดการควบรวบกจการ

3. เทคโนโลย การเปลยนแปลงทางเทคโนโลยมผลกระทบตอกจกรรมหลกขององคการ ท าใหองคการตองเปลยนแปลงระบบการผลตเพอสรางความไดเปรยบทางการแขงขน และมผลกระทบตอการบรหารทรพยากรมนษย

4. การเมองและกฎหมาย การเปลยนแปลงนโยบายและกฎหมายมผลใหองคการตองปรบเปลยนนโยบายมผลใหองคการตองปรบเปลยนนโยบายการท างาน ระบบบรหารงาน ซงตองมวธการเปลยนแปลงใหรวดเรวและเกดความขดแยงนอยทสด

5. สงคมและประชากร การเปลยนแปลงคานยมในการบรโภคสนคาตาง ๆ ท าใหองคการตองเปลยนแปลงระบบการผลต ลกษณะของสนคาและบรการเพอตอบสนองความตองการของลกคา การเปลยนแปลงโครงสรางประชากรมผลกระทบตอการเปลยนแปลงรปแบบผลตภณฑ กลยทธการขายและการตลาด

ปจจยภายในองคการ

1.โครงสราง การเปลยนแปลงโครงสรางองคการสงผลใหองคการมผลตภาพเพมขนและมวธการแกปญหาทมประสทธภาพมากขน การเปลยนแปลงโครงสรางนนรวมถงการกระจายอ านาจ การลดจ านวนล าดบชนในองคการ การเปลยนแปลงหลกเกณฑในการประเมนบคลากร การเปลยนแปลงโครงสรางในระดบมหภาค คอการรวมแผนกตาง ๆ ในองคการ การเปลยนแปลงโครงสรางในระดบจลภาค คอ การรวมหรอแยกแผนกตาง ๆ เปลยนแปลงทตง ความสมพนธระหวางแผนก ตาง ๆ การเปลยนแปลงโครงสรางในดานตาง ๆ ไดแก การปรบแผนเพอเพมประสทธภาพการท างาน ลดความลาชา โดยรวมแผนกตาง ๆ ในองคการเปนแผนกเดยว การรวมอ านาจดานสารสนเทศ รวมอ านาจการจดการสารสนเทศไวทผจดการเพยงคนเดยว ลดจ านวนล าดบชนในองคการ ท าใหองคการมโครงสราง



แบนราบ และสรางการท างานเปนทม สรางความหลากหลาย ลดจ านวนล าดบชนในองคการและสรางส านกงานในภมภาคตาง ๆ เปนตน

2. กลยทธ นอกจากนในกระบวนการเปลยนแปลงภายในยงประกอบไปดวยการเปลยนแปลงกลยทธขององคการ ซงกลยทธ จะเปนตวก าหนดทศทางการท างานเพอใหบรรลวสยทศนและพนธกจขององคการ ดงนนการเปลยนแปลงในเรองของกลยทธจะเปนสวนทส าคญทท าใหทศทางการด าเนนงานขององคการเปลยนแปลง การเปลยนแปลงกลยทธเกดจากการปรกษาหารอระหวางผบรหารระดบตาง ๆ ดงนนการเปลยนแปลงกลยทธจงตองอาศยความรวมมอจากบคลากรในองคการ

การเปลยนแปลงกลยทธในดานตางๆ เชน การผลต ออกผลตภณฑใหม เพมความหลากหลายของผลตภณฑเพอตอบสนองความตองการของลกคา ลกคา ใหความส าคญกบการบรการลกคา ราคา ผลตสนคาทมราคาถกและมคณภาพสง

แชนเดลอร (Chandler, 1962) ศกษาความสมพนธระหวางกลยทธและโครงสราง และสรปวาการเปลยนแปลงกลยทธองคการ (Corporate Strategy) น าไปสการเปลยนแปลงโครงสรางองคการ

3. กระบวนการตดสนใจ กระบวนการตดสนใจของผบรหารองคการทมโครงสรางแบบแบนราบนน ผบรหารระดบสงจะมอ านาจในการตดสนใจนอยลง การตดสนใจของผบรหารจะมผลกระทบตอการเปลยนแปลงในองคการ สวนการตดสนใจของพนกงาน เปนสงทท าใหเกดนวตกรรมตาง ๆ ท าใหเกดวธการผลตทสามารถลดตนทนและเพมคณภาพใหเกบสนคาได ท าใหเกดการเปลยนแปลงระบบการผลต

4. กระบวนการท างาน เปนผลมาจากการเปลยนแปลงดานเทคโนโลย และโครงสรางองคการ ซงท าใหเกดการเปลยนแปลงวธการท างานเพอแปรสภาพปจจยน าเขาเปนผลผลตและผลลพธ

5. เทคโนโลย การเปลยนแปลงเครองมอในการผลตและเทคโนโลยนนเปนปจจยทส าคญในการอยรอดและเพมความสามารถในการแขงขนขององคการ ซงมผลกระทบตอการเปลยนแปลงโครงสราง กระบวนการท างาน และการบรหารทรพยากรมนษย การน าเทคโนโลยใหมมาใชในการท างานอาจท าใหเกดผลกระทบตอความสมพนธระหวางพนกงานคออาจท าใหเกดความขดแยงขนในองคการได 6. วฒนธรรม การเปลยนแปลงวฒนธรรมองคการอาจสงผลกระทบใหเกดการเปลยนแปลงเทคโนโลย การเปลยนแปลงวฒนธรรมองคการนนคอการเปลยนแปลงคานยมในการท างาน การเปลยนแปลงวฒนธรรมในดานตาง ๆ ไดแก

• การรวมมอและการใหอ านาจ ผจดการจะตองไปท างานในสาขาตาง ๆ เชนเดยวกบพนกงานเปนการสรางความสมพนธระหวางส านกงานใหญและสาขายอย

• มตรภาพและการบรการลกคา สรางความสมพนธกบลกคาและสมาคมตาง ๆ • การรวมมอและการท างานเปนทม สรางความสมพนธระหวางแผนกตาง ๆ ในองคการ สรางทมงานเพอพฒนานวตกรรมและระบบการผลต • ความหลากหลาย มบคลากรทมความช านาญในดานตาง ๆ โยมการฝกอบรม • ความรวมมอและการมสวนรวม ใหพนกงานมสวนรวมในการตดสนใจ เนนความรวมมอและการมสวนรวมในทกระดบขององคการ • ความรสกเปนครอบครว เพมความรสกเปนเจาของและใหความส าคญกบพนกงานเพมขน

7. บคลากร การเปลยนแปลงนนมความเกยวของกบบคลากรในองคการในประเดนตอไปน คอ



บคลผนนท าหนาทอะไร บคคลผนนมทศนคตและความคาดหวงอยางไร บคคลนนท าการตอบสนองการเปลยนแปลงอยางไร บคคลนนไดรบการฝกอบรมและพฒนาอยางไร

การเปลยนแปลงนนเกดจากการเพมหรอลดจ านวนบคลากร สบเปลยนโอนยายแผนก การใหขอมลขาวสาร และการฝกอบรมนนสามารถเปลยนแปลงพฤตกรรมการท างานของบคลากรได การเปลยนแปลงรปแบบความสมพนธระหวางบคลากรนนสามารถท าใหเกดการเปลยนแปลงไดเชนกน

การฝกอบรมเพอพฒนาทกษะ ความร ความสามารถนนสามารถพฒนาความสามารถในการปฏบตงานของบคลากรในองคการ และท าใหผลการปฏบตงานมคณภาพดขน การเปลยนแปลงนนมผลกระทบตอการเปลยนแปลงขนาดองคการเพอใหสามารถท าการผลตไดมประสทธผลมากทสด ซงในปจจบนองคการมแนวโนมทจะมขนาดเลกลง องคการแตละประเภทจะมขนาดทแตกตางกน ความสมพนธระหวางมนษยกบสงแวดลอม

มนษยเปนปจจยทส าคญยงตอการเปลยนแปลงสงแวดลอมบนโลกน ซงมอยสองประการส าคญ คอ การเปลยนแปลงประชากรดงทไดศกษามาในบทท 3 กบ ระบบการคดของมนษย ซงปจจยส าคญอกประการหนงเพราะพฤตกรรมของมนษยทพงมตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนอยางไรการตดสนใจทกครงของมนษยมผลโดยตรงตอความคงอยหรอเปลยนแปลงของสงแวดลอมทงในระดบทองถน ระดบภมภาคและระดบโลก โลกทศน (Worldview)

โลกทศน หรอ มมมอง เปนสงพนฐานส าคญยงตอการตดสนใจกระท าพฤตกรรมตาง ๆ ของมนษย ทงในดานบวกและลบ ระบบมนษยจงขนอยกบโลกทศน และมนษยแตละคนมโลกทศนแตกตางกนขนอยกบ สงตอไปน

1. สงแวดลอมทางสงคม สงคมแตละสงคมมลกษณะเฉพาะของตนเอง มกฎระเบยบ ขนบธรรมเนยม ประเพณ ความเชอ รวมทงกระบวนการคด ทถายทอดสบตอกนมา ดงน นคนทเตบโตมาในสงคมหนงจะซมซบเอามาเปนลกษณะของตนเองโดยไมรตว เชน ความซอตรง การเคารพซงกนและกน การเคารพสทธของผอน การเคารพตวเอง การนบถอชวต ความมจตใจโอบออมอาร เปนตน

2. ประสบการณ เปนสงทมนษยแตละคนไดรบมาตงแตเกด เร มจากครอบครว การเลยงด ความสมพนธในครอบครว และสะสมเพมขนเมอเตบโตขนตามวยทงจากเพอนวยรน วยท างาน ดงนนผคนในสงคมเดยวกนจะมความแตกตางกนออกไปได

ประสบการณการเรยนรและรบรเรองราวตาง ๆ ประมวลเขาดวยกนจะสรางขนเปนเอกลกษณของแตละคน และเปนเหตเบองตนทส าคญท าใหมนษยมมมมองในเรองตางๆ แตกตางกนออกไป ดงนนในเรองเดยวกนแตละคนมความรสกตางกน หรอ คลอยตามกไดตามทศนะของตนเอง

อยางไรกตามโลกทศนของมนษยถาพจารณากวาง ๆ จะมแตกตางกนอย 2 ดาน คอ 1) มมมองแบบแยกสวน มลกษณะส าคญ คอ เนนความความเปนปจเจกชน บคคลตางม

ความสามารถแตกตางกน ดงนนตองยอมรบในความสามารถสวนตว นนคอ ผทมความสามารถมากกวายอมมสทธในการใชความสามารถนนเพอประโยชนสวนตนไดเตมท เรองสวนรวมมาทหลง



2 มมมองแบบรวมสวนหรอองครวม มลกษณะส าคญ คอ เนนการอยรวมกน มองแบบทกคนตางเกยวของและพงพงซงกนและกนเปนลกโซในทกระดบ ดงนนความสามารถสวนตนพงน ามาใชเพอประโยชนของสวนรวมกอน สวนประโยชนสวนตนเปนสงส าคญรองลงมา

โลกทศนดงกลาวเปนปจจยพนฐานของระบบมนษยทงหมด ลกษณะทางสงคม การเมอง เศรษฐกจซงเปนระบบหลกของมนษยในยคปจจบนจะเปนเชนไร แตกตางกนมากนอยแคไหนในแตละสงคมแตละรฐ กขนอยกบโลกทศนของสงคมนน ๆ ดงนนความสมพนธระหวางสงคมหรอรฐจงมกลมมพวกซงเกดจากการรวมกลมของผทมโลกทศนใกลเคยงกนนนเอง ถาเราน าพนฐานของโลกทศนทงสองสวนดงกลาวมาวเคราะหระบบของมนษยจะไดรปแบบเดนออกมาพอสรปไดดง ระบบสงคม

ระบบสงคมเปนระบบปฏสมพนธระหวางผคนภายในสงคมหนง ๆ ภายใตกฎเกณฑทวางกนมาหลายชวอายจนเปนทยอมรบกนทวไป และการรบมาจากสงคมอน มาประมวลเปนวถชวตของผคนในสงคมนน ๆ ในปจจบนจะเหนไดชดเจนระหวางสงคมเมองกบสงคมชนบทนนเอง หรอ ผคนจากสงคมทพฒนาแลวกบสงคมทยงพฒนาไมมากนก ยงยดตดอยกบความเชอ และขนบประเพณดงเดมอย ความแตกตางกนเรมมาจากหลกการคดหรอโลกทศนทไมเหมอนกนนนเอง จงก าหนดเปนรปแบบทตางกน มทศทางการขบเคลอนทางสงคมทตางกน และมขอดขอดอยแตกตางกนออกไปดวย ระบบเศรษฐกจ

ระบบเศรษฐกจเปนระบบมนษยทมเปาหมายเพอการแบงปนทรพยากรธรรมชาตและทรพยากรอนทจ าเปนตอการด ารงชวต ดงนนเปนระบบทมผลโดยตรงตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การมองทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนของสวนรวมหรอมมมมองวาเปนของสวนตนทผคนสามารถครอบครองไดมากเทาทมความสามารถในการหามาไดยอมสงผลกระทบแตกตางกนอยางมาก ถามหลกการมองวาทรพยากรธรรมชาตมนษยสามารถควบคมไดเปนการมโลกทศนแบบแยกสวน โดยมองเหนเปนอยางๆ ควบคมเปนเรองๆไป ในขณะทหลกการวามนษยอยภายใตกลไกธรรมชาต นนหมายความวามนษยเปนสวนหนงของธรรมชาตนนเอง จากโลกทศนของมนษย 2 ดานนน ท าใหระบบเศรษฐกจม 2 ลกษณะใหญ ๆ คอ 1) แบบเสรนยม หรอ ทนนยม มลกษณะส าคญ คอ ทกคนมเสรในการประกอบอาชพตามความสามารถและโอกาสของตนไดโดยอสระ ผลตอบแทนทไดมามากเทาใดเปนสงถกตอง

2) แบบสงคมนยม มลกษณะส าคญ คอ ทกคนประกอบอาชพทสอดคลองกบความตองการของสงคม ผลตอบแทนทไดมาตองไมท าใหสงคมโดยรวมเกดความเสยหาย

จากรปแบบทแตกตางกน 2 รปแบบนนสามารถเหนทศทางและขอดขอเสยไดแผนภมขางลางน ระบบการเมอง ระบบการเมองเปนระบบมนษยในการใชอ านาจรฐเพอการบรหารจดการใหประชาชนภายในรฐอยอาศยดวยความสงบเรยบรอย มนคงและผาสก ซงจะเขาไปมบทบาทส าคญในการก าหนดนโยบายทางเศรษฐกจและสงคมอกดวย ดงนนจงมบทบาทคอนขางมากในการน าพาสงคมหนงไปสจดหมายท



แตกตางกนได ดงนนโลกทศนของผทเขามาท างานทางการเมองตองชดเจน เพอใหประชาชนผเลอกเขามาใหท างานแทนสามารถตดสนใจไดถกตอง จากโลกทศนของมนษย 2 ดานนน ท าใหระบบการเมองม 2 ลกษณะใหญ ๆ คอ 1) แบบใชอ านาจโดยคนเดยวหรอกลมคนหรอเผดจการ มลกษณะส าคญ คอ การใชอ านาจเบดเสรจโดยคนเดยว หรอกลมคนในทกเรอง อ านาจมลกษณะรวมศนย ดงนนทศทางของรฐตกอยอ านาจการตดสนใจของคนกลมนเทานน 2) แบบใชอ านาจโดยคนทงปวงหรอประชาธปไตย มลกษณะส าคญ คอ การใชอ านาจรฐโดยอ านาจของคนทงหมดภายในขอบเขตของรฐนน ๆ ปกตจะมกผานทางตวแทนทเลอกตงเขามานนเอง การตดสนใจตองฟงกระแสทศทางความตองการของคนทงหมด มนษยเปนสตวสงคม มปฏสมพนธระหวางกนภายในสงคม แตละสงคมจะมรปแบบแตกตางกน ทงวถชวตและพฤตกรรมของคน ทงนเนองมาจากโลกทศนของสงคมนน ๆ เปนปจจยก าหนดนนเอง

อยางไรกตามในสภาพเปนจรงภายในสงคมหนง ๆ หรอแมแตปจเจกชนกไมไดมลกษณะเอยงไปทางดานใดดานหนงโดยเดดขาด แตจะมลกษณะผสมปนกนระหวางโลกทศนทงสองแบบนนเพยงแตมลกษณะเดนไปทางดานใดมากกวากนเทานน ความสมพนธระหวางระบบมนษยกบระบบสงแวดลอม

โลกทศนทแตกตางกนเปนปจจยส าคญในการก าหนดระบบของมนษยในรปแบบทแตกตางกน

ทงทางดานการเมอง เศรษฐกจและสงคม เพราะการตดสนใจตาง ๆ ขนอยกบพนฐานการวเคราะหปจจยรอบดานทสงสมกนมา ผลของการตดสนใจใดใดกตามจะสงผลตอเนองไปยงระบบธรรมชาต (สงแวดลอม) โดยตรง โลกทศนของคนในสงคมหนงจะมผลชน าตอการก าหนดนโยบายทางดานการเมองและเศรษฐกจ ซงมอทธพลโดยตรงตอสงคมนน ๆ เชน การมองวาปาไมเปนปจจยหลกในการควบคมสมดลธรรมชาตของปจจยพนฐานการผลตทางการเกษตรทงดน น า และฤดกาล ดงนนจะสงผลในการก าหนดนโยบายเชงวชาการวาสงคมจะตองมพนทปาไมไวจ านวนเทาใดของพนททงหมดเพอการน และผลทไดจากการวเคราะหทางวชาการจะน ามาซงการก าหนดนโยบายทางการเมองและประกาศปดปาในทสด นนกคอในทางการเศรษฐกจเพอการปาไมไดปรบเปลยนใหมมการยกเลกการสมปทานปาไม การก าหนดใหมปาชมชน และปาปลกเพอการคา เปนตน ประชาชนทอาศยผนปาประกอบอาชพจะตองเปลยนไปประกอบอาชพอน ดงนนการก าหนดนโยบายทางการเมองและเศรษฐกจในทกๆ ดานจะสงผลตอเนองไปยงผคนทอาศยภายในสงคมแตละสงคมใหมพฤตกรรมแตกตางกนออกไป ซงพฤตกรรมเหลานอาจน าพาสงคมไปสความยงยนหรอไมยงยนไดในทสด แตทงนขนอยกบขนาดของประชากรอกดวย โดยปกตจะพบวาความยงยนหรอไมอยางไรขนกบวาสงทมนษยกระท านนเกนภาวะทรองรบได (Carrying capacity) ของระบบธรรมชาตหรอไม เชน การขดหาทรพยากรธรรมชาตมาใชมากเกนไปหรอไม การทงของเหลอใช (Waste) สสงแวดลอมมากเกนไปหรอไม เหลานเปนตน อยางไรกตามจ านวนประชากรกเปนตวแปรส าคญเปนแรงกดดนตอพฤตกรรมการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอกดวย โดยปกตจ านวนประชากรคงทหรอลดลงเลกนอยจะจดการไดงายกวาสงคมทมอตราการเพ มประชากรสง นนคอจะน าไปสความยงยนไดงายกวานนเอง สงคมทยงยนหรอไมยงยนนนจะมผลโดยตรง



ตอคณภาพของมนษยทงดานรางกายและจตใจ และ มผลตอคณภาพของสงแวดลอมอกดวย สภาวะดานคณภาพของมนษยและสงแวดลอมจะสงผลตอนโยบายการใชทรพยากรธรรมชาต การรกษาระบบนเวศน การจดการมลพษสงแวดลอม เพราะสงเหลานสะทอนกลบมาสสงคมโดยตรง ดงนนถาเปนไปในทางลบสงคมจะเปลยนแปลงโลกทศนตาง ๆ ใหมซงจะยอนกลบไปทบทวนนโยบายทางการเมองและเศรษฐกจใหม และมผลกลบมาสสงคมอกครง ความสมพนธระหวางระบบมนษยกบระบบสงแวดลอมจะเชอมโยงกนอยตลอดไป แตถาผลดานคณภาพมนษยและสงแวดลอมเปนไปในทางบวกอยแลว ระบบตางๆ ทงการเมอง เศรษฐกจและสงคมกจะด าเนนไปเปนปกต

สรป ในปจจบนสภาพแวดลอมมอทธพลตอการบรหารการพฒนาประเทศรวมถงการบรหารทรพยากรมนษยดวย ดงนน องคกรตางๆ จงตองมกระบวนการในการศกษา วเคราะหสภาพแวดลอม เพอลดความผดพลาดในการสญเสยทรพยากรทน ามาใชในการปฏบตงาน และเพอใหการบรหารงานเกดประสทธภาพและประสทธผลสงสด





1. ใหนกศกษาอธบายการบรหารทรพยากรมนษยทมอทธพลตอเศรษฐกจ 2. ใหนกศกษาอธบายการบรหารทรพยากรมนษยทมอทธพลตอสงคม 3. ใหนกศกษาอธบายการบรหารทรพยากรมนษยทมอทธพลตอการเมอง 4. ใหนกศกษาอธบายสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง ทมผลตอการบรหารทรพยากรมนษย



บทท 12 พระราชบญญตแรงงานสมพนธ

ขอก าหนดในพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 มวตถประสงคคอ เพอก าหนดลกษณะขององคกรทางดานแรงงาน ลกษณะของขอเรยกรองและการระงบขอพพาทแรงงานในทางทจะกอใหเกดความเขาใจซงกนและกนและหาทางปรองดองใหมการท างานรวมกนระหวางนายจางกบลกจาง ซงมรายละเอยดดงตอไปน องคกรทางดานแรงงาน องคกรทางดานแรงงานแบงออกไดเปน 3 ฝายคอ (1) องคกรฝายนายจาง ไดแก สมาคมนายจาง สหพนธนายจาง สภาองคกรนายจาง (2) องคกรฝายลกจาง ไดแก สหภาพแรงงาน สหพนธแรงงาน สภาองคกรลกจาง คณะกรรมการลกจาง (3) องคกร ฝายกลางคอ คณะกรรมการแรงงานสมพนธ

1. องคกรฝายนายจาง เปนองคกรฝายนายจางจดตงขนเพอวตถประสงคในการแสวงหาและคมครองผลประโยชนเกยวกบสภาพการจางและสงเสรมความสมพนธอนดระหวางนายจางกบลกจางและระหวางนายจางดวยกนซงแบงออกเปน

1.1 สมาคมนายจาง เปนกลมของนายจางทท ากจการประเภทเดยวกนรวมตวกนอยางนอย 3 คนเปนผเรมกอการ โดยยนค าขอจดทะเบยนตอนายทะเบยน พรอมทงขอบงคบของสมาคมนายจาง เมอไดรบอนมตแลวสมาคมนายจางจะมฐานะเปนนตบคคล

ขอบงคบของสมาคมนายจาง อยางนอยตองมขอความดงตอไปน (1) ชอ ซงมค าวา “สมาคมนายจาง”ก ากบไวกบชอนนดวย (2)วตถประสงค (3) ทตงส านกงาน (4) วธรบสมาชกและการขาดจากสมาชกภาพ (5) อตราเงนคาสมครและคาบ ารงและวธการช าระเงน (6) ขอก าหนด เกยวกบสทธและหนาทของสมาชก (7) ขอก าหนดเกยวกบการจดการ การใชจาย การเกบรกษาเงนและทรพยสนอนๆ ตลอดจนการท าบญชและการตรวจบญช (8) ขอก าหนดเกยวกบวธการพจารณาใหปดงาน และวธการอนมตขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง (9) ขอก าหนดเกยวกบการประชมใหญ (10) ขอก าหนดเกยวกบจ านวนกรรมการ การเลอกตงกรรมการ วาระของการเปนกรรมการ การพนจากต าแหนงของกรรมการ และการประชมของคณะกรรมการสมาคมนายจางใหมอ านาจหนาทดงตอไปน

(1) เรยกรอง เจรจา ท าความตกลงและรบทราบค าชขาด หรอท าขอตกลงกบสหภาพแรงงานหรอลกจาง ในกจการของสมาชกได



(2) จดกรและด าเนนการเพอใหสมาชกไดรบผลประโยชน ทงนภายใตบงคบของวตถประสงคของสมาคมนายจาง

(3) จดใหมบรการสนเทศเพอใหสมาชกมาตดตอเกยวกบการด าเนนธรกจ (4) จดใหมบรการการใหค าปรกษา เพอแกไขปญหาหรอขจดขอขดแยงเกยวกบบรหารงานและ

การท างาน (5) จดใหมการใหบรการเกยวกบการจดสรรเงนหรอทรพยสนเพอสวสดการขอสมาชกหรอเพอ

สาธารณประโยชน ทงนตามททประชมใหญเหนสมควร (6) เรยกเกบเงนคาสมครเปนสมาชกและเงนคาบ ารง ตามอตราทก าหนดในขอบงคบของสมาคม

นายจาง เมอสมาคมนายจางปฏบตการเพอประโยชนของสมาชกอนมใชเปนกจการเกยวกบการเมองให

นายจางสมาคมนายจาง กรรมการ อนกรรมการ และเจาหนาทของสมาคมนายจางจะไดรบการยกเวนไมตองถกกลาวหา หรอ ฟองรองทางอาญา หรอทางแพงในกจกรรมตอไปน (1) เขารวมเจรจาท าความตกลงกบลกจาง สหภาพแรงงาน นายจาง สมาคมนายจางอน สหพนธแรงงาน หรอสหพนธนายจาง เพอเรยกรองสทธหรอประโยชนทสมาชกสมควรไดรบ

(2) สงใหปดงานหรอชวยเหลอ ชกชวน หรอสนบสนนใหสมาชกปดงาน (3) ชแจงหรอโฆษณาขอเทจจรงเกยวกบขอพพาทแรงงาน (4) จดใหมการชมนมสมาชกของสมาคมนายจาง

ทงนเวนแตเปนความผดของทางอาญาในลกษณะความผดเกยวกบการกอใหเกดภยนตรายตอประชาชนเกยวกบชวตและรางกาย เกยวกบเสรภาพและชอเสยง เกยวกบทรพยและความผดในทางแพงทเกยวเนองกบการกระท าความผดทางอาญาในลกษณะดงกลาว 1.2 สหพนธนายจาง เปนการรวมสมาคมนายจางตงแต 2 สมาคมขนไปเขาดวยกน โดยประกอบกจการประเภทเดยวกน เพอสงเสรมความสมพนธอนดระหวางสมาคมนายจางดวยกน และจะใหความคงครองผลประโยชนของสมาคมนายจาง และนายจาง 1.3 สภาองคการนายจาง เปนกลมของสมาคมนายจางหรอสหพนธนายจางไมนอยกวา 5 แหงมารวมตวกนโดยมวตถประสงคเพอสงเสรมการศกษา และสงเสรมดานแรงงานสมพนธ 2. องคกรฝายลกจาง เปนองคกรทจดตงขนเพอแสวงหาและคมครองผลประโยชนเกยวกบสภาพการจางสงเสรมความสมพนธอนดระหวางนายจางกบลกจาง และสงเสรมความสมพนธระหวางลกจางดวยกน ซงแบงออกเปน 2.1 สหภาพแรงงาน เปนกลมของลกจางจ านวนไมนอยกวา 10 คน ของนายจางคนเดยว หรอเปนลกจางทท างานในกจการเดยวกน ยนค าขอจดทะเบยนเปนหนงสอตอนายทะเบยน พรอมดวยรางขอบงคบของสหภาพแรงงานอยางนอย 3 ฉบบ ผซงจะเปนสมาชกของสหภาพแรงงานไดจะตองมอายตงแต 15 ปขนไป ขอบงคบของสหภาพแรงงานอยางนอยตองมขอความดงตอไปน(1) ชอ ซงตองมค าวา “สหภาพแรงงาน” ก ากบไวกบชอนนดวย (2) วตถประสงค (3) ทตงส านกงาน (4) วธรบสมาชกและการขาดจากสมาชก (5) อตราเงนคาสมครและคาบ ารงและวธการช าระเงนนน (6) ขอก าหนดเก ยวกบสทธและหนาทของสมาชก (7) ขอก าหนดเกยวกบการจดการ การใชจาย การเกบรกษาเงนและทรพยสนอน ตลอดจนการท าบญชและการตรวจบญช (8) ขอก าหนดเกยวกบวธการพจารณาในการนดหยดงาน และ



วธการอนมตขอตกลงเกยวกบสภาพการจางงาน (9) ขอก าหนดเกยวกบการประชมใหญ (10) ขอตกลงเกยวกบจ านวนกรรมการ การเลอกตงกรรม วาระของการเปนกรรมการ การพนจากต าแหนงของกรรมการ และการประชมของคณะกรรมการสหภาพแรงงานมอ านาจหนาทดงตอไปน

(1) เรยกรอง เจรจา ท าความตกลงและรบทราบค าชขาด หรอท าขอตกลงกบนายจางหรอสมาคมนายจางในกจการของสมาชกได

(2) จดการและด าเนนการเพอใหสมาชกไดรบผลประโยชน ทงนภายใตบงคบของวตถประสงคของสหภาพแรงงาน

(3) จดใหมบรการสนเทศเพอใหสมาชกมาตดตอเกยวกบการจดงาน (4) จดใหมบรการการใหค าปรกษา เพอแกปญหาหรอขจดขอขดแยงเกยวกบการบรการงาน

และการท างาน (5) จดใหมบรการเกยวกบการจดสรรเงนหรอทรพยสน เพอสวสดการของสมาชกหรอเพอ

สาธารณประโยชน ทงนตามททประชมใหญเหนสมควร (6) เรยกเกบเงนคาสมครเปนสมาชกและเงนคาบ ารง ตามอตราทก าหนดในขอบงคบของ

สหภาพแรงงาน เมอสหภาพแรงงานปฏบตการเพอประโยชนของสมาชกอนมใชเปนกจการเกยวกบการเมองให

ลกจางสหภาพแรงงาน กรรมการ อนกรรมการ และเจาหนาทของสหภาพแรงงานจะไดรบการยกเวนไมตองถกกลาวหา หรอฟองรองทางอาญา หรทางแพงในกจกรรมตอไปน

(1) เขารวมการเจรจาท าขอตกลงกบนายจาง สมาคมนายจาง ลกจางสหภาพแรงงานอน สหพนธนายจาง หรอสหพนธแรงงาน เพอเรยกรองสทธหรอประโยชนทสมาชกสมควรไดรบ

(2) นดหยดงานหรอชวยเหลอ ชกชวนหรอสนบสนนใหสมาชกนดหยดงาน (3) ชแจงหรอโฆษณาขอเทจจรงเกยวกบขอพพาทแรงงาน (4) จดใหมการชมนมหรอเขารวมโดยสงบในการนดหยดงาน ทงน เวนแตเปนความผดทางอาญาในลกษณะความผดเกยวกบการกอใหเกดภยนตรายตอ

ประชาชนเกยวกบชวตและรางกาย เกยวกบเสรภาพและชอเสยง เกยวกบทรพยและความผดในทางแพงทเกยวเนองกบการกระท าความผดทางอาญาในลกษณะดงกลาว

2.2 สหพนธแรงงาน เปนการรวมตวกนของสหภาพแรงงาน ตงแต 2 สหภาพขนไปทมสมาชกลกจางของนายจางเดยวกน ไมวาจะเปนลกจางในงานประเภทเดยวกนหรอไม หรอสมาชกเปนลกจางทท างานในลกษณะเดยวกนแตตางนายจางกได

2.3 สภาองคกรลกจาง เปนการรวมตวกนของสหภาพแรงงาน หรอสหพนธแรงงานไมนอยกวา 15 แหงยอมมวตถประสงคเพอสงเสรมการศกษา และการวางแผน

2.4 คณะกรรมลกจาง เปนคณะบคคลฝายลกจาง ซงลกจางไดจดตงขนในสถานประกอบการทมลกจางตงแต 50 คนขนไป เพอเปนตวแทนของลกจางเกยวกบการท างาน และสงเสรมความสมพนธระหวางลกจางกบนายจางโดยท สถานประกอบการทมลกจาง 50-10 คน จะมคณะกรรมการลกจาง 5 คน สถานประกอบการทมลกจาง 101-200 คน จะมคณะกรรมการลกจาง 7 คน สถานประกอบการทมลกจาง 101-400 คน จะมคณะกรรมการลกจาง 9 คน สถานประกอบการทมลกจาง 401-800 คน จะมคณะกรรมการลกจาง 11 คน



สถานประกอบการทมลกจาง 801-1500 คน จะมคณะกรรมการลกจาง 12 คน สถานประกอบการทมลกจาง 1501-2500 คน จะมคณะกรรมการลกจาง 15 คน สถานประกอบการทมลกจาง 2501 คนขนไป จะมคณะกรรมการลกจาง 17-21 คน

3.องคการฝายกลาง เปนคณะบคคลทไดรบแตงตงมาจากบคคล 3 ฝาย ไดแก ผแทนของรฐ ผแทนของนายจาง และผแทนของลกจาง โดยผแทนของฝายนายจางและฝายลกจางจะมจ านวนเทา ๆ กน ฝายละ 3 คน สวนผแทนฝายรฐจะมจ านวนเทาใดกได แตเมอรวมกนทงหมดแลวตองมกรรมการทงสนไมนอยกวา 8 คน แตไมเกน 14 คนโดยมประธานกรรมการอก 1 คน รวมเขาเปนคณะกรรมการดวย คณะบคคลดงกลาวเรยกวาคณะกรรมการแรงงานสมพนธ ซงมอ านาจหนาทเปนผชขาดขอพพาทแรงงาน และการกระท าอนไมเปนธรรมนอกจากนยงท าหนาทเสมอนเปนทปรกษารฐมนตรวาการกระทรวงแรงงาน และสวสดการสงคมเกยวกบการเจรจาระงบขอพพาท การหยดงาน การปดงาน การหาขอเทจจรงตาง ๆ เกยวกบสถานประกอบการและสถานทท างานของนายจาง (พจน กมานะชย. 2539 : `387- 388) ขอพงปฏบตในพระราชบญญตแรงงานสมพนธ มดงน

1. นายจางตองใหลกจางซงเปนกรรมการสหภาพแรงงาน มสทธลาเพอไปด าเนนกจการสหภาพแรงงานในฐานะผแทนลกจาง ในการเจรจา การไกลเกลยและการชขาดขอพพาทแรงงาน และมสทธลาเพอไปรวมประชมตามททางราชการก าหนดได ทงนใหลกจางดงกลาวแจงใหนายจางทราบลวงหนาถงเหตทลาโดยชดแจง พรอมทงแสดงหลกฐานทเกยวของ (ถาม) และใหถอวาวนลาของลกจางนนเปนวนท างาน

2. การนดหยดงานเมอมขอพพาทแรงงานทตกลงกนไมได ตองมคะแนนเสยงเกนกงหนงของสมาชกทงหมดของสหภาพแรงงาน และตองลงคะแนนเสยงเปนการลบ

การกระท าอนไมเปนธรรม หมายถง การกระท าทไมสมควรในดานแรงงาน ไมวาจะเปนการกดกน กลนแกลง กดขวาง ขเขญ แทรกแซง บบบงคบ ล าเอยง หรอการกระท าใดๆ ทถอวาไมเปนธรรมในระหวางนายจางหรอสมาคมนายจาง ลกจาง ผแทนลกจาง สหภาพแรงงาน สหพนธแรงงานและบคคลอนๆ โดยกระท าการนนกเพราะหวงทจะเอารดเอาเปรยบกน และตองการทจะใหอกฝายหนงไดรบความเสยหาย เชน

1. เลกจางหรอการกระท าใดๆ อนอาจเปนผลใหลกจาง ผแทนลกจาง กรรมการสหภาพแรงงาน หรอ กรรมการสหพนธแรงงาน ไมสามารถทนท างานอยตอไปได เพราะเหตทลกจางหรอสหภาพแรงงานไดนดชมนมยนค ารอง ยนขอเรยกรอง เจรจาหรอด าเนนการฟองรอง หรอเปนพยาน หรอใหหลกฐานตอพนกงานเจาหนาทตามกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงาน หรอนายทะเบยน พนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน ผชขาดขอพพาทแรงงาน หรอกรรมการแรงงานสมพนธหรอตอศาลแรงงานหรอเพราะเหตทลกจางหรอสหภาพแรงงานก าลงจะกระท าการดงกลาว

2 . เลกจางหรอกระท าการใดๆ อนอาจเปนผลใหลกจางไมสามารถทนท างานอยตอไปได เพราะเหตทลกจางนนเปนสมาชกของสหภาพแรงงาน

3. ขดขวางในการทลกจางเปนสมาชกหรอใหลกจางออกจากการเปนสมาชกของสหภาพแรงงาน หรอใหหรอตกลงจะใหเงนหรอทรพยสนแกลกจาง หรอเจาหนาทของสหภาพแรงงาน เพอมใหสมครหรอรบสมครลกจางเปนสมาชก หรอเพอใหออกจากการเปนสมาชกของสหภาพแรงงาน



4. ขดขวางการด าเนนการของสหภาพแรงงาน หรอสหพนธแรงงาน หรอขดขวางการใชสทธของลกจางในการเปนสมาชกสหภาพแรงงาน

5. เขาแทรกแซงในการด าเนนการของสหภาพแรงงานหรอสหพนธแรงงานโดยไมมอ านาจโดยชอบดวยกฎหมาย

การนดหยดงาน หมายถง การทลกจางนดหยดท างานชวคราว เนองจากขอพพาทแรงงานอนเปนอ านาจตอรองของลกจางทมตอนายจาง

นอกจากนน กฎหมายแรงงานสมพนธไดระบวา การกระท าใดทเปนการขดขวาการนดหยดงาน ยอมถอเปนการมชอบ และหามมใหนายจางปดงานหรอลกจางนดหยดงานในกรณดงตอไปน

(1) เมอยงไมมการแจงขอเรยกรองตออกฝายหนง หรอไดแจงขอเรยกรองแลว แตขอพพาทแรงงานนนยงไมขอพพาทแรงงานทตกลงกนไมได

(2) เมอฝายซงมหนาทตองปฏบตตามขอตกลงไดปฏบตตามขอตกลงแลว (3) เมอฝายซงมหนาทตองปฏบตตามขอตกลงทพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานไดไกลเกลย

ไดปฏบตตามขอตกลง (4) เมอฝายซงมหนาทตองปฏบตตามค าชขาด ขอพพาทแรงงานไดปฏบตตามค าชขาด (5) เมออยในระหวางการพจารณาวนจฉยของคณะกรรมการแรงงานสมพนธ หรอมค าวนจฉย

ของคณะกรรมการแรงงานสมพนธ หรอมค าวนจฉยของรฐมนตร หรอค าชขาดของคณะกรรมการแรงงานสมพนธ

(6) เมออยในระหวางการชขาดของผชขาดขอพพาทแรงงาน ไมวากรณจะเปนประการใด หามมใหนายจางปดงานหรอลกจางนดหยดงาน โดยมไดแจงเปนหนงสอใหพนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน และอกฝายหนงทราบลวงหนาเปนเวลาอยางนอย 24 ชวโมง นบแตเวลาทไดรบแจง

ในบางกรณขอพพาทระหวางนายจางและลกจาง อาจไมสามารถตกลงกนไดตามแนวทางทกฎหมายแรงงานสหพนธก าหนดไว หรอมคดดานแรงงานอนๆ ฝายนายจางหรอฝายลกจางสามารถน าคดแรงงานเหลานขอค าชขาดจากศาลแรงงานได เชน

(1) คดพพาทดวยสทธและหนาทตามสญญาจางแรงงาน ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง (2) คดพพาทดวยสทธและหนาทตามกฎหมายคมครองแรงงาน หรอกฎหมายแรงงานสมพนธ (3) การใชสทธทางศาลตามกฎหมายคมครองแรงงานหรอกฎหมายแรงงานสมพนธ (4) การอทธรณค าวนจฉยของคณะกรรมการแรงงานสมพนธ (5) คดอนเกดแตมลละเมดระหวางนายจางและลกจาง ซงสบเนองจากขอพพาทแรงงาน (6) ขอเทจจรงทรฐมนตรวากระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม ไดท าการเสนอตอศาล

แรงงานใหการวนจฉยชขาดตามกฎหมายวาดวยแรงงาน กรณทลกจางถกเลกจางโดยไมเปนธรรม ลกจางสามารถยนค ารองตอคณะกรรมการแรงงาน

สมพนธเพอกลบไปท างาน หรอเรยกคาเสยหายแทนการกลบเขาท างานได 1. ความหมายทวไป เปนความหมายทใชกนทวไปในสงคม ซงมระดบความเฉพาะเจาะจง

แตกตางตามสถานการณ ตวอยางเชน แรงงาน หมายถง ประชากรทกคนทสามารถน ามาใชใหเกดประโยชนแกประเทศ แรงงาน หมายถง ก าลงคนทอยในวยท างาน



แรงงาน หมายถง กรรมกร เราจะเหนวาความหมายโดยทวไปจะกลาวถงประชากรทสามารถปฏบตงานใหเกดประโยชนแกประเทศ ซงเปนความหมายทกวาง ในขณะทความหมายทสองจะกลาวถงก าลงคนทอยในวยท างาน ซงมความเฉพาะเจาะจง และความหมายสดทายจะมความเฉพาะเจาะจงทวา แรงงาน หมายถงกรรมกร ซงแตละความหมายจะถกน าไปใชตามความเหมาะสมของสถานการณ

2. ความหมายทางการจดการ ความหมายของแรงงานทใชกนทวไปจะมขอบเขตทแตกตางกนตามความเหมาะสมของแตละสถานการณ เพอใหสามารถน ามาใชศกษาเกยวกบการบรการธรกจได แรงงาน หมายถง ก าลงทองคการสามารถน ามาใชประโยชนทางเศรษฐกจ โดยทบคคลเหลานอาจรวมงานกบองคการในปจจบน หรอเปนกลมบคคลทองคการสามารถน าเขารวมงานไดเมอเกดความตองการ แรงงานสมพนธ ปจจบนประเทศไทยไดกาวเขาสความเปนประเทศเกษตรอตสาหกรรม (Agroa-industry) ซงไดมการแปรปสนคาพนฐานดานการเกษตร (Basic Agricultural Products) ใหเปนสนคาขนทตยภมหรอตตยภม (Secondary or Tertiary Products) เพอสนองความตองการของผบรโภคทงภายในและตางประเทศ ตลอดจนการตนตวของอตสาหกรรมบรการ (Services Industry) เชน การทองเทยว การศกษา และการสาธารณสข สงผลใหเกดความตองการแรงงานเพมมากขนในภาคธรกจโดยแรงงานจากภาคเกษตรกรรมไดหลงไหลเขามาปฏบตงานตามโรงงานอตสาหกรรมหรอสถานประกอบการอน ท าใหเกดการขยายตวอยางรวดเรวของก าลงแรงงานนอกภาคเกษตรกรรม จนบางครงกอใหเกดปญหาความขดแยงระหวางนายจางและลกจาง ซงสงผลกระทบตอการด ารงชวตของบคคลบางกลม เสถยรภาพของรฐบาล ความมนคง และพฒนาการของสงคม

การเปลยนแปลงทเกดขนในสงคมสงผลใหงานดานแรงงานสมพนธไดรบความสนใจและทวความส าคญขนทงระดบมหาภาคและจลภาค ในระดบมหาภาค รฐบาลไดใหความสนใจในการดแลใหความเปนธรรม และออกกฎหมายทส าคญเกยวกบแรงงานสมพนธ ตลอดจนจดตงกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมขนในป พ.ศ. 2535 เพอท าหนาทดแลและคมครองดานแรงงานของประเทศ สวนระดบจลภาคนน หลายหนวยงานไดเกดการตนตวทจะจดการแรงงานของตนอยางเหมาะสม เพอใหทงพนกงานและองคการสามารถอยรวมกนไดอยางมความสข ปกตหนวยงานทรพยากรมนษยจะเกยวของโดยตรงกบงานดานแรงงานสมพนธ(Labor Relations) ขององคการ

โดยท แรงงานสมพนธ หมายถง บทบาทและความสมพนธระหวางองคการในฐานะนายจางและบคลากรในฐานะลกจาง ทงในระดบจลภาคและระดบมหาภาค ดงตอไปน

1.ระดบจลภาค ความสมพนธระดบจลภาค หมายถง ความสมพนธระหวางนายจางและลกจางภายในขอบเขตขององคการ ซงจะมผลตอการบรหารและการจดการ ตลอดจนประสทธภาพในการด าเนนงานขององคการ

2. ระดบมหาภาค ความสมพนธระหวางนายจางและลกจางทมผลไมเพยงแตภายในองคกร แตจะมผลกระทบตอสภาพแวดลอมภายนอกทงทางเศรษฐกจและสงคม และการเมองของประเทศ ซง กว วงศพฒ (พ.ศ.2538) ไดสรปความหมายของ แรงงานสมพนธ ไววาครอบคลมตงแตการก าหนดนโยบายบคคล การวาจางไปจนถงการเลกจาง รวมทงวธทางหรอมาตรการตางๆ ในระหวางด าเนนการดงกลาว และยงรวมถงความสมพนธระหวางองคการของทงสองฝายทเขาไปมบทบาทในการก าหนดความสมพนธ



สรางเสรมความสมพนธอนดระหวางกน และรวมถงบคคลฝายทสาม คอรฐบาล ทจะเขามบทบาทส าคญในการสงเสรมสนบสนนใหเกดความสมพนธอนดระหวางนายจางกบลกจาง กฎหมายทเกยวของกบแรงงานสมพนธ

แรงงานสมพนธเปนเรองทเกยวของระหวางบคคลหลายฝาย ตงแต รฐบาล นายจ าง ลกจาง และสงคมสวนรวมถาสวนใดสวนหนงเกดปญหาความขดแยงขน กจะสงผลกระทบตอการด ารงอยของสวนอน ดงนนรฐบาลจงตองก าหนดกฎระเบยบทชดเจนจนถงวธการปฏบตทเหมาะสมและเปนธรรมแกทกฝาย โดยกฎหมายส าคญทเกยวของกบแรงงานสมพนธในประเทศไทยทบคคลทวไปควรทราบมดงน

1.ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยการจางงาน เปนกฎหมายทกลาวถงความสมพนธระหวางนายจางและลกจาง โดยถอวาการจางแรงงานเปนสญญาซงตางตอบแทนททงสองฝายมสทธและหนาททตองปฏบต

2. ประกาศคณะปฏวตฉบบท 103 ( พ.ศ. 2515 ) เปนการประกาศทกลาวถงอ านาจของกระทรวงมหาดไทยในการด าเนนงานดานแรงงานสมพนธ เชน การออกประกาศคมครองแรงงาน เปนตน 3. พระราชบญญตแรงงานสมพนธ ( พ.ศ. 2518 ) เปนพระราชบญญตทกลาวถงขนตอนและวธการดานแรงงานสมพนธทนายจางและลกจางจะตองปฏบตตอกน เชน การยนเรยกรอง การเจรจาตอรอง เปนตนนอกจากนนพระราชบญญตแรงงานสมพนธ ยงครอบคลมถงการจดตง การด าเนนการ และการลมเลกองคการลกจางและองคการนายจาง ตลอดจนบทบาทของรฐในการระงบขอพพาทแรงงานทเกดขน 4. พระราชบญญตจดต งศาลแรงงานและวธการพจารณาคดแรงงาน ( พ.ศ. 2522 ) วตถประสงคหลกของรฐในการจดตงศาลแรงงาน กเพอใหความเปนธรรมแกทกฝายและรกษาความสงบสขของประเทศ โดยทพระราชบญญตนจะกลาวถงกระบวนการฟองรองและวธการพจารณาคดในศาลแรงงาน โดยใหความส าคญกบความเปนธรรม สะดวก รวดเรว และประหยด 5. พระราชบญญตประกนสงคม ( พ.ศ.2533 ) เปนพระราชบญญตทกลาวถงการจดตงกองทนประกนสงคม วธการสงเงนสมทบ และการใหผลประโยชนตอบแทนแกผประกนตน 6. พระราชบญญตคมครองแรงงาน ( พ.ศ. 2541 ) กฎหมายเปนกตกาของสงคมทสมาชกทกคนตองรบทราบและปฏบตตามอยางเครงคด เพอใหสงคมสามารถอยไดอยางสงบสขและยตธรรม ในทางเดยวกน กฎหมายเกยวกบแรงงานสมพนธกเปนกตกาทเกยวกบเรองแรงงานทรฐก าหนดขน เพอรกษาความสงบของสงคมและกอใหเกดความยตธรรมแกทกฝายทเกยวของดงนนทกฝายทมสวนเกยวของ อาท แรงงาน นายจางและหนวยงานบคลากรขององคการ สมควรตองรบทราบ ท าความเขาใจ และปฏบตตามกฎเกณฑทก าหนดขนอยางถกตอง เพอใหทกกลมสามารถอยรวมกนไดอยางสนต ไดประโยชนรวมกน และไมกอใหเกดปญหาขนในอนาคต องคการลกจาง พฒนาการขององคการลกจางมความสมพนธกบการปรบตวของสงคมมนษย จากสงคมเกษตรกรรม ( Agricultural Society) เขาสความเปนสงคมอตสาหกรรม (Industrial Society) ทมรปแบบการผลตสนคาในปรมาณมมาก (Mass Production) เพอสนองความตองการของสงคมท าให



ผประกอบการตองอาศยแรงงานจ านวนมาสกเขามาปฏบตในโรงงานอสาหกรรม สงผลใหผใชแรงงานเกดการตดตอสมพนธระหวางกนและเขารวมกลมเพอปกปองผลประโยชนของตน ซงการรวมตวขององคการลกจางในภาคอสาหกรรมไดอยางตอเนอง และสงผลตอเนองถงการพฒนาการขององคการลกจางของหนวยงานหลายประเภทในปจจบน โดยองคการลกจางสามารถจ าแนกออกเปนหลายลกษณะดงตอไปน

1. สหภาพแรงงาน หมายถง องคการของลกจางทถกจดตงขนโดยมจดมงหมายทจะคมครองสทธและผลประโยชนของตน เพอใหมคณภาพชวตการท างานทเหมาะสม โดยทสหภาพแรงงานสามารถจ าแนกออกเปน 4 ประเภท ดงตอไปน สหภาพแรงงานชางฝมอ หมายถง องคการทถกจดตงขนโดยมจดมงหมายทจะคมครองสทธประโยชนของตน สหภาพแรงงานในสถานประกอบการ หมายถง สหภาพแรงงานทจดตงขนภายในสถานประกอบการหรอองคการหนงโดยเฉพาะ โดยบคคลทตองการทจะเขารวมเปนสมาชกของสหภาพอยางไมจ ากดสาขาอาชพ แตบคคลนนจะตองเปนลกจางขององคการนนเทานน สหภาพแรงงานอตสาหกรรม หมายถง สหภาพแรงงานทจดตงขนภายในอตสาหกรรมใดอตสาหกรรมหนงโดยมสมาชกเปนลกจางทท างานอยในอตสาหกรรมนน เชน สหภาพแรงงานเหมองถานหน สหภาพแรงงานอตสาหกรรมเหลก สหภาพแรงงานอตสาหกรรมรถยนต เปนตน สหภาพแรงงานทวไป หมายถง สหภาพแรงงานทจดตงขนโดยอนญาตใหบคคลไมจ ากดสาขาอาชพและอตสาหกรรมเขารวมเปนสมาชก สหภาพแรงงานชางฝมอ สหภาพแรงงาน สหภาพแรงงานอตสาหกรรม สหภาพแรงงานทวไป สหภาพแรงงานในสถานประกอบการ ประเภทของสหภาพแรงงาน

2. สหพนธแรงงาน หมายถง องคการทเกดจากการรวมตวกนระหวางสหภาพแรงงานทม

สมาชกเปนลกจางของนายจางเดยวกน หรอมสมาชกทปฏบตงานอยในกจกรรมประเภทเดยวกนตงแตสองสหภาพขนไป โดยทสหพนธแรงงานจะมวตถประสงคทจะสงเสรมความสมพนธระหวางสหภาพแรงงาน เพอใหเกดความสามคคและสามารถรวมกนด าเนนกจกรรมเพอปกปองสทธและผลประโยชนของลกจางไดอยางมประสทธภาพ

3. สภาองคการลกจาง หมายถง องคการทเกดจากการรวมตวกนของสหภาพ/หรอสหพนธแรงงานเพอกระท ากจกรรมสมพนธรวมกนในระดบมหาภาค การรวมตวของสหภาพแรงงานและสหพนธแรงงานเขาเปนสภาองคการลกจางจะชวยสรางแรงสนบสนนและอ านาจตอรองใหกลบกลมลกจางในการด าเนนกจกรรมทส าคญ เชน การเรยกรองความเปนธรรม การปรบคาจางขนต า เปนตน สภาองคการลกจาง สหพนธแรงงาน



สหภาพแรงงาน องคการลกจาง องคการนายจาง

นายจางเปนกลมบคคลทมความส าคญในระบบเศรษฐกจไมแพกลมแรงงาน เนองจากนายจางเปนผกอตง ดแล และตดสนใจด าเนนกจกรรมทางธรกจขององคการ โดยนายจางเปนผลงทนรวบรวมและบรหารและบรหารปจจยการผลตใหเกดประโยชนสงสด ซงองคการของนายจางทเกยวของกบแรงงานสมพนธสามารถจ าแนกออกเปน 3 ระดบ ดงตอไปน 1. สมาคมนายจาง หมายถง องคการระดบพนฐานของนายจางทมกจการในลกษณะเดยวกนรวมตวจดตงขนเพอคมครองสทธประโยชนทพงไดของตน 2. สหพนธนายจาง หมายถง องคการเกดจากการรวมตวของสมาคมนายจางทมสมาชกประกอบจการในลกษณะเดยวกนตงแตสองสมาคมขนไป 3. สภาองคการนายจาง หมายถง องคการทเกดจากการรวมตวกนของสมาคมหรอสหพนธนายจางตงแต 5 องคการขนไป

สภาองคการนายจาง สหพนธนายจาง . สมาคมนายจาง องคการนายจาง

ปกตเรามกไดยนขาวเกยวกบความเคลอนไหวขององคการลกจาง เนองจากนายจางเปนผบรหารสถานประกอบการหรอธรกจของตนเอง ซงมสทธและอ านาจในการตดสนใจเหนอลกจาง องคการนายจางจงไมคอยออกมาเจรจาเรยกรองความเปนธรรมและผลประโยชน แตความเปนจรง องคการนายจางไดมการเคลอนไหวอยเชนกน โดยเฉพาะในชวงเวลาปจจบนทนายจางไดตนตวและจดตงองคการนายจางเพมขนในทกระดบ ความสมพนธแบบทวภาค ปกตความสมพนธระหวางนายจางและลกจางจะมลกษณะเปนความสมพนธแบบสองทางคอนายจางเปนผจางงาน ออกกฎขอบงคบในการปฏบตงานและมสทธในการใหลกจางปฏบตตนใหเหมาะสมตามความตองการของการจางงานนน ขณะทลกจางกมหนาทปฏบตงานและปฏบตตนตามองคการ ตลอดจนคาตอบแทนตามทตกลงไวกบนายจาง แตละหวขอจะกลาวถงรายละเอยดของความสมพนธระหวางทงสองฝายในดานแรงงานสมพนธ โดยกลาวไดวา ความสมพนธแบบทวภาค หมายถง ความสมพนธทเกยวของกบการด าเนนกจกรรมแรงงานสมพนธระหวางองคการในฐานะนายจาง และบคลากรในฐานะลกจาง โดยมบคลอนเขามาเกยวของนอยทสด



ลกจาง ผลประโยชนรวมกน นายจาง ความสมพนธแบบทวภาค ปกตความสมพนธแบบทวภาคสามารถด าเนนการไดในหลลายลกษณะ ดงตอไปน 1. การแลกเปลยนขาวสาร เปนวธทเปนการเปดชองทางการตดตอสอสารระหวางทงสองฝายนายจางและฝายลกจางในการใหขาวสารตาง ของความเคลอนไหวทตนกระท า เพอสรางความสมพนธทดระหวางนายจางกบลกจาง 2. การปรกษาหารอ วธนฝายใดฝายหนงอาจท าการจดการขนโดยใหผแทนของทงสองฝายไดมโอกาสรวมประชมหรอพบประกน 3. คณะกรรมการรวม นายจางและลกจางจะท าการจดตงคณะกรรมการรวมระหวางทงสองฝายเพอพจารณาหาขอสรปรวมกนในเรองตางๆ 4. การเจรจาตอรอง เมอมปญหาหรอขอเรยกรองเกดขน ทงสองฝายจะสงตวแทนเขาท าการเจรจาตกลงหรอทางออกทเหมาะสม 5. การมสวนรวมในการบรหารงาน ฝายนายจางอาจเปดโอกาสใหตวแทนฝายลกจางเขามามสวนรวมในการบรหารงานขององคการ เพอใหลกจางเกดความเขาใจในนโยบาย ความสมพนธแบบไตรภาค

การทแรงงานสามารถจะปฏบตงานโดยมคณภาพชวตทด องคการธรกจมพฒนาการทมนคงสงคมมความสงบสขตามแนวทางเศรษฐกจแบบทนนยมซงทงสามฝายตางมบทบาทรวมกนในการรบผดชอบตอสงคมตลอดจนสงเสรมความสมพนธในดานแรงงานสมพนธ หรอทเรยกวา ความสมพนธแบบไตรภาคโดยท ความสมพนธแบบไตรภาค หมายถง ความสมพนธทเกยวของกบกจการแรงงานสมพนธระหวางสามฝายอนประกอบดวย ลกจาง นายจาง รฐบาลเพอปองกนปญหาความขดแยง ลกจาง ผลประโยชนรวมกน นายจาง

รฐบาล ความสมพนธแบบไตรภาค

โดยทเราสามารถจ าแนกคณะกรรมการไตรภาคออกเปน 4 ประเภทตามหนาท

1.ระงบขอพพาท ขอพพาทแรงงานเปนเรองทบคคลทวไปในสงคมสมยใหมมกรบรจากสอสารมวลชนแขนงตางๆ เนองจากเปนเรองทกระทบตอสงคม

2. คมครองแรงงาน คณะกรรมการไตรภาคในลกษณะนจะท าหนาทคมครองแรงงานใหสามารถปฏบตงานและด ารงชพไดอยางเหมาะสม



3. ก าหนดอตราคาตออบแทน คณะกรรมการไตรภาคในลกษณะนจะท าหนาทก าหนดอตราคาจางขนต าส าหรบเปนแนวทางปฏบต

4. เสนอโยบาย คณะกรรมการไตรภาคในลกษณะนจะท าหนาทเสนอแนวคดและนโยบายภาครฐ



1) แรงงานสมพนธ คออะไร 2) ใหนกศกษาอธบายสรปพระราชบญญตแรงงานสมพนธ

โดยสงเขป 3) แรงงานสมพนธมความส าคญอยางไรตอการบรหาร

ทรพยากรมนษย

บทที่ 1...

Documents