สารบญ

ค ำน ำ

บทท 1 โลกทศนและมรรควธทเปนวทยาศาสตร \ 5

ปรชญำและปญหำมลฐำนของปรชญำ \ 5

กำรกอก ำเนดปรชญำลทธมำรกซ \ 18

จดประสงคในกำรศกษำปรชญำลทธมำรกซ \ 25

บทท 2 โลกวตถ \ 29

วตถด ำรงอยในรปแบบทเคลอนไหว \ 31

เวลำและเทศะเปนรปแบบด ำรงอยของวตถทเคลอนไหวอย \ 34

ยนหยดแนวทำงควำมคดแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง \ 42

บทท 3 ความเกยวพนทวไปกบการพฒนาของโลกวตถ \ 45

ควำมเกยวพนทวไปของโลกภววสย \ 45

ลกษณะพเศษควำมเกยวพนของระบบ \ 48

โลกอยทำมกลำงกำรพฒนำชวนรนดร \ 52

กฎเกณฑ \ 55

บทท 4 กฎแหงเอกภาพของดานตรงกนขาม \ 59

ลกษณะอยำงเดยวกนและลกษณะตอสของควำมขดแยง \ 59

กำรพฒนำคอดำนตรงกนขำมสองดำนทตอสกนและเปนอยำงเดยวกน \ 64

ลกษณะทวไปและลกษณะเฉพำะของควำมขดแยง \ 69

บทท 5 กฎแหงการแปรเปลยนซงกนและกนของการเปลยนแปลงทางปรมาณกบ

การเปลยนแปลงทางคณภาพ \ 79

คณภำพ ปรมำณ และระดบ \ 79

กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณกบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ \ 84

กำรแทรกซมสกนของกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณกบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ \ 90

บทท 6 กฎแหงปฏเสธซอนปฏเสธ \ 95

ปฏเสธทเปนวภำษ \ 95

ปฏเสธซอนปฏเสธ \ 99

อนำคตรงโรจน หนทำงคดเคยว \ 106

บทท 7 ปรมณฑลพ นฐานของวภาษวธวตถนยม \ 109

เหตและผล \ 109

ควำมแนนอนและควำมบงเอญ \ 111

ควำมเปนไปไดและควำมเปนจรง \ 113

รปแบบและเนอหำ \ 115

ปรำกฏกำรณและธำตแท \ 117

บทท 8 วธคดทเปนวทยาศาสตร \ 121

2

พนฐำนวธคดแบบวภำษวธ \ 121

ควำมคดยทธศำสตรกบลกษณะพเศษพนฐำนของมน \ 126

ยนหยดหลกกำรพนฐำนของควำมคดยทธศำสตร \ 129

บทท 9 การปฏบตขบเคลอนของมนษยกบโลกวตถ \ 133

กำรปฏบตกบโลกวตถ \ 133

กำรปฏบตเปนรปแบบกำรด ำรงอยของมนษย แกนหลก

กบตวภววสยของกำรปฏบตและควำมสมพนธของทงสอง \ 138

กำรกอตวของโลกมนษยและควำมสมพนธของโลกทมอยเองกบโลกมนษย \ 143

ลกษณะวตถของสงคมมนษย แบบวธกำรผลตด ำรงชวตทำงวตถ บงคบชวตสงคม ชวตกำรเมอง และ

ชวตจตใจ \ 147

จตส ำนก คอภำพโลกวตถทสะทอนทำงอตวสยในสมองมนษย \ 150

บทท 10 ทศนะการปฏบตกบบรรทดฐานการปฏบต \ 155

กำรปฏบตเปนรำกฐำนแหงควำมรบร \ 155

ลกษณะสจธรรมกบบรรทดฐำนพสจนควำมรบร \ 162

ยนหยดเอกภำพของควำมรบรกบกำรปฏบต \ 169

บทท 11 ทศนะมวลชนกบแนวทางมวลชน \ 173

บทบำทสรำงสรรคประวตศำสตรอนยงใหญของมวลประชำชน \ 173

มวลประชำชนคอวรชนทแทจรง \ 177

บทบำทของบคคลในประวตศำสตร \ 179

ทศนะมวลชนกบแนวทำงมวลชนของพรรคคอมมวนสต \ 181

บทท 12 กฎแหงการพฒนาของสงคม \ 185

พลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต \ 185

กำรยนหยดมำตรฐำนพลงกำรผลตของวตถนยมประวตศำสตร \ 187

ควำมขดแยงมลฐำนแหงกำรพฒนำของสงคมมนษย \ 190

ควำมขดแยงมลฐำนของสงคมสงคมนยม \ 198

ทศนะชนชนกบกำรตอสทำงชนชน \ 200

กำรปฏวตสงคมกบกำรปฏรปสงคม \ 203

บทท 13 การสรางทศนะประวตศาสตรสงคมทถกตอง \ 207

ปญหำมลฐำนของประวตศำสตรสงคม \ 207

ลกษณะภววสยของกฎเกณฑสงคมกบควำมส ำนกในกำรขบเคลอนของมนษย \ 213

บทท 14 ยนหยดความศรทธาเชอมนการเมองลทธคอมมวนสต \ 217

ควำมแนนอนแหงควำมกำวหนำของสงคม \ 217

ธำตแทคนและคณคำคน \ 219

เสรภำพและกำรพฒนำทวดำนของมนษยแหงลทธคอมมวนสต \ 223

อดมกำรณลทธมำรกซ \ 227

3

ค าน า

จำกกำรปฏบตทเปนจรงและบทเรยนแหงพรรคของเรำบงบอกวำ หำกไมมกำรศกษำกนทวทง

พรรค ไมมกำรบมเพำะผปฏบตงำนของพรรคอยำงจรงจง กยำกทจะแบกรบภำระหนำทอนหนกหนวง

ของพรรคได จงควรตองตองมกำรหลอเลยงสตปญญำดวยปรชญำลทธมำรกซ ศกษำ และยดกมโลก

ทศนและมรรควธวทยำศำสตรวญญำณทมชวตทรอยรดลทธมำรกซทงหมด แตทฤษฎลทธมำรกซไมใช

คมภร แตกไมลำสมย หำกเปนทฤษฎทประสำนกบกำรปฏบต พฒนำไปกบกำรปฏบต พฒนำไปกบ

กำรพฒนำทำงวทยำศำสตรและกำลเวลำ

เน อหำในเลมเนนบทบำทและฐำนะทศนะกำรปฏบตของปรชญำลทธมำรกซ เชน ทศนะและ

วธพ นฐำนทงปวงทเรมตนจำกควำมเปนจรง แสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง ทศนะกำรปฏบตและ

บรรทดฐำนกำรปฏบต ทศนะควำมขดแยงและวธวเครำะหควำมขดแยง ทศนะระบบและวธวเครำะห

ระบบ ทศนะพลงกำรผลตและมำตรฐำนพลงกำรผลต ทศนะมวลชนและแนวทำงมวลชน และทศนะ

ควำมขดแยงของพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต จะแกตกดวยกำรเปลยนพลกโครงสรำงชนบน

เปนตน หำกไมเขำใจทศนะกำรปฏบตกไมเขำใจแกนแทจตวณญำณของปรชญำลทธมำรกซ สวน

ทศนะทเปนรปธรรมของลทธมำรกซจะเปลยนไปตำมเงอนไขทเปลยนไป ปรชญำลทธมำรกซ กคอวตถนยมวภำษและวตถนยมประวตศำสตร และเอกภำพของทศนะ

ธรรมชำตกบทศนะประวตศำสตร ปรชญำลทธมำรกซ เปนปรชญำระบบใหมทสรำงข นบนรำกฐำน

ทศนะกำรปฏบตอยำงลกซ งเปนวทยำศำสตร ซงเรำควรตองศกษำและยดกม น ำมำดดแปลงโลกทศน

สรำงจดยน ทศนะ และวธกำรใหเปนวทยำศำสตร ผลกดนภำรกจของเรำใหกำวรดหนำไป

ผเรยบเรยง

รกข สตยพรต

(พมพครงท 3 หนวยศกษาลทธมารกซ)

4

บทท 1

5

โลกทศนและมรรควธทเปนวทยาศาสตร

อะไรคอลทธมารกซ?

1) กลำวโดยผลพวงผสรำงและผสบทอด ลทธมำรกซ กคอระบบทฤษฎและทศนะ ซงสรำง

ข นโดยมำรกซและเองเกลส พฒนำเตมเตมยงควำมสมบรณอยำงไมหยดยง โดยนกลทธมำรกซใน

ประชำชำตตำงๆ ในยคสมยตำงๆ

2) กลำวโดยลกษณะสงกดชนชน ลทธมำรกซ กคอทฤษฎเกยวกบเงอนไข จดมงหมำย และ

คณสมบตแหงกำรตอสปลดปลอยของชนชนกรรมำชพ เปนทฤษฎวทยำศำสตรแหงกำรตอส ชวงชงให

ไดมำซงเสรภำพของชนชนกรรมำชพ และกำรปลดปลอยมวลมนษยชำต

3) กลำวโดยเปำคนควำ ลทธมำรกซ กคอโลกทศนและมรรควธวทยำศำสตรของชนชน

กรรมำชพ เปนทฤษฎเกยวกบกฎเกณฑทวไปในกำรพฒนำของธรรมชำต สงคม และควำมคด

เกยวกบกำรพฒนำและกำรเปลยนพลกทนนยมเปนสงคมนยม รวมทงกฎเกณฑทวไปในกำรพฒนำ

สงคมนยมและลทธคอมมวนสต

4) กลำวโดยเน อหำทส ำคญ ลทธมำรกซ กคอระบบวทยำศำสตรทประกอบดวยทฤษฎ

พ นฐำน ทศนะพ นฐำน และวธกำรพ นฐำนหลำยอยำงท เกยวโยงกนอยำงสมบรณ ในน นม

สวนประกอบพ นฐำน 3 สวน ปรชญำลทธมำรกซ เศรษฐศำสตรกำรเมองลทธมำรกซ และสงคมนยม

วทยำศำสตร ทง 3 สวนน แยกจำกกนไมได โดยมแหลงทมำทำงทฤษฎ 3 แหลง ปรชญำคลำสสกของ

ฟอยเออบคและเฮเกลแหงเยอรมน เศรษฐศำสตรกำรเมองของอำดม สมธ และเดวด รคำโดแหง

องกฤษ และลทธสงคมนยมของโรเบรต โอเวน และฟอรเอร เซน ซมอนแหงฝรงเศส

กลำวโดยรวมแลว ลทธมำรกซสรำงข นโดยมำรกซและเองเกลส พฒนำเตมเตมยงควำม

สมบรณโดยผสบชวงของทำน เปนระบบทฤษฎวทยำศำสตรทถอกำรคดคำนทนนยม ถอกำรสรำง

สงคมนยมและลทธคอมมวนสตใหปรำกฏเปนจรงเปนเปำหมำย เปนวทยำศำสตรแหงกำรปลดปลอย

ชนชนกรรมำชพและมวลมนษยชำต

ปรชญาและปญหามลฐานของปรชญา

เมอกลำวถงปรชญำบำงคนอำจเขำใจวำ ปรชญำเปนวชำทล ำลกยำกยง ไมของเกยวกบ

ชวตประจ ำวนของผคนแตอยำงไร แตแททจรงปรชญำของเกยวกบกำรด ำรงชวต กำรท ำงำน และ

กำรศกษำ สวนเรำจะศกษำและใชปรชญำใหดยงขนนน ยงตองท ำควำมเขำใจเปำคนควำของปรชญำ

ปรชญำแตละส ำนก และเนอหำพนฐำนมำกมำยหลำยอยำงทเกยวของกนของปรชญำกอนอน

1. ค านยามของปรชญา:

อะไรคอปรชญำ? ปรชญำ คอโลกทศนและมรรควธทเปนระบบในลกษณะทฤษฎ เปนควำมคด

ทฤษฎในกำรเรยนร โลกและสงคม ชน ำทศทำงกำรกำวรดหนำของสงคม ชน ำกำรปฏบตขบเคลอนของ

ผคนอยำงรปธรรม

6

ปรชญำ เปนวชำควำมรทเกำแกยำวนำนมำก ตนศพทปรชญำกรซโบรำณ ค ำวำ พโลโซเปย

(philosophia ) หมำยถง กำรแสวงหำสตปญญำ (philem แสวงหำ Sophia สตปญญำ) เปนวชำ

ทำงดำนสตปญญำ เปนสญลกษณสตปญญำและแกนสำรทำงจตใจแหงยคสมย

โลกทศน ไดแกทศนะมลฐำนและวธมองโลกโดยรวมของคนเรำ

มรรควธ ไดแกระบบทฤษฎและทฤษฎเกยวกบวธเรยนร โลกและดดแปลงโลก มนเปน

เอกภำพกบโลกทศน และเปนกำรใชโลกทศนดวย

นบแตมนษยและกำรปฏบตของมนษยปรำกฏขน โลกแยกจำกหนงเปนสอง คอโลกทมอยเอง

กบโลกมนษย โลกมนษยครอบคลมควำมสมพนธระหวำงมนษยกบโลกวตถ มนษยกบสงคมมนษย

ควำมคดกบกำรด ำรงอย และแกนหลกกบตวภววสย แกนหลกหรอแกนส ำคญ หรอองคประกอบ

ส ำคญกบตวภววสย แกนหลก หมำยถงคนซงด ำเนนกำรเคลอนไหวท ำกจกรรมและเคลอนไหวทำง

รบร ตวภววสย หมำยถงเปำบงชกำรเคลอนไหวทำงปฏบตและกำรเคลอนไหวทำงรบร

โลกทศนมมำอยำงไร? แททจรง กำรด ำรงชวตของคนเรำตองสมพนธกบสงแวดลอมบนโลก

แรกเรมคนเรำเรยนรสงรปธรรมจ ำเพำะรำย หรอเฉพำะสวน บวกกบผลสะเทอนทำงควำมคดและ

สงคม ท ำใหคนเรำคอยๆ เรยนร สงตำงๆ พฒนำควำมรบร เหลำนนลกซ งยงข น จนไดขอสรปเปน

ทศนะหรอโลกทศนผำนกำรปฏบต แลวโลกทศนเหลำนนกยอนกลบกอบทบำทครอบง ำควำมคด และ

พฤตกรรมของคนทงปวง

โลกทศนส ำแดงทำงภำษำและทำงพฤตกรรมในชวตประจ ำวนในหมคนทวไป แตโลกทศนไม

เหมอนปรชญำ เพรำะโลกทศนโดยทวไปมคณสมบตเปนไปเอง เรยบงำย กระจดกระจำย ไม

สมบรณ และไมเปนระบบ สวนปรชญำ กคอโลกทศนและมรรควธทเปนระบบในลกษณะทฤษฎ ม

ค ำอธบำยเชอมโยงทำงตรรกะ และมกำรโตแยงทำงทฤษฎ สรำงข นโดยบรรดำนกปรชญำซงไดกลน

กลองและแตงเตมโลกทศนบำงอยำงทตนเปนตวแทนอย

1.1 ปรชญากบเปาคนควา: ปรชญำแตกตำงจำกวทยำศำสตรแขนงตำงๆ ตรงทเปำคนควำ

ทงน ไมวำวทยำศำสตรธรรมชำต หรอวทยำศำสตรสงคมกตำม ลวนถอเอำดำนใดดำนหน งใน

อำณำจกรธรรมชำต หรอในอำณำจกรสงคม มำเปนเปำคนควำ สวนปรชญำถอเอำโลกทงมวล มำเปน

เปำคนควำและยดกมควำมสมพนธระหวำงมนษยกบโลกในลกษณะสวนทงหมดและลกษณะมหภำค

ยอดรวมแขนงใดแมกระทงแขนงทงหมดของวทยำศำสตร ไมอำจแทนทปรชญำได ทงน กเพรำะวำ

ยอดรวมขอยนยนทเปนจรงของวทยำศำสตร ยงคงเปนขอยนยนควำมรบร โลกทเปนจรง สวนปรชญำ

ยดกมธำตแทและกฎเกณฑทวไปของโลก ดวยแบบวธครนคด ประมวล และสรปรวบยอดควำมรบร

ของวทยำศำสตรเหลำนน ดวยเหตน ปรชญำซงถอเปนโลกทศน จงไมเพยงสบเสำะกฎเกณฑของโลก

ภววสยทวไปเทำนน หำกยงสบเสำะตวของมนษยเองและควำมสมพนธระหวำงมนษยกบโลก สบเสำะ

วธกำรทวไป และวถทำงทเปนไปไดในกำรเรยนร โลกและดดแปลงโลกอกดวย

ปรชญำเปนบทสรปรวบยอดในอกขนของควำมร ทำงวทยำศำสตรธรรมชำต ควำมร ทำง

วทยำศำสตรสงคม และควำมรทำงวทยำศำสตรควำมคด ดำนหนง ปรชญำจะเปนระบบวทยำศำสตร

เมอไดแนบองควำมรทำงวทยำศำสตรแขนงตำงๆ เทำนน อกดำนหนง ปรชญำมใชเปนกำรประสม

ประเสกนของวทยำศำสตรแขนงตำงๆ หำกเปนนำมธรรมในระดบสง ทถอดเอำสวนทเปนธำตแททสด

7

สวนทเปนกฎเกณฑทวไปทสดของวทยำศำสตรแขนงตำงๆ กลำยเปนควำมคดทฤษฎและเครองมอ

พ นฐำนทส ำคญในกำรช น ำกำรคนควำทวไปทำงวทยำศำสตร ลทธมำรกซระบวำ “ไมวำปรชญำท

แทจรงใดๆ กตำม ลวนเปนแกนสำรจตวญญำณแหงยคสมย” ปรชญำ เปนสญลกษณบรรลขนสงสด

แหงยคสมยของควำมคดมนษย ประวตววฒนำกำรปรชญำเลมหนง กคอประวตววฒนำกำรควำมรบร

และศกยภำพควำมรบรของมนษยเลมหนง

1.2 ปรชญากบชวทศน: โลกทศนและปรชญำมควำมสมพนธแนบแนนกบชวทศน ชวทศน

กคอ ทศนะพ นฐำนและทำทพ นฐำนตอชวต สะทอนกำรรบร จดมงหมำยและควำมหมำยแหงชวต

สะทอนอดมคตและควำมมงมนปรำรถนำแหงชวต ตลอดจนทศนะควำมเปนควำมตำย ทศนะ

ควำมสข ทศนะควำมรก และทศนะสนทรย โดยทวไปโลกทศนก ำหนดและควบคมชวทศน สวน

ปรชญำในฐำนะโลกทศนทเปนระบบในลกษณะทฤษฎมบทบำทช น ำทส ำคญตอกำรกอตว และกำร

พฒนำของชวทศน มบทบำทสะทอนปญหำชวตของผคนรวมสมยอยำงรปธรรม สวนชวทศนกสงผล

สะเทอนโดยตรงตอกำรเกดขนของโลกทศนและปรชญำ กระแสควำมคดชวทศนแทรกซมอยำงล ำลก

ในปรชญำรวมสมย

1.3 ปรชญากบวฒนธรรม: ควำมเจรญรงเรองของประชำชำตหนงๆ ไมเพยงมนวตกรรม

อนรงโรจนทำงวตถเทำนน หำกยงไดสงสมวฒนธรรมอยำงลมลกไวอกดวย ปรชญำซงเปนจตวญญำณ

ทมชวตของประชำชำตหนงๆ ด ำรงอยโดยกำรอำศยวฒนธรรม ถอเอำโลกทศนและชวทศนของตน

และถอเอำแบบวธคดและแนวคดคำนยมของตน มำเปนเครองนำวน ำทศทำงกำรพฒนำแกนสำร

วฒนธรรมในรปแบบตำงๆ

ปรชญำไมอำจด ำรงอยและพฒนำตนเองไดอยำงอสระ หำกจะถอเอำรปลกษณวฒนธรรม

ตำงๆ เปนเช อจลนทรย สมพนธแนบแนนกบวทยำศำสตร ศลปะ ศำสนำ จรยธรรมและคณธรรม

รวมสมย อำท ควำมสมพนธระหวำงปรชญำกบศำสนำ โดยปรชญำคอยๆ ววฒนำมำจำกเทพนยำย

เทวรป ภำพแกะสลก และภำพเขยนบำงอยำงทปรำกฏบนผนงถ ำแรกสดของมนษย อนแสดงถงมนษย

ไดเพยรพยำยำมแกปญหำควำมสมพนธซงกนและกนระหวำงกำรเกดกบกำรตำย โลกภพนกบโลกภพ

หนำนำนมำแลว ครนเมอมนษยไดสลดวธคดไรเดยงสำแบบบพกำลทงไป หนมำใชรปแบบจนตภำพ

ปรมณฑล กำรตงขอสมมตฐำนขนมำศกษำคนควำพจำรณำปญหำเหลำน แทนกำรเลกใชแบบวธเทพ

นยำยของคนโบรำณนนคอ สญลกษณแหงกำรแตกหนอและกำรเกดขนของปรชญำ จำกน จะเหนวำ

ปรชญำทงเปนจตวญญำณวฒนธรรมรปลกษณตำงๆ ทตกผลก และเปนเสนใยทรอยรดรปลกษณ

วฒนธรรมตำงๆ ไวทงหมด อนแสดงถงกำรสบทอดทำงจตวญญำณของประชำชำตอยำงหนง แรง

เกำะผลกภำยในอยำงหนง และอำณำจกรชวตอยำงหนง โดยเฉพำะอยำงยงแสดงถงระดบอำรยะธรรม

ทประชำชำตหนงไดบรรลเฉพำะชวงสมยหนง

ประวตศำสตรวฒนธรรมของมนษยชำตบงบอกวำ รปลกษณวฒนธรรมใดทคอนขำงเจรญก

ตำม ลวนสอดรบกบระดบกำรพฒนำของปรชญำ ไมวำวฒนธรรมกรซโบรำณทำงตะวนตก หรอ

วฒนธรรมจนและอนเดยทำงตะวนออกกตำม ลวนเปนเชนน ทงสน สวนวทยำศำสตรธรรมชำตและ

ศลปะวฒนธรรมนน ตำงกไดรบผลสะเทอนจำกควำมคดปรชญำรวมสมยเชนกน ดงเชน ในกรช

โบรำณในศตวรรษท 6 กอนครสตกำลโดยประมำณ ซงถกถอเปนแหลงก ำเนดของอำรยะธรรมยโรป

8

และบำนเกดเมองนอนของยโรปและตะวนตกทงหมด ธำเลส (Theles) หนงในนกคดทส ำคญของ

ส ำนกศกษำมเลตสในเอเชยไมเนอร เปนส ำนกวตถนยมส ำนกแรกของกรซโบรำณ เปนผ รเรมและ

คอยๆ กอรปควำมคดปรชญำขนมำ รปลกษณปรชญำแรกสดของพวกเขำ คอปรชญำธรรมชำต โดย

สบเสำะปญหำองคประกอบของโลกและสงธรรมชำตโดยรอบทงมวล บำงคนในส ำนกน เหนวำ ดน น ำ

ลม ไฟหรอหนงในจ ำนวนน เปนองคประกอบของโลก สวนดโมครตส (Demokritos) แหงอบดรำ

นกปรชญำวตถนยมทยงใหญทสดในยคโบรำณกำล น ำเสนอค ำอธบำยควำมเปนหนงเดยวของอะตอม

อยำงเปนระบบ เขำเหนทวำสรรพสงมอวกำศและอะตอมเพยง 2 อยำงเทำนน อวกำศประกอบดวย

ควำมวำงเปลำ คอสญญำกำศทขนำดไรทส นสด และอะตอมในจ ำนวนทแนนอนรวมตวกนเปน

“ตวตน” หรอโลกธรรมชำตทงอะตอมและอวกำศซงมอยแลวเปนนจ โพรเตโกรส (Protagoras) ผ

ซงมฐำนะในแบบเฉพำะตนของปรชญำกรซโบรำณ ไดเนนกำรคนควำของปรชญำไปทตวคน แทนท

เนนคนควำทธรรมชำตดงทแลวมำ เขำน ำเสนอขออนมำนและขอวนจฉยอนเลองลอวำ คนคอ

มำตรฐำนของสรรพวตถ สวนโซเครตส (Sokrates) และพลำโต (Platon) ไดสบทอดไปตำมทศทำง

เดยวกนน โดยถอเอำคน จตส ำนกในตวคน สจธรรม จรยธรรม ควำมดงำม และควำมสวยงำม มำ

เปนเปำคนควำ บกเบกควำมหมำยของปรชญำใหครอบคลมกวำงไกลออกไป กลำวไดวำ กรซโบรำณ

คอยคแหงอำรยะธรรมมวลมนษยชำตทโตกอนวย

1.4 ปรชญากบยคสมย: ควำมสมพนธระหวำงปรชญำกบยคสมย ดงท เฮเกล เคยกลำวไว

อยำงดเยยมวำ “ปรชญำมใชยนอยเหนอยคสมย หำกเปนแกนสำรแหงควำมรบร รวมสมย” “คนแต

ละคนลวนเปนผลตผลแหงรวมสมย ปรชญำกถกควำมคดแหงยคสมยของตนยดกมเชนกน”

มำรกซและเองเกลส ตำงกชนชมในควำมเหนอนล ำลกน และเหนวำ “กำรเจรญเตบโตของ

นกปรชญำจะไมเหมอนกบหนอไมในฤดใบไมผลต พวกเขำเปนผลตผลแหงยคสมยของตน เปน

ผลตผลแหงประชำชนของตน แกนสำรอนละเอยดออนทสด งดงำมทสด ล ำคำทสดและมองไมเหน

ของประชำชนรวมศนยอยในควำมคดปรชญำ” “ปรชญำทแทจรงใดๆ กตำมลวนเปนแกนสำรแหงจต

วญญำณรวมสมย” “ปรชญำใดๆ กตำมจะเปนไปไดเมอเน อหำนนสะทอนบนควำมคดแหงยคสมย”

เปนทชดเจนแลว ปรชญำเปนผลตผลแหงยคสมย กำรกอเกดของปรชญำไมอำจแยกไปจำกกำรกอเกด

ของเศรษฐกจ กำรเมอง และวฒนธรรมรวมสมยของตนไปได

ควำมคดปรชญำ เปนควำมคดลกษณะทฤษฎและลกษณะนำมธรรมในระดบสงอยำงหนง พง

มกำรโตแยงอนเปนลกษณะโดดเดนของมน จนตภำพและปรมณฑลทปรชญำใชอยทวไปมกเกดเปน

ปรชญำไดเสมอ แตกเปนเพยงภำพลวงตำทโลดแลนในอำณำจกรจตวญญำณเทำนน อนทจรง มอง

จำกเบองหลงบอเกดระบบปรชญำ มองจำกเนอหำและคณคำของปรชญำแลวจะสอดรบกบสภำพควำม

เปนจรงทำงภววสยทสด ปรชญำรำวกบตงตระหงำนอยบนสรวงสวรรค แตนกปรชญำกยงคงมชวตอย

บนโลกแหงโลกยวสย ระบบปรชญำสรำงข นโดยเหลำนกปรชญำ ไมวำภำยนอกของมนจะเปน

นำมธรรมสกปำนใด ลวนไมอำจแยกจำกยคสมยทนกปรชญำสงกดไปได ปรชญำมใชไมมผลพวงของ

อำรมณฮกเหม มใชไมมควำมหนหนพลนแลน มใชไมมควำมรก ควำมชง ควำมสงบ และกำร

ครนคด ในทำงตรงกนขำม มนเปนกำรแสวงหำอยำงหนง ภำยใตควำมตองกำรและกำรผลกดนอยำง

9

เปดเผย หรอแอบซอนของยคสมย ซงกคอแบบวธของปรชญำทจะใหค ำตอบปญหำแกผคนตำมทยค

สมยน ำเสนอ

ดวยเหตน ระบบปรชญำมกจะใชเปนชอสวนตวของนกปรชญำ แมจะเปนของสวนตว แตก

ยงคงเปนของยคสมย ปรชญำของคำนทไมเปนเพยงของคำนท แตคำนทยงคงสงกดยคสมยเปน

ส ำคญ ระบบปรชญำแตละระบบลวนมลกษณะจ ำเพำะของตน แตลกษณะจ ำเพำะนนยงคงถกยคสมย

ควบคมอยด ควำมหำวหำญใหควำมรสมยใหมชดแจงของปรชญำฝรงเศส ควำมรสองแงสองงำมของ

ปรชญำคลำสสกเยอรมน หำกผละจำกเบองหลงยคสมยของพวกเขำแลว กยำกทจะเขำใจได

ปรชญำทงมวลตำงกด ำรงอยโดยอำศยยคสมย ปรชญำทแทจรงในนนคอแกนสำรจตวญญำณ

แหงยคสมย ปรชญำมหลำยรปแบบ อำจมแกนสำรจตวญญำณแหงยคสมย อำจมกำกเดนแหงยคสมย

อำจมนกปรชญำทยคสมยภำคภม อำจมนกปรชญำทยคสมยทอดทง อำจมผคนพบสจธรรม และอำจ

มผทปำวรองทฤษฎเหลวไหล ประเดนอยทกำรสะทอนดำนใดของยคสมย ควำมเปนแกนสำรจต

วญญำณแหงยคสมยของนกปรชญำทแทจรง อยทควำมสอดคลองกบควำมเรยกรองตองทกำวหนำของ

ยคสมย อยทกำรจบปญหำของยคสมย ใหค ำตอบปญหำทเรงดวนทน ำเสนอโดยยคสมย ปรชญำทหน

หลงใหกบยคสมยของตน กคอปรชญำรำชบณฑตยสถำนทตำยดำน นกปรชญำทเมนเฉยตอปญหำท

เรงดวนของยคสมยตน กคอนกปรชญำจอมปลอม นกปรชญำยงปรำดเปรอง ยงอทศตน ยงจะด ำรงอย

โดยอำศยยคสมยของตน สะทอนและรบใชควำมกำวหนำแหงยคสมยของตน น ำปรชญำของตนมำรบ

ใชควำมกำวหนำแหงยคสมยของตน

เนองจำกปรชญำด ำรงอยโดยอำศยยคสมย จงไมอำจไมเปลยนแปลงไปตลอดกำล หำกใน

ทำงตรงกนขำมปรชญำจะไมมประวตศำสตร เมอปรชญำมประวตศำสตร กหมำยถงปรชญำมกำร

เปลยนแปลง ในกระบวนกำรเปลยนแปลงไมหยดยงเชนน ปรชญำทเคยลอนำมโดดเดนผำดโผนบน

ประวตศำสตร แลวคอยๆ เสอมกลำยเปนสงช ำรดทำงประวตศำสตรกมถมไป วทยำศำสตรใชวำจะ

สมบรณตลอดกำล ยงมปญหำนบสบปรำกฏขนบนปญหำทแกตกไปแลว มนตองกำรปรบใหมและ

ตองกำรพฒนำอยเสมอ ปรชญำกเชนเดยวกน ปรชญำทไรพลงชวตเทำนนทคดวำตนอยเหนอยคสมย

เอกลกษณ ยคสมยของปรชญำก ำหนดใหปรชญำทแทจรงตองเผชญกบยคสมย รกษำ

ควำมสมพนธแนบแนนกบยคสมย จบชพจรของยคสมยจำกตนจนจบ ทงยงเกยวของกบกำรวนจฉย

ปรชญำชนดน ยงมคณคำทจะด ำรงอยและพฒนำสบไปไดหรอไมอกดวย ลทธมำรกซช วำ ปรชญำท

แทจรงทเปนแกนสำรจตวญญำณแหงยคสมยนน “ไมเพยงกลำวถงภำยในซงกคอเน อหำของมน หำก

โดยเฉพำะอยำงยงยงกลำวถงภำยนอกซงกคอกำรแสดงออกทำงเปลอกนอกของมน ลวนตองเชอม

ผนกกบโลกแหงควำมเปนจรง และกอบทบำทซงกนและกนกบยคสมยของตน”

ประเดนยงอยทนกปรชญำบรรดำมใชวำจะตระหนกถงลกษณะยคสมยของปรชญำเสมอไป

เนองจำกลกษณะพเศษของปรชญำทมกถกมองเปนอำณำจกรเหนอยคสมย เหนอประวตศำสตรตลอด

กำล อนเปนควำมขดแยงระหวำงมโนทศนของนกปรชญำกบเอกลกษณยคสมยของปรชญำ ควำม

ขดแยงชนดนกอใหเกดจตนยมทำงปรชญำ ยงมนกปรชญำอกไมนอยทคดจะสรำงระบบปรชญำของตน

ขนใหมเน อหำสจธรรมสมบรณ เหนอยคสมยทงปวง แตประวตศำสตรไดยนยนไวแลวไมมผ ใดทจะ

สำมำรถสมประสงคในเรองน ได เพรำะไมสอดคลองลกษณะยคสมยบงคบปรชญำนนเอง

10

1.5 ปรชญากบประชาชาต: ปรชญำยงมลกษณะประชำชำต กลำวคอ ประชำคมชนชำตทไม

เหมอนกนบนรำกฐำนควำมสมพนธทำงเช อสำยและภมภำคเดยวกน ตำงกมปรชญำของตนแตกตำง

กนไป เหนไดอยำงชดเจนปรชญำตะวนออกตำงจำกปรชญำตะวนตก แมปรชญำตะวนออกในภมภำค

เดยวกน ปรชญำจนตำงจำกปรชญำญป น ตำงจำกอนเดย ตำงจำกเกำหล แมปรชญำกรซโรมน

โบรำณเปนตนธำรเดยวกน สงกดอยำงเดยวกนกตำม ปรชญำผนแผนดนใหญยโรปตำงจำกปรชญำ

องกฤษและอเมรกำ สวนปรชญำคลำสสกเยอรมนจะมสสนเฉพำะของตน

ลกษณะประชำชำตของปรชญำไมไดผลกไสลกษณะรวมบำงอยำงของปรชญำในประชำชำตท

ตำงกนแตอยำงใด เหนไดจำกมวธกำรอธบำยปรชญำวตถนยมกบจตนยม วภำษวธกบอภปรชญำ และ

ทฤษฎไรวญญำณกบทฤษฎมวญญำณทเหมอนกนหลำยอยำงของประชำชำตตำงๆ ฉะนนจงอำจ

คนควำเปรยบเทยบกนได ปรชญำพลำโตกบเหลำจอ เฮเกลกบจซ และบำรคคลยกบหวำงหยำงหมง

เปนตน แตวำ ระบบปรชญำชนดตำงๆ ยงมลกษณะพเศษ สสน แบบวธคด กำรใชปรมณฑล แนวคด

คณคำ และทวงท ำนองกำรประพนธทแตกตำงกนไป เชน ปรชญำกรซโรมนโบรำณตวแทนปรชญำ

ตะวนตก กบปรชญำขงจอตวแทนปรชญำจน เปนตน

ลกษณะประชำชำตของปรชญำ ยงมกำรรบเอำและกำรเผยแพรสกนและกน ปรชญำจนรบเอำ

ปรชญำตะวนตก เชนในยคชงและยคหมง โดยเฉพำะชวงปลำยยคชงเคยรบเอำวฒนธรรมรวมถงผล

สะเทอนของปรชญำตะวนตก สวนปรชญำจนกสงผลสะเทอนอยำงใหญหลวงตอปรชญำตะวนตกและ

ประเทศรอบขำง โดยเฉพำะอยำงยงภำยหลงท กำวสยคทนนยม ประวตศำสตรแปรเปลยนเปน

“ประวตศำสตรแหงโลก” ยงมเงอนไขสงผลสะเทอนซงกนและกน กำรรบเอำของกนและกน กำร

หลอมรวมเขำดวยกนในกระบวนกำรพฒนำกำรของปรชญำ เปนแนวโนมทกำวหนำอยำงหนง ปรชญำ

ลทธมำรกซไมเพยงมปรชญำคลำสสกเยอรมนเปนแหลงทมำโดยตรง ยงไดสบทอดมรดกทำง

วฒนธรรมของมวลมนษยชำตไวอยำงวพำกษอกดวย

1.6 ปรชญากบชนชน: ปรชญำพงมลกษณะชนชนในสงคมชนชน “โลกทศนและชวทศนของ

แตละชนชนแตกตำงกนไปตำมฐำนะ ควำมตองกำร และเจตนำของแตละชนชน แปรเปลยนไปตำม

วถทำงตอสของแตละชนชน” เนองจำกจดยนทำงชนชน โลกทศน วธกำรมอง ทำท และแนวคดตอ

ปญหำมลฐำนและคณคำสรรพสงของนกปรชญำทตำงกน จงประทบตรำชนชนของปรชญำอยำงเดนชด

ลกษณะสงกดชนชนของปรชญำ ไมอำจก ำหนดจำกตนก ำเนดชนชนของนกปรชญำ กำรวนจฉย

ลกษณะสงกดฐำนะชนชนเดมของนกปรชญำ เปนกำรวนจฉยพ นๆ ทวไป ไมอำจกลำววำ นกปรชญำ

บรรดำมตำงกตระหนกถงกำรสรำงระบบปรชญำของตนขนตำมทชนชนตนตองกำร อนทจรง ยงมนก

ปรชญำจ ำนวนไมนอยทถอตนอยเหนอชนชน ไมหวงในอรรถประโยชน และผละจำกผลประโยชนทำง

วตถทงปวง กรณน ไมไดสงผลตอลกษณะชนชนของปรชญำแตอยำงใด กำรวนจฉยคณสมบตชนชน

ของระบบปรชญำใดกตำม ไมควรองตนก ำเนดของระบบปรชญำ หำกควรมองทกำรตอสและขอ

วนจฉยทำงกำรเมองของระบบปรชญำนนวำ ใครกนแนทไดรบผลประโยชนโดยแทจรง ค ำพดอนเลอง

ลอเกยวกบนกคดทำงชนชนและตวแทนควำมสมพนธทำงชนชนของมำรกซวำ “ไมควรเหนวำ บรรดำ

บคคลทเปนตวแทนฝำยประชำธปไตย ลวนเปนบคคลทเปนเจำของรำนคำยอย หรอเปนผ เลอมใส

ศรทธำในพอคำยอย กลำวตำมทพวกเขำถกอบรมมำและฐำนะสวนตวแลว พวกเขำอำจหำงรำวฟำกบ

11

ดนกบพอคำยอย กำรทพวกเขำกลำยเปนบคคลตวแทนนำยทนนอย จะมสภำพดงน คอ: ควำมคดของ

พวกเขำไมอำจกำวขำมกรอบชวตทนำยทนนอยขำมไปไมพน ดงนนภำระหนำทและวธกำรแกทพวกเขำ

ไดรบมำทำงทฤษฎ กเปนภำระหนำทและวธกำรแกทพวกเขำไดรบมำโดยกำรนำวน ำในผลประโยชน

ทำงวตถ และฐำนะทำงสงคมในชวตจรงของนำยทนนอย กลำวโดยทวไปแลว ตวแทนการเมองและ

ตวแทนบทประพนธทำงชนชน กบตวแทนควำมสมพนธทำงชนชนของพวกเขำ ลวนเปนเชนนทงสน”

ขณะเดยวกน ลกษณะชนชนมใชหมำยถงกำรน ำเสนอหวขอ ปรมณฑล หรอขอวนจฉยของ

ปรชญำ หำกหมำยถงระบบปรชญำทงระบบ อนทจรง ปรชญำระบบหนงๆ บำงกบรรยำยกำรเมอง

เขมขนสกหนอย บำงกลกษณะวชำกำรเขมขนสกหนอย ทงน อยทขอวนจฉย หรอหวขอปรชญำทพวก

เขำน ำเสนอมควำมสมพนธอยำงไรกบผลประโยชนทำงเศรษฐกจและกำรเมอง กลำวโดยทวไปแลวยง

เกยวของกบปญหำผลประโยชนทำงเศรษฐกจและกำรเมอง อยในทำมกลำงกำรตอสกนอยำงดเดอด

รนแรง ลกษณะชนชนกยงจะเดนชด ลกษณะชนชนของปรชญำไมไดผลกไสปจจยสจธรรม และกำร

อทศตนอยำงกระตอรอรนตอวฒนธรรมของมวลมนษยชำตทแฝงอยในปรชญำใดแตอยำงใด นก

ปรชญำรบใชผลประโยชนทำงชนชนรบใชตำมแบบวธของปรชญำ จดยนทำงชนชน และทำททำงกำร

เมองของพวกเขำส ำแดงโดยกำรอรรถำธบำยทำงปรชญำไมทำงตรงกทำงออม ดงนน จงมนกปรชญำผ

อจฉรยะจ ำนวนไมนอยท งท เปนกระบอกเสยงทำงชนชน และท เปนผ สรำงสรรควฒนธรรมท

กระตอรอรนของมวลมนษยชำตบนปรชญำ และมกมประกำยไฟพรสวรรคทำงปรชญำรดหนำไปบน

ประวตศำสตรอยเสมอ

2. ปญหามลฐานของปรชญา:

ปรชญำซงถอเปนทฤษฎโลกทศนซงพฒนำมำเปนเวลำหลำยพนป น ำเสนอปญหำมำกมำยและ

กวำงขวำง แตปญหำมลฐำนของปรชญำทงหมด มเพยงกำรด ำรงอยกบควำมคดเทำนน เองเกลส

กลำววำ “ปญหำมลฐำนอนยงใหญของปรชญำทงหมด โดยเฉพำะอยำงยงปรชญำสมยปจจบน คอ

ปญหำควำมสมพนธของควำมคดกบกำรด ำรงอย” ควำมคดกคอ จตส ำนกอนเปนแกนหลกของมนษย

กำรด ำรงอยกคอ สรรพสงนอกเหนอควำมคดอตวสย ควำมคดกบกำรด ำรงอยกคอ อตวสยกบภววสย

จตกบวตถ

กำรใหค ำตอบปญหำมลฐำนของปรชญำทตำงกน ท ำใหปรชญำแยกเปนสองส ำนกพ นฐำนและ

สองแนวทำงใหญท เปนปฏปกษตอกน บรรดำท เหนวำจตเปนอนดบหน ง วตถเปนอนดบสอง

จตส ำนกมำกอนวตถ วตถด ำรงอยโดยอำศยจตส ำนก และวตถเปนผลตผลของจตส ำนกนน สงกด

ส ำนกจตนยม บรรดำทเหนวำ วตถเปนอนดบหนง จตส ำนกเปนอนดบสอง วตถมำกอนจตส ำนก

และจตส ำนกเปนผลตผลของวตถนน สงกดส ำนกวตถนยม

เหตใดควำมคดกบกำรด ำรงอย จงเปนปญหำมลฐำนของปรชญำ?

ประกำรแรก ก ำหนดจำกเปำคนควำของปรชญำ ทงนปรชญำเปนวชำเกยวกบโลกทศน กลำว

โดยรวมแลว โลกแยกเปนปรำกฏกำรณทำงวตถ และปรำกฏกำรณทำงจต วตถกบจต เปนบทสรปสงสด

ทตำงกน 2 ประเภท กำรคนควำธำตแทและลกษณะพเศษ และกำรอธบำยควำมเกยวพนและควำม

แตกตำง 2 ประเภทน เปนขอเรยกรองยดกมโลกทงมวลในขนมลฐำน ทงยงเปนปญหำอนหนกหนวงท

12

ปรชญำจะตองใหกำรแกไข ดวยเหตน ปรชญำทงอดตและปจจบน จะตองมค ำตอบปญหำน อยำง

หลกเลยงไมไดจะดวยวธใดกตำม

ประกำรทสอง ก ำหนดขนโดยปญหำดงกลำวกบปญำอนๆ ทสมพนธเชอมโยงกบปรชญำ กำร

ใหค ำตอบอยำงไรในปญหำควำมสมพนธของกำรด ำรงอยกบควำมคด เปนเบองตนและเปนพ นฐำนใน

กำรคนควำปญหำอนอกมำกมำยทเกยวของกบปรชญำ มแตน ำเอำปรชญำทงหมดมำสรำงข นบน

รำกฐำนวตถนยมเทำนน จงจะสำมำรถแกไขปญหำควำมเกยวพน กำรพฒนำ และกำรเปลยนแปลง

ของโลกไดอยำงถกตอง ตลอดจนจะรบรอยำงไรในปญหำอนหนกหนวงของโลกอกมำกมำยบนปรชญำ

หำกกลบตำลปตร มองโลกเปนผลตผลของจต เทำกบบดเบนรปโฉมโลกดงเดมอยำงสนเชง ไมอำจ

แกปญหำอนไดอยำงเปนวทยำศำสตรอยำงแทจรง

ประกำรทสำม ก ำหนดตำมภำระหนำททจะตองแกของปรชญำ กลำวคอ ปรชญำใดกตำม

ถงทสดแลวเพอรบใชกำรปฏบตทำงสงคมทแนนอน นกปรชญำผใดจะตระหนกหรอยอมรบในจดน

หรอไมกตำม เพรำะวำปญหำมลฐำนของกำรปฏบตทำงสงคม เปนปญหำควำมรบร ของมนษยท

สมพนธกบโลกภำยนอก เปนปญหำกำรสะทอนโลกภำยนอกถกตองเชนไรทำมกลำงกำรปฏบต และ

กำรดดแปลงโลกภำยนอกถกตองเชนไรภำยใตกำรช น ำของควำมรบร ในยำมทคนเรำจดกำรปญหำ

และคนควำสรรพสง ลวนตองไปแกปญหำควำมสมพนธระหวำงควำมคดกบกำรด ำรงอยำงใดอยำงหนง

เสมอ จะตระหนกถงจดน หรอไมกตำม ทงน โลกภววสย สภำพแวดลอมและสภำพกำรท ำงำนทเปน

จรงสงกดปรำกฏกำรณวตถ โลกอตวสย ทฤษฎ แบบแผนกำรเมอง โครงกำร และวธกำรสงกด

ปรำกฏกำรณจตส ำนก กำรรบร โลกและกำรดดแปลงโลกของคนเรำไมอำจแยกจำกปญหำควำมสมพนธ

ระหวำงควำมคดกบกำรด ำรงอยไปได ทงกำรใหค ำตอบเชนไรในปญหำมลฐำนของปรชญำ พงม

ควำมหมำยลกษณะก ำหนดตอกำรปฏบตขบเคลอนของคนเรำ ดวยเหตน ปญหำมลฐำนของกำรปฏบต

กบปญหำมลฐำนของปรชญำจงเปนหนงเดยวกน

3. วตถนยม:

วตถนยม หำใช “นยมวตถ” ดงทคนบำงกลมเขำใจกน หรอนกวชำกำรชนชนนำยทน

บดเบอนกน วตถนยมกบจตนยมไมมอนนอกจำกปญหำใครมำกอน ควำมคดหรอกำรด ำรงอย จต

หรอวตถ ลทธมำรกซเหนวำ “โลกทศนวตถนยม จะเปนไดกแตกำรเขำใจรปโฉมโลกธรรมชำตทเปน

จรง โดยไมผนวกสวนประกอบภำยนอกเขำไป”

วตถนยม เปนหลกคดทำงปรชญำทอธบำยรปโฉมโลกท เปนจรง อธบำยตำมกฎแหง

วทยำศำสตร ยดมนบทพสจนทำงวทยำศำสตร พฒนำยงควำมสมบรณพรอมไปกบกำรปฏบตทำง

สงคมและทำงวทยำศำสตรทพฒนำไปอยำงไมรจบ วตถนยมมควำมเปนมำ 3 รปลกษณดงน :

1) วตถนยมเรยบงายแบบโบราณ: กลำวคอ สงคมมนษยเรมจำกสงคมบพกำลเขำสสงคมทำส

คขนำนไปกบแรงงำนกำยกบแรงงำนสมองแยกจำกกน ระบอบขดรดและชนชนขดรดอบตขน ส ำแดง

ควำมหฤโหดทมฬหนชำตทคนสวนนอยขดรดและกดขคนสวนมำก ทงเปนเงอนไขทจ ำเปนแกกำรกอ

เกดปรชญำและวทยำศำสตรดวย เนองจำกควำมตองกำรกำรพฒนำกำรผลตขณะนน จงเกดและกำร

พฒนำทำงดำรำศำสตร คณตศำสตร อตนยมวทยำ กลศำสตรและภมศำสตร ท ำใหคนเรำไดขอสรป

13

ทำงทฤษฎเบองตน แลวสรำงปรชญำวตถนยมแบบเรยบงำยขนมำ หลดพนจำกกำรผกมดของมโนภำพ

ศำสนำบพกำล

ศตวรรษท 6 กอน ครสตกำลเรมม “นกฟสกส” เกดขนในกรซโบรำณ เองเกลสกลำววำ นก

ปรชญำทดเดนของยคน เปน “นกวภำษวธโดยธรรมชำต” เชน ธำเลส เหนวำน ำคอตนก ำเนดสรรพวตถ

อำนกซมนเดร (Anaximader) เหนวำลมคอบอเกดกำรแปรเปลยนของสรรพวตถ เฮรำคลตส

(Heraclitus) เหนวำ โลกเปนองครวมทรวมทกสงทกอยำง มใชสรำงข นโดยพระเจำ หรอมนษยหนง

ใด โลกอดต ปจจบน และอนำคตลวนเปนเพลงชวตอมตะซงลกไหม และดบมอดไปตำมกฎ สงทงปวง

บนโลก ลวนเปนผลกำรประกอบกนและกนของวตถบพกำลอยำงใดอยำงหนง แลวหวนกลบไปเปน

วตถดงเดม นกปรชญำอนเดยโบรำณเหนวำ ดน น ำ ลม ไฟ ธำตทง 4 เปนวตถ นกปรชญำจนโบรำณ

เหนวำ ดน น ำ ลม ไฟ และโลหะเปนธำตมลฐำนประกอบขนเปนสรรพสง ผลงำนเยยมทสดในยคนน

คอ แนวคดเรองอะตอมกอตวเปนโลกธรรมชำต รเรมโดยลซปปช (Leucippus) และอำแนกซำกอรส

(Anaxagoras) ตอมำไดรบกำรพฒนำเปนทฤษฎอะตอม โดยดโมครตส และอพครส (Epicurus)

น ำเสนอเหตผลครอบคลมถงสรรพวตถเกดจำกกำรรวมตวของอะตอม ควำมเปนหนงเดยวของอะตอม

ประกอบกนขนเปนจกรวำล สงทมอยจรงคออะตอมกบควำมวำงเปลำ อะตอมเหลำน เปนปฐมธำตท

เลกทสดและแบงแยกกนไมได มรปลกษณและสภำพทตำงกนทเคลอนไหวอยตลอดเวลำ ดโมครตส

เหนวำ วญญำณเปนวตถและประกอบดวยอะตอมตำงๆ มลกษณะละเอยดกวำอะตอมทประกอบเปน

สงอน เนองจำกเขำยอมรบวำมเทพเจำ แตกยงตองกำรอธบำยทกสงทกอยำงเปนวตถ จงยนยนวำ

เทพเจำเองกประกอบดวยอะตอมทละเอยดเปนพเศษ ทฤษฎอะตอมของดโมครตสไดอธบำย

ปรำกฏกำรณธรรมชำตมำกมำย เปนบทสรปผลงำนวทยำศำสตร เปนบทสรปโจมตควำมงมงำยและ

จตนยมสดขวในยคนนอยำงหนกหนวง วตถนยมโบรำณเปนปฏปกษกบควำมเหนจตนยมโบรำณทวำ

โลกคอจตวญญำณทตกผลก

วตถนยมสมยโบรำณยงผสมดวยควำมคดเกยวกบวภำษวธในระดบทตำงกน เชน ควำมคด

เกยวกบควำมเปนตรงกนขำมและกำรแปรเปลยนของพลำโต ควำมคดเกยวกบควำมเปนตรงกนขำม

ของกำรด ำรงอยโดยอำศยกน และแปรเปลยนไปสกนและกนของเหลำจอ โดยเฉพำะ เฮรำคลตส ซง

เรยกกนวำเปน “บดำของวภำษวธ” เคยกลำววำ “ไมมอะไรทไมเคลอนไหว ทกสงยอมเคลอนไป

เรำไมมวนทจะอำบน ำในแมน ำสำยเดมไดสองครง เพรำะวำในสองชวงทตอเนองกนของแมน ำสำยนนก

มใชสำยเดมเสยแลว เพรำะจำกขณะหนงไปสอกขณะหนง มนไดเปลยนไปโดยน ำอนทไหลเขำมำ

แทนท”

ตนศพทวภำษวธเดมเปนภำษำกรซโบรำณ “dialego” แปลวำ ด ำเนนกำร กำรสนทนำ กำร

โตแยง สงทคนโบรำณเรยกวำวภำษวธ กคอศลปะแสวงหำสจธรรม โดยกำรเปดโปงควำมขดแยงใน

ขอคดเหนของฝำยตรงขำม และขจดเสยซงควำมขดแยงน นกปรชญำสมยโบรำณบำงคนเหนวำกำร

เปดเผยควำมขดแยงในกำรคด กำรปะทะทำงควำมเหน เปนวธทดทสดในกำรคนพบสจธรรม วธคด

แบบวภำษวธน ไดขยำยเปนทฤษฎกำรรบร โลกในเวลำตอมำ ทฤษฎวภำษวธเหนวำปรำกฏกำรณโลก

ธรรมชำตนนเคลอนไหว พฒนำ และเปลยนแปลงตลอดไปตำมควำมขดแยงในตวของมนเอง

14

กำรประสำนกนเขำของวตถนยมเรยบงำยโบรำณกบวภำษวธโบรำณ มบทบำทผลกดนกำรตอส

ของฝำยประชำธปไตยเจำทำสกบฝำยวงศำคนำญำตเจำทำส ผลกดนกำรตอสกบควำมงมงำยทำง

ศำสนำ ผลกดนกำรพฒนำพลงกำรผลต และวทยำศำสตรเทคโนโลยของสงคมทำสกำวหนำไปอยำง

ขนำนใหญ แตวตถนยมและวภำษวธน ยงจ ำกดดวยคณสมบตทศนะโดยตรง คำดคะเน และเรยบ

งำยอยำงเดนชด เพรำะระดบกำรพฒนำวทยำศำสตรทจ ำกด ขออำงองและบทพสจนทำงทฤษฎ

วทยำศำสตรทขำดแคลน

2) วตถนยมอภปรชญา: วตถนยมอภปรชญำเกดบนรำกฐำนกำรทดลองกำวหนำอยำงขนำน

ใหญของวทยำศำสตรธรรมชำตยคใกล ในชวงระยะศตวรรษท 17-18 ขณะททนนยมในยโรปพฒนำ

ไป กเกดกำรปฏวตทนนยมคดคำนศกดนำ และไดชยแรกสดในประเทศองกฤษ โดยมบคคลตวแทน

ส ำคญเชน เบคอน (Rogen Bacon ) โทมส (Hobbes Thomas ) พวกเขำสรปผลงำนวทยำศำสตร

ธรรมชำตในทำงปรชญำขณะนน ยนยนควำมจดเจนทำงสมผส เปนบอเกดควำมรบร ของมนษยท

แทจรง จนตภำพเปนเพยง “ภำพเลอนรำง” ของสรรพสงภววสย เองเกลสกลำววำ “เบคอนเปนผให

ก ำเนดทแทจรงแกวตถนยมในองกฤษ และเปนผใหก ำเนดแกกำรทดลองทำงวทยำศำสตรสมยใหม”

ขณะนน เดกำรต (Descartes rené ) นกปรชญำฝรงเศส พนอเช (Bnedidtus Spinoza) นกปรชญำ

ฮอลแลนด ไดท ำลำยเครองพนธนำกำรของปรชญำรำชบณฑตยสถำนลงไป น ำเสนอทศนะวตถนยม

อยำงชดเจน เดกำรตน ำเสนอหลกกำรวตถไมดบสญ และกำรด ำรงอยชวนรนดรของวตถ พนอเช

น ำเสนอสงธรรมชำตเปลยนแปลงเพรำะ “มลเหตในตวเอง” โดยเฉพำะเปนไปตำมกฎทแนนอน ถด

มำในศตวรรษท 18 ภำยใตแรงผลกดนของกำรปฏวตชนชนนำยทนฝรงเศส และกำรพฒนำไปอยำง

รวดเรวของวทยำศำสตรยคใกล มนกปรชญำผ อจฉรยะปรำกฏข นเปนจ ำนวนมำก พวกเขำชธง

ทฤษฎอเทวะอยำงเปดเผย คดคำนมโนภำพวญญำณไมดบสญ ตอสกบโลกทศนและระบอบเผดจกำร

ศกดนำอยำงเดดเดยว โดยเรมจำกทศนะวตถนยมไปอธบำย วตถคอกำรด ำรงอยอนแทจรง

องคประกอบสรระมนษยก ำหนดจตวญญำณมนษย วตถและโลกวตถไมมใครสรำงและท ำลำยได จก

ด ำรงอยชวนจนรนดร ธรรมชำตถกกฎธรรมชำตควบคม มนษยกเชนเดยวกน พวกเขำยนยนบน

ทฤษฎวำ กำรรบร ทำงควำมร สกเกดจำกสงภำยนอกสงผลกระทบตออวยวะของเรำ กำรรบร ทำง

ควำมรสกโดยเฉพำะขออนมำนทซบซอนใดกตำม ลวนสะทอนควำมเกยวพนซงและกนทเปนจรงของ

ปรำกฏกำรณธรรมชำตทำงภววสยทงสน

ทฤษฎวตถนยมยคใกลไดพฒนำคณสมบตคำดคะเนโดยตรงของวตถนยมโบรำณ ไดท ำลำย

ควำมงมงำยทำงศำสนำอนเปนเครองพนธนำกำรอนยำวนำนลงไป ปลดปลอยควำมคดของผคน

ผลกดนปรชญำกำวไปสขนใหม ผลกดนวทยำศำสตรยคใกลรดหนำไปอยำงรวดเรว และผลกดนกำร

ตอสปฏวตชนชนนำยทนคดคำนระบอบเผดจกำรศกดนำนยม บกเบกควำมสวำงภมปญญำอยำงใหญ

หลวง โดยกำรสรปและใชผลงำนวทยำศำสตรในยคของตน

กลำวโดยรวมแลว วตถนยมยคใกลยงมขอจ ำกดทำงประวตศำสตร และขอขำดตกบกพรอง

อยำงเลยงไมได เนองจำกนกวตถนยมยคน พจำรณำทกสงทกอยำงตำมกฎแหงวทยำศำสตรแขนง

กลศำสตร คอพจำรณำวำโลกเปนเครองจกรขนำดใหญ กำรเคลอนไหวเปนไปแบบกลศำสตรอยำง

งำยๆ เขำน ำเอำหลกกลศำสตรลวนๆ มำอธบำยเหตและผลของปรำกฏกำรณธรรมชำต สรปกำร

15

เคลอนไหวทงปวงเปนไปแบบกลไก ทงน เนองจำกกำรเคลอนไหวแบบจกรกลสงเกตงำยกวำอยำงอน

ผลไมทถกลมพดแกวงไปมำอยบนตน มองเหนงำยกวำควำมเปลยนแปลงทก ำลงสกงอมทละนอย

ภำยในของมน ทงยงคำดคะเนวำ ปรำกฏกำรณเดยวกนน จะตองเกดซ ำแลวซ ำอก “อนทจรงในสมย

นนทรำบกนแลววำ ธรรมชำตตองเคลอนไหวไมหยดยง แตกำรเคลอนไหวนตำมควำมคดของสมยนน

คดวำเปนรปของวฏจกรทไมร จกจบสน เพรำะฉะนน จะไมเปลยนแปลงเลย และจะมผลเดยวกน

เสมอ” (เองเกลส) ดวยเหตทเขำเหนดำนจกรกลของสง แตมองไมเหนดำนทมชวตของสง ดงนน

จงเรยกวตถนยมชนดน วำ วตถนยมกลไก ...ฯลฯ

3) วตถนยมวภาษยคปจจบน: วตถนยมวภำษในยคปจจบน เปน “วตถนยมใหม” เปน

รปลกษณวตถนยมทถงทสดและพฒนำกำวกระโดดใหม โดยกำรควบรวมทศนะวตถนยมประวตศำสตร

ควบรวมอำณำจกรธรรมชำตและอำณำจกรสงคมอยภำยใน ทงไดใชทศนะกำรปฏบตทำงวทยำศำสตร

เปนรำกฐำน ขจดขอจ ำกดของวตถนยมเรยบงำยและวตถนยมกลไกใหหมดไป เองเกลสกลำววำ “วตถ

นยม และปฏเสธซอนปฏเสธในยคปจจบน มใชวตถนยมแบบเกำหวนคนมำอยำงโดดๆ หำกหวนคน

มำบนรำกฐำนเตมเตมเน อหำควำมคดปรชญำ บนวทยำศำสตรธรรมชำตทพฒนำมำทงหมดสองพนป

และบนเน อหำควำมคดทงหมดในประวตศำสตรนำนถงสองพนป” วตถนยมวภำษในยคปจจบน คอ

วตถนยมทไดพฒนำสงสดเปนวทยำศำสตรเพยงหนงเดยว

โดยสรป หนอออนทศนะวตถนยมเกดในสงคมบพกำล ทศนะน กลำยเปนปรชญำวตถนยม

ขนตนเมอยำงเขำสสงคมชนชน โดยนกคดไดสรปควำมรจำกกำรปฏบตของคนทวไปขณะนน ถดมำ

ปรชญำวตถนยมพฒนำไปกบควำมจดเจนของกำรปฏบตใหมทำงสงคม ไปกบกำรพฒนำผลงำนใหม

ทำงวทยำศำสตร และควำมกำวหนำของวทยำศำสตรเทคโนโลย ตลอดจนควำมตองกำรทสอดคลองกบ

ยคสมยอยำงล ำลกอยำงไมหยดยงนนคอ แหลงทมำและกำรพฒนำควำมรของปรชญำวตถนยม

4. จตนยม:

จตนยมกอเกดคขนำนกบวตถนยม เนองจำกสงคมบพกำลกำรผลตต ำสด ควำมรบรของผคน

ขำดแคลน ไมเขำใจปรำกฏกำรณภยธรรมชำต โรคหำระบำด และกำรฝน จงสงผลใหเกดมโนภำพ

“วญญำณไมตำย” พลงลลบเหนอธรรมชำต มำในสงคมทำส ชนชนเจำทำสมฐำนะปกครองใน

อำณำจกรตำงๆ เศรษฐกจ กำรเมอง และวฒนธรรม พวกเขำส ำรวจคนควำจำกฐำนะชวตจรงทผละ

จำกกำรใชแรงงำนของชนชนตน กลบตำลปตรควำมสมพนธทำงควำมคดกบกำรด ำรงอย ขยำยใหญ

จตส ำนกกอบทบำทตอกำรด ำรงอย สงผลใหเกดปรชญำจตนยม บอเกดปรชญำจตนยม นอกจำก

เงอนไขกำรพฒนำพลงกำรผลตทำงสงคมทต ำมำก ควำมจ ำกดทำงชนชน และแรงงำนกำยกบแรงงำน

สมองแยกจำกกนแลว ยงอยทควำมรบร เปนส ำคญ

ขณะทจตนยมใหค ำตอบปญหำมลฐำนของปรชญำ เดยวกวำควำมคดและจต เปนจดก ำเนด

เปนอนดบแรก เดยวกวำควำมคดและจต เปนภววสยหรออตวสย ดวยเหตน จตนยมจงประกอบดวย

สองลกษณะคอจตนยมภววสยกบจตนยมอตวสย

1) จตนยมภววสย: คอควำมคดทเหนวำจต “จตโลก” หรอ “จตบำงอยำง” หรอพลงจตอน

ลกลบมำกอนโลก เชน “พระเจำ” “พรหมลขต” “วญญำณจกรวำล” ซงเปนผสรำงโลก สรำงสงทงปวง

อยเหนอวตถและจต คอควำมคดทเหนวำ จตเปนกำรแสดงออกของจตโลก เปนกำรเคลอนไหวของ

16

จตโลก “พระเจำสรำงโลก” “มนษยเปนผกระท ำ ฟำเปนผก ำหนด” ในเทวะวทยำ จซ นกปรำชญจน

พลำโต นกปรำชญกรซ และเฮเกล นกปรำชญเยอรมน เปนตนเปนตวแทนควำมคดน

2) จตนยมอตวสย: คอควำมคดทเหนวำ ควำมรสก และมโนภำพของคนเรำเปนแหลงทมำ

ของโลกเพยงหนงเดยวโดยแทจรง เหนวำ โลกคอภำพผนกทด ำรงอยในจตอตวสยของคนเรำ สงทง

ปวงบนพภพลวนขนตอ เปนไปตำมควำมนกคดของผคน และเปนผลตผลของจตหรอจตส ำนก เชน

ทเรยนมไดด ำรงอยโดยตวของมนเอง หำกด ำรงอยโดยควำมร สก ด ำรงอยโดยทคนเรำมองเหน

รปลกษณ สสน ดมกลนและลมรสของมน แลวผนวกควำมรสกจำกกำรสมผสดงกลำว เรยกมนวำ

“ทเรยน” และเหนวำทกสงทกอยำงอยทจตใจคน “ธงทวนนมไดไหว จตใจเรำตำงหำกทหวนไหว”

เมงจอ นกคดอนลอชอสมยจำนกวอของจน หวงเสำเหยน ปรำชญจน และบำรคลย (George

Berkeley) นกปรชญำชำวองกฤษ เปนตวแทนควำมคดน

จตนยมภววสยและจตนยมอตวสย แมจะมรปแบบตำงกน แตธำตแทเหมอนกน น ำผคนไปส

ควำมคดอตวสย งมงำยศำสนำ ไสยศำสตร เวทมนตคำถำ คดคำนวตถนยมและถอจตเปนมลฐำนท

แยกจำกวทยำศำสตร ถอควำมคดเปนสวนส ำคญทสดมำกอนอน นอกจำกน ยงมทศนะ “ทวนยม”

ทเหนวำทงวตถนยมและจตนยม เปนโลกสองโลกทตำงกแยกจำกกนเปนอสระ ไมเกยวของกน แต

แททจรง ทศนะนผสมผสำนอยกบจตนยมและวตถนยม กวดแกวงอยระหวำงวตถนยมกบจตนยม

นอกจำกวตถนยมกบจตนยมผสมผสำนกนอยำงสลบซบซอนแลว ยงมกำรตอสกนของวภำษวธ

กบอภปรชญำอก กลำวคอ

ปรชญำนอกจำกใหค ำตอบปญหำมลฐำนของควำมสมพนธทำงควำมคดกบกำรด ำรงอยแลว

ยงตองใหค ำตอบเชนไรตอปญหำกำรเคลอนไหว กำรพฒนำ และกำรเปลยนแปลงของโลก รวมถง

ปญหำกำรเคลอนไหว กำรพฒนำ และกำรเปลยนแปลงนนเปนเชนไรดวย ซงปรชญำวตถนยม หรอ

ปรชญำจตนยมกตำม ลวนไมอำจหลกเลยงปญหำน ไปได

กำรใหค ำตอบสภำวะและกำรด ำรงอยของโลกทตำงกน กลำยเปนโลกทศนและมรรควธทเปน

ปฏปกษตอกนสองชนด วภำษวธเหนวำโลกนนมควำมเกยวพนกนทวไปและพฒนำอยำงไมหยดยง

กำรพฒนำของสรรพสงมลเหตอยทควำมขดแยงภำยในของมน สวนอภปรชญำกลบเหนวำสรรพสงบน

โลก ลวนโดดเดยวซงกนและกนไมเปลยนแปลงตลอดกำล หำกมกำรเปลยนแปลง กเปนเพยงกำร

ยำยต ำแหนง เพมหรอลดทำงจ ำนวน ไมมกำรเปลยนแปลงทำงธำตแทแตอยำงใด

ควำมไมเหมอนกนและควำมเปนปฏปกษตอกนระหวำงวตถนยมกบจตนยม และวภำษวธกบ

อภปรชญำนน มค ำตอบปญหำไมเหมอนกนบนปรชญำ ดงนน วภำษวธจงไมเหมอนวตถนยม

อภปรชญำไมเหมอนจตนยม แตทวำ ทงสองกมควำมสมพนธซงกนและกนอยำงแนบแนน ดำนหนง

กำรยนหยดทศนะวภำษวธวตถนยมไดหรอไมนน มควำมเชอมโยงกบกำรแกปญหำตนก ำเนดของโลก

อยำงเปนวตถนยมทถงทสด หำกกำรส ำรวจคนควำโลกอยำงดำนเดยวอยำงโดดเดยวอยำงอภปรชญำ

กไมอำจจะรบร ลกษณะเอกภำพของโลกและควำมเกยวพนตำงๆ ของสงได ซ ำยงจะสงผลใหกำรรบร

กบกำรปฏบต และจตกบวตถแยกออกจำกกน น ำไปสจตนยมไดโดยงำย มแตยนหยดวภำษวธ

เทำนน จงจะสำมำรถเปนวตถนยมทถงทสดได อกดำนหนง โลกแหงควำมเปนจรงจกด ำรงอยและ

พฒนำอยำงวภำษอยำงภววสย มแตวภำษวธทสรำงขนบนรำกฐำนวตถนยมเทำนน จงจะสำมำรถเปน

17

วภำษวธทสะทอนอยำงเปนวทยำศำสตรได จงจะสำมำรถเปนวภำษวธทปฏวตอยำงถงทสดไดโดย

แทจรง ดงนน วตถนยมทถงทสดกควรเปนวภำษวธดวย ในทำงกลบกน วภำษวธทเปนวทยำศำสตรท

ถงทสดกควรเปนวตถนยมดวยในขณะเดยวกน

ปรชญำยคโบรำณหรอยคปจจบนกตำม จกมลกษณะคำยและลกษณะชนชน กำรตอสระหวำง

วตถนยมกบจตนยมบนประวตศำสตรสงคม โดยทวไปสะทอนควำมเปนปฏปกษตอกนและกำรตอสกน

ระหวำงชนชน ชนชน และกลมชนทปฏวตหรอกำวหนำ กบชนชน ชนชน และกลมชนทปฏกรยำหรอ

อนรกษนยม กลมแรกมจดมงหมำยและผลประโยชนในระดบทตำงกน อยในทศทำกำรพฒนำทำง

ประวตศำสตรอนเดยวกน ตองกำรสะทอนควำมเปนจรงทำงภววสย กลำเผชญกบสจธรรมและควำม

เปนจรง พวกเขำจงมบทสรปทเปนวตถนยม กลมหลงไมกลำเผชญกบควำมเปนจรง หนเหทศ

ทำงกำรพฒนำทำงประวตศำสตร เอนเอยงจตนยม ใชทศนะจตนยมเปนอำวธทำงควำมคด บดเบนรป

โฉมโลกทเปนจรง หลอกลวงมวลชน แมกระทงตวเอง ลทธเลนนเหนวำ ขอแตจตนยมเกดขน ณ.ท

ใดทเปนไปได “ชนชนปกครองกจะท ำใหมนมนคงขนทนน”

กำรตอสกนระหวำงวตถนยมกบจตนยม เปนเสนทำงกำรพฒนำสำยหลกบนประวตศำสตร

ปรชญำ โดยอำจมวภำษวธและอภปรชญำประสำนกบวตถนยม และเชอมกบจตนยม อำจมวตถนยม

เปนเอกภำพกบวภำษวธแบบเรยบงำย อำจมจตนยมหลอมรวมเปนหนงกบอภปรชญำ อำจมวตถนยม

ผสมประสำนกบอภปรชญำ อำจมจตนยมรวมหอเดยวกบวภำษวธ ทำยทสดไดมควำมเปนเอกภำพ

อยำงเปนวทยำศำสตรของวตถนยมกบวภำษวธ เพรำะฉะนน หำกมองจำกส ำนกปรชญำพ นฐำนแลว

มเพยงส ำนกวตถนยมกบส ำนกจตนยมสองส ำนกใหญน เทำนนทเปนปฏปกษตอกนและตอสกน สวน

วภำษวธกบอภปรชญำมใชส ำนกปรชญำทอสระ หำกควำมเปนปฏปกษตอกนและกำรตอสกนของทง

สองไดรอยรดอยในกระบวนกำรพฒนำกำรของปรชญำตงแตตนจนจบ

แมผทเลอมใสศรทธำในรปลกษณทฤษฎจตนยม แตกถกกฎแหงวตถนยมควบคมชวตอยด

เพรำะกฎแหงจตนยมไมมบนโลกจะมไดกแตในปรชญำจตนยม แมนกจตนยมตองใชสมองใหญในกำร

คด แตควำมคดของพวกเขำจะถกกฎแหงกำรด ำรงอยมำกอน และจตส ำนกมำทหลงควบคมอยเสมอ

พวกเขำขยำยบทบำทจตส ำนกอยำงขนำนใหญไมจ ำกด แตก ำลงควำมคดและจนตนำกำรของพวกเขำ

ทแทแมแตหญำตนเดยวกถอนไมขยบ เพรำะจตนยมมใชควำมเปนจรงทำงภววสย หำกเปนเพยง

ทศนะปรชญำชนดหนง จะกลำววำนกจตนยมทจรงกเปนนกวตถนยมกไมไดอก เพรำะจตนยมและ

วตถนยม จะใชไดกแตบนเสนทำงปรชญำเทำนน หำกล ำขอบเขตน ไปกไรซงควำมหมำย

คนบำงคนปกตเปนนกวตถนยมกลบกลำยเปนนกจตนยม เมอไดจดกำรกบปญหำทเปนจรง

คนบำงคนเปนวตถนยมทำงวำจำ เปนลทธอตวสยในงำนทเปนจรง คนบำงคนปกตเนนวตถนยม

กลบไมแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง เมอเผชญกบผลประโยชนทเกยวของกบตน คนบำงคนเจบปวย

ปฏเสธกำรรกษำ ปดบงเรองทเปนโรค รำวกบวำอำกำรปวยทตรวจออกมำมใชมมำกอน ยงมคนบำง

คนอำยมำกเขำกหนไปทำงศำสนำ โดยเฉพำะตำยแลวหวงมชำตหนำ มวญญำณ มสวรรค จะเหนได

วำ เปนนกจตนยมนนงำย เปนนกวตถนยมนนยำก เปนนกวตถนยมทถงทสดยงยำกเขำไปอก เรำจง

ตองยนหยดศกษำและปฏบตตำมวตถนยม ศกษำทฤษฎวตถนยมวภำษน ำไปสกำรปฏบตทเปนจรง

อยำงทรหด

18

การกอก าเนดปรชญาลทธมารกซ

1. การกอก าเนดของปรชญาลทธมารกซ:

กำรกอก ำเนดของทฤษฎใดกตำม ลวนมแหลงทมำจำกกำรปฏบต เพอแกปญหำสภำพควำม

เปนจรงของกำรปฏบต

ลทธมำรกซ สรำงขนโดยมำรกซและเองเกลส เปนผลตผลแหงยคสมยศตวรรษท1848 ใน

ทำมกลำงกำรตอสอนแหลมคมของชนชนกรรมำชพกบชนชนนำยทน ในศตวรรษท 17 ประเทศตำงๆ

ในยโรปไดยำงกำวเขำสสงคมทนนยมตำมล ำดบกอนหลง ถดมำศตวรรษท 19 ทนนยมไดพฒนำไป

อยำงขนำนใหญ ดวยระดบพลงกำรผลตแบบสงคมพฒนำทวดำน กำรตลำดทงภำยในและภำยนอก

ของประเทศระบอบทนนยมไดพฒนำไปอยำงเตมท ขบวนกำรกรรมกรไดขยำยตวเตบใหญและรวม

ศนย พรอมไปกบกำรพฒนำของสงคมอยำงรวดเรว ภำยใตกำรกดขขดรดอยำงหนกหนวงและบดซบ

ยงของระบอบทน ยงผลใหชนชนกรรมกรทงมวลสำมคคกนลกขนตอสกบระบอบขดรดอยำงดเดอด

รนแรง ป 1831 และป 1834 กรรมกรไดกอกำรลกขนสดวยก ำลงอำวธอยำงขนำนใหญถงสองครง ใน

เมองเลออองประเทศฝรงเศส ป 1836—1848 เกดกำรเคลอนไหวเรยกรอง “ธรรมนญประชำชน”

อนลอชอ กระแสกำรตอสของกรรมกรน ไดมวนตลบไปทวประเทศองกฤษ ป 1844 กรรมกรชลเชย

ประเทศเยอรมนไดท ำกำรตอตำนกำรขดรดของชนชนนำยทน โดยกำรเสนอค ำขวญทสรบวำ “คดคำน

ระบอบสงคมกรรมสทธสวนบคคล” และไดปะทะกบกองก ำลงทหำรและต ำรวจดวยก ำลงอำวธ กำร

ลกฮอของกรรมกรในปำรสเมอเดอนมถนำยม 1848 ธงแดงโบกสะบดอยเหนอเครองกดขวำงในนคร

หลวงของฝรงเศสเปนเวลำถงสำมวน.....ฯลฯ

จะเหนไดวำ ชนชนกรรมำชพไดกำวขนสเวทกำรเมองในฐำนะพลงกำรเมองอสระแลว พวก

เขำตองกำรโลกทศนวทยำศำสตรของชนชนกรรมำชพ มำเปนเครองมอทำงควำมคดในกำรคนควำโลก

เพอแกปญหำ กมชะตำกรรมของตนเอง และท ำใหชนชนตน เปนชนชนโดยตนอยำงเรงดวน บวกกบ

ชนชนกรรมำชพเปนชนชนทปฏวตทถงทสด ผลประโยชนของชนชนน กบกฎเกณฑกำรพฒนำของโลก

ภววสยและประวตศำสตรสงคมเปนหนงเดยวกน จงเปนเงอนไขพ นฐำน และเปนพลงอนยงใหญใน

กำรผลกดนกำรสรำงโลกทศนวทยำศำสตร สวนควำมคดปรชญำในอดต มใชอำวธทำงควำมคดทจะ

ตอสคดคำนชนชนนำยทน ไมอำจน ำมำใชปลดปลอยตนเองได

ในทประชมสมชชำผแทนสนนบำตชำวคอมมวนสต องคกำรจดตงกรรมกรสำกล ณ.กรง

ลอนดอน ไดมอบหมำยใหมำรกซและเองเกลสรำงหลกนโยบำยแกองคกำรของตนขนมำ เมอเดอน

พฤศจกำยน 1847 ซงกคอ “แถลงกำรณพรรคคอมมวนสต” นนคอจดเรมตนของลทธมำรกซภำยใต

เงอนไขระดบกำรพฒนำพลงกำรผลตใหม กำรทดลองวทยำศำสตรใหม และกำรตอสทำงชนชนอน

ดเดอดรนแรง วญญำณแถลงกำรณฉบบน “เปนหลกนโยบำยทละเอยดครบถวนทงทำงทฤษฎ และ

ทำงปฏบตท ยงใหญของสงคมนยมวทยำศำสตร เปนทฤษฎช น ำทวไปแกกำรปฏวตชนชนกรรมำชพ

ตรำบเทำทกวนน ยงคงเปนแรงผลกดนใหก ำลงใจแกชนชนกรรมำชพทงมวลทมกำรจดตง และทก ำลง

ด ำเนนกำรตอสอยในโลกอำรยะ”

19

ปรชญำลทธมำรกซสรำงขน ในทำมกลำงกำรพฒนำของวทยำศำสตรธรรมชำตและวทยำศำสตร

สงคม พรอมไปกบวทยำศำสตรธรรมชำตและอตสำหกรรมสมยใหมกำวหนำไปอยำงขนำนใหญ จน

เกดกระบวนกำรพฒนำธรณวทยำ ทฤษฎทำรกในครรภ และชววทยำ โดยเฉพำะกำรคนพบ

วทยำศำสตรธรรมชำตทยงใหญ 3 แขนง กฎพลงงำนคงทและแปรเปลยน เมอป 1842 โดยจเลยส

รอเบรต ฟอน แมร (Julius Robert Von Mayer) เฮอรมนน ลควก เฟอรดนนด ฟอน เฮลมโฮลตซ

(Hermann Ludwig Ferdinand Von Helmholtz ) และเจมส จล (James Joule) ทฤษฎเซลล และ

ทฤษฎววฒนำกำร ผลงำนอนยงใหญของดำรวน (Charles Robert Darwin)

กฎพลงงำนคงทและแปรเปลยนบงบอกชดเจนวำ รปแบบพลงงำนชนดตำงๆ มใชก ำเนดจำก

ควำมวำงเปลำ มใชถกท ำลำย แตจะผนแปรจำกรปแบบหนงเปนอกรปแบบหนง กำรเคลอนไหวชนด

ตำงๆ ท งหมดในโลกธรรมชำต มควำมเกยวพนเช อมโยงเปนเอกภำพ สวนทฤษฎเซลลได

อรรถำธบำยปรำกฏกำรณในอำณำจกรสงมชวต พชและสตว เปนผลตผลจำกกฎแยกตวและขยำยตวท

แนนอนของเซลล สงมชวตทงมวลลวนเกยวพนซงกนและกนตลอดเวลำ กฎของสงมชวตในจกรภพ

คอกฎแหงกระบวนกำรพฒนำกำรจำกขนต ำไปสขนสง สงมชวตนำนำพนธหลำยหลำกบนโลก

ธรรมชำต ลวนก ำเนดและพฒนำมำจำกสงมชวตแบบงำยๆ อนนอยนดมำกอน มนษยกเชนเดยวกน

ววฒนำกำรมำจำกวำนรโบรำณ ดำรวน ไดท ำลำยทศนะอภปรชญำเกยวกบธรรมชำตเขำอยำงจงๆ

ดวยกำรพสจนวำธรรมชำตทเปนอนทรยทกชนด ในปจจบน จะเปนพช สตว รวมทงคนกตำม เปน

ผลตผลแหงกระบวนกำรววฒนำกำร ทด ำเนนตอเนองกนมำเปนเวลำหลำยลำนป

ดงกลำวขำงตน เปนเงอนไขวทยำศำสตรเบ องตนทส ำคญในกำรเกดปรชญำลทธมำรกซ เอง

เกลสช วำ เนองจำกกำรคนพบใหญ 3 แขนง และควำมกำวหนำอนยงใหญของวทยำศำสตรแขนงอน

เวลำน เรำไมเพยงสำมำรถช ใหเหนถงควำมเกยวพนระหวำงกระบวนกำรภำยในอำณำจกรตำงๆ หำกยง

สำมำรถช ใหเหนถงควำมเกยวพนระหวำงอำณำจกรตำงๆ ดวย ธำตแทควำมเกยวพนและกำรพฒนำ

อยำงวภำษของโลกธรรมชำตท เผยออกมำอยำงทวดำนนน เวลำน ไมเพยงมควำมจ ำเปนตอกำร

พฒนำวทยำศำสตรทงหมด หำกยงเปนไปไดทงหมด อกทงพรอมไปกบกำรพฒนำของทนนยม ชวต

เศรษฐกจสงคมกอบทบำทก ำหนดชวตกำรเมอง และชวตจตใจ รวมทงควำมเกยวพนทำงเศรษฐกจและ

กำรเมองทเสรมทวคณในขอบเขตของโลก สะทอนกฎเกณฑกำรพฒนำประวตศำสตรสงคมทำงภววสย

สนองเงอนไขกอเกดปรชญำลทธมำรกซ

นอกจำกเงอนไขประวตศำสตรสงคมและวทยำศำสตรแลว ยงมกำรพฒนำของควำมคดวภำษ

วธและวตถนยมปรชญำคลำสสกเยอรมน โดยม เฮเกลตวแทนควำมคดวภำษวธ ฟอยเออบคตวแทน

ควำมคดวตถนยม เปนแหลงทมำโดยตรงของทฤษฎปรชญำลทธมำรกซ มำรกซและเองเกลส ในวย

หนมเคยไดรบกำรกลอมเกลำโดยปรชญำเฮเกล ภำยหลงไดรบกำรช ำระลำงดวยปรชญำฟอย เออบค

ควำมคดวภำษวธอนอดมสมบรณของเฮเกล ไดช ควำมสวำงทำงภมปญญำแกมำรกซและเองเกลส

สวนวตถนยมของฟอย เออบค กมบทบำทหกเหอยำงใหญหลวงตอควำมคดของทำน

นอกจำกน ยงอยทพลงอจฉรยภำพแหงกำรปฏบตรงสรรคทปฏวตของผสรำงเองดวย มำรกซ

และเองเกลสไดอทศตนเขำรวมกำรเคลอนไหวตอส ปฏวตของกรรมกร ไดรวบรวมขอมลทำง

วทยำศำสตรธรรมชำต ทำงวทยำศำสตรสงคมและทำงควำมคดตำงๆ อนยงใหญของคนรนกอน

20

ด ำเนนคนควำใครครวญอยำงละเอยดถถวนอยำงสรำงสรรค ไดวพำกษระบบปรชญำจตนยมของเฮเกล

แตรบเอำ “แกนแทสมเหตสมผล” ในปรชญำของเขำไวอยำงวพำกษ วพำกษธำตผสมจรยธรรมและ

ศำสนำบนทศนะประวตศำสตรจตนยม และอภปรชญำของฟอยเออบค แตรบเอำ “แกนแทมลฐำน”

ในปรชญำวตถนยมของเขำไวอยำงวพำกษ แลวหลอมรวมเขำกบสงใหมทตนคนพบ สรำงโลกทศน

และมรรควธปรชญำวตถนยมวภำษ และวตถนยมประวตศำสตรอนใหมเอยมขนมำสะทอนรปโฉมโลก

ภววสยทเปนจรง สะทอนกฎเกณฑกำรพฒนำทวไปทสดของธรรมชำต สงคม และควำมคดมนษย

2. ลกษณะการปฏวตของปรชญาลทธมารกซ:

ปรชญำลทธมำรกซไดสบทอดและพฒนำปรชญำในอดต แตกมเน อหำและธำตแทตำงจำก

อดตปรชญำทงปวง ทฤษฎวตถนยมปรชญำยคโบรำณ มกประกอบดวยวภำษวธ แตกเปนระบบทไม

สมบรณ ขำดขอพสจนทำงวทยำศำสตร สวนปรชญำชนชนนำยทนยคใกล วตถนยมกบวภำษวธมก

แยกจำกกน ปรชญำลทธมำรกซไดประสำนวตถนยมกบวภำษวธเขำดวยกนอยำงมอนทรยบนรำกฐำน

วทยำศำสตร เปลยนพลกควำมรบรของมนษยครงแรกบนประวตศำสตรปรชญำ

วตถนยมของปรชญำลทธมำรกซ เปนวตถนยมวภำษทเหนวำ โลกวตถอยทำมกลำงควำม

เกยวพน พฒนำ และเปลยนแปลงตำมกฎแหงวภำษในมนตวเองตลอดกำล แตกยอมรบบทบำทท

กระตอรอรนของจตส ำนก วภำษวธของปรชญำลทธมำรกซ เปนวภำษวธวตถนยมทส ำรวจคนควำกำร

เคลอนไหว กำรพฒนำ และกำรเปลยนแปลงอยำงวภำษตำมเงอนไขโลกวตถภววสยตลอดไป สวน

วภำษวธอตวสยเปนกำรสะทอนของวภำษวธภววสย เพรำะฉะนน วตถนยมและวภำษวธของปรชญำ

ลทธมำรกซ จงเปนวตถนยมและวภำษวธทถงทสด

กรณปรำกฏกำรณธรรมชำต และปรำกฏกำรณประวตศำสตรสงคมปรชญำลทธมำรกซอธบำย

วำ แมปรำกฏกำรณประวตศำสตรสงคมจะมกฎเกณฑเฉพำะอยในตว แตกเปนสวนหนงของโลกวตถ

อยทำมกลำงเคลอนไหว พฒนำ และเปลยนแปลงไปตำมกฎแหงวภำษทำงภววสยอยำงไมร จบ ทศนะ

วตถนยม ทศนะวภำษวธ และทศนะธรรมชำตกบทศนะประวตศำสตรของปรชญำวตถนยมวภำษแหง

ลทธมำรกซ ไมใชสงแขงทอทอสระทแยกจำกกน หำกประกอบกนขนเปนเอกภำพและซมแทรกสกน

และกน ลทธเลนนช วำ “เหลกกลำหลอมแผนเดยวกนของปรชญำลทธมำรกซ ไมควรละท งเงอนไข

เบ องตนขอใด สวนประกอบทส ำคญหนงใดไปอยำงเดดขำด มฉะนนจะเหนหำงสจธรรมภววสย ถล ำ

ในออมอกแหงกำรวจำรณทเหลวไหลของชนชนนำยทนปฏกรยำ” ปรชญำลทธมำรกซเปนโลกทศนท

เปนเอกภำพของทศนะวตถนยมธรรมชำตและทศนะวตถนยมประวตศำสตร ซงชวยใหเรำเขำใจและ

ยดกมกฎเกณฑกำรพฒนำของประวตศำสตรสงคม ตลอดจนบทบำททกระตอรอรนของประชำชนอน

เปนแกนหลกในกำรพฒนำประวตศำสตรสงคมไดอยำงถกตอง

3. ลกษณะวทยาศาสตรของปรชญาลทธมารกซ:

ปรชญำลทธมำรกซ เปน “วทยำศำสตรเกยวกบกฎเกณฑกำรเคลอนไหวทวไปของโลก

ภำยนอกและควำมคดมนษย” นบเปนครงแรกทปรชญำลทธมำรกซไดแกเปำคนควำของปรชญำ ท ำ

ใหปรชญำสมพนธกบวทยำศำสตรแขนงตำงๆ อยำงถกตอง กลำยเปนวทยำศำสตรปรชญำโดยแทจรง

กลำยเปนโลกทศนและมรรควธในกำรช น ำกำรคนควำทำงวทยำศำสตรแขนงตำงๆ แทนท

“วทยำศำสตรแหงวทยำศำสตร” กำรปดกนตวเองของปรชญำแบบเกำ

21

นยแหงกำรชน ำวทยำศำสตรสมยปจจบนของปรชญำลทธมำรกซ คอกำรน ำเสนอวธคดและวธ

คนควำแกกำรคนควำทำงวทยำศำสตร ดวยกฎเกณฑทวไปของโลกภววสยและควำมคดมนษยทถกตอง

กฎเกณฑทวไปและปรมณฑลพ นฐำนทปรชญำลทธมำรกซน เผยออกมำมอยในเปำคนควำเฉพำะของ

วทยำศำสตร รอยรดและครอบง ำอยในอำณำจกรกำรคนควำของวทยำศำสตร จงเปนเขมทศทำง

ทฤษฎชน ำกำรคนควำทำงวทยำศำสตรทเชอถอได

ลกษณะพเศษโดดเดนของปรชญำลทธมำรกซ คอกำรปฏวตกบวทยำศำสตรเปนเอกภำพกน

บนรำกฐำนกำรปฏบต คอกำรสะทอนโลกภววสย โดยเฉพำะธำตแทและกฎเกณฑสงคมมนษยไดอยำง

ถกตองเปนวทยำศำสตร รบร รปโฉมโลกทเปนจรงและรบร สรรพสงภววสยไดอยำงทวดำน เจำะ

ปรำกฏกำรณเผยธำตแทและกฎเกณฑของสรรพสงไดอยำงล ำลก ยนหยดลกษณะสจธรรมภววสยและ

ลกษณะวตถของโลก พรอมทจะถกทดสอบจำกกำรปฏบต และพฒนำยงควำมสมบรณตนเองไปกบ

กำรปฏบตอยำงไมรจบ

ลกษณะวทยำศำสตรของปรชญำลทธมำรกซ เปนเงอนไขเบองตน และเปนหลกประกนของ

ลกษณะปฏวต ลกษณะปฏวตเปนขอวนจฉย และเปนขอสรปทแนนอนของลกษณะวทยำศำสตร

รำกฐำนเอกภำพของทงสองคอกำรปฏบต ผละจำกกำรปฏบต กไมมลกษณะวทยำศำสตร และละท ง

กำรปฏวตไปโดยสนเชง มแตสอดคลองกบลกษณะวทยำศำสตร จงจะสอดคลองกบผลประโยชนขน

มลฐำนของชนชนกรรมำชพและมวลประชำชนอนกวำงใหญไพศำล

4. ปรชญาลทธมารกซคอ โลกทศนและมรรควธทเปนวทยาศาสตรของชนชนกรรมาชพ:

ปรชญำลทธมำรกซ เปนปรชญำของชนชนกรรมำชพและมวลประชำชนอนกวำงใหญไพศำล

เผยจดยนของตนรบใชชนชนกรรมำชพ ยนหยดปลดปลอยชนชนกรรมำชพและมวลมนษยชำต

เพยบพรอมไปดวยกำรวพำกษและกำรปฏวต โคนโลกเกำ สรำงโลกใหมดวยจตใจยนหยดวภำษวธ

วตถนยมอยำงถงทสดอยำงชดเจน “วภำษวธไมบชำสงใด ธำตแทของมนคอ วพำกษและปฏวต”

ปรชญำลทธมำรกซ ในฐำนะโลกทศนวทยำศำสตรไดน ำเสนอววบนภำพโลกวตถอยำงเปน

วทยำศำสตร สะทอนกฎเกณฑพ นฐำนทวไปในกำรพฒนำของโลกธรรมชำต สงคมและควำมคด โดย

กำรแนบองบทสรปของวทยำศำสตรธรรมชำตและวทยำศำสตรสงคม ปรชญำลทธมำรกซ ในฐำนะ

มรรควธวทยำศำสตรไดน ำเสนออำวธทำงควำมคดอนแหลมคมในกำรเรยนร โลกและดดแปลงโลกแก

ชนชนกรรมำชพ ปรชญำลทธมำรกซในฐำนะทฤษฎโลกทศนและมรรควธวทยำศำสตรของชนชน

กรรมำชพ มควำมสมพนธกบกำรปฏบต กำรปฏวต และวทยำศำสตรแขนงอนอยำงแนบแนน

เพรำะฉะนน จงมควำมสมบรณล ำลกปรำศจำกลกษณะดำนเดยว

ปรชญำลทธมำรกซ เปนอำวธทำงควำมคดปลดปลอยตนเองอยำงยงใหญของชนชนกรรมำชพ

มควำมสมพนธแนบแนนกบชะตำกรรมของชนชนกรรมกร และผใชแรงงำนทงมวลอยำงไมเคยมกอน

ในทฤษฎใด ควำมเปนจรงนนไมอำจหกลำงได ทำงตรรกะกไมมขอกงขำ ชำวพรรคคอมมวนสตควร

ตระหนกถงกำรยดกมโลกทศนลทธมำรกซมำเปนวธกำรใหญ มำเปนมคคเทศกในกำรรบร ปญหำและ

แกปญหำ เพอหลกเลยงจตนยมอตวสยและลกษณะดำนเดยว

22

5. การพฒนาของปรชญาลทธมารกซ:

กำรกอก ำเนดของปรชญำลทธมำรกซ เปนสญลกษณกำรพฒนำทฤษฎโลกทศนและมรรควธ

อยำงเปนระบบเปนวทยำศำสตรโดยแทจรง แตกมใชจะสนสดลงเพยงแคน หำกเปนจดเรมตนรดหนำ

ตอเนองไปกบควำมจดเจนทำงปฏบต ไปกบผลงำนวทยำศำสตรธรรมชำต และผลงำนวทยำศำสตร

สงคมในทระดบสงกวำ ตอสกบจตนยมและอภปรชญำตำงๆ พฒนำเตมเตมยงควำมสมบรณตนเอง

พรอมไปกบวทยำศำสตร พรอมไปกบกำรปฏบตและกำลเวลำทเปลยนไป

ปลำยศตวรรษท 19 ตนศตวรรษท 20 ศนยกลำงปฏวตยโรปยำยเขำรสเซย อกทงเงอนไขกำร

ปฏวตชนชนกรรมำชพรสเซยกนบวนสกงอม เลนน ตวแทนลทธมำรกซ ไดด ำเนนกำรวเครำะหทน

นยมยคจกรวรรดนยมกบกำรปฏวตชนชนกรรมำชพ ตำมหลกกำรพนฐำนของวตถนยมวภำษและวตถ

นยมประวตศำสตร และไดน ำเสนอกฎแหงเอกภำพของดำนตรงกนขำมเปนแกนของวภำษวธ เลนน

ไดอรรถำธบำยทศนะกำรพฒนำสองชนด อรรถำธบำยบทบำทกำรพฒนำสงคมอยำงกระตอรอรนของ

โครงสรำงชนบน พรอมกนนน เลนนยงไดวพำกษทศนะจตนยมและทฤษฎไมอำจร ได วพำกษทฤษฎ

ววฒนำกำรแบบเรยบงำย และทฤษฎแบบเปนไปเอง อนเปนกำรวำงฐำนรำกควำมคดทฤษฎอนมนคง

แกชยชนะกำรปฏวตของรสเซย พทกษและพฒนำทฤษฎกำรรบร ของลทธมำรกซ เลนน ไมเพยง

พทกษปรชญำลทธมำรกซ หำกยงไดพฒนำเตมเตมยงควำมสมบรณยงขนแกทฤษฎวตถ ทฤษฎกำร

รบร ทฤษฎปรชญำวตถนยมวภำษ และวตถนยมประวตศำสตรในดำนตำงๆ ของลทธมำรกซอยำง

ยงใหญอกดวย

“ลทธเลนน คอลทธมำรกซในยคจกรวรรดนยมและกำรปฏวตชนชนกรรมำชพ พดใหแมนย ำ

ยงขน ลทธเลนนโดยทวไปกคอ ทฤษฎและยทธวธกำรปฏวตของชนชนกรรมำชพ โดยเฉพำะทฤษฎ

และยทธวธเผดจกำรชนชนกรรมำชพ มำรกซและเองเกลสไดด ำเนนกำรเคลอนไหวของทำนในระยะ

กอนกำรปฏวต (เรำหมำยถงกำรปฏวตของชนชนกรรมำชพ) ในระยะทจกรวรรดนยมยงมไดพฒนำ

อยำงเตมท ในระยะทตระเตรยมชนชนกรรมำชพไปด ำเนนกำรปฏวต ในระยะทกำรปฏวตชนชน

กรรมำชพยงมไดกลำยเปนปญหำกำรปฏบตโดยตรง อนไมอำจหลกเลยงได แตเลนนศษยของมำรกซ

และเองเกลสด ำเนนกำรเคลอนไหวของทำน ในระยะทจกรวรรดนยมพฒนำอยำงเตมท ในระยะทกำร

ปฏวตชนชนกรรมำชพขยำยตวไป ในระยะทกำรปฏวตชนชนกรรมำชพในประเทศหนง ไดท ำลำย

ระบอบประชำธปไตยชนชนนำยทนลงไป และศกรำชแหงระบอบประชำธปไตยชนชนกรรมำชพ ซงก

คอศกรำชแหงโซเวยตเปดขนแลว ดวยเหตนแหละ ลทธเลนนจงเปนกำรพฒนำไปอกขนหนงของลทธ

มำรกซ” (สตำลน)

ชวงระยะเวลำกำรสรำงสรรคสงคมนยมโซเวยต สตำลนไดรวบรวมควำมจดเจนของพรรค

คอมมวนสตรสเซย (บอลเชวค) ไดสรปลกษณะพเศษพ นฐำนของวตถนยมวภำษ และวตถนยม

ประวตศำสตร ใหค ำอรรถำธบำยทศนะพ นฐำนของปรชญำลทธมำรกซคอนขำงเปนระบบและสมบรณ

สรปบทเรยนกำรสรำงสรรคของโซเวยต และอรรถำธบำยกฎเกณฑและลกษณะพเศษบำงอยำงของรฐ

โซเวยตและสงคมนยม อนเปนคณปกำรทล ำคำตอคลงมหำสมบตควำมคดปรชญำลทธมำรกซ

พรรคคอมมวนสตจนนบแตวนกอตงขนมำ กไดน ำเอำลทธมำรกซ-เลนน มำเปนควำมคด

ชน ำเปนทแนนอนของตน โดยยนหยดประสำนหลกกำรพ นฐำนของลทธมำรกซเขำกบสภำพรปธรรมท

23

เปนจรงของประเทศจนเปนเวลำยำวนำน จนเกดควำมคดเหมำเจอตง ทฤษฎเต งเสยวผง ควำมคด

สำมตวแทน และสจ นผงตวแทนสรำงสรรคสงคมสงคมนยมลกษณะเฉพำะของจนยคใหมข นมำ

ตำมล ำดบ

หลงทศวรรษท 20 แหงศตวรรษท 20 แสงอรณแหงกำรปฏวตทอแสงข นในเมองข น กง

เมองขนกงศกดนำประเทศใหญทำงตะวนออก—ประเทศจน อนเปนแนวรบเฉพำะอกแนวหนงทตำง

จำกกำรปฏวตในประเทศจกรวรรดนยมทำงยโรป ชำวพรรคคอมมวนสตจนจ ำเปนตองใหค ำตอบแก

ประเทศจน ซงมระดบเศรษฐกจและวฒนธรรมทลำหลงมำกเชนน จะสำมำรถด ำเนนกำรปฏวตได

หรอไม? จะด ำเนนกำรปฏวตอยำงไร? เหมำเจอตงตวแทนชำวพรรคคอมมวนสตจนตอสกบลทธคมภร

และกระแสลทธฉวยโอกำสตำงๆ สรปบทเรยนกำรปฏบตทปฏวตของประเทศจน ธ ำรงไวซงทฤษฎ

วภำษวธ ทฤษฎกำรรบร ในดำนตำงๆ โดยเฉพำะพฒนำและยงควำมสมบรณแกปรชญำลทธมำรกซ

วำงรำกฐำนควำมคดทฤษฎอนมนคงแกชยชนะกำรปฏวตของประเทศจน

ควำมคดเหมำเจอตง คอทฤษฎลทธมำรกซ-เลนนพฒนำเปนทฤษฎปฏวตประชำธปไตย

และสงคมนยมของประเทศเมองข น กงเมองข นกงศกดนำ ในยคจกรวรรดนยมกบกำรปฏวตชนชน

กรรมำชพ

เหมำเจอตงเปนนกกำรทหำรทอจฉรยะทสดทำนหนงแหงศตวรรษท 20 ทำนไดสรำงสง

มหศจรรยจำกกองทหำรทออนแอทรบชนะกองทหำรทเขมแขงญป นผรกรำน และกองทหำรเจยงไคเจก

ทจกรวรรดนยมอเมรกำสนบสนน หลงจำกน ยงไดสงทหำรอำสำสมครไปชวยรบในสงครำมเกำหล ตโต

กองทหำรสหประชำชำตภำยใตกำรน ำของอเมรกำพำยแพไป ประกนสนตภำพแกคำบสมทรเกำหล

เอเชยตะวนออกเฉยงเหนอ กอนกำรสรำงควำมทนสมยใหกบกองทพปลดแอกประชำชนจน ผลงำน

ควำมคดอนยงใหญดำนกำรทหำรและรบชนะของทำน เปนทยอมรบทำงสำกล คชซงเจอรกลำววำ

เหมำเจอตงเปนนกทฤษฎกำรทหำรท “มพลงวเครำะหในระดบสง มองกำรณทะลปรโปรงท ‘หำตวจบ

ยำก’ ” ในหนงสอชอ «ควำมพำยแพในตะวนออก» ของญป นช วำ “เหมำเจอตงเปนบคคลทกมกญแจ

ไขเสนสนกลในทำงกำรทหำรในของยคน ไวได” “เปนบคคลทมอจฉรยะภำพทำงกำรเมองและ

กำรทหำร” นกวจำรณกำรทหำรของญป นกลำววำ “สวนทเปนแกนของควำมคดเหมำเจอตงคอ

ควำมคดกำรทหำร” “ถำไมเขำใจควำมคดกำรทหำรของทำน กไมเขำใจควำมคดเหมำเจอตง”

เหมำเจอตง “ตำงจำกมำรกซ-เลนน ตรงททำนเปนผน ำทำงทหำรและนกทฤษฎกำรทหำรทยงใหญทำน

หนง” คณปกำรและลกษณะพเศษของควำมคดเหมำเจอตงบรรยำยไว ในสรรนพนธของทำน ในคลง

มหำสมบตปรชญำลทธมำรกซ

เปนทชดเจนแลววำ ปรชญำลทธมำรกซ สรำงขนโดยมำรกซและเองเกลส พฒนำยงควำม

สมบรณโดยนกลทธมำรกซในประชำชำตตำงๆ ยคสมยตำงๆ อยำงไมหยดยง

6. ปรชญาลทธมารกซไมลาสมย:

หลกกำรพ นฐำนของทศนะวตถนยมวภำษและวตถนยมประวตศำสตร ทฤษฎมลคำสวนเกน

และสงคมนยมวทยำศำสตรของลทธมำรกซ จนบดน ยงคงเปนสจธรรมทวไปทไมลำสมย เปนเขมทศ

ช น ำชนชนกรรมำชพ เปนอำวธทำงควำมคดในกำรเรยนร ระบอบทนนยม เรยนร ประวตศำสตร

คนควำสงคม และก ำหนดแนวทำงนโยบำยส ำหรบเรำ

24

“กำรท ลทธมำรกซเขมแขงมพลงและมชวตชวำ กเพรำะลทธมำรกซแนบองอยกบควำม

ตองกำรแหงกำรพฒนำของชวตสงคมทำงวตถ ในกำรเคลอนไหวทเปนจรงของคนเรำ โดยไมหำงเหน

ชวตทเปนจรงสกขณะเดยว” (สตำลน) สวนขอสรปบำงบทบำงตอนของวตถนยม กเปลยนไปกบ

กำลเวลำทเปลยนไป แทนทดวยขอสรปและหลกทฤษฎใหมๆ ทสอดรบกบเงอนไขประวตศำสตร

ใหมๆ“พรอมไปกบกำรคนพบ ทแบงยคแบงสมย แตละอยำงในปรมณฑลของวทยำศำสตรธรรมชำต

วตถนยมกยอมจะเปลยนแปลงรปแบบของตนตำมไปดวยอยำงแนนอน” (เองเกลส)

ลทธมำรกซยงไมลำสมย “แทจรงแลว«แถลงกำรณพรรคคอมมวนสต» ณ. บดนดแลวมควำม

ถกตองชดเจนยงกวำวนทมนกอก ำเนดในป ค.ศ. 1848 เสยอก ขอแตเรำดตวอยำงสกตวอยำง ในยค

ของมำรกซและเองเกลส โลกของบรรษทขำมชำตกยงเปนบทเพลงในอนำคตอนแสนไกล แตทำนทง

สองกไดช ไวตงแตเวลำนนแลววำ กำรแขงขนของ “วสำหกจเสร” ยอมน ำไปสกำรรวมศนยของทน

และกำรผกขำดในพลงกำรผลตอยำงไมอำจจะหลกเลยงไดเลย ทกวนน ค ำพยำกรณอนอจฉรยะของ

ทำนเปนควำมจรงขนแลวโดยปรำศจำกขอกงขำใดๆ ทงสน .....ผทเคยอำนแถลงกำรณฯ ทกทำนลวน

รบร วำมำรกซและเองเกลส ไดพยำกรณสภำพกำรณดงกลำวไวแลวตงแตเมอ 150 ปกอนวำ ทนนยม

จกตองพฒนำเปนลกษณะทวโลก ถงวนน กำรวนจฉยดงกลำวไดรบกำรพสจนแลวจำกขอเทจจรง

จ ำนวนมำก.... ไมมใครปฏเสธพลงครอบง ำแบบท ำลำยลำงตลำดโลก...ยคปจจบน คอยคเศรษฐกจ

ลกษณะทวโลก กำรเมองลกษณะทวโลก วฒนธรรมลกษณะทวโลก และกำรทตลกษณะทวโลก

(Communist Manifesto today 26 พ.ย. 1997 ณ. ลอนดอน) (อำนเพมเตมค ำปรำศรยลทธมำรกซ

ครบรอบ 200 ปของสจนผง)

ประเดนยงมใชอยทลทธมำรกซลำสมยหรอไม หำกอยทสจธรรมของลทธมำรกซสอดรบกบ

ผลประโยชนของผถกขดรดเพยงใด เมอสจธรรมทวไปของลทธมำรกซผำนกำรปฏบต แลวเกดกำร

พฒนำใหม แงคดใหม ประเดนใหม ขอสรปใหม และทฤษฎใหม กลำยเปนสจธรรมทวไปและสจธรรม

เฉพำะในกำรพฒนำของลทธมำรกซ ชนชนกรรมำชพประเทศอนน ำไปใชได เชนเดยวกบทฤษฎ

วทยำศำสตรเทคโนโลยใหมๆ โดยไมจ ำกดชนชำตและประเทศ ยงเปนกำรสบทอดผองถำยภมปญญำ

ของมวลมนษยชำตอกดวย

7. ลกษณะสากลของปรชญาลทธมารกซ:

กอนหนำก ำเนดปรชญำลทธมำรกซ ลกษณะประชำชำตเปนจดเดนทส ำคญของปรชญำ ปรชญำ

ของขงจอ เหลำจอ จซ หวำงหยำงหมง คำนท และเฮเกล แมเคยสงผลสะเทอนตอชนชำตและ

ภมภำคอนๆ อยำงล ำลก แตลกษณะประชำชำตของปรชญำยงไมมกำรเปลยนแปลง ยงอยในขอบเขต

กำรแลกเปลยนและกำรเผยแพรทำงวฒนธรรมตอกนเทำนน ปรชญำหลำวจอ ยงคงเปนปรชญำจน

ปรชญำคำนทและเฮเกล ยงคงเปนปรชญำเยอรมน เปนตน

ในทำงกลบกน แมเยอรมนจะเปนบำนเกดเมองนอนของปรชญำลทธมำรกซ แตปรชญำของ

มำรกซ ทงมใชเปนเฉพำะของเยอรมน และมใชเปนของ “ปรชญำปวงชน” หำกเปน “ปรชญำ

สำกล” ตวแทนผลประโยชนของชนชนกรรมำชพทวโลก

“ลทธมำรกซ-เลนน เปนผนกแหงควำมคดวทยำศำสตรทถกตองทสดของชนชนกรรมำชพทว

โลก พอสจธรรมทวไปของลทธมำรกซ-เลนนประสำนกบกำรปฏวตทเปนรปธรรมแหงกำรปฏวตของ

25

จนเขำ กท ำใหโฉมหนำกำรปฏวตของจนเปลยนไปหมด .....พรรคคอมมวนสตจนซงตดอำวธดวย

ลทธมำรกซ-เลนน ทงทำงทฤษฎและทำงควำมคด ไดเกดทวงท ำนองกำรท ำงำนใหมขนในหมประชำชน

จน ทส ำคญกคอทวงท ำนองททฤษฎประสำนกบกำรปฏบต ทวงท ำนองทสมพนธกบมวลประชำชน

อยำงสนทแนนแฟน และทวงท ำนองทวจำรณตนเอง” (เหมำเจอตง)

จดประสงคในการศกษาปรชญาลทธมารกซ

1. เหตใดจงตองศกษาปรชญาลทธมารกซ?

“ประชำชำตหนงๆ หำกคดทจะยนบนยอดสงแหงวทยำศำสตร จะไมมควำมคดทำงทฤษฎ

ไมไดแมชวเวลำเพยงแวบเดยว” (เองเกลส)

ประวตศำสตรไดพสจนแลววำ ชนชนใดจะยดอ ำนำจรฐ จะรกษำฐำนะกำรปกครองของตน

พงตองมระบบทฤษฎปรชญำทสอดคลองกบผลประโยชนของชนชนตน ชนชนกรรมำชพยงตองเปน

เชนน ยงตองมองถงฐำนะชนชนตน และมองถงควำมสมพนธระหวำงชนชนตนกบชนชนนำยทนใหชด

คนหำหนทำงสกำรปลดปลอยถงทสดใหพบ มใชคนหำทำงออกของตนจำกกระแสควำมคดสงคมนยม

เพอฝนเฉพำะหนำ หรอโลกทศนชนชนนำยทนนอย หรอโลกทศนชนชนนำยทน ปรชญำลทธมำรกซ

เทำนนทเปนตวแทนผลประโยชนอยำงแทจรงเพยงหนงเดยวของชนชนกรรมำชพ “ชนชนกรรมกรมแต

ไมสวมแวนสแหงกฎหมำยวทยำ มแตส ำรวจสรรพสงตำมสภำพควำมเปนจรงเทำนน ทจะสำมำรถท ำ

ใหมองเหนสภำพชวตของตนไดอยำงถองแท ซงวตถนยมประวตศำสตรลทธมำรกซชวยไดในดำนน”

ควำมเปนจรงทำงประวตศำสตรบงบอกวำ ชนกรรมกรกบผถกขดรดและถกกดขทงมวล จก

ตองมพรรคกำรเมองปฏวต มพรรคกำรเมองปฏวตทถอทฤษฎปรชญำลทธมำรกซ เปนเขมทศน ำรอง

แหงกำรกระท ำของตนอยำงยนหยดอยำงสรำงสรรคอยำงเขมงวด “หำกไมมทฤษฎปฏวต กไมอำจม

กำรเคลอนไหวทปฏวตได” (เลนน) “เพรำะวำทฤษฎ และมแตทฤษฎเทำนนทจะสำมำรถท ำให

ขบวนกำรมควำมมนใจ มควำมสำมำรถในกำรก ำหนดเขมมง และมควำมเขำใจควำมสมพนธภำยใน

ของเหตกำรณโดยรอบได เพรำะวำทฤษฎ และมแตทฤษฎเทำนน ทจะสำมำรถชวยใหกำรปฏบต ท

ไมเพยงรแตวำ ชนชนตำงๆ ในเวลำน ก ำลงเคลอนไหวกนอยำงไร และเคลอนไหวไปในทศทำงไหน

หำกยงร ดวยวำ ในอนำคตอนใกลน ชนชนเหลำน จะเคลอนไหวกนอยำงไร และเคลอนไหวไปใน

ทศทำงไหน” (สตำลน)

จำกบทเรยนทำงปฏบตทปฏวตของชำวพรรคคอมมวนสต ช ใหแลเหนอนภำพของปรชญำ

ลทธมำรกซชดเจนยงขนทกขณะวำ ควำมส ำเรจในกำรคนควำทำงวทยำศำสตรและในงำนทเปนจรงนน

ลวนสอดคลองกบวตถนยมวภำษ และกฎแหงวภำษวธภววสย จะร สกตวหรอไมกตำม จะปำรถนำ

หรอไมกตำม ลวนไมอำจเปลยนแปลงธำตแทของปญหำน ไปได

กำรศกษำและกำรยดกมทศนะและวธกำรของลทธมำรกซ ยอมเปนคณแกชวต เปนคณแก

กำรศกษำและกำรงำนของเรำ กำรศกษำและกำรยนหยดในทฤษฎใดกตำม มใชอยททฤษฎนน

สถำปนำขนในระยะเวลำยำวนำน หรอในระยะเวลำสน หำกอยทมนถกตองหรอไม กำรรยนหยดทฤษฎ

26

ลทธมำรกซ กคอกำรยนหยดจดยนทำงชนชน ระบบวทยำศำสตรอนเขมงวด และกำรปฏวตอนยงใหญ

ของทฤษฎนอยำงแนวแน

2. จดมงหมายในการศกษาปรชญาลทธมารกซ:

จดมงหมำยในกำรศกษำปรชญำลทธมำรกซกเพอ สรำงโลกทศนทเปนวทยำศำสตรทปฏวต

และอทศตนเพ อภำรกจปฏวต ตดอำวธใหกบตนเองดวยทฤษฎปฏวต ดวยควำมร กฎแหงกำร

เคลอนไหว และกฎแหงกำรปฏวต ยดกมทศนะวตถนยมวภำษ และวตถนยมประวตศำสตรเปนเขม

ทศช น ำ ปลดปลอยควำมคด แสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง กำวไปพรอมกบกำลเวลำ เมอจะ

แสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง กควรปลดปลอยควำมคด ละทงควำมคดอตวสย ควำมคดอคต และ

ควำมคดอภปรชญำ ไมผกตดกบปญหำเกำๆ หวนร ำลกอดต พนจพเครำะหปจจบน แลไปขำงหนำ

หนมำศกษำคนควำสถำนกำรณใหมๆ แกปญหำใหมๆ มแตแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรงเทำนน

จงจะสำมำรถปลดปลอยควำมคดไดอยำงแทจรง กำรปลดปลอยควำมคด คอจดเรมตน กำรแสวงหำ

สจจะจำกควำมเปนจรง คอแกนสำร กำรกำวไปพรอมกบกำลเวลำ คอเปำหมำย นนคอแนวทำง

ควำมคดของปรชญำลทธมำรกซ

ในกระบวนกำรศกษำปรชญำลทธมำรกซ เรำควรตองใหควำมส ำคญกบปญหำโลกทศน

เนองจำกมนษยแยกจำกโลกไมได แยกจำกควำมสมพนธระหวำงมนษยกบธรรมชำต มนษยกบสงคม

ไมได ในเมอมนษยมชวตอยบนโลกเรำจงไมเพยงตองมวธมองโลกทเรำมชวตอย (ไมวำอำณำจกร

ธรรมชำต หรออำณำจกรสงคม) อยำงถกตองเทำนน หำกยงตองมแนวคดและมวธจดกำรกบควำม

ขดแยงระหวำงคนกบธรรมชำต สวนตวกบสงคมอยำงถกตอง อนเปนปญหำกำรศกษำโลกทศน เมอ

เรำผำนกำรศกษำปรชญำลทธมำรกซ สำมำรถยนหยดวธคดปลดปลอยควำมคด แสวงหำสจจะจำก

ควำมเปนจรง กำรคดกำรกระท ำเรมตนจำกควำมเปนจรง เคำรพกำรปฏบต และกลำคดกลำท ำแลว

ยอมมควำมหมำยทส ำคญตอกำรพฒนำภำรกจทงในปจจบนและในอนำคต

เรำยงควรตองใหควำมส ำคญกบปญหำชวทศน ชวทศนเปนปญหำปรชญำ มใชปญหำ

วทยำศำสตร ทงแพทยศำสตร ชววทยำ ฟสกส และคณตศำสตรเปนตน ลวนไขปญหำปรศนำชวต

ไมได ใชแวนขยำยสกกเทำ กขยำยปญหำน ไมได หรอใชกลองสองทำงไกลแคไหน กสองถงปญหำน

ไมได หรอใชเครองค ำนวณททนสมยปำนใด กค ำนวณปญหำน ไมได.... เพรำะฉะนน คนเรำไมวำจะ

อยในหนำทอะไร กอนอนตองเปนคนด มคณธรรม คนทไมมโลกทศนและชวทศนทถกตอง มควำมร

ยงมำกอำจยงท ำควำมเลวไดมำก

ชวทศนลทธคอมมวนสตเกดขนเองไมได หำกจะคอยๆ กอรปขนจำกกระบวนกำรปฏบตทำง

สงคม ภำยใตกำรช น ำของโลกทศนวตถนยมวภำษ และวตถนยมประวตศำสตร มแตยดกมโลก

โดยเฉพำะอยำงยงยดกมกฎเกณฑกำรพฒนำสงคมมนษยทำงภววสย เขำใจควำมสมพนธของสรรพสง

เขำใจควำมเกยวพนซงกนและกนระหวำงคนกบสงคม สวนตวกบมวลชนอยำงลกซ งอยำงแทจรง

เทำนน จงจะสำมรถสรำงชวทศนลทธคอมมวนสตขนมำไดอยำงมนคงนนคอ กำรศกษำและกำรยดกม

จดยน ทศนะและวธกำรของปรชญำลทธมำรกซ

เรำยงควรตองใหควำมส ำคญกบปญหำคำนยม คำนยมเปนปญหำหนงทส ำคญของปรชญำ มน

เกยวของกบชวตสงคมดำนตำงๆ แตแกนแทของมนคอ ปญหำกำรประเมนชวตคนกบสรรพสง

27

ปรชญำในฐำนทเปนโลกทศน ไมเพยงยดกมธำตแทและกฎเกณฑของโลกเทำนน หำกยงแฝงไวดวย

กำรเขำใจและกำรประเมนควำมหมำยของเปำอกดวย ชวทศนกเชนเดยวกน ชวทศนแฝงไวดวย

ควำมหมำย จดมงหมำย และกำรประเมนคณคำชวตคน โลกทศนและชวทศนก ำหนดคำนยม ก ำหนด

ควำมหมำยและกำรประเมนคณคำคนทมตอเปำและกำรเคลอนไหวของตนเอง จะสรำงคำนยมท

ถกตอง กควรตองสรำงโลกทศนและชวทศนทถกตอง เรำตองใหควำมส ำคญกบปญหำคำนยมใน

กระบวนกำรศกษำปรชญำลทธมำรกซ ตองจดกำรกบควำมสมพนธระหวำงคณคำสงคมกบคณคำ

สวนตวอยำงถกตอง มควำมเขำใจถงกำรเปลยนแนวคดคำนยมใหมอยำงถกตอง ท ำใหกำรเปลยน

แนวคดคำนยมใหมกบทศทำงกำรพฒนำกำวรดหนำไปของสงคมเปนหนงเดยวกน

เรำยงควรตองใหควำมส ำคญกบปญหำวธคด กลำวคอ กำรเรยนร ปญหำ กำรส ำรวจคนควำ

และกำรวเครำะหอยำงวภำษวธวตถนยมนน วธคดมควำมส ำคญอยำงยงยวด กลำวไดวำควำมส ำเรจ

หรอควำมลมเหลวในงำนทเปนจรง และงำนคนควำทำงวทยำศำสตรโดยหลกใหญแลว ช ขำดทกำร

ครนคดเชนไร ซงมตวอยำงมำกมำยปรำกฏบนประวตศำสตรวทยำศำสตร เองเกลสเคยกลำวไววำ

หำกไมมวธคดทถกตองแมเรองรำวงำยๆ สองเรองกไมอำจเชอมโยงกนได กำรแขงขนกนในอำณำจกร

เทคนคทำงวทยำศำสตรสมยปจจบนมกแขงขนกนทลทำงกำรคดทไมเหมอนกนเสมอ แตกมองเหน

คลำยกนตอวธคดทมควำมหมำยในงำนทเปนจรง ควำมผดพลำดมำกมำยในงำนทเปนจรงของเรำ มก

เกดจำกวธคดและวธท ำงำนในลกษณะดำนเดยวและลทธอตวสยเสมอ กำรศกษำปรชญำทส ำคญ

อนหนงของเรำคอ กำรเรยนรวธคดทถกตอง เรำไมควรท ำใหหวสมองของตนกลำยเปนคลงพสดทยด

ควำมร เขำไปใหเตมทำเดยว หำกควรสนทดใชสมองเกบควำมร ใชควำมร และปรบควำมร ใหม หวง

โซใจกลำงทท ำไดถงจดน ตองมวธคดทถกตอง ขณะทเรำยดกมธำตแทหลกกำรของแตละขอ กควรท ำ

ใหมนกลำยเปนวธวเครำะหปญหำดวยในขณะเดยวกน ดงนน กำรสอนปรชญำจงไมใชสอนคมภร

กำรเรยนปรชญำไมใชทองต ำรำ

จดมงหมำยในกำรศกษำปรชญำลทธมำรกซ กเพอกำรเสรมควำมศรทธำเชอมนอดมกำรณ

ลทธคอมมวนสต กเพอกำรยนหยดโลกทศนและมรรควธทเปนวทยำศำสตร และกำรใชจดยนพ นฐำน

ของลทธมำรกซ ซงกคอจดยนมวลประชำชน จดยนมวลประชำชน กคอทงปวงเพอประชำชน ทงปวง

เชอมนประชำชน ทงปวงอำศยประชำชน จตหนงใจเดยวเพอผลประโยชนของประชำชนตลอดไป

จดยนน ไมอำจแยกจำกอดมกำรณและคณคำชวตมนษยไปได ซงผสรำงลทธมำรกซไดเสำะแสวงหำ

และไดอทศตนเขำรวมกำรปฏวตชนชนกรรมำชพ เพอภำรกจปลดปลอยมวลประชำชนเปนอสระอยำง

ยงใหญอยำงเดดเดยวแนวแน

หลกกำรมลฐำนของกำรศกษำ คอกำรประสำนทฤษฎเขำกบกำรปฏบตจนถงทสด ก ำหนดขน

โดยลกษณะพเศษแหงกำรปฏบตของปรชญำลทธมำรกซ ปรชญำลทธมำรกซคอกอนผนกแหงกำร

ปฏบตทำงสงคม มแตประสำนทฤษฎปรชญำลทธมำรกซเขำกบสภำพควำมเปนจรงอยำงแนบแนน จง

จะสำมำรถเขำใจและยดกมทฤษฎน ไดอยำงถองแท แตกำรปฏบตนนมรปธรรมอนอดมสมบรณ

สลบซบซอน พฒนำ และเปลยนแปลงไมรจบ มแตจ ำแนก และคนควำปญหำรปธรรมแตละรปธรรม

ทเปนจรงทก ำลงพฒนำอยไมขำด ดวยหลกกำรพนฐำนและวธกำรทวไปของปรชญำลทธมำรกซเทำนน

28

กำรรบร ของเรำจงจะเปนหนงเดยวกบสภำพควำมเปนจรงทำงภววสย จงจะไมเกดควำมผดพลำด

หรอผดพลำดนอยลง

ประเดนยงอยวธกำรพ นฐำน ซงกคอทวงท ำนองในกำรศกษำทถกตอง อนเปนกญแจส ำคญใน

กำรศกษำทด โดยเรมตนจำกกำรยดกมลกษณะพเศษพนฐำทเปนวทยำศำสตรของปรชญำลทธมำรกซ

แขนงนนนคอ “ทฤษฎวตถนยมจะจ ำกดอยแคกำรอธบำยโลกเทำนนไมได ยงตองมกำรเปลยนแปลง

โลกอกดวย”

ปรชญำลทธมำรกซเปนควำมรทพรกพรอมไปดวยลกษณะวทยำศำสตรในระดบสง แนนอน

ยงตองขยนอำนหนงสอ มำนะบำกบนยดกมเจำะลก กำรศกษำทฤษฎตองสมพนธแนบแนนกบสภำพ

ควำมเปนจรง ประสำนเขำกบควำมร วทยำศำสตรธรรมชำต ควำมร วทยำศำสตรสงคม และควำมร

วทยำศำสตรควำมคดทไดร ำเรยนมำ ประสำนประวตศำสตรเขำกบสภำพกำรปฏบตทำงสงคมและ

สภำพควำมคดทเปนจรง โดยเฉพำะยนหยดยงศรอยำงมเปำ ศกษำเพอน ำไปใช ถอปรชญำลทธมำรกซ

เปนเขมทศแหงกำรกระท ำ เปนเครองน ำทำงควำนหำ “ควำมจรง” จำก “ควำมจรง”

แตทฤษฎปรชญำลทธมำรกมใชค ำสอนศำสนำ หำกเปนเขมทศแหงกำรกระท ำ โลกทศน

ทงหมดของปรชญำลทธมำรกซมใชหวขอศำสนำ หำกเปนมรรควธ ปรชญำนมไดเสนอคมภรส ำเรจรป

หำกเปนจดเรมตนในอกกำวหนงของมรรควธและกำรคนควำ ทเสนอแกกำรคนควำทำงวทยำศำสตร

“ทฤษฎของมำรกซ เองเกลส เลนน และสตำลน เปนทฤษฎท ‘ใชไดเหมำะสมทวทกแหงหน’ เรำ

ไมควรถอทฤษฎของทำนเปนคมภร หำกควรถอเปนเขมทศแหงกำรกระท ำ เรำไมควรศกษำแตละค ำ

และประโยคของมำรกซ—เลนน หำกควรศกษำในฐำนทเปนวทยำศำสตรของกำรปฏวต ไมเพยงตอง

เขำใจขอสรปเกยวกบกฎทวไป ซงมำรกซ เองเกลส เลนน และสตำลน ไดมำจำกกำรคนควำชวตจรง

และควำมจดเจนทำงปฏบตอนกวำงขวำงเทำนน หำกยงตองศกษำจดยน และวธกำรของทำนในกำร

พจำรณำปญหำและแกปญหำดวย ....พลงทยงใหญของลทธมำรกซ—เลนน อยทลทธน ประสำนกบ

กำรปฏวตทเปนรปธรรมของแตละประเทศ” (เหมำเจอตง) กำรวเครำะหและกำรแกปญหำตำมสภำพ

ควำมเปนจรงดวยโลกทศนและมรรควธท เปนวทยำศำสตร ทฤษฎสมพนธกบควำมเปนจรง เปน

เอกภำพกบควำมเปนจรงนนคอ แกนสำรแทจรงของปรชญำลทธมำรกซ นนคอจดมงหมำยมลฐำนใน

กำรศกษำปรชญำลทธมำรกซของเรำ

29

บทท 2

โลกวตถ

โลกคอโลกวตถ คอโลกวตถท เปนเอกภำพอยำงไมจ ำกดและชวน รนดร สรรพสงและ

ปรำกฏกำรณทงปวงบนโลกลวนเคลอนไหว พฒนำ และเปลยนแปลงไปตำมรปแบบเวลำและเทศะ

ไปตำมกฎเกณฑในตวของมนเองนนคอ ทศนะวตถ หรอโลกทศนเอกนยม เปนจดเรมตนพ นฐำน

ของวตถนยมทถงทสดของปรชญำลทธมำรกซ เปนรำกฐำนอนแขงแกรงในกำรยนหยดเรมตนจำกควำม

เปนจรง แสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง รบรตำมรปโฉมโลกทเปนจรง ดดแปลงโลกตำมกฎเกณฑ

กำรพฒนำในตวของมนเอง

1. โลกวตถ:

โลกวตถเตมไปดวยปรำกฏกำรณและสงเลก-ใหญนำนำสสนสดทจะพรรณนำ แตทวำ โลกแหง

ควำมหลำกหลำยน มควำมเปนเอกภำพ หรอมธำตแทรวมหรอไม? วตถนยมวภำษเหนวำ โลกมธำต

แทรวม ดงธำตแทรวมของผ งงำน ผ งตวผ และพญำผง อยทพวกมนลวนเปนผ ง ธำตแทรวมของผ ง

และผเสอ อยทพวกมนลวนเปนแมลง ธำตแทรวมของผ ง ผเสอและลกแมว อยทพวกมนลวนเปน

สตว ธำตแทรวมของผ ง ผเสอ ลกแมว และดอกกหลำบ อยทพวกมนลวนเปนสงมชวต ธำตแทรวม

ของผ ง ผเส อ ลกแมว ดอกกหลำบ และน ำมนปโตเลยม อยทพวกมนลวนเปนอนทรยสำร หำก

ขยำยกวำงออกไปอก ธำตแทรวมของผ ง ผเสอ ลกแมว ดอกกหลำบ น ำมนปโตเลยม กอนหน น ำ

อำกำศ ดวงอำทตย พระจนทร และดำวเครำะห เหลำนประกอบกนขนเปนโลก แลวธำตแทรวมของ

พวกมนคออะไร? คอวตถ วตถคอธำตแทรวมของสงทงปวงบนโลก สงทงปวงบนโลกลวนเปนวตถ

ลวนมลกษณะสงกดวตถ สมรรถนะของวตถ และรปแบบของวตถ

2. จนตภาพวตถตามความหมายทฤษฎปรชญาลทธมารกซ:

อะไรคอวตถ? ปญหำน ผำนกระบวนกำรสบเสำะมำเปนเวลำยำวนำน บรรดำนกปรชญำ

ทงหลำยไดพฒนำยงควำมสมบรณประเดนน อยำงไมหยดยง เชน ธำเลส นกปรชญำกรซโบรำณ หนง

ในส ำนกมเลตสในเอเชยไมเนอร เหนวำ “น ำคอตนก ำเนดของสรรพสง” อำนกซมนเดร เสนอวำ

อำกำศคอตนก ำเนดของสรรพวตถ “ขณะทมนเบำบำง กกลำยเปนไฟ ขณะทมนหนำทบ กกลำยเปน

ลม แลวกลำยเปนเมฆทหลง เมอมนหนำทบขนอก กกลำยเปนน ำ ดน และกอนหน สงของอยำงอน

ลวนเกดจำกสงน” ทฤษฎ “5 ธำต” ของจนโบรำณเหนวำ สรรพวตถประกอบดวยธำตโลหะ ธำตไม

ธำตน ำ ธำตไฟ และธำตดน ตอมำพฒนำธำตทง 5 น เปน “ทฤษฎพลง” เปนธำตแทของโลกวตถ

เชนเดยวกนอนเดยโบรำณกอธบำยวำ ดน น ำ ลม ไฟ เปนตนก ำเนดของโลก

ถดมำ กำรพฒนำของวทยำศำสตรธรรมชำตในศตวรรษท 19 ท ำใหควำมรบรของคนเรำเขำส

ล ำดบชนอะตอมลกซ งมำกขน ในยคนคนเรำเขำใจกนวำอะตอมเปนหนวยทเลกทสดในโครงสรำงวตถ

เลกเชอ อะตอม ลนหรอหงกงอของกรซโบรำณ แตเชอวำคณสมบตของอะตอม (ลกษณะปรมำณ

ลกษณะแผขยำย ลกษณะแทรกไมได) เปนคณสมบต เฉพำะของรปลกษณ วตถท งปวงท ไม

30

เปลยนแปลง นนคอมโนภำพวตถของอภปรชญำทสรำงขนบนทฤษฎโครงสรำงวตถของวทยำศำสตร

ธรรมชำตยคนน ทศนะน ไดสบทอดประเพณตกทอดของวตถนยมเรยบงำยยคโบรำณ ไดใชขอมลทำง

วทยำศำสตรยคนนมำยนยนควำมเปนวตถของโลก มำอธบำยบอเกดของโลกวตถและเปนขอพสจนท

จ ำเปนอกขนหนงส ำหรบกำรเรยนรวตถ แตเนองจำกขอมลวทยำศำสตรยคนนไมเพยงพอ โดยเฉพำะ

ควำมคดวภำษวธขำดแคลน ทศนะวตถของอภปรชญำจงมขอบกพรองอยำงเลยงไมได

ปรชญำลทธมำรกซไดสำนตอประเพณตกทอดวตถนยมในอดต ไดสรปขอมลวทยำศำสตรและ

ปรชญำทำงประวตศำสตร โดยเฉพำะผลงำนวทยำศำสตรธรรมชำตอนยงใหญ นบแตศตวรรษท 19

เปนตนมำ กอรปขนเปนโลกทศนวตถนยมวภำษในกำรอธบำยคณสมบตของโลกวตถอยำงล ำลก

ในทศวรรษท 80 แหงศตวรรษท 19 บทนพนธ «วภำษวธธรรมชำต» ของเองเกลสไดใหค ำ

นยำมวตถอยำงเปนวทยำศำสตรวำ “สงของ วตถ เปนเพยงแคผลรวมสงของตำงๆ ทมอยจรง และ

จนตภำพนกเปนนำมธรรมของผลรวมเหลำนน” วตถเปนค ำยอ “เรำอำจใชค ำยอนมำสรปรวบยอดสง

ทไมเหมอนกนเปนจ ำนวนมำก ซงเรำรสกไดตำมลกษณะรวมของพวกมน” ผลไม ใชวำจะเปนเงำะ

ทเรยน และลนจ สตวเลยงลกดวยนม ใชวำจะเปนแมว สนข และแพะ หำกเปนลกษณะรวมของ

พวกมน เองเกลสยงใหควำมกระจำงอกวำ จนตภำพวตถทำงปรชญำกบจนตภำพโครงสรำงและ

รปลกษณรปธรรมของวตถทำงวทยำศำสตรธรรมชำตนน มควำมสมพนธในลกษณะรวมกบลกษณะ

จ ำเพำะ

ตอมำในบทนพนธ «วตถนยมและวพำกษลทธควำมจดเจน» ของเลนนไดขยำยควำมคดของ

มำรกซและเองเกลส และใหค ำนยำมวตถอยำงเปนวทยำศำสตรอกขนหนงวำ “วตถในปรมณฑล

ปรชญำ เปนสญลกษณควำมเปนจรงทำงภววสย ควำมเปนจรงทำงภววสยน มนษยรสกไดโดยผำน

ประสำทสมผส มนด ำรงอยโดยไมตองอำศยควำมรสกของเรำ แตจะถกอดส ำเนำ ฉำยภำพ และ

สะทอนในควำมรสกของเรำ” ค ำนยำมวตถของเลนนสนกะทดรด แตมเน อหำอนอดมสมบรณเปน

นำมธรรมชนสง เปนขอสรปรวบยอดทำงปรชญำอยำงเปนวทยำศำสตรอยำงล ำลก เปนทศนะวตถท

อรรถำธบำยวตถอยำงเปนระบบ และมควำมหมำยทำงวตถนยมวภำษทส ำคญยง

ประกำรแรก วตถ กคอธำตแทรวมของสรรพวตถทเปนนำมธรรมเปนวทยำศำสตร กลำวคอ

สรรพสงและปรำกฏกำรณบนโลกทเปนจรงมรปธรรมสสนหลำยหลำก สลบซบซอน และเปลยนแปลง

รอยแปดพนประกำรอยำงไมจ ำกดนนคอ รปลกษณรปธรรมทไมเหมอนกนของวตถ แตวตถใน

ปรมณฑลปรชญำลทธมำรกซ กลบไมไดหมำยถงสงรปธรรมเฉพำะอยำงหรอหลำยอยำง หำกหมำยถง

ขอสรปธำตแทรวมของสงรปธรรมเหลำนนอยำงนำมธรรม ซงรสกสมผสได อดส ำเนำ ฉำยภำพ และ

สะทอนในควำมรสกของเรำได

ประกำรทสอง วตถ กคอ “ควำมเปนจรงทำงภววสย” ลกษณะสงกดรวมของสรรพวตถ มทง

ทสมผสร สกโดยตรงได และทสมผสรสกโดยตรงไมได ทสมผสร สกโดยตรงได เชน วตถรปลกษณ

รปธรรมตำงๆ สวนทสมผสรสกโดยตรงไมได หำกตองใชควำมคด ทฤษฎ และเครองมอถงจะรสกมน

ได อำท อะตอม “สนำม” สนำมแรงโนมถวง สนำมแมเหลก และสนำมก ำลงนวเคลยร เปนตน

เหลำน ลวนเปนควำมจรงทำงภววสยทงสน ทเรยกวำควำมเปนจรงทำงภววสยของวตถกคอ กำรด ำรง

31

อยของมนไมตองอำศยควำมนกคดของผคน ไมอำจหนเหไปตำมเจตจ ำนงของผใด แตสำมำรถสมผส

รสกมนได

ประกำรทสำม ควำมเปนจรงทำงภววสยของวตถยดกมได โดยควำมสมพนธทำงเอกภำพของ

ดำนตรงกนขำมของวตถกบจตส ำนก ควำมเปนจรงทำงภววสยของวตถไมเพยงแสดงถง กำรด ำรงอย

ของวตถไมตองอำศยจตส ำนกคน หำกจตส ำนกคนแตกแขนงมำจำกวตถและอำศยวตถ หรอนยหนง

วตถด ำรงอยโดยไมตองอำศยจตส ำนกคน จตส ำนกคนกลบตองอำศยวตถ วตถมำกอน จตส ำนกมำ

หลง วตถก ำเนดจตส ำนก หำใชจตส ำนกก ำเนดวตถ

ลทธมำรกซไมเพยงเนนควำมเปนจรงทำงภววสยของวตถ ยงเนนกำรขบเคลอนทำงรบรและ

ทำงปฏบตของผคน กเปนจรงทำงภววสยทไมอำจหนเหไปตำมเจตจ ำนงของผ ใดเชนเดยวกบวตถ

ดงนน จงตองมกำรเรมจำกดำนสภำพควำมเปนจรงและดำนภววสยของวตถ และเรมจำกดำนสภำพ

ควำมเปนจรงของแกนหลกและกำรปฏบตของผคนไปท ำควำมเขำใจ ดำนหนง ยอมรบควำมเปนจรง

ทำงภววสยของวตถ อกดำนหนง มองถงควำมเปนจรงทำงภววสยของวตถมควำมสมพนธเชอมโยงกบ

ผคนและกำรขบเคลอนของผคน ทงยงเปนเปำแหงกำรขบเคลอนทำงรบร และทำงปฏบตของผคน

ทศนะวตถของลทธมำรกซ เปนทศนะวตถทเปนเอกภำพกบลกษณะปฏบตและลกษณะภววสย เปน

ทศนะวตถทสรำงขนบนรำกฐำนกำรปฏบตทำงภววสย ฉะนน ลกษณะปฏบตและลกษณะแกนหลก จง

เปนทศนะวตถของลทธมำรกซทมลกษณะพเศษแตกตำงโดยสนเชงกบทศนะวตถนยมแบบเกำ ดวย

เหตน จงเรยกทศนะวตถของลทธมำรกซวำ “วตถนยมแหงกำรปฏบต”

วตถด ารงอยในรปแบบทเคลอนไหว

วตถนยมวภำษเหนวำ วตถเปนตวพำหะของกำรเคลอนไหว กำรเคลอนไหวเปนลกษณะสงกด

มลฐำนของวตถ เปนรปแบบกำรด ำรงอยของวตถ โลก กคอโลกวตถทด ำรงอยทำงภววสย จะเรยนร

โลกอนหลำยหลำกและอดมไปดวยสรรพสงและปรำกฏกำรณ ยงตองท ำควำมเขำใจปญหำลกษณะ

สงกดและรปแบบกำรด ำรงอย—กำรเคลอนไหว รวมถงเวลำและเทศะทมอยแตเดมในตวของวตถใน

อกขนหนง จงจะสำมำรถยดกมทศนะกำรเคลอนไหว ทศนะเวลำและเทศะของลทธมำรกซไดอยำง

ถกตอง

1. วตถกบการเคลอนไหวแยกจากกนไมได:

วตถนยมวภำษไมเพยงเหนวำโลก กคอวตถ หำกยงเหนวำ กำรเคลอนไหว เปนรปแบบกำร

ด ำรงอยของวตถ เปนลกษณะสงกดมลฐำนของวตถ บนโลกไมมวตถทปรำศจำกกำรเคลอนไหว วตถ

เปนแกนหลกของกำรเคลอนไหว กำรเคลอนไหวคอกำรเคลอนไหวของวตถ คอกำรเคลอนไหวชว

นรนดรของวตถ ไมมกำรเคลอนไหวของจตบรสทธทปรำศจำกกำรเคลอนไหวของวตถ จำกสงทเลก

ทสดถงใหญทสด จำกเมลดทรำยจนถงดวงอำทตย จำกสงมชวตบพกำลจนถงมนษย ลวนอย

ทำมกลำงกำรเกดและกำรดบสญ อยทำมกลำงกำรเคลอนไหวอยำงไมรจบ อยทำมกลำงกำรขบเคลอน

และแปรปรวนอยำงไมหยดนง

32

2. รปแบบการเคลอนไหวขนพ นฐาน:

คนเรำไดคนพบรปแบบกำรเคลอนไหวขนพ นของวตถมำแลว 5 รปแบบตำมล ำดบจำกกำร

ปฏบตคอ รปแบบกำรเคลอนไหวทำงกล รปแบบกำรเคลอนไหวทำงฟสกส รปแบบกำรเคลอนไหว

ทำงเคม รปแบบกำรเคลอนไหวของสงมชวต และรปแบบกำรเคลอนไหวทำงสงคม ในแตละรปแบบ

ดงกลำวยงมรปแบบกำรเคลอนไหวอนรวมอยดวย เชน ในรปแบบกำรเคลอนไหวทำงฟสกสมกำร

เคลอนไหวของควำมรอน มกำรเคลอนไหวของแมเหลกไฟฟำ และมกำรเคลอนไหวของอนมลฐำน

รวมอยดวย คนเรำยงอำจคนพบรปแบบกำรเคลอนไหวใหมทเกยวพนกนและแตกตำงกน พรอมไป

กบกำรพฒนำของวทยำศำสตรอยำงไมหยดยงไดอก

รำกฐำนทำงวตถตำงกน รปแบบกำรเคลอนไหวกตำงกน กฎเกณฑกำรเคลอนไหวเฉพำะของ

มนกตำงกน เชน เทหวตถมหภำค เปนรำกฐำนทำงวตถของกำรเคลอนไหวทำงกล อณ อะตอม

นวเคลยส อณมลสำรและสนำม เปนรำกฐำนทำงวตถของกำรเคลอนไหวทำงฟสกส อะตอม เปน

รำกฐำนทำงวตถของกำรเคลอนไหวทำงเคม กรดนวคลอกและสำรโปรตน เปนรำกฐำนทำงวตถของ

กำรเคลอนไหวในสงมชวต แบบวธกำรผลตปจจยทำงวตถ เปนรำกฐำนทำงวตถของกำรเคลอนไหว

ทำงสงคม เนองจำกรปแบบกำรเคลอนไหวแตละรปตำงกมกฎเกณฑกำรเคลอนไหวเฉพำะของตน เรำ

จงไมควรดงรปแบบกำรเคลอนไหวขนต ำ มำเปนรปแบบกำรเคลอนไหวขนสง และไมควรสรป

รปแบบกำรเคลอนไหวขนสงเปนรปแบบกำรเคลอนไหวขนต ำ

3. ความเกยวพนระหวางรปแบบการเคลอนไหว:

รปแบบกำรเคลอนไหวตำงๆ ของวตถ มใชตำงกแยกอสระจำกกน หำกมควำมเกยวพนกน

และกนอยำงมอนทรย กำรเคลอนไหวกอตวและพฒนำมำจำกขนต ำถงขนสง จำกเรยบงำยถง

สลบซบซอน รปแบบกำรเคลอนไหวขนต ำทเรยบงำย เปนรำกฐำนของรปแบบกำรเคลอนไหวขนสงท

สลบซบซอน อยำงหลงพฒนำมำจำกอยำงแรก ครอบคลมและดดแปลงอยำงแรก

ระหวำงรปแบบกำรเคลอนไหวตำงๆ ยงแปรเปลยนไปสกนและกนไดอก ดงกำรเสยดสเกด

ควำมรอน คอกำรเคลอนไหวทำงกลเปลยนเปนกำรเคลอนไหวทำงฟสกส ไฮโดรเจนเปลยนเปนสำร

ฮเลยมในดวงอำทตยแปรเปนกำรเคลอนไหวทำงฟสกส แสงแดดสำดสองพชสเขยวกอบทบำท

สงเครำะหแปรเปนกำรเคลอนไหวทำงเคม พชไดรบกำรสงเครำะหจำกแสงแดด เจรญเตบโต ผลดอก

ออกผลผนเปนกำรเคลอนไหวของสงมชวต ซำกพชอนมหำศำลจมอยใตดน ขำดออกซเจน ผำน

เวลำนำนนบลำนป กลำยเปนถำนหนเปลยนเปนกำรเคลอนไหวทำงเคม ถำนหนถกใชเปนเช อเพลง

เปลยนเปนพลงควำมรอน พลงควำมรอนเปลยนสำรเหลวน ำเปนพลงไอน ำ พลงไอน ำเปลยน

เครองจกรเปนพลงงำนกล พลงงำนกลผนไดนำโมเปนพลงงำนไฟฟำ กระแสไฟฟำเปลยนเปนกำร

เคลอนไหวทำงฟสกส.... ฯลฯ รปแบบกำรเคลอนไหวของวตถสะทอนควำมเปนเอกภำพของควำม

หลำกหลำย สะทอนรปแบบกำรเคลอนไหวหนงเปลยนเปนอกรปแบบกำรเคลอนไหวหนง รปลกษณ

วตถหนงเปลยนเปนอกรปลกษณวตถหนง พลงงำนหนงเปลยนเปนอกพลงงำนหนง หมนเวยนไรท

สนสดอยำงเปนกระบวนกำร เชน พลงงำนคงท เปนตน

33

4. การเคลอนไหวซงสมบรณกบการหยดนงซงสมพทธ:

คนเรำมกจะพรรณนำถงสงทหยดนงไมไหวตง “มนคงดงขนเขำ” แตแทจรง ขนเขำนน

เคลอนไหวอย โมเลกลและอะตอมภำยในของมนแปรปรวน พรอมไปกบกำรเคลอนไหวซงสมบรณ

ของจกรวำล ถำเชนนนอะไรคอหยดนง? หยดนง คอสภำพคงตวภำยใตเงอนไขกำรเคลอนไหวท

แนนอนของวตถ กำรหยดนงซงสมพทธครอบคลม 2 สภำพ อยำงแรก ต ำแหนงเทศะของสงไม

เปลยน เชน อำคำรบำนเรอนเรยงรำยอยกบท เรยกวำหยดนง แตหยดนงทตรงกนขำมกบแกนโลก

หมนรอบตวเองในระบบสรยะจกรวำล อยำงหลง คณภำพมลฐำนของสงยงไมเปลยน เชน อำหำรยง

ไมบด ยงอยในขนกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ เปนตน

ไมวำกำรหยดนงใดๆ ดลภำพใดๆ ลวนเปนสงสมพทธ มแตกลำวถงรปแบบกำรเคลอนไหว

เชนนน หรอเชนน ทแนนอนเทำนนถงจะมควำมหมำย เทหะวตถ ขณะทรกษำสภำพคณภำพคงตว

สมพทธ มกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณทแนนอน มนษยวำนรไมอำจผนเปนคนชวขำมคน แต

บทบำทผนแปรของมนมไดยตแมแตวนำทเดยว ควำมคดและสงคมมนษยกเชนกน

ในเมอสรรพสงเคลอนไหวตลอดเวลำ ท ำไมเรำยงตองคนควำหยดนงซงสมพทธ? อนทจรง

กำรยอมรบหยดนงซงสมพทธ กำรเขำใจเอกภำพของกำรเคลอนไหวซงสมบรณกบกำรหยดนงซง

สมพทธอยำงวภำษอยำงถกตอง มควำมหมำยส ำคญอยำงยงยวดตอกำรรบรและกำรปฏบตของเรำ

กอนอน กำรหยดนงซงสมพทธเปนเงอนไขทจ ำเปนของกำรด ำรงอย กำรแยกตว และกำรพฒนำ

ภำยในของสง มแตกำรคงไวซ งหยดนง ดลยภำพ และคงตวซ งสมพทธเทำนน สรรพสงจงจะ

สำมำรถเตรยมกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ กำรแยกตวอยภำยใน และกำรเปลยนแปลงจำก

รปลกษณขนต ำไปสรปลกษณขนสงได สวนกำรเคลอนไหวซงสมบรณและกำรแปรปรวนไมหยด เปน

บอเกดรปลกษณรปธรรมของวตถ เอกภำพของทงสองสะทอนควำมอดมสมบรณและควำมหลำกหลำย

ไมจ ำกดของโลกวตถ

ถดมำ กำรหยดนงซงสมพนธ เปนเงอนไขกำรรบร ทจ ำเปนของคนเรำ มกำรหยดนงซ ง

สมพทธ ถงจะมคณสมบตและรปลกษณของสงเปนทแนนอน ถงจะมกำรแยกตวสงน คอสงน สงน

มใชสงนนภำยใตเงอนไขทแนนอน มแตกำรรบรและกำรยนยนกำรหยดนงซงสมพทธ คนเรำจงจะ

สำมำรถรบรและจ ำแนกสงรปธรรม และวเครำะหปรมำณสวนประกอบของสสำรได

ถดมำอก กำรหยดนงซงสมพทธ เปนบรรทดฐำนช วดขนำดของกำรเคลอนไหว ไมมกำรหยด

นงซงสมพทธ กไมมสงทเรยกวำเคลอนไหว ไมเขำใจกำรหยดนงซงสมพทธกไมเขำใจกำรเคลอนไหว

เคลอนไหวกบหยดนงอำศยซงกนและกน มแตเขำใจและยนยนเอกภำพของกำรเคลอนไหวซงสมบรณ

กบกำรหยดนงซ งสมพทธเทำนน คนเรำจงจะสำมำรถคลอยตำมสถำนกำรณทเอ ออ ำนวย และ

ดดแปลงสรรพสงได มฉะนน กไมอำจรบร โลกและดดแปลงโลกได อภปรชญำแยกเอกภำพทเปน

วภำษของกำรเคลอนไหวกบกำรหยดนงออกจำกกน ปฏเสธกำรเคลอนไหวซงสมบรณ ยอมรบกำรหยด

นงซงสมพทธ น ำมำซงทฤษฎไมอำจเปลยนแปลงได หรอยอมรบแตกำรเคลอนไหว ปฏเสธกำรหยด

นงซงสมพทธ ปฏเสธควำมแตกตำงระหวำงสรรพสง น ำมำซงลทธสมพทธและกำรเลนส ำบดส ำนวน

ปรชญำลทธมำรกซยนยนกำรเคลอนไหวเปนสงสมบรณ ยนยนลกษณะสงกดกำรเคลอนไหว

ของวตถ ยนยนรปลกษณะวตถทงปวงบนโลกลวนอยทำมกลำงเคลอนไหว เปลยนแปลง และพฒนำ

34

ตลอดไป แตไมปฏเสธภำวะหยดนงทด ำรงอยของโลกวตถแตอยำงใด ปรชญำลทธมำรกซขณะท

ยอมรบลกษณะเงอนไขกำรเคลอนไหวอยำงแนชดของวตถ กยนยนกำรหยดนงซงสมพทธและบทบำท

ในตวของมนดวย หยดนงคอภำวะคงทภำยใตเงอนไขกำรเคลอนไหวทแนนอนของวตถ เอกภำพทเปน

วภำษของกำรเคลอนไหวซงสมบรณกบกำรหยดนงซงสมพทธของสง ประกำรแรก กำรเคลอนไหวกบ

กำรหยดนงด ำรงอยโดยกำรอำศยกน ไมมกำรเคลอนไหว กไมมกำรหยดนงซงสมพทธ ยงไมมกำร

เคลอนไหวใดๆ ยงไมมสงใดๆ ท ำนองเดยวกน หยดนงแยกจำกเคลอนไหวไมได หยดนงเปนเพยง

ภำวะเฉพำะอยำงหนงในกำรเคลอนไหวของสง มนเปนผลพวงกำรเคลอนไหวซงสมบรณในขอบเขตท

แนนอน สวนกำรเคลอนไหวซงสมบรณส ำแดงตนผำนกำรหยดนงซงสมพทธ ถอเอำกำรหยดนงซง

สมพทธ มำช วดขนำดของตน ถดมำ กำรเคลอนไหวกบกำรหยดนงซมแทรกสกนและกน ครอบคลมซง

กนและกน ในกำรเคลอนไหวซงสมบรณมกำรหยดนงซงสมพทธ ในหยดนงซงสมพทธมเคลอนไหวซง

สมบรณ กำรหยดนงซงสมพทธของสง มใชแนนงไมไหวตง หำกเปนเพยงรปแบบคงตวจ ำเพำะของ

กำรเคลอนไหว สรรพสงยงคงอยในกระบวนกำรเคลอนไหวตลอดกำล

เวลาและเทศะเปนรปแบบการด ารงอยของวตถทเคลอนไหวอย

ลทธเลนนระบวำ “บนโลกนอกจำกวตถทเคลอนไหวอย กไมมอะไรอน วตถทเคลอนไหวอย ก

มแตในเวลำและเทศะเทำนนทจะสำมำรถเคลอนไหวได” ฉะนน หลงกำรอธบำยถงควำมสมพนธท

เปนวภำษของวตถกบกำรเคลอนไหวแลว ยงตองอธบำยควำมสมพนธของวตถทเคลอนไหวอยในเวลำ

และเทศะในอกกำวหนงดวย จงจะสำมำรถยดกมแบบวธกำรด ำรงอยของวตถไดอยำงครบถวนบรบรณ

1. ประวตศาสตรพฒนาการเวลาและเทศะของคนเรา:

เวลำและเทศะเปนปญหำเกำแกยำวนำนมำก เปนปญหำทำงวทยำศำสตรทส ำคญยง จำกกำร

ปฏบตทำงกำรผลต ประชำชนผใชแรงงำนคอยๆ สงเกตกำรเคลอนยำยเงำของดวงอำทตย กำรโคจร

ของดวงดำว กำรไหลเลอนของน ำและทรำย เสยงนกรอง เสยงไกขน กำรเรยนรกำรรำงวดทดน กำร

ท ำปฏทน แลวคอยๆ กอรปทศนะเวลำและเทศะเรยบงำยขนมำ

คนโบรำณเรมเรยนรควำมตอเนองของเวลำ กำรแผขยำยของวตถ เวลำเปนหนงมต ผำนพน

ไปไมหวนคนมำอก เทศะเปนสำมมต รำบกบตรง ไมจ ำกด ทฤษฎคณตศำสตรของยคลด

(Euclid) เปนทฤษฎเรขำคณตทถอดมำจำกทศนะเวลำและเทศะเรยบงำยดงกลำวนนเอง

ในเวลำตอมำ ในรำวค.ศ. 123 จำงเหง ปรำชญจนในรำชวงศฮนตะวนออก กเปนหนงใน

สดยอดอจฉรยะ เปนคนแรกทแกไขปฏทนและปรบใหเขำกบฤดกำล และในค.ศ. 132 จำงเหงยงได

ประดษฐเครองวดแผนดนไหว ซงสำมำรถตรวจจบสถำนทเกดแผนดนไหวทหำงออกไปไดถง 500

กโลเมตร จำงเหงยงเปนผสรำงเครองวดระยะทำงยำนพำหนะวงไปบนทองถนนไดอยำงเทยงตรงเปน

ครงแรกอกดวย

ทฤษฎเวลำและเทศะระบบแรกสดบนประวตศำสตร กคอทศนะเวลำและเทศะของนวตน

(Sir lsaac Newton ) ในกระบวนกำรสรำงแบบฉบบกลศำสตรของนวตนมขออนมำนดงน : กำร

เคลอนทของวตถทงปวงผลทำยสดลวนเปนกำรเคลอนทเชงกล และเทหวตถในฐำนะเคลอนทเชงกล

35

กอนอนจ ำเปนตองมเทศะ “วำง” อนหนง ขณะเดยวกน เนองจำกมเพยงเทหวตถเคลอนทดวยแรง

เฉอย หรอหยดนงสมบรณ หรอเคลอนทเปนเสนตรงดวยควำมเรวเทำกนอยในตว ดงนนเทหวตถหยด

นงสมบรณจ ำเปนตองมเทศะหยดนงสมบรณทแนนอนดวย โดยเฉพำะเทศะเปน “เสนตรงสมบรณ

เทำกนสมบรณ” จงจ ำเปนตองมเวลำทผำนไปดวยควำมเรวเทำกนและไมเกยวของกบสงอน มำสอด

รบเปนเอกภำพทแนนอนกบเทศะสมบรณดวย ดงนน นวตน จงไดมำซงจนตภำพ “เทศะสมบรณ”

และ “เวลำสมบรณ”: “เทศะสมบรณกลำวโดยธำตแทแลว เหมอนกนไมเปลยนแปลงไมเกยวของกบ

สงอนใดภำยนอกตลอดไป” สวน “เวลำสมบรณ ทแทจรง และทเปนคณตศำสตรนนกผำนไปรวดเรว

อยในตว โดยเฉพำะผำนไปรวดเรวและเทำกนไมเกยวของกบสงอนใดภำยนอกอนเปนธำตแทของมน”

ทศนะเวลำและเทศะสมบรณของนวตนชนดนยอมรบเวลำและเทศะด ำรงอยทำงภววสย สะทอนลกษณะ

เอกภำพและลกษณะอสระของเวลำและเทศะอยำงรปธรรม มนเปนรำกฐำนระบบกลศำสตรของนวตน

เปนแบบฉบบในกำรพฒนำทฤษฎฟสกส และมบทบำทส ำคญอยำงยงยวดตอกำรพฒนำวทยำศำสตร

ธรรมชำตยคใกล อนเปนกำรกำวกระโดดครงแรกบนกำรรบร เวลำและเทศะอยำงมตองสงสย แตวำ

ทศนะเวลำและเทศะของนวตนแยกควำมเกยวพนซงกนและกนของเวลำกบเทศะออกจำกกน แยกควำม

เกยวพนซงกนและกนของเวลำและเทศะกบวตถออกจำกกน แยกควำมสมพนธของเวลำและเทศะกบ

กำรเคลอนไหวออกจำกกน ปฏเสธเวลำและเทศะสมพทธโดยส นเชง จงน ำไปสลทธสมบรณสสน

เขมขนของอภปรชญำ

ไอนสไตน (Albert Einstein) นกฟสกสผทรงอทธพลทสดในตนศตวรรษท 20 ไดวพำกษ

“เวลำสมบรณ” “เทศะสมบรณ” ของนวตน และน ำเสนอทศนะเวลำและเทศะใหม—ทศนะเวลำและ

เทศะแหงทฤษฎสมพทธภำพพเศษ เปลยนพลกประวตศำสตรกำรพฒนำทศนะเวลำและเทศะอยำง

ยงใหญอกครง ไอนสไตนยดกมกญแจส ำคญของทฤษฎลกษณะสมพทธและลกษณะเวลำเดยวกนไวได

โดยเผยใหเหนถงเวลำและเทศะสมพทธด ำรงอยโดยอำศยกำรเคลอนท และพยำกรณไมฟตหดสน

นำฬกำรนเวลำอยำงลกซ งเปนวทยำศำสตร โดยไดรบกำรยนยนควำมถกตองจำกกำรสงเกตกำรณทำง

วทยำศำสตร จำกกำรทดสอบทำงวทยำศำสตรทงทำงตรงและทำงออมอยเสมอ

บนพ นฐำนน ไอนสไตนยงไดวพำกษทฤษฎแรงโนมถวงของนวตนในอกกำวหนง แลวสรำง

ทฤษฎสมพทธภำพทวไปขนมำ เนองกำรด ำรงอยของวตถและภำวะแผกระจำยของมน ท ำใหเวลำและ

เทศะโคงตำมไปดวย กำรชำลงหรอเรวขนของเวลำจะเกยวของกบควำมเรวสมพทธ หรอเกยวของกบ

ควำมโนมถวง และเกยวของกบกำรโคงงอ หรอควำมโคงงอของเวลำและเทศะเกดจำกควำมโนมถวง

อนเปนกำรเผยควำมเกยวพนซงกนและกนของเวลำและเทศะกบวตถและกำรเคลอนไหวอยำงแนบแนน

2. ลกษณะพเศษมลฐานของเวลาและเทศะ:

อะไรคอเวลำ? เวลำคอควำมตอเนอง หรอล ำดบในกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของสง ค ำวำ

“อดต” “ปจจบน” “อนำคต” “ยำวนำน” “ช วครำว” เหลำน คอรปแบบของเวลำ หรอ

ควำมสมพนธของเวลำ ลกษณะพเศษของเวลำ คอหนงมต หรอไมหวนคนมำอก หมำยถงเวลำมแต

จำกอดต ปจจบนสอนำคต เปนทศทำงเดยว ไปแลวไมกลบ ไมอำจทวนกระแสได ดงทแมกซมกอรก

กลำววำ “รวดเรวทสดและลำทสด ยำวทสดและสนทสด ธรรมดำสำมญทสดและล ำคำทสด มองขำม

งำยดำยทสด และเสยใจภำยหลงของสงในโลกน กคอ เวลำ” ชวงวถเวลำไมหวนคนมำอกถกบงคบโดย

36

กำรเคลอนไหวของเทหวตถ และควำมเรวเคลอนทของเทหวตถชำกวำควำมเรวแสง เวลำจะยอนกลบ

ได เมอเทหวตถเคลอนทเรวกวำควำมเรวแสงเทำนน แตวำ ควำมเรวแสง เปนควำมเรวสงสดใน

จกรวำล ไมมสงใดเคลอนทเหนอควำมเรวแสงเทำทวทยำศำสตรคนพบในปจจบน

จนตภำพเวลำของคนเรำ กคอจงหวะจะโคนและกฎเกณฑของโลกธรรมชำต ทสะทอนเขำสหว

สมองคนเรำ หนวยเวลำ วนำท นำท ชวโมง วน เดอน ป คอสญลกษณเวลำทคนก ำหนดตำม

จงหวะจะโคนและกฎเกณฑดงกลำว นำยก. เกด เวลำ... วน... เดอน... ป ค.ศ. .. นนคอกำรนบจำก

เวลำของปฏทนสำกลทล ำดบมำจำกโลกหมนรอบดวงอำทตย 1,950 รอบ ดวงจนทรหมนรอบโลก 10

รอบ และโลกหมนรอบตวเอง 5.25 รอบ

อะไรคอเทศะ? เทศะคอกำรด ำรงอยและกำรขยำยออกไป หรอแผกวำงออกไปของวตถ ค ำวำ

“ต ำแหนง” “สถำนท” “ระยะ” “พนท” “มมฉำก” เหลำน ลวนแสดงถงรปแบบของเทศะ แสดง

ถงควำมสมพนธของขนำดทงสน เทหวตถบรรดำมลวนครอบครองต ำแหนงทแนนอน ครอบครอง

เทศะทแนนอน เฉพำะหนำน มนษยไดอำศยกลองสองทำงไกลสงเกตบรรดำดวงดำวในระบบสรยะ

ไดไกลถง 2 หมนลำนปแสง แมจะกวำงไกลเพยงใดกยงเปนพ นททแนนอนในกรอบทมองเหนได

แมแตในหลอดสญญำกำศ กยงมขอบเขตของอนภำคและสนำมฟสกสของวตถชนดตำงๆ เชนกน

อะตอมมขนำดของมน คอมเสนผำศนยกลำงขนำดประมำณ 1/20 ลวนสวนของ 1 มลลเมตร ทง

นวเคลยสซ งอยใจกลำงของอะตอมกมขนำดเลกกวำ 1/100,000 ของอะตอมท งหมด ใน

ขณะเดยวกน เทหวตถอยำงหนงจะเกยวพนกบเทหวตถอนๆ ในทำงต ำแหนง บน—ลำง ซำย—ขวำ

หนำ—หลง ซงกคอสำมมตในเรขำคณตในเทศะของยคลดนนเอง ต ำแหนงและพนทของวตถเปนสอง

ดำนทแผขยำยออกไป พวกมนเปนลกษณะสงกดรวมทประกอบกนขนเปนเทศะหรอขนำดของวตถ

เวลำและเทศะแยกจำกกำรเคลอนไหวของวตถไมได กำรเคลอนไหวของวตถทแยกจำกเวลำ

และเทศะแสดงไมม กำรเคลอนไหวของวตถแสดงผำนเวลำและเทศะ ไมวำกำรเคลอนไหวของวตถใน

อำณำจกรมหภำค หรอในอำณำจกรจลภำคกตำม ลวนมลกษณะพเศษเฉพำะของเวลำและลกษณะ

พเศษเฉพำะของเทศะ แมวำหนวยวดควำมถวงจ ำเพำะของพวกมนจะตำงกนกตำม ลทธมำรกซเหนวำ

“รปแบบพ นฐำนในกำรด ำรงอยทงปวง กคอเวลำและเทศะ กำรด ำรงอยทนอกเหนอเวลำเปนเรองไร

สำระเชนเดยวกบกำรด ำรงอยทนอกเหนอเทศะ”

เวลำและเทศะซงถอเปนรปแบบกำรด ำรงอยของวตถทเคลอนไหวอย ควำมเปนจรงทำงภววสย

ของพวกมนไมเปลยนแปลง ไมมเงอนไข และเปนสงสมบรณ ขณะเดยวกน เวลำและเทศะทอยใน

ภำวะรปธรรมพเศษเฉพำะ และอยทำมกลำงกำรเปลยนแปลงอยำงรปธรรมนน มเงอนไข และเปนสง

สมพทธ

3. ลกษณะภววสยของเวลาและเทศะ:

ลทธเลนนช ใหเหนวำ “เมอวตถนยมยอมรบควำมเปนจรงทำงภววสยของวตถทเคลอนไหวอย

และกำรด ำรงอยโดยไมตองอำศยจตส ำนกคน แนนอนยอมจะยอมรบควำมเปนจรงทำงภววสยของ

เวลำและเทศะดวย ” ลกษณะภววสยของเวลำและเทศะ หมำยถงกำรด ำรงอยทำงภววสยของมนไม

ตองอำศยควำมนกคดของคนเรำนนเอง

37

มผตงประเดนวำ ลกษณะภววสยของวตถนนเขำใจงำย แตลกษณะภววสยของเวลำและเทศะ

นนเขำใจยำก ใครบำงทสำมำรถหยบเอำกอนเทศะเลกๆ ไดสกกอน? ใครบำงทสมำรถสองกลองเหน

หวงเวลำไดสกหวง? นเปนกำรเขำใจเวลำและเทศะทำงภววสยทคลำดเคลอน ประกำรแรก มองเหน

คล ำถก มใชสญลกษณส ำคญของลกษณะภววสย ควำมหมำยแทจรงของมน กคอกำรด ำรงอยอยำง

อสระโดยไมตองอำศยควำมคดคน กำรด ำรงอยของเวลำะและเทศะ ไมอำจหนเหไปตำมเจตนำรมณ

ของผใด ใครกตำมลวนไมอำจมชวตโดยไมเปนไปตำมเวลำและเทศะทแนนอน ประกำรทสอง ใชวำ

ลกษณะภววสยของเวลำและเทศะจะมองไมเหนคล ำไมถกโดยสมบรณ เรำมองเหนคล ำถกเทหวตถ ไม

ทอนหน ง บำนหลงหน ง สนำมหญำแหงหน ง ทรำยถงหน ง ดอกไมชอหน ง เหลำน แทจรงคอ

“มองเหน” หรอ “คล ำถก” กำรแสดงออกของเทศะเทหวตถทแนนอนแตละอยำง เมอเรำส ำรวจ

กระบวนกำรขบเคลอนทจ ำกดอนหนง เชน รถแลนไป “มำขำวขำมหวย” เสยงน ำไหล เงำตนไมหก

เห เสยงนำฬกำปลก ชพจรเตน เสยงนกรอง ทองฟำแจมใสหลงฝน เหลำน คอ “มองเหน” หรอ

“คล ำถก” เวลำทผำนไปอยำงรวดเรวไมหวนกลบมำอก จะเหนไดวำ เวลำและเทศะมใชสงอตวสย

ตำมใจชอบ มใชสงลลบ กำรขบเคลอนกบวตถภววสยแยกจำกกนไมได “หยบ” โดดๆ ไมได เวลำ

และเทศะกเชนกน

มนกจตนยมจ ำนวนไมนอยทปฏเสธ และเบยงเบนเวลำและเทศะดวยแนวคดเวลำและเทศะ

สมพทธ โดยเหนวำ ในเมอเสนทำงเสนหนงเปน 1 กโลเมตรกได เปน 2 หลกได เปน 0.621 ไมล

กได เปน 0.54 ไมลทะเลกได เทศะภววสยจงไมม เมอเบกบำนใจ กท ำงำนดวยควำมเรำรอน รสกวำ

เวลำผำนไปอยำงรวดเรว เมอจตใจหมนหมองและชวตวำงเปลำ กร สกวำเวลำชำเหลอเกน จงไมม

เวลำทำงภววสย

ทศนะนกจตนยมทไมถกตองน จะยนยนลกษณะภววสยของเวลำและเทศะไดอยำงไรกน เมอ

น ำควำมรสกและกำรวดเวลำและเทศะ มำปะปนกบลกษณะภววสยของเวลำและเทศะ น ำอตวสยของ

อยำงแรกมำท ำใหเกดภววสยอยำงหลง?

ประกำรแรก แนวควำมคดคนเกยวกบเวลำและเทศะมใชเกดจำกอตวสย หำกเปนกำรสะทอน

ของสงภำยนอก ในประสบกำรณของแตละคน เชน คนปดตำขำงเดยวมองเหนอะไรไมชด ยำมเชำ

หมะปกคลมขำวโพลนคดวำตนตนสำย ยำมฟำสำงทองฟำมดครมตนนอนคดวำยงเชำอย นนคอ

แนวคดเวลำและเทศะทเกดจำกควำมรสก แตควำมรสกน เกดจำกสงภำยนอก

ประกำรทสอง เวลำและเทศะเปนผลพวงแหงกำรคด แตมนษยและควำมคดมนษยบนโลกเพง

จะเกดเมอ 2~3 ลำนปโดยประมำณน เอง โลกและระบบสรยะมประวต 1.5 หมนลำนป กลมดำว

ฤกษนอกระบบสรยะบำงกลมมประวต 2~3 หมนลำนปมำแลว มนษยอยบนโลก โลกอยในระบบสรยะ

ระบบสรยะอยในกำแลกซทำงชำงเผอก กำแลกซทำงชำงเผอกเปนสวนหนงของจกรวำล จกรวำลม

กำแลกซนบแสนลำนกำแลกซ มนกวำงใหญไพศำลเพยงใด ควำมคดควำมรบร ของมนษยกแคเสยว

นอยนดของจกรวำลทงหมด จงไมอำจกลำวไดวำเวลำและเทศะเปนผลพวงกำรคดของมนษย

กำรปฏบตของผคนเปนกำรยนยนลกษณะภววสยของเวลำและเทศะไมวำแหงหนใด ชวตคน

จ ำเปนตองด ำเนนขบเคลอนทำงกำรผลตและกจกรรมอนๆ ทำงสงคม หำกสะทอนลกษณะพเศษเวลำ

และเทศะไมถกตอง กำรขบเคลอนทำงสงคมใดๆ กไมอำจด ำเนนไปได คนเรำร แกใจวำชำวนำ

38

เพำะปลก ตองค ำนงถงฤดกำลและพ นทอนเหมำะสม ผทขบยวดยำนตองค ำนงถงควำมเรวรถกบ

สภำพถนน เหลำน คอกำรรแกใจตอวตถทขบเคลอนในเวลำและเทศะของคนเรำ ใครจะปรำรถนำ

หรอไมกตำม จะเปลยนมนไมได จะสรำงมนไมได มแตสะทอนมน และยดกมมน กำรปฏบตคนควำ

ทำงวทยำศำสตรบงบอกวำ วทยำศำสตรธรรมชำตและวทยำศำสตรสงคมทงหมด ตำงกถอเอำวตถท

ขบเคลอนในปรำกฏกำรณ เวลำและเทศะ มำเปนเน อหำของตน ในกระบวนกำรคนควำทำง

วทยำศำสตรแตละรำย เรมจำกกำรไมสงสยตอเปำทคนควำทขบเคลอนทเปนจรงในลกษณะพเศษเวลำ

และเทศะทำงภววสย ปรชญำในฐำนะบทสรปรวบยอดแหงวทยำศำสตรธรรมชำตและวทยำศำสตร

สงคม กคนควำโลกวตถทพฒนำตำมกฎเกณฑทวไปของเวลำและเทศะเชนเดยวกน

4. ลกษณะสมพทธของเวลาและเทศะ:

เวลำและเทศะสมพทธ หมำยถงลกษณะพเศษเวลำและเทศะของวตถทผนแปร ผนแปรไปกบ

ควำมแตกตำงของรปลกษณวตถ ไปกบกำรเคลอนททเปลยนไป กลำวตำมภำวะกำรผนแปรในขอบเขต

กำรเคลอนทดวยแรงเฉอย กคอทฤษฎกลศำสตรของนวตน กลำวตำมภำวะกำรผนแปรในขอบเขต

กำรเคลอนทดวยควำมเรวเทำควำมเรวแสง กคอทฤษฎสมพทธของไอนสไตน ภำวะสองอยำงน ม

ควำมหมำยแตกตำงกน

ในขณะทนวตนยอมรบเวลำสมบรณและเทศะสมบรณ กยอมรบเวลำและเทศะสมพทธอยำง

รปธรรมดวย เขำเหนวำ เวลำและเทศะทำงทดแบงเปน “สมพทธกบสมบรณ แทจรงกบกำรแสดงออก

คณตศำสตรกบทวไป” นวตนเหนวำ เวลำและเทศะทเปนรปธรรมนนเปนสงสมพทธ ลกษณะสมพทธน

กอนอน ต ำแหนงเทศะของเทหวตถแสดงออกอยำงสมพทธ ต ำแหนงเทศะของเทหวตถใดๆ ทสมพทธ

ลวนก ำหนดจำกควำมสมพนธของเทหวตถโดยรอบ แมนวตน จะมองเหนเวลำและเทศะสมพทธเหลำน

อยำงเปนรปธรรมกตำม แตจนแลวจนรอดเขำกคนไมพบกำรวดเวลำและเทศะสมพทธในตวของมนอย

ด เพรำะเขำถกผกมดดวยทศนะเวลำและเทศะสมบรณนนเอง

ขณะทไอนสไตนวพำกษทศนะเวลำและเทศะสมบรณของนวตน กเรมจำกหลกกำรสมพทธภำพ

พเศษ และหลกกำรควำมเรวแสงไมเปลยน ไปคนพบเวลำและเทศะสมพนธกบกำรเคลอนทอยในตว

กลำวคอ เมอเทหวตถเคลอนทดวยควำมเรวใกลเคยงควำมเรวแสง ลกษณะยนขยำยออกไปของเทศะ

กจะหดสนลง หดเลกลง ขณะเดยวกนลกษณะตอเนองของเวลำ กจะยดออกไป และขยำยออกไป

ตำมทศทำงเคลอนท ของเทหวตถ (ปรำกฏกำรณท เรยกวำ ไมฟตหดสน เวลำชำลง) ทฤษฎ

สมพนธภำพพ เศษน เผยใหเหนวำ ลกษณะพ เศษของเวลำและเทศะสมพทธของเทหวตถ จะ

แปรเปลยนไปตำมสภำพเคลอนทของวตถ ทฤษฎสมพทธภำพทวไปเผยในอกกำวหนงวำ ลกษณะ

พเศษเวลำและเทศะสมพทธของเทหวตถ จะแปรเปลยนไปตำมภำวะทกระจำยของวตถ ไอนสไตนเรม

จำกทฤษฎสมพทธภำพทวไปและทฤษฎผลเทำกน เผยใหเหนวำ ลกษณะพเศษของแรงโนมถวงอำศย

กำรกระจำยในปรมำณของวตถ ปรมำณของวตถยงมำก กำรกระจำยของวตถกยงถ สนำมแรงโนม

ถวงกยงเขม “ชวงระยะเสนโคง” ของเทศะ กยงมำก (ยงโคง) และเวลำทผำนไปกยงชำลง ทศนะ

เวลำและเทศะสมพทธน เปนกำรปฏวตเปลยนแปลงทศนะเวลำและเทศะของนวตน และเตมเตมควำม

รบร ในเรองของเวลำและเทศะสมพทธของคนเรำล ำลกยงขน

39

หลกกำรควำมเรวแสงไมเปลยน ตำมทฤษฎสมพทธภำพพเศษวำ แสงเคลอนทดวยควำมเรว

คงทเสมอ ไมข นอยกบสภำพกำรเคลอนทของแหลงก ำเนดหรอผสงเกต ดงเชน ถำเรำยนอยกบท

มองดแสงไฟจำกเสำไฟฟำขำงถนน แสงไฟจะเดนทำงเขำมำหำเรำดวยควำมเรวประมำน 300,000

กโลเมตร เมอเรำขบรถยนตหรอวงเขำหำเสำไฟ เรำยงจะเหนแสงจำกเสำไฟเคลอนทเขำหำเรำดวย

ควำมเรว 300,000 กโลเมตรเทำเดม

ตำมทฤษฎสมพทธภำพพเศษของไอนสไตน ล ำดบเวลำกอนหลงของสงก ำหนดเปนทแนนอน

จะสลบกนไมได ดงเชน กระสนปนใหญยงกอนตกทหลง ยงกอนตกทหลงเกดพรอมกนไมได ตก

กอนยงทหลงยงเปนไปไมได แตสงท “พรอมกน” นน กลบมใชสงสมบรณ หำกเปนสงสมพทธ

“พรอมกน” และ “ไมพรอมกน” จะสำมำรถก ำหนดมนได เมอเกยวพนกบเทหวตถทเคลอนทอย ดง

ตวอยำง ผทมองจำกพนดนมองเหนเกดพรอมกน สวนผทสงเกตบนสงทเคลอนทดวยควำมเรวสง กลบ

มองเหนไมพรอมกน นนคอจนตภำพ “พรอมกน” จะเปลยนไปกบสภำวะกำรขบเคลอนของวตถท

เปลยนไป

สมมตวำ ซำนชำลำสถำนรถไฟตงอยระหวำงกลำงไฟสญญำณ 2 ดวง เมอไฟ 2 ดวงน สวำง

พรอมกน พนกงำนบนชำนชำลำจะมองเหนแสงไฟ 2 ดวงน “พรอมกน” แตพนกงำนบนหวรถจกรท

วงอยจะมองเหนแสงไฟ 2 ดวงน “ไมพรอมกน” เพรำะเหตใด ? สมมตอกวำ ระหวำงไฟสองดวงน

หำงกน 5,800,000 กโลเมตร รถไฟวงดวยควำมเรว 290,000 กโลเมตรตอวนำท ควำมเรวแสง

300,000 กโลเมตรตอวนำท เมอไฟ 2 ดวงน สวำงพรอมกน พนกงำนทยนอยบนชำนชำลำระหวำง

กลำงของแสงไฟ 2 ดวงน ยงคงมองเหนแสงไฟ 2 ดวงน “พรอมกน” สวนพนกงำนบนหวรถจกรกลบ

มองเหนแสงไฟ 2 ดวงน “ไมพรอมกน” ทงน ไฟดวงหนำควำมเรวแสง 300,000 กโลเมตรตอวนำท

สวนทำงกบหวรถจกรซงวงดวยควำมเรว 290,000 กโลเมตรตอวนำท เขำยอมมองเหนแสงไฟดวง

หนำกอน สวนดวงหลงควำมเรวแสง 300,000 กโลเมตรตอวนำท ไลหลงหวรถจกรทวงดวยควำมเรว

290,000 กโลเมตรตอวนำท อกสกพกหนงเขำจงจะสำมำรถมองเหนแสงไฟดวงหลงน ได

จำกหลกกำรพ นฐำนเกยวกบควำมเรวแสง ไอนสไตนยงช ใหเหนกนวำ เวลำและเทศะ หรอ

ต ำแหนงของเหตกำรณใดๆ จะมควำมเกยวพนกนอยำงลกซ งแยกจำกกนไมได ปรมำณกำรวดทกอยำง

ทงเวลำและขนำดของกำรเคลอนทของเทหวตถใดๆ ลวนมคำไมคงท ขนอยกบสภำพกำรเคลอนทของ

ผ วดและสภำพกำรณนนๆ ดวย (ไมฟตหดสน เวลำชำลง) เมอวตถใดๆ เคลอนท เรวข นเทำกบ

ควำมเรวแสง วตถนนจะมขนำดเลกลง หดสนลง ยงควำมเรวสมพทธมคำมำกข น ชวงเวลำกำร

เคลอนทกจะยดออกไป ขยำยออกไป นำฬกำทเคลอนทดวยควำมเรวสงจะเดนชำกวำนำฬกำเรอน

เดยวกนเมออยกบท

ดงตวอยำงสมมตวำ เมอจำนบนบนดวยควำมเรวใกลเคยงกบควำมเรวแสง คอ 299,999

กโลเมตรตอวนำท จำนบนนกจะมขนำดเลกลง เปน 0.2 เมตร ->0.66 ฟต เมอเทยบกบพ นโลก คอ

1 วนำทบนจำนบนเทำกบ 50 วนำทบนพ นโลก แฝดสำวคหนง คนหนงอยบนโลก อกคนหนงขนยำน

อวกำศเดนทำงไปในอวกำศดวยควำมเรวใกลเคยงควำมเรวแสง เวลำของแฝดทงสองจะเคลอนทดวย

ควำมเรวไมเหมอนกน โดยคนทเคลอนทดวยควำมเรวสมพทธเปนบวกเมอเทยบกบโลก เวลำของ

หลอนจะชำกวำเวลำของคนอยบนโลก และเมอเวลำบนโลกผำนไป 50 ป แลวจรวดกน ำแฝดผดนทำง

40

กลบมำยงโลก เวลำของแฝดผน ผำนไปเพยง 5 ป เมอเทยบกบเวลำบนโลก ขณะทแฝดผ เดนทำง

เรมตนเดนทำงจำกโลก แฝดทงสองมอำย 20 ป เทำกน เมอเวลำบนโลกผำนไป 50 ป แฝดทอยบน

โลกจะมอำย 70 ป แตแฝดผ เดนทำงอำยของหลอนจะเปลยนไปเพยง 5 ปเทำนน เมอเทยบกบคน

บนโลก

ปจจบน มหลกฐำนขอมลทำงวทยำศำสตรมำกทเดยว ทสนบสนนทฤษฎสมพทธภำพพเศษ

ของไอนสไตน ในกรณควำมเรวสมพทธตอชวงเวลำ เชน มกำรทดลองเปรยบเทยบกำรเดนทำงของ

นำฬกำอะตอมสองเรอน โดยเรอนหนงตงอยบนโลก อกเรอนหนงเคลอนทดวยควำมเรวสงรอบโลก

ผลปรำกฏวำ นำฬกำเรอนทเคลอนทดวยควำมเรวสง เดนชำกวำนำฬกำเรอนอยกบทบนพ นโลกจรง

โดยกำรทดลองของนกฟสกสชำวอเมรกำสองคน คอ เจ ซ เฮฟเล (J. C. Hafele) และ รชำรต คตทง

(Richard Keating) เมอ ป ค.ศ. 1971

นอกจำกเรองของเวลำและเทศะ ทฤษฎสมพทธของไอนสไตน ยงแสดงผลถงคณสมบต

พ นฐำนของสสำรอกชนดหนง คอมวล ดวยวำมวลของวตถหรอของอนภำคใดๆ กมคำคงทข นอยกบ

ขนำดของควำมเรวสมพทธดวย โดยมกำรเปรยบเทยบอำยของอนกภำคมลฐำนบำงชนดทมอำยสน

มำก เชน มวออน (Muon) ปรำกฏวำ อนภำคชนดเดยวกน ซงมอำยเทำกน เมอเคลอนทดวย

ควำมเรวเทำกน แตอนภำคทเคลอนทเรวกวำจะมอำยยำวกวำ

ทฤษฎสมพทธภำพทวไปของไอนสไตน ในเรองผลของควำมโนมถวงทมตอกำรเดนทำงของ

แสง เผยใหเหนถงเวลำและเทศะสมพนธกบสนำมควำมโนมถวงของเทหวตถ กลำวคอ โดยปกตเมอ

แสงเคลอนทในแนวตรง แตเมอแสงเคลอนทเขำใกลวตถขนำดใหญ หรอมวลสำรขนำดใหญ เชน

ดวงดำว แสงจะเดนทำงเบนเขำหำเปนเสนโคงตำมแนวโคงของดวงดำว ดวยแรงโนมถวงตำมบรเวณ

รอบเสนโคงบนดวงดำวนนเอง ทฤษฎสมพทธทวไปน ไดรบกำรทดสอบโดย อำเธอร เอดดงตน

(Arthr Eddington) นกดำรำศำสตรชำวองกฤษ ซงน ำคณะนกดำรำศำสตรไปสงเกตกำรณกำรเกดขน

ของสรยะปรำคำเตมดวงทแอฟรกำ เมอป ค.ศ. 1919 เปำหมำยเพอตรวจสอบทฤษฎสมพทธภำพ

ทวไปของไอนสไตน เกยวกบกำรเดนทำงของแสงเปนเสนโคงเปนส ำคญ ผลตรวจสอบน ท ำใหนก

ดำรำศำสตรบนโลกสำมำรถมองเหนดวงดำวทอยหำงไกลจำกดวงอำทตย และใกลดวงอำทตยตำม

ต ำแหนงในทองฟำจำกโลก ซงตำมทฤษฎสมพทธภำพทวไปของไอนสไตน แสงสวำงจำกดวงดำวทอย

ใกลดวงอำทตย จะเคลอนทในแนวเสนโคงเบนเขำหำดวงอำทตย ถำทฤษฎน ถกตอง ดวงดำวทอย

หลงดวงอำทตยออกไปจะปรำกฏใหเหน ณ.ต ำแหนงทเบนไปจำกต ำแหนงจรง สงทปรำกฏตอสำยตำ

นกวทยำศำสตรบนโลก คอผลกำรทดสอบทกอยำงเปนไปตำมค ำท ำนำยของทฤษฎของไอนสไตน

ทฤษฎสมพทธของไอนสไตน คอฐำนขอมลทำงวทยำศำสตรยนยนควำมถกตองของทฤษฎเวลำ

และเทศะ ซงเปนรปแบบกำรด ำรงอยของวตถทขบเคลอนอย เวลำและเทศะเปลยนไปพรอมกบวตถท

เปลยนไป มนด ำรงอยอยำงอสระเปนควำมจรงทำงภววสย ทคนเรำร มนไดจำกกำรปฏบต

5. ลกษณะไมจ ากดของเวลาและเทศะ:

รปลกษณรปธรรมของเทหวตถ และรปแบบกำรเคลอนไหวของวตถมควำมหลำกหลำยไม

จ ำกด เพรำะฉะนน เวลำและเทศะในฐำนะรปแบบกำรด ำรงอยของวตถกไมจ ำกดเชนกน ลทธมำรกซ

ระบวำ “ลกษณะหลำกหลำยไมจ ำกดชนดนของโลกธรรมชำตและประวตศำสตร พงมลกษณะไมจ ำกด

41

ของเวลำและเทศะ” แกนแทควำมไมจ ำกดของเวลำและเทศะ แสดงถงควำมอดมสมบรณอยำงไมมท

สนสดของโลกวตถทพฒนำอยอยำงไมจ ำกด ไมวำเวลำและเทศะเฉพำะหนงใดและทไดรบรมำแลวก

ตำม ลวนแตมควำมจ ำกด สวนเวลำและเทศะเฉพำะทประกอบขนโดยเทศะทหลำกหลำยไมมทสนสด

นน กลบมควำมไมจ ำกด เพรำะฉะนน เวลำและเทศะของวตถทเคลอนไหวอย จงเปนเอกภำพอยำง

วภำษของจ ำกดกบไมจ ำกด

เวลำและเทศะในปรมณฑลปรชญำพงมควำมเปนจรงทำงภววสย กลำวคอ ลกษณะสงกดธำต

แทของเวลำและเทศะจะมควำมสมพนธอยำงแนบแนนกบวตถทเคลอนไหวอย ดงนนจงตองเรมตน

จำกรปแบบกำรด ำรงอยของวตถแหงวตถนยมวภำษ ไปท ำควำมเขำใจเวลำและเทศะ มกำรยนทำง

วทยำศำสตรไวแลว โลกมหทศนถงโลกจลทรรศน สงธรรมชำตถงสงคมมนษย ลวนแตด ำรงอย

ทำมกลำงของเวลำและเทศะ รปแบบเวลำและเทศะด ำรงอยในวตถทเคลอนไหวอย อนเปนควำมจรง

ทำงภววสยทไมอำจหนเหไปตำมเจตจ ำนงของผใด ขณะเดยวกน โลกวตถทไมจ ำกดกก ำหนดลกษณะ

ไมจ ำกดของเวลำและเทศะเชนกน ลกษณะไมจ ำกดของเวลำและเทศะสะทอนลกษณะไมจ ำกดของวตถ

ทเคลอนไหวอย ลกษณะไมจ ำกดของเวลำ ไดแกลกษณะตอเนอง 1 มต ไรทสนสด ไมมจดเรมตน

ไมมจดสนสด “ภำวะไรเวลำ” นนไมมโดยสนเชง สวนลกษณะไมจ ำกดของเทศะ ไดแกเทศะของโลก

วตถไมมขอบเขต 3 มตของมนแผขยำยไปอยำงไมจ ำกด ใหญไมมนอก เลกไมมใน

เวลำและเทศะ เปนเอกภำพดำนตรงกนขำมของจ ำกดกบไมจ ำกด เวลำและเทศะจะไมจ ำกด

ในจกรวำลทงหมด แตจะจ ำกดในสงรปธรรม จกรวำลทไมจ ำกดจกประกอบดวยสงทจ ำกดอนเหลอลน

สวนเวลำและเทศะทไมจ ำกดกจะประกอบดวยเวลำและเทศะทจ ำกดอนเหลอหลำย เวลำและเทศะท

จ ำกดแฝงอยในเวลำและเทศะทไมจ ำกด ไมจ ำกดด ำรงอยในจ ำกด จ ำกดและไมจ ำกดมควำมเปน

เอกภำพอยำงวภำษ

โดยสรปคอ เวลำและเทศะคอรปแบบกำรด ำรงอยของวตถทเคลอนไหวอย เวลำและเทศะ

แนบสนทกบกำรเคลอนไหวของวตถแยกจำกกนไมได เวลำและเทศะเปลยนไปกบกำรเคลอนไหวของ

วตถทเปลยนไป ทศนะกำรเคลอนไหว และทศนะเวลำและเทศะของวตถนยมวภำษ เปนกำรสำธกและ

กำรเพมเตมใหแกทศนะวตถ

สงทงปวงจกผนแปรไปตำมเงอนไขเวลำและเทศะ เรำจงควรจะสนใจคนควำกำรเคลอนไหว

ของสงตำมเงอนไขเวลำและเทศะ มแตเรมตนจำกเงอนไขรปธรรมทเปนจรงของเวลำและเทศะ

ควำมคดของเรำจงสำมำรถทจะสอดคลองกบสภำพควำมเปนจรงทำงภววสย และมหลกประกนในกำร

ท ำงำน เรำควรตองค ำนงถงงำนใดทควรท ำหรอไมควรท ำในเวลำและสถำนทใด หลกเลยงขอบกพรอง

“อำงแบบฝนๆ” “มวนเดยวจบ” ของลทธควำมจดเจนและลทธคมภร สวนกำรกำวไมทนกำลเวลำ

เปนขอบกพรองของลทธฉวยโอกำสเอยงขวำ กำรล ำเงอนไขกำลเวลำของกำรพฒนำ เปนกำรเลยธง

ของลทธฉวยโอกำสเอยงซำย

สหำยเหมำเจอตงกลำววำ “กำรก ำหนดและกำรด ำเนนยทธศำสตรยทธวธ จะตองสนใจกำร

แปรเปลยนของสถำนกำรณทำงกำรเมอง เมอสถำนกำรณแปรเปลยนไป ยทธวธของกำรปฏวต

วธกำรน ำกำรปฏวตตองแปรเปลยนตำมไปดวย กำรจ ำแนกสถำนกำรณอยำงอตวสย และกำรท ำงำน

อยำงอตวสย ผลของมนกคอ ถำไมใชลทธฉวยโอกำส กเปนลทธหลบหหลบตำ”

42

ยนหยดแนวทางความคดแสวงหาสจจะจากความเปนจรง

หลกกำรเอกภำพของโลกวตถ เปนฐำนศลำของปรชญำลทธมำรกซทงหมด เปนจดยนในงำน

เปนจรงทงปวงของเรำ ในเมอสรรพวตถบนโลกถงทสดแลวเปนเอกภำพของโลกวตถ โลกวตถกคอ

โลกแหงควำมเปนจรงแหงกำรรบรและกำรปฏบตของคนเรำเพยงหนงเดยว ไมวำภำยใตกำลเทศะใด

เงอนไขใด งำนใด ลวนตองยนหยดเรมตนจำกโลกวตถ และกฎเกณฑกำรเคลอนไหวทำงภววสยของ

มนอยำงเดดเดยวแนวแน รบรตำมรปโฉมโลกดงเดม เคำรพควำมเปนจรง เคำรพกฎเกณฑภววสย

หรอทงปวงเรมตนจำกควำมเปนจรง แสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง โดยใชทศนะวตถและหลกกำร

เอกภำพของโลกวตถแหงวตถนยมวภำษ มำเปนรำกฐำนทำงทฤษฎนนคอ ขอเรยกรองขนมลฐำนของ

โลกทศนเอกนยมแหงวตถนยมวภำษ เปนหลกประกนขนมลฐำนในกำรท ำงำนทงปวงดวยด

นยแหงการแสวงหาสจจะจากความเปนจรง: กคอกำรเรมตนจำกควำมเปนจรงไปคนควำปญหำ

และแกปญหำทงปวง ก ำหนดและกอรปน ำกำรปฏบตตำมแนวทำง เขมงำน และนโยบำยอยำงถกตอง

ยนหยดทฤษฎประสำนกบควำมเปนจรง ยนหยดทดสอบและพฒนำสจธรรมทำมกลำงกำรปฏบต

กำรยนหยดแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง กคอทงปวงเรมตนจำกควำมเปนจรง ขบคด

ปญหำ ก ำหนดนโยบำย และกำรท ำงำนตองตนเรมตนจำกควำมเปนจรง ท ำไมไมเรมจำกต ำรำ?

เพรำะต ำรำนนเปนนำมธรรม เปนผลงำนคนควำสภำพควำมเปนจรงของสง มนจงไมอำจเปน

จดเรมตนของกำรคนควำและกำรก ำหนดแผนได สวนสภำพของสรรพสงนนเปนรปธรรม จงมแตตอง

เรมตนจำกสภำพควำมจรงทำงภววสย เมอจะเขำใจสภำพควำมจรงทำงภววสย กตองลงสมวลชน ลง

สกำรปฏบตส ำรวจคนควำ ท ำใหควำมเปนจรงทำงภววสยมควำมกระจำง ท ำใหควำมเกยวพนภำยใน

และภำยนอกของสงมควำมชดเจน คนใหพบวธกำรแกปญหำ และใหสอดคลองกบควำมเรยกรอง

ตองกำรของมวลชน ดวยเหตน กำรส ำรวจคนควำปญหำ จงเปนหวงโซใจกลำงเรมตนจำกควำมเปน

จรง ไมส ำรวจคนควำ กไมมสทธออกเสยง กไมมสทธก ำหนดแผน

กำรแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง ตองยนหยดทฤษฎสมพนธกบควำมเปนจรง ท ำไมทฤษฎ

ตองสมพนธกบควำมเปนจรงแยกจำกกนและกนไมได? เพรำะทฤษฎเกดจำกกำรปฏบต ทฤษฎ

ถกตองหรอไม ยงตองถกทดสอบจำกกำรปฏบ ต พฒนำยงควำมสมบรณ จำกกำรปฏบ ต

ขณะเดยวกน ทฤษฎมแตสมพนธกบควำมเปนจรงจงจะสำมำรถส ำแดงบทบำทช น ำได จงจะสำมำรถ

ท ำใหคณคำและควำมหมำยของตนปรำกฏเปนจรงได ทฤษฎหำกแยกจำกควำมเปนจรง กกลำยเปน

คมภรตำยดำน สญเสยพลงชวตของตนไป นกทฤษฎหำกผละจำกกำรปฏบตทำงสงคม เอำแตพด

กลบไปกลบมำบนต ำรำ กเปนนกทฤษฎตำมทพรรคและประชำชนตองกำรไมได กลำยเปนนกทฤษฎท

วำงเปลำ

กำรยนหยดแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง งำนทพนฐำนทสดคอท ำ “ควำมจรง” ใหประจกษ

เขำใจควำมเปนจรง และยดกมสภำพควำมเปนจรง นนกคอควำมเรยกรองตองกำรใหเรำเขำสระบบ

ส ำรวจคนควำสภำพควำมเปนจรง ท ำใหควำมคด กำรกระท ำ และกำรก ำหนดแผนสอดคลองกบ

สภำพควำมเปนจรงทำงภววสย พยำยำมยดกมทวดำน แทจรง สมบรณ และมชวตชวำผำนกำร

ส ำรวจคนควำขอมลทไดมำโดยตรงอยำงไมหยดยง

43

กำรยนหยดแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง หวใจส ำคญอยท “แสวงหำ” คอสบคนและยดกม

กฎเกณฑกำรพฒนำของสง สวนกำรรบรกฎเกณฑของสรรพสงภววสย จะบรรลไดโดยกำรปฏบต

กลำปฏบต สนทดปฏบต สะสมบทเรยน และยกระดบทฤษฎจำกกำรปฏบต แลวน ำไปช น ำกำร

ปฏบต และผลกดนกำรปฏบตอก ท ำใหควำมรบร ไดรบกำรทดสอบ ปรบใหม ยงควำมสมบรณและ

พฒนำจำกกำรปฏบตนนคอ วถทำงแหงกำรรบรกฎเกณฑภววสย และหนทำงพ นฐำนในกำรยดกม

ควำมแนนอนของกฎเกณฑภววสย เรำจะก ำหนดแผน ท ำงำน และพฒนำลวนตองเรยนรกฎเกณฑ

เคำรพกฎเกณฑ ตำมนยน จะยนหยดแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรงหรอไม จะท ำตำมกฎเกณฑภววสย

หรอไม เปนหวใจส ำคญในกำรก ำหนดสทธรเรม ส ำเรจหรอลมเหลวในภำรกจของเรำ

กำรยนหยดแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง จะตองยนหยดแนวทำงมวลชน ทงปวงเพอ

มวลชน ทงปวงอำศยมวลชน จำกมวลชน ไปสมวลชน แนวทำงมวลชนเปนแนวทำงท ำงำนขนพ นฐำน

ของพรรค มนเปนหน งเดยวกบแนวทำงควำมคดแสวงหำสจจะควำมเปนจรง เปนธำตแทควำม

เรยกรองตองกำรประกอบเสรมซงกนและกนทงหมดของพรรค มองจำกทฤษฎกำรรบรของลทธมำรกซ

แลว กำรยนหยดแนวทำงมวลชน ถอเปนพ นฐำนควำมรบร และกำรปฏบตในกำรยนหยดแสวงหำ

สจจะจำกควำมเปนจรง ดำนหนง กำรแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง คอกระบวนกำรกำรรบร โลก

บนพ นฐำนกำรปฏบต กระบวนกำรน ตองผำน “จำกมวลชน” จงจะปรำกฏเปนจรงได กำรปฏบตอน

ยงใหญของมวลชน คอบอเกดควำมรบร โดยแทจรง มแตเคำรพจตใจรเรมสรำงสรรคของประชำชน

รบฟงเสยงมวลชน สะทอนควำมปรำรถนำของประชำชน คนพบ รวบรวม สรปรวบยอดควำมจดเจน

และกำรสรำงสรรคใหมของประชำชนอยำงทนกำรเทำนน จงจะสำมำรถสะทอนสจธรรมแหงควำมรบร

กฎเกณฑภววสยทถกตองได จงจะสำมำรถก ำหนดแผนสอดคลองกบกฎเกณฑภววสยอยำงเปน

วทยำศำสตรได

อกดำนหนง กำรแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง เปนกระบวนกำรดดแปลงโลกบนพ นฐำน

กำรปฏบต กระบวนน มแตตองผำน “ไปสมวลชน” จงจะปรำกฏเปนจรงได ประชำชน คอผ

สรำงสรรคประวตศำสตร เปนแกนหลกและบอเกดกำรดดแปลงโลก เปำหมำยกำรตอสของพรรค

กบผลประโยชนมลฐำนของประชำชน และกฎเกณฑกำรพฒนำเศรษฐกจสงคม เปนหนงเดยวกน

ฉะนน พรรคกำรเมองลทธมำรกซ มแตระดมประชำชนส ำแดงกำรสรำงสรรคอยำงกระตอรอรนอยำง

เตมท จงจะสำมำรถท ำใหภำรกจทำงประวตศำสตรของตนปรำกฏเปนจรงได นนกตองรวบรวม

ควำมเหนและวธกำรขนมำจำกมวลชน แลวน ำไปปฏบตและทดสอบจำกมวลชน ท ำใหควำมเหนท

ถกตองและสจธรรมแหงควำมรบร เปนทยดกมของมวลชน กลำยเปนอำวธทำงควำมคดในกำรปฏบต

ของมวลชน แปรเปนกำรกระท ำดดแปลงโลกทเปนจรง เหลำน ยนยนวำ มแตยนหยดแนวทำงมวลชน

จงจะท ำไดถงขนแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรงไดโดยแทจรง

44

45

บทท 3

ความเกยวพนทวไปกบการพฒนาของโลกวตถ

โลกวตถ กคอโลกวตถทเกยวพนกนทวไปและพฒนำชวนรนดร กำรพฒนำของโลกวตถหำใช

ยงเหยงไรระเบยบ หำกมกฎเกณฑ ทศนะควำมเกยวพนกบทศนะกำรพฒนำ เปนทศนะพเศษใหญของ

วภำษวธวตถนยม กำรมองปญหำดวยสำยตำควำมเกยวพนและกำรพฒนำ แทจรงเปนกำรรบรควำม

เกยวพนภำยในแตละภำคสวนของโลกทถกตอง เปนกำรเผยใหเหนวำโลกด ำรงอยอยำงไร ผปฏบตงำน

จะตองยนหยดแนวควำมคดมองปญหำทวดำน กำวพรอมไปกบกำลเวลำในกำรท ำงำนทเปนจรง

จะตองเขำใจวำโลกอยทำมกลำงควำมเกยวพนทวไป-พฒนำและเปลยนแปลง ไมเพยงน ำเสนอแต

ประเดนกำรแกปญหำ ยงตองสนใจประเดน “แลเหนตนไมมองไมเหนปำ “เสนผมบงภเขำ” ควำม

เกยวพนของมนดวย นอกจำกน กำรครนคดปญหำยงตองค ำนงถงลกษณะพเศษยคสมย เรมตนจำก

ควำมตองกำรของยคสมยไปแกปญหำยคสมย วำงสรรพสงไวทกำรพฒนำและกำรเปลยนแปลงของยค

สมย เขำไปเจำะลกขดคนแกปญหำตำมลกษณะพเศษแหงยคสมย

ความเกยวพนทวไปของโลกภววสย

1. โลกด ารงอยในความเกยวพนทวไป:

ควำมเกยวพนทวไป เปนลกษณะพเศษพ นฐำนของโลกวตถ ขณะทเรำส ำรวจและครนคดถง

โลกธรรมชำต หรอประวตศำสตรสงคม หรอกำรเคลอนไหวทำงจตของเรำเอง จะตองมองถงภำพ

ควำมเกยวพนทวไปของโลกกอนอน “วภำษวธเหนวำ ปรำกฏกำรณหนงใดในโลกธรรมชำต ถำหำก

น ำมำพจำรณำอยำงโดดๆ โดยถอเปนปรำกฏกำรณทมไดมควำมเกยวพนกบปรำกฏกำรณทแวดลอม

มน กเปนสงทไมอำจเขำใจได เพรำะวำปรำกฏกำรณหนงใดในสวนหนงใดของโลกธรรมชำต ถำหำก

ถอวำเปนปรำกฏกำรณทมไดมควำมเกยวพนกบสภำวะแวดลอม ถอวำเปนปรำกฏกำรณทแยกตวออก

จำกสภำวะแวดลอมเหลำน แลว กจะเปนสงทปรำศจำกควำมหมำยโดยสนเชง กลบกน ปรำกฏกำรณ

หนงใดกตำม หำกถอวำเปนปรำกฏกำรณทมควำมเกยวพนกบปรำกฏกำรณแวดลอมอยำงแนบแนน

โดยไมอำจจะแยกจำกกนได ถอวำเปนปรำกฏกำรณทถกบงคบโดยปรำกฏกำรณแวดลอมแลว กเปน

สงทสำมำรถเขำใจไดและสำมำรถพสจนได” (สตำลน)

2. ความเกยวพนพงมลกษณะภววสย:

ลทธมำรกซเหนวำ ควำมเกยวพนทวไป เปนจนตภำพใหญทวไปทสดนนคอ กำรอำศยซงกน

และกน กำรบงคบซ งกนและกน และกำรกอบทบำทซ งกนและกนระหวำงสงกบสง ระหวำง

ปรำกฏกำรณกบปรำกฏกำรณ และระหวำงปจจยภำยในของสง ท ำใหโลกวตถตกอยในทำมกลำงควำม

เกยวพนทวไป หำกไมมควำมเกยวพนเชนน กไมมกำรกอบทบำทซงกนและกนระหวำงพวกมน จะ

เหนไดวำ ควำมเกยวพนมอยแตเดมในตวของสงภววสย ไมอำจหนเหไปตำมเจตจ ำนงของผใด กำร

46

ยอมรบลกษณะภววสยของวตถ กยอมรบลกษณะภววสยของควำมเกยวพนเชนกน ดวยเหตน กำรท

จะเผยควำมเกยวพนระหวำงสง หรอระหวำงปจจยสวนประกอบภำยในของสงอยำงถกตอง ยงตอง

เรมตนจำกควำมเปนจรง แสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง แสวงหำควำมเกยวพนมอยแตเดมในตว

ของสง ไมควรน ำควำมเกยวพนทำงอตวสยมำแทนทควำมเกยวพนทำงภววสย ไมควรน ำควำมเกยวพน

เพอฝนมำแทนทควำมเกยวพนทมอยแตเดมในตวของสงภววสยตำมใจชอบ กำรด ำเนนชวตทเปนจรง

ไมควรม “เสนผมบงตำมองไมเหนภเขำ” “แลเหนตนไม มองไมเหนปำ” ควรส ำรวจคนควำเจำะลก

ยดกมขอมลใหละเอยดถถวน วเครำะหเปนวทยำศำสตร ท ำใหกำรเคำรพกฎเกณฑภววสยกบกำร

ส ำแดงอตวสยทกระตอรอรนเปนเอกภำพกน

3. ความเกยวพนพงมลกษณะทวไป：

กอนอน มองจำกภำยในของสง ทงน แตละปจจยส ำคญแตละสวนประกอบของสงใดกตำม

ใชวำตำงกด ำรงอยอยำงอสระ หำกด ำรงอยโดยอำศยซงกนและกน กอบทบำทซงกนและกน ประกอบ

กนข นเปนสวนทงหมด ถดมำ มองจำกระหวำงสง สงหนงใดกตำม ลวนไมอำจด ำรงอยอยำงโดด

เดยว ระหวำงสงกบสงลวนมควำมเกยวพนซงกนและกน ประกอบกนขนเปนองคำพยพควำมเกยวพน

ทสลบกน แตละสงลวนเปนจดส ำคญในองคำพยพแหงควำมเกยวพนน สวนตวไมอำจอยอยำงโดดๆ

ธำตแทคนคอ “ยอดรวมควำมสมพนธทำงสงคมทงปวง” ถดมำอก กำรพฒนำของสงใดกตำม ลวน

เปนกระบวนกำร กระบวนกำรน มใชด ำรงอยอยำงอสระ หำกมขนทเกยวพนซงกนและกน อำศยซง

กนและกน และพฒนำซงกนและกน ประกอบกนขนเปนกระบวนกำรแหงกำรพฒนำทงหมดของแตละ

สง เรำมกกลำวกนวำ เมอวำนน วนน และพรงน นนมใชสงเดยวดำย หำกทงสำมประกอบกนขน

ของชวตคนทงปวง กำรปฏบตยนยนวำ สงธรรมชำต สงคมและควำมคดมนษยกตำม ลวนด ำรงอย

ในควำมเกยวพนทวไป กำรคนพบใหมและกำรทะลวงใหมทเชอมโยงกนบนวทยำศำสตร ไดเผยให

เหนวำควำมเกยวพนมอยแตเดมของโลกภววสย ในขอบเขตสำยตำมองเหนกวำงไกล และลกซ งยงขน

ควำมเกยวพนทวไปของวภำษวธวตถนยม กคอควำมเกยวพนระหวำงสง และระหวำง

ปรำกฏกำรณทแตกตำงกนและเปนรปธรรม ควำมเกยวพนซงกนและกนของสง ของปรำกฏกำรณ และ

ของกระบวนกำรกคอ ควำมแตกตำงซงกนและกนระหวำงสง ระหวำงปรำกฏกำรณและระหวำง

กระบวนกำร ทศนะควำมเกยวพนทวไปยอมรบเสนแบงระหวำงสงทแนนอน หรอควำมแตกตำง

ระหวำงสงเปนเงอนไขเบองตน ควำมแตกตำงและเสนแบงจะด ำรงอยกแตในกำรเปรยบเทยบกนของ

สงเทำนน วภำษวธวตถนยมบงช วำ ไมมควำมเกยวพน กไมมสงทเรยกวำควำมแตกตำง ธำตแทของ

ควำมแตกตำง เปนรปแบบอยำงหนงของควำมเกยวพน ควำมเกยวพนเกดจำกรปแบบทตรงกนขำม

กน วภำษวธวตถนยมน ำเสนอวำ ขณะทคนเรำคนควำเปำ และคนควำปญหำทแนนอนนน ใหดงสง

เฉพำะรำย และปจจยเฉพำะรำยออกจำกสวนทงหมดออกจำกควำมเกยวพนทวไปชวครำวกอน แลว

คนควำโดยกำรแยกประเภท

ควำมเกยวพนทวไปของวภำษวธวตถนยม จะปรำกฏเปนจรงไดเมอผำนสอกลำงทแนนอน

ระหวำงสงจะแตกตำงกนเพยงใดกตำม ลวนตองผำนสอกลำงเชอมตอกน ลทธเลนนเหนวำ “สงทงปวง

ลวนตองผำนสอกลำงเชอมเปนหนงเดยวกน ผำนควำมเกยวพนและกำรแปรเปลยน” สงทเรยกวำ

“สอกลำง” กคอสงทเกยวของระหวำงกลำงสองสง ไมมสอกลำง กจะไมมควำมเกยวพนซงกนและกน

47

ระหวำงสง หรอระหวำงปจจยสวนประกอบของสง มองไมเหนสอกลำง กไมมทำงเขำใจควำม

เกยวพนทวไป ดงนน ควำมเกยวพนทวไปของสง จะเกดเปนจรงไดเมอผำนสอกลำง สวนสอกลำงจะ

บงเกดและด ำรงอยไดเมออยในควำมเกยวพนทวไป

4. ความเกยวพนพงมลกษณะหลากหลาย:

ควำมเกยวพนของสงมอยทวไป สลบซบซอนและหลำกหลำย ลกษณะหลำกหลำยของควำม

เกยวพนกบลกษณะหลำกหลำยของสง เปนหนงเดยวกน ดงนน ควำมเกยวพนระหวำงพวกมน จงม

ควำมสลบซบซอนและหลำกหลำยอยำงเลยงไมได ควำมเกยวพนทสลบซบซอนและหลำกหลำยน ไม

เพยงส ำแดงในสงทตำงกน หรอระหวำงปจจยสวนประกอบของสงทตำงกน ยงส ำแดงในสองสงท

เหมอนกน หรอระหวำงปจจยสวนประกอบของสงทเหมอนกนอกดวย ควำมเกยวพนทตำงกนท

สลบซบซอนและหลำกหลำยน กอบทบำทตำงกนตอกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของสง

กลำวโดยรวมแลว โลกวตถ กคอโลกแหงองครวมทสลบซบซอนและไมจ ำกด มนก ำหนดให

ระหวำงสงและรปแบบของมนมควำมเกยวพนทสลบซบซอนตำมไปดวย ควำมเกยวพนอำจแยกเปน

ควำมเกยวพนภำยในกบควำมเกยวพนภำยนอก ควำมเกยวพนทเปนธำตแทกบควำมเกยวพนทไมใช

เปนธำตแท ควำมเกยวพนแหงควำมแนนอนกบควำมเกยวพนแหงควำมบงเอญ ควำมเกยวพนหลก

กบควำมเกยวพนรอง และควำมเกยวพนโดยตรงกบควำมเกยวพนโดยออม ควำมเกยวพนภำยใน

ควำมเกยวพนทเปนธำตแท และควำมเกยวพนแหงควำมแนนอนก ำหนด และกอผลสะเทอนตอ

คณสมบตมลฐำนและแนวโนมกำรพฒนำของสง ควำมเกยวพนภำยนอก ควำมเกยวพนทไมใชเปน

ธำตแท และควำมเกยวพนแหงควำมบงเอญมบทบำทเรงหรอชะลอกำรพฒนำของสง ขณะทเรำส ำรวจ

และคนควำสรรพสง จะตองส ำรวจคนควำควำมเกยวพนภำยใน ควำมเกยวพนทเปนธำตแท และ

ควำมเกยวพนแหงควำมแนนอน รวมถงควำมเกยวพนภำยนอก ควำมเกยวพนทไมเปนธำตแท และ

ควำมเกยวพนแหงควำมบงเอญ จะตองจ ำแนกควำมเกยวพนทสลบซบซอนและหลำกหลำยอยำงทว

ดำน ไมควรท ำใหควำมเกยวพนเปนแบบโดดๆ แบบงำยๆ ไมควรขมวดเปนปมเดยว มแตเชนน จง

จะสำมำรถสะทอนโฉมหนำของสงทแทจรงได จงจะสำมำรถรบรสรรพสงทถกตองได กำรยดกมสงท

สลบซบซอนและหลำกหลำย กบกำรยดกมเงอนไขทสลบซบซอนและหลำกหลำย มควำมสมพนธกน

อยำงแนบแนน

5. ความเกยวพนพงมลกษณะเงอนไข：

ควำมเกยวพนทวไปและควำมหลำกหลำยของโลกวตถ ก ำหนดใหไมวำสงใดกตำม จะตองถก

เงอนไขประวตศำสตรและถกสงรปธรรมรอบขำงบงคบ กลำวในแงน นกวภำษวธวตถนยม กคอนก

ทฤษฎเงอนไขทเปนวภำษ ทเรยกวำเงอนไข กคอควำมสมพนธระหวำงสงกบสงรอบขำง กคอยอด

รวมปจจยทงปวงทกอบทบำทบงคบกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของสง วภำษวธวตถนยมเหนวำ กำร

ด ำรงอยและกำรพฒนำของสงทงปวงลวนมเงอนไข แมบทบำทของเงอนไขนน ยงไมถงขนเปนหลก

และก ำหนดคณสมบตและกำรพฒนำของสงกตำม แตถำไมมเงอนไขทแนนอน กไมมกำรด ำรงอยและ

กำรพฒนำของสงใดได กไมมผลส ำเรจในเรองใดได กไมมกำรรบรในสงหนงใดได

“ทงปวงลวนแปรเปลยนไปตำมเงอนไขกำลแหงหนทแนนอนเสมอ” (สตำลน) กำลแหงหน

กคอเงอนไข ทงปวงแปรเปลยนไปตำมเงอนไข อกทงเงอนไขกเปนรปธรรมและหลำกหลำย โดยม

48

เงอนไขจ ำเปนกบเงอนไขไมจ ำเปน เงอนไขช ขำดกบเงอนไขไมช ขำด เงอนไขเปนคณกบเงอนไขไม

เปนคณ เงอนไขอตวสยกบเงอนไขภววสย เงอนไขตำงกนกำรกอบทบำทตอกำรด ำรงอยและกำร

พฒนำของสงกตำงกน นนคอขอเรยกรองใหเรำขบคดปญหำและกำรท ำงำน จะตองประเมนบทบำท

เงอนไขทเกยวของกนอยำงเปนวทยำศำสตร จะตองวเครำะหเงอนไขภววสยกบเงอนไขอตวสย

เงอนไขเปนคณกบเงอนไขไมเปนคณอยำงรปธรรม กำรท ำงำนไมค ำนงถงเงอนไข มกควำน ำเหลว

กำรขบคดปญหำแยกจำกเงอนไข มกเปนควำมฝนอนวำงเปลำ กำรวเครำะหตำงกนในแตละเงอนไข

อยำงรปธรรมและทวดำน เปนเบ องตนท จ ำเปนตอกำรจดกำรปญหำทถกตองชดเจน และม

ควำมหมำยช ขำดตองำนทงปวง ขอผดพลำดของคนคนหนง หำกไมวเครำะหเงอนไขขอผดพลำด

(อตวสยกบภววสย) ของเขำแลว กไมอำจจดกำรกบคณสมบตและระดบขอผดพลำดของเขำได

ภำรกจใดกตำมลวนตองเปนไปตำมขอเรยกรองของเงอนไขทจ ำเปนถงจะบรรล ผท ยงกบงำนขณะ

เงอนไขจ ำเปนยงไมพรอม กคอผทมทะลสะเปะสะปะ ผทไมสนทดจ ำแนกเงอนไขเปนคณกบเงอนไข

ไมเปนคณ ไมหลกเลยงผลสะเทอนของเงอนไขทไมเปนคณ ไมพยำยำมส ำแดงบทบำทในเงอนไขท

เปนคณ จะเปนนกปฏวตทส ำนก ทตนตวและทชำญฉลำดไดอยำงไร?

ขณะทยนหยดทฤษฎเงอนไข วภำษวธวตถนยมเหนวำ เงอนไขกเปลยนแปลงได และดวย

ควำมพยำยำมทำงอตวสยของคนเรำ กอำจสรำงเงอนไขเดมทยงไมพรอมใหพรอมได กอำจเปลยน

เงอนไขไมเปนคณใหเปนคณได นนคอขอเรยกรองเรำวำ ไมควรรอคอยเงอนไขทไมยงพรอมปรำกฏ

และไมควรรอคอยเงอนไขไมเปนคณ กลำยเปนเงอนไขเปนคณเขำขำงตวเอง แนนอน กำรเปลยน

เงอนไขตองมเงอนไขทแนนอนเตรยมพรอม เรำไมควรเปลยนเงอนไข หรอสรำงเงอนไขตำมอตวสย

ตำมอ ำเภอใจ มแตเคำรพกฎเกณฑภววสยเทำนน คนเรำจงจะสำมำรถส ำแดงอตวสยทกระตอรอรนท

ถกตองไดในเบองตน คนเรำจงจะสำมำรถสรำงเงอนไขทเปนคณ เปลยนแปลงเงอนไขทไมเปนคณได

ดยงขน เรองรำวกจดกำรไปดวยดยงขน

ลกษณะพเศษความเกยวพนของระบบ

โลกคอองคเอกภำพของควำมเกยวพนทวไป วภำษวธวตถนยมเหนวำ ระบบในปรมณฑล

ปรชญำ กคอสญลกษณองครวมทงหมดของสง สงใดกตำม ลวนเกดขนโดยกำรกอบทบำทซงกนและ

กน และเกยวพนซงกนและกนของปจจยภำยในของมน ปจจยเหลำน ประกอบกนข นตำมแบบวธท

แนนอน แลวกอบทบำทซงกนและกน และเกยวพนซงกนและกนกบสภำพรอบขำงของมน กำร

เจำะลกเขำไปท ำควำมเขำใจและยดกมลกษณะพเศษของระบบ มควำมหมำยส ำคญอยำงยงตอกำร

ยกระดบควำมคดเชงระบบ และเสรมสรำงศกยภำพกำรออกแบบไดดยงขน

1. การกอรปและการพฒนาของความคดเชงระบบ:

“ระบบ” เปนจนตภำพทงเกำแกและแปลกใหม ทวำเกำแก เพรำะค ำวำ “ระบบ” มกำรใชแรก

สดในบทประพนธ «โลกเปนระบบใหญ» ของเดโม ครตส เจำต ำหรบทฤษฎอะตอมผมชอเสยงโดงดง

ในกรซโบรำณ ทวำแปลกใหม เพรำะจนตภำพ “ระบบ” ผคนคอยๆ ยอมรบและน ำมำใช พรอมกบ

ระบบเชงวทยำศำสตรทเกดข นและพฒนำในยคปจจบน ทเรยกวำระบบ ไดแกปจจยทงหมดทกอ

49

บทบำทซ งกนและกน และเก ยวพนซ งกนและกนเปนเอกภำพตำมแบบวธท แนนอน ระบบ

ประกอบดวยเงอนไขพรอมมลดงน : (1 ทกอยำงทเปนระบบ จะตองเปนสวนทงหมดทมควำมหมำยท

แนนอน (2 ทกอยำงทเปนระบบ จะตองมปจจยทประกอบกนสองอยำงข นไป (3 ทกอยำงทเปน

ระบบ จะตองมขอบเขตทแนนอน (4 ทกอยำงทเปนระบบ จะตองมโครงสรำงทแนนอน และ (5 ทก

อยำงทเปนระบบ จะตองมล ำดบขนทแนนอน)

2. โลกเปนระบบ:

โลกภววสยเปนระบบ กำรด ำรงอยหรอววฒนำกำรของสงทงปวงบนโลก ลวนด ำเนนภำยใต

ระบบทแนนอน โดยกำรยนยนและพสจนจำกกำรพฒนำอยำงไมหยดยงของวทยำศำสตร เรำอำจ

สงเกตจำกกำรกอเกดและววฒนำกำรหมนกวำลำนปของจกรวำล กำรเชอมผนกเปนระบบทงหมดของ

จกรวำลทศน มหทศน และจลทศน ในอำณำจกรมหทศนมระบบสรยะ มระบบกำแลกซทำงชำงเผอก

และมระบบกำแลกซแอนโดรมดำ ในอำณำจกรจลทศน มระบบอะตอมทประกอบดวยอะตอม

นวเคลยส อเลกตรอน และระบบอะตอมนวเคลยสทประกอบดวยนวคลออน ในสงมชวต

ประกอบดวยหนวยเซลลตำงๆ ระบบเซลลนวเคลยส ระบบสำรเนอเยอเซลล และระบบเยอเซลล ใน

สตวชนสงกมระบบเซลลตำงๆ ระบบประสำท ระบบยอย ระบบไหลเวยน และระบบหำยใจ ใน

สงคมมนษย แนนอนยอมเปนระบบใหญทสลบซบซอน แยกเปนระบบเลก~ใหญแตกตำงกนไป

ตำมแตละภำคสวน แตละวสำหกจ แตละหนวยงำน ฯลฯ

กำรพฒนำอยำงคกคกมชวตชวำของระบบเชงวทยำศำสตรในยคปจจบน เปนผลพวงสบเสำะ

ระบบทำงภววสยอยำงเปนขนเปนตอนอยำงไมหยดหยอนของมนษย มนเปนสญลกษณศกยภำพ

ควำมคดมนษยไดววฒนำกำรเขำสขนใหม เนองจำกเปำคนควำของควำมคดเชงระบบโดยทวไปเปน

ระบบทสลบซบซอน ลกษณะพเศษสลบซบซอนของระบบ กคอควำมหลำกหลำยของปจจย ควำม

ซบซอนของโครงสรำง ควำมเขมขนของสวนทงหมด โดยเฉพำะลกษณะพเศษทผนแปรไปตำม

สภำวกำรณ ไมคงเสนคงวำ ไมแนนอน ไมสมดล และพฒนำหลำยรปแบบทเปนไปได ครนจะ

แกปญหำระบบทสลบซบซอนดวยวธคนควำทตกทอดกนมำ กพบอปสรรคครงแลวครงเลำ ระบบเชง

วทยำศำสตรเกดข นสอดคลองกบเปำคนควำทำงวทยำศำสตรจำกเรยบงำยเปลยนเปนซบซอน จำก

จ ำเพำะรำยเปนใจกลำงเปลยนเปนระบบเปนใจกลำง ควำมคดเชงระบบทสรำงขนบนรำกฐำนระบบเชง

วทยำศำสตร จกส ำแดงกำรแกปญหำระบบทสลบซบซอนล ำเลศกวำวธกำรทตกทอดกนมำ ดวยเหตน

ควำมคดเชงระบบจงเปนกำรสนองมรรควธวทยำศำสตรแกกำรแกปญหำระบบทสลบซบซอน แกกำร

ด ำเนนควำมคดทำงยทธศำสตร

ระบบเชงวทยำศำสตรกอตวขนในกลำงศตวรรษท 20 โดยถอทฤษฎระบบ ทฤษฎสำรสนเทศ

และทฤษฎกำรควบคมเปนแกน จงสอดรบกบควำมตองกำรทจะพฒนำเศรษฐกจ กำรเมอง และ

กำรทหำรบนเงอนไขพ นฐำนวทยำศำสตรเทคโนโลยขณะนน กำรคนควำของระบบเชงวทยำศำสตร

คนควำเชอมตอกบอำณำจกรทงปวง วทยำศำสตรทงปวง แขนงทงปวง และรปแบบกำรเคลอนไหว

ทงปวงของวตถ มนมลกษณะสงกดรวมและกฎเกณฑรวมของระบบและกำรควบคม

วธของระบบสรำงขนบนพ นฐำนดงกลำว เปนมรรควธโฉมหนำใหมทเปนวทยำศำสตร มนม

ลกษณะทวไปของมรรควธธรรมดำ ซงใชอยำงกวำงขวำงในกำรคนควำทำงกำรเมอง ทำงเศรษฐกจ ทำง

50

กำรทหำร ทำงกำรศกษำ และปญหำทงปวงทำงสงคม อนเปนกำรท ำลำยเสนแบงระหวำงวธของ

วทยำศำสตรธรรมชำตกบวธของวทยำศำสตรสงคมทตกทอดกนมำลงไป วธของระบบเชงวทยำศำสตร

ท ำลำยเบำควำมคดของวธของระบบทตกทอดกนมำ กลำยเปนเครองมอและวธกำรทมประสทธผล

ส ำหรบกำรดแลสถำนกำรณทวดำนและกำรวเครำะหระบบ วธของระบบเปนหนงในวธพ นฐำนของ

ควำมคดยทธศำสตร

ระบบเชงวทยำศำสตร กคอแบบวธคดและชวงวถกำรคนควำทปฏบตตำมเสนทำงจำกสวน

ทงหมดถงเฉพำะสวน จำกระบบถงปจจยส ำคญ ด ำเนนวเครำะห สรป (ครำวๆ) วนจฉย สรปรวบ

ยอด (ครอบคลม) และอนมำนตอระบบ โครงสรำง สมรรถนะและเบำแบบกอน แลวใชขอสรป

ทงหมดน เปนจดเรมตนและจดสนตลอดไป แบบวธคดใหมหมดของระบบเชงวทยำศำสตรชนดน

ถอเอำเปำคนควำและกำรครนคด มำเปนเครองส ำรวจคนควำกำรเคลอนไหว ขอเทจจรงทเหนโทนโท

และควำมเกยวพนซงกนและกนทสลบซบซอนของระบบทงหมด มนสนองทฤษฎและวธกำรทส ำคญ

อยำงหนงใหแกเรำรบร โลก และดดแปลงโลกไดดยงขน

3. ลกษณะพเศษทส าคญของระบบ:

วภำษวธวตถนยมใหควำมส ำคญกบลกษณะพเศษของระบบ โดยมหลำยดำนทส ำคญดงน :

1) ลกษณะพเศษของระบบทงหมด วภำษวธวตถนยมเหนวำ ระบบมใชเปนกำรกองกนอยำง

ไรระเบยบและควำมบงเอญของแตละภำคสวนแตละปจจยส ำคญ หำกเปนสวนทงหมดทประกอบกน

ขนโดยแตละปจจยส ำคญอยำงมอนทรย ลกษณะสวนทงหมดของระบบมนยสองชน (1 สมรรถนะ

สวนทงหมดของระบบจะด ำรงอยไดโดยสวนทงหมดทประกอบดวยแตละปจจยส ำคญ มควำมเกยวพน

ซงกนและกน และกอบทบำทซงกนและกน คณสมบตและสมรรถนะของระบบในฐำนะสวนทงหมด

มใชคณสมบตและสมรรถนะของแตละปจจยส ำคญทอสระทบวกกนอยำงงำยๆ ยอดรวมสมรรถนะของ

แตละปจจยส ำคญทอสระ ไมอำจสะทอนสมรรถนะสวนทงหมดของระบบได (2 สมรรถนะของปจจย

ส ำคญในระบบหนงใดกตำม จะถกสงผลสะเทอนและถกบงคบโดยสวนทงหมดของระบบ ลทธมำรกซ

เหนวำ “ยอดรวมก ำลงทหำรมำหนงกองทรวมกนรบพง กบยอดรวมก ำลงทหำรมำหนงกองทเปดฉำก

กำรรบอยำงกระจดกระจำยเฉพำะสวน ยอมมควำมแตกตำงทำงธำตแท” “ผลตภณฑรวมจำกกำร

ท ำงำนรวมกน 12 คน 144 ชวโมง ยอมมำกกวำยอดรวมผลตภณฑทสนองโดยแรงงำน 12 คนตำงคน

ตำงท ำคนละ 12 ชวโมง หรอมำกกวำแรงงำนคนเดยวท ำงำนตอเนอง 12 วน” สหำยเหมำเจอตง

กลำววำ กำรรวมกนรบพงของกองก ำลงทหำรในสมรภม 2 กอง ก ำลงรบมใชเพมเปน 1 เทำ หำก

เพมเปนหลำยเทำ จะเหนไดวำ ระบบในฐำนะสวนทงหมด คณสมบตและสมรรถนะของมน ไมใช

คณสมบตและสมรรนะของปจจยส ำคญทบวกกนอยำงงำยๆ อกทงคณสมบตและสมรรถนะของสวน

ทงหมดนน กมใชคณสมบตและสมรรถนะของปจจยส ำคญดงเดมอก

2) ลกษณะพเศษโครงสรำงของระบบ โครงสรำงของระบบ คอแบบวธประสำนกำรจดตงและ

กำรเรยงล ำดบปจจยส ำคญทกระจำยในระบบ สมรรถนะของโครงสรำงมกมบทบำทก ำหนดอยเสมอ

โครงสรำงของระบบทดเยยม สมรรถนะของมนกดเยยม จะบรรลสมรรถนะทดทสดของระบบทงหมด

กตองมโครงสรำงของระบบทดเยยม แบบวธคดเชงระบบของลกษณะโครงสรำง กคอกำรน ำเอำทฤษฎ

โครงสรำงของระบบเชงวทยำศำสตรมำช น ำแบบวธคด โดยเนนเรมจำกโครงสรำงของระบบไปเรยนร

51

สมรรถนะของระบบทงหมด และคนหำโครงสรำงทดทสดของระบบจำกในนน ครนแลวจะไดมำซง

สมรรถนะทดทสด

โครงสรำงของระบบสมพนธแนบแนนกบสมรรถนะของระบบ โครงสรำง กคอสญลกษณ

สมรรถนะภำยในของระบบ สมรรถนะ กคอกำรแสดงออกภำยนอกโครงสรำงของระบบ

ควำมสมพนธของโครงสรำงกบสมรรถนะของระบบ แสดงออกทส ำคญคอ: โครงสรำงของระบบ

ก ำหนดสมรรถนะของระบบ ภำยใตเงอนไขเบองตนของปจจยส ำคญทแนนอนมโครงสรำงเชนไร กม

สมรรถนะเชนนน ประเดนยงอยทระบบนนตองเกยวของกบคนเทำนน โครงสรำงนนจงจะสำมำรถ

ก ำหนดสมรรถนะของมนได แสดงออกโดยสมรรถนะสมพนธกบโครงสรำงทดเยยมและโครงสรำงทไม

ดเยยม โครงสรำงทดเยยมจะเกดสมรรถนะทดเยยม โครงสรำงทไมดเยยมจะเกดสรรถนะไมดเยยม

นนคอทศนะโครงสรำงก ำหนดสมรรถนะตำมควำมหมำยของมรรควธ

ปจจยส ำคญและโครงสรำง ลวนมบทบำทส ำคญยงตอสมรรถนะของระบบ ปจจยส ำคญเปน

รำกฐำนของสมรรถนะ สวนโครงสรำงเปนหวงโซกลำงทปจจยส ำคญผำนไปสสมรรถนะ ภำยใตสภำพ

ทปจจยส ำคญเหมอนกน โครงสรำงจะกอบทบำทเชนไรตอกำรก ำหนดสมรรถนะ ซงอำจมองไดจำก

สมรรถนะทแสดงแตกตำงกนในควำมสมพนธโครงสรำงกบปจจยส ำคญ ปจจยส ำคญของระบบทไม

ครบทำงปรมำณ และบกพรองทำงคณภำพ อำจจะชดเชยดวยโครงสรำงทดเยยมของระบบได โดยไม

สงผลกระทบตอสมรรถนะของระบบภำยใตเงอนไขทแนนอนแตอยำงใด ดงตวอยำงเครองบนรบมค

รน 25 ของรสเซย กลำวโดยอปกรณของมนแลว ไมใชชนแนวหนำของโลก แตเนองจำกโครงสรำง

ของมนดเยยม สมรรถนะของมนจงอยในชนแนวหนำของโลกขณะนน

3) ลกษณะพเศษล ำดบชนของระบบ ระบบของสงภววสยใดกตำม ลวนมโครงสรำงล ำดบชน

เสมอ สงทปรำศจำกโครงสรำงล ำดบชนหำมไม กำรเรมตนจำกลกษณะล ำดบชนของระบบ เปนขอ

เรยกรองผน ำขณะทคนควำวจยปญหำ จะตองแยกสวนทงหมดของสงออกเปนล ำดบชนทตำงกน และ

ขนทตำงกน อำศยล ำดบชนทตำงกนและขนกำรพฒนำทตำงกนของสง มำน ำเสนอวธแกปญหำอยำง

รปธรรม มนเปนขอเรยกรองผน ำขณะทจดกำรปญหำ ตองเปลยนกำรครนคดแนวรำบเปนกำรครนคด

สำมมต เปลยนกำรรบรชนเดยวเปนกำรรบรหลำยชน สรปลกษณะพเศษธำตแทของโครงสรำงล ำดบ

ชนของสงใหด เผยกฎเกณฑกำรเปลยนแปลงของโครงสรำงล ำดบชนของสงใหชดเจน มนเปนขอ

เรยกรองผ น ำตองแยกเปำของงำนออกเปนหลำยประเภททไมเหมอนกน แยกชวงวถกำรท ำงำน

ออกเปนหลำยขนทไมเหมอนกน ตอประเภททตำงกนช น ำโดยกำรแยกประเภท ตอขนทตำงกนช น ำ

โดยกำรแยกขน เชนน จงจะชวยปองกนกำรน ำงำนแบบทวไป และขำดสะบนลง อนแสดงถงกำร

ออกแบบและกำรปฏบตขบเคลอนของเรำมลกษณะล ำดบชน มลกษณะะขน ทงไมรอคอยอยำงเฉอย

เนอย ไมพลำดโอกำส ไมลดขนตอน และไมหนหนพลนแลน ท ำใหกำรน ำงำนมควำมเปนระเบยบ

นอกจำกน ลกษณะล ำดบชนของระบบ ยงเรยกรองผน ำครนคดและตดสนปญหำ ทงไมขำมอ ำนำจ

ตดสนปญหำของจดตงชนบน และไมรบเหมำจดกำรปญหำแทนจดตงชนลำง แตละชนท ำงำนของแต

ละชน ท ำในสงทตนควรจะท ำ หลกเลยงกำรจดกำรทสบสนยงเหยงไรระเบยบ

4) ลกษณะพเศษระบบเปด กลำวคอ สรรพสง ปรำกฏกำรณ และขบวนกำรทงปวงรอบขำง

เรำนน ลวนเปนระบบของตวเอง และเปนระบบของกนและกน กลำวส ำหรบระบบทก ำหนดเปนกำร

52

เฉพำะแลว บรรดำระบบอน กลบเปนสภำพแวดลอมทด ำรงอยภำยนอกระบบของตน ระบบกบ

สภำพแวดลอมภำยนอกเกดกำรแลกเปลยนทำงวตถ ทำงพลงงำนและทำงสำรสนเทศ ระบบใดกตำม

ลวนเปนระบบเปด โดยมกำรแลกเปลยนทำงวตถ ทำงพลงงำน และทำงสำรสนเทศ ระบบปดอน

สมบรณทไมเกดกำรแลกเปลยนทำงวตถ ทำงพลงงำน และทำงสำรสนเทศหำมไม

ระบบใดกตำม จกด ำเนนกำรไหลเวยนทำงวตถ ทำงพลงงำน และทำงสำรสนเทศกบ

สภำพแวดลอมภำยนอกเสมอ มฉะนนแลว ระบบน กจะไมมกำรสรำงสรรคใหม ไมมพลงชวต

ลกษณะเปดของระบบเรยกรองผน ำในยำมขบคดและตดสนปญหำ ตองใหควำมส ำคญกบกำรรวบรวม

ขอมลและใชขอมลขำวกรอง ใหควำมส ำคญกบกำรพฒนำและกำรเปลยนแปลงของสง ขจดควำมคด

ตำยดำนปดประตตวเองใหหมดไป ตองปรบควำมคดและแผนกำรของตนตำมสภำพแวดลอม และ

เงอนไขทเปลยนไปอยำงไมหยดยง โดยเฉพำะตอกำรเผชญหนำกบสภำวกำรณเศรษฐกจกำรเมองโลก

เศรษฐกจลกษณะทวโลกและกำรเมองแบบหลำยขว สวนสภำวะเศรษฐกจกำรเมองภำยในประเทศ

ผน ำยงตองมสำยตำกวำงไกล ยงตองมควำมพรกพรอม เรมตนจำกขอบเขตโลกมำครนคดปญหำ

ภำยในประเทศ เรมตนจำกขอบเขตภำยในประเทศมำครนคดปญหำแตละทองถน เรมตนจำก

ขอบเขตทองถนมำครนคดปญหำแตละแขนง แตละหนวย วำงแผนและก ำหนดวธกำรใหด

โลกอยทามกลางการพฒนาชวนรนดร

สรรพสงบนโลกไมเพยงเกยวพนกนทวไป ยงมกำรเคลอนไหว มกำรพฒนำและมกำร

เปลยนแปลงไมมทสนสดอกดวย ทศนะกำรพฒนำ เปนอกหนงในลกษณะพเศษใหญของวภำษวธวตถ

นยม บนพ นฐำนยอมรบควำมเกยวพนทวไปนน วภำษวธวตถนยมยงเหนอกขนหน งวำ ควำม

เกยวพนทวไปของสงกอบทบำทซงกนและกน ประกอบกนขนเปนกำรเคลอนไหว กำรพฒนำ และกำร

เปลยนแปลง ลทธมำรกซเหนวำ “โลกธรรมชำตทงมวลเบองหนำเรำนนกอตวขนเปนระบบ หรอยอด

รวมควำมเกยวพนซงกนและกนของเทหวตถตำงๆ.......เทหวตถเหลำน เกยวพนซงกนและกน ซงกคอ

พวกมนกอบทบำทซงกนและกนอย โดยเฉพำะกำรกอบทบำทซงกนและกนเชนน ประกอบกนขนเปน

กำรเคลอนไหว” ดวยเหตน สงใดกตำมจะด ำรงอยและพฒนำได เมออยในควำมเกยวพนเปนท

แนนอน หำกแยกจำกควำมเกยวพนของสง กไมสำมำรถทจะอธบำยกำรด ำรงอยกบกำรพฒนำของสง

ได ทศนะควำมเกยวพนกบทศนะกำรพฒนำไมอำจแยกจำกกนได

กำรเปลยนแปลงกบกำรพฒนำมใชเรองเดยวกน เนองจำกกำรเปลยนแปลงไมเปนไปใน

ทศทำงเดยว อำจถบตวสงขนกได อำจแนวรำบกได อำจลดลงกได อำจถดถอยกได อำจเคยมขน

แลวไมมขนกได กำรเปลยนแปลงทตรงกนขำมกบกำรพฒนำเชนน พบเหนบอยมำก เชน สงตกผลก

อนทรยสำรแยกสลำย ชวตดบ และอวยวะเสอมในสงธรรมชำตและในสงคมมนษย

กำรพฒนำ คอกำรแปรเปลยนดำนขนำด โครงสรำง สมรรถนะ ระดบ และคณสมบตจำกขน

ต ำถงขนสง จำกไมสมบรณถงสมบรณ จำกสงเกำถงสงใหมอยำงเปนกระบวนกำร วภำษวธวตถนยม

เหนวำ กำรพฒนำไมจ ำกดในโลกวตถ แตกำรพฒนำจ ำกดในสงรปธรรม ทงยงตองผำนกระบวนกำร

หนง ทเรยกวำกระบวนกำร กคอกำรพฒนำทตอเนองบนเวลำ และแผขยำยบนเทศะ มนสะทอน

53

ประวตกำรเกด กำรพฒนำ และกำรดบสญของสง ลทธมำรกซเหนวำ เบองหนำวภำษวธวตถนยมนน

“ไมมสงใดสดทำย สมบรณ และศกดสทธ ทมนช ออกมำคอลกษณะชวครำวของสงทงปวง เบองหนำ

มน นอกจำกกระบวนกำรแหงกำรเกดและกำรดบสญ ยกตวจำกขนต ำขนสขนสงอยำงไมหยดนงแลว

กไมมอน” “โลกมใชเกดกำรรวมตวของสง หำกเปนกำรรวมตวของกระบวนกำร” ดงนนจงกลำววำ

โลกกคอ โลกแหงกระบวนกำรทพฒนำไมจ ำกด โลกประกอบดวยกระบวนกำรเกำยตลง กระบวนกำร

ใหมเกดขนอยำงเปนรปธรรมเหลอคนำนบ

1. การพฒนาของสรรพสงเปนกระบวนการ:

วภำษวธวตถนยมเหนวำ กำรด ำรงอยและกำรพฒนำของสงเปนกระบวนกำร ควำมคด

เกยวกบควำมเกยวพนกบกำรพฒนำของโลก และควำมคดเกยวกบกำรด ำรงอยกบกำรพฒนำของสง

ทงปวง เปนควำมคดแหงกระบวนกำรวภำษวธ และเปนควำมคดทฤษฎกระบวนกำร ปรมณฑล

กระบวนกำรน เผยใหเหนวำ สงทงปวงในโลกธรรมชำต ในสงคม และในควำมคดลวนอยทำมกลำง

กำรเกดและกำรดบสญผนแปรไปอยำงไมขำดสำย ทงปวงบนโลกลวนมประวตกำรเกดและกำรดบสญ

จำกววฒนำกำรของจกรวำล รวมทงววฒนำกำรของประวตศำสตรสงคมมนษย ลวนสะทอนใหเหนวำ

โลก กคอกำรรวมตวของกระบวนกำร ลทธมำรกซเหนวำ “ควำมคดพ นฐำนอนยงใหญ กคอควำมคด

ทเหนวำ โลกมใชกำรรวมตวของสงทปรำกฏเปนจรงแลว หำกเปนกำรรวมตวของกระบวนกำร แตละ

สวนของสงในนนดเหมอนจะคงท และภำพของพวกมนทสะทอนในควำมคดในสมองของเรำ ก

เชนเดยวกบจนตภำพ ซงอยทำมกลำงกำรเกดและกำรดบสญผนแปรอยำงไมรจบ กำรเปลยนแปลง

เชนน แมจะมควำมบงเอญทำงเปลอกนอกนำนำประกำร แมจะมกำรถดถอยชวครำวนำนำประกำรก

ตำม กำรพฒนำกำวรดหนำจะปรำกฏเปนจรงในทสด”

กลำวโดยรปธรรมคอ ควำมคดทฤษฎกระบวนกำรของวภำษวธวตถนยม ประกอบดวย 3

ดำนทส ำคญคอ: (1 สงทงปวงบนโลกลวนเปนกระบวนกำร โลก กคอกำรรวมตวของกระบวนกำร ท

เรยกวำกระบวนกำร มสองรปแบบ แบบหนง กำรด ำรงอยของแตละสง ลวนมกระบวนกำรแหงกำร

เคลอนไหวเฉพำะของตน อกแบบหนง แตละสงลวนมกำรเกดและกำรดบสญ เกดและดบแฝงไวดวย

ควำมหมำยกระบวนกำรทมอยในสงจ ำเพำะรำย ทสงกดกระบวนกำรทใหญกวำ ทสงกดขนหรอหวงโซ

ในกระบวนกำรทใหญกวำ (2 กำรพฒนำกำวรดหนำ เปนทศทำงนำวน ำกระบวนกำรใหญของโลกและ

สรรพสง วภำษวธวตถนยมยนยนทศทำงพฒนำกำวรดหนำ เปนแกนควำมคดทฤษฎกระบวนกำรของ

ตน (3 กำรยอมรบโลกคอกำรรวมตวของกระบวนกำร หรอกำรรวมตวของสงเกดแลวไมเปลยน เปน

ควำมแตกตำงโดยสนเชงของวภำษวธกบอภปรชญำ โลก คอสงตำงๆ ทปรำกฏเปนควำมจรงแลว

หรอกระบวนกำรหมนเวยนไรทศทำง หรอมทศทำงกำวรดหนำ นนคอโลกทศนและมรรควธทแตกตำง

กนสองชนด

2. แกนแทของการพฒนา:

วภำษวธวตถนยมเหนวำ แกนแทของกำรพฒนำ คอใหมเกดเกำดบ ในกระบวนกำรพฒนำ

ของสง สงใหมเอำชนะสงเกำ สงใหมไมอำจพชตไดอยำงแนนอน ก ำหนดขนโดยธำตแทของสงใหม

และกฎเกณฑกำรพฒนำของสงภววสย

54

หลกกำรสงใหมไมอำจพชตได มนยแหงโลกทศนและมรรควธช น ำใหคนเรำเขำใจชวตสงคม

รบรกำรพฒนำของสงคม และเสรมควำมศรทธำเชอมนตอสในภำรกจทกำวหนำ ไมวำกำรพฒนำของ

สงใดกตำม ตองผำนกระบวนจำกเลกไปสใหญ จำกออนไปสแขง จำกไมสมบรณไปสคอนขำง

สมบรณเสมอ ในกระบวนกำรของกำรปฏบต เรำควรสนทดคนหำ แยกแยะสงใหม ประคบประคอง

สนบสนน และเพยรพยำยำมบกเบกหนทำงกำรพฒนำเตบใหญของสงใหมอยำงเรำรอน

3. ทศนะการพฒนาทปฏปกษตอกนสองชนด:

กำรมองอยำงไรตอปญหำกำรพฒนำ มทศนะกำรพฒนำทตรงกนขำมโดยสนเชงสองชนด

หนงคอ ทศนะกำรพฒนำของวภำษวธ สองคอ ทศนะกำรพฒนำของอภปรชญำ ควำมเปนปฏปกษ

ตอกนของทงสอง แสดงออกทส ำคญดงน :

ประกำรแรก ควำมเปนปฏปกษตอกนของทศนะควำมเกยวพนกบทศนะโดดเดยว วภำษวธ

วตถนยมเหนวำ โลกทงมวลมควำมขดแยงทสลบซบซอน มควำมเกยวพนซงกนและกน และมกำร

บงคบซงกนและกน สงใดกตำม จะด ำรงอยและพฒนำได เมออยในควำมเกยวพนเปนทแนนอน อน

เปนขอเรยกรองใหเรำมองปญหำดวยทศนะควำมเกยวพนและทวดำน เพรำะโลกคอองครวมควำม

เกยวพนซงกนและกน ตดขำดจำกควำมเกยวพน กมองไมชดแมสงทงำยทสด ละท งสวนทงหมด ก

จดกำรแตละสวนประกอบของมนไมถกตอง กำรมองปญหำอยำงโดดเดยวเปนจดเดนของอภปรชญำ

นกอภปรชญำมกมองปญหำดวยทศนะโดดเดยวและดำนเดยว สงทงปวงบนโลกโดดเดยวซงกนและกน

ไมเกยวของกน ไมเกยวพนกน พวกเขำมองปญหำแตเฉพำะสวน ไมเหนสวนทงหมด เหนตนไมแล

ไมเหนปำ

ประกำรทสอง ทศนะกำรพฒนำกบทศนะหยดนงทเปนปฏปกษตอกน วภำษวธวตถนยมเหน

วำ บนโลกไมมสงใดเกดแลวไมเปลยน ทกสรรพสงลวนมกระบวนกำรเกด พฒนำและดบสญ ไมมสง

ใดคงทบนขนตอนใดตลอดกำลไมเปลยนแปลงนรนดร กำรเคลอนไหวและกำรเปลยนแปลงของสง

ไมเพยงเพมหรอลดทำงปรมำณ และเปลยนสถำนทเทำนน ยงมกำรเปลยนแปลงบนคณสมบตมลฐำน

อกดวย กำรพฒนำ มใชกำรซ ำกนอยำงงำยๆ ของสงเดยวกน แกนแทของมนคอ ขบของเกำออก

เสรมของใหมแทน สงใหมเกดสงเกำดบไมขำดสำย อภปรชญำกลบปฏเสธควำมเกยวพนของสง มอง

โลกอยำงโดดเดยวดำนเดยว ยอมไมเขำใจกำรเคลอนไหว กำรเปลยนแปลง และกำรพฒนำอยำง

แนนอนของสง พวกเขำมองโลกหยดนงไมเปลยนแปลง แมยอมรบกำรเคลอนไหว กำรเปลยนแปลง

ของสง กเปนเพยงเพมหรอลดทำงปรมำณ ยำยต ำแหนง เปลยนสถำนท และหมนเวยนซ ำกนแบบ

งำยๆ ไมยอมรบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ ไมยอมรบสงใหมแทนทสงเกำเปนแกนแทของกำร

พฒนำ

ประกำรทสำม คปรปกษของกำรยอมรบกบกำรปฏเสธควำมขดแยง วภำษวธวตถนยมเหนวำ

ภำยในสงทงปวงลวนมควำมขดแยงด ำรงอย ควำมขดแยงภำยในเปนพลงมลฐำนผลกดนกำรพฒนำ

ของสง ไมมควำมขดแยงกไมมโลก ทศนะควำมขดแยง เปนรำกฐำนทศนะควำมเกยวพนกบทศนะ

กำรพฒนำ สวนอภปรชญำกลบเหนวำ ภำยในของสงเปนหนงเดยวกนโดยสมบรณ ไมยอมรบควำม

ขดแยงภำยในของสง หำกมกำรเคลอนไหวและมกำรเปลยนแปลงของสง กเปนเพยงผลพวงกำร

ผลกดนของพลงภำยนอก ดวยเหตน วภำษวธวตถนยมกบอภปรชญำจงมควำมแตกตำงและเปน

55

ปรปกษตอกนในปญหำน และสงผลใหปญหำอนมควำมแตกตำงและเปนปรปกษตอกนตำมไปดวย

เพรำะฉะนน จะยอมรบควำมขดแยงภำยในของสงหรอไม เปนศนยรวมกำรตอสและควำมแตกตำง

โดยสนเชงของวภำษวธกบอภปรชญำ

กฎเกณฑ

ในกระบวนกำรพฒนำของสง มดำนทแปรเปลยนชวประเดยวเดยวโดยบงเอญ และมดำนท

แนนอนและคงทอยภำยใน ปรมณฑลกฎเกณฑกำรเคลอนไหว และกำรพฒนำของสงเผยใหเหนวำ

ควำมเกยวพนแหงธำตแท ควำมเกยวพนแหงควำมแนนอน และควำมเกยวพนแหงควำมคงทกคอ

กฎเกณฑ

1. ความเกยวพนแหงธาตแทกคอกฎเกณฑ:

ควำมเกยวพนแหงธำตแท กคอกฎเกณฑในตวของสง ดงกำรขบสงเกำออกเสรมสงใหมแทน

กำรลอกครำบตนเอง และกำรสบทอดทำงพนธกรรม เปนกฎเกณฑของสงมชวต กฎมลคำสวนเกน

สะทอนควำมเกยวพนแหงธำตแทขดรดมลคำสวนเกนของแรงงำนรบจำง เปนกฎเศรษฐกจทนนยม

ควำมเกยวพนทไมเกยวของกบธำตแทของสง ไมก ำหนดคณสมบตพเศษมลฐำนของสง ไมถอเปน

กฎเกณฑ

2. ความเกยวพนแหงความแนนอนกคอกฎเกณฑ:

ควำมเกยวพนแหงควำมแนนอน สะทอนแนวโนม “จะตองเปนเชนนหลกเลยงไมได” ในตว

ของสง “แตงสกกำนหลด” สะทอนควำมแนนอนอยำงหนงในกระบวนกำรของพช ใบไมถกลมพด

ลอยขนรวงลง สะทอนกฎแหงควำมโนมถวง พลงกำรผลตพฒนำถงระดบทแนนอนหนง จกกอใหเกด

กำรเปลยนแปลงควำมสมพนธกำรผลต สะทอนกฎเกณฑควำมสมพนธกำรผลต จกตองสอดคลองกบ

พลงกำรผลต อนเปนกฎเกณฑกำรพฒนำทำงสงคม สวนควำมเกยวพนทไมแนนอน ไมถอเปน

กฎเกณฑ

3. ความเกยวพนแหงความคงทกคอกฎเกณฑ：

ควำมเกยวพนแหงควำมคงทกคอกฎเกณฑ สะทอนลกษณะซ ำกนของสง เชน ฤดใบไมผลผำน

ไป ฤดใบไมรวงตำมมำ ดอกไมบำนแลวเหยวเฉำ เกดแกเจบตำย เปนตน สวนลกษณะซ ำกนของ

กฎเกณฑสงคม เชน กำรเคลอนไหวทขดแยงกนระหวำงพลงกำรผลต กบควำมสมพนธกำรผลต

รำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน จกเกดซ ำกนในทกรปลกษณสงคม กฎมลคำ เปนกฎเกณฑ

รวมของกำรผลตสนคำ ขอแตเปนกำรผลตสนคำ กฎมลคำสนคำ จกก ำหนดข นโดยเวลำแรงงำน

จ ำเปนทำงสงคมทกำรผลตสนคำนนตองสนเปลองไป กำรซ ำกนของกฎเกณฑสงคมสลบซบซอนกวำ

กำรซ ำกนของกฎเกณฑธรรมชำต แตทงสองลวนเปนภววสย

ควำมเกยวพนแหงธำตแท ควำมเกยวพนแหงควำมแนนอน และควำมเกยวพนแหงควำม

คงท กคอกฎเกณฑ มนเคลอนไหวเปลยนแปลง และพฒนำในลกษณะแนนอนเปนระเบยบ สะทอน

และรอยรดอยในกระบวนกำรพฒนำทเปนจรงของสงทงปวง กฎเกณฑยงแยกเปนกฎเกณฑเฉพำะ กบ

กฎเกณฑทวไป กฎเกณฑทวภำษวธวตถนยมอรรถำธบำยเปนกฎเกณฑทวไป เปนกฎเกณฑรวมทสรป

56

รวบยอดมำจำกกำรเคลอนไหวของธรรมชำต สงคม และควำมคดมนษย สวนกฎเกณฑทสบคนในแต

ละแขนงวทยำศำสตรธรรมชำต วทยำศำสตรสงคม และวทยำศำสตรควำมคด เปนกฎเกณฑเฉพำะท

เคลอนไหวอยในธรรมชำต ในสงคม และในควำมคด

4. ลกษณะภววสยของกฎเกณฑ:

กฎเกณฑเปนภววสย หมำยควำมวำ กฎเกณฑด ำรงอยโดยไมตองอำศยจตส ำนกคน ตรงกน

ขำม กำรเคลอนไหวของจตส ำนกคนกลบถกกฎเกณฑควบคมอยในตว กฎเกณฑธรรมชำตภววสย

คนเรำรบไดงำย เพรำะธรรมชำตเคลอนไหวแบบเปนไปเอง ไรจดมงหมำย กฎเกณฑทงปวงของมน

ส ำแดงบทบำทแบบหลบหหลบตำ สวนกำรเคลอนไหวและกำรพฒนำของสงคมมนษยจะเปนตวของ

ตวเอง มควำมส ำนก มกำรครนคด หรอมอำรมณฮกเหม และมเปำหมำยในกำรแสวงหำอยำงใด

อยำงหนง ไมวำจะเกดเรองรำวใด ใชวำไรควำมส ำนก ใชวำไรจดมงหมำย ใชวำไมกำรคำดผลไวกอน

กฎเกณฑกำรพฒนำของสงคมเปนภววสย ลกษณะภววสยของกฎเกณฑกำรพฒนำของสงคมสะทอน

“กำรรวมแรงทำงประวตศำสตร” ไมอำจหนเหไปตำมเจตจ ำนงของผใด ลกษณะภววสยกบลกษณะ

เปนตวของตวเองในกำรพฒนำทำงสงคมเปนสองดำนในกระบวนกำรเดยวกนไมขดกน ลกษณะภววสย

ของกฎเกณฑสงคมเกดจำกกำรเคลอนไหวทเปนจรงของคนเรำ แตพลนทมนเกดกไมอำจหนเหไปตำม

เจตจ ำนงของผคน แตจะหนกลบมำควบคมกำรเคลอนไหวของผคน และก ำหนดแนวโนมใหญแหง

กำรพฒนำของสงคม

นกปรชญำประวตศำสตรในตะวนตกสมยปจจบน ปฏเสธกฎเกณฑกำรพฒนำของสงคมโดย

สนเชง โดยเหนวำทงปวงในประวตศำสตรสงคม “ครงเดยว” ไมซ ำกนอก เชน คำรล (Popper Karl)

เหนวำ เหตกำรณประวตศำสตรแตละอยำง “ไมซ ำกนภำยใตเงอนไขทถกตองแมนย ำเหมอนกนหมด”

กำรเคลอนไหวทำงสงคม ไม “ซ ำกนเหมอนเดม” ฉะนน “ประวตศำสตรจงไมมกฎเกณฑ” เหตกำรณ

ประวตศำสตรไมซ ำกน ใชวำจะปฏเสธกฎเกณฑกำรพฒนำของสงคมไปเสยเลย แนนอนเหตกำรณ

ประวตศำสตรซ ำกน ไมเทำกบกฎเกณฑกำรพฒนำของสงคมซ ำกน เหตกำรณประวตศำสตรไมซ ำกน

มหนงไมมสอง หำกมองอยำงเขมงวดทสดดวยทศนะวทยำศำสตรแลว เหตกำรณธรรมชำตกไมซ ำกน

เพรำะธรรมชำตกอยใน “ประวตศำสตร” เชนกน เหตกำรณธรรมชำตไมซ ำกนรอยละรอย วลเฮลม

(Leibniz Gottfried Wilhelm) นกปรชญำชำวเยอรมนกลำววำ ไมมใบไมสองใบเหมอนกนหมดจด

ในประวตศำสตรไมวำจะเกดเหตกำรณใดกตำม มกมบทบำทของควำมแนนอนกบควำมบงเอญอย

เสมอ เนองจำกควำมบงเอญ จงท ำใหเหตกำรณประวตศำสตรไมซ ำกนตำงกมสสนของตน สวน

กฎเกณฑซ ำกนดวยควำมแนนอน กฎเกณฑกำรพฒนำของสงคมซ ำกน จะแสดงออกทำงธำตแทรวมใน

เหตกำรณประวตศำสตรประเภทเดยวกน เชน รำกฐำนเศรษฐกจสงคม ก ำหนดโครงสรำงชนบน

กำรเมอง แนวทำงควำมคด และวฒนธรรม มนซ ำกนแมในกำรพฒนำของรปลกษณสงคมทแตกตำง

กนกตำม

5. กฎเกณฑของวภาษวธวตถนยม:

กฎเกณฑของวภำษวธวตถนยม คอกลมกฎเกณฑ เชน กฎแหงเอกภำพของดำนตรงกนขำม

ของควำมขดแยงเผยถง ตนตอและแรงขบกำรพฒนำของสง กฎแหงกำรแปรเปลยนสกนและกนของ

กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณกบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพเผยถง รปแบบพนฐำนสองชนดแหงกำร

57

พฒนำของสง และกฎแหงปฏเสธซอนปฏเสธเผยถง กระบวนกำรและทศทำงในกำรพฒนำของสง

กฎทงสำมน ตำงกมจดหนกของตนประกอบกนขนเปนองครวมเอกภำพทำงตรรกะ

6. จนตภาพ:

จนตภำพ เปนหน งในรปแบบควำมคดพ นฐำนของมนษย เปนขอสรปรวบยอดท เปน

นำมธรรมทไดมำจำกกำรรบรทำงสมผส สะทอนธำตแทและลกษณะพเศษของสงทวไปทำงภววสย

จนตภำพ กคอสงทไดจำกกระบวนกำรควำมรบรทมตอลกษณะพเศษรวมของสง เชน กำรถอดเอำ

ลกษณะพเศษรวมของหมะขำว มำขำว และกระดำษขำว ไดมำซงจนตภำพ “ขำว” ของสง

7. ปรมณฑล:

ค ำวำปรมณฑลตำมนยปรชญำ มตนศพทมำจำกกรซโบรำณค ำวำ Categories แปลวำบงบอก

และยนยน

ปรมณฑล กคอจนตภำพพ นฐำน กคอขอสรปรวบยอดควำมคดคน สะทอนธำตแทของสง

ทวไป วทยำศำสตรแตละแขนงตำงกมปรมณฑลทเชอมโยงกน เชน กำรแยกตวกบกำรรวมตวในวชำ

เคม; ชวต เซลล กำรสบทอด และกำรเปลยนพลกทำงพนธกรรมในชววทยำ; แรงงำน แรงงำน

นำมธรรม แรงงำนรปธรรม มลคำ มลคำใชสอย และมลคำสวนเกน ในเศรษฐศำสตรกำรเมอง

ปรมณฑลเหลำน ใชมำคนควำขอบเขตเฉพำะในแตละแขนงวทยำศำสตร สวนปรมณฑลของปรชญำ จะ

แยกกนเปนค เชน เหตและผล ควำมบงเอญและควำมแนนอน ควำมเปนไปไดและควำมเปนจรง

รปแบบและเน อหำ ปรำกฏกำรณและธำตแท ปรมณฑลแตละคของวภำษวธวตถนยมเหลำน เปน

จนตภำพททวไปทสด เปนขอสรปสงสด ขอบเขตกำรใชกวำงขวำง สะทอนควำมสมพนธทเปนวภำษ

ระหวำงสง หรอระหวำงสวนประกอบภำยในของสง รปแบบของมนเปนอตวสยและเปนตรรกะ สวน

เนอหำของมนเปนภววสย มบทบำทตอกำรปฏบตขบเคลอนทำงรบรทส ำคญยงของคนเรำ

จนตภำพกบปรมณฑล ไมมเสนแบงทเขมงวดและสมบรณ คณสมบต และบทบำทของพวก

มนจะคลำยคลงกน อนไหนเปนจนตภำพ อนไหนเปนปรมณฑล ก ำหนดตำมกรอบของปญหำ

58

59

บทท 4

กฎแหงเอกภาพของดานตรงกนขาม

กฎแหงเอกภำพของดำนตรงกนขำม เปนกฎพ นฐำนทสดของวภำษวธวตถนยม เปนกฎแหง

กำรเคลอนไหวทขดแยงกนของสรรพสง ควำมขดแยงของสงมลกษณะทวไปและลกษณะเฉพำะ กำร

ท ำควำมเขำใจกฎแหงเอกภำพของดำนตรงกนขำมอยำงถกตอง ควรจะยดกมปรมณฑลควำมขดแยง

อยำงถกตองกอนอน แลวท ำควำมเขำใจเน อหำพ นฐำนของกฎแหงเอกภำพของดำนตรงกนขำมตอไป

กฎน ชวยใหเรำเขำใจลกษณะอยำงเดยวกนและลกษณะตอสของควำมขดแยง ชวยใหเรำเขำใจควำม

ขดแยงเปนพลงมลฐำนผลกดนกำรพฒนำและกำรเปลยนแปลงของสงไดลกซ งยงขน กำรมองปญหำ

และกำรจดกำรเรองรำวควรมมมมองควำมขดแยง ยนหยดทฤษฎสองจดและทฤษฎจดหนก วเครำะห

ปญหำรปธรรมอยำงรปธรรม

ลกษณะอยางเดยวกนและลกษณะตอสของความขดแยง

1.ความขดแยง:

ควำมเกยวพนของโลกภววสย แทจรงคอ ควำมเกยวพนในควำมแตกตำงกบควำมเปนหนง

เดยวกนของสง ควำมแตกตำงท ำใหพวกมนเกดแนวโนมตรงกนขำมกนและผลกไสกน หนงเดยวกน

ท ำใหพวกมนเกดแนวโนมเปนเอกภำพและอำศยกน เอกภำพกนกบอำศยกน และตรงกนขำมกนกบ

ปฏเสธกน เปนแนวโนมสองชนด เปนเอกภำพของดำนตรงกนขำมของควำมขดแยง และเปนเนอหำท

แทจรงในควำมเกยวพนของสรรพสง

จนตภำพควำมขดแยงมควำมเปนมำเกำแกยำวนำนมำก ดงนยำย “หอกกบโล” หอกใชทม

แทง โลไวปองกนกำรทมแทง สองสงน ขดแยงกนทขำยทงโลและขำยทงหอกอยในตวของพอคำจน

โบรำณ ในยโรป อำดม สมท นกปรชญำชำวกรซโบรำณ เหนวำ “ควำมขดแยงกคอ ควำมเปนตรงกน

ขำมอยำงหนง ควำมเปนตรงกนขำมชนดน เกดจำกวธกำรพดอยำงหนงทผลกไสคณสมบตควำมเปน

กลำงของตน” ควำมขดแยงชนดน เปนจนตภำพควำมขดแยงในรปแบบตรรกะ รปแบบตรรกะของ

ควำมขดแยงชนดน เปนปรำกฎกำรณทขดกน ไมยอมกน กฎแหงควำมขดแยงในรปแบบตรรกะน

เรยกรองกระบวนกำรคดของผคนตองเหมอนกน ตอสงอยำงเดยวกนไมควรยนยนและปฏเสธกน

ควรรกษำควำมคดหนงเดยวกนทงกอนและหลง มฉะนนจะขดกนเองและผดพลำดทำงตรรกะ

ควำมขดแยงของวภำษวธ มควำมแตกตำงโดยสนเชงกบจนตภำพควำมขดแยงในรปแบบ

ตรรกะ เฮเกล กลำววำ “ตรงกนขำมและเอกภำพ กคอควำมขดแยง” วภำษวธไดสบตอค ำนยำม

ควำมขดแยงของเฮเกลเรอยมำ ปรมณฑลควำมขดแยงของวภำษวธวตถนยมหมำยถง ควำมสมพนธ

ของควำมขดแยงทำงภววสยทด ำรงอยในอำณำจกรธรรมชำต ในอำณำจกรสงคมและในอำณำจกร

ควำมคด

60

ควำมขดแยง กคอเอกภำพของดำนตรงกนขำม กฎแหงควำมขดแยง กคอกฎแหงเอกภำพ

ของดำนตรงกนขำม ตรงกนขำมและเอกภำพ เปนลกษณะสงกดสองชนดของควำมขดแยง ลกษณะ

สงกดดำนตรงกนขำมของควำมขดแยง ยงเรยกวำลกษณะตอส ลกษณะสงกดเอกภำพของควำม

ขดแยง ยงเรยกวำ ลกษณะอยำงเดยวกน จะเขำใจปรมณฑลควำมขดแยงของวภำษวธวตถนยมได

อยำงถกตอง ยงตองท ำควำมเขำใจค ำนยำมปรมณฑลพ นฐำนของลกษณะอยำงเดยวกนกบลกษณะ

ตอส และควำมสมพนธซงกนและกนของทงคใหถกตอง

2. ลกษณะอยางเดยวกนของความขดแยง:

ลกษณะอยำงเดยวกนของควำมขดแยงกคอ ควำมเกยวพนซงกนและกนระหวำงดำนตรงกน

ขำมสองดำนทขดแยงกนอยภำยในอยำงมอนทรย พวกมนส ำแดงแนวโนมดงดดซงกนและกน นนคอ

กำรประสำนกนระหวำงดำนตรงกนขำมสองดำน แตใชวำกำรประสำนกนใดๆ ลวนเรยกวำลกษณะ

อยำงเดยวกนของควำมขดแยง หรอสงทแตกตำงกนแตไมอยในองคเอกภำพอนเดยวกน ไมเรยกวำ

ลกษณะอยำงเดยวกนของควำมขดแยง ระหวำงดำนตรงกนขำมสองดำนจะมคณสมบตเปนเอกภำพท

เปนวภำษได เมอมกำรประสำนกนในองคเอกภำพอนเดยวกน เชน ชนชนกรรมำชพกบชนชนนำยทน

เปนดำนตรงกนขำมสองดำนในองคเอกภำพของทนนยม เปนกลมชนสงคมสองกลมทประสำนกนบน

รำกฐำนแบบวธกำรผลตทนนยม มฐำนะตำงกนในระบบกำรผลต กำรประสำนกนเชนน เรยกวำ

ลกษณะอยำงเดยวกนของควำมขดแยง

ลกษณะอยำงเดยวกนโดยทวไปมสองนยยะ:

ประกำรแรก กำรด ำรงอยโดยอำศยกนระหวำงดำนตรงกนขำมสองดำนทขดแยงกน หรอแต

ละดำนทขดแยงกนอย ไมอำจด ำรงอยและพฒนำไปไดอยำงอสระ ดำนหนงจกอำศยกำรด ำรงอยและ

กำรพฒนำของอกดำนหนง มำเปนเงอนไขกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของตน

ทฤษฎวำดวยระบบบงบอกวำ ควำมเกยวพนระหวำงสวนตำงๆ ภำยในระบบจกอำศยซงกน

และกน ในนนกำรด ำรงอยของสวนหนงจกอำศยกำรด ำรงอยของสวนอน กำรพฒนำของสวนหนงจก

อำศยกำรพฒนำของสวนอน ภำคสวนและระหวำงภำคสวนเปนมลเหตของกนและกน เปนเงอนไข

กำรด ำรงอยและกำรพฒนำของกนและกน เชน ผนปำ เสอโครง และกวำงในระบบนเวศหนงๆ กำร

ด ำรงอยและกำรพฒนำของเสอโครงสตวกนเน อ จะอำศยกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของกวำง กำร

ด ำรงอยและกำรพฒนำของกวำงสตวกนหญำ จะอำศยกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของผนปำ กำรด ำรง

อยและกำรพฒนำของผนปำ จะอำศยกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของเสอโครง เพรำะกำรด ำรงอยของ

เสอโครงควบคมกำรพฒนำของกวำงสตวกนหญำ สนองเงอนไขแกกำรพฒนำของผนปำ ดวยเหตน

ระหวำงเสอโครง กวำง และผนปำ จงเปนเงอนไขและเปนมลเหตของกนและกน เปนกำรด ำรงอย

และกำรพฒนำของกนและกน กำรอำศยซงกนและกนของสำรประกอบทำงเคมกบกำรแยกสงเครำะห

ทำงเคม ไมมสำรประกอบกไมมสงทเรยกวำแยกสงเครำะหในปฏกรยำทำงเคม ไฟฟำขวบวกกบขวลบ

บนกบลำง ผดกบถก ไมมตนเองกไมมตรงกนขำม ไมมตรงกนขำมกไมมสงทเรยกวำตนเอง สองฝำย

ขดแยงกนในองคเอกภำพของควำมขดแยงองคหนง ลวนเปนเชนนทงสน

ประกำรทสอง กำรเชอมตอกน ซงกคอระหวำงดำนตรงกนขำมสองดำนทขดแยงกนไดซม

แทรกสกน เชอมตอกน โดยมสถำนภำพดงน (1 ระหวำงดำนตรงกนขำมสองดำน ดำนหนงแฝงไวดวย

61

ลกษณะสงกด หรอปจจยซมแทรกอกดำนหนง ในคณมผม ในผมมคณ ฝำยขำศกมเรำ ฝำยเรำม

ขำศก ในภำคอตสำหกรรมมสวนประกอบของภำคเกษตรกรรม ในภำคเกษตรกรรมมสวนประกอบ

ของภำคอตสำหกรรม (2 ระหวำงดำนตรงกนขำมสองดำนเปนอยำงเดยวกนโดยตรง ซงกคอคควำม

ขดแยงบำงคไมเพยงด ำรงอยโดยอำศยกนและครอบคลมกน ยงเปนอยำงเดยวกนโดยตรง เชน

กระบวนกำรผลต ขณะเดยวกนกเปนกระบวนกำรบรโภค บรโภควตถดบ พลงงำน วสด เครองมอ

กำรผลต และก ำลงแรงงำนของผ ใชแรงงำน ขณะทผใชแรงงำนบรโภคปจจยด ำรงชพ กเปนกำรผลต

ซ ำของก ำลงแรงงำนเองดวย แตนไมใชสภำพทวไป ไมอำจกลำววำ ชนชนกรรมำชพ กคอชนชน

นำยทน ดกคอเลว วทยำศำสตรกคอควำมโฉดเขลำ ถงแมดำนทงสองจะเปนอยำงเดยวกนโดยตรง

แตกมใชอยำงเดยวกนทเทำเทยมกน หำกเปนอยำงเดยวกนทแตกตำงกนทตรงขำมกน (3 ดำน

ตรงกนขำมสองดำนทขดแยงกนแฝงไวดวยแนวโนมผนแปรไปสกน เชอมตอกน ทงคไมเพยงด ำรงอย

โดยอำศยกน ยงผนแปรไปสกนภำยใตเงอนไขทแนนอน เชน ภำยใตเงอนไขทแนนอนหนงๆ กำร

เปลยนพลกในกำรสบทอดทำง DNA ของสงมชวต ระบอบกรรมสทธสวนรวมเปลยนเปนระบอบ

กรรมสทธสวนตว ระบอบกรรมสทธสวนตวเปลยนเปนระบอบกรรมสทธสวนรวม ชนชนปกครอง

เปลยนฐำนะเปนชนชนถกปกครอง กระบวนกำรผนแปรไปสกนทเปนจรงเชนน เพรำะทงคมลกษณะ

เชอมตอกนมำแตเดม มควำมเกยวพนกนและกนอยำงมอนทรยอยภำยใน เพรำะฉะนน ลกษณะ

อยำงเดยวกนของดำนตรงกนขำมสองดำน จงแฝงไวดวยแนวโนมแปรเปลยนไปสดำนตรงขำมกบตน

อยำงล ำลกอยำงทชดเจนทสด

ลกษณะอยำงเดยวกนด ำรงอยทวไป ดำนตรงกนขำมสองดำนในองคเอกภำพของควำมขดแยง

ใดกตำม ลวนไมอำจหลกเลยงกำรเกยวพนซงกนและกนไปได มฉะนน ทงคจะประกอบกนขนเปน

องคเอกภำพของควำมขดแยงไมได แตวำ ลกษณะอยำงเดยวกนกมรปแบบหลำกหลำย ทำนเลนน

และทำนเหมำเจอ มกใชค ำเรยกลกษณะอยำงเดยวกนของควำมขดแยงแตกตำงกนไป เชน ลกษณะ

เอกภำพ ลกษณะอยำงเดยวกน ควำมเปนหนงเดยวกน กำรอำศยกนและกน กำรด ำรงอยโดยอำศย

กน กำรประสำนกน กำรซมแทรกสกน กำรเชอมตอกน และกำรรวมมอกน ค ำเหลำน เผยถงเนอหำ

ลกษณะอยำงเดยวกนของควำมขดแยงจำกดำนขำงทแตกตำงกน ขณะเดยวกน กยนยนลกษณะอยำง

เดยวกนของควำมขดแยงส ำแดงในหลำยรปแบบ หำกละท งเน อหำอนอดมสมบรณของลกษณะอยำง

เดยวกน หำกสรปปรมณฑลลกษณะอยำงเดยวกนของควำมขดแยง มเพยงรปแบบรปธรรมเดยวอยำง

งำยๆ และส ำคญผดวำ กำรสปเปลยนของลกษณะอยำงเดยว กคอกำรสญสนลกษณะอยำงเดยวกน

ของควำมขดแยงไป อำจน ำไปสกำรปฏเสธลกษณะอยำงเดยวกนทไมถกตอง เรำควรตระหนกถง

ขณะทยดกมปรมณฑลลกษณะเดยวกน

3. ลกษณะตอสของความขดแยง:

ลกษณะตอสของควำมขดแยง หมำยถง กำรผลกไสซงกนและกน หรอนยหนง ลกษณะสงกด

ทตอตำนกน จ ำกดกน และปฏเสธกนระหวำงดำนทขดแยงกนสองดำน สะทอนแนวโนมกำรแยกจำก

กนของคควำมขดแยง

ลกษณะตอส ของควำมขดแยง กเปนลกษณะสงกดมลฐำนของควำมขดแยงทงปวง ควำม

ขดแยงใดกตำม ขนกำรพฒนำของควำมขดแยงใดกตำม จกมดำนแตกตำงกนสองดำนเสมอ ดงนน

62

จงมกำรตอตำนกนระหวำงพวกมนอยำงเลยงไมได ในนนฝำยหนงจ ำกดและปฏเสธฝำยตรงกนขำมกบ

ตน ขณะเดยวกนกท ำลำยกำรจ ำกดและกำรปฏเสธทฝำยตรงกนขำมมตอตน แรงกระท ำตอกนใน

ทศทำงกลบกน ท ำใหเกดภำวะขบเคลอนผลกไสกน แปรเปลยนไปสกน เชน ขนำดเทำกน ทศทำง

กลบกนของแรงกระท ำตอกนระหวำงดำนตรงกนขำมสองดำนในกระบวนกำรขบเคลอนทำงกล เปนตน

ลกษณะตอสของควำมขดแยงในปรมณฑลปรชญำด ำรงอยทวไป มเน อหำอนอดมสมบรณ ม

รปแบบหลำกหลำยไมจ ำกด มขอสรปใหญและกวำงขวำงทสดเหมอนกบลกษณะอยำงเดยวกน ใน

สงคมชนชน กำรเปดฉำกตอสอยำงเอำเปนเอำตำยบนกำรเมอง กำรทหำร เศรษฐกจ และควำมคด

ระหวำงชนชนทเปนปฏปกษตอกน ระหวำงอทธพลทเปนปฏปกษตอกน กำรแยงชงและกำรกลนกนกน

เพอควำมอยรอดในสงมชวต กำรกลนกลำยกบกำรแปลกแยก และกำรผลกไสกนระหวำงกำรสบทอด

กบกำรเปลยนพลกในกำรเคลอนไหวของสงมชวต กำรผลกไสและกำรดงดดในกำรขบเคลอนทำงกล

ไฟฟำขวบวกและขวลบในกำรขบเคลอนทำงฟสกส ควำมเหนไมตรงกนในหมสหำย ตลอดจนควำม

ขดแยงในควำมคดของตวเอง เหลำน คอกำรตอสในควำมหมำยทำงปรชญำ

ควำมขดแยงไมเพยงมควำมแตกตำงกนในรปแบบกำรตอสตำงกน หำกขนตำงกนหรอเงอนไข

ตำงกนในกำรพฒนำของควำมขดแยงอยำงเดยวกน รปแบบ ขนำด ระดบควำมรนแรงในกำรตอสของ

มนกตำงกน โดยทวไปแลว ควำมขดแยงของดำนแตกตำงสองดำนด ำรงอยต งแตเรมตน แต

คณสมบตควำมขดแยงของทงคยงอยในภำวะหนอออน กำรตอสของทงคยงอยในระดบทคอนขำงผอน

คลำย คขนำนไปกบกำรขยำยตวของควำมขดแยง ควำมแตกตำงคอยๆ ล ำลก ควำมเปนปฏปกษตอ

กนทแฝงอยคอยๆ เดนชด กำรตอสของทงคคอยๆ เขมขนจนถงขนดเดอดรนแรง สงผลใหควำมขด

แยของทงคเกดกำรแปรเปลยนและแกตกไปไปในทสด หมำยควำมวำ คขนำนไปกบควำมขดแยงท

ขยำยตว ควำมแตกตำงของทงคถำงกวำงออกไป ลกษณะตอสทแฝงอยมกระบวนกำรจำกไมเดนชดถง

คอนขำงเดนชด จนกระทงดเดอดรนแรง

ไมวำรปแบบกำรตอส ตำงกนในควำมขดแยงตำงกน หรอสภำพกำรตอส ตำงกนในควำม

ขดแยงอยำงเดยวกนกตำม มใชมหรอไมมลกษณะตอสของควำมขดแยง หำกลวนมควำมขดแยงท

แสดงออกในรปแบบกำรตอสทงสน ควำมขดแยงไมใชแสดงออกเพยงรปแบบเดยวอยำงเดดขำด เรำ

ควรตองสนใจจ ำแนกลกษณะตอสของควำมขดแยงในปรมณฑลปรชญำ กบจนตภำพกำรตอสในชวต

กำรเมองเปนพเศษ กำรตอสทำงกำรเมอง เปนเพยงรปแบบเฉพำะอยำงหนงของลกษณะตอสของ

ควำมขดแยงเทำนน หำกเรำสรปลกษณะตอส ของควำมขดแยงบนปรชญำเปนรปแบบตอสทำง

กำรเมอง กอำจปฏเสธลกษณะทวไปและรปแบบอนของกำรตอสไปได หรอใชมำตรกำรกำรตอสทำง

กำรเมองตอควำมขดแยงทงปวงในสงคมทไมถกตอง

4. การประสานซงกนและกนของลกษณะอยางเดยวกนกบลกษณะตอสของความขดแยง:

ลกษณะอยำงเดยวกนกบลกษณะตอส เปนลกษณะสงกดตรงกนขำมสองชนด แตทงสองม

ควำมเกยวพนกนอยำงแยกจำกกนไมได ไมมลกษณะตอส กไมมลกษณะอยำงเดยวกน ไมมลกษณะ

อยำงเดยวกน กไมมลกษณะตอส ทงสองเปนลกษณะสงกดพ นฐำนสองชนดขำดดำนใดดำนหนงกไม

อำจมควำมขดแยงขนมำได

63

ลกษณะอยำงเดยวกนนนเปนรปธรรมจะด ำรงอยโดยแยกจำกลกษณะตอส ไมได มน

ครอบคลมควำมแตกตำงและตรงกนขำม มนถอเอำควำมแตกตำงและตรงกนขำมเปนเงอนไขเบองตน

ไมมกำรตอส กไมมควำมเปนปรปกษ กไมมกำรด ำรงอยโดยอำศยกน กไมมกำรเชอมตอกนระหวำง

คควำมขดแยง ดงนน ลกษณะอยำงเดยวกนจงถกลกษณะตอสควบคมอยำงเลยงไมได เชน ในชวต

สงคม กำรด ำรงอยโดยอำศยกน และกำรประสำนกนระหวำงชนชนกรรมำชพกบชนชนนำยทน กลม

ชนสองกลมน ถกบงคบโดยควำมเปนปฏปกษตอกนและตอสกนของพวกเขำ หำกไมมกำรขดรดกบกำร

ตอตำนกำรขดรด หำกไมมกำรกดขกบกำรตอตำนกำรกดขระหวำงสองชนชนน หรอปลอยใหแนวโนม

กำรขดรดและกำรกดขด ำเนนไปจนถงทสด หรอปลอยใหแนวโนมกำรตอตำนกำรขดรดและกำรกดข

ด ำเนนไปจนถงทสด องคเอกภำพของระบบเศรษฐกจทนนยมกไมอำจมได รวมควำมวำ อยำง

เดยวกนของควำมขดแยงของสงใดกตำม ลวนมควำมเปนปฏปกษตอกนและตอสกนด ำรงอย ไมม

อยำงเดยวกนทแยกจำกควำมเปนปฏปกษตอกนและตอสกนโดยสมบรณ

แนวควำมคดอยำงเดยวกนซงสมบรณสะทอนแบบฉบบอภปรชญำ ลทธมำรกซบงบอกวำ

“กฎอยำงเดยวกนตำมนยอภปรชญำแบบเกำ เปนหลกกำรพ นฐำนของโลกทศนแบบเกำ: a=a แตละ

สงเปนอยำงเดยวกนในตวของมนเอง ทงปวงลวนไมมกำรเปลยนแปลงตลอดกำล ระบบสรยะ

ดำวเครำะห และอนทรยชวตลวนเปนเชนน ” ตำมทศนะอภปรชญำ ควำมขดแยงและปรปกษจะมกแต

ในปรำกฏกำรณเทำนน ควำมขดแยงและปรปกษทแทไดหลอมรวมในอำณำจกรทเหนอกวำ และลลบ

อยำงหนง ซงอนตรธำนไปแลว ทศนะน เหนวำสรรพสงและตวของมนเองจะเปนไดกแตลกษณะอยำง

เดยวกนทสมบรณ พวกเขำมองไมเหนแนวโนมกำรตอสและกำรผลกไสของดำนปฏเสธในเวลำเดยวกน

มองไมเหนระหวำงสวนประกอบตำงๆ ในสงเดยวกน มองสรรพสงแบบตำยตวและแขงตว จงน ำไปส

กำรปฏเสธตอกำรพฒนำของสงอยำงเลยงไมได

ลกษณะอยำงเดยวกนแยกจำกลกษณะตอสไมได ลกษณะตอสกแยกจำกลกษณะอยำงเดยวกน

ไมไดเชนเดยวกน ตอสคอตอสภำยในองคเอกภำพ ควำมแตกตำงและตรงกนขำมประสำนกนในองค

เอกภำพแหงควำมขดแยงของลกษณะอยำงเดยวกน ลกณะอยำงเดยวกนของควำมขดแยง เปน

ลกษณะอยำงเดยวกนทเปนรปธรรม มนบงคบคณสมบต รปแบบ และขอบเขตของลกษณะตอส ไมม

ลกษณะตอสท ไมถกลกษณะอยำงเดยวกนบงคบ ไมมตรงกนขำมทแยกจำกเอกภำพ หำกไมม

ควำมสมพนธเศรษฐกจผวำจำงกบผถกวำจำงระหวำงชนชนนำยทนกบชนชนกรรมำชพ ยอมไมเกดกำร

ขดรดกบกำรตอตำนกำรขดรดระหวำงพวกเขำอยำงแนนอน ฉะนนจงกลำววำ ลกษณะตอสของควำม

ขดแยงจะด ำรงอยโดยแยกจำกลกษณะอยำงเดยวกนไมได

โดยรวมแลว ลทธมำรกซระบวำ “ขวตรงกนขำมสองขวทมอย ก ำหนดขนโดยกำรกอบทบำท

ซงกนและกนของขวตรงกนขำมสองขวเสมอ กำรแยกจำกกนของขวตรงกนขำมสองขว เมออยใน

ทำมกลำงกำรด ำรงอยโดยอำศยกนและเกยวเนองกนของพวกมน ในทำงกลบกน กำรเกยวเนองกน

ของพวกมน เมออยในทำมกลำงกำรแยกจำกกนของพวกมน กำรด ำรงอยโดยอำศยกนของพวกมน

เมออยในทำมกลำงตรงกนขำมกนของพวกมน” วภำษวธวตถนยมเรยกรองเรำยดกมกำรเคลอนไหวท

ขดแยงกนของสง เรยกรองเรำยอมรบลกษณะอยำงเดยวกนและลกษณะตอสของควำมขดแยงอยำง

64

ถกตอง ในตอสของดำนตรงกนขำมสองดำนยดกมเอกภำพ ในเอกภำพยดกมตอส กำรขยำยใหญ

ดำนใดดำนหนง กำรปฏเสธดำนใดดำนหนง เปนวธทไมถกตอง

การพฒนาคอดานตรงกนขามสองดานทตอสกนและเปนอยางเดยวกน

ลทธเลนน เหนวำ “มทศนะพ นฐำนสองชนด (หรอทเปนไปไดสองชนด? หรอทพบเหนใน

ประวตศำสตรบอย 2 ชนด?) ทมตอกำรพฒนำ (ววฒนำกำร) นนไดแก: (1 เหนวำกำรพฒนำคอ

กำรลดและกำรเพม คอกำรซ ำซำก (2 เหนวำกำรพฒนำคอควำมเปนเอกภำพของดำนตรงกนขำม

(สงเอกภำพแบงออกเปนดำนตรงกนขำม 2 ดำนทผลกไสซงกนและกน และเกยวเนองกนและกน

ดวย)” วภำษวธวตถนยมเหนวำ ควำมขดแยงไมเพยงสมพนธกบธำตภำยในของสง ยงเปนบอเกด

และเปนพลงผลกดนใหสรรพสงเคลอนไหว พฒนำ และเปลยนแปลง กำรพฒนำของสรรพสงคอผล

แหงกำรเคลอนไหวทขดแยงกนภำยในเอกภำพของดำนตรงกนขำมสองดำน เพอควำมชดเจนตอ

เอกภำพและตอสของดำนตรงกนขำมสองดำนผลกดนใหสรรพสงพฒนำไปไดอยำงไร เรำจ ำเปนตอง

คนควำและจ ำแนกลกษณะอยำงเดยวกนและลกษณะตอส ตำงกมบทบำทเฉพำะของตนเชนไรตอกำร

พฒนำของสงกอนอน

1) บทบาทของอยางเดยวกนในการพฒนาของสรรพสง:

บทบำทของลกษณะอยำงเดยวกนตอกำรพฒนำของสง อยทกำรประสำนดำนตรงกนขำมสอง

ดำนทขดแยงกนอย ท ำใหสรรพสงอยในภำวะคงตวสมพทธ สนองเงอนไขใหดำนตรงกนขำมสองดำน

ทขดแยงกนด ำรงอยและพฒนำ ซงกคอ สนองเงอนไขฟมฟกกำรท ำลำยตวเองขององคเอกภำพของ

ควำมขดแยง ท ำลำยอยำงเดยวกนอนเกำ สลดควำมขดแยงเกำในทำมกลำงกำรพฒนำ บทบำทเชนน

แสดงออกทส ำคญดงน :

ประกำรแรก ลกษณะอยำงเดยวกน เปนเงอนไขใหดำนตรงกนขำมสองดำนไดประสำนกนใน

องคเอกภำพของควำมขดแยง เปนเงอนไขเบองตนใหสรรพวตถด ำรงอยและพฒนำ ฉะนน จงมแตใน

ยำมทลกษณะอยำงเดยวกนของดำนตรงกนสองดำน ไดประสำนกนในองคเอกภำพของควำมขดแยงท

คงตว สรรพสงจงจะมควำมพรกพรอมไดในกำรคงตวและคงตวสมพทธ มแตกำรประสำนกนของ

ลกษณะอยำงเดยวกน ดำนตรงกนขำมสองดำนจงจะมควำมเปนเอกภำพและตรงกนขำม จงจะมควำม

คงตวสมพทธ และจงจะมกำรพฒนำก ำลงของตนในองคเอกภำพของควำมขดแยงได โดยเฉพำะอยำง

ยง ควำมแตกตำงของทงคเดมทยงไมเดนชดนก จกคอยๆ กลำยเปนปรปกษตอกนอยำงเดนชด เดม

ทผลกไสกนแตแผวเบำ จกคอยๆ พฒนำเปนกำรตอตำนกนอยำงดเดอดรนแรง จนกระทงควำม

ขดแยงของทงคพฒนำถงจดสงสด เลยงไมไดทจะแปรเปลยนไป ท ำนองเดยวกน มแตในยำมทอยำง

เดยวกนไดประสำนควำมแตกตำงระหวำงสวนประกอบภำยในของสงใหเปนองคเอกภำพใหม หนอ

ออนควำมขดแยงใหมจงจะสำมำรถกอตวขนมำได จงจะเปลยนคณภำพเกำเปนคณภำพใหมทเปนไปได

รวมควำมวำ ลกษณะอยำงเดยวกนของควำมขดแยงสนองเงอนไขใหองคเอกภำพของควำมขดแยง

ด ำรงอยและพฒนำ สนองเงอนไขใหสรรพสงด ำรงอยและพฒนำ

65

ประกำรทสอง ดำนตรงกนขำมสองดำนทขดแยงกนอยตำงกไดรบกำรพฒนำจำกกำรอำศยกน

จำกกำรรบเอำปจจยทเปนคณของกนและกน คควำมขดแยงในยำมนอำจใชปจจยทเปนคณของกนและ

กนได อำจอยรวมกนไดในบำงดำน ดวยเหตน กำรด ำรงอยโดยอำศยกนของทงคจงมควำมเปนไปได

ทตำงกไดรบกำรพฒนำจำกกำรใชปจจยทเปนคณของกนและกน เชน ในองคเอกภำพแหงควำมขดแยง

ของปรชญำตำงส ำนก วตถนยมพฒนำจำกกำรรบเอำปจจยทสมเหตสมผลบำงอยำงของปรชญำจต

นยม ปรชญำลทธมำรกซยกระดบปรชญำวตถนยมวภำษของตนสงข น จำกกำรรบเอำแกนแท

สมเหตสมผลในปรชญำจตนยมของเฮเกล ปรชญำจตนยมกเปลยนรปลกษณของตนจำกกำรรบเอำ

เนอหำบำงอยำงของปรชญำวตถนยม

ประกำรทสำม ลกษณะอยำงเดยวกนของควำมขดแยงก ำหนดแนวโนมพ นฐำนในกำรพฒนำ

ของสรรพสง ทอดสะพำนแปรเปลยนสกนแกดำนตรงกนขำมสองดำน ท ำใหคควำมขดแยงเชอมตอ

กนและเกยวพนกน ท ำใหกำรพฒนำของสรรพสงไมเปลยนเปนอน หำกเปลยนเปนดำนตรงกนขำม

กบตน เชน ในควำมขดแยงสงครำมกบสนตภำพ สงครำมเปลยนเปนสนตภำพ สนตภำพเปลยนเปน

สงครำม ในควำมขดแยงในกำรสบทอดกบกำรเปลยนพลก กำรสบทอดผนเปนกำรเปลยนพลก กำร

เปลยนพลกผนเปนกำรสบทอด เนองจำกทงสองดำนด ำรงอยในลกษณะอยำงเดยวกนนนเอง

โดยรวมคอ ลกษณะอยำงเดยวกนของควำมขดแยง มบทบำทกระตนใหสรรพวตถพฒนำไป

อยำงมชวตชวำ อนเปนควำมจรงทำงภววสยทไมอำจจะมองขำมไปได เรำตองยอมรบและยนยน

ลกษณะอยำงเดยวกนมบทบำทตอกำรพฒนำของสงอยำงเตมท ยอมรบส งท ด ำรงอยอยำง

สมเหตสมผลภำยใตเงอนไขและเวลำทำงประวตศำสตรของตวมนเอง เงอนไขและเวลำนนไมค ำนงถง

ไมได ดเบำและปฏเสธสงทยงเหลอพ นทด ำรงอยและพฒนำในอกขนหนงไมได จะท ำลำยลกษณะคงท

ของสงตำมใจชอบไมได ทศนะทยอมรบแตบทบำทของลกษณะตอส ลบลำงบทบำทของลกษณะอยำง

เดยวกนของควำมขดแยงนนจะเขำกบวภำษวธไมไดโดยสนเชง

2) บทบาทของลกษณะตอสของความขดแยงในการพฒนาของสรรพสง:

ลกษณะตอส กมบทบำทส ำคญอยำงยงในกระบวนกำรพฒนำของสง แสดงออกสำมประกำรท

ส ำคญดงน :

ประกำรแรก ลกษณะตอสของควำมขดแยงผลกดนใหควำมสมพนธ และก ำลงเปรยบเทยบ

ของดำนตรงกนขำมสองดำนเกดกำรเปลยนแปลง โดยทฝำยหนงจ ำกดกำรพฒนำของอกฝำยหนง

ฝำยหนงท ำลำยกำรจ ำกดของอกฝำยทมตอตนในกำรตอสของคควำมขดแยง ทงคตำงกแยงชงกำรเตบ

ใหญ ตำงกพฒนำก ำลงของตนอยำงไมสมดล จนเกดกำรเปลยนแปลงก ำลงเปรยบเทยบของทงคโดย

มลฐำน ดวยกำรตอสน เองทท ำใหควำมสมพนธของทงคเดมทเอกภำพเปนหลก กลำยเปนตอสและ

ผลกไสกนเปนหลก ควำมเปนปฏปกษตอกนและกำรตอสกนของทงค ยงนบวนยงล ำลก ยงนบวนยง

ดเดอดรนแรง ดงนน ลกษณะตอสของควำมขดแยงจงเปนกำรผลกดนก ำลงเปรยบเทยบ จงเปนกำร

เปลยนแปลงควำมสมพนธซงกนและกนของคควำมขดแยง สรำงเงอนไขใหคควำมขดแยงเปลยนเปน

ดำนตรงกนขำมกบตน เชน ควำมขดแยงระหวำงควำมสมพนธกำรผลตกบพลงกำรผลต พลงกำรผลต

เรยกรองใหควำมสมพนธกำรผลตเปลยนดำนทไมสอดคลองกบตน สวนควำมสมพนธกำรผลตมกม

ควำมคงตวสมพทธ มกมขดจ ำกดในกำรรองรบกำรพฒนำของพลงกำรผลตเสมอ ทำมกลำงควำม

66

ขดแยงกนและตอสกนเชนน พลงกำรผลตพฒนำไปอยำงไมหยดยง ท ำใหควำมสมพนธระหวำงพลง

กำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลตจำกสอดคลองโดยพ นฐำน คอยๆ กลำยเปนไมสอดคลองโดย

พนฐำน อนเปนเงอนไขใหควำมขดแยงของทงคเปลยนไป

ประกำรทสอง ลกษณะตอสของควำมขดแยง เปนเงอนไขใหหนอควำมขดแยงใหมเตบโตใน

สงเกำ ท ำใหดำนตรงกนขำมสองดำนมแนวโนมผลกไสซงกนและกน ท ำใหฐำนะเดมของทงคเปลยนไป

ท ำใหองคเอกภำพของควำมขดแยงเกำภำยในสงไมมนคง ท ำใหก ำลงเปรยบเทยบของคควำมขดแยง

เกำเปลยนไป ก ำลงดำนหลกในฐำนะครองง ำของคควำมขดแยงเกำออนแอลง และควำมมนคงของ

คควำมขดแยงถกท ำลำยไป เหลำน ลวนเปนคณแกหนอควำมขดแยงใหมเตบโตทงส น ดวยเหตน

ลกษณะตอสของควำมขดแยง จงเปนเงอนไขใหหนอควำมขดแยงใหมเตบโต กระต นใหคควำม

ขดแยงเปลยนไป บนประวตศำสตร ทำสลกขนส ชวยใหควำมสมพนธกำรผลตศกดนำกอตว ชำวนำ

ลกขนส อ ำนวยใหแบบวธกำรผลตทนนยมพฒนำ

ประกำรทสำม ลกษณะตอสของควำมขดแยงกระตนใหองคเอกภำพของควำมขดแยงเกำ

แยกสลำย ผลกดนใหคควำมขดแยงเปลยนไป ท ำใหกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพปรำกฏเปนจรง

ขณะทแตละดำนตำงกพฒนำก ำลงของตนถงจดสงสด แตละดำนตำงกตอสถงขดจ ำกดของตน แตละ

ดำนทะลวงขดจ ำกดของตนออกไป นนคอกำรเปลยนแปลงของควำมขดแยง กคอกำรเปลยนแปลง

คณสมบตมลฐำนของสง เวลำน ลกษณะตอสของควำมขดแยงมบทบำทช ขำด มแตคควำมขดแยงตอส

กนและผลกไสกนจนถงทสด องคเอกภำพเกำจงจะแยกสลำย องคเอกภำพใหมจงจะเกดขน สงหนง

กลำยเปนอน เชน ขณะทพลงกำรผลตพฒนำถงขนทควำมสมพนธกำรผลตรองรบไดสงสด

ควำมสมพนธกำรผลตเกำฟอนเฟะถงขดสด รองรบกำรพฒนำของพลงกำรผลตตอไปไมไดอก จงเกด

กำรเปลยนพลกควำมสมพนธกำรผลตเกำ หรอท ำลำยขดจ ำกดของแบบวธกำรผลตเกำลงไป กำร

เปลยนพลกเชนน แนนอนบรรลโดยกำรตอส กระบวนกำรเปลยนพลกชนดน กคอกระบวนกำรพลง

กำรผลตใหมแยกจำกควำมสมพนธกำรผลตเกำ กคอกระบวนกำรตอสผลกไสกนจนถงทสดระหวำง

พลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต

ขณะทยนยนบทบำทผลกดนของลกษณะตอสในกระบวนกำรพฒนำของสงนน เรำยงตองสนใจ

ปญหำบำงประกำร: 1) ไมควรเหนวำกำรตอสคอกำรพฒนำอยในตวอยำงเดดขำด กำรตอส เปน

เพยงแรงผลกดนใหสรรพสงพฒนำไป ในงำนของเรำไมควรถอกำรตอส เปนเปำหมำย ตอส เพอตอส

ตรงกนขำม กำรตอสกเพอรบใชกำรพฒนำของสง 2) กำรตอส ใดๆ ใชวำจะกอบทบำทผลกดนให

สรรพสงพฒนำเสมอไป แกนแทของกำรพฒนำและควำมกำวรดหนำของสงคอ ใหมเอำชนะเกำ

ดงนนจงมแตกำรตอส ใหมคดคำนเกำเทำนน จงจะสำมำรถผลกดนใหสรรพสงพฒนำไปได หำก

ตรงกนขำมกลบเปนอปสรรคตอพลงกำวหนำของสง 3) ถงแมกำรตอสใหมคดคำนเกำกควรระวงใน

เรองระดบ ทงน รปแบบ ขนำดและระดบควำมรนแรงของกำรตอสในควำมขดแยงนน ลวนถกเงอนไข

ตำงๆ ทงภำยในและภำยนอกของสงภววสยควบคมทงสน คณสมบตควำมขดแยงตำงกน เงอนไขกำร

เคลอนไหวทขดแยงกตำงกน รปแบบรปธรรมกำรตอสของควำมขดแยงกตำงกน เรำจงไมควรใช

รปแบบกำรตอส ตำงๆ ตำมใจชอบ โดยเฉพำะอยำงยง ตองระวงและไมควรใชรปแบบกำรตอส

ตอตำนอยำงเปดเผยตำมใจชอบ นอกจำกน ระดบควำมรนแรงของกำรตอส กยงจะถกสภำพกำร

67

พฒนำขององคเอกภำพของควำมขดแยงควบคมอก กลำวคอ ขณะทองคเอกภำพของควำมขดแยงยง

เปนคณตอกำรพฒนำ กำรตอสกเปนเพยงแคมำตรกำรรกษำใหองคเอกภำพด ำรงอยและพฒนำ

เทำนน หำกกำรตอสขยำยถงขนท ำลำยองคเอกภำพลงไป กกลำยเปนบทบำททเสอมถอย แมในยำม

ทตองท ำลำยองคเอกภำพเกำลงไป กำรตอสกยงตองมขดจ ำกด ไมควรท ำลำยปจจยทมชวตชวำทเปน

คณตอกำรพฒนำของสงใหมในสงเกำ ตอสงเกำตองมกำรจ ำแนก มใชคว ำทงกระดำน รวมควำมวำ

กำรตอสตองมขดจ ำกด กำรตอสทเลยขดจ ำกดกลำยเปนบทบำทบอนท ำลำยไป

3) การประสานกนเขาของอยางเดยวกนซงสมพทธกบการตอสซงสมบรณ ผลกดนใหสรรพส ง

พฒนาไป:

ลกษณะอยำงเดยวกนและลกษณะตอสของควำมขดแยง ลวนมบทบำททกระตอรอรนทส ำคญ

ยง ตอกำรพฒนำของสงอยำงมพกตองสงสย แตวำ ลกษณะอยำงเดยวกนกบลกษณะตอสของควำม

ขดแยง ตำงกมลกษณะพเศษเฉพำะของตนอก ในนน ลกษณะอยำงเดยวกนเปนสงชวครำว มเงอนไข

และสมพทธ ลกษณะตอสเปนสงชวนรนดร ไมมเงอนไขและสมบรณ

องคเอกภำพของควำมขดแยงใด รวมทงลกษณะอยำงเดยวกนทรอยรดอยในนนกตำม จกถก

เงอนไขเฉพำะควบคม ดำนตรงกนขำมและแตกตำงกนสองดำน จะกอตวเปนองคเอกภำพของควำม

ขดแยง จะกอตวเปนลกษณะอยำงเดยวกนได เมออยภำยใตเงอนไขเฉพำะเทำนน หำกเงอนไขเฉพำะน

สญสนไป ลกษณะอยำงเดยวของทงคกสนสดลง จะสงกดในองคเอกภำพของควำมขดแยงนนตอไป

ไมไดอก ดวยเหตน ลกษณะอยำงเดยวกนของควำมขดแยงจงมเงอนไข เปนสงสมพทธ เนองจำกโลก

มควำมสลบซบซอนและหลำกหลำย เงอนไขในกำรกอตวและกำรด ำรงอยขององคเอกภำพของควำม

ขดแยงไมคงทนถำวร ลกษณะอยำงเดยวกนของควำมขดแยงจงผนแปรงำย ชวครำว และเปนสง

สมพทธ

ไมวำองคเอกภำพของควำมขดแยงจะด ำรงอยเชนไร ลวนมเงอนไข ลกษณะตอสทรอยรดอย

ในนนกถกเงอนไขเหลำนนบงคบเชนกน แตลกษณะตอส ตำงจำกลกษณะอยำงเดยวกน ตรงททงถกเงอนไขเฉพำะจ ำกด และสำมำรถท ำลำยขอจ ำกดของเงอนไขเหลำนนไปได แลวสรำงเงอนไขใหมตำม

ขอเรยกรองพฒนำของสง หรอนยหนง ลกษณะตอสจะมแนวโนมด ำเนนจนถงทสดไมวำภำยใตเงอนไข

ใด ดงนน ลกษณะตอสของควำมขดแยง จงไรเงอนไข ชวนรนดร และเปนสงสมบรณ

ลกษณะอยำงเดยวกนซงสมพทธกบลกษณะตอสซ งสมบรณของควำมขดแยงนน เปนหนง

เดยวกบกำรเคลอนไหวซงสมบรณและกำรหยดนงซงสมพทธ ลทธเลนนเหนวำ “เอกภำพ (ควำมเปน

ตรงกน ควำมเปนอยำงเดยวกน ดลยภำพ) ของดำนตรงกนขำมนนเปนสงทมเงอนไข ชวขณะ

เปนไปชวครำวและสมพทธ กำรตอสของดำนตรงกนขำมเปนสงสมบรณเชนเดยวกบกำรพฒนำ และ

กำรเคลอนไหว ซงเปนสงสมบรณ” กำรเคลอนไหวของสงใดกตำม ลวนมสองสภำวะคอ: หยดนงซง

สมพทธกบแปรปรวนซงเดนชด ภำวะหยดนงกคอ ภำวะดำนตรงกนขำมสองดำนสงกดในองค

เอกภำพของควำมขดแยงคงตวสมพทธ ภำวะแปรปรวนกคอ ภำวะของคปรปกษตอสกนอยำงดเดอด

รนแรงและผนไปสกนและกน เนองจำกควำมเกยวพนซงกนและกนของคปรปกษ มแนวโนมจนถงทสด

ภำยใตเงอนไขเฉพำะ พลนทเงอนไขเฉพำะเปลยนไป แนวโนมถงทสดของทงคกจะถกกดขวำงและไม

ถงทสด สวนลกษณะตอสของดำนตรงกนขำมสองดำน กลบผลกไสซงกนและกนจนถงทสดไมวำ

68

ภำยใตเงอนไขใด ฉะนน ลกษณะสม ำเสมอ ลกษณะหยดนง และลกษณะคงทในกระบวนกำรทงปวง

จงเปนสงสมพทธ สวนกำรแปรปรวนจำกกระบวนหนงเปนอกกระบวนกำรหนง กลบไรเงอนไข และ

เปนสงสมบรณ เมอเขำใจหลกกำรลกษณะตอสซงสมบรณ และลกษณะอยำงเดยวกนซงสมพทธของ

ควำมขดแยงแลว กจะเขำใจหลกกำรกำรเคลอนไหวซงสมบรณ และกำรหยดนงซงสมพทธในกำร

เคลอนไหวของสงไดลกซ งยงขน

กำรประสำนกนเขำของลกษณะอยำงเดยวกนซงมเงอนไขและสมพทธ กบลกษณะตอสซงไมม

เงอนไขและสมบรณ ประกอบกนขนเปนกำรเคลอนไหวทขดแยงในสงทงปวง มนผลกดนใหสรรพสง

พฒนำจำกกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณไปสกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ มนท ำใหองคเอกภำพของ

ควำมขดแยงเกำแยกสลำย องคเอกภำพของควำมขดแยงใหมกอตวข น บรรลกระบวนกำรทำง

ประวตศำสตร ดำนหนง ในกระบวนกำรทงหมดของสงหนงเกดขนแลวเปลยนเปนอกสงหนง ควำม

ขดแยงภำยในของมนด ำรงอยตงแตตนจนจบ ลกษณะอยำงเดยวกนและลกษณะตอสของควำมขดแยง

ด ำรงอยตงแตตนจนจบ ลกษณะอยำงเดยวกนเปนเบองตนทจ ำเปนของลกษณะตอส ลกษณะตอสเปน

เงอนไขทจ ำเปนของลกษณะอยำงเดยวกน ทงสองรวมกนกระตนใหสรรพสงเคลอนไหวและพฒนำไป

อกดำนหนง ฐำนะลกษณะอยำงเดยวกน กบฐำนะลกษณะตอสในกระบวนกำรพฒนำของสงจะผนแปร

ไป โดยลกษณะอยำงเดยวกนจะคอยๆ ถดถอยและออนแอลง ลกษณะตอสจะคอยๆ เขมขนและ

ดเดอดรนแรงข นพรอมไปกบควำมขดแยงทขยำยตว ทำยทสดลกษณะตอสด ำเนนจนถงทสด ท ำให

คควำมขดแยงแยกจำกกน องคเอกภำพของควำมขดแยงเกำแยกสลำย หลกทำงใหองคเอกภำพของ

ควำมขดแยงใหมเกดขน สงใหมเกด สงเกำดบ

สหำยเหมำเจอตงกลำววำ “กำรประสำนกนเขำของลกษณะอยำงเดยวกนซงมเงอนไขและ

สมพทธ กบลกษณะตอสซงไมมเงอนไขและสมบรณ ประกอบกนขนเปนกำรเคลอนไหวทขดแยงกน

ในสงทงปวง ” ลทธมำรกซเหนวำ “กำรกอบทบำทซงกนและกนของเทหวตถในโลกธรรมชำตทไมม

ชวต แฝงไวดวยกำรกลมกลนกนกบกำรปะทะกน กำรกอบทบำทซงกนและกนของเทหวตถทมชวต

กลบแฝงไวดวยกำรรวมมอของจตส ำนกกบไรจตส ำนก ทงยงแฝงไวดวยกำรตอสทมจตส ำนกกบกำร

ตอสทไรจตส ำนก ดงนน ในโลกธรรมชำตไมยนยอมใหยกเอำ ‘กำรตอส’ ดำนเดยวโดดๆ” ลทธเลนน

เหนวำ “กำรพฒนำคอเอกภำพของดำนตรงกนขำม” “กำรพฒนำคอควำมเปนดำนตรงกนขำม คอ

กำรตอส ” นนคอ กำรเผยอยำงลกซ งวำ มแตกำรประสำนกนเขำของลกษณะอยำงเดยวกนซง

สมพทธ กบลกษณะตอสซงสมบรณของควำมขดแยงเทำนน จงจะเปนพลงทผลกดนใหสรรพสง

เคลอนไหว พฒนำ และเปลยนแปลงไปได อนเปนขอสรปรวบยอดปญหำพลงผลกดนกำรพฒนำของ

โลกธรรมชำต สงคม และควำมคดมนษยอยำงเปนวทยำศำสตร

หลกกำรกำรประสำนกนเขำของลกษณะอยำงเดยวกนซงสมพทธ และลกษณะตอสซงสมบรณ

แหงวภำษวธวตถนยมเรยกรองเรำวำ ขณะทคนควำกำรเคลอนไหว กำรพฒนำ และกำรเปลยนแปลง

ของสง ไมควรขยำยบทบำทดำนหนง ปฏเสธบทบำทอกดำนหนง โดยเฉพำะไมควรเปนเพรำะ

ลกษณะตอสซงสมบรณ ลกษณะอยำงเดยวกนซงสมพทธ กทกทกวำ ลกษณะตอสของควำมขดแยง

ส ำคญ ลกษณะอยำงเดยวกนไมส ำคญ ทงน ในกระบวนกำรแหงกำรพฒนำของสงทงปวง ลกษณะตอส

กบลกษณะอยำงเดยวกนตำงกมบทบำททไมอำจมองขำมไปได ไมอำจแทนทกนได กำรขยำยบทบำท

69

ลกษณะตอส ปฏเสธบทบำทลกษณะอยำงเดยวกนแตดำนเดยว หรอขยำยบทบำทลกษณะอยำง

เดยวกน ปฏเสธบทบำทลกษณะตอสแตแงเดยว ลวนไมถกตองทงสน ทศนะเชนน ไมเพยงตดขำด

ควำมสมพนธระหวำงลกษณะอยำงเดยวกน กบลกษณะตอสของควำมขดแยงออกจำกกนเทำนน หำก

ยงเปนกำรปฏเสธหลกกำรวภำษวธวตถนยม เกยวกบควำมขดแยงเปนพลงมลฐำนผลกดนกำรพฒนำ

ของสงอกดวย ไมเปนวทยำศำสตรทำงทฤษฎ เสยหำยทำงปฏบต มแตมองกำรพฒนำกคอ เอกภำพ

และตอสของดำนตรงกนขำมสองดำน และเอกภำพของอยำงเดยวกนซงสมพทธกบลกษณะตอสซง

สมบรณ จงจะเขำใจแกนแททศนะกำรพฒนำทเปนวภำษไดอยำงถองแท จงจะยดกมทฤษฎกำรพฒนำ

ทปรำศจำกลกษณะดำนเดยวไดอยำงแทจรง

ลกษณะทวไปและลกษณะเฉพาะของความขดแยง

1. ลกษณะทวไปของความขดแยง:

ควำมขดแยงด ำรงอยทวไปในปรำกฏกำรณทำงภววสย สงใดกตำม ขนกำรพฒนำใดกตำม

ลวนมควำมขดแยงด ำรงอยตงแตตนจนจบ สหำยเหมำเจอตงกลำววำ “ปญหำลกษณะทวไปหรอ

ลกษณะสมบรณของควำมขดแยงนน มควำมหมำยอย 2 ดำน ดำนหนง ควำมขดแยงด ำรงอยใน

กระบวนกำรแหงกำรพฒนำในสงทงปวง อกดำนหนง ในกระบวนกำรแหงกำรพฒนำของแตละสงม

กำรเคลอนไหวทขดแยงกนด ำรงอยตงแตตนจนจบ”

หลกกำรวภำษวธวตถนยม เกยวกบลกษณะทวไปของควำมขดแยงมควำมหมำยช น ำตอกำร

รบร โลกและกำรดดแปลงโลก สนองหลกกำรและทศทำงใหญในกำรรบรและแกปญหำอยำงถกตอง

เปนเงอนไขเบ องตนทส ำคญยงตอกำรยนหยดวภำษวธวตถนยม กำรรบรสรรพสงของเรำกเพอรบร

ควำมขดแยงของสรรพสง มแตยอมรบควำมขดแยงทวไปของสง กลำเผชญกบควำมขดแยง จ ำแนก

ควำมขดแยง จงจะสำมำรถรบรควำมขดแยง กฎเกณฑ และธำตแทในกำรพฒนำของสงภววสยทดได

เมอปฏเสธควำมขดแยงยอมฟงไมขนทจะเอยถงวทยำศำสตร

นบเปนเวลำยำวนำนทคนเรำฉงนสนเทหตอสภำพแวดลอมสงคมก ำหนดควำมคดคน นบเปน

ครงแรกทมำรกซไดรบรควำมขดแยง รบรองคเอกภำพของควำมขดแยงของมนษยกบสภำพแวดลอม

โดยเรมจำกลกษณะทวไปของควำมขดแยงและประสำนกบกำรปฏบต ควำมคดคนกคอ กำรสรำงสรรค

กคอกำรดดแปลงสภำพแวดลอมของควำมขดแยง ลทธมำรกซช ใหเหนวำ “หนงเดยวกนของกำร

ดดแปลงสภำพแวดลอมกบกำรเคลอนไหวของมนษยนน มแตมองเปนกำรปฏบตทปฏวต จงจะ

สำมำรถเขำใจไดอยำงสมเหตสมผล”นนคอ วถทำงแหงกำรรบรประวตศำสตรสงคม และกฎเกณฑ

กำรพฒนำของมนทถกตองชดเจนเปนวทยำศำสตร ครนแลวกำรรบร ของคนเรำทมตอสงคมและ

ปญหำทแกยำกกแกตกไปได หลกกำรลกษณะทวไปของควำมขดแยง มบทบำทช น ำกำรปฏบต

ขบเคลอนดดแปลงโลกของเรำอยำงใหญหลวง กำรดดแปลงโลกของคนเรำกคอ กำรดดแปลงควำม

ขดแยงของสง กำรแกปญหำของคนเรำกคอ กำรแกควำมขดแยงของสง หลกกำรลกษณะทวไปของ

ควำมขดแยงบงบอกแกเรำวำ ไมมกำลแหงหนใดทจะปรำศจำกควำมขดแยง นเปนขอเรยกรองใหเรำ

ยนหยดวธจ ำแนกควำมขดแยง กลำยอมรบควำมขดแยง เผยควำมขดแยง จ ำแนกควำมขดแยงอยำง

70

ถกตอง และแกควำมขดแยงอยำงเหมำะสมไมวำเวลำใดและงำนใดกตำม มแตเชนน งำนของเรำจง

จะประสบผล ภำรกจของเรำจงจะกำวหนำ รวมควำมวำ โลกภววสยคอ โลกแหงควำมขดแยง

มนษยมแตคนพบควำมขดแยง เผยควำมขดแยง จ ำแนกควำมขดแยง และแกควำมขดแยงอยำงไม

หยดยงเทำนน จงจะสำมำรถกำวรดหนำไปไดอยำงไมขำดสำย

บนปญหำลกษณะทวไปของควำมขดแยงเรำยงตองสนใจควำมเอนเอยง คดคำนควำมเอนเอยง

ทไมถกตองสองชนด หนง คดคำนควำมเอนเอยงทขยำยควำมขดแยงตำมอำรมณ แตงเรองควำม

ขดแยงอยำงอตวสย สอง คดคำนควำมเอนเอยงทหลบหลกควำมขดแยง ปดบงควำมขดแยง และ

กลบเกลอนควำมขดแยง ลกษณะทวไปของควำมขดแยง และลกษณะภววสยของควำมขดแยงแหง

วภำษวธวตถนยมนน มควำมเกยวเนองกนอยำงแนบแนน ลกษณะทวไปของควำมขดแยงในวภำษวธ

วตถนยม เปนเงอนไขเบองตนแหงกำรยอมรบควำมขดแยงทำงภววสย ดวยเหตน เรำจงมแตเรมตน

จำกควำมขดแยงมอยแตเดมในตวของสงภววสย ไมขยำยควำมขดแยงตำมอำรมณ ไมหดควำม

ขดแยงตำมใจชอบ กำรขยำยควำมขดแยงหรอกำรหดควำมขดแยง เปนกำรนำวน ำควำมรบรของผคน

ไปสทำงสำมแพรง เปนผลเสยตองำนทเปนจรง

2. ลกษณะเฉพาะของความขดแยง:

ควำมขดแยงด ำรงอยทวไปในปรำกฏกำรณโลกภววสยและควำมคดมนษย แตวำ ยงมควำม

แตกตำงของควำมขดแยงในแตละสง ยงมรปแบบทหลำกหลำยในควำมสมพนธทเปนเอกภำพและ

ตรงกนขำมของคควำมขดแยง และยงมรปแบบรปธรรมทแตกตำงในกำรแกควำมขดแยง เหลำน คอ

ลกษณะเฉพำะของควำมขดแยง

ลกษณะเฉพำะของควำมขดแยงแสดงออกสำมประกำรทส ำคญดงน :

ประกำรแรก ควำมแตกตำงในแตละสง หรอควำมแตกตำงในกระบวนกำร หรอในขนพฒนำ

ของแตละสง ตำงกมควำมขดแยงเฉพำะของตน

ควำมขดแยงด ำรงอยในกระบวนกำรพฒนำของสงทงปวง ควำมขดแยงกคอสรรพสงกคอ

กระบวนกำร นนคอลกษณะรวมของสง แตวำ สงน แยกจำกสงนน กระบวนกำรน แยกจำก

กระบวนกำรนน กลบมใชลกษณะรวมของพวกมน หำกเปนลกษณะเฉพำะทตำงกมของพวกมน

ภำยในของสงใดกตำม ลวนแฝงไวดวยควำมขดแยงเฉพำะของตน ควำมขดแยงเฉพำะนประกอบกน

ขนเปนธำตแทเฉพำะทสงหนงตำงจำกสงอน ควำมสลบซบซอนและควำมหลำยหลำกของสงตำงๆ ท

สะทอนออกมำบนโลก เพรำะพวกมนตำงกมคณสมบตควำมขดแยงเฉพำะทเคลอนไหวอยภำยในของ

ตน เชน ควำมขดแยงท ตำงกนของอะตอมกบอณ ภำยในอะตอมมดงดดกบผลกไสระหวำง

อเลกตรอนกบอะตอมนวเคลยส สวนในอณกมดงดดกบผลกไสระหวำงอะตอมชนดตำงๆ ควำม

ขดแยงทตำงกนของอะตอมกบอณ ก ำหนดใหพวกมนมคณสมบตควำมขดแยงแตกตำงกนไป

ไมเพยงแคมควำมขดแยงเฉพำะตำงกนในสงตำงกนเทำนน หำกยงมควำมขดแยงเฉพำะ

ตำงกนแฝงอยในแตละขนกำรพฒนำในสงเดยวกนอกดวย กระบวนกำรพฒนำของแตละสงจะมกำร

เคลอนไหวท ขดแยงต งแตตนจนจบนนคอ รำกฐำนแหงกำรพฒนำของสง แตวำสงท คอนขำง

สลบซบซอน กำรพฒนำของมนมกผำนหลำยกระบวนกำรและหลำยขน หำกแยกกระบวนกำรและขน

เหลำนออกจำกกน กจะแลเหนควำมขดแยงลกษณะเฉพำะทแฝงอยในนน กำรทสรรพสงตองผำนขน

71

กำรพฒนำตำงกนหลำยขน เพรำะคณสมบตควำมขดแยงทไมเหมอนกนทแฝงอยภำยในของมน ซง

ก ำหนดขนโดยควำมขดแยงลกษณะเฉพำะทไมเหมอนกนของแตละขนกำรพฒนำของมน เชน กำร

พฒนำผำนขนตำงกนหลำยขนของสงคม สงคมบพกำล สงคมทำส สงคมศกดนำ สงคมทนนยม

และสงคมสงคมนยม จะก ำหนดขนโดยคณสมบตควำมขดแยงเฉพำะทไมเหมอนกนในแตละขนของ

ประวตศำสตรสงคมมนษยนนเอง

กำรรบรควำมขดแยงเฉพำะทไมเหมนกนในแตละขนกำรพฒนำของสง มควำมหมำยส ำคญ

อยำงยงยวด กลำวคอ ในกำรรบรสรรพสงและกำรดดแปลงสรรพสงนน เรำตองแยกธำตแททตำงกน

ในแตละขนกำรพฒนำของสงกอนอน ทงน ธำตแทเฉพำะของสงก ำหนดขนโดยควำมขดแยงเฉพำะ

ภำยในของสง นนคอจดเรมตนในกำรรบรในกำรปฏบตทงปวงของเรำ ดงนนกำรรบรสรรพสง จงเปน

กำรรบรควำมขดแยงเฉพำะทตำงกนของสง กำรดดแปลงสรรพสง จงเปนกำรดดแปลงควำมขดแยง

เฉพำะของสง กำรรบรและกำรปฏบตใดๆ หำกผละจำกควำมขดแยงเฉพำะของสงแลว ลวนเปนควำม

วำงเปลำทงสน สหำยเหมำเจอตงกลำววำ “ส ำหรบรปแบบกำรเคลอนไหวแตละชนดของวตถนน เรำ

ตองสนใจจดรวมระหวำงมนกบรปแบบกำรเคลอนไหวอน แตสงทส ำคญเปนพเศษและทประกอบขน

เปนรำกฐำนในกำรรบรสรรพสงของเรำนนคอ จะตองสนใจลกษณะเฉพำะของมน กลำวคอ สนใจ

ควำมแตกตำงทำงคณภำพระหวำงมนกบรปแบบกำรเคลอนไหวอน”

ประกำรทสอง ควำมขดแยงชนดตำงๆ ภำยในสงเดยวกน ฐำนะและบทบำทของพวกมนกยง

แตกตำงกนอก

สงทเปนอยในปจจบน มกเปนองครวมควำมขดแยง หรอระบบควำมขดแยงทประกอบดวย

ควำมขดแยงชนดตำงๆ เสมอ ดงนน จงไมเพยงมควำมขดแยงตำงกนในสงทตำงกน หำกยงมลกษณะ

พเศษควำมขดแยงตำงกนในสงเดยวกน ระบบควำมขดแยงเหลำนนมฐำนะและบทบำทตำงกนตอกำร

พฒนำของสรรพสง

ตำมผลสะเทอนทตำงกนตอคณสมบตของสรรพสง ยงแยกควำมขดแยงภำยในของสงออกเปน

ควำมขดแยงมลฐำน กบควำมขดแยงทไมใชเปนมลฐำน

ควำมขดแยงมลฐำน คอควำมขดแยงทก ำหนดคณสมบตมลฐำนและกระบวนกำรของสง รอย

รดอยในกระบวนกำรพฒนำของมนท งกระบวน สวนควำมขดแยงท ม ใช เปนมลฐำน คอ

ควำมขดแยงทไมก ำหนดคณสมบตมลฐำนและกระบวนกำรของสง ไมรอยรดอยในกระบวนกำรพฒนำ

จำกตนจนจบ เชน ควำมขดแยงมลฐำนทำงสงคม คอควำมขดแยงระหวำงควำมสมพนธกำรผลตกบ

พลงกำรผลต รำกฐำนทำงเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน มนรอยรดกำรพฒนำและก ำหนดคณสมบต

มลฐำนของสงคมจำกตนจนจบ สวนควำมขดแยงอน เชน ควำมขดแยงภำคอตสำหกรรมกบภำค

เกษตรกรรม ควำมขดแยงแรงงำนกำยกบแรงงำนสมอง เปนควำมขดแยงทมใชเปนมลฐำน พวกมน

ไมรอยรดกำรพฒนำ และไมก ำหนดคณสมบตมลฐำนของสงคมจำกตนจนจบ

ควำมสมพนธระหวำงควำมขดแยงมลฐำนกบควำมขดแยงทมใชเปนมลฐำน เปนควำมสมพนธ

ทเปนวภำษในระบบควำมขดแยงทสลบซบซอน โดยควำมขดแยงมลฐำนก ำหนดและสงผลสะเทอนตอ

กำรพฒนำของควำมขดแยงทมใชเปนมลฐำน สวนกำรพฒนำของควำมขดแยงทมใชเปนมลฐำน กหวน

กลบมำสงผลสะเทอนตอควำมขดแยงมลฐำน เรงหรอชะลอกำรแกควำมขดแยงมลฐำนของสง

72

กำรจ ำแนกควำมขดแยงมลฐำนกบควำมขดแยงทมใชเปนมลฐำนของสง ชวยใหเรำจบลกษณะ

สงกดคณสมบตมลฐำนของสงไวได ชวยใหเรำเขำใจทศทำงพ นฐำนกำรพฒนำของสงไดอยำงชดเจน

เชน เนองจำกมำรกซและเองเกลสไดวเครำะหและเผยใหเหนถงควำมขดแยงมลฐำนของสงคมทนนยม

ไดจบคณสมบตมลฐำนจำกปรำกฏกำรณสงคมอนสลบซบซอนของมน จงสำมำรถเผยใหเหนถง

แนวโนมกำรพฒนำทแนนอนของมนไดอยำงเปนวทยำศำสตร กำรจ ำแนกควำมขดแยงมลฐำนกบ

ควำมขดแยงทไมใชเปนมลฐำน ยงชวยใหเรำแกภำรกจมลฐำนทเผชญอย เพรำะควำมขดแยงมลฐำน

ก ำหนดคณสมบตมลฐำนของสง รอยรดอยในกระบวนกำรพฒนำทงกระบวน ฉะนน จงมแตแกควำม

ขดแยงมลฐำนตกไปอยำงเดดขำด ปญหำอนๆ จงจะแกตกไปได

ตำมฐำนะทตำงกนในระบบควำมขดแยงทสลบซบซอน ควำมขดแยงชนดตำงๆ ยงแยกเปน

ควำมขดแยงหลก กบควำมขดแยงรอง

ในระบบควำมขดแยงทสลบซบซอนมกมควำมขดแยงเชนน เนองจำกกำรด ำรงอยและกำร

พฒนำของมน ก ำหนดหรอสงผลสะเทอนตอกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของควำมขดแยงอน ควำม

ขดแยงทมฐำนะครอบง ำ กอบทบำทก ำหนดกระบวนกำรพฒนำของสงคอ ควำมขดแยงหลก สวน

ควำมขดแยงอนทอยในฐำนะขนตอ ไมกอบทบำทก ำหนดกระบวนกำรพฒนำของสงคอ ควำมขดแยง

รอง

ควำมขดแยงหลกกอบทบำทก ำหนดกระบวนกำรพฒนำของสง จงมแตจบและแกควำมขดแยง

หลก ปญหำอนจงจะแกตกไปได จบควำมขดแยงหลกไมได กมใจกลำงไมได กคนวธแกปญหำไม

พบ เพรำะฉะนน ขณะทแกควำมขดแยงของสงตองใชวธท ำงำน “กมหวงโซใจกลำง กระตนสวนอน”

ตองสนใจจ ำแนกควำมขดแยงหลกกบควำมขดแยงรอง รวมศนยก ำลงส ำคญไปแกควำมขดแยงหลก

ผลกดนกำรแกควำมขดแยงอน ดงค ำโบรำณวำ “จบโจรตองจบหวหนำโจร “จงววใหจงจมก”

แตวำ ขณะทเรำใหควำมส ำคญกบควำมขดแยงหลกไมควรมองขำมบทบำทควำมขดแยงรอง

และกำรกอบทบำทซงกนและกนระหวำงหลกกบรอง ควำมขดแยงหลกถงจะกอบทบำทอยำงใหญ

หลวงตอกำรพฒนำของควำมขดแยงรองกตำม แตควำมขดแยงรอง กหวนกลบสงผลสะเทอนตอกำร

พฒนำและกำรแกของควำมขดแยงหลกไดเชนกน ขณะเดยวกน ฐำนะหลกกบรอง กใชวำจะมนคงไม

เปลยนแปลง ภำยใตเงอนไขทแนนอนหนง ควำมขดแยงหลกเดมอำจเปลยนเปนควำมขดแยงรองได

ควำมขดแยงรองเดมอำจยกระดบเปนควำมขดแยงหลกได ดวยเหตน ขณะทคนควำและแกควำม

ขดแยงหลกของสง จะตองใหควำมส ำคญกบกำรคนควำและกำรแกควำมขดแยงรองทหลำกหลำย

ตองใหควำมสนใจกบกำรพฒนำของควำมขดแยงรองตำงๆ ตองใหควำมสนใจกบกำรแปรเปลยนใน

ควำมสมพนธซงกนและกนของพลงควำมขดแยงตำงๆ จงจะสำมำรถคำดกำรณกำรเปลยนแปลงของ

ควำมขดแยงหลกได โดยเฉพำะพลนทควำมขดแยงหลกเกดกำรเปลยนแปลง ตองยำยก ำลงส ำคญบน

ควำมรบรบนกำรปฏบต ไปยงควำมขดแยงหลกใหมทปรำกฏขนอยำงทนกำล

บรรดำควำมขดแยงภำยในสงเดยวกน ไมเพยงมฐำนะและบทบำทตำงกน หรอดำนตรงกน

ขำมสองดำนในควำมขดแยงอยำงเดยวกน ฐำนะและบทบำทของพวกมนกยงตำงกนอก ในนนดำนท

อยในฐำนะครอบง ำ และกอบทบำทนำวน ำกำรพฒนำของควำมขดแยงกคอ ดำนหลกของควำม

73

ขดแยง สวนดำนทอยในฐำนะถกครอบง ำ ไมกอบทบำทนำวน ำกำรพฒนำของควำมขดแยงกคอ ดำน

รองของควำมขดแยง

ควำมสมพนธทเปนวภำษของดำนหลกกบดำนรองของควำมขดแยง ดำนหลกของควำมขดแยง

กอบทบำทครอบง ำดำนรองของควำมขดแยง สวนดำนรองของควำมขดแยง กสงผลสะเทอนและ

บงคบดำนหลกของควำมขดแยงเชนกน นอกจำกน ควำมแตกตำงระหวำงดำนหลกกบดำนรองของ

ควำมขดแยงมเงอนไข เปนสงสมพทธ ทงน คควำมขดแยงอยทำมกลำงกำรกอบทบำทซงกนและกน

และสงผลลพธตอกำรเปลยนแปลงฐำนะของทงคอยำงไมหยดยง เชน กำรตอสของควำมขดแยงสง

ใหมกบสงเกำ สงเกำมกคอนขำงเขมแขง อยในฐำนะครอบง ำ เปนดำนหลกของควำมขดแยงในขน

แรก แตคขนำนไปกบกำรตอสทขยำยตว สงเกำคอยๆ ออนแอลง สงใหมเขมแขงขนอยำงไมขำดสำย

จนกระทงทงคเกดกำรเปลยนแปลงฐำนะ สงใหมยดครองฐำนะครอบง ำ กลำยเปนดำนหลกของควำม

ขดแยง สงเกำถกครอบง ำกลบกลำยเปนดำนรองของควำมขดแยง

หลกกำรควำมสมพนธทเปนวภำษของควำมขดแยงหลกกบควำมขดแยงรอง และดำนหลกกบ

ดำนรองของควำมขดแยงแหงวภำษวธวตถนยมกคอ ขณะทเรำคนควำและจดกำรปญหำ จกตองยน

หยดหลกกำรประสำน “ทฤษฎสองจด” กบ “ทฤษฎจดหนก” เขำดวยกน ทฤษฎสองจด กคอขณะท

คนควำสรรพสง ตองมองทงสองดำน คอเอกภำพกบตรงกนขำมของควำมขดแยง มองถงควำม

ขดแยงหลกกบควำมขดแยงรอง ดำนหลกของควำมขดแยงกบดำนรองของควำมขดแยง และ

ควำมสมพนธทเปนวภำษระหวำงหลกกบรอง กำรมองแตสภำพหนงหรอดำนหนงของควำมขดแยง

โดยไมสนใจหรอกระทงมองขำมสภำพควำมขดแยงบำงอยำง หรออกดำนหนงของควำมขดแยง กคอ

ขอผดพลำดของ “ทฤษฎจดเดยว” ดำนเดยว ทเรยกวำ “ทฤษฎจดหนก” กคอในระบบควำมขดแยง

ทสลบซบซอน ตองกมควำมขดแยงหลก กมดำนหลกของควำมขดแยง ถำหำกไมแยกหลกรอง

ปฏบตและใชก ำลงไปปฏบตตอสภำพควำมขดแยง และดำนตำงๆ ของควำมขดแยงอยำงเทำเทยมกน

กคอขอผดพลำดของ “ทฤษฎดลยภำพ” หลกกำรประสำน “ทฤษฎสองจด” กบ “ทฤษฎจดหนก” เขำ

ดวยกนของวภำษวธวตถนยมคอ ขณะทวเครำะหและจดกำรปญหำ ตองมจดหนก ปองกนดำนเดยว

หลกเลยงสดขว ในกำรคดคำนควำมโนมเอยง ตองใหควำมส ำคญกบกำรเปดกำรตอสสองแนวทำง

ในกำรคดคำนขวำ ตองใหสนใจปองกน “ซำย” ในกำรคดคำน “ซำย” ตองสนใจปองกนขวำ ตอง

สนใจควำมเอนเอยงชนดหนงปดบงควำมเอนเอยงอกชนดหนง

ประกำรทสำม ควำมขดแยงตำงกน รปแบบกำรเปลยนแปลงควำมขดแยงยงตำงกมลกษณะ

พเศษของตนอก

ลกษณะเฉพำะของควำมขดแยงไมเพยงสะทอนบนคณสมบต ฐำนะ และบทบำท ยงสะทอน

บนรปแบบกำรเปลยนแปลงของควำมขดแยงดวย

รปแบบกำรเปลยนแปลงควำมขดแยงก ำหนดขนโดยคณสมบตของควำมขดแยง และเงอนไข

รปธรรมทควำมขดแยงนนสงกด เนองจำกโลกภววสยมควำมขดแยงทสลบซบซอนและหลำกหลำยไม

จ ำกด จงท ำใหรปแบบกำรเปลยนแปลงของควำมขดแยงมควำมหลำกหลำยตำมไปดวย โดยแยกเปน

ประเภทสวนใหญดงน :

74

อยำงแรก ควำมขดแยงฝำยหนงขจดอกฝำยหนง เอำชนะอกฝำยหนง ซงเปนรปแบบสวน

ใหญในกำรแกควำมขดแยง ในโลกอนนทรย ควำมขดแยงของกำรผลกไสกบกำรดงดด มกแกตกโดย

กำรดงดด หรอฝำยหนงผลกไสและพชตอกฝำยหนงเสมอ ในโลกสงมชวต กำรแยงชงกนเพอกำร

ด ำรงอยระหวำงสำยพนธชวต ใชรปแบบขอดเอำชนะขอดอยผำนกำรคดสรรของธรรมชำต กำรแก

ควำมขดแยงในอำณำจกรสงคม ชนชนปฏวตรบชนะชนชนปฏกรยำ อทธพลกำวหนำเอำชนะอทธพล

ลำหลง สจธรรมขจดควำมคลำดเคลอน วทยำศำสตรพชตควำมโฉดเขลำ

อยำงทสอง คควำมขดแยง “พงพำบไปดวยกน” แทนท ดวยคควำมขดแยงใหม ซ งเปน

รปแบบสวนใหญในกำรเปลยนแปลงควำมขดแยงเชนกน เชน ในสงคมศกดนำ ควำมขดแยงระหวำง

ชนชนเจำทดนกบชนชนชำวนำ ทำยทสด “พงพำบไปดวยกน” ทงค แทนทดวยคควำมขดแยงใหมคอ

ชนชนกรรมำชพกบชนชนนำยทน

อยำงทสำม ดำนตรงกนขำมสองดำนหลอมตวเขำดวยกนกลำยเปนสงใหม คอดำนตรงกน

ขำมสองดำนคอยๆ หดควำมแตกตำงลงหลอมตวเขำดวยกนผำนขนกำรพฒนำทเกยวโยงกน ควำม

ขดแยงแกตกไปในทสด เชน คขนำนไปกบกำรผลตใหญทำงสงคมภำยใตเงอนไขของสงคมนยม กำร

ปฏรปดำนรำกฐำนทำงเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน ทงเงอนไขอนๆ ในระยะผำนไปสสงคม

คอมมวนสตคอยๆ สกงอม ควำมแตกตำงระหวำงแรงงำนกำยกบแรงงำนสมอง เมองกบชนบทคอยๆ

หดแคบลง ทำยทสดบรรลกำรหลอมตวเขำดวยกนกลำยเปนรปลกษณกำรใชแรงงำนแบบใหมหมด

และทอยอำศยแบบใหมหมด แตรปแบบกำรเปลยนแปลงเชนน มใชทวไป ยงมใช “ประนประนอม

ควำมขดแยง” กำรหลอมตวเขำดวยกนในตวของมนคอผลแหงกำรตอส ของควำมขดแยง สวน

“ทฤษฎประนประนอมควำมขดแยง” กลบเปนทฤษฎอภปรชญำทปฏเสธกำรตอส ยกเลกกำรตอส

สองสวนนแตกตำงในทำงหลกกำร

กลำวโดยรวมคอ ควำมขดแยงตำงกนรปแบบกำรเปลยนแปลงของควำมขดแยงกตำงกน

กำรเขำไปเจำะลกคนควำรปแบบกำรเปลยนแปลงลกษณะเฉพำะ และควำมหลำกหลำยของควำม

ขดแยงมนยส ำคญยงตอกำรปฏบตขบเคลอนของเรำ กำรรบรควำมขดแยงของเรำกเพอกำรแกควำม

ขดแยง กำรแกควำมขดแยงกเพอกำรกระตนกำรเปลยนแปลงควำมขดแยง ดวยเหตน มแตคนพบ

รปแบบกำรเปลยนแปลงทตำงกนในควำมขดแยงทตำงกน เรำจงจะสำมำรถกระตนใหควำมขดแยงเกด

กำรเปลยนแปลง และกำรแกควำมขดแยงบรรลผลไดอยำงรำบรน ทศนะทปฏเสธรปแบบกำร

เปลยนแปลงลกษณะเฉพำะและหลำกหลำยของควำมขดแยง ทศนะทเหนวำกำรเปลยนแปลงของ

ควำมขดแยง มแตฝำยหนงกนรวบอกฝำยหนง ไมเพยงบกพรองและดำนเดยวบนทฤษฎ หำกยง

เสยหำยอยำงยงบนกำรปฏบตอกดวย

ควำมขดแยงของสงรปธรรมตำงๆ และแตละดำนของมน ลวนมลกษณะเฉพำะของตนทงสน

หลกกำรลกษณะเฉพำะของควำมขดแยงแหงวภำษวธวตถนยม เรยกรองใหเรำสนใจคนควำ

ลกษณะเฉพำะของควำมขดแยง ตอปญหำรปธรรมวเครำะหอยำงรปธรรม มแตวเครำะหควำมขดแยง

ในสงตำงๆ อยำงรปธรรม วเครำะหบทบำทและฐำนะของควำมขดแยงแตละชนดอยำงรปธรรม

วเครำะหรปแบบกำรเปลยนแปลงควำมขดแยงในสงรปธรรมตำงๆ อยำงรปธรรม เรำจงจะสำมำรถ

รบรกำรพฒนำของสงไดอยำงถองแท จงจะสำมำรถ “ใหยำตำมอำกำรไข” แกควำมขดแยงชนดตำงๆ

75

ไดอยำงถกตอง ดวยเหตน เลนน จงมองกำรวเครำะหสภำพรปธรรมอยำงรปธรรมวำ “สงทเปนธำต

แททสดของลทธมำรกซ คอวญญำณทมชวตของลทธมำรกซ”

3. ความสมพนธทเปนวภาษของลกษณะทวไปกบลกษณะเฉพาะของความขดแยง:

ควำมขดแยงไมเพยงด ำรงอยทวไป โดยเฉพำะอยำงยงยงมควำมขดแยงด ำรงอยใน

ลกษณะรวมในสงประเภทเดยวกน ในปรำกฏกำรณประเภทเดยวกน และในกระบวนกำรประเภท

เดยวกน เนองจำกลกษณะรวมมอยทวไปในสงประเภทเดยวกน ในแตละเฉพำะสวนในสงประเภท

เดยวกนไมม ขอยกเวน ดงน น มนจงเปนส งสมบรณ สวนควำมขดแยงในส งรปธรรม ใน

ปรำกฏกำรณรปธรรม ในกระบวนกำรรปธรรมแตละรป ตำงกมลกษณะเฉพำะหรอเฉพำะตวของตน

ซงก ำหนดข นโดยเงอนไขรปธรรมของสงรปธรรมแตละรป และเปลยนไปกบเงอนไขรปธรรมท

เปลยนไป ดงนน มนจงเปนสงสมพทธ ควำมสมพนธระหวำงลกษณะทวไปกบลกษณะเฉพำะของ

ควำมขดแยง เปนควำมสมพนธเอกภำพทเปนวภำษระหวำงลกษณะรวมกบลกษณะจ ำเพำะตว ทวไปกบ

เฉพำะรำย สมบรณกบสมพทธ

ประกำรแรก กำรประสำนซงกนและกนของลกษณะทวไปกบลกษณะเฉพำะของควำมขดแยง

กลำวคอ สงใดบนโลกกตำม ลวนเปนเอกภำพของดำนตรงกนขำมของลกษณะทวไปกบลกษณะเฉพำะ

ลกษณะรวมกบลกษณะจ ำเพำะตว ทวไปกบเฉพำะ สมบรณกบสมพทธของควำมขดแยงทงสน สงใด

กตำม ไมเพยงแฝงไวดวยลกษณะทวไปและลกษณะรวมของควำมขดแยง ยงแฝงไวดวยลกษณะ

จ ำเพำะตวและลกษณะเฉพำะรำยของควำมขดแยง ลกษณะทวไปของควำมขดแยงด ำรงอยใน

ลกษณะเฉพำะ ลกษณะรวมด ำรงอยในลกษณะจ ำเพำะตว สวนลกษณะเฉพำะและลกษณะเฉพำะรำย

กแฝงอยในลกษณะทวไป แฝงอยในลกษณะรวมของควำมขดแยง เชน ควำมขดแยงทำงชนชน เปน

ควำมขดแยงลกษณะทวไปและลกษณะรวมของสงคมชนชน ซงด ำรงอยในสงคมชนชนตำงๆ จนบดน

ไมมลกษณะรวมและลกษณะทวไปของควำมขดแยง กไมมรปธรรมลกษณะเฉพำะของควำมขดแยงทำง

ชนชนในสงคมชนชน นดำนหนงและอกดำนหนง รปธรรมลกษณะเฉพำะของควำมขดแยงทำงชนชน

ตำงๆ กแฝงไวดวยลกษณะรวมและลกษณะทวไปของควำมขดแยงทำงชนชนในสงคมชนชน กลำว

โดยรวมแลว ไมมทวไปทอสระจำกเฉพำะ ไมมเฉพำะทไมแฝงไวดวยทวไป ทงสองเกยวพนกนแยก

จำกกนไมได

ประกำรทสอง กำรผนแปรสกนภำยใตเงอนไขทแนนอนของลกษณะทวไป กบลกษณะเฉพำะ

ของควำมขดแยง โดยมสภำพสองอยำง หนง ในกำลเทศะหนงคอลกษณะเฉพำะ ในอกกำลเทศะหนง

คอลกษณะทวไป ในทำงกลบกนกเชนเดยวกน เชน วำนรขนขนทงตว เปนปรำกฏกำรณทวไป แต

“คนขนทงตว” กลบเปนปรำกฏกำรณเฉพำะทพบเหนไดยำกมำกในสงคมมนษย สอง ในขอบเขต

กำลเทศะทแนนอนหนงเปนสงทวไป แตในขอบเขตกำลเทศะใหญขนไปเปนปรำกฏกำรณเฉพำะ เชน

ควำมขดแยงระหวำงกำรแปลกแยกกบกำรกลนกลำย เปนควำมขดแยงทวไปของสงมชวต แตเปน

ควำมขดแยงเฉพำะอยำงหน งในจกรวำล เปนเพยงควำมขดแยงเฉพำะในโลกธรรมชำตทงหมด

สงมชวตใดกตำม ลวนด ำรงอยในองคเอกภำพควำมขดแยงระหวำงแปลกแยกกบกลนกลำยทงสน

โดยรวมคอ เน องจำกพฒนำของสงมขอบเขตกวำงใหญไพศำลและไมจ ำกด ลกษณะทวไปกบ

ลกษณะเฉพำะของควำมขดแยง จงมกผนแปรสกนภำยเงอนไขทแนนอนเสมอ

76

หลกกำรวภำษวธวตถนยม เกยวกบเอกภำพทเปนวภำษของลกษณะทวไปกบลกษณะเฉพำะ

ลกษณะรวมกบลกษณะจ ำเพำะตว มบทบำทช น ำทส ำคญยงตอกำรรบร โลกและกำรดดแปลงโลกของ

คนเรำ

ประกำรแรก หลกกำรน เปนรำกฐำนทำงปรชญำทประสำนสจธรรมทวไปของลทธมำรกซเขำ

กบกำรปฏวต และกำรปฏบตสรำงสรรคทเปนรปธรรมของแตละประเทศ สจธรรลทธมำรกซ สะทอน

กฎเกณฑกำรพฒนำสงคมทถกตองทวไป สวนกำรปฏวตและกำรปฏบตสรำงสรรคเปนรปธรรมของแต

ละประเทศ สะทอนลกษณะเฉพำะของสงคมแตละประเทศ

สหำยเหมำเจอตง กลำวไวใน «ปญหำสงครำมและยทธศำสตร» วำ “ภำระหนำทใจกลำงและ

รปแบบสงสดของกำรปฏวต คอยดอ ำนำจรฐดวยก ำลงอำวธ คอกำรแกปญหำดวยสงครำม หลกกำร

ปฏวตของลทธมำรกซ—เลนนน ถกตองทวไป ไมวำในประเทศจนหรอในตำงประเทศ ลวนถกตอง

ทงสน แตวำโดยหลกกำรอนเดยวกนน เมอพรรคกำรเมองชนชนกรรมำชพน ำไปปฏบตภำยใตเงอนไข

ตำงๆ กำรแสดงออกกแตกตำงไปตำมเงอนไขทแตกตำงกน ในประเทศทนนยมตำงๆ ในระยะทไมม

ฟสซสตและไมมสงครำม เงอนไขของประเทศเหลำน คอ ภำยในประเทศไมมระบอบศกดนำ มแต

ระบอบประชำธปไตยของชนชนนำยทน ภำยนอกประเทศไมถกกดขทำงประชำชำต มแตประชำชำต

ของตนไปกดขประชำชำตอน เนองดวยลกษณะพเศษเหลำน ภำระหนำทของพรรคกำรเมองชนชน

กรรมำชพในประเทศทนนยมตำงๆ จงอยทใหกำรศกษำแกกรรมกร สรำงและขยำยก ำลงของตนโดย

ผำนกำรตอสทถกตองตำมกฎหมำยเปนเวลำยำวนำน เพอเตรยมโคนลมทนนยมในทสด ในประเทศ

เหลำน ภำระหนำทคอ ด ำเนนกำรตอสทถกตองตำมกฎหมำยเปนเวลำยำวนำน ใชรฐสภำเปนเวท

โฆษณำ นดหยดงำนทำงเศรษฐกจและทำงกำรเมอง จดตงสหบำลกรรมกรและใหกำรศกษำแก

กรรมกร รปแบบกำรจดตงทนนเปนรปแบบทถกตองตำมกฎหมำย รปแบบกำรตอสกไมหลงเลอด

(ไมใชรปแบบสงครำม) ในปญหำสงครำมนน พรรคคอมมวนสตในประเทศเหลำน คดคำนสงครำม

จกรวรรดนยมของประเทศตน และถำสงครำมชนดน เกดข นแลว นโยบำยของพรรคกคอ ท ำให

รฐบำลปฏกรยำในประเทศของตนประสบควำมพำยแพ สงครำมทตนตองกำรนนคอสงครำม

ภำยในประเทศทก ำลงตระเตรยมอยเทำนน แตวำกลำวส ำหรบสงครำมชนดน แลว ถำยงไมถงเวลำท

ชนชนนำยทนจะถงขนไรสมรรถภำพจรง ๆ ไมถงเวลำทสวนใหญของชนชนกรรมำชพ จะตดสนใจลก

ขนสดวยก ำลงอำวธและด ำเนนสงครำม ไมถงเวลำทมวลชนชำวนำจะสมครใจสนบสนนชวยเหลอชนชน

กรรมำชพ กไมควรจะกอกำรลกขนสและท ำสงครำม เมอถงเวลำลกขนสและท ำสงครำม กตองยด

เมองกอนแลวจงเขำตชนบท ไมใชในทำงตรงกนขำม สงทงหมดน เปนสงทพรรคคอมมวนสตใน

ประเทศทนนยมเคยท ำกนมำแลว และไดรบกำรพสจนจำกกำรปฏวตเดอนตลำคมมำแลวทงสน สวน

ในประเทศจนน น ตำงกน ลกษณะพ เศษของประเทศจนคอ ไมใชประเทศทม เอกรำชและ

ประชำธปไตย หำกเปนเทศกงเมองขนกงศกดนำ ในดำนภำยในไมมระบอบประชำธปไตย หำกถก

ระบอบศกดนำกดข ในดำนภำยนอกไมมเอกรำชของประชำชำต หำกถกจกรวรรดนยมกดข ดงนน

จงไมมรฐสภำทจะใชเปนประโยชนได ไมมสทธทถกตองตำมกฎหมำยในกำรจดตงกรรมกรเพอกอกำร

นดหยดงำน ในประเทศจนโดยพ นฐำนแลว ภำระหนำทของพรรคคอมมวนสต มใชผำนกำรตอสท

77

ถกตองตำมกฎหมำยเปนเวลำยำวนำน เพอไปสกำรลกขนสและกำรท ำสงครำม และกมใชยดเมอง

กอนแลวจงยดชนบท หำกเดนไปในทำงตรงกนขำม”

ประกำรทสอง หลกกำรน เปนอำวธทำงควำมคดคดคำนควำมเอนเอยงของอภปรชญำ กำร

แสดงออกสองดำนในปญหำลกษณะรวมกบลกษณะเฉพำะรำยบนอภปรชญำ ดำนหนง ยอมรบ

ลกษณะรวมของสรรพสง ปฏเสธลกษณะเฉพำะรำยของสรรพสง ปฏเสธลกษณะรวมด ำรงอยใน

ลกษณะเฉพำะรำยของสรรพสง ปฏเสธลกษณะทวไปทแฝงอยในลกษณะเฉพำะ มนท ำใหหลกกำร

พนฐำนบำงอยำง และขอวนจฉยบำงสวนของลทธมำรกซเปนคมภรตำยดำน มนไมค ำนงถงสภำพของ

แตละประเทศในแตละยคสมย อำงแบบฝนๆ อกดำนหนง มนขยำยลกษณะจ ำเพำะในตวของสงแต

ดำนเดยว ปฏเสธลกษณะรวมของสง ปฏเสธลกษณะจ ำเพำะตวแฝงอยในลกษณะรวม ทศนะสอง

อยำงน แยกควำมสมพนธทเปนวภำษของลกษณะรวมกบลกษณะจ ำเพำะตวออกจำกกน มนเปนควำม

เอนเอยงของอภปรชญำ จงควรแกกำรคดคำน

หลกกำรวภำษวธวตถนยม เกยวกบเอกภำพทเปนวภำษของลกษณะทวไปกบลกษณะเฉพำะ ม

ควำมหมำยส ำคญยงตอกำรรบรและกำรปฏบตของเรำ “หลกเหตผลเกยวกบลกษณะรวมกบลกษณะ

จ ำเพำะรำย ควำมสมบรณกบควำมสมพทธน เปนแกนแทของปญหำเกยวกบควำมขดแยงในสรรพสง

ถำไมเขำใจสงนกเทำกบวำทงวภำษวธไป” (เหมำเจอตง)

78

79

บทท 5

กฎแหงการแปรเปลยนซงกนและกนของการเปลยนแปลงทางปรมาณ

กบ

การเปลยนแปลงทางคณภาพ

เอกภำพและตรงกนขำมของคควำมขดแยงภำยในของสง ผลกดนใหสรรพสงเปลยนแปลง

และพฒนำไป กำรเปลยนแปลงของสงมรปแบบพ นฐำนสองชนด คอกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณกบ

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณน ำไปสกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ กำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพกอใหเกดกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณใหม กำรผองถำยซงกนและกน และ

กำรแทนทสกนและกนของทงสอง เปนกฏหนงในกฎทวไปในกำรพฒนำของสง

คณภาพ ปรมาณ และระดบ

สงใดบนโลกกตำม ลวนมกระบวนกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณและเปลยนแปลงทำงคณภำพท

แนนอนหนงๆ ทงสน

คณภำพ ปรมำณ และระดบ คออะไร? สมพนธกนอยำงไร?

1. คณภาพของสรรพสง:

คณภำพ ไดแกลกษณะก ำหนดดงเดมภำยในของสง คณภำพเปนหนงเดยวกนโดยตรงกบกำร

ด ำรงอยของสง คณภำพเฉพำะ กคอกำรด ำรงอยในตวของสงเฉพำะ สงนด ำรงเปนสงน สงนนด ำรง

เปนสงนน สงน ตำงจำกสงอน ปำกกำมใชดนสอ กระดำษมใชพลำสตก ไมมใชเหลก เพรำะสงนนม

ลกษณะก ำหนดคณภำพของตน สงหนงกลำยเปนอนเมอคณภำพเปลยนไป สงตำงๆ รอยแปดพน

อยำงบนโลก เพรำะตำงกมลกษณะก ำหนดคณภำพเฉพำะของตนนนเอง

สรรพสงกบคณภำพเปนหนงเดยวโดยตรงแยกจำกกนไมได ดำนหนง สงใดกตำมลวนม

คณภำพทแนนอน ไมมสงใดทแยกจำกลกษณะก ำหนดคณภำพไปได แมอะตอมยเรเนยมเสอมไป

มใชอะตอมยเรเนยมอก แมอำหำรบดไปมใชอำหำรอก พลนทสงใดสญเสยคณภำพกลำยเปนอน แต

อนนนกยงคงมลกษณะก ำหนดคณภำพของตนอยด เพรำะฉะนน สงทปรำศจำกลกษณะก ำหนด

คณภำพ กมแตในควำมคดนำมธรรมอนวำงเปลำ อกดำนหนง คณภำพใดกตำม มกเปนคณภำพท

แนนอนของสงเสมอ ไมมคณภำพทแยกจำกสงเฉพำะ เชน ลกษณะก ำหนดคณภำพดกบเลว กคอด

กบเลวในบำงคนและบำงสง ดกบเลวทแยกอสระจำกสงหนงใดไมมเชนกน ลทธมำรกซเหนวำ โลก

ภววสยจะด ำรงอยกแต “เทหวตถทมคณภำพ มคณภำพทหลำกหลำยไมจ ำกด” สรรพสงแยกจำก

คณภำพไมได เปนกำรยนยนลกษณะก ำหนดคณภำพทเปนจรงทแนนอนของสงภววสย

สรรพสงมหลำยดำนอยำงมอนทรย คณภำพของมนกเชนกน สงใดกตำม ลวนมลกษณะ

ก ำหนดคณภำพเปนทแนนอน ลวนประกอบดวยแตละสวนแตละดำนในลกษณะทวทกดำนอยในตว

80

ดงนน คณภำพจงอำจแยกเปนดำนทตำงกน เชน เอกภำพของคนคนหนงอำจแยกเปนคณภำพดำน

สงคม คณภำพดำนสรระ และคณภำพดำนจต เปนตน เนองจำกคณภำพของสงมหลำยดำน เรำอำจ

รบรและยดกมคณภำพบำงอยำง โดยเรมจำกดำนขำงบำงดำน ละคณภำพบำงดำนของมนไวชวครำว

ตำมเงอนไขและขอเรยกรองของกำรปฏบตทเปนรปธรรมได แตเนองจำกคณภำพของสงมหลำยดำนท

สงผลกระทบและบงคบตอกน เปนขอเรยกรองขณะทเรำรบรคณภำพดำนใดดำนหนงของสง ตอง

สนใจผลกระทบของคณภำพดำนอนของมน มฉะนน เรำกไมอำจรบร คณภำพดำนใดดำนหนงของสง

ทลกซ งและทวดำนได เชน ขณะทวเครำะห หลนตำยอว (อดตดำรำดงของฮองกง) หำกไมพจำรณำ

คณภำพดำนสงคม คอฐำนะทำงสงคม สภำพแวดลอมของชวต และคณภำพดำนสรระทออนแอม

หลำยโรคแตเยำววยของเธอแลว กไมอำจยดกมจดเดนคณภำพดำนจตวปรตของเธอทถกตองได

ท ำนองเดยวกน หำกไมวเครำะหคณภำพดำนจตและคณภำพดำนสงคมของเธอ กไมอำจเขำใจกำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพดำนสรระทผนผวนเดยวดเดยวรำยของเธอทถกตองได เพรำะฉะนน มแต

เรำเจำะลกเขำไปยดกมคณภำพแตละดำนของสง จงจะสำมำรถรบรสรรพสงและคณภำพหลำยดำน

ของมนไดอยำงเปนวทยำศำสตร มแตเรำเรมจำกทวทกดำนไปยดกมแตละดำนจงจะสำมำรถรบร

คณภำพของสงไดอยำงล ำลกยงขน

คณภำพเฉพำะก ำหนดจำกควำมขดแยงเฉพำะภำยในของสง สหำยเหมำเจอตง กลำววำ “ไม

วำรปแบบกำรเคลอนไหวใด ภำยในของมนลวนแฝงไวดวยควำมขดแยงเฉพำะอยในตว ควำมขดแยง

เฉพำะชนดน ประกอบข นเปนธำตแทเฉพำะทสงหนงตำงจำกสงอน” สงท คอนขำงสลบซบซอน

ภำยในของมนมกแฝงไวดวยควำมขดแยงหลำยอยำง ควำมขดแยงแตละอยำงก ำหนดคณภำพแตละ

ดำน คควำมขดแยงตำงกมลกษณะพเศษของตนเชนไร มรปแบบควำมเกยวพนเชนไร นนคอ

ขอเทจจรงคณภำพดำนใดดำนหนงภำยในของสง เนองจำกกำรพฒนำไมสมดล ควำมขดแยงยงแยก

เปนมลฐำนและมใชเปนมลฐำน หลกและรอง สวนคณภำพมลฐำนและคณภำพหลกของสงก ำหนดขน

โดยควำมขดแยงมลฐำน ควำมขดแยงหลก และดำนหลกของควำมขดแยง มแตจบควำมขดแยงมล

ฐำนและควำมขดแยงหลกไวไดจงจะจบคณภำพมลฐำนของสงไวได

คณภำพ กคอลกษณะก ำหนดภำยในของสง แตคณภำพของสงสงหนง ยงตองส ำแดงผำน

ควำมสมพนธกบสงอน ผำนกำรกอบทบำทตอกนกบสงอน กำรส ำแดงบทบำทขณะทคณภำพเกยวพน

กบสงอนนน เรยกวำลกษณะสงกด (ลกษณะคณสมบตอนขำดเสยมไดทสรรพสงมโดยเฉพำะ)

คณภำพเปนมลฐำนภำยในของลกษณะสงกด เชน ภำยใตภำวะสมผสอยำงเดยวกนของกระแสไฟฟำ

โลหะมลกษณะสงกดสอไฟฟำ ยำงมลกษณะสงกดฉนวน ลกษณะสงกดทตำงกนเชนน ก ำหนดขนโดย

คณภำพทตำงกน ก ำหนดขนโดยสวนประกอบ และรปแบบโครงสรำงทตำงกนของโลหะและยำง

เนองจำกลกษณะสงกดก ำหนดขนโดยคณภำพของสง ลกษณะสงกดสะทอนคณภำพของสง

ดงนน คนเรำอำจรบร คณภำพผำนกำรคนควำลกษณะสงกดของสงได อำจคนควำลกษณะสงกดของ

สง โดยกำรสรำงเงอนไขควำมสมพนธทตำงกนของสง เพอเรยนรคณภำพของสงจำกในนนได กำร

ทดลองทำงวทยำศำสตรสวนใหญมกด ำเนนลกษณะเชนน เสมอ

ลกษณะสงกดของสงมควำมหลำกหลำย คณภำพแตละดำนอำจส ำแดงลกษณะสงกดตำงๆ

ภำยใตเงอนไขภำยนอกทตำงกน ทวำในนนมแตลกษณะสงกดทเปนมลฐำนและทเปนหลกเทำนน จง

81

จะสำมำรถส ำแดงธำตแทของสงได เชน คณสมบตมลสำรเคม อำจส ำแดงลกษณะสงกดตำงๆ สสน

กลน วำเลนซ และน ำหนกอะตอม ในนนน ำหนกอะตอมส ำแดงลกษณะสงกดมลฐำนของสำรเคม

ดวยเหตน ขณะทเรำรบรสรรพสง จะตองเรยนรธำตแทของสง สนใจจบลกษณะสงกดหลกของมน

กำรรบร คณภำพของสงมควำมหมำยส ำคญอยำงยงยวด คณภำพคอลกษณะก ำหนดภำยใน

ของสง ลกษณะก ำหนดเชนน แยกสงหนงตำงจำกสงอน คณภำพเปนรำกฐำนในกำรจ ำแนกสงภววสย

คนเรำรบรสรรพสงและคณภำพเฉพำะของมน กคอกำรรบรควำมแตกตำงระหวำงคณภำพของสงกอน

อน มแตคนเรำรบรคณภำพและจ ำแนกควำมแตกตำงของสง จงจะสำมำรถวเครำะหปรมำณของสงได

อยำงถกตอง จงจะสำมำรถท ำใหควำมรบรมควำมล ำลกในอกขนหนง มแตคนเรำรบร และจ ำแนก

คณภำพของสงอยำงชดเจนจำกกำรปฏบต จงจะสำมำรถก ำหนดนโยบำยไดอยำงถกตอง ตอสงท

คณภำพตำงกน ใชวธแกตำงกน ฉะนน กำรรบรคณภำพของสรรพสง จงเปนจดเรมตนในกำรเรยนร

และกำรปฏบตทงปวง

2. ปรมาณของสรรพสง:

ปรมำณ ไดแกขนำด ล ำดบ และควำมเรวในกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของสง มนเปน

ลกษณะก ำหนดทแสดงควำมสมพนธทำงจ ำนวน เชน ควำมเลก~ใหญของพ นทในเทหวตถ ควำม

มำก~นอยของคณภำพ ควำมชำ~เรวในอตรำกำรเคลอนท ควำมสง~ต ำของอณหภม ควำมเขมขน~

จดจำงของสสน เปนตน

ปรมำณ เปนลกษณะก ำหนดดงเดมของสง ไมอำจแยกจำกสงภววสยไปไดเหมอนกบคณภำพ

ดำนหนง สงใดกตำม ลวนมปรมำณทแนนอน เชน ควำมมำก~นอยของน ำหนกอะตอมในอะตอม

อตรำชำ~เรวในกำรเคลอนท ควำมมำก~นอยของอำย ควำมหนก~เบำของน ำหนกคน ระดบสง~ต ำ

และอตรำชำ~เรวในกำรพฒนำพลงกำรผลตของสงคม นนคอลกษณะก ำหนดทำงปรมำณทตำงกนของ

สง อกดำนหนง ปรมำณใดกตำม ลวนเปนปรมำณทแนนอนของสง ปรมำณ “บรสทธ” ทแยกจำก

สงรปธรรมไมมบนโลกภววสย

คณภำพกบปรมำณ เปนลกษณะก ำหนดทตำงกนสองชนด คณภำพเปนหนงเดยวโดยตรงกบ

สรรพสง กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพเปนสญลกษณโดยตรงของสงหนงเปลยนเปนอกสงหนง แต

ลกษณะก ำหนดปรมำณไมเปนเชนนน กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณภำยในขอบเขตทแนนอนหนง จะ

ไมสงผลกระทบตอกำรด ำรงอยและลกษณะก ำหนดของสงแตอยำงใด เชน น ำไมอำจเปลยนแปลงทำง

ฟสกสได ภำยใตมำตรฐำนควำมกดดนระหวำงอณหภม 0—100 °C หมำยควำมวำ ปรมำณของสงม

ลกษณะยดหยนและไมเปนหนงเดยวโดยตรงกบสรรพสง สงทคณภำพเหมอนอำจมปรมำณตำง

ลกษณะก ำหนดปรมำณของสงภววสยอำจมหลำยดำน คณภำพแตละดำนและลกษณะสงกดแตละชนด

ทมนเผยออกมำ ตำงกลกษณะก ำหนดปรมำณของตน เนองจำกลกษณะสงกดของสง แยกเปนมล

ฐำนกบไมใชเปนมลฐำน หลกกบรอง ดงนนลกษณะก ำหนดปรมำณของสงอำจมควำมหลำกหลำย

แตกตำงกนไป บำงกส ำแดงลกษณะพเศษภำยนอกของสง บำงกส ำแดงลกษณะพเศษภำยในของสง

บำงกไมเกยวพนแนบแนนกบลกษณะพเศษธำตแทของสง ดงนน ขณะทเรำคนควำลกษณะก ำหนด

ปรมำณของสง จงไมอำจและไมอำจเปนไปไดทจะยดกมปรมำณทงปวงของสง เรำอำจคนควำปรมำณ

บำงอยำงหรอบำงดำนทเกยวพนแนบแนนกบคณสมบตหลก และลกษณะพเศษธำตแทของสง ตำม

82

เงอนไขและควำมตองกำรของกำรปฏบต เพอเรยนรคณสมบตหลกและลกษณะพเศษธำตแทของสง

จำกในนนได

กำรรบรปรมำณของสง กมควำมส ำคญอยำงยงยวด ตอกำรเคลอนไหวทำงปฏบตและทำงรบร

ของเรำ

กำรจ ำแนกคณภำพของสง เปนจดเรมตนและเปนเงอนไขเบองตนในกำรเรยนรปรมำณ สวน

กำรเรยนร จำกคณภำพไปถงปรมำณ กลบเปนกำรเรยนร คณภำพของสงอยำงล ำลก มแตเรำส ำรวจ

คนควำปรมำณบนพ นฐำนกำรจ ำแนกคณภำพของสงในอกขนหนง จงจะสำมำรถเรยนรสรรพสงและ

คณภำพของมนไดอยำงถกตองแมนย ำ เชน เรำทรำบแลววำ น ำแยกเปนภำวะของแขง ภำวะ

ของเหลว และภำวะอำกำศธำต แตกำรรบร เชนน ยงหยำบและตนเขน มแตเรำยดกมจดเดอดและจด

เยอกเยนของน ำ คอยดกมขอบเขตจ ำกดทตำงกนของปรมำณน ำ น ำแขง และไอน ำเทำนน จงจะ

สำมำรถเรยนรภำวะสำมอยำงน ไดอยำงชดเจนแมนย ำ มแตบนพนฐำนกำรเจำะลกเขำไปเรยนร ลกษณะ

ก ำหนดปรมำณของสงเทำนน จงจะสำมำรถช น ำกำรปฏบตขบเคลอนไดอยำงมประสทธผล กำร

เจำะลกเขำไปเรยนร ลกษณะก ำหนดปรมำณของสง เปนหลกประกนทส ำคญตอกำรปฏบตขบเคลอนท

มประสทธผล

กำรคนควำคณสมบตและภำวะกำรเคลอนไหวทแนนอนของสงทำงวทยำศำสตร เรยกวำ กำร

คนควำลกษณะแนนอน สวนกำรวเครำะหจ ำนวนของสง ดวยเครองมอทำงคณตศำสตร เรยกวำ กำร

คนควำปรมำณทแนนอน กำรพฒนำจำกลกษณะแนนอนถงปรมำณทแนนอน เปนกฎแหงกำรพฒนำ

ควำมรบรของมนษย เปนกฎแหงควำมกำวหนำทำงวทยำศำสตร ลทธมำรกซบงช วำ “วทยำศำสตรใด

กตำม มแตขณะทมนสำมำรถใชคณตศำสตรไดแลว จงจะนบไดวำเปนกำรพฒนำอยำงแทจรง” กำร

ใชวชำคณตศำสตรคนควำทำงปรมำณแนนอน กอนใครบนประวตศำสตรวทยำศำสตร กคอกลศำสตร

รอยปมำน กำรใชวชำคณตศำสตรในวทยำศำสตรแขนงตำงๆ กวำงขวำงขนทกขณะ แมแตชววทยำ

และสงคมวทยำซงรำวกบไมเกยวของกบคณตศำสตร กขำดคณตศำสตรไปไมไดเชนกน เครองคดเลข

อเลกทรอนกสใชกนอยำงแพรหลำย ทงในกำรคนควำทำงวทยำศำสตรแขนงตำงๆ และในกำรบรหำร

ทำงเศรษฐกจ สะทอนแนวโนมมนษยเรมจำกลกษณะแนนอนเจำะลกเขำไปรบรปรมำณทแนนอนอยำง

เตมท ขณะเดยวกนกำรรบรปรมำณทแนนอน กสะทอนฐำนะและควำมหมำยทส ำคญตอกำรคนควำ

ทำงวทยำศำสตรในสมยปจจบนดวย

เหตใดกำรรบรทำงปรมำณ จงมผลตอกำรรบทำงคณภำพ? เพรำะวำ ลกษณะก ำหนดตำงกน

สองชนดน แททจรงเปนเอกภำพกนอย เอกภำพนส ำแดงอยำงล ำลกในปรมณฑลของ “ระดบ”

3. เอกภาพของคณภาพกบปรมาณ—ระดบ:

สงใดกตำม จกมทงควำมแตกตำง และควำมเกยวพนระหวำงลกษณะก ำหนดคณภำพกบ

ลกษณะก ำหนดปรมำณเชนนตลอดไป

ดำนหนง ปรมำณมใชคณภำพแตแยกจำกคณภำพไมได ปรมำณใดกตำม จกตองเปนปรมำณ

ทแนนอนของคณภำพ ไมมปรมำณแยกจำกคณภำพบนโลก ปรมำณแยกจำกคณภำพไรซงควำมหมำย

แมในปรมำณ “บรสทธ” ทคณตศำสตรคนควำ กยงแฝงไวดวยจ ำนวนบวกกบจ ำนวนลบ จ ำนวน

83

เหตผลกบจ ำนวนไรเหตผลทแตกตำงทำงคณภำพ ลทธมำรกซช วำ “จ ำนวนทเรำทรำบนน กคอ

ขอก ำหนดปรมำณทบรสทธทสด แตมนเตมไปดวยควำมแตกตำงทำงคณภำพ”

อกดำนหนง คณภำพไมใชปรมำณแตแยกจำกปรมำณไมได คณภำพใดกตำม เปนคณภำพท

แนนอนของปรมำณเสมอ ดงเชน คณภำพดำนสรระคน ส ำแดงโดยลกษณะก ำหนดปรมำณหวใจเตน

ชำ~เรว ควำมดนสง~ต ำทเชอมโยงกนอย เปนตน

เอกภำพของดำนตรงกนขำมของคณภำพกบปรมำณ ส ำแดงอยำงเตมทในปรมณฑลของ

“ระดบ” สงทเรยกวำ “ระดบ” กคอขดจ ำกด รศม และขอบเขตปรมำณทแนนอนทรกษำคณภำพให

คงท ขวสองขวของระดบใดกตำม จะมเสนแบงเขตและขดสงสด เรยกวำ หวงโซทส ำคญ ระดบ ก

คอรศมในหวงโซทส ำคญ ภำยในขอบเขตหวงโซส ำคญน สรรพสงจะยงคงรกษำคณภำพไวได คณภำพ

ของสงจะแปรเปลยนไป เมอหวงโซทส ำคญถกทะลวงไปแลว

ระดบ กคอควำมเปนเอกภำพของคณภำพกบปรมำณ กอนอน ระดบ กคอกำรประสำนซง

กนและกนของคณภำพกบปรมำณ ถดมำ ระดบ กคอกำรก ำหนดซงกนและกนของคณภำพกบ

ปรมำณ คณภำพก ำหนดดำนตรงกนขำมของมนคอปรมำณ เชน น ำ (คณภำพ) ก ำหนดอณหภม

0~100 °C (ปรมำณ) ของมน สวนปรมำณกก ำหนดดำนตรงกนขำมคอคณภำพของมน เชน ปรมำณ

อณหภม 0~100 °C ก ำหนดสอดรบกบคณภำพของน ำ กำรก ำหนดซงกนและกน และกำรประสำน

ซงกนและกนของคณภำพกบปรมำณ ท ำใหทงคอยในภำวะเอกภำพภำยในขอบเขตของระดบ

ประกอบกนขนเปนองคเอกภำพของคณภำพกบปรมำณภำยในของสง พลนทองคเอกภำพนแยกสลำย

ล ำหรอท ำลำยระดบลงไป สงนนกกลำยเปนอน คณภำพกบปรมำณกลำยเปนองคเอกภำพใหม

กำรยดกมระดบของสง มควำมหมำยส ำคญอยำงยงยวด ทเรยกวำ “ในใจมตวเลข” กคอตอ

สภำพและปญหำ ตองสนใจดำนตวเลข ตองวเครำะหสถตพ นฐำนของมน คณภำพใดกตำมลวน

สะทอนปรมำณทแนนอน ไมมปรมำณกไมมคณภำพ สหำยเหมำเจอตงกลำววำ “สหำยของเรำจ ำนวน

มำกจนบดน กยงไมร จกสนใจดำนปรมำณของสง ไมร จกสนใจในสถตขนพ นฐำน และอตรำสวน

เปรยบเทยบรอยละสวนรอยทส ำคญ และกไมร จกสนใจขอบเขตจ ำกดของปรมำณทก ำหนดคณภำพ

ของสง ทกสงทกอยำงไมม “ตวเลข” อยในใจเลย ผลทสด เปนไปไมไดทไมท ำควำมผดพลำด”

ขณะทเรำส ำรวจคนควำสรรพสงตองรบร คณภำพ รบรปรมำณ และสนใจยดกม“ควำมจ ำกดใน

ขอบเขตปรมำณทก ำหนดคณภำพ” ระดบของสง

วภำษวธวตถนยมเรยกรองใหเรำยดกมหลกกำร “เหมำะเจำะ” ในกำรปฏบตขบเคลอนทงปวง

ค ำนยำมพ นฐำนของ “เหมำะเจำะ” กคอกำรรบรและกำรกระท ำทำงอตวสย ตองสอดคลองกบระดบ

ของสงภววสย สงใดกตำม ทำยทสดเนองจำกควำมขดแยงภำยในเปนแรงผลกท ำลำยระดบของมน

กลำยเปนอน ดงนน ขณะทสรรพสงไมเหลอพ นทจะพฒนำในขอบเขตระดบของมนอกตอไป เงอนไข

ท ำลำยระดบของมนสกงอมแลว เรำตองสรำงเงอนไข กมโอกำส ผลกดนกำรท ำลำย “ระดบ” เดม

ของมนลงไป กระตนเปลยนแปลงคณภำพเกำเปนคณภำพใหม ตำมขอเรยกรองในตวของสงภววสย

อยำงมจตส ำนก แตวำ ใชวำกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณภำยใตภำวะใดๆ ลวนตองท ำลำยลกษณะ

ก ำหนดคณภำพ และล ำขอบเขตจ ำกดของ “ระดบ” เสมอไป ดงนน ในงำนของเรำตองพยำยำม

ควบคมกำรเปลยนแปลงของสงในขอบเขตทแนนอน ควบคมขอบเขตระดบของสง และรกษำระดบ

84

ตำมขอเรยกรองเฉพำะของมนอยำงเขมงวดอยำงมจตส ำนก ไมควรถอวำ กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ

และกำรท ำลำยระดบเปนเรองด ไมควรเหนวำกำรรกษำระดบเปนเรองอนรกษ รวมควำมวำ ภำยใต

สภำวะสองอยำงน กำรรบร และกำรปฏบตตองสอดคลองกบระดบของสงภววสย สนใจเรอง

“บนยะบนยง” “กมชวงคบขน” “เลยเถด” และสำยเกนไป

การเปลยนแปลงทางปรมาณ กบการเปลยนแปลงทางคณภาพ

ลกษณะก ำหนดคณภำพ และลกษณะก ำหนดปรมำณของสงภววสยอยในทำมกลำงแปรปรวน

ไมร จบ กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ และกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ เปนรปแบบหรอภำวะท

พ นฐำนทสดสองชนด และเปนผลพวงกำรเคลอนไหวของควำมขดแยง หลกกำรกำรแปรเปลยนไปส

กนและกนของกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ และกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ เปนหลกกำรทวไปทสด

ในกำรเปลยนแปลงของสง

1) การเปลยนแปลงทางปรมาณ:

กำรเปลยนทำงปรมำณ ไดแกกำรเพม~กำรลดจ ำนวนบนล ำดบและขนำดของสง เปนกำร

เปลยนแปลงทคอยๆ คบหนำตอเนองไปเรอยๆ ไมเดนชดนกในขอบเขตคณภำพ อยำงเอกภำพ คงท

และดลยภำพทเรำเหนเปนประจ ำ กคอรปโฉมทปรำกฏในกระบวนกำรกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ

ของสงนนเอง

กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ เปนรปกำรณกำรเปลยนแปลงภำยใตกำรรกษำสภำพควำม

ขดแยงคงตวสมพทธของสง ขณะทเอกภำพของควำมขดแยงภำยในของสงยงด ำรงอย ลกษณะตอส ยง

ไมไดท ำลำยขดจ ำกดลงไป องคเอกภำพของควำมขดแยงยงไมแยกสลำย ควำมขดแยงภำยในของสง

เปลยนแปลงทส ำคญคอ คควำมขดแยงตำงแยงชงควำมไดเปรยบทำมกลำงกำรด ำรงอยโดยอำศยกน

ควำมแตกตำงคอยๆ ถำงกวำงออกไป กำรตอสรนแรงขน แตกำรเปลยนแปลงเชนน ยงไมไดท ำลำย

องคเอกภำพของควำมขดแยงลงไป ดงนน มนจงไมสงผลกระทบตอคณภำพทคงตวของสงแตอยำงใด

จะเปลยนแปลงกเพยงบนจ ำนวนขนำดและล ำดบ ในขนน สรรพสงจงยงอยในภำวะกำรเปลยนแปลง

ทำงปรมำณ

กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ เปนหนงในรปแบบพ นฐำนของกำรเปลยนแปลงของสง ทงน

คณภำพของสงภววสย มกมลกษณะคงตวสมพทธทแนนอนเสมอ หำกสงใดไมมคณภำพทคงตว สง

นนกไมมคณสมบต ไมมลกษณะพเศษ ไมมรปโฉมทแนนอน และไมมกำรด ำรงอยของสรรพสงดวย

ถงแมชวงเวลำอนสนของฟองสบ ซงกคอฟองสบหรอผงซกฟอกเมอน ำมำเปำ มนกจะยดโปงออกเปน

ฟองลกกลมๆ เมอน ำระเหย ฟองลกกลมๆ นกจะแตก แมชวประเดยวเดยว ภำยในเวลำทมนมอย

มนกยงคงมคณภำพคงตวสมพทธอยด

2) การเปลยนแปลงทางคณภาพ:

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ คอกำรเปลยนแปลงกำวกระโดดทำงคณสมบตมลฐำน รปลกษณ

สงหนงเปลยนอกรปลกษณสงหนงอยำงเดนชด เปนกำรเปลยนแปลงคอยเปนคอยไปตอเนองของ

85

“คณภำพ” เดมทขำดสะบนลง เชนเอกภำพแยกสลำย ภำวะดลยภำพและควำมมนคงพงทลำย แบบ

วธกำรผลตเปลยนพลก กำรปฏวตสงคมปะทขน อะตอมแตกตว สำรเหลวเกำะผลกหรอเดอดพลำน

ตลอดจนอบตกำรณวำตะภยแหลมตะลมพก เปนตน

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ เปนกำรเปลยนแปลงในภำวกำรณทดเดอดรนแรง เปนรปแบบ

กำรเปลยนแปลงขณะทควำมขดแยงภำยในผนแปร ขณะทควำมขดแยงภำยในสงด ำเนนตอสจนถง

ทสด ขณะทองคเอกภำพเกำแยกสลำย องคเอกภำพใหมแทนท

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ กเปนรปแบบกำรเปลยนแปลงในสงทวไป ตวภววสยใดกตำม

กำรด ำรงอยของมนไมจรงยงยนบนโลกแหงควำมเปนจรง พวกมนจะตองเปลยนเปนอน ภำยใต

เงอนไขภำยในและภำยนอกทแนนอนหนงเสมอ กำรกอตวและกำรแตกสลำยของบรรดำดำวบน

ทองฟำ กำรเกดขนและกำรแตกดบของสงมชวต กำรรวมตวและกำรแยกตวของอณ และกำรเสอม

เปลยนของอะตอม แมแตคณสมบตในสงสงหนงๆ ยงไมเปลยนทวดำน หรอโดยมหภำคกตำม แต

สวนประกอบ หรอควำมสมพนธบำงอยำงภำยในของมน มกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพดำนใดดำน

หนงไปบำงแลว เชน มลสำรเบำผนไปสมลสำรหนกในดำวคงท กำรแตกดบของเซลลในรำงกำยคน

ปกต เหลำน ลวนเปนไปอยำงไมหยดยง

กำรเปลยนแปลงกำวกระโดดทำงคณภำพ จำกรปลกษณคณภำพหนงเปนอกรปลกษณคณภำพ

หนงนน มหลำยรปหลำยแบบ อำจแยกเปนสองประเภทใหญนนคอ กำรกำวกระโดดแบบปะท

ฉบพลน กบกำรกำวกระโดดแบบไมปะทฉนพลน

การกาวกระโดดแบบปะทฉบพลน คอรปแบบกำวกระโดดผำนกำรปะทะภำยนอกทดเดอด

รนแรงของสงใหมกบสงเกำ เชน แผนดนไหว คลนยกษสนำม กำรระเบดไซบเรย หรอระเบด

ทงกสกำ เมอ 30 มถนำยน ค.ศ. 1908 แรงดงดดพลงมหำศำลของหลมด ำในจกรวำลในโลก

ธรรมชำต ปฏกรยำนวเคลยรท เมองฮโรชมำ เมอ 6 สงหำคม 1945 และเมองนำงำซำก เมอ 9

สงหำคม 1945 และระบอบสงคมหนงเปลยนพลกเปนอกระบอบสงคมหนงในสงคมมนษย เปนตน

การกาวกระโดดแบบไมปะทฉบพลน คอรปแบบสงเกำกำวกระโดดเปนสงใหม ผำนกำรปะทะ

ภำยนอกทไมดเดอดรนแรง หำกปจจยคณภำพใหมคอยๆ สะสม ปจจยคณภำพเกำคอยๆ เสอมถอย

เชน กำรเปลยนแปลงอนเกดจำกลมโกรกของหนผำ กำรเสอมจนกระทงแตกดบของสงมชวต กำร

เจรญพนธของพชและสตว วำนรผนเปนคน กำรปรงแตงภำษำใหม กำรดดแปลงโลกทศน กำร

สลำยตวในควำมแตกตำงใหญ 3 ประกำร เกษตรกรรมกบอตสำหกรรม เมองกบชนบท และแรงงำน

กำยกบแรงงำนสมอง เปนตน

กำรเปลยนแปลงกำวกระโดดทำงคณภำพในรปแบบใดของสง ก ำหนดขนโดยคณสมบตควำม

ขดแยงภำยในของสง หำกคณสมบตควำมขดแยงภำยในของสงเปลยนไป รปแบบกำวกระโดดก

เปลยนตำม เชน ในสงคมทชนชนขดรดอยในฐำนะปกครอง ควำมขดแยงระหวำงพลงกำรผลตกบ

ควำมสมพนธกำรผลต เปนควำมขดแยงทเปนปฏปกษตอกน ชนชนปกครองปฏกรยำใชอ ำนำจรฐเปน

เครองมอพทกษควำมสมพนธกำรผลตทฟอนเฟะ ขดขวำงควำมกำวหนำของสงคม ควำมกำวหนำของ

สงคมจะปรำกฏเปนจรงได ตองผำนกำรปฏวตสงคมในรปแบบกำวกระโดดแบบปะทฉบพลนเทำนน

สวนในสงคมสงคมนยม เนองจำกควำมขดแยงระหวำงควำมสมพนธกำรผลตกบพลงกำรผลต เปน

86

ควำมขดแยงทไมเปนปฏปกษตอกน ควำมกำวหนำของสงคมจงแกผำนรปแบบกำวกระโดดแบบไม

ปะทฉบพลน โดยกำรยงควำมสมบรณตนเองอยำงไมหยดยงของระบอบสงคมนยมเอง กำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพของสงในรปแบบใด ยงถกควบคมโดยเงอนไขภำยนอกทสงนนสงกด ทงกำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพของสง ยงตองผนแปรไปกบเงอนไขภำยนอกทแนนอน เนองจำกรปแบบกำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพก ำหนดรวมกนของควำมขดแยงภำยในและเงอนไขภำยนอก ดงนนในทำง

ปฏบต เรำจงไมควรมองรปแบบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพของสงอยำงงำยๆ หรอตำยตว หำกควร

วเครำะหสงรปธรรมอยำงรปธรรม สนใจรปแบบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพทหลำกหลำย และกำร

ผนแปรของมนทเปนไปได ยดกมรปแบบกำวกระโดดทเปนรปธรรมเฉพำะของสงอยำงรดกม กระตน

ใหสรรพสงพฒนำไปอยำงรำบรน

ควำมแตกตำงในสถำนภำพกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ และกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพใน

กำรพฒนำของสงมทงสมพทธและสมบรณ สมบรณ กคอกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณและกำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพ ตำงกมรปแบบและเน อหำทแนนอนของตนจะปะปนกนไมได สมพทธ ก

คอในกำลแหงหนทแนนอนหนงส ำแดงเปนกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ ในอกกำลแหงหนทแนนอน

หนง ส ำแดงเปนกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ เชน สำรเหลวของน ำเปลยนเปนไอน ำ คอน ำเปลยน

คณสมบตทำงฟสกส เพรำะอณของน ำแรงผละจำกมำกกวำแรงเกำะตด สำรเหลวของน ำจงเปลยนเปน

อำกำศธำตไป แตเนองจำกอะตอมไฮโดรเจนภำยในอณของน ำยงไมเปลยนทำงเคม คณสมบตทำง

เคมของน ำจงยงไมเปลยน ยงอยในกระบวนกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ คณสมบตทำงเคมของน ำจะ

เปลยนกตอเมอในอณหภม 4000~5000 ºC กำรยอมรบสมพทธกบสมบรณ แนนอนกบไมแนนอน

ในกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ และกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพทแตกตำงนน ชวยใหเรำจ ำแนกกำร

เปลยนแปลงของทงสอง และยดกมกำรเปลยนแปลงของสงภววสยทสลบซบซอนไดอยำงถกตอง

3) การแปรเปลยนไปสกนและกนของปรมาณและคณภาพ:

กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ และกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ เปนรปแบบหรอภำวะกำร

เปลยนแปลงทตำงกนสองชนด รปแบบสองชนดน อำจแปรเปลยนไปสกนและกนภำยใตเงอนไขท

แนนอนหนง กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ มใชเปนกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ แตมนกอใหเกด

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ มใชเปนกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ

แตมนเปนผลพวงของกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ แลวกอใหเกดกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณใหม

กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณในขอบเขตของระดบ ท ำใหคณภำพของสงอยภำวะคงท แตมนม

แนวโนมเคลอนยำยเรอยๆ ไปทชำยขอบระดบของสงขณะเดยวกนดวย พลนทมนทะลวงจดวกฤตหรอ

ระดบลงไป กจะเกดกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ สวนกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ คอกำร

เปลยนแปลงทำงปรมำณตอเนองสนสดลง แลวเรมเปลยนแปลงทำงปรมำณใหมบนพ นฐำนคณภำพ

ใหม คอกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ—กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ—กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ

ใหม มนแปรเปลยนไปสกน แทนทสกนเชนนตลอดไป

ควำมสมพนธทเปนวภำษของกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ กบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ

สรปดงน : กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ เปนกำรเตรยมกำรทจ ำเปนส ำหรบกำรเปลยนแปลงทำง

87

คณภำพ กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ เปนผลพวงของกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณทแนนอน และ

กอใหเกดกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณใหม บกเบกหนทำงกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณใหม

ไมมกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ กไมมกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ กอนอน กำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพ แมเปนกำรกำวกระโดดทำงคณภำพของสงกตำม แตกำรกำวกระโดดเชนน

มใชควำมบงเอญ ยงมใชเกดจำกควำมวำงเปลำ หำกจ ำเปนตองมกระบวนกำรสะสมทำงปรมำณ

กระบวนกำรหนงกอนอน คณภำพของสงใดกตำม มกมระดบเฉพำะของตนเสมอ ระดบแมเลกลงอกก

ยงมขอบเขตเฉพำะทแนนอน ฉะนน กำรเปลยนแปลงจำกภำวะหนงเปนอกภำวะหนง จ ำเปนตองม

รำกฐำนกำรสะสมทำงปรมำณ โบรำณวำ “ดนสะสมเปนเนน” “น ำสะสมเปนบง” ถดมำ กำร

เปลยนแปลงทำงปรมำณของสงใดกตำม ลวนม 2 ทศทำงเสมอ อณหภมสงได ต ำได กำร

เคลอนไหวของเทหวตถ อำจเรงเรวได ชำได สดสวนขยำยใหญได หดเลกได ปรมำณของสง

เปลยนไปในทศทำงใด จะก ำหนดใหกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพเกดเปนเชนนน ดงนน กำร

เปลยนแปลงทำงปรมำณ จงไมเพยงเปนรำกฐำนและเงอนไขเบองตนของกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ

เทำนน หำกยงก ำหนดทศทำงกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพของสงบนควำมหมำยบำงอยำงอกดวย

หำกใชทศนะควำมขดแยงมำวเครำะห กำรทกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพตองถอเอำกำร

เปลยนแปลงทำงปรมำณเปนกำรเตรยมกำรทจ ำเปน เพรำะกำรพฒนำของควำมขดแยงตองม

กระบวนกำรหนง คณภำพของสง จะอยทควำมขดแยงเฉพำะภำยในของสง นนคอลกษณะพเศษตำงก

มของคควำมขดแยงและควำมเกยวพนเฉพำะทพวกมน มแตควำมขดแยงภำยในของสงเปลยนไป

คณภำพของสงจงจะเปลยนตำม สวนเอกภำพของดำนตรงกนขำมภำยในของสง นบแตเกดจน

แยกสลำยมใชเสรจสนในพรบตำ มแตตองผำนกระบวนกำรทแนนอนหนง คควำมขดแยงแตเดมม

ควำมแตกตำงกน คอยๆ กลำยเปนปฏปกษตอกนอยำงเดนชด แตเดมผลกไสกนแผวเบำคอยๆ

กลำยเปนกำรตอสกนอยำงแหลมคม แลวองคเอกภำพของควำมขดแยงเกำแยกสลำย องคเอกภำพ

ใหมกอตวขนมำ

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ เปนผลพวงทแนนอนของกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ กำร

เปลยนแปลงทำงปรมำณถงระดบทแนนอน กเกดกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพอยำงเลยงไมได เพรำะ

คควำมขดแยงภำยในของสงอยทำมกลำงกำรตอสกนอยำงไมหยดหยอน มกำรตอส กมกำรแยงชง

ก ำลงไดเปรยบกน ทำยทสดองคเอกภำพเกำแยกสลำย องคเอกภำพใหมแทนท

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพมบทบำทส ำคญอยำงยงยวด ในกระบวนกำรพฒนำของสงทง

กระบวน กอนอน มกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ กำรพฒนำของสงจงจะมขนมำไดโดยแทจรง กำร

เปลยนแปลงทำงปรมำณ แมจะเปนขนหนงในกระบวนกำรพฒนำ แตกเปนเพยงซ ำ เพมหรอลดใน

คณภำพของสงเดยวกน มแตกำรเปลยนแปลงกำวกระโดดทำงคณภำพ จงจะเผยผลกำรเปลยนแปลง

ทำงปรมำณออกมำได จงจะมกำรเปลยนแปลงทำงคณสมบตมลฐำนของสงขนมำได จงจะมสงใหม

แทนท สงเกำและเกดควำมม นคงข นมำได หำกมแตกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ ไมมกำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพ กจะไมมกำรพฒนำจำกเรยบงำยไปสซบซอน โลกกจะจดชดไปตลอดกำล

ถดมำ มกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ จงจะสำมำรถเปดทำงใหเกดกำรเปลยนแปลงทำง

ปรมำณใหมได ทงน ปรมำณกบคณภำพก ำหนดซงกนและกนผำนระดบของสง คณภำพทแนนอน

88

ก ำหนดขอบเขตกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณทแนนอน หำกไมมกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ

ทำยทสดกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณกอยในภำวะชะงกงนในกรอบคณภำพเกำ มแตกำรเปลยนแปลง

ทำงคณภำพ จำกคณภำพเกำเปนคณภำพใหม กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณจงจะสำมำรถทะลวง

ขอบเขตก ำหนดของคณภำพเกำไปได แลวเรมกระบวนกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณใหมข นมำอก

ดงนน กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ จงท ำใหกำรเปลยนแปลงคอยๆ คบหนำไปทำงปรมำณไดสนสด

ลง จงเปนหวงโซก ำหนดใหสงเกำเปลยนเปนสงใหม ลทธเลนนระบวำ “กำรเปลยนแปลงทเปนวภำษ

กบกำรเปลยนแปลงทไมเปนวภำษแตกตำงกนตรงไหนเลำ? อยทควำมขดแยง อยทกำรกำวกระโดด

อยทกำรขำดสะบนลงในกระบวนกำรคอยๆ คบหนำไป และอยทเอกภำพ (อยำงเดยวกน) ของกำร

ด ำรงอยกบกำรไมด ำรงอย”

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพเกดบนขอตอใหมแทนขอตอเกำ ขอตอน กเหมอนขอตอในสำย

โซแหงกำรพฒนำของสง คอกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณขนแรกสนสดลง กเรมกำรเปลยนแปลงทำง

ปรมำณขนใหม มนทงแยกควำมแตกตำงทำงคณภำพของสงออกจำกกน และประสำนพวกมนเขำ

ดวยกน มนเปนหวเลยวหวตอและเปนจดส ำคญแหงกำรแปรเปลยนไปสกนของกำรเปลยนแปลงทำง

ปรมำณ กบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ ดงนน กำรยดกมกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพและขอตอ

ดงกลำว จงเปนกญแจไขควำมเขำใจควำมสมพนธทเปนวภำษของกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ กบ

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ

กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณน ำไปสกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ สงเกำผนเปนสงใหม

กระบวนกำรพฒนำทเปนรปธรรมสนสดลงเชนน แตส ำหรบกำรพฒนำของสงทงปวงแลวมใชสนสด

กระบวนกำรเชนน ขณะทสรรพสงพฒนำทะลวงขอบเขตจ ำกดทแนนอนลงไป คณภำพเกำผนเปน

คณภำพใหมแลว กเรมกระบวนกำรพฒนำควำมขดแยงใหมโดยพลน กเรมกระบวนกำรสงใหม

เปลยนแปลงทำงปรมำณใหมครำวเดยวกน

เนองจำกไมมกำลเทศะใดทไรควำมขดแยง เอกภำพและตอสของคควำมขดแยงด ำรงอย

ตลอดไป องคเอกภำพของควำมขดแยงเกำเปลยนเปนองคเอกภำพของควำมขดแยงใหมไมรจบ ดวย

เหตน จงเกดกระบวนกำรกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณถงกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ และกำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพเกดกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณใหม กระบวนกำรแปรเปลยนไปสกนและกน

ของทงสอง ไมมวนสนสด กำรแปรเปลยนไปสกน และกำรแทนทสกนของทงสอง ประกอบกนขนเปน

กระบวนกำรพฒนำของสรรพสงอนหลำกหลำยไมจ ำกด และชวกปชวกลป

4) การแปรเปลยนสกนของปรมาณกบคณภาพเปนกฎทวไปในการพฒนาของสรรพสง:

กฎแหงกำรแปรเปลยนสกนของปรมำณกบคณภำพ เปนหนงในกฎทวไปในกำรพฒนำของสง

ลกษณะทวไป และภววสยของมนยนยนโดยผลงำนวทยำศำสตรธรรมชำต ผลงำนวทยำศำสตรสงคม

และผลงำนวทยำศำสตรควำมคด

ในอำณำจกรฟสกส อณหภมของโลหะจะคอยๆ เปลยนแปลง แรกเรมยงไมมผลกระทบตอ

ภำวะฟสกสของมน เมออณหภมของมนสงถงจดวกฤตแลว มนกจะเกดกำรเปลยนแปลงโดยฉบพลน

ในภำวะฟสกสใหม เชน ของแขงกลำยเปนสำรเหลว เปนตน

89

ในอำณำจกรสงมชวต ทฤษฎววฒนำกำรพนธกรรมสงมชวตยนยนวำ กำรเปลยนแปลงของ

สำยพนธเกำสสำยพนธใหม กเปนกระบวนกำรแปรเปลยนสกนของกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ กบ

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพเชนกน กำรเกดขนของสำยพนธใหมเรมจำกกำรสะสมปรมำณแลวเกด

กำรเปลยนพลก เมอสำยพนธใหมเกดกำรเปลยนพลก แลวเรมรนใหมเปลยนพลกตอไป กำรเปลยน

พลกแทนทสกนของกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ กบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ ท ำใหสงมชวต

พฒนำจำกขนต ำไปสขนสง จำกเรยบงำยไปสสลบซบซอน

ในอำณำจกรสงคม ทฤษฎเศรษฐศำสตรกำรเมองลทธมำรกซ บงบอกเรำวำ ภำยใตเงอนไข

แรงงำนกลำยเปนสนคำ กำรสะสมเงนตรำในมอผผลตนอยถงจ ำนวนทแนนอนจะกลำยเปนทน ในกำร

ผลตทนนยม เวลำแรงงำนของกรรมกร เกนเวลำแรงงำนจ ำเปน มลคำทพวกเขำสรำงขนกกลำยเปน

มลคำสวนเกนไป

ในอำณำจกรควำมรบร ทฤษฎวทยำศำสตรแขนงตำงๆ กยนยนวำ ควำมรบรของคนเรำทม

ตอสงใดกตำม ลวนเรมจำกขนควำมรสกเสมอ ขอมลควำมรสกมำกนอยภำยในขอบเขตทแนนอน ไม

มผลกระทบตอคณภำพของควำมรบรแตอยำงใด แตวำ เมอคนเรำสะสมขอมลควำมรบรทำงสมผสท

อดมสมบรณบนพ นฐำนกำรปฏบตแลว ควำมรบรนนกเกดกำรเปลยนแปลงกำวกระโดดทำงคณภำพ

ไปสควำมรบร ขนเหตผล กำรเกดขนของทฤษฎใหมทำงวทยำศำสตรใดกตำม จะตองผำนขนสะสม

ขอมลเปนเวลำยำวนำนถงจะบรรล นนคอกำรแปรเปลยนสกนและกนของปรมำณกบคณภำพ

จะเหนไดวำ กำรแปรเปลยนไปสกนของกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ กบกำรเปลยนแปลง

ทำงคณภำพ เปนหนงในกฎทวไปในกำรพฒนำของสง กำรปฏเสธกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ กำร

ปฏเสธกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ และกำรปฏเสธกำรแปรเปลยนไปสกนและกนของพวกมน กคอ

กำรละเมดวภำษวธภววสย

ในศตวรรษท 19 นกคนควำแขนงชววทยำโบรำณ ชำวฝรงเศส (Cuvier Georges ) น ำเสนอ

ทศนะ “ทฤษฎเปลยนแปลงฉบพลน” ซ งเปนทศนะอภปรชญำชนดหน ง เขำยอมรบแตกำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพ ปฏเสธกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ ปฏเสธกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ

เตรยมกำรทจ ำเปนส ำหรบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ เขำเหนวำ โลกเคยเกดกำรเปลยนแปลง

ฉบพลนในลกษณะกะทนหนมำหลำยครง หรอเนนกลำยเปนหบ หบกลำยเปนเนน กำรเปลยนแปลง

ฉบพลนแตละครง ลวนท ำลำยสงมชวตทงปวงบนโลก หลงจำกนนพระเจำกประทำนสงมชวต

บำงอยำงทไมเกยวของกบอดตมำให เขำยงเหนอกวำ สำยพนธชวตไมมกำรเปลยนแปลงตลอดกำล

สำยพนธชวตพลนทภำยหลงพระเจำประทำนมำแลว จะรกษำรปลกษณเดมชวนรนดร ตำมทเขำมอง

กำรเปลยนแปลงของสำยพนธชวต กเพยงแคผลกำรเปลยนแปลงฉบพลนโดยบงเอญ ทศนะ “ทฤษฎ

เปลยนแปลงฉบพลน” ปฏเสธกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ และววฒนำกำรของสำยพนธมชวต หน

หลงใหกบเปลยนแปลงทำงปรมำณววฒนำกำรไปสกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพทเปนจรงของสงมชวต

ทำงภววสย

สวนทฤษฎปรชญำลทธเสยงภยเอยง “ซำย” และลทธอนำธปไตย โดยพนฐำนเปนควำมคด

อภปรชญำประเภทหนง นกลทธเสยงภย “ซำย” และนกลทธอนำธปไตยเหนวำ กำรปฏวตสงคม

เกดขนกะทนหน กำรปฏวตไมตองผำนขนเตรยมสะสมก ำลง พวกเขำไมยอมท ำงำนทละเอยดออน

90

ยำกล ำบำกและยำวนำน เพอเตรยมกำรปฏวต ใจจดใจจอแตในเหตกำรณบงเอญและเพอฝน แตกำร

ปฏบตทเปนจรงยนยนวำ หำกในชวตประจ ำวนไมท ำงำนมำกมำยเพอเตรยมกำรปฏวตแลว กำรปฏวต

กไมอำจปรำกฏเปนจรงได ลทธเสยงภยเอยง “ซำย” และลทธอนำธปไตย เปนกระแสควำมคด

ปฏกรยำ เปนภยอยำงหนงตอภำรกจกำรปฏวตชนชนกรรมำชพ

การซมแทรกสกนของการเปลยนแปลงทางปรมาณกบการเปลยนแปลงทางคณภาพ

กำรเปลยนแปลงของสงใดกตำม ลวนส ำแดงในรปแบบพนฐำนสองชนด คอกำรเปลยนแปลง

ทำงปรมำณ กบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ กระบวนกำรเปลยนแปลงของสงใดกตำม มกจะเปน

กระบวนกำรแปรเปลยนไปสกน แทนทสกนของกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ กบกำรเปลยนแปลงทำง

คณภำพอยเสมอ เน องจำกเคลอนไหวทขดแยงภำยในของสงท ซบซอนและไมสมดลกน กำร

เปลยนแปลงทำงปรมำณ กบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ จงมกจะไมปรำกฏแบบโดดๆ หำกเปน

กำรสลบกน ซมแทรกสกน ในกระบวนกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ มกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ

บำงสวน ในกระบวนกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ มกำรขยำยทำงปรมำณ

1. การเปลยนแปลงทางคณภาพบางสวนในกระบวนการเปลยนแปลงทางปรมาณโดยรวม:

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวนในกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ มสภำพทส ำคญ 2

อยำง: 1. กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวนลกษณะเฉพำะสวน 2. กำรเปลยนแปลงทำง

คณภำพบำงสวนลกษณะขน

1) การเปลยนแปลงทางคณภาพบางสวนลกษณะเฉพาะสวน: คอคณภำพมลฐำนของสงยงไม

เปลยนในสถำนกำรณทงหมด แตไดเกดกำรเปลยนแปลงอยำงหนงในขอบเขตเฉพำะสวน เนองจำก

สวนประกอบตำงๆ ทประกอบกนขนของสงในสถำนกำรณทงหมดนน แตละสวนภำยในของมนพฒนำ

ไปอยำงไมสมดลและไมสม ำเสมอ เงอนไขภำยนอกของพวกมนกมควำมแตกตำงกน ตลอดจนควำม

เกยวพนภำยในของพวกมนมควำมสลบซบซอนและหลำกหลำย ในนนบำงกเปลยนแปลงไปกอน บำง

กยงไมเปลยนแปลงชวครำว จงท ำใหแตละเฉพำะสวนเปลยนแปลงไปอยำงไมสมดลกน จงท ำใหแต

ละเฉพำะสวนเปลยนแปลงในสภำพอยำงนนบำงอยำงน บำง ขณะทสถำนกำรณยงไมเปลยนในทวทก

ดำน ทงน กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวนลกษณะเฉพำะสวนมอยทวไปในอำณำจกรธรรมชำต

ในอำณำจกรสงคมและในอำณำจกรควำมคดมนษย เชน น ำ ภำยใตภำวะสำรเหลวยงไมเปลยน อณ

สำรเหลวบำงสวนกลำยเปนไอ ภำยใตคณสมบตเคมยงไมเปลยน อณสำรเหลวบำงสวนแยกตวเปน

ไฮโดรเจน ในกระบวนกำรด ำรงอยทงหมดของสงมชวต มกมอวยวะบำงอยำง หรอบำงสวนพกำรไป

กำรเคลอนไหวบนล ำดบชนของเชลลมบำงสวนแยกตว บำงสวนตำยไป เปนตน

2) การเปลยนแปลงทางคณภาพบางสวนลกษณะขน: คอคณสมบตมลฐำนยงไมเปลยน แต

คณสมบตทมใชเปนมลฐำนบำงอยำงไดเปลยนไป จงปรำกฏขนทตำงกนในกระบวนกำรพฒนำของสง

กำรเปลยนแปลงคณภำพบำงสวนลกษณะขนเกดจำกกำรเปลยนแปลงทไมสมดลกน หรอไมสม ำเสมอ

กนของลกษณะสงกดธำตแท (ลกษณะสงกดมลฐำน) กบลกษณะสงกดทมใชเปนธำตแท (ลกษณะ

สงกดทมใชเปนมลฐำน) ทมอยแตเดมในสรรพสง สหำยเหมำเจอตงกลำววำ “ ควำมขดแยงมลฐำน

91

ของกระบวนกำรพฒนำกำรของสรรพสง และธำตแทของกระบวนกำรทก ำหนดขนโดยควำมขดแยงมล

ฐำนน จะไมสญสนไปจนกวำกระบวนกำรจะสนสดลง แตขนกำรพฒนำแตละขนในกระบวนกำรอน

ยำวนำนแหงกำรพฒนำกำรของสรรพสง กมกมสภำพแตกตำงกนอก ทงน กเพรำะวำ แมควำม

ขดแยงมลฐำนของกระบวนกำรพฒนำของสง และธำตแทของกระบวนกำรจะไมมกำรเปลยนแปลงก

ตำม แตควำมขดแยงมลฐำนไดใชรปแบบท คอยๆ รนแรงข นของขนกำรพฒนำแตละขนใน

กระบวนกำรอนยำวนำน ยงกวำนน ในบรรดำควำมขดแยงทงใหญ และเลกจ ำนวนมำกทถกก ำหนด

หรอสงผลสะเทอนโดยควำมขดแยงมลฐำนนน บำงกรนแรงข น บำงกแกตกไป หรอผอนคลำยลง

ชวครำวหรอเฉพำะสวน และบำงกเกดขน ดงนน กระบวนกำรจงเผยลกษณะขนออกมำใหเหน”

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวนลกษณะขน กเปนปรำกฏกำรณทวไปในกระบวนกำร

ธรรมชำต ในกระบวนกำรสงคม และในกระบวนกำรควำมรบร ของมนษย เชน ชวชวตของคนคน

หนง จะด ำรงสถำนะแตกตำงของวยแตละขน วยทำรก วยเดก วยหนม วยกลำงคน และวยชรำ

เรอยมำ แตละวยจะมกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวนลกษณะขน จนกระทงส นลมปำน

ควำมสมพนธกำรผลตศกดนำนยม กอนเปลยนเปนควำมสมพนธกำรผลตทนนยม กผำนกำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวนทเปน 3 ขน คอขนเกบคำเชำนำเปนแรงงำน ขนเกบคำเชำนำเปน

ผลผลต และขนเกบคำเชำนำเปนเงนตรำ ในกระบวนกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณของสงคมทนนยม

โดยรวมจนถงวนน กผำนกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวนลกษณะขน ขนทนบพกำล—กำรผลต

สนคำโรงงำนหตถกรรม ขนทนเสร—กำรผลตสนคำอตสำหกรรมเครองจกร ขนทนผกขำด—กำรผลต

สนคำขนำดใหญ และขนทนผกขำดแหงรฐ

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวนลกษณะเฉพำะสวน กบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ

บำงสวนลกษณะขน มควำมเกยวพนซงกนและกน กระตนซงกนและกน ไมวำกำรกอรปขนของระบบ

ทฤษฎวทยำศำสตรใดกตำมหำกไมผำนกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวนลกษณะขน ขนปฏบตกำร

ขนคนควำ ขนสะสมขอมล ขนตงขอสมตฐำน และขนพสจนกลบไปกลบมำแลว กจะคนไมพบ

หลกกำรจ ำเพำะรำยของกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวนลกษณะเฉพำะสวน ในทำงกลบกน กำร

คนพบหลกกำรจ ำเพำะรำยอยำงใดอยำงหนง กท ำใหกำรปฏบต กำรคนควำและกำรสะสมขอมลได

ยกระดบใหมบนกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวนลกษณะขน

แตวำ กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวน กบกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ หรอกำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพมลฐำน กมควำมแตกตำงกนในทำงหลกกำรอก

ประกำรแรก กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวน แมจะเกดในกระบวนกำรเปลยนแปลง

ทำงปรมำณโดยรวมกตำม แตกตำงจำกกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณลวนๆ เพรำะมนเปนกระบวนกำร

คอยๆ คบหนำแลวขำดสะบนลงของเฉพำะสวน มนเปนกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพในขอบเขตและ

ขนำดทแนนอนอยำงหนง มนใชกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณถงระดบทแนนอนเปนเงอนไขเบ องตน

ถงจะเกดขนมำได ดงนน เรำจงไมควรมองกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวน เปนกำรเปลยนแปลง

ทำงปรมำณอยำงโดดๆ ไมควรมองกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวนอยำงโดดๆ โดยแยกจำกกำร

เปลยนแปลงทำงปรมำณ

92

ประกำรทสอง กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวน กเปนกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ

เชนกน แตตำงจำกกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพมลฐำน เนองจำกขอบเขตกวำงใหญของสง และ

กระบวนกำรพฒนำกำรของมนไมจ ำกด ในกำลเทศะหนง ในแงมมหนง อำจเปนกำรเปลยนแปลงทำง

คณภำพบำงสวน ในอกกำลเทศะหนง ในอกแงมมหนง อำจกลำยเปนกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ

มลฐำน ขอบเขตจ ำกดของพวกมนเปนสงสมพทธ แตกลำวส ำหรบสงทก ำหนดเปนทแนนอนแลว

ควำมแตกตำงระหวำงกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวน กบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพมลฐำน

กเปนสงสมบรณอก ทงน กเพรำะวำ กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพมลฐำน สะทอนกำรเปลยนแปลง

ทำงคณภำพอยำงทวดำน สะทอนกำรแกควำมขดแยงมลฐำน และคณภำพเกำเปลยนเปนคณภำพใหม

แตกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพเฉพำะสวน กลบมใชเปนกำรแกลกษณะก ำหนดคณภำพอยำงทวดำน

มใชเปนกำรแกทงหมดของควำมขดแยงมลฐำน หำกเปนกำรแกควำมขดแยงรองบำงอยำงในขอบเขต

จ ำกด หรอควำมขดแยงบำงอยำงในขอบเขตเฉพำะสวน ดงนน กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ

บำงสวน กบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพมลฐำน จงปะปนกนไมได

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวน กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ และกำรเปลยนแปลง

ทำงคณภำพมลฐำน ทงสำมเกยวพนกนอยำงแนบแนน กลำวส ำหรบกระบวนกำรท คอนขำง

สลบซบซอนแลว กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวน เปนขนระยะผำนทจ ำเปนของกำร

เปลยนแปลงทำงปรมำณไปสกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพมลฐำน ดำนหนง มนเรงกระบวนกำร

เปลยนแปลงทำงปรมำณ กระตนกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพมลฐำน อกดำนหนง มนเปนสะพำน

เชอมกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณไปสกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ กลำวในสถำนกำรณทงหมดแลว

ฐำนะของแตละภำคสวนมควำมแตกตำงกน ภำยใตสภำพเงอนไขจ ำเปนพรกพรอม พลนทสวนใดเกด

กำรเปลยนแปลงทเกยวของกบสถำนกำรณทงหมดของกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพมลฐำน อำจสงผล

ใหเหตกำรณขยำยตวไปอยำงรวดเรว ท ำใหเกดกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพมลฐำนในสถำนกำรณ

ทงหมดขนมำได ดงนน กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวน ทเกยวของกบสถำนกำรณทงหมด จง

เปนสะพำนเชอมกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณไปสกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ รวมควำมวำ กำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวน มควำมหมำยทส ำคญยงตอกำรพฒนำของสง

2. การขยายตวทางปรมาณในกระบวนการเปลยนแปลงทางคณภาพ:

ไมเพยงในกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณแฝงไวดวยกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพเทำนน หำก

ในกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ กยงมกำรขยำยตวทำงปรมำณอกดวย

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ กคอกำรเปลยนแปลงจำกภำวะคณภำพหนง เปนอกภำวะ

คณภำพหนง ในกระบวนกำรเปลยนแปลงเชนน ภำวะคณภำพใหมของสงมใชเกดจำกเสกสรรปนแตง

มใชยดเหยยดจำกภำยนอก หำกเปนผลพวง “หนอออน” “ขยำยตว” “เจรญเตบใหญ” ของ

คณภำพใหมบำงอยำงภำยในของสง ดงนน กำรเปลยนแปลงกำวกระโดดทำงคณภำพของสง แมจะ

เกดบนจดหวเล ยวหวตอระหวำงสงทตำงกนกตำม แตจดหวเล ยวหวตอน มใช “จด” เลก-ใหญทำง

เลขำคณต หำกเปนกระบวนกำรจำก “หนอออน” ถงสงใหมทคงตว จำกกำรเปลยนแปลงทำง

คณภำพ จนบรรลกำรเปลยนแปลงของมน ควำมเปนจรงของกระบวนกำรชนดน มองจำกกำลเวลำท

ตอเนอง มสน มยำว มองจำกขนำดเทศะ มเลก มใหญ แตไมวำกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพของ

93

สงใดกตำม ลวนตองมกระบวนกำรขยำยตวทำงปรมำณทแนนอนทงสน เชน โลหะขณะทจะถงจด

หลอมเหลวหรอจดแขงตว กเรมจำกกระบวนกำรหลอมละลำยหรอเกำะผนกกอน แตกระบวนกำรน

มใชเปนจรงในพรบตำ หำกจะปรำกฏ “สำรเหลว” หรอ “กอนผนก” ในบำงสวนกอน แลวขยำยตว

อยำงรวดเรวบนปรมำณ กระทงยดครองทวดำน บรรลกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพในภำวะฟสกส

ของโลหะ อกตวอยำงเชน ควำมตำยของอนทรยชวต กมกระบวนกำรขยำยตวทำงปรมำณเชนกน

ขณะทคนหยดลมหำยใจ เรอนรำงแปรสภำพสญเสยกำรตอบสนอง แตน มใชจบส นในพรบตำ

วชำกำรแพทยบงบอกวำ เซลลตำง ๆ ในรำยกำยคนเนองจำกขำดออกซเจน เซลลประสำทตำยกอน

เซลลผวหนงตำยหลงสด แพทยยงสำมำรถท ำศลยกรรมผวหนงจำกผตำยแลวกวำ 10 ชวโมงไดส ำเรจ

นนคอหลกฐำนทดทสด

กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณทวไป กบกำรขยำยตวทำงปรมำณในกระบวนกำรเปลยนแปลง

ทำงคณภำพ มควำมแตกตำงกนโดยสนเชง กลำวคอ กำรเปลยนแปลงบนปรมำณ บนขนำด บน

ล ำดบ และบนควำมเรวนน คณสมบตมลฐำนทงหมดของสงยงคงอยในสภำพเดม กำรเปลยนแปลง

ของมน หำกไมถงจดเปลยนพลกเปนทแนนอน กไมอำจเกดคณภำพใหมขนมำได สวนกำรขยำยตว

ทำงปรมำณในกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพนนคอ มกำรเปลยนแปลงทำงจ ำนวนบนล ำดบ หรอขนำด

ขนในกระบวนกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ กำรเปลยนแปลงแตละยำงกำวของมน มกมคณภำพใหม

เกดขนเสมอ ในตวของมนยงสงกดกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพเชนกน

กำรขยำยตวทำงปรมำณในกระบวนกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ เปนหวงโซทส ำคญในกำร

บรรลกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพมลฐำน ไมมกำรขยำยตวทำงปรมำณ คณภำพใหมไมอำจเอำชนะ

คณภำพเกำได ไมอำจบรรลกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพมลฐำนได แนนอน กำรขยำยตวทำง

ปรมำณชนดน เปนปรำกฏกำรณทสอดคลองกบกฎเกณฑกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพของสง ดงนน

ขณะทกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพของสงโอกำสมำถง จะตองกระตนกำรขยำยตวของปรมำณชนดน

เรงวถกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ ท ำใหกำรกำวกระโดดของสงปรำกฏเปนจรงขนมำ

3. เอกภาพของความตอเนองกบการขาดสะบนลงในการพฒนาของสง:

กฎแหงกำรแปรเปลยนสกนของปรมำณกบคณภำพของวภำษวธวตถนยม สะทอนเอกภำพของ

ควำมตอเน องกบกำรขำดสะบนลงในกำรพฒนำของสง กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ เปนกำร

เปลยนแปลงทตอเนองในระยะเวลำคงตวสมพทธของสง สวนกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ กลบเปน

กำรเปลยนแปลงทตอเนองขำดสะบนลง กำรแปรเปลยนไปสกนของกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ กบ

กำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ สะทอนควำมเปนเอกภำพของควำมตอเนองกบกำรขำดสะบนลงใน

กระบวนกำรพฒนำของสง หลกกำรกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพบำงสวนในกระบวนกำรเปลยนแปลง

ทำงปรมำณโดยรวมเผยใหเหนวำ แมในกำรเปลยนแปลงทตอเนองในสงเดยวกน ในกระบวนกำร

เดยวกนยงมกำรขำดสะบนลงเชนกน หลกกำรกำรขยำยตวทำงปรมำณในกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ

เผยในอกขนหนงวำ ระหวำงขนกำรพฒนำทตำงกนยงมลกษณะตอเนองด ำรงอย ตอเนองกบขำด

สะบนลง เปนสองดำนทเกยวพนกนแนบแนน ขำดดำนใดดำนหนงไปไมไดในกระบวนกำรพฒนำของ

สง

94

เอกภำพของตอเนองกบขำดสะบนลงในกำรพฒนำของสงเปนขอเรยกรองกำรท ำงำนของเรำ

ตองมจตใจแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง น ำเปำหมำยกำรปฏวตอนกวำงไกลกบควำมตงอกตงใจมำ

ประสำนเขำดวยกน ในเมอกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณทตอเนอง มผลตอกำรเปลยนแปลงและกำร

กำวกระโดดทำงคณภำพอยำงแนนอน เรำกควรตระหนกถงกำรถอเอำกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ

สงใหมแทนสงเกำ มำเปนเปำหมำยในกำรตอส พยำยำมชวงชงใหมนบรรลโดยเรว กำรปฏบตทไร

เปำหมำย กคอกำรปฏบตทหลบหหลบตำ ไมอำจระดมควำมกระตอรอรนทำงอตวสยของผคนได

และไมอำจเรงกำรพฒนำอยำงเตมทได บรรดำลทธฉวยโอกำสเอยงขวำและอนรกษนยม กลวกำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพ ไมกลำปฏรป ไมกลำกระตนกำรเปลยนแปลงกำวกระโดดทำงคณภำพ จง

ละเมดวภำษวธในกำรพฒนำของสรรพสง

ในเมอกำรเปลยนแปลงและกำรกำวกระโดดทำงคณภำพของสรรพสง ตองมกำรเตรยมกำร

กำรเปลยนแปลงทำงปรมำณอยำงตอเนอง กำรท ำงำนของเรำควรมทำททสอดคลองกบสภำพควำม

เปนจรง มควำมคด และมเปำหมำยในกำรสะสมปรมำณทละเลกทละนอยไปบรรลควำมส ำเรจ

บรรดำลทธฉวยโอกำสเอยง “ซำย” และลทธเสยงภยไมยอมท ำงำนรปธรรมทละเอยดออนและ

ยำกล ำบำก ไมค ำนงถงสภำพกำรสะสมทำงปรมำณ เอำแตท ำงำนอยำงครกโครม พยำยำมสรำง

“เปลยนแปลงทำงคณภำพ” “กำวกระโดด” อยำงหลบหหลบตำ ละเมดวภำษวธในกำรพฒนำของสง

โดยสรปคอ เรำตองมควำมคด มเปำหมำย มปณธำนอนแรงกลำ กลำยนหยดกำรตอสอนยำวนำน

และยำกล ำบำก ขณะเดยวกน กมทำทแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง ลงมอจำกงำนรปธรรมเลกๆ

ไมวำงำนปฏวตสงคมและกำรสรำงควำมทนสมย หรองำนสวนตว งำนศกษำ และกำรฝกฝนตนเอง

ลวนตองใชทำทเชนนทงสน

95

บทท 6

กฎแหงปฏเสธซอนปฏเสธ

กำรเปลยนแปลงของสรรพสงเรมจำกกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ ไปสกำรเปลยนแปลงกำว

กระโดดทำงคณภำพ รปลกษณหนงเปลยนเปนอกรปลกษณหนง ปฏเสธทมตอรปลกษณดงเดมของสง

ปรำกฏเปนจรง กำรพฒนำของสรรพสงผำนปฏเสธทเปนวภำษแปรเปลยนไปสดำนตรงกนขำมสอง

ครง เผยกระบวนกำรพฒนำทสมบรณออกมำอยำงชดเจน แสดงถงลกษณะพเศษกำรพฒนำแบบ

เกลยววนของสรรพสง นนคอกฎแหงปฏเสธซอนปฏเสธของวภำษวธวตถนยม

ปฏเสธทเปนวภาษ

1. เอกภาพของดานตรงกนขามของยนยนกบปฏเสธภายในของสง

ภำยในสงใดกตำม ลวนประกอบดวยดำนยนยนกบดำนปฏเสธ ลวนแฝงไวดวยปจจยปฏเสธ

ตนเองนบแตเกด ดงชววทยำบงช วำ ชวตมกำรเคลอนไหวเพอควำมอยรอดของตน มปจจยปฏเสธท

กระตนควำมดบสญของตน ลทธมำรกซระบวำ ในระบอบทนนยมมชนชนนำยทนและกำรปกครองของ

มนเปนดำนยนยน มชนชนกรรมำชพเปนดำนปฏเสธ ดำนยนยน คอดำนรกษำกำรด ำรงอยภำยในของ

สง ยนยนสงน คอสงนมใชอน ดำนปฏเสธ คอดำนกระตนควำมดบสญของสง

ดำนยนยนกบดำนปฏเสธของสง ทงตรงกนขำมกนและตอสกน ดำนยนยน เปนดำนยบยงและ

จ ำกดดำนปฏเสธ เปนดำนรกษำกำรด ำรงอยของตน ผำนกำรจ ำกดดำนปฏเสธ สวนดำนปฏเสธ เปน

ดำนท ำลำยและบนทอนดำนยนยน เปนดำนรกษำกำรด ำรงอยของตน ผำนกำรบนทอนและท ำลำยดำน

ยนยน เชน ในสงคมศกดนำ เศรษฐกจท ำเองใชเอง เปนดำนยนยนควำมมนคงของสงคมศกดนำ

เปนดำนยงควำมมนคงของตน ผำนกำรยบยงเศรษฐกจสนคำ เศรษฐกจสนคำเปนดำนปฏเสธสงคม

ศกดนำ เปนดำนกระตนใหสงคมศกดนำคอยๆ สลำยตวลง ดวยเหตน ดำนยนยนกบดำนปฏเสธของ

สง จงอยทำมกลำงกำรตอสกนตงแตตนจนจบ

แตวำ ดำนยนยนกบดำนปฏเสธของสงยงเปนเอกภำพทเปนวภำษ กอนอน ยนยนกบปฏเสธ

อำศยซงกนและกน ตำงกใชฝำยตรงกนขำมกบตนเปนเงอนไขกำรด ำรงอยของตน บนควำมหมำยท

แนนอนหนงๆ ยนยนกคอปฏเสธ ขณะทคนเรำยนยน “สงน” กปฏเสธ “สงนน” เฮเกลเคยกลำวไว

วำ “ลกษณะก ำหนดของปฏเสธถกมองเปนยนยน” ลกษณะก ำหนดของสงใดกตำม มทงยนยนสงนน

และปฏเสธสงอนไปในตว ลกษณะก ำหนดของสงใดกตำม ลวนมขอบเขตทแนนอน ยนยนสงใดก

ประคบประคองใหสงนนอยในกรอบทแนนอน และผลกไสสงนอกกรอบครำวเดยวกน ยนยนกำร

ด ำรงอยของสงคมสงคมนยม กปฏเสธและผลกไสระบบควำมคดและกระแสควำมคดทมใชเปนสงคม

นยมครำวเดยวกน กำรรกษำสจธรรมกผลกไสและหกลำงควำมคดคลำดเคลอนไปในตว ท ำนอง

เดยวกน บนควำมหมำยทแนนอนหนงๆ ปฏเสธกคอยนยน ปฏเสธสงคมนยม กคอยนยนระบอบ

96

สงคมอนทมใชเปนระบอบสงคมนยม วจำรณทศนะและควำมคดเอนเอยงชนดหนง กยนยนทศนะ

และควำมคดเอนเอยงอกชนดหนง

ถดมำ ดำนยนยนกบดำนปฏเสธซมแทรกสกนและกน ครอบคลมซงกนและกน ดำนหนง

ในยนยนแฝงไวดวยปจจยปฏเสธ ไมมยนยนโดดๆ และสมบรณ กำรยนหยดเผดจกำรชนชน

กรรมำชพและหนทำงสงคมนยม กคอกำรยนยนเผดจกำรชนชนกรรมำชพ และระบอบสงคมนยม ใน

ยนยนน ยงแฝงไวดวยเงอนไขและปจจยกำรสรำงสรรคสงคมคอมมวนสต และปจจยกำรท ำลำยเผดจ

กำรชนชนกรรมำชพลงไปดวย หำกในยนยนไมแฝงไวดวยปจจยปฏเสธ สรรพสงกเปนตวของตวเอง

ไมมกำรพฒนำไปตลอดกำล อกดำนหนง ไมมปฏเสธโดดๆ ในปฏเสธแฝงไวดวยยนยน ปฏเสธของ

วภำษวธ มใชสลดท งไปอยำงงำยๆ มใชคว ำทงกระดำน หำกแฝงไวดวยยนยนบำงอยำง เชน

ไอนสไตนสรำง “ทฤษฎสมพทธ” ของตนจำกกำรปฏเสธทศนะเวลำและเทศะสมบรณ แตกรบเอำ

สวนประกอบทสมเหตสมผลแบบฉบบทฤษฎกลศำสตร หำกในปฏเสธไมแฝงไวดวยยนยน คงเหลอ

แต “ควำมวำงเปลำ” ควำมบรสทธกไมอำจมกำรพฒนำไดในอกขนหนง

ดำนยนยนกบดำนปฏเสธทงตรงกนขำมกนและเปนเอกภำพกนอยในตว ผลกดนใหสรรพสง

พฒนำไป ขณะทดำนยนยนอยในฐำนะเหนอกวำกยงคงรกษำคณสมบตดงเดม และกำรด ำรงอยของสง

ไวได พลนทดำนปฏเสธมฐำนะครอบง ำกำรพฒนำตวมนเองกกลำยเปนอน

สงใดกตำม เนองจำกดำนยนยนกบดำนปฏเสธเปนเอกภำพกน ขณะทเรำคนควำสรรพสงและ

กำรพฒนำของมน จะตองมองทงสองดำนในตวของมน จะตองเขำใจวำดำนยนยนของสงคอตวมนเอง

มใชอน จะตองเขำใจดำนยนยนของสงทยงคงตวสมพทธในขนปจจบน มฉะนน เรำกไมอำจรบรและ

ยดกมคณสมบตของสงไดอยำงถกตอง แตวำ ขณะทยนยนสงทเปนอยในปจจบน ยงตองมองถงปจจย

ปฏเสธทแฝงอยในตวของมน มองถงควำมขดแยงและกำรตอสของดำนยนยนกบดำนปฏเสธในตวของ

มน มฉะนน เรำกไมอำจคำดกำรณอนำคตและทศทำงกำรพฒนำของสงไดอยำงเปนวทยำศำสตร

2. ปฏเสธทเปนวภาษคอหวงโซความเกยวพนกบการพฒนา:

ทศนะปฏเสธทเปนวทยำศำสตรของวภำษวธวตถนยม เปนรำกฐำนกำรเขำใจดำนยนยนกบ

ดำนปฏเสธ และควำมสมพนธทเปนวภำษของมน

ปฏเสธทเปนวภำษ เปนปฏเสธเชนนคอ สรรพสงบรรลกำรพฒนำตนเอง โดยกำรเคลอนไหว

ทขดแยงในตวเอง “ตนเองเคลอนไหวตนเอง” ตนเองปฏเสธตนเอง

ภำยในสงใดกตำม ลวนแฝงไวดวยควำมขดแยง ขณะทมนกอเกดกฟมฟกดำนปฏเสธตวเอง

ดำนตรงกนขำมตนเองไวแลว กำรพฒนำของสรรพสง แมจะตองมเงอนไขภำยนอกทแนนอน แต

เงอนไขภำยนอกกอบทบำทผำนควำมขดแยงภำยใน ปฏเสธทเปนวภำษ กคอผลพวงกำรเจรญเตบโต

เขมแขง และพฒนำของดำนปฏเสธทสอดคลองกบกฎเกณฑขนภำยในของสง เชน กระบวนกำรทำง

สงคม เปนกระบวนกำรพฒนำผนผำนกำรเคลอนไหวทขดแยงภำยในของสงคมเอง ดำนปฏเสธของ

แบบวธกำรผลตกรรมสทธเอกชนฟมฟก เจรญเตบโตสอดคลองกบกฎเกณฑกำรพฒนำของพลงกำร

ผลตขนในสงคมบพกำล ทำยทสดแทนทระบอบกรรมสทธสวนรวมบพกำล ดำนปฏเสธทมตอสงคม

ศกดนำและทนนยมโดยหลกใหญแลวท ำนองเดยวกน

97

ปฏเสธทเปนวภำษของสง ไมเพยงเปนปฏเสธตนเอง ยงเปนหวงโซกระบวนกำรสงหนงผน

เปนอกสงหนงดวย

สงใดทเปนอยในปจจบนกตำม ลวนเกดภำยใตเงอนไขทแนนอน กลำวส ำหรบเงอนไขทำง

ประวตศำสตรทมนอำศยกำรกอตวแลวยอมมเหตผลทจะด ำรงอย และมควำมหมำยทมชวตชวำท

แนนอน แตกลำวส ำหรบเงอนไขเปลยนใหมไปแลว มนจะคอยๆ สญเสยเหตผลทจะด ำรงอย

กลำยเปนสงเสอมโทรมขดขวำงกำรพฒนำไป สงใหมใดกตำม แรกเรมเปนปจจยปฏเสธสงเกำ ฟมฟก

และเตบโตในสงเกำ ถำหำกไมมปฏเสธทเปนวภำษ เปลอกหอหมสงเกำไมถกท ำลำย สงใหมทฟมฟก

อยในนนกไมอำจเกดขนมำได มแตท ำลำยเปลอกหอหมสงเกำท งไป ยตกำรเคลอนไหวของสงเกำลง

ไป ผำนปฏเสธท เปนวภำษ สงใหมทสอดคลองกบเงอนไขใหมจงจะเกดข นมำได บรรลกำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพทสงเกำเปลยนเปนสงใหมได เชน ในอำณำจกรสงมชวต ลกษณะพเศษบำง

สำยพนธ ขณะทมนกอตวจะมบทบำทรกษำตนเอง และขยำยพนธอยำงมชวตชวำ แตหลงจำกเงอนไข

เปลยนใหมไปแลว ลกษณะพเศษเกำชนดน กไมสอดคลองกบสภำพแวดลอมใหมกลำยเปนสงเสอม

โทรมลำสมยไป เวลำน ลกษณะพเศษเกำถกลกษณะพเศษใหมทสอดคลองกบสภำพแวดลอมปฏเสธไป

ลกษณะพเศษใหมปฏเสธลกษณะพเศษเกำเชนน เปนหวงโซก ำหนดใหสงมชวตด ำรงอยและพฒนำ

เชนเดยวกน ในอำณำจกรสงคม พรอมไปกบกำรพฒนำของพลงกำรผลต ขณะทควำมสมพนธกำร

ผลตอยำงหนง กลำยเปนเครองพนธนำกำรกำรพฒนำของพลงกำรผลต มแตใชควำมสมพนธกำร

ผลตใหมปฏเสธควำมสมพนธกำรผลตเกำ พลงกำรผลตจงจะสำมำรถพฒนำไปไดในอกขนหน ง

เพรำะฉะนน มแตผำนปฏเสธทเปนวภำษ สรรพสงจงจะมกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ คณภำพเกำ

เปลยนเปนคณภำพใหมได จงจะมกำรพฒนำรดหนำไปได เหตน แหละทวภำษวธวตถนยมเหนวำ

ปฏเสธทเปนวภำษ เปนหวงโซกำรพฒนำของสรรพสง

ปฏเสธทเปนวภำษ เปนหวงโซผนสงเกำเปนสงใหม ขณะเดยวกนกเปนหวงโซควำมเกยวพน

ระหวำงเกำกบใหม จำกเกำถงใหม กคอกำรพฒนำเปลยนแปลงทำงคณภำพของสง ดงนนจงมควำม

แตกตำงทำงธำตแทระหวำงเกำกบใหม แตอกดำนหนง สงใหมใชวำเกดจำกควำมวำงเปลำ หำกฟม

ฟกและเตบโตในสงเกำ ผนมำจำกสงเกำ ดงนน จงมควำมเกยวพนกนระหวำงเกำกบใหมอยำงเลยง

ไมได

เฮเกล เคยกลำวไววำ “สงทขดแยงกนเองมใชขจดหมดจนกลำยเปนศนย มใชขจดหมดจน

กลำยเปนนำมธรรมอนวำงเปลำ หำกเปนเพยงแตปฏเสธบนพ นฐำนกำรขจดเน อหำเฉพำะของมน”

ปฏเสธเชนน “เปนปฏเสธเรองรำวทถกก ำหนดใหขจดตนเอง ดงนน จงเปนปฏเสธของลกษณะ

ก ำหนด” หมำยควำมวำ ปฏเสธทเปนวภำษ เปนปฏเสธชนดหนงทแฝงไวดวยยนยน มใชยกเลกสง

เกำทงหมด มใชขจดสงเกำทงปวง หำกมทงขจดและสบทอด สงทมนขจดคอคณภำพและเน อหำ

เฉพำะในสงเกำ รกษำปจจยทมชวตชวำ และสวนประกอบทสมเหตสมผลในสงเกำไว เปนรำกฐำนกำร

ด ำรงอยและกำรพฒนำของตนในขณะเดยวกน เชน ในกระบวนกำรววฒนำกำรของสงมชวต สำย

พนธใหมปฏเสธสำยพนธเกำ ใชวำจะสลดสำยพนธเกำท งไปโดยสนเชง หำกไดผสมลกษณะพเศษ

บำงอยำงของสำยพนธเกำเขำกบยนสำยพนธใหม สงคมนยมปฏเสธสงคมทนนยม กคอกำรท ำลำย

ควำมสมพนธกำรผลต โครงสรำงชนบน และระบอบขดรดของมนลงไป พฒนำปจจยกำรผลต

98

วทยำศำสตรเทคโนโลย และนวตกรรมอนมหมำของมนสบไปในขณะเดยวกน สงใหมรบเอำ

สวนประกอบบำงอยำงในสงเกำผำนปฏเสธท เปนวภำษเชนน จงเปนกำรคงควำมเกยวพนทำง

ประวตศำสตรอยภำยในระหวำงเกำกบใหม ดวยเหตน ปฏเสธทเปนวภำษจงเปนหวงโซสบชวง

กจกรรมบรรพบรษ บกเบกเสนทำงใหมสอนำคตในกระบวนกำรพฒนำของสรรพสง

ปฏเสธทเปนวภำษ เปนเอกภำพของหวงโซกำรพฒนำกบหวงโซควำมเกยวพนอยในตวนนคอ

“ทอดท งและพทกษ” ทอดท งในน หมำยถง กำรขำดสะบนลงในควำมตอเน องของกำรพฒนำ

ระหวำงเกำกบใหมมเสนแบงทแนนอน พทกษในน หมำยถง ระหวำงเกำกบใหมมควำมเกยวพน ม

ควำมตอเนองในกำรพฒนำ และมควำมตอเนองทำงประวตศำสตรทแนนอน ปฏเสธทเปนวภำษ กคอ

เอกภำพของควำมตอเนองกบควำมไมตอเนอง สงทงปวงลวนพฒนำรดหนำผำนปฏเสธทเปนวภำษ

เชนนทงนน

ปฏเสธทเปนวภำษ เปนปรำกฏกำรณทวไปในกระบวนกำรพฒนำของสรรพสง แตรปแบบ

ปฏเสธของสงรปธรรมแตละรป ตำงกมลกษณะพเศษของตนและหลำกหลำย

ปฏเสธทหลำกหลำยของสง ก ำหนดข นโดยคณภำพทหลำกหลำย และเงอนไขภำยนอกท

สลบซบซอน ลกษณะก ำหนดคณภำพของสงภววสย มกมหลำยล ำดบชน แตละชนมกมหลำยดำน

เชน น ำมคณสมบตเคมและฟสกส คณสมบตเคมยงแยกเปนหลำยดำน ไมมส และไมมกลน

คณภำพทหลำกหลำยของสง ก ำหนดปฏเสธทหลำกหลำยของสง ท ำใหกระบวนกำรพฒนำของสงม

หลำยล ำดบขนทตำงกน กำรพฒนำของสงไมเพยงตองกำรมลฐำนภำยในทแนนอน ยงตองกำรเงอนไข

ภำยนอกทแนนอน เงอนไขภำยนอกตำงกน รปแบบปฏเสธของสงกตำงกน เนองจำกโลกอนกวำง

ใหญไพศำล จงท ำใหควำมเกยวพนทวไประหวำงสงมควำมสลบซบซอน ท ำใหปฏเสธของสงมรปแบบ

ทหลำกหลำย เชน เนองจำกควำมแตกตำงทำงเงอนไขภมศำสตรบนผนแผนดนใหญกบบนเกำะกลำง

ทะเล บนผนแผนดนใหญ ลกษณะพเศษกำรผนแปรของแมลงมปกบำงชนดคงไว กำรผนแปรของ

แมลงไมมปกบำงชนดโละทง บนเกำะกลำงทะเล กำรผนแปรของแมลงมปกบำงชนดโละท ง กำรผน

แปรของแมลงไมมปกบำงชนดคงไว เปนตน

รปแบบทหลำกหลำยของปฏเสธทเปนวภำษทมมำแตเดมบนโลกภววสยนน มแตยอมรบมน

ดวยกำรแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง จงจะสำมำรถอธบำยกำรผนแปรทหลำกหลำยของ

ปรำกฏกำรณบนโลกได จงจะสำมำรถอธบำยววฒนำกำรอนยำวนำนของกลมกำซเพยงไมกชนด จน

เกดดำวฤกษ ดำวเครำะห และโลกอนกวำงใหญไพศำลหลำกสสนเยยงวนน ไดอยำงเปนวทยำศำสตร

หำกไมยอมรบรปแบบปฏเสธทหลำกหลำยของสง ขยำยรปธรรมปฏเสธบำงอยำงแตดำนเดยว ยอม

ไมสอดคลองกบควำมเปนจรงทำงภววสย ยอมไมถกตองทำงทฤษฎและผดพลำดทำงปฏบต

ทศนะปฏเสธทเปนวทยำศำสตรของวภำษวธมฐำนะส ำคญยง ลทธมำรกซเหนวำ “วภำษวธ

เขำใจดำนยนยนของสงทเปนอยปจจบน พรอมเขำใจดำนปฏเสธของสงทเปนอยในปจจบนดวย คอ

กำรเขำใจควำมดบสญอยำงแนนอนของสงทเปนอยในปจจบน วภำษวธเรมจำกกำรเคลอนไหวทไม

หยดนง เรมจำกดำนหยดนงชวครำวของมนมำเขำใจรปแบบทปรำกฏเปนจรงแลวแตละอยำง วภำษวธ

ไมบชำสงใด กลำวโดยธำตแทแลว มนเปนวพำกษและปฏวต” วภำษวธเหนวำ โลกอยใน

กระบวนกำรรพฒนำอยำงไมหยดนงตลอดกำล สงใดกตำม ลวนไมใชสงสมบรณจรงยงยนตลอดกำล

99

ชำหรอเรวมนตองถกปฏเสธ ปฏเสธทเปนวภำษเปนจดเปลยนพลกและเปนพลงผลกดนกำรพฒนำของ

สง ดวยเหตน ทศนะปฏเสธทเปนวภำษ จงเปนแกนแททวพำกษทปฏวตของวภำษวธ ลทธเลนนเหน

วำ ทศนะปฏเสธทเปนวภำษนน เปนปจจยทส ำคญทสดของวภำษวธ

บนทศนะปฏเสธยงมควำมเปนปรปกษตอกนของวภำษวธกบอภปรชญำอกดวย นกอภปรชญำ

มองดำนปฏเสธเปนสงภำยนอก ไมใชเปนปฏเสธตนเองของสง หำกเปนปฏเสธตำมอ ำเภอใจ ตำมท

นกอภปรชญำมอง สงทเปนอยในปจจบน คอสงทเปนหนงเดยวกนโดยสมบรณ ในตวของสง ไม

แฝงไวดวยปจจยปฏเสธตนเอง ปฏเสธของสง เปนกำรยดเหยยดจำกภำยนอก

ทศนะอภปรชญำยงเหนอกวำ ปฏเสธของสงเปนกำรท ำลำยทงหมด คว ำทงกระดำน และเปน

สงสมบรณ ในนนไมมสวนประกอบของยนยนใดๆ ไมมอนรกษและสบทอด ยงไมมกำรพฒนำ

กำรยนหยดทศนะปฏเสธท เปนวภำษ และกำรคดคำนทศนะปฏเสธของอภปรชญำ ม

ควำมหมำยส ำคญอยำงยงยวด ในเมอปฏเสธทเปนวภำษกคอ เอกภำพของกำรทอดทงกบกำรพทกษ

เรำตองใชทำทวเครำะหสงทงปวงอยำงเปนวทยำศำสตร ขจดสวนทเสอมโทรมเนำเฟะในสงเกำอยำงไม

ปรำณ รกษำและสบทอดสวนทเปนคณในสงเกำอยำงสรำงสรรค ใชเขมมงสบทอดมรดกทำงวฒนำ

ธรรม “ทงกำกเอำแกน” “โละเกำสรำงใหม” “น ำอดตมำรบใชปจจบนอยำงสรำงสรรค”

ปฏเสธซอนปฏเสธ

1. ตนเองพฒนาตนเองของสรรพสง:

กำรเคลอนไหวทขดแยงภำยในของสง ผลกดนกำรพฒนำของสงผำนขนยนยนถงขนปฏเสธ

แลวถงขนปฏเสธซอนปฏเสธอก ขณะทดำนยนยนครอบง ำและนำวน ำกำรพฒนำ สงนนยงรกษำ

คณสมบตของตนไวไดนนคอ ขนยนยน ขณะทปจจยปฏเสธขยำยตวกลำยเปนพลงครอบง ำกำรพฒนำ

และแทนทดำนยนยนไดแลว คณบตมลฐำนของสงนนกเกดกำรเปลยนแปลง ผนไปเปนดำนตรงกน

ขำมกบตนนนคอ ขนปฏเสธ แตเนองจำกขนปฏเสธยงมควำมขดแยงและมปจจยปฏเสธอยในตว

ทำยทสดยงตองเปลยนแปลงทำงคณภำพผนไปสดำนตรงกนขำมกบตนอกครงนนคอ ขนปฏเสธซอน

ปฏเสธ จำกขนยนยนถงขนปฏเสธ แลวถงขนปฏเสธซอนปฏเสธอก เปน 3 ขน เปลยนไปสดำน

ตรงกนขำม 2 ครง วนเวยนครบ 1 ชวงหมนรอบกำรพฒนำ ผำนควำมขดแยงภำยในเสรจสนสมบรณ

สมพทธ กระบวนกำรพฒนำของสรรพสง เปนกระบวนกำรวนเวยน 1 ชวงหมนรอบตอดวย 1 ชวง

หมนรอบ จำกขนต ำถงขนสงอยำงวฏจกรอยำงไมรจบเชนนแหละ

มองจำกเน อหำกระบวนกำรปฏเสธซอนปฏเสธของสรรพสงแลว เปนกระบวนกำรพฒนำ

ตนเอง ยงควำมบรบรณตนเอง กลำวคอ

ปจจยปฏเสธ เปนปจจยเปลยนพลก รปแบบกำรด ำรงอย และคณสมบตดงเดมของสงหนง

เปลยนเปนสงอน แตกำรเขำใจเพยงแคน ยงไมพอ คอยงไมเขำใจกระบวนกำรเคลอนไหวตนเอง กำร

พฒนำตนเอง และชวงวถกำรพฒนำทเปนวภำษของสงไดอยำงถองแท วภำษวธไมเพยงมองแตกำร

เคลอนไหวตนเองเทำนน หำกยงมองถงตนเองพฒนำตนเอง ตนเองยงควำมสมบรณตนเองของสงใน

อกขนหนงดวย กำรเคลอนไหวเชนน จะเผยออกมำไดอยำงชดเจน ตอเมอเปลยนไปสดำนตรงกนขำม

100

2 ครง แลวกลบไปสขนยนยนบนขนทสงกวำ กลบไปสจดเรมตนของตนบนระดบทสงกวำ ผำน

กระบวนกำรปฏเสธซอนปฏเสธ กระบวนกำรพฒนำทเปนวภำษของสง ไมเพยงเปนกำรเคลอนไหว

ตนเอง ปฏเสธตนเอง ทส ำคญยงอยทกำรพฒนำตนเอง กำรยงควำมสมบรณตนเอง ผำนปฏเสธ

ตนเอง ผำนปฏเสธซอนปฏเสธ กลบไปส “กำรเคลอนไหวหวนคนจดเรมตน” ขนยนยนของตนทสง

กวำ

กระบวนกำรเคลอนไหวทตำงกนสองชนดน ลทธเลนนเหนวำ “หวนคนสจดเรมตน” ซงกคอ

กระบวนกำรปฏเสธซอนปฏเสธ เปลยนไปสดำนตรงกนขำม 2 ครง ทส ำคญยงกวำนน “กลำว

โดยทวไปแลว กำรเคลอนไหวและกำรพฒนำไมซ ำกนกได ไมหวนคนสจดเรมตนกได ภำยใตสภำพ

เชนน กำรเคลอนไหวชนดน กมใชอยำงเดยวกนของดำนตรงกนขำม แตวำ ไมวำกำรเคลอนไหวของ

บรรดำดำวบนทองฟำ หรอกำรเคลอนไหวทำงกล (บนโลก) หรอสงมชวต มนษย พชและสตว —

พวกมนไมเพยงถำยเทแนวควำมคดกำรเคลอนไหว โดยเฉพำะถำยเทแนวควำมคดกำรเคลอนไหวหวน

คนจดเรมตน หรอกำรเคลอนไหวทเปนวภำษในสมองมนษย” หมำยควำมวำ กำรพฒนำของสรรพสง

มองจำกแนวโนมและทศทำงใหญ โดยเฉพำะมองจำกรปแบบกำรพฒนำทวไปแลว มใชยงนำนเขำยง

หำงจำกตนไมเกยวของกบจดเรมตนของตน หำกเปนกำรเคลอนไหวตนเองพฒนำตนเอง ตนเองยง

ควำมบรบรณตนเอง ซงกคอ “กำรเคลอนไหวหวนคนสจดเรมตน” ของตนบนขนทสงกวำ

สรรพสงมแตผำนปฏเสธทเปนวภำษเทำนน จงจะสำมำรถทะลวงขอผกมดไปได จงจะสำมำรถ

ขจดคณภำพเกำทจ ำกดใหหมดไปได แลวสรำงเงอนไขใหตนหวนคนจดเรมตนบนขนทสงกวำ หำก

สรรพสงไมผำนปฏเสธทเปนวภำษ กไมอำจกำวกระโดดทำงคณภำพ ไมอำจยงควำมบรบรณตนเอง

และไมอำจหวนคนจดเรมตนของตนบนขนทสงกวำ ไดแตเปลยนแปลงคอยเปนคอยไปในปรมำณของ

คณภำพเกำ ปฏเสธท เปนวภำษของสง กคอกำรพฒนำตนเองท ตอเน องขำดสะบนลง แลวเรม

กระบวนกำรพฒนำกำรใหม ในกระบวนกำรพฒนำตนเอง และยงควำมบรบรณตนเองนน ปฏเสธขน

แรกเปนเพยงหวงโซหวงแรกในกำรยงควำมบรบรณตนเองเทำนน

กำรเคลอนไหวยงควำมบรบรณตนเองของสง ปฏเสธซอนปฏเสธเปนแกนของกระบวนกำร

ทงหมด วภำษวธลทธมำรกซช วำ “โดยแกนแทแลว กระบวนกำรทแฝงไวดวยควำมขดแยงทเปน

ปฏปกษตอกนนน ขวแตละขวจะแปรเปลยนไปสดำนตรงกนขำมกบมน ทำยทสด ปฏเสธซอนปฏเสธ

เปนแกนของกระบวนกำรทงหมด” กระบวนกำรยงควำมบรบรณตนเองของสง กคอกระบวนกำร

ลลวงโดยกำรแกควำมขดแยงภำยในยอนกลบไปกลบมำ 2 ครง เปลยนแปลงทำงคณภำพ 2 ครง

ปฏเสธขนแรกผำนไป ท ำใหควำมขดแยงแกตกไปในเบ องตน แตเนองจำกขนปฏเสธขนแรกกบขน

ยนยนด ำรงอยโดยตรงกนขำมกน พฒนำโดยกำรตอสกน ทงคยงแฝงไวดวยลกษณะดำนเดยวอยำง

เลยงไมได ยงตองผำนขนปฏเสธขนทสอง คอขนปฏเสธซอนปฏเสธ สรรพสงจงจะสำมำรถ

“เคลอนไหวตนเอง” พฒนำตนเองไปไดอยำงเตมท บรรล “เอกภำพของดำนตรงกนขำม” ของดำน

ยนยนกบดำนปฏเสธ

ขนปฏเสธซอนปฏเสธ เปนขนทส นสดใน 1 ชวงหมนรอบของกำรพฒนำตนเองและกำรยง

ควำมบรบรณตนเอง บรรลควำมเปนเอกภำพของดำนตรงกนขำมของขนยนยนกบขนปฏเสธ ควำม

ขดแยงสองขนแรกไดแกตกไป ขจดลกษณะดำนเดยวใหหมดไป รกษำปจจยทมชวตชวำไว กำร

101

เคลอนไหวลกษณะชวงหมนรอบในกระบวนกำรพฒนำของปฏเสธซอนปฏเสธ ไดเผยเน อหำกำร

เคลอนไหวตนเองของสงออกมำอยำงมชวตชวำอยำงอดมสมบรณ มแตคนเรำยดกมเอกภำพของดำน

ตรงกนขำมของดำนยนยนกบดำนปฏเสธ ในกระบวนกำรปฏเสธซอนปฏเสธเทำนน จงจะสำมำรถ

“รบร ‘กำรเคลอนไหวตนเอง’ กำรพฒนำตนเอง และชวตอนคกคกมชวตชวำในกระบวนกำรทงปวง

บนโลกไดอยำงถองแท”

แรงงำนสงคมมนษยกเคยประสบ และก ำลงจะประสบขนยนยน ขนปฏเสธ และขนปฏเสธ

ซอนปฏเสธในกระบวนกำรเคลอนไหวพฒนำตนเองและยงควำมบรบรณตนเองเชนกน กระบวนกำรน

คอเอกภำพ แยกจำก เอกภำพอกของแรงงำนกำยกบแรงงำนสมอง ในสงคมบพกำลผใชแรงงำนแต

ละรำย เปนแรงงำนกำยโดยพ นฐำน ยงไมมกำรแบงงำนของแรงงำนกำยกบแรงงำนสมองนนคอ

เอกภำพของแรงงำนกำยกบแรงงำนสมองบพกำล ตอมำสงคมเขำสสงคมชนขน ท ำใหแรงงำนกำยกบ

แรงงำนสมองแยกจำกกน นนคอปฏเสธทมตอเอกภำพของแรงงำนกำยกบแรงงำนสมองบพกำล กำร

แยกจำกกนเชนน เปนเงอนไขทจ ำเปนตอกำรพฒนำแรงงำนสมองในกำรสรำงอำรยะธรรม เรงกำร

พฒนำพลงกำรผลตของมนษย แตกยงอยภำยใตเงอนไขแรงงำนสมองของสมำชกสงคนแตละรำย

ไมไดรบกำรพฒนำอยำงเตมท ครนจะแกควำมขดแยงชนดน กแกไดไมเตมท สตปญญำของผ ใช

แรงงำนกำยสวนใหญยงถกกำรกดกน ท ำใหแรงงำนสมองของผ ใชแรงงำนพฒนำไปอยำงพกลพกำร

กลำยเปนควำมขดแยงใหม พรอมไปกบควำมขดแยงของสรรพสงพฒนำไปอยำงแหลมคม กอใหเกด

กำรแปรเปลยนไปสดำนตรงกนขำมกบมนอกครง นนคอกำรขจดกำรแยกจำกกนของแรงงำนกำยกบ

แรงงำนสมองอกครง บรรลเอกภำพของแรงงำนกำยกบแรงงำนสมองของสมำชกสงคมแตละรำยอยำง

สมบรณอยำงแทจรง นนคอปฏเสธครงท 2 หรอปฏเสธซอนปฏเสธ นนคอกำรหวนคนจดเรมตนของ

ตน—เอกภำพของแรงงำนกำยกบแรงงำนสมอง อนเปนกำรพฒนำแรงงำนมนษยบนขนสงสดทใหม

เอยม ตำงจำกเอกภำพสตปญญำในภำวะหนอออนของมนษยบพกำล มแตถงขนนแรงงำนมนษยจงจะ

ลลวงใน 1 ชวงหมนรอบของกำรพฒนำตนเอง และกำรยงควำมบรบรณตนเอง จงจะนบไดวำมนษยได

แยกจำกโลกสตวเปนครงสดทำย

2. ลกษณะรดหนาและลกษณะวกวนในการพฒนาของสรรพสง:

ปฏเสธซอนปฏเสธของสรรพสง หำกมองจำกรปลกษณ และแนวโนมกำรพฒนำแลว กลบ

เปนกระบวนกำรเกลยววน หรอแบบระลอกคลน หรอกำวรดหนำอยำงวกวน

กำรขบเคลอนแบบเกลยววนในกำรพฒนำของสรรพสงนน มลกษณะพเศษทส ำคญสองอยำง

อยำงแรก ลกษณะกำวรดหนำหรอยกตวสงขน อยำงหลง ลกษณะชวงหมนรอบ และลกษณะวกวน

ลกษณะยกตวสงข นหรอลกษณะกำวรดหนำ เปนลกษณะพเศษมลฐำนในกำรพฒนำแบบ

เกลยววน เปนทศทำงใหญ และแนวโนมใหญในกำรพฒนำของสงทไมอำจหนเหไปได ดงทกลำวมำ

ขำงตน กำรพฒนำเปนสำยโซทประกอบดวยปฏเสธทเปนวภำษ ในนนปฏเสธแตละครง ลวน “ขจด

และพทกษ” มนไมเพยงสลดสงท เสอมโทรมลำสมย หำกยงไดพฒนำผลพวงทมชวตชวำของ

กระบวนกำรพฒนำในอดต ปฏเสธทเปนวภำษแตละครง ท ำใหสงใหมเกดขน สรำงเงอนไขผลกดน

ใหสรรพสงพฒนำไปอกขนหนงทสงกวำ

102

กำรพฒนำของสงภววสยเรมจำกขนต ำถงขนสง จำกเรยบงำยถงซบซอน ลลวงโดยผำนกำร

เคลอนไหวปฏเสธภำยในตนเอง เชน ในกระบวนกำรเคลอนไหว “ทอดท งและพทกษ” ยกตวสงข น

รดหนำไปอยำงไมขำดสำยของสงคมมนษย ระบอบกรรมสทธสวนรวมสงคมบพกำลพฒนำถงจดสงสด

กถกระบอบกรรมสทธสวนตวสงคมทำสปฏเสธนนคอ ควำมกำวหนำในกำวแรก มนกระตนกำรพฒนำ

พลงกำรผลตของสงคมขณะนน ระบอบกรรมสทธสวนตวผำนขนกำรพฒนำแตละขน ขนสงคมทำส

ขนสงคมศกดนำ และขนสงคมทนนยมสงสดกถกระบอบกรรมสทธสวนรวมสงคมนยมปฏเสธอกนน

คอ ควำมกำวหนำในอกขนหนง เพรำะมแตระบอบกรรมสทธสวนรวมสงคมนยมเทำนน ทสอดคลอง

กบกำรพฒนำกำรผลตใหญททนสมย สอดคลองกบควำมตองกำรของคณสมบตแหงกำรพฒนำพลง

กำรผลต และผลกดนใหสงคมกำวรดหนำไปอยำงไมหยดยง สงคมมนษยเรมจำกระบอบกรรมสทธ

สวนรวม ถงระบอบกรรมสทธ สวนตว แลวจำกระบอบกรรมสทธ สวนตว ถงระบอบกรรมสทธ

สวนรวมอก นนคอกระบวนกำรจำกขนยนยนถงขนปฏเสธ จำกขนปฏเสธถงขนปฏเสธซอนปฏเสธ

กำรคลอนไหวตนเอง กำรพฒนำแทนทสกนจำกขนต ำถงขนสง จำกเรยบงำยถงซบซอน และรดหนำ

ไปอยำงไมจ ำกดอยำงไมหยดยงของสรรพสงปรำกฏเปนจรงโดยผำนปฏเสธภำยใน กฎแหงกำรพฒนำ

ของธรรมชำตและควำมคดมนษยลวนเปนเชนน กำรเคลอนไหวของโลกทงมวล กคอกระบวนกำร

คลนลกหลงผลกดนคลนลกหนำ คลนลกหนำยงรดหนำไป

ลกษณะชวงหมนรอบ และลกษณะวกวน เปนลกษณะพเศษทส ำคญของลกษณะเกลยววน

โดยกำรขบเคลอนผำนปฏเสธทเปนวภำษ 2 ครง ผนไปสดำนตรงกนขำม 2 ครง “ปฏเสธ 2 ครง หวง

โซ 3 หวง” อยำงมจงหวะจะโคน ลกษณะชวงหมนรอบกำรพฒนำเชนน มใชระบบปด หำกเปนระบบ

เปด เมอสนสดใน 1 ชวงหมนรอบกำรพฒนำ กเรมในอก 1 ชวงหมนรอบถดไป วนเวยนกลบไป

กลบมำกอรปขนเปน “หวง” สำยโซแหงกำรพฒนำอยำงยำวเหยยดอยำงเหลอคนำนบอยำงไมจ ำกด

ลกษณะชวงหมนรอบ ลกษณะจงหวะจะโคนในกำรพฒนำของสงแฝงไวดวยหวนคนสถำนะ

เดม หรอหวนกลบมำอก ซงกคอ เมอสนสดใน 1 ชวงหมนรอบ จดเรมตนกบสดสนจะมลกษณะ

พเศษและลกษณะเฉพำะบำงอยำงทซ ำกนอย คลำยกบหวนคนจดเรมตนหรอสถำนะเดม กำรทกำร

พฒนำของสงปรำกฏลกษณะหวนคนสถำนะเดม เพรำะวำ: ขนปฏเสธขนแรกจะปรำกฏในฐำนะหวงโซ

ตรงกลำงระหวำงขนยนยนกบขนปฏเสธซอนปฏเสธ (ยนยน-ปฏเสธ-ปฏเสธซอนปฏเสธ) และม

คณสมบตทตรงกนขำมกบขนทงสอง สวนขนปฏเสธขนทสอง คอขนปฏเสธซอนปฏเสธจะปรำกฏเปน

ดำนตรงกนขำมกบขนปฏเสธขนแรก เนองจำกขนปฏเสธซอนปฏเสธกบขนยนยน มดำนตรงกนขำม

รวมกน ทงสองจงมลกษณะพเศษและลกษณะเฉพำะบำงอยำงทซ ำกนอย ดงนนระหวำงขนทงสองจง

คลำยคลงกนหลำยอยำงอยำงเลยงไมได คลำยกบวำสรรพสงหวนคนจดเรมตน ดงท เจ.ว.เพลคำนอฟ

(1856—1989 นกทฤษฎลทธมำรกซรนแรกชำวรสเซย) กลำวไววำ “ไมวำปรำกฏกำรณหนงใดกตำม

เมอพฒนำถงทสดแลวจะเปลยนเปนสงทตรงกนขำมกบตน เพรำะปรำกฏกำรณใหมตรงกนขำมกบ

ปรำกฏกำรณแรก ในทำงกลบกน กเปลยนเปนสงทตรงกนขำมกบตนอก ฉะนน ขนท 3 กบขนแรก

จงมรปแบบทคลำยคลงกนในกำรพฒนำ” เชน กระบวนกำรเตบโตของเมลดขำวเปลอก จำกเมลด

ขำวเปลอกถงตนขำว แลวถงเมลดขำวเปลอกอก (เมลดขำวเปลอก-ตนขำว-เมลดขำวเปลอก) ตนขำว

ปฏเสธเมลดขำวเปลอก เมลดขำวเปลอกปฏเสธตนขำว เมลดขำวเปลอกทปรำกฏบนขนปฏเสธซอน

103

ปฏเสธ กบเมลดขำวเปลอกบนขนยนยน ลวนเปนเมลดขำวเปลอก จงคลำยกบสงเกำหวนคนมำอก

แตเนองจำกกำรพฒนำของสรรพสงมแนวโนมกำวรดหนำ ขนปฏเสธซอนปฏเสธของสรรพสงจงไมซ ำ

กนอยำงงำยๆ หำกซ ำบนขนยนยนทสงกวำ เมลดขำวเปลอกใหมทออกบนขนปฏเสธซอนปฏเสธ ไม

เพยงมจ ำนวนเมลดมำกกวำเดม หำกยงมกำรแปรเปลยนในกำรสบทอดทำงพนธกรรมไมมำกกนอย

หำกเรำอปมำอปมยขนยนยนเปน “ยอดคลน” ถำเชนนนขนปฏเสธกเปน “หบคลน” และขนปฏเสธ

ซอนปฏเสธกเปน “ยอดคลน” ใหม จำกยนยนถงปฏเสธ จำกปฏเสธถงปฏเสธซอนปฏเสธ รำวกบ

“ยอดคลน”—“หบคลน”—“ยอดคลน” ระหวำง “ยอดคลน” ทงสองทปรำกฏ “รำวกบหวนกลบมำ

อก” แตมใชหวนกลบมำอยำงงำยๆ หำกหวนกลบมำบนขนทสงกวำ

โดยรวมแลว กฎแหงปฏเสธซอนปฏเสธบงบอกวำ กำรพฒนำของสรรพสงเปนทศทำงใหญ

และแนวโนมใหญ กำวรดหนำและถบตวสงขน แตหนทำงกำรพฒนำของสงรปธรรมนนยอกยอนและ

วกวนยงนก ทงนกเพรำะวำไมวำสงหนงใดและกระบวนกำรพฒนำของมน เนองจำกลกษณะพเศษชวง

หมนรอบในกำรพฒนำ เนองจำกควำมไมรำบรนของกำรตอส ระหวำงดำนตรงกนขำมสองดำนท

สลบซบซอน และกลบไปกลบมำ ทเรยกวำรดหนำแบบละลอกคลน หรอยกตวสงขนแบบเกลยววน

หมำยถงกระบวนกำรพฒนำตนเองของสง เปนกระบวนกำรเอกภำพของดำนตรงกนขำมของควำมกำว

รดหนำกบควำมวกวน ยกตวสงขนกบหวนคนมำอกนนเอง

ในเมอกำรพฒนำของสรรพสง เปนเอกภำพของกำวรดหนำกบวกวน ในกำรปฏบตขบเคลอน

เรำควรประสำนรดหนำกบถดถอย รกกบรบ แผขยำยกบยกระดบ พฒนำกบมนคง และสขสบำยกบ

ยำกล ำบำกเขำดวยกน ตระหนกถงกำรปองกนขอผดพลำด “ซำย” หรอขวำ นกทฤษฎวฏจกร และ

นกทฤษฎเสนตรงไดเบยงเบนกระบวนกำรพฒนำของสงในแงมมท ตำงกน นกทฤษฎวฏจกรม

ขอบกพรองทกำรมองกำรพฒนำของสง เปนกำรหมนเวยนกลบไปกลบมำอยำงงำยๆ ปฏเสธแนวโนม

กำวรดหนำและถบตวสงขนในกำรพฒนำของสง นกทฤษฎเสนตรงมขอบกพรองทกำรปฏเสธหนทำง

วกวนของกำรพฒนำ ถอวำกำรพฒนำกำวรดหนำและยกตวสงขนของสงเปนแนวโนมทสมบรณ หำก

มองจำกมรรควธ พวกเขำถอดำนหนงของกำรพฒนำกำวรดหนำ หรอวกวน ยกตวสงข นหรอหวน

กลบมำอก เปนสวนทงหมดและขยำยใหญแตดำนเดยว พวกเขำมองไมเหนลกษณะพเศษเอกภำพท

เปนวภำษของกำวรดหนำกบวกวน และถบตวสงขนกบหวนกลบมำอก

3. ลกษณะทวไปและลกษณะเฉพาะของการพฒนาแบบเกลยววน:

1) ลกษณะทวไปของการพฒนาแบบเกลยววน:

กฎแหงปฏเสธซอนปฏเสธทวภำษวธวตถนยมเผยออกมำนน เปนหนงในกฎทวไปทด ำรงอย

อยำงกวำงขวำงในอำณำจกรธรรมชำต ในอำณำจกรสงคม และในอำณำจกรควำมคด

ในอำณำจกรธรรมชำต กำรคนควำทำงดำรำศำสตรยคปจจบนยนยนวำ ดำวประจ ำ

แปรเปลยนมำจำกกำรเรยงตวของอะตอมไฮโดรเจนในกลมหมอกดำวบำงๆ เปนหลก นนกคอปฏเสธ

ขนแรกในกระบวนววฒนำกำรของดำวประจ ำ ตอมำในชวงปลำยกำรพฒนำของดำวประจ ำถกปฏเสธ

โดยกำรปะทฉบพลนของดำวดวงใหม กลำยเปนกลมหมอกดำวบำงเบำอบอวนในอวกำศดงเดม แลว

เรมประวตกำรพฒนำตนเองอก นนคอกระบวนกำรพฒนำของดำวหมอก-ดำวประจ ำ-ดำวหมอก

ทงน องคประกอบทำงเคมของกลมดำวหมอกเกดใหม จะผำนปฏกรยำนวเคลยรอนเกดจำกควำมรอน

104

ทเรยงตวเชอมโยงกน มวลสำรบำงของมนบำงสวนเปลยนเปนมวลสำรหนก ดงนน ขนท 3 จงกลบคน

กำรเรยงตวใหมเชนเดยวกบขนแรกของมน

ในอำณำจกรสงคม ปรำกฏกำรณปฏเสธซอนปฏเสธกมมำกหมำยเหลอหลำย เปนตนวำ ใน

สงคมบพกำล ผ ใชแรงงำนถอครองปจจยกำรผลตรวมกน ทงสองเปนเอกภำพกน แตพรอมไปกบ

กำรพฒนำของพลงกำรผลตเกดเอกชนยดครองปจจยกำรผลต ในเวลำน ผ ใชแรงงำนแยกจำกปจจย

กำรผลต นนคอปฏเสธทมตอรปแบบเอกภำพของบพกำล แตผใชแรงงำนแยกจำกปจจยกำรผลตใน

รปแบบน เปนกำรเตรยมเงอนไขปฏเสธตนเองทสอดคลองกบกฎเกณฑ พรอมไปกบระบอบกรรมสทธ

สงคมนยมทตงมนข น ผ ใชแรงงำนเปนเอกภำพกบปจจยกำรผลตอกผำนปฏเสธซอนปฏเสธ มนจง

คลำยกบวำหวนคนจดเรมตน แตเปนกำรหวนคนสเอกภำพใหมบนขนกำรพฒนำพลงกำรผลตทสงกวำ

ในอำณำจกรควำมคดมนษย กระบวนกำรพฒนำควำมรบร กแสดงออกทำงกฎแหงปฏเสธ

ซอนปฏเสธเชนกน เชน ควำมคดปรชญำเคยผำนกำรพฒนำขนวภำษวธเรยบงำย ขนอภปรชญำ

และขนวภำษวธวทยำศำสตรมำแลว 3 ขน วภำษวธวทยำศำสตรปฏเสธอภปรชญำ คลำยกบวำวภำษวธ

เรยบงำยหวนคนมำอกในทำงรปแบบ แตมนเปนวภำษวธทประสำนกบวตถนยมบนรำกฐำน

วทยำศำสตร มนเผยใหเหนถงกฎเกณฑกำรพฒนำของโลกภววสยเปนวภำษอยำงล ำลก ตำงจำก

คณสมบตคำดคะเนโดยตรงของวภำษวธเรยบงำยโดยสนเชงในทำงธำตแท

ลกษณะทวไปของปฏเสธซอนปฏเสธทำงภววสย มควำมเกยวพนกบลกษณะทวไปของควำม

ขดแยง ทงน สงใดกตำม ลวนเปนองคเอกภำพของควำมขดแยงทประกอบขนโดยดำนยนยนกบดำน

ปฏเสธ กำรตอสของดำนยนยนกบดำนปฏเสธ หลกไปไมพนทจะท ำใหคควำมขดแยงปรบเปลยน

ฐำนะกน กำรแปรเปลยนไปสดำนตรงกนขำม 2 ครง ปฏเสธ 2 ครงของสรรพสง แสดงถงกำร

หมนรอบแบบเกลยววนยกตวสงข น กำรพฒนำขนท 3 ของสรรพสง ดำนหนง จะซ ำกบลกษณะ

พเศษและลกษณะเฉพำะบำงอยำงของขนแรก อกดำนหนง เนองจำกกำรรบเอำผลพวงทมชวตชวำ

ของขนแรก บวกกบเน อหำใหมของตน เมอเทยบกบขนแรกยอมมลกษณะพเศษและลกษณะเฉพำะท

เหนอกวำขนแรก ฉะนน กฎแหงปฏเสธซอนปฏเสธของควำมขดแยงในลกษณะทวไปทำงภววสย จง

เปนกฎทวไปทกอบทบำทอยำงกวำงขวำงในอำณำจกรธรรมชำต ในอำณำจกรสงคมและในอำณำจกร

ควำมคดมนษย

2) ลกษณะเฉพาะของการพฒนาแบบเกลยววน:

กฎแหงกำรพฒนำแบบเกลยววนของสรรพสง เปนกฎทวไป แตกำรแสดงออกของมนกลบ

เปนรปธรรมเฉพำะ เนองจำกกำรเคลอนไหว กำรเปลยนแปลง และกำรพฒนำของสงรปธรม

ก ำหนดข นโดยควำมขดแยงลกษณะเฉพำะภำยใน และเงอนไขลกษณะเฉพำะภำยนอกทำงภววสย

เนองจำกควำมขดแยงภำยใน และเงอนไขภำยนอกของสงทสลบซบซอน กำรพฒนำแบบเกลยววน

ของสงรปลกษณรปธรรมทหลำกหลำย คควำมขดแยงตำงกมลกษณะพเศษของตน ควำมสมพนธ

เอกภำพของดำนตรงกนขำมระหวำงพวกมนเปนรปธรรมและสลบซบซอน ตลอดจนกำรสงกดฐำนะ

เวลำและเงอนไขทตำงกนของสรรพสง เหลำน ก ำหนดและสงผลใหกฎแหงปฏเสธซอนปฏเสธมรปแบบ

เฉพำะและหลำกหลำยตำมไปดวย

105

ประกำรแรก สงทมคณภำพตำงกน ตำงกเนอหำกระบวนกำรพฒนำแบบเกลยววนเฉพำะของ

ตน เชน กระบวนกำรปฏเสธซอนปฏเสธของบรรดำดวงดำวบนทองฟำ เปนกระบวนววฒนำกำรของ

กลมดำวหมอก—ดำวฤกษ—กลมดำวหมอก กระบวนกำรปฏเสธซอนปฏเสธของสงคม เปนกระบวน

ววฒนำกำรของระบอบกรรมสทธสวนรวม—ระบอบกรรมสทธสวนตว—ระบอบกรรมสทธสวนรวม

กระบวนกำรปฏเสธซอนปฏเสธของควำมรบร กคอกระบวนกำรพฒนำของกำรปฏบต—กำรรบร—กำร

ปฏบต

ประกำรทสอง สงทคณภำพทตำงกน สงทกระบวนกำรหรอขนกำรพฒนำทตำงกน ตำงกม

ลกษณะพเศษชวงวถกำรพฒนำแบบเกลยววน ตำงกมกำรเปลยนไปสดำนตรงกนขำมกบตน บำงก

จงหวะกำวแปรเปลยนผำนสอกลำงเชอมโยง บำงกแปรเปลยนโดยตรง บำงกกระบวนกำรเปลยนยำว

มำก บำงกกระบวนกำรเปลยนสนมำก บำงกขจดคอนขำงมำก บำงอนรกษคอนขำงมำก ดงนน

พวกมนจงตำงกมจดเดนกำรพฒนำเปลยนไปสดำนตรงกนขำม 2 ครงแบบเกลยววนของตน บำงกชวง

หมนรอบยำว บำงกชวงหมนรอบสน บำงกลกษณะกำวรดหนำชดเจน บำงกลกษณะหวนคนสถำนะ

เดมคอนขำงเดนชด เชน กระบวนกำรปฏเสธซอนปฏเสธในกำรพฒนำของสงคม ตองกำรเวลำยำว

มำก มควำมกำวรดหนำชดเจน สวนกระบวนกำรปฏเสธซอนปฏเสธของขำวเปลอก กลบใชเวลำสน

มำก ลกษณะหวนกลบสถำนะเดมเดนชด

ลกษณะเฉพำะของกระบวนกำรพฒนำแบบเกลยววนเรยกรองวำ จะตองจ ำแนกชวงหมนรอบ

ในกำรพฒนำของสงอยำงรปธรรม ไมควรก ำหนดตำมอ ำเภอใจและอตวสย ในปฏเสธบำงอยำงแมจะ

มทอดท งและพทกษในคณสมบตบำงอยำงของสง แมจะมกำรผำนปฏเสธ 2 ครงกตำม หำกมนไม

ผำนกำรผนแปรไปสดำนตรงกนขำมทำงคณสมบตมลฐำน กยงไมนบเปนชวงหมนรอบในกำรพฒนำ

แบบเกลยววน มแตผำนกำรผนแปรไปสดำนตรงกนขำม 2 ครงทำงคณสมบตมลฐำนเทำนน ชวง

หมนรอบกำรพฒนำของสงจงจะสมบรณ

ประกำรทสำม จ ำเพำะรำยตำงกนในสงประเภทเดยวกน กำรพฒนำแบบเกลยววนของพวก

มนตำงกมลกษณะเฉพำะของตน ควำมขดแยงมลฐำนเหมอนกนในสงประเภทเดยวกน แตเนองจำก

ควำมขดแยงทไมใชเปนมลฐำนและเงอนไขภำยนอกทตำงกน กระบวนกำรพฒนำแบบเกลยววนของ

จ ำเพำะรำยตำงกนในสงประเภทเดยวกน ในเหมอนมตำง ท ำใหปรำกฏกำรณกำรพฒนำของสง

แตกตำงกนไป โลกแหงชวตทอดมไปดวยสสนสำรพนเบ องหนำเรำ กคอโลกทกอตวและแยกตวใน

กระบวนกำรพฒนำแบบเกลยววนอยำงไมขำดสำยนนเอง

โดยรวมแลว กฎแหงปฏเสธซอนปฏเสธ เปนกฎทกอบทบำททวไป แตสงรปธรรมกลบม

กระบวนกำรพฒนำเฉพำะของตนอยำงหลำยหลำก ดงนน ขณะทวเครำะหกระบวนกำรพฒนำของสง

รปธรรม ตองสนใจแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง วเครำะหรปธรรมอยำงรปธรรม ไมควรถอวำกฎ

แหงปฏเสธซอนปฏเสธเปนกฎทวไปแลวน ำมำใชเปนสตรตำยตว หำกควรใชมนเปนเครองน ำทำง

ส ำรวจปญหำ และคนควำปญหำ

106

อนาคตรงโรจน หนทางคดเคยว

กฎแหงปฏเสธซอนปฏเสธบงบอกวำ กำรขบเคลอนยกตวสงข นแบบเกลยววน หรอกำว

รดหนำแบบระลอกคลนของสรรพสงนน ส ำแดงอยำงรวมศนยในอำณำจกรสงคม สงเกดใหมพชต

ไมได แตหนทำงเตบใหญของมนคดเคยววกวนยงนก

ทเรยกวำสงเกดใหม กคอสงทสอดคลองกบกฎเกณฑภววสย มพลงชวตอนเขมแขง และม

อนำคตพฒนำอนยำวไกล สงเกำ กคอสงลำสมย กำรด ำรงอยของมนนบวนทจะสญสน และดบสญ

ไปในทสด กำรวนจฉยและกำรจ ำแนกสงใดเปนสงเกดใหม มใชถอวนเวลำเกดกอนหลงเปนขออำงอง

ส ง เกด ให ม ใช ว ำจะให ม เสมอไป เชน คณ ลกษณ ะสำยพ นธ เกด ให มท ไม เคย มมำกอน ใน

กระบวนกำรพฒนำของสงมชวต แตใชวำจะใหมเสมอไป คณลกษณะเชนน หำกสอดคลองกบ

สภำพแวดลอม มอนำคตพฒนำ กเปนสงใหมโดยแทจรง หำกไมสอดคลองกบสภำพแวดลอม ไมม

ลกษณะพฒนำทแนนอนกจะคอยๆ ถกธรรมชำตคดสรรท งไป กำรวนจฉยสงใดเปนสงเกดใหม ไม

ควรถอควำมเขมแขงออนแอ ใหญเลกทำงเปลอกนอก หรอชวขณะเปนทตง เพรำะไมวำกำรพฒนำ

ของสงเกดใหมใดๆ มกเรมจำกเลกไปสใหญ จำกออนแอไปสเขมแขงเสมอ ขณะทสงใหมแรกเกด

มกคอนขำงออนแอ สงเกำมกเขมแขงเสมอ หำกสงเกดใหมเปนตวแทนควำมกำวหนำ แมเลกแต

ชวครำว ยอมเอำชนะสงเกำทอนรกษ เขมแขงแตเปลอกนอก และมแนวโนมทจะตองดบสญไดอยำง

แนนอน นนคอพฒนำทำงประวตศำสตรในทำงตรรกะ

กำรวนจฉยและจ ำแนกสงใดเปนสงใหม กไมควรถอควำมบรบรณเปนทตง ทงน ไมวำเกดสง

ใหมใดกตำม ใชวำพอเกดมำกสวยสดงดงำม ครบถวนบรบรณไปหมด มนยอมมกระบวนกำรจำก

เลกไปสใหญ จำกไมบรบรณไปสคอนขำงบรบรณเสมอ สงใหมแรกเกดมจดออนไมครบถวนบรบรณ

บำงอยำง ใช วำเรองแปลก เพรำะสงใหมใดกตำม ลวนเปนผลตผลเงอนไขท แนนอนทำง

ประว ตศำสตร เรำจ ำแนกส งใดเปนส งเกดใหม ไมควรแยกจำกเงอนไขท เปนรปธรรมทำง

ประวตศำสตรอยำงเดดขำด มบำงสงเคยเปนสงเกดใหม แตกลำวส ำหรบเงอนไขประวตศำสตรใหม

แลว มนกลบขดขวำงควำมตองกำรกำรพฒนำทำงภววสย สญเสยกำรด ำรงอยทสมเหตสมผลทำง

ประวตศำสตรไป จงมใชเปนสงใหม หำกเปนสงเสอมโทรมทตองดบสญ ระบอบทำส ระบอบศกดนำ

และระบอบทนนยม เคยเปนระบอบทสอดคลองกบควำมตองกำรกำรพฒนำของพลงกำรผลต บนขน

กำรพฒนำทแนนอนมำกอนในประวตศำสตร ในยคนน พวกมนเคยเปนสงเกดใหม แตคขนำนไปกบ

กำรพฒนำในอกกำวหนงของพลงกำรผลต พวกมนคอยๆ กลำยเปนเครองพนธนำกำรตอกำรพฒนำ

ของพลงกำรผลต กลำยเปนสงเสอมโทรมทตองถกท ำลำย

สงเกดใหมไมอำจพชตได ก ำหนดขนโดยกฎเกณฑภววสยของกระบวนกำรพฒนำ และธำต

แทของสงเกดใหม ประกำรแรก สงเกดใหมเปนตวแทนทศทำงกำรพฒนำ สอดคลองกบกฎเกณฑกำร

พฒนำของสง มมลฐำนแหงกำรด ำรงอย มพลงชวตอนเขมแขงทสงเกำเทยบไมตด ประกำรทสอง

สงเกดใหมมควำมล ำเลศกวำสงเกำ เพรำะขณะทมนปฏเสธสงเกำ มนไดทอดท งและพทกษ คอขจด

ปจจยทเสอมโทรม ฟอนเฟะ พทกษปจจยทสมเหตสมผลและมชวตชวำในสงเกำ เตมเตมเน อหำใหม

ของตนเขำไป พฒนำยงควำมสมบรณสบไปอยำงมชวตชวำ ฉะนน สงใหมจงล ำเลศกวำ กำวหนำกวำ

107

มเหตผลแหงกำรด ำรงอยและกำรพฒนำอยำงเตมท โดยทสงเกำเทยบไมตด ประกำรทสำม ใน

อำณำจกรสงคม สงเกดใหมพชตไมได ยงอยท มนสอดคลองกบผลประโยชนของมวลประชำชน

สะทอนควำมเรยกรองตองกำรของมวลประชำชน ไดรบกำรสนบสนนและกำรค ำจนจำกมวลประชำชน

สวนสงเกำหนหลงใหกบผลประโยชนของมวลประชำชน ทำยทสดตองถกมวลประชำชนทอดทง ดงนน

มนจงตองพงพนำศไปอยำงเลยงไมได

หลกกำรสงเกดใหมพชตไมไดของวภำษวธวตถนยม เปนรำกฐำนทำงทฤษฎในกำรยนหยดกำร

ปฏวตอนมนคง และจตใจสขนยมทปฏวตของชนชนกรรมำชพ ในยคปจจบน ชนชนกรรมำชพและ

ประชำชนทปฏวต เปนตวแทนพลงเกดใหม สงคมนยมเปนสงเกดใหม เหมอนสงเกดใหมอนบนโลก

ทพชตไมได

สงเกดใหมจะตองพฒนำเตบใหญเอำชนะสงเกำ เปนกฎเกณฑภววสยทไมอำจจะเหไปตำม

เจตจ ำนงของผใด แตวำ กำรเตบใหญของสงเกดใหมใดกตำม ยงตองผำนวถทำงทยำกล ำบำกและคด

เค ยว ทงน กเพรำะวำ: สงเกดใหมกบสงเกำเปนปฏปกษตอกนโดยสนเชง ในกระบวนกำรเตบใหญ

ของสงเกดใหม จะตองเผชญกบกำรขดขวำงของสงเกำอยำงเลยงไมได ในทำมกลำงกำรตอสระหวำง

สงเกำกบสงใหมภำยในระยะเวลำทแนนอนนน สงเกดใหมมกคอนขำงออนหดและออนแอเสมอ จง

ยำกทจะหลกเลยงเผชญกบควำมยอกยอนและพำยแพชวครำว ยงเนองจำกประสบกำรณไมพอ และ

เงอนไขอตวสยมไมเตมท จงยำกทจะหลกเลยงเกดขอผดพลำดบำงอยำง และประสบควำมลมเหลวใน

ระดบทแนนอน ดงนน บนหนทำงปฏวต หวสมองของเรำตองตนตลอดเวลำ ตอสถำนกำรณท

สลบซบซอน และยำกล ำบำก เรำตองประเมนอยำงเตมท เตรยมจตใจทจ ำเปน ไปเอำชนะควำม

ยำกล ำบำกตำงๆ ยนหยดจตใจปฏวตและศลปะตอสพลกแพลงสอดประสำนกน บกเบกรดหนำไปบน

หนทำงทคดเคยว เพอตอนรบแสงอรณอนำคตอนรงโรจน

108

109

บทท 7

ปรมณฑลพ นฐานของวภาษวธวตถนยม

กฎเกณฑพ นฐำนของวภำษวธวตถนยมเผยใหเหนวำ ควำมสมพนธและควำมเกยวพนใน

กระบวนกำรพฒนำของโลกภววสยนน เปนสงทพนฐำนทสด แตทเผยควำมสมพนธและควำมเกยวพน

ทวไปจำกดำนขำงทตำงกนของโลกภววสย กลบเปนปรมณฑลพนฐำนของวภำษวธวตถนยม นอกจำก

กฎแหงเอกภำพของดำนตรงกนขำม กฎแหงกำรแปรเปลยนซงกนและกนของกำรเปลยนแปลงทำง

ปรมำณ กบกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ และกฎแหงปฏเสธซอนปฏเสธของวภำษวธวตถนยมแลว

ยงมปรมณฑลพ นฐำน ซงกคอเหตและผล ควำมบงเอญและควำมแนนอน รปแบบและเน อหำ ควำม

เปนไปไดและควำมเปนจรง ปรำกฏกำรณและธำตแท ปรมณฑลพ นฐำนเหลำน สะทอนและเสรม

กฎเกณฑพ นฐำนของวภำษวธวตถนยมอยำงรปธรรม สมำชกพรรคและผปฏบตงำนไมเพยงตองยดกม

3 กฎพ นฐำนใหญของวภำษวธวตถนยมเทำนน หำกยงตองยดกมปรมณฑลพ นฐำนดงกลำวอยำง

ถกตองดวยในขณะเดยวกน สมำชกพรรคและผปฏบตงำนมแตยดกมปรมณฑลพนฐำนดงกลำวเทำนน

จงจะสำมำรถเขำใจหวงโซควำมเกยวพนพ นฐำนในกำรพฒนำของสรรพสงได จงจะสำมำรถยดกม

วภำษวธวตถนยมเปนระบบและทวดำนได จงจะมมรรควธวทยำศำสตรในกำรบกเบกควำมคด

วเครำะห และครนคดปญหำและกำรแกปญหำ ตลอดจนยกระดบควำมสำมำรถในกำรน ำงำนไดด

เหตและผล

เหตและผล เปนปรมณฑลคหนง และคแรกทเกดกอนบนประวตปรชญำ เปนขออำงองทำง

ตรรกะของลทธก ำหนด เผยใหเหนถงกำรบงคบซงกนและกน กอน~หลงของสรรพสงทเกยวพนกนอย

ทวไปบนโลกภววสย ทงยงเปนปญหำทมนษยตองเจอกอนทำมกลำงกำรขบเคลอนปฏบตและรบรอก

ดวย กำรยดกมเหตและผลทถกตอง ชวยใหเรำสรำงควำมส ำนกในยำมท ำงำนยดกมในเหตมผล ใน

ผลมเหต ชวยใหเรำมลกษณะคำดกำรณลวงหนำไดดยงขน

1) เอกภาพทเปนวภาษของเหตและผล:

สงภววสยใดกตำม ลวนมควำมเกยวพนซงกนและกน บงคบซงกนและกนด ำรงอยทวไป

โดยเฉพำะควำมสมพนธกอให เกดกบถกกอใหเกดระหวำงสรรพสงและปรำกฏกำรณ เชน

ปรำกฏกำรณน ำขนเรอลอย น ำลดเรอเกย ยำถงไขลด ในทำงกลบกน ไมวำปรำกฏกำรณหนงใดเกด

เพรำะถกปรำกฏกำรณอนท ำใหเกด เชน ควำมรอนเกดจำกกำรเสยดส เช อรำเกดจำกควำมชน ใน

นนปรำกฏกำรณทท ำใหปรำกฏกำรณอนเกด เรยกวำ เหต ปรำกฏกำรณทถกปรำกฏกำรณอนท ำใหเกด

เรยกวำ ผล ควำมเกยวพนระหวำงเหตและผลมลกษณะพเศษอยในตว โดยทวไปเหตและผล มก

เกยวพนตำมล ำดบเวลำ เหตอยหนำ ผลอยหลงเสมอ แนนอนใชวำ “เหตกอนผลหลง” เสมอไป เชน

ปรำกฏกำรณแทนทสกนของฤดรอน ฤดฝน และฤดหนำว ไมอำจกลำววำ ฤดรอนกอใหเกดฤดหนำว

110

ท ำนองเดยวกนกลำงวนกบกลำงคน ไมอำจกลำววำ กลำงวนกอใหเกดกลำงคน ดวยเหตน เรำจงควร

ตระหนกวำบำงสงบำงอยำงไมมควำมเกยวพนระหวำงเหตและผลแตอยำงใด

ควำมสมพนธระหวำงเหตและผล เปนควำมสมพนธเอกภำพของดำนตรงกนขำม กอนอน

กำรแบงแยกกนระหวำงเหตและผล จะมควำมแนนอนและควำมไมแนนอน เมอมกำรส ำรวจคนควำ

ควำมเกยวพนทวไปบนโลกแลว ปรำกฏกำรณทงปวงมควำมเกยวพนซงและกนในสำยโซเหตและผล

ในสำยโซน เหตและผลมกสบเปลยนต ำแหนงกนเสมอ ผลในควำมสมพนธหนง กลำยเปนเหตในอก

ควำมสมพนธหนงในปรำกฏกำรณเดยวกน เชน กำรเสยดสเกดควำมรอน ควำมรอนเกดกำรเผำไหม

กำรเผำไหมเกดกำรระเบด กำรระเบดเกดกำรบำดเจบลมตำย ควำมรอนเปนผลจำกกำรเสยดส และ

เปนเหตเกดกำรเผำไหม กำรเผำไหมเปนผลจำกควำมรอน และเปนเหตเกดกำรระเบด กำรระเบด

เปนผลจำกกำรเผำไหม และเปนเหตเกดกำรบำดเจบลมตำย จะเหนไดวำ กำรแบงแยกระหวำงเหต

และผลมควำมไมแนนอน แตวำควำมสมพนธระหวำงเหตและผลในแตละหนวยรปธรรม ตำงกม

เนอหำทแนนอนของตน

ถดมำ ในกระบวนกำรพฒนำกำรของสรรพสง เหตและผลเปนของกนและกน ทงสอง

แปรเปลยนไปสกนและกน ลทธมำรกซระบวำ “เหตและผลมโนภำพสองอยำงน มแตใชในกำลเทศะ

จ ำเพำะรำยถงจะมควำมหมำยทแทจรงของมน แตวำขอแตเรำศกษำคนควำโดยน ำกำลเทศะชนดน ไป

วำงไวทควำมเกยวพนใหญระหวำงมนกบโลกทงมวล มโนภำพสองอยำงน กจะบรรจบกน และหลอม

รวมเปนมโนภำพกอบทบำทซงกนและกนทวไป ในกำรกอบทบำทซงกนและกนชนดน เหตและผลมก

สบต ำแหนงกนเสมอ ในกำลเทศะน คอเหต ในกำลเทศะนนคอผล ในทำงกลบกนกเชนเดยวกน”

ควำมสมพนธระหวำงเหตและผล มใชเปนควำมสมพนธสำยเดยว ควำมสมพนธซงกนและกนของเหต

และผล แสดงออกโดยกำรแปรเปลยนสกนและกน กอบทบำทซงกนและกน ผนดนเปนเหตเจรญ

งอกงำมของพช กำรเจรญเตบโตของพช สงผลกระทบกำรปรบสภำพของผนดน นอกจำกน

ควำมสมพนธระหวำงเหตและผลยงมควำมสลบซบซอน และหลำกหลำยอก เนองจำกควำมเกยวพน

ของเหตและผล รวมทงกำรเคลอนไหวและเงอนไขของสงรปธรรมทหลำกหลำยและซบซอน ในชวต

จรงคนเรำจงมกเจอกบควำมสมพนธทหลำกหลำยของเหตและผล หนงเหตมำกผล หนงผลมำกเหต

อยเสมอ

หนงเหตมำกผล เหตเหมอนผลตำง หนงเหตมำกผลคอ เหตอยำงเดยวกนเกดผลหลำย

อยำงครำวเดยวกน เชน กำรท ำลำยระบบนเวศ สงผลใหดนฟำอำกำศแปรปรวน น ำดนไหลหำยสญ

ไป กระทบตอเกษตรกรรม หรอแสงแดดอำจท ำใหพชเจรญงอกงำม อำจท ำใหตนกลำเหยวเฉำ อำจ

ฆำเชอแบคทเรย เหตเหมอนผลตำง คอเหตอยำงเดยวกน เกดผลตำงกนภำยใตเงอนไขตำงกน เชน

ออกซเจนในฐำนะเหตอยำงเดยวกน เมอประสำนกบกำรเผำไหม กชวยกำรเผำไหม เมอประสำนกบ

พชและสตว กชวยพชและสตวขบสงเกำออกเสรมสงใหมแทน เมอประสำนกบมลธำตบำงชนด ก

กลำยเปนสำรออกไซนชนดตำงๆ เมอประสำนกบเทคนคกำรแพทย กกลำยเปนเครองชวยคนไข

หำยใจ

หนงผลมำกเหต ผลเหมอนเหตตำง หนงผลมำกเหต ไดแกผลอยำงเดยวกนมำจำกหลำย

สำเหตครำวเดยวกน เชน นกเรยนมผลกำรเรยนด นอกจำกตนเองมควำมประพฤตเรยบรอย ม

111

ควำมมมำนะบำกบนศกษำแลว ยงมครดและสภำพแวดลอมทดดวย นนคอผลทเกดจำกหลำยปจจย

ครำวเดยวกน ผลเหมอนเหตตำง ไดแกผลเหมอนกนเกดจำกเหตตำงกนภำยใตเงอนไขตำงกน เชน

ควำมรอน อำจเกดจำกกำรเคลอนไหวทำงกล อำจเกดจำกพลงงำนไฟฟำ อำจเกดจำกพลงควำมรอน

ของดวงอำทตย อำจเกดจำกปฏกรยำทำงเคม และอำจเกดจำกกำรเคลอนไหวของสงมชวต

มำกเหตมำกผล เหตและผลสลบกลบไปกลบมำ หมำยถง ผลหลำยดำนเกดจำกหลำยสำเหต

ผสมผสำนกน ดงเหตกำรณสำมจงหวดภำคใตของประเทศไทยทยงเหยงจนกระทงบดน ยงไมรจบ ซง

เกดจำกเหตและผลทเกยวพนกนอยำงสลบซบซอน เชน ระบอบกำรเมองกำรปกครองตวแทนชนชน

กดขขดรด กำรด ำเนนนโยบำยแบงแยกแลวปกครอง กำรปรำบปรำมประชำชนอยำงปำเถอน กำร

เลอกปฏบต ควำมคดชำตนยมคบแคบ กำรอมฆำ กำรฆำตดตอน กำรคำมนษย กำรคำของเถอน

กำรคำยำเสพตด ตลอดจนกำรตกตวงผลประโยชนจำกควำมไมสงบของคนบำงกลม เปนตน

2) มรรควธอนพงมในปรมณฑลเหตและผล:

กำรยดกมควำมเกยวพนเหตและผลทถกตอง เปนหลกกำรกำรท ำงำนทส ำคญของเรำ มเหตก

มผล มผลกมเหต นนคอขอเรยกรองกำรปฏบตขบเคลอนทำงสงคมตองมเปำหมำย เปนฝำยกระท ำ

มควำมส ำนกในระดบสง ดวยกำรยดกมควำมเกยวพนเหตและผลของสรรพสงเทำนน จงจะมสำยตำ

ยำวไกล คำดกำรณอนำคตกำรพฒนำของสงได ดำนหนง ตองสนทดสบสำวรำวเรองตนสำยปลำย

เหตของเหตและผล เนองจำกเหตและผลสลบซบซอน เรำจงตองฝกฝนทกษะวเครำะหจำกผลไปหำ

เหตทด ำรงอยในผลขณะนน เชน ทเรยกวำกำรวเครำะหตวเลข GDP คณประโยชนทำงเศรษฐกจสง~

ต ำ อำจไมใชเน อหำตวแทนทงหมด เบ องหลงคณประโยชนทำงเศรษฐกจ อำจน ำมำซงมลภำวะและ

ปญหำสงคมได นนคอขอเรยกรองใหเรำเรมจำกผล ไปวเครำะหเหตทด ำรงอยในผลชนดน อกดำน

หนง ตองสนทดเรมจำกเหตไปคำดกำรณผลลวงหนำ ในสำยโซอนสลบซบซอนของเหตและผล ยง

ตองมองถงกำรกอบทบำทซงกนและกนระหวำงเหตและผล ไมเพยงมองถงเหตมบทบำทตอผล ยง

ตองมองถงผลมบทบำทตอเหต มแตเปนเชนน เรำจงจะสำมำรถคำดกำรณลวงหนำ และยกระดบ

ควำมส ำนกในกำรท ำงำนได เชน กำรก ำหนดโครงกำรใหญใด ยงตองคำดกำรณผลกระทบดำนตรง

และดำนกลบของมน สรปบทเรยนควำมจดเจน และคนหำวธแกปญหำทถกตอง

ความแนนอนและความบงเอญ

ปรมณฑลควำมแนนอนและควำมบงเอญ เผยถงแนวโนมในกระบวนกำรกำรเกด กำรพฒนำ

และกำรดบสญทตำงกนของสรรพสงสองชนด กำรส ำรวจเจำะลกกระบวนกำรพฒนำของสงทงปวง เรำ

พบเหนไมยำกวำมควำมเกยวพนตำงกนสองชนดด ำรงอยภำยในของสง จำกกำรปฏบตทำงสงคมบน

พ นฐำนกำรคนควำวเครำะหทำงวทยำศำสตรนนคอ: ควำมเกยวพนแหงควำมแนนอน กบควำม

เกยวพนแหงควำมบงเอญ กำรยดกมควำมเกยวพนซงกนและกนระหวำงควำมแนนอนกบควำมบงเอญ

ทถกตอง ชวยใหเรำมควำมชดเจนตอควำมแนนอนในกำรพฒนำของสง เดดเดยวแนวแนตอ

กฎเกณฑกำรพฒนำของสง ปองกนตนเดน “ทำงตน”

112

1) เอกภาพทเปนวภาษของความแนนอนกบความบงเอญ:

ควำมแนนอน กคอแนวโนมทสอดคลองกบกฎเกณฑในควำมเกยวพนและกำรพฒนำของสง

ภววสย แนวแนไมหนเห มนจะตองเกดขนภำยใตเงอนไขทแนนอนอยำงเลยงไมได ก ำหนดขนโดย

ควำมขดแยงมลฐำน และเงอนไขควำมเกยวพนภำยในของสงเปนส ำคญ สวนควำมบงเอญ กคอ

แนวโนมไมแนนอนในกระบวนกำรควำมเกยวพนและกำรพฒนำของสง อำจปรำกฏเชนน กได เชนนน

กได ซงเกดจำกควำมขดแยงทมใชเปนมลฐำน หรอเงอนไขควำมขดแยงรองภำยในของสง แตกถก

ควำมขดแยงมลฐำนภำยในของสงบงคบ เชน ปลกแตงไดแตง ปลกถวไดถว เปนควำมเกยวพนแหง

ควำมแนนอน แตในหนงกอไดแตงกผล ไดถวกฝก เปนควำมเกยวพนแหงควำมบงเอญ

ควำมสมพนธระหวำงควำมแนนอนกบควำมบงเอญ เปนควำมสมพนธทเปนเอกภำพของดำน

ตรงกนขำม ประกำรแรก ควำมแนนอนกบควำมบงเอญตรงกนขำมซงกนและกน ควำมแนนอน

ก ำหนดขนโดยควำมขดแยงมลฐำนภำยในของสง เปนควำมเกยวพนทำงธำตแทของสง อยในฐำนะ

ครอบง ำกำรพฒนำของสง เปนตวแทนแนวโนมทเปนไปจนถงทสด ก ำหนดอนำคตและทศทำงกำร

พฒนำของสง ตำมนยน ควำมแนนอน กคอกฎเกณฑ

ควำมบงเอญ เกดจำกควำมขดแยงทมใชเปนมลฐำน และเงอนไขภำยนอกของสง เปนควำม

เกยวพนทมใชเปนธำตแทภำยในของสง อยในฐำนะข นตอกำรพฒนำของสง สงกดบทบำทเรงหรอ

ชะลอกระบวนกำรพฒนำของสง มแนวโนมกำรพฒนำในลกษณะครำดเคลอนอยำงใดอยำงหนง แต

ควำมครำดเคลอนน ไมอำจเปลยนทศทำงมลฐำน และแนวโนมกำรพฒนำใหญของสงไปได

ขณะเดยวกนยงตองมองถง ควำมแนนอน เปนแนวโนมกำรพฒนำอนมนคงและยดเยอของสง ควำม

บงเอญเปนแนวโนมทไมมนคงและชวครำวของสง ฉะนน ควำมแนนอนกบควำมบงเอญ จงมเสน

แบงเขตทแนนอน ไมอำจปะปนกนได

ประกำรทสอง ควำมแนนอนและควำมบงเอญ เปนเอกภำพซงกนและกน เนองจำกควำม

แนนอนกบควำมบงเอญมควำมเกยวพนซงกนและกน ฉะนน จงไมมควำมบงเอญทแยกจำกควำม

แนนอน ลทธมำรกซเหนวำ “ถำหำก ‘ควำมบงเอญ’ ไมกอบทบำทใดๆ แลว ถำเชนนนประวตศำสตร

โลกกจะมคณสมบตอนลลบยง ตวของควำมบงเอญเหลำน จะจดอยในกระบวนกำรพฒนำโดยปรยำย

ทงยงไดรบกำรทดแทนจำกควำมบงเอญอนดวย แตวำ กำรเรงหรอชะลอกำรพฒนำโดยระดบใหญ

แลว จะช ขำดท ‘ควำมบงเอญ’ เหลำน ” หมำยควำมวำ ควำมบงเอญมกเกยวของกบควำมแนนอน

เสมอ ไมมควำมแนนอนทแยกจำกควำมบงเอญไปได ไมมควำมบงเอญโดดๆ เหมอนกบไมมควำม

แนนอนโดดๆ ควำมแนนอนกบควำมบงเอญอำจผนแปรซงกนและกนภำยใตเงอนไขทแนนอนหนงๆ

เนองจำกสรรพสงและกำรพฒนำของมนไมจ ำกด ภำยใตเงอนไขทแนนอนหนง ควำมบงเอญอำจแปร

เปนควำมแนนอนได ควำมแนนอนอำจแปรเปนควำมบงเอญได เชน ฝนตกน ำทวมพชผลเสยหำยใน

ฤดกำลเกบเกยว ในกรณแนวโนมของดนฟำอำกำศในฤดกำลเกบเกยวขณะนน เปนควำมแนนอน

แตในกรณดนฟำอำกำศแปรปรวนในฤดเกบเกยวขณะนน เปนควำมบงเอญ

113

2) มรรควธอนพงมในปรมณฑลความแนนอนกบความบงเอญ:

หลกกำรควำมสมพนธซงกนและกนของควำมแนนอนกบควำมบงเอญ บงบอกแกเรำวำ ในชวต

จรง ตองใหควำมส ำคญกบควำมสมพนธซงกนและกนของควำมแนนอนกบควำมบงเอญ ตองยนหยด

ในควำมแนนอน และวเครำะหควำมบงเอญอยำงจรงจง

กอนอน เรำตองปองกนลทธก ำหนดแบบกลไกของอภปรชญำ นกลทธกลไกชำวฝรงเศส

ฮอลบค (Paul Heinrch Dietrich d’ Holbach, 1723-1789) เหนวำในโลกธรรมชำตไมมสงทเปน

ควำมบงเอญใดๆ ทงปวงทเรำส ำรวจคนควำลวนเปนควำมแนนอน เขำเหนแตควำมแนนอน มองขำม

ควำมบงเอญ มองควำมบงเอญเปนเพยงเหตทเกดในสรรพสงทคนเรำไมร อตวสยเดำเอำ อนทจรง

ไมวำควำมแนนอนหรอควำมบงเอญลวนด ำรงอยทำงภววสย ทศนะมองแตควำมแนนอนปฏเสธควำม

บงเอญ ทำยทสดกน ำไปสพรหมลขตนยม เฉ อยเนอย ปลอยไปตำมยะถำกรรม สวนมอนวด

(Monod, Jacques-Lucien) นกชวเคมชำวฝรงเศส ซงเปนนกลทธไมก ำหนดอภปรชญำอกชนดหนง

เหนวำ มแตควำมบงเอญเปนแหลงกำรสรำงสรรค และกำรปรบใหมแตละครงของสงมชวต รำกฐำน

ววฒนำกำรคฤหำสนอนมหมำหลงน คอเสรภำพสมบรณ เขำมองเหนแตควำมบงเอญครองฐำนะ

ส ำคญในกำรเปลยนแปลงฉบพลนของ DNA จงไดมำซงขอสรปปรชญำทไมถกตองวำ ควำมบงเอญ

ครอบง ำโลกอนทรยทงมวล ในงำนทเปนจรง เรำตองใหควำมส ำคญและท ำตำมควำมแนนอน สนทด

ในกำรวเครำะหควำมบงเอญทด ำรงอยในกำรพฒนำของสง แลวใชปจจยควำมบงเอญกระตนกำร

พฒนำของสง หลกเลยงปจจยควำมบงเอญทไมเปนคณทงปวงทคอยรงควำนงำนของเรำ

อกประกำรหนง เรำควรตงหลกบนกฎแหงควำมแนนอน ปฏบตตำมกฎเกณฑ ยกระดบ

ควำมส ำนกในกำรปฏบตขบเคลอนเปนวทยำศำสตร มแตเรยนรควำมส ำคญของควำมแนนอนอยำง

เตมท เรำจงจะสำมำรถปองกนในใจหวงพลกและรอคอยไดมำดวยโชค หรอลำภลอย กำรท ำงำนท ำ

ตำมกฎเกณฑกำรพฒนำของสงอยำงจรงจง เพอบรรลเปำหมำยงำนตำมทวำงไว

ภำระหนำทกำรคนควำทำงวทยำศำสตร มกคนพบควำมแนนอนหรอกระบวนกำรของสงจำก

ควำมบงเอญเสมอ เหตกำรณบงเอญบำงทกเปน “โอกำส” ในกำรคนพบทำงวทยำศำสตร แตเรำทง

ไมควรรอคอย “โอกำส” และไมฝำกงำนทงหมดไวท “โอกำส” อยำงเฉอยเนอย ตองสนทดเรยนร

และใช “โอกำส” อยำงฉบไว สนทดใชเหตกำรณบงเอญทเปนคณตอกำรขยำยงำน เตรยมควำมพรอม

กบเหตกำรณทอำจเกดขนโดยฉบพลน ท ำใหไดถงขน “มควำมพรอมไรกงวล” มใหตนตกอยในฐำนะ

พำยแพ

ความเปนไปไดและความเปนจรง

ควำมเปนไปไดและควำมเปนจรง เปนปรมณฑลคหนง ในกระบวนกำรควำมเกยวพนทำงธำต

และกำรแปรเปลยนระหวำงสงทเปนไปไดกบสงทเปนจรง ทงน ไมวำกำรเกดขน กำรพฒนำของสงใด

บนโลก รวมถงววฒนำกำรเปนอนของมนกตำม มกตองประสบกบสภำพควำมเปนไปไดสสภำพควำม

เปนจรง ทแฝงอยในกำรพฒนำทเปนจรงเสมอ กลำวไดวำ ควำมเปนไปไดกบควำมเปนจรง สะทอน

ธำตควำมเกยวพนในกระบวนกำรพฒนำของสงภววสยททวดำนกวำ กำรยดกมควำมเปนไปไดกบ

114

ควำมเปนจรงทถกตอง ชวยเสรมกำรวเครำะหและคำดกำรณกำรพฒนำ และววฒนำกำรของสงอยำง

ทวดำน ดงทเรำมกกลำววำ เรองทกเรองเตรยมควำมพรอมใหดทสด เตรยมรบมอกบสงทเลวรำย

ทสด

1) เอกภาพทเปนวภาษของความเปนไปไดกบความเปนจรง:

ควำมเปนไปไดแฝงอยในสงทเปนจรง สอใหเหนลวงหนำถงแนวโนมกำรพฒนำในอนำคตของ

สงตำงๆ ควำมเปนไปไดอำจแยกเปน ควำมเปนไปไดจรงกบควำมเปนไปไดลวง ควำมเปนไปได

เฉพำะหนำกบควำมเปนไปไดอนำคต ควำมเปนไปไดดกบควำมเปนไปไดเลว ควำมเปนไปไดส ำเรจ

กบควำมเปนไปไดลมเหลว หรอนยหนง ควำมเปนไปไดแฝงไวดวยลกษณะพเศษควำมจรงทยงไม

ปรำกฏ สวนควำมเปนจรง ไดแกลกษณะกำรด ำรงอย และลกษณะพเศษควำมแนนอนของสงและ

ปรำกฏกำรณทเปนจรงทงปวงในปจจบน ไมวำสงนนขณะนนมพลงชวตและมอนำคตพฒนำหรอไม

มนกคอควำมเปนจรง เพยงแตควำมเปนจรงนจะเปลยนไปกบกำลแหงหน และเงอนไขทเปลยนไป

ควำมสมพนธระหวำงควำมเปนไปไดกบควำมเปนจรง เปนควำมสมพนธเอกภำพของดำน

ตรงกนขำม กอนอน ควำมเปนไปไดกบควำมเปนจรง เปนปรมณฑลทมเน อหำตำงกน และมควำม

แตกตำงเปนทแนนอนสองชนด เรำควรมควำมชดเจนถงควำมเปนไปไดมใชควำมเปนจรง ควำม

เปนไปไดแฝงอยในแนวโนมในอนำคต สอใหเหนลวงหนำถงทศทำง และภำพลกษณในอนำคตของสง

ในขณะเดยวกน สวนควำมเปนจรง กคอควำมจรงทมอยในปจจบนทำงภววสย สงเกตไดในปจจบน

บงบอกถงสถำนภำพของสงในปจจบน

ถดมำ ควำมเปนไปไดกบควำมเปนจรงสมพนธกนอยำงแนบแนน ควำมเปนไปไดแฝงอยใน

ควำมเปนจรง คอควำมเปนจรงทยงไมเผยออกมำ ยงไมปรำกฏเปนควำมจรง สวนควำมเปนจรง คอ

ควำมเปนไปไดกลำยเปนควำมจรงทเผยออกมำแลว ขณะเดยวกนกฟมฟกควำมเปนไปไดใหมขนมำ

อก มแตกำรพฒนำของสงภววสยทเปนไปได จงจะเกดควำมเปนจรงขนมำได ไมมสงทเปนไปได ก

ไมมวนเกดควำมเปนจรงขนมำได ควำมเปนไปไดกบควำมเปนจรงอสระจำกกนไมได

ถดมำอก ควำมเปนไปไดกบควำมเปนจรงยงแปรเปลยนสกนและกนอก ควำมเปนไปไดเกด

ควำมเปนจรง ควำมเปนจรงเกดควำมเปนไปไดอยำงไมขำดสำยในกระบวนกำรพฒนำของสง กลำวได

วำ กระบวนกำรแปรเปลยนสกนของควำมเปนไปไดกบควำมเปนจรง เปนกระบวนกำรตลอดกำลไรท

สนสด ดำนใหมเอำชนะดำนเกำ ควำมเปนไปไดผนเปนควำมจรง ควำมเปนจรงใหมฟมฟกควำม

เปนไปไดใหม แฝงไวดวยควำมขดแยงใหม แลวแปรเปนควำมเปนจรงใหมกวำ พรอมไปกบกำร

พฒนำควำมขดแยงของสรรพสง

2) ปรมณฑลความเปนไปไดกบความเปนจรงพงมมรรควธ:

หลกกำรควำมสมพนธระหวำงควำมเปนไปไดกบควำมเปนจรงบงบอกแกเรำวำ จะตองยดกม

ควำมเปนไปไดกบควำมเปนจรงของสงอยำงถกตอง เรองทกเรองตองเรมจำกควำมเปนจรง ตอควำม

เปนไปไดตองวเครำะหอยำงจรงจง ขณะเดยวกนกใหควำมส ำคญกบควำมเปนจรง ยดกมและควบคม

เงอนไขตำงๆ ทด ำรงอยในควำมเปนจรงใหด กอนอน เรำตองยดกมกฎแหงควำมเปนไปไดแปรเปน

ควำมจรงในกำรพฒนำของสงภววสย เรำตองเรมจำกควำมเปนจรง วเครำะหควำมเปนไปไดตำงๆ

และเงอนไขภววสยของควำมเปนไปได ทจะแปรเปนควำมจรงทด ำรงอยในสงภววสยอยำงทวดำน

115

ส ำแดงควำมกระตอรอรน สรำงเงอนไขทเปนคณบนพนฐำนดงกลำวอยำงเตมท สหำยเหมำเจอตงเคย

กลำวไววำ กำรพฒนำของสรรพสง มเพยงควำมเปนไปไดดกบเลวสองอยำงน เทำนน ไมวำตอปญหำ

ทำงสำกล ตอปญหำในประเทศ ลวนตองประเมนควำมเปนไปไดทงสองอยำงน ใหด เตรยมควำม

พรอมกบควำมเปนไดทเลวทสดนน มควำมจ ำเปนอยำงยง แตไมควรละท งควำมเปนไดทด กำรชวง

ชงควำมเปนไปไดทดนแหละ เปนเงอนไขใหควำมเปนไปไดเกดควำมเปนจรง นนคอสงทช ใหเรำเหน

วำ จะตองชวงชงควำมเปนไปไดทด ขจดควำมเปนไปไดทเลว สกดไมใหมนงอกเงย ถดมำ ขณะ

ท ำงำน จะท ำไดด ตนตองตดดน เรมจำกควำมเปนจรงของสง ยดกมควำมเปนไปไดตำงๆ จำกกำร

พฒนำของสง พยำยำมคลอยตำมดำนบวก ขจดดำนลบ กระตนควำมเปนไปไดทจะผนเปนควำมจรง

ตำมทคำดหมำยไวอยำงเตมท

รปแบบและเนอหา

รปแบบและเน อหำ เปนปรมณฑลคหนงทเผยใหเหนถงปจจยส ำคญภำยในและโครงสรำง

ของสง รวมทงรปแบบกำรแสดงออกของมน สงใดกตำม ลวนเปนเอกภำพของรปแบบกบเน อหำ

โลกธรรมชำตหรอสงคมมนษยกตำม ลวนมสองดำนรปแบบกบเน อหำทงสน เมอมกำรรบรรปแบบ

และเน อหำทถกตอง กำรยดกมควำมเกยวพนและกำรพฒนำของสง ซงเสนอโดยมรรควธวทยำศำสตร

กถกตองเชนกน

1) เอกภาพทเปนวภาษของรปแบบกบเนอหา:

เน อหำ กคอยอดรวมปจจยส ำคญทงปวงทประกอบกนขนของสง กคอยอดรวมควำมขดแยง

ชนดตำงๆ ภำยในของสง ตลอดจนลกษณะพเศษ สวนประกอบ กระบวนกำรกำรเคลอนไหว และ

แนวโนมกำรพฒนำและกำรเปลยนแปลง ทก ำหนดขนโดยควำมขดแยงเหลำน สวนรปแบบ ไดแก

องคประกอบทเปนเอกภำพของบรรดำปจจยเน อหำของสง หรอเปนแบบวธแสดงออกของเน อหำ

รปแบบของสงอำจแยกเปน รปแบบภำยในกบรปแบบภำยนอก เชน กำรเขำเลมหนงสอ เปน

รปแบบภำยนอกของเน อหำ ไมสมพนธโดยตรงกบเน อหำในเลม สวนทวงท ำนองกำรเขยน และ

ภำษำ เปนรปแบบภำยในของบทประพนธ มนสมพนธแนบแนนกบเน อหำของบทประพนธ รปแบบ

และเน อหำ เปนดำนขำงสองดำนในกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของสง สงทมแตเน อหำไรรปแบบ

หรอมแตรปแบบไรเนอหำ ไมมบนโลกแหงควำมเปนจรง

ควำมสมพนธของรปแบบกบเนอหำ เปนควำมสมพนธเอกภำพของดำนตรงกนขำม ดำนหนง

กลำวส ำหรบสงรปธรรมใดกตำม รปแบบกคอแบบวธแสดงออกในกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของสง

สวนเน อหำกลบเปนรำกฐำนแหงกำรด ำรงอยของสง ดงนน รปแบบและเนอหำจงเปนดำนสองดำนท

ขดแยงกน ตำงกมลกษณะสงกดทไมเหมอนกน เน อหำคอนขำงสมบรณคงทสมพทธ รปแบบกลบ

จ ำเจเปลยนงำย อกดำนหนง รปแบบกบเน อหำยงเปนเอกภำพกนอก ไมวำสงใดกตำม ลวนม

ดำนขำงสองดำน คอรปแบบกบเนอหำ ทงสองอำศยซงกนและกน แยกจำกกนไมได เชน กำรผลต

ของสงคมใดกตำม ลวนมพลงกำรผลตเปนเน อหำทแนนอน มควำมสมพนธกำรผลตเปนรปแบบท

แนนอน ควำมสมพนธของพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต เปนองครวมควำมสมพนธทงหมด

116

ทแยกจำกกนไมได ขณะเดยวกน รปแบบกบเน อหำยงแปรเปลยนสกนและกนไดอก ในควำมสมพนธ

หนงเปนรปแบบของเน อหำทแนนอนหนง ในอกควำมสมพนธหนง กลำยเปนเน อหำของอกรปแบบ

หนง

บนควำมสมพนธของรปแบบกบเน อหำ จะตองสนใจเปนพเศษถงกำรเคลอนไหวทขดแยงกน

ของทงสอง หนง ในควำมสมพนธของรปแบบกบเน อหำ เน อหำก ำหนดรปแบบ รปแบบอำศย

เน อหำ มเน อหำเชนไร กมรปแบบทสอดรบกนเชนนน กำรพฒนำของเน อหำก ำหนดใหรปแบบ

เปลยนแปลงในไมชำกเรว รปแบบทแนนอน มแตอยบนพ นฐำนเน อหำทแนนอน สอดรบกบควำม

ตองกำรของเนอหำทแนนอน จงจะปรำกฏขนมำได สอง รปแบบ กสงผลสะเทอนอยำงมชวตชวำตอ

เน อหำ กมบทบำทยอนกลบอยำงใหญหลวงตอเน อหำเชนกน สำม กำรเคลอนไหวทขดแยงกนของ

รปแบบกบเนอหำ มกผำนสอดคลองโดยพ นฐำน ถงไมสอดคลอง แลวถงสอดคลองใหมโดยพนฐำน

ในรปแบบกำรพฒนำเชนน แหละ เชน ทรงกลม และทรงสำมเหลยมหนำตด เปนรปแบบทแนนอน

ของเทหะวตถ เมอใชรปแบบเหลำน เปนเปำคนควำ มนกกลำยเปนเน อหำทำงเลขำคณตไป ควำมคด

ของมนษยทงเปนรปแบบสะทอนโลกภววสย และเปนเน อหำของรปแบบภำษำดวยในครำวเดยวกน

ควำมสมพนธกำรผลต เปนรปแบบของพลงกำรผลต แตเปนเน อหำของรปลกษณสงคม กลำว

โดยรวมแลว ควำมสมพนธของรปแบบกบเนอหำ เปนควำมสมพนธเอกภำพทเปนวภำษทแยกจำกกน

ไมได ลทธเลนนระบวำ “รปแบบ เปนรปแบบทเพยบพรอมไปดวยเนอหำ เปนรปแบบทมชวตทเปน

จรงของเนอหำ เปนรปแบบทเกยวพนกบเนอหำแยกจำกกนไมได”

2) มรรควธอนพงมในรปแบบและเนอหา:

กำรยดกมควำมสมพนธทเปนวภำษของรปแบบและเน อหำทถกตองนน มควำมหมำยทำง

มรรควธทส ำคญตอกำรเขำใจควำมสมพนธรปแบบกบเน อหำ ตอกำรจดกำรภำรกจในชวตประจ ำวน

ของคนเรำอยำงยงยวด ในควำมสมพนธทเปนเอกภำพของดำนตรงกนขำมของรปแบบกบเน อหำ

เน อหำก ำหนดรปแบบ และรปแบบอำศยเน อหำนน ขณะทเรำวเครำะหปญหำและแกปญหำ ตองให

ควำมส ำคญทำงดำนเน อหำ ไมควรมองแตรปแบบ คดคำนลทธรปแบบทแสวงหำแตรปแบบ ทใช

รปแบบแทนเน อหำแตดำนเดยว รปแบบดสอดคลองกบเน อหำ ตองรกษำรปแบบนนใหมลกษณะ

คงท เมอรปแบบไมสอดคลองกบเน อหำ ตองเปลยนรปแบบใหมทนทตำมควำมตองกำรทเปนจรง

ของเน อหำ คดคำนกำรท ำงำนแบบฉำบฉวยไมเปนชนเปนอน และค ำพดอนวำงเปลำไรเน อหำแกนสำร

ลทธมำรกซเหนวำ “สงทเปนของเกำมกพยำยำมฟนฟ และสรำงควำมมนคงใหรปแบบเกดใหมเสมอ”

ในทำงปฏบตเรำจงไมควรงวยงงไปกบรปแบบเปลอกนอกของสง มฉะนนกงำยทกลบผดเปนถก กลบ

ถกเปนผด ควำมคดสบสน จะตองจบเน อหำของสง ปฏบตตำมควำมเปนจรง จรงจงสม ำเสมอ ไม

สมมตวำ ไมพดจำโออวด ไมน ำทวมทงผกบงโหรงเหรง

ขณะเดยวกน ในงำนของเรำควรใหควำมสนใจบทบำทยอนกลบของรปแบบตอเนอหำ ขณะท

ใหควำมส ำคญกบเนอหำ ไมควรมองขำมรปแบบทมอย ควรใชบทบำทยอนกลบของรปแบบอยำงเตมท

คดสรรรปแบบทเหมำะสมตำมควำมตองกำรของเน อหำ ลทธเลนนช วำ “เนองจำกรปแบบไมสกงอม

ไมแขงแรง เรำจงไมมทำงใชมนมำพฒนำใหเน อหำรดหนำกำวใหญตอเนองไปได มฉะนน อำจท ำให

สนเปลองก ำลง ชะงกงนอยำงนำอบอำย” ดวยเหตน เรำจงตองสนทดในกำรใชบทบำทส ำคญของ

117

รปแบบ มำเสรมกำรพฒนำของเน อหำในงำนทเปนจรง เชน ในประเทศสงคมนยมขนตน ไมอำจใช

หลกกำรแบงปนของสงคมคอมมวนสต ใชไดแตรปแบบแบงปนตำมผลงำน หำกไมใชรปแบบแบงปน

ทเหมำะสมกบหลกกำรแบงปนตำมผลงำน วถทำงเศรษฐกจแบบกำรตลำดสงคมนยมกจะถกท ำลำย

ปรากฏการณและธาตแท

ปรำกฏกำรณและธำตแท เปนปรมณฑลทเผยถงควำมสมพนธซงกนและกนของควำมเกยวพน

ภำยใน กบกำรแสดงออกภำยนอกของสง กระบวนกำรจำกปรำกฏกำรณถงธำตแทสะทอนกำรรบร

สรรพสงอยำงล ำลกของคนเรำ เรำควรจะศกษำวภำษวธวตถนยม และค ำนงถงสงภววสยนน เปน

เอกภำพของควำมเกยวพนภำยใน กบกำรแสดงออกภำยนอก กระบวนกำรรบรสรรพสงของคนเรำ ก

คอกระบวนกำรรบรลงลกจำกนอกถงใน จบธำตแทภำยในจำกกำรแสดงออกภำยนอกของสงอยำงไม

หยดยง

1) ความสมพนธทเปนวภาษของปรากฏการณกบธาตแท:

อะไรคอปรำกฏกำรณ อะไรคอธำตแท? ปรำกฏกำรณ กคอดำนทแสดงออกภำยนอก คอ

ดำนทแสดงออกภำยนอกธำตแทของสง และผนแปรไปอยำงหลำยหลำก ดวยเหตน ปรำกฏกำรณจง

มกมสองรปแบบเสมอ หนง ภำพจรงทสะทอนธำตแทของสงโดยตรง สอง ภำพลวงทเปนรปแบบ

สะทอนดำนกลบ หรอบดเบนธำตแทของสง แนนอน ไมวำภำพจรงหรอภำพลวงลวนมอยทำงภววสย

สรำงจำกเงอนไขจรงทำงภววสย เชน ในบำงพ นทของมองโกเลยใน เกดเกลดหมะปลววอนในเดอน

พฤษภำคม ใชหรอไมวำ เดอนน เปนฤดหนำว? ค ำตอบคอไมใชอยำงแนนอน ปรำกฏกำรณชนดน ก

คอกำรยนยนภำพลวงนนเอง

ธำตแท คอควำมเกยวพนภำยใน เปนดำนทล ำลกและคอนขำงคงตวสมพทธของสง ประกอบ

กนขนโดยควำมขดแยงเฉพำะในตวของสง ธำตแทไมเหมอนกบปรำกฏกำรณทสงเกตเหนไดโดยตรง

เชนนน หำกเปนของภำยใน ไมอำจรบรทำงสมผสทำงตรงไดโดยงำย ลทธเลนนช วำ “กฎเกณฑ

สะทอนสงทเปนธำตแททเคลอนไหวในจกรวำล” ดงนน สงทธำตแทสะทอนคอกฎเกณฑทแฝงอย

ภำยในของสง เชน เรำอำจมควำมรสกถงกำรเปลยนแปลงของอณหภม สภำพแวดลอม และพชใน

4 ฤดกำล ฤดใบไมผล ฤดรอน ฤดใบไมรวง และฤดหนำวทตำงกนโดยตรงได แตจะร สกถง

กฎเกณฑแทนทสกนของ 4 ฤดกำลน โดยตรงไมได คนเรำรบรปรำกฏกำรณอนมำกมำยทำมกลำงกำร

ปฏบต แตใชวำจะยดกมธำตแทของสงไดเสมอไป มแตตองผำนควำมคดนำมธรรมจงจะสำมำรถยด

กมมนได ลทธมำรกซระบวำ “ถำหำกรปแบบแสดงออกของสง กบธำตของสง 2 รวมเปน 1 โดยตรง

ได วทยำศำสตรทงปวงกเกนควำมจ ำเปน” ธำตแทกบกฎเกณฑมจนตภำพในระดบเดยวกน เมอเรำ

รบรธำตแทของสง กรบรกฎเกณฑกำรพฒนำของสง เมอเรำเขำใจธำตแทของสงในสมยปจจบน ก

สำมำรถยดกมกฎเกณฑและทศทำงกำรพฒนำรดหนำใหญในอนำคตของมนได

ธำตแทของสง ยงแยกเปนธำตแทเฉพำะกบธำตแทรวม ธำตแทเฉพำะเกดจำกควำมขดแยง

เฉพำะภำยในของสง มนแยกสงน ตำงจำกสงนน สวนธำตแทรวมเกดจำกควำมขดแยงทวไปในสง

ประเภทเดยวกน เปนลกษณะรวมของสงประเภทเดยวกน เปนควำมเกยวพนของสงทหลำกหลำย

118

คนเรำเรยนรสงภววสย มกเรมจำกธำตแทเฉพำะของสงจ ำเพำะรำย แลวรวบยอดเปนธำตแทรวมของ

สงประเภทเดยวกน พฒนำยงควำมสมบรณควำมรบรสบไป

ปรำกฏกำรณนน ปรำดเปรยว แปรปรวน เปลยนแปลงงำย สวนธำตแทนนคงตวสมพทธ

ธำตแทของสงไมเปลยนตรำบทควำมขดแยงมลฐำนของสงยงแกไมตก ในสภำวะธำตแทยงไมเปลยน

ปรำกฏกำรณกลบเปลยนไปแลวมำกมำย เชน ขณะทธำตแทของชนชนขดรดยงไมถกท ำลำย แต

รปแบบและมำตรกำรกำรขดรดของมนกลบเปลยนไปแลวมำกมำย “นกลทธมำรกซ” ชำวตะวนตกยค

ปจจบนน ำเสนอทศนะ “ชนชนกรรมกรสญสลำย” ตรรกะของพวกเขำคอกรรมกรในยโรปยคปจจบน

มเงอนไขระดบชวตควำมเปนทอยดขน เงนเดอนและสวสดกำรสง จตส ำนกกำรปฏวตของชนชนน จง

เสอมลงอยำงถำวร พวกเขำมองแตปรำกฏกำรณ ไมมองธำตแทกรรมกรซงไรปจจยกำรผลต ด ำรงชพ

ดวยกำรขำยแรงงำนรบจำง ถกขดรดมลคำสวนเกนและถกกดขทำงกำรเมองเชนเดม เพยงแตเงอนไข

กำรใชแรงงำน และระดบชวตควำมเปนอยของชนชนน เปลยนไปกบวทยำศำสตรเทคโนโลยทไดพฒนำ

ไป ไปกบรปโฉมภำยนอกทเปลยนไปอยมไดขำด ลทธมำรกซเหนวำ “ชนชนนำยทนหรอนยหนงทน

ยงพฒนำ ชนชนกรรมำชพ หรอนยหนง ชนชนกรรมกรสมยใหมกพฒนำไปในระดบเดยวกนดวย

กรรมกรสมยใหมจะด ำรงชพอยได กตอเมอพวกเขำหำงำนท ำไดแลวเทำนน และพวกเขำจะหำงำนท ำ

ได กตอเมอแรงงำนของเขำท ำใหทนเพมพนเทำนน” “ในทำงเศรษฐกจ ชนชนกรรมำชพจะสำมำรถ

เขำใจได กเพยงกรรมกรรบจำงของกำรผลต และกำรเพมพนของทนขน” “ชนชนกรรมกรก ำลงสญ

สลำย” เปนทศนะบดเบนธำตแท ลทธเลนนช วำ “สงทมใชเปนธำตแท สงทเปนภำพลวงและเปลอก

นอกมกจะสญสนไปเสมอ ซงไมเหมอนกบธำตแททแขงแกรงปำนนน มนคงปำนนน”

ปรำกฏกำรณกบธำตแททงตรงกนขำมและเอกภำพ สงใดกตำม ลวนมปรำกฏกำรณกบธำตแท

เปนสองดำนทอำศยกน และเกยวพนกน ธำตแทแสดงผำนปรำกฏกำรณ ปรำกฏกำรณแสดงดำนใด

ดำนหนงของธำตแท เชน กำรขบถำยสงเกำเสรมสงใหม คอธำตแทกำรเคลอนไหวของสงมชวต แต

ธำตแทชวต จกแสดงผำนปรำกฏกำรณตำงๆ เชน กำรตงครรภ เยำวะภำพ ชรำภำพ และมรณภำพ

ปรำกฏกำรณแตละอยำงในน น แสดงถงกำรเคลอนไหวภำยนอกแตละดำนของธำตแทชวต

ปรำกฏกำรณกบธำตแท เปนสองดำนทแยกจำกกนไมไดในสงเดยวกนเชนนแหละ คนเรำถงจะเรยนร

ธำตแทผำนปรำกฏกำรณได แตปรำกฏกำรณไมเทำกบธำตแท พวกมนตรงกนขำมกน

จะเหนไดวำสงใดกตำม ลวนมปรำกฏกำรณกบธำตแท เปนสองดำนทตรงกนขำมกนและ

เอกภำพกน ธำตแทเปนมลฐำนของปรำกฏกำรณ ก ำหนดปรำกฏกำรณ แสดงผำนปรำกฏกำรณ

สวนปรำกฏกำรณแสดงออกดำนใดดำนหนงของธำตแท และอำศยธำตแทของสงเสมอ สงภววสยใดๆ

กตำม ลวนเปนเอกภำพของปรำกฏกำรณกบธำตแท ไมมปรำกฏกำรณใดทไมแสดงออกถงธำตแท

ไมมธำตแทใดทไมแสดงผำนปรำกฏกำรณ

2) มรรควธอนพงมในปรากฏการณและธาตแท:

หลกกำรควำมสมพนธทเปนเอกภำพของปรำกฏกำรณกบธำตแทของวภำษวธวตถนยม เสนอ

วธกำรทเปนวทยำศำสตรแกเรำรบรสรรพสง คอวธรบรธำตแทผำนปรำกฏกำรณ ปรำกฏกำรณเปน

จดเรมตนกำรรบรของเรำตอธำตแทของสง ปรำกฏกำรณแตละอยำงแสดงดำนขำงทตำงกนของธำตแท

ในสง มแตยดกมปรำกฏกำรณเปนจ ำนวนมำก พยำยำมครอบครองขอมลควำมรทำงสมผสอนอดม

119

และแทจรงทเปนไปได จงจะสำมำรถเผยธำตแทรวมในนนออกมำได แตวำปรำกฏกำรณไมเหมอน

ธำตแท ปรำกฏกำรณเพยงน ำเรำไปรบร ธำตแท ภำรกจทส ำคญของวทยำศำสตรอยทลอดผำน

ปรำกฏกำรณไปรบรธำตแท มแตจบปรำกฏกำรณทซมซอนอยเบองหลงธำตแทเปนจ ำนวนมำก เรำจง

จะสำมำรถเขำใจควำมเกยวพนภำยในของสง และยดกมกฎเกณฑกำรพฒนำของสงไดอยำงล ำลก

สหำยเหมำเจอตงช วำ “เรำมองเรองรำวตองมองแกนแทของมน ถอปรำกฏกำรณของมนเปน

เพยงเครองน ำทำงเขำประต พลนทเขำประตตองกมแกนแทของมน จงจะเปนวธกำรวเครำะหท

นำเชอถอเปนวทยำศำสตร” ดำนหนง กำรรบรปรำกฏกำรณใชวำจะรบรธำตแท เรำยงตองผำนกำร

คนควำและควำมคดนำมธรรมเปนวทยำศำสตร จงจะสำมำรถยดกมธำตแททซมซอนอยเบ องหลง

ปรำกฏกำรณของสงได เนองจำกปรำกฏกำรณกบธำตแท ไมไดเชอมเปนหนงเดยวกน ยงตองผำน

หนทำงคดเค ยว บำงครงคดวำรบร ธำตแทไดแลว แตภำยหลงกลบพบวำ เบองหลงธำตแทยงมธำต

แท ในธำตแทขนตน ยงมธำตแทขนท 2 ลกลงไปอก เชน ในยคหนง คนเรำถอกนวำ อะตอมเปน

อนภำคหนวยเลกทสด ถดมำคนพบโปรตอนเปนอนภำคหนวยเลกทสด เปนอนภำคมลฐำน ถดมำ

อกมกำรเสนอทฤษฎเกยวกบ ควำรก (Quark) เปนควำรก 3 ตว โปรตอนมใชอนภำคมลฐำนอกแลว

ควำมรบร ธำตแทของแสงในกระบวนกำร “ทฤษฎอณ” ในศตวรรษท 17 ถง “ทฤษฎคลน”

ในศตวรรษท 19 โดย ฮวเกนส (Christiaan Huygens) ฟนเรองเกำเมอหลำยรอยปกอนข นมำ

จนกระทงถง “ทฤษฎโปรตอน” โดยไอนสไตน ในศตวรรษท 20 ธำตแทของแสงจงไดเผยออกมำ

คอนขำงชดเจน ลทธเลนน ช วำ “ควำมคดมนษยคอจำกปรำกฏกำรณถงธำตแท จำกสงทเรยกวำ

ธำตแทขนตนถงธำตแทขนท 2 ลงลกไมลดละ กระทงไมมทส นสดเชนน ” กระบวนกำรรบร

ปรำกฏกำรณถงธำตแท รบร ธำตแทไมลกซ งถงรบร ลกซ ง หมนเวยนกลบไปมำไรทสนสด อกดำน

หนง ธำตแทแสดงผำนปรำกฏกำรณ เรำตองกมรปแบบแสดงออกภำยนอกของสงทกเวลำ ท ำงำน

ละเอยดถถวน เพอบรรลเปำหมำยกำรรบรธำตแทของสง

สมำชกและผปฏบตงำนของพรรค ควรตองยดกมปรมณฑลปรำกฏกำรณและธำตแทอยำง

ถกตอง ใชหลกกำรควำมสมพนธทเปนวภำษของปรำกฏกำรณกบธำตแท ขณะทวเครำะหปญหำและ

แกปญหำ ควรจะตระหนกถงกำรลอดผำนปรำกฏกำรณเหนธำตแท ไมวำตอเหตกำรณหรอคนกตำม

ควรจะตระหนกถงปรำกฏกำรณตำงจำกธำตแท พยำยำมใหควำมสนใจตอปรำกฏกำรณประเภทตำงๆ

อยำงทวดำน หลกเลยงควำมรบร ไมพอเพยงปรำกฏขน ขณะเดยวกน ยงตองสรำงจตส ำนกคนควำ

เปนวทยำศำสตร ไมควรหยดควำมรบร แคภำพทปรำกฏในสมองชนนอก ตองเจำะลกเขำไปจบ

กฎเกณฑและธำตแทของสง น ำมำช น ำกำรปฏบตของตนใหด เชน ตอกำรจดกำรเรองรำวลกษณะ

สวนรวม ไมควรมองแคตวของเรองรำว หำกควรลอดผำนเรองรำวไปกมปญหำทปรำกฏจำกกำรพฒนำ

เชนน ถงจะมลกษณะเจำะจงในกำรแกปญหำสวนรวมได

120

121

บทท 8

วธคดทเปนวทยาศาสตร

วธคด เปนเครองมออยำงหนงในกำรเรยนร เปนแนวคดของแกนหลกในกำรยดกมตวภววสย

“กำรท ำงำนท ำอยำงวภำษวธ” ซงกคอกำรแปรวภำษวธใหเปนทฤษฎกำรรบร ใหเปนมรรควธ และ

ใหเปนวธคดทเปนวภำษวธ วธคดทเปนวภำษวธ เปนแกนของวธกำรทงปวง เปนขอบงคบและ

มำตรกำรขนพ นฐำนทชวยใหควำมคดของเรำโคจรอยำงถกตองเปนวทยำศำสตร เรำจงควรใชวธคดท

เปนวทยำศำสตรในกระบวนกำรควำมรบรทงปวง

พ นฐานวธคดแบบวภาษวธ

วธคดทเปนวภำษวธ เปนสอน ำเรยนร โลก เปนวธคดทำงเหตผลทถกตองของคนเรำ คนเรำ

อำจคนพบแกนสำรควำมรบรทสอดคลองกบโลกภววสยได เชน ปรมำณ อณ อนภำคพ นฐำน และ

สนคำ ฯลฯ แตกลบไมพบแกนสำรของวธกำร เชน “วธวเครำะห” “วธสรปรวบยอด” และ “วธ

นำมธรรม” แตกไมควรเหนวำ วธคดนนเปนอตวสย ธำตแทของวธคดกอตวขนบนพนฐำนกฎเกณฑ

และควำมสมพนธทำงภววสย เปนมำตรกำร เครองมอ และขอบงคบของควำมคดตำมทแกนหลก

ตองกำร วธคดมตนแบบภววสย ตนแบบภววสยของวธคดคอ กฎเกณฑ และควำมสมพนธซงกนและ

กนของสงภววสย เชน วธเปรยบเทยบ สะทอนควำมสมพนธท เปนเอกภำพของสงภววสยอน

หลำกหลำย วธเปรยบเทยบคอม “เอกภำพ” กม “เหมอน” กม“หลำกหลำย” กม “ตำง” “หำ

เหมอนในตำง” และ “หำตำงในเหมอน” สวนควำมสมพนธของสวนทงหมดกบภำคสวน เปน

ตนแบบวธวเครำะหกบสรปรวบยอด เปนตนแบบวธแหงระบบ ควำมสมพนธทวไปกบจ ำเพำะรำย

เปนตนแบบวธสรปกบอนมำน

พนฐำนวธคดแบบวภำษวธทส ำคญคอ: วธสรปกบอนมำน วธวเครำะหกบสรปรวบยอด (รวม

หลำยดำน) วธนำมธรรมกบรปธรรม และวธเอกภำพของประวตศำสตรกบตรรกะ

1) สรปกบอนมาน:

สรปกบอนมำน เปนวธแรกสดและพนฐำนทสดของวธคด

สรป กคอวธจำกจ ำเพำะรำยถงทวไป เปนหลกกำรทวไปในกำรสรปรวบยอดจ ำเพำะรำยทเปน

จรง

อนมาน กคอวธจำกทวไปถงจ ำเพำะรำย เปนวธคดทเรมจำกจนตภำพและหลกกำรทวไปกอน

แลววนจฉยออกมำเปนขอสรปจ ำเพำะรำย

อนมำนเปนหลกกำรทวไปทสนองหลกฐำนทำงทฤษฎใหแกสรป ช เปำหมำยและทศทำงอยำง

ชดเจนใหแกสรป สรปนนยงเชอถอเตมทไมได ยงตองมกำรปรบแกและเตมเตมดวยอนมำน โดยแยก

122

ลกษณะสงกดทำงธำตแทกบลกษณะสงกดทไมเปนธำตแทออกจำกกน ละท งลกษณะดำนเดยวและ

ลกษณะเปลอกนอกใหหมดไป

สรปกบอนมำนอำศยซงกนและกน เตมเตมซงกนและกน กำรพฒนำของวทยำศำสตรสมย

ปจจบนบงบอกวำ กำรคนพบอนยงใหญของวทยำศำสตรใดๆ กตำม ลวนใชวธของสรปกบอนมำน

ครำวเดยวกนเสมอ กฎเกณฑธรรมชำตทส ำคญมำกมำย ลวนสะทอนวธสรปออกมำกอน แลวยนยน

ดวยวธอนมำน เมอผำนกำรปฏบตทดสอบแลว กกลำยเปนกฎแหงวทยำศำสตร โดยทวไปแลว สรป

มบทบำททส ำคญยงตอกำรคนควำขอมลควำมจดเจน แตพลนทมนเขำสควำมคดทฤษฎแลว อนมำน

กลบมบทบำทส ำคญทวคณ โดยเฉพำะในยำมทสรำงระบบทฤษฎ และกำรคนหำตรรกะภำยในระบบ

ทฤษฎ อนมำนกลำยเปนวธคดทส ำคญยง

2) วเคราะหกบสรปรวบยอด:

วเครำะหกบสรปรวบยอด เปนวธยดกมธำตแทของสงทลกกวำ

วเคราะห เปนกระบวนกำรควำมคดทแยกเปำของกำรรบรออกเปนสวน ดำน และลกษณะ

พเศษทตำงกนกอน แลวคนควำทละอยำง เพอรบร ดำนตำงๆ ของสง และคนหำดำนทเปนธำตแท

จำกสวนประกอบพ นฐำนในนน วเครำะหมหลำยรปหลำยแบบ เชน วเครำะหลกษณะควำมแนนอน

วเครำะหจ ำนวนสวนประกอบของสำร วเครำะหโครงสรำง วเครำะหสมรรถนะ วเครำะหขอมล

วเครำะหเบำแบบ และวเครำะหกระบวนกำรเทคนคกำรผลต เปนตน

สรปรวบยอด กคอกำรแยกสวน ดำน และลกษณะพเศษทตำงกนออกจำกกนกอน แลว

ประกอบกนขนเปนสวนทงหมดตำมล ำดบ ตำมโครงสรำงของมน เพอบรรลควำมรบร ในสวนทงหมด

ของสงภววสย สวนระหวำงสวนประกอบกบสวนทงหมด และระหวำงปจจยส ำคญกบระบบนน เปน

รำกฐำนกำรวเครำะหและสรปรวบยอดทำงภววสย

ควำมสมพนธระหวำงวเครำะหกบสรปรวบยอด เปนควำมสมพนธแบบวภำษ วเครำะหเปน

รำกฐำนของสรปรวบยอด สรปรวบยอดเปนจดส นสดของวเครำะห ควำมรบร จะสมบรณเปน

วทยำศำสตรไดตองประสำนทงสองเขำดวยกน เลนนไดน ำเอำ “วเครำะหกบสรปรวบยอด—กำรแยก

แตละสวน ยอดรวม และควำมคดรวมของสวนเหลำน มำประสำนเขำดวยกน” แลวก ำหนดขนเปน

ปจจยส ำคญของวภำษวธ ทเนนหนกคอ ควำมสมพนธทเปนวภำษของวเครำะหกบสรปรวบยอด

3) นามธรรมกบรปธรรม:

นำมธรรมกบรปธรรม ไดแกรปแบบควำมคดสงสดแบบวภำษ ทงสองแฝงไวดวยควำมหมำย

ทส ำคญคอ นำมธรรมเปนทงผลพวงของกำรคดและเปนวธคด นำมธรรมเปนผลพวงของกำรคดกคอ

ขอก ำหนดทถอดมำจำกกำรคด สะทอนลกษณะสงกดและปจจยบำงอยำงของเปำทำงภววสย

นำมธรรมเปนวธคดกคอ วธทำงตรรกะทถอดลกษณะสงกดและปจจยบำงอยำงของเปำ โดยละลกษณะ

สงกดและปจจยอยำงอนของมนไวชวครำว

วธจำกนำมธรรมขยบข นสงถงรปธรรม: กคอ วธจำก “ขอก ำหนดนำมธรรม” ขยบขนสงถง

“รปธรรมในควำมคด” ในกระบวนกำรกำรรบรของคนเรำทมตอสงภววสย กระบวนกำรกำรรบรของ

คนเรำทมตอสงภววสยกคอ กระบวนกำรแบบวภำษจำกรปธรรมถงนำมธรรม แลวจำกนำมธรรมถง

รปธรรมอก อนเปนกระบวนกำรจำก “รปธรรมของกำรสมผส” ถง “ขอก ำหนดทเปนนำมธรรม” แลว

123

จำก “ขอก ำหนดทเปนนำมธรรม”ขยบขนสงถง “รปธรรมในควำมคด” วธจำกนำมธรรมขยบขนสงถง

รปธรรมมควำมหมำยทำงมรรควธวทยำดวยเหตนแหละ

ทเรยกวำ “รปธรรมของกำรสมผส” กคอกำรรบร เปำทำงภววสยและสงรปธรรมทคนเรำไดรบ

ดวยกำรสมผสโดยตรงจำกกำรปฏบต มนปรำกฏตอหนำอวยวะของคนเรำโดยตรง เปนปรำกฏกำรณ

ทงหมดทเปนรปธรรมและมชวตชวำทเกดในสมองของคนเรำ

ทเรยกวำ “ขอก ำหนดนำมธรรม” กคอคนเรำใชควำมคดทเปนนำมธรรมแยกสงเครำะห

“รปธรรมของกำรสมผส” ไดมำซง “ครบถวน” และ “ภำพทปรำกฏในใจ” โดยกำรคดสรรปจจยท

เปนธำตแทและไมใชเปนธำตแท ควำมบงเอญและควำมแนนอน ครนแลวลอดผำนปรำกฏกำรณไป

บรรลเปำหมำยกำรรบรธำตแทของสง แลวแสดงออกทำงจนตภำพ

ทเรยกวำ “รปธรรมในควำมคด” กคอกำรใชวธสรปรวบยอด กคอด ำเนนกำรรวบรวมและ

สรปลกษณะสงกดธำตเฉพำะแตละดำนของควำมรบรทมตอสรรพสง กอรปข นเปนควำมรบรทเปน

เอกภำพททวดำนและลกซ ง มนยดกมธำตแทของเปำจำกสวนทงหมด เน อหำของมนเมอเทยบกบแต

ละดำนของ “ขอก ำหนดนำมธรรม” แลว จกมควำมเปนรปธรรมกวำและลกซ งกวำ และแตกตำงจำก

“รปธรรมของกำรสมผส” มนลอกเลยนแบบ “รปธรรมของกำรสมผส” บนทฤษฎ มนเปนเอกภำพ

ของรปธรรมกบนำมธรรม เปนเอกภำพของสภำพควำมเปนจรงทำงภววสยกบรปแบบควำมคดอตวสย

เหตใดกำรรบรสรรพสงภววสยจงตองเรมจำก “ขอก ำหนดนำมธรรม” ขยบขนสงถง “รปธรรม

ในควำมคด” เพรำะวำสงท “ขอก ำหนดนำมธรรม” เผยออกมำเปนเพยงรปแบบโดดๆ กำรสะทอน

ของขอก ำหนดนำมธรรมแตละอยำง กเพยงสะทอนลกษณะพเศษเฉพำะดำนใดดำนหนงของสง ดวย

เหตน หำกควำมรบรหยดบนขน “ขอก ำหนดนำมธรรม” กจะท ำใหองครวมทงหมดของเปำเดมอยใน

ภำวะตดแขนตดขำในสมองเรำ ไมอำจรบร รปธรรมของเปำไดอยำงทวดำน มแตขยบข นสงถง

“รปธรรมในควำมคด” จงจะสำมำรถยดกมธำตแทแตละดำนและควำมเกยวพนซงกนและกนของพวก

มนไดบนควำมรบร จงจะสำมำรถอธบำยองครวมทงหมดของสงไดอยำงเปนเอกภำพและทวดำน กอ

รปขนเปนควำมรบร ธำตแทของสงภววสยไดอยำงลกซ งและทวดำน ลทธมำรกซช วำ “รปธรรมอยำง

เปนรปธรรม เพรำะมนเปนขอสรปรวบยอดขอก ำหนดอนมำกมำย ดงนนมนจงเปนเอกภำพของควำม

หลำกหลำย” กำรรบร ขน “รปธรรมในควำมคด” เมอเปรยบเทยบกบกำรรบร ขน “ขอก ำหนด

นำมธรรม” แลว กำรยดกมเปำถงจะมลกษณะพเศษส ำคญของลกษณะรปธรรม ลกษณะองครวม

ทงหมด และลกษณะทวดำนได

วธจำกนำมธรรมขยบข นสงถงรปธรรม กเปนวธท ใชกนทวไปในกำรสรำงระบบทฤษฎ

วทยำศำสตรแขนงตำงๆ เฮเกล เคยวเครำะหวธจำกนำมธรรมขยบข นสงถงรปธรรมวำ “ลกษณะ

พเศษของกำรเคลอนไหวรดหนำเชนน มนเรมจำกลกษณะก ำหนดท งำยบำงอยำง ภำยหลงทได

ขอก ำหนดของลกษณะก ำหนดเชนนแลว มนกยงอดมสมบรณ ยงเปนรปธรรม” มำรกซไดยนยนแกน

แทสมเหตสมผลดงกลำวของควำมคดเฮเกล และไดด ำเนนจนถงทสดขณะทสรำงวทยำศำสตร

เศรษฐศำสตรกำรเมอง ใน «วำดวยทน» มำรกซไดน ำเอำขอก ำหนดนำมธรรมของสนคำ—

ควำมสมพนธเศรษฐกจทนนยม มำเปนขอก ำหนดทวไปในกำรเรมตนสำธยำยวธของตรรกะจำก

นำมธรรมถงรปธรรม ใน «วำดวยทน» กอนอนมำรกซไดวเครำะหความสมพนธ: กำรแลกเปลยน

124

สนคำในสงคมทนนยม (สงคมสนคำ) ทพบเหนงำยทสด ทวไปทสด พ นฐำนทสด บอยทสด

ธรรมดำทสด นบเปนหมนครงลำนครง กำรวเครำะหจำกปรำกฏกำรณ (จำก ‘เซลล’ สงคมทนนยม)

ทงำยทสดน เผยใหเหนถงควำมขดแยงทงปวง (หรอหนอออนควำมขดแยงทงปวง) ของสงคมยด

ปจจบน” นนคอกำรเรมจำกปรมณฑลทงำยทสดทเปนนำมธรรมทสดกอน แลวจงวเครำะหทนมลคำ

สวนเกนอนเปนปรมณฑลทสลบซบซอน แลวขยบข นสงถงผลก ำไร ดอกเบ ย และคำเชำ...ฯลฯ”

ลทธเลนนเหนวำ “วธสำธยำย (รวมถงกำรคนควำ) ของวภำษวธโดยทวไปแลว ควรเปนเชนน ” นน

คอวธเผยควำมขดแยง โดยเรมจำกนำมธรรม ผำนสอกลำงทำงตรรกะ ไปสรปธรรมในควำมคด

4) เอกภาพของตรรกะกบประวตศาสตร:

ประวตศำสตร กคอกระบวนกำรกำรเกด กำรพฒนำ และกำรดบสญ หรอนยหน ง

กระบวนกำรววฒนำกำรของสงภววสย ครอบคลมควำมคดสองชน 1. สภำพควำมเปนจรงใน

กระบวนกำรพฒนำของประวตศำสตรทำงภววสย 2. กระบวนกำรพฒนำทำงประวตศำสตรควำมรบร

ของมนษย เชน ประวตศำสตรวทยำศำสตร ประวตศำสตรปรชญำ และประวตศำสตรกำรพฒนำ

ภำษำ เปนตน

วธของประวตศำสตร กคอวธทเรมจำกกระบวนกำรพฒนำทำงประวตศำสตร มำวเครำะหและ

พรรณนำเปำคนควำ วธเชนน เปนวธสำธยำยเน อหำขนกำรพฒนำแตละขน และภำพเหตกำรณกำร

พฒนำของประวตศำสตรท ผดข นมำอก ตำมล ำดบเวลำของตวภววสย ตำมรปแบบรปธรรมของ

ประวตศำสตรทแสดงออกมำทำงภววสยอยำงครบถวน

ตรรกะ กคอควำมคดทำงเหตผล หรอควำมคดนำมธรรมทสะทอนกฎเกณฑของสงภววสย

ดวยรปแบบทฤษฎ กคอกำรสะทอนขอสรปควำมคดคนทมตอกฎเกณฑกำรพฒนำของสงภววสย หรอ

ตอสงทเปนประวตศำสตรทผดข นมำอกในควำมคดทำงเหตผล วธของตรรกะ กคอวธท เรมจำก

นำมธรรมบรสทธ มำเผยธำตแทของเปำดวยรปแบบทฤษฎ ผำนรปแบบควำมคด คอจนตภำพ

วนจฉย และอนมำน วธของตรรกะเปนหวงโซกลำงของนำมธรรมทเปนวทยำศำสตร เปนวธพ นฐำน

ทสดของควำมคดทฤษฎ ลทธเลนนช วำ “ไมวำวทยำศำสตรใดๆ กตำมลวนใชตรรกะกนทงนน”

ไมวำทฤษฎวทยำศำสตรใดกตำม ในเม อเปนประวตศำสตรกควรเปนตรรกะดวยใน

ขณะเดยวกน ทเรยกมนวำตรรกะ เพรำะไมวำกำรพฒนำกอตวขนเปนระบบทคอนขำงสขงอมของ

ทฤษฎวทยำศำสตรแขนงใดกตำม ลวนตองผำนกระบวนกำร “ขอก ำหนดนนำมธรรม” ขยบขนสงถง

“รปธรรมในควำมคด” สะทอนถงกระบวนกำรควำมรบร เรมจำกขนต ำถงขนสง จำกเรยบงำยถงซบซอน

นนคอกระบวนกำรขบเคลอนของตรรกะทกอรปข นเปนระบบทฤษฎวทยำศำสตร ท เรยกมนวำ

ประวตศำสตร เพรำะไมวำกระบวนกำรตรรกะของทฤษฎวทยำศำสตรแขนงใดกตำม ไมมทเกนกวำ

กำรสะทอนกระบวนกำรประวตศำสตรบนรปแบบทคอนขำงอดมคต หรอคอนขำงบรสทธ กำรสะทอน

เน อหำประวตศำสตรถงระบบทฤษฎวทยำศำสตร โดยปกตมกแสดงออกตำงกนสองชนด ชนดหนง

คอ กำรสะทอนของระบบทฤษฎวทยำศำสตร เปนไปตำมกระบวนกำรประวตศำสตรในตวของเปำ

คนควำ ทเปนแบบฉบบทสด คอทฤษฎเกยวกบววฒนำของสงมชวต ภำยหลงทสงไมมชวตเกด

สงมชวตแลว จำกสงมชวตชนต ำถงสงมชวตชนสง จำกสตวจนก ำเนดมนษยทละกำวไดอยำงไร อก

ชนดหนง กำรสะทอนของระบบทฤษฎวทยำศำสตร เปนไปตำมกระบวนกำรพฒนำของประวตศำสตร

125

ควำมรบร ของคนเรำ เชน กำรสรำงระบบพลศำสตรทเปนแบบฉบบ คอกำรเลยงล ำดบทำงตรรกะ

จำกทฤษฎแรงเสยดสทหยดนง ถงทฤษฎกำรขบเคลอน แลวถงทฤษฎพลศำสตรอก เปนตน

วธตรรกะกบประวตศำสตรเปนหนงเดยวกน กเปนวธของวทยำศำสตรธรรมชำตทส ำคญ

เชนเดยวกน ในวทยำศำสตรธรรมชำต กำรทดำรวนสำมำรถอธบำยชวตนำนำพนธไดอยำงเปน

วทยำศำสตรนน กเพรำะเขำไดอธบำยประวตศำสตรดวยรปแบบตรรกะ ชววทยำในยคปจจบนบงบอก

วำ กำรทจะเผยชวตอนลลบไดอยำงแทจรงนน จะตองสบสำวรำวเรองประวตชวต คนควำชวต

แรกเรม ตอสงมชวตเปนเชนน ตอสงไมมชวตกเปนเชนน แททจรงแลว กำรคนควำและกำรอธบำย

สงใดอยำงเปนวทยำศำสตร มกจะใชวธตรรกะกบประวตศำสตรเปนหนงเดยวกนเสมอ

แตวำ ในเอกภำพของตรรกะกบประวตศำสตร ซงกคอ ควำมคดของตรรกะ เปนควำมคดท

สะทอนขอสรปทเปนนำมธรรมของประวตศำสตรท “กำรแกใหถกตองแลว” ทงน สภำพควำมเปนจรง

ในกระบวนกำรพฒนำของประวตศำสตร เปนกระบวนกำรควำมขดแยงทสลบซบซอน ในกระบวนกำร

น มปจจยควำมแนนอนและปจจยควำมบงเอญ มปจจยหลกและปจจยรอง มภำพจรงและภำพลวง

กระทงมสงทเบยงเบน คตเค ยว และถดถอยนนคอ บทบำทของกฎเกณฑกำรพฒนำทำงประวตศำสตร

ทส ำแดงออกมำในปรำกฏกำรณทสลบซบซอน วธของตรรกะ เปนวธทไมใชสะทอนประวตศำสตร

อยำงกลไก หำกสะทอนลกษณะกฎเกณฑและธำตแทของสง ยดกมสงรปรำงบรสทธ ละทงรำยละเอยด

ทวกไปวนมำ ละทงปจจยรองและปจจยควำมบงเอญเปนจ ำนวนมำกของวถประวตศำสตรใหหมดไป

หำกเรำมองจำกบอเกดของตรรกะ สงทเปนประวตศำสตร กคอรำกฐำนของสงทเปนตรรกะ

สงทเปนตรรกะ กคอสงทประวตศำสตรแตกแขนง เองเกลสเคยกลำวไววำ “ประวตศำสตรเรมจำกท

ไหน วถด ำเนนควำมคดกควรเรมจำกทนน สวนกำรพฒนำไปอกกำวหนงของวถด ำเนนควำมคด กไม

มทเกนกวำกระบวนกำรของประวตศำสตรทสะทอนบนนำมธรรม บนทฤษฎ และบนรปแบบตลอดมำ

กอนหลง..." ในน เองเกลสเรมจำกควำมสมพนธของ “แหลง” “กระแส” มำพสจนขอเทจจรงของ

ประวตศำสตรเปน “อนดบแรก” เปนรำกฐำนภววสย ตรรกะเปน “อนดบสอง” แตกแขนงมำจำก

ประวตศำสตร หมำยควำมวำ กำรเคลอนไหวทำงควำมคดของเรำ จกตองน ำเอำประวตศำสตรกบ

ตรรกะ มำท ำใหสองดำนน เปนเอกภำพกน จงจะสำมำรถสะทอนสรรพสงไดอยำงถกตอง ท ำใหปญหำ

ทไดพสจนขอเทจจรงแลวยงแจมแจงลกซ ง ยงสมบรณ ค ำพดทนำเลอมใสศรทธำ

5) วธคดแหงวภาษวธกบวธคดแหงวทยาศาสตรสมยปจจบน:

(1) วธคดแหงวภำษวธ เปนมรรควธเบองตนของวธคดแหงวทยำศำสตรสมยปจจบน ก. จต

วญญำณพ นฐำนของวธคดแหงวภำษวธ มบทบำทอยำงกวำงขวำงตอกำรคนควำของวทยำศำสตรสมย

ปจจบน ซมแทรกอยทำมกลำงกำรคนควำของวทยำศำสตรสมยปจจบน หำกผละจำกควำมคดแหง

วภำษวธ กำรคนควำของวทยำศำสตรสมยปจจบน กเดนยำกแมเพยงกำวเดยว ข. วธคดแหงวภำษวธ

ไมเพยงเปนเครองมอเปลยนแปลงควำมรควำมจดเจนใหเปนทฤษฎวทยำศำสตรทเปนจรงทจ ำเปน

เทำนน หำกยงเปนสะพำนเชอมตอกำรคนควำทำงวทยำศำสตรทจ ำเปนอกดวย ง. ควำมคดแหง

วภำษวธเปนเสำค ำยน และเปนก ำลงผลกดนสรำงทฤษฎวทยำศำสตรใหม ผลกดนกำรแกปญหำใหม

และกำรบกเบกใหมทำมกลำงกำรขบเคลอนทำงควำมรบรทำงวทยำศำสตร ดวยสำยตำกำรสรำงสรรค

และกำรพฒนำของนกคนควำวจยอยำงไมหยดยง

126

(2). วธคนควำและผลงำนของวทยำศำสตรสมยปจจบน ท ำใหควำมคดแหงวภำษวธมควำม

สมบรณและลกซ งยงขน ก. เตมเตมววบนภำพโลกใหแกควำมคดแหงวภำษวธ ข. ยนยนและยงควำม

สมบรณใหแกทศนะควำมคดแหงวภำษวธ กระตนวธคดแหงวภำษวธอยำงรปธรรมอยำงแมนย ำยงขน

ในอกขนหนง

วธคดแหงวทยำศำสตรสมยจจบน เปนกลมวธคดทใหญโตโอฬำร โดยครอบคลมวธแหงกำร

ควบคม วธแหงขอมลขำวสำร วธแหงระบบ วธแหงโครงสรำง—สมรรถนะ วธแหงเบำแบบและวธ

คด เปนตนเหลำน ลวนยงควำมสมบรณและยงควำมลกซ งใหแกวธคดแหงวภำษวธทงสน

ผลงำนอนยงใหญแหงปฏวตกำรทำงวทยำศำสตรเทคโนโลยสมยปจจบน ไดยงควำมสมบรณ

และยงควำมลกซ งใหแกทศนะพ นฐำนของปรชญำลทธมำรกซ กำรพฒนำใหมของวทยำศำสตรเทค

โนโลยสมยปจจบน ไดบกเบกอำณำจกรกำรคนควำของปรชญำลทธมำรกซ เมอน ำวธคนควำใหมของ

วทยำศำสตรสมยปจจบน มำผนวกเขำกบปรชญำลทธมำรกซ กจะท ำใหแบบวธและวธคนควำของ

ปรชญำลทธมำรกซเกดกำรเปลยนพลก

สวนปรชญำลทธมำรกซ กมบทบำทชน ำทส ำคญยงตอกำรพฒนำของวทยำศำสตรเทคโนโลย

สมยปจจบน ประกำรแรก มนสนองโลกทศนและมรรควธวทยำวทยำศำสตร ใหแกกำรคนควำและ

กำรพฒนำของวทยำศำสตรเทคโนโลย ประกำรทสอง มนสนองกำรบรรยำยและกำรพสจนทำงปรชญำ

ใหแกนวตกรรมทำงวทยำศำสตรเทคโนโลยสมยปจจบน ประกำรทสำม มนชวยเสรมกำรวเครำะห

และกำรแกปญหำทปรำกฏทำมกลำงชวงวถกำรปฏวตของวทยำศำสตรเทคโนโลยสมยปจจบน

วธแหงปรชญำลทธมำรกซ กคอวธคดแหงวภำษวธ มควำมสมพนธแนนแฟนกบวธคดและวธ

ท ำงำน เมอน ำทศนะปรชญำลทธมำรกซไปใชกบกำรครนคดและกำรท ำงำน มนกจะกลำยเปนวธคด

และวธท ำงำน สวนทศนะวตถนยม เปนรำกฐำนวธคดแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง ทศนะควำม

ขดแยง เปนแหลงวธคดประสำนทฤษฎสองจดกบทฤษฎจดหนกเขำดวยกน ทศนะประสำน

ลกษณะรวมกบลกษณะจ ำเพำะของควำมขดแยง เปนรำกฐำนวธวเครำะหปญหำรปธรรมอยำงรปธรรม

ทศนะวตถนยมประวตศำสตร เปนรำกฐำนของวธแหงประวตศำสตร...วธคดและวธท ำงำนเหลำน

เปนวธคดทเปนรปธรรมของปรชญำลทธมำรกซ เมอวธคดแหงวภำษวธ วธคดแหงวทยำศำสตรสมย

ปจจบน และวธคดและวธท ำงำนไดประสำนเขำดวยกนแลว กจะชวยใหเรำรบร โลกและดดแปลงโลก

ไดดยงขน บกเบก “เทศะควำมคด” ไดดยงขน

ความคดยทธศาสตรกบลกษณะพเศษพ นฐานของมน

ทฤษฎวตถนยมประวตศำสตรสงคมบงบอกแกเรำวำ สงคมมนษยประกอบดวยองครวม

ควำมสมพนธทงหมดอยำงมอนทรย พฒนำอยำงหลำยหลำก อยำงสลบซบซอน และอยำงไมรจบ ม

แตปลกฝงและยกระดบทกษะกำรคดยทธศำสตรอยำงไมหยดยง จงจะสำมำรถเขำใจและยดกมองครวม

สงคมมนษยทงหมดไดอยำงมอนทรยไดดยงขน จงจะสำมำรถกระตนควำมส ำนกในกำรพฒนำสงคม

มนษยไดดยงขน

127

1) ความหมายทนยามไวตามจนตภาพความคดยทธศาสตร:

ควำมคดยทธศำสตร กคอควำมคดทเรมตนจำกควำมเปนจรง จดควำมสมพนธระหวำงสวน

ทงหมดกบเฉพำะสวน และสภำพปจจบนกบอนำคตใหถกตอง กคอกำรจบควำมขดแยงหลกก ำหนด

โครงกำรทสอดคลองกน ท ำใหเปำหมำยลกษณะสวนทงหมดและลกษณะยำวไกลปรำกฏเปนจรงขนมำ

มนเปนกระบวนกำรทงหมดของควำมคดเปรยบเทยบ ควำมคดวนจฉย ควำมคดคดสรร ควำมคด

แผนกำร ควำมคดน ำไปปฏบต ควำมคดปอนกลบ ควำมคดแกใหถกตอง และควำมคดสรปกบกำร

ยกระดบสงขนทด ำเนนในสมองของแกนหลก คณภำพของควำมคดยทธศำสตร สะทอนใหเหนวำเมอ

คนเรำจะบรรลผลส ำเรจ กตองมกำรสรปรวบยอดควำมจดเจนทงทำงตรงและทำงออม สงผลสะเทอน

ในระดบลกและระดบกวำงตอโลกภววสย ใจกลำงของควำมคดยทธศำสตร กคอควำมคดลกษณะสวน

ทงหมด จดต ำตำพ นฐำนของมน กคอจะจดกำรถกตองอยำงไรในปญหำองครวมควำมสมพนธสวน

ทงหมดกบเฉพำะสวน และยำวไกลกบเฉพำะหนำ

2) ลกษณะพเศษพนฐานของความคดยทธศาสตร:

ลกษณะพเศษพนฐำนของควำมคดยทธศำสตร อำจสรปไดหลำยดำนดงน :

ประกำรแรก ควำมคดยทธศำสตรพงมลกษณะสถำนกำรณทวดำน สถำนกำรณทงหมด หรอ

เรยกวำสวนรวม ครอบคลมควำมหมำย “ทวทกดำน” แตมใชทวทกดำนทเทำเทยมกน ควำมคด

ยทธศำสตร เปนรปแบบควำมคดอยำงหนงทกมสวนทงหมด ขบเคลอนในสถำนกำรณทกดำน รเรม

ชวงชงและมชยในงำนสถำนกำรณทงหมด สถำนกำรณทงหมดของสรรพสง ไดแกกำรประสำนซงกน

และกน และกำรกอบทบำทซงกนและกนของบรรดำปจจยส ำคญ มนครอบคลมกระบวนกำรและขนท

เกยวพนเชอมโยงกน กำรกมสวนทงหมด กำรขบเคลอนในสถำนกำรณทงหมด และกำรใสใจตอ

สถำนกำรณทงมวลในกระบวนกำรพฒนำของสงนน เปนควำมตองกำรวำงแผนงำนใหครอบคลม

สถำนกำรณทงหมด จดควำมสมพนธแตละดำนและแตละขนกบสวนทงหมดและสถำนกำรณทวทก

ดำนใหด หลกเลยงตกหลมพลำงเฉพำะสวนสญเสยสวนทงหมด มนเปนหลกประกนใหกำรท ำงำน

ไดผลดทสดในสถำนกำรณทงหมด ควำมคดยทธศำสตรและกำรขบเคลอนในสถำนกำรณทวทกดำน

ไดแกคนควำและจดกำรปญหำ จะตองยนอยบนยอดสงของสถำนกำรณทงมวล หำไมแลว กำรพด

และกำรท ำแตเฉพำะสวน ยงแตงำนรปธรรมจกจก ยกตวอยำงมำกลำวอยำงไมหวำดไมไหว ค ำนงอน

นนพลำดอนน นนมใชควำมคดยทธศำสตร หำกเปนควำมคดอภปรชญำ “มองเหนตนไม แลไมเหน

ปำ” อนเปนขอเรยกรองไมวำจะส ำรวจคนควำปญหำใดกตำม ควรพจำรณำสวนรวม เรยนร สวนใหญ

ค ำนงสวนทงหมด จบเรองใหญ วสยทศนกวำง ตองเปดกวำง ใจตองเปดกวำง มองปญหำสำยตำ

ทอดไปยงสถำนกำรณทงหมด ทอดไปยงดำนทงปวง และทอดไปยงโลก

ประกำรท 2. ควำมคดยทธศำสตรพงมลกษณะคำดกำรณลวงหนำ ควำมคดยทธศำสตรไม

เพยงด ำเดนโครงกำรและเปำหมำยทก ำหนดไวใหเกดเปนจรงในสถำนกำรณทงหมด ยงตองท ำให

โครงกำรทก ำหนดไว และเปำหมำยระยะยำวใหเกดเปนจรงขณะเดยวกนอกดวย ดวยเหตน ควำมคด

ยทธศำสตรจงไมเพยงเกยวของกบควำมสมพนธสถำนกำรณทงหมดกบเฉพำะสวน ยงเกยวของกบ

ควำมสมพนธสภำพปจจบนและอนำคตอกดวย นกยทธศำสตรหรอผ สนทดท จะใชควำมคด

ยทธศำสตร จะมวสยทศนกวำงไกลได อยทเขำคนควำและจดกำรปญหำ โดยยนอยบนยอดสงของ

128

สถำนกำรณทงหมด ยดกมควำมสมพนธในสถำนกำรณทงหมดกบเฉพำะสวน ยดกมควำมสมพนธใน

สภำพปจจบนกบอนำคต ยนหยดปจจบนทอดสำยตำสอนำคต หำกตรงกนขำม ค ำนงแตเฉพำะหนำ

ละเลยยำวไกล สำยตำสน ใจเรวดวนได นนมใชควำมคดยทธศำสตร ลกษณะคำดกำรณลวงหนำของ

ควำมคดยทธศำสตร เรยกรองในยำมทครนคดปญหำใดกตำม ตองพจำรณำลกษณะพเศษจ ำเพำะ

ของสถำนกำรณ ทอดสำยตำยำวไกล แลอนำคต ยดกมแนวโนมกำรพฒนำของสงอยำงเฉยบแหลม

ใชสภำพทเปนไปไดทจะปรำกฏในอนำคต มำปรบและชน ำปจจบน มแตเชนน จงจะเขำใจกฎเกณฑ

กำรพฒนำและควำมเกยวพนภำยในของสงเรวกวำใครอน มก ำลงส ำรวจคนควำ มก ำลงวนจฉย

แยกแยะฉบไว สนทดฉลำดหลกแหลมตอกำรพฒนำของสง มองทะลแมแตปญหำเลกนอย จำกหนง

เรองตวอยำงร ไดหลำยเรอง จงจะสำมำรถก ำหนดเปำหมำย วำงโครงกำร และควำมตองกำรไดอยำง

ถกตอง แลวถอสงนมำชน ำงำนและปฏบตกำรในกำรท ำงำนทเปนจรง

ประกำรท 3. ควำมคดยทธศำสตรพงมลกษณะระบบ ควำมคดยทธศำสตรเรยกรองใหน ำเอำ

ควำมคดระบบและแนวคดระบบ มำวเครำะหและวนจฉยสรรพสงอยำงถกตอง (1 ยนหยดหลกกำร

สวนทงหมดของระบบ สนทดครนคดในสวนทงหมดและเปนระบบตองำนทเปนเปำ ยดกมกฎเกณฑ

กำรเคลอนไหวและสมรรถนะพเศษของเปำจำกสวนทงหมด ยดกมสงนนๆ โดยเรมตนจำกควำม

เกยวพนซงกนและกนของสวนประกอบแตละสวน และปจจยส ำคญแตละปจจย ปรบควำมสมพนธ

สวนทงหมดกบภำคสวนในสภำพกำรณทผนแปร ท ำใหสมรรถนะของภำคสวนขนตอเปำหมำยสวน

ทงหมดใหดทสด บรรลผลในสวนทงหมดใหดทสด (2 ยนหยดหลกกำรล ำดบชนของระบบ ในยำมท

จดกำรปญหำ ตองปรบกำรครนคดแนวรำบใหเปนกำรครนคดสำมมต เปลยนควำมรบร ชนเดยวให

เปนควำมรบรหลำยชน สรปลกษณะพเศษธำตแทของโครงสรำงล ำดบชนของสงใหดยงข น เผย

กฎเกณฑกำรเปลยนแปลงของโครงสรำงล ำดบชนของสงใหชดเจนยงขน (3 ยนหยดหลกกำรระบบท

เปดกวำง ใหควำมส ำคญกบกำรรบและกำรใชขอมลขำวกรอง ใหควำมส ำคญกบกำรผนแปรและกำร

พฒนำของสง ขจดควำมคดแขงทอปดประตตวเอง ปรบควำมคดและก ำหนดแผนตำมสภำพแวดลอม

และเงอนไขทผนแปรอยไมขำด

ประกำรท 4. ควำมคดยทธศำสตรพงมลกษณะสรำงโฉมหนำใหม ควำมคดยทธศำสตรคอ

ควำมคดกมสถำนกำรณทงหมด มองอนำคต สงทมนเผชญเปนอำจณ คอกำรคดสรรปญหำใหญอน

หนกหนวง สบเสำะอำณำจกรทคนรนกอนไมเคยบกเบก ไมมบทเรยนส ำเรจรปมำกอน มนเรยกรอง

ควำมคดตองพฒนำเปลยนแปลงไปกบโลกภววสยทเปลยนไปอยำงไมรจบ สรปบทเรยนอยำงไมหยด

หยอน มกำรคนพบ มกำรสรำงสรรค มกำรกำวรดหนำ ลกษณะสรำงโฉมหนำใหมของควำมคด

ยทธศำสตร คอทะลวงอทธพลควำมคด (1 ทะลวงอทธพลของอ ำนำจบำรม ไมวำอำณำจกรใดลวนม

อ ำนำจบำรม ซงมบทบำทในกำรสำธต กลำยเปนอทธพล ชะตำกรรมของอ ำนำจบำรมทงปวงคอกำร

ขนตอ ไมมฐำนะสรำงโฉมหนำใหม (2 ทะลวงอทธพลหนงสอ หนงสอคอควำมรทำงออม แนนอน

ยอมมควำมส ำคญ แตเหนวำค ำพดในหนงสอลวนถกหมด บนหนงสอไมมขออำงองกไมกลำโตแยง

ชะตำกรรมทงปวงของหนงสอ คอกำรเชอฟง ไมมฐำนะสรำงโฉมหนำใหมเชนกน (3 ทะลวงอทธพล

ควำมจดเจน ควำมจดเจนเปนของล ำคำ แตตองวเครำะห ทงปวงจะอำศยควำมจดเจนไมได นอกจำกน

ยงมอทธพลอำรมณ และอทธพลพฤตกรรมทนยมท ำตำมกน ลวนอยในขำยทจะตองท ำลำย จะตอง

129

ละทงกำรเรมตนจำกลทธคมภร ละท งควำมคดแขงทอยดกรอบตำยตว ละท งกำรรบเอำมำทงดนและ

เชอหลบหหลบตำ จะตองตงอยบนพนฐำนกำรยดกมเหตผลของสงภววสย ยดกมกฎเกณฑกำรพฒนำ

ของสง กลำถำโถม กลำทดลอง และกลำสรำงโฉมหนำใหม เรำจงจะสำมำรถปรบนโยบำย ชน ำกำร

ปฏบตทนกบสภำวะกำรเปลยนแปลงทำงภววสย

ประกำรท 5. ควำมคดยทธศำสตรพงมลกษณะชนะรวมกนหลำยฝำย กำรแขงขนในยคปจจบน

นอกจำกหลกเลยงควำมพำยแพ และผลสดทำยพงพนำศไปดวยกนแลว ทส ำคญยงกวำคอกำร

แสวงหำผลสดทำยชนะรวมกนสองฝำยและหลำยฝำยทเปนจรง ในกำรแขงขน มงไปศกษำจดเดนของ

ฝำยตรงกนขำม และสรำงโฉมหนำใหมในภำรกจของตนอยำงไมหยดหยอน ท ำใหสองฝำย และ

หลำยฝำยตำงกมควำมกำวหนำ ตำงกมกำรพฒนำ และตำงกมแบบวธด ำรงชวตในระดบสงสด กำร

คดสรรแบบวธและกำรพฒนำกำรด ำรงชวต กำรด ำเนนแหลงทอยและพฒนำชวตของชมชนใหเกดเปน

จรง โดยถอเปนสวนประกอบทส ำคญของควำมคดยทธศำสตร ชนะรวมกนหลำยฝำยของควำมคด

ยทธศำสตร ทงเรยกรองใหเรำสรำงมำตรฐำนกำรแขงขนในสภำพแวดลอมทดเลศ ในขอบเขตก ำกบ

ดแลของตน รวมมอกนทำมกลำงกำรแขงขน รเรมสงเสรมประสำนกำรแขงขนดวยมำตรฐำนระดบสง

มนเรยกรองใหเรำในยำมก ำหนดแผนและพฒนำโครงกำร พยำยำมหลกเลยงควำมสญเสย และควำม

เสยหำยนอยทสด ท ำใหกำรพฒนำภำรกจของประเทศในระดบคอนขำงสง ยกระดบชวตควำมเปนอย

ของประชำชนใหสงขน

ยนหยดหลกการพ นฐานของความคดยทธศาสตร

กำรก ำหนดแผนและกำรด ำเนนวำงแผนทำงยทธศำสตร จะตองปฏบตตำมหลกกำรพ นฐำนท

สอดรบกน ซงถอเปนกำรปฏบตขบเคลอนทส ำคญยงยวด หลกกำรน ดำนหนง มำจำกกำรด ำเนนให

หลกกำรพ นฐำนของวตถนยมประวตศำสตรลลวงจนถงทสด และด ำเนนอยำงไดผล อกดำนหนง มำ

จำกกำรคนควำและขอสรปในตวของควำมคดยทธศำสตรเอง มแตเชนน จงจะประกนใหควำมคด

ยทธศำสตรบรรลผลส ำเรจตำมเปำหมำยทก ำหนดไวไดดยงขน

1) หลกการคนคอทนและรบใชประชาชน:

คน คอแกนหลกของสงคมทมคณคำมำกทสด และมชวตชวำแจมชดทสด คนคอทน ไดแก

ขอเรยกรองท ำถงขนถอคนเปนเปำหมำยแหงกำรปฏบต เคำรพคน ไดแกใหควำมส ำคญและทะน

ถนอมคณคำทำงจตใจ และอปนสยของพวกเขำตลอดไป ค มครองคน ไดแกกำรค มครอง

ผลประโยชนพ นฐำนของผคน อนเปนบรรทดฐำนแหงกำรกระท ำ พฒนาคน ไดแกกำรขจดนำนำ

ปจจยทขดขวำงกำรพฒนำชวตเทำเทยมของผคนในสงคมใหหมดไป สรำงเงอนไขพฒนำเสรภำพทว

ดำนของสมำชกสงคมทกคน สนองความพอใจของผคน ไดแกกำรเอออ ำนวยควำมตองกำรหลำยดำน

ของผคน เอออ ำนวยควำมตองกำรตำมล ำดบขนตอนทตำงกนของมวลประชำชน กำรกอตวและกำร

ยกระดบสงขนของควำมคดยทธศำสตร เปนขอเรยกรองคนคอทนอยำงจรงจง ใชผลประโยชนของ

ผคนเปนเงอนไขเบองตนและมำตรฐำนตรวจสอบ ใหควำมส ำคญและทะนถนอมคณคำทำงจตใจ และ

อปนสยของพวกเขำ เคำรพผลประโยชนและบคลกเฉพำะตวทถกกฎหมำยของพวกเขำ

130

2) หลกการเคารพกฎเกณฑ และวางแผนเปนวทยาศาสตร:

กำรใชวธของวทยำศำสตร และกำรปฏบตตำมกฎเกณฑภววสยในกระบวนควำมคด

ยทธศำสตรนน เปนควำมตองกำรใหเน อหำควำมคดยทธศำสตรสอดคลองกบกฎเกณฑภววสย

ปรชญำลทธมำรกซเหนวำ สงธรรมชำตหรอสงคมมนษยกตำม กำรด ำรงอยและกำรพฒนำของมน

ลวนมกฎเกณฑ กฎเกณฑน เปนภววสย ไมเปลยนแปลง ไมหนเหไปตำมเจตจ ำนงของผ ใด แต

กฎเกณฑน คนเรำสำมำรถเรยนร ได ปฏบตตำมและใชประโยชนได พฤตกรรมทงปวงทละเมด

กฎเกณฑภววสย จะตองถกลงโทษ กำรเคลอนไหวของควำมคด และควำมนกคดทงปวงทละเมด

กฎเกณฑภววสย จะท ำใหเดนหนทำงคดเค ยว ท ำควำมผด กระทงประสพควำมพำยแพและเสยหำย

อยำงใหญหลวง ควำมคดยทธศำสตรทเปนวทยำศำสตร สอดคลองกบควำมเปนจรงทำงภววสย และ

กำรปฏบตตำมกฎเกณฑภววสย ท ำใหหลกเลยงท ำควำมผด หลกเลยงเดนหนทำงคดเค ยว ท ำให

ประเทศและสงคมเดนไปในทศทำงและหนทำงทถกตอง ลงทนลงแรงนอยแตไดรบผลมำกทสดและ

เรวทสด หำกตรงกนขำม ควำมคดยทธศำสตรทไมเปนวทยำศำสตร กำรก ำหนดผดแผนสวนทำง

วทยำศำสตร จะท ำใหประเทศและสงคมพฒนำผดทศผดทำง ท ำใหตองเดนหนทำงคดเค ยว กระทง

ท งภยพบตไวอยำงหำทสนสดมได หลกกำรเคำรพกฎเกณฑ และกำรวำงแผนเปนวทยำศำสตร ถอ

เปนควำมเรยกรองตองกำรในยำมทด ำเนนควำมคดยทธศำสตร ตองปลดปลอยควำมคด แสวงหำ

สจจะจำกควำมเปนจรง ทงปวงเรมตนจำกควำมเปนจรง ทฤษฎสมพนธกบควำมเปนจรง ซงถอเปน

กำรเสรมควำมเขำใจ กำรยดกมและกำรใชกฎเกณฑธรรมชำต และกฎเกณฑสงคมทถกตองในอกกำว

หนง

3) หลกการรวบรวมสตปญญา ระดมมวลประชาชนเขารวมอยางกวางขวาง:

กำรเคลอนไหวของควำมคดยทธศำสตร เปนกำรเคลอนไหวชนดหนงทมควำมสลบซบซอน

เปนอยำงยง เกยวของกบเปำและอำณำจกรอนกวำงใหญไพศำล จะตองระดมควำมรอยำงกวำงขวำง

โดยเฉพำะควำมคดยทธศำสตรทเกยวของกบกำรวำงแผน และกำรก ำหนดแผนในสถำนกำรณทงหมด

และยำวไกล มนถกหรอผด ระดบสงหรอต ำ ยอมจะมควำมหมำยส ำคญยงยวด ควำมร และ

สตปญญำสวนตวมกมขอจ ำกด ฉะนน จะท ำใหควำมคดยทธศำสตรประสพควำมส ำเรจไดดทสด ไม

เพยงตองกำรควำมร และสตปญญำสวนตวเทำนน หำกยงตองท ำตำมหลกประชำธปไตยอกดวย

เพ อใหมวลประชำชนอนกวำงใหญไพศำลไดรบทรำบเน อหำควำมคดยทธศำสตร และเขำรวม

กระบวนกำรควำมคดยทธศำสตร จะตองระดมควำมร สตปญญำและควำมจดเจนของมวลประชำชน

อนกวำงใหญไพศำล โดยเฉพำะระดมควำมร และผลงำนคนควำเฉพำะดำนของผเชยวชำญทมบทบำท

ในแขนงตำงๆ อยำงเตมท เพอใชมำลดทอนขอผกมดของ “ปจจยทจ ำกด”

4) หลกการจดหนกผดขนมา ยดกมทวไป:

แตละเฉพำะสวนในสถำนกำรณทงหมด ตำงกมฐำนะและมบทบำททแตกตำงตำมแบบเฉพำะ

ของมน ดงนน ตอแตละสวนไมควรใชก ำลงเทำเทยมกน ควรยดกมจดหนก กลำวตำมควำมหมำยท

แนนอนแลว กำรยดกมจดหนก กคอกำรยดกมสถำนกำรณทงหมด กำรละทงจดหนก กคอกำรละทง

สถำนกำรณทกดำน สหำยเหมำเจอตง กลำวไวใน «ปญหำยทธศำสตรในสงครำมปฏวตของจน» วำ

“ผบงคบบญชำชนใดกตำม ควรวำงจดหนกควำมสนใจของตนไวในปญหำ หรอกำรปฏบตกำรทม

131

ควำมส ำคญทสด และทมควำมหมำยช ขำดทสด ตอสวนทงหมดทตนบญชำกำรอย ไมควรวำงไวใน

ปญหำหรอกำรปฏบตกำรอน” ทเรยกวำจดหนก ทเรยกวำปญหำทมควำมหมำยช ขำดนน โดยหลก

ใหญแลวมสำมประเภท (1 ควำมขดแยงหลกกบภำระหนำทใจกลำง จะมบทบำทช ขำดทส ำคญตอ

ทศทำงจโจมทำงยทธศำสตร และกำรพฒนำของสถำนกำรณทงหมด (2 ควำมขดแยงใหญและส ำคญ

กบกำรวำงเคำโครงยทธศำสตรนน ควำมขดแยงหลกจะก ำหนดทศทำงจโจมงำนยทธศำสตร แตควำม

ขดแยงหลกมใชมเพยงแคควำมขดแยงเดยว ยงมควำมขดแยงใหญและส ำคญทเชอมโยงรำยลอม

ควำมขดแยงหลกอย พวกมนมควำมเกยวพนซงกนและกน กอบทบำทซงกนและกน ควำมขดแยง

หลกกบควำมขดแยงใหญและส ำคญ รวมกนก ำหนดกำรวำงเคำโครงงำนยทธศำสตร ผลกดนให

สถำนกำรณทงหมดพฒนำไป (3 หวงโซหวเลยวหวตอและจดรบแรงถวงของงำน ทงน แตละเฉพำะ

สวนในองคำพยพสถำนกำรณทงหมดจะพฒนำไปอยำงไมสม ำเสมอ บำงเฉพำะสวนคอนขำงออนแอ

บำงเฉพำะสวนออนแอมำก หวงโซออนแอบำงอยำงในหวงโซส ำคญเหลำน มกกลำยเปนหวงโซหว

เลยวหวตอบงคบกำรพฒนำของสถำนกำรณทงหมดอยเสมอ ควำมสนทดในกำรจบและแกไขจดรบ

แรงถวงของหวงโซหวเลยวหวตอเหลำน เปนเงอนไขทจ ำเปนตอกำรผลกดนใหสถำนกำรณทงหมด

พฒนำไปอยำงรวดเรว

5) หลกการวางแผนครอบคลมทวถงทงหมด ค านงทวไป:

กำรยนหยดจดหนก มใชปฏเสธทวไป หำกเปนกำรขบเคลอนน ำพำทวไปใหดยงขน ถอเปน

ขอเรยกรองวำงแผนค ำนงถงแตละดำน บนพ นฐำนทจดหนกผดขนมำ มนเปนทงทศทำงและศลปะ

กำรน ำทส ำคญ อนมควำมหมำยสองดำน: ดำนหนง ตอตวภววสยแหงกำรปฏบต ซงกคอตอแตละ

ดำนของงำนทเปนเปำ จะตองวำงแผนครอบคลมทวถงทงหมด ไมควรยกตวอยำงขนมำขอหนง แต

ตกหลนไปหลำยขอ ดแลทำงน เสยทำงโนน สหำยเหมำเจอตง เรยกวธกำรชนดน วำ “กำรดด

เปยโน” “กำรดดเปยโนนนตองกระดกทงสบน ว จะกระดกบำงไมกระดกบำงไมได แตถำกดลงไป

พรอมกนทงสบน วกไมเปนท ำนองเพลง ลวนแตตองใหกำรดแลอยำงทวถง จะเอำใจใสแตเพยงปญหำ

สวนหนงละทงสวนอนไมได ทใดเกดปญหำขน กตองจรดน วลงไปทนน วธน เรำตองเรยนรใหได” อก

ดำนหนง ตอแกนหลกของกำรปฏบต ซงกคอตอผลประโยชนดำนตำงๆ ในหมประชำชน ตอง

วำงแผนครอบคลมทวถงทงหมด ค ำนงแตผลประโยชนของคนสวนน ละเลยผลประโยชนของคนสวน

นนไมได ละเลยผลประโยชนของคนสวนขำงมำกยงไมได สหำยเหมำเจอตงกลำววำ “กำรวำงแผน

ครอบคลมทวถงทงหมด หมำยถงกำรวำงแผนครอบคลมประชำชน 600 ลำนคน เรำก ำหนดแผน

กำรท ำงำน กำรขบคดปญหำ ลวนตองเรมจำกประชำกร 600 ลำนคนของประเทศเรำ ตองไมลมจดน

อยำงเดดขำด”

6) หลกการออกแบบทวทกสวน ดแลขนตอน:

ระหวำงขน จะมควำมแตกตำงซ งกนและกน และมควำมเกยวของซ งกนและกน ควำม

แตกตำงซงกนและกนน ถอเปนควำมตองกำรตงหลกในปจจบน ท ำในสงทควรท ำและสำมำรถจะท ำ

ไดในขนปจจบน ไมลดขนตอน ควำมเกยวพนซงกนและกนน ถอเปนควำมตองกำรตงหลกใน

ปจจบน ควรมสำยตำยำวไกล ในยำมด ำเนนภำรกจปจจบนใหปรำกฏเปนจรง จะตองเตรยมเงอนไข

กำรพฒนำทจ ำเปนส ำหรบขนตอไป ไมควรท ำใหเงอนไขทจ ำเปนของกำรพฒนำในขนตอไปตองเสยไป

132

สหำยเหมำเจอตง กลำววำ “น ำเขมมงยทธศำสตรไปช น ำเขมมงยทธกำรและยทธวธ วนน เชอมตอ

พรงน เลกเชอมตอใหญ เฉพำะสวนเชอมตอสวนทงหมด คดคำนเดนกำวหน งมองกำวหน ง”

ควำมคดยทธศำสตร ครอบคลมกำรก ำหนดเปำหมำยทำงยทธศำสตรทแนนอน กำรจดวำงโครงงำน

ยทธศำสตร กำรออกแบบจงหวะกำวยทธศำสตร และกำรคดสรรกำรกระท ำทำงยทธศำสตร เหลำน

คอกำรครนคดถงอนำคต คอสงทคำดกำรณลวงหนำ ไมมกำรคำดกำรณลวงหนำทเปนวทยำศำสตร

กไมมควำมคดยทธศำสตร สหำยเหมำเจอตงกลำววำ “กำรคำดกำรณนนเปนกำรมองลวงหนำถง

แนวโนมในอนำคต หำกไมมกำรคำดกำรณลวงหนำ จะเรยกวำผน ำหรอไม? เรำไมเรยกวำผน ำ”

“นงในหอบญชำกำร อะไรกมองไมเหน ไมเรยกวำผน ำ นงในหอบญชำกำร เหนแตสงทปรำกฏเปน

จ ำนวนมำกและทวไปในแนวรำบ นนเปนเรองปกต กไมเรยกวำผน ำเชนกน มแตในยำมทสงนนสวน

ใหญยงปรำกฏไมชด ยำมทเสำกระโดงเรอเพงโผล กมองออกวำ นนจะกลำยเปนสงทจะพฒนำอยำง

ขนำนใหญและทวไป ทงยงสำมำรถยดกมมนได นนแหละเรยกวำผน ำ” เมอมกำรคำดกำรณเปน

วทยำศำสตร กมเปำหมำยมงมำดอนยำวไกล กมกำรดแลขนกำรพฒนำแตละขนไดด กมลอมคอก

กอนววหำย กมรเรมเปนฝำยกระท ำ และกมมำตรกำรปองกนลวงหนำ นนคอดำนทส ำคญดำนหนง

ของควำมคดยทธศำสตรกมสถำนกำรณทงหมด

133

บทท 9

การปฏบตขบเคลอนของมนษยกบโลกวตถ

ลทธเลนนระบวำ “เงอนไขพ นฐำนของวตถนยม คอกำรยอมรบโลกภำยนอก ยอมรบสงทอย

นอกจตส ำนกของเรำ โดยไมตองอำศยจตส ำนกของเรำ” ปรชญำลทธมำรกซกเชนเดยวกน แตวำ

กลำวส ำหรบวตถนยมวภำษแลว กำรยอมรบลกษณะวตถของโลก มใชจดสนสด ยงมใชทงหมด หำก

เปนเพยงจดเรมตนท ำควำมเขำใจและยดกมควำมสมพนธระหวำงมนษยกบโลก โลกวตถกบกำรขบ

เคลอนทกระตอรอรนของมนษยเทำนน หลกกำรวภำษวธวตถนยม และควำมเปนเอกภำพของทศนะ

วตถกบทศนะกำรปฏบตของลทธมำรกซไดชวยใหเรำสรำงโลกทศน และมรรควธทสมบรณเปน

วทยำศำสตร สวนกำรยดกมเอกภำพของวตถโลกอยำงลกซ งและทวดำนนน ยงตองท ำควำมเขำใจธำต

แท ฐำนะ และควำมหมำยของกำรปฏบตในอกขนหนง

การปฏบตกบโลกวตถ

มองจำกค ำนยำมของกำรปฏบต กำรปฏบตกคอกำรปรำกฏเปนจรง หรอกำรกระท ำใหเกด

เปนจรง หรอนยหนง กำรปฏบต กคอกำรขบเคลอนทำงอตวสยเพอบรรลจดมงหมำยอยำงใดอยำง

หน งของมนษย กำรปฏบตในปรชญำลทธมำรกซ หมำยถงกำรขบเคลอนทกระตอรอรนในกำร

ดดแปลงเปำทำงวตถของมนษย สวนกำรท ำควำมเขำใจธำตแทและขอก ำหนดของกำรปฏบต ยงตอง

ท ำควำมเขำใจค ำนยำมทเกยวพนเชอมโยงกนอยสองชนในเบองตนดงน :

ค านยามของการปฏบตชนแรก: กำรปฏบต หมำยถงกำรขบเคลอนลกษณะเฉพำะของมนษย

ในน กอนอนยนยนคณสมบตมนษยเปนแกนหลก สงภววสยเปนเปำของกำรขบเคลอนทเปนจรง ท

ส ำคญยงกวำคอกำรปฏบตไดแปลงธำตแทพลง ซงกคอจดมงหมำย แนวควำมคด ควำมร และ

ควำมสำมำรถของมนษยเปนเปำแหงควำมเปนจรงทำงภววสย สรำงโลกอกโลกหนงทสงกดเปำของ

มนษย ลทธมำรกซระบวำ “ผลตภณฑแรงงำน กคอแรงงำนแปลงเปนเปำ เปนเปำคงท หรอเปา

อยำงหนงของแรงงำน แรงงำนทปรำกฏเปนจรงแลว กคอเปำของแรงงำน”

กำรปฏบตขบเคลอนของมนษยเปนตวของตวเอง ตำงจำกสตวทเคลอนไหวปรบตวเขำกบ

ธรรมชำตอยำงเฉอยเนอย ตวของตวเองน สะทอนมนษยไมเพยงสำมำรถเรยนรกฎเกณฑภววสย ยง

สำมำรถใชกฎเกณฑภววสยเปนของใชสอย หรอใชสอยกฎเกณฑภววสย ท ำใหสงของสมพนธกบตน

ตำมแบบวธของตน ท ำใหสงของเปนทยดกมและครอบครองตำมจดมงหมำยของตน กำรปฏบตยงม

ลกษณะสรำงสรรค สรำงสรรคสงทกฎเกณฑธรรมชำตเกดขนเองไมได หรอเกดเปนศนย ธำตแทกำร

ดดแปลงโลกของมนษย กคอกำรสรำงสรรค ไมมกำรสรำงสรรค กไมมโลกทสงกดมนษย กไมมโลก

ทสอดคลองกบกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของมนษย ลกษณะตวของตวเองกบลกษณะสรำงสรรค

รวมกนสะทอนลกษณะพเศษแกนหลกของมนษย ในกำรปฏบต มนษยเปนผ ขบเคลอน ขบเคลอน

เพอมนษย ท ำใหมนษยสมพนธกบสงของ แตเดมสงของครอบง ำมนษย กลำยเปนมนษยครอบง ำ

134

สงของ จำกน ฐำนะแกนหลกของมนษยไดตงมนข นบนโลกธรรมชำต มนษยดดแปลงและปรงแตง

รปแบบของสรรพสง ใหเหมำะกบกำรใชสอยและกำรครอบครองของตน ตำมควำมรบรกฎเกณฑกำร

เคลอนไหวของมน แลวแกนหลกกส ำแดงควำมกระตอรอรนออกมำอยำงเตมทำมกลำงกำรปฏบต

ขณะเดยวกน แกนหลกของมนษยกตระหนกถงควำมเปนตวของตวเอง ตระหนกถงตนแยกจำกโลก

ธรรมชำตทำมกลำงกำรปฏบต กระบวนกำรพฒนำของกำรปฏบต กคอกระบวนกำรพฒนำยกระดบ

แกนหลกของมนษย กคอกระบวนกำรเสรมสรำงและยกระดบจตส ำนกแกนหลกของมนษยใหสงขน

อยำงไมขำดสำย

ค านยามของการปฏบตชนทสอง: กคอปฏบตพงมคณสมบตและมรปแบบทเปนวตถ ภววสย

และกำรรบรทำงประสำทสมผส ค ำนยำมชนน ถอเอำกำรปฏบตมำเปนกำรเคลอนไหวของผคนในกำร

ยดกมตวภววสยตำมแบบวธ “กำรรบรทำงสมผส” ถอเอำแบบวธมโนภำพ เชนกำรเคลอนไหวทำงรบร

และทำงทฤษฎทตำงกนของผคนในกำรยดกมตวภววสย ในควำมแตกตำงกนน กำรปฏบตมลกษณะ

พเศษควำมเปนจรงโดยตรง ทเรยกวำควำมเปนจรงโดยตรง หมำยถงกำรปฏบตซงคนถอตนเปนพลง

ทำงวตถ แลวใชมำตรกำรทำงวตถไปกอบทบำทซงกนและกนทเปนจรงกบเปำทำงวตถ กำรขบเคลอน

“กำรรบรทำงสมผส” ชนดนพงมควำมเปนจรงทำงภววสยเหมอนกบเปำกำรรบรทำงสมผส (สงของ)

ควำมเปนจรงโดยตรงของกำรปฏบต ตำงจำกควำมเปนจรงโดยตรงของธรรมชำตทด ำรงอย

โดดๆ ไมครอบคลมกำรขบเคลอนทำงอตวสยของมนษย ดงนน มนจงพสจนหรอยนยนทฤษฎและ

ควำมรบร ของมนษยไมได ตำงจำกกำรปฏบตททงเกยวของกบกำรขบเคลอนทำงอตวสยของมนษย

และผละจำกกรอบกำรเคลอนไหวทำงอตวสยของมนษย กลำยเปนควำมจรงทำงภววสยงทอยนอกกำร

รบรทำงสมผส เมอมนษยผำนกำรขบเคลอนปฏบตซ ำแลวซ ำอก ไมเพยงไดรบประโยชนตอบสนอง

ตำมทตนตองกำร ยงพสจนจดมงหมำย ปณธำน เจตนำ และแผนกำรทำงอตวสยของตนสอดคลอง

กบควำมเปนจรงทำงภววสยหรอไม พสจนสงทตนรบรมำนนถกตองหรอไม ดวยเหตน จงมแตกำร

ปฏบตทจะสำมำรถยนยนและพสจนทฤษฎ (ควำมรบร) หนงใดได สวนทฤษฎ (ควำมรบร) ไมอำจ

ยนยนและพสจนตนเองได กำรปฏบตจงมจดเหนอกวำทฤษฎตำมควำมหมำยน

กำรปฏบตแมจะตำงจำกสตวทเคลอนไหวตำมสญชำตญำณ หรอตำงจำกกำรเคลอนไหวทำง

ทฤษฎ (ควำมรบร ) กตำม กยงไมอำจปฏเสธกำรปฏบตพงมลกษณะพเศษรวมไปได ลกษณะพเศษ

รวมน ม 3 ประกำรโดยรวมคอ: ลกษณะควำมเปนจรงทำงภววสย ลกษณะควำมกระตอรอรนของ

จตส ำนก และลกษณะประวตศำสตรสงคม

กำรปฏบต คอกำรเคลอนไหวทเปนวตถและเปนภววสย เงอนไขเบองตนและบรรดำปจจยท

ประกอบกนข นของกำรปฏบตกคอ แกนหลก (มนษย) เปำของกำรปฏบต (โลกภำยนอก) และ

มำตรกำรของกำรปฏบต (เครองมอ) เปนตนเหลำน เปนควำมจรงทำงภววสยทเกดควำมร สกได

ผลลพธของกำรปฏบตดงทมกกลำวกนวำ “ควำมจรง” กอยนอกจตส ำนกผคนและด ำรงอยทำงภววสย

เชนกน ระดบกวำง ระดบลก และกระบวนกำรพฒนำของกำรปฏบตถกเงอนไขภววสยควบคม และ

ถกกฎเกณฑภววสยบงคบ จดเดนของกำรปฏบตทถอเปนกำรขบเคลอนทำงภววสย อยทกำรถอเอำตว

แกนสำรแทจรงของกำรรบรทำงสมผส (มนษย) กบตวแกนสำรแทจรงของกำรรบรทำงสมผส (สงของ)

135

มำท ำใหเกดควำมสมพนธกนขน ทงยงใชแบบวธอยำงเดยวกนของเปำกำรรบรทำงสมผส (สงของ) มำ

กอบทบำทตอเปำกำรรบรทำงสมผส (มนษย) อกดวย

กำรปฏบตเปนกำรขบเคลอนทกระตอรอรนทมควำมส ำนก กลำวคอ กำรปฏบต เปนกำร

ขบเคลอนดดแปลงโลกวตถในลกษณะสรำงสรรคทมควำมส ำนก ในกำรปฏบต มนษยไดสองสะทอน

เนอหำ“สงของ” ถงตน ขณะเดยวกนกใสรปแบบจดหมำยของตนเขำไปในเน อหำ “สงของ” ตำมทตน

ตองกำร ท ำให “สงของ” ด ำรงอยขนตอควำมตองกำรของตน ท ำใหคนกบสงของเกดควำมสมพนธ

เปนเอกภำพใหมทสงกวำ ครนแลวท ำใหมโนภำพของตนกลำยเปนวตถ บนจดน กำรกอบทบำทซงกน

และกนของกำรปฏบตขบเคลอน กบแกนสำรแทจรงในสงธรรมชำตของกำรรบรทำงสมผส มควำม

แตกตำงกนอกโดยส นเชง กลำวคอ ลกษณะจดมงหมำย ลกษณะตวของตวเอง และลกษณะ

สรำงสรรคของกำรปฏบตขบเคลอนพงมลกษณะควำมส ำนกทกระตอรอรนอยำงชดเจน ควำมส ำนกท

กระตอรอรนน ไมเพยงเปนจดเดนของกำรปฏบต ยงเปนหนงในสญลกษณระดบกำรพฒนำของปฏบต

อกดวย

กำรปฏบต ยงเปนกำรเคลอนไหวทเปนสงคมและทเปนประวตศำสตร ทงน กำรปฏบตพอเรม

ขน กเปนกำรปฏบตทำงสงคม เปนกำรปฏบตทประวตศำสตรก ำลงพฒนำอย กำรปฏบตขบเคลอน

ของมนษย แมจะสะทอนกำรเคลอนไหวของบคคลจ ำเพำะรำยกตำม แตถงอยำงไรบคคลเฉพำะรำย

ยงตองสมพนธกบสงคม ยงตองอำศยก ำลงทำงสงคมทงปวงไปสมพนธกบธรรมชำต กำรเคลอนไหว

เชนน ยงจะถกเงอนไขประวตศำสตรบงคบทแนนอน เปำ ขอบเขต ขนำด และรปแบบของกำร

ปฏบต มกถกเงอนไขประวตศำสตรควบคมอยเสมอ

กำรปฏบตทปรำกฏแรกสดบนประวตศำสตรมนษย กคอกำรปฏบตทำงกำรผลต ฉะนน กำร

ขบเคลอนท ำกำรผลตทำงวตถ และกำรจดควำมสมพนธระหวำงคนกบธรรมชำต จงเปนรปแบบ

พ นฐำนอนดบแรกของกำรปฏบต มนษยมแตตองผำนกำรปฏบตทำงกำรผลต เพอแกปญหำปจจย

ด ำรงชวตทำงวตถ กน ดม ทอยอำศย และเครองนงหม จงจะสำมำรถเคลอนไหวท ำกจกรรมทำงกำร

เมอง ทำงวทยำศำสตร ทำงวฒนธรรมและอนๆ ได ดวยเหตน กำรขบเคลอนท ำกำรผลตดดแปลง

ธรรมชำต จงเปนกำรขบเคลอนแรกสด เปนกำรขบเคลอนขนพ นฐำนทก ำหนดกำรเคลอนไหวอนๆ

ของมนษย

พรอมกบกำรปฏบตทำงกำรผลต และควำมตองกำรทสอดคลองกบกำรขบเคลอนทำงกำรผลต

กเกดรปแบบปฏบตกำรพ นฐำนขนมำอกอยำง คอกำรเคลอนไหวจดควำมสมพนธระหวำงคนกบคน

หรอกำรเคลอนไหวไปมำหำสกนทำงสงคม รวมทงกำรจดต ง กำรควบคมและกำรเปลยนพลก

ควำมสมพนธทำงสงคมของมนษย ในเมอกำรปฏบตทำงกำรผลตแยกจำกควำมสมพนธทำงสงคมท

แนนอนไมได ตองพฒนำไปกบควำมสมพนธทำงสงคมทแนนอนเสมอ ฉะนน สงทคกบกำรปฏบต

ทำงกำรผลต กคอกำรธ ำรงและกำรสรำงควำมมนคงใหแกควำมสมพนธทำงสงคมทสอดคลองกบกำร

พฒนำกำรผลต ปรบหรอเปลยนควำมสมพนธทำงสงคมทไมสอดคลองกบกำรพฒนำกำรผลตเหลำนน

เสย ดวยเหตน กำรเคลอนไหวจดควำมสมพนธทำงสงคม จงเปนกำรปฏบตขบเคลอนขนพนฐำนของ

มนษย ในสงคมชนชน เนองจำกควำมสมพนธทำงสงคมสะทอนผำนควำมสมพนธทำงชนชนเปนส ำคญ

ฉะนน กำรเคลอนไหวจดควำมสมพนธทำงสงคม จงสะทอนกำรปฏบตตอสทำงชนชนเปนส ำคญดวย

136

กำรเคลอนไหวทำงวทยำศำสตร กเปนอกหนงอำณำจกรทส ำคญของกำรปฏบต กลำวส ำหรบ

ควำมรบร และทฤษฎทำงวทยำศำสตรแลว มนเปนอกรปแบบพ นฐำนหนงทประกอบข นเปนกำร

ปฏบตกำรของมนษย กำรปฏบตทำงวทยำศำสตรในฐำนะรปแบบปฏบตกำรทอสระอยำงหนง มควำม

เกยวของกบกำรเกดข นของวทยำศำสตรในยคปจจบน กำรทดลองเปนรปแบบปฏบตกำรทำง

วทยำศำสตรทส ำคญทสด กำรทดลองทำงวทยำศำสตรเปนกำรขบเคลอนทมจดมงหมำยรบร โลก

โดยตรง เปนกำรขบเคลอนในลกษณะสบเสำะเพอกำรดดแปลงโลกอยำงมประสทธผล ทงเปนกำร

ขบเคลอนในลกษณะเตรยมกำรอยำงหน งดวย กำรทกำรทดลองทำงวทยำศำสตรตำงจำกกำร

เคลอนไหวทดลองทวไป อยทกำรใชควำมรทำงวทยำศำสตรช น ำทแนนอน มควำมส ำนกในระดบสง

กำรปฏบตทำงวทยำศำสตรกบกำรปฏบตทำงกำรผลตมควำมสมพนธกนอยำงแนบแนน กำรปฏบต

ขบเคลอนทำงกำรผลต ยงนบวนยงตองพงพำกำรขบเคลอนทำงวทยำศำสตรในระดบสง ดงทสหำย

เต งเสยวผง กลำววำ “วทยำศำสตรเทคโนโลย เปนอนดบหนงของพลงกำรผลต”

กระบวนกำรปฏบ ตกำรขบเคลอนของมนษย เปนกระบวนกำรปรบแผนจดม งหมำย

มำตรกำร และผลลพธ รวมถงกำรเคลอนไหวตนเอง และกำรยงควำมสมบรณตวเอง จดมงหมำย

เปนหนงในสญลกษณพ นฐำนของกำรปฏบต จดมงหมำยเปนหวงโซหวงแรกในวงจรปฏบต เปน

ปจจยควบคมในวงจรปฏบต ซมแทรกและรอยรดอยในกระบวนกำรปฏบตกำรและผลลพธทงหมด

ของมน กำรเสนอจดมงหมำยทำงปฏบต หมำยถงจตส ำนกคนมควำมตองกำรทแนนอน ขณะเดยวกน

กหมำยถงคนเรำมควำมรสรรพสงและกฎเกณฑทำงภววสยของมน จดมงหมำยทก ำหนดทแนนอนใน

กระบวนกำรปฏบตทแทคอ กระบวนกำรดดแปลงสงภววสยในควำมคด มโนภำพลวงหนำถงผลลพธ

ของมน กลำยเปนโมเดลแนวควำมคดอดมคต กอนทคนเรำจะดดแปลงสงภววสยท เปนจรง

หมำยควำมวำ จดมงหมำยกคอกำรดดแปลงสงภววสยลวงหนำในจตส ำนกคน คอน ำมำตรฐำนภำยใน

ของตนไปใชกบสงภววสย สะทอนถงลกษณะวพำกษ และลกษณะปฏเสธตอรปแบบของสงทมอยเอง

ทำงภววสยอยำงหนงของผคน

จดมงหมำย มกจะเปนทศทำงบงช สรรพสงภววสยเปนทแนนอน ใชสภำพควำมเปนจรงทำง

ภววสยเปนทแนนอน แตสภำพควำมจรงทำงภววสย ไมมทำงสนองควำมตองกำรโดยตรงตอแกนหลก

ได จดมงหมำยทผคนน ำเสนอ ไมวำจะมคณสมบตเชนไร ประเภทไหน ลวนแสดงถงจะสรำง หรอ

จะท ำในสงหนงใดทยงไมมในโลกภววสยในปจจบน จดมงหมำยเปนหวงโซหนงของกำรปฏบต ท

เสยบอยทำมกลำงควำมเกยวพนทำงภววสย และเปนมลเหตกอบทบำทเฉพำะอยำงหนง ดงนน กำร

ปฏบตเปลยนแปลงวถธรรมชำตของสงภววสย จงแสดงถงกระบวนกำรขบเคลอนของวตถทร สกตว

อยำงหนง จดมงหมำยสะทอนถงควำมขดแยงอตวสยกบภววสย แนวคดกบสภำพควำมจรงอยำง

เดนชด

ไมวำจดมงหมำยจะสะทอนถงกำรประสำนมำตรฐำนภำยในของมนษย กบมำตรฐำนภำยนอก

ของสรรพสงเชนไร ตวมนเองกยงเปนรปแบบควำมคด ยงแฝงไวดวยควำมขดแยงอตวสยกบภววสย

ซงแกไมไดในกรอบอตวสย เพอใหควำมคดมงมนของแกนหลกปรำกฏทำมกลำงโลกภำยนอกทเปน

จรง กตองอำศยมำตรกำรตำงๆ ไปบรรลโครงกำรทวำงไว กระบวนกำรปฏบต กคอกระบวนกำรท ำให

จดมงหมำยปรำกฏเปนจรง ผำนมำตรกำรของตนนนเอง

137

มำตรกำรในกำรใชแรงงำนประกอบขนโดยวตถธรรมชำตนอกกำยมนษย แตประสทธภำพใน

กำรปฏบตขบเคลอนของมน กลบเปนประสทธภำพของอวยวะมนษยทขยำยออกไป หรออกนยหนง

เครองมอเปนอวยวะนอกกำยมนษย ดวยกำรอำศยอวยวะนอกกำยน เอง มนษยจงสำมำรถทะลวง

อวยวะทมประสทธภำพจ ำกดของตน ไปพชตธรรมชำตทำมกลำงกำรปฏบตบรรลเปำหมำยของตน

อยำงไมหยดยง ท ำใหธำตแทพลงของตนไดรบกำรพฒนำทเปนไปได

ขณะเดยวกน มำตรกำรในกำรใชแรงงำน มใชสงธรรมชำตโดยธรรมชำต หำกเปนผลพวง

กำรขบเคลอนของคนรนกอน เปนกำรขบเคลอนของคนรนกอนทตกผลกกลำยเปนสงของ และเปน

ทศทำงบงช กำรขบเคลอนในอนำคต หรออกนยหนง มำตรกำรในกำรใชแรงงำน ท ำใหกำรขบเคลอน

ของคนรนกอนกบกำรขบคลอนของคนรนหลง และกำรขบเคลอนในอดตกบกำรขบเคลอนในอนำคต

สถำปนำควำมเกยวพนภำยในขนมำ เชนน ขณะทคนแตละยคใชมำตรกำรปฏบตกำรขบเคลอน แทท

จรง เปนน ำเอำกำรขบเคลอนของคนรนกอนและผลงำนของพวกเขำ มำเปนมำตรกำรของตน ทงยง

น ำเอำยอดรวมก ำลงมนษยทสรำงขนบนประวตศำสตร มำใสไวในตวเอง ฉะนน คนแตละยคลวนได

ทะลวงก ำลงทจ ำกดของตน และใชรปแบบสงคมทงหมดและคณวฒ “ประเภท” มนษยไปขบเคลอน

กจกรรมใหม กอรปขนเปนกฎเกณฑกำรปฏบตขบเคลอนของมนษย และกฎเกณฑกำรพฒนำของ

สงคม ซงตำงจำกกฎเกณฑววฒนำกำรของสงมชวตอนๆ

สภำพควำมเปนจรงของกำรปฏบต กคอกระบวนกำรปฏเสธสองชน: ชนหนง ปฏเสธทเปน

จรงตอเปำส ำเรจรปทำงภววสยในฐำนะเบ องตนของจดมงหมำย อกชนหนง ปฏเสธทเปนจรงตอ

อตวสยดำนเดยวของจดมงหมำยเอง ปฏเสธสองชนน เปำของจดมงหมำยเบองตนไมไดสญหำยไป

แตรปแบบเดมของมนเปลยนไป กลำยเปนสงภววสยทสอดรบกบควำมตองกำรของจดมงหมำย ตว

ของจดมงหมำยเองกไมไดสญหำยไป แตรปแนวคดเดมเปลยนไปกบสงภววสยทถกแปรรปไป

กลำยเปนเปำในควำมเปนจรงผำนกำรปฏบต ปฏเสธสองชนดน แททจรงคอกำรสรำงกำรด ำรงอยท

สะทอนเอกภำพของอตวสยกบภววสย นนคอกำรบรรลจดมงหมำยทเปนจรง

จดมงหมำยสะทอนบนตวภววสย ผำนมำตรกำรในรปแบบเปำ บรรลผลส ำเรจของกำรปฏบต

ผลส ำเรจของกำรปฏบต กคอควำมมงมนและปณธำนของมนษยตกผลก สะทอนบนสงภววสย ดงนน

จงเปนกำรหลอมปจจยตำงๆ ในกระบวนกำรปฏบต ผลส ำเรจของกำรปฏบต แมจะสะทอนกำร

แทรกแซงและกำรดดแปลงสงธรรมชำตของปณธำนของมนษยกตำม แตพลนทมนเกด กเหมอนกบ

สงภววสยอนๆ เปนควำมจรงทำงภววสย ไมอำจหนเหไปตำมเจตจ ำนงของผใด

เชนน กำรปฏบตลลวงลงผำนจดมงหมำยและมำตรกำร แสดงวำคนเรำไดยดกมสภำพควำม

เปนจรงของโลกวตถไวได แนนอน นเปนกระบวนกำรหมนเวยนซ ำแลวซ ำอก และพฒนำไปไมสน ใน

กระบวนกำรน โลกวตถและมนษยตำงกไดรบกำรดดแปลงและพฒนำ ตวของมนษยเองกด ำรงอยใน

ลกษณะปฏบตอยำงหนงเชนกน

138

การปฏบตเปนรปแบบการด ารงอยของมนษย

แกนหลกกบตวภววสยของการปฏบตและความสมพนธของทงสอง

ลทธมำรกซ เหนวำ “ลกษณะพเศษทงหมดของสำยพนธหนง และลกษณะพเศษประเภทสำย

พนธ อยทคณสมบตชวตกำรเคลอนไหว” ขอวนจฉยอนล ำลกน สะทอนสจธรรมเปนเชนน คอ กำร

วนจฉยรปแบบกำรด ำรงอยของสำยพนธใดกตำม ดทรปแบบชวตกำรเคลอนไหวของพวกมน กลำว

โดยรปธรรมคอ สตวรกษำตนอยรอดในกระบวนกำรสอดคลองกบธรรมชำตแบบเฉอยเนอย รปแบบ

กำรด ำรงอยของสตวก ำหนดจำกโครงสรำงสรระ โดยเฉพำะก ำหนดจำกสญชำตญำณกำรเคลอนไหว

ตำมโครงสรำงอวยวะของมน ตรงกนขำม มนษยรกษำกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของตน ใน

กระบวนกำรกำรใชเครองมอดดแปลงธรรมชำตอยำงมชวตชวำ ฉะนนกำรปฏบต จงประกอบขนเปน

แบบวธกำรด ำรงอยของมนษย

มองจำกเงอนไขเบ องตนในควำมอยรอดของมนษย เงอนไขเบ องตนในควำมอยรอดของ

มนษย อนดบแรกตองสำมำรถด ำรงชพได ฉะนน กำรเคลอนไหวอนดบแรกในประวตศำสตรมนษย ก

คอกำรเคลอนไหวขนพ นฐำนทจ ำเปนตองด ำเนนทกเมอเชอวน คอ “กำรผลตทำงวตถเพอกำรยงชพ

ของตน” จำกกำรปฏบตขบเคลอนไมหยดยงเชนน แหละ มนษยจงสำมำรถสรำงเงอนไขพ นฐำนกำร

ด ำรงอยและกำรพฒนำของตนได ดวยเหตน กำรปฏบตจงเปนรำกฐำนแหงชวต ตนทนแหงชวต

มนษย

มองจำกควำมแตกตำงทส ำคญของมนษยกบสตว “ชวตกำรเคลอนไหวทมจตส ำนกของมนษย

กบชวตกำรเคลอนไหวของสตวแยกจำกกนโดยตรง” ประเดนอยท จตส ำนกของมนษยเกดขน สภำพ

ควำมเปนจรง และถกตองจำกกำรปฏบต ดวยกำรจดตงทำงกำยภำพของมนษยพฒนำเปนจตส ำนก

และศกยภำพจตส ำนกของตวเองในกระบวนกำรปฏบต ครนแลวท ำใหชวตกำรเคลอนไหวของมนษย

กลำยเปนชวตกำรเคลอนไหวทมจตส ำนก ท ำใหมนษยกลำยเปน “สงของด ำรงอยคลำยมจตส ำนก”

ลทธมำรกซระบวำ “ผำนกำรปฏบตสรำงโลกทเปนเปา หรอกำรดดแปลงโลกอนนทรย ยนยนมนษย

คอสงของด ำรงอยคลำยมจตส ำนก”

มองจำกธำตแทมนษย ธำตแทในควำมเปนจรงของมนษย กคอยอดรวมควำมสมพนธทำง

สงคม สวนควำมสมพนธทำงสงคมเกดทำมกลำงกำรปฏบตขบเคลอนทเปนจรงของมนษย ลทธมำรกซ

เหนวำ “สวนตวทแนนอนทด ำเนนกำรเคลอนไหวทำงกำรผลตตำมแบบวธทแนนอน เกดควำมสมพนธ

ทำงสงคมและควำมสมพนธทำงกำรเมองทแนนอน” ดวยทำมกลำงกระบวนกำรปฏบตดดแปลง

ธรรมชำต ระหวำงผคนไดเชอมประสำนกนขนเปนควำมสมพนธทำงสงคมทแนนอน แลวควำมสมพนธ

ทำงสงคมชนดน กหวนกลบมำควบคมและก ำหนดธำตแทคน ในกระบวนกำรปฏบตกำรดดแปลง

ธรรมชำต หรอนยหนง มนษยในทำมกลำงกำรปฏบตขบเคลอน “สรำง เกด ควำมเกยวพนทำงสงคม

และธำตแทของสงคมมนษย” ครนแลวท ำใหตนกลำยเปน “สงของด ำรงอยในสงคม”

“สงของด ำรงอยในสงคม” และ “สงของด ำรงอยคลำยมจตส ำนก” ท ำใหกำรเคลอนไหวของ

มนษยพงมควำมส ำนกทกระตอรอรน ดวยเหตน จงท ำใหมนษยแยกตนจำกโลกสตว กลำยเปน

“สงของด ำรงอยในธรรมชำตทกระตอรอรน” มนษยยกตนออกจำกโลกสตวจำกกำรปฏบตขบเคลอน

139

สรำงลกษณะพเศษทงปวงใหคนกลำยเปนคน ควำมลลบของมนษย อยทกำรปฏบตขบเคลอน ลทธ

มำรกซระบวำ “สวนตวสะทอนกำรด ำเนนชวตของตนเชนไร พวกเขำเองกเปนเชนนน ฉะนน พวก

เขำเปนเชนไร กเปนหนงเดยวกบทพวกเขำผลต—เปนหนงเดยวกบทพวกเขำผลตอะไร และเปนหนง

เดยวกบทพวกเขำผลตเชนไรดวย” กำรปฏบตประกอบกนขนเปนรปแบบชวตเฉพำะของมนษย ซงก

คอรปแบบกำรด ำรงอยของมนษย

“สงของด ำรงอยในธรรมชำตทกระตอรอรน” “สงของด ำรงอยในสงคม” และ“สงของด ำรงอย

คลำยมจตส ำนก” เปนเอกภำพกนทำมกลำงกำรปฏบตขบเคลอน ชดเจนวำ มนษยผำนกำรปฏบตท ำ

ใหตนกลำยเปนแกนหลกในกำรสรำงสรรคตนเอง ในกำรปฏบต มนษยน ำเอำสงทด ำรงอยนอกกำย

ตนมำเปนเปำกำรเคลอนไหวของตน มำเปนตวภววสยของตน ในขณะเดยวกน กท ำใหตนด ำรงอยใน

ลกษณะแกนหลก เมอเรมจำกกำรขบเคลอนของมนษยไปคนควำควำมสมพนธของมนษยกบโลกแลว

กจะปรำกฏแกนหลกกบตวภววสยปรมณฑลสองอยำงน โดยทวไปแลว แกนหลกกบตวภววสย เปน

ปรมณฑลปรชญำทแสดงออกถงควำมสมพนธเฉพำะระหวำงผขบเคลอนกบเปำของกำรขบเคลอน

แกนหลก หมำยถงคนซงด ำเนนกำรเคลอนไหวท ำกจกรรมและเคลอนไหวทำงรบร ตวภววสย

หมำยถงเปำบงชกำรเคลอนไหวทำงปฏบตและกำรเคลอนไหวทำงรบร

แกนหลกของกำรปฏบตพงมปจจยกระตอรอรนและตวของตวเองในกำรปฏบตขบเคลอน

พวกเขำแบกรบหนำทเสนอจดมงหมำย ควบคมเครองมอและดดแปลงตวภววสย ดงนน พวกเขำจง

มหนำท ขบและควบคมกำรปฏบตขบเคลอนหลำยดำน แกนหลกของกำรปฏบตกอนอน พงม

โครงสรำงควำมสำมำรถ โครงสรำงควำมสำมำรถของแกนหลกมปจจยพนฐำน 3 อยำงดงน :

“พลงธรรมชำตในตวมนษย” นนคอรำกฐำนทำงวตถในโครงสรำงควำมสำมำรถของแกนหลก

ตวของมนษยเองพงมพลงธรรมชำตทสอดรบกบธรรมชำต ดงนนจงสำมำรถด ำเนนกำรแลกเปลยนทำง

วตถกบธรรมชำตไดโดยตรง โดยใชพลงทเปนจรงและควำมรทำงสมผสไปกอบทบำทซงกนและกนกบ

เปำของตน มนษยในฐำนะแกนหลกของกำรปฏบตมลกษณะเปนวตถ แตพลงทำงวตถของมนษยอย

ภำยใตกำรควบคมของจต ตำงจำกลกษณะวตถธรรมชำตทวไป ดงนน มนษยจงไมเพยงสอดคลอง

กบธรรมชำตอยำงมชวตชวำ ยงสำมำรถดดแปลงธรรมชำตไดอยำงมพลงวรยภำพ สรำงสงภววสยท

โลกธรรมชำตเกดขนเองไมไดอกดวย

เขำไปทอำณำจกรกำรปฏบตขบเคลอนของแกนหลก นนคอควำมร และควำมจดเจนทแกน

หลกไดยดกมและใชทเปนจรง อนเปนปจจยสตปญญำในโครงสรำงควำมสำมำรถของแกนหลกแหง

กำรปฏบต ปจจยควำมร ทถอเปนควำมสำมำรถทำมกลำงกำรปฏบตขบเคลอนของแกนหลกนน

หมำยถงควำมรและควำมจดเจนทแกนหลกไดรบมำและยอยในกำรปฏบต ซงกคอจดมงหมำย และ

วธกำรทแกนหลกน ำมำกอบทบำทดดแปลงตวภววสยเปนส ำคญ แกนหลกมแตยดกมเปำของกำร

ปฏบต มำตรกำรของกำรปฏบต และควำมรทเกยวของกบกำรปฏบต จงจะเปนไปไดทจกสำมำรถ

น ำเสนอจดมงหมำยในกำรปฏบตทเหมำะกบคณสมบตของตวภววสย เหมำะกบมำตรกำรของกำร

ปฏบต และเหมำะกบควำมตองกำรของตน แลวออกแบบวถทำง แผนกำร และจงหวะกำวอยำง

รปธรรมไปบรรลจดมงหมำย แกนหลกยดกมควำมร เกยวกบกำรปฏบตขบเคลอน ยงลกซ ง ยงทว

ดำน ควำมส ำนกในกำรปฏบตขบเคลอนกยงสง

140

อำรมณและปณธำนของแกนหลก เปนปจจยกระตนจตใจในโครงสรำงควำมสำมำรถของแกน

หลกในกำรปฏบต มนกระตนและหยดยงกำรปฏบตขบเคลอนของแกนหลก มนกอบทบำทปรบและ

ควบคมกำรส ำแดงควำมสำมำรถในกำรปฏบตของแกนหลกเปนส ำคญ แกนหลกของกำรปฏบต เปน

องคเอกภำพของควำมร อำรมณ และเจตนำ กำรส ำแดงควำมสำมำรถของแกนหลกในกำรปฏบต

ไมเพยงอยทบทบำทนำวน ำควำมร ยงตำมมำดวยกำรทดสอบอำรมณ และจตใจทเพยรพยำยำมของ

แกนหลกทมตอตวภววสยอกดวย ลทธมำรกซเหนวำ “อำรมณทฮกเหม อำรมณทเรำรอน เปนธำต

แทพลงของมนษยในกำรแสวงหำเปำอยำงเรำรอนของตน”

แกนหลกของกำรปฏบตยงมโครงสรำงทำงสงคมของตนอก มองจำกองคำพยพสงคมแลว

แกนหลกของกำรปฏบต อำจแยกเปน 3 รปแบบคอ แกนหลกสวนตว แกนหลกหมคณะ และแกน

หลกสงคม สวนตวมขอบเขตและรปแบบปฏบตกำรทอสระสมพทธของตน บนควำมหมำยน สวนตว

เปนแกนหลกอสระ คอแกนหลกสวนตว แกนหลกหมคณะ คอรปแบบหมคณะ กลม และสวนรวม

ทแนนอนทกอตวขนเปนแกนหลกในยำมปฏบตกำรขบเคลอน ชนชนคอรปแบบกำรด ำรงอยทส ำคญ

ของแกนหลกหมคณะ สวนแกนหลกสงคม กคอองครวมทำงสงคมทคนเรำกอตวกนขนในภมภำคท

แนนอน ในยคแหงควำมเปนปฏปกษทำงชนชน แมจะมชนชนทมผลประโยชนตำงกนด ำรงอยใน

สงคมกตำม แตถำควำมเปนปฏปกษภำยในสงคมยงไมพฒนำถงขนปะทะกนภำยนอก สงคมนนก

ยงคงปฏบตขบเคลอนท ำกจกรรมบำงอยำงในรปแบบองครวม บนควำมหมำยและบนระดบทแนนอน

วเครำะหองคำพยพสงคมของแกนหลกแลวเหนวำ ไมเพยงเกดควำมสมพนธกำรดดแปลงกบ

กำรถกดดแปลงทแนนอนของแกนหลกกบตวภววสย หำกในกำรปฏบตขบเคลอนของแกนหลกแตละ

อยำงยงมกำรประกอบกนขนเปนควำมสมพนธทำงสงคม ยงมกำรเคลอนไหวสงผลสะเทอนซงกนและ

กน และกำรแลกเปลยนซงกนและกนทแนนอนระหวำงแกนหลกแตละอยำงอกดวย รปธรรมของแกน

หลกของกำรปฏบต ดำนหนง จะถกประวตศำสตรสงคมและแกนหลกอนบงคบและสงผลสะเทอน

อกดำนหนง ควำมกระตอรอรนในกำรเคลอนไหวของพวกเขำ กสงผลสะเทอนตอประวตศำสตรสงคม

บนดำนและระดบทตำงกน ฉะนน ในกำรปฏบตขบเคลอน ไมเพยงมกำรกอบทบำทซงกนและกนของ

แกนหลกกบตวภววสย ยงเกดกระบวนกำรไปมำหำสกนภำยในแกนหลก และกำรกระตนซงกนและ

กนทำงสงคมระหวำงแกนหลกทตำงกนดวย

ในกำรขบเคลอนทำงปฏบตนน ตวภววสยเปนยอดรวมเปำในกำรเคลอนไหวของแกนหลก มน

เขำสอำณำจกรกำรขบเคลอนของแกนหลก และเกดควำมสมพนธกบสมรรถนะของแกนหลก หรอ

เปนสรรพสงภววสยทบงช ทศทำงกำรขบเคลอนของแกนหลก ฉะนน ตอตวภววสยของกำรปฏบต

ตองท ำควำมเขำใจสองดำน: ดำนหนง ตวภววสยด ำรงอยทำงภววสยไมอำจหนเหไปตำมเจตจ ำนง

ทำงอตวสยของแกนหลกกอนอน ซงเปนดำนลกษณะภววสยในตวของตวภววสย สรรพสงภววสยไม

เพยงพงมจดเดนลกษณะภววสยกอนทจะเปนตวภววสย หำกภำยหลงท เขำสโครงสรำงตวภววสย

สมพนธกบแกนหลกแลว กยงคงมลกษณะพเศษภววสยเหมอนเดม อกดำนหนง สรรพสงภววสย

ไมใชเปนจนตภำพในระดบเดยวกนกบตวภววสย สรรพสงภววสยจะกลำยเปนตวภววสยได ไมเพยง

อยทคณสมบตในตวของสรรพสงภววสยเหลำนน ยงอยทระดบกำรพฒนำและระดบธำตแทพลงของ

มนษยเองดวยในขณะเดยวกน หรออกนยหนง สรรพสงภววสยเหลำนน จะกลำยเปนตวภววสยของ

141

กำรปฏบตได อยทสรรพสงภววสยเหลำนนมคณสมบตอะไรใหมนษยใชสอยไดบำง และอยทระดบ

ปฏบตกำรของมนษยจะสำมำรถใชสอยคณสมบตเหลำนนหรอไมอกดวย

สรรพสงภววสยทบรรจไวในเปำของกำรขบเคลอนของแกนส ำคญแลว กยงตองมกระบวนกำร

หนง ถงแมวำสรรพสงภววสยไดเขำสโครงสรำงควำมสมพนธของแกนหลกกบตวภววสยแลวกตำม

คนเรำยงตองพฒนำกำรปฏบตตลอดไป จงจะสำมำรถคนพบลกษณะสงกดและโครงสรำงของสรรพสง

ภววสยใหมได แลวดดแปลงและใชสอยมนในรปแบบใหม สนองกำรพฒนำของมนษยไมสน กำร

ด ำรงอยและกำรพฒนำของตวภววสย ไมเพยงสะทอนกำรเปลยนแปลงเฉพำะของตวภววสย ยง

สะทอนกำรพฒนำเปลยนแปลงควำมสำมำรถและควำมตองกำรของแกนหลกดวย กระบวนกำรแผ

ขยำยใหญอยำงไมขำดสำยของตวภววสย ขณะเดยวกนกเปนกระบวนกำรพฒนำกำรปฏบต และธำต

แทพลงของมนษยเองดวย ลทธมำรกซเหนวำ “กำรด ำรงอยของประวตศำสตรอตสาหกรรม และกำร

อตสำหกรรมทบงเกดในลกษณะเปานน เปนต ำรำเลมหนงทตแผเกยวกบธาตแทพลงของมนษย”

ตวภววสย กเปนปรมณฑลประวตศำสตรเหมอนกบแกนหลก ตวภววสยทถกบรรจไวในกรอบ

กำรเคลอนไหวของแกนหลกแลว จะแผขยำยและผนแปรอยไมขำด ตวภววสยมควำมเกยวพนกบ

กำรเคลอนไหวทำงประวตศำสตรของมนษยหลำยรปแบบ ในน ม 3 รปแบบพ นฐำน ซงกคอตวภววสย

รปแบบธรรมชาต ตวภววสยรปแบบสงคม และตวภววสยรปแบบจตใจ ตวภววสยรปแบบธรรมชำต

ยงครอบคลมถงสงธรรมชำตทเพงสมพนธกบกำรเคลอนไหวของมนษย และครอบคลมถงธรรมชำต

เทยมในรปแบบตำงๆ ทคนเรำสรำงและดดแปลงขนมำ ตวภววสยรปแบบสงคม ไดแกโครงสรำง

สงคม เชน ระบอบเศรษฐกจ ระบอบกำรเมอง รวมถงสภำพควำมเปนจรงของควำมสมพนธทำง

สงคมทสะทอนบนสงของ เปนตนเหลำน ถอเปนเปำแหงกำรขบเคลอนของมนษย ตวภววสยรปแบบ

จตใจ ไดแกผลพวงทเกดจำกจตใจของมนษยทด ำรงอยในรปแบบสงของ ตวภววสยทำงจตใจลวนม

รปแบบ “สงของ” ของตน แตสงทผคนสนใจมใชรปแบบวตถของมน หำกเปนเนอหำทำงจตใจทมน

เผยออกมำ หรอทแฝงเรนอยในรปแบบวตถเหลำนน ตวภววสย 3 รปแบบพนฐำนเหลำน แสดงใหเหน

วำ แกนหลกขบเคลอนของมนษย ไมเพยงเปนทศทำงบงช โลกวตถ ยงถอตนเปนเปำของกำร

ขบเคลอนดวย ซงกคอขณะทดดแปลงโลกวตถกดดแปลงตนเองดวย เปนสองดำนในกระบวนกำร

เดยวกน

แกนหลกกบตวภววสย เปนสองขวในกำรปฏบตขบเคลอน แตล ำพงแกนหลกกบตวภววสย

ยงไมอำจจะกอกำรปฏบตขบเคลอนทเปนจรงได ระหวำงแกนหลกกบตวภววสยยงตองมสอกลำงคอย

ประสำนนนคอ เครองมอ มำตรกำรในรปแบบตำงๆ ตลอดจนล ำดบ วธกำรใช และกำรควบคม

เครองมอเหลำน เครองมอ และมำตรกำรของกำรปฏบตเกดขนและพฒนำสอดรบกบลกษณะพเศษ

และรปแบบกอบทบำทซงกนและกนทเปนจรงของแกนหลกกบตวภววสย กำรปฏบตจะขบเคลอน

พฒนำและเปลยนแปลงเปนระบบตองมโครงสรำงพนฐำน คอแกนหลก ตวภววสย และสอกลำงของมน

มองจำกลกษณะพเศษและแกนแทในกำรกอบทบำทซงกนและกนของแกนหลก กบตวภววสย

ของกำรปฏบตแลว กำรกอบทบำทเชนน ตำงจำกกำรกอบทบำทซงกนและกนระหวำงแกนสำรแทจรง

ของวตถทวไป และตำงจำกกำรกอบทบำทซงกนและระหวำงจตกบวตถทวไป หำกควบรวมบทบำท

สองชนดน ไวในตว กลำวอยำงรปธรรมคอ กำรกอบทบำทซงกนและกนระหวำงแกนหลกกบตวภววสย

142

มลกษณะพเศษเปนวตถ แตจะสรปธำตแทบทบำทเชนน เปนวตถทวไปกไมไดอก เพรำะนอกจำก

มนษยแลว กำรกอบทบำทระหวำงวตถกบวตถทงปวงปรำศจำกจตส ำนกและหลบหหลบตำ ไมอำจ

ส ำแดงรปแบบกอบทบำทซงกนและกนของแกนหลกกบตวภววสยได สวนกำรกอบทบำทซงกนและกน

ของแกนหลกกบตวภววสย จะปรำกฏควำมสมพนธใหมเอยมทไมมในแกนสำรแทจรงของวตถทวไป

นนคอ ควำมสมพนธทำงจดมงหมำยกบมำตรกำร ผสรำงกบผถกสรำง และผกระท ำกบผถกกระท ำ

ในกระบวนกำรกอบทบำทเชนน ฐำนะนำวน ำและฐำนะหลกของแกนหลกไดตงมนขน สวนตวภววสยก

กลำยเปน “สงเพอเรำ” ไป

ดวยเหตน ในกระบวนกำรปฏบตนน แกนหลก ดำนหนง ถกตวภววสยจ ำกดและบงคบ อก

ดำนหนง พฒนำศกยภำพและควำมตองกำรของตน ไปท ำลำยขอจ ำกดของตวภววสย และล ำหนำ

สภำพควำมเปนจรงของตวภววสยจำกควำมส ำนกในกำรเคลอนไหวทกระตอรอรนอยำงไมร จบ

ควำมสมพนธทจ ำกดกบล ำหนำ หรอล ำหนำในควำมจ ำกดระหวำงแกนหลกกบตวภววสยชนดน เปน

แกนแทในกำรกอบทบำทซงกนและกนของแกนหลก กบตวภววสยของกำรปฏบต

มองจำกเน อหำและผลลพธของกำรกอบทบำทซงกนและกนของแกนหลก กบตวภววสยแหง

กำรปฏบตแลว จะปรำกฏกำรขบเคลอนทเปนจรงสองทศทำง คอแกนหลกแปลงเปนเปำ ตวภววสย

แปลงไมเปนเปำ แกนหลกแปลงเปนเปำ ไดแกมนษยแปลงธำตแทพลง(จดมงหมำย แนวควำมคด

ควำมร และควำมสำมำรถ) ของตนเปนสงของทเปนเปำ หรอแกนหลกกลำยเปนตวภววสยผำนกำร

ปฏบต ลทธมำรกซระบวำ “ในกำรผลต มนษยแปลงเปนตวภววสย ในกำรบรโภค สงของแปลงเปน

แกนหลก” ในกระบวนกำรปฏบตกำรทำงกำรผลตนน ผใชแรงงำนไดน ำก ำลงของตนไปใชเครองมอ

ดดแปลงกระบวนกำรของวตถธรรมชำต ในกระบวนกำรน เปำเกดกำรเปลยนแปลงทำงโครงสรำงและ

รปแบบตำมทแกนหลกตองกำรและเรยกรอง กลำยเปนสงของตำงๆ ทเปนเปำทไมเคยมมำกอนบน

โลกธรรมชำต สงของทเปนเปำเหลำน สรำงขนโดยกำรกอบทบำทซงกนและกนของมนษยกบธรรมชำต

สะทอนใหเหนถงก ำลงกำยและสตปญญำของมนษยแปลงเปนสงของ และธำตแทพลงของแกนหลก

แปรเปลยนในรปแบบแนนงในวตถผำนกำรปฏบตขบเคลอน หรอนยหนง ธำตแทพลงของแกนหลก

ไดสงสมเพมพน ตกผลก และแปรเปลยนอยในตวภววสยผำนกำรปฏบตขบเคลอน ฉะนน กำรแปลง

เปนเปำของแกนหลก กคอกำรผำนกำรเคลอนไหวลกษณะเปำของแกนหลกแปรเปนตวภววสย หรอ

แกนหลกแปลงเปนตวภววสย ผลลพธของกำรปฏบตขบเคลอนทงปวงของมนษย กคอผลลพธของ

แกนหลกแปลงเปนเปำ

พรอมไปกบกำรขบเคลอนแกนหลกแปลงเปนเปำ กเกดตวภววสยแปลงไมเปนเปำขนมำอก

ทเรยกวำ ตวภววสยแปลงไมเปนเปำ หมำยถงตวภววสยทด ำรงอยในรปแบบของเปำทำงภววสยได

เปลยนเปนปจจยโครงรำงชวตของแกนหลก หรอปจจยธำตแทพลงของแกนหลก ตวภววสยน ได

สญเสยรปแบบทเปนเปำไป กลำยเปนสวนหนงของแกนหลก หรอตวภววสยแปลงเปนแกนหลก ใน

กำรปฏบตทำงกำรผลตนน แกนหลก ดำนหนงดดแปลงตวภววสยผำนกำรกระจำยออกทำงวตถและ

พลงงำน อกดำนหนง มควำมตองกำรตวภววสยบำงสวนมำเปนปจจยกำรด ำรงชพและเสรมกำร

บรโภคโดยตรง หรอน ำเครองมอทำงวตถมำยนขยำยอวยวะของตนออกไป และควบรวมไวในชวตกำร

ขบเคลอนของตน เหลำนคอ ตวภววสยเปลยนไปสแกนหลก หรอตวภววสยแปลงเปนแกนหลก แท

143

ทจรงแลว มนษยบรโภคผลตภณฑทำงจตใจ ท ำใหมนกลำยเปนสวนหนงของแกนหลก แสดงออกถง

ตวภววสยแปลงไมเปนเปำ หรอตวภววสยกลำยเปนแกนหลกผำนกำรเคลอนไหวดดแปลงเปำ

แกนหลกแปลงเปนเปำ หรอแกนหลกกลำยเปนตวภววสย ท ำใหกำรขบเคลอนของมนษยไดสง

สมดอกผลนอกกำย ท ำใหมนษยกอรปขนเปนกำรสงสม แลกเปลยน เปลยนผำน สบชวง และพฒนำ

รปแบบเฉพำะของธำตแทพลง—รปแบบตกทอดทำงสงคมของตน ครนแลวท ำใหผลงำนวฒนธรรม

ทำงวตถ และผลงำนวฒนธรรมทำงจตใจของมนษย จะไมสญหำยไปกบบคคลทสญเสยไป เมอมนษย

ครอบครองและรบเอำเปำ (รวมทงผลงำนกำรเคลอนไหวของคนรนกอน) ผำนรปแบบตวภววสย

แปลงไมเปนเปำ หรอตวภววสยกลำยเปนแกนหลก กลบเปนกำรพฒนำและยงควำมสมบรณพลงธำต

แทอยำงไมขำดสำย ครนแลวยกระดบควำมสำมำรถของแกนหลกอยำงไมร จบ ท ำใหแกนหลก

สำมำรถยกระดบใหมทสงกวำไปดดแปลงตวภววสย ดงนน กำรกอบทบำทซงกนและกนของแกนหลก

กบตวภววสยของกำรปฏบต จงด ำเนนไปบนรำกฐำนใหมตอลดไป

แกนหลกแปลงเปนเปำและตวภววสยแปลงไมเปนเปำ หรอนยหนงกำรขบเคลอนสองทศทำง

แกนหลกกลำยเปนตวภววสย และตวภววสยกลำยเปนแกนหลก เปนกำรปฏบตขบเคลอนสองดำนของ

มนษย มนเปนเงอนไขเบ องตนของกนและกน สอน ำซงกนและกน คนเรำแกควำมขดแยงของโลก

แหงควำมเปนจรงผำนรปแบบกำรขบเคลอนชนดน ตลอดไป สะทอนถงตวภววสยควบคมแกนหลก

และแกนหลกล ำหนำตวภววสยอยำงมชวตชวำ ทงยงเปนเน อหำธำตแทในกำรปฏบตขบเคลอนของ

มนษยอกดวย

กระบวนกำรกำรเคลอนไหวสองทศทำงแกนหลกแปลงเปนตวภววสย ตวภววสยแปลงเปน

แกนหลก ในกระบวนกำรดดแปลงโลกวตถของกำรปฏบตนน ท ำใหโลกแยกเปนสองชน คอโลกทม

อยเองกบโลกมนษย กำรปฏบตเปนรำกฐำนเอกภำพของโลกทมอยเองกบโลกมนษย กำรปฏบตไม

เพยงมควำมหมำยทำงควำมรบร ทส ำคญยงกวำนน ยงมควำมหมำยทำงโลกทศนอกดวย

การกอตวของโลกมนษยและความสมพนธของโลกทมอยเองกบโลกมนษย

โลกมนษยกบโลกทมอยเอง เปนสองจนตภำพทสอดรบกน โลกทมอยเองยงเรยกมนวำ

ธรรมชำตโดยธรรมชำต มองจำกกำลเวลำ โลกทมอยเอง คอโลกธรรมชำตทเกดกอนโลกมนษย คอ

โลกทมอยกอนโลกมนษย มองจำกเทศะ โลกท มอยเอง คอโลกธรรมชำตทมนษยยงเคลอนไหว

สบเสำะไปไมถง คอสงธรรมชำตทยงไมถกมนษยแปลง สวนโลกมนษย ยงเรยกมนวำ โลกทสงกด

มนษย มนเปนองคเอกภำพของ “ธรรมชำตเทยม” กบสงคมมนษย ทกอตวขนบนรำกฐำนกำรปฏบต

ของมนษย ท เรยกวำธรรมชำตเทยม กคอธรรมชำตท ผำนกำรปฏบตดดแปลง ทประทบตรำ

จดมงหมำยและจตส ำนกของมนษย

โลกทมอยเองและโลกมนษย ลวนเปนควำมจรงทำงภววสย คนเรำจะสรำงโลกมนษยขนจำก

นอกโลกทมอยเองไมได แตคนเรำอำจสรำงธรรมชำตเทยม สงคมมนษย และโลกมนษยบนพ นฐำน

โลกมอยเองอ ำนวยให กำรปฏบตของมนษยอำจเปลยนแปลงรปลกษณภำยนอก โครงสรำงภำยใน

และรปแบบกอบทบำทของกฎเกณฑโลกธรรมชำตได แตคนเรำจะลบลำงควำมเปนจรงของธรรมชำต

144

โดยธรรมชำต หรอโลกทมอยเองทำงภววสยไมได ตรงกนขำม ควำมเปนจรงของธรรมชำตโดย

ธรรมชำตทำงภววสย จะแผขยำยเขำมำสธรรมชำตเทยม สงคมมนษย และโลกมนษย ผำนกำร

ปฏบต นนคอสภำพควำมเปนจรงของโลกมนษยบนรำกฐำนโลกธรรมชำตทำงภววสย

ควำมแตกตำงของโลกทมอยเองกบโลกมนษย อยทโลกทมอยเองเปนอสระจำกกำรขบเคลอน

ของมนษย หรอธรรมชำตทยงไมถกบรรจไวในกรอบกำรขบเคลอนของมนษย กำรขบเคลอนและกำร

เปลยนแปลงทงหมดของมนลวนเปนไปเอง ทงปวงลวนอยทำมกลำงกอบทบำทซงกนและกนแบบหลบ

หหลบตำ สวนโลกมนษยและกำรขบเคลอนของมนษยแยกจำกโลกทมอยเองไมได โลกมนษยแมจะ

แยกจำกโลกทมอยเองไมได จะตองใชโลกทมอยเองเปนเงอนไขเบองตนในกำรด ำรงอยและกำรพฒนำ

กตำม แตโลกมนษยตำงจำกโลกทมอยเองโดยสนเชง และมใชผลแหงกำรขยำยของโลกทมอยเองโดย

อตโนมต หำกเปนผลแหงกำรปฏบตขบเคลอนของแกนหลก อนเปนลกษณะพเศษเฉพำะของโลก

มนษย สวนควำมสมพนธของสงคมมนษย กเปนเปำแหงกำรขบเคลอนของมนษยเชนกน กลำวโดย

มลฐำนแลว โลกมนษย กคอโลกทเปนเปำของมนษย เปนเปำแหงกำรปฏบตขบเคลอนของมนษย

สวนธรรมชำตเทยม กคอสงธรรมชำตทถกมนษยขบเคลอนดดแปลงแลว มนสะทอนควำมตองกำร

จดมงหมำย ปณธำน และธำตแทพลงของมนษย

เอกภำพของโลกวตถ เดมทโลกทมอยเองและโลกมนษยยงไมไดแยกจำกกน แตพอมนษย

และกำรขบเคลอนของมนษยกอตวข นมำ “ขมขำยธรรมชำต” กแหวงแยกหนงเปนสอง คอโลก

มนษยเกดซอนบนพ นฐำนโลกทมอยเอง ทงสองเปนเอกภำพกนและตรงกนขำมกน กำรปฏบตเปน

รำกฐำนเอกภำพและแยกจำกของโลกทมอยเองกบโลกมนษย

ดงกลำวขำงตน กำรปฏบตทำงกำรผลต ไมเพยงท ำใหรปลกษณธรรมชำตโดยธรรมชำต

เปลยนไป ยงอดฉดปจจยจดมงหมำยของมนษยเขำไป ยงน ำมำตรฐำนภำยในของมนษยไปใชกบวตถ

ทเปนเปำ ครนแลวกวำงมำตรฐำนเปลยนทศทำงและกระบวนกำรของวตถ เปลยนรปแบบกำรด ำรง

อยเองของวตถตำมแบบวธของมนษย ในกำรปฏบต “สงทมอยเอง” ธรรมชำตโดยธรรมชำต ยง

นบวนยงสนองควำมตองกำรของมนษย แปรเปน “สงเพอเรำไป” สะทอนจดมงหมำยของมนษย

สวน “ธรรมชำตเทยม” กคอ “ธรรมชำตแหงควำมเปนจรงของมนษย” กคอ “ธรรมชำตแหงศำสตร

มนษย”

กระบวนกำร “มนษยแปลง” ธรรมชำต พรอมกนนนกเปนกระบวนกำรกอรป และพฒนำ

สงคมมนษย ขณะทคนเรำปฏบตทำงกำรผลตดดแปลงธรรมชำต กกอรป ดดแปลง สรำงสรรคควำม

เกยวพนทำงสงคม และควำมสมพนธทำงสงคมของตนไปดวย ไมมควำมสมพนธทำงสงคมระหวำง

คนกบคน กไมมควำมสมพนธทเปนจรงของมนษยกบธรรมชำต ลทธมำรกซระบวำ “กำรผลตทงปวง

ลวนด ำเนนโดยสวนตวในรปแบบสงคมทแนนอน แลวอำศยรปแบบสงคมชนดน ไปยดครอง

ธรรมชำต” หมำยควำมวำ “มนษยแปลง” ธรรมชำตเกดเปนจรงในสงคม มใชนอกสงคม บน

ควำมหมำยน ลทธมำรกซเหนวำ “ธำตแทมนษยในโลกธรรมชำต มแตกลำวโดยมนษยสงคมจงจะมอย

มแตในสงคม สงธรรมชำตจงจะส ำแดงตนสงกดรำกฐำนกำรด ำรงอยของมนษยได” จำกกำรปฏบต

ขบเคลอนของมนษย กเกดธรรมชำตเทยมกบสงคมมนษย และเอกภำพของทงสองประกอบกนขน

เปนโลกมนษย

145

มองจำกเน อหำ โลกมนษยครอบคลมสองดำน ธรรมชำตกบสงคม แตวำ โลกมนษยมใช

เปนกำร “บวกกน” ของโลกธรรมชำตกบสงคม หำกโลกคอ “หนงรำงสองบลลงก” ในโลกมนษย

ธรรมชำตกบสงคมบงคบซงกนและกน แทรกซมซงกนและกน สงทแบอยเบองหนำเรำ คอธรรมชำต

ของสงคมกบสงคมของธรรมชำต สวนธรรมชำตเทยมกบสงคมมนษยกอตวขนบนรำกฐำนกำรปฏบต

ธรรมชำตในโลกมนษย มใชธรรมชำตทแยกจำกมนษย หำกเปนธรรมชำตทถกผคน “แปร

รป” มนษยไมเพยงดดแปลงกำรด ำรงอยของธรรมชำต หำกยงพำตนเขำไปสกำรด ำรงอยของธรรมชำต

และมอบหมำยบรรทดฐำนใหมใหแกกำรด ำรงอยของธรรมชำตผำนกำรปฏบต กำรแปรรปและกำร

ดดแปลงธรรมชำตทงปวง ลวนด ำเนน “ในรปแบบสงคมทแนนอนและอำศยรปแบบสงคมชนดน ”

ธรรมชำตในโลกมนษย กคอธรรมชำตทถกตตรำสงคม ในโลกมนษย สงธรรมชำตสอกนเชนไร

ธรรมชำตสมพนธกบมนษยเชนไร มนษยใชรปแบบ เนอหำ และขอบเขตเชนไรในกำรกอบทบำทกบ

ธรรมชำต ลวนถกบงคบโดยรปลกษณสงคมทงสน จะแยกสงธรรมชำตในสงคมมนษยไปจำกรปแบบ

ปฏบตกำรทำงสงคมไมได สงธรรมชำตในโลกมนษย ไมเพยงรกษำคณสมบตวตถธรรมชำต หำกยง

ถกประทบตรำมนษย ไมเพยงมควำมเปนจรงทำงภววสย ยงมประวตศำสตรสงคม สวนธรรมชำต

เทยม กเปนปรมณฑล (ประวตศำสตร) สงคมเชนเดยวกน

ในโลกมนษย ธรรมชำตถกสงคมควบคม ในทำงกลบกน สงคมกถกธรรมชำตควบคม

เชนเดยวกน สงคมมนษยกอตว และพฒนำมำจำกกำรแลกเปลยนทำงวตถระหวำงมนษยกบธรรมชำต

ประวตศำสตรมนษยกเพยง “กระบวนโลกธรรมชำตกอเกดมนษย” ในโลกมนษย ธรรมชำตในฐำนท

เปนตวภววสย กฎเกณฑของมน จะไมถกหลอมละลำยไปกบกระบวนกำรสงคมยดครองจนหมด

เกลยงอยำงเดดขำด เพรำะสงคมมใช “บอกรดไฮโดรคลอลค” ละลำยสงทงปวง จดมงหมำยและ

ควำมตองกำรทำงสงคม มแตผำนสอกลำงในกระบวนธรรมชำตจงจะปรำกฏเปนจรงได กำร

แลกเปลยนทำงวตถระหวำงมนษยกบธรรมชำตประกอบกนขนเปน “ควำมแนนอนทำงธรรมชำตชว

นรนดร” กำรพฒนำของสงคม ทงมใชกระบวนกำรธรรมชำตโดดๆ และมใชกระบวนกำรเหนอ

ธรรมชำตผละจำกธรรมชำต หำกเปนกระบวนกำร “คลำย” กำรเคลอนไหวของธรรมชำต สวนทฤษฎ

มนษยนยมผลกไสธรรมชำต แยกควำมสมพนธธรรมชำตออกจำกกำรปฏบต (ประวตศำสตร) สงคม

สรำง (ประวตศำสตร) สงคมบนควำมวำงเปลำ

จะเหนไดวำ สงคมธรรมชำต และธรรมชำตสงคม เปนผลแหงกำรขบเคลอนของคนเรำใน

ลกษณะทเปนเปำ กำรปฏบตเปนมลฐำนและเปนรำกฐำนแหงกำรด ำรงอยของโลกมนษย มบทบำท

นำวน ำกำรขบเคลอนของโลกมนษย

กำรปฏบต เปนรำกฐำนควำมเปนจรงของโลกมนษย สวนตวของกำรปฏบตเองกอยทำมกลำง

ปรบเปลยน และพฒนำไปอยำงไมรจบ ดงนน โลกมนษย จงเปนระบบเปด ปรบเปลยน พฒนำ

เจรญเตบโต กอตวขยำยใหญยงข น และล ำดบชนมำกยงข นอยำงไมหยดยง ในยคปจจบน กำร

ปฏบตขบเคลอนของมนษย “ข นเวหำ ลงใตดน ด ำทะเลลก” เกยวเนองกบจกรวำลอนกวำงไกล

มหำสมทรอนกวำงใหญ สบเสำะโลกกวำง และลงลกโครงสรำงอนชวภำพอยำงไมขำดสำย

โลกทมอยเอง เปนรำกฐำนทำงธรรมชำตในกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของโลกมนษย สวน

โลกมนษยกอตวข นแลว กหวนกลบไปควบคมธรรมชำตโดยธรรมชำต เปลยนแปลงเสนแบงเขต

146

ระหวำงโลกทมอยเองกบโลกมนษยอยำงไมรจบ โลกทมอยเองกบโลกแหงกำรปฏบตขบเคลอนของ

มนษย ลทธมำรกซเหนวำ “ทงสองดำนไมอำจแยกจำกกนได ขอแตมนษยด ำรงอย ประวตศำสตร

ธรรมชำตกบประวตศำสตรมนษยกยงคงบงคบซงกนและกน” ผลส ำเรจทำงวทยำศำสตรสมยปจจบน

บงบอกวำ ยค “ชมนม” สงสดบนประวตศำสตรธรรมธรรมชำต เกดในยคประวตศำสตรธรรมชำต

แปรเปลยนเปนประวตศำสตรมนษย ขณะน ระบบธรรมชำตในล ำดบชนทคอนขำงต ำ กลำยเปน

สวนประกอบของระบบสงคม และวฒนธรรมในระดบชนทคอนขำงสง แลวระบบสงคมและวฒนธรรม

กหวนกลบไป “ควบคม” ระบบธรรมชำตอกท

ธรรมชำตโดยธรรมชำตเปลยนเปนธรรมชำตเทยม ผำนกำรปฏบตขบเคลอนของมนษย แลว

ธรรมชำตเทยม กเขำสกระบวนกำรขบเคลอนของธรรมชำตใหญทงหมดอยำงเลยงไมได หรอนยหนง

มนยงคงตองเขำสกำรควบคมของกฎเกณฑธรรมชำต และกระบวนกำรขบเคลอนของโลกทมอยเอง

อยำงเลยงไมได ในน จะปรำกฏสภำพสองอยำง: อยำงแรก กำรขบเคลอนของโลกทด ำรงอยเอง จะ

ขดรำกถอนโคนรองรอยธรรมชำตเทยมดวยพลงอ ำนำจอนมหำศำล ท ำใหดอกผลกำรขบเคลอนของ

มนษย มแนวโนมทจะจดจำงและสญหำยไป อยำงหลง ดอกผลและขอบเขตของธรรมชำตเทยม จะ

กอบทบำทเปลยนแปลงกฎเกณฑธรรมชำต เปลยนแปลงกระบวนกำรตำงๆ ของธรรมชำต โดยเฉพำะ

กำรหมนเวยนและกำรแลกเปลยนทำงวตถชวภำค และพลงงำน ซงอำจสงผลดำนลบอยำงมำกตอ

มนษย เชน ปญหำ “วกฤตทวโลก” ระบบนเวศเสยดลอยำงในปจจบน

มองจำกเปลอกนอกแลว ระบบนเวศเสยดล “วกฤตทวโลก” กคอควำมเสอมทรดอยำง

รำยแรงในควำมสมพนธทสมดลของระบบธรรมชำต แททจรง มนคอกำรเสยควำมสมดลอยำงรำยแรง

ในควำมสมพนธระหวำงมนษยกบโลก เพรำะวกฤตเชนน เกดจำกมนษยปฏบตขบเคลอนเขำไปส

ระบบธรรมชำต มองจำกภำพลกษณแลว ระบบนเวศเสยควำมสมดล “วกฤตทวโลก” เปน “ภย

มนษย” ทสะทอนในรปแบบ “ภยพบตธรรมชำต” เองเกลสเคยเสนอปญหำน มำนำนแลววำ

ธรรมชำต “แกแคนมนษย” และ “มนษยปองดองกบธรรมชำต” มำรกซกเคยเหนวำ ควรปรบกำร

แลกเปลยนทำงวตถระหวำงมนษยกบธรรมชำตอยำงสมเหตสมผล กำรแลกเปลยนทำงวตถเชนน ควร

ด ำเนนภำยใตเงอนไขละอำยแกใจทสด และสอดคลองกบอปนสยเดมของมนษยทสด

แทจรงแลว ควำมสมดลของมนษยกบธรรมชำต มสองประเภท หนง ควำมสมดลของระบบ

นเวศธรรมชำตเดม หรอนยหนงระบบนเวศธรรมชำตทไมถก “แรงงำนมนษย” ท ำลำย มนเปนควำม

สมดลทตนเองปรบตนเอง ตนเองรกษำตนเอง ในควำมสมดลเชนน มนษยอยในฐำนะอำศยและขน

ตอธรรมชำต มนษยสมพนธกบธรรมชำตคอนขำงประสำนกน วำวไปดวยควำมเมตตำอนอบอน สอง

ควำมสมดลของระบบนเวศเทยม หรอนยหนง มนษยแทรกแซงดดแปลงธรรมชำต และเปลยนแปลง

ควำมสมดลของระบบนเวศธรรมชำตเดมอยำงเอำกำรเอำงำน ผำนกำรขบเคลอนอยำงไมหยดยง แลว

สรำงควำมสมดลของระบบนเวศใหสอดคลองกบกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของตน ปรชญำลทธ

มำรกซเหนวำ กำรแสวงหำ “มนษยคนดกบธรรมชำต” กลบเปนควำมสมดลของระบบนเวศเทยม อน

เปนเปำหมำยกำรพฒนำของกำรปฏบตสมยปจจบน และควรแกกำรแสวงหำของสงคมสมยปจจบน

147

ลกษณะวตถของสงคมมนษย แบบวธการผลตด ารงชพทางวตถ บงคบชวตสงคม ชวตการเมอง

และชวตจตใจ

สงคมมนษย เปนผลตผลแหงกำรพฒนำอนยำวนำนของโลกธรรมชำต กำรพฒนำและ

ววฒนำกำรของสภำพโลกวตถธรรมชำต เปนเงอนไขเบ องตนทำงวตถกอเกดสงคมมนษย

วทยำศำสตรธรรมชำตสมยปจจบนยนยนควำมจรงน ไวแลวมำกมำย กลำวอยำงรปธรรมคอ วตถท

ด ำรงอยในจกรวำล อำจแยกเปนสำมล ำดบ จลทรรศน มหทศน และจกรวำลทศน โลกจลทศน

เคลอนไหวไปตำมกฎฟสกสนวคลออน และหนวยพลงงำนเคม โลกมหทศนเคลอนไหวไปตำมกฎแบบ

ฉบบฟสกสและเคม และโลกจกรวำลทศนเคลอนไหวไปตำมกฎทฤษฎสมพทธในควำมหมำยกวำง

วทยำศำสตรในยคปจจบนคนพบวำ รำกฐำนปรำกฏกำรณของสงมชวต มใช “พลงชวต” ลลบไรวตถ

หำกประกอบดวยอนทรยชวต สำรโปรตน และกรดนวคลอค แสดงวำ ระหวำงอนทรยกบอนนทรย

ไมมเสนแบงชองวำงเลยเถด แมแตววฒนำกำรของสำยพนธชวตในโลกวตถ กเปลยนจำกรปลกษณ

วตถหนง เปนอกรปลกษณวตถหนง ไมมสงทเรยกวำ “พลงชวต” ไรวตถ หรอพลงลลบ “พระเจำ

สรำง” ลกษณะวตถและลกษณะโลกธรรมชำตอยกอนสงคมมนษยบงบอกวำ สงธรรมชำตเปนเงอนไข

ทำงวตถกอเกดสงคมมนษย

วทยำศำสตรยสมยปจจบนยนยนวำ มนษยและสงคมมนษยเกดจำกววฒนำกำร และกำร

พฒนำของวำนรโบรำณ และโครงสรำงชววทยำสหสตวของมน สภำพกำยภำพ โครงสรำงชมชน และ

สภำพแวดลอมควำมอยรอดของวำนรโบรำณ ประกอบกนขนเปนเงอนไขธรรมชำตกอตวมนษย และ

สงคมมนษย กลำวอยำงรปธรรมคอ รำว 20 ลำนปกอน เนองจำกเงอนไขอำกำศแปรเปลยน และทง

หญำ “จโจม” ผนปำเขตรอนขณะนน วำนรโบรำณในอำฟรกำทำงทศใตเรมใชชวตจำกผนปำสผนดน

จำกน วำนรเรมเดนตวตรง ครนแลวสำยตำมองเหนกวำงไกล ปลดปลอยขำหนำ กระต นปรบ

โครงสรำงสมองใหม อนเปนเงอนไขเบ องตนทำงชววทยำและทำงกำยภำพเตรยมกำรกอเกดมนษย

ชวตบนผนดนท ำใหโครงสรำงชมชนวำนรมลกษณะพเศษสองอยำง: หนง พฤตกรรมชมชนวำนรถอ

จตส ำนกและพฤตกรรม “หวหนำ” เปนบรรทดฐำนโดยตรง ยงเปนหลกประกนใหกำรเคลอนไหวของ

ทงกลมกลมกลนเปนหนงเดยวกน สอง รปแบบพฤตกรรม “หวหนำ” เปนใจกลำงคอ กำรเขำใจซง

กนและกนกอน แลวท ำตำมกน ผำนมำตรกำรสอสำร เชน ทำทำง โบกไมโบกมอ และเสยงเปน

ส ำคญ โครงสรำงชมชนวำนรโบรำณ เปนเงอนไขเบองตนทำงชววทยำกอรปแบบจดตงสงคมมนษย

แตทวำ กำรเปลยนแปลงบนสภำพกำยภำพและโครงสรำงชมชนวำนรโบรำณ เปนเพยง

เงอนไขเบองตนทำงธรรมชำตทอ ำนวยแกกำรกอเกดมนษย และสงคมมนษยเทำนน มนษยและสงคม

มนษยไมไดกอเกดโดยอตโนมต กำรใชแรงงำนตำงหำก ทเปนรำกฐำนกอเกดมนษยและสงคมมนษย

อยำงแทจรง กำรใชแรงงำนมบทบำทก ำหนดในกระบวนกำรกอเกดมนษย และสงคมมนษย

กลำวบนธำตแทแลว มนษยและสงคมมนษยสงกดปรมณฑลกำรใชแรงงำน คอมนษยได

ดดแปลงโลกธรรมชำตอยำงเอำกำรเอำงำน สญลกษณมลฐำนของกำรใชแรงงำนคอกำรสรำงเครองมอ

โลกธรรมชำตอนบรสทธ ไมมนยแหงควำมเปนจรงในกำรใชแรงงำน แตกำรใชแรงงำนกลบมรปแบบ

หนอออนในสตวตระกลชนสงในโลกธรรมชำต—ในกำรเคลอนไหวของวำนรโบรำณ ซงมกระบวน

148

ววฒนำกำร จำกวำนรเคลอนไหวตำมแบบสญชำตญำณสตวไปสแรงงำนมนษย “รปแบบแรงงำนรเรม

ตำมแบบสญชำตญำณสตว” เชนน มบทบำทเปนสอกลำงทส ำคญในกำรผนวำนรเปนคน กลำวอยำง

รปธรรมคอ มนกระตนใหวำนรปลดปลอยขำหนำ นบวนยงเคลอนไหวใช “เครองมอ” ธรรมชำต

ส ำเรจรปไดมำซงปจจยด ำรงชพ แรงงำนตำมแบบสญชำตญำณสตวเชนน หวนกลบมำกระตนมอและ

เทำวำนรพฒนำเฉพำะทำง ท ำใหขำหนำยงวองไวพลกแพลง ยงประณตแนบเนยน คอยๆ เตรยม

“มอ” วำนรกลำยเปนมอคนทเปนไปได มนกระต นจตวำนรผนแปรอยไมขำด ควำมร สกทมตอ

สภำพแวดลอมโดยรอบท ำใหเกดจตส ำนกอยำงหนงข นมำ จตส ำนกเชนน แมเปนเพยงจตส ำนก

บรสทธอยำงหนงแบบสตวทมตอสงธรรมชำตกตำม แตกลบเปนกำรบกเบกจตส ำนกมนษย มน

กระตนใหเกดภำษำ ภำยใตกำรผลกดนของแรงงำนและภำษำ มนสมองวำนรกเรมกลำยเปนมนสมอง

คน จะเหนไดวำ “รปแบบแรงงำนรเรมตำมแบบสญชำตญำณสตว” สภำพกำยภำพ ลกษณะพเศษ

ของจต จตส ำนก และภำษำของมนษยเรมกอตวขนแลว “มนษยก ำลงกอตว” หรอมนษยเรมกอตว

มำรกซ กลำววำ แรงงำนสรำงมนษย ดวยเหตนแหละ

คขนำนไปกบกำรพฒนำ “รปแบบแรงงำนรเรมตำมแบบสญชำตญำณสตว” กำรสรำงเครองมอ

คอยๆ เคลอนไหวเปนประจ ำ คงท กลำยเปนปรำกฏกำรณควำมแนนอนและทวไป จำกน แรงงำน

มนษยกกอตวขนโดยแทจรง กำรสรำงเครองมอ เปนสญลกษณ “มนษยวำนรอ ำลำ” แรงงำนมนษย

อยำงแทจรง แรงงำนไมเพยงผลตผลตภณฑแรงงำนยงชพทจ ำเปนตอกำรด ำเนนชวตของผคน ยงเกด

ควำมสมพนธทำงสงคมระหวำงคนกบคนครำวเดยวกน แรงงำนเปนรำกฐำนชวตของมนษยและสงคม

มนษย ในกำรกำวกระโดดจำกโลกธรรมชำตไปสสงคมมนษย หรอกระบวนกำรกอตวมนษยและสงคม

มนษยนน แรงงำนเปนเงอนไขลกษณะก ำหนด แรงงำนไมเพยงแยกสงคมมนษยออกจำกโลก

ธรรมชำต ยงพรอมประสำนทงสองเขำดวยกน นนคอกำรใชแรงงำนเกดกำรแลกเปลยนทำงวตถ

ระหวำงมนษยกบธรรมชำตอยำงไมขำดสำย ท ำใหสงคมมนษยด ำรงอยและพฒนำสบไป

ตวของแรงงำนเองกเปนกำรปฏบตกำรในลกษณะวตถอยำงหนง กลำวคอ ในกระบวนกำรกอ

บทบำทซงกนและกนระหวำงสงคมกบโลกธรรมชำตนน แรงงำนไดใชกำรด ำรงอยในสงธรรมชำตและ

กำรด ำรงอยในพลงธรรมชำตมนษย เปนเงอนไขเบ องตนทำงธรรมชำตของตน ขณะเดยวกน กม

รปแบบสงคมท เปนรปธรรมของตนนนคอ แบบวธกำรผลตปจจยทำงวตถ และสภำพแวดลอม

ธรรมชำต ซงกคอแบบวธกำรผลตปจจยทำงวตถ ประชำกร และสภำพแวดลอมทำงภมศำสตร

ประกอบกนขนเปนเงอนไขทำงวตถของชวตสงคมมนษย สะทอนสงคมมนษยด ำรงอยในลกษณะวตถ

สภำพแวดลอมธรรมชำต หรอสภำพแวดลอมภมศำสตร เปนเงอนไขธรรมชำตของชวต

มนษย มนเปนสงธรรมชำตในสวนทเกยวของกบมนษยและควำมเปนอยของมนษย สภำพแวดลอม

ทำงภมศำสตรเปนสวนหนงของโลกธรรมชำต เปนวตถทแสดงออกอยำงรปธรรมอยำงใดอยำงหนง

แตมนไมใชวตถธรรมชำตลวนๆ หำกเปนวตถธรรมชำตทถกบรรจในกรอบปฏบตทำงกำรผลต และม

ลกษณะสงกดสงคม สงแวดลอมทำงภมศำสตรตองผำนกำรปฏบตขบเคลอนของมนษยเทำนน มนจง

จะสำมำรถกลำยเปนปจจยด ำรงอยทำงสงคม และสงผลสะเทอนอยำงใดอยำงหนงตอกำรพฒนำของ

สงคมได

149

ไมวำเงอนไขเบ องตนใดของประวตศำสตรมนษยกตำม จะไมเปนทสงสยเลยวำมชวตสวนตว

ด ำรงอย มชวตสวนตวท เปน “สงของทด ำรงอยอยำงกระตอรอรนในธรรมชำต” อยำงหน ง

เพรำะฉะนน สงคมจงส ำแดงออกในลกษณะวตถ ผำนมนษยและกำรขบเคลอนของมนษย แตวำ

ล ำพงกำรจดตงทำงกำยภำพของมนษยบนควำมหมำยชววทยำ กยงไมอำจสะทอนลกษณะวตถของ

สงคมได มนษยมแตปฏบตดำนกำรผลต เปนสมำชกสงคม จงจะสะทอนลกษณะวตถของสงคมได

เนองจำกขณะทคนเรำผลตปจจยด ำรงชพตำมทพวกเขำตองกำร กแยกตนออกจำกสตวแลว ขณะท

ผคนผลตปจจยยงชพตำมทผคนตองกำร กผลตวตถยงชพของตวเองทำงออมดวย สวนกำรผลตทำง

วตถกบกำรผลตทำงประชำกรบนประวตศำสตรมนษยจก “ด ำรงอยคกน” กอบทบำทซงกนและกน ทง

สองประกอบกนขนเปนปจจยชวตสงคม แตวำ กฎแหงกำรผลตประชำกรตองอำศยแบบวธกำรผลต

ทำงวตถ ลทธมำรกซเหนวำ “แบบวธกำรผลตเปนลกษณะเฉพำะและลกษณะประวตศำสตร โดยมกฎ

แหงประชำกรทกอบทบำทในลกษณะเฉพำะ และในลกษณะประวตศำสตรของมน”

ขณะทโลกธรรมชำตกบประชำกรมนษยด ำรงอยอสระจำกกน หรอมแตควำมเกยวพนแบบ

สตว กยงไมอำจเปนปจจยทำงสงคมได มแตทงสองผำนแบบวธกำรผลตจงจะสำมำรถแปรเปนปจจย

ทำงสงคมได แบบวธกำรผลต เปนรปแบบและวธกำรเฉพำะทท ำใหผ ใชแรงงำนประสำนกบปจจย

แรงงำน ท ำใหพลงกำรผลตเปนเอกภำพกบควำมสมพนธกำรผลต ลทธมำรกซเหนวำ “แบบวธกำร

ผลตด ำรงชพทำงวตถ บงคบกระบวนกำรชวตสงคม ชวตกำรเมอง และชวตจตใจทงกระบวน” ม

แบบวธกำรผลตเชนไร กมโครงสรำงสงคมเชนนน แบบวธกำรผลตตำงกน สะทอนคณสมบต

รปลกษณสงคมตำงกน พรอมไปกบแบบวธกำรผลตอยำงหนง เปลยนเปนแบบวธกำรผลตอกอยำง

หนง รปลกษณสงคมเดมกถกรปลกษณสงคมใหมแทนท แบบวธกำรผลตปจจยทำงวตถ เปนพลง

ก ำหนดกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของสงคมมนษย รวมศนยสะทอนสงคมมนษยในลกษณะวตถ

กลำวอยำงรปธรรมคอ พลงกำรผลตในแบบวธกำรผลต แสดงถงพลงทำงวตถของคนเรำใน

กำรดดแปลงรปแบบธรรมชำต ไดมำซงผลตผลทำงวตถทเปนจรง และเกดเปนจรงทำมกลำงกำร

แลกเปลยนทำงวตถระหวำงมนษยกบธรรมชำต ควำมสมพนธกำรผลต สะทอน “ควำมสมพนธทำง

สงคมในลกษณะวตถ” กำรเคลอนไหวและกำรแลกเปลยนระหวำงคนเรำ เกดในทำมกลำงกำรผลต

ทำงวตถ ซงไมอำจหนเหไปตำมเจตจ ำนงของผใด เอกภำพของพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต

ประกอบกนขนเปนแบบวธกำรผลต ท ำใหสงธรรมชำตสวนหนงกลำยเปนเงอนไขวตถยงชพทำงสงคม

ท ำใหชวตผคนขยบตนสงขนเปนคนโดยแทจรง ดวยเหตน กำรด ำรงอยทำงสงคมทมแบบวธกำรผลต

เปนแกน จงท ำใหควำมสมพนธทำงสงคมด ำรงอยในลกษณะวตถชนดหนง และเปนแกนแทองค

เอกภำพของวตถและก ำลงทำงวตถ

คณสมบตทำงวตถอนเปนสญลกษณเฉพำะของสงคมมนษย ซงกคอลกษณะวตถของสงคม

มนษยทพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลตเผยออกมำ “กำรแลกเปลยนทำงวตถ” และ

“ควำมสมพนธทำงวตถ” ทพวกมนมมำแตเดมนน ทำยทสดเผยออกมำทำงพลงกำรผลตในฐำนะ

ก ำลงทำงวตถ ลกษณะวตถของสงคมเปนสญลกษณเอกภำพภำยในสงคมกบธรรมชำต ลทธเลนนช วำ

“มำรกซและเองเกลส เปนนกวตถนยม ทำนไดคนควำโลกและมนษยดวยทศนะวตถนยม แลเหนถง

รำกฐำนมลเหตปรำกฏกำรณธรรมชำตทงปวงลวนเปนวตถ สวนกำรพฒนำของสงคมมนษยก

150

เชนเดยวกนถกก ำลงทำงวตถ คอถกกำรพฒนำของพลงกำรผลตบงคบ” เชนน ปรชญำลทธมำรกซจง

ไดขจดเทพนยำยทเปนปฏปกษของ “ธรรมชำตวตถ” กบ “ประวตศำสตรจตวญญำณ” ใหหมดไป

จตส านก คอภาพโลกวตถทสะทอนทางอตวสยในสมองมนษย

ลทธเลนนระบวำ พรอมไปกบกำรกอเกดของมนษยและสงคมมนษย “ดอกไมอนสวยสด

งดงำมทสด”—“จตคดได” จตส ำนกมนษยกเกดข นบนโลก จตส ำนกกอเกดเปนกระบวนกำร

ประวตศำสตรธรรมชำตและกระบวนกำรประวตศำสตรสงคม

มองจำกกระบวนกำรประวตศำสตรธรรมชำต สตวคดไดเกดทำมกลำงววฒนำในตวเองของ

วตถธรรมชำต ผำนกระบวนกำรประวตศำสตรเปนเวลำยำวนำน ในนนมหวงโซก ำหนด 3 หวง: จำก

วตถธรรมชำตทงปวงทมปฏกรยำเฉพำะถง กำรสนองตอบกำรกระตนของสงมชวตชนต ำ จำกกำร

สนองตอบกำรกระตนของสตวชนต ำถง ควำมรสกและจตสตวชนสง จำกควำมรสกและจตสตวชนสง

กอเกดจตส ำนกมนษย

แตวำ จตบรสทธของสตวไมอำจเกดจตส ำนกโดยอตโนมต จตส ำนกเกดมำพรอมกบสงคม

มนษย เปนผลตผลของสงคม กลำวอยำงรปธรรมคอ กำรใชแรงงำนสนองควำมตองกำรและกำรเกด

จตส ำนกทไปไดทำงภววสย กำรใชแรงงำนพอเรมขน กเปนกำรเคลอนไหวในลกษณะสงคมแลว ภำษำ

ซงเปนเปลอกนอกของควำมคด กเกดจำกกระบวนกำรใชแรงงำนในลกษณะสงคมเชนกน กำรกอเกด

ภำษำท ำใหมนษยสำมำรถใชถวยค ำสรปขอมลควำมร สกตำงๆ ถอดกำรเคลอนไหวดำนควำมคดให

เปนนำมธรรม ภำยใตกำรผลกดนของแรงงำนและภำษำ หวสมองวำนรกลำยเปนสมองคนนนคอ

รำกฐำนทำงวตถทสนองแกกำรเกดจตส ำนก

จำกน จะเหนไดวำ จตส ำนกมนษย ไมเพยงเปนผลตผลววฒนำกำรอนยำวนำนของโลก

ธรรมชำต ยงเปนผลตผลของสงคมโดยตรงดวย ลทธมำรกซระบวำ “จตส ำนกพอเรมขนกเปนผลตผล

ของสงคม โดยเฉพำะขอแตคนเรำยงมอย มนกยงคงเปนผลตผลเชนน” ผละจำกสงคม ผละจำกกำร

ปฏบต จะอธบำยกำรกอเกดและกำรพฒนำของจตส ำนกอยำงเปนวทยำศำสตรไมไดเลย

จตส ำนกเปนผลตผลของวตถ แตมใชตวของวตถ จตส ำนกเปนวตถพเศษ—สมรรถนะหว

สมองมนษย จตส ำนกในฐำนะสมรรถนะหวสมองมนษย ซงกคอกำรเคลอนไหวทำงจต ทด ำเนนบน

รำกฐำนระบบสญญำณท 1 และระบบสญญำณท 2 ทเรยกวำระบบสญญำณท 1 ไดแกสงทถกสง

ภำยนอกกระตนอยำงรปธรรมท ำใหเกดเงอนไขสะทอนกลบ ระบบสญญำณท 2 ไดแกสญญำณแหง

สญญำณ—ระบบภำษำและอกษร กำรสะทอนทเกดขนบนรำกฐำนระบบสญญำณท 1 เปนกำรสะทอน

ภำพลกษณรปธรรมควำมร สก สวนกำรสะทอนทเกดข นบนรำกฐำนระบบสญญำณท 2 เปนกำร

สะทอนขอสรปเหตผลทเปนนำมธรรม ระบบสญญำณท 1 เปนระบบรวมของมนษยและสตว ระบบ

สญญำณท 2 เปนระบบเฉพำะของมนษย กำรเคลอนไหวทำงจตส ำนกของมนษยด ำเนนบนรำกฐำน

ระบบสญญำณท 1 และระบบสญญำณท 2 ไมวำระดบลกหรอกวำงของมน จตของสตวไมอำจ

เทยบเคยงไดเลย

151

สมองมนษยคออวยวะจตส ำนก แตมใชตนธำรของจตส ำนก มองจำกเน อหำ จตส ำนกคอหว

สมองมนษยสะทอนโลกวตถ เปนกระบวนน ำเขำขอมลจำกภำยนอกแลวปรงแตงอยำงไมร จบ ไมม

น ำเขำขอมลภำยนอก กไมเกดจตส ำนก แตวำ มนสมองมนษยมใช “ไวทบอรด” มใชใหค ำตอบ

น ำเขำขอมลภำยนอกแบบกลไกอยำงเดดขำด หำกสะทอนขอมลภำยนอกในรปแบบอตวสย แลวปรง

แตงและดดแปลงอยำงกระตอรอรน ท ำใหอตวสยกบภววสยเปนเอกภำพเกดเปนจรง ลทธมำรกซระบ

วำ “สงท เปนมโนภำพ ไมนอกเหนอไปกวำสงทเปนวตถทยำยเขำมำในสมองมนษย และดดแปลงใน

สมองมนษย” ลทธเลนนเหนวำ “ควำมรสก คอภำพสะทอนของโลกภววสย หรอตวของโลกทสะทอน

ทำงอตวสย” “สงทเปนวตถทดดแปลงแลว” “ภำพโลกภววสยสะทอนทำงอตวสย” เปนธำตแทของ

จตส ำนกทก ำหนดบนควำมสมพนธแกนหลกกบตวภววสย และอตวสยกบภววสยอยำงเปน

วทยำศำสตร จตส ำนก กคอเอกภำพของแกนหลกกบตวภววสย และอตวสยกบภววสย กคอภำพ

โลกวตถทสะทอนทำงอตวสยในสมองมนษย

มองจำกรปแบบอตวสยและเน อหำภววสยของจตส ำนกแลว จตส ำนก กคอรปแบบตำงๆ ท

สะทอนรวมกนเปนระบบทสมบรณ โดยครอบคลมควำมรบรทำงควำมรสก คอควำมรสก สต ภำพท

ปรำกฏในใจ และควำมรบรทำงเหตผล รปแบบควำมรสกและรปแบบเหตผล กคอจนตภำพ วนจฉย

และอนมำนซงสงกดโลกอตวสยของมนษย แตไมวำภำพสงภำยนอกทควำมรบรทำงควำมรสกสะทอน

หรอธำตแทภำยในของสงทควำมรบรทำงเหตผลสะทอนกตำม ลวนเปนภววสยทงสน

มองจำกควำมแตกตำงระหวำงตนธำรภววสยกบอตวสยของจตส ำนก แกนหลกตำงกนสะทอน

ตำงกนในกระบวนกำรภววสยอยำงเดยวกน หรอเปำอยำงเดยวกน นนคอลกษณะอตวสยของจตส ำนก

แตมลเหตของมนกเปนเพยงควำมแตกตำงระหวำงคณสมบตเดม กบภำยหลงปฏบตกำรเทำนน แตไม

วำมลเหตอยำงไหนหรอพรอมกนทงสองอยำง พวกมนจะไดรบกำรยนยนจำกกระบวนกำรของวตถ

มองจำกรำกฐำนภววสยของจตส ำนกกบลกษณะพเศษอตวสย ลกษณะอตวสยของจตส ำนก ไม

เพยงเปนรปลกษณแนวคดทสะทอนคลำยเขยนตำมแบบเปำจรงทำงภววสย ยงแสดงถงควำมวำงเปลำ

ไรสำระ ไมเกยวของกบสภำพควำมเปนจรงแตอยำงใด แตกลำวโดยมลฐำนแลว ภำพควำมวำงเปลำ

ทอตวสยสะทอน กยงคงเปนภำพเปำภววสยอยด จตส ำนกคนแมจะมสสนและอตวสยเขมขน แมจะ

สวมเสอคลมเรนลบเพยงใด ถงอยำงไรมนกยงคงเปน “แบบเดม” ภววสยอยด

จตส ำนก กคอกำรเคลอนไหวทำงจตทด ำเนนบนรำกฐำนระบบสญญำณท 1 และระบบ

สญญำณท 2 ในหวสมองมนษย กำรเคลอนไหวทำงจตเชนน มหลำยดำนและหลำยล ำดบชน

มองจำกเน อหำรปธรรมของจตส ำนก จตส ำนกเปนเอกภำพของ 3 สวน ร รสก และเจตนำ

“ร” ไดแกควำมร ซงกคอมนษยแสวงหำโลกในลกษณะสจธรรม เปนเนอหำเอกภำพภำยในของควำม

รบร “รสก” ไดแกอำรมณ ซงกคอควำมรสกนกคด และมนษยประเมนสงภววสย แสดงออกโดยกำร

เคลอนไหวทดสอบจตใจ ควำมรกอนลกซ ง ควำมแคน ควำมใฝหำ ควำมเสยใจ ตลอดจนดใจ

โกรธ โศกเสำ และสขสบำย “เจตนำ” ไดแกปณธำน ซงกคอสภำวทำงจตใจ กำรควบคมตนเอง

จตใจเดดเดยวแนวแน เชอมน เขมแขง และไมระยอทอถอย แสดงออกขณะทมนษยแสวงหำ

เปำหมำยและอดมกำรณหนงใดของตน จตส ำนกมนษยในฐำนะด ำรงอยคลำยสงของอยำงหนง ไม

152

เพยงแสงหำควำมร ในลกษณะสจธรรมของโลกเทำนน หำกยงแสวงหำควำมสมพนธมนษยกลมเกลยว

กบโลก และกำรพฒนำทวดำนของมนษยเองดวย

มองจำกลกษณะล ำดบชนทรสกตวของจตส ำนก จตส ำนกยงแยกเปนจตส ำนกแฝงกบจตส ำนก

เดนชด จตส ำนกแฝง ยงเรยกมนวำไรจตส ำนก มนเปนยอดรวมกำรขบเคลอนทำงจต และยอดรวม

กำรขบเคลอนทำงจตส ำนกทควำมคดแกนหลกไมไดค ำนงถง มนเปนกำรขบเคลอนของจตส ำนกทไม

รสกตว หรอไรควำมยงคดอยำงหนง โดยทวไปจตส ำนกแฝงสงกดจตส ำนกไรเหตผล สวนจตส ำนก

เดนชด คอจตส ำนกทขบเคลอนอยำงรสกตวอยำงค ำนงถงของผคน มจดมงหมำยควบคมและบงบอก

ทำงภำษำทแนนอน จตส ำนกเดนชด อำจแสดงเปนจตส ำนกมเหตผลกไดหรอไรเหตผลกได

จตส ำนกของมนษย มกเปนเอกภำพของจตส ำนกเดนชดกบจตส ำนกแฝงเสมอ สงทสะทอนภำยใต

กำรควบคมของจตส ำนกเดนชด กคอสงทเกยวของพฤตกรรมโดยควำมส ำนก สวนพฤตกรรมตำมใจ

ชอบสวนใหญมกถกจตส ำนกแฝงควบคมโดยอตโนมต

มองจำกแงมมพฒนำกำรของจตส ำนก จตส ำนกยงแยกเปนจตส ำนกประเพณสบทอด

จตส ำนกสภำพควำมเปนจรง และจตส ำนกอนำคต จตส ำนกประเพณสบทอด คอจตส ำนกทตกทอด

จำกกำรพฒนำทำงประวตศำสตรของมนษย มนซมแทรกอยในรปแบบพฤตกรรม ในรปแบบชวต

ควำมเปนอย และในรปแบบอำรมณ อนเปนควำมเคยชนตำมปกตของคนเรำ และมบทบำทเฉอย

เนอยเปนอยำงมำก จตส ำนกสภำพควำมเปนจรง ไดแกจตส ำนกทกอตวจำกกำรปฏบตขบเคลอน

และกำรไปมำหำสกนทเปนจรงของคนเรำ จตส ำนกอนำคต ไดแกจตส ำนกทกอตวตำมแนวโนมกำร

พฒนำของสงคมและกำรปฏบตของผคน จตส ำนกประเพณสบทอด จตส ำนกสภำพควำมเปนจรง

และจตส ำนกอนำคต 3 อยำงน ชวตผ คนแตละยคสมยจะตองเผชญอยำงแนนอน กำรจด

ควำมสมพนธ 3 อยำงน ใหด มควำมหมำยส ำคญอยำงยงยวดตอกำรปฏบตขบเคลอนของคนเรำ

มองจำกลกษณะทศทำงบงช กำรขบเคลอนของจตส ำนก จตส ำนกยงแยกออกเปนจตส ำนกท

เปนเปำ และจตส ำนกท เปนตวของตวเอง จตส ำนกท เปนเปำ เปนทศทำงบงช สรรพสงและ

ปรำกฏกำรณตำงๆ รวมทงควำมสมพนธและกระบวนกำรทกอตวขนเปนควำมรบรทมตอ“มำตรฐำน

สงของ” ตวภววสย สวนจตส ำนกทเปนตวของตวเอง กลบเปนทศทำงบงช ควำมสมพนธตำงๆ และ

กำรทดสอบตนเองของมนษย รวมถงฐำนะของมนษยบนโลก พวกมนกอตวขนเปนควำมรบรทมตอ

“มำตรฐำนภำยใน” แกนหลก ลกษณะทศทำงบงชและสมรรถนะของจตส ำนกทเปนเปำและจตส ำนกท

เปนตวของตวเอง จะมควำมแตกตำงกน แตทงสองบงคบซงกนและกน ซมแทรกสกนและกน และ

แปรเปลยนสกนและกนแยกจำกกนไมไดอยำงเดดขำด ทำมกลำงกำรขบเคลอนทำงจตส ำนกของ

มนษย

สหำยเหมำเจอตง กลำวไวใน «วำดวยสงครำมยดเยอ» วำ “งำนทงปวงตองมคนไปท ำทงนน”

“เมอจะท ำ กตองมคนไปถอดเอำควำมคด เหตผล ควำมเหนออกมำจำกควำมจรงทำงภววสยกอน

แลวเสนอแผนกำร เขมมง นโยบำย ยทธศำสตรและยทธวธขน จงจะสำมำรถท ำไดด ควำมคด ฯลฯ

เปนสงอตวสย กำรท ำหรอกำรปฏบตคอสงอตวสยทปรำกฏออกมำทำงภววสย ซงลวนเปนพลง

วรยภำพพเศษของมนษยทงสน พลงวรยภำพน เรำเรยกมนวำ ‘พลงวรยภำพโดยควำมส ำนก’ เปน

ลกษณะพเศษทจ ำแนกคนใหแตกตำงไปจำกสงอน” จตส ำนกในฐำนะอตวสยสะทอนภำพโลกวตถ ม

153

บทบำทกระตอรอรนอยำงใหญหลวง กลำวอยำงรปธรรมคอ กำรขบเคลอนของจตส ำนก พงม

จดมงหมำย แผนกำร ก ำหนดพมพเขยว เปำหมำย รปแบบและจงหวะในกำรขบเคลอน ซงก ำหนด

ลวงหนำกอนทมนษยจะขบเคลอน เหลำน สะทอนถงจดมงหมำยและแผนกำรในกำรขบเคลอนของ

จตส ำนก กำรขบเคลอนของจตส ำนกพงมลกษณะกระตอรอรนและลกษณะสรำงสรรค จตส ำนกไม

เพยงสะทอนปรำกฏกำรณภำยนอกของสรรพสง ยงสำมำรถรบรธำตแทและกฎเกณฑของสรรพสงไดอก

ดวย ไมเพยง “เลยนแบบ” เปำเฉพำะหนำ ยงสำมำรถยอนอดต และคำดกำรณอนำคตไดอกดวย ท

ส ำคญยงกวำนน จตส ำนกยงอำจดดแปลงสงทเปนจรงลวงหนำในมโนภำพผำน “ควำมคดควบคม”

รวมทงช น ำควำมคดทจะดดแปลงโลกและสรำงโลกใหกลำยเปนควำมจรงผำนกำรปฏบต ลทธเลนน

เหนวำ “จตส ำนกไมเพยงสะทอนโลกภววสยเทำนน หำกยงสำมำรถสรำงโลกภววสยไดอกดวย”

ในยคปจจบน ผคนก ำลงจองมองถงควำมสมพนธของจตส ำนก กบสตปญญำควำมสำมำรถ

เทยมทจะพฒนำในอนำคตอนยำวไกล เรำจะประเมนบทบำทและควำมหมำยของมนต ำไมได แตกไม

ควรน ำ“ควำมคดหนยนต” มำต เสมอกบควำมคดในสมองมนษยอยำงเดดขำด สต ปญญำ

ควำมสำมำรถเทยมโดยธำตแทคอกำรเลยนแบบควำมคดมนษย

กำรเลยนแบบควำมคดมนษยอำจมสองทำง หนง เลยนแบบโครงสรำง ท ำตำมแบบโครงสรำง

ภำยในสมองมนษย สรำงหนยนต “คลำยสมองมนษย” สอง เลยนแบบสมรรถนะ โดยละโครงสรำง

ภำยในสมองมนษยไวกอน แลวเลยนแบบกระบวนกำรสมรรถนะของมน เนองจำกสมองมนษย

สลบซบซอนมำก วทยำศำสตรเทคโนโลยยคปจจบนยงเลยนแบบโครงสรำงสมองมนษยไมไดชวครำว

ท ำไดกแคเลยนแบบสมรรถนะของมนเทำนน กำรผลตเครองคดเลขอเลกทรอนกสยคปจจบน กคอ

กำรเลยนแบบสมรรถนะควำมคดมนษย โดยละโครงสรำงภำยในสมองคนไวกอน ละลกษณะสงคม

ของจตส ำนกไวกอน เพยงแตใชควำมคดสมองคนเปนกระบวนกำรจดกำรขอมลอยำงหนง โดยแยก

รปแบบเปน 5 สวน 1. น ำเขำหรอรบขอมล 2. สะสมหรอบนทกขอมล 3. ค ำนวณหรอวเครำะหขอมล

4. ควบคมขอมล และ 5. กระจำยออกขอมล เทคนควทยำศำสตรยคปจจบน ไดใชช นสวนทสอด

ประสำนกนมำบรรลกระบวนกำรท ง 5 น ประกอบข นเปนสตปญญำควำมสำมำรถเทยม หรอ

คอมพวเตอร หนยนตร รถยนตไรคนขบ หรอเครองบนลองหนไรคนขบ เปนตน

แทจรงแลว สตปญญำควำมสำมำรถเทยม ใชอปกรณน ำเขำและรบขอมลภำยนอก

เลยนแบบ ห ตำ จมก อวยวะของมนษย ใชอปกรณเกบควำมจ ำ สะสมขอมล พรอมทจะน ำมำใช

ไดทกเมอ เลยนแบบสมรรถนะควำมจ ำขอมลในหวสมองมนษย ใชเครองค ำนวณทำงคณตศำสตร ใน

กระบวนกำรแปรรป วเครำะห และจดกำรขอมล เลยนแบบหวสมองมนษย ใชอปกรณควบคม

ปรบขอมลดำนตำงๆ บญชำใหมนท ำตำมค ำสงปกต เลยนแบบหวสมองมนษย ใชอปกรณสงออก

กระจำยขอมล แทนอวยวะมนษย คอมพวเตอรตดตงอปกรณเลยนแบบกำรขบเคลอนของเซลล

ประสำทมนษย เซลลประสำทในสมองมนษย คอรบหรอไมรบขอมล ด ำเนนสองสภำวะฮกเหมกบ

ยบยง สวนคอมพวเตอรสอดรบกนสองสภำวะ คอรบกบตดขำด สมองมนษยถำยทอดขอมล โดย

กำรสนสะเทอนของกระแสไฟฟำประสำท สวนคอมพวเตอรถำยทอดขอมล โดยกำรสนสะเทอนของ

กระแสไฟฟำ กำรสงผำนในเซลลประสำทในหวสมองมนษย ตำมกฎ “ม” และ “ไมม” สวน

คอมพวเตอรใช “1” และ “0” เลยนแบบระบบทว เครองกลเหลำน บงบอกวำ สตปญญำ

154

ควำมสำมำรถเทยมมใชสตปญญำควำมสำมำรถของมนษย ยงไมล ำหนำสตปญญำควำมสำมำรถของ

มนษย เปนเพยง “ควำมคดหนยนต” ทคลำยควำมคดมนษย ในทำงธำตแทเปนเพยงเลยนแบบ

ควำมคดมนษย คอมพวเตอรใช “ควำมทรงจ ำ” ระดบหนวยค ำนวณทำงคณตศำสตรวองไว ศกยภำพ

วนจฉยทำงตรรกะแมนย ำ จนสำมำรถแทนทกระทงล ำหนำศกยภำพควำมคดสวนหนงของมนษย เปน

ท นำตนตะลงของผ คน แตคอมพวเตอรกแครบ “ค ำสง” สมองมนษย ยงตองก ำหนดรปแบบ

เครองหมำย และน ำเขำขอมลทแนนอนบรรจไวในนนกอน ผำนกระบวนกำรคดลวงหนำของมนษย มน

จงจะสำมำรถท ำงำนได ล ำดบขนตอนของทงสอง กยงตองควำมคดมนษยมำกอน ศกยภำพ

คอมพวเตอรมำทหลงอยด ควำมคดทเลยนแบบยอมมใชควำมคดของตวเอง สตปญญำควำมสำมำรถ

เทยม มใชสตปญญำควำมสำมำรถของมนษยบนควำมหมำยเดม

155

บทท 10

ทศนะการปฏบตกบบรรทดฐานการปฏบต

กำรปฏบต เปนรำกฐำนแหงควำมรบร มบทบำทเชอมโลกอตวสยเขำกบโลกภววสย และเปน

บรรทดฐำนเพยงหนงเดยวในกำรพสจนสจธรรมในกระบวนกำรควำมรบร ทศนะกำรปฏบต เปนทศนะ

พ นฐำนอนดบแรกทส ำคญตอควำมรบร ของทฤษฎลทธมำรกซ กำรยนหยดเอกภำพทเปนวภำษของ

ทศนะกำรปฏบตกบบรรทดฐำนกำรปฏบต ชวยใหเรำรบร โลกและดดแปลงโลกไดดยงขน

การปฏบตเปนรากฐานแหงความรบร

ควำมรบร โลกของมนษยมำจำกไหน? สมพนธเชนไรกบกำรปฏบตขบเคลอน? กำรขบเคลอน

ทำงควำมรบรของมนษยเปนไปตำมกฎหรอไม? เพอกำรท ำควำมเขำใจรำกฐำนและบอเกดควำมรบรท

ถกตอง จ ำเปนตองคนควำกำรปฏบตขบเคลอนของมนษยกอนอน

1. การปฏบตมบทบาทก าหนดความรบร:

ปรชญำลทธมำรกซเหนวำ กำรปฏบตเปนรำกฐำนแหงควำมรบร โดยมบทบำทก ำหนดควำมร

4 ประกำรทส ำคญคอ:

ประกำรแรก กำรปฏบตท ำใหเกดควำมตองกำรควำมร คนเรำจะดดแปลงโลกตองเรยนร โลก

กอนอน กำรขบเคลอนทำงควำมรบร ของมนษยแตละยคสมย กเพอรบใชควำมตองกำรปฏบตกำร

เฉพำะในสงคมแตละยคสมย ภำรกจในกำรคนควำทำงวทยำศำสตร กรำยลอมใจกลำงควำมตองกำรท

แนนอนของกำรปฏบตทำงสงคม เพอรองรบควำมตองกำรควำมเขำใจฤดกำลของชนชำตเรรอนเลยง

สตว ชนชำตเกษตรกรรม และดนฟำอำกำศในกำรเดนเรอทำงทะเลในยคโบรำณ กเกดดำรำศำสตร

ในเวลำตอมำ เพ อสอดรบกบกำรรงวดท ดน กำรวดพ นทควำมจ และกำรชงน ำหนก กเกด

คณตศำสตร เพอสอดรบกบควำมตองกำรทำงวศวกรรมกอสรำง หตถกรรมและสงครำม กเกด

กลศำสตร สวนกำรพฒนำของดำรำศำสตรและกลศำสตรไดกระตนกำรพฒนำทำงคณตศำสตร กำร

พฒนำของกำรผลตทนนยมยคใกล กเกดควำมตองกำรพลงกำรขบเคลอนใหม กเกดเครองจกรพลง

ไอน ำทสอดรบกน กำรคนควำและกำรดดแปลงเครองจกรพลงไอน ำผลกดนใหพลศำสตร พลศำสตร

พลงงำนควำมรอน และกลศำสตรพฒนำไปในอกขนหนง วทยำศำสตรสมยปจจบนแมคอนขำงอสระ

สมพทธ แตถงทสดแลวกยงก ำหนดจำกควำมตองกำรกำรปฏบตทำงสงคม ทำยทสดควำมตองกำร

กำรปฏบตทำงสงคมกลำยเปนพลวตควำมรบรของมนษย

ประกำรท 2 กำรปฏบตสนองควำมรบรทเปนไปได ปญหำทน ำเสนอโดยกำรขบเคลอนเรยนร

ของมนษย ทำยทสดตองอำศยกำรปฏบต แกผำนกำรปฏบต มำตรกำรและเงอนไขทำงวตถทจ ำเปน

สรำงขนจำกกำรปฏบต ท ำใหควำมรบรของมนษยพฒนำไปอยำงไมหยดยง กำรพฒนำอนยงใหญของ

กำรปฏบตทำงกำรผลต ลทธมำรกซเหนวำ “ไมเพยงสนองขอมลจ ำนวนมำกใหแกกำรส ำรวจ หำกใน

156

ตวมนเองยงสนองมำตรกำรกำรทดสอบทตำงจำกอดตทงหมด ท ำใหกำรออกแบบเครองมอใหม

กลำยเปนสงทเปนไปได กลำวไดวำ กำรทดลองทำงวทยำศำสตร เปนกำรทดลองอยำงเปนระบบอยำง

แทจรง เวลำน กลำยเปนสงทเปนไปไดแลว” ควำมรทำงวทยำศำสตรของมนษยในยคปจจบนไดเจำะเขำ

ไปถงจกรวำล เจำะลกเขำไปในอนภำคพ นฐำน หำกไมมมำตรกำรทำงวตถและเครองมอทำงวตถอน

เขมแขงเกรยงไกร ทสนองโดยกำรอตสำหกรรมสมยปจจบน เชน เครองคดเลขอเลกตรอน เครอง

เรงควำมเรวพลงงำนสง และเครองสบเสำะในอวกำศเหลำน แลว กำรคนควำวจยทำงวทยำศำสตรใน

ยคปจจบนกไมอำจจะคำดคดไดเลย

ประกำรท 3 กำรปฏบตท ำใหเกดและกำรพฒนำของควำมรบร คนเรำจะบรรลกำรดดแปลง

และกำรเปลยนแปลงเปำไดตองผำนกำรปฏบต จงจะสำมำรถเผยสภำพ ลกษณะสงกด ควำมสมพนธ

ธำตแท และกฎเกณฑของเปำไดอยำงเตมทและแทจรง มแตผำนกำรปฏบต จงจะสำมำรถท ำให

อวยวะสมผสของตนเชอมกบเปำไดโดยตรง จงจะสำมำรถท ำใหภำพของเปำตำงๆ ทสะทอนเขำมำใน

สมองกอรปขนเปนควำมจดเจนทำงตรง ยกระดบขนเปนควำมรบรทำงเหตผลทแนนอนได ควำมรบร

ทงปวงลวนเกดจำกควำมจดเจนทำงตรง ควำมจดเจนทำงตรงเปนผลพวงกำรปฏบตดวยตนเองของ

มนษย แนนอนควำมรบร ของแตละคนใชวำตองอำศยควำมจดเจนทำงตรงเสมอไป ควำมจดเจน

ทำงออมอนเปนดอกผลควำมรบรของมนษยทจะมองขำมไมได พฤตกรรมทประเมนควำมร ในต ำรำต ำ

ดเบำกำรศกษำ ปฏเสธศกษำจำกคนรนกอนและคนอนลวนไมถกตอง แตโดยมลฐำนแลว กำรปฏบต

เปนบอเกดควำมรบร เพยงหนงเดยว เรำตองใหควำมส ำคญกบควำมจดเจนของกำรปฏบตอยำงเตมท

สรป ยกระดบ และผลกดนใหควำมรบรพฒนำไปอยำงไมรจบ

ประกำรท 4 กำรปฏบตเปนบรรทดฐำนเพยงหนงเดยวในกำรพสจนสจธรรมแหงควำมรบร

ลทธมำรกซเหนวำ “ควำมคดมนษย จะมสจธรรมภววสยหรอไม มใชปญหำทฤษฎ หำกเปนปญหำ

กำรปฏบต มนษยควรยนยนสจธรรมแหงควำมคดหรอสภำพควำมเปนจรงของตน ก ำลงควำมคดของ

ตน และทไปทมำในควำมคดของตนจำกกำรปฏบต กำรโตแยงเกยวกบควำมคด—ควำมคดทแยกจำก

กำรปฏบต —ควำมเปนจรงหรอมใชควำมเปนจรง เปนปญหำปรชญำรำชบณฑตยสถำนลวนๆ” ขอ

วนจฉยอนเลองลอของลทธมำรกซน บงบอกวำ มแตกำรปฏบตของผคนจงจะสำมำรถพสจนสจธรรม

แหงควำมรบร ได

รวมควำมวำ ควำมรบร ของมนษยเกดจำกกำรปฏบต รบใชกำรปฏบต พฒนำไปกบกำร

ปฏบต และพสจนจำกกำรปฏบต ควำมรบรอำศยกำรปฏบตแยกจำกกำรปฏบตไมไดอยำงเดดขำด

กำรยนยนกำรปฏบตเปนรำกฐำนของควำมรบร ใชวำควำมรบร ไมส ำคญ ควำมรบรกบกำรปฏบตกอ

บทบำทซงกนและกนเสมอ ควำมรบร โดยเฉพำะควำมรบรทำงเหตผลทสะทอนธำตแทและกฎเกณฑ

ของสงภววสยนน มบทบำทช น ำกำรปฏบตอยำงใหญหลวง ทฤษฎคอรปแบบควำมรชนสง พฒนำ

และยกระดบไปกบกำรปฏบต ทฤษฎมบทบำทโดดเดนในกำรชน ำ ชน ำวถกำรปฏบตขบเคลอนอยำง

เดนชด และเดนน ำหนำกำรปฏบตเสมอ สวนทฤษฎวทยำศำสตรยงจะมบทบำทช น ำทส ำคญตอกำร

ปฏบตขบเคลอนทำงประวตศำสตรสงคม แนนอน ทฤษฎมถกมผด ทฤษฎทถกมบทบำทกระตนกำร

ปฏบตขบเคลอน ทฤษฎทผดในทำงกลบกน

157

2. ความรบร คอความกระตอรอรนทสะทอนตวภววสยของแกนหลก:

ควำมรบร คอควำมกระตอรอรนทสะทอนตวภววสยบนพ นฐำนกำรปฏบตของแกนหลก อน

เปนค ำตอบอยำงเปนวทยำศำสตรของวตถนยมวภำษทมตอธำตแทควำมรบรของทฤษฎกำรรบร สวน

กำรทจะยดกมธำตแทควำมรบรนน ยงตองท ำควำมเขำใจทศนะปรชญำตำงส ำนกดงน :

2.1 ค าตอบในความรบรทตางกนของวตถนยมกบจตนยม:

บนปญหำธำตแทควำมรบร มสองแนวทำงทเปนปฏปกษตอกนโดยสนเชง หนง แนวทำงยน

หยดจำกควำมรสกและควำมนกคดถงวตถของจตนยม สอง แนวทำงยนหยดจำกวตถถงควำมรสก

และควำมคดของวตถนยม ปรชญำวตถนยม ยนหยดทฤษฎกำรสะทอนวำ วตถมำกอน จตมำทหลง

ควำมรบร คอกำรสะทอนตวภววสยของแกนหลก สวนปรชญำจตนยมกลบเหนวำ ควำมรบร มอยกอน

วตถ มอยกอนควำมจดเจนทำงปฏบต ปฏเสธควำมรบร คอโลกภววสยสะทอนในหวสมองมนษย

กลบตำลปตรควำมสมพนธวตถกบจตส ำนก จตนยมอตวสยเหนวำ ควำมรบร เกดขนเองในอตวสย

ของมนษย เปนผล “ตรวจสอบภำยในของจต” จตสรำงสงของอยำงเสร จตนยมภววสยเหนวำ

ควำมรบร คอผลตผลใหควำมสวำงทำงปญญำของพระเจำ หรอจตสมบรณ แมพวกเขำจะมวธพดและ

รปแบบแสดงออกตำงกนแตธำตแทเหมอนกน ปฏเสธควำมรบร คอโลกภววสยสะทอนในหวสมอง

มนษย คดคำนทฤษฎกำรสะทอนของวตถนยม ยนหยดลทธร ลวงหนำโดยญำณ

2.2 ค าตอบตางกนในความรบรของวตถนยมวภาษกบวตถนยมแบบเกา:

วตถนยมวภำษและวตถนยมแบบเกำแมจะยนหยดทฤษฎกำรสะทอน ควำมรบร คอกำรสะทอน

ตวภววสยของแกนหลกกตำม แตธำตแทไมเหมอนกน

ทฤษฎกำรรบร ของวตถนยมแบบเกำ หรอวตถนยมอภปรชญำมองควำมรบร ของมนษย

สะทอนโลก และกำรรบร โลกภำยนอกทเปนเปำอยำงเฉอยเนอยและถกกระท ำ มนมขอบกพรอง

รำยแรงสองอยำง หนง คนควำปญหำแยกจำกกำรปฏบต จงไมเขำใจบทบำทก ำหนดควำมรบรของ

กำรปฏบต สอง ไมเขำใจคณสมบตของควำมรบรทเปนวภำษ คนควำปญหำแยกจำกวภำษวธ มอง

ไมเหนกระบวนกำรควำมรบรทพฒนำไปอยำงไมร จบ คดวำควำมรบร เสรจสนในครงเดยว ทฤษฎ

กำรสะทอนทเฉอยเนอยและถกกระท ำของทศนะโดยตรงน ไมเปนวทยำศำสตร

ทฤษฎกำรสะทอนของวตถนยมวภำษไดละท งสวนทบกพรองอยำงรำยแรงในทฤษฎกำรสะทอน

ของวตถนยมแบบเกำ และไดสบทอดสวนทสมเหตสมผลของมนเอำไวในเบองตน

ประกำรแรก ทฤษฎกำรรบร ของวตถนยมวภำษไดน ำเอำทศนะกำรปฏบต มำบรรจไวใน

ทฤษฎกำรรบร ก ำหนดแกนหลกกบตวภววสยของควำมรบร และควำมสมพนธของทงสองอยำงเปน

วทยำศำสตร โดยเหนวำ ควำมสมพนธของแกนหลกกบตวภววสย คอควำมสมพนธดดแปลงกบถก

ดดแปลงกอน แลวจงเกดควำมสมพนธสะทอนกบถกสะทอนบนพ นฐำนดงกลำว หรอนยหน ง

แกนหลกเพ อท จะบรรลเปำหมำยกำรรบร ท เปนจรงทแนนอน จะตองสะทอนโลกภววสยใน

กระบวนกำรดดแปลงโลกอยำงรเรมอยำงส ำนก ศกยภำพในกำรสะทอนโลกของมนษยกไดพฒนำและ

เปลยนไปกบกำรปฏบตและประวตศำสตรทเปลยนไป กระบวนกำรทเปนจรงเชนน กคอกระบวนกำร

แปรเปลยนไปสกนและกนสองทศทำง แกนหลกกลำยเปนตวภววสย ตวภววสยกลำยเปนแกนหลก

ซงเปนกระบวนกำรควำมรบรทกระตอรอรนสรำงสรรคของแกนหลก

158

ประกำรท 2 วตถนยมวภำษไดน ำเอำวภำษวธ มำถอเปนในทฤษฎกำรสะทอน มำใชในกำร

ส ำรวจคนควำกระบวนกำรพฒนำควำมรบร เผยใหเหนถงควำมสมพนธทเปนวภำษหลำยๆ ดำนใน

กระบวนกำรควำมรบร อยำงเปนวทยำศำสตร เชน อตวสยกบภววสย ควำมรบร กบกำรปฏบต

ควำมรสกกบเหตผล สจธรรมสมพทธกบสจธรรมสมบรณ เหลำน คอกำรเผยใหเหนถงคณสมบตท

เปนวภำษและทวดำนในกระบวนกำรควำมรบร โดยมองกระบวนกำรควำมรบร เตมไปดวยควำม

กระตอรอรน เตมไปดวยควำมขดแยงจำกไมรถงร จำกตนถงลก ลกษณะพเศษของทฤษฎกำรรบร

คอ กำรใชทศนะกำรปฏบตและทศนะวภำษ จงไมเพยงโคนลทธร ลวงหนำโดยญำณและลทธสงสยไม

อำจจะร ไดของจตนยมลงไป ยงไดขจดขอบกพรองของทฤษฎกำรสะทอนโดยตรงของวตถนยมแบบ

เกำทงไป แลวสรำงทฤษฎกำรรบรทกระตอรอรนทปฏวตขนบนรำกฐำนทศนะกำรปฏบต เปลยนพลก

ประวตศำสตรกำรรบรของมนษยอยำงเปนวทยำศำสตร

ทฤษฎกำรรบร ของวตถนยมวภำษเหนวำ ควำมรบร กคอกำรสะทอนตวภววสยอยำง

กระตอรอรนของแกนหลก ควำมกระตอรอรนชนดน มลกษณะพเศษสองดำน: ดำนหนง สะทอนใน

ลกษณะเขยนตำมแบบ หรอควำมรบรของมนษยในฐำนะสะทอนสงภววสย ยอมจะตองใชสงภววสย

เปนตนแบบในกำรสะทอน พยำยำมมงหวงทจะท ำใหสภำพ ลกษณะสงกด ควำมสมพนธทำงธำตแท

และกฎเกณฑของสงภววสยปรำกฏซ ำในควำมคด กำรสะทอนในลกษณะเขยนตำมแบบเชนนก ำหนด

ลกษณะภววสยไวแลว อกดำนหนง สะทอนในลกษณะสรำงสรรค ซงกคอกำรสะทอนในลกษณะ

เขยนตำมแบบ มใชรจนำเปำทไดรบจำกอวยวะสมผสโดยตรง หรอกระจกเงำสองสะทอนภำพเดมๆ

ของสงอยำงเดดขำด หำกมองกระบวนกำรสะทอนเปำ เปนกระบวนกำรขบเคลอนทำงขอมลอยำงหนง

ของมนษยแลว ในกระบวนกำรน ไมเพยงรบขอมลจำกเปำของควำมรบร ยงเกยวของกบกำร

วเครำะห กำรเลอกสรร กำรใช กำรจดตงใหม กำรสรป กำรจดโครงสรำงและกำรตงสมมตฐำนทม

ตอขอมลของเปำของควำมรบร

ดวยเหตน มนษยจงไมเพยงสำมำรถสะทอนปรำกฏกำรณของสงได ยงสำมำรถเผยธำตแท

และกฎเกณฑภำยในของสงไดในอกขนหนง ไมเพยงสำมำรถสะทอนสรรพสงในเวลำน ได ยงสำมำรถ

เผยอดตและอนำคตของสงไดในอกขนหนง ไมเพยงสำมำรถสะทอนสภำพควำมเปนจรงของสงได

ยงสำมำรถสรำงภำพพจนไดโดยทยงไมเคยมในสภำพเดมๆ ของสง ลทธเลนนระบวำ “จตส ำนกของ

มนษยไมเพยงสำมำรถสะทอนโลกเทำนน หำกยงสำมำรถสรำงโลกไดอกดวย” แสดงวำ กำรสะทอน

นนมลกษณะพเศษสรำงสรรค ลกษณะสรำงสรรคน ไดแยกกำรสะทอนของมนษยออกจำกกำร

ขบเคลอนทำงจตและควำมรสกของสตว มนเปนสญลกษณพนฐำนแหงกำรสะทอนทมชวตชวำ

3. กฎเกณฑพ นฐานแหงการขบเคลอนทางความรบร

ลทธเลนนช วำ “จำกทศนะโดยตรงถงควำมคดนำมธรรมอยำงมชวตชวำ แลวจำกควำมคด

นำมธรรมถงกำรปฏบต เปนวถทำงแหงกำรรบรสจธรรม และเปนควำมรบรทแทจรงทำงภววสยทเปน

วภำษ” นนคอกระบวนกำรกำรขบเคลอนทำงควำมรบร นนคอกระบวนกำรพฒนำกำรจำกกำรปฏบต

ถงรบร จำกรบรถงปฏบต ปฏบต-รบร-ปฏบตอก-รบรอกอยำงเปนวภำษ ขบเคลอนซ ำแลวซ ำอก

พฒนำไปเชนนอยำงไมรจบ

159

3.1 จากการปฏบตถงความรบร:

กระบวนกำรขบเคลอนทำงควำมรบรทเปนวภำษ กอนอน เปนกระบวนจำกปฏบตถงรบร ใน

กระบวนน มควำมรบรสองรปแบบ คอควำมรบรทำงควำมรสกกบควำมรบรทำงเหตผล รปแบบแรก

กำวกระโดดอยำงกระตอรอรนเปนรปแบบหลง

ควำมรบรทำงควำมรสก คอควำมรบร เกยวกบปรำกฏกำรณ ควำมเกยวพนภำยนอก และ

ดำนตำงๆ ของสง ทสงผลโดยตรงตออวยวะสมผสบนพ นฐำนกำรปฏบตของผคน โดยครอบคลม 3

รปแบบคอ ควำมร สก สต และภำพประทบใจ กระบวนกำรจำกควำมร สกและสต ถงภำพ

ประทบใจ เปนกระบวนกำรควำมรบร จำกลกษณะเฉพำะของจ ำเพำะรำยถงภำพลกษณทสมบรณ

จำกควำมร สกทำงสมผสขณะนน ถงคงไวและคนงถงควำมหลงโดยตรง ในน ครอบคลมแนวโนม

ควำมรบร เฉพำะสวนถงสวนทงหมด โดยตรงถงโดยออม แตกลำวโดยรวมแลว ควำมรบรทำง

ควำมรสกยงคงเปน “ทศนะโดยตรงทมชวตชวำ” ควำมรบรขนตน ลกษณะโดยตรงเปนจดเดนของ

มน ควำมรบรทำงควำมรสก เปนควำมรบร โดยตรงทสะทอนภำพลกษณโลกภำยนอกทเปนรปธรรม

และมชวตชวำ ถอปรำกฏกำรณหรอควำมเกยวพนภำยนอกของสงเปนเน อหำ มนยงไมไดเจำะลกเขำ

ไปถงธำตแทของสง ฉะนน ถงแมควำมรบรทำงควำมรสกจะมชวตชวำและมภำพลกษณ แตกยงไม

ลกซ ง อนเปนลกษณะจ ำกดของมน และเปนมลเหตทมนตองยกระดบขนเปนควำมรบรทำงเหตผล

ควำมรบรทำงเหตผล คอกำรอำศยควำมคดนำมธรรมบนพนฐำนจดเกบและสรปขอมลควำม

รบรทำงสมผสเปนจ ำนวนมำก จนคนเรำบรรลควำมรบร เกยวกบควำมเกยวพนภำยใน สวนทงหมด

ธำตแท และกฎเกณฑในตวของสง ควำมรบรนำมธรรมครอบคลม 3 รปแบบคอ จนตภำพ วนจฉย

และอนมำน จำกจนตภำพถงวนจฉย แลวถงอนมำนอก เปนกำรพฒนำควำมรบรทำงเหตผลจำกขน

ต ำถงขนสง ในกำรปฏบตทำงสงคมของคนเรำไดกอรปข นเปนจนตภำพ ท ำกำรวนจฉย และ

ด ำเนนกำรอนมำน ส ำแดงโดยสรป (แบบครำวๆ) วเครำะหและสรปรวบยอด (แบบครอบคลม)

เชอมโยงเปนนำมธรรม ฉะนน ขนน จงเปนขน “ควำมคดนำมธรรม” ควำมรบรทำงเหตผลเปน

ควำมรบรขนสง พงมจดเดนลกษณะโดยออม และลกษณะนำมธรรมซงใชธำตแทของสงเปนเน อหำใน

กำรสะทอน จงมควำมล ำลกกวำ

ควำมรบรทำงควำมรสกกบควำมรบรทำงเหตผล มควำมเกยวพนทเปนวภำษแยกจำกกนไมได

กอนอน ควำมรบรทำงเหตผลอำศยควำมรบรทำงควำมรสก ถอควำมรบรทำงควำมรสกเปนรำกฐำน

กำรยนหยดควำมสมพนธควำมรบรทำงเหตผลอำศยควำมรบรทำงควำมรสก กคอกำรยนหยดทฤษฎ

กำรรบร ของวตถนยม ถดมำ ควำมรบรทำงควำมรสกคอยกำรพฒนำและยงควำมลกซ งเปนควำม

รบรทำงเหตผล ดวยกำรยกระดบควำมรบรทำงควำมรสกขนเปนควำมรบรทำงเหตผลจงสำมำรถยด

กมธำตแทของสงได สนองควำมตองกำรของกำรปฏบตได ยนหยดในจดน กคอยนหยดทฤษฎกำร

รบร ของวภำษวธ สดทำย ควำมรบรทำงควำมรสกกบควำมรบรทำงเหตผลซมแทรกสกนและกน

ครอบคลมซงกนและกน ควำมแตกตำงของทงสอง เปนสงสมพทธ เรำไมควรและไมอำจแยกพวก

มนออกจำกกนอยำงเดดขำด

ควำมรบรทำงควำมรสกกบควำมรบรทำงเหตผลเปนเอกภำพทเปนวภำษ รำกฐำนเอกภำพนก

คอกำรปฏบต ควำมรบรทำงควำมร สกเกดจำกกำรปฏบต กำรกำวจำกควำมรบรทำงควำมร สกถง

160

ควำมรบรทำงเหตผล เกดเปนจรงขนบนพนฐำนกำรปฏบต หำกแยกควำมสมพนธทเปนเอกภำพของ

ทงสองออกจำกกน กจะน ำไปสควำมผดพลำดของลทธเหตผลและลทธประสบกำรณ ลทธคมภร และ

ลทธควำมจดเจนในงำนทเปนจรง

กำรกำวจำกควำมรบรทำงควำมรสกถงควำมรบรทำงเหตผล ตองมเงอนไขพ นฐำนพรอมสอง

อยำง หนง กลำปฏบต ตรวจสอบเจำะลก เกบรบขอมลควำมรบรทำงควำมรสกอนอดมสมบรณ

และสอดคลองกบควำมเปนจรง ซงเปนพ นฐำนแหงกำรยกระดบควำมรบรทำงควำมรสกขนเปนควำม

รบรทำงเหตผลทถกตองทแทจรง สอง ตองผำนบทบำทครนคดทำงเหตผล แปรรปขอมลควำมรสก

อนอดมสมบรณ ท งกำกเอำแกน ทงปลอมเอำแท จำกนสนน จำกนอกสใน จงจะสำมำรถยกระดบ

ควำมรบรทำงควำมรสกขนเปนควำมรบรทำงเหตผลได หรอนยหนง ตองใชวธคดทเปนวภำษทเปน

วทยำศำสตร จงจะสำมำรถน ำมำซงควำมรบรไดอยำงแทจรง

ในกระบวนกำรกำรขบเคลอนทำงควำมรบรทเปนวภำษนน เรำตองใหควำมส ำคญกบบทบำท

ของปจจยเหตผล พรอมกนนนกไมมองขำมบทบำทของปจจยทมใชเหตผล กระบวนกำรควำมรบร

ของมนษย กคอผลพวงแหงกำรกอบทบำทรวมกนของปจจยเหตผลกบปจจยทมใชเหตผล ปจจยท

มใชเหตผลทส ำคญไดแก รปแบบจตส ำนก คอควำมรสก ควำมตงใจ ควำมปำรถนำ เจตนำ ควำม

ศรทธำ ควำมเคยชน และสญชำตญำณ ปจจยทมใชเหตผลมบทบำทกระตน ขบใหเคลอน และ

ควบคมกำรขบเคลอนทำงควำมรบร และกำรส ำแดงศกยภำพควำมรบรของมนษย เชน สภำพจตใจท

ดงำม เจตจ ำนงทยนหยด ควำมเรำรอนอนอมเอบ และควำมศรทธำอนแนวแน เหลำน มกโยกยำย

ก ำลงใจไปหมนเพยรบรรลเปำหมำยกำรรบร ของแกนหลกอยเสมอ แตกยงมปจจยมใชเปนเหตผล

บำงอยำงทกอบทบำทเฉอยเนอยตอควำมรบร จงควรใชควำมรบรทำงเหตผลไปช น ำอยำงถกตอง

ปรบบทบำทปจจยมใชเปนเหตผลเสยใหม

3.2 ความรบรถงการปฏบต:

จำกควำมรบรถงกำรปฏบต เปนกำรกำวกระโดดอยำงกระตอรอรนของกระบวนกำรควำมรบร

ครงทสอง จดมงหมำยในกำรรบร โลก กเพอดดแปลงโลก จะบรรลจดมงหมำยน ไดตองช น ำดวย

ทฤษฎทเปนวทยำศำสตร ทฤษฎเปนเขมทศแหงกำรกระท ำ ไมมทฤษฎทปฏวต กไมมกำรเคลอนไหว

ทปฏวต ไมมทฤษฎทถกตอง กไมมกำรกระท ำทถกตอง มแตภำยใตกำรช น ำของควำมคดทฤษฎท

ถกตอง จงจะบรรลจดมงหมำยของควำมส ำนกทจะดดแปลงโลกได ทฤษฎตองอำศยกำรปฏบต

ทฤษฎทถกตองเกดจำกกำรปฏบต นอกจำกน ยงมอกสองดำน ดำนหนง ทฤษฎมแตกลบไปสกำร

ปฏบต เปนทยดกมของมวลชน จงจะกลำยเปนพลงทำงวตถบรรลกำรดดแปลงโลกภววสยอนยงใหญ

ได ทฤษฎจงจะเผยบทบำทออกมำไดอยำงชดเจน อกดำนหนง ควำมรบรทำงเหตผลถกตองหรอไม

มแตกลบไปสกำรปฏบต จงจะไดรบกำรพสจนวำถกตองหรอไม จงจะไดรบกำรพฒนำ สวนกำร

กระโดดกำวครงแรกของกำรรบรทำงควำมรสกไปสกำรรบรทำงเหตผลนนยงแกไมตก และไมอำจจะ

แกตกไปได มแตน ำทฤษฎไปใชกบกำรปฏบต ผำนกำรพสจนจำกกำรปฏบต ทฤษฎจงจะไดรบกำร

ยนยนควำมถกตอง จงจะคนพบทฤษฎทไมถกตอง ปรบหรอโละ แลวน ำไปช น ำในกระบวนกำร

ปฏบต ท ำใหทฤษฎไดรบกำรพฒนำ หำกไมมกระบวนเชนน กำรรบรสรรพสงกไรผล

161

ทฤษฎบรรลกำวกระโดดจำกกำรปฏบต ยงมเงอนไข (1 เรมตนจำกควำมเปนจรง ยนหยด

หลกกำรทวไปทฤษฎประสำนกบรปธรรมของกำรปฏบต มแตเชนน ทฤษฎจงจะส ำแดงบทบำทชน ำท

แทจรงได จงจะพฒนำไปกบกำรพฒนำของกำรปฏบตได (2 ทฤษฎกลบไปสกำรปฏบต ตองผำน

หวงโซสอกลำงทแนนอน (3 ทฤษฎกลบไปสกำรปฏบต ยงตองเปนทยดกมของมวลประชำชน มวล

ประชำชนคอแกนหลกของกำรปฏบต ทฤษฎมแตเปนทยดกมของมวลชน จงจะกลำยเปนพลงทำง

วตถในกำรดดแปลงธรรมชำตและสงคมได (4 มวธปฏบตหรอวธท ำงำนทถกตอง กคอมวธแปลง

ทฤษฎใหเปนรปธรรม เชน วธส ำรวจคนควำ เปนตน

3.3 การขบเคลอนซ าแลวซ าอกไมรจบและพฒนาไมจ ากดของความรบร:

จำกกำรปฏบตถงควำมรบร จำกควำมรบรถงกำรปฏบตอก ปฏบต รบร ปฏบตอก รบรอก

หมนเวยนกลบไปกลบมำไรทส นสด ซมลกและยกระดบทละกำวนนคอ กระบวนกำรใหญแหง

พฒนำกำรควำมรบร

“ปฏบต รบร ปฏบตอก รบรอก” เปนกระบวนกำรพฒนำกำรควำมรบร ใหญ โดยไมเพยง

รวมกำรกำวกระโดดหลำยครงของปฏบตถงรบร รบรถงปฏบตเทำนน หำกยงสะทอนถงลกษณะซ ำ

แลวซ ำอก และลกษณะไมจ ำกดของกระบวนกำรควำมรบรอกดวย ลกษณะซ ำแลวซ ำอก และลกษณะ

ไมจ ำกดของกระบวนกำรควำมรบร หมำยถงกระบวนกำรควำมรบรของคนเรำทงมใชหมนเวยนแบบ

ปด และมใชรดหนำแบบเสนตรง หำกเปนกำรเคลอนไหวเลยวลดคดเค ยวแบบเกลยววนยกตวสงขน

กำรเคลอนไหวเชนน มองจำกรปแบบ จกส ำแดงกำรหมนเวยนกลบไปกลบมำของควำมรบรกบกำร

ปฏบต มองจำกเน อหำ กำรหมนเวยนแตละรอบของควำมรบร กบกำรปฏบต จะยกระดบบนขนท

คอนขำงสงกวำ กำรหมนเวยนไปมำและกำรพฒนำไมจ ำกดของกำรปฏบตกบควำมรบร และกำร

ขบเคลอนทำงควำมรบรนน สะทอนธำตแทและกฎเกณฑทวไปในกำรพฒนำของควำมรบร

ลกษณะซ ำแลวซ ำอกและไมจ ำกดในกระบวนกำรควำมรบร มลเหตคอ: (1 เนองจำกกำรรบร

สรรพสงของคนเรำถกจ ำกดดวยเงอนไขอตวสยและภววสย จงไมเสรจสนในครงเดยว กลำวในดำน

อตวสย คนเรำมกถกจ ำกดดวยศกยภำพกำรรบร และขอบเขตในกำรปฏบตขบเคลอนของตน กลำว

ในดำนภววสย คนเรำมกถกจ ำกดดวยกระบวนกำรพฒนำกำรของสงภววสยและระดบกำรแสดงออก

ของมน รวมทงถกจ ำกดดวยเงอนไขวทยำศำสตรเทคโนโลย อกทงสงทำงภววสยจะปรำกฏธำตแท

ออกมำไดยงตองมกระบวนกำร ควำมรบร ของมนษยกตองมกระบวนกำรเชนกน (2 มองจำก

กระบวนกำรควำมรบรของคนเรำอยำงรปธรรมแลว เมอควำมคด ทฤษฎ โครงกำร และแผนกำรใด

ผำนกำรปฏบตซ ำแลวซ ำอก ไดผลตำมทคำดไว นนถอไดวำเปนผลส ำเรจ แตทวำ กลำวส ำหรบสงท

เปลยนแปลงไปตำมกำลสมยแลว กระบวนกำรควำมรบรนนยงไมเสรจสน และไมเสรจสนตลอดไป

เพรำะโลกวตถกบกำรพฒนำของมนไมจ ำกด ฉะนน ภำรกจในกำรรบร ของมนษย จงอยทกำรพชต

ควำมขดแยงระหวำงอตวสยกบภววสย ควำมรบรกบกำรปฏบต จงอยทกำรแสวงหำจำกเอกภำพท

เปนรปธรรมและทเปนประวตศำสตรของพวกมน หำใชมงไปคนหำจำกสงทเรยกวำ “สจธรรมชว

นรนดร” “สจธรรมทำยสด” แตอยำงใดไม

“เอกภำพของอตวสยกบภววสย และเอกภำพควำมรบร กบกำรปฏบตเปนรปธรรมและเปน

ประวตศำสตร” ทเรยกวำรปธรรม คดควำมรบรทำงอตวสยสอดคลองทแนนอนกบกำรปฏบตภำยใต

162

เวลำ สถำนท และเงอนไขภววสย ทเรยกวำประวตศำสตร คอควำมรบรทำงอตวสยสอดคลองกบกำร

ปฏบตในขนกำรพฒนำเฉพำะทำงประวตศำสตรทำงภววสย ดวยเหตน กำรปฏบตทำงภววสยจงเปน

รปธรรมและเปนประวตศำสตรไปดวย ควำมรบรทำงอตวสยจงเปนรปธรรมและเปนประวตศำสตรไป

ดวย ขณะทกระบวนกำรของสงรปธรรมขบเคลอนแปรเปนอกกระบวนกำรรปธรรมหนง ควำมรบร

ทำงอตวสยกตองเปลยนตำมไปดวย หำกหยดอยบนขนตอนเดมควำมรบรทำงอตวสยนนกผละจำก

ลกษณะพเศษรปธรรมและประวตศำสตรของกำรปฏบตทำงภววสยไป ควำมคดนนกจะลำหลงควำม

เปนจรงและผดพลำดทำงอนรกษนยมไดโดยงำย ในยำมทกระบวนกำรสงรปธรรมยงไมยต ควำม

ขดแยงเดมยงไมเปดโลงและขยำยเตมท เงอนไขแปรเปนอกกระบวนกำรรปธรรมหนงยงไมพรอม

หำกเรำน ำเอำสงทท ำไดในอนำคตมำดงดนท ำในปจจบน พยำยำมฝน และลดขนตอนกผละจำก

ลกษณะพเศษรปธรรมและประวตศำสตรของกำรปฏบตทำงภววสยไป ท ำใหเกดควำมผดพลำดทำง

ลทธเสยงภยไดโดยงำย

ลกษณะสจธรรมกบบรรทดฐานพสจนความรบร

สจธรรม กคอกำรรบร ของคนเรำทมตอสงภววสยและกฎเกณฑของมน กำรขบเคลอนทำง

ควำมรบรทงหมดของมนษย กเพอไดมำซงสจธรรม แลวใชสจธรรมนนไปชน ำกำรปฏบต ท ำใหกำร

ปฏบตบรรลผล

1. ลกษณะภววสยของสจธรรม:

สจธรรมเปนภววสย ทกอยำงทเปนสจธรรม ลวนเปนสจธรรมภววสย (1 สจธรรมเปน

รปแบบควำมคดอตวสยอยำงหนง สวนเน อหำของมนเปนภววสย โดยถอเอำโลกภววสยภำยนอกซง

ไมอำจหนเหไปตำมเจตจ ำนงของผใด มำเปนเปำแหงกำรรบร ลกษณะพเศษมลฐำนทสดของสจธรรม

กคอกำรเผยธำตแทและกฎเกณฑของสงภววสยทถกตอง กคอควำมคดเปนหนงเดยวกบธำตแทและ

กฎเกณฑของสงภววสย (2 บรรทดฐำนพสจนสจธรรมกเปนภววสย โดยกำรปฏบตเพยงหนงเดยว

เทำนนทจะเปนบรรทดฐำนพสจนสจธรรมได ควำมร ทกอยำงทไดผำนกำรพสจนจำกกำรปฏบต ผำน

กำรยนยนจำกกำรปฏบต อตวสยสอดคลองกบภววสย เรยกวำ สจธรรม

หลกกำรลกษณะภววสยของสจธรรม กคอหลกทฤษฎกำรรบรของวตถนยม หรอหลกทฤษฎ

ทวไปทสะทอนบนปญหำสจธรรมอยำงถงทสด ลทธเลนนช วำ “เหนวำควำมร สกของเรำ กคอกำร

สะทอนภำพโลกภำยนอก กำรยอมรบสจธรรมภววสย กำรยนหยดทฤษฎกำรรบรของทศนะวตถนยม—

เปนเรองเดยวกน” กำรทวตถนยมยอมรบสจธรรมเปนภววสย เพรำะมนไดยนหยดวตถเปนอนดบ

หนง จตส ำนกเปนอนดบสอง จตส ำนกสะทอนวตถ อนเปนเงอนไขพ นฐำนทสดของปรชญำ กำรเรม

จำกเงอนไขน กควรจะยอมรบเนอหำควำมรของคนเรำมำจำกโลกภววสย สอดคลองเปนหนงเดยวกบ

สงภววสย กำรยอมรบในจดน กคอกำรยอมรบสจธรรมภววสย

ขณะทท ำควำมเขำใจเน อหำลกษณะภววสยของควำมคดสจธรรม ยงตองท ำควำมเขำใจ

ลกษณะอตวสยของรปแบบสจธรรมแหงควำมรบร ใหถกตอง ลกษณะอตวสยของรปแบบสจธรรม

เรยกรองใหเรำตระหนกวำ ระหวำงสจธรรมกบเปำภววสยทมนรบรและสะทอนนน มควำมแตกตำง

163

กนและเกยวพนกน เรำทงไมถอเอำเน อหำควำมคดสจธรรม มำตเสมอกบของเปำภววสย ไมถอเอำ

ควำมคดสจธรรม มำตเสมอกบควำมเปนจรงทำงภววสย คดคำนทศนะจตนยมทไมถกตองทปฏเสธ

สจธรรมภววสย นกลทธอรรถประโยชนแบบฉบบทฤษฎสจธรรมอตวสยปำวรอง “ใชประโยชนไดกคอ

สจธรรม” นกลทธอรรถประโยชนน ำเอำ “ใชประโยชนได” มำตเสมอกบ “สจธรรม” เทำกบเปนกำร

ปฏเสธสจธรรมภววสยไปโดยสนเชง

1) ลกษณะภววสยของสจธรรมก าหนดลกษณะเอกนยมของสจธรรม:

เอกนยมของสจธรรม กลำวโดยตวภววสยเฉพำะของควำมรบรแลว สจธรรมมเพยงหนง มน

จะไมเปลยนไปกบควำมรบรของแกนหลกทตำงกนและทเปลยนไป ในกำรขบเคลอนทำงควำมรบรของ

ผคนนน แมจะมควำมแตกตำงทำงดำนแงมม จดยน ทศนะและวธรบร ของแกนหลก แมตวภววสย

อยำงเดยวกนผลกำรรบรของผคนมควำมแตกตำงกน กระทงแตกตำงกนโดยสนเชง กไมใชหมำยควำม

วำ ทศนะทแตกตำงกนของแตละคนนนเปนสจธรรม ภำยใตสภำพใดกตำมกลำวส ำหรบเปำแหงกำร

รบร เฉพำะในกำรปฏบตขบเคลอนเฉพำะแลว มเพยงควำมรบร เฉพำะอยำงหนง คอควำมรบรทเปน

หนงเดยวกบสภำพ ธำตแท และกฎเกณฑของตวภววสย ควำมรบรชนดนกคอ สจธรรม

2) ลกษณะภววสยกบลกษณะคณคาของสจธรรม:

ลกษณะภววสยของสจธรรมและลกษณะคณคำของสจธรรม เปนปรมณฑสองชนดทสะทอน

ควำมสมพนธทแตกตำงกน แยกกนสะทอนทศทำงบงช กำรสงเกตปญหำทแตกตำงกน ลกษณะคณคำ

ของสจธรรม กคอลกษณะสมรรถนะของสจธรรมทมตอกำรปฏบตขบเคลอนของผคน สะทอนสจธรรม

ภววสยพงมควำมสำมำรถสนองควำมตองกำรของแกนหลกได พงมลกษณะสงกดประโยชนกำรใชสอย

ของแกนหลกได ลกษณะคณคำของสจธรรม กคอกำรส ำรวจคนควำประโยชนกำรใชสอยของสจธรรม

ทมตอแกนหลก สะทอนบทบำทและสมรรถนะทมอยแลวแตเดมของสจธรรมทำงภววสย สวนลกษณะ

ภววสยของสจธรรม กคอกำรส ำรวจคนควำโดยเรมจำกสจธรรมเปนหนงเดยวกนกบตวภววสย สะทอน

เนอหำและบรรทดฐำนพสจนของสจธรรมเปนภววสย

ลกษณะภววสยกบลกษณะคณคำของสจธรรมโดยทวไปแลว เปนหน งเดยวกน ดำนหน ง

ลกษณะภววสยของสจธรรมเปนเงอนไขเบองตน และเปนรำกฐำนแหงกำรด ำรงอยของลกษณะคณคำ

ของสจธรรม อกดำนหนง ลกษณะคณคำของสจธรรม เปนหนงในกำรแสดงออกทส ำคญของลกษณะ

ภววสยของสจธรรม

3) สจธรรมกบความคราดเคลอน:

สจธรรมกบควำมครำดเคลอนด ำรงอยโดยกำรเปรยบเทยบกน พฒนำโดยกำรตอสกน อนเปน

กฎเกณฑกำรพฒนำของสจธรรม ควำมแตกตำงโดยสนเชงของสจธรรมกบควำมครำดเคลอนอยท

อตวสยสอดคลองและเปนหนงเดยวกบภววสยหรอไม หำกสอดคลองกเปนสจธรรม หำกครำดเคลอน

กเปนควำมรบรสรรพสงภววสยและกฎเกณฑของมนทไมถกตอง

สจธรรมกบควำมคลำดเคลอน ทงตรงกนขำมกนและเปนเอกภำพกน (1 ควำมเปนตรงกน

ขำมกนของสจธรรมกบควำมคลำดเคลอน กลำวในขอบเขตและเปำทำงภววสยทแนนอนแลว สจธรรม

กคอสจธรรม ควำมคลำดเคลอน กคอควำมคลำดเคลอน ทงสองแตกตำงกนทำงธำตแทจะปะปนกน

ไมได (2 สจธรรมกบควำมคลำดเคลอนยงเกยวพนซงกนและกนอก เพรำะสจธรรมด ำรงอยโดยกำร

164

เปรยบเทยบกบควำมครำดเคลอน ไมมควำมครำดเคลอนกไมมสงทเรยกวำสจธรรม (3 กำรพฒนำ

ของสจธรรมปรำกฏเปนจรงผำนกำรตอสกบควำมคลำดเคลอน แตละยำงกำวของสจธรรม ควำมคลำด

เคลอนจะถกวพำกษวจำรณ ถกโตแยง ถกทอดท ง และถกสจธรรมแทนท (4 สจธรรมกบควำม

คลำดเคลอนมกแปรเปลยนสกนและกนภำยใตเงอนไขทแนนอนเสมอ เนองจำกควำมแตกตำง และ

ควำมเปนตรงกนขำมกนของสจธรรมกบควำมคลำดเคลอน มใชเปนสงสมบรณ ทงน ไมวำสจธรรมใด

กตำม ลวนสรำงขนในเงอนไขและในขอบเขตทแนนอน หำกเงอนไขนนสญเสยไป ล ำขอบเขตเฉพำะ

ไป มนกกลำยเปนควำมครำดเคลอน เชน กลศำสตรของนวตน เปนสจธรรมทสรำงขนในเงอนไขและ

ขอบเขตกำรขบเคลอนดวยแรงเฉอยของเทหะวตถมหภำค หำกล ำเงอนไขและขอบเขตน ไป มนกไม

เหมำะกบกำรใชเชนนนไดอก อกตวอยำง ขอวนจฉยบำงอยำงทมำรกซและเองเกลสเสนอภำยใต

เงอนไขเฉพำะ หำกน ำมำใชโดยไมค ำนงถงเงอนไขทเปลยนไป กจะเกดขอผดพลำด ลทธเลนนช วำ

“ไมวำสจธรรมใดกตำม หำกน ำมนมำกลำวจน ‘เลยเถด’....ขยำยใหญ น ำมนมำใชเกนขอบเขตควำม

เปนจรง กอำจตกอยในสภำพทเหลวไหล หำกอยภำยใตสภำพเชนน อก กจะกลำยเปนสงทเหลวไหล

สนด” แนนอน ควำมคลำดเคลอนอำจแปรเปนสจธรรมภำยในเงอนไขทแนนอนได ควำมครำด

เคลอนตำงจำกอคต ควำมผดพลำดมกเปนผน ำทำงควำมถกตองเสมอ ควำมลมเหลวคอแมแหง

ควำมส ำเรจ “พลำดไปครงฉลำดขนหนอย” สรปบทเรยนควำมผดพลำดของตนอยำงจรงจง เปนวธท

ดทสดในกำรคนพบสจธรรม

หลกกำรควำมสมพนธทเปนวภำษของสจธรรมกบควำมคลำดเคลอน บงบอกวำ หำกเรำคดท

จะเปนนกวตถนยมทถงทสด จกตองกลำยนหยดสจธรรม แกควำมผด สรำงควำมคดศรทธำเชอมน

ตอส เพอสจธรรมชวชวต เตรยมอทศตนเพอสจธรรมไดทกเมอ ไมวำสภำพกำรณใด เรำตองเชอ

อยำงเดดเดยววำ สจธรรมตองเอำชนะควำมครำดเคลอนไดในทสด เขมมง “บบผำนำนำพนธบำน

สะพรง รอยส ำนกประชนโฉม” กคอเขมมงในกำรใชกฎเกณฑกำรพฒนำของสจธรรม ในกำรอภปรำย

อยำงเสรในอำณำจกรควำมคดวฒนธรรมและวทยำศำสตร เพอบรรลกำรยนหยดสจธรรม และแก

ควำมผดใหถกตองอยำงมควำมส ำนกนนเอง จะเปนนกวตถนยมทถงทสดคนหนง จะตองยนหยด

พทกษและด ำเนนเขมมงน อยำงเดดเดยว แตควรตระหนกวำ เขมมงน มใชเปนเปำหมำย หำกเปน

เพยงมำตรกำรบรรลสจธรรมแหงควำมรบร เทำนน

2. ลกษณะสมพทธและลกษณะสมบรณของสจธรรม:

กำรยอม รบส จธรรม เป นภววส ย น น ค อ ปญ หำส จธรรมบน วตถ น ยม ก ล ำวโดย

กระบวนกำรพฒนำของสจธรรม รวมถงระดบควำมรบรและกำรยดกมมนของผคนแลว สจธรรมยง

เปนสงสมพทธและเปนสงสมบรณอก นนคอปญหำสจธรรมบนวภำษวธ สจธรรมใดกตำม ลวนม

ลกษณะภววสย ขณะเดยวกนกมลกษณะสมพทธและลกษณะสมบรณดวย

ลกษณะสมบรณของสจธรรม ซงกคอสจธรรมพงมลกษณะสมบรณ หมำยถงสจธรรมมลกษณะ

ไรเงอนไขและลกษณะไมจ ำกด (1 สจธรรมใดกตำม ลวนแฝงไวดวยเน อหำภววสยทสอดคลองกบเปำ

ภววสย มเสนแบงเขตกบควำมครำดเคลอนในทำงหลกกำร มนจะไมถกโคนลงอยำงแนนอน มฉะนน

กไมอำจจะเปนสจธรรมได ในแงน มนจงเปนสงสมบรณ และไรเงอนไข กำรยอมรบสจธรรมภววสยบน

ควำมหมำยน กเทำกบยอมรบสจธรรมสมบรณดวย ลทธเลนนระบวำ “เมอเปนนกวตถนยมผหนง ก

165

ตองยอมรบสจธรรมภววสยทควำมรบรทำงสมผสเผยใหแกเรำ กำรยอมรบลกษณะภววสยของสจธรรม

ซงไมตองอำศยผคนและมนษยชำตนน กยอมรบสจธรรมสมบรณเชนนนหรอเชนน ดวย” (2 ควำม

รบรของมนษยในทำงธำตแทแลว ยอมจะสำมำรถเรยนร โลกวตถทก ำลงพฒนำอยไดอยำงถกตองอยำง

ไมจ ำกด กำรรบร แตละยำงกำว จะใกลชดกบโลกทก ำลงพฒนำอยอยำงไมจ ำกด ในแงน เปนสง

สมบรณและไรเงอนไข กำรยอมรบวำโลกนนรบร ได ยอมรบวำมนษยสำมำรถเรยนร โลกวตถทก ำลง

พฒนำอยอยำงไมจ ำกดไดอยำงถกตองบนควำมหมำยน กเปนกำรยอมรบสจธรรมสมบรณเชนเดยวกน

ลทธมำรกซระบวำ “ควำมรบรทมตอสงธรรมชำตทแทจรงทงปวง ลวนเปนควำมรบร ทมตอสงทไม

จ ำกด ทมตอสงชวนรนดร ดงนนจงเปนสงสมบรณบนธำตแท”

ลกษณะสมพทธของสจธรรม ซ งกคอสจธรรมพงมลกษณะสมพทธ หมำยถงสจธรรมม

ลกษณะเงอนไขและขอจ ำกด ทงน กำรรบรของคนเรำทมตอกระบวนกำรของสงภววสยและกฎเกณฑ

พฒนำของมนอยำงถกตอง มกมขอจ ำกดและไมครบถวนบรบรณภำยใตเงอนไขทแนนอนเสมอ กอน

อน เปำทสจธรรมสะทอนมเงอนไขและมขอจ ำกด สจธรรมใดกตำม เนองจำกถกจ ำกดดวยระดบ

ปฏบตกำรและกรอบควำมสำมำรถในกำรรบรของมนษย สงทมนรบรกแคบำงขน บำงดำน และบำง

ล ำดบชนของโลกวตถทก ำลงพฒนำอยอยำงไมจ ำกดเทำนน ดงนนมนจงมขอจ ำกด นนคอลกษณะ

เงอนไขและขอจ ำกดบนระดบกวำงของสจธรรม ถดมำ สจธรรมสะทอนเปำภววสยระดบควำมถกตอง

กมเงอนไขและขอจ ำกดเชนกน ทงนสจธรรมทก ำหนดเฉพำะใดๆ แลวกตำม เปำทมนสะทอนไมเพยง

จ ำกดบนขอบเขต หำกยงจ ำกดบนระดบควำมถกตองดวย เนองจำกเงอนไขจ ำกด กำรสะทอนเปำแหง

กำรรบรของสจธรรมใดกตำม จะถกตองกเพยงสมพทธ คอมขอจ ำกดบนระดบควำมลกซ ง บนระดบ

ควำมแมนย ำหรอคลำยกนของควำมรบร นนคอลกษณะเงอนไขและขอจ ำกดบนระดบลกของสจธรรม

ลทธเลนนช วำ “มนษยไมสำมำรถยดกม=สะทอน=พรรณนำโลกธรรมชำต ‘ทงหมดโดยตรง’ อยำงทว

ดำนได มนษยไดแตสรำงววบนภำพโลกในลกษณะทเปนนำมธรรม จนตภำพ กฎเกณฑ และอยำง

เปนวทยำศำสตรทใกลเคยงในจดนตลอดไปเทำนน” กำรสะทอนของสจธรรมใดกตำม กเพยงอตวสย

ใกลเคยงกบสงภววสย หรอถกตองกเพยงสมพทธเทำนน

สจธรรมยงเปนรปธรรมและพฒนำ ลกษณะสมบรณกบลกษณะสมพทธของสจธรรมเปน

เอกภำพทเปนวภำษ

ประกำรแรก กำรซมแทรกสกนและกน และกำรครอบคลมซงกนและกนของลกษณะสมบรณ

ของสจธรรม กบลกษณะสมพทธของสจธรรม ดำนหนง ในสมพทธมสมบรณ สมบรณพกอยใน

สมพทธ ลกษณะสมพทธของสจธรรมแฝงไวดวยเมลดพนธลกษณะสมบรณ อกดำนหนง ในสมบรณม

สมพทธ ลกษณะสมบรณของสจธรรมแสดงผำนลกษณะสมพทธ ยอดรวมสจธรรมลกษณะสมพทธอน

นบไมถวนประกอบกนขนเปนสจธรรมลกษณะสมบรณ หำกมองจำกสจธรรมลกษณะสองชน สจธรรม

ใดกตำม จะมทงสมบรณและสมพทธ ทงสองเปนเอกภำพกน กลำวในแงกำรรบรสรรพสงของสจธรรม

ภำยใตเงอนไขจ ำกดทแนนอนแลว มนคอสงสมพทธ สวนสจธรรมทสะทอนโลกภววสย สะทอนสภำพ

ควำมเปนจรงของธำตแทและกฎเกณฑในสงภววสย ภำยใตเงอนไขชนดนมนคอ สงสมบรณ

ประกำรทสอง ลกษณะสมพทธกบลกษณะสมบรณของสจธรรม ยงไดผนแปรไปสกนและกน

อยำงวภำษอกดวย สจธรรมไดมกำรผนแปรและพฒนำจำกสมพทธไปสสมบรณตลอดเวลำ อนเปน

166

กฎเกณฑกำรพฒนำของสจธรรม ทงน กระบวนกำรควำมรบร ของมนษย เปนกระบวนกำรซมลกไม

หยดยง เปนกระบวนกำรสจธรรมลกษณะสมพทธกำวไปสสจธรรมลกษณสมบรณ ใกลชดสจธรรม

ลกษณะสมบรณ ควำมรบรของสจธรรมลกษณะใดกตำมจะอยในหวงโซหนงในกระบวนกำรสจธรรม

ลกษณะสมพทธไปสสจธรรมลกษณะสมบรณเสมอ สหำยเหมำเจอตงเคยอธบำยอยำงมภำพพจนและ

อยำงมชวตชวำวำ “นกลทธมำรกซยอมรบวำ ในกระบวนกำรพฒนำทสมบรณและทงหมดของจกรวำล

นน กำรพฒนำของกระบวนกำรรปธรรมแตละกระบวน ลวนเปนสงสมพทธทงสน ฉะนน ในกระแส

ธำรอนไหลไมรจบแหงสจธรรมสมบรณ ควำมรบรของคนเรำทมตอกระบวนกำรรปธรรมของขนพฒนำ

ทแนนอนแตละขน จงเปนเพยงสจธรรมสมพทธเทำนน ยอดรวมสจธรรมสมพทธอนนบไมถวน กคอ

สจธรรมสมบรณ” “กระแสธำรอนไหลไมร จบ” น เปนค ำอปมำท เหมำะเจำะ สจธรรมสมพทธใน

“กระแสธำรอนไหลไมรจบ” สำยนครอบคลมไวดวย “หยดน ำ” “ชวงสำยธำร” อนเหลอคนำนบของ

สจธรรมสมพทธ ไมวำสจธรรมรำยกำรใดทมนษยไดรบมำแลว ลวนเปนสวนหนงของสจธรรมสมบรณ

ในกระแสธำรอนยำวเหยยดนทงสน ลวนเปนจดสนสดของกำรปฏบตและกำรรบรทผำนมำทงสน แลว

เปนจดเรมตนกำวไปสสจธรรมสมบรณ กำรกำวไปใกลชดกบสจธรรมสมบรณของคนเรำไมมทสนสด

ไมหยดนง ไมอยบนระดบใดตลอดไป

โดยรวมคอ สจธรรมสมบรณกบสจธรรมสมพทธ มองจำก “สภำพหยดนง” มองจำกกำรซม

แทรกสกนของพวกมนแลว จะมทงสมบรณและสมพทธ สจธรรมภววสยใดกตำม มองจำก “สภำพ

กำรเปลยนแปลง” คอมองจำกกำรพฒนำของสจธรรม จะส ำแดงเปนหวงโซกระบวนกำรแปรเปลยน

จำกสจธรรมสมพทธไปสสจธรรมสมบรณเสมอ สจธรรมสมบรณกบสจธรรมสมพทธ มใชสจธรรมสอง

ชนด หำกตำงกนสองชนดในสงกดลกษณะอยำงเดยวกน ในประเดนน เรำตองคดคำนลทธสมบรณ

กบลทธสมพทธทแยกควำมสมพนธทเปนวภำษของทงสองออกจำกกน ลทธคมภรและควำมคดแขงทอ

ในงำนทเปนจรงของเรำ ถอลทธมำรกซเปนสตรส ำเรจรป ยกมำใชทงดนนนคอ กำรแสดงออกของ

ลทธสมบรณ สวนกำรปฏเสธหลกกำรพ นฐำนของลทธมำรกซ กำรแพรลทธมำรกซ “ลำสมย” กเปน

กำรแสดงออกของลทธสมพทธ สองสวนน ลวนไมถกตองทงสน

ควำมเปนเอกภำพทเปนวภำษของสจธรรมสมพทธและสจธรรมสมบรณ กเปนเอกภำพทเปน

วภำษของศกยภำพควำมรบรกบศกยภำพสงสดกบไมสงสดของควำมคดมนษยดวย ควำมคดมนษย

กลำวโดยคณสมบต ศกยภำพ และควำมเปนไปไดแลว สำมำรถทจะรบร โลกวตถทก ำลงพฒนำอยได

อยำงไมจ ำกด นนคอลกษณะสงสดของควำมคด หรอลกษณะไมจ ำกดและลกษณะสมบรณของ

ควำมคด แตวำ คนแตละคน คนแตละยค เนองจำกถกจ ำกดในดำนตำงๆ ระดบปรำกฏใหเหนของ

สงภววสยและธำตของมน ระดบกำรปฏบต (สภำพกำรผลต สภำพวทยำศำสตรเทคโนโลยและกำร

ตอสทำงชนชน) ทำงประวตศำสตรสงคม ตลอดจนขอจ ำกดของชวต เงอนไขอตวสย (ประสบกำรณ

สวนตว ระดบกำรศกษำ จดยน ทศนะและวธคด) เปนตน ควำมคดของพวกเขำจงมลกษณะไม

สงสด ซงกคอขอจ ำกดและควำมสมพทธ ศกยภำพควำมรบรและควำมคดของมนษย เปนเอกภำพ

ของดำนตรงกนขำมของสงสดกบไมสงสด จ ำกดกบไมจ ำกด สจธรรมซงถอเปนผลพวงแหงควำมรบร

และควำมคด กเปนเอกภำพของดำนตรงกนขำมของสมบรณกบสมพทธเชนกน

167

3.การปฏบตเปนบรรทดฐานเพยงหนงเดยวเทานนในการพสจนสจธรรม:

เมอไดควำมร เปนทแนนอนจำกกำรเรยนรสรรพสงภววสยภำยนอกแลว กระบวนกำรควำม

รบรน ยงไมสนสด ยงตองวนจฉยและวนจฉยแยกแยะวำ ผลแหงควำมรนนถกตองหรอไม

1) การปฏบตเปนบรรทดฐานเพยงหนงเดยวเทานนในการพสจนสจธรรม:

กำรทกำรปฏบตเปนบรรทดฐำนพสจนสจธรรมได ก ำหนดขนโดยจดเดนของกำรปฏบตและ

ธำตแทของสจธรรม

ประกำรแรก มองจำกธำตแทของสจธรรม สจธรรมคอกำรสะทอนสรรพสงภววสยและ

กฎเกณฑของมนอยำงถกตองของคนเรำ ธำตแทของมนคอ อตวสยสอดคลองกบภววสย ทเรยกวำกำร

พสจนสจธรรม กคอพสจนวำควำมรบรทำงอตวสยของคนเรำสอดคลองกบควำมเปนจรงทำงภววสย

หรอไม และระดบของควำมสอดคลองนนดวย กำรพสจนเชนน ตองน ำควำมรบรทำงอตวสยมำเทยบ

และเปรยบเทยบกบควำมเกยวพนทเปนจรงทำงภววสย จงจะวนจฉยไดวำมนเปนสจธรรมหรอไม ตว

ของควำมรบรทำงอตวสยเองไมอำจเรยกตนวำถกตอง หำกน ำควำมรบรหนงไปพสจนกบอกควำมรบร

หนง กยงคงวนเวยนอยในกรอบอตวสย ยงไมอำจบรรลเปำหมำยกำรพสจนได สวนปญหำตวของสง

ภววสย นนกไมพอทจะเรยกวำถกและผด เพรำะฉะนน มนจงเปนบรรทดฐำนพสจนสจธรรมแหงควำม

รบร ไมไดเชนกน จะเหนไดวำ บรรทดฐำนพสจนสจธรรมแหงควำมรบร ทงมใชตวของควำมคด

ทฤษฎ และมใชตวของสงภววสย มแตกำรปฏบตทำงสงคม—สะพำนเชอมอตวสยเขำกบควำมเกยวพน

ทำงภววสยเทำนน

ประกำรทสอง มองจำกควำมโดดเดนของกำรปฏบต กำรปฏบต กคอกำรขบเคลอนดดแปลง

โลกภววสยของคนเรำในลกษณะทเปนวตถ ซงมควำมโดดเดนของสภำพควำมเปนจรงโดยตรง หรอ

นยหนง เมอคนเรำน ำควำมรทแนนอนไปปฏบตกอใหเกดผลลพธทเปนจรง ท ำใหสงทเปนอตวสย

กลำยเปนสงภววสย กลำวโดยทวไปแลว หำกกำรปฏบตบรรลผลตำมทคำดไว กไดพสจนใหเหนจรง

ถงควำมรบรของคนเรำ เรยกวำควำมร ลกษณะสจธรรม หำกลมเหลว ซ ำยงไมใชมลเหตภำยนอกของ

ควำมรบร นนคอควำมรบรทไมถกตอง เพรำะฉะนน ควำมโดดเดนทเปนจรงโดยตรงของกำรปฏบต

จงเปนขอเทจจรงทส ำคญในฐำนะบรรทดฐำนพสจนสจธรรม ท ำใหมนกลำยเปนผพพำกษำทเทยง

ธรรมทสดและมเกยรตพลสงสด

ในกระบวนกำรพสจนสจธรรมของปฏบต กำรยนยนทำงตรรกะอำจกอบทบำทเสรมทส ำคญ

กลำวคอ เมอคนเรำผำนกำรปฏบตขบเคลอนซ ำแลวซ ำอกนบครงไมถวน ประทบตรำกฎเกณฑกำร

ปฏบตในสมอง ผำนกำรกลนกรอง กำรสรป และควำมคดนำมธรรม แปรรปภำยในเปนกฎเกณฑทำง

ควำมคด กลำยเปนควำมคดทำงตรรกะ แลวใช “ลลำทำงตรรกะ” ท ำใหมนมนคงกลำยเปน

เครองมอทำงควำมคดทำงตรรกะทมประสทธภำพ แลวคอยๆ กลำยเปนคณสมบตเปนทยอมรบกน

ทวไปของคนเรำ ดวยเหตน กำรยนยนทำงตรรกะ จงมบทบำททดสอบลกษณะสจธรรมทำงทฤษฎ

และลกษณะทวไปในควำมหมำยทแนนอน กลำยเปนสวนเพมเตมบรรทดฐำนกำรปฏบตทส ำคญ

ในทำงปฏบตคนเรำนนมกสำธยำยโครงกำรและแผนงำนทน ำเสนอเพอยนยนถงควำมเปนไปไดในทำง

ทฤษฎ เมอผำนกำรสำธยำยแลวเหนวำ โครงกำรและแผนงำนชดนถกตองสำมำรถน ำไปฏบตใหเกดเปน

จรงไดนนคอ กระบวนกำรส ำแดงบทบำทยนยนทำงตรรกะ แนนอน กำรยนยนทำงตรรกะ ไมอำจ

168

แทนทบรรทดฐำนพสจนลกษณะสจธรรมแหงควำมรบร ของกำรปฏบตได สงทไดรบกำรยนยนทำง

ตรรกะแลว ยงตองผำนกำรพสจนจำกกำรปฏบตเปนครงสดทำย ควำมรบรนนจงจะไดรบกำรยนยน

เปนทแนนอนไมเปนทสงสยในทสด สจธรรมสอดคลองกบตรรกะอยำงแนนอน แตสอดคลองกบ

ตรรกะใชวำจะเปนสจธรรมเสมอไป จะเปนสจธรรมหรอไมนน ยงตองผำนกำรพสจนยนยนจำกปฏบต

เปนครงสดทำย

2) ลกษณะแนนอน และลกษณะไมแนนอนของการปฏบตในฐานะบรรทดฐานพสจนลกษณะสจธรรม

แหงความรบร:

เกยวกบหวขอกำรปฏบตเปนบรรทดฐำนพสจนลกษณะสจธรรมแหงควำมรบรนน ยงตองใช

ทศนะวภำษมำวเครำะห ลทธเลนนเหนวำ “ในนอยำลมวำ บรรทดฐำนของกำรปฏบตบนเนอแทแลว

ไมอำจยนยนหรอหกลำงภำพทปรำกฏในใจใดๆ ของมนษยไดทงหมด บรรทดฐำนชนดน เปนเชนนคอ

‘ไมแนนอน’ จะไมยอมใหควำมร ของมนษยกลำยเปนสง ‘สมบรณ’ ขณะเดยวกนมนกเปนควำม

แนนอนเชนน อก จะไดตอสกบกำรกลำยพนธทงปวงของจตนยมและะทฤษฎไมอำจจะร ไดอยำงไม

ปรำณ”

ลกษณะแนนอนหรอลกษณะสมบรณของกำรปฏบตในฐำนะบรรทดฐำนพสจนสจธรรมแหง

ควำมรบร หมำยถงลกษณะหนงเดยวของกำรปฏบตในฐำนะบรรทดฐำนพสจนสจธรรมแหงควำมรบร

หำกแยกจำกกำรปฏบต กไมมบรรทดฐำนอน ขอแตเรำยอมรบเปนทแนนอนวำ ลกษณะสจธรรมใน

ควำมรบร ในควำมคด และในทฤษฎของมนษยนน อยทเน อหำภววสยของมน โดยไมแตงเตม

สวนประกอบอตวสยเขำไป และไมตองอำศยแกนหลก อยทมนสอดคลองกบธำตแทและกฎเกณฑของ

เปำภววสยแหงกำรรบร ทำยทสดกำรปฏบตจะวนจฉยแยกแยะลกษณะสจธรรมแหงควำมรบรไดอยำง

แนนอน นนคอลกษณะแนนอนของบรรทดฐำนแหงกำรปฏบต เมอยนยนลกษณะหนงเดยวและ

ลกษณะภววสยของบรรทดฐำนแหงกำรปฏบต กควรจะยอมรบลกณะแนนอนและลกษณะสมบรณของ

บรรทดฐำนแหงกำรปฏบตดวย

ลกษณะไมแนนอนหรอลกษณะสมพทธของกำรปฏบตในฐำนะบรรทดฐำนพสจนสจธรรมแหง

ควำมรบร หมำยถงลกษณะเงอนไขของกำรปฏบตในกำรพสจนสจธรรมแหงควำมรบร ทงน ไมวำกำร

ปฏบตใดๆ กตำม มกจะถกเงอนไขรปธรรมบงคบทแนนอนเสมอ ดงนนมนจงมขอจ ำกดทแนนอน

ทงนกเพรำะวำ ไมวำแกนหลกและตวภววสยแหงควำมรบรใดๆ หรอควำมรทไดรบมำแลว หรอตวของ

กำรปฏบตเองกตำม ลวนมกระบวนกำรขบเคลอนพฒนำอยำงไมร จบ และกำรปฏบตพสจนสจธรรม

นนกใชวำจะเสรจสนในครงเดยว กำรปฏบต กคอกำรปฏบตทำงสงคมและทำงประวตศำสตร กำร

ปฏบตขบเคลอนไดแสดงออกอยำงรปธรรมในลกษณะประวตศำสตร และลกษณะจ ำเพำะรำยอน

เหลอคนำนบ ทงกำรปฏบตขบเคลอนทกอบทบำทพสจนสจธรรมทเปนรปธรรมใดๆ กมกมควำมโดด

เดนในกำรแสดงออกลกษณะสมพทธ ลกษณะจ ำกด และลกณะไมแนนอน เน องจำกเงอนไข

ประวตศำสตรทจ ำกด

ดวยเหตน เรำจงตองมองกำรปฏบตพสจนสจธรรม เปนกำรปฏบตของมนษยทงมวล ซงกคอ

ของจ ำเพำะรำยเหลอคนำนบ ของประวตศำสตรทก ำลงพฒนำอย และของสงคมทงหมด กำรพสจน

และกำรยนยนสจธรรมของกำรปฏบต เปนกระบวนกำร กระบวนกำรน ไมมวนสนสด

169

ยนหยดเอกภาพของความรบรกบการปฏบต

ควำมเปนเอกภำพของควำมรบร กบกำรปฏบต ก ำหนดข นโดยธำตแททฤษฎกำรรบร ของ

ปรชญำลทธมำรกซ กำรใชหลกกำรทส ำคญน ในงำนทเปนจรง จกตองท ำถงขนทงปวงตองยนหยด

เรมตนจำกควำมเปนจรง ในทำงปฏบตตองยนหยดและพฒนำสจธรรม รบร โลกและดดแปลงโลกท

ถกตอง ด ำเนนแนวทำงควำมคดวตถนยมวภำษและวตถนยมประวตศำสตรอยำงถงทสด

1. ทงปวงยนหยดเรมตนจากความเปนจรง:

ทงปวงเรมตนจำกควำมจรง คอกำรถอเอำสงทด ำรงอยทำงภววสย มำเปนจดเรมตนพ นฐำน

ในกำรส ำรวจศกษำและจดกำรปญหำ อนเปนขอเรยกรองขนพ นฐำนและแสดงออกอยำงรปธรรมของ

ทฤษฎกำรรบรของลทธมำรกซ เรมตนจำกเปนควำมจรง กคอเรมตนจำกควำมเปนจรงทก ำลงพฒนำ

และทก ำลงเปลยนแปลงอยทำงภววสย และจำกเงอนไขประวตศำสตรสงคมเฉพำะ รบร โลกภววสย

ตำมรปโฉมทเปนจรง โดยไมแตงเตมสวนประกอบอตวสยอนใดเขำไป โดยมลฐำนกคอเรมตนจำก

กฎเกณฑกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของสงภววสย ปฏบตตำมกฎเกณฑภววสย

มำรกซและเองเกลสเหนวำ หลกทฤษฎของชำวพรรคคอมมวนสต มใชถอเอำควำมคดและ

หลกกำรทนกปฏรปโลกคนหนงคนใดคดคนหรอคนพบ มำเปนมลฐำนอยำงเดดขำด หลกกำรเหลำน

เพยงแตแสดงถงกำรตอสทำงชนชนทวไปท เปนอยในปจจบน และสมพนธอยำงแทจรงกบกำร

เคลอนไหวทำงประวตศำสตรเบ องหนำเรำ กำรใชหลกกำรเหลำน แทจรงแลว ทกกำลแหงหนลวน

เปลยนไปกบเงอนไขประวตศำสตรขณะนน ไมอำจน ำมำใชทงดน ลทธมำรกซ “คอเงอนไขพ นฐำน

ของกลยทธทปฏวตทจะยนหยดไมเปลยนแปลงและตลอดไป เพอทจะคนพบกลยทธชนดน สงท

ตองกำรกเพยงแตน ำทฤษฎน ไปใชกบเงอนไขเศรษฐกจ และเงอนไขกำรเมองของประเทศตน”

หมำยควำมวำ กำรใชกลยทธทปฏวตทก ำหนดโดยลทธมำรกซนน ตองท ำไดถงขนเรมตนจำกควำม

เปนจรง ประสำนกบเงอนไขประวตศำสตรสงคมทเปนรปธรรม ครนแลวกวำงแผนกำรและวธกำรให

เปนวทยำศำสตร

กำรเรมตนจำกควำมเปนจรง จดส ำคญกคอ กำรใหควำมส ำคญกบควำมจรง เรมตนจำก

ควำมจรง เองเกลสเคยมองกำรเรมตนจำกควำมเปนจรง เปนจดเรมตนพนฐำนของแนวทำงควำมคด

วตถนยม แลวเรมจำกจดน ไปเปนปฏปกษกบแนวทำงควำมคดจตนยม ลทธมำรกซใชควำมจรงเปน

มลฐำน มใชใชควำมเปนไปไดเปนมลฐำน โครงรำงของพรรคกำรเมองลทธมำรกซ ควรใชควำมเปน

จรงทแนวแนสมบรณเปนมลฐำน นกลทธมำรกซ มแตใชควำมเปนจรงทยนยนอยำงเขมงวดอยำง

แทจรงแลว มำเปนเงอนไขเบองตนทำงนโยบำยกำรเมองของตน

กำรเรมตนจำกควำมเปนจรง กลำวถงทสดกคอท ำไดถงขนแสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง

สหำยเต งเสยวผง กลำวไววำ “มำรกซและเองเกลส ไดสรำงแนวทำงควำมคดวตถนยมวภำษ วตถนยม

ประวตศำสตร สหำยเหมำเจอตงใชส ำนวนจนสรปรวบยอดเปน 4 ค ำใหญ ‘实事求是’ ซซอฉวซอ” กำร

แสวงหำสจจะจำกควำมเปนจรง กคอกำรสะทอนเอกภำพของวตถนยมกบวภำษวธทถงทสดทล ำลก

ทสดในงำนทเปนจรง สะทอนเอกภำพของทวงทำทเปนวทยำศำสตร กบวธทเปนวภำษของลทธมำรกซ

สะทอนเอกภำพลกษณะกฎเกณฑทำงภววสยกบลกษณะกระตอรอรนทำงอตวสย

170

2. การยนหยดและพฒนาสจธรรมจากการปฏบต:

กำรยนหยดเอกภำพของควำมรบรกบกำรปฏบต ตองยนหยดทศนะสจธรรมวตถนยมวภำษ

พยำยำมท ำไดถงขนใชทฤษฎทถกตองมำชน ำ ยนหยดและพฒนำสจธรรมจำกกำรปฏบต กำรปฏบต

ตอลทธมำรกซ ตองยนหยดปลดปลอยทำงควำมคด แสวงหำสจจะจำกเปนควำมจรง กำวไปพรอม

กบกำลเวลำ แสวงหำควำมเปนจรงรบใชควำมเปนจรง สรำงกำรปฏบตโฉมหนำใหมและทฤษฎโฉม

หนำใหมอยำงไมหยดยง และท ำใหไดถงขนเอกภำพของกำรยนหยดกบกำรพฒนำ กำรสรำงทฤษฎ

โฉมหนำใหมบนรำกฐำนกำรปฏบต กคอกำรน ำทำงกำรเปลยนแปลงและพฒนำสงคม ผำนกำรสรำง

ทฤษฎโฉมหนำใหมมำผลกดนระบอบโฉมหนำใหม มำผลกดนวทยำศำสตรเทคโนโลยโฉมหนำใหม

และวฒนธรรมโฉมหนำใหมตลอดจนดำนอนๆ โฉมหนำใหม สบเสำะรดหนำจำกกำรปฏบตไมหยดยง

นนคอหนทำงปฏวตสงคมบรหำรประเทศ และกำรยนหยดและพฒนำลทธมำรกซ

ลทธมำรกซคอสจธรรมภววสย เปนเอกภำพของสจธรรมสมบรณกบสจธรรมสมพทธ กำร

ปฏบตตอลทธมำรกซ เรำตองท ำไดถงขนเอกภำพของกำรยนหยดกบกำรสรำงโฉมหนำใหม พลงทม

ชวตของลทธมำรกซ อยทกำรสรำงโฉมหนำใหม มแตสรำงโฉมหนำใหม จงจะพฒนำไปไดอยำงไม

หยดยง กำรสรำงโฉมหนำใหมยงเปนกำรยนหยดกบกำรสบทอดในเบองตนอกดวย ดวยกำรท ำใหกำร

สบทอดกบกำรสรำงโฉมหนำใหมเปนเอกภำพกนเทำนน จงจะเพรยกหำทฤษฎคลอยตำมยคสมยและ

กำรปฏบต และสะทอนควำมตองกำรกำวไปกบกำลเวลำไดอยำงแทจรง

3. การรบรโลกและการดดแปลงโลกทถกตอง:

กำรรบร โลกและกำรดดแปลงโลก เปนกำรเคลอนไหวขนพ นฐำนสองชนดในกำรสรำงสรรค

ประวตศำสตรของมนษยชำต ภำรกจในกำรรบรไมเพยงอยทอธบำยโลก หำกยงอยทกำรดดแปลงโลก

เปนส ำคญ กำรยนหยดเอกภำพของควำมรบรกบกำรปฏบต ถงทสดแลว กคอกำรประสำนกำรรบร

โลกกบกำรดดแปลงโลกเขำดวยกน

กำรรบร โลกกบกำรดดแปลงโลกเปนเอกภำพอยำงวภำษ อำศยซงกนและกน ควบคมซงกน

และกน กำรรบร โลกกเพ อดดแปลงโลก กำรดดแปลงโลกท มประสทธผลควรรบร โลกทถกตอง

เอกภำพของกำรรบร โลกกบกำรดดแปลงโลก ก ำหนดใหทฤษฎลทธมำรกซประสำนกบควำมเปนจรง

และทฤษฎประสำนกบกำรปฏบตอยำงรปธรรม เปนวถทำงพ นฐำนในกำรบรรลกำรรบร โลกทถกตอง

และกำรดดแปลงโลกอยำงมประสทธผล

กระบวนกำรรบร โลกและดดแปลงโลก เปนกระบวนรบร โลกภววสยและดดแปลงโลกภววสย

และเปนกระบวนรบร โลกอตวสยและดดแปลงโลกอตวสย กำรดดแปลงโลกภววสยครอบคลมกำร

ดดแปลงสงธรรมชำตกบกำรดดแปลงสงคมมนษย ควำมสมพนธดดแปลงโลกอตวสย กคอ

ควำมสมพนธดดแปลงศกยภำพควำมรบรของคนเรำเอง กำรดดแปลงโลกอตวสยและกำรดดแปลง

โลกภววสย ใจกลำงของมน คอกำรดดแปลงโลกทศน ซงกคอจดยน ทศนะ และวธกำรในกำรคนควำ

ศกษำและจดกำรปญหำ กำรดดแปลงโลกภววสยกบกำรดดแปลงโลกอตวสยเสรมซงกนและกน

กระตนซงกนและกน ขำดดำนใดดำนหนงไปไมไดเลย

กระบวนกำรรบร โลกและดดแปลงโลก ดดแปลงโลกภววสยและดดแปลงอตวสย กคอ

กระบวนกำรจำกควำมแนนอนไปสเสรภำพ เสรภำพ กคอกำรรบรควำมแนนอนกบกำรดดแปลงโลก

171

ภววสย กำรรบรควำมแนนอน และกำรชวงชงเสรภำพ เปนเปำหมำยมลฐำนแหงกำรรบร โลกและกำร

ดดแปลงโลกของมนษย เปนกระบวนกำรประวตศำสตรโลกกระบวนกำรหนง กระบวนกำรจำกควำม

แนนอนถงเสรภำพ กคอกระบวนกำรจำกรำชอำณำจกรแหงควำมแนนอน ไปสรำชอำณำจกรแหง

เสรภำพอยำงไมขำดสำยของมนษย

ทฤษฎกำรรบร ของปรชญำลทธมำรกซไดเผยธำตแททฤษฎกำรรบร ของมนษย และกฎเกณฑ

กำรพฒนำเผยออกมำใหเหนกเพอ ชหนทำงทชดเจนและเปนจรงแกผคนไดรบร โลกและดดแปลงโลก

ทถกตอง วำงรำกฐำนทำงทฤษฎและแนวทำงควำมคดอนมนคงแกชนชนกรรมกร และพรรคกำรเมอง

ของชนชนน ชวยใหเรำเขำใจชวงวถกำรพฒนำประวตศำสตรทนนยม และวถกำรพฒนำประวตศำสตร

สงคมนยมทถกตอง สนองมรรควธวทยำศำสตรแกกำรเขำใจผลสะเทอนกำรปฏวตของประเทศตน

ผลสะเทอนกำรสรำงสรรคสงคมสงคมนยมของประเทศอน ผลสะเทอนสภำพแวดลอมทำงสำกล และ

กำรตอสทำงกำรเมองทำงสำกลตอควำมคดของเรำอยำงถกตอง

172

173

บทท 11

ทศนะมวลชนกบแนวทางมวลชน

ทศนะวตถนยมประวตศำสตรลทธมำรกซเหนวำ คนคอแกนหลกของประวตศำสตรสงคม

ประวตศำสตรมนษยลลวงโดยกำรชมนมขบเคลอนของปจเจกชนอนเหลอคนำนบ ฉะนน คนทกคน

ลวนไดเขำรวมกอกำรทำงประวตศำสตรมนษยในระดบทแนนอน หรอคนทขบเคลอนทำงปฏบตและ

ทำงรบรทแนนอนในสงคม ตำงกมสวนรวมในประวตศำสตร ทวำกำรพฒนำทำงประวตศำสตรของคน

แตละคน ตำงกยงมบทบำท คณสมบต และระดบทไมเหมอนกน ผทสรำงสรรคประวตศำสตร คอผ

ทสะทอนแนวโนมใหญและกฎเกณฑกำรขบเคลอนของสงคม รวมถงผซงไดผลกดนกำรพฒนำสงคม

บนพนฐำนน จะเหนไดวำ ผทสรำงสรรคประวตศำสตร เปนผทเขำรวมในประวตศำสตรอยำงไมตอง

สงสย แตผทเขำรวมในประวตศำสตร ใชวำจะเปนผสรำงสรรคประวตศำสตรเสมอไป ผทสรำงสรรค

ประวตศำสตรโดยแทจรงคอ มวลประชำชนอนกวำงใหญไพศำล บทบำทของบคคลในประวตศำสตร

ตองคนควำบนยคสมยประวตศำสตรอยำงรปธรรม ปฏบตตอฐำนะและบทบำทของบคคลใน

ประวตศำสตรอยำงถกตอง ประเมนคำบคคลในประวตศำสตรอยำงเปนวทยำศำสตรและเปนภววสย

ในทำงปฏบต ชำวพรรคคอมมวนสตจะตองเคำรพมวลประชำชน ยนหยดมวลประชำชนเปนแกนหลก

ของประวตศำสตร เปนฝำยรเรมในแนวทำงมวลชน ยนหยดมำจำกมวลชนไปสมวลชน ลงลกสระดบ

รำกฐำน ลงลกสมวลชน สมพนธกบมวลชนอยำงสนทแนนแฟน เปนผปฏบตงำนทดเปนทพงพอใจ

ของมวลชน

บทบาทสรางสรรคประวตศาสตรอนยงใหญของมวลประชาชน

วตถนยมประวตศำสตรยนยนมวลประชำชนเปนผสรำงสรรคประวตศำสตร ดวยทศนะแบบ

วธกำรผลต ซงเปนพ นฐำนกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของสงคมมนษย ขณะเดยวกนกยอมรบบทบำท

ของบคคลในกระบวนกำรสรำงสรรคประวตศำสตรเชนกน ซงนบเปนครงแรกบนประวตศำสตร

ควำมคดมนษย ทมกำรแกปญหำบทบำทของมวลประชำชน และบทบำทของบคคลในประวตศำสตร

อยำงถกตองเปนวทยำศำสตร กำรยดกมหลกกำรนท ำใหเรำเขำใจเอกภำพทเปนวภำษของกฎเกณฑกำร

พฒนำของประวตศำสตรทำงภววสย กบจตส ำนกในกำรขบเคลอนของคนเรำทถกตอง

1) ทศนะวรบรษสรางประวตศาสตร:

ในค ำตอบใครคอผสรำงประวตศำสตร คนสวนหนงมองแตคนบำงคนเปนวรบรษกอบทบำท

พฒนำประวตศำสตร สรปวำคนเหลำน คอวรบรษสรำงประวตศำสตร ทศนะทปำวรองคนสวนนอย

เปนวรบรษสรำงสรรคประวตศำสตร เรยกวำ ทศนะประวตศำสตรวรบรษ ทศนะน เรมจำกเงอนไข

พ นฐำนจตส ำนกทำงสงคมก ำหนดกำรด ำรงอยทำงสงคม ขยำยบทบำทวรบรษในประวตศำสตรสงคม

มนษยแบบหลบหหลบตำ ปฏเสธแบบวธกำรผลตในกำรผลตปจจยทำงวตถเปนพลงก ำหนดกำร

พฒนำของสงคม ลบลำงบทบำทก ำหนดกำรพฒนำทำงประวตศำสตรของมวลประชำชน

174

ทศนะประวตศำสตรวรบรษประกอบดวย 2 รปแบบพ นฐำน (1 ทฤษฎปณธำนนยม หรอ

ทศนะประวตศำสตรวรบรษจตนยมอตวสย ทเรยกวำทศนะประวตศำสตรวรบรษจตนยมอตวสย เพรำะ

ทศนะน ปำวรองปณธำนขนพลพระรำชำ และวรบรษคนสวนขำงนอยอำจหำญก ำหนดชวงวถ

ประวตศำสตร ประวตศำสตรสรำงขนดวยอำรมณของ “บคคลผ ยงใหญ” มวลประชำชนเปนเพยงแค

“วตถเฉอยเนอย” ผ เฉอยเนอย ถกกระท ำ หลบหหลบตำ และตดตำมอ ำนวย “ปจจย” ใหวรบรษ

บคคลไดใชสอย ในเมอเปนผ เฉอยเนอยและถกกระท ำ บทบำทของพวกเขำจงเทำกบ “ศนย” (2

ทศนะประวตศำสตรวรบรษแหงทฤษฎเชอในเรองโชคชะตำ หรอจตนยมภววสย ทศนะน เหนวำ

ประวตศำสตรสงคมก ำหนดข นโดยพลงจตลลบบำงอยำงในควำมมดสลว ประวตศำสตรกเพยง

“แผนกำรอ ำพรำง” ปฏบตกำรและด ำเนนกำรบำงอยำงโดยทคนเรำไมอำจจะร ได พลงลลบน คอ

“พระเจำ” “พรมลขต” และ “จตสมบรณ” ควบคมประวตศำสตร แตพดไมได บญชำมนษยโดยตรง

ไมได กเหมอนกบเทพทพดไมได จงตองมโฆษก โฆษกหรอตวแทนน ไมใชปถชน หำกเปนวรบรษ

บคคล ดงท เฮเกล เหนวำ นะโปเลยน กคอจตสมบรณบนหลงมำ เปนตน

มองโดยรวมแลว ประวตศำสตรวรบรษมทมำ 3 แหลงทส ำคญ (1 แหลงทมำของควำมรบร

เนองจำกระดบกำรผลตทต ำ ควำมรบรผคนคอนขำงต ำ จงมองปรำกฏกำรณเปลอกนอกเปนธำตแท

ของสงไดโดยงำย เนองจำกคนเรำมองบทบำทกำรพฒนำทำงประวตศำสตรของวรบรษบคคลแต

เปลอกนอก จงขยำยใหญบทบำท โดยเฉพำะขยำยบทบำทจตส ำนกของวรบรษบคคลคนสวนนอยเปน

สงสมบรณ คดวำกำรสรำงสรรคประวตศำสตรวรบรษบคคลเปนพลงช ขำด (2 แหลงทมำทำง

ประวตศำสตรสงคม เนองจำกอตรำกำรผลตทำงสงคมคอนขำงต ำ คนสวนนอยปกครองทำงกำรเมอง

ผกขำดผลตภณฑทำงวตถ ผกขำดชวตวฒนธรรมและจตใจ บทบำทของคนสวนขำงมำกจงถกมองขำม

(3 แหลงทมำทำงชนชน นกคดของชนชนปกครองปำวรองผปกครองหรอวรบรษบคคล เปนปณธำน

ของพระเจำ ผลประโยชนและปณธำนของชนชนตนเปนสงศกดสทธ เพอรกษำผลประโยชนของชนชน

ตน

จำกน จะเหนไดวำ ทศนะประวตศำสตรวรบรษ อบตข นภำยใตเงอนไขประวตศำสตรท

แนนอน เนองจำกระดบกำรผลตทำงสงคมและควำมรบร ของคนเรำต ำมำก บวกกบจตส ำนกชนชน

ปกครองดถกใสรำยปำยสบทบำทของมวลประชำชน ก ำลงและบทบำทของมวลประชำชนถกมองขำม

ตำมทศนะน ประวตศำสตรมวลมนษย เปนเพยงปรำกฏกำรณผนแปรตำมอ ำเภอใจโดยควำมบงเอญ

ประวตศำสตรผนไปตำมปณธำน “บคคลผ ยงใหญ” ประวตศำสตรพฒนำอยำงไรระเบยบ ยงเหยง

และบงเอญ ทศนะประวตศำสตรชนดน มองวรบรษบคคลมบทบำทตอประวตศำสตรแตเปลอกนอก

ไมพจำรณำธำตแทของบทบำทเหลำน พจำรณำแตควำมคดคนคอมลเหตแหงกำรเคลอนไหวทำง

ประวตศำสตร ไมพจำรณำวตถเปนมลเหตอยเบ องหลงควำมคดคน จงอธบำยกฎเกณฑกำรพฒนำ

ของประวตศำสตรไมได สะทอนทศทำงกำรพฒนำของประวตศำสตรสงคมทถกตองไมได มนจงเปน

ทศนะประวตศำสตรทเบยงเบนและไมถกตอง

2) ทศนะมวลประชาชนสรางสรรคประวตศาสตร:

ตรงขำมกบทศนะวรบรษสรำงสรรคประวตศำสตร ปรชญำลทธมำรกซเหนวำ มวลประชำชน

เปนผสรำงประวตศำสตร ปรมณฑลมวลประชำชนในน หมำยถงยอดรวมสมำชกสงคมสวนขำงมำก

175

ผลกดนประวตศำสตรพฒนำ ปรมณฑลน มลกษณะก ำหนดทำงปรมำณ และมลกษณะก ำหนดทำง

คณภำพ มองจำกลกษณะก ำหนดทำงปรมำณ มวลประชำชน กคอกลมชนคนสวนขำงมำกของสงคม

และตรงขำมกบบคคลหรอกำรจดตงเฉพำะสวน มองจำกลกษณะก ำหนดทำงคณภำพ มวลประชำชน

กคอชนชน ชนชนและคณะบคคลสงคมทงปวงเปนพลงสงคมกอบทบำทกระต นสงคม ผลกดน

ประวตศำสตรพฒนำ พวกเขำมผลประโยชนและควำมตองกำรรวมกนบำงอยำงในแบบวธกำรผลตท

แนนอน

เน อหำจนตภำพมวลประชนชน จะเปลยนไปตำมประวตศำสตรทเปลยนไป ในสงคมชนชน

ประชำชนนอกจำกมวลชนผ ใชแรงงำนแลว ยงครอบคลมชนชนทกำวหนำทงปวงทกอบทบำทใน

ประวตศำสตร ในยคกำรสรำงสรรคสงคมนยม ชนชน ชนชนและกลมชนสงคมท เขำรวมและ

สนบสนนกำรสรำงสรรคสงคมนยม รวมทงผ รกชำตทงปวงทสนบสนนสงคมนยมและเอกภำพของ

มำตภม ลวนอยในปรมณฑลมวลประชำชนทงส น แตไมวำภำยใตเงอนไขประวตศำสตรใดกตำม

ประชำชนผใชแรงงำน เปนแกนหลกของประวตศำสตร ปรชญำลทธมำรกซเหนวำ มวลประชำชนเปน

ผสรำงสรรคประวตศำสตร ประชำชนผใชแรงงำนอนกวำงใหญไพศำลเปนผสรำงสรรคประวตศำสตร

ในทำงธำตแท

ลทธมำรกซเหนวำ “กำรเคลอนไหวทำงประวตศำสตรเปนภำรกจของมวลชน” กำรพฒนำของ

ประวตศำสตรช ขำดท “กำรกระท ำของมวลชน” กำรสรำงสรรคประวตศำสตรช ขำดทบทบำทของมวล

ประชำชน ส ำแดง 3 ดำนทส ำคญ:

ประกำรแรก กลมชนประชำชน เปนผสรำงสรรคโภคทรพยวตถของสงคม กำรผลตทำงวตถ

เปนรำกฐำนอำศยด ำรงอยและพฒนำของสงคมทงปวง ลทธมำรกซเหนวำ “ไมวำประชำชำตใดกตำม

หำกหยดกำรใชแรงงำน ไมตอง 1 ป เพยงไมกสปดำห กดบสญแลว เรองน เดกๆ ตำงกร ด” แตกำรใช

แรงงำนทำงสงคมใครเปนผด ำเนนกำร? แนนอนมวลประชำชน กรรมกร ชำวนำ ปญญำชน และชนชน

ทกำวหนำอนๆ เรอนแสนเรอนลำน กำรผลตทำงวตถจำกขนต ำถงขนสง จำกเรยบงำยถงซบซอน

ลวนเปนกระบวนกำรปฏบตกำรอยำงไมหยดยงของมวลประชำชน ไมมแรงงำนของมวลประชำชน ก

ไมมกำรผลตทำงวตถหนงใด สงคมกไมมทำงอยได ดำนหนง มวลประชำชนคอปจจยส ำคญ—ผใช

แรงงำนของพลงกำรผลต กำรผลตปจจยทำงวตถ กำรใชเครองมอกำรผลตและวทยำศำสตรเทคโนโล

ยลลวงโดยผใชแรงงำน สงคมยคปจจบนพฒนำกำรผลตททนสมยแบบอตโนมต คนไมนอยเรมเหนวำ

เครองมอกลแทนทฐำนะผใชแรงงำน ฐำนะมวลประชำชนเรมแปรผน กำรผลตของสงคมเรมด ำเนน

โดยคนสวนขำงนอย ประวตศำสตรสงคมเขำสยคแหงกำรยดกมของคนสวนขำงนอยแลว ค ำพดน ถก

หรอผด นนเปนกำรมองกำรพฒนำเปลยนพลกของสงคมแตเปลอกนอก ทแทไมไดยดกมแกนแทกำร

เปลยนพลกชนดน อนทจรง กำรผลตแบบอตโนมต ไมไดแทนทฐำนะของผ ใชแรงงำนแตอยำงใด

มนเปนเพยงกำรเปลยนพลกเครองมอของแรงงำน เครองจกรกำรผลตแบบอตโนมตมนษยเปนผสรำง

เปนผลตภณฑทำงวตถของแรงงำนมนษย ผลตผลและกระบวนกำรผลตแบบอตโนมตมนษยเปนผ

ควบคม ตวของเครองมอกลยอมไมทรำบวำมนษยตองกำรผลตเชนไร กำรผลตแบบอตโนมต

ประหยดแรงงำน กเพยงแรงงำนทผลตบำงอยำงซ ำแลวซ ำอก สวนกญแจกำรสรำงสรรคทส ำคญ

แรงงำนมนษยเปนผยดกม

176

อกดำนหนง มวลประชำชนสำมำรถสรำงและดดแปลงเครองมอกำรผลต และเทคนคกำร

ผลตอยำงไมร จบ เครองมอกำรผลตเปลยนพลก ท ำใหพลงกำรผลตทงหมดเปลยนพลก พลงกำร

ผลตเปลยนไป ท ำใหโครงสรำงชนบนเปลยนแปลง ผลกดนใหประวตศำสตรสงคมทงปวงพฒนำไป

มนษยบพกำลร จกใชกอนหนเปนเครองมอ เปนกำรบกเบกเครองมอยคหน มนษยเรมใชโลหะเปน

เครองมอ ท ำใหมนษยเขำสสงคมทำส คนเรำเรมท ำกำรเพำะปลก ใชเครองโมแปง และกงหนน ำ

เปนเครองหมำยมนษยเขำสสงคมศกดนำ มนษยรจกประดษฐเครองจกรพลงไอน ำ ดดแปลงเครอง

ทอผำ ท ำใหมนษยเรมเขำสกำรผลตทนนยม สวนวทยำศำสตรเทคโนโลยชนสงยคปจจบน ยงนบวน

ยงท ำใหสงคมมนษยกำวหนำไปไมมทสนสด จะเหนไดวำ เครองมอกำรผลตเปลยนพลกแตละครงท ำ

ใหรปลกษณสงคมเปลยนแปลงแตละครง เครองมอกำรผลตกำวหนำไมหยดกระตนสงคมพฒนำ

รดหนำไมรจบ มวลประชำชนสรำงโภคทรพยทำงวตถทงหมดนนคอ สงทมนษยไดอำศยด ำรงอยและ

พฒนำ

ประกำรท 2 มวลประชำชนสรำงสรรคโภคทรพยทำงจตของสงคม ถำกลำววำมวลประชำชน

สรำงโภคทรพยทำงวตถ คนสวนใหญรบไดงำย แตถำกลำววำมวลประชำชนสรำงโภคทรพยทำงจตใจ

เชนกน บำงคนถงกบสนหว โภคทรพยทำงจตใจ มใชเหลำปญญำชน นกคด และนกวทยำศำสตร

สรำงดอกหรอ ไฉนจงเปนมวลประชำชนเลำ? ควำมหมำยมวลประชำชนสรำงโภคทรพยทำงจตใจของ

สงคม อำจเขำใจไดดงน : กอนอน ควำมจดเจนในกำรผลต และกำรด ำรงชวตของมวลประชำชน

เปนบอเกดผลตภณฑทำงจตใจ โภคทรพยทำงจตใจทำงวทยำศำสตร มกเกดบนพนฐำนควำมจดเจน

ในกำรผลตเสมอ นกวทยำศำสตรคนพบควำมรทำงทฤษฎวทยำศำสตรโดยตรง แตพวกเขำมแหลง

ควำมจดเจนในกำรผลตของมวลชน ชวตมวลชนเปนแหลงทมำศลปะวรรณคดอนเปนโภคทรพยทำง

จตใจ เชน นกวรรณคด และนกศลปะ ทเรยกวำ “รวบรวมเพลงพ นบำน” แปรรปศลปะสรำง

ผลตภณฑทำงวฒนธรรมบำงอยำง จำกกำรลงสชวตของประชำชนโดยตรง เปนตน

ถดมำ ปญญำชน นกคด และนกวทยำศำสตรจ ำนวนไมนอยสงกดปรมณฑลมวลประชำชน

สวนโภคทรพยทำงจตใจทมวลประชำชนสรำงขน กครอบคลมโภคทรพยทำงจตใจทพวกเขำสรำงขน

เชนกน ถดมำอก ผใชแรงงำนมวลชนสำมญชน กอำจสรำงโภคทรพยทำงจตใจโดยตรงไดเชนกน เชน

หมอล ำ ล ำตด หนงตะลง และมโนรำ เรำชมดนตร ไมเพยงชนชมลลำทำงจตใจทศลปนสรำงสรรค

ขน ยงตองกำรเงอนไขทำงวตถ คอชมกำรประดษฐเครองดนตร ชมกำรสรำงเวทกำรแสดงอกดวย

เปนตนเหลำน คอโภคทรพยทำงจตใจทมวลประชำชนสรำงขนโดยตรง สดทำย ปจจยกำรด ำรงชวต

ทำงวตถ กน ดม ทอย นงหม และของใชอนๆ ลวนสนองโดยแรงงำนกำรผลตของผใชแรงงำนอน

กวำงใหญไพศำลทงสน มปจจยด ำรงชวตดงกลำวแลว คนเรำจงจะสำมำรถเคลอนไหวทำงกำรเมอง

ทำงวทยำศำสตร และทำงจตใจได ฉะนน เรำจงกลำววำ มวลประชำชนเปนผสรำงโภคทรพยทำง

จตใจของสงคม

ประกำรท 3 มวลประชำชน เปนพลงช ขำดตอกำรเปลยนพลกระบอบสงคม ระบอบสงคมถง

ทสดแลวช ขำดทกำรผลต บอเกดกำรเปลยนพลกระบอบสงคมอนลมลกคอ ควำมตองกำรทจะพฒนำ

พลงกำรผลต มวลประชำชนคอผสะทอนและตวแทนควำมตองกำรดงกลำว มวลประชำชน เปนพลง

พ นฐำนเปลยนพลกระบอบสงคมใหปรำกฏเปนจรง กำรเปลยนพลกระบอบสงคมบอเกดอยทควำม

177

ตองกำรและผลประโยชนของมวลประชำชน มวลประชำชนเดนไปกบใคร พวกเขำเลอกเสนทำงไหน

และก ำหนดใหระบอบสงคมกลำยเปนควำมจรงแบบไหน ระดบกวำงและระดบลกในกำรเปลยนพลก

ระบอบสงคมทงปวง ก ำหนดขนโดยมวลประชำชนเขำรวมในระดบกวำงและระดบลก กำรเปลยนพลก

ระบอบสงคมส ำเรจหรอลมเหลว รวมทงทศทำงพนฐำนเปลยนพลกของระบอบสงคมนน มวลประชำชน

เปนผช ขำด มวลประชำชนเปนแกนหลกของประวตศำสตร ผลประโยชนและควำมตองกำรของเขำ

ก ำหนดแนวโนมใหญกำรพฒนำของประวตศำสตร กำรท ำลำยระบอบเกำหรอกำรสรำงระบอบใหม

หรอมองจำกววฒนำกำรอนยำวไกลของระบอบสงคมแลว มวลประชำชนและพลงกำรผลตนนแหละท

กอบทบำทชขำด

มวลประชาชนคอวรชนทแทจรง

วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ ประวตศำสตรของมนษยทงมวล ประกอบดวยจตส ำนกในกำร

เคลอนไหวสนองควำมตองกำรของรำยบคคลเหลอหลำย มนษยเปนผ เขยนบทละครประวตศำสตร

และเปนตวแสดงละครประวตศำสตร ประชำชนคอแกนหลกของประวตศำสตร กำรเคลอนไหวทำง

ประวตศำสตรเปนภำรกจของมวลชน มวลประชำชนคอวรชนทแทจรง สหำยเหมำเจอตงกลำวไวใน «

วำดวยรฐบำลรวม» วำ “ประชำชน มแตประชำชนเทำนน ทเปนพลงดนสรำงสรรคประวตศำสตรโลก

โดยแทจรง” แตวำ ประชำชนมใชสรำงประวตศำสตรเพ อสรำงประวตศำสตร หำกประชำชน

สรำงสรรคประวตศำสตร เพอกำรมชวต กำรด ำรงอย และกำรพฒนำนนคอ ผลประโยชนตำงๆ

ทำงเศรษฐกจ ทำงกำรเมอง และทำงวฒนธรรมทสนองควำมตองกำรของตนทนบวนทวคณและ

ตลอดไป อนเปนมลเหตอนแขงแกรงทกระตนใหมวลประชำชนสรำงสรรคประวตศำสตรอยำงไม

หยดยง มำรกซช ใหเหนอยำงเฉยบแหลมและครอบคลมวำ: “ทงปวงทคนเรำตอส ชวงชง ลวนแต

เกยวของกบผลประโยชนของพวกเขำ” เพรำะฉะนน มวลประชำชนจงไมเพยงเปนผ สรำงสรรค

ประวตศำสตรโดยแทจรง ยงเปนพลงแหงผลประโยชนมลฐำนทแทจรงของตนอกดวย

1) มวลประชาชนคอแกนหลกปฏบตในการผลตทางวตถ:

“ธำตแทชวตสงคมคอกำรปฏบต” มนษยด ำรงชวตไดโดยกำรผลตปจจยทำงวตถกอนอน

กำรผลตปจจยทำงวตถตองอำศยพลงของมวลประชำชน จะอำศยปณธำนของเทพ หรอวรอำจหำญ

ของคนสวนขำงนอยมำผลตปจจยทำงวตถสนองควำมตองกำรของมนษยไมได มำรกซเหนเปนท

แนนอนวำ กำรปฏบตเปนธำตแทของชวตสงคม กำรปฏบตขบเคลอนทำงสงคม—กำรผลตทำงวตถ

เปนพ นฐำนทสดของมนษย เปนรำกฐำนแหงกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของสงคมมนษย แบบวธกำร

ผลตทำงวตถก ำหนดคณสมบตสงคม ก ำหนดทศทำงพฒนำรดหนำไปอกขนของสงคม เองเกลสกลำว

ไว ณ. หลมฝงศพของมำรกซ วำ “เชนเดยวกบดำรวนทไดคนพบกฎแหงววฒนำกำรของอนทรยใน

ธรรมชำต มำรกซไดคนพบกฎแหงววฒนำกำรของประวตศำสตรมนษย ควำมเปนจรงงำยๆ ท

รปกำรณจตส ำนกปดบงใหสบสนยงเหยงมำแตไหนแตไรคอ: คนเรำจ ำเปนตองมกน ดม นงหมและ

มทอยกอน แลวจงจะสำมำรถด ำเนนกจกรรมทำงกำรเมอง ทำงวทยำศำสตร ทำงศลปะ และทำง

ศำสนำได ฉะนน กำรผลตปจจยด ำรงชพทำงวตถ จงประกอบขนเปนรำกฐำนกำรพฒนำเศรษฐกจใน

178

ขนทแนนอนของประชำชำตหนง หรอยคสมยหนง องคกำรจดตงอ ำนำจรฐ กลไกอ ำนำจรฐ แนวคด

กฎหมำย ศลปะ และแนวคดศำสนำของคนเรำไดพฒนำมำโดยตรงจำกรำกฐำนน ดวยเหตน จงตอง

มรำกฐำนนมำใหค ำอธบำย หำกมใชตรงกนขำมดงอดต” ดวยเหตน กำรปฏบตในกำรผลตทำงวตถ

จงเปนจดส ำคญทจะท ำควำมเขำใจประวตศำสตรสงคมมนษย วตถนยมประวตศำสตรคนพบกญแจไข

ควำมเขำใจประวตศำสตรของมนษยทงมวล จำกแรงงำนกำรผลตเชนนแหละ

วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ มวลประชำชนอนกวำงใหญไพศำลเปนแกนหลกในกำรปฏบต

ในกำรผลตปจจยทำงวตถ ทงน กเพรำะวำ: กอนอน มวลประชำชนคอผ ใชแรงงำนทส ำคญของกำร

ผลตทำงวตถ ผใชแรงงำนนนครอบคลมผใชแรงงำนทำงกำย และผใชแรงงำนทำงสมองทบรกำรทำง

เทคนคและควบคมกจกรรมในกระบวนกำรผลต ในอดตและปจจบนปจจยทำงวตถทงปวงไดผลตขน

โดยมวลประชำชนเปนส ำคญ ผลตภณฑชวตประจ ำวน เสบยงอำหำร เส อผำนงหม สงของใน

ชวตประจ ำวน และทอยอำศย ลวนแตผลตขนโดยมวลชน แมกระทงผลตภณฑทำงวทยำศำสตรชนสง

บำงอยำง เชน จรวด สถำนไฟฟำพลงนวเคลยร รถไฟควำมเรวสง ฯลฯ มกออกแบบพมพเขยวแนบ

องมวลชนเสมอ

ถดมำ มวลประชำชนสรำงและยดกมเครองมอกำรผลต มนษยด ำเนนกำรผลตปจจยทำงวตถ

ไมเพยงใชรำงกำยโดยตรงอยำงสตว หำกยงรจกใชเครองมอ คนเรำมแตใชเครองมอกำรผลต จงจะ

สำมำรถส ำแดงธำตแทพลงของมนษยได สงผลสะเทอนและดดแปลงธรรมชำตไดตำมจดมงหมำยและ

ควำมตองกำรของมนษย สรำงผลตภณฑแรงงำนไดสอดรบกบควำมตองกำรของมนษย โดยเฉพำะ

สงคมในยคปจจบน พลงกำรผลตพฒนำในระดบสง ไมผำนเครองมอกำรผลตทแนนอนไมมทำงทจะ

บรรลเปำหมำยของมนษย เครองมอกำรผลตคอพลงทเปนจรงและแสดงออกอยำงรวมศนยของกำร

ปฏบตในกำรผลตทำงวตถ แตเครองมอกำรผลตกลบสรำงข นและยดกมโดยมวลประชำชน มวล

ประชำชนด ำเนนกำรดดแปลงเครองมอกำรผลตในกระบวนกำรผลตอยำงไมรจบ โดยเฉพำะอยำงยงม

แตเครองมอกำรผลตทยดกมโดยมวลประชำชนเทำนน จงจะสำมำรถแปรเปนพลงกำรผลตได มวล

ประชำชนคอผใชแรงงำนทส ำคญ มวลประชำชนยดกมเครองมอกำรใชแรงงำน และอำศยก ำลงของ

ตนดดแปลงธรรมชำตไดมำซงปจจยทำงวตถด ำรงชพของตน ดวยเหตน มวลประชำชนจงเปนแกน

หลกแหงกำรปฏบตของกำรผลตปจจยทำงวตถ

2) มวลประชาชนเปนแกนหลกในการพฒนาประวตศาสตรทมคณคา:

ประวตศำสตร ประกอบข นโดยควำมส ำนกในกำรขบเคลอนอยำงอสระของมวลประชำชน

คณคำแหงกำรขบเคลอนเหลำน ไมเพยงสรำงข นโดยมวลประชำชน หำกยงประเมนคำโดยมวล

ประชำชน กำรสนองควำมตองกำรและผลประโยชนของมวลประชำชนรวมทงระดบกำรสนอง เปน

มำตรฐำนวนจฉย และเปนหลกฐำนประเมนคณคำกำรขบเคลอนทำงประวตศำสตรของมวลประชำชน

ทำงภววสย ผคนในอดตเนนบทบำทของมวลประชำชน กเพยงเปนแคเครองมอบำงอยำงเพอบรรล

จดมงหมำยของตน โดยมองขำมคณคำแหงฐำนะเจำของและแกนหลกของพวกเขำ มองขำมอ ำนำจ

และผลประโยชนทแทจรงของพวกเขำ วตถนยมประวตศำสตรยนยนมวลประชำชนไมเพยงเปนผสรำง

คณคำทำงสงคม หำกยงเปนผ มคณคำทส ำคญของสงคม เปนผประเมนคำคณคำทำงสงคมดวยใน

ขณะเดยวกน หำกไมเขำใจทฤษฎบทบำทคณคำของมวลประชำชนของปรชญำลทธมำรกซ ไมเคำรพ

179

ฐำนะแกนหลกและเจำของของมวลประชำชน ไมเคำรพผลประโยชนตำงๆ ของพวกเขำ ไมรกษำและ

ไมพฒนำผลประโยชนมำกทสดทเปนจรงของพวกเขำ กเทำกบหนหลงใหกบทศนะมวลชนของลทธ

มำรกซโดยสนเชง

3) มวลประชาชนเปนแกนหลกในการสรางสรรคและพฒนาภารกจสงคมสงคมนยม：

ภำยใตเงอนไขสงคมนยมในระบอบสงคมนยมนน บทบำทสรำงสรรคประวตศำสตรของมวล

ประชำชนมควำมหมำยใหมหมด สงคมนยมไดสรำงเงอนไขระดมจตใจรเรม และบทบำทสรำงสรรค

ประวตศำสตรอนยงใหญของมวลประชำชนอยำงเตมท ลทธเลนนช อยำงล ำลกวำ สงคมนยม “ดงดด

ผใชแรงงำนสวนขำงมำกขนเวทแหงกำรท ำงำนโดยแทจรง บนเวทเชนน พวกเขำสำมำรถส ำแดงฝมอ

ส ำแดงควำมสำมำรถของตน และส ำแดงสตปญญำของตน” ในสงคมสงคมนยม มวลประชำชน

กลำยเปนเจำของปจจยกำรผลต ทงยงเปนเจำของชวตเศรษฐกจ ชวตกำรเมองและชวตจตใจอกดวย

สงคมนยมอ ำนวยใหมวลประชำชนเขำรวมเวทอนกวำงใหญไพศำล และควบคมภำรกจทำงสงคม

มวลชนผใชแรงงำนของสงคมสงคมนยม ไมเพยงเปนก ำลงแรงงำน ยงเปนเจำของประเทศสงคมนยม

ดวย มวลชนผใชแรงงำนไดส ำแดงบทบำทอนยงใหญอยำงไมเคยมมำกอนบนประวตศำสตร ในสงคม

สงคมนยม กรรมกร ชำวนำ และปญญำชน ลวนเปนพลงพงพำอนแขงแกรงแหงภำรกจสงคมนยม

บทบาทของบคคลในประวตศาสตร

วตถนยมประวตศำสตรยนยนบทบำทสรำงสรรคประวตศำสตรของมวลประชำชนอยำงเตมท

ขณะเดยวกนกยอมรบบทบำทสงผลสะเทอนอนยงใหญของบคคล โดยเฉพำะอยำงยงอจฉรยะบคคล

ในชวงวถประวตศำสตร วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ ในกระบวนกำรพฒนำทำงประวตศำสตรสงคม

นน บทบำทก ำหนดของมวลประชำชน และบทบำทสงผลสะเทอนของอจฉรยะบคคลประกอบเสรมซง

กนและกน กอบทบำทซงกนและกน กระบวนกำรสรำงสรรคประวตศำสตรของมวลประชำชน กเปน

กระบวนกำรสะสมควำมจดเจน และคอยๆ เรยนรประวตศำสตร แตเนองจำกกำรเรยนรกระบวนกำร

ทำงประวตศำสตรของมวลประชำชนถกเงอนไขภววสยยจ ำกด อกทงควำมรบร ของพวกเขำกไมรวม

ศนยและไมเปนระบบ สวนอจฉรยะบคคลกลบสำมำรถรวมศนยสตปญญำของมวลชน สรปควำมจด

เจนของมวลชน เผยแนวโนมกำรพฒนำของสงคม และช น ำมวลชนสรำงสรรคประวตศำสตรอยำงม

ประสทธผลกวำ ประวตศำสตรยนยนชดเจนวำ ในยำมทสงคมตองกำรเสนอภำรกจพฒนำอยำงใด

อยำงหนงทำงประวตศำสตร กจะเกดอจฉรยะบคคลขนมำสอดรบ ลทธมำรกซระบวำ “สงคมแตละ

ยคสมย ลวนตองกำรบคคลอนยงใหญของตน หำกไมมบคคลเชนน กตองสรำงบคคลเชนน ขนมำ”

1) บทบาทอนยงใหญของอจฉรยะบคคล:

บทบำทสวนตวบนประวตศำสตรนนมเลกมใหญ แตกตำงกนตำมคณสมบต กำรกอบทบำท

ของบคคลประวตศำสตรบนประวตศำสตรเหลำน มทงปถชนและอจฉรยะบคคล มทงบคคลทปฏวตท

ผลกดนกำรพฒนำของประวตศำสตร มทงบคคลทปฏกรยำทกดขวำงควำมกำวหนำของประวตศำสตร

มทงบคคลนกกำรเมอง นกคด นกวทยำศำสตร และนกกำรทหำร ควรกลำววำ คนแตละคนท

ด ำรงชวตในสงคม ลวนไดเขำรวมขบเคลอนทำงประวตศำสตร ลวนกอบทบำททแนนอนบน

180

ประวตศำสตร เพยงแตบทบำทเชนน มเลกมใหญ สวนมวลชนประกอบดวยบคคลจ ำเพรำะรำยเปน

จ ำนวนมำก ประวตศำสตรทมวลประชำชนสรำงข นกประกอบดวยบทบำทปถชนอนเหลอคนำนบ

อจฉรยะบคคลจ ำนวนมำกกผดขนมำจำกปถชน คอยๆ เตบโตมำจำกปถชนธรรมดำ ฉะนนจงกลำววำ

บทบำทมวลชนกบบทบำทบคคลมควำมเกยวพนซงกนและกน กอบทบำทซงกนและกน ประกอบ

เสรมซงกนและกน ในกำรกอบทบำทสรำงสรรคประวตศำสตรของมวลประชำชนทเปนจรงนน กำร

ส ำแดงบทบำทบคคลแยกจำกมวลชนไมได บคคลมแตประสำนกบมวลชนอนกวำงใหญไพศำล จงจะ

สำมำรถส ำแดงบทบำททดได

ขณะทเรำยอมรบมวลประชำชนมบทบำทก ำหนดสรำงสรรคประวตศำสตร กยอมรบอจฉรยะ

บคคลมบทบำทอนยงใหญบนประวตศำสตรเชนกน อจฉรยะบคคลในน หมำยถง ชนชนทกำวหนำ

ตวแทนผลประโยชนของประชำชนสวนขำงมำก สำมำรถสะทอนควำมตองกำรแหงยคสมย และกอ

บทบำทกระตนกำรพฒนำของสงคม แตบทบำทสงผลสะเทอนตอสงคมของอจฉรยะบคคล มเลกม

ใหญ อยทยคสมยกบสภำพแวดลอมทพวกเขำสงกด ชนชนทพวกเขำเปนตวแทน อยทพวกเขำม

ระดบควำมรบร ในแนวโนมกำรพฒนำของสงคม สะทอนควำมตองกำรของมวลชนไดอยำงถกตอง

และอยทคณสมบตสวนตวของพวกเขำเองดวย วระบรษบคคลไมวำยคสมยใด ใชวำเกดจำกควำมวำง

เปลำ หำกเกดจำกกำรสอดคลองกบกำรพฒนำของประวตศำสตรสงคม และควำมตองกำรตอสของ

มวลชน เปนผลตผลทแนนอนแหงกำรพฒนำของประวตศำสตร สงคมแตละยคสมยลวนตองกำร

บคคลผ ยงใหญของตน หำกไมมบคคลเชนน กตองสรำงบคคลเชนน ข นมำ ฉะนนจงกลำววำ

อจฉรยะบคคล เปนผลตผลทแนนอนแหงกำรพฒนำทำงประวตศำสตร บทบำทผลกดนและกระตน

ประวตศำสตรของอจฉรยะบคคลม 2 ดำนทส ำคญ: (1 อจฉรยะบคคล เปนผ รเรมและเปนผกอตง

ภำรกจทำงประวตศำสตร มสำยตำยำวไกลและอจฉรยะกวำคนธรรมดำ พวกเขำสำมำรถจบชพจรแหง

ยคสมย ยดกมกฎเกณฑกำรพฒนำทำงประวตศำสตร เสนอภำรกจทำงประวตศำสตร วำงแผนใน

เหตกำรณประวตศำสตร ก ำหนดโครงรำงและค ำขวญปฏบตกำร ระดมมวลประชำชนอนกวำงใหญ

ไพศำล ตอสเพอภำรกจทำงประวตศำสตรใหปรำกฏเปนจรง (2 อจฉรยะบคคล เปนผจดตงและเปน

ผน ำกำรเปลยนพลกสงคม กำรเคลอนไหวของมวลชนบนเหตกำรณประวตศำสตรอยำงหนกหนวงใดๆ

กตำม ลวนตองมกำรจดตงและมกำรน ำ ตองมกำรน ำและกำรบญชำของบคคลทเปนผน ำ อจฉรยะ

บคคลเนองจำกมควำมคดกำวหนำ จงปรำกฏเหนอคนธรรมดำ มชอเสยงและมเกยรตพลคอนขำงสง

ในหมมวลชน ดวยเหตน เขำจงสำมำรถทจะท ำหนำทเปนผจดตง และเปนผน ำพำมวลชนเคลอนไหว

ได

2) การประเมนคาบคคลในประวตศาสตรอยางเปนวทยาศาสตร:

ผน ำของชนชนกรรมำชพถอเปนอจฉรยะบคคล เปนผสรำงทฤษฎทเปนวทยำศำสตร มำรกซ

และเองเกลสเปนผสรำงทฤษฎลทธมำรกซ เปนปรมำจำรยและผน ำของชนชนกรรมำชพ สวนเลนน

เหมำเจอตง และเต งเสยวผง ไดน ำลทธมำรกซมำประสำนเขำกบสภำพทเปนจรงของประเทศตน ได

สรำงลทธเลนน ควำมคดเหมำเจอตง และทฤษฎเตงเสยวผง พวกทำนในฐำนะนกทฤษฎและนกคดท

ยงใหญ ไมเพยงไดสรำงทฤษฎทเปนวทยำศำสตร ยงไดน ำทฤษฎน มำตดอำวธใหแกชนชนกรรมำชพ

และมวลประชำชนอนกวำงใหญไพศำล ไดชน ำกำรปฏบตทปฏวตใหแกชนชนกรรมำชพ พวกทำนใน

181

ฐำนะผน ำภำรกจปฏวต ไดสรำงพรรคกำรเมองชนชนกรรมำชพ แลวจดตงชนชนกรรมำชพทงมวล

และมวลประชำชนอนกวำงใหญไพศำลผำนพรรคกำรเมองน พวกทำนยดกมทศทำงกำรตอส ก ำหนด

ยทธศำสตรและยทธวธกำรตอส น ำพำกำรปฏวตและภำรกจสรำงสรรคสงคมนยมดวยตวทำนเอง

แนนอน ผน ำชนชนกรรมำชพ กเปนผลตผลทแนนอนแหงยคสมยประวตศำสตร กำรส ำแดง

บทบำทของพวกทำน มกถกเงอนไขประวตศำสตรจ ำกดทแนนอนเสมอ ขณะเดยวกนพวกทำนตำงก

ถกปจจยเงอนไขสตปญญำควำมสำมำรถ และทวงท ำนองกำรท ำงำนของตนจ ำกดดวยเชนกน จงม

ขอบกพรองและขอผดพลำดบำงดำนอยำงเลยงไมได ดงนน ตอบทบำททำงประวตศำสตรของพวก

ทำน ตองวเครำะหและประเมนคำอยำงทวดำน มใชยนยนทงปวง ยงมใชปฏเสธทงปวง กำรประเมน

คำบคคลประวตศำสตรทถกตอง ตองยนหยดวธวเครำะหทำงประวตศำสตร วธวเครำะหทำงชนชน

วธวเครำะหทำงประวตศำสตร คอเรมจำกเบ องหลงประวตศำสตร ตำมเงอนไขประวตศำสตรเฉพำะ

ขณะนน ตอคณและโทษของบคคลประวตศำสตร ตองคนควำอยำงรปธรรมและทวดำน เคำรพควำม

เปนจรงทำงประวตศำสตร และเงอนไขทำงประวตศำสตร วธวเครำะหชนชน คอวำงบคคลทำง

ประวตศำสตรไวทควำมสมพนธทำงชนชนทแนนอน คนควำและประเมนคำควำมเกยวพนทำงชนชนท

พวกเขำสงกด บคคลตวแทนชนชนทแนนอน มกเลอกเปนตวแทนผลประโยชน และควำมมงมน

ปรำรถนำแหงชนชนตนเสมอ หำกผละจำกควำมสมพนธทำงชนชน และเบองหลงทำงชนชน กยำกท

จะเขำใจกำรกอก ำเนดของบคคลในประวตศำสตร เลนน กลำวไวใน «ภำรกจกำรเคลอนไหวเรงดวน

ของเรำ» วำ “บนประวตศำสตร ไมวำชนชนใดกตำม หำกไมเลอกผน ำทำงกำรเมองและตวแทนท

กำวหนำ ซงสนทดเคลอนไหวจดตงและกำรน ำของตนแลว กไมอำจไดมำซงฐำนะกำรปกครอง”

ชะตำกรรมทำงประวตศำสตรของชนชนกรรมำชพ จะปรำกฏเปนจรง ผำนกำรเคลอนไหวปฏวตดวย

ควำมส ำนกในระดบสง มองจำกบอเกด บอเกดของผน ำชนชนกรรมำชพคอ มวลชน ตวเขำเองกเปน

หนงในสมำชกมวลชน เลอกมำจำกมวลชน มองจำกกำรเมอง ผน ำคอตวแทนรวมศนยผลประโยชน

ของมวลชน หำกไมเปนตวแทนผลประโยชนของมวลชน มวลชนกไมสนบสนนและไมค ำจน

ควำมสมพนธของผน ำชนชนกรรมำชพกบมวลชน ก ำหนดใหเรำมทำททเปนวทยำศำสตรดงน : (1 รก

ผน ำอยำงเรำรอน พทกษเกยรตพลทปฏวตของผน ำ ตอสกบกระแสควำมคดลทธอนำธปไตยทงปวงท

มองขำมเกยรตพลของผน ำ (2 คดคำนกำรบชำสวนบคคล ไมท ำใหผน ำกลำยเปนเทพ ตองชดเจนวำ

ผน ำคอคนมใชเทพ คอบคคลทยงใหญมใชปรำชญ เรำควรใชทศนะประวตศำสตรทเปนวภำษ ใน

กำรยนหยดหลกกำรประเมนคำบคคลในประวตศำสตรอยำงเปนวทยำศำสตร ใชทำทแสวงหำสจจะ

จำกควำมเปนจรงตอควำมดหรอควำมผดพลำดของพวกเขำ

ทศนะมวลชนกบแนวทางมวลชนของพรรคคอมมวนสต

กำรสรำงสรรคประวตศำสตรของมวลประชำชน ไดก ำหนดฐำนะมวลประชำชนเปนแกนหลก

ของประวตศำสตรไวแลว พรรคกำรเมองใดกตำม ลวนไดถอมวลชนเปนพ นฐำนพฒนำพรรค ถอ

ผลประโยชนขนมลฐำนของมวลชน มำเปนจดเรมตนและจดส นสด มฉะนน กไมสอดคลองกบ

กฎเกณฑประวตศำสตรสงคมทำงภววสย ชวตพฒนำของพรรคกจบสนลงอยำงมพกตองสงสย ใน

182

ฐำนะพรรคกำรเมองลทธมำรกซ ทศนะมวลชน และแนวทำงมวลชนของพรรคสรำงข นบนรำกฐำน

ทฤษฎกำรรบร และทศนะวตถนยมประวตศำสตรลทธมำรกซ เปำหมำยมลฐำนแหงกำรกระท ำใดก

ตำม ลวนเพอกำรท ำใหผลประโยชนขนมลฐำนของมวลประชำชนอนกวำงใหญไพศำลปรำกฏเปนจรง

อนเปนควำมจดเจนทพรรคกำรเมองชนชนกรรมำชพไดมำจำกกำรปฏบตและนวตกรรมแหงกำรปฏวต

นนกคอมำตรฐำนทตำงจำกพรรคกำรเมองอนโดยสนเชง

1) ทศนะมวลชนของพรรค:

ทศนะมวลชน คอทศนะท ยนหยดฐำนะมวลประชำชนเปนแกนหลกของประวตศำสตร

พรรคคอมมวนสตน ำกำรปฏวตสรำงประเทศ วตถประสงคกเพอรบใชประชำชนอยำงสดจตสดใจ

ตลอดไป ถอผลประโยชนขนมลฐำนของมวลประชำชนอนกวำงใหญไพศำล เปนจดเรมตนและ

จดสนสด ถอกำรรบผดชอบตอมวลประชำชน เปนมำตรฐำนสงสดแหงกำรพดและกำรกระท ำของตน

ทศนะมวลชนของพรรคน มเนอหำ 3 ประกำรทส ำคญคอ:

ประกำรแรก รบใชประชำชนอยำงสดจตสดใจนนคอ กำรช น ำกำรกระท ำของพรรค และ

จดประสงคมลฐำนของพรรค พรรคคอมมวนสตเปนพรรคกำรเมองของชนชนกรรมำชพ นอกจำก

ผลประโยชนขนมลฐำนของชนชนกรรมำชพและมวลประชำชนอนกวำงใหญไพศำลแลว กไมม

ผลประโยชนสวนตวอนใด ผลประโยชนของพรรคกบผลประโยชนของชนชนกรรมำชพและมวล

ประชำชนอนกวำงใหญไพศำล เปนหนงเดยวกน ฉะนน ผปฏบตงำนแตละคนของพรรค ไมวำ

ต ำแหนงหนำทสงหรอต ำ ลวนเปนขำรบใชมวลประชำชนทงนน อ ำนำจในมอผปฏบตงำนของพรรค

มวลประชำชนเปนผมอบให ตองท ำไดถงขนประชำชนมอบอ ำนำจ ประชำชนไดรบควำมเอออำรและ

ไดรบประโยชน จกไมใชอ ำนำจเปนเครองมอแสวงหำผลประโยชนสวนตนอยำงเดดขำด เรำมแตรบใช

ประชำชนอยำงสดจตสดใจ จงจะสำมำรถระดมควำมกระตอรอรน และพลงสรำงสรรคอนกวำงใหญ

ไพศำลของมวลประชำชนได

ประกำรทสอง รบผดชอบตอมวลประชำชน เหมำเจอตง ไดช ไวใน «สถำนกำรณและเขมมง

ภำยหลงไดชยในสงครำมตอตำนญป น» วำ “หนำทของเรำคอ รบผดชอบตอประชำชน ค ำพดทกค ำ

กำรกระท ำทกอยำง และนโยบำยทกขอ ตองใหสอดคลองกบผลประโยชนของประชำชนทงสน ถำม

ควำมผดพลำด กตองแกไขใหได นแหละเรยกวำรบผดชอบตอประชำชน” ดวยผลประโยชนของ

พรรค กบผลประโยชนขนมลฐำนของชนชนกรรมำชพและมวลประชำชนอนกวำงใหญไพศำล เปน

หนงเดยวกนนแหละ กำรกระท ำทงปวงของสมำชกและผปฏบตงำนของพรรค ตองรบใชผลประโยชน

ของมวลประชำชนอนกวำงใหญไพศำลทสด ตองมทวงท ำนองรบผดชอบตอมวลประชำชน ใชอ ำนำจ

ในมอตนใหถกตอง จดควำมสมพนธสวนตวกบสวนรวมใหถกตอง จดควำมสมพนธรฐ สวนรวม

และสวนตวสำมสวนน ใหด ประสำนผลประโยชนยำวไกลกบผลประโยชนเฉพำะหนำของมวลประชำชน

ตอสเพอผลประโยชนขนมลฐำนของประชำชนไมมวนขำดหำย

ประกำรทสำม ถอมตว รเรมศกษำจำกมวลประชำชน มวลประชำชนคอวรชนสรำงสรรค

ประวตศำสตรโดยแทจรง พวกเขำเปนแกนหลกของกำรปฏบตทำงสงคม และเปนบอเกดสตปญญำ

ควำมสำมำรถ และเปนพลงของพรรค กำรยนหยดแนวทำงมวลชน เปนประเพณสบทอดทดงำมและ

ควำมล ำเลศของพรรค ไมวำสตปญญำควำมสำมำรถ และก ำลงสวนตวสมำชกและผปฏบตงำนคนใด

183

ของพรรค ลวนมขอจ ำกด ไมอำจเชยวชำญและถนดไปเสยทกเรอง นนคอขอเรยกรองใหศกษำจำก

มวลชนในทำงปฏบต สมพนธกบมวลชนอยำงสนทแนบแนน และรบเอำสตปญญำควำมสำมำรถและ

ก ำลงของมวลประชำชน ในงำนทเปนจรงตองถอมตน รเรมศกษำจำกมวลชน ถอมวลชนเปนคร

เปนนกเรยนของมวลชนดวยควำมสมครใจ ฟงเสยงเรยกรองของมวลชน เผชญปญหำปรกษำมวลชน

สนทดรวมศนยสตปญญำควำมสำมำรถของมวลประชำชนก ำหนดแผนเปนวทยำศำสตร เพมควำมร

และควำมสำมำรถกำรน ำของตนอยำงไมรจบ

2) แนวทางมวลชนของพรรค:

แนวทำงมวลชน กคอแนวทำงกำรเมอง และแนวทำงจดตงพ นฐำนของพรรคกำรเมองชนชน

กรรมำชพ ทงยงเปนวธกำรน ำและวธกำรท ำงำนพนฐำนของพรรคดวย เนอหำพ นฐำนแนวทำงมวลชน

ของพรรค คอทงปวงเพอมวลชน ทงปวงอำศยมวลชน มำจำกมวลชน ไปสมวลชน

ทงปวงเพอมวลชน คอจดเรมตนพ นฐำน และจดสนสดของแนวทำงมวลชน มนก ำหนดขน

โดยคณสมบตของพรรคกำรเมองชนชนกรรมำชพ เปนสญลกษณพ นฐำนของพรรคกำรเมองชนชน

กรรมำชพ ซ งตำงจำกพรรคกำรเมองชนชนอน พรรคกำรเมองชนชนกรรมำชพเปนตวแทน

ผลประโยชนของมวลประชำชน นอกจำกผลประโยชนของมวลประชำชนแลว กไมมผลประโยชนสวน

ตนทงส น สมำชกและผ ปฏบ ตงำนของพรรคในงำนประจ ำวน โดยเฉพำะอยำงยงกำรจดกำร

ผลประโยชนขนมลฐำน และผลประโยชนท เปนจรงของมวลประชำชนใหด จดควำมสมพนธ

ผลประโยชนสวนตว กบผลประโยชนขนมลฐำนของมวลชนใหด

ทงปวงอำศยมวลชน กคอหลกประกนพ นฐำนในภำรกจแตละอยำงของแตละขน และบรรล

เปำหมำยสดทำยของพรรค ไมวำยคปฏวต หรอยคปฏรปสรำงสรรคอนล ำลกทวดำน พรรคของเรำ

ตองอำศยมวลชนอยำงเตมท รวมศนยควำมคดและสตปญญำควำมสำมำรถของมวลประชำชนอยำง

เตมท เคำรพและสนบสนนจตใจสรำงสรรคทปฏวตของมวลประชำชนอนกวำงใหญไพศำล ระดม

ลกษณะกระตอรอรน ลกษณะสรำงสรรคของมวลประชำชน ท ำใหกำรปฏวตของพรรคปรำกฏเปนจรง

กลำวไดวำ พรรคจะท ำใหเปำหมำยปรำกฏเปนจรงแยกจำกมวลประชำชนไมได มวลประชำชนจะท ำ

ใหควำมฝนของตนปรำกฏเปนจรงแยกจำกกำรน ำของพรรคไมไดเชนกน

มำจำกมวลชน ไปสมวลชน กคอกระบวนกำรหมนเวยนไรทสนสดของแนวทำงมวลชน ทงยง

เปนวธกำรน ำและวธกำรท ำงำนพ นฐำนของพรรค และในฐำนะพรรคกำรเมองชนชนกรรมำชพอกดวย

สหำยเหมำเจอตง ไดสรปวธกำรน ำ และวธกำรท ำงำนของแนวมวลชนทสมบรณทำงทฤษฎใน «

ปญหำบำงประกำรเกยวกบวธกำรน ำ» วำ “ในงำนทเปนจรงทงปวงของพรรคเรำ กำรน ำใดทถกตอง

จะตองมำจำกมวลชน ไปสมวลชน หมำยควำมวำ รวมศนยควำมเหนของประชำชน (ควำมเหนท

กระจดกระจำยและไมเปนระบบ) ข นมำ (ผำนกำรคนควำ แปรเปนควำมเหนทรวมศนยและเปน

ระบบ) แลวน ำไปโฆษณำช แจงในหมมวลชน แปรเปนควำมเหนของมวลชน ใหมวลชนยนหยดลงไป

ปรำกฏข นเปนกำรกระท ำ และทดสอบควำมเหนเหลำน จำกกำรกระท ำของมวลชนวำถกตองหรอไม

แลวรวมศนยขนมำจำกมวลชนอก และน ำไปยนหยดในหมมวลชนอก หมนเวยนอยเชนน ไมมทสนสด

แตละครงจะถกตองยงขน มชวตชวำยงขน และอดมสมบรณยงขน” กำรทแนวทำงมวลชนของพรรค

184

กลำยเปนวธกำรน ำไดผลทวไป เพรำะมนสะทอนทฤษฎกำรรบร ของลทธมำรกซ สะทอนแนวทำง

ควำมคดและแนวทำงจดตงของพรรคเรำ ดวยเหตน แนวทำงมวลชนจงเปนเสนชวตของพรรค

185

บทท 12

กฎแหงการพฒนาของสงคม

วตถนยมประวตศำสตรบงช วำ กำรพฒนำของสงคมมใชยงเหยงไรระบบระเบยบ ตรงกนขำม

กำรพฒนำของปรำกฏกำรณสงคมมกฎเกณฑซมซอนอยเบ องหลงและมกำรผนแปรนำนำประกำร

ทศนะจตนยมประวตศำสตร มกสรปกำรพฒนำของสงคมเปนปณธำนของเทพ หรอควำมคดเหตผล

ของผปกครองเสมอ ปรชญำลทธมำรกซไมหยดในสงทเรยกวำ “พลงจต” หำกกำวขำมทศนะจตนยม

ประวตศำสตร เขำไปเจำะลกประวตศำสตรสงคม เขำไปขดคนพลงสงคม โดยเรมจำกกำรใชแรงงำน

อนเปนกำรปฏบตขบเคลอนทพ นฐำนทสดของสงคมมนษย แลวเผยปจจยและรปแบบควำมขดแยง

ตำงๆ ของสงคมทรวมกนกอบทบำทผลกดนกำรพฒนำสงคมออกมำใหเหน ชำวพรรคคอมมวนสต

จะตองยดกมกฎเกณฑกำรพฒนำของสงคม ภำยใตเงอนไขประวตศำสตรใหมใหถกตอง แกควำม

ขดแยงของสงคมตำมกฎเกณฑกำรพฒนำของสงคม ปฏบตตำมกฎเกณฑกำรพฒนำของสงคมดวย

ควำมส ำนก หำกตรงกนขำม เปนไปไดทจะเปนผลเสยและเปนอปสรรคตอกำรพฒนำของสงคม

พลงการผลตกบความสมพนธการผลต

พลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต เปนปรมณฑลพ นฐำนของวตถนยมประวตศำสตร

กำรท ำควำมเขำใจเจำะลกและยดกมทฤษฎพลงกำรผลต กบควำมสมพนธกำรผลตของวตถนยม

ประวตศำสตร จะไดเขำใจและยดกมหลกกำรทส ำคญอนๆ ของวตถนยมประวตศำสตรในอกขนหนง

1) พลงการผลต เปนพลงวตถในการดดแปลงโลกธรรมชาตของคนเรา:

พลงกำรผลต กคอก ำลงทดดแปลงโลกธรรมชำต ไดมำซงปจจยทำงวตถในกระบวนกำรผลต

ของมนษย พลงกำรผลตเปนหนงในปรมณฑลพ นฐำนของวตถนยมประวตศำสตร สญลกษณของมน

คอควำมสมพนธระหวำงคนกบธรรมชำตในกำรปฏบตทำงกำรผลตทำงวตถ ปจจยพ นฐำนทส ำคญของ

พลงกำรผลตประกอบดวย: ปจจยแรงงำน เปำแรงงำน และผใชแรงงำน ในนน ปจจยแรงงำนกบ

เปำแรงงำนผนกกนขนเปนปจจยกำรผลต เปนปจจยระบบพลงกำรผลตทเปนสงของ

ปจจยแรงงาน: กคอเงอนไขทำงวตถทงปวงทคนเรำน ำมำสงผลสะเทอนและดดแปลงเปำ

แรงงำน ในกำรปฏบตทำงกำรผลตทำงวตถ ในเงอนไขวตถเหลำน เครองมอกำรผลตเปนอวยวะทำง

ธรรมชำตท ยนขยำยกำยภำพของมนษยออกไป มนมบทบำททส ำคญและเปนมำตรฐำนระดบกำร

พฒนำพลงกำรผลตของสงคมทำงภววสย กำรสรำงและกำรใชปจจยแรงงำน เปนลกษณะพเศษเฉพำะ

ของแรงงำนมนษย กำรพฒนำเครองมอกำรผลตบนประวตศำสตรมนษย ผำนกระบวนกำรจำกเรยบ

งำยถงซบซอน จำกผลตดวยเครองมอหตถกรรมถงผลตดวยเครองจกร ยกระดบและกำวหนำไปอยำง

ไมหยดยง กำรปฏวตเครองมอกำรผลตแตละครงน ำมำซงกำรพฒนำพลงกำรผลตอนใหญหลวงของ

สงคม กำรท รปลกษณสงคมใหมพฒนำพลงกำรผลตยกระดบสงกวำรปลกษณสงคมเกำบน

186

ประวตศำสตร กเพรำะมกำรใชเครองมอกำรผลตทกำวหนำกวำ ลทธมำรกซช วำ “ควำมแตกตำงทำง

เศรษฐกจของแตละยคสมย มใชอยทผลตอะไร หำกอยทผลตอยำงไร ใชปจจยแรงงำนอะไรท ำกำร

ผลต ปจจยแรงงำนไมเพยงเปนมำตรวดกำรพฒนำก ำลงแรงงำนมนษย ยงเปนดชนช วดควำมสมพนธ

ทำงสงคมทแรงงำนอำศยด ำเนนกำรอกดวย” เครองมอกำรผลต หำกมองจำกกระบวนกำรพฒนำของ

ประวตศำสตรสงคมแลว ไมเพยงเปนมำตรวดระดบกำรพฒนำกำรผลตในสงคมทำงภววสย ยงเปน

สญลกษณทำงวตถแบงยคแบงสมยเศรษฐกจสงคมอกดวย

เปาแรงงาน: คอเปำทคนเรำน ำมำด ำเนนกำรดดแปลงและแปรรปในกระบวนกำรผลต เปำ

แรงงำนอำจแยกเปนสองประเภท: (1 สงธรรมชำตสวนทเขำสกระบวนกำรผลตของมนษย เชน ไมท

ถกโคน แรธำตทถกขด (2 เปำแรงงำนทแรงงำนมนษยแปรรปแลว คอวสด เชน วสดเหลกและวสด

แปรรปเปนชนสวนในกำรสรำงเครองจกร เปนตนซงเปนปจจยส ำคญทขำดเสยไมไดในระบบพลงกำร

ผลต หำกไมมเปำแรงงำน แรงงำนกำรผลตกด ำเนนไปไมได

ผใชแรงงาน: ผใชแรงงำน เปนปจจยส ำคญทกอบทบำทนำวน ำในระบบพลงกำรผลต กำร

สรำง กำรใช กำรปรบปรงเครองมอกำรผลต กำรประยกตใชและกำรสรำงเปำแรงงำนโฉมหนำใหม

จะบรรลไดกโดยผใชแรงงำน ไมมผใชแรงงำน พลงกำรผลตกไมอำจบรรล ลทธเลนนช วำ “พลงกำร

ผลตของมนษยกอนอนคอ กรรมกร และผใชแรงงำนทงปวง” ผใชแรงงำนไมเพยงตองมก ำลงกำยท

แนนอน ยงตองมสตปญญำ มควำมรควำมสำมำรถ และมควำมจดเจนในแรงงำนกำรผลตทแนนอน

ดวย เพรำะวำพวกเขำเปนปจจยทส ำคญของพลงกำรผลต พรอมไปกบกำรพฒนำทนบวนทวคณของ

วทยำศำสตรเทคโนโลย และกำรผลตแบบเครองกลและแบบอตโนมตในสมยปจจบน ปจจยสตปญญำ

ในกำรผลตกยงมบทบำททวคณ แรงงำนกำยกบแรงงำนสมองกยงประสำนกนแนบแนน ดงนน

ขณะทคนควำระบบพลงกำรผลต ยงตองมองถงบทบำททส ำคญของวทยำศำสตรเทคโนโลยในพลงกำร

ผลต วทยำศำสตรเทคโนโลยเปนปจจยส ำคญทไมเปนอสระจำกพลงกำรผลต หำกจะเกำะผลกใน

ปจจยตำงๆ ของพลงกำรผลต โดยส ำแดงผำนผใชแรงงำน เครองมอกำรผลต และเปำแรงงำน ลทธ

มำรกซบงช วำ “พลงกำรผลตควบรวมวทยำศำสตร” “ก ำลงแรงงำนกำรผลตพฒนำไปอยำงไมหยดยง

พรอมไปกบควำมกำวหนำอยำงไมรจบของวทยำศำสตรเทคโนโลย” พลนทน ำเอำวทยำศำสตรเทคโนโล

ยทกำวหนำ มำใชในกำรปฏบตทำงกำรผลต พลงกำรผลตกกลำยเปนพลงอนยงใหญเกรยงไกรของ

สงคม วทยำศำสตรเทคโนโลย นบวนยงส ำแดงบทบำทอำนภำพเปนเอกอยำงใหญหลวงในกำรผลต

แบบทนสมย

2) ความสมพนธการผลต คอการสมพนธทเชอมผนกผคนในกระบวนการผลตทางสงคม:

ควำมสมพนธกำรผลต กคอกำรสมพนธระหวำงคนกบคนทกอตวขนในกระบวนกำรผลตของ

สงคม ยงเรยกมนวำ ควำมสมพนธทำงเศรษฐกจ มนเปนหนงในปรมณฑลพ นฐำนของวตถนยม

ประวตศำสตร สญ ลกษณ ของมน กคอควำมสมพนธระหวำงคนกบคนในกระบวนกำรผลต

ควำมสมพนธกำรผลต เปนระบบกำยภำพทสลบซบซอน ครอบคลมเน อหำทส ำคญคอ: ควำมสมพนธ

ระบอบกรรมสทธในปจจยกำรผลต ควำมสมพนธซงกนและกนและฐำนะของคนเรำในกำรผลต และ

ควำมสมพนธกำรแบงปนผลผลต ควำมสมพนธกำรผลตส ำแดงอยำงรปธรรมในหวงโซกำรผลตคอ

กำรแบงปน กำรแลกเปลยน และกำรบรโภคในกระบวนกำรผลตและกำรผลตซ ำ กำรผลตซ ำ

187

หมำยถงกำรผลตซ ำแลวซ ำอกและปรบใหมอยเสมอ โดยมสองรปแบบ หนง กำรผลตซ ำแบบเดมท

เรยบงำย สอง กำรผลตซ ำแบบขยำยทแผขยำยใหญ

ควำมสมพนธระบอบกรรมสทธในปจจยกำรผลต หรอรปแบบกรรมสทธในปจจยกำรผลต ซง

กคอ ผใดมกรรมสทธในปจจยกำรผลต ผนนเปนผแบงปน ควำมสมพนธระบอบกรรมสทธในปจจย

กำรผลต ส ำแดงฐำนะของคนเรำทมตอปจจยกำรผลต ก ำหนดปจจยกำรผลตและแบบวธกำรประสำน

ผใชแรงงำนในแรงงำนกำรผตต ส ำแดงควำมสมพนธทำงสงคมระหวำงคนกบคน ผำนควำมสมพนธ

คนกบสงของ

บนประวตศำสตรระบอบกรรมสทธในปจจยกำรผลตโดยพ นฐำนปรำกฏตอเนองกนมำ 5 ชนด

คอระบอบกรรมสทธในปจจยกำรผลตสงคมบพกำล ระบอบกรรมสทธในปจจยกำรผลตสงคมทำส

ระบอบกรรมสทธในปจจยกำรผลตสงคมศกดนำ ระบอบกรรมสทธในปจจยกำรผลตสงคมทนนยม

และระบอบกรรมสทธในปจจยกำรผลตสงคมนยม คณสมบตของระบอบกรรมสทธในปจจยกำรผลต

ก ำหนดขนโดยระบอบกรรมสทธอนเปนแกนหลก แกนหลกของระบอบกรรมสทธหมำยถง ผทแบก

รบในควำมสมพนธระบอบกรรมสทธ รวมทงผ รบมอบหรอผ ทอยใตอำณตอ ำนำจ หนำท และ

ผลประโยชนทสอดรบกบเศรษฐกจ โดยมชนชน ชนชน กลมชนทำงสงคมและสวนตวทตำงกน ด ำรง

อยในภำวะกำรรวมตวทตำงกน ระบอบกรรมสทธในปจจยกำรผลตหำกมองจำกลกษณะสงกดชนชนท

เปนแกนหลกแลว มระบอบกรรมสทธเจำทำส ระบอบกรรมสทธเจำทดน ระบอบกรรมสทธชนชน

นำยทน และระบอบกรรมสทธประชำชนผ ใชแรงงำน ควำมสมพนธระบอบกรรมสทธในปจจยกำร

ผลต ควำมสมพนธซงกนและกนและฐำนะคนเรำในกำรผลต และควำมสมพนธกำรแบงปนผลผลต

ทงสำมอยำงน เปนเอกภำพซงกนและกน รวมตวกนข นเปนระบบควำมสมพนธกำรผลต ในนน

รปแบบระบอบกรรมสทธในปจจยกำรผลตก ำหนดควำมสมพนธซงกนและกนและฐำนะของคนเรำใน

กำรผลต รวมทงควำมสมพนธกำรแบงปนผลผลต สองสวนหลงน กอบทบำทตอระบอบกรรมสทธใน

ปจจยกำรผลต สงผลสะเทอนตอคณสมบตและกำรพฒนำของระบอบกรรมสทธ

การยนหยดมาตรฐานพลงการผลตของวตถนยมประวตศาสตร

ทเรยกวำมำตรฐำนพลงกำรผลต กคอบรรทดฐำนเปรยบเทยบกำรพฒนำของสงคม และ

ควำมกำวหนำของระบอบสงคมตำมสภำพกำรพฒนำของพลงกำรผลต วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ

กำรพฒนำของสงคม ทำยทสดก ำหนดข นโดยบทบำทของพลงกำรผลต สวนกำรพฒนำของสงคม

กอนอนคอกำรพฒนำเปลยนแปลงของพลงกำรผลต ซงกอใหเกดกำรสบเปลยนควำมสมพนธกำรผลต

โครงสรำงชนบน และรปลกษณสงคมทงหมด ทงยงเปนหนงในกระบวนกำรประวตศำสตรธรรมชำต

อกดวย

1) ความหมายทครอบคลมภายในของมาตรฐานพลงการผลต:

พลงกำรผลตเปนระบบหน ง มนเปนระบบของแตละปจจยท เปนล ำดบชนตำงๆ ท ไม

เหมอนกนและมลกษณะก ำหนดตำงๆ ทไมเหมอนกน “สภำพพลงกำรผลต” สะทอนองครวมปจจย

188

ส ำคญตำงๆ ทงหมดของพลงกำรผลต มนครอบคลมดำนคณสมบตพลงกำรผลต ระดบพลงกำรผลต

และอตรำควำมเรวในกำรพฒนำพลงกำรผลต

คณสมบตของพลงกำรผลตในจนตภำพคณภำพ กคอลกษณะก ำหนดคณภำพของพลงกำร

ผลต มนครอบคลมคณสมบตดำนเทคนคและคณสมบตดำนสงคมของพลงกำรผลต ทงสองดำนน

เปนเอกภำพกนอย มองจำกดำนเทคนค คณสมบตของพลงกำรผลต อยทคนเรำใชเครองมออะไรท ำ

กำรผลต กำรเปลยนพลกคณสมบตพลงกำรผลต เรมจำกกำรเปลยนพลกเครองมอกำรผลต

เครองมอกำรผลต เปนปจจยแรงงำนทส ำคญ เปนมำตรวดกำรพฒนำก ำลงแรงงำนคน มองจำกดำน

สงคม คณสมบตของพลงกำรผลต ไดแกโครงสรำงกำรจดตงแรงงำนและคณสมบตของแรงงำนสงคม

กบวธควบคมแรงงำนและโครงสรำงอสงหำรมทรพย ทก ำหนดขนโดยคณสมบตของเครองมอกำรผลต

ระดบพลงกำรผลตในจนตภำพปรมำณ กคอบนพ นฐำนคณภำพทแนนอนของพลงกำรผลต

นน ยงมลกษณะก ำหนดปรมำณทแนนอนดวย มนสะทอนระดบกำรพฒนำทำงเทคนค ขนำดกำรผลต

ระดบสงคม ปรมำณมวลรวมผลตภณฑทกำรผลตนนผลตออกมำ รวมถงอตรำกำรผลตของแรงงำนทม

ประสทธภำพ และมประสทธผลในภำวะคณภำพทแนนอน เนองจำกปจจยก ำลงแรงงำนกำรผลต

สงผลสะเทอนหลำยล ำดบและหลำยดำน ดงนน ลกษณะก ำหนดปรมำณของมำตรฐำนพลงกำรผลตจง

มหลำยล ำดบหลำยดำนเชนกน ลทธมำรกซเหนวำ “แรงงำนของพลงกำรผลตก ำหนดจำกสภำพหลำย

ดำน ในนนครอบคลม: ระดบควำมช ำนำญเฉลยของกรรมกร ระดบกำรพฒนำวทยำศำสตรรวมทง

ระดบกำรใชเทคโนโลยของมน กำรประสำนทำงสงคมในกระบวนกำรผลต ตลอดจนขนำดและ

ประสทธภำพของปจจยกำรผลตและเงอนไขธรรมชำต” ทง 5 ดำนทลทธมำรกซระบถงน เปนปจจย

ส ำคญในกำรยกระดบก ำลงแรงงำนของกำรผลตโดยตรง และเปนปจจยส ำคญในกำรยกระดบกำร

พฒนำพลงกำรผลตโดยตรง

2) บทบาทของมาตรฐานพลงการผลต:

มำตรฐำนพลงกำรผลต มควำมหมำยทำงมรรควธทเปนวทยำศำสตร และมบทบำทชน ำทำง

ทฤษฎทส ำคญอยำงยง ชวยเรำเขำใจและยดกมกฎเกณฑกำรพฒนำสงคมของวตถนยมประวตศำสตร

ไดลกซ งยงขน

ประกำรแรก มำตรฐำนพลงกำรผลต ทำยทสดกอบทบำทก ำหนดกำรพฒนำสงคม แตไมอำจ

ก ำหนดคณสมบตของสงคมไดโดยตรง วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ ทำยทสดพลงกำรผลตเปนพลง

ก ำหนดกำรพฒนำของสงคม แตวำ พลงกำรผลตไมอำจก ำหนดคณสมบตของสงคมไดโดยตรง ดวย

เหตน เรำจงไมควรใชมำตรฐำนพลงกำรผลตมำช ขำดตอคณสมบตของสงคม มำตรฐำนทก ำหนด

คณสมบตของสงคมโดยตรงคอ ควำมสมพนธกำรผลต สวนมำตรฐำนพลงกำรผลตกอบทบำทก ำหนด

รปลกษณสงคมโดยออม ซงก ำหนดขนโดยมลเหตสองดำนทส ำคญดงน คอ:

ดำนหนง พลงกำรผลตมบทบำทก ำหนดควำมสมพนธกำรผลต กลำวคอ ควำมขดแยง

ระหวำงพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต เปนควำมขดแยงภำยในกระบวนกำรแหงกำรผลตทำง

วตถ ในนนพลงกำรผลตกอบทบำทก ำหนดและครอบง ำควำมสมพนธกำรผลต เปนดำนหลกของ

ควำมขดแยง สวนควำมสมพนธกำรผลตเปนดำนรองของควำมขดแยง ลทธมำรกซเหนวำ “คขนำน

ไปกบทพลงกำรผลตไดรบ คนเรำกปรบเปลยนแบบวธกำรผลตของตนไปดวย คขนำนไปกบกำร

189

ปรบเปลยนแบบวธกำรผลต ซ งกคอแบบวธประกนกำรด ำรงชพของตน คนเรำกเปลยนแปลง

ควำมสมพนธทำงสงคมทงปวงของตนไปดวย สงคมทกำรผลตดวยเครองสดวยมอ เจำศกดนำเปน

หวหนำ สงคมทกำรผลตดวยเครองจกรไอน ำ นำยทนอตสำหกรรมเปนหวหนำ” หมำยควำมวำ เมอ

ปรำกฏพลงกำรผลตใหม กเปนสญลกษณปรำกฏควำมสมพนธกำรผลตใหมตำมกน

อกดำนหนง ควำมสมพนธกำรผลต มใชสอดรบกบกำรพฒนำของพลงกำรผลตอยำงถก

กระท ำและเฉอยเนอย หำกมบทบำทยอนกลบตอพลงกำรผลตอยำงมชวตชวำ บทบำทยอนกลบน

ส ำแดงเปน 2 สภำวะ: (1 ควำมสมพนธกำรผลตทกำวหนำสอดรบกบคณสมบตของพลงกำรผลต จก

กระตนกำรพฒนำของพลงกำรผลต (2 ควำมสมพนธกำรผลตทลำหลงไมสอดคลองกบคณสมบตของ

พลงกำรผลต จกเปนอปสรรคกดขวำงกำรพฒนำของพลงกำรผลต ระดบกระตนและกดขวำงของมน

ก ำหนดข นโดยระดบสอดคลองกบไมสอดคลอง กำรกอบทบำทซงกนและกนของพลงกำรผลตกบ

ควำมสมพนธกำรผลต ประกอบกนขนเปนกำรเคลอนไหวทขดแยงระหวำงพวกมน กำรพฒนำของ

พลงกำรผลต ยงผลใหควำมสมพนธกำรผลตเปลยนพลก กำรเปลยนพลกของควำมสมพนธกำรผลต

จกยอนกลบขจดสงกดขวำง บกเบกหนทำงกำรพฒนำของพลงกำรผลต ผลกดนใหพลงกำรผลต

พฒนำไปอยำงรวดเรวอยำงไมเคยมมำกอน

ประกำรทสอง มำตรฐำนพลงกำรผลต เปนบรรทดฐำนมลฐำนเปรยบเทยบควำมกำวหนำของ

สงคม วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ ควำมกำวหนำของสงคม ส ำแดงทกระบวนกำรสอดคลองกบ

กฎเกณฑภววสยจำกขนต ำถงขนสง ส ำแดงทกำรขบเคลอนรดหนำแทนทสกนตำมล ำดบของรปลกษณ

สงคม รปลกษณสงคมใหมแทนทรปลกษณสงคมเกำแตละครง ลวนน ำมำซงควำมกำวหนำอนยงใหญ

ทำงประวตศำสตรเสมอ บรรทดฐำนเปรยบเทยบควำมกำวหนำของสงคม มองทพลงกำรผลตของ

สงคมไดยกระดบสขนใหมหรอไม ลทธเลนนเสนอเปนครงแรกบนประวตศำสตรปรชญำลทธมำรกซวำ

กำรพฒนำของพลงกำรผลต กคอหวขอมำตรฐำนสงสดในกำรเปรยบเทยบควำมกำวหนำของสงคม

พลงกำรผลต เปนปจจยทคกคกมชวตชวำทสดปฏวตทสดในแบบวธกำรผลตทำงวตถ กำรพฒนำของ

สงคม เปนชวงวถประวตศำสตรพลงกำรผลตกำวหนำแทนทพลงกำรผลตลำหลงอยำงไมหยดยง

ฉะนน พลงกำรผลต ทำยทสดเปนพลงก ำหนดกำรพฒนำของสงคม กำรพฒนำของพลงกำรผลต

เปนเน อหำมลฐำนในกำรพฒนำสงคม เปนเงอนไขจดมงหมำยมลฐำนบรรลซ ำแลวซ ำอกของกำร

พฒนำสงคม เปนสญลกษณภววสยทแสดงออกอยำงรวมศนยของกำรพฒนำสงคม และเปนบรรทด

ฐำนขนมลฐำนในกำรเปรยบเทยบควำมกำวหนำของสงคม

ประกำรทสำม ลกษณะสมบรณกบลกษณะสมพทธของมำตรฐำนพลงกำรผลต กลำวคอ

ในขณะทท ำควำมเขำใจและประเมนระบอบสงคมใดกำวหนำและล ำเลศหรอไม ยงตองยดกมลกษณะ

สมบรณและลกษณะสมพทธของมำตรฐำนพลงกำรผลตอยำงถกตองและทวดำน

ทเรยกวำลกษณะสมบรณของมำตรฐำนพลงกำรผลต กอนอนหมำยถง: มำตรฐำนพลงกำร

ผลต เปนมำตรฐำนมลฐำนและมำตรฐำนสงสดในกำรเปรยบเทยบควำมกำวหนำของสงคม โดยไมม

มำตรฐำนอนใดทจะคขนำนกบมนหรอเหนอกวำมนไดอก บนล ำดบสงสดน ทำยทสดบทบำทก ำหนด

ปรำกฏกำรณสงคมและบรรทดฐำนพสจนทเปนรปธรรมของมน ไมมเงอนไข และเปนสงสมบรณ

ลกษณะสมบรณของมำตรฐำนพลงกำรผลต ยงส ำแดงลกษณะบงคบทวไป หรอลกษณะปกคลมทว

190

ดำน มนบงคบประวตศำสตรมนษยทงมวล บงคบชวตสงคม ชวตกำรเมอง ชวตจตใจทงหมด

ปรำกฏกำรณสงคมทงปวง ทำยทสดลวนตองผำนมำตรฐำนพลงกำรผลต มำแสดงบทบำทสงคมท

กำวหนำและกำรด ำรงอยทสมเหตสมผลของมน

ทเรยกวำลกษณะสมพทธของมำตรฐำนพลงกำรผลตหมำยถง: มำตรฐำนพลงกำรผลตเปน

มำตรฐำนสงสด เปนมำตรฐำนมลฐำนในชวตสงคมทงหมดและในประวตศำสตรมนษยทงมวล แตมน

ไมใชมำตรฐำนเพยงหนงเดยว ทงน กเพรำะวำ สงคมประกอบขนจำกหลำยปจจยอยำงสลบซบซอน

อยำงมอนทรย ควำมกำวหนำและกำรพฒนำของมน เปนผลแหงกำรกอบทบำทซงกนและกนของ

นำนำปจจย ดวยเหตน กำรเปรยบเทยบควำมกำวหนำของสงคม และควำมสมเหตสมผลของงำนแต

ละรำย นอกจำกใชมำตรฐำนพลงกำรผลตแลว ในแตละอำณำจกร ในแตละสำขำกยงจะมมำตรฐำน

รปธรรมในกำรเปรยบเทยบควำมกำวหนำและควำมสมเหตสมผลของตนอก มำตรฐำนสงสดบงคบ

มำตรฐำนรปธรรม แตไมอำจจะแทนทมำตรฐำนรปธรรมได มำตรฐำนพลงกำรผลตนนทงสมบรณ

และสมพทธ กำรยนหยดเอกภำพของลกษณะสมบรณกบลกษณะสมพทธของมำตรฐำนพลงกำรผลต

กเปนกำรยนหยดมำตรฐำนกำรผลตของเอกภำพของวตถนยมกบวภำษวธ นนคอกำรจบแกนสำร

แทจรงของมำตรฐำนพลงกำรผลต

ความขดแยงมลฐานแหงการพฒนาของสงคมมนษย

วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ ควำมขดแยงระหวำงพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต

รำกฐำนทำงเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน เปนควำมขดแยงมลฐำนทรอยรดสงคมมนษยตงแตตนจน

จบ กำรเคลอนไหวทขดแยงของพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต และรำกฐำนทำงเศรษฐกจกบ

โครงสรำงชนบน เปนพลงมลฐำนผลกดนกำรพฒนำของสงคมมนษย

1. การเคลอนไหวทขดแยงระหวางพลงการผลตกบความสมพนธการผลต:

พลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลตเปนเอกภำพทเปนวภำษ กำรเคลอนไหวท ขดแยง

ระหวำงทงสองพฒนำไปตำมกฎเกณฑควำมสมพนธกำรผลต จกตองสอดคลองกบสภำพกำรพฒนำ

อยำงไมหยดยงของพลงกำรผลต พลงกำรผลตก ำหนดควำมสมพนธกำรผลต เปนหลกกำรพนฐำนของ

วตถนยมประวตศำสตร มนเผยใหเหนถงตนธำรและพลงก ำหนดทำยทสดตอกำรพฒนำของ

ประวตศำสตรสงคมอยำงล ำลก

ประกำรแรก ในกำรเคลอนไหวทขดแยงของพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต พลงกำร

ผลตมบทบำทก ำหนดควำมสมพนธกำรผลต บทบำทก ำหนดเชนนแสดงออกสองทำง: 1. สถำนภำพ

พลงกำรผลตก ำหนดคณสมบตควำมสมพนธกำรผลต ทงน กเพรำะวำ พลงกำรผลตเปนเงอนไข

เบ องตนและเปนรำกฐำนในกำรกอตวของควำมสมพนธกำรผลต สวนควำมสมพนธกำรผลตสรำงขน

จำกควำมตองกำรทคลองกบกำรพฒนำของพลงกำรผลต มพลงกำรผลตเชนไร กมควำมสมพนธกำร

ผลตเชนนน บนพนฐำนนสงคมกกอตวขนเปนเชนนน แบบวธกำรผลตในขนประวตศำสตรสงคมใดก

ตำม ไดใชพลงกำรผลตเปนเน อหำทแนนอนของตนเสมอ สวนควำมสมพนธกำรผลตทสอดรบกน

กลบเปนรปแบบสงคมทพลงกำรผลตอำศย ด ำรงอยและพฒนำ

191

2. กำรเป ลยนแปลงของพลงกำรผลตก ำหนดใหควำมสมพนธกำรผลตพฒนำและ

เปลยนแปลงตำมไปดวย เนองจำกพลงกำรผลตเปนปจจยทคกคกทสดปฏวตทสดในแบบวธกำรผลต

มนอยในกระบวนกำรพฒนำและผนแปรอยำงไมหยดยง กำรพฒนำและกำรเปลยนแปลงของกำรผลต

ทำงสงคม มกเรมจำกกำรพฒนำและกำรเปลยนแปลงของพลงกำรผลตกอนเสมอ กอนอนเรมจำก

กำรปรบปรงและกำรปรบเปลยนเครองมอกำรผลตใหม สวนควำมสมพนธกำรผลตกลบมลกษณะคง

ตวสมพทธ พลนทควำมสมพนธกำรผลตชนดหนงกอตวขน มนกยงคงรกษำรปแบบคงตวสมพทธ

ในชวงระยะเวลำทแนนอน แตมใชหมำยควำมวำ ควำมสมพนธกำรผลตจะแขงตวไมผนแปร พรอม

ไปกบกำรพฒนำของพลงกำรผลต ควำมสมพนธกำรผลตทคงตวสมพทธจะคอยๆ ผนแปรตำมไปดวย

พรอมไปกบกำรพฒนำของพลงกำรผลต ควำมสมพนธกำรผลตกจะเกดกำรพฒนำและเปลยนพลก

ตำมไปดวยอยำงแนนอน ในยำมทพลงกำรผลตพฒนำถงขนทแนนอน เครองมอกำรผลตเกดกำร

ปรบเปลยนคณสมบตมลฐำน ควำมสมพนธกำรผลตเกำกไมอำจจะรองรบกำรพฒนำของพลงกำรผลต

ใหมไดอก มนตองเปลยนพลกตำมไปดวยอยำงแนนอน ครนแลวควำมสมพนธกำรผลตใหมกแทนท

ควำมสมพนธกำรผลตเกำ

ประกำรทสอง ควำมสมพนธกำรผลตพงมบทบำทยอนกลบอยำงกระตอรอรนตอพลงกำรผลต

แมวำพลงกำรผลตก ำหนดควำมสมพนธกำรผลตกตำม แตควำมสมพนธกำรผลตกไมใชสงเฉอยเนอย

และถกกระท ำ ควำมสมพนธกำรผลตซงถอเปนรปแบบสงคมทพลงกำรผลตอำศยด ำรงอยและพฒนำ

ยอมมบทบำทยอนกลบทกระตอรอรนตอพลงกำรผลต บทบำทดงกลำวมรปธรรมดงน : 1. ในยำมท

ควำมสมพนธกำรผลตสอดคลองกบสถำนภำพพลงกำรผลต มนจกมบทบำทกระตนกำรพฒนำของ

พลงกำรผลต 2. ในยำมทควำมสมพนธกำรผลตไมสอดคลองกบสถำนภำพพลงกำรผลต มนจกกด

ขวำงกระทงท ำลำยกำรพฒนำของพลงกำรผลต แนนอน ใน “สอดคลอง” กบ “ไมสอดคลอง” น ยง

ตองมองอยำงวภำษ วเครำะหอยำงรปธรรม ไมแขงทอ ไมดำนเดยว แมควำมสมพนธกำรผลตอยใน

ชวงเวลำทสอดคลองกบกำรพฒนำของพลงกำรผลตกตำม มนกยงมควำมไมสมบรณในบำงหวงโซใน

บำงดำน ซงขดแยงกบพลงกำรผลตทตองกำรพฒนำ จงตองมกำรปรบและปฏรปหวงโซและดำน

เหลำนนอยำงรปธรรม แมควำมสมพนธกำรผลตอยในชวงเวลำทไมสอดคลองกบควำมตองกำรพฒนำ

ของพลงกำรผลตกตำม กำรพฒนำของพลงกำรผลตใชวำจะหยดชะงก ใชวำจะไมพฒนำทำงปรมำณ

ใดๆ โดยสมบรณ รปแบบพ นฐำนควำมสมพนธกำรผลตทไมสอดคลองกบคณสมบตพลงกำรผลต

เชนน จะบบใหพลงกำรผลตพฒนำไปอกกำวแบบคอขวด

ตอกำรกอบทบำทซงกนและกนของพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต ตองยดกมอยำง

วภำษ คอยนหยดบทบำทก ำหนดของพลงกำรผลต ใหควำมส ำคญกบบทบำทยอนกลบของ

ควำมสมพนธกำรผลตอยำงเตมท ทศนะทมองขำมบทบำทก ำหนดของพลงกำรผลต หรอมองขำม

บทบำทยอนกลบของควำมสมพนธกำรผลต เปนทศนะดำนเดยวและไมถกตอง กฎเกณฑ

ควำมสมพนธกำรผลต จะตองสอดคลองกบสถำนภำพกำรพฒนำของพลงกำรผลต เปนกฎเกณฑกำร

พฒนำของสงคมมนษย เปนกฎเกณฑทวไปทกอบทบำทในทกรปลกษณสงคมทำงภววสย

ประกำรทสำม กำรเคลอนไหวทขดแยงระหวำงพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต จะ

พฒนำไปตำมกฎเกณฑควำมสมพนธกำรผลตจกตองสอดคลองกบสถำนภำพพลงกำรผลต ควำม

192

ขดแยงระหวำงทงสองด ำรงอยในกระบวนกำรพฒนำพลงกำรผลตทำงสงคมตงแตตนจนจบ ควำม

ขดแยงคน ส ำแดงในสภำพทตำงกนในขนกำรพฒนำทตำงกนของแบบวธกำรผลต กลำวโดยทวไปแลว

ภำยหลงทควำมสมพนธกำรผลตใหมไดสถำปนำขนในชวงระยะเวลำทแนนอนหนง คณสมบตของมน

จะสอดคลองกบกำรพฒนำของพลงกำรผลตโดยพ นฐำน ในขนน มนมบทบำทผลกดนกำรพฒนำของ

พลงกำรผลตอยำงมชวตชวำ ภำยใตสภำพเชนน ควำมสมพนธกำรผลตไดรกษำควำมคงตวสมพทธ

เปนภววสยใหพลงกำรผลตพฒนำ ควำมขดแยงระหวำงพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลตในขนน

อยในขนเปลยนแปลงทำงปรมำณ ยงไมอำจเปลยนพลกระบบควำมสมพนธกำรผลตโดยมลฐำน เมอ

พลงกำรผลตพฒนำถงระดบทแนนอนหนงแลว ควำมสมพนธกำรผลตเดมจะคอยๆ เปลยนจำก

สอดคลองมำเปนไมสอดคลองกบควำมตองกำรพฒนำของพลงกำรผลตใหม เวลำน ควำมขดแยง

ระหวำงพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลตยงนบวนยงรนแรง น นคอควำมตองกำรทำง

ประวตศำสตรทจะเปลยนพลกควำมสมพนธกำรผลตโดยมลฐำน ภำยหลงทควำมพนธกำรผลตใหม

เปลยนพลกจบสนลงโดยมลฐำนแลว กเรมเคลอนไหวขดแยงกนรอบใหม ดวยเหตน ควำมขดแยง

ระหวำงพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต พฒนำจำกกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณไปสขนกำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพ กำรเคลอนไหวทขดแยงกนของพลงกำรผลตกบควำมสมพนธผลต เปน

พลงผลกดนใหสงคมมนษยพฒนำจำกขนต ำไปสขนสง น ำมำซงสงคมพฒนำกำวรดหนำใหมอยำงไม

หยดยง

2. ทฤษฎรปลกษณเศรษฐกจสงคม:

รปลกษณเศรษฐกจสงคม กคอองคเอกภำพของรำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบนท

สอดคลองกบพลงกำรผลตบนขนกำรพฒนำทแนนอน เอกภำพของรำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชน

บน กคอรปลกษณของเศรษฐกจสงคม ลทธมำรกซช วำ “กำรรวมใหญของควำมสมพนธกำรผลต

ประกอบกนข นเปนสงท เรยกวำควำมสมพนธทำงสงคม ประกอบกนข นเปนสงท เรยกวำสงคม

โดยเฉพำะอยำงยงประกอบกนขนเปนสงคมบนขนกำรพฒนำทแนนอน เปนสงคมทมลกษณะเฉพำะ

ทำงประวตศำสตร” รปลกษณเศรษฐกจสงคม เปนปรมณฑลพนฐำนหนงของวตถนยมประวตศำสตร

กำรกอตวของปรมณฑลน เปนสญลกษณบงบอกมนษยบรรลกำรรบรประวตศำสตรสงคมกำวกระโดด

ครงแรก จำกนำมธรรมถงรปธรรม มนสนองทฤษฎและวธกำรทเปนวทยำศำสตรใหแกผคนคนควำ

และวเครำะหกระบวนกำรพฒนำของสงคมมนษยอยำงรปธรรม มนบงชยอดรวมรำกฐำนควำมสมพนธ

กำรผลตทแนนอนของสงคม มนสะทอนสงคมสรำงข นบนรำกฐำนพลงกำรผลตทแนนอน บนขน

ประวตศำสตรทแนนอน ในนนครอบคลมรำกฐำนเศรษฐกจและโครงสรำงชนบน รำกฐำนเศรษฐกจ

เปนรำกฐำนทำงวตถในกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของโครงสรำงชนบน สวนโครงสรำงชนบนเปน

เงอนไขควำมคดกำรเมองทใหรำกฐำนเศรษฐกจพฒนำไปอยำงมนคง

ทฤษฎรปลกษณเศรษฐกจสงคมของวตถนยมประวตศำสตร มองสงคมสรำงขนบนรำกฐำน

เศรษฐกจทแนนอน มองควำมสมพนธทำงเศรษฐกจเปนรำกฐำนควำมสมพนธทำงสงคมทงหมด

อยำงมอนทรย มองรปลกษณสงคมมควำมแตกตำงกนบนคณสมบตควำมสมพนธทำงเศรษฐกจ และ

มองประวตศำสตรสงคมมนษยผำนขนกำรพฒนำทตำงกน ขนสงคมบพกำล ขนสงคมทำส ขนสงคม

193

ศกดนำ ขนสงคมทนนยม และขนสงคมคอมมวนสต (ควบรวมสงคมสงคมนยม) ขนกำรพฒนำของ

สงคมเหลำนแบงแยกตำมรำกฐำนเศรษฐกจของมน

3. การเคลอนไหวทขดแยงกนระหวางรากฐานเศรษฐกจกบโครงสรางชนบน:

วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ เอกภำพของรำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบนสรำงขนบน

รำกฐำนพลงกำรผลต ประกอบกนขนเปนรปลกษณเศรษฐกจสงคมทแนนอน เปนควำมขดแยงมลฐำน

ในกำรพฒนำของสงคมมนษย นอกจำกควำมขดแยงของพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลตแลว

ยงมควำมขดแยงของรำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน ในนน ควำมขดแยงของพลงกำรผลตกบ

ควำมสมพนธกำรผลต ก ำหนดควำมขดแยงของรำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน แตกำรแก

ควำมขดแยงของพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต กลบตองอำศยกำรแกควำมขดแยงของ

รำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน

3.1 ความหมายทนยามไวตามมโนภาพของรากฐานเศรษฐกจ:

รำกฐำนเศรษฐกจ กคอยอดรวมควำมสมพนธกำรผลตทก ำหนดขนบนขนกำรพฒนำพลงกำร

ผลตทแนนอนของสงคม กำรเขำใจควำมหมำยทนยำมไวตำมมโนภำพของรำกฐำนเศรษฐกจ ควรยด

กมสองประเดนคอ: 1. แกนแทของรำกฐำนเศรษฐกจ กคอระบอบเศรษฐกจพ นฐำนบนขนกำรพฒนำ

ทแนนอนของสงคม และเปนระบอบสงคมทสมพนธทำงดำนวตถ ภำยในสงคมทแนนอนหนงๆ มกม

ควำมสมพนธทำงเศรษฐกจหลำยอยำงมใชโดดๆ แตทก ำหนดคณสมบตของสงคมนน กคอ

ควำมสมพนธทำงเศรษฐกจทอยในฐำนะครอบง ำ 2. ระบบเศรษฐกจและรำกฐำนเศรษฐกจมควำม

เกยวพนกนอยภำยใน ระบบเศรษฐกจ ไดแกรปแบบกำรจดตงและรปแบบกำรควบคมทใชในระบอบ

เศรษฐกจพ นฐำนของสงคม และเปนรปแบบทเปนรปธรรมทเปนจรงของควำมสมพนธกำรผลต

ควำมสมพนธของระบบเศรษฐกจกบกำรพฒนำพลงกำรผลตยงโดยตรงและยงเปนรปธรรม ในทำง

ปฏบตมนไดเชอมผนกกบระบอบเศรษฐกจพ นฐำนของสงคม กำรเลอกสรรโครงสรำงเศรษฐกจ

เหมำะสมหรอไม มบทบำทอยำงใหญหลวงตอระบอบเศรษฐกจพ นฐำน คอมบทบำทตอกำรพฒนำ

ของพลงกำรผลตและกำรยงควำมสมบรณตนเองของควำมสมพนธกำรผลต

3.2 ความหมายทนยามไวตามมโนภาพของโครงสรางชนบน:

โครงสรำงชนบน กคอรปกำรณจตส ำนก รวมทงระบอบ กำรจดตง และสงอ ำนวยควำม

สะดวกทสอดรบกนทสรำงขนบนรำกฐำนเศรษฐกจทแนนอน นบแตสงคมบพกำลแยกสลำยเปนตนมำ

โครงสรำงชนบนประกอบดวยสองสวนคอ รปกำรณจตส ำนก และระบอบกฎหมำยกำรเมองรวมทงกำร

จดตงทำงกำรเมองและกำรตดตงสงอ ำนวยควำมสะดวก

รปกำรณจตส ำนก ยงเรยกมนวำ แนวควำมคดโครงสรำงชนบน ครอบคลมทศนะทำง

ควำมคด ควำมคดกฎหมำยกำรเมอง ศลธรรม ศลปะ ศำสนำ และปรชญำ

ระบอบกฎหมำยกำรเมอง รวมทงกำรจดตงทำงกำรเมองและกำรตดตงสงอ ำนวยควำมสะดวก

ยงเรยกมนวำ กำรเมองโครงสรำงชนบน ซงประกอบดวยรปแบบกำรจดตงทำงกำรเมองและกำรตดตง

สงอ ำนวยควำมสะดวก: ระบอบกำรเมองแหงรฐ ระบอบนตบญญต ระบอบบรหำรรำชกำรแผนดน

องคกำรอ ำนำจรฐ พรรคกำรเมอง กองทพ ต ำรวจ ศำล และคกตะรำง เปนตน

194

ควำมสมพนธแนวคดโครงสรำงชนบนและกำรเมองโครงสรำงชนบนกคอ: กำรเมองโครงสรำง

ชนบนทสรำงภำยใตกำรชน ำของรปกำรณจตส ำนกทแนนอน สะทอนปณธำนของชนชนปกครอง พลน

ทกำรเมองโครงสรำงชนบนกอตวขนมำ กกลำยเปนพลงทเปนจรงอยำงหนงทสงผลสะเทอน และบงคบ

ทศนะทำงควำมคดทฤษฎของผคน ในโครงสรำงชนบนทงหมดนน กำรเมองโครงสรำงชนบนอยใน

ฐำนะนำวน ำ อ ำนำจรฐเปนแกนของมน

3.3 ความสมพนธทเปนวภาษของรากฐานเศรษฐกจกบโครงสรางชนบน:

ควำมเปนเอกภำพทเปนวภำษระหวำงรำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน

ประกำรแรก รำกฐำนเศรษฐกจก ำหนดโครงสรำงชนบน กอบทบำทก ำหนดโครงสรำงชนบน

ส ำแดงออกสำมดำนทส ำคญดงน คอ:

(1) รำกฐำนเศรษฐกจก ำหนดกำรกอเกดโครงสรำงชนบน รำกฐำนเศรษฐกจคอตนธำร

โครงสรำงชนบนคอสงแตกแขนง กำรเมองโครงสรำงชนบนหรอควำมคดใดกตำม ลวนเกดจำกหรอม

แหลงทมำจำกรำกฐำนเศรษฐกจ ลทธมำรกซเหนวำ “โครงสรำงเศรษฐกจสงคมทกลำยเปนรำกฐำนท

เปนจรงของแตละยคสมย โครงสรำงสงคมทงหมดทประกอบขนโดยองคกำรกฎหมำย และองคกำร

กำรเมอง ศำสนำ ปรชญำและทศนะอนๆ ในประวตศำสตรแตละยคสมยถงทสดแลว ลวนแตอธบำย

จำกรำกฐำนน ทงสน” หมำยควำมวำ ไมวำจะปรำกฏกำรณโครงสรำงชนบนใดกตำม ทำยทสดจก

คนพบและอธบำยจำกรำกฐำนเศรษฐกจ ทวำ โครงสรำงชนบนยงมลกษณะอสระสมพทธ และมควำม

ตอเนองทำงประวตศำสตรทแนนอนของตนอก สวนประกอบทงหมดในโครงสรำงชนบน ไมวำจะถก

ทอดทงหรออนรกษไว ถงทสดแลวเกดจำกควำมตองกำรทสอดคลอง หรอยงคงสอดคลองกบรำกฐำน

เศรษฐกจ

(2) รำกฐำนเศรษฐกจก ำหนดคณสมบตโครงสรำงชนบน มรำกฐำนเศรษฐกจเชนไร ชำหรอ

เรวกมโครงสรำงชนบนเชนนน ผใดทมฐำนะปกครองในอำณำจกรควำมสมพนธกำรผลต ผนนจกม

ฐำนะปกครองในอำณำจกรกำรเมอง ในอำณำจกรควำมคดอยำงแนนอน กำรพฒนำของพลงกำรผลต

ทำยทสดจะกอบทบำทก ำหนดกำรพฒนำของรปลกษณสงคม แตทก ำหนดคณสมบตโครงสรำงชนบน

โดยตรง มใชพลงกำรผลต หำกเปนควำมสมพนธกำรผลตทอยในฐำนะปกครองสงคมนนๆ แนนอน

“คณสมบต” ในน เปนคณสมบตมลฐำน กลำวโดยรปธรรมคอ โครงสรำงชนบนทก ำหนดข นโดย

รำกฐำนเศรษฐกจจะเหมอนกนโดยพ นฐำน แตกยงมควำมแตกตำงไปตำมประเทศ ประชำชำตและ

ภมภำคทแตกตำงกน คอไมใชมเพยงรปแบบเดยว แตอยำงไรกตำม คณสมบตมลฐำนของโครงสรำง

ชนบน ก ำหนดขนโดยรำกฐำนเศรษฐกจเสมอ

(3) รำกฐำนเศรษฐกจก ำหนดกำรเปลยนแปลงและกำรพฒนำของโครงสรำงชนบน เมอ

รำกฐำนเศรษฐกจสงคมเปลยนไปเปนทแนนอนแลว โครงสรำงชนบนของมนกจะเปลยนตำมไปดวย

ลทธมำรกซบงช ไววำ “คขนำนไปกบรำกฐำนเศรษฐกจทเปลยนไป โครงสรำงชนบนอนมหมำทงหมด

ชำหรอเรวกจะตองเปลยนตำมไปดวย” รำกฐำนเศรษฐกจเกำถกรำกฐำนเศรษฐกจใหมแทนท สะทอน

โครงสรำงชนบนเกำทอำศยรำกฐำนเศรษฐกจเกำ ชำหรอเรวจะตองถกโครงสรำงชนบนใหมแทนท

อยำงแนนอน ขณะทรำกฐำนเศรษฐกจเกดกำรเปลยนแปลงบำงอยำงเฉพำะสวน โครงสรำงชนบนก

ปรบบำงดำนใหสอดรบกนเสมอ แมในรปลกษณสงคมอยำงเดยวกนกตำม

195

ประกำรทสอง โครงสรำงชนบน มบทบำทยอนกลบตอรำกฐำนเศรษฐกจอยำงกระตอรอรน

กำรทฐำนเศรษฐกจสรำงโครงสรำงชนบนของตนขนมำ กเพอใหมนรบใชตน เพอเสรมควำมมนคง

และกำรพฒนำของตน สวนโครงสรำงชนบนยอนกลบกอบทบำททเปนจรงตอรำกฐำนเศรษฐกจผำน

กำรรบใชรำกฐำนเศรษฐกจ ดงน คอ:

(1) ส ำแดงบนทศทำงกำรรบใช โครงสรำงชนบนรบใชรำกฐำนเศรษฐกจทเปนจรง โดย

ควำมเปนเอกภำพของดำนตรงกนขำมคอ “รกษำตนเอง” กบ “ผลกไสพวกอน”

(2) ส ำแดงบนรปแบบกำรรบใช โครงสรำงชนบนรบใชรำกฐำนเศรษฐกจทเปนจรง โดยกำร

ควบคมชวตสงคม กำรเมองโครงสรำงชนบน พยำยำมจ ำกดใหผคนเคลอนไหวในกรอบและระเบยบท

แนนอน แนวควำมคดโครงสรำงชนบน ควบคมพฤตกรรมของผคน ผำนกำรสงผลสะเทอนตอ

ควำมคดของผคน วำงมำตรกำรทจ ำเปนและควบคมกลมชนตำงๆ ในสงคม ผำนกำรปรบก ำลงดำน

ตำงๆ ผำนกำรจดต งชวตเศรษฐกจสงคม ดวยรปแบบรปธรรมเหลำน แหละ ทท ำใหชวตสงคม

ทงหมดด ำเนนไปอยำงมระเบยบเปนปกต

(3) ส ำแดงบนประสทธผลของกำรรบใช โครงสรำงชนบนรบใชรำกฐำนเศรษฐกจ มองจำก

ประสทธผล มสองแบบ: 1. บทบำทกระตน 2. บทบำทกดขวำง ในยำมทโครงสรำงชนบนสอดคลอง

กบรำกฐำนเศรษฐกจ มนจกสำมำรถสนองขอเรยกรองกำรพฒนำของรำกฐำนเศรษฐกจ อกทง

รำกฐำนเศรษฐกจสอดคลองกบพลงกำรผลต มนจกกอบทบำทกระตนกำรพฒนำของสงคม หำกใน

ทำงตรงกนขำม โครงสรำงชนบนไมสนองขอเรยกรองของรำกฐำนเศรษฐกจใหมหรอรำกฐำนเศรษฐกจ

ทมนรกษำอย กลำยเปนเครองพนธนำกำรกำรพฒนำพลงกำรผลตแลว บทบำทของมนกกลำยเปนสง

กดขวำงกำรพฒนำของสงคมไปดวย

3.4 การเคลอนไหวทขดแยงระหวางรากฐานเศรษฐกจกบโครงสรางชนบน:

กำรกอบทบำทซงกนและกนระหวำงรำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน ประกอบกนขนเปน

กำรเคลอนไหวทขดแยงกนของรปลกษณสงคม ไมวำรปลกษณสงคมใด ลวนมควำมขดแยงระหวำง

รำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบนตงแตตนจนจบ ภำยหลงทโครงสรำงชนบนใหมเพงเกดในชวง

ระยะเวลำหนงนน มนจะกอบทบำทกระตนกำรพฒนำของพลงกำรผลต และสอดคลองกบขอเรยกรอง

ของรำกฐำนเศรษฐกจโดยรวม แตถงกระนนกตำม มนกยงมบำงระดบทไมสอดคลองกบรำกฐำน

เศรษฐกจของตนอก เพรำะไมวำโครงสรำงชนบนใหมใดกตำม ใชวำจะหมดจดงดงำมไปหมด ยงม

บำงดำนไมครบถวนบรบรณ ดงนน มนจงไมสอดคลองกบขอเรยกรองของรำกฐำนเศรษฐกจโดย

สมบรณ ทส ำคญยงกวำคอ ภำยใตกำรผลกดนของพลงกำรผลต ควำมสมพนธกำรผลตซงกคอ

รำกฐำนเศรษฐกจมกำรผนแปรอยไมขำด สวนโครงสรำงชนบนกลบคงตวสมพทธ มกจะไม

เปลยนแปลงสอดรบกนในทนท จงเกดสภำพทไมสอดคลองกนอยำงเลยงไมได

ดวยเหตน ระหวำงรำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน จงมกปรำกฏควำมขดแยงในสงทไม

สอดคลองอยำงใดอยำงหนงเปนอำจณ ควำมขดแยงชนดน มสภำพ 2 อยำง: 1. กำรพฒนำของ

รปลกษณสงคมในขนเปลยนแปลงทำงปรมำณ โครงสรำงชนบนจะสอดคลองกบรำกฐำนเศรษฐกจโดย

พนฐำน ไมสอดคลองกเพยงเฉพำะสวน จงไมเปนปฏปกษตอกน แสดงออกโดยโครงสรำงชนบน ม

ขอบกพรองบำงหวงโซหรอบำงระดบ อำจแกไดโดยกำรปรบหรอปฏรป เพอใหโครงสรำงชนบน

196

สอดคลองกบรำกฐำนเศรษฐกจ 2. รปลกษณสงคมในขนเปลยนแปลงทำงคณภำพ โครงสรำงชนบน

ขณะทรกษำรำกฐำนเศรษฐกจไมสอดคลองกบควำมตองกำรพฒนำของพลงกำรผลต ควำมขดแยง

ชนดน มควำมเปนปฏปกษตอกน แสดงออกโดยกำรปะทะกนอยำงแหลมคมระหวำงโครงสรำงชนบน

กบควำมตองกำรเปลยนพลกของรำกฐำนเศรษฐกจ ในยำมน มแตตองผำนกำรปฏวตสงคมเทำนน

จงจะสำมำรถโคนโครงสรำงชนบนทปฏกรยำลงไปได ควำมขดแยงระหวำงรำกฐำนเศรษฐกจกบ

โครงสรำงชนบนจงจะแกตกไปได กำรเคลอนไหวทขดแยงกนระหวำงทงสอง เผยควำมเกยวพนท

แนนอนและธำตแทภำยในกระบวนกำรพฒนำของรปลกษณสงคมออกมำใหเหน

3.5 กฎเกณฑโครงสรางชนบนจกตองสอดคลองกบสภาพรากฐานเศรษฐกจ:

รำกฐำนเศรษฐกจก ำหนดโครงสรำงชนบน โครงสรำงชนบนกอบทบำทยอนกลบตอรำกฐำน

เศรษฐกจ แตคณสมบตและระดบยอนกลบชนดน ถงทสดแลว ช ขำดทควำมตองกำรพฒนำและกำร

เปลยนพลกของรำกฐำนเศรษฐกจ ควำมตองกำรของกฎเกณฑภววสยน : ในยำมทโครงสรำงชนบน

สอดคลองกบรำกฐำนเศรษฐกจ และรำกฐำนเศรษฐกจเองกสอดคลองกบสภำพพลงกำรผลต จะตอง

รกษำโครงสรำงชนบนใหคงตวสมพทธ ในยำมทโครงสรำงชนบนไมสอดคลองกบควำมตองกำรเปลยน

พลกของรำกฐำนเศรษฐกจ ซ ำยงกดขวำงกำรพฒนำของพลงกำรผลต จะตองเปลยนพลกโครงสรำงชน

บนใหเหมำะกบกำลเวลำ เพอรองรบควำมตองกำรเปลยนพลกของรำกฐำนเศรษฐกจ และกำรพฒนำ

ของพลงกำรผลตทำงภววสย กฎเกณฑโครงสรำงชนบนจกตองสอดคลองกบสภำพรำกฐำนเศรษฐกจ

เปนหนงในกฎเกณฑพ นฐำนแหงกำรพฒนำของสงคม เปนหลกฐำนพนฐำนของพรรคกำรเมองชนชน

กรรมำชพ ทจะส ำรวจคนควำปญหำประวตศำสตรสงคม ทจะก ำหนดแนวทำง เขมมง และนโยบำย

ควำมจดเจนทำงประวตศำสตรยนยนวำ มแตปฏบตตำมขอเรยกรองของกฎเกณฑภววสยชนดน เทำนน

จงจะสำมำรถเขำใจและแกควำมขดแยงของรำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบนทถกตองได จงจะ

สำมำรถผลกดนใหสงคมพฒนำรดหนำไปได

4. ความขดแยงมลฐานของสงคม เปนพลงมลฐานผลกดนใหสงคมพฒนาไป:

วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ ควำมขดแยงระหวำงพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต

รำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน เปนควำมขดแยงมลฐำนในกำรพฒนำของสงคมมนษย ควำม

ขดแยงสองคน เปนพลงมลฐำนในกำรผลกดนกำรพฒนำของสงคมมนษย พลงกำรผลต

ควำมสมพนธกำรผลต (รำกฐำนเศรษฐกจ) กบโครงสรำงชนบน เปนกำรคลขยำยอยำงรปธรรมของ

กำรด ำรงอยทำงสงคม (ควำมสมพนธทำงวตถ) และจตส ำนกทำงสงคม (ควำมสมพนธทำงควำมคด)

พวกมนครอบคลมอำณำจกรชวตสงคมพ นฐำน และประกอบกนขนเปนโครงสรำงพ นฐำนของสงคม

ทงหมด ควำมขดแยงสองคน รอยรดสงคมทงปวง รอยรดกำรพฒนำของแตละสงคมตงแตตนจนจบ

กำรด ำรงอยและกำรพฒนำของพวกมน ก ำหนดกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของควำมขดแยงอนๆ ของ

สงคม ก ำหนดรปลกษณสงคมหนงเปลยนเปนอกรปลกษณสงคมหนง ควำมขดแยงสองคน เปนพลง

มลฐำนทผลกดนกำรพฒนำของสงคม กำรยดกมควำมขดแยงมลฐำนของสงคม กคอกำรยดกมโฉม

หนำทงหมดของสงคม

ควำมขดแยงระหวำงพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต รำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำง

ชนบนเกยวพนซงกนและกน กอบทบำทซงกนและกน ประกอบกนขนเปนพลงขบเคลอนกำรพฒนำ

197

ของสงคมอยำงมอนทรย แตฐำนะและบทบำทของพวกมนจะตำงกน เนองจำกพลงกำรผลตก ำหนด

ควำมสมพนธกำรผลต ควำมสมพนธกำรผลตก ำหนดโครงสรำงชนบนในฐำนทเปนรำกฐำนเศรษฐกจ

ดวยเหตน เมอเทยบควำมขดแยงคแรกกบคหลงแลว คแรกจะเปนมลฐำนกวำ ควำมขดแยงคแรกกอ

บทบำทนำวน ำควำมขดแยงคหลงส ำแดงออกโดย: คณสมบตและสภำพควำมขดแยงของพลงกำรผลต

กบควำมสมพนธกำรผลต ก ำหนดคณสมบตและสภำพควำมขดแยงของรำกฐำนเศรษฐกจกบ

โครงสรำงชนบน ในยำมทควำมสมพนธกำรผลตสอดคลองกบสภำพพลงกำรผลต โครงสรำงชนบนก

สอดรบกบควำมตองกำรพฒนำของรำกฐำนเศรษฐกจเชนกน ในยำมทควำมสมพนธกำรผลตซงกอตว

จำกกำรพฒนำของพลงกำรผลต กลำยเปนเครองพนธนำกำรกำรพฒนำของพลงกำรผลต ซงเกดควำม

ขดแยงอนแหลมคมระหวำงโครงสรำงชนบนกบควำมตองกำรเปลยนพลกของรำกฐำนเศรษฐกจ ใน

ยำมทพลงกำรผลตทะลวงขอผกมดของควำมสมพนธกำรผลตเกำ สรำงควำมสมพนธกำรผลตใหม

แตละสวนของโครงสรำงชนบนเกำ ชำหรอเรวกจะถกโครงสรำงชนบนใหมแทนท กลำยเปนควำม

ขดแยงภำยใตเงอนไขใหมระหวำงรำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน จะเหนไดวำ ควำมขดแยง

ระหวำงโครงสรำงชนบนกบรำกฐำนเศรษฐกจ แหลงทมำคอควำมขดแยงระหวำงพลงกำรผลตกบ

ควำมสมพนธกำรผลต

เนองจำกควำมสมพนธกำรผลตกอบทบำทยอนกลบตอพลงกำรผลต โครงสรำงชนบนกอ

บทบำทยอนกลบตอรำกฐำนเศรษฐกจ กำรแกควำมขดแยงของพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต

จงตองอำศยกำรแกควำมขดแยงของรำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน เมอควำมสมพนธกำรผลต

กดขวำงกำรพฒนำของพลงกำรผลต โครงสรำงชนบนกดขวำงกำรเปลยนพลกของรำกฐำนเศรษฐกจ

จะตองปฏวตสงคม โคนอ ำนำจรฐเกำ สรำงอ ำนำจรฐใหม สรำงควำมสมพนธกำรผลตใหม ท ำให

โครงสรำงชนบนใหมสอดรบควำมตองกำรพฒนำของรำกฐำนเศรษฐกจ เชนน จงจะสำมำรถแกควำม

ขดแยงระหวำงพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลตใหตกไปได ปลดปลอยพลงกำรผลตไปได จะ

เหนไดวำ กำรแกควำมขดแยงของโครงสรำงชนบนกบรำกฐำนเศรษฐกจ บงคบกำรแกควำมขดแยง

ของพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต กำรกอบทบำทซงกนและกนระหวำงพลงกำรผลตกบ

ควำมสมพนธกำรผลต รำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน เปนกำรเคลอนไหวของควำมขดแยงมล

ฐำนในสงคม กำรเคลอนไหวชนดน เรมจำกสอดคลองโดยพ นฐำนถงไมสอดคลองโดยพ นฐำน แลว

จำกไมสอดคลองโดยพ นฐำนถงสอดคลองโดยพ นฐำน จำกกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ ถงกำร

เปลยนแปลงทำงคณภำพ แลวจำกกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ ถงกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณใหม

หมนเวยนเปนวฏจกรเชนน ระหวำงควำมสมพนธกำรผลตกบพลงกำรผลต โครงสรำงชนบนกบรำกฐำน

เศรษฐกจ ผลกดนใหสงคมมนษยพฒนำจำกรปลกษณขนต ำ ไปสรปลกษณขนสงอยำงไมหยดยง

ดวยเหตน กำรแทนทสกนของรปลกษณสงคม จงเปนผลแหงกำรเคลอนไหวของควำมขดแยงมลฐำน

ในสงคม ควำมขดแยงมลฐำนของสงคม เปนพลงมลฐำนทผลกดนกำรพฒนำของประวตศำสตรสงคม

198

ความขดแยงมลฐานของสงคมสงคมนยม

ควำมขดแยงมลฐำน เปนพลงมลฐำนก ำหนดกำรเคลอนไหวและกำรพฒนำของสงคมสงคม

นยม มนก ำหนดลกษณะสงกดธำตแทและทศทำงกำรพฒนำของสงคมสงคมนยม กำรท ำควำมเขำใจ

และกำรจดควำมขดแยงมลฐำนของสงคมสงคมนยมอยำงถกตอง ชวยใหเรำเขำใจและยดกมสภำพ

พนฐำนของประเทศสงคมนยมขนตน และแนวทำงพนฐำนของพรรคคอมมวนสตไดดยงขน

1. พลงการผลตกบความสมพนธการผลตสงคมสงคมนยม:

วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ กำรผลตใหญแบบสงคมทนนยมเปนควำมตองกำรคนปจจย

กำรผลตใหสงคมครอบครอง คนกำรขบเคลอนทำงกำรผลตใหสงคมควบคม กำรสรำงควำมสมพนธ

กำรผลตสงคมนยม เปนควำมตองกำรพฒนำพลงกำรผลตของสงคมมนษยทำงภววสย ควำมสมพนธ

กำรผลตสงคมนยมใชพลงกำรผลตแบบสงคมทบรรลในระดบทแนนอนเปนรำกฐำนทำงวตถ สงคม

สงคมนยม กคอสงคมคอมมวนสตขนต ำ พลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลตในสงคมสงคมนยม

กมกำรเคลอนไหวทขดแยงกนในลกษณะพเศษเฉพำะอยในตว

1.1 จดสนใจความสมพนธการผลตสงคมสงคมนยม:

ควำมสมพนธกำรผลตสงคมนยม เมอเทยบกบควำมสมพนธกำรผลตทระบอบกรรมสทธ

เอกชนเปนรำกฐำนแลว มนมกำรเปลยนแปลงรปแบบกรรมสทธในปจจยกำรผลต ควำมสมพนธซง

กนและกนระหวำงคนเรำ และเปลยนแปลงรปแบบแบงปนโดยสนเชง แสดงออกทส ำคญดงน :

ประกำรแรก ดำนระบอบกรรมสทธในปจจยกำรผลต กลำวคอ กำรสรำงระบอบกรรมสทธ

รวมสงคมนยม จกตองท ำลำยชนชนขดรดลงไป จงจะสำมำรถแกควำมขดแยงระหวำงกำรผลตแบบ

สงคม กบปจจยกำรผลตทเอกชนยดครองไดอยำงถงทสด ผ ใชแรงงำนกลำยเปนเจำของปจจยกำร

ผลต ผใชแรงงำนไมแยกจำกปจจยกำรผลตอก พวกเขำไดรบกำรปลกเรำ และเรำใจในกำรใชแรงงำน

สรำงสรรคอยำงกระตอรอรนอยำงเตมท กำรสรำงระบอบกรรมสทธรวมสงคมนยม ไดเปลยนแปลง

เปำหมำยกำรผลตทำงสงคมโดยสนเชง นนคอกำรผลตมใชสนองควำมตองกำรของกำรขดรดและผล

ก ำไรของคนสวนนอยอกตอไป หำกสนองควำมตองกำรของชวตวฒนธรรมทำงวตถของมวลประชำชน

ทนบวนทวคณใหดยงข น กำรสรำงระบอบกรรมสทธรวมสงคมนยม ไดขจดสภำพกำรผลตแบบ

อนำธปไตยทนนยม ท ำใหเศรษฐกจแหงชำตสมบรณและพฒนำรวดเรวท เปนไปได ภำยใตกำร

ปรบปรง กำรควบคม และกำรวำงโครงกำรมหภำคอยำงเปนวทยำศำสตร

ประกำรทสอง ในสงคมสงคมนยม ควำมสมพนธระหวำงคนกบคนในกระบวนกำรผลต มใช

ควำมสมพนธระหวำงผ ขดรดกบผถกขดรด นำยทำสกบทำสดงระบอบสงคมกรรมสทธเอกชนเชนนน

อก หำกเปนควำมสมพนธท เคลอนไหวแลกเปลยน รวมมอซ งกนและกนระหวำงคนกบคนบน

ผลประโยชนมลฐำนหนงเดยวกน

ประกำรทสำม บนกำรจดสรรผลตภณฑบรโภคสวนตว สงคมสงคมนยมใชหลก “ท ำงำนตำม

ควำมสำมำรถ แบงปนตำมผลงำน” จำกน รปแบบจดสรรตำงๆ ในภำวะระบอบสงคมกรรมสทธ

เอกชนทไมยตธรรมกถกขจดใหหมดไป

199

กำรเปลยนแปลงควำมสมพนธกำรผลตดำนตำงๆ โดยสนเชงเหลำน ท ำใหกำรผลตปจจยทำง

วตถ กำรแบงปน กำรแลกเปลยน และกำรบรโภคตำงจำกระบอบทนนยมโดยสนเชง ควำมสมพนธ

กำรผลตของสงคมสงคมนยมสอดคลองกบควำมตองกำรของกำรพฒนำพลงกำรผลต จงสำมำรถ

บกเบกหนทำงกำรพฒนำพลงกำรผลตของสงคมอนกวำงใหญ สะทอนลกษณะพเศษมลฐำนทล ำเลศ

กวำระบอบสงคมสงคมกอนหนำน

1.2 การเคลอนไหวทขดแยงระหวางพลงการผลต กบความสมพนธการผลตของสงคมสงคม

นยม:

ควำมขดแยงระหวำงพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต เปนควำมขดแยงมลฐำนของ

สงคมสงคมนยม กำรเคลอนไหวทขดแยงชนดน อำจยดกมไดสองประกำรดงน :

ประกำรแรก สภำพพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลตสงคมนยมสอดคลองกน ทงน กำร

เคลอนไหวทขดแยงของพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต เรยกรองควำมสมพนธกำรผลตสงคม

นยมส ำแดงควำมล ำเลศ กระตนกำรพฒนำพลงกำรผลต ผลกดนกำรสรำงสรรคและกำรพฒนำ

เศรษฐกจสงคมนยม เพอสนองควำมตองกำรในดำนชวตวฒนธรรมทำงวตถของมวลประชำชนทนบวน

เพมทวคณใหดยงขน ภำระหนำทขนมลฐำนของสงคมสงคมนยม คอพฒนำพลงกำรผลต อนเปน

ลกษณะพเศษทสอดคลองกบกฎเกณฑและขนกำรพฒนำของสงคมสงคมนยม สอดคลองกบกำร

เคลอนไหวทขดแยงกนระหวำงควำมสมพนธกำรผลต กบพลงกำรผลตสงคมนยมขนตน

ประกำรทสอง ระหวำงพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลตสงคมสงคมนยม ยงคงมควำม

ขดแยงด ำรงอยทำงภววสย เนองจำกควำมสมพนธกำรผลตสงคมนยม เปนสงเกดใหม ไมอำจ

หลกเลยงจดทไมครบถวนบรบรณ และไมสกงอมบำงอยำงของตนไปได จดทไมครบถวนบรบรณและ

ไมสกงอมเหลำน จะขดแยงซงกนและกนกบกำรพฒนำพลงกำรผลต ขณะเดยวกน แตละขนกำร

พฒนำของพลงกำรผลต ยงเรยกรองใหสรำงรปแบบควำมสมพนธกำรผลตอยำงรปธรรม เพอให

สอดคลองกบสภำพควำมเปนจรงแหงกำรพฒนำพลงกำรผลต คขนำนไปกบกำรพฒนำพลงกำรผลต

กยงจะเกดควำมขดแยงระหวำงรปแบบควำมสมพนธกำรผลต กบสภำพควำมเปนจรงของพลงกำรผลต

ข นมำอกอยำงรปธรรม ดวยเหตน สงคมสงคมนยมจะตองปรบและปฏรปดำนและหวงโซ

ควำมสมพนธกำรผลต ทขดแยงกบกำรพฒนำของพลงกำรผลตอยำงเรงดวน จงจะสำมำรถกระตน

พลงกำรผลตพฒนำไปไดอยำงไมหยดยง กฎเกณฑควำมสมพนธกำรผลต จะตองสอดคลองกบสภำพ

กำรพฒนำของพลงกำรผลต เปนรำกฐำนทำงทฤษฎประวตศำสตรสงคม

2. รากฐานเศรษฐกจกบโครงสรางชนบนสงคมสงคมนยม:

สงคมสงคมนยม ยอมมรำกฐำนทตำงจำกระบอบสงคมขดรดทงปวงโดยส นเชง อกทง

รำกฐำนทำงเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน และคณสมบตของควำมขดแยงกมลกษณะพเศษทตำงจำก

พวกมน กำรท ำควำมเขำใจลกษณะพเศษเหลำน อยำงถกตอง มควำมหมำยทส ำคญยงตอกำรยดกม

กฎเกณฑกำรพฒนำของสงคมสงคมนยม กระตนภำรกจกำรพฒนำและกำรสรำงสรรคสงคมนยม

รำกฐำนเศรษฐกจสงคมนยม คอยอดรวมควำมสมพนธกำรผลตสงคมนยม ทถอระบอบ

กรรมสทธในปจจยกำรผลตรวมกนเปนรำกฐำน โครงสรำงชนบนสงคมนยม กคอกำรเมองสงคมนยม

ระบอบกฎหมำย องคกำร และรปกำรณจตส ำนกสงคมนยม ในดำนระบอบและองคกำรทส ำคญทสด

200

คอ อ ำนำจรฐ และระบอบกฎหมำยสงคมนยมของเผดจกำรชนชนกรรมำชพ พรรคปฏวตของชนชน

กรรมกร เปนแกนน ำน ำในภำรกจสงคมนยม ดำนรปกำรณจตส ำนก ใชลทธมำรกซชน ำ ใชควำมคด

ลทธสงคมนยมและลทธคอมมวนสต เปนแกนของรปกำรณจตส ำนก

มองโดยรวมแลว ระบอบกำรเมองและกฎหมำยพ นฐำนของสงคมสงคมนยม และรปกำรณ

จตส ำนกของสงคมนยม สอดคลองกบรำกฐำนเศรษฐกจสงคมนยม แตยงตองมองอกวำ ระหวำง

โครงสรำงชนบนกบรำกฐำนเศรษฐกจสงคมนยม ยงมควำมขดแยงบำงอยำงด ำรงอยทำงภววสย มอง

จำกแงมมกำรพฒนำของประวตศำสตรมนษยแลว สงคมสงคมนยมเปนภำรกจใหมเอยม จงท ำให

โครงสรำงชนบนของสงคมสงคมนยม ใชวำพอสรำงขนกบรรลถงระดบสกงอมและสมบรณแลว อกทง

ประเพณรปลกษณสงคมเกำทลำหลงทตกทอดกนมำ และผลสะเทอนดำนลบของชนชนขดรดจำก

ภำยนอก กสะทอนเขำมำในโครงสรำงชนบนสงคมสงคมนยมอยำงเลยงไมได ขณะเดยวกน ตวของ

รำกฐำนเศรษฐกจของสงคมสงคมนยมเอง กอยในกระบวนกำรพฒนำอยำงไมหยดยง ท ำใหหวงโซ

บำงอยำงของโครงสรำงชนบน ลำหลงกวำกำรเปลยนแปลงของรำกฐำนเศรษฐกจ ดงนน ระหวำง

โครงสรำงชนบนกบรำกฐำนเศรษฐกจสงคมนยม จงอยในสภำวะทสอดคลองกนและขดแยงกน

ดวยเหตน พรรคคอมมวนสตจงตองปฏรปโครงสรำงชนบนทเชอมโยงกนอย โดยยดถอ

กฎเกณฑควำมสมพนธกำรผลตจะตองสอดคลองกบสภำพกำรพฒนำของพลงกำรผลต และหลกกำร

ควำมสมพนธทเปนวภำษของโครงสรำงชนบนกบรำกฐำนเศรษฐกจ เพอพฒนำตนเองและยงควำม

สมบรณตนเองของระบอบสงคมนยม เพอกระตนกำรปลดปลอยพลงกำรผลตและพฒนำพลงกำรผลต

สงคมนยม

ทศนะชนชนกบการตอสทางชนชน

กำรตอสทำงชนชน เปนพลงขบเคลอนกำรพฒนำสงคมชนชนโดยตรง กลำวบนควำมหมำย

ประวตศำสตรอำรยะธรรมมนษยหลำยพนป กคอประวตศำสตรกำรตอสทำงชนชน กำรขบเคลอนของ

ควำมขดแยงมลฐำนในสงคม เลยงไมไดทจะกอใหเกดกำรตอสทำงชนชนและกำรปฏวตสงคม กำรท ำ

ควำมเขำใจเจำะลกยดกมทศนะชนชน และกำรวธวเครำะหชนชนของวตถนยมประวตศำสตรนน ชวย

ใหเรำวเครำะหและคนควำประวตศำสตรชนชนทตำงกนไดลกซ งยงขน ชวยใหเรำจดกำรปญหำควำม

ขดแยงทำงชนชนและกำรตอสทำงชนชนไดอยำงถกตอง

1. ชนชนกบการตอสทางชนชน:

วตถนยมประวตศำสตรลทธมำรกซเหนวำ นบแตคอมมลชมชนบพกำลสลำยตวเปนตนมำ

“ประวตศำสตรสงคมทงหมดจนบดน กคอประวตศำสตรกำรตอสทำงชนชน” ยคสมยตำงๆ กอนทน

นยม กำรแบงแยกทำงชนชนและธำตแทควำมเปนปฏปกษทำงชนชน ไดถกชนวรรณะเขมงวดกวดขน

และถกชนชนขดรดหลอกลวงบดเบนปดบงเปนชนๆ จงคนพบไดไมงำยนก มำในสงคมทนนยมไดท ำ

ใหควำมเปนปฏปกษทำงชนชนเปนรปแบบทงำยกวำ สงคมนทงหมดนบวนแปรเปนชนชนนำยทนกบ

ชนชนกรรมำชพ สองชนชนใหญทเปนปฏปกษตอกนโดยตรง ควำมเปนปฏปกษทำงชนชนจงม

201

รปแบบทงำยกวำ อนเปนเงอนไขภววสยทำงประวตศำสตรในกำรเปดโปงธำตแทชนชน และควำมเปน

ปฏปกษทำงชนชนอยำงชดเจน

2. การกอก าเนดชนชนและธาตแทของชนชน:

วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ ชนชนเปนปรมณฑลหนงของประวตศำสตร ชนชนมใชเกดมำ

พรอมกบสงคมมนษย ชนชนเกดขนกเพยงแคเกยวของกบประวตศำสตรกำรพฒนำกำรผลตบนขนท

แนนอน มนเปนผลตผลแหงกำรพฒนำของพลงกำรผลตทไมอำจหลกเลยงได แตเปนผลตผลแหงกำร

พฒนำทไมพอเพยง ลทธมำรกซเหนวำ ชนชน “แบงแยกจำกรำกฐำนกำรผลตทไมพอเพยง มนจะถก

ท ำลำยใหหมดไปดวยกำรพฒนำอยำงเตมทของพลงกำรผลตยคสมยปจจบน” ในยคสงคมบพกำล

ระดบพลงกำรผลตทำงสงคมต ำสด ไมมผลตภณฑสวนเกน ไมมระบอบกรรมสทธในปจจยกำรผลต

เอกชน ไมมกำรขดรด และไมมชนชนทเปนไปได นกโบรำณคดคนพบสงคมชนชนเปนเพยงแค

เรองรำวทปรำกฏใน 5-6 พนปน เอง ผลตภณฑสวนเกนปรำกฏเปนเงอนไขเบ องตนทำงวตถทท ำให

เกดชนชน กำรพฒนำของกำรแบงงำนเปนรำกฐำนใหเกดชนชน และระบอบกรรมสทธในปจจยกำร

ผลตเอกชนปรำกฏเปนมลเหตโดยตรงใหเกดชนชน

วตถนยมประวตศำสตรไมเพยงอธบำยกำรกอเกดชนชน ยงเผยใหเหนถงธำตแทของชนชน

อยำงเปนวทยำศำสตรอกดวย ชนชน กคอกลมชนตำงๆ ของสงคมทมฐำนะเศรษฐกจแตกตำงกน

โดยเฉพำะทนททเกยวของกบควำมสมพนธกำรผลต ลทธเลนนไดใหค ำนยำมชนชนอยำงสมบรณวำ

“ทเรยกวำชนชน กคอกลมชนใหญจ ำนวนหนงเปนเชนน คอ กลมชนจ ำนวนน มฐำนะแตกตำงกนใน

ระบบกำรผลตของสงคมทแนนอนบนประวตศำสตร สมพนธกบปจจยกำรผลต (ควำมสมพนธสวน

ใหญเชนนก ำหนดเปนอำรยะธรรมบนกฎหมำย) ทแตกตำงกน บทบำทในกำรจดตงแรงงำนทำงสงคม

แตกตำงกน ดงนน รปแบบและควำมมำกนอยทตนไดรบจำกกำรจดสรรโภคทรพยสงคมสวนนนจง

แตกตำงกน ท เรยกวำชนชน กคอกลมชนจ ำนวนหนงเปนเชนน คอ เนองจำกฐำนะของพวกเขำ

แตกตำงกนในโครงสรำงเศรษฐกจสงคมทแนนอน ในนนกลมชนหนงไดยดครองแรงงำนของอกกลม

ชนหนง” ค ำนยำมชนชนของเลนน เปนขอสรปทำงทฤษฎธำตแทชนชนของวตถนยมประวตศำสตร

สนองมำตรฐำนแบงแยกชนชนอยำงเปนวทยำศำสตรใหแกเรำ ทเรยกวำชนชนขดรด หมำยถงคนสวน

หนงไดยดครองปจจยกำรผลตของสงคม จงสำมำรถยดครองแรงงำนของคนอกสวนหนง แลวขดรด

คนอกสวนหนง

มองจำกกำรจ ำแนกธำตแทชนชนของวตถนยมประวตศำสตรจะเหนไดวำ กำรจ ำแนกชนชน

เพยงแตถอเศรษฐกจเปนมำตรฐำน มใชถอกำรเมองและควำมคดเปนมำตรฐำน ควำมสมพนธ

ระหวำงชนชน ไมเพยงสะทอนดำนชวตเศรษฐกจ ยงสะทอนดำนชวตกำรเมอง และดำนชวตจตใจ

ของสงคมอกดวย ควำมสมพนธทำงชนชนแสดงออกโดยควำมสมพนธทำงวตถและควำมสมพนธทำง

ควำมคด ควำมขดแยงทเปนปฏปกษระหวำงชนชน ไมเพยงแสดงออกบนเศรษฐกจ ยงแสดงออกบน

กำรเมองและบนควำมคดอกดวย แตวำ ควำมเปนปฏปกษตอกนบนควำมคดและบนกำรเมอง ถง

ทสดแลว แสดงออกอยำงรวมศนยบนเศรษฐกจ

ประวตศำสตรสงคมมนษยพฒนำผำนสงคมทเปนปฏปกษทำงชนชนมำแลว 3 แบบ คอสงคม

ทำส สงคมศกดนำ และสงคมทนนยม สงคมเหลำน ตำงกมโครงสรำงชนชนเฉพำะและตำงกมชนชน

202

พนฐำนของตนคอ เจำทำสกบทำส ศกดนำกบทำสตดทดน และนำยทนกบกรรมกร ชนชนพ นฐำน

ของแตละสงคมจะเกยวพนกบแบบวธกำรผลตเฉพำะของตน ควำมขดแยงระหวำงพวกเขำ ประกอบ

กนขนเปนควำมขดแยงหลกของสงคม

ภำยในชนชนยงอำจแยกเปนล ำดบชน หรอชนชน เชน ชนชนนำยทนแยกเปนชนชนนำยทน

ผกขำด ชนชนนำยทนไมผกขำด ชำวนำแยกเปนชำวนำกลำง ชำวนำจน เปนตน มองจำกแงมม

สงคมศำสตร ชนชนหมำยถง กลมชนสงคมในสมำชกสงคมทงหมดทแบงแยกฐำนะตำงกนและกน

ตำมมำตรฐำนล ำดบชนทแนนอน ทำท พฤตกรรม เบำหลอม และทศนะคำนยมจะมควำมคลำยคลง

กนในกลมชนเดยวกน จะมควำมแตกตำงกนในสมำชกกลมชนทตำงกน กลมชนทำงสงคมกอตวขนมำ

จำกหลำยสำเหตเปนตนวำดำนเศรษฐกจ ดำนกำรเมอง และดำนสงคม ซงอยในฐำนะทตำงกนใน

โครงสรำงล ำดบชนทำงสงคม สงคมศำสตรเรยกมนวำ ชนชน กลมชนทมคณสมบตเหมอนกนใน

ลกษณะสมพทธและลกษณะยงยนนน พวกเขำเรยงขนมำตำมล ำดบชน สมำชกในแตละล ำดบชนของ

สงคมพงมทศนะคำนยม อำรมณควำมนยมชมชอบ และรปแบบพฤตกรรมทคลำยคลงกน

กำรคนควำและกำรเรยนรปรำกฏกำรณสงคมชนชนในประวตศำสตรสงคม ดวยทศนะชนชน

และกำรตอสทำงชนชนของลทธมำรกซ กคอวธวเครำะหชนชนของลทธมำรกซ กำรวธวเครำะหชนชน

เชนน ไดช น ำเคำเงอนเจำะผำนปรำกฏกำรณสงคมทเรอนลำงและซบซอน ไปเรยนร ธำตแทและ

กฎเกณฑของสงคมชนชน มนเรยกรองเรำวเครำะหสภำพชนชน ตองวเครำะหฐำนะเศรษฐกจ จดยน

กำรเมอง และรปกำรณจตส ำนกของชนชนตำงๆ อยำงทวดำน ยดกมควำมสมพนธทำงชนชน ก ำลง

เปรยบเทยบและสภำพกำรเปลยนแปลงทำงชนชนทงหมดอยำงทวดำน กำรวเครำะหชนชนใน

ปรำกฏกำรณสงคม ตองจ ำแนกควำมขดแยงทำงชนชนกบไมใชเปนควำมขดแยงทำงชนชน ชนชน

พ นฐำนกบไมใชเปนชนชนพ นฐำน ควำมเปนปฏปกษทำงชนชนกบควำมแตกตำงทำงชนชน ชนชนท

ตำงกนและชนชนทตำงกน ควำมขดแยงระหวำงเรำกบศตร และควำมขดแยงในหมประชำชน สวน

กำรตอสทำงชนชนในสงคมสงคมนยมขนตน เปนกำรตอสทำงชนชนในรปแบบเฉพำะอยำงหนง คอ

กำรตอสทำงชนชนทตกทอดกนมำบนประวตศำสตรภำยใตเงอนไขสงคมนยม มนมใชควำมขดแยง

หลกของสงคม ขณะเดยวกนเนองจำกอทธพลศตรภำยในและภำยนอกยงด ำรงอย กำรตอสทำงชนชน

จงยงด ำรงอยในชวงระยะเวลำยำวนำนและในขอบเขตทแนนอน ในสงคมสงคมนยมขนตนกำรขยำย

ใหญกำรตอสทำงชนชน เปนควำมโนมเอยงทไมถกตอง กำรเสนอ “ทฤษฎดบมอด” ของกำรตอสทำง

ชนชน กเปนทศนะทไมถกตองเชนกน หำกมองจำกระยะยำวแลว กำรตอสทำงชนชน จะมแนวโนม

คอยๆ ลดลง คลคลำยลง และดบสญไปในทสด แตกำรตอสทำงชนชนยงอำจจะดเดอดรนแรงภำยใต

เงอนไขบำงอยำง

3. การตอสทางชนชน เปนพลงขบเคลอนพฒนาสงคมชนชนโดยตรง:

กำรตอทำงชนชน มชนชนกมกำรตอสทำงชนชน เปนปรำกฏกำรณทเลยงไมไดในสงคมชนชน

กำรตอสทำงชนชน กคอกำรตอส ระหวำงกลมชนทำงสงคมทเปนปฏปกษตอกนบนผลประโยชน

เศรษฐกจมลฐำน ลทธเลนนระบวำ กำรตอสทำงชนชน “เปนกำรตอสของคนสวนหนงคดคำนคนอก

สวนหนง เปนกำรตอสของมวลชนและแรงงำนทไรสทธทถกกดข ทคดคำนผกดขทมสทธพเศษและ

กำฝำกสงคม เปนกำรตอสของกรรมกรรบจำง หรอชนกรรมำชพทคดคำนกรรมสทธเอกชน หรอชน

203

ชนนำยทน” กำรชวงชงและกำรรกษำผลประโยชนทำงเศรษฐกจของชนชนตน เปนเนอหำธำตแทของ

กำรตอสทำงชนชน

วตถนยมประวตศำสตร ไมเพยงเผยกำรตอสทำงชนชนทเปนจรงทำงประวตศำสตรเทำนน

หำกยงเผยนยแหงกำรตอสทำงชนชนในอกขนทำงประวตศำสตรอกดวย โดยช ใหเหนวำกำรตอสทำง

ชนชน เปนพลงขบเคลอนพฒนำสงคมชนชนโดยตรง กำรตอสทำงชนชนส ำแดง บทบำท 2 ดำนท

ส ำคญดงน :

ประกำรแรก กำรตอสทำงชนชนผลกดนกำรพฒนำของรปลกษณสงคมอยำงเดยวกนไปในตว

กลำวส ำหรบกำรตอสทำงชนชนในขนกำรพฒนำเปลยนแปลงสงคมทำงปรมำณแลว จะเปนกำรโจมตชน

ชนปกครองโดยตรงในระดบทตำงกน หรอท ำลำยควำมสมพนธกำรผลต และโครงสรำงชนบนในสวน

ทเนำเฟะทสด หรอบบใหชนชนปกครองขณะนนใชมำตรกำรบำงอยำงปฏรปสงคม ปรบควำมสมพนธ

กำรผลตและโครงสรำงชนบนบำงสวนเฉพำะสวน ผลกดนใหพลงกำรผลตพฒนำไปมำกบำงนอยบำง

ผลกดนใหสงคมกำวหนำรดไป

ประกำรทสอง กำรตอสทำงชนชนในสงคมชนชน ส ำแดงบทบำทในกระบวนกำรเปลยนแปลง

ทำงคณภำพ รปลกษณสงคมหนงเปลยนเปนอกรปลกษณสงคมหนงอยำงชดเจน ทงนแมใหมแทนเกำ

เปนแนวโนมทแนนอนกตำม แตกำรแทนทชนดน ใชวำจะบรรลโดยอตโนมต ขณะทพลงกำรผลต

พฒนำถงขนทแนนอน ควำมสมพนธกำรผลตกลำยเปนสงกดขวำงกำรพฒนำพลงกำรผลต กำร

เปลยนพลกควำมสมพนธกำรผลตเกำ เปนควำมตองกำรทำงภววสยแหงกำรพฒนำพลงกำรผลต แต

ควำมตองกำรชนดน จะบรรลเมอผำนกำรตอสและควำมมำนะของผคน เนองจำกชนชนปกครอง

ปฏกรยำตวแทนควำมสมพนธกำรผลตเกำ ยอมไมเตมใจลงจำกเวทประวตศำสตรอยำงแนนอน หำก

จะรกษำควำมสมพนธกำรผลตเกำทฟอนเฟะ ธ ำรงผลประโยชน และฐำนะกำรปกครองของตนดวย

อ ำนำจในมอและเพทบำยตำงๆ เวลำน จงมแตชนชนกำวหนำตวแทนควำมตองกำรพฒนำพลงกำร

ผลต ไดโคนชนชนปกครองปฏกรยำลงจำกเวทประวตศำสตร ผำนกำรตอสทำงชนชนอยำงดเดอด

รนแรงเทำนน จงจะสำมำรถท ำใหควำมสมพนธกำรผลตใหมแทนทควำมสมพนธกำรผลตเกำได จง

จะสำมำรถท ำใหรปลกษณสงคมใหมแทนทรปลกษณสงคมเกำได จงจะสำมำรถปลดปลอยพลงกำร

ผลต และพฒนำพลงกำรผลตได

การปฏวตสงคมกบการปฏรปสงคม

กำรตอสทำงชนชนพฒนำถงระดบทแนนอนเกดกำรปฏวตสงคมอยำงเลยงไมได กำรปฏวต

เปนสญลกษณเปลยนแปลงทำงคณภำพของรปลกษณสงคม เนอแทของมน คอชนชนกำวหนำโคนกำร

ปกครองของชนชนปฏกรยำ อ ำนำจรฐในมอชนชนปฏกรยำเปลยนไปอยในมอชนชนกำวหนำ ระบอบ

สงคมใหมแทนทระบอบสงคมเกำ ปลดปลอยพลงกำรผลต เปนสญลกษณพ นฐำนเบองแรกบรรลกำร

เปลยนพลกรปลกษณสงคม บอเกดของกำรปฏวตสงคม กคอควำมขดแยงมลฐำนอนแหลมคมของ

สงคม บนประวตศำสตรเคยมกำรปฏวตเจำทดนใหมโคนลมระบอบทำส กำรปฏวตชนชนนำยทนใหม

โคนลมระบอบศกดนำ และกำรปฏวตสงคมนยมชนชนกรรมำชพโคนลมระบอบทนนยม

204

กำรปฏวตมบทบำทตอกำรพฒนำสงคมทส ำคญคอ: กำรปฏวตเปนหวงโซช ขำดตอกำรบรรล

กำรเปลยนพลกสงคม ขณะทควำมสมพนธกำรผลตเกำกดขวำงกำรพฒนำของพลงกำรผลตอยำงหนก

หนวง โครงสรำงชนบนเกำรกษำควำมสมพนธกำรผลตเกำอยำงสดเหวยง มแตตองใชมำตรกำรปฏวต

โคนมนลงไปเทำนน กำรปฏวตเชนน สำมำรถทจะระดมบทบำทสรำงสรรคอนกระตอรอรนและยงใหญ

ของมวลประชำชน ลทธเลนนช วำ “กำรปฏวต เปนวนแหงเฉลมฉลองอนอลงกำรของผถกขดรดและ

ผถกกดข มวลประชำชนไมวำเวลำใด ลวนไมอำจจะปรำกฏตว เปนผสรำงสรรคระบอบสงคมใหม

อยำงมชวตชวำเยยงยคกำรปฏวตเชนน ไดเลย” กำรปฏวตชนชนกรรมำชพ ไดขจดควำมเปนปฏปกษ

ทำงชนชน และใชดอกผลอำรยะธรรมทงหมดของมนษยชำตอยำงเตมท สรำงเงอนไขกระตนใหสงคม

กำวหนำทวดำน ลทธมำรกซช วำ “มแตกำรปฏวตสงคมอนยงใหญ ซงไดควบคมดอกผลแหงยคสมย

ชนชนนำยทน ควบคมตลำดโลกและพลงกำรผลตในยคปจจบน โดยเฉพำะในยำมททงปวงขนตอกำร

ควบคมดแลรวมกนของประชำชำตทกำวหนำทสด ควำมกำวหนำของสงคมมนษย จะไมเหมอนผสำง

เทวดำตำงศำสนำทนำกลวเชนนนอก มแตใชศรษะผถกฆำนนมำท ำถวยเหลำ เหลำนนจงจะดมได

อยำงมรสชำต” “กำรปฏวตคอหวรถจกรแหงประวตศำสตร”

หำกกลำววำ กำรปฏวต กคอกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพของรปลกษณสงคม ถำเชนนน

กำรปฏรป กคอกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณในกระบวนกำรพฒนำของรปลกษณสงคมอยำงเดยวกน

กลำวโดยมลฐำนแลว กำรปฏรป กคอกำรยงควำมสมบรณตนเอง และกำรพฒนำตนเองทแนนอน

ของรปลกษณสงคม ในอำณำจกรสงคมกำรทชนชนปกครองใชมำตรกำรปฏรปสงคมดำนตำงๆ กเพอ

ควำมสมบรณและควำมมนคงในระบอบสงคมทตนไดสถำปนำขน หำใชควำมประสงคของผถกปกครอง

เคลอนไหวลมลำงชนชนปกครอง และระบอบสงคมทเปนอยในปจจบนแตอยำงใดไม

กำรปฏรป เปนผลแหงกำรขบเคลอนควำมขดแยงมลฐำนของสงคมทจ ำตองเปนไป ใน

กระบวนกำรกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณทแนนอนของรปลกษณสงคม เมอควำมขดแยงมลฐำนของ

สงคมพฒนำถงระดบทแนนอน แตกยงไมถงขนดเดอดรนแรงทจะกอเกดกำรปฏวต กตองอำศย

วถทำงหรอมำตรกำรปฏรป มำปรบควำมสมพนธกำรผลตทไมสอดคลองกบพลงกำรผลต และ

โครงสรำงชนบนทไมสอดคลองกบรำกฐำนเศรษฐกจ หำกกลำววำ กำรปฏวตเหมำะกบกำรแกปญหำ

พ นฐำนของระบอบสงคมทเปนอยปจจบน ปลดปลอยพลงกำรผลตจำกควำมสมพนธกำรผลตเกำท

รองรบไมได ถำเชนนน กำรปฏรป กเหมำะกบกำรแกระบอบสงคมเกำ โดยกำรปรบควำมสมพนธ

กำรผลตในดำนและในหวงโซทไมสอดคลองกบพลงกำรผลต ครนแลวปลดปลอยพลงกำรผลตและ

พฒนำพลงกำรผลต

ในสงคมทชนชนขดรดอยในฐำนะผปกครอง กมนกกำรเมองทสำยตำยำวไกลบำงสวน ไดใช

มำตรกำรปฏรป เพอชนชนตนไดปกครองอยำงยำวนำน แตกมไมนอยทประสพควำมพำยแพ เพรำะ

ไปของเกยวกบผลประโยชนทควรจะไดของชนชนปกครองเขำ เชน กำรปฏรประบบกำรเมองวซ ใน

ประเทศจน ป 1898 แตกมควำมส ำเรจบำงสวน เชนกำรปฏรประบบกำรเมองซำงหยำงสมยจำนกวอ

ยคโบรำณของจน ซงไดวำงรำกฐำนอนควำมมนคงเขมแขงเกรยงไกรแกเมองฉน ท ำใหพระเจำฉน

สำมำรถท ำลำย 6 กก สรำงควำมเปนเอกภำพของประเทศ สวนกำรพฒนำในทนนยมในยคปจจบน

กเคยอำศยกำรปฏรป เชน ในสหรฐอเมรกำ ทศวรรษท 30 แหงศตวรรษท 20 ปรำกฏกำรเมองใหม

205

รสเวลต (Theodore Roosevelt) ซงใชมำตรกำรปรบกำรเงนกำรคลง ปรบอตสำหกรรมกำรผลต

ปรบแรงงำนและทน ท ำใหสหรฐอเมรกำหลดพนจำกวกฤตเศรษฐกจขณะนนได วำงรำกฐำนเศรษฐกจ

ของชำตพฒนำอยำงรวดเรวในเวลำตอมำ

กำรพฒนำของสงคมสงคมนยม กแยกจำกกำรปฏรปไมไดเชนกน ลทธมำรกซช วำ “สงท

เรยกวำ ‘สงคมสงคมนยม’ มใชสงทเกดขนแลวไมเปลยน หำกควรมองมนเหมอนระบอบสงคมอน

เปนสงคมทมกำรเปลยนแปลงและปฏรปเสมอ” กำรปฏรปของสงคมนยม กคอกำรยงควำมบรบรณ

ตนเอง พฒนำตนเองของระบอบสงคมนยม เพอปลดปลอยพลงกำรผลต พฒนำพลงกำรผลต

กระตนควำมกำวหนำทวดำน ดงตวอยำง เปำปฏรปของประเทศจนในยคปจจบน คอกำรบงคบระบบ

เศรษฐกจ ระบบกำรเมอง ระบบกำรศกษำและวฒนธรรม และระบบวทยำศำสตรส ำหรบกำรพฒนำ

พลงกำรผลต ในนนทเปนมลฐำนทสด กคอกำรผนระบบเศรษฐกจแบบโครงกำรทตกทอดกนมำ

เปนระบบเศรษฐกจกำรตลำดสงคมนยม ซงถอเปนกำร “สรำงระบอบโฉมหนำใหม” ชนดหนง โดยม

เปำหมำยท ำใหควำมสมพนธกำรผลตสอดคลองกบกำรพฒนำพลงกำรผลต ท ำใหโครงสรำงชนบน

สอดคลองกบกำรพฒนำรำกฐำนเศรษฐกจ ระดบลกและระดบกวำงในกำรปฏรปของประเทศจนในยค

ปจจบน คอกำรใชระบบใหมแทนระบบเกำ ปลดปลอยพลงกำรผลต บนควำมหมำยนกลำวไดวำ กำร

ปฏรปกคอกำรปฏวตอกแนวรบหนง เปนกำร “ปฏวตครงท 2” ของประเทศจน

206

207

บทท 13

การสรางทศนะประวตศาสตรสงคมทถกตอง

ทศนะประวตศำสตรสงคม เปนทศนะมลฐำนและวธมองประวตศำสตรสงคมโดยรวมของ

คนเรำ ทศนะประวตศำสตรสงคมถอเอำกระบวนกำรประวตศำสตรทงกระบวนและสงคมทงมวล มำ

เปนเปำคนควำและคนหำค ำตอบเกยวกบควำมสมพนธระหวำงดำนตำงๆ คอดำนควำมสมพนธของ

กำรด ำรงอยทำงสงคมกบจตส ำนกทำงสงคม ดำนธำตแทของสงคมมนษยและปจจยทก ำหนด

คณสมบตของสงคม เศรษฐกจ กำรเมอง และควำมคดทำงสงคม ซงเปนพลงผลกดนกำรพฒนำและ

กำรเปลยนแปลงของสงคมรวมทงกฎเกณฑของมน ในนน ควำมสมพนธของกำรด ำรงอยทำงสงคมกบ

จตส ำนกทำงสงคม เปนปญหำมลฐำนของทศนะประวตศำสตรสงคม ปรชญำลทธมำรกซเรมจำก

แงมมทำงปฏบตเผยใหเหนถงธำตแทของกำรปฏบตในชวตสงคมอยำงเปนวทยำศำสตร แลวถอเอำสง

น เปนพ นฐำนในกำรอรรถำธบำยควำมสมพนธของกำรด ำรงอยทำงสงคมกบจตส ำนกทำงสงคม แลว

เผยโครงสรำงและธำตแทของสงคมออกมำอยำงเปนวทยำศำสตร สวนจตนยมประวตศำสตร หรอ

เรยกวำทศนะจตนยมประวตศำสตร เปนทศนะประวตศำสตรเกยวกบกำรพฒนำทำงสงคมทไมเปน

วทยำศำสตร เปนปฏปกษโดยสนเชงกบทศนะวตถนยมประวตศำสตร แกนแทของมนคอกำรกลบ

ตำลปตรควำมสมพนธทแทจรงระหวำงกำรด ำรงอยทำงสงคมกบจตส ำนกทำงสงคม สมำชกและ

ผปฏบตงำนของพรรคจะตองสรำงทศนะประวตศำสตรสงคมอยำงถกตอง ยดกมควำมสมพนธระหวำง

กำรด ำรงอยทำงสงคมกบจตส ำนกทำงสงคมอยำงถกตองเปนวทยำศำสตร ท ำควำมเขำใจธำตแทของ

กำรปฏบตในชวตสงคมใหถกตอง ครนแลวท ำใหกฎเกณฑภววสยของสงคมกบควำมส ำนกท

กระตอรอรนของมนษยเปนเอกภำพกน ผลกดนใหสงคมพฒนำกำวหนำไปอยำงไมหยดยง

ปญหามลฐานของประวตศาสตรสงคม

กำรด ำรงอยทำงสงคมกบจตส ำนกทำงสงคม เปนปญหำมลฐำนของประวตศำสตรสงคม จะ

เรยนร และจะจดกำรทงสองถกตองเชนไร เปนปมเงอนทส ำคญในกำรจ ำแนกทงสองในอำณำจกร

ประวตศำสตรสงคม กำรใหค ำตอบตำงกนในปญหำใครเปนอนดบหนง กำรด ำรงอยทำงสงคม หรอ

จตส ำนกทำงสงคม แยกเปนคำยวตถนยมประวตศำสตรและคำยจตนยมประวตศำสตร สองคำยใหญ

ทศนะทเหนวำ กำรด ำรงอยทำงสงคมก ำหนดจตส ำนกทำงสงคม สงกดคำยวตถนยมประวตศำสตร

ตรงกนขำม สงกดคำยจตนยมประวตศำสตร ปญหำควำมสมพนธของกำรด ำรงอยทำงสงคมกบ

จตส ำนกทำงสงคม เปนจดเรมตนพ นฐำนในกำรคนควำปญหำสงคมทงปวงของนกปรชญำและนก

สงคมศำสตร กอนปรชญำลทธมำรกซยงไมมค ำตอบทถกตองในปญหำน ไมวำนกจตนยม หรอนก

วตถนยมกตำม เพรำะพวกเขำไมไดจบธำตแทของกำรปฏบตในชวตสงคมนนเอง

208

1. ทศนะประวตศาสตรทตางกนสองชนด:

ทศนะจตนยมประวตศำสตรสรปวำ ทำยทสดจตเปนปจจยและตนเหตในกำรพฒนำของ

ปรำกฏกำรณสงคม ทศนะจตนยมประวตศำสตรภววสยเหนวำ ประวตศำสตรของมนษยก ำหนดขน

โดยพลงจตเหนอธรรมชำต สวนทศนะจตนยมประวตศำสตรอตวสยสรปวำ กำรพฒนำของสงคม

มลเหตอยทควำมคดเจตจ ำนงของคนเรำ ประวตศำสตรก ำหนดขนโดยปณธำนของวระบรษ พวกเขำ

ปฏเสธกฎเกณฑกำรพฒนำของสงคมทำงภววสย ลบลำงบทบำทก ำหนดประวตศำสตรสงคมของ

มวลชนผใชแรงงำน พรรณนำเรองรำวประวตศำสตรบำงอยำงเปนควำมบงเอญกองเปนภเขำเลำกำ

บนประวตศำสตรกเคยมนกคดทกำวหนำและนกปรชญำบำงรำยทน ำเสนอทศนะ และอธบำยปญหำ

ประวตศำสตรสงคมทถกตองเฉพำะตวเชนกน พวกเขำพยำยำมอธบำยปรำกฏกำรณสงคมบำงอยำง

ดวยทศนะวตถนยม แตทศนะประวตศำสตรทงหมดของพวกเขำ ยงคงสงกดปรมณฑลจตนยม

ดงเชนในศตวรรษท 19 ฟอยเออบค นกปรชญำวตถนยมแบบฉบบเยอรมน เหนวำ “ถำหำก

เนองจำกคณอดอยำกยำกจนและไมมสงบ ำรงรำงกำย ถำเชนนนในสมองคณ ในควำมรสกคณ และ

ในใจคณกไมมสงบ ำรงศลธรรม” แมเขำจะเหนวำ วตถมบทบำทก ำหนดสภำพชวตคนในกำรปฏบต

ตำมมำตรฐำนศลธรรมกตำม แตเขำไมไดยดกมแกนแทกำรผลตปจจยทำงวตถทสนองกำรด ำรงชพ ท

ก ำหนดคณสมบตทำงสงคม และก ำหนดใหสงคมพฒนำครำวเดยวกน เขำน ำเสนอแตกำรใชเหตผล

ศลธรรม ศำสนำ และควำมรกมำดดแปลงสงคมจงถล ำลงในจตนยมประวตศำสตร จะเหนไดวำ จต

นยมประวตศำสตรเหนแตพลงจตท ำใหประวตศำสตรสงคมขบเคลอน เหนแตจตส ำนกก ำหนดกำร

ด ำรงอยของสงคม เหนแตจดมงหมำย เจตนำ ปณธำน และจตส ำนกของผคนเปนพลงก ำหนดให

ประวตศำสตรสงคมขบเคลอน เปนพลงก ำหนดใหประวตศำสตรสงคมเคลอนไหวเปลยนแปลง แตเขำ

ไมไดคนควำในอกขนวำ เบองหลงกำรขบเคลอนทำงจตในสงคมนน มลเหตอยทวตถ

วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ กำรขบเคลอนทำงสงคมของผ คนนน มใชจตส ำนกคน

ก ำหนดกำรด ำรงอยทำงสงคม หำกกำรด ำรงอยทำงสงคมก ำหนดจตส ำนกคน มใชชวตทำงกำรเมอง

และชวตทำงจตใจของสงคมก ำหนดชวตทำงวตถ หำกชวตทำงวตถก ำหนดชวตทำงกำรเมอง และ

ชวตทำงจตใจของสงคม ลทธมำรกซเหนวำ “กำรเปลยนแปลงทำงสงคม และกำรเปลยนพลกทำง

กำรเมองทงปวง มลเหตทำยสด ไมควรคนหำจำกสมองคน จำกควำมเปนธรรม และจำกควำมรท

เปนสจธรรมชวนรนดร หำกควรคนหำจำกรปแบบกำรแลกเปลยนและกำรปรบเปลยนแบบวธกำร

ผลตทนบวนทวคณ ไมควรคนหำในปรชญำทเกยวของกบยคสมย หำกควรคนหำจำกเศรษฐกจท

เกยวของกบยคสมย” วตถนยมประวตศำสตร ไมปฏเสธบทบำทอนใหญหลวงของจตส ำนกทำง

สงคม ไมปฏเสธชวตจตใจและชวตกำรเมองทมตอกำรพฒนำของสงคมแตอยำงใด

วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ กระบวนกำรพฒนำสงคม เปนกระบวนกำรประวตศำสตร

ธรรมชำต กำรขบเคลอนท ำกำรผลตปจจยด ำรงชพทำงวตถ เปนเงอนไขเบองตนแหงกำรด ำรงอยของ

สงคมมนษย พลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต และรำกฐำนทำงเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน

ประกอบกนขนเปนเอกภำพของระบอบสงคมอยำงมอนทรย ควำมขดแยงมลฐำนของสงคม เปนพลง

พฒนำภำยในของสงคม มวลประชำชนคอผสรำงสรรคประวตศำสตร วตถนยมประวตศำสตร กคอ

วตถนยมทใชและเผยแพรในอำณำจกรประวตศำสตรสงคม เปนสวนประกอบของปรชญำลทธมำรกซท

209

ตดขำดจำกกนไมได ลทธเลนน ช วำ “มำรกซไดเสรมทวและพฒนำปรชญำวตถนยมใหลกซ งยงข น

โดยน ำเอำควำมร ของวตถนยมทมตอโลกธรรมชำต มำขยำยในสงคมมนษย ท ำใหปรชญำวตถนยม

ครบถวนบรบรณ” “จตส ำนกสะทอนกำรด ำรงอยเสมอ อนเปนหลกกำรทวไปของวตถนยมทงหมด

กำรไมมองถง หลกกำรนกบหลกกำรจตส ำนกสะทอนกำรด ำรงอยทำงสงคม ซงเกยวพนกนโดยตรงและ

แยกจำกกนไมไดของวตถนยมประวตศำสตรนน ไมไดอยำงเดดขำด” หำกไมมวตถนยมประวตศำสตร

วตถนยมของปรชญำลทธมำรกซ กไมครบถวนบรบรณ ไมถงทสด กไมมวตถนยมวภำษ กไมมโลก

ทศนทครบถวนเปนวทยำศำสตรดวย

เมอมควำมชดเจนตอปญหำมลฐำนของทศนะประวตศำสตรสงคม ไมเพยงชวยใหเรำจ ำแนก

อะไรคอวตถนยมประวตศำสตร อะไรคอจตนยมประวตศำสตร ยงชวยใหเรำยดกมหลกกำรพ นฐำน

ของวตถนยมประวตศำสตรไดอกดวย สมำชกและผปฏบตงำนของพรรคจะตองเขำใจอยำงชดเจนวำ

หลกกำรพ นฐำนในกำรด ำรงอยทำงสงคมก ำหนดจตส ำนกทำงสงคม เปนฐำนศลำทฤษฎวตถนยม

ประวตศำสตร หลกกำรอนของวตถนยมประวตศำสตรไดสรำงขนบนรำกฐำนหลกกำรน กำรรบรและ

กำรยดกมปญหำมลฐำนของทศนะวตถนยมประวตศำสตรทถกตอง มควำมหมำยส ำคญยงตอสมำชก

และผปฏบตงำนของพรรค ทจะศกษำคนควำและยดกมวตถนยมประวตศำสตรไดอยำงแทจรง

2. การด ารงอยทางสงคมกบจตส านกทางสงคม:

กำรด ำรงอยทำงสงคมกบจตส ำนกทำงสงคม เปนสองดำนในชวตสงคม กำรด ำรงอยทำงสงคม

ไดแกยอดรวมเงอนไขชวตสงคมในลกษณะท เปนวตถ ครอบคลมปจจยพ นฐำนสำมอยำงคอ

สภำพแวดลอมธรรมชำต ปจจยประชำกร และแบบวธกำรผลตปจจยทำงวตถ ทมควำมส ำคญทสด

และมควำมหมำยชขำดมำกทสดในนนคอ แบบวธกำรผลตปจจยทำงวตถ

จตส ำนกทำงสงคม ไดแกดำนชวตจตใจของสงคมหรอยอดรวมปรำกฏกำรณจตประเภทตำงๆ

ครอบคลมดำนตำงๆ ควำมคดทำงกำรเมอง ควำมคดทำงกฎหมำย ทฤษฎปรชญำ ทฤษฎวทยำศำสตร

แนวคดคณธรรม แนวคดศำสนำ ศลปะวรรณคดศำสตร และจตวทยำทำงสงคม เปนตน

กำรคนควำปญหำประวตศำสตรสงคมไมวำยคสมยใดกตำม จกคนควำซงเกยวของกบ

ปรำกฏกำรณทงสอง จกมค ำตอบทำงธำตแทของปรำกฏกำรณทงสอง และควำมสมพนธซงกนและกน

ระหวำงทงสอง

ทศนะวตถนยมประวตศำสตรลทธมำรกซเหนวำ กำรด ำรงอยทำงสงคมก ำหนดจตส ำนกทำง

สงคม จตส ำนกมบทบำทกระตอรอรนตอกำรด ำรงอยทำงสงคม ทงสองกอบทบำทซงกนและกนแยก

จำกกนไมได กำรด ำรงอยทำงสงคมก ำหนดจตส ำนกทำงสงคม ส ำแดงออก 3 ดำน (1 ไมมจตส ำนก

ทำงสงคมทแยกจำกกำรด ำรงอยทำงสงคม เน อหำจตส ำนกทำงสงคมมำจำกกำรด ำรงอยทำงสงคม

มโนภำพและจตส ำนก กคอกระบวนกำรทำงภววสยทสะทอนในสมองทำมกลำงกำรปฏบตทำงสงคม

ของมนษย ลทธมำรกซเหนวำ “สงทเปนมโนภำพ เปนเพยงสงทยำยเขำมำในสมองมนษย เปนเพยง

วตถท ดดแปลงแลวในสมองมนษย” จตส ำนกทำงสงคมทถกตองมำจำกกำรด ำรงอยทำงสงคม

จตส ำนกทำงสงคมทไมถกตองกมำจำกกำรด ำรงอยทำงสงคมเชนกน เพยงแตมนสะทอนควำมวำงเปลำ

บดเบน กลบตำลปตรกำรด ำรงอยทำงสงคม (2 จตส ำนกทำงสงคมเปลยนไปกบกำรด ำรงอยทำงสงคม

ทเปลยนไป ไมวำกำรเปลยนแปลงของจตส ำนกทำงสงคมใดๆ ทำยทสดก ำหนดข นโดยกำรด ำรงอย

210

ทำงสงคมทเปลยนไป แนวควำมคด ทศนะและจนตภำพของผคนจะเปลยนไปกบเงอนไขชวตผคน

ไปกบควำมสมพนธของผคนในสงคม และไปกบกำรด ำรงอยทำงสงคมของผคนทเปลยนไป บอเกด

ของมนคนจำกกำรด ำรงอยทำงสงคม (3 กำรด ำรงอยทำงสงคมมลกษณะชนชนอยำงเดนชดในสงคมชน

ชน ชนชนทตำงกนหลกไมพนทจะตองมจตส ำนกทำงสงคมทตำงกน ควำมเปนจรงอนมำกมำยยนยน

วำ ชนชนทมฐำนะปกครองบนเศรษฐกจและกำรเมอง มกจะอำศยอ ำนำจเศรษฐกจและกำรเมองท

เหนอกวำโฆษณำควำมคดของชนชนตน เพอรกษำผลประโยชนทำงเศรษฐกจและฐำนะทำงกำรเมอง

ของตน เพอใหควำมคดชนชนตนมฐำนะปกครองในสงคม ลทธมำรกซระบวำ “ควำมคดชนชน

ปกครองแตละยคสมย ลวนเปนควำมคดทมฐำนะปกครอง ซงกคอ ชนชนหนงยดฐำนะปกครองบน

พลงวตถ กยดฐำนะปกครองบนพลงจตใจดวยในขณะเดยวกน ชนชนทจดกำรปจจยกำรผลตทำงวตถ

กจดกำรปจจยกำรผลตทำงจตใจดวยในขณะเดยวกน ดวยเหตน ควำมคดของผซงไมมปจจยกำรผลต

ทำงจตใจเหลำนน โดยทวไปขนตอชนชนน ” นเปนสำเหตทประเทศสงคมนยมตองยนหยดฐำนะนำว

น ำและบทบำทชน ำของลทธมำรกซในอำณำจกรรปกำรณจตส ำนกของตน

ทศนะวตถนยมประวตศำสตรเหนวำ จตส ำนกทำงสงคมจะไมเฉอยเนอย หำกจะกอบทบำท

ยอนกลบตอกำรด ำรงอยทำงสงคม สะทอนกำรด ำรงอยทำงสงคมอยำงกระตอรอรน และเปนอสระ

สมพทธ ส ำแดงออก 4 ประกำรทส ำคญ: (1 กำรเปลยนแปลงและกำรพฒนำของกำรด ำรงอยทำง

สงคม กบกำรเปลยนแปลงและกำรพฒนำของจตส ำนกทำงสงคม ไมใชเปนจงหวะกำวเดยวกน

ทงหมด หมำยควำมวำ จตส ำนกทำงสงคมอำศยกำรด ำรงอยทำงสงคม แตไมใชเปนหนงเดยวกน

ทงหมดกบกำรด ำรงอยทำงสงคมทเปลยนไป บำงทกลำหลงกวำ กระทงขดขวำงกำรพฒนำของกำร

ด ำรงอยทำงสงคม บำงทกล ำหนำกำรด ำรงอยทำงสงคม คำดกำรณลวงหนำถงแนวโนมกำรพฒนำของ

กำรด ำรงอยทำงสงคม (2 กำรพฒนำของจตส ำนกทำงสงคมมลกษณะสบทอดทำงประวตศำสตร

จตส ำนกทำงสงคมรวมถงบรรดำรปแบบตำงๆ ของมน ลวนสมพนธกบกำรพฒนำและกำรสบทอด

ผลงำนในอดตของมน กลำวส ำหรบ บนเนอหา จตส ำนกทำงสงคมในยคสมยทแนนอนหนงๆ ทงได

สะทอนระดบกำรพฒนำทด ำรงอยในสงคม ทงไดรกษำกำรสะทอนขอมลจตส ำนกบำงอยำงในสภำพ

สงคมในอดตทกอตวบนประวตศำสตรครำวเดยวกน บนรปแบบ จตส ำนกทำงสงคมในยคสมยท

แนนอนหนงๆ มทงแบบวธ วธกำรและมำตรกำรเตมเตมสงใหม มทงแตงเตม แปรรป และพฒนำ

ตำมเน อหำและเงอนไขใหมครำวเดยวกน ดงทเรยกกนวำ น ำอดตมำรบใชปจจบน โละกำกเอำแกน

นนเอง (3 กำรกอบทบำทซงกนและกน และกำรสงผลสะเทอนซงกนและกนระหวำงรปแบบตำงๆ ของ

จตส ำนกทำงสงคม กลำวคอ บรรดำรปแบบตำงๆ ของจตส ำนกทำงสงคม แมจะมเน อหำ รปแบบ

ฐำนะ บทบำทและกระบวนกำรทแตกตำงทำงประวตศำสตรกตำม แตกมใชเปนอสระ หำกไดกอ

บทบำทซงกนและกน เสรมซงกนและกน แทรกซมซงกนและกน ประกอบกนข นเปนรปลกษณ

จตส ำนกทำงสงคมระบบใหญ เชน ประวตศำสตรบำงยคสมย ศำสนำมบทบำทนำวน ำ ประวตศำสตร

บำงยคสมย ศลปะวรรณคดมบทบำทนำวน ำ (4 จตส ำนกทำงสงคม มบทบำทผลกดนหรอขดขวำงกำร

ด ำรงอยทำงสงคม จตส ำนกทำงสงคมทกำวหนำ มกกระตนและเรงกำรพฒนำของสงคม จตส ำนก

ทำงสงคมทลำหลง มกขดขวำง และชะลอกำรพฒนำของสงคม นนคอสญลกษณมลฐำนในกำรวนจฉย

ควำมกำวหนำหรอลำหลงของจตส ำนกทำงสงคม

211

3. การพฒนาของสงคมเปนกระบวนการประวตศาสตรธรรมชาต:

อำณำจกรสงคม คออำณำจกรมนษย กำรเคลอนไหวของสงคมมนษยลวนมจดมงหมำยและม

จตส ำนก สงคมมลกษณะแกนหลกซ งตำงจำกธรรมชำต แตกำรพฒนำของสงคมมนษยกเปน

กระบวนกำรภววสย เปนวตถ เปนวภำษ และเปนกฎเกณฑภววสย ซงไมอำจหนเหไปตำมเจตจ ำนง

ของผใดเหมอนกบกำรพฒนำของโลกธรรมชำต ปรชญำลทธมำรกซมองกระบวนกำรพฒนำของสงคม

เปนกระบวนกำรประวตศำสตรธรรมชำตกระบวนกำรหนง ดงทลทธมำรกซระบวำ “สงคมมนษยม

กระบวนกำรพฒนำทเปนวภำษทสอดคลองกบกฎเกณฑเหมอนกบโลกธรรมชำต ประวตศำสตรสงคม

แมเปนดอกผลแหงกำรขบเคลอนทมจตส ำนกทมจดมงหมำยของมนษยกตำม แตสงคมมนษยกม

กฎเกณฑภววสยทไมอำจหนเหไปตำมเจตจ ำนงทำงอตวสยของผใด”

4. การพฒนาของสงคมไมอาจแยกไปจากเงอนไขทางวตถของชวตสงคม:

เงอนไขทำงวตถของชวตสงคมหมำยถง ยอดรวมบรรดำปจจยทกอตวข นเปนรปแบบกำร

เคลอนไหวของสงคมในลกษณะทเปนวตถ มนเปนรำกฐำนแหงกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของสงคม

โดยครอบคลมปจจยสภำพแวดลอมธรรมชำต ประชำกร และแบบวธกำรผลตปจจยทำงวตถ

สภำพแวดลอมธรรมชำต ไดแกยอดรวมเงอนไขทำงธรรมชำตตำงๆ ทเกยวของกบต ำแหนงภมศำสตร

ทสงคมมนษยไดอำศยด ำรงอย ประกอบดวยปจจยดนฟำอำกำศ ทดน เทอกเขำ แมน ำล ำคลอง

แหลงทรพยำกร แรธำต พช และสตว สภำพแวดลอมทำงธรรมชำตเหลำน เปนเงอนไขทจ ำเปนตอ

กำรด ำรงอยและกำรพฒนำตำมปกตของสงคม สภำพแวดลอมธรรมชำต เปนเบ องตนและเปน

เงอนไขธรรมชำตทสนองแกกำรด ำรงอยและกำรพฒนำของสงคม มนษยไดรบปจจยด ำรงชพและ

ปจจยกำรผลตทำงวตถทจ ำเปนจำกสงธรรมชำตผำนกำรใชแรงงำน สวนปจจยประชำกร ไดแกสภำพ

ทำงดำนจ ำนวน ควำมหนำแนน กำรกระจำย และอตรำเพมทวของพลเมองในสงคม รำกฐำนทสงคม

อำศยด ำรงอยและพฒนำ ไดแกกำรผลตทำงวตถ แตกแยกจำกกำรผลตประชำกร ซงกคอกรผลตตว

ของมนษยเองไมได ปจจยประชำกรมบทบำทเรงหรอชะลอกำรพฒนำของสงคม สวนแบบวธกำรผลต

ปจจยทำงวตถ หรอเรยกโดยยอวำ แบบวธกำรผลต เปนสไตลรปธรรมทผคนไดมำซงปจจยทำงวตถ

เปนองคเอกภำพของพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต เปนเงอนไขทำงวตถทส ำคญทสดของชวต

สงคม

วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ มแตแบบวธกำรผลตอนเปนเงอนไขทำงวตถของชวตสงคม

และเปนพลงก ำหนดกำรพฒนำของสงคม โดยมมลเหตครอบคลม 3 ดำน: (1 กำรผลตปจจยทำงวตถ

เปนรำกฐำนแหงกำรด ำรงอยของสงคมมนษย ไมวำกำรผลตของสงคมใดกตำม จกตองด ำเนนภำยใต

แบบวธกำรผลตทแนนอน ผละจำกกำรผลตปจจยทำงวตถและแบบวธกำรผลต มนษยจะด ำรงอย

ไมได จะด ำเนนชวตใดๆ ไมได (2 แบบวธกำรผลตปจจยทำงวตถก ำหนดคณสมบตและรปโฉมของ

สงคม ระบอบพ นฐำนหรอกคอ โครงสรำงชนบน ทศนะกำรเมอง ทศนะกฎหมำย และทศนะ

คณธรรมของสงคมหนงๆ ถงทสดแลวก ำหนดขนโดยแบบวธกำรผลตทงสน ลทธมำรกซบงช วำ “แบบ

วธกำรผลตด ำรงชพทำงวตถ บงคบกระบวนกำรชวตสงคม ชวตกำรเมอง และชวตจตใจทงหมด” (3

กำรเปลยนแปลงของแบบวธกำรผลต ก ำหนดกำรเปลยนแปลงของรปลกษณสงคมหน งเปนอก

รปลกษณสงคมหนง รปลกษณสงคมเปนสญลกษณแสดงถงลกษณะพเศษเฉพำะของสงคม มนเปน

212

องคเอกภำพของรำกฐำนทำงเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบนซงแยกจำกระดบพลงกำรผลตไมได มน

เปนเอกภำพของรปลกษณเศรษฐกจสงคมกบโครงสรำงกำรเมอง และโครงสรำงวฒนธรรมทแนนอน

จนบดน ประวตศำสตรสงคมมนษยไดผำนรปลกษณสงคมมำแลว 5 ชนด สงคมบพกำล สงคมทำส

สงคมศกดนำ สงคมทนนยม และสงคมสงคมนยม ประวตศำสตรกำรพฒนำทำงสงคม กอนอนคอ

ประวตศำสตรกำรพฒนำทำงกำรผลต คอประวตศำสตรแบบวธกำรผลตปจจยทำงวตถแทนทสกน

มำรกซไดแยกปรำกฏกำรณเศรษฐกจออกจำกปรำกฏกำรณสงคมทงปวง แยกควำมสมพนธกำรผลต

ออกจำกควำมสมพนธทำงสงคมทงปวงกอน แลวสรปควำมสมพนธกำรผลตอยทพลงกำรผลตใน

ระดบสง ช ใหเหนถงลกษณะซ ำแลวซ ำอก และลกษณะกฎเกณฑกำรพฒนำของปรำกฏกำรณสงคม

จงมหลกฐำนทเชอถอได—มองกำรพฒนำของสงคมเปนกระบวนกำรประวตศำสตรธรรมชำต แสดงวำ

ประวตศำสตรกำรพฒนำของสงคมมนษย เปนกระบวนกำรวตถภววสยไมอำจหนเหไปตำมเจตจ ำนง

ของผใด เหมอนกบกำรพฒนำในกระบวนกำรวตถธรรมชำต

5. ลกษณะการปฏบตของชวตสงคม:

ทศนะจตนยมท ำใหประวตศำสตรมลกษณะเปนจต เหนวำธำตแทสงคมเปนผลตผลอยำงใด

อยำงหนงของจตอตวสยหรอภววสย ทศนะจตนยมประวตศำสตรธรรมชำตนยมสรปวำ ธำตแทของ

สงคมเปนลกษณะสงกดธรรมชำต เปนสงแวดลอมทำงภมศำสตรทมนษยไดอำศย หรอเปน

สญชำตญำณชวตของมนษย ทศนะประวตศำสตรทไมถกตองเหลำน มลเหตอยทมองไมเหนกำร

ปฏบต มองไมเหนบทบำทกำรพฒนำสงคมของกำรปฏบต

วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ ธำตแทชวตสงคมคอกำรปฏบต ทงน กเพรำะวำ ประกำรแรก

กำรปฏบตเปนเงอนไขเบองตนกอเกดควำมสมพนธทำงสงคม มควำมสมพนธทำงสงคมจงจะกอเกด

ชวตสงคมโดยแทจรง มนษยในกระบวนกำรปฏบตกำรผลตทำงวตถ ดำนหนงสมพนธกบธรรมชำต

ขณะเดยวกนสมพนธกบเศรษฐกจ กำรเมองและควำมคดระหวำงคนกบคนในสงคม หำกแยกจำกกำร

ปฏบต กไมมควำมสมพนธเหลำน และไมมชวตสงคมมนษยอกดวย

ประกำรท 2. กำรปฏบตประกอบขนเปนรำกฐำนมลฐำนของอำณำจกรชวตสงคม กำรปฏบต

ทำงสงคมมกำรปฏบตกำรผลตทำงวตถ มกำรปฏบตกำรสรำงสรรคและดดแปลงควำมสมพนธทำง

สงคม และมกำรปฏบตกำรทำงวฒนธรรมทำงจตใจ รปแบบปฏบตกำรเหลำน ประกอบกนขนเปน

เน อหำชวตสงคมทงหมด กลำยเปนกำรขบเคลอนทำงกำรผลตทำงวตถ กำรขบเคลอนทำงกำรเมอง

และกำรขบเคลอนทำงจตใจ

ประกำรท 3. ชวตสงคมมนษยแยกจำกกำรผลตปจจยทำงวตถไมได มนเปนเงอนไขพ นฐำน

แหงกำรอำศยด ำรงอยและกำรพฒนำของมนษย มนเปนรำกฐำนทำงวตถทจะสนองปจจยกำรด ำรงชพ

ทำงวตถและกำรกอตวชวตสงคม ชวตกำรเมอง และชวตจตใจของมนษย

ประกำรท 4. กำรปฏบตเปนตนธำรก ำลงพฒนำของสงคม กำรพฒนำของสงคมเกดจำกกำร

ผลกดนของควำมขดแยงระหวำงพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต รำกฐำนทำงเศรษฐกจกบ

โครงสรำงชนบน ตลอดจนกำรตอสทำงชนชนและกำรปฏวตสงคม เหลำน ด ำรงอยทำมกลำงกำร

ปฏบตของมนษย กลำวไดวำ แบบวธกำรผลตซงถอเปนพลงก ำหนดกำรพฒนำสงคมเกดจำกกำร

213

ปฏบตทำงผลตทำงวตถ พลงกำรผลตซงถอเปนพลงทำยสดทก ำหนดกำรพฒนำของสงคม ส ำแดงโดย

กำรปฏบตทำงสงคมของมนษย

6. ลกษณะภววสยของกระบวนการพฒนาทางสงคม:

วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ สงคมเปนสวนหนงของโลกวตถทงมวล กระบวนกำรพฒนำ

ของสงคมเปนภววสยไมอำจเหไปตำมเจตจ ำนงของผ ใด กำรพฒนำของมนมกฎเกณฑแตกไม

เหมอนกบโลกธรรมชำต คอกำรพฒนำของสงคมพงมลกษณะโดยตน ดงทลทธมำรกซเหนวำ กำร

พฒนำทำงประวตศำสตรสงคมตำงจำกกำรพฒนำทำงประวตศำสตรโลกธรรมชำตโดยสนเชง “พลงขบ

ดนในโลกธรรมชำต (หำกเรำหลกเลยงกำรกลำวถงบทบำทยอนกลบของมนษยทมตอโลกธรรมชำต)

ทงหมดไมรสกตว พลงขบดนเหลำน กอบทบำทซงกนและกนแบบหลบหหลบตำ กฎเกณฑทวไปของ

มนคอ กำรส ำแดงกำรกอบทบำทซงกนและกนของพลงเหลำน ” ตรงกนขำม กำรขบเคลอนทด ำเนนใน

อำณำจกรประวตศำสตรสงคม กลบเปน “ทงหมดคนมจตส ำนก มกำรแสวงหำเปำหมำยหนงใดผำน

กำรครนคด หรอกระท ำดวยอำรมณฮกเหม ไมวำกำรเกดขนของเรองรำวใด ใชวำจะปรำศจำกควำม

มงหมำยของจตส ำนก ใชวำจะปรำศจำกจดมงหมำยทคำดกำรณไวกอน”

วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ กฎเกณฑกำรพฒนำของสงคมมนษย มลกษณะพเศษตำงจำก

กฎเกณฑของโลกธรรมชำตอยำงเดนชด:

ประกำรแรก ควำมส ำนกในกำรขบเคลอนของมนษย มนษยเปนแกนหลกของสงคม กำร

ปฏบตของมนษยมจตส ำนกมจดมงหมำยในกำรรบร โลกและกำรดดแปลงโลก กระบวนกำรกำร

เคลอนไหวของกฎเกณฑกำรพฒนำทำงสงคม มกเกยวของกบจตส ำนกของผคนในกำรเคลอนไหว

สรำงสรรคประวตศำสตรของตนอยเสมอ กฎเกณฑกำรพฒนำของสงคม ทแทเปนกฎเกณฑกำร

พฒนำกำรขบเคลอนของคนเรำนนเอง

ประกำรทสอง กฎเกณฑกำรพฒนำของสงคมมนษยทำงภววสย มกเกยวของกบผลประโยชน

ของผคนเสมอ ในสงคมชนชนมกเกยวของกบผลประโยชนทำงชนชนทตำงกนอยำงเลยงไมได สวน

สภำพและระดบควำมพงพอใจในผลประโยชนของผคน กสงผลสะเทอนโดยตรงตอชวงวถกำรพฒนำ

ทำงประวตศำสตรเชนกน แตวำ ลกษณะพเศษกฎเกณฑกำรพฒนำของสงคมจะเปลยนลกษณะภววสย

ของกฎเกณฑกำรพฒนำทำงสงคมไมได เนองจำกกำรขบเคลอนของมนษยมจดมงหมำยและม

จตส ำนก ถงทสดแลว จะถกก ำหนดและถกบงคบโดยแบบวธกำรผลตของสงคม

ประกำรทสำม สงคมมนษยมใชยงเหยงไรระเบยบ มใชเรองรำวบงเอญกองเปนภเขำเลำกำ

หำกกำรเปลยนแปลงของมนมกฎเกณฑเชนเดยวกบโลกธรรมชำต ลทธมำรกซบงช วำ “ทศนะของเรำ

คอ: กำรพฒนำของรปลกษณเศรษฐกจสงคม เปนกระบวนกำรประวตศำสตรธรรมชำตอยำงหนง”

กระบวนกำรพฒนำของสงคมมนษยกลำวในทำงธำตแทแลว สอดคลองกบกฎเกณฑภววสย

ลกษณะภววสยของกฎเกณฑสงคมกบความส านกในการขบเคลอนของมนษย

วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ สงคมมนษย เปนกระบวนกำรประวตศำสตรธรรมชำต เปนสวน

หนงของโลกวตถ เปนกระบวนกำรพฒนำทเปนวภำษ และปฏบตตำมลกษณะกฎเกณฑทวไปของกำร

214

พฒนำสงคม เปนกระบวนกำรพฒนำทมลกษณะเอกภำพและมลกษณะหลำกหลำย ทงยงเปนลกษณะ

เลอกสรรของแกนหลกดวย

ดำนหนง เรำตองยอมรบกฎเกณฑสงคมเปนภววสย กำรด ำรงอยและกำรพฒนำของสงคม

ก ำหนดขนโดยควำมสมพนธทขดแยงของสงคม ไมอำจหนเหไปตำมจตส ำนกของผใด ควำมขดแยง

ของสงคมครอบคลมสองควำมขดแยงใหญ คอควำมขดแยงของพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำร

ผลต และรำกฐำนทำงเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน กำรเคลอนไหวของควำมขดแยงเหลำน ผลกดน

ใหปจจยกำรผลตทำงวตถเกดกำรเปลยนพลก ผลกดนใหสงคมเกดกำรพฒนำ ดวยเหตน กำร

ขบเคลอนของมนษยมกจะถกเงอนไขภววสยของสงคมจ ำกดอยเสมอ กลำวบนระดบทแนนอนแลว

จดมงหมำย หรอควำมมงมนปรำรถนำของผคนจะปรำกฏเปนจรงหรอไม ทงระดบของกำรปรำกฏ

เปนจรงนน จะช ขำดทจตส ำนกของผคนสอดคลองกบกฎเกณฑสงคมหรอไม สอดคลองกบควำม

ตองกำรกำรพฒนำของสงคมเพยงใด และระดบควำมสอดคลองกบสงคมของมนดวย แตทงน ใชวำ

จะปฏเสธควำมส ำนกทกระตอรอรนในกำรขบเคลอนทำงประวตศำสตรของคนเรำแตอยำงใด กอนอน

กฎเกณฑสงคม เปนผลพวงกำรขบเคลอนของมนษย มนด ำรงอยทำมกลำงควำมส ำนกในกำร

ขบเคลอนของผคน มนษยเปนแกนหลกของประวตศำสตร กฎเกณฑสงคมมกเกยวของกบควำม

ส ำนกในกำรขบเคลอนสรำงสรรคของมนษยเสมอ ผละจำกควำมส ำนกในกำรขบเคลอนของมนษยแลว

กไมอำจมชวงวถประวตศำสตรสงคมได ถดมำ ควำมส ำนกทกระตอรอรนของมนษย ส ำแดงขณะท

มนษยจดกำรเรองรำวตำมกฎเกณฑสงคม ทงยงสำมำรถเรยนรและใชกฎเกณฑสงคมไดอกดวย หำก

กำรขบเคลอนของมนษยผละจำกกฎเกณฑกำรพฒนำของสงคมทำงภววสย กจะจมอยในปลกหลบห

หลบตำและอตวสย ควำมส ำนกในกำรขบเคลอนของมนษยยอมจะสำมำรถเรยนรและใชกฎเกณฑได

พรอมไปกบกำรเรยนรกฎเกณฑยงนำนเขำยงล ำลก ควำมส ำนกทกระตอรอรนในกำรขบเคลอนกยง

สำมำรถส ำแดงออกมำไดอยำงเตมท

หมำยควำมวำ กฎเกณฑสงคมเปนภววสย แตกเรยนรและใชสอยได กำรยอมรบลกษณะภววสย

ของกฎเกณฑสงคม เปนเงอนไขพ นฐำนในกำรส ำแดงจตส ำนกทกระตอรอรนทถกตองของมนษย ทง

กำรส ำแดงจตส ำนกทกระตอรอรนของมนษย กเปนเงอนไขในกำรเรยนร และใชกฎเกณฑภววสยท

จ ำเปนดวย มนษยเรยนร กฎเกณฑภววสยยงล ำลก กำรส ำแดงควำมกระตอรอรนในกำรสรำงสรรค

ประวตศำสตรกยงถกตอง ยงเตมท เสรภำพทไดรบกยงมำก ดวยเหตน วตถนยมประวตศำสตรจงเหน

วำ กระบวนกำรพฒนำของประวตศำสตรสงคม เปนกระบวนกำรเอกภำพของลกษณะก ำหนดกบ

ลกษณะเลอกสรร แสดงวำ กำรพฒนำของประวตศำสตรสงคมพงมลกษณะควำมแนนอนและลกษณะ

กฎเกณฑ สวนกำรเคลอนไหวในกำรพฒนำประศำสตรสงคมของผคนพงมลกษณะเลอกสรร กำร

พฒนำของสงคมเปลยนแปลงจำกรปลกษณสงคมขนต ำ ไปสรปลกษณสงคมขนสงตำมกฎเกณฑทวไป

ของกำรพฒนำทำงประวตศำสตร แตวำ ในกระบวนกำรพฒนำของประวตศำสตรสงคม เนองจำกม

ลกษณะจตส ำนกทกระตอรอรนของผคน คนเปนแกนหลกของประวตศำสตรจงอำจบงช เปำตำม

แนวโนมกำรพฒนำ ตำมเงอนไขภววสยของประวตศำสตรอยำงมจดมงหมำยอยำงมจตส ำนกเปนท

แนนอนได เพอเรยนรกฎเกณฑกำรพฒนำของประวตศำสตร ในยคหวเลยวหวตอทำงประวตศำสตร

215

สงคม แลวใชกฎเกณฑเหลำน ไปบรรลจดมงหมำยดดแปลงโลกนนคอ จตส ำนกแหงกำรพฒนำทำง

ประวตศำสตรสงคมในลกษณะเลอกสรร

ลกษณะเลอกสรรทำงประวตศำสตร อำจท ำใหประชำชำตหนงกำวขำมรปลกษณสงคมอยำงหนง

หรอหลำยอยำงไปสลกษณสงคมทคอนขำงสงกวำผำนกำรเลอกสรรทตำงกนได ลกษณะเลอกสรรกบ

ลกษณะก ำหนดกำรพฒนำสงคมเปนเอกภำพอยำงวภำษ ท ำใหกำรพฒนำทำงประวตศำสตรสงคม

ปรำกฏลกษณะอยำงเดยวกนและลกษณะหลำกหลำย กระบวนกำรพฒนำของประวตศำสตรใน

ประเทศในประชำชำต โดยสวนใหญแลวจะมลกษณะพเศษทตำงกน จะมกำรพฒนำเศรษฐกจ

กำรเมอง และวฒนธรรมแตกตำงกนไปตำมลกษณะเฉพำะของตน ประวตศำสตรของแตละประเทศ

กลำวไดวำ มควำมแตกตำงมำกมำยหลำกหลำย นนคอกำรพฒนำของรปลกษณสงคมมลกษณะ

หลำกหลำย แตวำ ประวตศำสตรของประเทศและประชำชำตทไมเหมอนกนนน กยงมลกษณะรวม

และมลกษณะทวไปอก นนคอมกฎเกณฑกำรพฒนำรวมกน มรปลกษณสงคมทพฒนำในลกษณะอยำง

เดยวกน ลกษณะอยำงเดยวกนในกำรพฒนำของรปลกษณสงคม กคอกำรแทนทสกนของรปลกษณ

สงคม สงคมบพกำล—สงคมทำส—สงคมศกดนำ—สงคมทนนยม—สงคมคอมมวนสต (สงคมนยม) 5

ชนดซงแสดงออกในกระบวนกำรประวตศำสตรทงหมดของมนษย และลกษณะหลำกหลำยของ

รปลกษณสงคม ส ำแดงออกโดยกำรพฒนำรดหนำกำวขำมรปลกษณะสงคมอยำงหนง หรอหลำยอยำง

ภำยใตเงอนไขเฉพำะทตำงกนของประชำชำตทตำงกน เชน ชนเผำเยอแมน (Germans) ในยโรป

ตะวนตกภำยหลงทไดพชตจกรพรรดโรมนลงไป แลวจำกสงคมบพกำลกำวขำมระบอบทำสไปสสงคม

ศกดนำโดยตรง ในประเทศจนตนทศวรรษท 60 แหงศตวรรษท 20 กำรปฏวตประชำธปไตยสนสดลง

เขตปกครองตนเองของธเบตไดขจดระบอบทำส แลวกำวขำมทำสตดทดนระบอบสงคมศกดนำไปส

ลทธสงคมประชำธปไตยแผนใหม แลวกำวขำมไปสสงคมสงคมนยม แนนอน รปแบบรปธรรมแทนท

สกนของรปลกษณสงคมแมจะหลำกหลำย แตไมปฏเสธชวงวถประวตศำสตรใหญของมนษยดวย

เหตผลดงกลำวไปอยำงเดดขำด หมำยควำมวำ บำงประชำชำตอำจกำวขำมขนตอนประวตศำสตรท

แนนอนไปได แตวถโคจรทำงประวตศำสตรท งหมดของพวกเขำ ไมอำจเดนสวนทำงชวงวถ

ประวตศำสตรของมนษยทงมวลไปได มองบนประวตศำสตรแลว กำรกำวขำมรปลกษณสงคมท

แนนอนของประชำชำตใดกตำม ลวนมรปลกษณสงคมทกำวหนำกวำอยกอนแลวบนโลก แนนอน กำร

กำวขำมบนระดบทแนนอนเชนน สะทอนลกษณะรเรม ลกษณะกระตอรอรนของผคนในประชำชำตท

ตำงกน ในกำรส ำแดงบทบำทเลอกสรรกำรสรำงสรรครปแบบกำรด ำรงอยทำงสงคมตำมลกษณะพเศษ

ผลประโยชนและสภำพแวดลอมทำงประวตศำสตรของตน เชน ประเทศจนกำวขำมสงคมศกดนำไปส

สงคมสงคมนยมโดยตรง นนคอกำรสะสมเงอนไขแหงควำมแนนอนทำงประวตศำสตร และเปนผล

พวงควำมส ำนกแหงกำรเลอกสรรของประชำชนจน

วตถนยมประวตศำสตร เปนทศนะประวตศำสตรสงคมทเปนวทยำศำสตร เปนมรรควธทวไปใน

กำรจ ำแนกชวตสงคม สมำชกและผปฏบตงำนของพรรคจะตองศกษำวตถนยมประวตศำสตรอยำง

จรงจง สรำงทศนะประวตศำสตรสงคมทถกตอง มแตเชนน จงจะสำมำรถสรำงโลกทศนทปฏวตได

กำรยดกมมรรควธทเปนวทยำศำสตรนน จกเอ อตอกำรเขำใจทฤษฎพ นฐำนของปรชญำลทธมำรกซ

216

เกยวกบทศนะวตถนยมวภำษ ทศนะกำรผลต ทศนะกำรใชแรงงำน ทศนะชนชน และทศนะมวลชน

ไดลกซ งยงขน

217

บทท 14

ยนหยดความศรทธาเชอมนการเมองลทธคอมมวนสต

สงคมมนษย คอผลพวงแหงกำรพฒนำเปนเวลำยำวนำนของโลกธรรมชำต ผลพวงแหงกำร

เคลอนไหวทขดแยงกนระหวำงพลงกำรผลตกบควำมสมพนธกำรผลต รำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำง

ชนบน คนเรำไดเรยนรกฎเกณฑกำรพฒนำของสงคม ปญหำธำตแทคน คณคำคน และพฒนำคนอยำง

ล ำลกอยำงไมหยดยงจำกกำรเขำรวมกำรปฏบตขบเคลอนทำงสงคม วตถนยมประวตศำสตรเหนวำ

ประวตศำสตรสงคมไมยอนกลบ กำรพฒนำรดหนำของสงคม เปนแนวโนมพ นฐำน เปนผลพวงแหง

กำรปฏบตขบเคลอนของมนษย เปนคณคำแหงอดมกำรณทมนษยใฝหำในกระบวนกำรประวตศำสตร

ควำมกำวหนำของสงคมกบเสรภำพและกำรพฒนำทวดำนของมนษยเปนหนงเดยวกน ชำวพรรค

คอมมวนสตจะตองยนหยดทศนะวตถนยมประวตศำสตรลทธมำรกซ มองใหเหนแนวโนมกำรพฒนำ

กำวรดหนำยกตวสงข นของสงคม วเครำะหสงคมคอมมวนสตจะตองแทนสงคมทนนยมอยำงเลยง

ไมได วเครำะหควำมสมพนธซงกนและกนของลทธคอมมวนสตกบเสรภำพ และกำรพฒนำทวดำนของ

มนษยอยำงชดเจนและทวดำน โดยเรมจำกแงมมธำตแทคน คณคำคน และพฒนำคน ยนหยดควำม

ศรทธำเชอมนกำรเมองลทธคอมมวนสต และหนทำงปฏวตสรำงสรรคระบอบสงคมนยม

ความแนนอนแหงความกาวหนาของสงคม

ประวตศำสตรสงคมมนษยถงทสดแลว กำวหนำหรอถอยหลง เปนปญหำทศทำงพ นฐำนแหง

พฒนำของสงคมมนษย เปนปญหำหนงทถกเถยงกนอยำงหนกหนวงของทศนะประวตศำสตรสงคม

นกคดตำงยคตำงทศนะ บำงกเหนวำ ประวตศำสตรสงคมไมกำวหนำ ประกำศทฤษฎประวตศำสตร

ถอยหลง บำงกเหนวำ ประวตศำสตรสงคมเปนกระบวนกำรหมนเวยน ประกำศทฤษฎวฏจกรทำง

ประวตศำสตร บำงกเหนวำ ประวตศำสตรสงคม มควำมกำวหนำแตมเงอนไข ฯลฯ

ทศนะวตถนยมประวตศำสตรลทธมำรกซเหนวำ ประวตศำสตรสงคมไมถอยกลบ ไม

หมนเวยนอยำงงำยๆ หำกจะพฒนำกำวหนำขยบตวสงข นอยำงไมขำดสำย ควำมกำวหนำของ

ประวตศำสตรสงคม ส ำแดงทกำรสบเปลยนรปลกษณสงคมกอนอน ในกระบวนกำรพฒนำสบเปลยน

ของรปลกษณสงคมในประวตศำสตรมนษย เรมจำกขนต ำถงขนสง จำกสงคมบพกำลถง สงคมทำส

สงคมศกดนำ สงคมทนนยม แลวถงสงคมคอมมวนสต (สงคมสงคมนยม) กำรสบเปลยนของ

รปลกษณสงคมแตละครง น ำมำซงกำรปลดปลอยพลงกำรผลต และกำรพฒนำพลงกำรผลต ผลกดน

อำรยะธรรมสงคมมนษยพฒนำไปบนระดบทแนนอน ขณะทพลงกำรผลตคงตวสมพทธ กยงเกด

กระบวนกำรสะสมกำรเปลยนแปลงทำงปรมำณ แมในกระบวนกำรพฒนำของรปลกษณสงคมอยำง

เดยวกนกตำม จะเหนไดวำ กำรปฏบตขบเคลอนของมนษย ตำมมำดวยกำรพฒนำของสงคมมนษย

ตลอดไป กฎเกณฑกำรเคลอนไหวของควำมขดแยงมลฐำนในสงคม ผลกดนใหประวตศำสตรมนษย

218

กำวรดหนำไป กำรปฏบตขบเคลอนของมนษยมจตส ำนก มจดมงหมำย ในกระบวนกำรปฏบตกำร

ของมนษยแฝงไวดวยกำรแสวงหำทำงวตถ แสวงหำคณคำแหงเสรภำพและกำรพฒนำทวดำนอย

ภำยใน กลำยเปนพลงกำวหนำอยำงยงใหญของมนษย

ขณะเดยวกน กำรเคลอนไหวของควำมขดแยงมลฐำน ระหวำงพลงกำรผลตกบควำมสมพนธ

กำรผลต รำกฐำนเศรษฐกจกบโครงสรำงชนบน ประกอบกนข นเปนพลงมลฐำนทสดทผลกดน

ควำมกำวหนำของสงคม เรำจะตองเขำใจอยำงชดเจนวำ กำรเคลอนไหวของควำมขดแยงมลฐำนนน

ตองผำนกำรปฏบตขบเคลอนของผคน หรอผำนกำรตอสทำงชนชน หรอผำนกำรปฏวตสงคมจงจะแก

ตกไปได

แนนอน ควำมกำวหนำของสงคมใชวำจะรำบรน ใชวำจะขบเคลอนแบบเสนตรง กระทงบำง

ทยงมกำรถดถอย กำรทควำมกำวหนำของสงคมตองผำนกระบวนกำรคดเค ยวยำกล ำบำก เพรำะ

รปลกษณสงคมเกำใดกตำม จะไมสลำยไปเอง ชนชนปกครองสงคมเกำ จะไมยอมลงจำกเวท

ประวตศำสตรไปอยำงงำยดำย พวกเขำจะรกษำกำรปกครองของตนดวยรปแบบตำงๆ ดนรนตอสกบ

ชนชนใหมจนถงทสด ขณะเดยวกน ไมวำกำรเปลยนพลกของสงคมใดกตำม ยงตองจำยคำตอบแทน

ทำงสงคมทแนนอน บำงทยงตองท ำลำยดอกผลอำรยะธรรมทมชวตชวำในสงคมเดมลงไป เพอกำร

ปรำกฏเปนจรงของควำมกำวหนำทำงสงคม นอกจำกน ควำมกำวหนำของสงคมจะไมเสรจสนในกำว

เดยว หำกยงตองมกระบวนกำรพฒนำเปลยนแปลงทำงปรมำณ และกำรเปลยนแปลงทำงคณภำพ

โดยเฉพำะยคสมยทแนนอนหนงๆ ของประวตศำสตร ควำมรบร ของคนเรำมกถกจ ำกดดวยเงอนไข

สงคมดำนตำงๆ มกมขอจ ำกดมำกบำงนอยบำงอยเสมอ แนนอน เรำยอมรบควำมวกวนใน

ควำมกำวหนำของสงคม แตไมปฏเสธควำมแนนอนแหงควำมกำวหนำของสงคม โดยเฉพำะเมอกำร

ปฏวตสงคมประสพควำมพำยแพชวครำว กใจฝอ สญเสยควำมศรทธำเชอมนควำมกำวหนำของสงคม

เปนอยำงยง เต งเสยวผง กลำวไวใน «ค ำพดจดส ำคญทอซง เซนโจว จไห ซำงไห» เมอป 1993 วำ

“สงคมศกดนำแทนทสงคมทำส สงคมทนนยมแทนทสงคมศกดนำ สงคมนยมภำยหลงผำนกำร

พฒนำในกระบวนกำรอนยำวนำนแลว จะตองแทนททนนยมอยำงแนนอน นเปนแนวโนมใหญแหง

กำรพฒนำทำงประวตศำสตรสงคมทไมอำจหนเหไปได แตหนทำงนนวกวน ในชวงระยะเวลำหลำย

รอยปททนนยมแทนทศกดนำนยม กเกดรำชวงศคนบลลงกหลำยครง? ฉะนน กลำวบนควำมหมำย

ทแนนอนแลว กำรหวนคนชวครำวเชนน กเปนปรำกฏกำรณในลกษณะทเปนกฎเกณฑทไมอำจ

หลกเลยงไดทงหมด บำงประเทศเกดควำมวกวนอนหนกหนวง สงคมนยมคลำยกบถกท ำใหดบสญ

แตเมอประชำชนผำนกำรฝกฝน เกบรบบทเรยนจำกในนนแลว ยอมจะกระตนสงคมนยมพฒนำไปใน

ทศทำงทสมบรณยงขน ฉะนน อยำไดตนตระหนกตกใจท ำอะไรมอไมออนไปหมด อยำไดเหนวำลทธ

มำรกซสญสนแลว ใชไมไดแลว พำยแพแลว มเรองเชนน ดวยหรอ!”

แนนอน กำรประเมนคำสงคมหน งใดกตำม ถงทสดแลวกำวหนำหรอถอยหลง พงม

มำตรฐำนมลฐำนทแนนอน ทศนะวตถนยมประวตศำสตรเหนวำ มำตรฐำนมลฐำนแหงควำมกำวหนำ

ของสงคม คอมำตรฐำนพลงกำรผลต เพรำะพลงกำรผลต เปนรำกฐำนและพลงมลฐำนแหงกำร

ผลกดนกำรพฒนำของสงคมมนษย สภำพพลงกำรผลตตำงกนกอใหเกดโฉมหนำและคณสมบตของ

สงคมตำงกน ควำมกำวหนำของสงคมถงทสดแลวอยทกระบวนกำรทำงวตถภววสย เต งเสยวผง

219

เสนอมำตรฐำน “คณ 3 ประกำร” กอนอนมองวำเปนคณตอกำรพฒนำของพลงกำรผลตของสงคม

หรอไม ดวยเหตน เรำประเมนสงคมกำวหนำหรอไม จะตองเรมตนจำกพลงพ นฐำนแหงกำรผลต

ขณะเดยวกนเชอมผนกเขำกบเน อหำรปธรรมของสงคม ซงกคอโครงสรำงชนบน โดยครอบคลม

เศรษฐกจ กำรเมอง วฒนธรรม และสภำพแวดลอม จงจะสำมำรถประเมนออกมำอยำงภววสย

อยำงทวดำนเปนวทยำศำสตร

ธาตแทคนและคณคาคน

สงคม คอสงคมมนษย ควำมกำวหนำของสงคม กเปนกระบวนกำรพฒนำตวของมนษยเอง

ดวย กำรท ำควำมเขำใจปญหำเสรภำพและกำรปลดปลอยมนษยทเปนจรงของลทธมำรกซอยำงถกตอง

นน ยงตองท ำควำมเขำใจธำตแทคนและคณคำคนกอนอน มแตเชนน จงจะสำมำรถเขำใจมนษย

วทยำลทธมำรกซ จงจะสำมำรถสรำงทศนะชวทศนและทศนะคำนยมไดอยำงถกตอง

1. ธาตแทคน:

ปญหำธำตแทคน มกำรถกเถยงกนนำนำประกำรเปนเวลำยำวนำนบนประวตศำสตร วตถ

นยมประวตศำสตรเหนวำ ธำตแทคนเปนมลฐำนกำรด ำรงอยตำมสภำพควำมเปนจรงภำยในของ

มนษย ดำนหนง มนษยตำงจำกสตว กำรทมนษยตำงจำกสตว อยทมนษยไมเพยงสงกดธรรมชำต

ยงสงกดสงคมดวย อกดำนหนง มนษยตำงจำกมนษย กำรทคนน ตำงจำกคนนน อยทฐำนะทำง

เศรษฐกจ ทำททำงกำรเมอง แนวควำมคด และระดบวฒนธรรมทไมเหมอนกนทงหมด มนษยม

ลกษณะสงกดธรรมชำต และลกษณะสงกดสงคม

ลกษณะสงกดธรรมชำตของมนษย กคอมนษยในฐำนะสงมชวต ยอมตองกำรสงตอบสนอง

ทำงสรระ หวตองกน งวงตองนอน ประสพภยตองหลก เปนตน

ลกษณะสงกดสงคมของมนษย กคอลกษณะสงคมทสะทอนกำรเคลอนไหวทำงกำรผลตทำง

วตถ กำรไปมำหำสกนทำงสงคมและทำงวฒนธรรมในชวตสงคม อนเปนควำมแตกตำงโดยสนเชง

ระหวำงมนษยกบสตว หมำยควำมวำ ไมวำใครกตำมจะด ำรงอยโดยแยกจำกสงคมและควำมสมพนธ

ทำงสงคมไมได พลนทผละจำกควำมสมพนธตำงๆ ทำงสงคมอนเปนรำกฐำนควำมสมพนธกำรผลต

ไมเพยงกำรผลตทำงสงคมจะด ำเนนตอไปไมได หำกสงคมมนษยและมนษยเองกยำกทจะด ำรงอยตอ

ได แมตำงคนตำงกสงกดสงคมของตนกตำม แตตำงคนตำงกสงกดสงคมทเปนรปธรรมของตนอยด

ลทธมำรกซช วำ “ธำตแทคนมใชสงนำมธรรมทมอยแตเดมในตวคนเดยว ควำมเปนจรงของ

มน กคอยอดรวมควำมสมพนธทำงสงคมทงปวง” ขอวนจฉยธำตแทคนอยำงเปนวทยำศำสตรของ

ลทธมำรกซน ถอเปนควำมรบร ของมนษยไดกำวกระโดดเปนครงแรกบนประวตศำสตรควำมคดของ

มนษย ในนนมควำมหมำยครอบคลมภำยใน 3 ดำนดงน :

1.1 ธำตแทคนมใชสงนำมธรรมทมอยแตเดมในตวคนเดยว มใชอยทลกษณะสงกดธรรมชำต

หำกอยทลกษณะสงกดสงคมของพวกเขำ ธำตแทมนษยตำงจำกสตว ตรงทมลกษณะสงกดสงคม

ตรงทชวตสงคมของมนษย ตรงทกำรปฏบตขบเคลอนใชแรงงำนของมนษย ในกระบวนกำรดดแปลง

ธรรมชำตของคนเรำนน กเปนกระบวนกำรรเรมดดแปลงตวเองดวย ในกระบวนกำรใชแรงงำนนน

220

ไดกอรปขนเปนควำมสมพนธกำรผลตทแนนอน ใครกตำม จะด ำรงอยโดยแยกจำกควำมสมพนธกำร

ผลตไมได ดงนน กำรใชแรงงำนกำรผลตลกษณะสงคมเชนน จงเปนลกษณะสงกดธำตแทและเปนมล

ฐำนภำยในของคนกลำยเปนคน

1.2 ธำตแทคน คอยอดรวมควำมสมพนธทำงสงคมทงปวง ธำตแทคนมใชควำมสมพนธทำง

สงคมดำนใดดำนหนง หำกเปนยอดรวมควำมสมพนธทำงสงคมทงหมด ควำมสมพนธทำงสงคมและ

ชวตสงคมของมนษย นอกจำกชวตเศรษฐกจแลว ยงมชวตกำรเมองและชวตวฒนธรรมดวย นอกจำก

ควำมสมพนธกำรผลตแลว ยงมควำมสมพนธทำงประชำชำต มควำมสมพนธทำงกำรเมอง และม

ควำมสมพนธทำงชนชนดวย ฉะนน ธำตแทคน จงเปนควำมสมพนธทำงสงคมทงหมดทเกดจำกกำร

ปฏบตทำงกำรผลต ธำตแทคนทแทจรงถงทสดแลว ก ำหนดจำกฐำนะและบทบำทของผ คนใน

ควำมสมพนธกำรผลต แลวถกกำรเมอง ควำมคด วฒนธรรมและควำมสมพนธทำงสงคมอนๆ

ควบคมและสงผลสะเทอนในระดบทตำงกน

1.3 ธำตแทคน เปนรปธรรมและเปนประวตศำสตร ธำตแทคนตองคนควำโดยวำงไวบน

เงอนไขประวตศำสตรสงคมทแนนอน เนองจำกพลงกำรผลตพฒนำอยำงไมหยดยง ควำมสมพนธกำร

ผลตทสอดรบกบกำรพฒนำของพลงกำรผลต กพฒนำผนแปรคขนำนอยำงไมหยดยงเชนกน

เพรำะฉะนน ควำมสมพนธทำงสงคมอนๆ ทก ำหนดขนโดยควำมสมพนธกำรผลต กเปลยนไปกบกำร

เปลยนไปของควำมสมพนธกำรผลตดจเดยวกน ขนประวตศำสตรทตำงกน และรปลกษณสงคมท

ตำงกน ควำมสมพนธทำงสงคมของคนเรำกไมเหมอนกนทงหมด ในสงคมชนชน ควำมสมพนธทำง

สงคมสะทอนควำมสมพนธทำงชนชน เมอเขำสสงคมทปรำศจำกชนชน ควำมสมพนธทำงชนชนก

หมดไป

2. คณคาคน:

ลทธมำรกซเหนวำ ปญหำธำตแทคนกบปญหำคณคำคนมควำมสมพนธกนอยำงแนบแนน

ธำตแทคนก ำหนดคณคำคน คณคำคนสะทอนธำตแทคน หมำยควำมวำ ธำตแทคนแฝงฝงอยใน

คณคำคน คณคำคนคอธำตแทคนทปรำกฏเปนจรงแลว จำกธำตแทคนถงคณคำคนรอยรดสงคม

มนษยตงแตตนจนจบ ธำตแทคนหรอคณคำคนกตำม จะปรำกฏเปนจรงได เมออยในควำมสมพนธ

ทำงสงคมเทำนน

ปญหำคณคำ เปนปญหำทคนเรำประสบเปนอำจณ ขณะทคนเรำรบร สรรพสง ไมเพยง

วนจฉยวำ “คออะไร เปนอยำงไร ท ำไม” ยงตองเขำใจอกวำ “ดหรอเสย” “ดหรอเลว” “ใชสอย

ไดหรอไม” ในทำงปรชญำ เรยกมนวำคณคำ

ในฐำนะปรมณฑลปรชญำ คณคำ กคอตวภววสยทแกนหลกใชกำรได สนองบำงสงบำงอยำง

ตำมทแกนหลกตองกำรได คณคำตวภววสยในควำมสมพนธทแนนอนอำจเปนสงของกได อำจเปนคน

กได คณคำสงของไมเหมอนคณคำคน คณคำสงของตองอำศยควำมตองกำรของผคน ตองอำศยคน

ใชสอยประโยชนมนได สวนคณคำคนตำงจำกคณคำสงของ คณคำคนอยทตวคนเอง คนคอบอเกด

แหงคณคำ เนองจำกสงคมมนษยมควำมสลบซบซอน คนทปรำกฏในสงคมกมสสนหลำกหลำย ท ำ

ใหปญหำคณคำคนมควำมสลบซบซอนตำมไปดวย ดวยเหตน สงคมตำงกนมวธมองตำงกน

เนองจำกศกดนำปกครองสงคมเปนเวลำยำวนำน บคคลพงพำควำมสมพนธระบบวงศตระกลศกดนำ

221

คณคำบคคลมกใชดำนต ำแหนงขนนำงและฐำนะทำงสงคมมำประเมนคำ ครนแลว “ทศนะคณคำคน

ซงเปนขนนำงผกมอ ำนำจ” จงแพรหลำยเปนเวลำยำวนำน สวนคณคำของบคคลอนๆ โดยเฉพำะ

คณคำของมวลชนผ ใชแรงงำนไมไดรบกำรใหควำมส ำคญ ในตะวนตก ชนชนนำยทนใหมน ำเสนอ

“สทธมนษยชน” “ปลดปลอยลกษณะเฉพำะตว” เพอคดคำนระบอบชนวรรณะ และศำสนำวทยำ

ของศกดนำ แตแทจรงแลว ทศนะคณคำเหลำนผละจำกสงคมมองคนแบบนำมธรรม คนหำคณคำคน

บนควำมรสกหรอเหตผล ไมเขำใจธำตแทกำรปฏบตของมนษย ไมเขำใจธำตแทคนอยทกระบวนกำร

ปฏบตกำรทำงสงคม

ลทธมำรกซเหนวำ สวนตวซงถอเปนคณคำตวภววสย โดยมคณคำ 2 ดำน: ดำนหนง คณคำ

สวนตวทถอเปนคณคำตวภววสยของผอน สวนรวม และมนษยชำต หรอนยหนงคณคำสวนตวของ

สงคม อกดำนหนง คณคำสวนตวทถอเปนคณคำตวภววสยของตนเอง หรอนยหนงคณคำสวนตวของ

ตนเอง คณคาสวนตวของสงคม ไดแกสวนตวสนองควำมตองกำรของสงคม สวนตวอทศตนเพอ

สงคม คณคาสวนตวของตนเอง ไดแกสวนตวสนองควำมตองกำรของตนเอง สนองกำรด ำรงชวต

เสรภำพ และควำมสขของตนเอง ผำนกำรปฏบตขบเคลอน คณคำสวนตวเองของตนเอง เปนควำม

ตองกำรและกำรสนองภำยในจ ำเพำะรำย คณคำสวนตวของสงคม เปนภำระหนำทของสวนตวทตอง

รบผดชอบตอสงคม เปนควำมเรยกรองตองกำรของสงคมทมตอสวนตว ระหวำงคณคำสวนตวของ

สงคมกบคณคำสวนตวของตนเอง ประกอบเสรมซงกนและกนอนแยกจำกกนไมได คณคำสวนตวของ

สงคมกบคณคำสวนตวของตนเองเปนเอกภำพกนดวยในขณะเดยวกน คณคำสวนตวของสงคมจะไมม

ทเกนกวำกำรด ำรงอยภำยนอกและควำมตองกำรรวมของสมำชกแตละรำย แยกไมออกไปจำกเงอนไข

สงคมทสนองทเปนจรงแกคณคำสวนตว มนษยในฐำนะแกนหลกของคณคำ ยอมมควำมตองกำรให

สวนรวมและสงคมเหนดเหนงำมและยอมรบตอกำรสรำงคณคำทำงสงคม กำรอทศทำงสงคมและกำร

สรำงสรรคทำงสงคมของสวนตว จะเหนไดวำ มนษยทงเปนคณคำตวภววสย และะเปนแกนหลกของ

คณคำ คณคำของมนษยเปนเอกภำพทเปนวภำษของคณคำสงคมกบคณคำตนเองนนเอง

กำรปฏบตตอปญหำคณคำคน ตองปองกนควำมโนมเอยงสองอยำง: อยำงหนง เนนหนก

คณคำสงคมปฏเสธคณคำสวนตวของผคนแตดำนเดยว แกนแททศนะชนดน สรปคณคำคน เปน

คณคำของสงคม มองขำมคณคำสวนตวของผคน หำกมองบนทฤษฎคนคอคนของสงคมแลว สงคมก

คอองคำพยพของมนษย หำกกลำวถงคณคำสงคมโดยแยกจำกคณคำสวนตวเสยทงหมดแลว กำร

ระดมควำมกระตอรอรนและกำรสรำงสรรคของผคนจะท ำไดยำกขน ฉะนน ในชวตประจ ำวน คนเรำ

ไมเพยงใสใจตอกำรพฒนำสงคม ยงตองสนใจตอกำรแกไขและกำรยกระดบชวตทำงวตถ และชวต

ทำงจตใจของสวนตวดวยอนเปนเรองปกตวสย ทศนะทปฏเสธคณคำสวนตวของผคน ทศนะท

แสวงหำคณคำสงคมจำกผคนอยำงโดดๆ ยอมไมสอดคลองกบปรชญำลทธมำรกซ แนนอน คณคำ

สวนตวทแทตงอยทำมกลำงคณคำสงคม ดวยเหตน เรำจงตองจ ำแนกเสนแบงเขตคณคำสวนตวกบ

ลทธสวนตวใหถกตอง คณคำสวนตว กคอกำรใสใจในผลประโยชนทสมเหตสมผลของสวนตว แต

ตำงจำกลทธสวนตว ลทธสวนตวถอสวนตวเปนใจกลำง ไมค ำนงถงผลประโยชนของสวนรวม สงคม

และประเทศ กระทงสรำงควำมวบตแกสวนรวม สงคม และประเทศเพอสวนตว ดวยเหตน เรำจง

ควรยอมรบคณคำสวนตวของผคน คดคำนลทธสวนตว

222

ควำมโนมเอยงทไมถกตองอกชนดหนง คอยนยนคณคำสวนตว ไมค ำนงถงคณคำสงคม

กระทงเหนวำ คณคำสงคมจะยบยงคณคำสวนตวของผคน กลำวในแงทฤษฎแลว สวนตวหนงใดก

ตำม จะด ำรงอยโดยแยกจำกสงคมไมได กำรพฒนำของผ ใดกตำม ลวนถกเงอนไขสงคมขณะนน

ควบคมทงสน กำรพฒนำของสงคม เปนเงอนไขเบองตนในกำรพฒนำของสวนตว คณคำสวนตวของ

ตนเองจะปรำกฏเปนจรงได ตองสรำงขนบนรำกฐำนกำรพฒนำของสงคมเทำนน หำกเนนแตคณคำ

สวนตว ปฏเสธคณคำสงคม คณคำสวนตวกเปนน ำไรแหลง ตนไมไรรำก เพรำะฉะนน จงกลำววำ

คณคำคน กคอเอกภำพของคณคำสวนตวกบคณคำสงคม ทงสองแยกจำกกนไมไดไมวำกำลใดกตำม

สมำชกและผปฏบตงำนของพรรคขณะทเรยนร ปญหำคณคำคน จะตองมองถงคณคำสวนตว สะทอน

ชวตจรงของคณคำสวนตว ท ำใหจดมงหมำยของชวตตนปรำกฏเปนจรง ขณะเดยวกนตองมองถง

คณคำสงคม รเรมอทศตนเพอพรรค เพอสงคม และเพอประเทศอยำงเรำรอน

เอกภำพทเปนวภำษของคณคำสวนตวกบคณคำสงคมของมนษย บงบอกวำ คณคำคนจะ

ด ำรงอยแยกจำกสงคมไมได คณคำคนท เปนจรงตองต งอยทำมกลำงสงคม ต งอยทำมกลำง

ควำมสมพนธทำงสงคม หรอนยหนง คณคำคนจะปรำกฏเปนจรงแยกจำกเงอนไขสงคมทแนนอน

ไมได เงอนไขสงคมชนดน ครอบคลมระบอบเศรษฐกจ ระบอบกำรเมอง ระบอบวฒนธรรม และ

ควำมสมพนธระหวำงคนกบคน มนควบคมคณคำคนทเปนจรง

กอนอน จดมงหมำย และระดบทเปนจรงของคณคำคนจะถกเงอนไขสงคมบงคบ คณคำ

สวนตวกบคณคำสงคมของผคนในยำมทขดแยงกน กำรแกควำมขดแยงน แกทดำนหลกของควำม

ขดแยง หมำยควำมวำ ตองเนนแกท ปญหำในสถำนกำรณทงหมด ในยำมจ ำเปนตองเสยสละ

ผลประโยชนสวนตว พทกษผลประโยชนสงคม สวนตวตองขนตอสงคม ผลประโยชนสวนตวและ

คณคำสวนตว ตองขนตอผลประโยชนสงคมและคณคำสงคม แตนมใชหมำยควำมวำเรยกรองยกเลก

แสวงหำผลประโยชนสวนตว และคณคำสวนตว หำกตองยอมรบผลประโยชนสวนตวและคณคำ

สวนตวทสมเหตสมผลและจ ำเปน หรอนยหนง กำรพดถงคณคำชวตคนมแตรบไมมใหยอมฟงไมขน

ถดมำ เงอนไขสงคม กบงคบกำรเกดขนของคณคำชวตคนเชนกน เชน ในสงคมทำส ทำสไม

มทำงเกดคณคำชวตคนทเปนจรงได มแตบนพ นฐำนกำรสรำงระบอบกรรมสทธในปจจยกำรผลต

สวนรวมเทำนน จงจะมคณสมบตทจะกลำวถงคณคำชวตคนไดอยำงแทจรง มแตมนษยไดกำวจำก

รำชอำณำจกรแหงควำมแนนอน ไปสรำชอำณำจกรแหงเสรภำพ ซงกคอสงคมมนษยกำวไปสสงคม

คอมมวนสตแลวเทำนน คณคำชวตคนจงจะปรำกฏเปนจรงไดอยำงเตมท แนนอน นอกจำกถก

เงอนไขสงคมบงคบแลว ควำมกระตอรอรนทำงอตวสยของมนษยกส ำคญอยำงยงยวด กำรปรำกฏ

เปนจรงของคณคำคน ยงมควำมตองกำรเงอนไขอตวสย ในนนครอบคลมจดมงหมำยแหงชวต ทำท

แหงชวต และจตใจแหงกำรปฏบตของผคน สวนตวมแตสรำงอดมกำรณอนกวำงไกล มควำมคด

ศรทธำเชอมนอนแนวแน จงจะมพลงขบเคลอนภำยในจตใจ ไปอทศตนเพอสงคมและประเทศชำตได

223

เสรภาพและการพฒนาทวดานของมนษยแหงลทธคอมมวนสต

ทศทำงกำรพฒนำของสงคม เปนหวขอใหญเกยวกบโลกยคปจจบนทผคนใหควำมสนใจ

เกยวกบทศทำงอนำคตของระบอบสงคมทไมเหมอนกนของแตละประเทศ เกยวกบผคนทใชชวตบน

โลก และเกยวกบมนษยไดรบกำรปลดปลอยจนถงทสด ปรชญำลทธมำรกซแนบองกฎเกณฑกำร

พฒนำของสงคมมนษย ยนหยดทศนะวตถนยมประวตศำสตร ใหค ำพยำกรณสงคมมนษยจะตองกำว

ไปสสงคมคอมมวนสตอยำงหลกเลยงไมได สงคมคอมมวนสตเปนสงคมอดมกำรณสงสดของมวล

มนษยชำต อดมไปดวยโภคทรพยทำงวตถ และภำวะจตใจของประชำชนอนสงสง มแตกำวไปสสงคม

คอมมวนสตเทำนน มนษยจงจะสำมำรถปลดปลอยจนถงทสดได ประชำชนแตละคนจงจะสำมำรถม

เสรภำพและพฒนำทวดำนปรำกฏเปนจรงขนมำได

1. ความแนนอนกบเสรภาพของมนษย:

ลทธมำรกซเหนมำแตไหนแตไรวำ เสรภำพกบกำรพฒนำทวดำนของมนษย เปนลกษณะ

ก ำหนดธำตแทของลทธคอมมวนสต สวนจนตภำพเสรภำพในควำมรทวไปของคนเรำ เปนจนตภำพท

มเน อหำอดมสมบรณ เปนภำวะอสระปรำศจำกขอผกมดและขอบงคบ ตรงกนขำมกบจนตภำพ

ขอบงคบและขอจ ำกด กลำวส ำหรบกำรเคลอนไหวของมนษยเองแลว มนษยมเสรภำพแสดงออกทำง

ตดสนใจเอง วนจฉยเอง และเลอกสรรเอง เสรภำพชนดน ตรงขำมกบควำมแนนอนบงคบ

พฤตกรรมกำรรบรและกำรปฏบตของมนษย สวนเสรภำพในควำมหมำยของปรชญำลทธมำรกซ เปน

เสรภำพทสมพนธกบควำมแนนอน ควำมแนนอนน กคอควำมแนนอนแหงกฎเกณฑธรรมชำตและ

กฎเกณฑประวตศำสตรสงคมทำงภววสย โดยไมอำจหนเหไปตำมเจตจ ำนงอตวสยของผใด เสรภำพ

ของมนษยมใชพฤตกรรมทไมถกบงคบ กำรมชวตอยในสงคมและในธรรมชำตของมนษยยอมถกควำม

แนนอนทำงภววสยบงคบอยเสมอ พรอมไปกบกำรพฒนำของสงคม มนษยสำมำรถยดกมกฎเกณฑ

ธรรมชำต และกฎเกณฑสงคมไดอยำงลกซ งยงขนไมขำดสำย และพรอมไปกบกำรปฏบต มนษยไดรบ

เสรภำพจำกโลกธรรมชำต จำกสงคมมำกข นและไดรบกำรปลดปลอยจนถงทสด จำกน จะเหนไดวำ

เสรภำพ กคอกระบวนกำรกำรรบรควำมแนนอน หรอเสรภำพแหงควำมรบรกอนอน มนษยจะไดรบ

เสรภำพหรอไม ไดรบเสรภำพมำกนอยเพยงใด อยทกำรรบรทมตอควำมแนนอนทำงภววสยนน

ถกตองหรอไม รบร ลกซ งและกวำงขวำงเพยงใด มแตกำรรบรและกำรปฏบต เปนหนงเดยวกบควำม

แนนอนทำงภววสยเทำนน คนเรำจงจะสำมำรถบรรลเปำหมำยตำมทคำดไวได

ถดมำ เสรภำพ กคอกระบวนกำรปฏบตทมตอควำมแนนอน กคอเสรภำพแหงกำรปฏบต

กำรปฏบตซงถอเปนฐำนศลำของปรชญำลทธมำรกซ ภำยหลงทคนเรำไดรบร กฎเกณฑของโลก

ภำยนอกแลว ยอมจะสำมำรถดดแปลงโลกภววสยบรรลเอกภำพของลกษณะสอดคลองกบกฎเกณฑ

และลกษณะสอดคลองกบจดมงหมำยผำนอตวสยทกระตอรอรนของตนไดอยำงแนนอน โดยแสดงออก

อยำงรปธรรมคอ จรง สมบรณ และด จรง กคอมนษยสะทอนสรรพสงภววสยและกฎเกณฑของมน

ไดอยำงถกตอง อตวสยสอดคลองกบกฎเกณฑภววสย คนเรำเรยนร โลกภววสยยงอดมสมบรณ ยงล ำ

ลก กำรยดกมควำมรและสจธรรมกยงมำก กำรผลกดนกำรพฒนำสงคมกท ำไดดยงขน สมบรณ ก

คอกำรแสดงออกถงกำรปฏบตและผลลพธของคนเรำสอดคลองกบจดมงหมำยตำมทแกนหลกไดคำด

224

ไว ซงกคอจดมงหมำยทำงอตวสยสอดคลองกบสงภววสย และควำมเปนเอกภำพในรปแบบวตถของ

แกนหลกกบตวภววสย เน อหำทส ำคญของสมบรณ กคออตถะประโยชนและศลธรรม หรอนยหนง

มำตรฐำนจ ำแนกศลธรรมทเออประโยชนตอประเทศ ตอสวนรวมและสวนตวเพยงใด ด กคอกำร

แสดงออกอยำงรวมศนยและกำรยกระดบ จรงกบสมบรณ กคอควำมเปนเอกภำพลกษณะมนษยและ

ลกษณะสงของในระดบสงของแกนหลกกบตวภววสย คนเรำยดกม จรง ในกระบวนกำรปฏบตกำร

บรรลซงธำตแทพลงของตนทสมบรณทเปนจรง แลวเผยออกมำทำงเปำผำนรปแบบควำมร สกทำง

สมผส เสรภำพของคนเรำ กคอเอกภำพของจรง สมบรณ ด สำมอยำงนนเอง

นอกจำกน เสรภำพ ยงเปนลกษณะพเศษธำตแทของมนษย เสรภำพมใชสงนอกกำยมนษย

หำกเปนลกษณะพเศษธำตแทของมนษย เสรภำพในชวตจรง ยงเปนรปธรรมและเปนประวตศำสตร

เนองจำกแรงงำนมนษยท ำตำมบรรทดฐำน จรง สมบรณ และด ลทธมำรกซระบวำ “สตวกอสรำงก

เพยงตำมควำมตองกำรและตำมบรรทดฐำนในควำมสงกดเชนนนของมนไมวำสำยพนธใด สวนมนษย

ร จกผลตตำมบรรทดฐำน โดยเฉพำะร จกน ำบรรทดฐำนภำยในไปใชเชนไรกบเปำ ดงนน มนษยจง

กอสรำงตำมกฎแหงด” แนนอน เสรภำพของมนษย ทำยทสดยงตองก ำหนดขนโดยเงอนไขทเปนจรง

ของกำรผลตทำงวตถ ฉะนน ในชวตจรงของพวกเขำจงเปนรปธรรมและเปนประวตศำสตร

จะเหนไดวำ เสรภำพถอเอำควำมแนนอนเปนรำกฐำน ควำมแนนอนจ ำกดเสรภำพ และเปน

ขอเทจจรงของเสรภำพ ขณะเดยวกน เสรภำพแยกจำกควำมแนนอนไมได มนษยจะมเสรภำพได

เมอควำมแนนอนทอ ำนวยใหในขอบเขตทเปนไปได เสรภำพกบควำมแนนอนเปนเอกภำพทำมกลำง

กำรปฏบต มแตผำนกำรปฏบต มนษยจงจะสำมำรถบรรลกำรรบรและกำรดดแปลงธรรมชำตได จง

จะสำมำรถท ำใหแกนหลกกบตวภววสยบรรลเอกภำพจรง สมบรณ และดไดอยำงแทจรง

2. ลทธคอมมวนสต คอการบรรลเสรภาพและการพฒนาทวดานของรปลกษณสงคมมนษย:

กำรพฒนำของประวตศำสตรสงคมมนษยในระยะทำงทผำนมำ มนษยไดรบเสรภำพและกำร

ปลดปลอยอยไมขำด มำรกซไดสรปกระบวนกำรพฒนำประวตศำสตรมนษย ตำมหลกฐำนกำรพฒนำ

สงคมและกำรพฒนำมนษย เปน 3 ขนทเกยวเนองกนอยภำยในดงน :

ประวตศำสตรขนแรก คอขนทมนษยปกครองโดยควำมสมพนธภำพพงพำอำศยกน ในขนน

สวนตวไมเปนอสระ ตองอำศยประชำคมสงคมทแนนอนโดยตรง ควำมเกยวพนทำงสงคมระหวำงผคน

จ ำกดแตภำยในประชำคมของตน เกยวพนกนแตในทองถน ในสถำนทโดดเดยว และในขอบเขตอน

คบแคบ ภำยใตควำมสมพนธทำงสงคมบพกำลเชนน ลทธมำรกซเหนวำ “ไมวำสวนตวหรอสงคม

ลวนไมอำจจนตนำกำรมเสรภำพและพฒนำไดอยำงเตมท เพรำะกำรพฒนำเชนน จะขดกบ

ควำมสมพนธสวนตวกบสงคมบพกำล” นนคอกำรพฒนำรปลกษณประวตศำสตรสงคมมนษยขนแรก

ประวตศำสตรขนทสอง คอขนทมนษยเปนอสระบนรำกฐำนควำมสมพนธพงพำสงของ ในขน

น ผคนหลดพนจำกควำมสมพนธทำงสำยเลอด หลดพนจำกควำมสมพนธในทดน สงคมน กลำยเปน

ระบบแลกเปลยนทวไปทำงวตถ สมพนธหลำยดำน ควำมตองกำรและควำมสำมำรถหลำยดำน แต

เนองจำกควำมสมพนธของสงคมขนน สงของกลำยเปนของคนพวกอนทตรงกนขำมกบตน กำรพฒนำ

คนยงคงถกควำมสมพนธทำงสงคมชนดน บงคบและผกมด ครนแลวเงอนไขสรำงประวตศำสตรขนสง

กวำกมำถง นคอกำรพฒนำรปลกษณประวตศำสตรสงคมมนษยขนทสอง

225

ขนทสำมของประวตศำสตร ลทธมำรกซระบวำ เปนขน “อสระเฉพำะตวทสรำงขนบนพนฐำน

กำรพฒนำสวนตวทวดำน พลงกำรผลตทำงสงคมเปนของรวมกนของพวกเขำ และเปนโภคทรพย

สงคมรวมกนของพวกเขำ” ควำมสมพนธทำงสงคมในขนน ไมอยภำยใตก ำลงคนพวกอนทควบคม

ผคนอกตอไป หำกอยภำยใตกำรควบคมรวมกนของคนเรำ คนเรำไดรบกำรพฒนำเสรภำพทวดำน

จำกควำมสมพนธทำงสงคมทอดมสมบรและทวดำน สงคมคอมมวนสต คอรปลกษณสงคมมนษยทม

เสรภำพและพฒนำทวดำนปรำกฏเปนจรง ลทธมำรกซบงช วำ “ณ.ทนน กำรพฒนำเสรภำพของแตละ

คน เปนเงอนไขกำรพฒนำเสรภำพของคนทงปวง” “กอนหนำน ภำยหลงทกำรแบงงำนปรำกฏข น

แลว ไมวำผใดลวนมขอบเขตกำรเคลอนไหวเฉพำะทแนนอนของตน ขอบเขตน เสรมทวแกเขำ เขำไม

อำจล ำขอบเขตน ไปได: เขำเปนนำยพรำน ชำวประมง หรอชำวปศสตว หรอผวพำกษแหงวพำกษ

ขอแตเขำไมคดสญเสยปจจยด ำรงชพ เขำกควรเปนคนเชนนตลอดไป สวนในสงคมคอมมวนสต เปน

สงคมทปรบกำรผลตใหมหมด ใครกตำมลวนไมมขอบเขตกำรเคลอนไหวเฉพำะ หำกจะพฒนำใน

แขนงใดกได ดงนนจงท ำใหฉนอำจท ำในสงน วนน ท ำในสงนนพรงน ชวงเชำท ำกำรผลต ชวงบำยจบ

ปลำ ตอนเยนเลยงสตว หลงอำหำรเยนท ำกจกรรมวพำกษ ตำมทฉนเพลดเพลน เชนน จะไมท ำให

ฉนจ ำเจแตนำยพรำน ชำวประมง ชำวปศสตว หรอผวพำกษ” ลทธมำรกซบงบอกวำ มนษยจะกำวไปสสงคมคอมมวนสต จะกำวกระโดดจำกรำชอำณำจกร

แหงควำมแนนอน ไปสรำชอำณำจกรแหงเสรภำพทเปนจรงไดนน เมอระบอบกรรมสทธเอกชนถก

ยกเลกไป และหลดพนจำกกำรแปลกแยกไปแลวเทำนน ในสงคมทนนยม แรงงำนกลำยเปนสนคำ

ผ ใชแรงงำนถกขดรด ก ำลงแรงงำนกลำยเปนสนคำขำยใหนำยทน ผ ใชแรงงำนไมเพยงไมไดเปน

เจำของผลตภณฑแรงงำน หำกแรงงำนเองกไมมเสรภำพ แรงงำนกลำยเปนก ำลงของคนพวกอนท

ตรงกนขำมกบตน ผใชแรงงำนไมไดจดกำรผลตภณฑแรงงำนของตน แตกลบถกจดกำรโดยนำยทนท

ยนอยตรงหนำตน เชนน ทแทผ ใชแรงงำน คอผ ถกขดรดและถกกดขไรซ งเสรภำพภำยใตภำวะ

สรำงสรรคประวตศำสตร พรอมไปกบพลงกำรผลตพฒนำในระดบสงและเปนแบบสงคมในระดบสง

ของแบบวธกำรผลตทนนยม กลำยเปนเงอนไขเบ องตนทำงวตถภววสย อนเออตอควำมสมพนธกำร

ผลตสงคมนยมเกดข น พรอมไปกบกำรเตบใหญของชนชนกรรมำชพ กลำยเปนพลงทำงสงคม

เตรยมกำรปฏวตสงคม พรอมไปกบกำรสรำงและกำรเผยแพรทฤษฎลทธมำรกซ อนเปนอำวธทำงจต

วญญำณอนแขงแกรงทสนองแกพวกเขำ พรอมไปกบกำรปฏวตสงคมนยมชนชนกรรมำชพ ชวงชง

อ ำนำจรฐ ใชควำมสมพนธสงคมนยมแทนทควำมสมพนธกำรผลตทนนยม แลวพฒนำพลงกำรผลต

อยำงขนำนใหญบนพ นฐำนน เทำนน สงคมมนษยจงจะสำมำรถเขำไปสรำชอำณำจกรแหงเสรภำพ

ขนตนได แลวพฒนำไปถงขนสงในอกกำวคอสงคมคอมมวนสต

ในบทนพนธ «สงคมนยมพฒนำจำกควำมเพอฝนถงวทยำศำสตร» ของเองเกลส ช เปน

ประจกษวำ “พลนทสงคมยดครองปจจยกำรผลตไดแลว กำรผลตสนคำกถกยกเลก สนคำทปกครอง

ผผลตกถกยกเลก....กำรตอส เพอกำรด ำรงชวตกยต บนควำมหมำยทแนนอนจำกน มนษยแยกจำก

โลกสตวเปนครงสดทำย แยกจำกเงอนไขชวตสตว เขำไปสเงอนไขชวตมนษยโดยแทจรง เงอนไขกำร

ด ำรงชวตรอบๆ คนเรำ และปกครองคนเรำมำจนบดน เวลำน กลบถกคนเรำจดกำรและควบคม

นบเปนครงแรกทควำมนกคดของคนเรำไดกลำยเปนเจำของธรรมชำตอยำงแทจรง เพรำะพวกเขำ

226

กลำยเปนเจำของเชอมผนกสงคมของตนไดแลว กฎเกณฑสงคมอนเปนพฤตกรรมของคนเรำเอง

กฎเกณฑเหลำน เดมทเปนของคนพวกอน ทปกครองคนเรำเหมอนกบกฎเกณฑธรรมชำตจนบดน ถง

เวลำนนจะถกคนเรำใชมนไดอยำงช ำนำญ และขนตอกำรปกครองของพวกตน สงคมทคนเรำเชอม

ผนกขนเอง กลบบบบงคบตน และตรงกนขำมกบตนเชนเดยวกบธรรมชำตและประวตศำสตรตลอดมำ

นน เวลำนกลำยเปนพฤตกรรมเสรภำพของพวกเขำเองแลว ก ำลงคนพวกอนทปกครองประวตศำสตร

ตลอดมำทำงภววสยนน เวลำน อยภำยใตกำรควบคมของคนเรำเองแลว มแตจำกน ไป คนเรำจงจะม

ควำมส ำนกทจะสรำงสรรคประวตศำสตรของตนไดอยำงทวดำน มแตจำกน ไป ผลแหงกำรกอบทบำท

ทำงสงคมของคนเรำ จะเปนเหตใหบรรลในดำนทส ำคญ และบนระดบทนบวนเพมทวคณตำมทพวก

เขำคำดไว นนคอกำรกำวกระโดดจำกรำชอำณำจกรแหงควำมแนนอน ไปสรำชอำณำจกรแหงเสรภำพ

ของมนษย”

กำรกำวกระโดดจำกรำชอำณำจกรแหงควำมแนนอน ไปสรำชอำณำจกรแหงเสรภำพ กคอ

กำรสรำงสงคมคอมมวนสต กคอกำรทอดท งควำมเปนปฏปกษระหวำงเวลำเสรกบเวลำแรงงำน ท

เรยกวำ เวลำแรงงำน ไดแกเวลำทขบเคลอนทำงกำรผลตปจจยทำงวตถและกำรผลตซ ำ ซงมนษย

จ ำตองธ ำรงควำมอยรอดของตน เวลำเสร ไดแกเวลำทจดสรรไดอยำงเสร คอเวลำทมใชใชในกำร

ขบเคลอนทำงกำรผลตทำงวตถ หำกเปนเวลำทท ำกจกรรมทำงวทยำศำสตร ทำงศลปะ และกำรไปมำ

หำสกนทำงสงคม เมอกำรผลตของสงคมไดพฒนำถงระดบทแนนอนแลว ผ ใชแรงงำนกมแรงงำน

สวนเกนนอกเหนอควำมตองกำรของตนทจะสนองแกสงคมได นนคอเวลำแรงงำนของผใชแรงงำนแยก

เปนสองสวน คอเวลำแรงงำนจ ำเปนกบเวลำแรงงำนสวนเกน มนษยกไมจ ำเปนตองน ำเวลำและก ำลง

วงชำทงหมดไปสนเปลองกบกำรผลตปจจยทำงวตถอก หำกจะเจยดเวลำสวนหนงนอกเหนอจำกกำร

ผลตทำงวตถ ไปขบเคลอนกจกรรมทำงวทยำศำสตร ทำงศลปะ แรงงำนสวนเกนทปรำกฏข นเปน

รำกฐำนของเวลำเสรนน มควำมหมำยช ขำดตอกำรพฒนำเสรภำพของมนษย ลทธมำรกซบงบอกวำ

“กำรพฒนำทงหมดของมนษย กลำวส ำหรบกำรพฒนำทนอกเหนอควำมตองกำรด ำรงอยตำมปกต

โดยตรงของมนษยแลว กไมมทเกนกำรใชเวลำเสรชนดน อก โดยเฉพำะเงอนไขเบองตนในกำรพฒนำ

ทงหมดของมนษย กคอกำรใชเวลำเสรชนดน เปนรำกฐำนทจ ำเปน” เมอมเวลำเสรแลว กมกำร

พฒนำควำมสำมำรถอยำงทวดำน กมกำรพฒนำอำรยะธรรมทงมวลของมนษย

ในกระบวนกำรประวตศำสตรเปนเวลำอนยำวนำนกอนหนำน มนษยตองส นเปลองเวลำ

แรงงำนเปนอนมำกไปกบกำรใชแรงงำนกำรผลตปจจยด ำรงชพทำงวตถ เวลำเสรทเจยดไดยำกยง

ฉะนนจงไมมหลกประกนทจะพฒนำเสรภำพของสมำชกสงคมทงมวล คนสวนหนงในสงคมไดยดครอง

แรงงำนสวนเกนสลดตนพนจำกอำณำจกรกำรผลตทำงวตถ กลำยเปนชนชนทไมไดใชแรงงำน พวก

เขำยดครองแรงงำนสวนเกน ทงยงปลนเวลำเสรของสงคมไปอก ส ำหรบคนอกสวนหนงซงเปนสวน

ขำงมำก กลบถกบบใหรบภำระแรงงำนสงคมทงหมด กลำยเปนชนชนผใชแรงงำนท ำกำรผลตปจจย

ทำงวตถอยำงหนกหนวง พวกเขำสรำงเวลำเสรกลบไมไดรบเวลำเสร เวลำทพวกเขำจดได กลำยเปน

เวลำแรงงำน “ตำรำงเวลำแรงงำนคน” ควำมเปนปฏปกษของเวลำแรงงำนกบเวลำเสรในสงคมทน

นยม ยงเปนแบบฉบบและเปนรปแบบอนสมบรณ ในประวตศำสตรกอนสงคมสงคมนยมนน คนสวน

หนงทพฒนำ เปนคำตอบแทนใหคนอกสวนหนงทไมพฒนำ

227

กำรขจดควำมเปนปฏปกษระหวำงเวลำแรงงำนกบเวลำเสรของสงคมคอมมวนสต จะ

แสดงออกโดยตรงทำงแรงงำนแปรเปนแบบทวไปทเปนจรง หรอนยหนงด ำเนนกำรจดสรรแรงงำนของ

สมำชกสงคมทมควำมสำมำรถในกำรใชแรงงำนทงปวง เวลำของสมำชกสงคมทงปวงทจดสรรได ลวน

ประกอบดวยสองสวน คอเวลำแรงงำนกบเวลำเสร แตละคนทงเขำรวมกำรผลตทำงวตถในแบบวธ

อยำงใดอยำงหนง และทงไดรบเวลำเสร แลวใชเวลำเสรนนพฒนำควำมสำมำรถของตนอยำงทวดำน

ครนแลวกบรรลเอกภำพของเวลำแรงงำนกบเวลำเสร

เวลำแรงงำนกบเวลำเสรบรรลเอกภำพของดำนตรงกนขำม ประกอบกนขนเปนควำมสมพนธ

แบบใหมทซมแทรกสกนและกน กระตนซงกนและกน ดำนหนง แรงงำนเสรพงมคณสมบตแรงงำน

กำรผลต คนเรำพฒนำเวลำเสร ขณะเดยวกเปนกำรผลตซ ำก ำลงแรงงำนอยำงขนำนใหญดวย คนเรำ

ใชเวลำเสรศกษำควำมรทำงวทยำศำสตร และวฒนธรรมดำนตำงๆ กลอมเกลำจตใจของตน บมเพำะ

ควำมสนทรยดำนตำงๆ ส ำแดงและพฒนำควำมสำมำรถดำนตำงๆ ของตน ยงควำมอดมและควำม

บรบรณตนเอง ท ำใหตนกลำยเปนแกนหลกใหม คนทไดรบกำรพฒนำใหมในเวลำเสรเชนน เมอโถม

เขำสกระบวนกำรผลตโดยตรงแลว กจะมพลงผลกดนใหพลงกำรผลตของสงคมพฒนำไดดยงขน อก

ดำนหนง เวลำแรงงำนกมคณสมบตเสรภำพเชนกน คอแรงงำนกลำยเปนสถำนทผคนส ำแดงและ

พฒนำสตปญญำควำมสำมำรถอยำงเสร ถงแมกำรผลตทำงวตถ ยงคงเปนกำรขบเคลอนทจ ำเปนเพอ

กำรด ำรงอยของมนษยกตำม แตแรงงำนในยำมน เปนแรงงำนชนดหนงทไมตองมภำระรบผดชอบอก

หำกเปนกำรขบเคลอนพฒนำควำมสำมำรถของตนเปนเปำหมำย กลำยเปนควำมตองกำรอนดบแรก

แหงชวตมนษย

กำรทสงคมคอมมวนสตสำมำรถแปรแรงงำนเปนแบบทวไป ดวยกำรขจดควำมเปนปฏปกษ

ระหวำงเวลำแรงงำนกบเวลำเสรปรำกฏเปนจรงไดนน เนองจำกพลงกำรผลตของสงคมพฒนำไปอยำง

ขนำนใหญ เนองจำกกำรพฒนำของพลงกำรผลต ท ำใหเวลำเสรของสงคมแยกตวอสระ พอทจะเปน

หลกประกนใหสมำชกสงคมท งปวงไดพฒนำเสรภำพอยำงทวดำน พอทจะมรำกฐำนทำงวตถ

พรกพรอมขจดควำมเปนปฏปกษระหวำงเวลำแรงงำนกบเวลำเสร พอทจะแปรแรงงำนเปนแบบทวไป

ใหเกดเปนจรงได นประกำรแรก และอกประกำรหนง เนองจำกควำมสมพนธทำงสงคมถกดดแปลง

โดยสนเชง ขจดควำมเปนปฏปกษและควำมแตกตำงทำงชนชนปรำกฏเปนจรงขนมำแลว คนทงปวงม

โอกำสและมเงอนไขพฒนำไดแลวนนเอง ควำมขดแยงระหวำงเวลำแรงงำนกบเวลำเสร เปนควำม

ขดแยงทำงสงคมชนดหนง มแตผำนกำรเปลยนพลกควำมสมพนธทำงสงคมจงจะสำมำรถแกตกไปได

เวลำเสรของสงคมเตบใหญ เปนเงอนไขเบ องตนทำงวตถทจะขจดควำมขดแยงชนดน ไปได และกำร

ขจดชนดน ในตวของมน กกลำยเปนสงทยดครองและกำรใชเวลำเสรทำงสงคมอยำงสมเหตสมผลดวย

อดมการณลทธมารกซ

อดมกำรณลทธมำรกซ เปนจนตนำกำรหรอควำมหวงทมตอสงคมในอนำคต ซงกคอกำร

ทอดสำยตำมองสงคมในอนำคตดวยจดยนและวธกำรทเปนวทยำศำสตรของลทธมำรกซ

228

มำรกซและเองเกลสไดทมเทสตปญญำควำมสำมำรถคนควำสงคมมนษย ดวยจดยนของชนชน

กรรมำชพ โดยเฉพำะกำรคนควำสงคมทนนยม ซงเปนครงแรกทมกำรเผยถงกฎเกณฑทวไปในกำร

พฒนำของสงคมมนษย และกฎเกณฑเฉพำะในกำรพฒนำของสงคมทนนยม ทำนไมเพยงเผยใหเหน

ถงขอเสยของสงคมทนนยม ยงเผยในอกขนหนงถงมลเหตแหงขอเสยนนและพลงแหงปฏเสธตนเอง

จำกกำรพฒนำของทนนยม และไดคนพบปจจยสงคมใหมจำกกำรเคลอนไหวทขดแยงกนของสงคม

ทนนยม รวมทงกำรพฒนำของสงคมมนษยกมกฎเกณฑภววสยของตนเหมอนกบกำรพฒนำของโลก

ธรรมชำต ทำนไดคำดกำรณลวงหนำถงสงคมในอนำคต และพยำกรณลกษณะพเศษสงคมในอนำคต

อยำงเปนวทยำศำสตร กำรเผยใหเหนถงกฎเกณฑเหลำน เปนกำรน ำเสนอมคคเทศกน ำพำควำมเขำใจ

ถงอดต ยดกมปจจบน ทอดสำยตำไปขำงหนำอยำงถกตอง แตกำรพรรณนำในรำยละเอยดของทำนยง

ไมครอบคลมทวทกดำน เพยงแตน ำเสนอในกรอบทศทำง หลกกำร และลกษณะพเศษพนฐำนในกำร

พฒนำสงคมเทำนน สวนสภำพรปธรรมใหคนรนหลงไปหำค ำตอบจำกกำรปฏบต

ลกษณะพเศษมลฐานของสงคมคอมมวนสต:

ในสงคมคอมมวนสต ชนชนไดสลำยตวไป รฐ ทหำร ต ำรวจ และคกตะรำง อนเปน

เครองมอกดขทำงชนชนไดพงครนลง สงครำมจะไมหวนกลบมำอกแลว

ในสงคมคอมมวนสต เนองจำกกำรพฒนำกำรผลตทำงสงคมขนำดใหญ ท ำใหอตสำหกรรมกบ

เกษตรกรรม เมองกบชนบท และแรงงำนกำยกบแรงงำนสมอง “ควำมแตกตำงใหญ 3 ประกำร”

คอยๆ สลำยตวไป กำรแยกสลำยของชนชน รฐ และ “ควำมแตกตำงใหญ 3 ประกำร” อนเปนกำร

ยกระดบควำมสมพนธกลมกลนทำงสงคม และยกระดบอำณำจกรจตใจของคนทวไปสงขนเปนอยำงยง

ในสงคมคอมมวนสตไมเพยงมควำมกลมกลนกนทำงสงคม ยงมควำมกลมกลนกนของสงคมกบ

ธรรมชำตอกดวย

ในสงคมคอมมวนสต พลงกำรผลตของสงคมพฒนำในระดบสง ผลตภณฑอดมสมบรณยง

อนเปนเงอนไขทจ ำเปนตอกำรสรำงสงคมคอมมวนสต ทงเปนลกษณะพเศษของสงคมคอมมวนสตเอง

ดวย ในควำมสอดคลองกบควำมตองกำรพฒนำกำรผลตแบบสงคมขนำดใหญในระดบสงนน ระบอบ

กรรมสทธเอกชนถกขจดใหหมดไป ทงในระบอบกรรมสทธสวนรวมในปจจยกำรผลตทวไป กเปลยน

แบบวธจดสรรผลตภณฑสวนตว “ท ำงำนตำมควำมสำมำรถ แบงปนตำมผลงำน” มำเปน “ท ำงำนตำม

ควำมสำมำรถ แบงปนตำมควำมตองกำร” คนทกคนในสงคมมเสรภำพและพฒนำทวดำน มนษยได

กำวจำกรำชอำณำจกรแหงควำมแนนอน (必然王国) ไปสรำชอำณำจกรแหงควำมเสรภำพ(自由王国)

ควำมมเสรภำพและกำรพฒนำทวดำนของมนษย เปนเปำหมำยทมคณคำอยำงแทจรงในกำรแสวงหำ

ของลทธมำรกซ ทงยงเปนลกษณะพเศษจ ำเพำะของสงคมคอมมวนสตอกดวย

กำรปฏบตขบเคลอนในประเทศสงคมนยม โดยเฉพำะอยำงยงกำรปฏบตขบเคลอนใน

ประเทศสงคมนยมทก ำลงเจรญเฟองฟ และก ำลงพฒนำไปอยำงขนำนใหญอยำงไมหยดยง นนคอ

ขอเทจจรงทยนยนกำรปรำกฏเปนจรงอยำงเลยงไมไดของอดมกำรณลทธคอมมวนสต

ลทธคอมมวนสตเกดเปนจรงทวโลก เปนเปำหมำยกำรตอสปลดปลอยครงสดทำยของชนชน

กรรมกร สะทอนถงกำรปลดปลอยมวลมนษยชำตโดยสนเชง เปนหลกชน ำกำรตอสขนสงสดของพรรค

กำรเมองลทธมำรกซ

229

กำรปลดปลอยของชนชนกรรมกรกบกำรปลดปลอยของมวลมนษยชำตเปนหนงเดยวกน กำร

ตอส ชวงชงไดมำซงระบอบสงคมคอมมวนสตในทสด ไมเพยงเปนสญลกษณบงบอกถงกำรปลดปลอย

ชนชนกรรมำชพจนถงทสดเทำนน หำกยงสะทอนถงควำมเรยกรองตองกำรปลดปลอยมวลมนษยชำต

โดยสนเชงอกดวย

ลทธคอมมวนสตจะปรากฏเปนจรงไดตองมกระบวนการปฏบตการเปนเวลายาวนาน:

กำรพฒนำอยำงเตมทของสงคมสงคมนยม กบกำรบรรลสงคมคอมมวนสต และกำรพงทลำย

ลงของทนนยมในยคปจจบน แลวกำวไปสสงคมนยมและสงคมคอมมวนสต ตองมระยะเวลำทำง

ประวตศำสตรทยำวนำนมำก ทนนยมเปลยนเปนสงคมนยม กตองมชวงระยะเวลำเปลยนถำยมำกบำง

นอยบำง ภำยหลงททนนยมเปลยนพลกเปนสงคมนยมเสรจสนลง กยงตองผำนขนตอนสงคมนยม

ทำยทสดจงจะสำมำรถเปลยนถำยไปสสงคมคอมมวนสตได สงคมคอมมวนสตจะเปนจรงได กแตบน

พนฐำนกำรพฒนำอยำงเตมท และควำมเจรญรงเรองในระดบสงของสงคมสงคมนยมเทำนน

กำรบรรลลทธคอมมวนสต ไมอำจกำวขำมขนตอนกำรพฒนำของสงคมสงคมนยมไปได

มำรกซไดแยกสงคมคอมมวนสตออกเปนขนแรกและขนสง เลนน เรยกสองขนน วำ สงคมสงคมนยม

และสงคมคอมมวนสต กำรยดกมควำมสมพนธระหวำงสงคมนยม กบสงคมคอมมวนสตทถกตอง

ตองมองถงควำมเปนหน งเดยวกนของธำตแทและควำมเกยวพนภำยในระหวำงทงสอง มองถง

รปลกษณสงคมของทงสองโดยรวมสงกดประเภทเดยวกน และมองถงขนตอนกำรพฒนำของทงสองม

ควำมแตกตำงกนมำกบนระดบกำรพฒนำ และบนระดบควำมสกงอม สงคมนยมคอสงคมคอมมวนสต

ขนต ำ แตกทำงเดยวทจะตองผำนไปบรรลสงคมคอมมวนสต ขนสงสรำงขนบนขนต ำ ไมมกำรพฒนำ

ของขนต ำ กไมมขนสง

กระบวนกำรลทธคอมมวนสตเกดเปนจรงสอดคลองกบกฎเกณฑ แตกำรส ำแดงบทบำทตอ

กฎเกณฑสงคมและกำรพฒนำของสงคมใหเกดเปนจรงไดนน แยกไมออกไปจำกกำรปฏบตขบเคลอน

ของผคน วถทำงประวตศำสตรสงคมนยมแทนททนนยม และลทธคอมมวนสตเกดเปนจรงแยกไม

ออกไปจำกควำมกระตอรอรนของชนชนกรรมกร และพรรคกำรเมองของชนชนน แยกไมออกไปจำก

กำรผลกดนภำรกจสรำงสรรคกำวไปขำงหนำของประเทศสงคมนยม แยกไมออกไปจำกกำรเคลอนไหว

และกำรพฒนำสงคมนยมของนำนำชำต ประวตศำสตรลทธคอมมวนสตกลำยเปนควำมจรงอยำงเลยง

ไมได แฝงไวดวยกำรแสวงหำอดมกำรณลทธคอมมวนสตของชนชนกรรมำชพ

กำรปรำกฏเปนจรงขนของสงคมคอมมวนสต เรำยงตองท ำควำมเขำใจควำมสมพนธ “ไมอำจ

หลกเลยงไดสองอยำง” และ “ไมอำจเปนไดสองอยำง” ใหถกตองอกดวย

มำรกซและเองเกลสน ำเสนอใน «แถลงกำรณพรรคคอมมวนสต» วำ “ควำมพนำศของชนชน

นำยทนและชยชนะของชนชนกรรมำชพนนเปนสงทไมอำจหลกเลยงไดดจเดยวกน” นนคอ “ควำม

แนนอนสองอยำง” หรอ “ไมอำจหลกเลยงไดสองอยำง” ดงทกลำวกนวำ ทนนยมจกตองพงพนำศ

และสงคมนยมจกตองมชยอยำงแนนอนนนเอง ตอมำใน «ค ำน ำ <วพำกษเศรษฐศำสตรกำรเมอง>»

ของมำรกซกลำววำ “ไมอำจเปนไดสองอยำง” ซงกคอ “ไมวำรปลกษณสงคมใดกตำม กอนทมนยง

สำมำรถรองรบพลงกำรผลตทส ำแดงออกมำไดทงหมดนน มนกยงไมพงพนำศ สวนควำมสมพนธกำร

ผลตใหมทสงกวำ กอนทเงอนไขทำงวตถของมนยงไมสกงอมในครรภสงคมเกำ มนกยงไมอำจปรำกฏ

230

ออกมำไดอยำงเดดขำด” “ไมอำจหลกเลยงไดสองอยำง” “ไมอำจเปนไดสองอยำง” น เปนกำร

อรรถำธบำยควำมพงพนำศของทนนยมและควำมมชยของลทธคอมมวนสตอยำงทวดำน รวมทงเวลำ

และเงอนไขสภำพควำมเปนจรงทไมอำจหลกเลยงได อยำงแรก เปนดำนขอเทจจรง และเปนดำน

ควำมพนำศของทนนยมและควำมมชยของลทธคอมมวนสตอนไมอำจหลกเลยงได อยำงหลง เปนกำร

อธบำยถงเวลำและเงอนไขของสภำพควำมเปนจรงทไมอำจหลกเลยงไดนนคอ กำรย ำเตอนใหเรำร วำ

สภำพควำมเปนจรงทไมอำจหลกเลยงไดนน ยงตองสอดคลองกบเงอนไขภววสย กอนทเงอนไขชนดน

จะพรกพรอม มนไมอำจกลำยเปนควำมจรงขนมำไดอยำงเดดขำด

กำรกำวไปสกำรพฒนำรปลกษณสงคมมนษยอยำงทวดำนทเปนจรงนน ทงเปนเปำหมำยทำง

ประวตศำสตรทมนษยไฝฝน และเปนกระบวนกำรประวตศำสตรอนยำวนำนและยำกล ำบำก กำรสรำง

ระบอบสงคมนยม เปนจดหวเลยวหวตอของกระบวนกำรประวตศำสตรอนหนกหนวง และมใช

กระบวนกำรจบส นในครงเดยวอยำงเดดขำด ยงตองอำศยก ำลงของระบอบสงคมนยม ยงตอง

ปลดปลอยพลงกำรผลต และพฒนำพลงกำรผลต ผลกดนกำรดดแปลงควำมสมพนธทำงสงคมอยำง

ทวดำน พฒนำภำรกจทำงวทยำศำสตร พฒนำวฒนธรรม และกำรศกษำ ตลอดจนสรำงสรรคอำรยะ

ธรรมทำงวตถ และอำรยะธรรมทำงจตใจในระดบสง

ในฐำนะสมำชกและผปฏบตงำนของพรรคภำยใตเงอนไขประวตศำสตรใหม จะตองยนหยด

ควำมศรทธำเชอมนกำรเมองลทธคอมมวนสต ถอกำรปรำกฏเปนจรงของลทธคอมมวนสต เปน

เสำเอกอนแขงแกรงแหงจตวญญำณในกำรแสวงหำทำงกำรเมอง ดงทเต งเสยวผง กลำววำ “กำรตอส

ของเรำหลำยปมำน กเพ อลทธคอมมวนสต ควำมคดศรทธำเชอมนของเรำกเพอท ำในสงท เปน

คอมมวนสต ในยำมยำกล ำบำกทสดของเรำ อดมกำรณลทธคอมมวนสตเปนเสำเอกแหงจตวญญำณ

ของเรำ ผทเสยสละไปไมนอยกเพอท ำใหอดมกำรณน ปรำกฏเปนจรง” ดงนน ทำมกลำงกำรปฏบตท

ปฏวตของพรรคเรำ สมำชกและผปฏบตงำนของพรรค จะตองเรมจำกกฎเกณฑกำรพฒนำของสงคม

มนษยแหงลทธมำรกซ มำเรยนร กำรเปลยนแปลงของโลกปจจบนและแนวโนมของมน ยนหยด

ควำมคดศรทธำเชอมนของตนตลอดไป ไมหวนไหวไปกบภยนตรำย ไมตระหนกไปกบกำรรบกวน

ใดๆ ตลอดไป ท ำใหอดมกำรณอนยงใหญกบงำนทเปนจรงเปนเอกภำพกน ยนหยดภำรกจกำรปฏวต

รดหนำไปอยำงไมหยดยง

231