กรณยเมตตสตร

ธรปญโญ

กรณยเมตตสตร

ธรปญโญ

ก ร ณ ย เ ม ต ต าส ต ร พ ฒ น า ค ว า ม ร ก

“ดกร ภกษทงหลาย  ตราบเทาทภกษยงยนดในเสนาสนะปาภกษพงหวงไดแตความเจรญอยางเดยว

ไมมความเสอมเลย”

จดพมพโดย ชมรมกลยาณธรรม ๑๐๐ ถนนประโคนชย ต�าบลปากน�า อ�าเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ ๑๐๒๗๐ โทรศพท ๐-๒๗๐๒-๗๓๕๓ และ ๐-๒๗๐๒-๙๖๒๔

เครดตภาพ พระชาคโน, พระอภชาโนออกแบบ คนขางหลง  พสจนอกษร ทมงานกลยาณธรรมเพลต / พมพ แคนนา กราฟฟก โทร. ๐๘-๖๓๑๔-๓๖๕๑

www.kanlayanatam.com Facebook : kanlayanatam

ชมรมกลยาณธรรมหนงสอดล�ำดบท ๓๖๐

สพพทานง ธมมทานง ชนาตการใหธรรมะเปนทาน ยอมชนะการใหทงปวง

ธรปญโญ

กรณยเมตตสตร

พมพครงท ๑ :  กรกฎาคม ๒๕๖๐  จ�านวนพมพ ๕,๐๐๐ เลมพมพครงท ๒ : มนาคม ๒๕๖๒  จ�านวนพมพ ๓,๐๐๐ เลม

5

กลยาณมตร

ค�าปรารภ

ถามคนถามวาส�าหรบอาตมาแลว ม “รกแรกพบ” ไหม? อาตมากคงตองตอบวา “ม” อาตมาพบกบรกครงแรก นทประเทศอเมรกา ตอนนนยงเปนแพทยประจ�าบานหนม ฝกงานอยทโรงพยาบาลเดกรฐมชแกน งานหนก ไมคอย ไดมโอกาสพบปะกบผคนเทาไรนอกจากคนไข โยมปาได นมนตพระอาจารยอมโร (ปจจบนคอเจาอาวาสวดอมราวด ทประเทศองกฤษ) มาทบานทาน แลวใหเราเปนคนขบรถ พาพระอาจารยไปชมพพธภณฑและสถานทนาสนใจตางๆ ในเมอง ตกกลางคนกมการฟงธรรมะและปฏบตสมถ- กรรมฐานกน จ�าไดวาพระอาจารยไดน�าบทสวดมนตบท หนงเปนภาษาองกฤษ มาใหสวดรวมกน ทานบอกวาเปน เนอหาเกยวกบความรก (Loving kindness) ท�านอง ทสวดไพเราะมาก เนอหากเรมปพนขนไปจากศพทงายๆ This is what should be done.... (นเปนสงทพง กระท�า....) แตมความหมายลมลก และมขนตอนการปฏบต เรยงไปจนจบทการแผเมตตาและปลอยวางทฏฐ เพอไมตอง

6

กรณย เมตตา

กลบมาเกดเปนทกขอก นบเปนบทสวดทสนๆ กระชบ แต ครอบคลมการปฏบตไดทงหมด เหมาะแกการเตรยมตวกอน นงสมาธเปนอยางยง อาตมาจงตกหลมรกบทสวดมนต บทนแทบจะในทนท หลงจากนนกไดน�ามาสวดเองทหอง พกอยบอยๆ ตงใจไววาเมอมโอกาสจะคนทมาและศกษา ใหละเอยดขน 

หลงจากนนกมโอกาสไดพบพระอาจารยชยสาโร (เจาอาวาสวดปานานาชาตในตอนนน) เกดศรทธาและความ เชอมนในค�าสอนของพระศาสดาและวถปฏบตของพระปา เมอเรยนจบจากอเมรกากลบมาเมองไทย จงไดมาขอบวช ศกษาตอทวดปานานาชาต และทนเองกไดทราบวาพระสตรน มชอวา กรณยเมตตสตร  เปนบททใชสวดกนเปนประจ�า หลงท�าวตรเยนทนน ไดพบกบโยมชาวตางชาตตางภาษา หลายคนทเคยนบถอศาสนาอสลาม ครสต หรอแมแตทไมม ศาสนา ทไดหนมาสนใจศกษาและปฏบตธรรม เพราะซาบซง ในความหมายของบทสวดกรณยเมตตาบทสนๆ บทน บางคนถงกบบอกวาควรน�าบทนมาสวดกนกอนการประชม หรอการตดสนใจใดๆ ทจะมผลกระทบกบชนหมมากทกครง เพอเตรยมจตใหกบเมตตาอนเปนศาสนาสากลไมจ�ากด เชอชาต ภาษา และศาสนาใดๆ สวนในประเทศไทยเรานยม

7

กลยาณมตร

สวดบทนเปนพระปรตรในงานมงคล แตนอยคนนกทจะ เขาใจความหมายอนลกซงของบทสวดบทน  พวกเราเคย ไดยนกนแต “รกตองหาม” หรอ “รกตองโทษ” เพราะเปน รกทเจอดวยกาม มทกขมโทษเปนผล แต “รกตองธรรม” (คอถกตองตรงตามธรรม) หรอ “รกตองท�า” น (เมตตา-รก กรณย-ตองท�า) กควรปลกฝงไมนอยไปกวากนเลย เพราะ พลงแหงความรกทยงใหญนเทานนทจะสามารถหลอเลยง อปถมภโลกไวได

ภายหลงเมอไดมโอกาสเขามาเรยนบาลทวดจากแดง สามารถอานอรรถกถาเปน จงไดน�าเอาพระสตรนมาอานให ละเอยดอกครง ในเยนวนพระวนหนงหลงจากท�าวตรเยน เสรจแลว จงไดยกพระสตรนขนมาแสดงและขยายความให ญาตโยมทมาถออโบสถศลทวดฟงกอนนงสมาธ พอดมเพอน พระทานอดเสยงไว คณหมออจฉรา กลนสวรรณ ไดฟงแลว ชอบ กขอน�าไปถอดเทปท�าเปนหนงสอ อาตมาเหนวาคง เปนประโยชนบางไมมากกนอย จงไดตรวจแกโดยคงความ เปนภาษาพดสวนใหญไว และอนญาตใหพมพเผยแผได ขออนโมทนาคณหมออจฉราทมความตงใจและอตสาหะ เปน หวเรยวหวแรงในการจดเตรยมตนฉบบจนส�าเรจเรยบรอย และขอขอบคณ “ภกษรปหนง” ผเตรยมขอมลทายเลมสรป

8

กรณย เมตตา

วตร ๑๕ เหลานใหเปนองคธรรมตามหลกพระอภธรรม ส�าหรบผทชอบอางองทางวชาการ

สวนกศลอนใดทจะไดจากธรรมทานน อาตมาขออทศ ใหกบโยมคณปาศลพร สรโกมล ผแนะน�าใหอาตมารจกกบรกครงแรกน แมวาทานไดจากไปอยางสงบแลว แตความ เปนกลยาณมตรของโยมปา ทแนะน�าใหอาตมาไดรจกธรรมะ และรจกกบพระสปฏปนโนนนยงคงอยตลอดไป วถชวตของ อาตมากคงคลายเนอหาในพระสตรน คอ เรมทรกแรกพบ กลบมาจบทออกจากกาม

เมตตาวหาร โย ภกข   ปะสนโน พทธะสาสะเน อะธคจเฉ ปะทง สนตง   สงขารปะสะมง สขง ฯ คาถาธรรมบท ขททกนกาย

ภกษใดมปกตอยดวยเมตตา เลอมใสแลวในพระพทธศาสนา ภกษนนพงบรรลสนตบท อนเปนทระงบสงขาร เปนสข

เมตตา จตเตนะพระมหากรต ธรปญโญ

๙ มถนายน ๒๕๖๐

[This is what should be done]By one who is skilled in goodnessAnd who knows the path of peace:

Let them be able and upright,Straightforward and gentle in speech,

Humble and not conceited,Contented and easily satisfied,

Unburdened with duties and frugal in their ways.Peaceful and calm, and wise and skilful,Not proud and demanding in nature.Let them not do the slightest thingThat the wise would later reprove,

[Now let us chant the Buddha’s wordson loving-kindness.]

The Buddha’s Word on Loving-Kindness

9

Wishing: In gladness and in safety,May all beings be at ease.

Whatever living beings there may be,Whether they are weak or strong, omitting none,

The great or the mighty, medium, short, or small,

The seen and the unseen,Those living near and far away,Those born and to be born,May all beings be at ease.Let none deceive another 

Or despise any being in any state.Let none through anger or ill-will

Wish harm upon another.Even as a mother protects with her life

Her child, her only child,So with a boundless heart

Should one cherish all living beings,Radiating kindness over the entire world:

Spreading upwards to the skiesAnd downwards to the depths,

Outwards and unbounded,

10

กรณย เมตตา

Freed from hatred and ill-will.Whether standing or walking, seated,

Or lying down - free from drowsiness -One should sustain this recollection.

This is said to be the sublime abiding.By not holding to fixed views,

The pure-hearted one, having clarity of vision,Being freed from all sense-desires,Is not born again into this world.

11

กลยาณมตร

กรณย เมตตสตร

12

ค�าน�าชมรมกลยาณธรรม

มตรไมตรเปนสงเกอกลชวตทส�าคญมาก ความรสก ปลอดภย ไววางใจในการอยรวมกบผอน ตงแตสงคมเลกๆ คอครอบครว เพอนฝง ผรวมงาน และผอยรวมในสงคม ประเทศชาต รวมถงเพอนรวมโลก แตเรากอาจเคยพลงเผลอ สต ลวงเกนกนโดยไมเจตนา และอาจจะมใครกไดทไมชอบ ไมพอใจ ไมถกอธยาศยของเรา อาจจะโดยเปดเผย หรอ แอบซอนความไมชอบใจไวในรอยยม รวมถงมตรภาพของ เพอนรวมวฏสงสาร ทอย ในภพภมหรอมตอนทเรามอง ไมเหน เชน เทวดา หรอ อมนษยตางๆ ซงเรากคงไมตองการ ศตรทไมเหนตว และไมรวาเขาซมซอนอยทใดบาง

รจก “กรณยเมตตสตร” ครงแรก ดวยอานภาพของ อานสงสท “เปนทรกของเทวดาและอมนษยทงหลาย เพราะ เชอวาอปปมญญาเมตตาทเปนพลงจากพระสตรน จะชวย

13

กลยาณมตร

ใหชวตปลอดภยและราบรน และพระสตรนกมความไพเราะ ของทวงท�านองภาษา จงเลอกมาสาธยายเชาค�า แตแรกยง ไมเขาใจความหมายทลกซง และคณคาธรรมทเปนขนตอน แนวทางปฏบต ตอมาไดฟงทานอาจารยวศน อนทสระ หนง ในปชนยบคคลทเคารพศรทธา ทานอธบายความหมายของ พระสตรน ในรายการสนทนาธรรมทางวทยทไดมผบนทก เสยงไว ในหวขอ “คณสมบตของผมงสนตบท” กยงศรทธา ในคณคาของพระสตร ทมขอธรรมอนควรนอมน�ามาประพฤต ปฏบต เพอการบรรลสความสงบ สนตสขและหลดพนจาก ทกข ไปตามล�าดบ จงไดขออนญาตจดพมพหนงสอชอ “คณสมบตของผมงสนตบท” เพอประโยชนกวางขวางออกไป

พระอาจารยมหากรต ธรปญโญ อกหนงครบาอาจารย ทเคารพศรทธายง ทานไดเทศนสาธยาย แปลคณคาและ ความหมายของพระสตรน หลงท�าวตรเยน ในค�าคนวนหนงท วดจากแดง เมอพระสตรในดวงใจ ไดถกน�ามาอธบายขยาย ความและแยกแยะขอธรรม โดยพระอาจารยผ เปนแบบ อยางในดวงใจ จงไมอาจนงเฉย ไดขออนญาตทานน�ามา ถอดความและเรยบเรยง ทานชวยตรวจทาน  เพมเตม

14

กรณย เมตตา

เนอหา  จดพมพเปนหนงสอ ทงมภาพวาดลายเสนจาก พระอาจารยประกอบค�าอธบาย สงทนาปลมใจไมคาดฝน มากอนคอทาน “ภกษรปหนง” ซงเปนพระอาจารยของ พระอาจารยไดเมตตาเพมเตมรายละเอยดทลกซงในภาค ของอภธรรมองคธรรมตางๆ และวตร ๑๕ ใหเหนแงมม ทแจมชดยงขน หนงสอนจงประเมนคณคามไดในการรวม แนวการศกษากรณยเมตตสตรไวอยางลกซงและกวางขวาง อนจะเปนประโยชนแกสาธชนผ สนใจ อกทงในระหวาง เตรยมงานตนฉบบน  กมโอกาสไดฟ งการขยายความ แจกแจงองคธรรมในพระสตรนโดยละเอยด ไดแงมม ความคดทคมคายดวยภาษาไทยทงดงามสละสลวยจากทาน พระอาจารยชยสาโร อกหนงไอดอลของครบาอาจารยทเคารพ ศรทธายง จงท�าใหเกดความเขาใจกวางขวางแจมแจง จากบญทไดมโอกาสศกษาพระสตรทแสนรกน จากครบา อาจารยทเปนทเคารพศรทธายง พรอมกนถง ๓ ทาน เปน เรองของธรรมะจดสรร ดวยบคคลทเคารพตางพดถงสงท เรารกดวยกน จงขอนอมน�าข อปฏบต  วตร ๑๕ และ คณสมบตของผม งสนตบททครบาอาจารยทกทานเนนย�า ไวชดเจนตามล�าดบในกรณยเมตตสตรน มาไวในตน เพอ

15

กลยาณมตร

ทางเจรญแหงมรรค ผล นพพาน ใหจงได

ไดทราบจากค�าปรารภของพระอาจารยมหากรตวา พระสตรนเปน “รกแรกพบ” ของทาน และยงเปน “รบ แรกพก” ของทานดวยกยงปลมใจ แตการพอใจเทานกหา พอเพยงไม หากไมนอมน�าธรรมมาเปนคณสมบตพฒนา ตนใหพนการวนเวยน ตามรอยปฏปทาครบาอาจารยทด�าเนน เปนแบบอยาง ขอนอมบชาพระคณพระรตนตรยอนเปนทพง ทประเสรฐสด และขออธษฐานใหทกทานไดส�าเหนยกใน ธรรม เปดใจนอมน�ามาปฏบต ใหคณสมบตแหงผมงสนตบท มในตน เพอความลวงพนแหงทกขทวกน และหากทานใด ไดมโอกาสศกษาองคธรรมและความหมายในกรณยเมตต- สตร กคงจะตกหลมรกพระสตรน ไมตางกนเลย

ดวยความปรารถนาดอยางยงทพญ. อจฉรา กลนสวรรณ

ประธานชมรมกลยาณธรรม 

กรณย เมตตสตร

16

ธรปญโญ

17

“เมอคนทซอตรง พบวาเขาผดเขามทางเลอกสองทาง ถาเขาไมกลาทจะแกไข

เขากจะไมใชคนตรงอกตอไป”

คณสมบตพนฐานสองขอแรกของผปฏบตจงเปน ความกลาและความซอตรง

ธรปญโญ

19

นโม ตสส ภควโต อรหโต สมมาสมพทธสส

ขอนอบนอมแดพระผมพระภาคเจา ผไกลจากกเลส ตรสรชอบไดดวยพระองคเอง พระองคนน ดวยเศยรเกลา

วนนจะขอน�าพระสตรทส�าคญ โดยเฉพาะส�าหรบ พระปา มาแสดงใหฟงกน เปนทร กนในกลมวดปาวาเมอ เดนทางธดงคไปในทไหน กอนจะปกกลดเพอคางแรมใน พงไพรกจะสวดบทกรณยเมตตสตรนกนกอน เพอปองกน ภตผปศาจมาหลอกหลอน เรองนมทมาในธรรมบทวา ในสมย พทธกาล มพระปากลมหนงเรยนกรรมฐานจากส�านกพระผม พระภาคเจาแลว ออกไปแสวงหาทวเวกเพอจะปฏบต พบท สปปายะในปาแหงหนง ทพอหาทบณฑบาตไมไกลมากได เทวดาเจาถน พอมภกษมาพกทปา กตองลงมาท�าความเคารพ

กรณย เมตตสตร

20

แรกๆ กยนด ตอมาภายหลงรสกร�าคาญทตองลงจากตนไม มาแสดงความเคารพทกวน พอพระภกษตกลงใจจ�าพรรษา ทนน เลยแสดงอตภาพเปนภาพศพนาเกลยดนากลว ให ไดยนเปนเสยงโหยหวนบาง เปนกลนเนาตางๆ บาง เพอจะ ไลภกษออกไป สดทายพระภกษจงตองกลบไปเฝาพระพทธ- เจา แลวเลาเรองตางๆ ใหพระพทธองคฟง พระศาสดา จงบอกวาพวกเธอจะไปอยในปาแบบนนจะตองน�าเอาอาวธ ไปดวย แลวจงตรสสอนใหเรยน “กรณยเมตตสตร” น แลวใหสวดและแผเมตตากอนจะเขาไปพกทปานน ใจความ ของพระสตรมดงน :

กะระณยะมตถะกสะเลนะ 

กะระณยง คอสงทควรกระท�า อตถะ คอประโยชน กสะเลนะ คอฉลาด หมายถงผทฉลาดในประโยชนพงท�า ท�าอะไร ? ตองไปดประโยชนทจะตามมา คอ

ยนตง สนตง ปะทง อะภสะเมจจะ  ค�าวา ยนตงคอนนใด สนตง คอภาวะสนตหรอความสงบ ปะทง คอสงท พงบรรลกคอพระนพพานนแหละ ค�าวา สนตง ปะทง แปลวา สนตบทหรอวาทางทเราจะพงถง คอพระนพพาน คอทาน

ธรปญโญ

21

ทบรรลพระนพพานนเขาท�าอะไร ผ ทฉลาดในประโยชน ควรจะท�ากจอนนน 

ในทน กจม ๒ แบบ คอ ๑) กรณยะ กจทควรท�า ขยายความไววา คอสกขา ๓ นนเอง และ ๒) เมตตา

ไตรสกขามอะไรบาง ไดแก ศล สมาธ ปญญา เรยกวา กะระณยะ คอ สงทพงกระท�า คอ เรากเรมจากการรกษาศล กอน พวกเรามานกไดรกษาศล ๘ ใชไหม มการส�ารวม กาย วาจา ใหเขมขนขน ศล เปนเบองตนของพรหมจรรย ศลน จรงๆ แลว ไมใชแคศล ๘ เทานนนะ ไมพอ จะตองม จตปารสทธศล ดวย รจกไหม 

จตปารสทธศลน ม ๔ กลมดวยกน ศล ๘ จดอย ในกลมแรกเทานน คอเปน ปาตโมกขสงวรศล เปนศลหลก ถาเปนญาตโยมทวๆ ไป กหมายถงศล ๕ หรอวาโยมท มาถอศลอย วนนกขนมาเปนศล ๘ ตงใจเขมขนขน ถา เปนเณรกศล ๑๐ พระภกษกคอศล ๒๒๗ เหลานเรยกวา ศลปาตโมกข ศลปาตโมกขน เราจะส�าเรจได จะรกษา ไดกดวยศรทธาเปนเรองของศรทธา  เราเชอไหมวาพระ พทธเจาทานวางกฎเกณฑ วางขอปฏบตตางๆ น ทานได

กรณย เมตตสตร

22

บรรลธรรมเอง ทานไดเหนขนตอนตางๆ โดยละเอยดแลว ทานกมาวางแบบแผนไวใหเราท�าตาม เพราะฉะนนถาเรา มศรทธาจรงๆ เรากเอาศลไปปฏบต โดยเอาไปลองท�าด ศล ๘ ทเราเอาไปท�ากเปนเรองของการส�ารวม กาย วาจา ใจ จะไดมเวลา จะไดเอาเวลามาใช แทนทจะเอาเวลาไป แสวงหากามวตถกเอาเวลามาปฏบตมาฝกหด  เมอเปน เรองของการฝกหดศลนเราอาจจะมท�าผดท�าพลาดบางกได แตถาเราผด เรากตงใจส�ารวมระวงใหม คอแสดงใหกบ เพอนพรหมจรรยดวยกน แตพระเรานกจะมการปลงอาบต กน คอบางทเราอาจจะผดจะพลาดไป เรากตงใจระลก เรมต นใหม  เรากแสดงอาบตกบเพอน นกเหมอนกน ถาโยมผดขอไหนกหาเพอน หมายถงเพอนทเขาไมผดนะ ไมใชผดเหมอนๆ กนนะ ผดเหมอนกนไมได กหาคนทเขา ไมผดเหมอนกน แลวเรากแสดงความผด ประกาศความผด กบเขา เขากอาจจะชวยแนะน�าวาจะท�าอยางไรจงจะรกษา ศลใหบรสทธได เรากบรสทธไดดวยการแสดง

ธรปญโญ

23

ขอ ๒ คอ อนทรยสงวรศล รจกสงวรอนทรย อนน ส�าคญมาก สงวรอนทรย คอ ตา ห จมก ลน กาย ท�าอยางไร ทเราจะปองกนอกศลทยงไมเกด ไมใหมนเกดขน พระพทธ องคทานเปรยบไววาภกษมอนทรยเหลานกเหมอนมแผล ตองคอยปกปดใหด

ภกษปกปดแผล เปนอยางไร ?

คอ ภกษในธรรมวนยนเหนรปทางตาแลว ไมรวบถอ ไมแยกถอ ปฏบตเพอส�ารวมในจกขนทรยซงเมอไมส�ารวม แลวกจะเปนเหตใหถกบาปอกศลธรรมคออภชฌาและโทมนส ครอบง�าได จงรกษาจกขนทรย ถงความส�ารวมในจกขนทรย ฟงเสยงทางห ... ดมกลนทางจมก ... ลมรสทางลน ... ถกตอง โผฏฐพพะทางกาย ... รแจงธรรมารมณทางใจแลว ไมรวบถอ ไมแยกถอ ปฏบตเพอส�ารวมในมนนทรย ซงเมอไมส�ารวม แลวกจะเปนเหตใหบาปอกศลธรรมคออภชฌาและโทมนส ครอบง�าได จงรกษามนนทรย ถงความส�ารวมในมนนทรย ภกษปกปดแผลเปนอยางนแล

กรณย เมตตสตร

24

นอกจากอนทรยในรางกายของเราทตองส�ารวมแลว ในยคนเราตองรวมถงการใชเครองขยายอนทรยดวยคอ พวกสอสารตางๆ โทรศพทตางๆ ดวย สมยกอนอาจจะงาย บอกใหดจตกดจต แตเดยวนเราคอยแตจะไปดจอ พอเรา มาวด เรากมโอกาสทจะวางมนเอาไวกอน กอนทเราจะปฏบต จะไดไมตองวนวายมาก ทางตา ทางห สงไหนทไมควรเหน กไมตองด สงไหนไมควรฟง กไมตองฟง ดแลว ฟงแลว มกเลสมากขน เรากตองมความส�ารวมระวง ไมด ไมฟงจะ ดกวา อนนจะส�าเรจไดกดวยสต เราตองตงสต อยาใหอกศล มนเขามาได จ�าไววา “ผใดเฝาดจต ผนนจะไมตดบวงมาร แตผใดเฝาดจอ ผนนขอเปนบาวมาร”

ขอ ๓ คอ อาชวปารสทธศล อาชวะ เรากตองบรสทธ ดวย วนๆ เราใชเวลาไปกบอาชพตางๆ มากมาย เราใชเวลา สวนใหญในการประกอบอาชพ หากอาชพของเราเปน อาชพทไมเออตอการปฏบต เปนอาชพทสนบสนนการผด ศล มนกยากทจะปฏบตไดด  เรากตองดอาชพของเรา เปนหลกดวย พระภกษเองกตองพจารณาทมาของปจจยส วาไมไดมาดวยมจฉาอาชพ ไมมอเนสนา คอการแสวงหาท ไมสมควร การโกหกหลอกลวง การหาโดยวธการตางๆ ท

ธรปญโญ

25

ใหไดลาภสกการะ อยางนกถอวาผดทาง อยางญาตโยมกตอง มสมมาอาชพของโยมใชไหม ละเวนมจฉาชพตางๆ เชน เกยวกบคามนษย คาสตวเปนอาหาร คายาพษ พวกตางๆ เหลาน ท�าใหคนผดศล สงเสรมโลภ โกรธ หลงในสงคม เรากตองละเวน อนนจะส�าเรจไดดวยความเพยร เรากตอง มความเพยรในการแสวงหา ใหเปนสมมาอาชพ

สวนขอสดทายเรยกวา ปจจยสนนสตศล คอการ พจารณาปจจยกอนทจะเสพ เรามปจจยในการด�ารงชวต อะไรบาง กมเครองนงหม เสอผาตางๆ อาหาร ทอยอาศย ยารกษาโรค เรยกวาปจจย ๔ สงเหลานเราตองอาศยใน การทจะมชวตอย แตเรากตองรวาประมาณเทาไหรถงจะ พอด อนนเปนการศกษา การเรยนร แลวสงนจะส�าเรจได กตองมปญญา ญาตโยมมโอกาสกมาดซ เราควรทานอาหาร เทาไหรถงจะพอ ไมใหมากไป ไมใหนอยไป นอนเทาไหร ถงจะพอ บรหารรางกายอยางไร จงจะพอเหมาะพอควร นเรยกวาเปนสวนของศล พอเรามศลทสมบรณแลว เราก กาวในขนตอไปได

ต ว ท ก ท อ

ธรปญโญ

27

ถาเรามาด รตนฆระ เรอนแกวทครอบพระพทธ- ชนราชไว จะเหนสตวสองขาง เคยสงเกตดไหมวาหมายถง อะไร มสวนประกอบของสตวอะไรบาง เหนงวงไหม มเทา แบบนก มแผงคอดวยเหนไหม มเคราดวย สวนประกอบ ของอะไร เคยสงเกตบางไหมวาเปนตวประกอบของอะไร เขาเรยกวาเปนการใหสอธรรมะ  เราจะสราง รตนฆระ เรอนแกวนได เราตองมศลเปนพนฐาน ซงจะแสดงออกมา ดวยสตว ๔ ประเภท 

ประเภทแรกคอ สงโต เหนขนคอ แผงคอไหม ทาน เปรยบ สงโต เหมอน ปาตโมกขสงวรศล เราตองมหลกใหญ เปนแมบทกอน เอาสงโตเปนหลก คอ เปนราชาของทกอยาง ปาตโมกข คอเปนประมข เปนประธาน ถาผดศลปาตโมกข กจบกน ไมตองไปตอแลว ทานกแสดงดวยสงโต

ขอ ๒ คอ ชาง รไดดวยมงวงชขนขางๆ ชางนเปน สตวตวใหญกจรงนะ แตวาเวลาเดน มนเดนเงยบนะ ม การฝก มการอบรม มการส�ารวม ตามนกเลกๆ สอถงการ มสงวร จะท�าอะไรกท�าใหมสงวรทงทวารตางๆ ซงจะ ส�าเรจไดกดวยสต อยางทพระพทธเจาเคยตรสไวในพระสตร หนงวาธรรมทงหมดรวมกนอยในอปปมาทธรรมเหมอน

กรณย เมตตสตร

28

รอยเทาของสตวบกทงหมดไมวาตวไหนกรวมอยในรอยเทา ชางได “อปปมาทธรรม” คอสตนนแหละ สตเปนตวหลก ของเรา เปนทรวมของกศลธรรมทงหลาย ถาขาดสต กศล ธรรมกไมมโอกาสไดเอาออกมาใช คนทจะมอนทรยสงวร ไดกตองมสตระวงอยางดดวย

สวนเครา จะเหนวามเคราอย ทคางของสตวดวย อนนคอเคราของแพะภเขา ซงเปนสตวทมสขาวบรสทธ หมายถงใหเราม อาชวบรสทธ อยาใหมเศราหมอง เรา พจารณาดอาชพของเราแลว มอะไรทเศราหมองไหม ถาเรา มเศราหมอง จตใจกม วปฏสาร มความกงวล ท�าจตใหสงบ ไดยาก  เรากตองพจารณาอย บ อยๆ  เหมอนอยางแพะ ทมสขาว มความเพยร ขนสทสง รกษาอาชพใหบรสทธ

สวนเทาของสตวตวนเหมอนกบเทาของนกใชไหม ไมใชนกธรรมดาดวย แตเปนนกอนทร พญานก อนทรเปน สตวทมดวงตาทดมาก แมบนสงๆ กสามารถมองเหนเหยอ ตวเลกๆ ไดแตไกล เหมอนกบเราทม ปจจยสนนสตศล ใช ตาของปญญนทรยมองดแลวกพจารณาปจจยกอนทจะเสพ กอนทจะบรโภค ถามโทษกไมเสพ ถามคณกร ประมาณ ในการบรโภค ไมบรโภคอยางเปนทาส อยางเปนหน หรอ

ธรปญโญ

29

อยางเปนขโมย แตใหบรโภคแบบเปนเจาของ หรออยางนอย กเปนแบบทายาท

ทานจงเอาสตวเหลานมารวมลกษณะกนไวทตว ทกทอ (อานวา ทก กะ ทอ) คอทานมงจะสอวาศลนนเปรยบเสมอน ผาทนง ทตองถก และ ทอขน ถาศลขาด ศลทะล กเหมอน ผาทน งขาด ผาทะล กจะเปนทนาละอาย  เหมอนพวก คนเปลอยไมมผานง และเปนการเตอนเราวาเราจะตองสราง ทพงของเราขนมาเอง เราตองมศลเปนพนฐานกอน แลวตอไป จงจะสามารถเจรญขนเปนสมาธ เปนปญญา ตอๆ ขนไปจนถง ยอดได อนนกเปนสวนของกรณยะ คอสวนทควรประพฤต

สวนอตถะ คอประโยชน ประโยชนมอะไรบาง ประโยชน กมประโยชนปจจบนคอ ทฏฐธมมกตถประโยชน และ ประโยชนในภพหนา เขาเรยกวา สมปรายกตถประโยชน และยงม ปรมตถประโยชน ดวย คนทฉลาดนะ เขาจะตอง ไมหวงแตเรองประโยชนในปจจบนเทานนนะ ประโยชน ปจจบนนกคอการไดมปจจย ๔ ทมความสะดวกสบาย มกามวตถเสพพรงพรอม อนนกเปนสวนหนงซงใครท�า ใครไดแนนอน เปนเรองของวบากแหงกศลกรรมทเราท�าไว

กรณย เมตตสตร

30

แตอดตสงผล แตวาเรากตองสรางประโยชนในอนาคตดวย คอสรางกศลกรรมใหมดวย ถาเราจะตองไปเกดในภพ ตอไป เรามทพงหรอยง เราไดท�าบญไวบางไหม และสดทาย ปรมตถประโยชน ประโยชนในการทจะเขาถงความสข อนไมมทกขเจอปน พนทกข อนนกเปนสงทเราจะตอง แสวงหา คนทฉลาดจะตองแสวงหาสงเหลานโดยการเจรญไตรสกขา

ทนมาดกนตอไป  สกโก อช จะ สหช จะ

สกโก แปลวา อาจหาญ กลาหาญ หรอความสามารถ ทจะท�าได  เปนชอของพระอนทรดวยนะ พระอนทรกชอ สกกะ สกโกเปนชอของวงศของพระพทธเจาดวย พระพทธ- เจากชอสกกะ ศากยวงศนเปนผทอาจหาญ คนทจะปฏบต ไดนตองเปนคนกลาหาญ ส�าคญมากขอน มคนเคยถาม หลวงปชาวา ท�าไมหลวงปชาทานปฏบตไดผล ทานกบอกวา “ผมกเหมอนกบพวกทานนนแหละ ไมแตกตางอะไร แตท ตางกนกเพราะผมมความกลา กลาทจะท�า” สกโกนเปน เรองส�าคญ เราตองมความกลา มความอาจหาญทจะปฏบต เทานนยงไมพอ ตองมสงทเรยกวา อช คอความซอตรงดวย

ธรปญโญ

31

จรงๆ คณสมบตพนฐานของคนทจะปฏบตใหไดผล มแค ๒ ขอทส�าคญมากๆ คอ ตองกลาทจะท�า และตอง เปนคนตรง มค�าโบราณกลาวเอาไววา “เมอคนทซอตรง พบวาเขาผด เขามทางเลอกสองทาง ถาเขาไมกลาทจะแกไข เขากจะไมใชคนตรงอกตอไป”  เพราะฉะนนคณสมบต พนฐานสองขอแรกของผปฏบตจงเปน ความกลาและความซอตรง ถาไมมสองขอนกคงปฏบตไปไมไดไกลเทาใด คนตรง นกคอไมมมารยาสาไถย รจกไหม มารยาสาไถย เปนยงไง ไดยนบอยๆ แตเราไมคอยร มารยา คอ คนท ปกปดโทษของตวเองไว เขาเรยกวาผมมารยา คอเราท�าอะไร ผดไว ท�าอะไรไมดไมงาม แตเรากปกปดไว ซอนไว ไมยอม ใหคนอนร เรยกวา มมารยา สวน สาไถย คอ เราอวดสง ทเราไมม คอเราไมมคณ แตเราพยายามจะอวดวาเราม อยางนเรยกวา สาไถย สองอยางนเปนอกศล ทานบอกไวใน ต�าราวาสวนมากผชายจะมสาไถยเยอะ คอชอบอวดคณท ไมคอยม อวดเบงทบกนบาง สวนผหญงจะมมารยาเยอะ ปดบงโทษทตวเองม อนนไมรจรงหรอเปลา ลองไปสงเกต ดแลวกน แตวาคนทจะปฏบตธรรมจะตองไมมทง ๒ อยาง

กรณย เมตตสตร

32

ตองเปนคนตรง ตรงนถาจะแยกกคอ อช คอตรง ทงกายและวาจา เปนคนทกายตรง วาจาตรง ท�ากวาท�า ไมท�ากวาไมท�า แลวยงม สหช คอ ตรงอยางดดวย ในทน ทานหมายเอาใจ ใจตองตรงดวย เปนคนทซอตรง ใจไมคด ถาตรงแตกาย ตรงแตวาจา แตใจไมตรงกไปไมรอด ปฏบต ไมกาวหนา อนนเปนคณสมบตพนฐานส�าคญของการปฏบต บางคนมารกษาศลแลว รกษาจรงไหม ถาเรายงโกหกตวเอง ยงหลอกตวเอง อยางนไมใชคนตรง จะปฏบตเหนผลยาก อย เพราะฉะนน ตรงนจะตองคกน หรออกนยหนง อช คอ เปนคนตรงในเวลาทสงแวดลอมเออหนนใหตรงไดงาย เชน อยในสงคมทเขานยมยกยองคนตรง อยในหมอรยเจา แต สหช คอ แมสงแวดลอมจะไมเออใหเปนคนตรง เชน อย ในทามกลางคนททจรต หรออย ในหมอลชช แตกยงคง ยนหยดในความตรงของตนเองได ซงจะยากกวา อช ขนไป อกขนหนง เพราะตองตรงไดในขณะททวนกระแสสงคมท เราอย

(จรงๆ ทานไมสนบสนนใหมาอยในกลมคนทจรต หรอในกล มของอลชช แตควรจะรบปลกตวออกไปให เรวทสด ทานวาร กลางวนใหไปกลางวน รกลางคนใหไป

ธรปญโญ

33

กลางคน)

ตอไป  สวะโจ  แปลวา คนวางาย ส แปลวา งาย วะจะ แปลวา กลาว คนทเวลามคนอนไปกลาวไปวากรบฟง พดงายๆ คอ ไมโกรธ สวนใหญเวลาเพอนมาเตอน เรา มกจะหงดหงด “เธอเปนใคร ท�าไมถงมาเตอนเรา” อยางน แสดงวาจตใจเราไมพรอมทจะปฏบต เรามาอยในหมคณะ บางทเราอาจจะมองไมเหนสงบางอยางทเราท�า  เรากตอง ฟงเพอนๆ ดวย ถาเขาหวงดมาเตอนเรา ทางทดเรากรบไว กอน ครบๆ คะๆ เรากไมไดยนไดฟงค�าตกเตอนมานานแลว เราจงท�าอยางน ถาเรามโอกาสทจะไดฟง เราจะไดปรบปรง ตว เขาบอกวา กระจกทดทสดส�าหรบมองตวเราคอแกวตา ของเพอนเรา เพอนทรกเราและใหเสยงสะทอนมาน จะเปน สงทดทสดในการทเราจะปรบปรงตว บางทเราดตวเราเอง มกมองไมเหน ทกคนมจดบอดทมองไมเหน หรอไมอยาก ทจะมอง ความวาง ายจงเปนคณธรรมทส�าคญ ในการ ปรบปรงตวเพอกาวหนาในการปฏบต

ม  มท  คอมความออนโยน อนนเปนคณสมบต ส�าคญนะ ความออนโยนในการทจะออนนอมถอมตน

กรณย เมตตสตร

34

ออนโยนไมไดแปลวาออนแอ แตจตของเขาออนโยนพอ ทจะรบสงตางๆ ทผานเขามาได และม  อะนะตมาน  คอ ไมเยอหยง มาจาก นะ คอไม อะตมานะ แปลวามความ เยอหยง ถอเราถอเขา เราดกวาเขา ชาตก�าเนดเราดกวา เรา รวยกวา เราสวยกวา เราเกงกวา อะไรกวาไป เรากหาเรอง ไดวาอนไหนเราดกวาคนอน ถาเรามสองอยางนเราปฏบตยาก เรากตองดตวเราเองดวยวามความเปนผวางาย ออนโยน หรอเยอหยงไหม

สวนตอไป  สนตสสโก  แปลวา สนโดษ มาจากค�าวา สง กบ ตสสะ

ตสสะ แปลวา ยนด สนตสสะ แปลวา สนโดษ คอ เปนผยนดในของทเปนของตวเอง ของทมอยแลว และโดย สม�าเสมอ สง ตวนมาจาก สะกง สนตง และ สะมง ค�าวา สะกง แปลวา ตวเอง คอยนดในของทเปนของตวเอง เรา ท�ามาหากนมาไดเทาไหร วตถจะดหรอจะเลวปานใด เราก พอใจในสงทเราม ไมไดไปเทยวยนดในของคนอน ไมตองไป เปรยบเทยบ เวลาขณะไดกด เวลาขณะบรโภคกด ไมแสดง อาการผดแปลก ยงชวตใหเปนไปในปจจยทไดมาของ

ธรปญโญ

35

ตนเอง แลวก สนตง คอสงของทเรามอย พอในสงทมอย แลว ไมปรารถนาขวนขวายทจะไดสงทดกวา ดกวายงๆ ขนไป อก บางทเราจะมใหเยอะๆ กได แตวาเราพอแคน เรากสละ ใหคนอนได เอาเฉพาะเทาทเราจ�าเปน สดทายกเปน สะมงคอ โดยความสม�าเสมอ คอไมใหจตขนๆ ลงๆ ไปกบปจจยส เครองใชสอยทนาเอา หรอทนาเกลยด อนนเปนสนโดษ สามขนทเราตองฝก ในการทจะท�าใหเปนคนอยงาย เลยงงาย แลวยนดพอใจดวย

แลวกตอดวย  สภะโร  ถาเราสนโดษแลว เรากเลยง งายนนแหละ มาอยทวดน บางทกนอาหารอาจจะไมถกปาก เราตองอดทนบาง มนอาจจะไมสะดวกสบายเหมอนเรา อยบาน แตเรากตองตงใจฝกฝนอบรม ฉะนน สนตสสโก กบ สภะโร มนกมาดวยกน เรามความสนโดษ กมความเลยงงาย ไมเรองมาก เมอไมเรองมาก กไมทกขมาก

อปปะกจโจ 

อปปะ แปลวา นอย กจจะ แปลวา กจ คอ กจในทาง ทเกยวกบทางโลกอยาใหมนมาก บางคนยงมากมาอยน ม ธรกจตดตอโทรศพทอะไรมากมาย มนกปฏบตยาก เราก

กรณย เมตตสตร

36

ตองฝกคดใหนอยลง เราจะไดมเวลามาดจตใจของเรา กจทางโลกใหนอย แตมงมาเจรญกจทางธรรม

สลละหกะวตต 

ละหกะ แปลวา เบา วตต แปลวา การประพฤต ละห- กะวตต การประพฤตทเบา คอ ไมมภาระการงานมากมาย งานทท�าทวดกไมไดหนกหนาอะไร งานท�าความสะอาด ปด กวาด เชด ถ ไดเชด ไดลางขางนอก กไดเชด ได ลางขางในไปดวยกน เรามโอกาสดแลวมาประพฤตปฏบต วนพระ อาทตยหนงมครงหนง  เรากมาเขาวด มาถอศล ท�าใจใหเบา ท�าใจใหสะอาด ฟงเทศนฟงธรรม มโอกาสเจรญ ภาวนา ถาเปนพระ การมสมณบรขารทนอยยอมดแลงาย มค�ากลาววา “พระตองกนอยางหม อยอยางไก ไปอยางนก” คอกนงายเหมอนหม ใหอะไรกกน อยอยางไกคอไมประมาท ตนเรว ตนตว มสต ไปอยางนก คอมปกกบนไปไหนๆ ได รวดเรว เหมอนพระมแคอฐบรขารจะเดนทางไปไหนกสะดวก ไมตองมภาระกงวลในขาวของมาก

ตอไป  สนตนทรโย  มอนทรยสงบระงบ อนนคอม การเรมฝกสมาธแลวนะ มอนทรยอนสงบ ไมฟงซาน

ธรปญโญ

37

นปะโก  คอมปญญารกษาตน รวาจะรกษาศลอยางไร ใหตลอดรอดฝง จะคบใคร สงใดสบาย เออตอการรกษาศล สงไหนควรเลยง พอมศลดแลว กวาเราจะสงบไดกไมงาย อกนะ สงบแลวกตองรจกรกษาใหไดดวย จะอยยงไง จะคด ยงไง จะพดยงไง จะรกษาอนทรยใหสงบไดอยางไร อนน เราตองฝก ตองคอยๆ เรยนรไป บางคนสงบแลว แมสงบ ไดเลกนอยกรกษาไมเปน ปลอยทวารใหอกศลเขามาแทรก จนความสงบหายไปหมด ตองมาเรมตนใหม ทกท ทกทไป อยางน กสรางกระแส flow ใหมนเกดความตอเนองไปไมได กกาวหนาไดยาก

อปปะคพโภ 

อปปะ กคอ ไม คพโภ แปลวา คะนอง ไมคะนองมอ คะนองเทา คะนองกาย คะนองวาจา เราส�ารวมไดไหม เรา มาอยทน เราพด ใชค�าพดเปนยงไง ไปกระทบใครไหม วางมอ วางเทามสตสมปชญญะไหม รประโยชนของการเคลอนไหว ไมใชเคลอนไปโดยขาดสต โดยความคะนอง และตองส�ารวม ใจดวย ไมใหคกคะนองไปคดในเรองทไมควรคด

กเลส อะนะนคทโธ  อนนส�าหรบพระภกษ คอเรา ไมยดตดในตระกล ไปพวพนกบญาตโยมคฤหสถมาก

กรณย เมตตสตร

38

เพอหวงลาภปจจย บางทพระเราไปอวดกนวาใครมตระกล อปฏฐากทมลาภสกการะมากกวา ถาเรายงหมกมนในเรอง ของลาภสกการะมาก เรากปฏบตตอไมได ไปหยดทลาภ สกการะ ทานจงบอกวา ไมใหยดตดพวกน พระพทธเจาทาน ตรสวาเปรยบเหมอนหนอนในกองอจจาระทมาคยอวดกนวา ตวไหนคลานอยบนกองคถทใหญกวา นจงไมใชเรองทเรา จะมาภมใจกนในเรองลาภสกการะน อกอยางหนงคอไมให ไปตดของ พลอยดใจพลอยเศราโศกเสยใจไปกบคฤหสถ เขา ทนญาตโยมทออกมาถอศลแปดกถอเปนชวงทไมตอง ไปกงวลกบเรองราวทบานสกระยะหนง จะไดปฏบตไดเตมท

ตอไป  นะ จะ ขททง สะมาจะเร กญจ เยนะ วญญ ปะเร อปะวะเทยยง

ขททง แปลวา เลกนอย สะมาจะเร คอ สมาจารตางๆ ขอปฏบตตางๆ ท วญญชน หรอผรตเตยน คอผรใครครวญ แลวเหนวามนมสวนของความประพฤตเสยหาย เรากไมท�า สงนน อนนส�าคญนะ เราตองเอาวญญชนเปนหลก คอ เอาคนทร  แลวรอยางเดยวไมพอ ตองไดมเวลาพจารณา ไตรตรองแลวดวย ถาเขาพจารณาแลวเหนวาพฤตกรรมของ เราแบบนเสยหาย เรากตองฟงไวกอน แลวน�ามาปรบปรง

ธรปญโญ

39

เรยกวาเอาคนทรเปนประมาณ สวนคนพาลเอาเปนประมาณ ไมได บางทกตไปทว ถาเปนคนพาล เราไมตองฟงกได แตถาเปนวญญชนทเขาพจารณาแลวใครครวญแลว เขา ตกเตอนอะไร เราตองน�าไปพจารณา โดยเฉพาะพระพทธ- เจา นอกจากนสาวกของพระองคกถอวาเปนวญญชน เรา ควรทจะศกษาตอไปเรอยๆ คอยๆ เรยนวาความประพฤต อนไหนเสยหาย เรากคอยๆ ลดละไปเรอยๆ 

เทาทผานมาจนจบน เขาเรยกวาเปนสวนของ กรณยะ คอสงทพงควรท�า 

ในทอนตอไป จะเปนสวนของการแผเมตตาแลว 

ทานกเรมจากค�าวา  สขโน

สขโน แปลวา ผมความสข ในทนทานหมายเอาวา สขกาย

เขมโน  กมความเกษม เกษมกคอปลอดจากความ ทกข ภยตางๆ

สพเพ สตตา  สตวทงหลายทงหมด

กรณย เมตตสตร

40

ภะวนต สขตตตา  แปลวา มตนเปนสข สขตะ แปล วาเปนสข บวกกบ อตตะ อตตะ ในทนหมายเอาเฉพาะใจ (เพราะวา สขโน หมายถง มความสขทางกายแลว) ตอจาก นกขอใหมความสขทางใจดวย สขตตตา นกคอสรรพสตว ทงหมดเลยนะ ไมแบงแยก ไมจ�ากด ทนตอไปทานจะแยก ใหดแลววามอะไรบาง

เย เกจ ปาณะภตตถ

เย เกจ กคอสตวเหลาใดเหลาหนง กคอทงหมด นนแหละ ปาณะภตตถ ทนทานแยกเปน ปาณะ คอสตวทม ลมปราณ คอพวกเรานแหละ ทอยในปญจโวการภม (มขนธ ครบทง ๕) พวกมนษย เทวดา สตวในอบายภมพวกน สวน ภตะ คอสงทเปนพวกขนธเดยวบาง ๔ ขนธบาง พวกอรป- พรหม พวกอสญญสตตาพรหม พดงายๆ กคอรวมสตว ทงหมดในภพภมทง ๓๑ ภม

ตะสา วา 

ตะสา แปลวา สะดง ในทนกหมายถง พวกทยงมกเลส ตณหาอย เขาเรยกวา ตะสา พวกทยงสะดงอย

ธรปญโญ

41

ถาวะรา  แปลวา ถาวร กคอ พวกทมนคง คอพระ อรหนตททานไมมความสะดงและถอวาเปนพวกทถาวรมนคง

อะนะวะเสสา  คอ ทงหมดเลย คอเราแผเมตตาให เขามความสข

ตอไปเรากลงมาแยกตามขนาด

ฑฆา วา เย มะหนตา วา

ฑฆา แปลวา ยาวมะหนตา แปลวา ใหญมชฌมา  แปลวา กลาง รสสะกา  แปลวา สนอะณกะ  แปลวา ผอมกได แปลวา เลกกไดถลา  แปลวา อวน

คอพดงายๆ วามทกขนาดเลย ไมวาจะเปน ขนาดยาว ขนาดสน ขนาดกลาง ขนาดอวนผอมยงไง เรากแผเมตตา ไปหมด ท�าไมทานตองแยกอยางน บางทการทเราไดแยก เรากจะไดเฉพาะเจาะจงลงไปกอน คอยๆ เพมก�าลง เหมอน กอไฟใชเชอฟนชนเลกๆ กอน แลวคอยๆ เตมเชอทใหญขนๆ

กรณย เมตตสตร

42

กระจายความเมตตา กลมนกอน กลมผอม กลมอวน แลว เรากคอยๆ รวบรวมมาใหไดทงหมดทหลง ตอไปก

ทฏฐา วา  คอ สตวทเราเหนแลว

เย จะ อะทฏฐา  คอ สตวเหลาใดทเรายงมองไมเหน 

สตวทเราเหนกมเยอะ ทเราไมเหนกมเยอะ สตว ในมหาสมทรตวเลกตวนอย บางทกตองใชเครองมอตรวจจบ ถงจะเหน หรอบางทกตองใชจตทเปนอภญญาจต จงจะเหน กม เรากแผเมตตาไปทงหมด

เย จะ ทเร วะสนต อะวทเร

ทเร  แปลวา ไกล

อะวทเร  แปลวา ใกล คอ สตวทงหลายทอยทงไกล และใกล ใกลในทน หมายถง อตภาพของเรา สตวทอยใน ตวเรากมเยอะนะ ไมรมพยาธ มอะไรอยกนบาง บางคนเปน สวนสตวเลย อนนเรากแผเมตตาไปดวย เขากใชรางกาย ของเราเหมอนกน (แตเขาคงคดวาเปนของเขานะ) สวน ทเร กคอไกลออกไป อนนกแลวแต ในสวนทไกลอยในอารามน ในหมบานน ในประเทศน ในโลกน ในจกรวาลน กขยาย

ธรปญโญ

43

ออกไปเรอยๆ ใกลและไกล

ภตา วา 

ภตา คอเปนสงทมนเกดแลว ภตะ แปลวาเกดขน มาแลว เปนขนมาแลว

แลวก  สมภะเวส วา  นจะคกน ผทเกดแลว กบผท แสวงหาทเกด 

สมภะเวส แปลวา ผแสวงหาทเกด สมภะเวส ในทน ไมไดหมายความวาเปนพวกผทตายแลวลอยไปหาทเกดนะ สมภะเวสในทนกคอ พวกทยงตองเกดอยอก กคอพวกเรา ทกคนทยงตองเกดอก เขาเรยกวา สมภะเวส เรยกวายง แสวงหาทเกดกนอย มแต ภตะ คอพระอรหนตเทานนถงจะ เรยกวา ภตะ ได เพราะทานไดเกดมาแลวแตทานจะไมเกด อก ทานรอทจะปรนพพานแคนนเอง สวนพวกเราทเหลอ ทงหมดกเปน สมภะเวส ยงเวยน วาย ตาย เกด กนอยทงนน

สพเพ สตตา ภะวนต สขตตตา  ความหมายเหมอน เดม คอขอใหมความสข

กรณย เมตตสตร

44

นะ ปะโร ปะรง นกพเพถะ

ปะโร คอ คนอน ปะรง คอ ซงคนอน นกพเพถะ แปลกนวา ไมควรขมเหง แตถาไปดใน อรรถกถา ค�านทาน ใหแปลวาไมหลอกหลวง คอไมควรหลอกลวงตน ไมควร หลอกลวงคนอน ไมควรหลอกลวงกนและกน

นาตมญเญถะ  ไมควรดหมนซงกนและกนในท ทกสถาน

ไมใชเราเมตตาใหเขาเปนสขอยางเดยว เราตองตงจต ไวดวยวาเราจะไมหลอกลวงเขา เราจะไมดหมนเขา และกขอ ใหสตวตางๆ อยกนอยางมความสข อยาขมเหง เบยดเบยน ดหมน หลอกลวงซงกนและกน

พยาโรสะนา ปะฎฆะสญญา  คอไมโกรธ ไมแคน

นาญญะมญญสสะ ทกขะมจเฉยยะ

ทกขง มจเฉยยะ ไมปรารถนาความทกข

นาญญะมญญะ คอ ซงกนและกน 

คราวนพระพทธเจาทานทรงยกอปมาขนมาวา

ธรปญโญ

45

มาตา ยะถา นยง ปตตง อายสา เอกะปตตะมะนรกเข 

คอ มารดาทะนถนอมบตรคนเดยวของตนทเกดจากอก ดวยอาย คอดวยชวตนนแหละ เราพงมองสรรพสตวทงหลาย แบบเดยวกน ถนอมสตวทงหลาย แผไปโดยไมมประมาณ เหมอนอยางเปนลกของเราเอง ลกทเรารก กพจารณาอยางน เลยนะ พจารณาเหมอนกบวาเปนลกของเราเลย

เมตตญจะ สพพะโลกสมง  คอ แผไปในโลกทงหมด

มานะสมภาวะเย อะปะรมาณง

ไมมประมาณดวย อะปะรมาณง แลวก สมภาวะเย เจรญเมตตา มานะสง คอดวยใจ  ภาวะเย กคอการภาวนา

อทธง  คอเบองบนอะโธ  คอเบองลางตรยญจะ  คอเบองขวาง กหมายถงวาเราแผไปทงหมด

หรออกนยหนง อทธง ในอรรถกถาทานแกวาเปน อรปพรหม

อะโธ คอ กามภพ  ตรยญจะ คอ รปภพ พดงายๆ คอแผไปทง ๓ ภพเลย หรอเราจะแผเปนทศกได ทศ

กรณย เมตตสตร

46

เบองบน เบองลาง เบองกลาง แผเมตตาไปในทศตางๆ

อะสมพาธง  คอ ไมมขอบเขต อนนเปนลกษณะ ส�าคญของเมตตาในพระพทธศาสนาของเรา คอพระพทธ- ศาสนาเราไมมขอบเขตเลย ทงมนษย ทงสตว ทกสงทกอยาง ทมชวตทเปนสตวนเราแผไปใหหมด ไมใชใหเฉพาะพวกเรา แตไมใหพวกคนอน แตใหทงหมด ทเรยกวาเปนอปปมญญา คอวาแผไปไมมขอบเขต ไมมประมาณ

อะเวรง  ไมมเวรอะสะปตตง  ไมมศตร

อะเวรง นหมายถงวาเราไมไปจองเวร ไมมโทสะกบ ใคร สวน อะสะปตตง กคอไมมใครเขามาโกรธมาแคนมา มเวรกบเรา

ทนเราแผเมตตาอยางนแลว ไมวาจะอยในอรยาบถ ตางๆ  ตฏฐงจะรง ตฏฐง คอ ยน จะรง คอ เดน

นสนโน วา  หรอวา นงสะยาโน วา  หรอวา นอน ไมวาจะ ยน เดน นง นอน

ธรปญโญ

47

ยาวะตสสะ วคะตะมทโธ

มทโธ กคอความงวงเหงาหาวนอน  วคะตะ คอไป ปราศแลว ยาวะตสสะ ตราบใดทเราไมงวงเหงาหาวนอน กใหเราเจรญเมตตาอยางน (ยาว แปลวาตราบใด)

เอตง สะตง อะธฏเฐยยะ  เจรญสตดวยเมตตานไว

เวลาเรามสต เราไมไดละทกข แตละวปลาสทเปน เหตใหไปเทยวจบทกขมาเปนสข มาเปนเรา

ทกขมนกเปนของมนอย อยางนนแหละ เพยงแต มนไมใชเราอกตอไป เมอนนเมตตากจะเกดขนภายในใจ อยางไมมประมาณ แผไปในเพอนสรรพสตวทงหลายผเคย เวยนวายตายเกดอยในวฏสงสารนรวมกนมายาวนาน

พรหมะเมตง วหารง อธะมาห  ผรทานกลาวไววา นแหละ เขาเรยกวาพรหมวหาร

กรณย เมตตสตร

48

(อานสงส)

ทานกลาวถงการเจรญเมตตาในอรยาบถตางๆ คอ เจรญเมตตามนไมเหมอนอยางอน อยาง อานาปานสต เรา ตองนงใชไหม จะตองนงคบลลงกเจรญสตเฉพาะหนาถงจะ ท�าอานาปานสตได แตเมตตาไมจ�าเปน ไมวาเราจะอยใน อรยาบถใด ยน เดน นง นอน เรากสามารถจะแผเมตตา ไดตลอด เขาจงเรยก สพพตถกกรรมฐาน เปนกรรมฐาน ทเหมาะมาก เราเจรญเมตตา จตใจเรากจะเยอกเยน มอง ทกๆ สงเปนเพอนเรา ถาเราปฏบตไปเรอยๆ จรงๆ แมแต จะขบไลความงวงไปดวยกสามารถท�าได ถาเราท�าจนเปน วส คลองแคลวแลว ความงวง ความหดหตางๆ กจะไมม ดวย มสตตอเนอง สามารถจะเจรญใหเปนพรหมวหารได

วหารนมกอยาง ม ๔ อยาง

ทพยวหาร อยดวยฌาน ๔ ไมวาจะเปนฌาน ๑ ฌาน ๒ ฌาน ๓ ฌาน ๔ เขาเรยกวา ทพยวหาร พรหมวหาร อย ดวย อปปมญญา ๔ คอ ดวยเมตตา กรณา มทตา อเบกขา สวน อรยวหาร กคออยดวย ผลจต ๔ โสดาปตตผล สกทา- คามผล อนาคามผล อรหตตผล อนนเขาเรยกวาผลวหาร

ธรปญโญ

49

ธรรม เปนอภสทธของพระอรยเจาทไดผลแลว ตามขนนนๆ ทานจงสามารถเลอกทจะเสวยความสขอนไมเปนสาธารณะน ได สวนอนสดทายคอ อรยาบถวหาร คออรยาบถ ๔ ยน เดน นง นอน เรากสามารถเจรญวหารตางๆ ได เพอก�าจด ความเมอยลา ใหอตภาพกายนอยไดอยางผาสก

ตอนนกมาถงประโยคสดทาย

ทฏฐญจะ อะนปะคมมะ  คอไมยดตดทฏฐ 

ทานกลาวอยางนเพราะวาอะไร ? เพราะวาคนทเจรญ เมตตาบางทยงใกลกบการมความยด มความเหน นบวาเปน อตตทฏฐ เหมอนกน กยงมตวตนใชไหม เรารกคนน เรา อยากใหเขามความสข ถาไมระวงใหดเรากจะตกไปในสงท เรยกวา อตตทฏฐได คอมทฏฐเหนวามตวมตน เพราะฉะนน เราตองเจรญในเรองของการมองใหเหนถงเหต ถงปจจย วา สงตางๆ มนมเหต มปจจยมารวมกน มนไมใชตวตน ไมใช อตตะ ไมใชอตตา อะไรนะ มนเปนโวหารเฉยๆ จรงๆ แลว มนมเพยงเหต มเพยงปจจย มาประชมพรอมกน แลวกม สภาวธรรมเกดขนไดเทานน เรากตองมการเจรญสมมาทฏฐ ไปดวยพรอมๆ กน 

กรณย เมตตสตร

50

สละวา  คอ ผมศล คนทจะเจรญในทางปฏบตได ก ตองมศลสมบรณ แลวกม

ทสสะเนนะ สมปนโน  ในทน ทานจะใชค�าวา ศล (จรยะ) คกบ ทศนะ (ปญญา) ซงทงสองจะช�าระซงกน และกน ทานเปรยบเหมอนกบมอสองขางช�าระซงกนและกน หรอเหมอนกบการหลอมทอง ปญญานเหมอนกบทอง ศลน เหมอนกบเบาหลอม เวลานายชางทอง เขาจะสกดเอาสง สกปรกออกจากทอง เขากจะตองเอาทองมาเทใสเบาหลอม แลวใสเตาเผา ใหรอนจนสนมแยกชนลอยขนมา แลวก ตกเอาสวนคราบสนมทไม สะอาดออก กจะไดทองทม เนอบรสทธ กแบบเดยวกน ศลกบปญญาจะช�าระซงกน และกน ถาเราท�าไดอยางนแลว กจะ

กาเมส วเนยยะ เคธง 

วเนยยะ กคอ ก�าจด

กาเมส เคธง  คอความใครในกาม ความใคร ความ ก�าหนด อนนส�าคญเปนอนดบแรก กามนเปนกามฉนทะ เปนอปสรรคหรอเปนนวรณตวส�าคญ ถาเราก�าจดกามฉนทะ ได ออกจากกามได เรากไมตองมานอนเกด นอนตายกนอก

ธรปญโญ

51

นะ ห ชาต คพภะเสยยง ปนะเรตต

คพภะเสยยง คอพวกทยงตองอาศยมานอนเกด ในครรภ ตองมาเกดเปนมนษยหรอเปนอะไรทอยในครรภ พวกนอก ชอวายงไมพนจากกามภพ 

ปนะเรตต  มาจาก ปนะ แปลวา อก  เอต แปลวา มา รวมทงหมดแปลวา ไมตองมาเกดแบบนอนในครรภ คอ มาเกดในกามภพอก

เราปฏบตไดอยางน มสต มเมตตาเปนตน อยใน พรหมวหาร เรากไปเกดเปนพรหม ถายงไมสามารถก�าจด สาเหตของทกขไดทงหมดทเดยว กไปเกดเปนพรหมบาง ในชนสทธาวาสบาง แลวกรอนพพานในทนน

การแสดงพระสตรน ทานเรมตรสตงแตตน บอก รายละเอยด และขนตอนของการปฏบต ไปจนถงขนสงสด สามารถเปนอสระพนจากกามได ไมตองมานอนเกดอก ตอไป นบเปนการแสดงพระสตรสนๆ ใชค�างายๆ แตวารวม เนอความไวทงหมดในแงของการปฏบต ถาเราเขาใจอรรถะ แลว เรากเอาไปเจรญสกขา เอาไปเจรญเมตตา และสามารถ น�าไปเจรญภาวนาดานอนๆ ตอไปไดอก 

กรณย เมตตสตร

52

ส�าหรบตอนจบของพระสตรน พระปาเหลานนไดกลบ ไปทปานน แลวท�าตามค�าแนะน�าของพระพทธองค สวด พระสตรนและแผเมตตาออกไป เหลาเทวดากพากนรกใคร ปกปกรกษา ภกษปฏบตตามค�าแนะน�าในพระสตรน เจรญ เมตตาภาวนา แลวใชเมตตาเปนบาทในการเจรญวปสสนา ตอ กไดบรรลพระอรหนตกนทกรป ภายในไตรมาสนนนนเอง ออกพรรษาดวยการปวารณาทบรสทธ

หวงวาการอธบายเนอความในพระสตรนคงจะเปน ประโยชนแกญาตโยมทมาปฏบตธรรมในวนน ไมมากกนอย ขอบญกศลทพวกเรามารวมกนปฏบตในวนน จงเปนพลว ปจจย เปนอปนสยตามสงใหพวกเราไดสมผสผลของกจ ทควรศกษาและของเมตตาทได เจรญ  เกดปญญาเหน โทษภยในสงสารวฏ และสลดพนจากความทกข สมผส ความสขในพระนพพาน ตอกาลอนไมเนนชาโดยทวกน ทกทานทกคน เทอญฯ 

เวลาเรามสต  เราไมไดละทกข แตละวปลาสทเปนเหตให

ไปเทยวจบทกขมาเปนสข มาเปนเรา

ทกขมนกเปนของมนอยอยางนนแหละ เพยงแตมนไมใชเราอกตอไป 

เมอนนเมตตากจะเกดขนภายในใจอยางไมมประมาณ แผไปในเพอนสรรพสตวทงหลาย

ผเคยเวยนวายตายเกดอยในวฏสงสารนรวมกน มายาวนาน

กรณย เมตตสตร

56 กะระณยะมตถะกสะเลนะ ยนตง สนตง ปะทง อะภสะเมจจะ

กจนนใดอนพระอรยเจา ผบรรลบทอนระงบกระท�าแลว กจนนอนกลบตรผฉลาดในประโยชนพงกระท�า 

สกโก อช จะ สหช จะ

กลบตรนนพงเปนผกลาหาญ ซอตรง และซอตรงอยางดดวยสวะโจ จสสะ มท อะนะตมาน

เปนผทวางาย ออนโยน ไมดหมนผอนสนตสสะโก จะ สภะโร จะ

เปนผสนโดษ เลยงงายอปปะกจโจ จะ สลละหกะวตต

เปนผมกจธระนอย ประพฤตตนเปนผเบากายเบาจต

กรณยเมตตสตรสตรวาดวยการเจรญกจคอไตรสกขา

และอานภาพแหงเมตตา

56

ธรปญโญ

57

สนตนทรโย จะ นปะโก จะ

มอนทรยอนสงบระงบ มปญญารกษาตนอปปะคพโภ กเลส อะนะนคทโธ

เปนผไมคะนอง ไมตดพนในสกลทงหลายนะ จะ ขททง สะมาจะเร กญจ เยนะ วญญ ปะเร 

อปะวะเทยยง

วญญชนตเตยนชนเหลาอนไดดวยการกระท�าอนใด ไมพงกระท�าการอนนนเลย 

(พงแผไมตรจตไปในหมสตววา)สขโน วา เขมโน โหนต สพเพ สตตา ภะวนต สขตตตา

ขอสตวทงหลายทงปวงจงเปนผมสข มความเกษม มตนถงความสขเถด

เย เกจ ปาณะภตตถ

สตวมชวตทงหลาย (ทงหาขนธ, ขนธเดยว และสขนธ)ตะสา วา ถาวะรา วา อะนะวะเสสา

ทงทเปนผยงมความสะดง (มตณหา) หรอผทมนคง (ไมมตณหา) รวมทงหมดไมมเหลอ

57

กรณย เมตตสตร

58

ทฆา วา เย มะหนตา วา

ทเปนสตวล�าตวยาว หรอใหญมชฌมา รสสะกา อะณกะถลา

หรอปานกลาง หรอสนกดทงในสตวล�าตวละเอยด หรอสตวล�าตวหยาบ

ทฏฐา วา เย จะ อะทฏฐา

ทงทไดเหนแลว หรอมไดเหนกด เย จะ ทเร วะสนต อะวทเร

เปนผอยในทไกล หรอทใกลกดภตา วา สมภะเวส วา

เปนผทเกดแลว หรอก�าลงหาทเกดอยกดสพเพ สตตา ภะวนต สขตตตา

ขอสตวทงปวงเหลานน จงเปนผมตนถงความสขเถดนะ ปะโร ปะรง นกพเพถะ

สตวอนอยาพงขมเหงหลอกลวงสตวอนนาตมญเญถะ กตถะจ นง กญจ

อยาพงดหมนอะไรๆ เขาในทไรๆ เลย

58

ธรปญโญ

59

พยาโรสะนา ปะฏฆะสญญา

นาญญะมญญสสะ ทกขะมจเฉยยะ

ไมควรปรารถนาทกขแกกนและกน เพราะความกรวโกรธและความคมแคน

มาตา ยะถา นยง ปตตง อายสา เอกะปตตะมะนรกเข

มารดาถนอมปกปองลกคนเดยวผเกดในตน ดวยยอมสละแมชวตตนไดฉนใด

เอวมป สพพะภเตส มานะสมภาวะเย อะปะรมาณง

พงตงใจเจรญเมตตา โดยไมมประมาณในสตวทงปวง แมฉนนน

เมตตญจะ สพพะโลกสมง มานะสมภาวะเย อะปะรมาณง

บคคลพงตงใจเจรญเมตตา โดยไมมทสดไมมประมาณแผไปในสรรพสตวโลกทงปวง 

อทธง อะโธ จะ ตรยญจะ

ทงทศเบองบน ทศเบองต�า และทศเบองขวางอะสมพาธง อะเวรง อะสะปตตง

ไมมขอบเขต ไมมความคดปองราย ไมมความเปนศตรตฏฐญจะรง นสนโน วา สะยาโน วา 

ผเจรญเมตตาอยางน จะยน เดน นง หรอ นอน กตาม 

59

กรณย เมตตสตร

60

ยาวะตสสะ วคะตะมทโธ

ตราบเทาทความงวงเหงาครอบง�าไมไดเอตง สะตง อะธฏเฐยยะ

พงตงสตคอเจรญเมตตานนไวพรหมะเมตง วหารง อธะมาห

บณฑตทงหลายกลาวเมตตาวหารธรรมนวา เปนพรหมวหารในพระศาสนาน

ทฏฐญจะ อะนปะคมมะ สละวา

บคคลผนนยอมไมตกไปในมจฉาทฏฐ คอความเหนผดวาเปนตวเปนตน (สกกายทฏฐ) เปนผมศล

ทสสะเนนะ สมปนโน

ถงพรอมแลวดวยการรเหนตามความเปนจรง (สมมาทฏฐในโสดาปตตมรรค)

กาเมส วเนยยะ เคธง

ก�าจดความยนดในกามทงหลายไดนะ ห ชาต คพภะเสยยง ปนะเรตต ฯ

ยอมไมเขาถงซงความนอนเกดในครรภอก โดยแททเดยวแล

60

ธรปญโญ

61

พระพทธเจาทานสละ วงออกมาแสวง วเวก

หรอพวกเราก�าลงสละ วเวกกลบเขาไปสราง วง

กรณย เมตตสตร

62

วตร ๑๕

๑.  สกโก* เปนผอาจหาญ (ไมเกยจคราน สามารถชวยเหลอ   เพอนสพรหมจารในกจทงปวง จารตศล ไวยยาวจจมย   บญกรยา) สทธา วรยะ กายกมมญญตา จตตกมมญญตา๒.  อช เปนผตรง (ทางกายวาจา, ไมโออวด, อารมมณ-   ปนชฌาน, จตตสกขา ตรงดวยสมถะฯ)   กายอชกตา อชกตา เอกคคตา๓.  สหช เปนผซอตรงดวยด (ทางใจ, ไมมมายา, ลกขณ-   ปนชฌาน, ปญญาสกขา ซอตรงดวยวปสสนาฯ)   จตตอชกตา อชกตาพละ (วปสสนา) ปญญา๔.  สวะโจ เปนผวางาย (รบค�าของผอนแลวกระท�าตาม   ชอวา อยใกลตอการบรรล) อโทสะ๕.  มท เปนผออนโยน (ไมโอนออนในกจการของคฤหสถ   แขงกราวเสย แตออนโยนในวตรปฏบตในกจของสงฆ   และในเพอนสหธรรมก) กายมทตา มทตา๖.  อะนะตมาน เปนผไมเยอหยง (ไมดหมนผอนดวยวตถ   แหงความดหมน มชาตโคตรเปนตน)   จตตมทตา มทตาพละ 

เมตตาปพพภาคปฏปทาวตร ๑๕ สกขา ๓ ออกจากกามเปนอานสงส

* สกโก โดยสรป คอ ปธานยงคธรรม ๕ (ศรทธา, อาพาธนอย, ไมโออวด,  เพยรละอกศล เจรญกศล, ปญญา)

ธรปญโญ

63

๗.  สนตสสะโก เปนผยนดดวยของๆ ตน - สเกน ตสสโก,   ของทมอย - สนเตน, ดวยอาการสม�าเสมอ - สเมน    (สนโดษ ๑๒) อโลภะ ๘.  สภะโร เปนผเลยงงาย (ไดของทรามหรอประณต นอย   หรอมาก มหนาผองใส ยงอตภาพใหเปนไปฯ) อโลภพละ ๙.  อปปะกจโจ เปนผมกจนอย (ไมใหความส�าคญในกจอน   นอกจากสมณกจ บ�าเพญสมณธรรม)   กายปาคญญตา จตตปาคญญตา๑๐. สลละหกะวตต** เปนผมความประพฤตเบากายเบาจต   (มจวรเปนปก มบาตรเปนทอง มบรขารนอย ฯ)   กายลหตา จตตลหตา อโลภะ๑๑  สนตนทรโย เปนผมอนทรยสงบ (เปนผส�ารวมอนทรย   มอนทรยไมฟงซาน มใจสงบ) สตนทรย๑๒. นปะโก เปนผมปญญาเครองรกษาตน (ตามรกษาศล   พจารณาปจจย ๔ รสปปายะ ๗ ฯ)   สาตถกสมปชญญะ สปปายสมปชญญะ (ปรหารปญญา)๑๓. อปปะคพโภ เปนผไมคะนองกายวาจา (เวนจากการ   คะนองกาย ๘, วาจา ๔, ทางใจหลายฐานะ)   กายปสสทธ จตตปสสทธ

** สลละหกะวตต คอ เบากายเบาจต เพราะมสลเลขธรรม (เครองขดเกลา)หรอ ธดงควตร (ธต = ขจด ขดเกลา)

กรณย เมตตสตร

64

๑๔. กเลส อะนะนคทโธ  เปนผไมตดพนในสกลทงหลาย   (ไมเศราโศก ไมราเรง ไมสข ไมทกขรวมดวย)   ตตตรมชฌตตตา ๑๕. นะ จะ ขททง สะมาจเร กญจ เยนะ วญญ ปะเร   อปะวะเทยยง เปนผ ไมประพฤตทจรตแมเลกนอย   อะไรๆ ซงเปนเหตใหทานผรเหลาอนตเตยนได (ขททะ   คอบาปธรรม ไดแก ไมประพฤตทจรต ๓ แมจ�านวน   นอยหรอขนาดเลกนอย) หรพละ โอตตปปะพละ

สกขา ๓

๑๖. สขโน วา เขมโน โหนต   สพเพ สตตา ภะวนต สขตตตา .... พงแผไมตรจตไปในหมสตววา   “ขอสตวทงหลายทงปวงจงเปนผมสข ....  เมตตา กรณา มทตา อเบกขา (อปปมญญา) .... เอตง สะตง อะธฏเฐยยะ    พรหมะเมตง วหารง อธะมาห ผทเขาไปตงเมตตาสตอยางนน   ทานเรยกวาอยดวยพรหมวหาร

ธรปญโญ

65

๑๗. ทฏฐญจะ อะนปะคมมะ    เปนตวเปนตน (สกกายทฏฐ) ปญญา  สละวา เปนผมศล วรต ๑๘. ทสสะเนนะ สมปนโน  ถงพรอมแลวดวยการรเหนตามความเปนจรง   ปญญา (สมมาทฏฐในโสดาปตตมรรค)

กาเมส วเนยยะ เคธง  นะ ห ชาต คพภะเสยยง ปนะเรตต ฯ ก�าจดความยนดในกามทงหลายได   ยอมไมเขาถงซงความนอนในครรภ   (คอการเกดอก) โดยแททเดยวแล   เนกขมมะ (การออก) 

บรรพชาออกจากกาม ฌานออกจากนวรณ วปสสนาออก จากวปลลาส อรยมรรคออกจากกเลสเปนสมจเฉท นพพาน ออกจากสงขาร กศลกรรมบถออกจากอกศลกรรมบถทงปวง

บคคลผนนยอมไมตกไปในมจฉาทฏฐ คอความเหนผดวา

ออกจากกามเปนอานสงส

กรณย เมตตสตร

66

โสภณเจตสก ๒๕

ปญญนทรย ๑

อปปมญญา ๒

วรต ๓

โสภณ

สาธารณ

เจตส

ก ๑๙

สทธา

สมมาวาจา

กรณา

ปญญา

สต

สมมากมมน

มทตา

หร

สมมาอาชวะ

โอตตป อโลภะ อโทสะ

กายปส

กายลห

กายมท

กายกมมญ

กายปาคญ

กายชก

ตตตระ

จตตปส

จตตลห

จตตมท

จตตกมมญ

จตตปาคญ

จตตชก

ธรปญโญ

67

กรณยมตถกสเลน...

สขโน วา เขมโน โหต...เมตตา จ สพพโลกสมง

สลวา

ทสสเนน สมปนโน

กรณยเมตตสตร วตร ๑๕ สกขา ๓องคธรรม

๙

๑

๕

๑๐

๑๓

๔๑๕๑๑๑

๑๒

๗/๘ ๑๔

๒ ๓

๖

สนตส/สภโร

สตนทรย นะ จะ ขททง... สวโจ

อปป

สลลห

มท

สก

อปป

อช

คพโภ

กวตต

อนตมาน

โก

สกโก*

ส

อปป

นปโก

* สกโก นอกจาก สทธา แลว ยงตองรวม วรยะ ในมหากศล ญาณสมปยตตจต ดวย

ล

มญญา

วา

กเลสอนนคท

กจโจ

สหช

กรณย เมตตสตร

68

คนเรา มสองตาฉนใด ความรก กมสองตาฉนนน คอมทงรกแบบตณหา และ รกแบบเมตตา

เมตตา เปน รกแบบเปดตา มเสกขาทเปนผลของการไดใกลชดกลยาณมตร ทจะพฒนาไปสตาปญญา สอสระในทสด...มมทตา ตาเยนเปนค

ตณหา เปน รกแบบปดตา เพราะถกมานะเบยดและโมหะบงไว ผลกลายเปนตาขายมดดกสตวไวใหเวยนวาย วนไปในวฏสงสาร...มอจฉา ตารอนเปนค

รกแบบตณหา เปนรกดอยพฒนา รกแบบศรทธาและเมตตา เปนรกทก�าลงพฒนา

สวนรกแบบปญญาและอเบกขา เปนรกทพฒนาแลว เปน ตาทสาม ตาตรงกลางทเขาใจความเปนไปของสตวทเปนไปตามกรรมของตน เมอเราท�าดทสดแลวกวางเฉยไดดวยปญญา

เมตตา มตาปญญา ทมกลยาณมตร (พระพทธเจา) มา ใกลชด ชวยเปดตาให [เมต คอมตรทมาคอยน�า]

แตตณหา ตาปญญาถกปดไวดวย โมหะ (ห) มมานะ มาคอยขด (ณ) กลางตา [ณห มาแทรกปดตาไว] เปนธลในดวงตา นอกจากจะระคายตาแลวยงตองหลงน�าตาดวยความ ทกขอกดวย [คอ   บนตา]

ปดทาย

ธรปญโญ

69

รกตณหา มอวชชาเปนเหต มทกขเปนผลรกศรทธาและเมตตา มปญญาเปนเหต มสขและพนทกข

เปนผล

รกทแทจรงจงเกดจากการเขาใจอยางลกซงถงความไมงาม ตามธรรมชาตของสรรพสตวทงปวงทตางกถกปจจยปรงแตงขน ไมมอสระในตวเอง นแหละจงเปนรกเมตตา ปรารถนาด หวง ใหสรรพสตวมความสข มอสระ พนจากทกขไดอยางสนเชง รก เมตตา จงน�าไปสการปฏบตเพอเขาถงความจรงของชวต แตรก ตณหา เปนการปฏเสธความจรงของชวต ดงนนตรงกนขามกบ ความเขาใจของคนทวไป (การเขาใจ)ความไมงามตางหาก ทน�า ไปสความรกทแท

* กระจก คอ นจจวปลาส สขวปลาส และอตตวปลาส

ความไมงาม คอ ความรก

รกเมตตา อยตรงหนา อสภะรกราคะ ซอนอย กระจก*หลง รกเมตตา ปฏบต ยงชดจงรกราคะ กระจกพง กหลงน�าตา ฯ

พระมหากรต ฉายา ธรปญโญ ชอเดม นพ.กรต ศรวฒนา เกดเมอ พ.ศ. ๒๕๑๐ ท อ. พนสนคม จ. ชลบร เขาเรยนชนประถมศกษาท รร. สาธตจฬา รน ๒๐ เรยน เตรยมอดมศกษา รน ๔๕, แพทยจฬาฯ รหส ๒๗ รน ๔๐, จบแพทยศาสตรบณฑต  (เกยรตนยมอนดบ ๑) จาก จฬาลงกรณมหาวทยาลย ป ๒๕๓๓, ได American Board of Pediatrics จาก Children Hospital of Michigan ป ๒๕๓๗ โดยไดรบรางวลงานวจยดเดน เรอง การตรวจคดกรองเดกทไดรบพษสารตะกวโดยวธ เจาะตรวจปลายนว, จบ Pediatric Endocrinology จาก Children Hospital Medical Center Cincin- nati Ohio ป ๒๕๔๐ โดยศกษาการเปลยนแปลงของ gene ในคนไข diabetes insipidus ทมผลตอการผลต

70

ประวตยอ

พระมหากรต ธรปญโญ

71

ฮอรโมน Vasopressin, นบเปนแพทยไทยคนแรกทจบ Pediatric Endocrinology Sub Board จากประเทศ อเมรกา

ชวงทเรยนทอเมรกา ป ๒๕๓๗ ไดพบพระอาจารย ชยสาโร เจาอาวาสวดปานานาชาต (พระชาวองกฤษ ลกศษย หลวงปชา) และไดเขารวม backpack retreat (กรรมฐาน แบกเปทองปา) รวมกบคณะนกเรยนไทยเปนเวลาหนง สปดาห ในชวงเวลาทไดใกลชดกบพระปาสายกรรมฐานน ไดเกดความสงบ และความเขาใจหลายๆ อยาง กลบมา เมองไทยป ๒๕๔๑ จงไดเดนทางไปขอฝกปฏบต บวชเปน ผาขาวและสามเณรทวดปานานาชาต จ. อบลราชธาน และได อปสมบทเปนพระภกษทวดหนองปาพง ในวนท ๙ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๑ โดยมพระราชภาวนาวกรม (หลวงพอเลยม ฐตธมโม) เปนพระอปชฌาย และพระอาจารยชยสาโรเปน พระกรรมวาจาจารย ฝกอบรมทวดปานานาชาตอย ๕ ป แลวออกมาชวยเปนรองเจาอาวาสทวดปาสวางบญ (วดปา บญลอม) อ. สวางวระวงศ จ. อบลราชธาน ระหวางน ได ปฏบตหน าท เป นพระธรรมทตทประเทศอเมรกา และนวซแลนด อย ๓ ป ทกๆ ป ตงแต ๗ ปทผานมา

72

จะเดนทางไปประเทศมาเลเซย สงคโปร และอนโดนเซย เพอท�าหนาทเปนลามแปลภาษาองกฤษส�าหรบครบาอาจารย พระมหาเถระสายวดหนองปาพงทไปเทศนหรอสอนกรรม- ฐานทนน สอบไดเปรยญธรรม ๗ ประโยค ปจจบนก�าลง เรยนบาลไวยากรณแบบดงเดมหลกสตรพระไตรปฎก ๙๐๐ ชวโมง อยทวดจากแดง จ.สมทรปราการ รวมเวลา อยในสมณเพศ ถงปจจบนได ๒๐ พรรษา

ผลงานหนงสอ

• วถวเวก หนงสอธรรมะคดสรรสนๆ สองภาษา   ประกอบภาพวถชวตพระปา โดยมลนธธมมคร

• ท�าวตรสวดมนต วดปาบญลอม• บทสวดมหาสตปฏฐานสตรและค�าแปล   ฉบบสองภาษา• วนพระ เนกขมมะ และมรณภย   โดย ชมรมกลยาณธรรม• สตรหายใจ รวมพระสตรส�าหรบผรกการสวด• กรณยเมตตสตร โดยชมรมกลยาณธรรม• เขยนบทความธรรมะประจ�าลงในวารสารรายเดอน

  ชอโพธยาลย ของวดจากแดง

“รกตณหา  เปนรกตองโทษ  โปรดการรอเสพเสวย  รกเมตตา  เปนรกตองทำา นำากรณยะไมละเลย”

www.kanlayanatam.comFacebook : kanlayanatam