HA 233 115

บทท 7 โรคจากการประกอบอาชพ

ความหมายและความส าคญของโรคจากการประกอบอาชพ โรคทเกดจากการประกอบอาชพหรอเนองจากการท างาน ตามกฎหมายแรงงานเกยวกบเงนทดแทน ใหความหมายไววาหมายถงโรคหรอความเจบปวยตาง ๆ ทเกดขน กบผปฏบตงานทสมผสกบงานหรออยในบรรยากาศของการท างานทเปนพษภย จนเปนสาเหตท าใหสขภาพอนามยเสอมโทรมจนเจบปวยเปนโรค หรอพการ การเจบปวย หมายถง การทลกจางคนงานผทอยในบรรยากาศของการท างาน เกดอาการเจบปวยหรอถงแกความตาย เนองจากการท างานใหแกนายจางดวยโรคซงเกดขนตามลกษณะหรอสภาพงาน หรอเรยกวาการเจบปวยเปนโรคจากการประกอบอาชพ นบตงแตมนษยไดมววฒนาการเรอยมาจนกระทงรจกคดคนประดษฐเพอการผลตสงของเครองใชและมการพฒนาทสงขนตลอดเวลา สงทพบควบคกนมากคอความเจบปวยหรอโรคทมสาเหตมาจากการท างาน การผลตตาง ๆ เชน สมยกอนครสตศกราชมการพบวาคนงานทท างานเกยวกบการแยกสกดโลหะเกดการเจบปวย ซงจากการสนนษฐานเชอวาคนงานหายใจเอาฝนแรจากการสกดโลหะเขาสรางกาย เกดการสะสมของสารตะกวท าใหปวยเปนโรคแพพษตะกว จนกระทงปจจบนทมการเปลยนแปลงและความเจรญกาวหนาทางดานเทคโนโลย การผลตทกาวไกลของโลหะไดมการน าสารเคมตาง ๆ เขามาใชในขนตอนกระบวนการผลตมากมาย ดงนน จงควรมการสรางเสรมความรความเขาใจทถกตองเกยวกบวธการใชวตถสงของและอนตรายอนอาจเกดขนกบผทเกยวของ สมผสในการท างานเพอเปนการปองกนทงตนเองและผอนใหเกดความปลอดภย โรคจากการประกอบอาชพอาจเกดขนไดกบทกระบบของรางกาย เชน การบาดเจบอยางเฉยบพลนจากการทอวยวะสวนใดสวนหนงถกตดโดยอปกรณเครองจกร เครองมอ การบาดเจบอยางเรอรงของรางกายทงภายในและภายนอกรางกาย จากการท างานซ าซากหรอการปฏบตตวผดทา ปฏกรยาภมแพจากบรรยากาศในการท างาน โรค

HA 233 116

ปอดชนดตาง ๆ จากฝนหรอวตถอนตรายทไดสมผส พษจากวตถอนตรายตาง ๆ สารเคมจากการปองกนก าจดศตรพชและสตว สารท าละลาย การกลายพนธมะเรง และอน ๆ สถานการณโรคจากการประกอบอาชพ โรคจากการประกอบอาชพเกดขนทกวนในทกมมโลก เมอเกดกบบคคลซงอยในวยท างานและมบทบาทความรบผดชอบส าคญของครอบครวยอมสงผลกระทบอยางรนแรงตอครอบครวและสงคม ทงในทางเศรษฐกจ คณภาพชวต ดงเหตการณทเคยเกดขนมาแลว สถานการณในตางประเทศ เหตการณความรนแรงและความเสยหายทเกดขนและเปนเรองทรจกกนดทวโลก ไดแก โรค “มนามาตะ” ทประเทศญปน เนองจากการปลอยน าทงของโรงงานพลาสตกทม สาร methyl mercury ลงสอาวมนามาตะเปนเวลาหลายป ท าใหประชาชนทรบประทานสตวน าทมสารปรอทสะสมอยปวยและเสยชวตจ านวนมาก อก 10 ปตอมา ประชาชนปวยเปนโรค “อไต อไต” ทมอาการปวดตามขอและกระดก เนองจากโรงงานอตสาหกรรมปลอยสารแคดเมยมเขาไปปนเปอนในน าและพนดนท าใหประชาชนทใชน าและพนดนบรเวณนนท ามาหากน เจบปวยและเสยชวตจ านวนมากเชนกน นอกจากนน ยงมกรณการเจบปวยและเสยชวตตองเคลอนยายถนทอาศยอกจ านวนมากในประเทศอร ก ทประชาชนรบประทานขนมปงจากขาวสาลทมสารปองกนก าจดเชอรา alkyl mercury เจอปน และการมพษของสารปรอทเกดขน ในยโรป สหรฐอเมรกา แคนาดา และแอฟรกา เกดโรคพษจากแอสเบสตอสและโรคมะเรงปอดกบผทท างานและอาศยอยใกลเคยงโรงงานและเหมองแรทมการใชแอสเบสตอสชนดโรชโดไลซ การเกดผปวยโรคมะเรงเมดเลอดจากเบนซนทใชมากในโรงงานอตสาหกรรมในยโรป จน และสหรฐอเมรกา การเกดโรคพษ ฝนเหลองในประเทศเวยตนาม ทมสาเหตมาจากพษของสารปองกนก าจดวชพชททหารอเมรกนน าไปใชฉดพน ท าใหประชาชนเวยตนามตอนใตเจบปวย พการ รวมทงทารกในครรภทคลอดออกมา ตอมายงมเหตการณรนแรงทเกดขนในลกษณะใกลเคยงกนนนอกนบครงไมถวน ทงในประเทศองกฤษทเกดการระเบดในโรงงานอตสาหกรรม ทใชสาร cyclohexane ในกระบวนการผลต การเกดการรวไหลของสารพษ dioxin จากโรงงานผลตสารเคมปองกนก าจดศตรพชทเมองเชาวโช การเกดการรวไหลของแอมโมเนยจากโรงงาน

HA 233 117

ทเมองแมนแฟรดโอเนยของประเทศอตาล และในป พ.ศ.2522 ทประเทศรสเซยเกดอบตภยในโรงงานเคมภณฑท าใหประชาชนเสยชวต 300 คน พ.ศ.2527 เกดการรวไหลของสาร methyl isocyanate ของโรงงานผลตสารเคมปองกนก าจดศตรพชในประเทศอนเดยท าใหมผเสยชวตทงสน 3,000 คน เจบปวยกวา 10,000 คน ตองเคลอนยายออกจากพนทกวา 200,000 คน ในป พ.ศ.2529 เกดเพลงไหมโรงงานผลตสารเคมปองกนก าจดศตรพชทเมองบาเซล ประเทศสวสเซอรแลนด ท าใหแมน าไรนเกดการปนเปอนสารเคมอยางรนแรง นอกจากทไดกลาวมาแลวนนกยงคงมเหตการณอบตภยรายแรงทเกดขนอยางตอเนอง สงผลกระทบรนแรงตอชวต สขภาพ และทรพยสนของประชาชนอยางเฉยบพลนและเรอรงตลอดมา สถานการณในประเทศไทย โรคจากการท างาน อบตเหต อบตภย จากวตถอนตรายทเกดขนในประเทศไทยนนมกจะไมคอยไดรบความสนใจในการรบรถงอนตรายและความรนแรงของความเสยหาย หรอผลกระทบมากกวาทควร โดยเฉพาะอยางยงในเกษตรกรรม อตสาหกรรม และเขตชนบทหางไกล ดงจะเหนไดจากการใชสารเคมในการปองกนก าจดศตรพชอยางไมถกตองและปลอดภยในภาคเกษตรกรรม ท าใหเกดการเจบปวยและเสยชวตปละมาก ๆ การเกดโรคและอบตเหตจากวตถอนตรายหลายครง เชน การปวยจากโรคพษของแมงกานสของผทท างานผลตถานไฟฉาย การเกดโรคพษของแอสเบสตอสกบคนงานในอตสาหกรรมเกยวกบแรหนในป พ.ศ.2529 ทท าใหผปวยเปนโรคมะเรงปอดจนถงเสยชวต ตอมาป พ.ศ.2530 พบวามความผดปกตในระดบโคโมโซมในคนงานทท างานเกยวของกบอตสาหกรรมการผลตรองเทาซงใชสารเบนซน การปวยเปนโรคพษแคดเมยมเรอรง เนองจากโรงงานอตสาหกรรมปลอยสารแคดเมยมออกสสงแวดลอม ป พ.ศ.2532 เกดเพลงไหมโกดงสนคาเผาผลาญสารเคมปองกนก าจดศตรพช dimethoate ท าใหประชาชนในบรเวณใกลเคยงเจบปวยจ านวนมาก และยงมการรายงานการเจบปวยดวยโรคพษปรอทเรอรงกบผท างานในโรงงานอตสาหกรรมทจงหวดปทมธาน เหตการณรถขนกาซของบรษทสยามกาซพลกคว า บนถนนเพชรบรตดใหม ซงมถงบรรจกาซทไมไดมาตรฐาน ท าใหเกดการระเบดไฟลกไหมเปนบรเวณกวาง มผบาดเจบและเสยชวตทนทจ านวนมาก ทรพยสนบานเรอนและรถยนตเสยหาย รวมมลคากวา 258 ลานบาท ป พ.ศ.2534 เกด

HA 233 118

เหตการณรถบรรทกกาซ ท เอน ทพลกคว าเกดระเบดและเพลงไหมทอ าเภอทายเหมอง จงหวดพงงา ท าใหประชาชนเสยชวต 207 ราย และบาดเจบอกจ านวนมาก เหตการณรายแรงไฟไหมโกดงสนคาอนตราย เกดสารพษฟงกระจายรศมหลายกโลเมตร ท าใหมผเสยชวต บาดเจบ ผปวยเฉยบพลน และเรอรงจ านวนมาก บานเรอนทอยอาศยถก เผาผลาญเสยหาย จ านวน 642 หลงคาเรอน และเหตการณโรคพษของสารท าละลาย โรคพษตะกวเรอรงในโรงงานผลตชนสวนคอมพวเตอร ท าใหมผปวยหลายรอยราย ป พ.ศ.2535 เกดโรคพษซลเฟอรไดออกไซด และกาซพษอน ๆ เนองจากโรงไฟฟาแมเมาะใชลกไนตเปนแหลงพลงงานในการผลตกระแสไฟฟาท าใหมผปวยเปนจ านวนมาก ตอมา วนท 10 พฤษภาคม 2536 เกดกรณไฟไหมโรงงานผลตตกตาเคเดอร ท าใหมคนงานวยหนมสาวเสยชวตถง 188 ราย บาดเจบอกกวา 400 ราย วนท 13 สงหาคม 2536 กรณโรงแรมรอยลพลาซาถลม ท าใหมคนงาน ขาราชการ นกทองเทยว เสยชวต รวม 157 ราย บาดเจบกวา 200 ราย วนท 11 กรกฎาคม 2540 เกดไฟไหมโรงแรมรอยลจอมเทยนรสอรท ท าใหคนงาน นกทองเทยว และพนกงานการไฟฟาฝายผลต เสยชวต รวมทงสน 91 ราย บาดเจบกวา 50 ราย และวนท 19 กนยายน 2542 เกดการระเบดของโรงงานอบล าไย บรษท หงสไทยเกษตรพฒนา จ ากด อ.สนปาตอง จ.เชยงใหม ท าใหคนงานเสยชวต 36 ราย บาดเจบสาหส 2 ราย ชมชนรอบบรเวณโรงงานรศม 1 เมตร ไดรบความเสยหาย 571 หลงคาเรอน และชาวบานบาดเจบ 160 ราย นอกจากนนขอมลสถานการณเกยวกบกลมเสยงและจ านวนสถานประกอบการภาคอตสาหกรรมทส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ทไดวเคราะหขอมลกจการทมความเสยงในการเกดโรคจากการประกอบอาชพทส าคญทมการเฝาระวง ไดแก โรคพษตะกว โรคประสาทหเสอมจากการประกอบอาชพ โรคปอดฝนหน หรอโรคซลลโคสส (Silicosis) โรคปอดฝนฝายหรอโรคบสสโนสส (Byssinosis) โรคพษจากสารท าละลาย และการบาดเจบจากการท างาน จากตารางแสดงจ านวนดงน

HA 233 119

ตารางท 7.1 แสดงจ านวนคนงานและสถานประกอบการในป พ.ศ.2546 ทเกยวของกบการเกดโรคจากการประกอบอาชพทส าคญในภาคอตสาหกรรมทส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมด าเนนการเฝาระวง จ านวนคนงานและสถานประกอบการ ทเกยวของกบการเกดโรคจากการประกอบอาชพทส าคญในภาค อตสาหกรรมทส านกฯ ด าเนนการเฝาระวง

จ านวน ทงหมด

ภาคกลาง (รวม

กรงเทพ มหานคร)

ภาค ตะวนออก เฉยงเหนอ

ภาค เหนอ

ภาคใต

โรคพษตะกว จ านวนคนงานในอตสาหกรรมทเกยวกบตะกว (คน) (รอยละ) จ านวนสถานประกอบการ (แหง) (รอยละ) โรคประสาทหเสอมจากการท างาน จ านวนคนงานในอตสาหกรรมทเกยวกบเสยงดง (คน) (รอยละ) จ านวนสถานประกอบการ (แหง) (รอยละ) โรคปอดฝ นหน (Silicosis) จ านวนคนงานในอตสาหกรรมทเกยวกบฝนหน (คน) (รอยละ) จ านวนสถานประกอบการ (แหง) (รอยละ) โรคปอดฝ นฝาย (Byssinosis) จ านวนคนงานในอตสาหกรรมทเกยวกบฝนฝาย ปาน ปอ นน (คน) (รอยละ) จ านวนสถานประกอบการ (แหง) (รอยละ)

280,050 (100) 2,124 (100)

116,462 (100) 1,839 (100)

217,057 (100) 7,732 (100)

516,415 (100) 4,802 (100)

256,019 (91.42) 1,759 (82.82)

88,763 (76.22) 1,637 (89.02)

157,438 (72.53) 3,924 (50.75)

430,578 (83.38) 4,229 (88.07)

19,404 (6.93) 187

(8.80)

12,528 (10.76) 81

(4.40)

20,395 (9.39) 1,487 (19.23)

50,807 (9.84) 329

(6.85)

3,580 (1.28) 111

(5.23)

14,814 (12.72) 100

(5.44)

21,354 (9.84) 1,160 (15.00)

34,564 (6.69) 237

(4.94)

1,047 (0.37) 67

(3.15)

14,814 (12.72) 100

(5.44)

21,354 (9.84) 1,160 (15.00)

34,564 (6.69) 237

(4.94)

HA 233 120

ตารางท 7.1 แสดงจ านวนคนงานและสถานประกอบการในป พ.ศ.2546 ทเกยวของกบการเกดโรคจากการประกอบอาชพทส าคญในภาคอตสาหกรรมทส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมด าเนนการเฝาระวง (ตอ) จ านวนคนงานและสถานประกอบกาทเกยวของกบการเกดโรคจากการประกอบอาชพทส าคญในภาคอตสาหกรรมทส านกฯ ด าเนนการเฝาระวง

จ านวน ทงหมด

ภาคกลาง (รวม

กรงเทพ มหานคร)

ภาค ตะวนออก เฉยงเหนอ

ภาค เหนอ

ภาคใต

โรคพษสารท าละลาย จ านวนคนงานในอตสาหกรรมทเกยวกบสารท าละลาย (คน) (รอยละ) จ านวนสถานประกอบการ (แหง) (รอยละ)

616,118 (100) 19,296 (100)

525,158 (85.24) 13,214 (68.48)

47,078 (7.64) 2,576 (13.35)

23,353 (3.79) 1,922 (9.96)

20,595 (3.34) 1,548 (8.21)

สถานการณโรคและการบาดเจบจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมจากการด าเนนงานภาคอตสาหกรรม ซงขอมลเกยวกบนคมอตสาหกรรมในประเทศไทย ไดจดตงไปแลว 30 แหง ประกอบดวยนคมอตสาหกรรมทการนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย (ก.น.อ.) ด าเนนงานเอง จ านวน 9 นคม และนคมอตสาหกรรมรวมด าเนนงาน จ านวน 21 นคม ตงกระจายอยใน 13 จงหวด ไดแก ล าพน 1 นคม พจตร 1 นคม ขอนแกน 1 นคม ฉะเชงเทรา 2 นคม ชลบร 4 นคม ระยอง 7 นคม อยธยา 3 นคม กรงเทพฯ 3 นคม สระบร 2 นคม สมทรปราการ 2 นคม สมทรสาคร 2 นคม ราชบร 1 นคม สงขลา 1 นคม โรคและการบาดเจบจากการประกอบอาชพ (occupational disease) หมายถง ความเจบปวยทเกดขนกบผปฏบตงานโดยสาเหตหลกมาจากการสมผสสงคกคาม หรอสภาวะแวดลอมในการท างานทไมเหมาะสมเปนอบตการณดานการเจบปวยทส าคญในกลมวยแรงงานหรอกลมผประกอบอาชพในประเทศไทย ขอมลประมาณการจากรายงานประจ าปส านกงานประกนสงคม ป พ.ศ.2545 พบวา ประมาณรอยละ 3 ถง 4 ของผทข นทะเบยนไวกบกองทนเงนทดแทนไดรบการวนจฉยและมรายงานเจบปวยดวยโรคและการบาดเจบจากการท างานทกป ตลอดชวงป 2535-2544 และจากขอมลจากรายงานประจ าป พ.ศ.2546 ของส านกงานประกนสงคม แสดงใหเหนถงจ านวนลกจางในขายความคมครอง

HA 233 121

ของกองทนเงนทดแทนทมจ านวนมากขน รวมทงจ านวนผประสบอนตรายในแตละปตลอดชวงป พ.ศ.2536-2546 ดงตาราง 7.2 คอ ตารางท 7.2 สถตขอมลกองทนเงนทดแทน ป พ.ศ.2536-2546

ป

นายจาง ขนทะเบยน จายเงนสมทบ

(ราย)

เงนสมทบ (ลานบาท)

จ านวนลกจาง ในขายคมครอง

กองทนฯ (ราย)

จ านวนการ ประสบอนตราย ในขายกองทนฯ

(ราย) 2536 34,772 921.36 3,355,805 156,548 2537 41,690 1,126.35 4,248,414 186,053 2538 49,860 1,397.81 4,903,736 216,335 2539 58,129 1,837.50 5,425,422 245,616 2540 61,533 2,235.25 5,825,821 230,376 2541 64,423 1,732.53 5,145,835 186,498 2542 69,946 1,630.79 5,321,872 171,997 2543 74,617 1,673.01 5,417,041 179,566 2544 79,235 1,764.63 5,544,436 189,621 2545 253,363 1,991.64 6,541,105 190,979 2546 273,626 2,183.34 7,033,907 210,673

ทมา : ส านกงานกองทนเงนทดแทน ส านกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน (http://Google.com)

นอกจากนนสถตการประสบอนตรายจากการท างานของส านกงานกองทนทดแทน พบวา ในเดอนพฤษภาคม 2547 มลกจางในขายของกองทนเงนทดแทน จ านวน 7.62 ลานคน ของก าลงแรงงาน 33.15 ลานคน หรอรอยละ 21.7 ในขณะทสถตในปเดยวกน มคนงานประสบอนตรายเนองจากการท างาน จ านวนทงสน 215,534 ราย โดยแยกเปนชาย 172,691 คน เปนหญง 42,834 คน และในจ านวนนประมาณ 600 รายทประสบอนตรายถงขนเสยชวต

HA 233 122

จากขอมลส านกงานกองทนเงนทดแทนในป พ.ศ.2546 พบวา การเจบปวยและการประสบอนตรายเนองจากการท างาน สวนใหญจะเปนการบาดเจบจากการท างาน โดยมรายงานผประสบอนตรายจากการท างานถง 210,685 ราย มรายงานการสญเสยชวต จ านวน 792 ราย (รอยละ 0.38) ทพพลภาพ จ านวน 17 ราย (รอยละ 0.01) สญเสยอวยวะบางสวน จ านวน 3,826 ราย (รอยละ 1.82) เจบปวยถงขนหยดงานเกนกวา 3 วน จ านวน 52,366 ราย (รอยละ 24.86) และการเจบปวยทตองหยดงานไมเกน 3 วน จ านวน 153,684 ราย (รอยละ 72.94) คดเปนอตราการประสบอนตราย 29.95 ตอลกจาง 1,000 คน พบวามอตราทสงขนเลกนอย (ทมา : ส านกงานกองทนเงนทดแทน ส านกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน (http://Google.com)) ปจจยสาเหตทท าใหเกดโรคจากการประกอบอาชพ 1. ปจจยสาเหตทเกยวของกบตนเหตของโรค ไดแก 1.1 ปจจยสาเหตทมาจากสงคกคามทางกายภาพ หมายถง สงคกคามตวตนเหตทท าใหเกดโรคหรอการเจบปวยจากความรอน ความเยน แสง เสยง ความสนสะเทอน รงส ฝน ความกดดนอากาศทผดปกต และความไมเหมาะสมของผปฏบตงานกบประเภทของงานทท า 1.2 ปจจยสาเหตทมาจากสงคกคามทางเคม หมายถง สงคกคามตวตนเหต ทท าใหเกดโรคหรอความเจบปวยจากการไดรบสารเคมตาง ๆ ทใชในกระบวนการผลต การท างาน เขาสรางกายในรปตาง ๆ เชน สารละลาย ของแขง กาซ หรอฝนละออง และไอระเหยของสารเคม ท าใหเกดอาการเจบปวย 1.3 ปจจยสาเหตทมาจากสงคกคามทางชวภาพ หมายถง สงคกคามหรอตวตนเหตทท าใหเกดโรคหรอความเจบปวยจากการทรางกายไดรบเชอโรค จลนทรยตาง ๆ ในกระบวนการท างาน เชน โรคทเกดจากการท างานกบสตว โรคปอดอกเสบจากฝนฝาย โรคหลอดเลอดขอด เพราะการยนเปนเวลานาน ๆ และโรคทเกดจากการใชงานอวยวะสวนใดสวนหนงของรางกายซ าซากและนานเกนไป 1.4 ปจจยสาเหตทมาจากสงคกคามทางจตวทยาสงคม หมายถง สงแวดลอมการท างานทกอใหเกดความเครยด (Occupational stress) จากภาวะของจตใจทถกบบคน เกดการเปลยนแปลงทางสรระของรางกาย จากสภาวะแวดลอมการท างานทไมเหมาะสม การท างานซ าซาก งานหนกเกนไป สมพนธภาพระหวางบคคลตาง ๆ ในทท างาน ความ

HA 233 123

รบผดชอบสง บทบาททไมชดเจน ความกาวหนาในต าแหนงงานนอย ซงจะน าไปสความเครยดทงสน 2. ปจจยสาเหตเกยวกบตวผประกอบอาชพ ไดแก 2.1 เพศ ในสภาวะแวดลอมของการท างานเดยวกน สวนใหญเพศหญงมกมโอกาสเจบปวยเปนโรคจากการประกอบอาชพมากกวาเพศชาย 2.2 อาย คนท างานทอยในวยหนมสาวจะมความแขงแรงและมความตานทานไดมากกวา คนท างานทเปนผเยาวและผสงอาย เนองจากขอจ ากดทางดานสรระวทยาของรางกาย 2.3 สภาวะสขภาพ ผทมรางกายไมแขงแรงสมบรณ มโรคประจ าตว หรอเคยเปนโรคบางอยางมากอนอาจเกดอนตรายหรอโรคจากการท างานไดงาย 2.4 ระยะเวลาในการท างานแตละวน หากมการท างานทเกนกวามาตรฐานสากลก าหนด อาจกอใหเกดโรคหรออนตรายจากการท างานไดมากขน 2.5 ระยะเวลาทผประกอบอาชพไดปฏบตงาน ท าใหมโอกาสของการเกดสะสมของสงทเปนพษมากยงขนจะท าใหปวยเปนโรคไดงาย 2.6 ความรความเขาใจ เกยวกบเรองความปลอดภยในการท างานและวธการควบคมปองกนโรคในการประกอบอาชพจะชวยลดภาวะอนตรายและโรคไดมากขน 2.7 ความไวตอการแพพษหรอการเกดโรคของแตละคนซงแตกตางกน ซงเปนเรองทจะตองใหความส าคญและระมดระวง และปองกนเพอมใหเกดความไมปลอดภยขนได 3. ปจจยสาเหตเกยวกบสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอมตาง ๆ ไดแก 3.1 นายจางขาดความรความเขาใจเรองสขภาพอนามยและความปลอดภยอยางจรงจง มงหวงแตผลประโยชนของตน 3.2 หวหนางานและเพอนรวมงาน ทสนใจเอาใจใสค านงถงความปลอดภยในการท างานโดยมการชวยเหลอ แนะน า ตกเตอน ปฏบตตนเปนแบบอยางทเหนความส าคญของความปลอดภยอยางเครงครด กจะชวยลดการเจบปวยและโรคจากการประกอบอาชพลงไดมาก 3.3 เพอนบานแหลงทอยอาศยอาจกอใหเกดทศนคตทไมถกตองในการปองกนโรค และการปฏบตตนทางดานสขภาพทถกสขลกษณะ

HA 233 124

3.4 เศรษฐกจ ท าใหคนงานตองท างานลวงเวลาเพมมากขนเพอใหไดเงนมากขนในการดแลครอบครว ขาดการดแลบ ารงรกษารางกาย พกผอนไมเพยงพอ ยอมมโอกาสทจะเกดความไมปลอดภยไดสงยงขน 3.5 สงแวดลอมอน ๆ อาจสงผลกระทบตอผประกอบอาชพไดตามสภาวะการท างานตาง ๆ ไดเชนกน ความผดปกตทเกดขนกบรางกายจากการประกอบอาชพ 1. ระบบทางเดนหายใจ ทนบวาเปนระบบหลกของรางกาย ซงเมอเกดโรคหรออนตรายทงแบบเฉยบพลนหรอเรอรงกจะมโอกาสทรนแรงและเสยชวตไดงาย 2. ผวหนง จะมความรนแรงทไมสงมากนก ยกเวนอาการเฉยบพลนทอาจรนแรงถงขนเสยชวตไดเชนกน 3. ระบบกลามเนอ มโอกาสเกดความผดปกตทงแบบเฉยบพลนและเรอรงไมมากนก และอนตรายถงขนเสยชวตนนแทบไมปรากฏเลย 4. ระบบยอยอาหาร เปนระบบส าคญอกระบบหนงซงมโอกาสเกดอนตรายไดงาย แตความรนแรงทงแบบเรอรงและเฉยบพลนนนมนอยและขนเสยชวตกนอยมากเชนเดยวกน 5. ระบบเลอด การเกดความผดปกตหรออนตรายทงแบบเรอรงและเฉยบพลนนนนอยมาก โอกาสเสยชวตกเชนเดยวกน 6. ทอปสสาวะ มโอกาสเกดอนตรายของโรคจากการประกอบอาชพทงแบบเฉยบพลนและแบบเรอรง จนถงขนเสยชวตนอยมาก 7. ระบบประสาท โอกาสเกดอนตรายทงแบบเฉยบพลน แบบเรอรงนนนอยมาก และแทบไมปรากฏจนถงขนเสยชวตเลย ผลกระทบของการเกดโรคจากการประกอบอาชพ 1. ผลกระทบตอตนเอง 1.1 เสยขวญก าลงใจในการท างาน 1.2 ประสทธภาพการท างานลดลง 1.3 ตกงาน 1.4 ขาดรายได 1.5 ความเปนอยเสอมโทรม

HA 233 125

1.6 เจบปวยหรอพการ 1.7 เสยชวต 2. ผลกระทบตอนายจาง 2.1 เสยคาใชจายเงนเขากองทนเงนทดแทนมากขน 2.2 จายคารกษาพยาบาล 2.3 จายเงนเดอนใหคนงานขณะเจบปวย 2.4 จายคาปรบปรง แกไขสภาพแวดลอม 2.5 จายคาทดแทน คาพธศพในกรณเสยชวต 3. ผลกระทบตอรฐบาล 3.1 สญเสยคาใชจาย เวลาในการปฏบตงานของเจาหนาทสอบสวน 3.2 สญเสยทรพยสน บคลากรในการท างาน 3.3 เพมภาระในการดแลคนพการของรฐบาล 3.4 จายคารกษาพยาบาล หลกการควบคมปองกนโรคและอนตรายจากการประกอบอาชพ เพอลดอตราเสยงของคนงานผประกอบอาชพตอการเกดโรคจากการประกอบอาชพ จงควรยดหลกในการด าเนนการ ดงน 1. การควบคมและปองกนทส งแวดลอม ดวยการตระหนกถงความปลอดภยเปนอนดบแรกดวยวธการจดระเบยบสถานทท างาน การดแลตรวจสอบ ระบบควบคมกระบวนการผลต อณหภมในทท างาน การรกษาความสะอาด เครองมออปกรณ การปรบสภาพแวดลอมของการท างานใหถกสขลกษณะ ซงอาจยดทฤษฎ 5 ส ในการปฏบตได 2. การควบคมปองกนดานตวบคคล เพอสงเสรมศกยภาพของแตละบคคลและเพอความปลอดภยในการท างานสงสด จงควรด าเนนการดงตอไปน 2.1 การใหการศกษาและฝกอบรม แนะน า ความรความเขาใจดานสขภาพอนามย และความปลอดภย แกพนกงานทกคน ทกระดบ เพอการด าเนนการและปฏบตจนเปนนสย

HA 233 126

2.2 ควบคมและปองกนโดยการใชอปกรณปองกนอนตรายทงสวนกลางและสวนบคคลอยางจรงจงตอเนอง เพอสงเสรมใหเกดการท างานอยางปลอดภย 2.3 ควบคมและปองกนทางดานการแพทย โดยวธการตรวจสขภาพ ทงกอนเขาท างาน เพอทราบประวตความเปนมาของสขภาพและตรวจเพอส ารวจสภาพรางกายกบความเหมาะสมในงานทจะตองท า และหลงจากท างานแลวควรไดรบการตรวจเปน ระยะ ๆ เพอส ารวจสขภาพและหาสงผดปกตในรางกาย โดยเฉพาะอยางยงผทท างานในสถานประกอบการทมสารเคม เพอใหการดแลรกษาไดทนท และสามารถปรบปรงสภาพแวดลอมของการท างานใหดยงขน นอกจากนนสถานประกอบการควรจะตองมหนวยงานพยาบาลของหนวยงานเพอการจดท าแฟมประวตสขภาพของคนงาน ตงแตแรกเขาท างานสะสมอยางตอเนอง เพอเปนขอมลเบองตนกบดแลรกษาและสงตอการรกษาพยาบาลกบแพทยในกรณเกดอบตเหต โรคภย หรออนตรายอน ๆ 3. การบรหารจดการ สถานประกอบการควรไดมการบรหารจดการเกยวกบการควบคมปองกนโรค หรออนตรายจากการประกอบอาชพเพอลดโอกาสเสยงตอการเจบปวยเปนโรคจากการท างานประกอบอาชพ ซงมข นตอนการด าเนนงานคอ 3.1 แบงการท างานเปนกะ หรอหมนเวยนต าแหนงคนงานผลดเปลยนในแตละฝายทสามารถหมนเวยนกนได ในงานประเภททมความเสยงตอการเกดการเจบปวยหรอโรคจากการประกอบอาชพสง 3.2 แยกแยะสวนการท างานของคนงานกบสวนพนทอนตราย ส าหรบสถานประกอบการทมสารอนตรายในกระบวนการผลตและการท างาน 3.3 การพยายามหาสารทมคณสมบตใกลเคยงหรอเปนอนตรายนอยกวาทดแทนสารหรอวตถทเปนพษหรออนตรายมากกวา เชน การใชโทลอน (Toluene) ผสมสแทนการใชเบนซน (Benzene) หรอการใชฟอสฟอรสแดงหรอเชสฟลซลไฟด (Phosphorous sequissulphide) แทนฟอสฟอรสขาวในการท าไมขดไฟ 3.4 การเลอกใชกระบวนการท างานในขนตอนการผลตทเปนอนตรายนอยกวา เชน การใชวธชบสแทนการพนส การใชเครองผสมสารเคมแทนการใชมอผสม หรอการใชหนยนตแทนแรงงานคนในกระบวนการท างานเปนอนตราย

HA 233 127

3.5 ใชวธปดคลมกระบวนการทมพษหรออนตราย หรอใชอปกรณเครองมอ เครองจกรอตโนมตในการท างานทมสารพษหรออนตรายมาก จะชวยลดการแพรกระจายของสารละลายชนดฟงกระจายไปสบรรยากาศในการท างาน 3.6 แยกกระบวนการทเปนอนตรายหรอเปนพษออกเปนพนทเฉพาะและก าหนดระเบยบปฏบตเวลาการเปด-ปด การเขาออก อปกรณปองกน เพอลดการสมผสอนตรายของคนงานใหนอยทสด เชน หองเกบเสยง หองพนสอบส 3.7 การใชระบบระบายอากาศทงแบบเฉพาะทและแบบทวไป เพอดดอากาศเสยและระบายอากาศทวไป เพอเพมปรมาณอากาศด และลดปรมาณความเขมขนของสารพษในบรรยากาศการท างาน เชน การเปดประต หนาตาง หลงคา พดลมดดอากาศ ปลองควน เปนตน 3.8 การใชระบบเปยกชนปองกนการฟงกระจายในกระบวนการท างานทมฝนฟงกระจาย เชน การเจาะหนในอตสาหกรรมเหมองแร ทมน าหลอขณะเครองขดเจาะก าลงท างาน หรอในสถานททมสารพษฟงกระจายควรท าใหเปยกชนกอนการท าความสะอาด 3.9 การตรวจสภาพการท างาน ตดตงสญญาณเตอนภย หรอเพมระยะทางระหวางแหลงอนตรายใหหางจากทท างานทมคนจ านวนมาก จะชวยลดอตราเสยงจากการเกดอนตรายไดมาก และสามารถปรบปรงแกไขไดทนทวงท หากเกดสญญาณอนตราย 3.10 การเฝาระวงโรค เพอทราบขอมลสาเหตและปจจยของการเกดโรคไดอยางรวดเรว จะเปนประโยชนส าหรบการควบคมปองกน การแกไขปรบปรง และการประเมนผลการด าเนนงานการบรหารจดการเกยวกบสขภาพของหนวยงาน ซงมวธการด าเนนการเฝาระวง คอ การรวบรวมขอมลตอไปน 3.10.1 การจดทะเบยนการตาย การวเคราะหขอมล และประเมนผล 3.10.2 การรายงาน การปวยและการระบาดของโรค การรบฟงความคดเหนฝายอน ๆ 3.10.3 การสบสวน/สอบสวน เฉพาะราย/กรณ และทางหองปฏบตการ 3.10.4 การส ารวจทางระบาดวทยา และการกระจายของบอเกดของโรค การประชาสมพนธ 3.10.5 ขอมลเกยวกบประชากร สงแวดลอมและการด าเนนการเฝาระวงโรค มข นตอนคอ

HA 233 128

1. การจดระเบยบในการเฝาระวง โดยการรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล จากแหลงขอมลทางระบาดวทยา เชน การศกษาในพนท แพทยโรงพยาบาล การเสนอแนะความคดเหนและการกระจายเรองราวทเกยวของใหผรบผดชอบไดทราบ 2. การจดโครงสรางการเฝาระวง แบบเฉพาะโรคและแบบทวไป คอ บคคลธรรมดารายงานตอเจาหนาท 3. การจดล าดบปญหาเพอการเฝาระวง โดยพจารณาจากความรนแรงของโรค การระบาดและแนวทางการแกปญหา การแพรกระจายและระบาดวทยาของโรคจากการประกอบอาชพ ปจจบนความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยทพฒนากาวไกลท าใหเกดการเปลยนแปลงอยางรวดเรวในทกดาน โดยเฉพาะอยางยงการพฒนาทางดานอตสาหกรรม การผลต สงผลกระทบตอสภาพแวดลอมทงทางเศรษฐกจ สงคม ความเปนอยขอ งประชากร วยท างานทตองตอสดนรนเพอความอยรอด และมโอกาสเสยงตอการเกดโรคหรออนตรายจากการประกอบอาชพทเพมมากขนอยางตอเนอง เกดการบาดเจบ เจบปวย พการ เสยชวต จากการไดรบสารพษ การเกดโรคความดนโลหตสงและโรคหวใจ มะเรง อบตเหต และทส าคญคอการเสยชวตแบบเฉยบพลนโดยไมทราบสาเหต โรคทเกดจากการประกอบอาชพในโรงงานอตสาหกรรมในประเทศไทย โรคทเกดจากการประกอบอาชพในโรงงานอตสาหกรรมในประเทศไทยนนเกดขนตามลกษณะของกระบวนการผลตทใชสารเคมตาง ๆ ไดแก โรคจากพษของสารตะกว (Lead Poisoning) ตะกวเปนโลหะทมคณสมบตเปนโลหะหนกหลอมเหลวได จดรปไดตามตองการและระเหยเปนไอไดทอณหภมสง ตะกวทใชในอตสาหกรรมแบงออกเปนตะกวอนทรย ไดแก เตตะเอธลเลด (tetraethyl Lead) ใชผสมกบน ามนเบนซนเพอชวยใหเครองยนตเดนเรยบ และตะกวอนนทรย ไดแก ตะกวอะวเตต ตะกวซลเฟต ตะกวซลไฟด และออกไซดของตะกว น ามาใชท าแผนปองกนกมมนตภาพรงส ท าทอน าประปา ทอน าทง ผสมในเมดส ผสมสกนสนม ผสมโลหะบางอยางใหแขงและคงทนส าหรบท าขอเหวยง

HA 233 129

เครองยนต ท าลกปน ท าสายเคเบล ท าภาชนะเครองเคลอบดนเผา พลาสตกใชในโรงงานท าแบตเตอร ใชชบโลหะ ใชเปนตวเชอม บดกรโลหะ ชบสงกะส ใชท ายาฆาแมลง เปนตน อนตรายจากสารตะกว สวนใหญเกดกบบคคลทท างานเกยวของกบกระบวนการผลต การบรรจ หรอการท างานในบรเวณทมสารตะกว ฝนตะกว ไอควนตะกว ซงเขาสรางกายโดยการกน การดดซมทางผวหนง และโดยการหายใจมากทสด เขาไปสะสมในกลามเนอ ในระบบไหลเวยนโลหตและในกระดก อาการของโรค เมอรางกายไดรบสารตะกวในปรมาณสงเกนกวาจะรบไดโดยเฉพาะในวยเดกจะมอาการตอบสนองเรวกวาผใหญ ซงจะแสดงอาการคอ อาการแบบเฉยบพลน จะมอาการ ปวดศรษะ ตาพรา ปวดทองอยางรนแรง เบออาหาร คลนไส อาเจยน หรอบางรายอาจมอาการทางสมอง คลมคลง ชกหมดสต จนถงเสยชวต อาการแบบเรอรงมกเกดกบผทไดรบสารตะกวเปนประจ าตลอดระยะเวลานาน จะมอาการ ปวดศรษะ มนงง เบออาหาร ทองผกสลบทองเดน ซดออนเพลย รางกายออนแอ โลหตจางเนองจากตะกวไปท าลายเมดเลอดแดง มเสนด าบรเวณรอยตอเหงอกและฟน เรยกวา “เสนตะกว” รมฝปากสน กระตก เกดเปนตะครว มอาการของกลามเนอขอมอและเทาหอย และในทสดกจะเกดอมพาตและอาการทางสมองเปนอาการทรนแรงทสดของพษจากสารตะกว คามาตรฐานตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองความปลอดภยในการท างาน ก าหนดมาตรฐานดงน 1. ตะกว และสารประกอบอนนทรยของตะกวทยอมใหมอยในบรรยากาศการท างานตลอดระยะเวลาการท างานมไดไมเกน 0.20 มลลกรมตอลกบาศกเมตรของอากาศ 2. ตะกวเตตระเอทธลเลด ยนยอมใหมความเขมขนเฉลยตลอดระยะเวลาทท างานปกตไมเกน 0.075 มลลกรมตอลกบาศกเมตรของอากาศ สวนตะกวเตตะเมทซลเลด ยนยอมใหมปรมาณไมเกน 0.07 มลลกรมตอลกบาศกเมตรของอากาศ

HA 233 130

ขอเสนอแนะของกองอาชวอนามย ก าหนดให 1. ตะกวในเลอดไมควรเกน 0.08 มลลกรม/100 มลลเมตร 2. ตะกวในปสสาวะไมควรเกน 0.15 มลลกรม/ลตร (กองอาชวอนามย, มปป : 44) 3. ท าความสะอาดบรเวณทท างาน เครองมออปกรณ และเครองจกร เพอปองกนการสะสมฝนละอองของตะกว 4. ใชอปกรณปองกนทงสวนกลางและสวนบคคลขณะท างานทสมผสตะกว 5. จดใหมหองน าอาบน า ช าระลางรางกาย เปลยนเสอผาหลงการปฏบตงาน ลางมอกอนการรบประทานอาหาร 6. หามสบบหร และน าอาหารเครองดมเขาไปรบประทานในขณะปฏบตงาน 7. มการตรวจสขภาพอยางตอเนองเปนระยะ ๆ 8. มการตรวจวดปรมาณตะกวในสภาพบรรยากาศของการท างานเปนประจ า ในกรณทมความเสยงสง ควรมการตรวจวดปรมาณสารตะกวในเลอดและในปสสาวะ โรคจากพษของสารปรอท (Mercury Poisoning) ปรอทเปนโลหะเหลวทมนษยรจกน ามาใชประโยชนมากมายและเปนอนตรายตอสขภาพและชวตมนษยมาชานาน เชน ทประเทศญปน ในป พ.ศ.2504 เกดโรคระบาดลกลบกบหมบานชาวประมง อาวมนามาตะ ทปวยมอาการเคลอนไหวกระตก พดตดอาง ตามว หตง มผปวยและเสยชวตจ านวนมาก เนองจากโรงงานพลาสตกและโรงงานผลตสารเคมปลอยน าเสยทมสารปรอทจ านวนมากทงลงทะเลและชาวประมงจบปลาทมสารปรอทสะสมจ านวนมากมาเปนอาหารจงท าใหเกดโรคดงกลาวขนเรยกวา “โรคมนามาตะ” (Minamata) และหลงจากนนกยงเกดเหตการณท านองเดยวกน คอ มคนเปนโรคจากพษของสารปรอททเมองนอกาตะอกดวย อนตรายจากสารปรอท เกดกบคนงานทมอาชพท างานในโรงงานอตสาหกรรมท าเครองมออปกรณทางวทยาศาสตร โรงงานท าอปกรณไฟฟา ยารกษาโรค สารก าจดศตรพช ส เปนตน ซงจะท าใหไดรบพษภยจากปรอทเขาสรางกายโดยการหายใจเอาไอของโลหะปรอทเขาไป การซมเขาทางผวหนง และโดยการกนเขาไปทางปาก เมอปรอทเขาสรางกายจะซมเขาสกระแสเลอดท าใหการท างานของอวยวะตาง ๆ ถกท าลายไป

HA 233 131

อาการของโรค เมอรางกายไดรบสารปรอทสะสมจ านวนมากจะท าใหเกดพษปรอททซมเขาสกระแสโลหตและเปนอนตรายตอรางกาย 2 ประเภทคอ อาการเฉยบพลน หากรางกายไดรบไอหรอฝนของสารปรอทโดยการสดหายใจเขาไปในปรมาณสงทนท จะท าใหเกดการระคายเคองตอระบบหายใจอยางรนแรง และหากรบประทานเขาไปในปรมาณมากจะท าใหเกดอาการปวดทอง อาเจยน และถาสารปรอทเขาไปถงล าไสท าใหปวดล าตว ถายเปนเลอด การท างานของอวยวะตาง ๆ ถกท าลาย สญเสยหนาทไป และอาจเสยชวตไดทนท อาการเรอรง ผปวยทไดรบสารปรอทเขาสรางกายทละนอย เกดการสะสมในระยะเวลานานวนนนและมปรมาณมากขนจนรางกายแสดงอาการผดปกต โดยจะรสก ออนเพลย เบออาหาร เหงอกและปากอกเสบ มอาการสนกระตกทมอ แขน ขา ใบหนา เปนอนตรายตอระบบประสาทสวนกลาง สมองและไต คามาตรฐานตามประกาศกระทรวงมหาดไทยเรองความปลอดภยในการท างาน ก าหนดมาตรฐานของปรอทไวดงนคอ ปรอททยนยอมใหมอยในบรรยากาศการท างานตลอดระยะเวลาการท างานมไดไมเกน 0.05 มลลกรมตอลกบาศกเมตรของอากาศ กบมาตรฐาน (ACGIH) ในระยะเวลาการท างานปกต 8 ชวโมง/วน การปองกนและควบคมโรคจากพษของสารปรอท 1. ตดตงเครองดดอากาศ และจดระบบระบายอากาศ โดยเฉพาะบรเวณทมการท างานเกยวของกบสารปรอท และบรเวณโดยทวไป ใหมการถายเทหมนเวยนของอากาศบรสทธในบรเวณโรงงาน 2. ควรใหสารปรอทสมผสอากาศนอยทสดและไมควรใชอณหภมสง เพราะจะ ท าใหเกดไอปรอทเพมขน 3. การเกบรกษาสารปรอทตองใชบรเวณทมพนทและผนงเรยบไมมรอยขรขระหรอมรร ว และควรท าพนลาดเอยงลงสน าเพอใหสามารถกกเกบสารปรอททอาจหกลงพนโดยไมใชไมกวาด เพอไมใหระเหยกลบสบรรยากาศไดอก 4. สวมใสอปกรณปองกนสวนบคคลขณะท างานเกยวของสมผสกบสารปรอท 5. ตรวจวดปรมาณสารปรอทในบรรยากาศการท างานอยางสม าเสมอ เพอมใหมปรมาณมากเกนมาตรฐานความปลอดภย

HA 233 132

6. มหองน าท าความสะอาดรางกาย ส าหรบคนงานหลงการปฏบตงาน 7. หามรบประทานอาหารและสบบหรในสถานทท างาน โรคจากพษของสารหน สารหนมชอเรยกภาษาองกฤษวา (Arsenic) เปนธาตกลมไนโตรเจน โดยทวไปใชในงานอตสาหกรรม หลอมโลหะและใชผสมท าโลหะอลลอยด อตสาหกรรมท ายารกษาโรคบางชนด เชน ยาบรรเทาอาการหด ยาก าจดโปรโตซว อตสาหกรรมยาปราบศตรพช ใชผสมส ยอมส น ายาถนอมเนอไม น ายาดบกลน อตสาหกรรมท าแกว เซรามก และอตสาหกรรมสารกงตวน าดานอเลกทรอนกส อนตรายจากสารหน ในการท างานประกอบอาชพใดทมสวนเกยวของและตองสมผสสารหนอาจกอใหเกดโรคซงเกดจากพษของสารหนหากไมมการระมดระวงและปองกนทดพอ ท าใหสารหนจะเขาสรางกายจากการหายใจเอาฝนละอองของสารหนเขาไป การดดซมผานทางผวหนง และระบบทางเดนอาหารซงอาจปนเปอนในอาหารโดยทางปาก เกดเปนพษตอระบบอวยวะตาง ๆ ของรางกาย ทงอาการชนดเฉยบพลนและเรอรง ดงน 1. อาการเฉยบพลน หากผปฏบตงานไดรบสารหนโดยทางปาก ทางการหายใจในปรมาณสงทนททนใดจะท าใหเกดการระคายเคองตอระบบทางเดนอาหาร กระเพาะอาหาร ล าไส อาเจยน ทองรวง ถายมเลอดปน ชอค จนถงเสยชวตหรอเกดการระคายเคองตอระบบหายใจอยางรนแรง หายใจล าบาก เจบหนาอก 2. อาการเรอรง เมอผปฏบตงานทตองสมผสสารหน และมการสะสมในรางกายในปรมาณมากพอทแสดงอาการใหเหนไดคอท าใหเกดอาการออนเพลย เบออาหาร ระบบทางเดนอาหารผดปกต ตบถกท าลาย อาการผดปกตของผวหนงทเปลยนส บวมนนแขง อาจเปนสาเหตของมะเรงผวหนงได อาการปลายประสาทอกเสบ แขนขาชา หากสารหนเขาสกระแสโลหต และอาจท าใหเกดการระคายเคองตอเนอเยอสมอง ท าใหความจ า เสอมได คามาตรฐานความปลอดภย ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองความปลอดภยในการท างานยนยอมใหมาตรฐานของสารหนทยนยอมใหมอยในบรรยากาศการท างานตลอดระยะเวลาท างานปกต 8 ชวโมงตอวน ไมเกน 0.5 มลลกรมตออากาศ 1 ลกบาศกเมตร

HA 233 133

การปองกนและควบคมโรคจากพษของสารหน 1. มการก าหนดมาตรการในการเกบรกษาทดและถกตองตามกฎหมาย 2. ควบคมการฟงกระจายดวยวธการพนละอองน าหรอใชวธดดฝนเกบเพอการก าจดทถกวธ 3. สวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทกครงในการปฏบต 4. จดระบบระบายอากาศใหอากาศถายเทไดสะดวก 5. จดบรการหองอาบน า อางลางมอลางหนา ส าหรบคนงานหลงการปฏบตงาน 6. ไมน าอาหาร เครองดม หรอสบบหรในสถานทท างาน 7. คนทมเหงอมากไมควรท างานทตองมการสมผสสารหน 8. ควรมการตรวจรางกาย และตรวจหาปรมาณสารหนในรางกายเปนประจ า โรคจากพษของสงกะส สงกะสเปนโลหะทแขง เปราะ เมอขดจะมความเปนมนวาว และหมองไดงาย สงกะสทเปนโลหะสงกะสบรสทธจะไมมพษทเปนอนตรายตอรางกายและชวต นอกจากการไดรบเขาสรางกายในปรมาณทมาก ๆ ดวยการกนหรอการสดหายใจเอาไอ (Vapour) ฟม (Fume) หรอฝน (Dust) สวนสงกะสคลอไรด (Zine Chloride) จะท าใหเกดการระคายเคองอยางรนแรงตอผวหนง หลอดลม เยอบจมก ตา สงกะสออกไซด (Zine Oxide) จะท าใหเกดอาการไข หนาวสน และทท าใหเกดโรคผวหนง ไดแก สงกะสซลเฟต (Zine Sulphate) สงกะสไซยาเนต (Zine Cyanate) เปนตน อนตรายจากสงกะส เกดกบคนทท างานเกยวของกบสงกะสตดตอกนตลอดเวลาทผานมาและเปนเวลานาน ไดแก การท าโลหะผสม การเชอม การตดสงกะส แผนแมพมพ เตาหลอมสงกะส การชบ การเคลอบสงกะส การท าถานไฟฉาย อตสาหกรรมส ยาง พรมปพน การท าแบตเตอร ยาฆาแมลง ไมขดไฟ การท าวตถเคลอบ ท าหมก เปนตน อาการของโรคพษของสงกะส เมอรางกายไดรบไอ ฟม หรอฝนของโลหะสงกะสเขาไปปรมาณมาก จะท าใหเกดอาการไข คลนไส อาเจยน ปวดศรษะ ปวดกลามเนอ ออนเพลย กระหายน า และสวนใหญอาการมกหายกอน 48 ชวโมง ในคนงานทตองท างานสมผสสงกะสตลอดเวลารางกายจะเกดความตานทานขน และจะหายไปอยางรวดเรวในวนหยดจากการท างาน แตเมอกลบเขาท างานอาการของโรคกจะเกดขนอก

HA 233 134

คามาตรฐานความปลอดภย กรมแรงงาน กระทรวงมหาดไทย ไดก าหนดคามาตรฐานความปลอดภยในการท างาน วาตองมปรมาณความเขมขนของฟมของสงกะสคลอไรด ในบรรยากาศของการท างานปกตไมเกนมาตรฐานก าหนด คอ 1 มลลกรมตออากาศ 1 ลกบาศกเมตร การปองกนและควบคมโรคจากพษของสงกะส 1. การควบคมทตนเหต ไดแก การปดคลมและแยกกระบวนการผลตหรอการท างานทมฟม ไอ หรอฝน ของโลหะสงกะสไมใหปะปนกบหนวยงานอน 2. จดใหมการถายเทและระบายอากาศในบรเวณสถานทท างานทมละอองของโลหะสงกะสโดยใชทอดดอากาศใหมการหมนเวยนอากาศดเขาไป 3. ก าหนดใหคนงานใชอปกรณปองกนทงสวนกลางและสวนบคคลในการปองกนพษจากสงกะส โรคจากพษของแมงกานส แมงกานสเปนแรทน ามาใชในอตสาหกรรมหลายชนด เชน อตสาหกรรมถลงเหลกโลหะ อตสาหกรรมหลอเหลกเหนยว อตสาหกรรมท าถานไฟฉาย อตสาหกรรมแกวส ตาง ๆ เครองป นดนเผา เซรามก อตสาหกรรมท าส ท ายารกษาโรค ท ายาฆาเชอโรค ยารกษาเนอไม สารฟอกส สยอมผา อนตรายจากพษของแมงกานส คนงานทมโอกาสเสยงตอการไดร บพษจากแมงกานสไดแกผทปฏบตงานทตองเกยวของสมผสสารแมงกานสในกระบวนการผลตในอตสาหกรรมตาง ๆ ดงทกลาวแลวและรวมถงผทปฏบตงานในเหมองแรแมงกานส ทเขาสรางกายโดยผานทางระบบหายใจเอาไอควนของแมงกานส เขาไปสะสมในรางกายและเขาสกระแสเลอด สะสมในตบ ไต ล าไสเลก กระดกและในรก สมอง และถกขบออกทางปสสาวะและอจจาระ อาการของโรคพษจากแมงกานส เมอรางกายไดรบพษของแมงกานสในปรมาณสงและรวดเรวระยะเวลาสน เกนความตองการของรางกายจะแสดงอาการเฉยบพลนโดยจะมอาการไข คลนไส อาเจยน ปวดเมอยล าตว หลอดลม และปอดอกเสบ ถาหากรางกายไดรบแมงกานสในลกษณะเกดการสะสมจะแสดงอาการเรอรงคอจะท าใหรางกายออนเพลย ปวดศรษะ เบออาหาร งวงหาวนอน มนงง น าตาไหล ปวดกลามเนอ อาจหวเราะหรอรองไหเปนพก ๆ สมรรถภาพ

HA 233 135

ทางเพศเสอมลง พดชาและตดขด กลามเนอตง ไมรบรความรสกใด ๆ อาจเปนอมพาตทปลายเทา ท าใหเวลาเดนขาจะแกวง ไมสามารถทรงตวได คามาตรฐานความปลอดภย ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองความปลอดภยในการท างาน ก าหนดคามาตรฐานของแมงกานสทยนยอมใหมอยในบรรยากาศตลอดระยะเวลาการท างานมไดไมเกน 5 มลลกรมตอลกบาศกเมตรของอากาศ สวนคามาตรฐานสากล (ACGIH-TLV) ยนยอมใหมไอหรอฟมของแมงกานสในบรรยากาศการท างานไดไมเกน 1 มลลกรมตอปรมาณอากาศ 1 ลกบาศกเมตร สวนฝนแมงกานสในบรรยากาศการท างานมไดไมเกน 5 มลลกรมตอปรมาณอากาศ 1 ลกบาศกเมตร การปองกนและควบคมโรคจากพษของแมงกานส 1. ลดปรมาณฟมและฝนสารแมงกานสในบรเวณสถานทท างานดวยการ 1.1 แยกกระบวนการท างานทมการฟงกระจายของแมงกานสออกจากงานอน 1.2 ควรท าการผสม บด รอนแรแมงกานสในทเฉพาะทปดมดชด 1.3 ตดตงเครองดดอากาศเพอการถายเทและระบายอากาศในสถานทท างาน 1.4 ใชความชนเพอลดการฟงกระจายของฝนในการท างานขดเจาะหรอในเหมอง 1.5 ดแลรกษาความสะอาดบรเวณสถานทท างานอยางสม าเสมอ 2. ก าหนดใหคนงานใชอปกรณปองกนอยางเครงครด 3. จดสถานทอ านวยความสะดวกแกคนงานในการท าความสะอาดรางกาย เปลยนเสอผา หลงเลกงาน หรอกอนออกไปรบประทานอาหาร และหามสบบหรหรอรบประทานอาหารในสถานทท างาน 4. ตรวจวดปรมาณความเขมขนของสารแมงกานสในบรรยากาศเพอการควบคมใหเปนไปตามคามาตรฐาน และตรวจสขภาพคนงานทงกอนเขาท างานและระหวางการท างานหรอตรวจประจ าป เพอปองกนและควบคมการเกดโรค โรคจากพษของแคดเมยม แคดเมยมเปนวตถโลหะทมคณสมบตทนทานตอการผกรอน ออน งอไดงาย ใชผสมกบโลหะชนดอน ๆ เพอเพมความคงทนและน ามาใชในขบวนการผลตในอตสาหกรรมหลายประเภท เชน อตสาหกรรมรถยนต เครองบน เรอยนต แบตเตอร ท าส น ามน เปนตน

HA 233 136

อนตรายจากแคดเมยม ผทท างานในสถานประกอบการทตองใชแคดเมยมในขบวนการผลต ยอมมโอกาสสมผสสารแคดเมยม และอาจเกดโรคจากพษของแคดเมยมได เชน ผทท างานในโรงงานอตสาหกรรม การถลงแรโลหะพวกสงกะสซงมแคดเมยมปะปนอยดวย การผลต การเชอม การหลอมโลหะทมแคดเมยมเปนสวนผสม หรอโลหะแคดเมยมโดยตรง โรงงานท าแบตเตอร เปนตน อาการของโรค ผทไดรบแคดเมยมเขาสรางกายโดยการกนเขาไปซงอาจตดมากบภาชนะหรออาหารจะท าใหเกดอาการเฉยบพลนไดภายใน 15 นาท ถง 2 ชวโมง จะมอาการ คลนไส อาเจยน น าลายไหล หรออาจอาเจยนเปนเลอด เปนลมหรอชอค ตอมาจะทองเดน ปวดทองอยางรนแรง และจะดขนภายใน 24 ชวโมง การไดรบแคดเมยมเขาสรางกายทางการหายใจเขาไปในปรมาณมากกเชนเดยวกน จะท าใหเกดอาการระคายเคองระบบหายใจ คอแหง ปวดศรษะ คลนไส เหงอออกมาก ไขสง หลอดลมอกเสบ ไอ เหนอยหอบ แนนหนาอก ระบบทางเดนอาหารอกเสบ ปวดทอง อาเจยน ทองเดน ถายเปนเลอด ไตอกเสบ และอาจถงตายได สวนการไดรบแคดเมยมเขาสรางกายทละนอยแตเปนเวลานาน ๆ เกดการสะสมภายในอวยวะตาง ๆ ของรางกายจะท าใหเกดอาการปวดตามขอ ตามกระดก ทวรางกาย เพราะแคลเซยมในกระดกจะถกท าลาย ท าใหกระดกผกรอนและหกงายโดยเฉพาะกระดกเชงกรานจะมอาการปวดมาก จนเดนไมสะดวกในบางรายกระดกกรอนจนกระทงความสงลดลง นอกจากนนยงท าใหเกดอาการเบออาหาร ออนเพลย น าหนกลดลงอยางรวดเรว ปสสาวะขนเปนสน าตาล หรอเปนเลอด ไตถกท าลาย และบางรายจะพบวงแหวนสเหลอง (Cadmiumring) ทบรเวณเหงอก คามาตรฐานความปลอดภย ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย ก าหนดคามาตรฐานแคดเมยมทยนยอมใหมอยในบรรยากาศการท างานตลอดระยะเวลาการท างานไดไมเกนมลลกรมตอลกบาศกเมตรของอากาศ การปองกนและควบคมโรคจากพษของแคดเมยม 1. การตดตงตวดดอากาศหรอระบบระบายอากาศในบรเวณทมฝนละอองหรอไอของแคดเมยม

HA 233 137

2. ก าหนดใหคนงานใชอปกรณปองกนทงสวนกลางและสวนบคคลอยางเครงครด 3. จดหองอาบน าเปลยนเสอผาอ านวยความสะดวกส าหรบคนงานหลงเลกงาน กอนการรบประทานอาหาร และหามดมน า รบประทานอาหาร รวมทงสบบหรในบรเวณทท างาน 4. รกษาความสะอาดของบรเวณสถานทท างานและมวธการก าจดเศษของเสยอยางถกวธ 5. มการตรวจวดปรมาณแคดเมยมในบรรยากาศของการท างานใหอยในมาตรฐานก าหนด และตรวจสขภาพคนงานเปนประจ า โรคจากพษของโครเมยม โครเมยมเปนโลหะทใชกนมาก มคณสมบตเปนแทงสขาวมความมนวาว ผทสมผสโครเมยม ไดแก ผทมอาชพในอตสาหกรรมชบโลหะ อตสาหกรรมการผลตอปกรณอเลกทรอนกส อตสาหกรรมเหลกสเตนเลส การฟอกหนง อตสาหกรรมปนซเมนต และโครเมยมทใชในอตสาหกรรมการผลตยา อตสาหกรรมอาหาร โรงงานพมพผา อนตรายจากสารโครเมยม ผทท างานเกยวของในอตสาหกรรมตาง ๆ ทใชโครเมยมในขบวนการผลต จะมโอกาสรบเอาละออง โดยการสมผสทางผวหนง การสดหายใจ และทางปาก เมอไดรบเขาสรางกายในปรมาณมาก อนตรายทแสดงอาการทงชนดเฉยบพลนและเรอรงไดดงน 1. แผลจากโครเมยม เนองจากการอกเสบของผวหนงบรเวณทสมผสและสะสมฝนละอองของโครเมยม เชน บรเวณโคนเลบมอ ขอนวหรอหลงเทา จะมลกษณะเปนแผลลก ไมรสกเจบปวด (chrome ulcer) แตจะคนเวลากลางคน ถาไมไดรบการรกษาอยางถกวธและปลอยทงไวอาจลกลามมากขนถงตองตดทง 2. ผนงกนรจมกทะล (Perforation of nasal septum) เนองจากการสดหายใจเอาควนของกรดโครมคหรอฝนของโครเมยมเขาไปเปนประจ า ท าใหเกดการท าลายเยอเมอกและเนอเยอผนงกนจมกจนทะล ซงแผลอาจลกลามไปถงกระดกออนของจมกได 3. เมอโครเมยมเขาสรางกายทางระบบทางเดนอาหารจนท าใหระบบทางเดนอาหารและกระเพาะอาหารอกเสบ เกดอาการคลนไสอาเจยน เปนแผลในล าไสเลก และล าไสใหญอกเสบ สวนโครเมยมทเขาสรางกายโดยทางระบบทางเดนหายใจเปนระยะเวลานานจะท าให

HA 233 138

เกดการระคายเคอง อาการไอ จาม น ามกไหล หลอดลมอกเสบ ปอดอกเสบ เกดการท าลายเยอเมอก เปนสาเหตของมะเรงผวหนงและปอดได คามาตรฐานความปลอดภย ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองความปลอดภยในการท างาน ก าหนดคามาตรฐานโครเมยมทยนยอมใหมอยในบรรยากาศการท างานตลอดระยะเวลาการท างานไดไมเกน 1 มลลกรมตอลกบาศกเมตรของอากาศ สวนคามาตรฐานสากล (TWA-TLV) ก าหนดไวไมเกน 0.5 มลลกรมตอลกบาศกเมตรของอากาศ การปองกนและควบคมโรคจากพษของโครเมยม 1. ตดตงตวดดอากาศหรอเครองระบายอากาศหรอการถายเทและลดปรมาณฝนละออง ไอระเหยของโครเมยมในบรเวณสถานทท างาน 2. รกษาความสะอาดบรเวณสถานทท างานและการขจดอยางถกวธ 3. ก าหนดขอบงคบในการใชอปกรณปองกนอยางเครงครด 4. จดบรการหองอาบน า ท าความสะอาดรางกาย เปลยนเสอผาหลงเลกงาน และกอนรบประทานอาหาร รวมทงหามรบประทานอาหาร สบบหรในสถานทท างาน 5. มการตรวจวดปรมาณโครเมยมในบรรยากาศการท างานเปนประจ า รวมทงตรวจสขภาพประจ าปคนงานอยางตอเนองเปนประจ า โรคจากพษของฟอสฟอรส ฟอสฟอรสเปนสารทม 3 รป คอ ฟอสฟอรสเหลอง ฟอสฟอรสแดง และฟอสฟอรสด า ซงละลายไดดในคลอโรฟอรม เบนซน คารบอนไดซลไฟด ผทท างานสมผสกบฟอสฟอรส คอ ผทท างานในแหลงผลตวตถระเบด โรงงานอตสาหกรรมผลตป ยเคม ไมขดไฟ ยาเบอหน จะมโอกาสไดรบฟอสฟอรสเขาสรางกายไดโดยทางหายใจ การรบประทาน และการดดซมทางผวหนง และถามปรมาณมาก ท าใหเกดอนตรายตอรางกายจะมทงอาการเฉยบพลน โดยเกดจากอบตเหตหรอการกนเขาไปเพอฆาตวตาย ท าใหเกดการระคายเคองอยางรนแรงตอทางเดนอาหาร ตบ ไต ล าไสถกท าลาย อาเจยนเปนเลอด ตกเลอดภายในเนอเยอตาง ๆ มเลอดปนออกมากบปสสาวะ และโลหตจางกอนเสยชวต สวนอาการเรอรงเกดจากการหายใจเอาไอระเหยของฟอสฟอรสเขาไปทละนอย เกดการสะสมเปนระยะเวลานาน ท าใหเกดการท าลายกระดกขากรรไกร

HA 233 139

คามาตรฐานความปลอดภย ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองความปลอดภยในการท างานเกยวกบภาวะแวดลอม (สารเคม) ก าหนดให ฟอสฟอรส (เหลอง) มความเขมขนเฉลยตลอดระยะเวลาท างานปกตไมเกน 0.1 มลลกรมตอลกบาศกเมตรอากาศ การปองกนและควบคมโรคจากพษของฟอสฟอรส 1. การเกบรกษาตองปฏบตตามขอก าหนดหรอค าแนะน าทถกตองอยางเครงครด 2. ตดตงเครองระบายอากาศทเหมาะสมกบสถานทท างานและเกบรกษาฟอสฟอรส 3. ควบคมการสมผสกบฟมของฟอสฟอรส เนองจากบางชนดมกตดไฟในอากาศ 4. ตรวจสขภาพคนงานทเกยวของสมผสฟอสฟอรสทงกอนท างาน ระหวางท างาน เปนระยะอยางสม าเสมอ หากมอาการผดปกตควรพบแพทยตรวจและควรหยดสมผสฟอสฟอรส โรคจากพษของเบนซน เบนซนเปนของเหลวทไมมส มกลนเฉพาะตว ระเหยไดรวดเรว เปนตวท าละลายไดด ใชเปนตวท าละลาย และสงเคราะห สกดสารตาง ๆ ในอตสาหกรรมท ายางตาง ๆ การท ากาวยาง หนงเทยม ท าพลาสตก ท าส น ามนชกเงาและเวชภณฑตาง ๆ ผทท างานสมผสเบนซนจะไดรบเขาสรางกายโดยทางการหายใจ การดดซมเขาทางผวหนงและ ทางปาก เมอมปรมาณทมากพอจะเขาสระบบไหลเวยนของโลหต ท าใหเกดเปนพษและเปนอนตรายตอสขภาพ ซงเกดอาการเฉยบพลน ถาเบนซนเขาสรางกายในปรมาณนอยจะท าใหเวยนศรษะ คลนไส อาเจยน ออนเพลย แนนหนาอก เดนเซ และหากไดรบในปรมาณมาก อาจท าใหหมดสต มานตาขยายไมแสดงปฏกรยาโตตอบแสงสวาง หายใจ ชาลง ระบบไหลเวยนโลหตชะงกและเสยชวต สวนการไดรบเบนซนเขาส รางกายทมปรมาณความเขมขนต าเปนระยะเวลานาน เกดการสะสม จะท าใหเกดอาการเรอรง คอ หนามด วงเวยน มอสน โลหตจาง และระยะทาย ๆ จะมเลอดออกเปนจ า ๆ ตามผวหนง การปองกนและควบคมโรคจากพษของเบนซน 1. แยกการท างานทตองสมผสเบนซนออกจากสวนงานทวไป 2. ใชสารอนทมคณสมบตเทยบเทา แตมพษนอยกวาทดแทน 3. ตดตงระบบระบายอากาศใหมการถายเทอากาศทเหมาะสมเพยงพอ

HA 233 140

4. ใชอปกรณปองกนทงสวนบคคลและสวนกลางอยางถกตองและเครงครด 5. มการตรวจวดปรมาณเบนซนในบรเวณสถานทท างานใหอยในมาตรฐานก าหนด 6. ตรวจสขภาพประจ าปคนงานทสมผสเบนซนอยางสม าเสมอและลดชวโมงการท างานของผทตองสมผสเบนซนใหนอยลง โรคจากพษของแอลกอฮอล แอลกอฮอลเปนสารทมการใชกนอยางแพรหลายในอตสาหกรรม ซงมทงชนดบรโภคได ทนยมใชกนทวไป ไดแก เอเทอนอล หรอ เอทลแอลกอฮอลเปนของเหลวไมมส ระเหยไดด ละลายไดในน าและในตวท าละลายอนนทรยเปนสวนใหญ จดไฟตดและมเปลวไฟเปนสน าเงน ใชในการสงเคราะหยางเทยม ใชเปนตวตอตานการแขงตว เปนเชอเพลง เปนตวท าละลายหรอตวการในการท าสารตาง ๆ การเขาสรางกายของผทท างานสมผสแอลกอฮอลโดยทางการหายใจ ทางปาก และทางผวหนง เมอมการสะสมทมากขนจะท าใหเกดอนตรายและพษของเอเทอนอลเรอรงคอท าใหปลายประสาทอกเสบ ออนเพลย น าหนกลด ตามว ความจ าเสอม นอนไมหลบ สน ตนตกใจเสมอ ชกและไมสามารถท างานอนได สวนอาการเฉยบพลนนนมกเกดจากการหายใจหรอเขาทางปากในปรมาณมากจะท าใหตามองไมเหน ระบบรบรความรสกเรมเสยไป การท างานของระบบกลามเนอไมประสานกน เฉอยชา พดไมชด สมองมนชา หมดสตและอาจเสยชวต สวนการแพพษของเมทานอล ซงเปนของเหลวใชเปนตวท าละลายในงานอตสาหกรรม เชน สบ สไม หนงเทยม กระจก แลคเกอร และอน ๆ อกมากมาย หากเขาสรางกายของผทท างานทตองสมผส เมทานอลโดยทางการหายใจ ทางผวหนง หรอทางปาก จะท าใหผวหนงอกเสบ เกดการระคายเคอง ทางเดนหายใจ หลอดลมอกเสบ เยอบตาอกเสบ หากหายใจเขาไปในปรมาณมาก ๆ จะท าให ปวดทอง คลนไส อาเจยน เวยนศรษะ กลามเนอกระตก หายใจล าบาก การมองเหนผดปกตอาจตาบอดได และถาหากกนเขาทางปากในกรณเขาใจผดจะท าใหเกดอาการปวดหลง เมอยลา คลนไส อาเจยน เหนภาพไมชด ทองเดน หมดสต กลามเนอท างานไมสมพนธกน ปลายประสาทอกเสบ อาจท าใหตาบอดได หรออาจถงเสยชวตได การปองกนและควบคมโรคจากพษของแอลกอฮอล 1. การตดตงระบบระบายอากาศในสถานทท างานเพอใหมการถายเทอากาศบรสทธใหเพยงพอ

HA 233 141

2. ใหความรเรองอนตรายจากแอลกอฮอลและวธการปฏบตทปลอดภย 3. ตรวจสขภาพคนงานประจ าปอยางสม าเสมอ 4. ตรวจวดปรมาณแอลกอฮอลในบรรยากาศการท างานเพอใหเปนไปตามมาตรฐานก าหนด 5. ใชอปกรณปองกนทงสวนบคคลและสวนกลางอยางเครงครด 6. ภาชนะบรรจควรปดฉลากใหชดเจนและปองกนการรวซมไดเปนอยางด 7. รกษาความสะอาดบรเวณสถานทท างานและผปฏบตงานใหสะอาดเสมอ โรคจากฝ นหนทราย หนทรายหรอเรยกอยางหนงวา ซลกา (Silica) เปนวตถดบทน ามาใชในขบวนการผลตของโรงงานอตสาหกรรม เชน กระดาษทราย หนขด วสดทนไฟ ท าแกว จานกระเบอง ฉนวนความรอนของทอ เตาเผา ใชท าเปนโลหะผสม ท าฉนวนกนเสยง ฯลฯ การเกดโรคหรออนตรายกบผทประกอบอาชพทตองสมผสกบหนทรายในอตสาหกรรมตาง ๆ เชน การขดหน โมหน ยอยหน ระเบดหน เจาะหน เหมองแร การกลง หรอขดโลหะโดยใชหนทราย การท าวสดทนไฟ โรงงานแกว เปนตน ซงฝนของหนทรายจะเขาสรางกายโดยทางการหายใจเอาผงเลก ๆ ของหนทรายหรอซลกาทมขนาดเลกกวา 10 ไมครอน จนถง 0.5-5 ไมครอน เขาสระบบหายใจและปอด อาจท าใหปอดบวม ถงลมโปงพอง วณโรคและเสยชวตได อาการของโรคซลโคซสจากพษของฝ นหนทรายหรอซลกา เมอรางกายไดรบฝนหนทรายหรอซลกาเขาสระบบหายใจและปอดทละนอยเปนระยะเวลานานเกดการสะสมในปรมาณทมากขน จนแสดงอาการแบบเรอรง ซงจากการฉายเอกซเรยจะไมพบความผดปกตมากนก ถาหากมปรมาณมากขนเรอย ๆ จะมอาการหายใจขด หอบ ชวงการหายใจสน จะมอาการไอ เจบหนาอก เมอตองออกแรงเพยงเลกนอย หวใจตองท างานหนก จนถงอาจเสยชวตในเวลา 5-10 ป ทงนข นอยกบสขภาพของคนงาน ปรมาณและเปอรเซนตของหนทรายบรสทธ สวนอาการเฉยบพลนนนสวนใหญพบในผทท างานในสภาพการท างานทมฝนหนทรายฟงกระจายมาก และเปนโรงงานทปดมดชด การระบายอากาศไมด เพยง 8-18 เดอนกอาจปรากฏอาการ คอ หายใจขด แนนอดอด ผวหนงเปนสเขยวคล า เนองจากขาดออกซเจน หอบตองหายใจเรวขน และอาจเปนวณโรคแทรกซอนไดดวย

HA 233 142

การปองกนและควบคมโรคจากพษของฝ นหนทราย 1. แยกขบวนการผลตทมฝนหนทรายฟงกระจายใหเปนสถานทเฉพาะไมปะปนกบสวนงานอน 2. เปลยนขบวนการผลต เพอมใหเกดการฟงกระจายของฝนหนทรายโดยใชน าชวย 3. ตดตงเครองระบายอากาศ เพอใหมการถายเทอากาศบรสทธเขาไปแทนทอยางเพยงพอ 4. ตดตงทอดดฝนบรเวณหนางานทมฝนฟงกระจายเพอการขจดทถกวธ 5. ตรวจวดคณภาพอากาศในบรรยากาศการท างานเพอการควบคมใหอยในมาตรฐานก าหนดเพอความปลอดภย 7. ตรวจสขภาพคนงานประจ าปสม าเสมอทงกอนเขาท างาน ระหวางการท างานและหลงการท างาน 8. ใชอปกรณปองกนทงสวนบคคลและสวนรวมอยางถกตองเครงครด ปญหาการรกษาโรคทเกดจากการประกอบอาชพ โรคทเกดจากการประกอบอาชพมความแตกตางไปจากการเจบปวยธรรมดา และตองการการดแลรกษาจากแพทยและพยาบาล ทมความรความสามารถเฉพาะดานเกยวกบเรองโรคทเกดจากการประกอบอาชพ ซงปจจบนประเทศไทยยงใหความส าคญทางดานนไมมากนก ท าใหเกดผลกระทบในการรกษาพยาบาล เนองจากขาดแคลนแพทย พยาบาลเฉพาะดาน และบางครงตองอาศยการดแลรกษาจากแพทยทวไป กระทรวงสาธารณสขไดมนโยบายในการปรบปรงโดยการจดตงคลนกแรงงานขน ซงจะกอใหเกดประโยชนกบผประกอบอาชพเปนอยางยง แตกยงไมสามารถใหบรการไดอยางทวถง ปญหาจงยงคงมอยตอไป คลนกแรงงานทไดมการจดตงขนและใหบรการในการตรวจรกษาโรคจากการประกอบอาชพ หรอการประสบอนตรายจากการประกอบอาชพ จดต งขนครงแรกทคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล เมอ พ.ศ.2525 โดยมวตถประสงค คอ 1. เพอใหการรกษาพยาบาลผประสบอนตรายจากอบตเหตหรอโรคหรอภาวะทเกดจากการใชแรงงานอนสบเนองมาจากการท างาน

HA 233 143

2. เพอแกไขความพการอนอาจเกดขนจากการท างาน โดยเฉพาะอยางยงตอระบบการเคลอนไหว ดวยวธการศลยกรรมหรอวธอน เพอใหผใชแรงงานสามารถประกอบอาชพตอไปไดอยางมประสทธภาพ รวมทงการจดหาและพฒนาอวยวะเทยมใหใชงานได ส าหรบผทสญเสยอวยวะไปในอบตเหตเนองจากการท างาน 3. เพอฟนฟสมรรถภาพรางกายกอนเขาท างานหรอภายหลงเจบปวย โดยวธการกายภาพบ าบด อาชวบ าบด ตลอดจนการฝกฝนผปวยใหเกดทกษะสอดคลองกบสภาพรางกายในกรณทพการ หรอสญเสยอวยวะ อนจะชวยใหสามารถประกอบอาชพไดอยางมประสทธภาพ 4. เพอชวยประเมนการสญเสยสมรรถภาพรางกาย จตใจประเมนการสญเสยอวยวะ รวมทงการตรวจสอบสมรรถภาพรางกายของผใชแรงงานกอนเขาท างานหรอภายหลงการเจบปวย ตลอดจนการตรวจสขภาพของผใชแรงงานทเดนทางไปท างานในตางประเทศ หรอบคคลตางชาตทเขามาท างานในประเทศไทย 5. เพอตรวจสอบสมรรถภาพของผใชแรงงานใหเหมาะสมกบสภาพและลกษณะของงาน ตลอดจนแนะน าหรอแกไขปรบปรงใหผใชแรงงานไดมโอกาสใชแรงงานของตนทมอยอยางมประสทธภาพ 6. เพอฝกอบรมบคลากรทเกยวของกบผใชแรงงาน 7. เพอการวจยสมมนาและเผยแพร 8. เพอวางแผนพฒนาสมรรถภาพแรงงานในอนาคต 9. เพอประสานงานกบหนวยงานหรอองคกรเอกชนทเกยวของกบผใชแรงงาน ทงในสวนกลางและชนบท หรอใหความรวมมอกบโครงการตาง ๆ ทเกยวกบการพฒนาชนบทยากจน หรอชาวไร ชาวนาทยากจน

HA 233 144