การพยาบาลเวชศาสตร ความดัน...

กองเวชศาสตรใตนำและการบน กรมแพทยทหารเรอ

การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

Hyperbaric Nursing

การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

Hyperbaric Nursing

การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric N

ursing

บรรณาธการประวน ญาณอภรกษ

การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing กองเวชศาสตรใตนำและการบน กรมแพทยทหารเรอ 504/54 กองเวชศาสตรใตนำและการบน กรมแพทยทหารเรอบคคโล ธนบร กรงเทพฯ 10600โทรศพท 0-2475-2641, 0-2475-2730 และ 0-2460-1223 โทรสาร 0-2460-1105 www.nmd.go.th/um

ISBN 978-616-7388-81-6

การพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง Hyperbaric Nursing

โดย กองเวชศาสตรใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอ

พมพครงท 1 จ�านวน300เลม

ISBN:978-616-7388-81-6

ผจดพมพเผยแพร กองเวชศาสตรใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอ

ถนนตากสนแขวงบคคโลเขตธนบรกรงเทพมหานคร02-4601105

บรรณาธการ นาวาโทประวนญาณอภรกษ

พมพท โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย

ถนนพญาไทปทมวนกรงเทพฯ10330

คำานำา

งานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเปนศาสตรทางการแพทยทใหการรกษาผปวยโดยใช

ความดนบรรยากาศทสงกวาปกต ทรจกกนในปจจบนคอการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง เพอชวย

ในการรกษาผปวยโรคจากการด�าน�าและภาวะอนๆ เชน การตดเชอบางประเภทและแผลทหายยาก

ในการใหการรกษาจ�าเปนตองมกระบวนการและขนตอนตางๆเพอชวยใหเกดความปลอดภยแกผเขา

รบการรกษาและเจาหนาท

พยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเปนผทมบทบาทส�าคญในการดแลผปวยทรบการ

บ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงตงแตการเตรยมความพรอมกอนรบการรกษาการดแลผปวยภายใตความ

ดนบรรยากาศ การดแลภายหลงการรกษา การเชอมโยงประสานงานกบทมปฏบตงานทงแพทย

เวชศาสตรความดนบรรยากาศสง เจาหนาทควบคมเครองและเจาหนาทเทคนคเวชศาสตรความดน

บรรยากาศสงมการใชทกษะเชงวชาชพการน�ากระบวนการพยาบาลมาใชในการดแลผปวย เนนให

ความส�าคญการศกษาวจยในการพฒนาการดแลผปวย

กองเวชศาสตรใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอเลงเหนความส�าคญของบทบาทหนาท

ความรบผดชอบของพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง และองคความรตางๆ ทน�ามาในการ

ดแลผปวยทรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงใหมประสทธภาพและปลอดภยจงไดพยายามรวบรวม

ความรดานการพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเพอใหผทสนใจรวมถงพยาบาลเวชศาสตร

ความดนบรรยากาศสงในหนวยงานตางๆสามารถน�าไปใชประโยชนในการดแลผปวยเพอการจดการ

และการน�าไปปรบประยกตใชตามบรบทของหนวยงานของตนเองซงจะชวยลดขอจ�ากดของการคนควา

และการเขาถงต�าราดานการพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงในอดตทผานมาอยางไรกตาม

ในการจดท�าต�าราในครงนยงมขอจ�ากดหลายประการทงในเรองของเวลาและการคนควาซงจะไดน�าไป

พฒนาปรบปรงในการจดท�าในครงตอไป

ความส�าเรจในการจดท�าต�าราเลมนไดรบความรวมมออยางดยงจากผบงคบบญชาของคณะ

ผ จดท�า ตลอดจนผ ร วมงานทกทานของกองเวชศาสตรใตน�าและการบน กรมแพทยทหารเรอ

กองเวชศาสตรใตน�าและการบน โรงพยาบาลอาภากรเกยรตวงศ ฐานทพเรอสตหบ ศนยเวชศาสตร

ความดนบรรยากาศสง โรงพยาบาลสมเดจพระนางเจาสรกต และผ ร วมนพนธทกทานไดแก

นาวาโทหญงพไลลกษณพพธกลนาวาโทประวนญาณอภรกษนาวาตรสธรรมมแสงเรอโทสายรงสขตะกว

ในการจดท�าต�าราจนส�าเรจตามจดมงหมาย

นาวาโทประวนญาณอภรกษ

มถนายน2558

คำานยม

กรมแพทยทหารเรอก�าเนดมาเกอบจะครบ100ปในปพ.ศ.2559ถาพดถงกรมแพทยทหารเรอ

งานเวชศาสตรใตน�าเปนงานทจะตองคดถงกอนทงภายในกองทพเรอดวยกนเองและเหลาอนๆงานน

เปนเอกลกษณคกบกรมแพทยทหารเรอมานาน เปนงานสนบสนนภารกจของกองทพเรอ เปนงาน

ทสามารถชวยเหลอคนไขไดเปนจ�านวนมาก และเปนงานทเหลาทพอนไมม เรามการเรยนการสอน

หลกสตรพยาบาลเวชศาสตรใตน�ามานานจนลาสดถงรน 11 เปนทเดยวในประเทศไทยทมหลกสตรน

แตกอนตองอาศยต�าราจากตางประเทศและการสงตอความรเปนรนๆไปไมเคยมต�าราภาษาไทย

หนงสอการพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเลมนเปนเลมแรกทจะใชเปนคมอการ

สอนและอางองส�าหรบการพยาบาลดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงกองเวชศาสตรใตน�าและ

การบนกรมแพทยทหารเรอตองขอบคณนาวาโทหญงพไลลกษณพพธกลนาวาโทประวนญาณอภรกษ

นาวาตรสธรรมมแสงและเรอโทสายรงสขตะกวทไดจดท�าหนงสอเลมนขนเพอใชเปนคมอในการ

เรยนการสอนหลกสตรพยาบาลเวชศาสตรใตน�า เปนเอกสารส�าหรบอางอง และใชเปนแนวทาง

ในการใหการพยาบาลผปวยทเขารบการรกษาดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสง หวงวาผอานคงได

ความร ไดใชประโยชน จากหนงสอเลมน เพอชวยเหลอใหผปวยไดรบผลดจากการรกษาพยาบาล

และมความปลอดภยจากการรกษามากยงขน

นาวาเอกดนยปานแดง

ผอ�านวยการกองเวชศาสตรใตน�าและการบน

กรมแพทยทหารเรอ

สารบญ

บทท 1 ประวตเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง 7

สธรรมมแสง

บทท 2 ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง 21


บทท 3 ขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง 43


บทท 4 การจดการเกยวกบแผล 67

สายรงสขตะกว

บทท 5 การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง 101

ประวนญาณอภรกษ

บทท 6 แนวทางการดแลผปวยและเจาหนาท 129

ในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหลายหอง


บทท 7 การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง 143


บทท 8 การพยาบาลผปวยเดกทรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง 171

พไลลกษณพพธกล

บทท 9 การใหความรแกผปวย 177

สายรงสขตะกว

บทท 10 การปองกนและควบคมการตดเชอภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง 193


บทท 11 หองปรบแรงดนบรรยากาศสง 201


บทท 12 ความสามารถผปฏบตงานงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง และการฝก 215


บทท 13 การจดการดานความปลอดภยหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง 227



ประวตเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

บทท

ประวตความเปนมาของเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงมความสมพนธเชอมโยงกบประวต

ความเปนมาของงานเวชศาสตรใตน�า(Underwatermedicine)จากขอมลในปค.ศ.1662พบวาแพทย

ซงเปนนกบวชชาวองกฤษชอ Henshaw ไดรเรมการใชความดนอากาศรกษาโรคปอด โดยสราง

Domiciliumซงเปนหองปดสนททสามารถเพมหรอลดความดนภายในไดเขาเชอวาสามารถรกษาโรค

เฉยบพลนดวยความดนทบรรยากาศทเพมขนและรกษาโรคเรอรงโดยใชความดนทลดลง

การเจบปวยทเกดจากการเปลยนแปลงความดนไดถกบนทก เมอปลายป ค.ศ.1600 โดย

นกฟสกสและเคมชอ RobertBoyle ทพบเกดฟองอากาศในลกตาของงชนด Viper เมอลดความดน

ในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง

JosephPriestleyนกเคมชาวองกฤษไดศกษาพบกาซชนดหนงทมประโยชนตอชวตโดยกาซ

ชนดนผลตโดยพชทมสเขยวและสตวเปนผบรโภคกาซน ในปค.ศ. 1771 เขาบนทกวากาซดชนดนถก

ท�าใหเสยไปโดยการหายใจของสตวแตยงไมระบชอของกาซนอยางใด(ความจรงคอกาซออกซเจน)

ค.ศ.1845Trigerวศวกรเหมองแรชาวฝรงเศสไดอธบายวาอาการปวดขอในผทเปนโรคจาก

การเปลยนแปลงความดนสามารถทเลาลงไดดวยการใชเหลาไวนหรอคอนยคทาบรเวณภายนอก

และดม

ค.ศ.1878PaulBertนกสรรวทยาชาวฝรงเศสไดอธบายการเกดฟองอากาศ(bubble)ของ

กาซไนโตรเจนในโรคDecompressionsickness(DCS)เขาไดคนพบความสมพนธตางๆของกาซหลาย

ชนด เชนการเกดพษของออกซเจนตอระบบประสาท(CNSO2 toxicity) โดยเรยกผลทเกดนวาPaul

Bert effect เขาไดทดลองแสดงใหเหนการเกดพษของคารบอนไดออกไซดในสตวทดลอง ความ

เกยวพนระหวางCO2 กบการเกดพษของออกซเจนและเขาพบวาอากาศจะท�าใหงวงซม (Narcotic)

เมออยภายใตความดนบรรยากาศทเพมขนและในปเดยวกนเขาไดสรปวา โรคDCS เกดจากฟอง

ไนโตรเจนและสามารถท�าใหหายไดดวยการน�าผปวยกลบไปสความกดดนแลวคอยๆ ลดความกดดน

ลง(Recompression)

สธรรม มแสง

1

8



ระหวางปค.ศ.1869-1883คนงานทสรางสะพานBrooklynจ�านวนนบรอยตองทกขทรมาน

กบอาการปวดจนเดนหลงงอ (Bend) จากภาวะทเรยกวาโรคเคซอง (Caissondisease)หรอเบนด

(Bends)

กลางศตวรรษท19ในยโรปมการใชหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทเรยกวาChamberSpa

ส�าหรบใหบรการผปวยแตพบวาท�าใหผเขารบการบ�าบดเกดอาการปวดขอ,มฟองอากาศเกดขนในหลอดเลอด,

เกดเพลงไหมในหองปรบฯและหายใจอากาศทมไฮโดรคารบอนเจอปนจากอากาศทอดจากเครองอดอากาศ

JohnScottHaldaneซงเปนนายทหารเรอชาวองกฤษและเพอนรวมงานไดพบหนทางในการ

ลดความเสยงการเกดโรคDCS ในนกด�าน�า ในป ค.ศ. 1908 เขาไดตพมพตารางการลดความกดท

ประยกตจากกองทพเรอสหรฐฯและกองทพเรอองกฤษทใชในนกด�าน�าซงมความปลอดภยมากขนและ

ไดววฒนาการจนน�ามาใชประโยชนถงปจจบน

ป ค.ศ.1928Cunningham ไดสรางหองปรบแรงดนบรรยากาศสงรปทรงกลมเรยกวาSteel

ballhospitalมขนาดเสนผาศนยกลาง64ฟตประกอบดวย5ชนทเมองคลฟแลนดประเทศสหรฐฯ

ภายในประกอบดวยหองพกสวนส�าหรบการรกษาหองเปยโนและความสะดวกสบายตางๆมหองสบ

บหรในชนบนสด และในปเดยวกน โรงเรยนแพทยฮาวารด กไดหองปรบแรงดนบรรยากาศสงส�าหรบ

ใชศกษาทดลองอกดวย

ปค.ศ.1934นายทหารเรอชาวอเมรกาDr.AlbertR.Behnkeไดรายงานถงคารบอนไดออกไซด

มผลตอการเกดออกซเจนเปนพษ(O2toxicity)และการเมาไนโตรเจน(N

2narcosis)เขาพบวาไนโตรเจน

เปนสวนประกอบของอากาศทท�าใหเกดภาวะมนเมาเมออยภายใตความดนบรรยากาศในปค.ศ.1937

เขาไดประยกตการใชO2ในการลดความกดส�าหรบการรกษาโรคDCS

ปค.ศ.1937YarboroughไดวเคราะหขอมลของHaldaneและสรปวาเนอเยอตางๆมระยะ

เวลาในการคายไนโตรเจนไมเทากนจงไดศกษาวจยเพมเตมและไดก�าหนดตารางการลดความ

กดของกองทพเรอสหรฐฯ(US.Navytable)ซงน�ามาใชจนปจจบน

ในปค.ศ.1930Dr.EdgarEndสงเกตวามาทลงไปท�างานในอโมงคทมความลกเปนระยะเวลา

นานๆไดตายลงเมอน�าขนจากอโมงคเขาอธบายวาเกดจากภาวะอมตว(Saturated)ภายใตความดน

และคาดวามาอาจจะไมตายถาคอยๆ น�าขนจากอโมงค เขาไดทดลองโดยลงไปอยในอโมงคลก

100 ฟตนาน27ชวโมง แลวคอยๆลดความดนโดยใชเวลาขนจากอโมงค 5 ชวโมงผลปรากฎวา

Dr.EdgarEndมอาการปกตแตเพอนเกดอาการของDCSเขาอธบายวาสามารถใชออกซเจนบรรเทา

อาการไดซงBehnkeกไดสนบสนนใหผท�างานในอโมงคมการลดความกดอกดวย

ในระยะแรกๆการใชหองปรบแรงดนบรรยากาศสงมกใชอากาศอดยงไมมการน�าออกซเจนมา

ใชจนป ค.ศ.1955Churchill-Davidson เปนผรเรมน�าออกซเจนแรงดนสงมาใชในผปวยทไดรบรงส

รกษาเขาใชความกดดนท4บรรยากาศและดมยาสลบผปวยเพอปองกนภาวะชกจากออกซเจนเปนพษ

9



ปค.ศ.1955ทเมองอมสเตอรดมประเทศเนเธอรแลนดDr.IteBoeremaไดทดลองดดเลอด

ของหมออกแลวใสสารละลายแทน โดยหมสามารถมชวตอยไดเมอใชออกซเจนภายใตความดน

บรรยากาศสงจากเหตการณดงกลาวเขาไดน�าการใชออกซเจนภายใตความดนบรรยากาศสงมาใชใน

ผปวยผาตดหวใจทตองใชระยะเวลานานๆซงชวยลดการเสยชวตจากการไหลเวยนเลอดลมเหลวความส�าเรจ

ครงนBoeremaไดสรางหองผาตดไวในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทมหาวทยาลยอมสเตอรดม

ป ค.ศ.1961Dr.W.H. Brummelkamp แหงมหาวทยาลยอมสเตอรดม ไดตพมพผลของ

ออกซเจนแรงดนสงชวยยบยงการเจรญของแบคทเรยชนดไมใชอากาศจลนทรยสามารถมชวตอยได

ดวยออกซเจนจ�านวนนอยๆหรอไมมเชนกลมGasgangreneกลางศตวรรษท20หองปรบแรงดน

บรรยากาศสงสวนใหญใชอากาศอดเพอรกษาโรคจากการด�าน�าตอมาจงไดน�าออกซเจนมาใชภายใต

แรงดนบรรยากาศสง จากการศกษาพบวาการรกษาดวยวธนสามารถบ�าบดภาวะเจบปวยไดหลาย

ประการ จนไดกอก�าเนดสมาคมเวชศาสตรใตทะเล (UnderseaMedical Society:UMS) ขนในป

ค.ศ.1972 และตามดวยคณะกรรมการศกษา การบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงในป ค.ศ. 1976

ภายใตขอแนะน�าและขอก�าหนดของคณะกรรมการUMSมหนาทใหค�าแนะน�าและยอมรบการบ�าบด

ดวยออกซเจนแรงดนสงมาใชประโยชนทางการแพทยตางๆดวยขอมลการศกษาวจยทดลองทเปน

วทยาศาสตร

ประวตการรกษาพยาบาลดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

ในอดตบทบาทของพยาบาลในการใชหองปรบแรงดนบรรยากาศสงยงไมเดนชดมากนก

มกเปนแคเพยงทมงานของแพทยเฉพาะทางทใช เวชศาสตรความดนบรรยากาศสง รวมรกษาในโรค

ตางๆเชนศลยกรรมวสญญกรรมเรมมาเดนชดและมบทบาทมากในกลางทศวรรษท20ทมการใหการ

ดแลผปวยระหวางการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง ปจจบนมพยาบาลเฉพาะทางดาน เวชศาสตร

ความดนบรรยากาศสงทมผลงานการศกษาวจยการศกษาอบรมเปนผน�าดานการบกเบกทส�าคญของ

วงการตลอดระยะเวลา50ปทผานมา

Henshawแพทยและบาทหลวงชาวองกฤษเปนผรเรมใชความดนบรรยากาศสงบ�าบดโรคในป

ค.ศ.1662ดวยการใชหองปดสนททสามารถอดอากาศเขาไปไดเรยกวาDomiciliumแมไมมขอมลทาง

วทยาศาสตรยนยนถงวธการของเขาแตHenshawมความเชอวาภายใตสภาวะดงกลาวผเขาบ�าบดจะ

ไดรบประโยชนในการรกษาอาการเจบปวยเฉยบพลนจากความดนทเพมขนท�าใหการปวยอาการดขน

หายใจไดคลองขนและมประโยชนอยางมากตอปอดจากแนวความคดนท�าใหJunodแพทยชาวฝรงเศส

ไดออกแบบหองปรบแรงดนบรรยากาศสงรปทรงรขนในปค.ศ.1834ภายใตมาตรฐานของอปกรณทน

แรงดนประกอบดวยโลหะทองแดงทสามารถทนตอความดนไดถง 4 บรรยากาศ (ATA) มอปกรณ

ประกอบการใชงานหลายอยาง ใชอากาศจากเครองอดอากาศและเมอมการคนพบวากาซออกซเจน

สามารถแยกออกเปนรปทงของเหลวและกาซไดถกน�ามาใชหายใจเพอบ�าบดในหองปรบแรงดน

บรรยากาศสงแตไมมความชดเจนมากนกJunodไดใชหองปรบแรงดนบรรยากาศสงโดยเขาใจวาการ

10



หายใจดวยอากาศภายใตสภาวะแวดลอมทมความดนสามารถเพมperfusionของเนอเยอไดซงความ

จรงเมอเพมความดนยอยของออกซเจนตามกฎของHenrylawทบอกวาการละลายของแกสในของเหลว

จะเพมมากขนเมอมความดนเพมขนแตJunodกไมไดผลสรปจากการใชประโยชนทชดเจนมากนก

ผลทไดรบจากการเขาบ�าบดยงไมปรากฏแนชดทงในระยะสนและหลงจากเขาบ�าบดดเหมอน

วาการเขาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงจะเหมอนกบการใชสปาแบบหนง แตกไดรบความนยมไป

ทวยโรปการใชหองปรบแรงดนบรรยากาศสงจ�าเปนตองใชเจาหนาทเทคนคในการดแลระบบและม

แพทยเปนผรกษา ในระยะนพยาบาลไมไดมบทบาทในการดแลผเขารบการบ�าบดเพยงแตมสวนรวม

ในการจดเตรยมผปวยเทานน

ในครสตศตวรรษท19การใชหองปรบแรงดนบรรยากาศสงมขนอยางแพรหลายเพอใชบ�าบด

ภาวะเจบปวยตางๆทหลากหลายและไมจ�าเพาะเจาะจงแตดเหมอนวาจะไมไดประโยชนจากการบ�าบด

มากนกการทบทวนขอมลตางๆ เชงประจกษทมเหตผลทางวทยาศาสตรดเหมอนจะไมมประโยชนท

ชดเจนกอนครสตศตวรรษท 20Boyle ไดมการคนพบความสมพนธของกาซวาความดนแปรผนกบ

ปรมาตรไดอธบายกลไกการเกดฟองอากาศในหลอดเลอดและใชทฤษฎนรกษาผปวยจากโรคน�าหนบ

(DCS) ดวยการใหกลบไปอยภายใตความกดดนทฤษฎและวธการของ Boyle ไดถกน�ามาใชใน

นกด�าน�าของกองทพเรอสหรฐอเมรกาโดยเรยกวธนวาRecompressionและเรยกแพทยผดแลรกษา

ดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสงนวาIrondoctorจนไดพฒนาเปนการรกษาหลกของผปวยDCSใน

เวลาตอมาภายใตความรบผดชอบของดแลของแพทยเวชศาสตรใตน�าและเจาหนาทเวชศาสตรใตน�า

หองปรบแรงดนบรรยากาศสงไดถกใชอยางแพรหลายในเมองแคนซส ระหวางป ค.ศ. 1920

โดยDr.Cunninghamใชรกษาไขหวดใหญทระบาดหนกในชวงสงครามโลกครงท1เขาพบวาไดผลด

ในผปวยทมภาวะCyanosisและComaแตมความผดพลาดเกดขนระหวางการรกษาภายใตแรงดน

เมอเครองมอของเขาสญเสยแรงดนท�าใหผปวยเสยชวตเขายงพยายามคนหาประโยชนการใชหองปรบ

แรงดนบรรยากาศสงในการรกษาโรคตางๆ ในขณะทการแพทยสมยใหมยอมรบใหใชหองปรบแรงดน

บรรยากาศสงรกษาโรคDCSปค.ศ.1928 ทเมองคลฟแลนดเขาไดสรางหองปรบแรงดนบรรยากาศสง

ขนาดใหญทมเสนผาศนยกลาง64ฟตสง5ชนแตละชนม12เตยงพรอมสงอ�านวยความสะดวกคลาย

โรงแรมเพอใชรกษาโรคทหลากหลายแตถกสอบสวนโดยสมาคมแพทยอเมรกนเกยวกบประสทธผลท

เชอถอไดทางการแพทยทเขาท�าและเขากไมสามารถแกตางไดจงถกระงบการด�าเนนการใชบ�าบดทไมม

ผลยนยนตอไป

ในปค.ศ.1930วงการด�าน�าเชงพาณชยไดรวมกบวศวกรภาคพลเรอนด�าเนนการพฒนาหอง

ปรบแรงดนบรรยากาศสงเพอน�ามาใชในงานด�าน�าอยางมประสทธภาพจนถงครสตศตวรรษท 20

ในหวงระหวางปค.ศ.1950การน�าหองปรบแรงดนบรรยากาศสงมาใชประโยชนทงสถานทด�าน�าและ

ในสถานพยาบาลยงไมมพยาบาลเขาไปเกยวของดวย ใชทหารหรอพลเรอนทางการด�าน�าเพอดแล

ผปวยเจบเทานน

11



จนกระทงDr.Boeremaแพทยชาวฮอลแลนดไดคนพบและตพมพการน�าเวชศาสตรความดน

บรรยากาศสงมาใชตามทฤษฎLifewithoutbloodโดยท�าการผาตดผปวยโรคหวใจในหองปรบแรงดน

บรรยากาศสงเพอแกปญหา Ischemic รวมกบการท�าใหอณหภมรางกายลดลง แตไดผลไมเปนท

นาพอใจนกจนเขาไดทดลองน�าเลอดหมออกจนหมดแลวใชสารน�าเขาไปทดแทนโดยใหหมอยภายใต

แรงดน3ATAและใหO2100%หมสามารถมชวตอยไดตามปกตเพราะออกซเจนทละลายในพลาสมา

สามารถสงออกซเจนใหเนอเยอของรางกายสามารถคงmetabolismตอไปไดDr.Boeremaและทมงาน

จงไดท�าการผาตดหวใจแบบเปดภายใตความดนบรรยากาศสงทสามารถยดระยะเวลาการเกดภาวะ

Ischemicและประสบผลส�าเรจในการผาตดมากขนการคนพบในครงนท�าใหวงการแพทยยกยองให

เขาเปนบดาแหงการแพทยดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงสมยใหม

บทบาทของพยาบาลดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงไดเรมขนหลงจากค.ศ.1950

ในฐานะผจดเตรยมผปวยผาตดหวใจในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงการดแลผพกฟนหลงผาตดหวใจ

และดแลผปวยวกฤตหวใจ ไดมการฝกอบรมพยาบาลใหมความรดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

อยางปลอดภยหองผาตดหวใจในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงมขนาดใหญพอส�าหรบการตดตงเครอง

มอและทมงานหองผาตดหลงจากนนในปค.ศ.1959ผรวมงานของDr.BoeremaชอW.H.Brummelkamp

ไดคนพบวาHyperbaric oxygenสามารถยบยงแบคทเรยกลมAnaerobeจงไดน�ามาใชกบผปวย

ตดเชอทหมดหวง เชน แกสแกงกรน ในการถกตดแขนขาการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงสามารถ

ลดการตดเชอและถกตดอวยวะลงไดจากการศกษาและตรวจทางหองปฏบตการพบวาลดการเกดพษ

ตอระบบไหลเวยน(Systemictoxicity)จากการรกษาดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทไดประโยชน

กวางขวางนท�าใหมความตองการพยาบาลเขารวมทมการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง เพมมากขน

แตไมไดเขาไปอยภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงกบผปวยจงท�าใหเกดแนวคดทจะฝกอบรม

พยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงขน(HyperbaricNurse)เพอใชดแลผปวยในระหวางการ

บ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง

ในหวงปค.ศ.1960หองปรบแรงดนบรรยากาศสงขนาดใหญไดถกสรางขนโดยมหองผาตดไว

ภายในส�าหรบไวผาตดหวใจท�าSkingraft-flapรกษาแผลรกษาผทไดรบพษจากCOภาวะขาดเลอด

และแผลไหมจากความรอนมการรายงานขอมลเชงประจกษมากขนและไดมการจดตงสมาคม

UnderseaMedical Society (UMS) ขนในป ค.ศ. 1967 ตอมาไดเปลยนเปน Undersea and

HyperbaricMedicalSociety:UHMSในปค.ศ.1986จนถงในปจจบนโดยมหนาทใหค�าแนะน�ายอมรบ

ผลการใชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงรกษาภาวะตางๆทมขอมลเชงประจกษและเปนวทยาศาสตร

ในปค.ศ.1964วารสารแพทยในประเทศแคนาดาไดรายงานความปลอดภยของพยาบาลผเขา

ไปท�าหนาทดแลผปวยในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงของRoyal Victoria hospital เมองมอนทรล

วามความเสยงตอการเกดโรคDecompression sickness:DCSหากมการเขาไปปฏบตงานภายใต

ความดนมากกวา 2บรรยากาศ (ATA) และไดมการตรวจสอบสมรรถภาพของปอดส�าหรบนกด�าน�า

หรอผท�างานภายใตความดนบรรยากาศกอนการเขาท�างาน

12



ในป ค.ศ.1969LedinghamและDavidson ไดมการตพมพในBritishmedical Journal

วาการทพยาบาลเขาไปท�างานภายใตความดนบรรยากาศสง อาจสงผลตอสขภาพและไดมการตรวจ

กระดกดวยรงสเพอพสจนวาผปฏบตงานในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงมผลกระทบตอกระดกหรอไม

ในปเดยวกนTonybishopพยาบาลในราชนาวออสเตรเลยไดเขาไปปฏบตงานดแลผปวยด�าน�าในหอง

ปรบแรงดนบรรยากาศสงทโรงพยาบาลจากประสบการณท�าใหเธอเปนผรเรมใหมการจดหลกสตรการ

ดแลผปวยในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงในราชนาวออสเตรเลยและไดมการจดตงสมาคมเจาหนาท

เทคนคและพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง (Hyperbaric Technician and Nurse

Association:HTNA)เธอไดรบกลาวขานวาเปนพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงคนแรกของ

ออสเตรเลย

ตอมาไดจดใหมพยาบาลดแลผปวยทเขารกษาในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหนงหอง

(Acrylicmonoplace)พฒนาสการฝกอบรมพยาบาลดแลผปวยในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนด

หลายหอง(Multiplacechamber)แตยงไมไดพฒนาเทคโนโลยอนๆเชนระบบอดอากาศระบบดบเพลง

ถงเกบอากาศเปนตนการด�าเนนการศกษาอบรมผดแลในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงไดพฒนาและ

เพมประสทธภาพมากขนภาคเอกชนกไดมการจดหาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงไวใชงานมากขน

ความตองการพยาบาลผดแลในระบบหองปรบแรงดนบรรยากาศสงกมมากขนมพยาบาลชาวอเมรกน

ทานหนงทไดรบการกลาวถงคอAliceLeVeilleGaulเธอท�างานในกองทพเรอสหรฐฯไดเขารวมทมจด

ตงการฝกอบรมเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงในLongbeachNavalShipyardแคลฟอรเนยโดย

ใชพลเปลเปนผควบคมดแลเครองหองปรบแรงดนบรรยากาศสงและโรคจากการด�าน�าภายใตการก�ากบ

ดแลของDr.GeorgeB.HartการบรหารจดการดแลหองปรบแรงดนบรรยากาศสงของAliceไดรบความ

นยมแพรหลายในโรงพยาบาล ในเวลาไมนานเธอไดจดระบบโรงพยาบาลLongBeachMemorial

ในดานการใชหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหนงหองจนเปนแบบแผนการจดการฝกอบรมมาตงแต

ปลายค.ศ.1970

DianaNorkool เปนพยาบาลผไดรบการฝกอบรมดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงม

ความส�าคญในฐานะเปนผบกเบกดานปฏบตการดแลผปวยวกฤตหลงจากไดมการตดตงหองปรบแรง

ดนบรรยากาศสงทMasonMedicalcenterในSeattleในปค.ศ.1970เธอไดศกษาสรรวทยาเกยว

กบการด�าน�าไดศกษาทดลองเพอพสจนขอสงสยตางๆและไดสมครเขารวมทมวจยจนไดตพมพงาน

วจยดานHyperbaricmedicineเรองCOPoisoningการบาดเจบของเนอเยอจากผลกระทบของรงส

รกษาตลอดจนการจดการกบภาวะวกฤตทงผใหญและเดกภายใตแรงดนบรรยากาศสงการทดลองใช

การบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงกบแผลไหมในหนและอนๆอกหลายเรอง

หลงจากสมาคมเวชศาสตรใตทะเลและความดนบรรยากาศสง(UHMS)ประเทศสหรฐฯไดถก

เปดตวก�าหนดภาระหนาทและแนะน�ามวลสมาชกทางการแพทยนกเทคนคการแพทยดานเวชศาสตร

ใตน�าและความดนบรรยากาศสงพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงกไดเขาเปนสมาชกและ

มบทบาทในการก�าหนดทศทางของสมาคมใหพฒนาเขมแขงมากขนDiannaDe-JesusและValerie

13



MessinaพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงแหงโรงพยาบาลLongBeachMemorialไดเขา

รวมสมมนากบสมาคมUHMS ในป ค.ศ. 1985พรอมกบพยาบาลสาขาอนๆ และไดรวมกนจดตง

สมาคมพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง (BaromedicalNursingAssociation:BNA)ซง

เปนสมาคมทมความเชยวชาญในสาขาพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงสามารถเชอมโยง

กบสาขาการแพทยและดแลสขภาพอนๆBNAไดก�าหนดมาตรฐานตางๆของระบบก�าหนดการศกษา

อบรมพยาบาลทเกยวของตลอดจนการศกษาวจยDianeเปนนายกสมาคมBNAคนแรกในปค.ศ.

1988มสมาชกรวม176คนในระหวางปทด�ารงต�าแหนงDianeNorkoolประสบความส�าเรจในการ

ผลกดนการศกษาทางเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงและประสานความรวมมอกบUHMS ใหการ

น�าเสนอทางวชาการ เธอเปนผน�าทเขมแขงในสมาคมBNAและไดเขยนมาตรฐานความรลงในต�ารา

เวชศาสตรความดนบรรยากาศสงของDr.Kindwallในปค.ศ.1996เธอไดรบการเสนอใหไดรบรางวล

อนทรงเกยรตจากBNAและมสวนในการพฒนาดานHyperbaricNursing เปนอยางมากจนเปนท

ยอมรบแตเสยชวตลงในวยเพยง56ปเทานน

BNAเปนผก�าหนดแนวทางการจดหลกสตรดานHyperbaricNursingในปค.ศ.1995และ

จดหลกสตรประกาศนยบตรCertifiedHyperbaricRegisteredNurse:CHRNตลอดทงหลกสตร

AdvancedCHRN:ACHRNส�าหรบผเชยวชาญตลอดทงรบผดชอบงานศกษาวจยและCHRN-Cส�าหรบ

พยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทางคลนกในระดบMaster’sdegreeและมประสบการณ

ดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง ไมนอยกวา 5ปขนไป ในไมกปมานไดมการจดท�าหลกสตร

BNACBส�าหรบพยาบาลผมความเชยวชาญทางเวชศาสตรความดนและการดแลแผลพยาธสรรวทยา

ตลอดทงบรหารงานดานน

ในปลายปค.ศ.1990UHMS ไดจดโปรแกรมการศกษา40ชวโมงดานเวชศาสตรความดน

บรรยากาศสงไดเพมเตมเนอหาดานการตรวจสอบอะครลคซงเปนวสดสวนประกอบของหองปรบแรง

ดนสงชนดหนงหองการจดการความปลอดภยสขภาพกบการด�าน�าและการดแลแผลมการรวมมอกน

ระหวางโรงพยาบาลกบภาคเอกชนในการพฒนาการจดการและองคความรดานเวชศาสตรความดน

บรรยากาศสงมากขนนบเปนโอกาสทดของพยาบาลทจะพฒนาความรความช�านาญการน�าเสนอผล

งานหรอเขาศกษาอบรมใหมความเชยวชาญดานน เพอเปนทมงานทดดานเวชศาสตรความดน

บรรยากาศสง

ในปค.ศ.2010UHMSไดจดทมส�ารวจหนวยงานทมหองปรบแรงดนบรรยากาศสงเพอสราง

มาตรฐานและความถกตองของระบบหองปรบฯ ทมงานประกอบไปดวย แพทย พยาบาล และ

ชางเทคนคทผานการอบรมและมประกาศนยบตรเขาตรวจสอบหนวยงานหองปรบฯทรองขอตอมา

UHMS ไดท�าขอตกลงกบหนวยก�ากบมาตรฐาน (JointCommission) เปนผตรวจสอบและออกใบ

รบรองมาตรฐานหองปรบฯเพอคณภาพความปลอดภย

14



ในชวงตนปค.ศ.1980ในองคกรDAN(DiveAlertNetwork)ซงเปนองคกรไมแสวงผลก�าไรทม

ภารกจดานความปลอดภยในการด�าน�าการศกษาอบรมการวจยมพยาบาลCHRNจากมหาวทยาลย

DukeทลาออกไปอยปฏบตงานกบDAN2คนคอChrisWachholzและJoelDovenbargerไดรวม

กนจดการระบบหองปรบแรงดนบรรยากาศสงเพอสนบสนนการปวยเจบจากการด�าน�า ไดใหความร

ตางๆแกนกด�าน�าตลอดจนจดพมพสอความรตางๆจ�านวนมากสรางเครอขายของDANใหเขมแขง

ระดบโลกไมวาการสนบสนนตางๆการล�าเลยงสงตอการจดการกบภาวะฉกเฉนจากการด�าน�าHotline

การสอสารจนเปนระบบทเขมแขงและมชอเสยง

ในออสเตรเลย ไดมการจดตงสมาคมHyperbaric Technician andNurseAssociation:

HTNAขนในปค.ศ.1992โดยมสมาชกไมมากนกจากหนวยงานทมหองปรบแรงดนบรรยากาศสงขนาด

ใหญเพยงไมกคนเปนแพทยและพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงจากออสเตรเลยและ

นวซแลนดระยะหลงไดมการเผยแพรองคความรการจดหลกสตรตางๆมากขนมการจดหาหองปรบฯ

ชนดMonoplaceจ�านวนมากขนในประเทศตลอดทงมสมาชกHTNAมากขนไดมการจดสมมนารวม

กนทงออสเตรเลยและนวซแลนดตอมาหลงจากสมาชกBNAคนส�าคญผกอตงHTNA คอChristy

Pirone ผเคยไดรบรางวลจากBNA ไดมาท�างานในโรงพยาบาลRoyal AdelaideHyperbaric

Medicineในฐานะผบรหารการพยาบาลไดด�าเนนการศกษาเกยวกบการเฝาตดตามการเกดอบตการณ

ในหนวยงานหองปรบแรงดนบรรยากาศสง เธอไดรายงานเหตการณตางๆ รวมทงเผยแพรโดยแปลต

พมพเปน5ภาษากวา20ประเทศหลงจากนนกลมการพยาบาลโรงพยาบาลอะดเลดกไดด�าเนนการให

มการศกษาวจยในการศกษาปรญญาโททางการพยาบาลเกยวกบเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

เชนภาวะเสยงของผปฏบตงานในหองปรบบรรยากาศตอการเปนโรคDCSจากการทพยาบาลผดแล

ภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงหายใจดวยอากาศธรรมดาและความเสยงตอการเกดออกซเจน

เปนพษตอระบบประสาทหากพยาบาลหายใจดวยออกซเจนภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงขณะ

เขาดแลจงไดน�าประเดนเหลานมาพฒนาฝกอบรมผปฏบตงานในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงใหมความ

ปลอดภยตอไปนอกจากนพยาบาลยงมสวนรวมและเปนทมงานส�าคญในการศกษาวจยถงผลประโยชน

ของการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงตอการน�ามาใชรกษาโรคตางๆ เชน แผลหายยาก พษจาก

กาซคารบอนมอนอกไซด, TraumaticBrain Injury เปนตนนบไดวาพยาบาลเวชศาสตรความดน

บรรยากาศสงมบทบาทส�าคญมาตงแตยคแรกๆสมยDr.Boeremaจนถงปจจบนมผลงานการศกษา

วจยแลวกวา1,000ฉบบ

ในปค.ศ.2002ต�าราการพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเลมแรกไดถกตพมพขน

จากการรวมมอของValerieLarson-LohrและHelenNorvellกบอก26ผจดท�ามเนอหาเกยวกบ

มาตรฐานการดแลตางๆ การจดการกบผปวยวกฤตความปลอดภยของผปวยการบนทกการศกษา

ตอเนองกฎระเบยบขอก�าหนดตางๆตลอดทงการวจยทางการพยาบาลดานHBOและในปค.ศ.2006

DeborahShefieldพยาบาลเวชปฏบตจากแอนโตนโอรวมกบสามRobซงเปนTechnicianไดจดท�า

เอกสารคมอการทดสอบเพอใหประกาศนยบตรดานชางเทคนคและพยาบาลวชาชพดานหองปรบแรง

15



ดนบรรยากาศสง (CHT,CHRN) ใชชอวาCertificationExamPracticeBookซงมประโยชนดาน

มาตรฐานการฝกอบรมอยางมาก

ปจจบนUHMSไดจดหาทนจ�านวนมากเพอสงเสรมใหพยาบาลและTechnicianไดมโอกาส

น�าเสนอบทความวชาการ การศกษาทดลองหรอการเขารวมประชมสมมนา (Scientificmeeting)

พยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงควรมองคความรอนๆเพมเตมเชนการดแลแผลตดเชอเรอรง

การดแลผปวยวกฤต ในหนวยงานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงพยาบาลเวชศาสตรความดน

บรรยากาศสงไดเขามามบทบาทและพฒนาการจดการดแลผปวยในระบบตลอดทงเครองมอใหม

มาตรฐานมากขนปจจบนมหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทงชนดMultiplaceและMonoplaceทวโลก

มากกวา1,000เครองเฉพาะในอเมรกามMonoplaceมากถง200เครองในป1997UHMSไดมอบ

รางวลผสรางสรรคดานการจดการความปลอดภยดเดนมพยาบาลเขารวมรบรางวลถง 3 ราย คอ

ChristyPirone,TerryBeardและStacyHandley

เพอใหงายตอการเผยแพรความร พยาบาลไดมสวนในการจดระบบสอสารทงการตพมพ

การท�าเวบไซตwww.MedEdOnline.orgเพอใหไดศกษาเรยนรตอเนองการจดท�าคมอตางๆอยางมากมาย

การเปนคณะกรรมการAccredit ของUHMSพยาบาลทไดรบคดเลอกเปนผบรหารของUHMS

ในปค.ศ.2010คอStacyHandleyศาสตรทางดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงยงคงตองไดรบ

การพฒนาเพอใหไดรบการยอมรบทกวางขวาง มความชดเจนและมประโยชนตอสงคมอยางแทจรง

พยาบาลซงเปนผปฏบตงานและผรบผดชอบในระบบสวนใหญยงเปนความทาทายอยางยงการศกษา

คนควาทดลองบนพนฐานทางวทยาศาสตรเฉกเชนการคนพบเหมอนในอดตทผานมาในงานเวชศาสตร

ความดนบรรยากาศสงเพอใหเกดคณคาอยางแทจรงตอไป

ความเปนมาของเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงและเวชศาสตรใตน�าในประเทศไทย

เวชศาสตรใตน�าในประเทศไทยสนนษฐานวานาจะเรมขนประมาณพ.ศ. 2481ซงเปนหวง

เวลาทกองทพเรอมการขนประจ�าการเรอด�าน�าเปนครงแรกและมการอางในบนทกวา กองทพเรอได

สงแพทยไปศกษาและดงานดานเวชศาสตรเรอด�าน�าทประเทศญปนแตไมพบหลกฐานเอกสารยนยน

แนชด

เวชศาสตรใตน�าในระยะแรกมความส�าคญกบผปฏบตการใตน�าของกองทพเรอเปนอยางมาก

ในระยะกอนพ.ศ.2500(ไมมหลกฐานการระบเวลาทแนนอน)มการปฏบตการใตน�าของแผนกประดา

น�ากองทนระเบดกรมสรรพาวธทหารเรอ(กองประดาน�าและถอดท�าลายอมภณฑกรมสรรพาวธทหาร

เรอ ในปจจบน)มการด�าน�าแบบรบอากาศจากผวน�าโดยใชเครองอดอากาศแบบคนโยกประมาณป

พ.ศ.2500-2503กองทพเรอไดสงนายทหารเรอ4นายไปศกษาวชาการด�าน�าทเกาะกวมกองทพเรอ

สหรฐอเมรกาและในเวลาตอมาไดเปดหลกสตรการประดาน�า(สมยใหม)ขนเปนครงแรกในพ.ศ.2503

16



มาจนถงปจจบนสนนษฐานวากรมสรรพาวธทหารเรอเปนหนวยงานแรกทมหองปรบแรงดนบรรยากาศ

สงในประเทศไทยเปนชนดบรรจได1คนแตไมทราบทมาอาจเปนความชวยเหลอจากทางสหรฐอเมรกา

ไมพบบนทกหรอเอกสารหลกฐานใชงานในการรกษาผปวยโรคทเกดจากการด�าน�าในเวลานน

ชวงเวลาใกลเคยงกน ไดถอก�าเนดจากการฝกลบสดยอดใหกบนกท�าลายใตน�าจโจม(มนษยกบ)

ร นแรกของไทย ประมาณปลายป พ.ศ. 2495 ทท�าการฝกโดยนกท�าลายใตน�าของกองทพเรอ

สหรฐอเมรกาณ เกาะลกลบแหงหนง (คาดวาเปนเกาะกวม)หลงการฝกส�าเรจไดกลบมาปฏบตงาน

พรอมกบจดตงหมวดท�าลายใตน�า(หนวยสงครามพเศษทางเรอในปจจบน)และครเหลานไดท�าการฝก

นกท�าลายใตน�าเรอยมาจากเดมใชเรอหลวงทาจนเปนทฝกสอนยายไปฝกทเกาะพระแทนจนถงปจจบน

การฝกและการปฏบตงานจรงในระยะแรกยงไมมแพทยหรอพยาบาลเวชศาสตรใตน�าสนบสนนจงอาศย

นกท�าลายใตน�าจโจมทจบหลกสตรจาพยาบาลของกรมแพทยทหารเรอมาเปนทงครฝกและเจาหนาท

พยาบาลสนบสนนการฝกหรอทเรยก “ครกบพยาบาล” รวมกบแพทยและพยาบาลจากโรงพยาบาล

อาภากรเกยรตวงศ ตอมามแพทยและพยาบาลทจบหลกสตรเวชศาสตรใตน�ามาใหการสนบสนนการ

ฝกทหมวดท�าลายใตน�าฯมหองปรบบรรยากาศชนดบรรจได1คนซงคาดวาไดรบจากความชวยเหลอ

จากทางสหรฐอเมรกาเชนกนซงไดใชในการรกษาผปวยทเกดโรคจากการด�าน�าและมการรายงานบนทก

เปนหลกฐานการรกษาเปนครงแรกโดยนาวาโทนายแพทยมนสไวอาษา(ยศขณะนน)

เวชศาสตรใตน�าในประเทศไทยจากบนทกหลกฐานทางเอกสารเรมจากการไปดงานเวชศาสตร

ใตน�าทกองทพเรอสหรฐฯมลรฐฮาวายประเทศสหรฐอเมรกาของนายแพทยใหญทหารเรอพลเรอตร

นายแพทย สนท โปษะกฤษณะ (ยศขณะนน) ทานมความหวงใยผปฏบตงานใตน�าของกองทพเรอ

นกท�าลายใตน�าและนกประดาน�าของกองทพเรอเปนอยางมากไดใหค�าแนะน�ากบผบงคบบญชาตลอด

จนไดเขยนบทความทางเวชศาสตรใตน�าเปนครงแรก ลงในขาวสารแพทยนาวตงแตฉบบแรกๆ

เมอพ.ศ. 2503ตอมาทางกองทพเรอสหรฐฯ ไดใหทนชวยเหลอทางทหารหรอMilitaryAssistant

Program:MAP(ปจจบนคอIMET)กรมแพทยทหารเรอจงไดสงเรอเอกนายแพทยเจรญบณยประเสรฐ

(ยศในขณะนน)ไปเรยนหลกสตรแพทยเวชศาสตรใตน�า(DivingMedialOfficer:DMO)เปนทานแรก

เมอปพ.ศ.2506หลงจากกลบมาทานไดเรมสอนวชานในทตางๆไดแกโรงเรยนนายเรอกองการฝก

กองเรอยทธการ กรมสรรพาวธทหารเรอ และเปนทปรกษาใหกบผบงคบบญชาในหนวยงานของ

กองทพเรอจากนนกรมแพทยทหารเรอไดสงแพทยไปเขารบการอบรมดานเวชศาสตรใตน�าเปนระยะๆ

ทกองทพเรอสหรฐอเมรกาและกองทพเรอออสเตรเลยซงไดน�าความรมาพฒนางานดานเวชศาสตร

ใตน�าเปนล�าดบ

ในปพ.ศ.2516ไดจดตงแผนกเวชศาสตรใตน�าและการบนขนตรงกบกองวทยาการกรมแพทย

ทหารเรอโดยมแตโครงสรางอตราแตยงไมมการปฏบตงานในความรบผดชอบเนองจากอยในระหวาง

การจดหาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงและการเตรยมการฝกพยาบาลเวชศาสตรใตน�าและตอมาใน

วนท 28 กนยายนพ.ศ. 2530 ไดถกยกฐานะขนเปนกองเวชศาสตรใตน�าและการบน ขนตรงกบ

กรมแพทยทหารเรอ

17



การพฒนางานเวชศาสตรใตน�าเรมเกดขนจรงจงเมอ พ.ศ. 2517 การคนพบโบราณวตถ

ประเภทเครองสงคโลกจ�านวนมากบรเวณซากเรอจมในรองน�าลกใกลเกาะครามทจมอยใตทองทะเลใน

อาวสตหบจงหวดชลบรหนวยงานโบราณคดใตน�ากรมศลปากรรวมกบกองทพเรอไดท�าการส�ารวจ

คนหาอาจนบไดวาหนวยโบราณคดใตน�ากรมศลปากรเปนหนวยงานราชการทางพลเรอนหนวยแรก

ทมการพฒนางานเวชศาสตรใตน�าในการส�ารวจครงนนมเจาหนาทเสยชวตจากโรคทเกดจากการด�าน�า

2 คน และพการเปนอมพาตตลอดชวต 1 คนหนงในนเปนนกด�าน�าของหมวดท�าลายใตน�าจโจม

กองเรอยทธการตอมาเมอพ.ศ.2519กองทพเรอรวมกบกรมศลปากรไดจดสรรงบประมาณเพอท�าการ

จดหาอปกรณในการรกษาโรคจากการด�าน�า ในป พ.ศ.2520 กองทพเรอไดจดซอหองปรบแรงดน

บรรยากาศสงชนดบรรจไดหลายคนจากสหรฐอเมรกาขนาด4+1ทนงโดยไดตดตงไวทหมวดท�าลาย

ใตน�าจโจมกองเรอยทธการทเกาะพระตอมาเมอปพ.ศ. 2523 ไดยายมาพรอมกบการจดตงแผนก

เวชศาสตรใตน�าและการบนโรงพยาบาลอาภากรเกยรตวงศฐานทพเรอสตหบเนองจากมความพรอม

ในดานการรกษามากกวา

ในระยะแรกๆของการมหองปรบแรงดนบรรยากาศสงมผปวยไมมากนกสวนหนงมาจากปากน�า

ประแสร จงหวดระยองตองนงเรอขามฟากไปรกษาดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทเกาะพระม

หลกฐานรายงานการรกษาผปวยทเกดจากการด�าน�าครงแรกในประเทศไทยลงในวารสารแพทยนาว

โดยนาวาโทนายแพทยมนสไวอาษา(ยศขณะนน)เมอพ.ศ.2519โดยผปวยรายแรกเปนจาทหารเรอ

ปวยเปนโรคจากการด�าน�าจากการด�าน�าคนหาโบราณวตถรวมกบกรมศลปากรแมวาจะรอดชวตแตก

เปนอมพาตตลอดชวตและออกจากราชการในเวลาตอมา

เวชศาสตรใตน�าในระยะกอนทจะมการด�าน�าสมครเลนหรอการด�าแบบสคบานนไมเพยงแตม

ความส�าคญตอหนวยงานราชการทงทหารและพลเรอนหากมความส�าคญตอประชาชนคนไทยดวย

โดยเฉพาะคนไทยทอาศยอยตามชายทะเลหรอทเรยกกนวา“ชาวเล”ไดแกชาวอรกลาโวยหรอไทยใหม

เปนตนหาเลยงชพดวยการท�าประมงมาตงแตบรรพบรษมการด�าน�าแบบกลนหายใจเพอหาสตวทะเล

เมอประมาณ40ปทผานมาเรมมการด�าน�าดวยการใชอากาศจากผวน�าโดยเครองอดอากาศรวมทงใน

ชาวเลอรกลาโวย การด�าน�าดวยวธนสงผลใหมการปวยเจบดวยโรคจากการด�าน�าเปนจ�านวนมาก

มการรายงานการเจบปวยเปนบนทกหลายฉบบสวนหนงมการเพมขนของการด�าน�าแบบสคบาใน

นกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศมากขนสงผลใหกระทรวงสาธารณสขไดใหความส�าคญ

และมมาตรการในการใหความรกบนกด�าน�ากลมนและใหมการจดหาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงไว

ประจ�าทรพ.วชระภเกตและสถานททองเทยวอนๆในปจจบน

การเตรยมการเพอรองรบการปฏบตงานของเรอด�าน�าของกรมแพทยทหารเรอ และการจดตง

กองเวชศาสตรใตน�าและการบนท�าใหกองทพเรอไดจดซอหองปรบแรงดนบรรยากาศสง เมอปพ.ศ.

2528 ในปเดยวกนกองการศกษา กรมแพทยทหารเรอไดเปดการอบรมหลกสตรเทคนคเวชศาสตร

ใตน�าขนเปนครงแรกในประเทศไทยอกทงกรมแพทยทหารเรอไดสงแพทย 3คน ไปอบรมการบ�าบด

ดวยออกซเจนแรงดนสง(HBO)ทมลรฐแมรแลนดสหรฐอเมรกาและเมอ17กมภาพนธ2529ไดท�าการ

18



รกษาผปวยโรคอนทมใชโรคจากการด�าน�าโดยการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง(HBO)เปนครงแรกผปวย

รายแรกเปนผปวยโรคกระดกตดเชอเรอรง(ChronicOsteomyelitis)จากการใหการบ�าบดดวยออกซเจน

แรงดนสงของกองเวชศาสตรใตน�าและแพทย ท�าใหงานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเรมเตบโต

และเปนทรจกกวางขวางมากขนเรอยๆมการศกษาดงานการบรรยายใหความรแกบคลากรทางการ

แพทยออกไปทวประเทศ เรมมการจดตงหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง และใหการรกษา

ผปวยเพมขนอยางมากมายเชนหองปรบแรงดนบรรยากาศสงของสถาบนเวชศาสตรการบนกองทพ

อากาศโรงพยาบาลวชระภเกตโรงพยาบาลศรราชโรงพยาบาลอาภากรเกยรตวงศฐานทพเรอสตหบ

โรงพยาบาลสมเดจพระนางเจาสรกต และของภาคเอกชนอกหลายแหง การพฒนาทางวชาการ

การดแลรกษาผปวยและการพฒนาคณภาพของงานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงในประเทศก�าลง

ขบเคลอนไปขางหนาเพอรองรบการใหบรการและการเขาถงแกประชาชนไดอยางทวถงและไดรบการ

ยอมรบในศาสตรทชวยใหผปวยไดรบการดแลรกษาไดอยางมประสทธภาพ

19



บรรณานกรม

เชญพร เมธาวฒนนท. (2550,พฤษภาคม-สงหาคม). "ความเปนมาของเวชศาสตรใตน�าใน

ประเทศไทย",เวชศาสตรใตน�า.1(1):22-23

UnderseaandHyperbaricMedicineSociety,HyperbaricMedicalReviewforBoard

CertificationExams2003

UnderseaandHyperbaricMedicineSociety,HyperbaricOxygenTherapyIndications

12thEditionUHMS,2008.

UnderseaandHyperbaricMedicineSociety.Availableatwww.uhms.org.

BrubakkA,NeumanT,BennettP,ElliottD,eds.BennettandElliotts’Physiologyand

MedicineofDiving,5thed.Saunders,2002.

ValerieLarson-Lohr,HelenCNorvellHyperbaricNursing.Bestpublishingcompany

2010


ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง(PHYSIOLOGICAL EFFECTS OF HYPERBARIC OXYGEN)

บทท

สรรวทยาภายใตความดนบรรยากาศ

ในระหวางทอยภายใตความดนบรรยากาศจะเกดผลกระทบตอรางกายหลายประการ เชน

การละลายของแกสทใชหายใจ ออกซเจน ไนโตรเจน คารบอนไดออกไซด ทงในดานบวกคอ

เกดผลดตอรางกายและดานลบทท�าใหเกดภาวะแทรกซอนเมออยภายใตภาวะแวดลอมดงกลาว

z ผลกระทบจากฟองอากาศ (Effect of Bubble)

การลดความดนบรรยากาศแวดลอมลง ท�าใหเกดฟองอากาศขนในกระแสเลอดทอาจท�าให

เสนเลอดอดตนหรอผลทางชวะเคมอนๆตอรางกายทงในระยะสนและระยะยาว

» ผลกระทบระยะสน1. เกดฟองอากาศอดตนในเสนเลอดผลกระทบจะขนอยกบต�าแหนงทอดตนตออวยวะนนๆ

2. ฟองอากาศเปลยนแปลงโปรตนในเลอดและสรางความเสยหายตอผนงของเสนเลอด

อาจท�าใหการเจรญของเซลลรอบๆผดปกตไป

3. เกดการจบตวแนนของLeukocyte

4. การจบตวของPlatelets กบฟองอากาศท�าใหเกดลมเลอด (Clots)ทท�าใหเกดความผด

ปกตขนในระดบMicrovascular

5. เกดการเพมขนของInterleukin-6(IL-6)

» ผลกระทบระยะยาว1. ผทเกดฟองอากาศจะสงผลใหเกดขนไดงายอกในอนาคต

2. การอยภายใตความดนบรรยากาศนานๆสงผลสญเสยการไดยนเพมขนหตงอาจเกดไดทง

ปจจยจากฟองอากาศและสงแวดลอมขณะปฏบตงานเชนเสยงความดน

3. จากการผาศพพสจนนกด�าน�าทเสยชวตดวย DCSพบวา มความเสยหายเกดขนตอ

ไขสนหลงสมองตบจอตาหวใจและทางเดนหายใจ

4. กระดกพรน จากการอยภายใตแวดลอมทมความดนบรรยากาศนานๆ (Dysbaric

Osteonecrosis) มการตายของหวกระดกยาวมกมผลมาจากขาดเลอดไปเลยงกระดก

พบไดทไหลสะโพกมอาการปวดเกรงรอบๆและอกเสบสญเสยหนาท


2

22


ฟสกสและสรรวทยาเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

5. ทฤษฎสวนใหญอธบายวาการตายของกระดกเกดจากผลกระทบของฟองไนโตรเจนท

อดตนหลอดเลอดกระตนเกรดเลอดไขมนใหเกดการจบตวทผดปกตจนเกดเปนEmboli

ขดขวางการไหลเวยนจนเกดกระดกตายดงกลาว

z การเกดพษของออกซเจน (Oxygen toxicity)

การอยภายใตความดนบรรยากาศและหายใจดวยออกซเจนทมความดนยอยสงอาจท�าใหเกด

พษตอระบบประสาทสวนกลาง(CNS)และพษตอปอด(Pulmonary)ได

ลกษณะการเกดพษ

x ออกซเจนสามารถเกดพษตอสงมชวตทกชนดได การไดรบออกซเจนในปรมาณทพอเหมาะสามารถกระตนการท�าลายสารอนมลอสระได

x ออกซเจนใชหายใจในการรกษาDCSการผาตดและรกษาHBO ในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง

x การไดรบออกซเจนความเขมสงในระยะเวลานานๆx เมอมออกซเจนความดนยอยสง เสนเลอดจะหดตว ฮโมโกลบนลดการน�าออกซเจนรางกายจะสรางเอนไซนตานอนมลอสระเพอลดOxygenfreeradicals

x การเกดพษของออกซเจนตอรางกายเกดไดในทกระบบแตในระบบประสาทสวนกลางปอดและตาไดรบผลกระทบมากกวาระบบอนๆ

x การทนตอการเกดพษของออกซเจนมความจ�าเพาะของแตละบคคล โดยไมขนอยกบระยะเวลา

x ปจจยหลกทท�าใหเกดพษคอความดนยอยออกซเจนทมากเกน(พษตอCNS)และระยะเวลาทไดรบ(พษตอปอด)

x การเกดซ�าจะใชเวลารวดเรวกวาเรมเปนครงแรกควรใหหยดไดรบออกซเจนจนกวาอาการจะหายสนท

z พษของออกซเจนตอปอด (Pulmonary oxygen toxicity)

x มกไมคอยพบในระหวางการรกษาดวยHBOสวนใหญพบในผปวยทใชตารางการหายใจดวยออกซเจนยาวๆเชนตาราง6

x มกเกดในผปวยทหายใจออกซเจนทมตอความดนยอยมากกวา0.5ATAหรอผานเครองชวยหายใจทมคาFiO

2มากกวา50%

x หากการหายใจดวยออกซเจนขณะพกนานกวา 24 ชวโมง โอกาสเกดพษตอปอดไดประมาณ40%โดยเรมมอาการไดตงแต12ชวโมงขนไป

x อาการมกเกดจากความเสยหายตอปอดและNasopharynxเรมไดจากจ�านวนวนจนถงสปดาหหรอการอยภายใตความดนทอมตว(Saturationdiving)

23



x มชอเรยกอกอยางวาLorrainSmithEffectx อาการประกอบดวยการหายใจสนลงเจบกลางหนาอกและมอาการไอมากขนเรอยๆx คาดการณการเกดพษของออกซเจนตอปอดไดโดยใชUnitPulmonaryToxicityDose:UPTD

z การเกดพษของออกซเจนตอระบบประสาทสวนกลาง (CNS O2 toxicity)

x เรยกอกชอหนงวาPaulBerteffectเปนภาวะเฉยบพลนทเกดจากการหายใจออกซเจนมความดนยอยสงสดตอสมองมกเกดไดรวดเรว

x มกไมคอยพบในผปวยทหายใจดวยออกซเจนนอยกวา 2ATA โดยมากมกเกดในผทหายใจทมความดนยอยออกซเจน6-10เทาของปกตคอคาPO

21.2-1.6ATA

x ในทางคลนกส�าหรบผทหายใจดวยออกซเจน3ATA (66ฟต) ไมควรหายใจนานกวา90นาท

x อาการทางระบบประสาทมกแสดงดวยการชกหมดสตหวใจเตนชาลงโดยอาจมอาการกระตกของกลามเนอใบหนารมฝปากหรอมอน�ามากอน

x อาการอนๆทอาจพบเชนคลนไส(Nausea)มนงง(Dizziness)มเสยงกรงในห(Ringinginear)หายใจผดปกตกลามเนอท�างานไมปกตออนลาจนถงชกใชค�ายอวาCONVENTID

ประกอบดวย

CON = convulsion อาการชก

V = Vision,Narrowvisionfield การมองเหนแคบลง

E = EarTinitus มเสยงในห

N = Nausea คลนไส

T = Twitching,facial กลามเนอใบหนากระตก

I = Irritability หงดหงดขาดสมาธ

D = Dizziness มนงง

x ปจจยเสรมท�าใหเกดออกซเจนเปนพษตอCNS ไดงายขนคอการเจบปวยยากระตนepinephrineไทรอยดเปนพษมไขสเตยรอยดมอรฟนการคงของCO

2ในเลอดการ

ใหวตามนซหรอแอสไพรนในขนาดทสงกอาจเปนสาเหตน�าได

x วตามนEยารกษาHypothyroid,DisulfiramอาจเพมความทนตอการเกดพษออกซเจนตอCNSได

x หากพบอาการตางๆดงกลาวใหรบหยดการใหOxygenทนท

24



z พษของออกซเจนตอตา (Ocular O2 toxicity)

x สายตาสนมากขน14 diopter/สปดาหส�าหรบผไดรบHBOทระดบความดน2-2.4ATAระยะเวลา90-120นาทและจะกลบเปนปกตอยางเดมใน2-3สปดาหมกเรยก

ภาวะนวาHyperoxicmyopia

x ไมสมพนธกบการก�าเรบของโรคตอกระจก(Cataracts)ในผทเขารบการรกษาดวยHBOไมท�าใหอาการกลบซ�ามกเกยวกบวยมากกวา

z การหายกลบคนจากการเกดออกซเจนเปนพษ (Recovery from O2 Toxicity)

x หามเปลยนแปลงระดบความดนแวดลอม (ในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง) ขณะมอาการชก

x อาการดขนแตกตางกนในแตละบคคลหากอาการรนแรงมกตองใชเวลาฟนฟระดบเซลล(Cellularrepair)

x อาการชกมกฟนไดรวดเรวและมอาการทคออยบางไมเกน 30 - 60นาท อาการเจบหนาอกและไอมกหายไปใน2-4ชวโมงหลงหยดหายใจดวยO

2สวนอาการออนเพลย

อาจใชเวลาเปนวนถงสปดาห

x อาการทางปอดความจปอดลดลงจะดขนใน1-3 วน ในขณะทความจปอดลดลงจากพษของคารบอนมอนอกไซด(CO)ตองใชเวลา1-2สปดาห

x การเกดพษออกซเจนตอปอดหายไดเปนปกตโดยไมมสงใดคงเหลออก

z การเมาไนโตรเจน (Nitrogen narcosis)

ไนโตรเจนหรอกาซเฉอยอนๆมกท�าใหมอาการงวงซมหรอมนเมาภายใตความดนบรรยากาศ

ทเพมขนกลาวคออาการมากขนเมอมความดนเพมขนในปหนงๆมนกด�าน�าจมน�าตายดวยภาวะเมา

ไนโตรเจนจนขาดสตจ�านวนมาก

x มทฤษฎหลายแนวคดอธบายการเกดภาวะเมาไนโตรเจน เชน การละลายของกาซในไขมนทมฤทธเหมอนยาสลบความดนบรรยากาศสงท�าใหกาซไปท�าใหโปรตนหมเซลล

ประสาทลดประสทธภาพการสอกระแสประสาทลงบวมและขดขวางการน�าอออน

x อาการเมาเปนอนตรายตอการรบรและกระบวนการตดสนใจการคดค�านวณรวมทงสถานทเวลาและต�าแหนงสถานะตางๆมความเสยงตอHypothermiaการหายใจและ

ท�าใหเชองชาในการตอบสนองตางๆ

x กาซArgon,kryptonและXenonท�าใหเมามากกวาไนโตรเจนมกเกดอาการทความดนยอยประมาณ0.8ATAมฤทธเปนยาสลบในบรรยากาศปกต

x Heliumพบท�าใหเกดอาการไดนอยทสด(50ATA)มกไมท�าใหเกดอาการเมาจงนยมใชผสมเปนอากาศหายใจแทนไนโตรเจนทระดบความดนบรรยากาศมากๆ

25



x Hydrogenมความหนาแนนมวลกาซนอยกวาฮเลยมกสามารถใชผสมหายใจไดในบรรยากาศทมากแตมความไวตอการระเบดสงอาจไมปลอดภยในการใช

x อาการเมามกเกดทระดบความลก30-40เมตรเมอใชอากาศอดธรรมดา(N2+O

2)และ

อาการเมาเหลานเปลยนแปลงไดตามลกษณะบคคลและเวลาสมผสกบความลก

x สวนใหญมกมอาการออนลา(fatigue)กงวลกลว(Anxiety)ความหนาวเยนเมาคางและการไดรบยาบางชนดอาจเปนปจจยเสรมไดเชนงวงซมยาแกเมาคลนอาจเสรมให

มอาการมากขน

x การเพมความดนอยางรวดเรวหรอออกแรงมากๆระหวางอยภายใตความดนบรรยากาศอาจเปนเหตสงเสรมใหมอาการเมางายขน

พยาธสรรภาพทเกดจากความดนบรรยากาศ

z จากการลดความกดดนหรอโรคน�าหนบ (Decompression Sickness: DCS)

เปนความเจบปวยจากการด�าน�าหรอภายใตความดนสง ทเกดจากการละลายของกาซใน

ของเหลวของรางกายณความลกหนงจากอากาศอดทใชหายใจ เมอความดนแวดลอมลดลงหรอขน

จากความลกรางกายจะคายกาซทละลายออกมาในรปฟองอากาศ(Bubble)เขาสระบบไหลเวยนเลอด

เกดอาการปวดชาหรออมพาตของอวยวะตางๆบางทเรยกโรคเบนด(Bends)หรอเคซอง(Caisson

disease)

x โดยปกตฟองอากาศ(Bubble)มกไมท�าใหเกดอาการหากมการลดความกดใหรางกายขบออกอยางเหมาะสมตามตารางการด�าน�า

x ฟองอากาศโดยมากเปนฟองกาซไนโตรเจน อาจมสวนผสมของออกซเจนและคารบอนไดออกไซดอยบาง

พยาธสภาพ

x หลอดเลอดฝอยโดยมากมขนาดตามต�าแหนงและหนาทของอวยวะ แตมกมขนาดไมเกน 7 ไมครอนฟองอากาศขนาดใหญกวาจงเกดการอดตนไดงายโดยจะอดตนทง

เสนเลอด ระบบไหลเวยนน�าเหลองท�าใหเกดภาวะขาดเลอด (Ischemia) เนอเยอตาย

และหลอดเลอดเกดการเสยหาย

x ฟองอากาศเปนสงแปลกปลอม(Foreignbody)เมออยในหลอดเลอดท�าใหกลไกของรางกายเชนCoagulatingfactorsระบบอมมนและสารการหดตวของเสนเลอดท�าความ

เสยหายแกผนงเสนเลอด(Epithelialcells)กระตนKininท�าใหเกดการอกเสบมการรว

ของสารน�าออกนอกเสนเลอดท�าใหบวมของเกดการจบตวของPlateletsท�าใหเลอดม

ความหนดและไหลเวยนไมดตลอดทงมภาวะReperfusionInjury

26



x สาเหตในการเกดโรคน�าหนบสวนใหญเกดจากการด�าน�าลก ด�าน�านานการด�าขนเรวด�าซ�าหลายๆครงใน1วนและไมปฏบตตามตารางการด�าน�าการขนเครองบนหลงจาก

การด�าน�าหรอการท�างานในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง

x ปจจยเสรมท�าใหเกดโรคน�าหนบงายขน เชนออนเพลยขาดน�าการสบบหรมการคงของคารบอนไดออกไซดในรางกายหรอผปฏบตการด�าน�าทมรางกายออนแอ

x เกดในนกด�าน�าผชายมากกวาผหญงอาจเกดจากพฤตกรรมทเสยงไมปฏบตตามกฎความปลอดภยผหญงจะมความเสยงเพมขนหากใชเมดยาคมก�าเนดหรอด�าน�าระหวาง

มประจ�าเดอน

x การด�าน�าในทมอณหภมต�าท�างานหนกใตน�าหรอใสชดด�าน�าทใหความรอนท�าใหเสยงมากขน การออกแรงเบาๆและใชอากาศหายใจไมมากนกขณะด�าน�าท�าใหเกดความ

เสยงในการเกดโรคลดลง

x ระยะเวลาการเกดโรคน�าหนบหลงจากการด�าน�า พบวาจ�านวน 50% เกดในเวลา30นาทจ�านวน90%เกดในเวลา3ชวโมงและจ�านวน100%เกดในเวลา36ชวโมง

x การพเคราะหโรคอาการสวนใหญ90%มกพบปวดบรเวณแขนขา30%เรมจากเลกนอยและเปนมากขนไมควรมองขามอาการออนลาหรอคลนไสควรสงเกตอาการและ

ตรวจสอบอยางรอบคอบ แบงแยกอาการได 2 ชนดคอ Type I มอาการเปนผนตาม

ผวหนงและปวดตามขอเลกๆมกพบอาการปวดอยางเดยวและTypeIIอาการมกรนแรง

อาจเกดขนกบระบบหวใจและหลอดเลอดอาการทางระบบประสาทหรอาจมอาการ

ของArterialGasEmbolismรวมดวยหากมอาการปวดขอหลายๆขอและอาการก�าเรบ

มากขนควรไดรบการตรวจใหแนชดวาเปนชนดใดส�าหรบอาการของTypeIอาจก�าเรบ

รนแรงเปนType II ได ซงอาจมขอแตกตางในการใหการรกษานกด�าน�าอาจมอาการ

ระหวางด�าน�าขนเครองบนหรอท�างานภายใตความดนกได

x อาการปวดตามขอและกลามเนอสวนใหญมกเกดใน24ชวโมงหลงการด�าน�าแตอาจใชเวลานานถง36ชวโมงมปวดตามขอตอตางๆเชนปวดขอไหลปวดมอตามขอเทา

ลกษณะคลายๆขออกเสบ(Polyarthritic)อาจปวดระยะสนๆแลวหายไปหรอคงอยกได

ปวดลกๆโดยการเคลอนไหวอวยวะแลวไมท�าใหปวดมากขน

x อาการทางผวหนงอาจเปนผนแดงๆคลายลมพษหรอสเขมคลายๆหนทเรยกวาCutismarmorataซงถอเปนชนดรนแรงเกดจากการขาดเลอดและการจบตวไมไหลเวยนรอบๆ

มกมลกษณะสแดงมกเปนตามตวอาจคงอยหลายวนและตอบสนองตอการรกษาดวย

หองปรบแรงดนบรรยากาศสง

x อาการทางระบบน�าเหลอง (Lymphatic edema) เปนภาวะไมปกต ปวดบวมตามต�าแหนงของตอมน�าเหลองตางๆมกไมคอยพบบอยนกพบไดทงเฉพาะทและโดยทวไป

27



x DCSของปอด(PulmonaryDCS:Chokes)พบไดราวๆ2%ของผปวยDCSมอาการเจบหนาอกเวลาหายใจเขาไอแหงๆอาจมอาการหยดหายใจถงเสยชวตไดซดเหงอออก

หายใจตนความดนในหลอดเลอดด�าเพมขนมกพบในนกด�าอโมงคลกๆ

x DCSของห(VestibularBends:Staggers)เกดขนกบหชนในเสนประสาทสมองคท8มอาการเดนเซมนงงหมนและหนาบดเบยว(Nystagmus)คลนไสอาเจยนอาจมเสยง

ดงในห มกเกดเมอหายใจดวยฮเลยม-ออกซเจน แลวด�าขนอยางรวดเรวหรอเปลยน

อากาศหายใจในระหวางด�าขน

x DCSกบระบบประสาท(NeurologicDCS)พบไดบอย60-70%ของDCSมกพบกบนกด�าน�าNitroxหรอMix gas อาการมกเกดไดรวดเรวและรนแรง เกดไดทงระบบ

ประสาทไขสนหลงสมองและความผดปกตของระบบประสาทอนๆมกพบมอาการชา

21%ออนแรง21%มนงงหมน8%อาการทางตา7%สวนใหญพบวาสญเสยการรบร

สมผสอาการมกเปนรนแรงขน เรมแรกเหมอนถกเขมแทง (pins andneedles)อาจ

รนแรงขนเปนอมพาตอาจใชเวลาเปนชวโมงกลามเนอหรดเชนการปสสาวะและทวาร

หนกอาจสญเสยการควบคมไปดวยปวดในชองทองปสสาวะคงการตรวจทางระบบ

ประสาทมความจ�าเปนและส�าคญในการตรวจวนจฉย พบไดในนกด�าทด�าขนเรวขาด

การควบคม

z ฟองอากาศอดตนในหลอดเลอดแดง (Arterial Gas Embolism: AGE)

เกดจากฟองอากาศรวจากถงลมปอดจากความดนทมากเกนอาจเกดอาการกลนหายใจขณะ

ด�าน�าขนสผวน�าฟองอากาศจะไปอดตนระบบไหลเวยนหลอดเลอดแดงหรอผานทางPatentforamen

ovale (PFO) ระหวางหวใจหองบนเขาสระบบไหลเวยนทเรยกวา Paradoxic gas embolism เมอ

อดตนการไหลเวยนท�าใหอวยวะขาดเลอดตลอดทงเกดภาวะการจบตวของCoagulatingfactors

x อาการมกเกดทนทหลงขนสผวน�า สวนมากภายในเวลา3-10นาท จงมกวนจฉยแยกจากDCSไดมกมเหตจากการตนตกใจการรบขนผวน�าการพองลมของชดด�าน�าท�าให

ลอยขนอยางรวดเรว การกลนหายใจขณะด�าขนหรอเกดจากพยาธสภาพอนๆ ของ

รางกายเชนโรคปอดการหดเกรงของหลอดลมอาจเกดปญหาขนไดแมจะมความลก

เพยง4ฟต

x AGEจากการท�าหตถการเชนการผาตดการสองกลองการสวนหวใจและหลอดเลอดหรอแมกระทงการใหสารน�าทางหลอดเลอดกอาจมอาการรวของอากาศเขาในหลอด

เลอดท�าใหเกดEmboliได

x ในผปวยใสเครองชวยหายใจทมแรงดนมากๆหรอจากพยาธสภาพของปอดไมดกอาจท�าใหปอดแตกและมลมรวเขาในหลอดเลอดการใสสายหรอเขมเขาในหลอดเลอดเพอ

หตถกรรมบางอยางหรอแมการท�าHemodialysisกอาจเกดไดเชนกน

28



» พยาธสภาพและผลกระทบ

x ฟองอากาศในปอดหลดเขาสเสนเลอดหวใจและสมองอาจท�าใหหวใจหยดเตนหรอมอาการทางสมองเชนStroke

x Bubbleขนาดเพยง30-60 ไมครอนมผลท�าใหอวยวะสวนปลายขาดเลอดและสงผลท�าใหเซลลประสาทบวม

x กระตนเมดเลอดขาวใหจบตว เกดการบวมเฉพาะทและการไหลเวยนเลอดนอยลงจากการท�างานของเกรดเลอด

x กระตนการซมผาน (permeability) ของBloodbrainbarrierท�าใหน�าในไขสนหลง(CSF)มความดนเพมขนการท�างานของสมองผดปกตตามมามการบาดเจบของเซลล

ประสาทเกดขนไดใน10นาทถาขาดเลอดไปเลยงควรไดรบการดแลรกษาอยางเรงดวน

x เกดการบวมขนในบรเวณรอบๆปลายประสาทจากการทหลอดเลอดไปเลยงถกอดตนดวยฟองอากาศหากไมไดรบการรกษาอยางเรงดวน อาจท�าใหเซลลประสาทเสยหาย

จนยากจะกลบคนเปนปกต

x การพเคราะหโรคมกมอาการหมดสตอยางทนททนใดหลงขนสผวน�าจากด�าน�าสบสนหมนอาจมหวใจหยดเตนสญเสยก�าลงของกลามเนอหรอการรสมผสอมพาตออนแรง

ชาการมองเหนผดปกตมนงงพฤตกรรมเปลยนแปลงการมองเหนการไดยนและการ

เคลอนไหวผดปกตอาจมเลอดออกทางปากหรอจมกทพบไดบอยจะมอาการเจบหนาอก

และไอเปนเลอดอาจชกและหมดสตมกเกดรวมกบPneumothorax,Pneumomediastinum

และSubcutaneousemphysema

x การเกดVenousgasembolismอาจมอาการหรอไมกไดการเกดจากด�าน�ามกมสาเหตจาก Shunt ของหวใจหองซายและขวา เชน Patent foramenOvale :PFOการม

fistulaในปอดอาจเกดจากการขดขวางการไหลเวยนเลอดในปอดจากPulmonaryDCS

โดยเพมแรงดนในหลอดเลอดจนเกดdeadspace

z การบาดเจบจากความดน (Barotrauma)

จากการเปลยนแปลงความดนบรรยากาศอาจท�าใหเกดการบาดเจบตออวยวะไดดงน

1. การบาดเจบของหชนกลางจากความดน(Middleearsqueeze)พบไดบอยขณะความดน

เปลยนแปลงอากาศในชองหชนกลางจะถกบบกดใหเกดการบาดเจบได มอาการปวดจน

รนแรงถงเยอแกวหทะลไดปองกนไดโดยการปรบแรงดนในหชนกลางใหสมดลกบภายนอก

ดวยการเพมความดนในหชนกลางผานทอEustaciantubeโดยการท�าValsalvaการกลน

หรอขยบขากรรไกร

x การปลอยใหความดนในหชนกลางแตกตางกบภายนอกเพยง 2-4 psi จะท�าใหทอยสเตเชยนปดและไมสามารถปรบหไดอกจงควรท�าเปนระยะๆระหวางทมความดนเพมขน

29



x การตดเชอทางเดนหายใจสวนบนหรอเปนหวด ภมแพ สบบหร หรอแมแตการมขหอดแนนอาจเปนอปสรรคในการปรบความดนในหชนกลางได

x การใชยาบรรเทาเชนพนจมก(Decongestant)ในระยะทมการบวมของชองโพรงจมกเปนหวดหรอภมแพสามารถชวยบรรเทาอาการไดแตไมควรใชนานกวา3วน

x ในรายทไมสามารถใชยาหยอดพนไดและมความจ�าเปนตองใหการรกษาดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสงควรไดรบการเจาะเยอแกวห(Myringotomy)เพอปองกนการเกด

earbarotrauma

2. การบาดเจบของหชนใน(Innerearbarotrauma)

การปรบความดนในหชนกลางดวยการท�าValsalvaอยางแรงๆอาจท�าใหroundwindow

หรอ oval windowบาดเจบได อาการปวดอาจไมมากแตอาจท�าใหสญเสยการไดยน

ถาวรไดการแตกของอวยวะหชนในจ�าตองใชการผาตดรกษาคาความดนมากถง3ปอนด

จงจะสามารถกระท�าใหเยอแกวหและroundwindowแตกไดมอาการบานหมนสญเสย

การไดยนมเสยงดงในหเปนตน

3. การบาดเจบในหขณะลดความดน(Reverseearsqueeze)

เกดจากการทหชนกลางไมสามารถระบายแรงดนออกใหสมดลกบภายนอกขณะด�าขนหรอ

ลดความดนไดอาจเกดจากยาลดบวมคงทออกฤทธสนหรอการไดรบบาดเจบของหขณะ

ด�าน�าสามารถท�าใหเยอแกวหทะลและฉกขาดของroundwindowไดนกด�าควรด�าขน

ชาๆหรอหยดด�าขนเมอมอาการปวด

4. การบาดเจบของไซนส(SinusSqueeze)

ท�าใหมเลอดออกจากเยอบเปนผลจากการเกดความดนลบในชองโพรงไซนสตางๆทง

Frontal,Maxillary,Ethmoid,SphenoidsinusรวมเรยกวาParanasalsinusesเพราะ

สวนใหญอยรอบๆจมก ในไซนสมเนอเยอบอย มกอกเสบจากการตดเชอในโพรงจมกได

งายการอกเสบท�าใหเนอเยอในโพรงไซนสบวมยากตอการปรบความดนใหสมดลท�าให

เกดแรงบบเมอด�าน�าหรอเปลยนแปลงความดนมกมอาการปวดและมเลอดออกในโพรง

ปองกนไดโดยคอยๆเปลยนความดนหรอใชยาหยอดเพอลดการบวมคง

5. Pneumotorax,Pneumomediastinum,Subcutaneousemphysema

x Pneumotoraxลมรวเขาในชองเยอหมปอดเกดจากการกลนหายใจหรอมพยาธสภาพของปอดท�าใหผนงปอดมความดนมากเกน เมอความดนแวดลอมลดลงจะท�าใหเกด

การฉกขาดและมลมรวเขาชองเยอหมปอด อาจท�าใหปอดแฟบลงสงผลใหปอดไม

สามารถบรรจอากาศได หากมภาวะ Tension pneumothorax จะเบยดหวใจใหผด

ต�าแหนงหลอดเลอดด�าถกกดปวดหายใจไมออกชอกและเสยชวตไดในทสด

30



x Tensionpneumothoraxในผปวยใสทอหายใจมกท�าใหความดนของเครองเพมขนและหวใจเตนเรวขนฟงปอดจะไมไดยนเสยงอากาศเขา เคาะปอดไดยนเสยงกองคล�าจะ

พบTracheaบดเบยวไปหาSupraclavicularหากอยในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง

จะตองเจาะระบายแรงดนในชองปอดออกกอนทจะลดแรงดนในหองปรบฯ

x Mediastinalemphysemaเปนภาวะลมรวเขาในเนอเยอรอบๆชองอกเกดความไมสบายและสงผลตอการท�างานของหวใจ เสนเลอดใหญหลอดลมมอาการปวดหนาอกแนว

Sternumหายใจสนลงอาจหมดสตจากเลอดด�าไหลกลบไมเพยงพอ(Venousreturn)

การน�าเขารกษาในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงอาจไมมความจ�าเปนหากขนาดของลม

รวไมไปท�าใหหลอดลมตบควรใหหายใจดวยO2100%และสงเกตอาการ

x SubcutaneousemphysemaมลมรวเขาในเนอเยอบรเวณรอบๆคอมกเกดรวมกบMediastinal emphysema มอาการคอบวม เสยงเปลยน จบบรเวณคอมเสยง

กรอบแกรบการรกษาดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสงไมจ�าเปนและไมตองใสAirwaytube

6. การบาดเจบตออวยวะอนๆ

x ทางเดนอาหาร (GI tract) การขยายตวของกาซในทางเดนอาหารอาจท�าใหมอาการอดอดไมสขสบายในขณะด�าขนหรอลดแรงดนสาเหตมาจากการกลนการเกดแกสจาก

อาหารหรอเครองดมประเภทน�าอดลมอาการไมไดรนแรงมากทจะท�าใหเกดHernia

ในล�าไสปองกนไดโดยไมกลนอากาศหายใจระหวางด�าน�าไมรบประทานอาหารทท�าให

เกดแกสกอนการด�าน�า หรอเครองดมจ�าพวกน�าอดลม หากมอาการใหด�าขนชาๆ

การเคลอนไหวโดยการขยบขาอาจท�าใหอาการดขน

x อาการปวดฟนจากความดน(Barodontalgia)มอาการปวดพนทอดไวไมสมบรณท�าใหมฟองอากาศในโพรงฟนการเปลยนแปลงความดนท�าใหฟองอากาศถกบบกดและเกด

อาการปวดฟนหรออาจเกดจากการทมเหงอกหรอฟนอกเสบการรกษารากฟนทใสวสด

ไมทนตอแรงดนไวในโพรงฟนท�าใหเกดการแตกได หากก�าลงรกษารากฟนกควรให

เสรจสนกอนการด�าน�า ควรมระยะเวลาพกหลงการท�าฟนกอนการด�าน�าอยางนอย

24ชวโมง

x อาการลกตาบาดเจบจากความดน (Occular barotrauma) เกดจากแรงดนลบในหนากากด�าน�า ท�าใหเกดแรงดดทลกตาควรหายใจออกทางจมกเพอเตมแรงดนใน

หนากากด�าน�าใหสมดลกบความลกของน�าอาการอาจมไดตงแตบวมตาแดงมเลอด

ออกใตตา หอเลอด ผ ไดรบการผาตดตาหรอเปลยนนยนตา ควรหลกเลยงการ

ด�าน�าหรอเขาไปอยภายใตความดนเพราะอาจมอากาศแทรกอยในโพรงเบาตาจนท�าให

ตาปลอมเสยหายหรอผดต�าแหนงและบาดเจบในเบาตาได

31



x การเกดฟองอากาศแทรกอยระหวางคอนแทคเลนสชนดแขง(Hardcontactlens)กบลกตาเมอมการเปลยนแปลงความดนอาจท�าใหเกดการบาดเจบของตาไดหากตองใช

เลนสควรใชชนดแบบเบาทมรเจาะระบาย

ผลของออกซเจนแรงดนสงตอรางกาย (Mechanical effects of hyperbaric oxygen)

HBOมผลตอรางกายทส�าคญ2ประการไดแกผลในการเพมแรงบบอดตอฟองกาซในการ

รกษาโรคจากการลดความกดดนบรรยากาศ(DCS)หรอฟองอากาศอดตนในหลอดเลอด(AGE)และ

ผลในการเพมออกซเจนไปยงเนอเยอของรางกายออกซเจนมคณสมบตเปนยาเมอมระดบทเหมาะสมใน

การออกฤทธรกษาโรค และมระดบทเปนพษถามความดนยอยทสงหองปรบแรงดนบรรยากาศสง

สามารถปรบเพมหรอลดระดบความดนยอยของออกซเจนได

การเพมแรงบบอดตอฟองกาซ (Bubble crunching) Bubblecrunchingเปนวธดงเดมแตแรกของเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงในการน�ามา

ใชรกษาโรคจากฟองกาซ เชน โรคจากการลดความกดบรรยากาศ (Decompression sickness)

เกดจากฟองกาซไนโตรเจนและโรคฟองอากาศอดตนในหลอดเลอดแดง (Arterial gas embolism)

เมอเพมความดนบรรยากาศฟองกาซในรางกายจะไดรบผลอนเนองมาจากความดนอากาศเหมอนกบ

อากาศภายนอกรางกายซงสามารถเขาใจงายๆดวยการอธบายจากกฎของกาซ2ขอดงน

1. Boyle’s law ทบอกวา เมอรกษาอณหภมใหคงท ปรมาตรของกาซจะแปรผกผนกบ

ความดนกลาวคอเมอเพมความดนขนปรมาตรของกาซจะลดลงและจะเปนเชนนในทาง

กลบกนในแงของการน�ามาใชรกษาผปวยผลตามกฎนจะมผลตออวยวะทมโพรงอากาศ

2. Pascal’slawหรอPascalprincipalทอธบายวากาซเฉอยเชนกาซไนโตรเจนกสามารถ

ลดขนาดลงดวยการเพมความดนผลของความดนทมตอฟองอากาศทอยลกในรางกายจะ

แสดงผลเหมอนกบผลของความดนทมตอรางกายปรมาตรของฟองอากาศลดลงครงหนง

ดวยความดน14.7ปอนดตอตารางนวและครงของครงตอไปอกเรอยๆ ฟองอากาศรปทรง

กลมจะลดลงไดแคครงหนงจากปรมาตรเดม เมอใชความดน 6 ความดนบรรยากาศ

(165ฟตน�าทะเล;fsw)แตฟองอากาศทเกดในโรคจากการลดความดนไมไดมรปทรงกลม

มรปทรงกระบอกเหมอนทอหลอดเลอดทไปอดตนการลดขนาดอาจไมเปนไปตามสดสวน

ผลของการละลายเพมขนของออกซเจนใน Plasmaการใหออกซเจนภายใตความดนบรรยากาศสง สามารถเพมความดนยอยของออกซเจนได

10-13 เทาออกซเจนทความดนพนผวน�าทะเล เชน เมอหายใจดวยออกซเจน 100%ทความดน2.8

ATA(60fsw)ปรมาณของออกซเจนทละลายในPlasmaจะม6%ซงเทากบคาเฉลยของออกซเจนท

รางกายเอาไปใชPlasmaสามารถสงออกซเจนไดเพยงพอตอความตองการใชออกซเจนในกระบวนการ

32



เผาผลาญอาหารและกจกรรมของรางกายความอมตวของออกซเจนในฮโมโกลบนในดานหลอดเลอด

ด�ายงเตมเปยมผลของความอมตวของออกซเจนนมผลทางชวเคมเชนยบยงการสรางแอลฟาทอกซน

ของเชอ Clostridiumperfringenทกอใหเกดภาวะเนอเยอเนาตายอยางรนแรงและรวดเรว (Gas

gangrene)มผลกระตนการท�างานในการฆาเชอของเมดเลอดขาวลดการเกาะของเมดเลอดขาวตาม

ผนงหลอดเลอดท�าใหหลอดเลอดปกตมการหดตวอยางมากเพมจ�านวนFibroblastเพมการสงเคราะห

CollagenกระตนการสรางเอนไซมSuperoxidedismutaseสงวนAdenosinetriphosphateไวใน

เยอหมเซลลซงเปนผลใหลดภาวะเซลลบวมตามมากระตนการท�างานของOsteoclast(การสรางเซลล

กระดกใหม) เพมการสรางหลอดเลอดฝอยเลกๆ กระตนการขบกาซคารบอนมอนนอกไซดออกจาก

ฮโมโกลบนโดยการยบยงกระบวนการLipidperoxidationเมอรางกายถกพษจากคารบอนมอนนอกไซด

(COpoisoning)

HBO มผลตอการขบกาซคารบอนไดออกไซด (CO2) ออกจากรางกาย

CO2มความสามารถในการละลายในPlasmaมากกวาO

2ถง20เทาและจะถกเปลยนแปลง

เปนHCO3+ดวยระบบBuffer ดงนน จงไมมผลท�าให CO2 คง แมวาฮโมโกลบนทอมตวดวยO

2

CO2จะไมสามารถขนสงCO

2ไดHBOอาจจะท�าใหPHของเลอดมความเปนกรดเลกนอย

ผลจากการเพมขนของความดนยอยออกซเจน (Partial pressure O2)

HBOมกถกจ�ากดความดนไวไมเกน 3 ATA (66 fsw) เพอลดความเสยงการเกดพษจาก

ออกซเจนซงเรมมพษเมอใหความดนทมากกวา 2ATA (33 fsw)ดงนน เมอใหความดนทมากขน

ยงตองเพมความระวงการเกดพษจากออกซเจนทงนยงไมพบรายงานวาเกดประโยชนเมอใหO2100%

ทความดนสงกวา3ATA(66fsw)

รปท 1 ผลของออกซเจนแรงดนสงตอรางกาย

33



การศกษาและรายงานตางๆ เนอเยอทมออกซเจนอยสงมากจะมเลอดไปเลยงลดลงBirdพบวามเลอดไหลไปเลยงแขนลดลง20%เมอหายใจดวยออกซเจนทมความดนยอยสง

แตกมความเหนวาภาวะทหลอดเลอดหดตวน ถกทดแทนเปนอยางดดวยการเพมปรมาณการละลาย

ของออกซเจนในPlasma

Ohtaและคณะไดวดปรมาณการไหลของเลอดไปเลยงสมองเมอไดรบออกซเจนภายใตความ

ดนบรรยากาศสงในอาสาสมครทแขงแรงดเขาพบวาเมอเพมความดนไปเรอยๆระดบความดนยอย

ของออกซเจนเพมขนปรมาณเลอดทไปเลยงสมองจะคอยๆลดลงจนถง2ATA(33fsw)แตเมอเพม

มากกวานมแนวโนมวาเลอดจะไปเลยงเพมขนและจะกลบมาเปนปกตเมอหยดการใหHBO

Hordnessและคณะศกษาผลของออกซเจนในความดนบรรยากาศสงตอการไหลของเลอดท

ไปเลยงอวยวะตางๆ ของหนทปกตเขาพบวาเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจไตสมองลกตาและอวยวะ

ภายในลดลง

Villanuciและคณะไดแสดงใหเหนวาเกดผลในคนดวยโดยพบวาปรมาณเลอดทออกจากหวใจ

ลดลง24-35%เชนเดยวกบLeftventricularindex11-30%ขณะทAfterloadเพมขน30-60%

เกดการเปลยนแปลงกลไกการไหลของเลอดและผลดานการเกดการหดตวของหลอดเลอดท�าใหเลอด

ไปเลยงเนอเยอลดลงในขณะทมออกซเจนไปเลยงเนอเยอสงขนไดเปลยนแปลงความเชอเกยวกบระดบ

ความดนออกซเจนทเหมาะสมใชรกษาโรคจากการลดความกด

Andersonและคณะไดพบวาจะท�าใหเกดผลในการขบไนโตรเจนชาลง(-8.4%)ท2.0ATA

และ(-16.9%)ท2.5ATAเมอเปรยบเทยบกบการใหออกซเจนท0.2ATAแตกตางจากการขบHelium

ออกในขณะลดความกดซงไมมผลนเลอดไปเลยงเนอเยอทขาดออกซเจนไมไดลดลงเหมอนหลอดเลอด

ในทอนๆ

HammarludและคณะใชLaserDopplerFlowmetryศกษาผลของการหายใจดวยออกซเจน

แรงดนสงตอการไหลเวยนเลอดเลกๆทผวหนง เขาพบวาการหดตวของหลอดเลอดทผวหนงมความ

แปรผนตามปรมาณออกซเจนอกการทดสอบหนงในผปวยChronicvenousulcerพบวาการตรวจ

ทปลายนวพบวาหลอดเลอดตอบสนองดวยการหดตวแตการไหลเวยนเลอดไปทผวหนงรอบๆ แผลยง

คงไมมการเปลยนแปลงผวจยไดอธบายวา การหดตวของหลอดเลอดทผวหนงของอาสาสมครทถก

ทดลองเปนการตอบสนองทางสรรวทยาตอภาวะทมออกซเจนมากในเลอดแตไมใชหลอดเลอดทงหมด

ผลของปฏกรยาแสดงใหเหนวาการหายใจดวยออกซเจนสามารถเขาไปถงเนอเยอและท�าใหเกด

ออกซเจนสงขน(Hyperoxia)

DooleyandMehmไดทดลองในมนษยดวยการใหออกซเจนท2.0ATAและ3.0ATAพบวา

ออกซเจนไปเลยงเนอเยอของรางกายเพมขน แมวาจะเกดการหดตวของหลอดเลอดทไปเลยงบรเวณ

นนกตามHBOสามารถเพมปรมาณเลอดไปเลยงหลอดเลอดเลกๆสวนปลายทIschemicskinflap

34



ในหนทดลอง โดยการวดดวย LaserDoppler Flowmetryผลเชนเดยวกนนพบกบการใชในระหวาง

และหลงการขาดเลอดทงหมดเปนเวลา8ชวโมง

SirsjoและLewisศกษาผลของHBOในกลามเนอลายของหนหลงขาดเลอดเปรยบเทยบกบ

กลมควบคมพวกเขาพบวา ท 1 ชวโมงไมพบการไหลเวยนเลอดทแตกตาง แตหลงจาก 4.5ชวโมง

ปรมาณเลอดทไปเลยงเพมขนอยางมากในกลมทให HBO เทยบกบกลมทไมไดให ผลการทดลองน

สอดคลองกบของZamboniและคณะทไดใชIntravitalmicroscopypreparationดวยการสองผาน

กลามเนอ gracilis ของหน กลมควบคมไมเกดการเปลยนแปลงในเสนศนยกลางของ arteriole

เชนเดยวกบในกลมHBOทไมเกดภาวะขาดเลอดแตในการทดลองใหขาดเลอดเปนเวลานาน4ชวโมง

ในกลมแรกจะเกดการขยายตวของหลอดเลอดในระยะแรกของการขาดเลอดแตหลงจาก1ชวโมงพบ

วาเกดการหดตวอยางรนแรงHBOสามารถคงภาวะการขยายตวของหลอดเลอดไวไดตอไปอกอยางนอย

3ชวโมง

รปท 2 ตวอยางแผลทเขารบการรกษา HBO

เพมการหายของแผลทพรองออกซเจน Lactateทถกสงเคราะหมาจากmacrophagesเปนตวกระตนส�าคญทท�าใหFibroblastsสราง

collagen Fibroblast ไมสามารถสราง collagen ไดหากไมมออกซเจนในปรมาณทเพยงพอซงใช

ออกซเจนในกระบวนการCross-linkingการขาดออกซเจนมผลตอความสมดลในการเตบโตของหลอด

เลอดเขาไปในแผลกบการสะสมของcollagenซงสามารถลมเหลวไดงายๆเมอรางกายขาดการไหล

เวยนเลอดและอาหาร

ความแขงแรงของแผลการฝงตวของ collagen และอตราการปดชองวางของแผลเกดจาก

อทธพลของปรมาณออกซเจนการขาดออกซเจนท�าใหแผลหายชาแตจะหายเรวขนเมอแผลทขาดเลอด

ไปเลยงไดรบออกซเจนในปรมาณสงออกซเจนทมากขนไมมผลexcessivehealingmacrophageท

ขาดออกซเจนจะกระตนกระบวนการซอมแซมแผลเมอแผลทเคยขาดออกซเจนเตมไปดวยออกซเจน

35



จะเกดหลอดเลอดใหมๆ เขามาในแผลทขาดเลอดกระบวนการซอมแซมของแผลจะหยดลงการสนสด

กระบวนการหายของแผลจะเกดเรวขนซงจะปองกนการเกดการซอมแซมทมากเกนไป

การไหลเวยนเลอดทไมดและการมออกซเจนนอยจะเพมความสามารถในการตดเชอจากการ

ทดลองบน skin flaps ในสนขมการทดลองฉดเชอ StaphylococcusaureusและE.coli เขาไปใน

ผวหนงดานหลงของGuineapigและกลมทดลองพบวาแผลทไดออกซเจนมผลเสรมฤทธของยาฆาเชอ

ซงแทบจะไมเกดภาวะตดเชอในกลมทไดรบทงHBOและยาฆาเชอ

การยบยง Clostridium PerfringensHBOยบยงการสรางAlpha-toxin,a-lecithinaseของ

Clostridial ซง toxin มผลท�าใหเยอหมเซลล และเพม Capillary permeability ออกซเจนมผล

Bacteriostaticท 150mmHgHBOมผลตอClostridiumperfringensและมผลโดยตรงตอPMN

killing

ลดพษCarbon Monoxide (CO) Toxicity จากปญหาการจบตวของCO กบHbแทนท

ออกซเจนท�าใหเกดปญหาhypoxia(รปท3)การประเมนประสทธภาพของHBOในการรกษาCO

poisoningมความยากล�าบากหลายประการยากทจะเขาใจไดวาเมอไดรบพษจากCOมเนอเยอมาก

นอยเทาใดทไดรบผลกระทบการใชUltravioletabsorptionspectraเพอแสดงการเกดlipidperoxidation

เมอไดรบCOpoisoningนานกวา24ชวโมงแตThomแสดงใหเหนวาHBOเมอใหทความดนสงกวา

2ATA (33 fsw) จะปองกน lipidperoxidation ในสมองหนChoและYunพบวา ตวออนทารก

ของหนในครรภทไดรบCOpoisoningแลวรกษาดวยHBO ไมแสดงความลาชาในการเจรญเตบโต

ไมเหมอนผลทเกดในกลมทไมไดรบการรกษา

รปท 3 แสดงการจดตวของ Hb กบ CO ในภาวะ CO poisoning

36



เพมการท�างานของเซลลกระดก Osteoclast ในการทบทวนรายงานผปวยChronicosteomyelitisทรกษาดวยHBOรวมกบการผาตดและ

ยาปฏชวนะ

Straussพบวา เมอเกดUnion แลวมการเกด Stress fracture ไดถง 33% เขาอธบายวา

ปรากฏการณนเกดจากทHBOไปกระตนการท�างานของOsteoclastอยางมากแตยงขาดความเขาใจ

รปแบบกลไกการท�างานและการถกกระตนจากฮอรโมนทเกยวของ การสรางOxygen-derived free

radicals ในเนอเยอกระดกทเพาะเลยงมความสมพนธกบการเกดใหมของOsteoclasts และเพม

คณสมบตการดดซมเนอกระดก ซงผลนเปนผลเชนเดยวกนกบเมอไดรบฮอรโมน เชน parathyroid

hormone(PTH)และinterleukin(IL-1)

BarthและคณะไดศกษาผลของHBOตอการหายของแผลทMataphysisของกระดกตนขา

ชนนอกของหนเมอใหHBOวนละครงจะปรากฏผลในการกระตนการหายของกระดกและการเกดของ

หลอดเลอดใหม เมอเปรยบเทยบกบกลมควบคม ในขณะทการใหวนละ2ครง ดจะเหมอนวาจะไป

ท�าใหกระบวนการหายของกระดกชาลง

ReboundeffectนยงพบในงานของPerson ในการศกษาการเพมของกระดกภายหลงการ

เปลยนแปลงปรมาณออกซเจนและคารบอนไดออกไซด ซงคาดเดาวาเกดจากการท�างานเพมขนของ

Osteoclast

สงเสรมการท�างานของอมมน Suppression of Autoimmune Response Warrenและคณะรายงานวาภายหลงการฉดantigenเขาไปในguineapigsแลวรกษาดวย

HBOท 2ATA ในทนทพบวาการพฒนาจนเกด allergic encephalomyelitis ชาลงไปถง 34 วน

แตจะใหผลเชนนตองใชเวลาในการใหHBO6ชวโมงตอวน

EiguchiและคณะอธบายวาผลดในImmunosuppressiveactionของHBOเกดทงการตอบ

สนองโดยImmunohumoralresponseและImmonocellularresponseซงFeldmeierไดทดสอบ

ผลของHBOstandardprotocol(2.4ATAนาน90นาทวนละครง)ในคนปกตทไดรบHBO20ครง

พบวาไมเกดการเปลยนแปลงใดๆ จากการตรวจCBCDifferentialimmunoglobulin,IgG,IgMและ

IgA;ComplementCH50,C3,C4หรอTotallymphocytecount,Lymphocytesubpopulation

และHelper-to-suppressorratio

ผลตอเมดเลอด ผลของHBOอาจจะท�าใหHematocritลดลงเพราะHBOเพมความสามารถในการบดตวเอง

ของเมดเลอดแดงเพอทจะใหผานหลอดเลอดแดงฝอยทแคบลงได

Neutrophilsตองการออกซเจนเปนสารตงตนในการท�าลายเชอแบคทเรยพบวาNeutrophils

ใชออกซเจน10-15เทาในกระบวนการก�าจดเชอแบคทเรย เมอเมดเลอดขาวจบออกซเจนจะเปลยน

37



ไปเปนอนมลพลงงานสงเชนhydroxylradical,PeroxidesและSuperoxideอตราการสรางอนมล

พษของเมดเลอดขาวขนอยกบปรมาณออกซเจนทม

ในอกทางหนงSirsjoและLewisไดทดลองเปรยบเทยบพบวากลมทรกษาดวยHBOมการ

สะสมของ PMNมากกวา เขาสรปวา HBOสามารถเพมเลอดเขาไปเลยงกลามเนอหลงขาดเลอด

4ชวโมงโดยไมเกดedemaและทงๆทมPMNsเขามาเพมขน

การลดบวมในแผลไฟไหมและหลงเนอเยอขาดเลอด ผลของHBOในผปวยแผลไฟไหมไดแกลดการสญเสยน�าใน2-3วนแรกลดภาวะบวมและ

ลดปรมาณสารน�าทออกไปอยนอกหลอดเลอดประโยชนอนๆ ไดแกลดจ�านวนครงทตองท�าศลยกรรม

ลง และลดระยะเวลาทตองรกษาอยในโรงพยาบาล ผลนไดรบการยนยนจากการทดลองตอมาของ

Nylanderและคณะซงไดทดลองในกระตาย

Hammarlundและคณะไดทดลองในอาสาสมครทสขภาพดโดยท�าใหเกดผวพองน�าแลวลอก

ผวพองน�าออกฉายแสงอลตราไวโอเลตไปทพนแผลแลวแบงกลมรกษาดวยHBOพบวาภาวะบวม

และมexudatesลดลงแตอตราการเกดEpithelializationยงไมแตกตาง

ในการทดลองในสนขโดยท�าใหขาหลงเกดCompartmentsyndromeพบวาHBOสามารถ

ลดการตายของกลามเนอไดอยางมาก (50%) เมอใหอยทความดนออกซเจน100mmHg เปนเวลา

8ชวโมงเขาแสดงหลกฐานดวยการตรวจเนอเยอและRadioactivepyrophosphateuptakeการศกษา

แสดงใหเหนวาHBOจะชวยในการรกษาCompartmentSyndromeโดยเฉพาะใชรวมกบการรกษา

ตามปกตและยงไดคนควาศกษาผลของการใหHBOทลาชากยงพบวาสามารถลดการบวมและกลาม

เนอตายไดอยางมนยส�าคญ

Nylanderและคณะศกษากลามเนอหนหลงจากทขาดเลอดพบวามการบวมน�าเพมขนและ

HBOมผลลดการบวมน�าอยางมนยส�าคญ

Preservation of ATP ในแผลไหม และหลงเนอเยอขาดเลอด การสงเคราะหATPอยางตอเนองมความจ�าเปนตอการขนสงโมเลกลและไอออนผานเยอหม

เซลลเพอรกษาเยอหมเซลลไวพลงงานสวนใหญในรปของATPถกสรางมาจากกระบวนการOxidative

phosphorylation(kreb,scycle)ซงเปนกระบวนการทตองการใชออกซเจน

กลมทไดรบบาดเจบท�าใหการไหลเวยนของเลอดบกพรองสงผลใหเกดการขาดเลอดท�าให

กลามเนอมระดบ ATP และ Phosphocreative (PCr. ) ลดลง และเพมระดบ lactate มากขน

การเปลยนแปลงของPCrเกดขนกอนและลดลงอยางรวดเรวขณะทATPใชเวลาเปนชวโมงหลงขาด

เลอดในกลามเนอลายของมนษยจะมการเผาผลาญพลงงานแบบไมใชออกซเจนเกดขน10-15นาท

หลงจากขาดเลอดและความดนยอยของออกซเจนในเนอเยอลดลงต�าสดหลง20-25นาทเนอเยอจะ

มระดบน�าตาลเพมขน เนองจากการเพมของกระบวนการGlycolysisและGlycogenolysisอนเปน

38



ผลจากการเผาผลาญโดยไมใชออกซเจนไดเปนlactateออกมาHBOลดการสญเสยATPและPCr

หลงขาดเลอดและลดการเพมขนของlactateในชวงทขาดเลอดการรกษาดวยHBOซ�าๆในชวงหลง

ขาดเลอดจะกระตนAerobicmetabolism

StewartและคณะไดศกษาระดบATPในเนอเยอของหนทถกไฟไหมท36ชวโมงหลงเกดแผล

ไหมกลมทรกษาดวยHBOมATPในเนอเยอมากกวากลมควบคม10เทา

การเพมขนของ Superoxide Dismutase (SOD) เมอใช HBO รกษา Tissue Flaps อนมลอสระทเกดจากออกซเจนมสวนส�าคญในการก�าหนดการตายหรอรอดของflapโดยเฉพาะ

บรเวณทก�ากงระหวางสวนใกลเสนเลอดและสวนขอบๆปลายๆ ใน flapทมขนาดใหญ Xantine

oxidaseเปนแหลงใหญทเปนบอเกดของSuperoxideradicalsซงเปนอนมลอสระทเกดจากการแตกตว

ของออกซเจนพบวาในเนอเยอflapเมอเวลานานขนการสะสมของXanthineoxidaseกเพมขนโอกาส

flapตายกมากขนImและคณะพบวาเมอใหยาAllopurinolหรอSuperoxidedismutase(SOD)กอน

ยก flapจะเพมพนทให flapรอดไดมากและยงคงไดผลเหมอนกนแมวาจะใหหลงจากยก flapแลว

60นาทSODมความส�าคญในกลไกการปองกนการท�าลายของอนมลอสระโดยการblockการสราง

Superoxide radicals จาก Xanthine oxidaseพบวาการรกษาดวยHBOแบบการใหแลวหยด

ไมตอเนองมผลในการเพมการท�างานของSODซงมผลตอการรอดของflap

การสรางอนมลอสระและบทบาทในสภาพแวดลอม Hyperbaric Oxygen Harabinและคณะไดน�าหนและguineapigsมาทดลองใหออกซเจน2.8ATAแบงเปน2กลม

กลมหนงใหออกซเจนอยางตอเนองอกกลมหนงใหออกซเจนแลวหยดเปนวงรอบดวยโดยใหออกซเจน

100%เปนเวลา10นาทสลบกบการใหหายใจดวยอากาศ2.5นาทพบวาระยะเวลาทสตวทง2ตระกล

เรมมอาการชกและมการเสยชวตในกลมทใหHBOแลวหยดเปนวงรอบใชเวลานานกวากลมทใหHBO

อยางตอเนอง การทดลองดงกลาวพบวา HBO เพมการท�างานของ SODและลด catalase and

glutathioneperoxidaseในสมองและปอดการใหHBOแบบไมตอเนองจะชวยเลอนระยะเวลาทเกด

พษออกไป

ThomและคณะพบวาผลของออกซเจนทเพมขนมผลลดLinoleicacidperoxidationในการ

ศกษาผปวยทส�าลกควนไฟ (8คนใสทอชวยเปดทางเดนหายใจ)พบวาการใหHBOนาน90นาท

ไมไดเพมOxidative stress และOxidative stress ไมเกยวของกบการบาดเจบของปอดในผปวย

Inhalationinjury

การลดลงของ Lipid Peroxidation เชอวาLipidperoxidation เปนหนงในสาเหตส�าคญท

ท�าใหเนอเยอรางกายบาดเจบอนเปนผลมาจากภาวะขาดเลอดออกซเจนต�าเชนเดยวกบผลทเกดจาก

สารพษหรอยาการเกดLipidperoxidationแปรผนตรงกบปรมาณออกซเจนแตHBOใหผลในทาง

กลบกนซงจะลดการบาดเจบจากOxidativeinjuryในกลามเนอและล�าไส

39



ThomและคณะไดทดลองการเกดCopoisoningในหนโดยศกษาLipidperoxidationใน

สมองหนพบวาปฏกรยาoxidationน เพมขนมากกวา89%เมอหนไดCO1,000ppmและเมอหน

หมดสตแลว กยงให COอก เปนชวงระยะเวลาสน ๆท 3,000PPM เปรยบเทยบกบกลมควบคม

สรปวา การบาดเจบของสมองเกดจากกระบวนการ Ischemia-reperfusion injury ซงจะท�าใหเกด

ความดนต�าชวคราวและเกดLipidperoxidationเขาพบวาการใหHBOทมากกวา2ATAสามารถ

ปองกนLipidperoxidation

ลดการสรางสารเพมแรงตงผวในถงลมปอด Gilderไดทดลองในป1974และอกครงในป1976พบวาออกซเจนยบยงเอนไซมทเกยวของ

กบการสรางSurfactantและอาจยบยงการขนสงSurfactantไปยงถงลมปอดดวย

เกดการมองเหนทผดปกต การสายตาสน เปนผลขางเคยงทพบไดบอยทสดในการรกษาHBOซงอาจสายตาสนไดถง

1.6dioptersในกลมทรกษาดวยHBO2.5ATAซ�าๆ สนนษฐานวาเกดจากการเปลยนแปลงทตวเลนส

ไมวาจะเปนการเปลยนแปลงรปรางหรอเปลยนทการrefractionแตไมพบการเปลยนแปลงทกระจกตา

โดยสวนใหญจะหายไปภายใน3 เดอนภายหลงการรกษาครงสดทายการเกดสายตาสนอาจจะเปน

อาการเรมตนวาเรมจะมตอกระจกในคนแกโดยมรายงานการเกดตอกระจกในผปวยทไดรบการรกษา

HBOเกน150ครง

Hyperbaric Oxygen Therapy : HBOTคอการรกษาโรคหรอภาวะตางๆดวยการน�าผปวย

เขาสหองทมความดนบรรยากาศมากกวาปกตและใหผปวยหายใจดวยออกซเจนความดนสงเพอเพม

ปรมาณออกซเจนใหกบเนอเยอ

เลอดประกอบดวยสวนใหญๆ2สวนคอเมดเลอดและน�าเลอด(plasma)โดยปกตท�าหนาท

น�าออกซเจนจะเปนของเมดเลอดแดง ในเมดเลอดแดงทประกอบดวย hemoglobin ซงมหนาทจบ

ออกซเจนและน�าไปปลอยใหกบเนอเยอplasmaจะไมไดมสวนเกยวของกบการน�าออกซเจนแตอยาง

ใดถาเราเพมความดนใหกบเลอดตามกฎของHenryเราจะพบวาปรมาณของออกซเจนทละลายเพม

ขนในplasmaเนองจากความดนทเพมขนมปรมาณเพยงพอทจะท�าใหเนอเยออดมไปดวยออกซเจน

40



รปท 4 แสดงการละลายของออกซเจนในพลาสมาขณะรบการรกษา HBO

ดงนนจะเหนไดวาHyperbaricOxygenTherapyท�าใหเราสามารถใช plasma เปนตวน�า

ออกซเจนไปยงเนอเยอไดดอกทางหนง

ตารางท 1 แสดงปรมาณของออกซเจนทจบกบHemoglobinและทละลายในPlasma

ชนดของกาซทหายใจ ความดน ออกซเจนในHb(มล.) ออกซเจนในPlasma

อากาศ 1ATA 19.8 0.3

ออกซเจน100% 1ATA 20.4 1.9

2ATA 20.5 4.44

3ATA 20.4 6.45

ตามขอบงชการรกษาของUHMSค.ศ.2011 โรคทน�ามาใชรกษาประกอบดวย Air or gas

embolism,COpoisoning or smoke inhalation,Gasgangrene,Crush injury or traumatic

ischemia, Selectedproblemwound,Decompression Sickness, Exceptional blood loss,

Necrotizingsoft tissue infection,Osteomyelitis,Radiation tissuedamage,Skingraftsand

flaps,Thermalburns,IntracranialabscessและIdiopathicsuddensensorineuralhearingloss

วธการรกษาดวยHBOท�าไดโดยใชHyperbaricchamberรกษาโดยใชU.S.NavyDivingManual

Table9ตามรปท5

41



รปท 5 U.S. Navy Diving Manual Table 9

42












2010


ขอบงชการบำาบดดวยออกซเจนแรงดนสง(Indication for hyperbaric oxygen therapy)

บทท

การบ�าบดออกซเจนแรงดนสง(HBO)เปนการรกษาโดยการใหผปวยเขาไปอยภายใตความดน

บรรยากาศทมากกวา 1บรรยากาศ (ATA) และใหหายใจดวยออกซเจน 100%ภายในหองปรบ

แรงดนบรรยากาศสงชนดหนงหอง (MonoplaceChamber)หรอหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนด

หลายหอง (Multiplace Chamber) ซงปจจบนมโรคทไดรบการรบรองจาก Undersea and

HyperbaricMedicalSociety(UHMS)วาสามารถใชHBOรกษาไดจ�านวน14โรค

ในปค.ศ.1976ไดมการกอตงUnderseaandHyperbaricCommitteeขนเพอท�าหนาทใน

การปรบปรงงานวจยและแจงขอมลขาวสารทางการแพทย ทเกยวกบการรกษาโรคทมลกษณะเฉพาะ

(Specificdisease)ดวยออกซเจนแรงดนสง(HBO)ซงขอมลในการรกษาโรคจะไดรบการปรบปรงใหม

ทกๆ สองปพรอมกบการแจกจายรายงานการประชมของคณะกรรมการการรกษาดวยออกซเจน

(OxygentherapyCommitteeReport)ชดใหม

หลกการ

� เปนการรกษาทางคลนกทใช HBO ทคณะกรรมการเวชศาสตรใตน�าและความดน

บรรยากาศสง(UHMS)ซงตงขนใหมในปค.ศ.1976ยอมรบหรอแนะน�า

� คณะกรรมการUHMS ไดศกษาคนควาขอมลทางคลนกตลอดจนการวจยตางๆ และให

ค�าชแนะทเปนประโยชนมประสทธผลในการรกษา

� คณะกรรมการไดรายงานการใช HBO รกษาจ�านวน 13 ขอบงช ในป ค.ศ.1999 และ

เพมอก1ขอบงชในปค.ศ.2011ทงการรกษาหลกการรกษาเสรมโดยตพมพเผยแพรผาน

สมาคมUHMS

z กลไกการบ�าบดของออกซเจนแรงดนสง (Therapeutic mechanism of Hyperbaric Oxygen: HBO)

x ยบยงการเจรญและฆาเชอแบคทเรยจากผลของHyperoxiaenhancementantimicro-bialactivity

x ท�าใหหลอดเลอดหดตว(Vasoconstriction)


3

44


ขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง

x ออกซเจนในเนอเยอเพมมากขนหลายเทา(Hyperoxygenation)x เสรมสรางหลอดเลอดใหม(Neovascularization)x ลดภาวะReperfusioninjuryx ลดขนาดฟองกาซ(จากความดนทเพมขนและBoyle’slaw)

วธการ

� HBOคอการหายใจดวยออกซเจน100%ในหองปรบฯทสามารถปรบความดนไดมากกวา

1บรรยากาศสมบรณ

� การหายใจดวย100%ออกซเจนทบรรยากาศปกตไมถอเปนHyperbaricoxygen

� การบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง เปนวธการรกษาจ�าเพาะของโรคน�าหนบ (DCS)

ฟองอากาศอดตนหลอดเลอดแดง (AGE) และยงใชรกษาพษของคารบอนมอนอกไซด

แกสแกงกรน(Gasgangrene)และเนอเยอบาดเจบจากการฉายรงสรกษาใชรกษาเสรมในภาวะ

ทเนอเยอของรางกายขาดออกซเจนเชนการปลกถายเนอเยอ(Compromisedskingrafts)

การขาดเลอดเฉยบพลนของเนอเยอ(AcuteIschemias)แผลขาดเลอด(Hypoxicwounds)

การสญเสยเลอดในกลมเลอดทหายาก(Exceptionalbloodlossanemia)Necrotizing

soft tissue infection,Chronic refractory osteomyelitis แผลไฟไหมจากความรอน

(Thermalburns)และภาวะอนๆอกมากมายปจจบนสมาคมแพทยเวชศาสตรใตน�าและ

ความดนบรรยากาศสง(UHMS)ไดยอมรบใหHBOเปนขอบงชในการรกษาโรค14โรค

โดยมกลไกออกฤทธดงน

1. Killing bacteriaการท�าลายเชอโรคกลไกการท�าลายเชอโรคของรางกายตางใชออกซเจน

เชนเมดเลอดขาว(Leukocyte)ใชออกซเจนเปนสวนประกอบในการท�าลายเชอโรค

x เนอเยอทขาดออกซเจนมความสามารถในการปองกนการตดเชอ ออกซเจนท�าใหเมดเลอดขาวจบฆาเชอโรค(Phagocytosis)ไดดขน

x HBOท�าใหยาปฏชวนะกลมaminoglycocideออกฤทธไดดในการท�าลายเชอโรคกลมกรมลบเชนเชอวณโรคยากลมนไดแกสเตรปโตมยซนนโอมยซนเจนตามยซน

x HBO ชวยเพมเวลาการออกฤทธของยากลม Tobramycin ในการตอตานเชอPseudomonasaeruginosaเชอกรมลบทมกพบในแผลทวไปและแผลไหม

x ออกซเจนแรงดนสงชวยแกภาวะขาดออกซเจนของเนอเยอและยบยงแบคทเรย2. VasoconstrictionHBOท�าใหหลอดเลอดหดตว

x HBOท�าใหหลอดเลอดแดงและด�าฝอยเลกๆหดตวโดยไมขาดออกซเจนเพอปองกนไมใหออกซเจนมากเกนไป แตในสวนทขาดเลอดไมมการหดตวท�าใหเนอเยอไดรบ

ออกซเจนเพมมากขน

x แมวาหลอดเลอดหดตวแตเนอเยอไดรบออกซเจนมากขนจากความดนยอยของออกซเจนในพลาสมาเพมขน

45



x การหดตวของหลอดเลอดสามารถลดบวมและท�าใหเนอเยอกลบมาท�างานไดปกตเรวขนและเพมPeripheral vascular resistance (PVR)และMeanarterial presses

(MAP)

3. Hyperoxygenationเพมออกซเจนในเนอเยอไดมากขน

x ลดการขาดเลอดในบรเวณทบาดเจบ บวมหรอหลอดเลอดเสยหายโดยกระบวนการperfusion

x ออกซเจนละลายในเลอด6ml ใน100ml (6 vol%) ในผปวยทเขารกษาดวยHBOท2.8ATAออกซเจนสามารถละลายในพลาสมาใหรางกายน�าไปใชไดโดยไมตองมเมด

เลอดแดงน�าออกซเจน

x HBOสามารถท�าใหออกซเจนละลายในพลาสมาไดถง 10-15 เทาหรอความดนยอยออกซเจนระหวาง1,500-2,000mmHg

x HBOท�าใหเนอเยอทขาดเลอดสามารถmetabolize ไดปกตลดการตายของเนอเยอกระดกและสรางเสรมการสรางหลอดเลอดฝอยใหมๆ

x HBOลดระยะการจบตวของคารบอนมอนอกไซดกบฮโมโกลบนชวยใหmitochondriaท�างานไดปกตและลดการจบตวแนนของLeukocyte

x HBO ยงคงชวยใหเนอเยอท�างานไดอกสกระยะหนง จนกวาเสนเลอดใหญไดถกสรางขน

4. Neovascularizationการสรางเสนเลอดใหม

x HBOเสรมสรางการงอกใหมของเสนเลอดในบรเวณทขาดเลอดx HBOกระตนใหคอลลาเจนฟอรมเสนเลอดขนในบรเวณเชนบรเวณทเนอเยอไดรบผลกระทบจากการฉายรงส ในกระดกอกเสบทหายยากในOsteomyelitisตลอดทงแผล

เรอรงทมออกซเจนนอย ใหมการออกใหมของเสนเลอดขนาดเลก เพมคอลลาเจนใน

บรเวณแผล

x การสรางเสนเลอดใหมในบรเวณแผลทหายยากท�าใหโอกาสหายของแผลดขน5. Reducing Ischemia Reperfusion Injury

x เนอเยอทไดรบบาดเจบมแนวโนมเสยหายและตายลงกลไกตอบสนองของรางกายตอการบาดเจบ (Reperfusion) ยงท�าใหเกดภาวะoxidativeบรเวณทบาดเจบจะแยลง

จากการจบตวของCoagulatingfactors,Leukocyte,Lipidท�าใหการไหลเวยนเลอด

เลวลงสงผลใหเนอเยอขาดออกซเจนมากขนHBOสามารถลดภาวะปญหานได

x Reperfusion Injury มกมสาเหตจากการบาดเจบทสงผลตอการไหลเวยนเลอดเชน Compartment Syndrome และCrush injury หรอจากการท�าหตถการ เชน

angioplastyการปลกถายเนอเยอ(transplant)การท�าfasciotomyเพอลดโอกาสการ

ถกตดอวยวะ

46



x HBOลดภาวะreperfusioninjuryเนอเยอทขาดเลอดไดดและควรใหในระยะแรกๆเชนในรายท�าflapsและgraftsควรใหทนทหลงผปวยฟนดแลว

x กลไกการเกดReperfusion injuryคอ เมอเนอเยอมภาวะบาดเจบneutrophilsและLeucocytes จะจบตดแนนกบผนงหลอดเลอดและหลงเอนไซม NADPH ทไปลด

ออกซเจนในโมเลกลท�าใหเกด Superoxide radical production เนอเยอจะมภาวะ

hypoxia

x HBOไปยบยงLeukocyteB2และlipidoxidationลดการoxidationลงและการรกษาเนอเยอไมใหขาดออกซเจนจนเกดความเสยหาย

6. Gas bubble reductionลดขนาดของฟองอากาศ

x ปญหาทเกดจากฟองอากาศทงจากการด�าน�าการท�าการผาตดหตถการHBOเปนการรกษาหลกเพอลดขนาดของฟองอากาศทไปอดตนและละลายเขาสของเหลวในรางกาย

ลดการขาดเลอดและออกซเจนในอวยวะทเสนเลอดถกอดตนไปเลยงได

x HBOก�าจดฟองอากาศออกจากกระแสเลอดท�าใหการไหลเวยนกลบคนมาการก�าจดกาซเฉอยอยางไนโตรเจนดวยการใหออกซเจน

สมาคมเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงขององกฤษ(BHA)รวมกบUHMSไดยอมรบใหโรค

ตอไปนเปนขอบงชการรกษาดวยHBO

1. ฟองอากาศอดตนในหลอดเลอดแดง (Arterial gas embolsim: AGE)

สาเหตและผลกระทบ เกดจากฟองอากาศรวในถงลมปอดจากความดนทมากเกน การกลนหายใจขณะด�าน�าขน

ฟองอากาศไปอดตนระบบไหลเวยนหลอดเลอดแดงหรอผานทางPatentforamenovale:PFOระหวาง

หวใจหองบนเขาสระบบไหลเวยนทเรยกวาParadoxicgasembolismเมออดตนการไหลเวยนท�าให

อวยวะขาดเลอดตลอดทงเกดสภาวะการจบตวของCoagulatingfactors

� อาการมกเกดทนททนใดหลงขนสผวน�าสวนมากในเวลา3-10นาทจงมกวนจฉยแยกจาก

DCS ได จากทเกดทนททนใดมกมเหตจากการตนตกใจ รบขนผวน�า การพองลมของ

ชดด�าน�าท�าใหลอยขนอยางรวดเรว หรอกลนหายใจขณะด�าขน หรอเกดจากพยาธ

สภาพอนๆ ของรางกาย เชน โรคปอดการหดเกรงของหลอดลม อาจเกดปญหาขนได

แมจะมความลกเพยง4ฟต

� AGEจากการท�าหตการเชนการผาตดการสองกลองการสวนหวใจและหลอดเลอดหรอ

แมกระทงการใหสารน�าทางหลอดเลอดกอาจมอากาศรวเขาในหลอดเลอดท�าใหเกด

emboliได

47



� ในผปวยใสเครองชวยหายใจทมแรงดนมากๆหรอจากพยาธสภาพของปอดทไมดกอาจ

ท�าใหปอดแตกและมลมรวเขาในหลอดเลอดการใสสายหรอเขมเขาในหลอดเลอดเพอท�า

หตถการบางอยางหรอแมการท�าHemodialysisกอาจเกดไดเชนกน

พยาธสภาพและผลกระทบ

� ฟองอากาศในปอดหลดเขาสเสนเลอดหวใจและสมองอาจท�าใหหวใจหยดเตนหรอมอาการ

ทางสมองเชนStroke,Emboli

� Bubbleขนาดเพยง30-60ไมครอนมผลท�าใหอวยวะสวนปลายขาดเลอดและสงผลท�าให

เซลลประสาทบวม

� กระตนเมดเลอดขาวใหจบตวเกดการบวมเฉพาะทและการไหลเวยนเลอดนอยลงจากการ

ท�างานของเกรดเลอด

� กระตนการซมผาน(permeability)ของBloodBrainbarrierท�าใหน�าไขสนหลง(CSF)

มความดนเพมขนการท�างานของสมองผดปกตตามมาการบาดเจบของเซลลประสาทเกด

ขนไดใน10นาทถาขาดเลอดไปเลยงควรไดรบการดแลรกษาอยางเรงดวน

� เกดการบวมขนในบรเวณรอบๆปลายประสาทจากการทหลอดเลอดไปเลยงถกอดตนดวย

ฟองอากาศหากไมไดรบการรกษาอยางเรงดวนอาจท�าใหเซลลประสาทเสยหายจนยาก

จะกลบคนเปนปกต

� การเกดVenousGasEmbolismอาจมอาการหรอไมกไดหากเกดจากด�าน�ามกมสาเหต

จากShuntของหวใจหองซายและขวาเชนPatentForamenOvale:PFOการมfistula

ในปอดอาจเกดจากการขดขวางการไหลเวยนเลอดในปอดจากpulmonaryDCSโดยเพม

แรงดนในหลอดเลอดจนเกดdeadspace

� มฟองอากาศเกดขน(Emboli)และอดตนการไหลเวยนในหลอดเลอดแดง

� เกดจากการฉกขาดของถงลมปอดเมอมแรงดนทมากเกน เชน ขณะด�าขนในนกด�าน�า

ในแรงดนบรรยากาศสงฟองอากาศจะหลดจากปอดไปอดตนในทตางๆเชนหวใจสมอง

� อาจเกดจากการท�าหตถการการผาตดทเกดฟองอากาศเขาในเสนเลอดแดงเชนการท�า

Bypassการผาตดหวใจเสนเลอดปอดการฟอกไตหรอแมการผาตดเปลยนขอ

� ผลกระทบทตยภมฟองอากาศท�าใหเกดplateletsจบตวในหลอดเลอดท�าใหการไหลเวยน

ไมดของเหลวออกนอกเสนเลอดท�าใหบวมและเนอเยอขาดเลอด

การพเคราะหโรค มกมอาการหมดสตอยางทนททนใดหลงขนสผวน�าจากการด�าน�าสบสนหมนอาจมหวใจหยด

เตน สญเสยก�าลงของกลามเนอหรอการรสมผส อมพาตออนแรง ชาการมองเหนผดปกต มนงง

พฤตกรรมเปลยนแปลงการมองเหนการไดยน และการเคลอนไหวผดปกต อาจมเลอดออกทางปาก

หรอจมกทพบไดบอยจะมอาการเจบหนาอกและไอเปนเลอด อาจชกและหมดสต มกเกดรวมกบ

Pneumothorax,pneumomediastinumและsubcutaneousemphysema

48



แนวทางการรกษา

� ใหO2100%ดวยfacemaskนอนราบ

� ดแลสมดลของสารน�าการขาดน�า

� ไมควรลาชาในการน�าผปวยเขาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงจากการตรวจวนจฉยตางๆ

� ใชตารางKindwall6ATAในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทนทหรอใชตารางUSN.6A

� หากตองรกษาดวยMonoplacechamberใชตาราง2.8ATAkindwallหรอตารางUSN.

table6

� ไมเดนทางใน72ชวโมงแรกหลงการรกษาโดยเฉพาะการโดยสารเครองบน

ผลจาก HBO

� ควรน�าเขาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทนทเพอลดขนาดฟองอากาศใหละลายเขาส

ของเหลวใหออกซเจนไปก�าจดกาซเฉอยและลดภาวะhypoxiaของเนอเยอ

� HBOไปชวยเนอเยอทขาดเลอดใหไดรบออกซเจนเพยงพอตอการท�างานและลดการบวม

� HBOลดภาวะIschemicreperfusioninjury

การรกษาเสรม

� Aspirinใหเพอลดการจบตวของplateletsแตอาจท�าใหเลอดออกมากขน

� LidocaineใชเพอลดSSEPamplitude

2. การเกดพษจากคารบอนมอนอกไซด (Carbon monoxide poisoning)

x CO เปนกาซไมมส ไมมกลน เกดจากการเผาไหมทไมสมบรณ มกไมคอยเกดในนกด�าน�าแตในเหตเพลงไหมมกเปนสาเหตหลกทท�าใหผปวยพการหรอเสยชวต

x COสามารถจบไดดกบฮโมโกลบนมากกวาออกซเจนถง220เทาและตองใชเวลานานกวา5ชวโมงทรางกายจะก�าจดออกไดหมดท�าใหเปนอนตรายตอชวตอยางมาก

x อาการทมกท�าใหวนจฉยผดพลาดมปวดศรษะออนเพลยมนงงและอาการทางระบบประสาท

สาเหต

� สดดมกาซจากการเผาไหมของเครองยนตเครองท�าความรอนเหตเพลงไหมเตาปงยาง

� เหตเพลงไหมเปนเหตน�าใหเสยชวตมากทสด

� การสบบหรท�าใหเกดคารบอกซฮโมโกลบน(HbCO)4-5%ตอวน

� ในสมสารmethylenechlorideเมอรางกายไดรบและเผาผลาญจะไดCO

� ในนกด�าน�ามกเกดจากมการปนเปอนของอากาศCOจากเครองอดอากาศ

� HbCOท�าลายเอนไซม Hemeoxygenase ท�าใหรางกายขาดออกซเจนและสงผลตอ

Neuronalsignalingในระบบประสาทและท�าใหเกดการแตกท�าลายของเมดเลอด

49



ผลกระทบ

� COมผลตอหวใจและสมอง14%ในผรอดชวตมความเสยหายถาวรตอสมองและอกจ�านวน

มกมDelayedneurologicalsequelaeตามมาภายหลงใน3-21วน

� COสงผลกระทบตอสมองสวนรคดความจ�าการวเคราะหและการมองเหน

� การตรวจNeuropsychometricแกผไดรบพษCOเปนการตรวจวนจฉยทจ�าเปน

� COHbแมจ�านวนเลกนอยอาจท�าใหเกดผลตอระบบหวใจ โดยเฉพาะผเปนโรคหวใจอย

จะมความเสยงเพมขน

พยาธสรรภาพ

� พษจากCOท�าใหเกดภาวะขาดออกซเจน(hypoxia)cellulartoxicity,Braininjuryและ

ท�าใหLeukocyteท�างานผดปกต

� COHbขดขวางการแลกเปลยนกาซทงออกซเจนและคารบอนไดออกไซดในเซลลท�าลาย

ระบบเอนไซม(Cytochromes)ท�าใหเซลลหายใจไมได

� COจบตวกบmyoglobinเกดการคงของโปรตนท�าใหเสยสมดลในเซลล

� COมผลเสยตอระบบประสาทสวนกลางระบบเซลลหลอดเลอดด�าจากการเกดOxygen

freeradicalsและรบกวนการท�างานของneutrophils

อาการ

� ปวดศรษะมนงงออนเพลยและคลนไสอาเจยน

� หวใจเตนเรวหายใจเรวเพราะรางกายขาดออกซเจน

� EKGเปลยนแสดงภาวะขาดออกซเจนของหวใจ(Ischemic)

� คาความเปนกรดตาง(PH)มกเปนacidosisหรอAlkalosis

� การมองเหนผดปกตเลบมสcherry-red

� อาการมกสมพนธกบปรมาณHbCOในเลอด

10-20%HbCO-ปวดศรษะเลกนอย

20-30%HbCO-ปวดศรษะมากคลนไส

30-50%HbCO-ปวดศรษะรนแรงเปนลมออนเพลย

50-80%HbCO-หมดสตชกเสยชวต

ผปวยCOpoisoningทกรายควรไดรบออกซเจน100%หายใจในระหวางชวยชวตหรอน�าสง

โรงพยาบาลเพอลดผลกระทบตอรางกาย

� การไดรบออกซเจนน�าเขา 100% ไมไดหมายถงCOHbจะถกจ�ากดออกไปการวดคา

COHbเพอประเมนความรนแรงเปนสงจ�าเปน

� ในผปวยเดกCOHbมกมปรมาณนอยกวาในผใหญ อาการเปนมากกวาแตฟนตวไดเรว

กวาในผใหญ

50



� อาการของผ ปวยมหลายระดบขนอยกบระดบของ COHb และลกษณะของบคคล

การทดสอบpsychometrictestสามารถพยากรณความรนแรงของโรคได

� Late syndromeมกสญเสยหนาทของอวยวะ2-3 สปดาหหลงไดรบพษ เชนการสอน�า

ประสาทของmyelinเสยไป(Oligodendrocytes)ท�าใหเซลลประสาทในAmmondhorn

เกยวกบความจ�าระยะสนถกท�าลาย

แนวทางการกษา

� COHb>25%ในคนปกตและมากกวา15%ในหญงมครรภ

� มอาการเจบหนาอก(AnginaorIschemic)ผลEKGเปลยนแปลง

� มอาการทางระบบประสาท

� การพยากรณโรคในผสงอาย>60ปผเปนโรคหวใจและหมดสตมกท�าไดผดพลาดวาเปน

อาการทเกยวของกบCOpoisoning

ประโยชนของ HBO

� HBOเปนการรกษาหลกในผไดรบพษคารบอนมอนอกไซดโดยเฉพาะใน6ชวโมงแรกและ

ยงมประโยชนหากไดรบHBOภายใน12ชวโมง

� HBOลดระยะเวลาการจบตวของCOHb(Half-life)จาก320นาทในผปวยทวไป90นาท

ในผปวยทไดรบออกซเจน100%ใหเหลอเพยง23นาทในหองปรบบรรยากาศทความดน

3บรรยากาศ(ATA)

� การไดรบAlveolarPO2ในปรมาณมากจากHBOชวยลดภาวะวกฤตได

� ลดการบวมของสมองลดความดนในสมองและไขสนหลงจากทเสนเลอดหดตว

� ยบยงการเกดพษของCOผปวยฟนตวไดเรวลดภาวะผดปกตทางระบบประสาทลดอตรา

การเสยชวตและผลแทรกซอนในระยะหลงไดรบพษ (Neurological sequelae) ลดลง

อยางมาก

� ยบยงการเกดlipidperioxidationและreperfusioninjuryไดด

การรกษา

� ใหHBOท3.0ATAอยางนอย30นาทและตามดวย1.9-2.5ATA90นาทถง3ชวโมง

เพอลดlipidperioxidation

� การใชตาราง6(2.8ATA)พบวาไดผลดขนอยกบลกษณะของผปวย

� ควรใหการรกษาดวย HBO ตอเนอง ครงเดยวอาจไมเพยงพอในรายทม Cyanide

poisoningทมกเกดรวมกบCOpoisoningใหการรกษาแบบเดยวกน

51



3. แกสแกงกรน (Gas gangrene)

x เปนภาวะทเนอเยอบรเวณแผลเนาตายจากแบคทเรยชนด Clostridial myositismyonecrosisหรอemphysematousgangreneเปนเชอกลมกรมลบ

x เปนภาวะเฉยบพลน เกดขนรนแรงและรวดเรว โดยมากไมมหนอง เปนเฉพาะทหรอSystemicกไดเนอเยอถกท�าลายกวางเกดพษในเลอดมภาวะSepticขนอยกบปรมาณ

ของแกสและเนอเยอทถกท�าลายเปนภาวะฉกเฉนและคกคามตอชวต

x แกสแกงกรนสามารถเกดขนไดเองจากกลไกภายในรางกายและการตดเชอจากภายนอกเชนกระดกหกการบาดเจบช�าบวมของเนอเยอแผลทวไปหรอการอกเสบของไสตง

x การไดรบบาดเจบทางน�าและทะเลการเกดแผลเลกๆขณะวายน�าเลนน�าอาจลกลามเกดเปนแกงกรนไดผปวยมภาวะเบาหวานโรคตบหรอโรคทมความตานทานของรางกาย

ต�าการไดรบยากดภมตานทานจะเพมความเสยงในการเกดโรคนได

x เชอชนดนม Exotoxinsทสามารถท�าลายเนอเยอและอวยวะรอบๆ โดยสลายโปรตนของกลามเนอClostridiumperfringens เจรญไดดในสภาวะแวดลอมทมออกซเจน

ไมเกน30mmHgและจะถกยบยงหากมoxygentensionมากกวา30mmHg

x นอกจากเชอClostridiumแลวStaphyllococci, Streptococci และEnterobactorE.coliกสามารถท�าใหเกดแกสในเนอเยอไดเชนเดยวกนโดยเฉพาะในเดก

x Fournier’sdiseaseทตดเชอบรเวณฝเยบรอบๆอณฑะไมไดเกดจากเชอClostridiumอาจเรมจากการบาดเจบหรอมแผลเลกนอยในบรเวณดงกลาว

อาการและอาการแสดง

� แกสแกงกรนมกเกดขนใน 1- 6 ชวโมงหลงมการบาดเจบปวดและตดเชออยางรนแรง

ผวหนงบรเวณทเปนแขงตงเปนมนในระยะแรกและมสฝนจนเปนสบรอนดในทสดสามารถ

ลกลามได6นวใน1ชวโมง

� Exotoxinท�าใหเสนเลอดขยายตวและสญเสยหนาทบวมช�าในบรเวณทตดเชอ

� เปนตมจ�าเลอด (Blisterbullae)หรอพพองเกดขนในบรเวณกลามเนอมสคล�าแดงหรอ

สเขยวไมยดหยนและไมมเลอดออกเมอกรดดวยของมคม

� เนอเยอจะถกท�าลายเฉพาะทอาจเปนแผลขนาดเลกทมลกษณะแหงหรอเปยกกได

� Drygangreneมลกษณะแหงและเหยวยน สวนwetgangreneมลกษณะอกเสบของ

เนอเยอ(Cellulitis)และเนอเยอตาย

� สงขบหลงของ Clostridial gangrene มกใสมลกษณะเลอดปน กลนออกหวานๆ

(mousy)

� หากไมใชแกงกรนเกดจากเชอClostridial จะลกลามชากวาและกลนเหมนมลกษณะ

ตดเชออกเสบลกลามขยายใหญขนไดระหวางทไมไดรบยาหรอใชยาไมเหมาะสม

52



การวนจฉยโรค

� การตรวจวนจฉยทไมถกตองหรอลาชาท�าใหอาการรนแรงถงชวตได

� การวนจฉยจ�าเปนตองมขอมลทางหองปฏบตการการสงตรวจสงขบหลงและเนอเยอบรเวณ

แผลพบเชอกรมบวก(Gram-positiverods)ความผดปกตของเมดเลอดขาว(Leukocytes)

ทมากผดปกต

� พบแกสในเนอเยอจากการถายเอกซเรย คลายขนนกและการตายของเนอเยอใน

Clostridialmyonecrosisอาจคล�าพบเสยงกรอบแกรบ(Crepitus)


� ใหยาปฏชวนะออกฤทธกวางการผาตดและใหHBO

� ควรท�า Fasciotomyหากมขอจ�ากดหรอผปวยอาการหนกมากทไมสามารถท�าได ใหเรม

HBOทนทการท�าdebridementเพอเอาเนอเยอทตายออกควรท�าในระหวางการใหHBO

และควรแยกเนอตายใหชดเจนกอนท�า

ผลดของ HBO

� ยบยงการเกดExotoxinจากความดนยอยของออกซเจนทมากกวา300mmHg

� ความดนจะลดขนาดของฟองแกสท�าใหลดแรงดนในเนอเยอลดอาการปวดและเพมการ

ไหลเวยนใหดขน

� Oxygenfreeradicalsมประสทธภาพในการท�าลายเชอลดการอกเสบ

� HBOชวยรกษาชวตในรายทวกฤตและอาจสามารถท�าการผาตดไดชวยยบยงการสราง

Alpha-toxinของเชอโรค

� HBOชวยรกษาอวยวะและเนอเยอไมใหถกตด อาจท�าแตเพยงเปดแผลสามารถแยก

เนอดและเนอตายไดชดเจนรวดเรวหลงท�าHBOเพยง24-30ชวโมง

ตารางการรกษา

� 3ATA90นาทให3ครงใน24ชวโมงแรก

� ใหHBO3ATA90นาท2ครงในวนตอมาจนอาการดขน

� ใหวนละ 2 ครงตอไปจนควบคมการตดเชอไดสวนมาก ให HBO 5-10 ครง ตวเลขท

เหมาะสมคอ7ครง

53



4. การบาดเจบจากการถกบดทบและการขาดเลอดไปเลยง (Crush Injury, Compartment syndrome and Acute traumatic Ischemias )

สาเหต

� เปนการบาดเจบทเกดขนแลวไปขดขวางการไหลเวยนเลอดของอวยวะเชนกระดกหกทม

เสนเลอดแดงขาด เนอเยอถกบดทบท�าใหกลามเนอยด กระดกบวมอวยวะขาดเลอด

ไปเลยง

� ผปวยหมดสตนานๆทมการอดตนการไหลเวยนเลอดเกดไดในผปวยstrokeไดรบยาทงวง

ซมหรอดมแอลกอฮอลหรอการใชวสดเชนเฝอกทนเกตทรดแนนเกนไป

� การอดกนการไหลเวยนเลอดท�าใหบวมคงขาดออกซเจนและเนอเยอถกท�าลาย

� หลงการยบบวมการฟนตวของเซลลสกระบวนการหายของแผลขนอยกบปรมาณออกซเจน

ความสามารถในการท�าลายเชอโรคของเมดเลอดขาวการงอกใหมของเซลลและการสราง

คอลาเจน

� ถาความดนยอยของออกซเจนในเนอเยอต�ากวา30mmHgมแนวโนมท�าใหเกดการตดเชอ

เพมขนแผลจะหายยากเมดเลอดขาวก�าจดเชอโรคไดไมดการงอกใหมของเซลลไมด

� ภาวะการขาดเลอด(ATI)น�าไปสการตดเชอแผลไมหายกระดกไมตดท�าใหเนอตายและ

น�าไปสการถกตด

� ปจจยเสรมทท�าใหเลวลงเชนเบาหวานขาดสารอาหารโรคของเสนเลอดเปนตน


� ปวดซดจบชพจรในบรเวณไมไดCapillaryrefillไมมบวมเสยสมดลของน�าและเกลอแร

myoglobinuriaเปนตน

� ไมมปสสาวะไตถกขดขวางจากอนมลของเซลลทถกท�าลาย

ผลของ HBO

� HBOท 2ATA เพมออกซเจนในเลอดได 25%และเพมออกซเจนพลาสมาได 10 เทา

ท�าใหออกซเจนแพรสเนอเยอไดมากกวา3เทาของปกต

� HBOท�าใหลดบวมจากVasoconstrictionไดรบออกซเจนเพมขน

� ลดการตดเชอสงเสรมการหายลดภาวะแทรกซอนและคาใชจายในโรงพยาบาล

� HBOเรงการแยกเนอดและเนอตายใหเหนชดเจนและรวดเรว

� ลดการReperfusioninjuryลดlipidperioxidation,neutrophiladherence

ตารางการรกษา

� 2.4-2.5ATA90นาท3ครง ใน24ชวโมงแรกตามดวย2.4ATA90นาท2ครง/วน

ใน48ชวโมงตอมาและHBOวนละครงตออก2วน

54



� ถาท�าReplantใหHBO2.0ATAหลงท�าวนละครง5-6วน

� ใชมาตรฐานการจดกลมGustilogradingและMESSเมอใชHBOรวมดวย

5. โรคน�าหนบ, เบนด หรอเคซอง (Decompression sickness: DCS)

เปนความเจบปวยจากการด�าน�าทเกดจากการละลายของกาซในของเหลวของรางกายณความ

ลกหนงจากอากาศอดทใชหายใจเมอความดนแวดลอมลดลงหรอขนจากความลกรางกายจะคายกาซ

ทละลายออกมาในรปฟองอากาศ(Bubble)สระบบไหลเวยนเลอดเกดอาการปวดชาหรออมพาตของ

อวยวะตางๆบางทเรยกโรคเบนท(Bends)หรอเคซอง(Caissondisease)

� โดยปกตฟองอากาศ (Bubble) มกไมท�าใหเกดอาการหากมการลดความกดใหรางกาย

ขบออกอยางเหมาะสมตามตารางการด�าน�า

� ฟองอากาศโดยมากเปนฟองกาซไนโตรเจน อาจมส วนผสมของออกซเจนและ

คารบอนไดออกไซดอยบาง

พยาธสภาพ

� หลอดเลอดฝอยโดยมากมขนาดตามต�าแหนงและหนาทของอวยวะแตมกมขนาดไมเกน

7 ไมครอนฟองอากาศขนาดใหญกวาจงเกดการอดตนไดงาย โดยจะอดตนทงเสนเลอด

ระบบไหลเวยนน�าเหลองท�าใหเกดภาวะขาดเลอด (Ischemia) เนอเยอตายและหลอด

เลอดเกดการเสยหาย

� ฟองอากาศเปนสงแปลกปลอม (Foreign body) เมออยในหลอดเลอดท�าใหกลไกของ

รางกายท�างาน เชน coagulating factor ระบบอมมนและสารการหดตวของเสนเลอด

ท�าความเสยหายแกผนงเสนเลอด (Epithelial cells)กระตนKininท�าใหเกดการอกเสบ

มการรวของสารน�าออกนอกเสนเลอดท�าใหบวมการจบตวของplateletsท�าใหเลอดมความ

หนดและไหลเวยนไมดตลอดทงมภาวะReperfusionInjuryและเซลลเนอเยอในบรเวณ

� สาเหตในการเกดโรคน�าหนบสวนใหญเกดจากการด�าน�าลกด�าน�านาน การด�าขนเรว

ด�าซ�าหลายๆครงใน 1 วน และไมปฏบตตามตารางการด�าน�า การขนเครองบนหลงจาก

การด�าน�า

� ปจจยเสรมท�าใหเกดโรคน�าหนบงายขนเชนออนเพลยขาดน�าการสบบหรมการคงของ

คารบอนไดออกไซดในรางกายหรอผปฏบตการด�าน�าทมรางกายออนแอ

� พบเกดในนกด�าน�าผชายมากกวาผหญงอาจเกดจากพฤตกรรมทเสยง ไมปฏบตตามกฎ

ความปลอดภยผหญงจะมความเสยงเพมขนหากใชเมดยาคมก�าเนดหรอด�าน�าระหวางม

ประจ�าเดอน

� การด�าน�าในทมอณหภมต�า ท�างานหนกใตน�า หรอใสชดด�าน�าทใหความรอนท�าใหเสยง

มากขน การเกดโรคน�าหนบในรายทปฏบตตามตารางการด�าน�าอยางดถอเปนสงผดปกต

55



และสามารถเกดโรคไดแมเปนการด�าน�าทไมตองลดความกด การออกแรงเบาๆ และใช

อากาศหายใจไมมากนกขณะด�าน�าจะลดความเสยงในการเกดโรคลง

� ระยะเวลาการเกดโรคน�าหนบหลงจากการด�าน�าพบ50%เกดใน30นาท90%เกดใน

3ชวโมงและ100%เกดใน36ชวโมง

การพเคราะหโรค

อาการสวนใหญ90%มกพบปวดบรเวณแขนขา30%เรมจากเลกนอยและเปนมากขนไมควร

มองขามอาการออนลาหรอคลนไสควรสงเกตอาการและตรวจสอบอยางรอบคอบแบงแยกอาการได

2แบบ(Type)

typeIมอาการเปนผนตามผวหนงและปวดตามขอเลกๆมกพบอาการปวดอยางเดยวTypeII

อาการมกรนแรงอาจเกดขนกบระบบหวใจและหลอดเลอดอาการทางระบบประสาทหรอาจมอาการ

ของArterialGasEmbolismรวมดวยหากมอาการปวดขอหลายๆขอและอาการก�าเรบมากขนควร

ไดรบการตรวจใหแนชดวาเปนtypeใดtypeIอาจก�าเรบรนแรงเปนTypeIIไดซงอาจมขอแตกตาง

ในการใหการรกษานกด�าน�าอาจมอาการเกดในระหวางทก�าลงด�าน�าการขนเครองบนหรอท�างานภาย

ใตความดนอยกได

� อาการปวดตามขอและกลามเนอ สวนใหญมกเกดใน 24ชวโมงหลงการด�าน�าแตอาจใช

เวลานานถง36ชวโมงปวดตามขอตอตางๆปวดขอไหลปวดมอตามขอเทาลกษณะ

คลายๆขออกเสบ(Polyarthritic)อาจปวดระยะสนๆแลวหายไปหรอคงอยกไดปวดลกๆ

ไมปวดมากขนเมอมการเคลอนไหวอวยวะ

� อาการทางผวหนง อาจเปนผนแดงๆคลายลมพษหรอสเขมคลายๆลายหนทเรยกวา

Cutismarmorata ซงถอเปนชนดรนแรง เกดจากการขาดเลอดและการจบตวของเลอด

ท�าใหการไหลเวยนไมดรอบๆมกมลกษณะสแดงมกเปนตามตวอาจคงอยหลายวนและ

ตอบสนองตอการรกษาดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสง

� อาการทางระบบน�าเหลอง(Lymphaticedema)เปนภาวะไมปกตปวดบวมตามต�าแหนง

ของตอมน�าเหลองตางๆมกไมคอยพบบอยนกพบไดทงเฉพาะทและโดยทวไป

� DCSของปอด(PulmonaryDCS)“Chokes”พบไดราวๆ2%ของผปวยDCSมอาการ

เจบหนาอกเวลาหายใจเขา ไอแหงๆซด เหงอออกหายใจตนอาจมอาการหยดหายใจถง

เสยชวตไดความดนในหลอดเลอดด�าเพมขนมกพบในนกด�าอโมงค

� DCSของห (VestibularBend: Staggers) เกดขนกบหชนใน เสนประสาทสมองคท 8

มอาการเดนเซมนงงหมนและหนาบดเบยว(nystagmus)คลนไสอาเจยนอาจมเสยงดง

ในหมกเกดกบผทหายใจดวยฮเลยม-ออกซเจนแลวด�าขนอยางรวดเรวหรอเปลยนอากาศ

หายใจระหวางด�าขน

56



� DCSของระบบประสาท (NeurologicDCS)พบไดบอย60-70%ของDCSมกพบกบ

นกด�าน�าNitroxหรอMixgasอาการมกเกดไดรวดเรวและรนแรงเกดไดทงระบบประสาท

ไขสนหลง สมองและความผดปกตของระบบประสาทอนๆ เชน อาการชาเกดได 21%

ออนแรง21%มนงงหมน8%อาการทางตา7%สวนใหญพบวาสญเสยการรบรสมผส

อาการมกเปนรนแรงขน เรมแรกเหมอนถกเขมแทง (pins andneedles) เพมขนจนเปน

อมพาตอาจใชเวลาเปนชวโมงกลามเนอหรดเชนการปสสาวะและทวารหนกอาจสญเสย

การท�างานไปดวยปวดในชองทองปสสาวะคงการตรวจทางระบบประสาทมความจ�าเปน

และส�าคญในการตรวจวนจฉยพบไดในนกด�าน�าทด�าขนเรวขาดการควบคม

ทางเลอกส�าหรบการรกษาโรคจากการลดความกดDCSคอการน�ากลบไปสความดนใหมและ

คอยๆลดความดนลงตามตารางการรกษา(Recompression)รวมกบการใหผปวยหายใจดวยออกซเจน

100%ในHyperbaricchamberเพอก�าจดกาซไนโตรเจน(InnertNitrogen)โดยการใหออกซเจน

เขาไปแทนทเพอใชในการเผาผลาญผลทเกดขนทนทคอการลดขนาดของฟองกาซ(Boyle’sLaw)ท�าให

อาการแสดงหายไปและท�าใหมการเพมขนของออกซเจนในเนอเยอสวนประโยชนทจะไดรบในCerebral

blood flowคอจะไปชวยในการลดบวมและเพมOxygendiffusion ซงมผลท�าใหเซลลถกท�าลาย

นอยลง

ผลจาก HBO Action of HBO

� เพมปรมาณออกซเจนในบรเวณเนอเยอทพรองออกซเจน (Hyperoxygenate hypoxic

tissue)

� ลดขนาดของฟองอากาศ(Compressionofgasbubblesize)

� เพมเมตาบอลซมและพลงงานในเนอเยอ(Improvedcellularenergymetabolismand

function)

� เพมปรมาณพนทแพรหรอซมผานออกซเจน(Increasedoxygendiffusiondistance)

� ลดการอกเสบ(Reduceinflammation)

� Reduceapoptosis

6. การสญเสยเลอดหรอเลอดจาง (Exceptional blood loss anemia)

Exceptionalbloodlossanemiaเกดขนจากการทรางกายสญเสยเมดเลอดแดงทรางกายใช

ในการขนสงออกซเจนไปยงอวยวะทส�าคญทเปนผลมาจากการบาดเจบการผาตด(Trauma,surgery)

หรอยาบางชนด เปนสาเหตทท�าใหเกดการพรองออกซเจน (IschemiaหรอHypoxic)ขนในรางกาย

ท�าใหเซลลเนอเยอตางๆของรางกายไดรบออกซเจนไปใชในกระบวนการเผาผลาญไมเพยงพอและสญ

เสยหนาทในรายทเปนรนแรงอาจเปนสาเหตทท�าใหเสยชวตไดอาจท�าใหสมองและหวใจซงเปนอวยวะ

ทใชออกซเจนมากทสดและไวตอการถกท�าลายเสยหายจนไมสามารถกลบคนได การดแลผปวย

57



ดวยการใหเมดเลอดแดงทดแทนไมสามารถท�าได หากกลมเลอดหายาก เลอดเขากนไมได

(Incompatibility in type and cross-match) มภมตานทานตอตาน (idiopathic autoimmune

hemolytic anemia) หรอการปฏเสธการรบเลอดจากความเชอทางศาสนา ขอหามในบางลทธ เชน

ยะโฮวาวทเนสอยางไรกตามยงมทางเลอกอนเชนการใชFluorocarbonsหรอStroma-freehemoglobin

หรอการเพมปรมาตรดวยวธอนๆ


� Cardiovascular:รสกแนนหนาอกปวดทบรเวณล�าคอเจบหนาอกArrythmiaหวใจเตน

ผดปกตผลEKGผดปกตมกมภาวะหวใจขาดเลอด(Ischemicchanges)ความดนโลหต

สงขนและอาจเกดกลามเนอหวใจตาย(Acutemyocardialinfarction;MI)

� อาการทางระบบประสาทสบสนความคดและการตอบสนองชาวตกกงวลความจ�าลดลง

� Metabolicปวดทองล�าไสขาดเลอดการยอยอาหารผดปกต

� Biochemicalท�าใหเกดภาวะLacticacidosis,respiratoryalkalosisจงจ�าเปนตองใหการ

รกษาดวยการใหออกซเจนและถาสภาพของผปวยเรมเขาสภาวะวกฤตควรเสรมการรกษา

ดวยHyperbaricOxygentherapy(HBOT)เหตผลทส�าคญในการใชHBOTกบผปวยท

เปนโลหตจางอยางรนแรงคอท�าใหออกซเจนละลายในพลาสมาอยางเพยงพอ (Henry’s

Law)ในผปวยทเปนโลหตจางเพอท�าใหเนอเยออวยวะตางๆด�ารงหนาทและมชวตอยได

ฟนจากภาวะพรองออกซเจน(Hypoxia)

ผลของ HBO ทางการรกษาควรใหHBOTทกๆ2-4ชวโมงหรอจนกระทงไดเมดเลอดแดงมาทดแทนและอาการแสดงของ

เนอเยอขาดออกซเจนบรรเทาลง

� ท�าใหเนอเยอทขาดออกซเจนหรอขาดเลอดไดรบออกซเจนเพมขนเพยงพอตอการท�าหนาท

� ผปวยAnemiaมเมดเลอดแดงต�าเนอเยอตางๆไดรบออกซเจนนอยลงHBOท�าใหออกซเจน

ละลายไดมากขนในพลาสมา

7. กระดกและเนอเยอตายจากการใชรงสรกษา (Delayed radiation injury bony and soft tissue necrosis)

สาเหต การรกษาดวย radiationท�าใหเกดการสญเสยหนาทของเนอเยอในบรเวณ เชนMandible,

Larynx,chestswall,bladderและrectum.Radiationinjuryอาจเกดขนภายหลงจากการท�าradiation

therapyแลวระยะเวลาหนงอาจใชระยะเวลา6เดอนขนไปหรอเปนปลกษณะเฉพาะของDelayed

58



radiation tissue injury เยอบหลอดเลอดแดงชนในสดอกเสบ (endarteritis) Tissuehypoxiaและ

fibrosisหรอทเรยกวาTissuebreakdownท�าใหเกดมภาวะ3HคอHypoxicHypovascularและ

Hypocellularท�าใหเซลลเนอเยอและกระดกสญเสยหนาทและตายในทสด จงควรระมดระวงในการ

ผาตดหรอท�าหตถการผปวยทมประวตการฉายรงสมากอนเชนการถอนฟนการผาตดในบรเวณเหตผล

ในการรกษาRadiationnecrosisดวยHBOคอการเพมOxygengradientในเนอเยอหรอกระดกท

ถกท�าลายจากการฉายรงสเพราะระดบของออกซเจนในบรเวณทไดรบรงสจะต�ามากจนท�าใหรางกาย

สญเสยความรสกเมอไดรบบาดเจบปรมาณออกซเจนในเนอเยอบรเวณทไดรบรงสจะลดลงตลอดเวลา

ซงเปนสาเหตทท�าใหแผลหรอเนอเยอหายชาและเนาตายลงในแผลปกตOxygengradientอาจจะลด

ลงทตรงกลางของแผลแตออกซเจนบรเวณรอบๆแผลจะอยในระดบปกตประมาณ50-60mmHg

ซงเพยงพอทจะท�าใหเกดการหายของแผลไดแผลทเกดจากการฉายรงสOxygengradientจะต�ามาก

ทบรเวณแผลไปจนถงwoundbed ในขณะท�าHBO ระดบของออกซเจนในพลาสมาจะเพมขนถง

1,500-2,200mmHgท�าใหมการเพมขนของออกซเจนทwoundbedและบรเวณรอบๆแผลออกซเจน

จะไปกระตนใหมการสรางเสนเลอดใหม (Neovascularization ) ลดการอกเสบลดการตดเชอและ

สงเสรมกระบวนการหายของแผล


� เพมระยะการแพรของออกซเจนIncreasedoxygendiffusiondistance

� สงเสรมการสรางเสนเลอดใหมในบรเวณทมความผดปกตจากการฉายรงสและบรเวณท

เนอเยอขาดออกซเจน (Increase angiogenesis through stimulation of VEGF

production)

� กระตนการสรางคอลลาเจนและสเตมเซลล ,Growth factors, activated stem cell

mobilization

� ลดอาการอกเสบและการสญเสยหนาทของเนอเยอ (Reduced inflammation and

apoptosis)

� ใชในการเตรยมเนอเยอในบรเวณทไดรบรงสกอนและหลงท�าหตถการ

8. หตถการปลกซอมแซมเนอเยอทตดยาก (Compromised skin grafts / flaps)

การปลกซอมแซมเนอเยอทเสยงตอการตดยาก (Compromised skin grafts and Flaps)

ควรรกษาเสรมดวยHBOTherapyภายใน4-6ชวโมงหลงหตถการเพอเพมโอกาสการตดประสานของ

GraftsandFlapsภาวะขาดออกซเจน(Hypoxia)อาจเปนสาเหตใหเสนเลอดฝอยทไดรบบาดเจบจาก

การ reperfusionท�าใหออกซเจนลดลงปกตแลว Fibroblastsมความตองการออกซเจนอยางนอย

30-40mmHgในการน�าไปใชสงเคราะหcollagenmatrix เพอสรางเสนเลอดขนใหม เมอท�าgrafts

59



จะใชเวลา2-3วนในการสรางเสนเลอดเขาไปทแผล(woundbed)ชวงเวลานskingraftsใหมๆท

ท�าหตถการอาจขาดออกซเจนและเสยงตอการไมตดกบแผลรบHBOจะกระตนใหมการสรางเสนเลอด

ขนมาใหม สงเสรมใหมการตอบสนองของhostท�าใหมออกซเจนในบรเวณทท�าgrafts เพมขนและ

ชวยลดreperfusioninjuryทจะเกดขนกบgraftsและflapsเพมโอกาสในการหายของเนอเยอทน�า

ไปปลกใหม

HBOTherapyควรท�าทนททผปวยฟนจากยาสลบและใหรกษาวนละ2ครงอยางนอย3วน

ตอจากนนใหวนละครงจนประเมนไดวาแผลอยในภาวะทดแลวหากgraftsหรอflapsลมเหลวและ

มการวางแผนวาจะตองท�าผาตดใหมควรท�าHBOTherapyวนละครงเพอเปนการเตรยมwoundbed

กอนทจะท�าgraftsครงตอไป


� เพมออกซเจนในเนอเยอทปลกใหมลดการขาดเลอดและลดการอกเสบ

� เพมการสรางเนอเยอและหลอดเลอดใหมในบรเวณแผล (ImproveOxygenation in

marginallyperfusedtissue)

� ลดความเสยงการท�าgraftหรอflapsซ�าในผปวยทมภาวะเสยงชวยในการเตรยมเนอเยอ

เพอปลกซอม

� Enhancedproductionofgrowthfactorsandreceptors

9. กระดกอกเสบตดเชอเรอรง (Refractory Osteomyelitis)

RefractoryOsteomyelitisเปนการตดเชอเรอรงของกระดกทเกดขนเปนระยะเวลานานทงทม

การใหยาปฏชวนะและท�าผาตดแลวแตไมประสบผลส�าเรจปกตแลวchronicrefractoryosteomyelitis

เปนผลมาจากการมระดบของออกซเจนทบรเวณทตดเชอต�ามสงแปลกปลอมการซมผานของเนอเยอ

ไมด มการอกเสบขาดสารอาหารการดแลแผลไมดและเชอดอยาปจจยอนๆทเกยวของกบสขภาพ

ของผปวยการทผปวยไมสามารถปฏบตตามค�าแนะน�าไดระดบของออกซเจนในกระดกทตดเชอพบวา

ต�าเกนกวาทจะชวยสงเสรมใหเกดกระบวนการหายของแผลการรกษาดวยHBOภายหลงจากทใหการ

รกษาตามแผนปกตแสดงใหเหนวาดขนเมอoxygen tensionเพมสงขนความสามารถในการก�าจด

เชอแบคทเรยของเมดเลอดขาวดขนในเชอจ�าพวก Staphylococcus epidermis, Pseudomonas

aeruginosa,EscherichiacoliและStaph.aureousหากอวยวะอยในสภาวะทขาดออกซเจนจะไม

สามารถก�าจดเชอเหลานดวยกระบวนการphagocytes ได ในสภาวะทมความเขมขนของออกซเจน

มากกวา 100mmHg จะท�าใหกระบวนการ phagocytes สามารถก�าจดเชอแบคทเรยไดอยางม

ประสทธภาพHBOจะชวยในการเสรมสรางfibroblastแตfibroblastไมสามารถสงเคราะหcollagen

หรอเคลอนยายไปยงบรเวณทบาดเจบได ถาความเขมขนของออกซเจนต�ากวา 30mmHgHBO

จะชวยท�าใหกระบวนการสรางFibroblastไดดนอกจากนการสรางเซลลกระดก(osteoclast)กขนอย

60



กบปรมาณของออกซเจนเชนกน การรกษาดวยHBOท�าใหสภาวะแวดลอมเหมาะสมทสดส�าหรบ

osteoclastในการสรางกระดกใหมแทนทกระดกตาย(necroticbone)

อาการและอาการแสดง มกมประวตกระดกหกชนดOpenfractureทหายยากมหนองหรอสงขบหลงจากโพรงกระดก

เปนๆหายๆบวมปวดและอาจมลกษณะผดรปภาพถายทางรงสจะพบมกระดกตายในบรเวณ

การรกษา การใหยาปฏชวนะและการดแลแผลทเหมาะสม การผาตดเพอน�ากระดกทตายออกตลอด

ทงการแกไขกระดกทหกหรอมลกษณะผดรปการท�าTransplantกระดกทอาจท�าใหประสบผลส�าเรจ

มากขน


� เพมความเขมของออกซเจนในบรเวณกระดกทตดเชอ (Increase oxygen diffusion

distance)ท�าใหมปรมาณออกซเจนเพยงพอตอกระบวนการหายของแผล

� ยบยงการตดเชอแบคทเรยและเสรมฤทธของยาปฏชวนะทใชในการรกษา

� กระตนการสรางเสนเลอดขนมาใหมในบรเวณกระดกทมการตดเชอเรอรง

10. การตดเชอและเนาตายของเนอเยอ (Necrotizing soft tissue infections)

เชอทเปนสาเหต Necrotizing soft tissue infectionsปกตเปนเชอทมอยในธรรมชาตมทง

anaerobicและaerobicการตดเชอมกเกดภายหลงจากการเกดTraumaรอบๆบรเวณมวสดแปลก

ปลอมและหลงการผาตด รางกายมกจะมปจจยเออทสงเสรมใหเกด เชน เบาหวานหรอสาเหตอนท

ท�าใหเกดสภาวะของออกซเจนต�าในอวยวะทเปน แนวทางในการรกษาคอ การท�าผาตดและใหยา

ปฏชวนะตามระบบสวนการใหHBOเสรมเพอผลในการท�าลายเชอแบคทเรยจากออกซเจนทมปรมาณ

สงสงผลตอการเจรญเตบโตของ anaerobicbacteriaอาการแสดงทางคลนคคอ tissuenecrosis

dischargeจะมกลนเหมนมการผลตแกส (gasproduction) และมการตดเชอตดตอถงกนภายใต

ผวหนงโดยทไมสามารถสงเกตเหนการตดเชอนยากทจะวนจฉยแยกออกจากการตดเชอClostridial

อยางรนแรงจนกวาจะไดผลการตรวจculture

ลกษณะของการตดเชอ (Forms of necrotizing soft tissue infection )1. Crepitant anaerobic cellulitis

x มการตดเชอAnaerobicของเนอเยออยางเฉยบพลนx Gasabscess(บางครงรจกกนในรปของClostridialcellulitis)x สาเหตท�าใหเกดโรคไมไดเกดจากClostridialtoxinx ไมไดเกดกบDeepfascia

61



x มการอกเสบทบรเวณSubcutaneoustissuex มกเกดขนใน2-5วนx ปวดนอยกวาNecrotizingfasciitisx เปนแผลทมกลนเหมนมาก

ในผปวยทไมมภาวะแทรกซอน การรกษาโดยท�าการศลยกรรมและการใหยาปฏชวนะกอาจ

เพยงพอแตในผปวยทมสภาพเออตอการตดเชอมากควรจะใหการรกษาเสรมดวยHBO

2. การตดเชอแบคทเรยทลกลาม (Progressive bacterial gangrene)

x Subacutechronicdermalulcerx ปกตมกจะพบทบรเวณabdomenหรอThoracicwallx อาจพบรอบๆบรเวณColostomyหรอIleostomyหรอในchronicskinlesionx อาการแสดงทส�าคญคอเจบปวดอยางรนแรงและมความรสกไวมากx ปกตรอยโรคจะปรากฏใหเหนใน1-2สปดาหภายหลงการผาตดx มปฏกรยาตอบสนองตามระบบเพยงเลกนอย(littlesystemreaction)x ตอนแรกๆแผลจะแดงบวมเปนอยหลายวนแลวเปลยนเปนสมวงออนx ถาเปนมากขนจะเปลยนเปนสใส (สเทาขน) dirty gray-brownหรอ yellowgreenเหมอนกบทเหนบนหนงของสตว

x ไมเกดกบDeepfasciax เชอทท�าใหเกดโรคมทง Microaerobacterial หรอ anaerobic non-hemolyticstreptococcus และ staphylococcus aureusหรอในบางรายอาจพบproteous

ในบรเวณทเกดgangrene

1. Meleney’s UlcerเหมอนกบBacteriaGangreneยกเวน

x มชองเนอตาย (borrowing necrotic tract) เขาไปในเนอเยอและฝงตวอยในบรเวณผวหนงทอยบรเวณหางออกไป

x มกพบภายหลงจากการผาตดตอมน�าเหลองทรกแรขาหนบและคอx อาจพบหลงจากการผาตดล�าไสใหญหรอFemalegenitaltracts

2. Necrotizing fasciitis มกเกดกบผทมปจจยเสยงอยกอนเชน เบาหวาน, alcoholism,

parenteraldrugabuse,อวน,โรคเกยวกบหลอดเลอดและขาดสารอาหาร

x SeveredeepinfectionเกดขนกบSuperficialและdeepfasciax มการแพรกระจายของnecrosisไปตามแนวของfasciaอยางรวดเรวตามมาดวยการเกดnecrosisบรเวณดานในและทผวหนง

x สวนใหญจะเกดกบสวนปลายของอวยวะแขนหรอขาx ต�าแหนงอนๆทอาจเกดขนได เชนabdominalwall,perianalandgroinareaและPost-opwounds

62



x ปกตจะตดเชอตรงบรเวณทเกดการช�าบวมTraumax อาการทเกดทนทคอปวดบรเวณทตดเชอx เนอเยอของผวหนงบรเวณทมการอกเสบอาจจะเกดรวมกบErythemaและCellulitisx จะมหอเลอดทบรเวณผวหนงเปนสน�าเงนหรอสน�าตาลx มกเกดขนภายใน1-4วนx มสารคดหลงทมกลนเหมนเนาออกมาเปนจ�านวนมากx เมอผวหนงเรมเป นสน�าเงน หรอด�า แสดงว ามการกดเซาะเข าไปในผวหนงหรอชนใตผวหนง

x อาจจะมแกสเกดขนx มโอกาสสงในการทจะเกดToxemia

3. Fournier’s Gangrene - Necrotizing fasciitis

พบในผปวยทงหญงและชาย เรมตนจากเกดความเจบปวดทอวยวะสบพนธบรเวณScrotal

หรอVulvaareaอาการแสดงทส�าคญมลกษณะคลายคลงกบNecrotizingfasciitis


� เพมการซมผานของออกซเจนสงเสรมกระบวนการสรางพลงงานของเซลล

� ท�าใหการตอบสนองตอการหายของแผลดขน

� Improvedoxygenischemic/hypoxiatissuebeds

11. แผลไหมจากความรอนระยะเฉยบพลน (Acute thermal burns)

ผปวยทเปนแผลBurnควรไดรบการรกษาดวยHBOภายใน24ชวโมงแรกเพอเปนการปองกน

การเกดReperfusioninjuryลดfluidresuscitationลดการลกลามของBurninjuryชวยลดจ�านวน

ครงทตองท�าผาตดตกแตงหลายๆทลดจ�านวนวนนอนอยในโรงพยาบาลผปวยและลดรอยแผลเปนท

เกดจากBurn injury ไมแนะน�าใหสงตอผปวยเพอมารกษาดวยHBOแตควรตดตงHyperbaric

ChamberไวในหนวยทดแลผปวยBurnเพอลดการตดเชอ


� จ�ากดการสญเสยน�าในเนอเยอ

� สงเสรมใหมการซมผานออกซเจนในเนอเยอ

� ลดการตดเชอบรเวณแผลReduceinflammation

� สงเสรมใหแผลหายเรวขน

� ลดการบวมของเนอเยอ

63



12. แผลหายยาก (Problem Wounds)

แผลทไมตอบสนองตอการรกษาดวยยาและการผาตดเชนแผลเบาหวานแผลทขาดเลอดจาก

เสนเลอดผดปกต แผลช�าบวมทหายยากหรอแผลAmputation ทรกษาไมหายมกพบปญหานในวย

ผใหญผสงอายจากความเสอมสภาพของเซลลระบบไหลเวยนเลอดและสภาวะทางสขภาพปญหา

ของแผลคอHypoxia และ Infection ซงการรกษาดวยHBOสามารถแกปญหานได จากการใช

Subcutaneousoximetryวดเพอประเมนภาวะขาดออกซเจนของแผลทมปญหา(Problemwound)

พบวามTissueoxygentensionsต�ากวา20mmHgไมเพยงพอตอกระบวนการหายของแผลมโอกาส

ตดเชอไดงายและตองท�าAmputation ในทสด จากการส�ารวจชาวอเมรกนประมาณ12 ลานคน

เบาหวานยงเปนสาเหตทท�าใหผปวยตองท�าAmputation ประมาณ50-70% ของผปวยประเภท

NontraumaticทงหมดHBOลดจ�านวนผปวยทตองท�าAmputationลงไดจากการศกษาของBaroni

(Diabeticcare1987)กบกลมของผปวยทมแผลบรเวณแขนขาพบวาการรกษาดวยHBOจะชวย

ลดการAmputateจาก40%เหลอเพยง11%และจากการศกษาของOriani(JofHyperbaric

Medicine1992)ไดศกษาเกยวกบการใชHBOในผปวยDiabeticgangreneทเทาพบวากลมผปวย

ทใหการรกษาดวยHBOประมาณ95%บาดแผลหายดมเพยง4.8%เทานนทตองท�าamputation

ในขณะทกลมของผปวยทไมไดรบการรกษาดวยHBOพบวามผปวยจ�านวน33%ทตองท�าamputation

(p<0.001) และจากการศกษาของ Faglia กบกลมเปาหมายและการสมตวอยางกบผปวยทตองท�า

ศลยกรรมจ�านวน68รายพบวามผปวยในกลมทใหการรกษาดวยHBOจ�านวน3ราย(8.6%)ทตอง

ท�าAmputationและกลมทไมไดรบการรกษาดวยHBOจ�านวน11ราย(33%)ทตองท�าMajor

amputation โดยมผปวยทตองตดขาต�ากวาเขา จ�านวน7 รายและสงกวาเขาจ�านวน4 รายความ

แตกตางทส�าคญอยท P- Value คอ 0.016 ดงนนจงเหนไดวาการรกษาผปวยทเปนแผลหายยาก

รวมกบHBOจะชวยสงเสรมใหรางกายสรางกลไกในการตอตานเชอโรคและสงเสรมใหเกดกระบวนการ

หายของแผลไดด

สาเหตและผลกระทบ

� มความแตกตางกนตามระดบของการตดเชอและการขาดเลอดไปเลยงบรเวณแผล

� HypoxiaและIschemiaเปนปญหาหลกทท�าใหแผลไมหาย

� HypoxiaยงไปยบยงไฟโบรบลาสตทสรางCollagenfibersและการสรางCapillary

� Leucocytesตองการออกซเจน30-40mmHgในการท�าลายเชอโรคในแผลทขาดออกซเจน

จะตดเชอไดงาย

� การไหลเวยนทไมดท�าใหบวมและขาดออกซเจน


� HBOสงเสรมการสรางเสนเลอดใหมในบรเวณแผล

� ปรมาณออกซเจนทเพมขนในบรเวณแผลสงเสรมการสรางcollagen

64



� HBOท�าใหOxygen tension เพมขนมากท�าใหเมดเลอดขาวก�าจดเชอโรคไดดลดการ

ตดเชอ

� ในรายทมภาวะ Venous stasis, Arterial Insufficiency ulcersHBOมประโยชนใน

การเตรยมแผลเพอท�าskingrafts

� การบรหารจดการอนๆ ทส�าคญรวมดวย เชน ยาปฏชวนะ การดแลแผลทเหมาะสม

การควบคมน�าตาลในเลอดการใหวตามนAเสรมสรางคอลลาเจนและอนๆมความจ�าเปน

� Revascularization surgical มความจ�าเปนทตองด�าเนนการเพอแกไขการอดตนของ

เสนเลอดใหญ

� HBOไมสงเสรมใหแผลปกตหายเรวขน

การรกษาใหHBO2-2.4ATAวนละ1-2ครงจ�านวน20-40ครงหรอมgranulationในแผล

ดคาออกซเจนบรเวณแผลเมอวดดวยTCPO2มคาตงแต40mmHgขนไป

13. ฝในสมอง (Intracranial abscess)

สาเหต เกดไดจากการอกเสบตดเชอลกลามจากโพรงไซนส กะโหลกศรษะและการตดเชอ

ทอนๆจากทวรางกายไดมกพบจ�านวนมากท�าความเสยหายตอเนอสมองการเจาะหรอการผาตดเพอ

ระบายหนองออกมกท�าไดยากการใหยาปฏชวนะมกไมคอยไดผลมากนกการท�าลายเชอแบคทเรยตน

เหตของเมดเลอดขาวไมมประสทธภาพจากการทในบรเวณฝขาดออกซเจนหรอมต�ามาก อตราการ

เสยชวตของผปวยดวยโรคนมสงจงมความจ�าเปนตองใหการดแลผปวยอยางใกลชด เชนผปวยทเปน

Multipleabscessในต�าแหนงทอยลกหรอต�าแหนงทส�าคญผปวยทมปญหาเกยวกบระบบimmune

หรอผปวยทมอาการเลวลงทงๆทไดใหการรกษาโดยการผาตดและใหยาปฏชวนะอยางดแลว

ประโยชนทไดจาการรกษาเสรมดวยHBOtherapyมดงตอไปน

� ความเขมขนของออกซเจนทเพมขนไปยบยงfloraทพบในฝ(anaerobic)

� HBOสามารถลดการบวมทบรเวณรอบๆสมองได

� สงเสรมใหHostมกลไกในการปองกนรางกายดขน

� เปนประโยชนกบผปวยทเปนskullosteomylelitisรวมดวย

ควรพจารณาใหการรกษาผปวยดวยHBOกบผปวยทมสภาวะดงตอไปน

� จ�านวนฝมาก

� ฝอยในทลกหรอเสยงตอการท�าหตถการ

� ผปวยมขอจ�ากดทางการรกษา

� ต�าแหนงทจะท�าผาตดเปนต�าแหนงทไมควรท�า (Contraindicatedหรอบรเวณทมความ

เสยงสง)

� ผปวยทท�าผาตดและใหยาปฏชวนะแลวไมมการตอบสนองทดหรอผปวยมอาการเลวลง

65



ประโยชนของ HBO HBOtreatmentอาจจะใหไดวนละ1-2ครงจ�านวนครงในการรกษาขนอยกบการตอบสนอง

ของผปวยวเคราะหไดจากภาพการฉายรงสการรกษาดวยวธนโดยเฉลยประมาณ13-20ครง

14. หดบเฉยบพลน (Sudden sensorineural hearing loss)

ภาวะประสาทหเสอมเฉยบพลนทท�าใหสญเสยการไดยน (SuddenSensorineuralHearing

Loss)พบวารอยละ85 - 90 เกดขนโดยไมทราบสาเหตสวนใหญพบในผปวยกลมอาย40 - 70ป

มกเปนขางใดขางหนง

สนนษฐานวาอาจมสาเหตไดจากภาวะตอไปน

1.การตดเชอไวรสเชนโรคหดคางทมงสวดทเปนตนเหตลกลามใหประสาทหอกเสบ

2.หลอดเลอดแดงทหชนในตบตนท�าใหประสาทหขาดเลอดและออกซเจนท�าใหสญเสยหนาท

3.การรวของน�าในหชนใน(Perilymphaticfistula)อาจเกดจากการสงน�ามกแรงๆไอหรอเบง

แรงๆหรอการทมความดนในสมองสงขนท�าใหประสาทหเสอมตามมา

4.การเจบปวยเชนไดรบบาดเจบทศรษะเนองอกหชนในตดเชอพษจากยาบางชนดและจาก

สารพษเชนยาจ�าพวกSalicylate,Streptomycinเปนตน

สวนใหญผปวยจะมอาการน�ามาดวยหออ การไดยนลดลงมเสยงดงในหคลายมจงหรดหรอ

จกจน อาจมอาการเวยนศรษะรวมดวย เมอมาพบแพทยแลวถาตรวจดวยAudiogramมกพบวา

การไดยนลดลงมากกวา30เดซเบลตงแต3ความถขนไปในขางทเปน

การรกษาสวนใหญไมมการรกษาจ�าเพาะแพทยมกใหการรกษาแบบประคบประคองดงน

1. รกษาตามสาเหตทเปนสวนใหญไมสามารถรกษาใหคนเปนปกตได

2. การรกษาตามอาการเชนใหยาลดการอกเสบของประสาทหพวกสเตยรอยดโดยการให

รบประทาน หรอฉดผานเยอแกวหเข าในหชนกลาง การใหยาขยายหลอดเลอด

(Vasodilator)เพอใหเลอดไปเลยงหชนในมากขน

3. การรกษาดวยHBOพบวาไดผลดแตควรไดรบในระยะแรกๆทมอาการHBOจะไปชวย

เพมปรมาณออกซเจนทหชนใน(O2concentration)และมHighO

2SupplyในCochlea

ลดการเสอมของเซลลประสาทหทขาดเลอดและออกซเจนไปเลยงเสรมจากการรกษาปกต

66












2010


การจดการเกยวกบบาดแผล(Wound management)

บทท

บทน�า

การดแลผปวยทมบาดแผลเปนบทบาทพยาบาลทมความส�าคญบงบอกถงความรบผดชอบ

และสมรรถนะทางการพยาบาลซงครอบคลมถงการท�าแผลการประเมนแผลทงชนดแผลเฉยบพลน

(Acutewound) และบาดแผลเรอรง (Chronicwound) ในปจจบนพบวาผปวยทมบาดแผลเรอรงม

จ�านวนเพมขน สาเหตส�าคญมาจากอายขยของประชากรทเพมขน และมโรคประจ�าตวทมผลตอการ

เกดบาดแผลเรอรงไดมากขนไดแกโรคเบาหวานโรคเกยวกบหลอดเลอดแดงและหลอดเลอดด�า

บาดแผลหมายถงบรเวณเนอเยอของรางกายบรเวณใดบรเวณหนงไดรบบาดเจบท�าใหผวหนง

ถกท�าลายผวหนงอาจแยกออกจากกนหรออวยวะตางๆในรางกายอาจฉกขาดรวมดวย(เกยรตพงษ

ถาวร,อจฉราเตชะฤทธพทกษ,สมคดโพธชนะพนธและผองศรศรโมกะรตน,2542;วจตรากสมภ,

2546)บาดแผลอบตเหตทพบบอยสามารถแบงชนดไดดงน

1. บาดแผลถลอก (abrasion wound) เกดจากการทผวหนงไถลหรอครดกบพนผวท

หยาบแขงจงท�าใหผวหนงชนอพทเลยล(epitheliallayer)และชนหนงก�าพรา(epidermis)

หรอผวหนงทอยลกลงไปหลดออกแผลถลอกมความส�าคญมความเสยงทจะตดเชอไดงาย

เนองจากผวหนงสวนทท�าหนาทปองกนเชอโรคหายไป และอาจมเศษดน กรวดทราย

ตดอยทแผลได(สดาพรรณธญจรา,2546;Herman&Newberry,2003)

2. แผลฉกขาด (laceration) เปนแผลเปดทเกดจากวตถทไมมคมแตมแรงทจะท�าใหผวหนง

ฉกขาดไดขอบแผลมกจะขาดกะรงกะรงมเลอดออกไดมากแผลมกมความลกไปจนถงชน

ใตผวหนงจนกระทงอาจลกไปจนถงชนกลามเนอได(Freeman&Pethe,2002)

3. แผลถกแทงดวยของแหลมคม(puncturewound)เปนแผลทเกดจากการถกวตถแทงเขาไป

ในผวหนงเชนมดซงมกจะท�าใหเกดอนตรายตออวยวะดานในไดมากความรนแรงขนอย

กบต�าแหนงทถกแทงความลกและการท�าลายของเนอเยอ(สดาพรรณธญจราและวนดา

ออประเสรฐศกด,2546)

4. แผลทมเนอเยอหลดออกจากรางกายเกอบทงหมด(avulsion)บาดแผลชนดนมกเกดการ

ขาดหายไปทกชนของผวหนง (full thickness)สวนใหญมกเกดบรเวณผวหนงบรเวณมอ

เทาหรอแขนขา(Herman&Newberry,2003)

สายรง สขตะกว

4

68


การจดการเกยวกบบาดแผล

บาดแผลเรอรง(chronicwound)หมายถงบาดแผลทไมสามารถหายไดเองตามระยะเวลา

ของกระบวนการหายของแผลตามปกต เปนแผลทหายชา ไมหายหรอเกดใหมซ�า ๆ การหายของ

บาดแผลทชาลงอาจเกดจากภาวะแทรกซอนเชนการตดเชอสงผลกระทบตอคณภาพชวตของผปวย

เพมระยะเวลาการอยโรงพยาบาล เพมคาใชจายมผลกระทบตอสภาวะจตใจผปวย (รตนาอยเปลา,

2550).พยาบาลเปนผทมความส�าคญในการดแลผปวยทมบาดแผลเรอรง ดงนนควรมความเขาใจ

เกยวกบสรรวทยาการหายของบาดแผลตามปกต พยาธสรรวทยาของบาดแผลเรอรง การประเมน

บาดแผลการฝกฝนการดแลผปวยทมบาดแผลเรอรงเพมเตมเพอสามารถใหการดแลผปวยเหลานได

อยางเหมาะสม

สรรวทยาการหายของบาดแผลตามปกต

ความรความเขาใจเกยวกบสรรวทยาของการหายของแผลจะเปนพนฐานทชวยใหพยาบาล

สามารถปฏบตการดแลแผลไดอยางถกตองการหายของแผลจะเปนปฏกรยาทเกดระหวางเซลลผวหนง

ชนนอก (epidermal cells) เซลลผวหนงชนใน (dermal cells) สารประกอบทอยระหวางเซลล

(extracellularmatrix: ECM) การสรางหลอดเลอดใหม (angiogenesis) และโปรตนในน�าเหลอง

ซงทงหมดนจะท�างานประสานกนโดยไซโตไคนหลายชนด (cytokines) และปจจยเกยวกบการเจรญ

เตบโตตางๆ(growthfactors)กระบวนการหายของแผลเปนกระบวนการทเรมเมอมการบาดเจบของ

เนอเยอ และจะสนสดเมอแผลสมานปดสนทอยางสมบรณและมแผลเปนเกดขน ซงในบางกรณกวา

แผลจะหายอาจใชเวลาหลายปการหายของแผลมหลายระยะแตละระยะจะมกระบวนการเปลยนแปลง

ทเกดขนตอเนองทบซอนกนไปแบงไดเปน4ระยะดงน

ระยะท 1 ระยะหามเลอด (Hemostasis)เมอมการบาดเจบตอเนอเยอเกดขนจากการมบาดแผลจะท�าใหเกดการบาดเจบตอหลอดเลอด

และendothelialcellsเลอดจะออกมาอยในแผลท�าใหมECMซงชวยในการเคลอนตวของเซลลเขา

มาในแผล(cellmigration)ระยะนจะมการหดตวของหลอดเลอด(vasoconstriction)เปนระยะสนๆ

เนองจากการหลงchemicalmediatorsเชนhistamine,serotoninและadenosinetriphosphate

(ATP) มการกระตนเกรดเลอดและปจจยควบคมการแขงตวของเลอด โดยการกระตน factor XII

(Hagemanfactor)ท�าใหมการแขงตวของเลอด(clotformation)และเกดการหามเลอดซงการหาม

เลอดเปนการกกเลอดไวเฉพาะต�าแหนงทหลอดเลอดถกท�าลายท�าใหเปนระบบปดและมความดนสง

ปองกนการเสยเลอดเพมขนและเมอไมมเลอดออกแลวเกรดเลอดจะไมมความจ�าเปนในการหายของ

แผลอกตอไปตอมาจะเกดขบวนการfibrinolysisเพอกอใหเกดการเคลอนตวของเซลลตางๆเขามา

ในแผลเพอการเขาสระยะตอไปของการหายของแผล

69



ระยะท 2 ระยะอกเสบ (Inflammation)เมอ fibrinclotสลายไปจะเกดการขยายตวของหลอดเลอดและเกดการอกเสบจากการหลง

prostaglandins และ activated complement proteinsผนงหลอดเลอดยอมใหมการซมผานของ

ของเหลวไดมากขน(capillarypermeability)ท�าใหมplasmaรวออกไปสเนอเยอโดยรอบซงจะกอให

เกดinflammatoryexudateเซลลทเกยวของในระยะของการอกเสบทส�าคญม2ตวคอneutrophil

และmacrophage (เปลยนมาจากmonocyte)neutrophilและmonocyteจะถกดงเขาสแผลโดย

chemotacticfactorsหลายชนดNeutrophilจะเปนเซลลคมกน(immunecell)ตวแรกทมาถงแผล

มบทบาทมากในระยะแรกของการอกเสบจะพบอยในแผลไมนานหลงบาดเจบเพมจ�านวนสงสดภายใน

24 - 48ชวโมงท�าหนาทในการท�าลายเชอแบคทเรยและสงแปลกปลอมตางๆ โดยการหลงเอนไซม

และการจบกน(phagocytosis)neutrophilมชวตสนมากและจะลดจ�านวนลงอยางเรวภายหลง3วน

Monocyteจะเปลยนเปนmacrophageและมกจะพบประมาณวนท 2 -3หลงการบาดเจบจะท�า

หนาทจบกนเชอโรคและฆา pathogenic organisms กนเนอตาย (tissuedebris)macrophage

เปนแหลงของbiological regulatorsทส�าคญรวมทง cytokinesและgrowth factors, bioactive

lipidproductsและproteolyticenzymesซงจ�าเปนส�าหรบการหายของแผลตามปกตmacrophage

ยงท�าหนาทในการเปลยนจากระยะอกเสบไปเปนระยะแบงเซลลโดยการหลงสารตาง ๆ ไดแก

platelet-derivedgrowthfactor(PDGF),tumornecrosisfactorα,transforminggrowthfactor

βและinsulingrowthfactor1

นอกจากนเกรดเลอดทอยในแผลตงแตระยะแรกของการบาดเจบนน ยงท�าหนาทในการหลง

cytokinesทชวยในการหายของแผลไดแกPDGF,transforminggrowthfactor(TGF)และepidermal

growth factor (EGF) ซงแตละชนดจะท�าหนาทแตกตางกนไป ไดแก PDGFชวยในการสงเคราะห

คอลลาเจนและโปรตน และกระตนการสรางเนอเยอใหม (granulation tissue) TGFα ชวยใน

กระบวนการ chemotaxis และepithelializationTGFβ ชวยเกยวกบการสรางคอลลาเจนกระตนfibroblastsและการสรางหลอดเลอดใหม(angiogenesis)EGFท�าหนาทเกยวกบneovascularization

การสรางคอลลาเจนกระตนfibroblastsและmacrophagesสวนBasicfibroblastgrowthfactor

ท�าหนาทในการสรางหลอดเลอดใหม(angiogenesis)

ระยะท 3 ระยะแบงเซลล (Proliferation or Granulation)มกพบเรม3วนหลงการบาดเจบและนานประมาณ2-3สปดาหระยะนมการสรางเนอเยอ

ใหมในแผล (granulation tissue) ซงประกอบดวยmatrix ของ fibrin, fibronectin, collagens,

proteoglycans,glycosaminoglycans(GAGs)และglycoproteinอนๆfibroblastจะเคลอนเขา

มาในแผลและเพมจ�านวนขนโดยการกระตนของgrowthfactorsไดแกPDGFและTGFβ1รวมกบextracellular-matrix.moleculesfibroblastจะผลตproteoglycansซงมลกษณะเปนสารคลายกาว

(glue-likegroundsubstance)ทชวยเตมพนทชองวางในแผลใหเตมเคลอบและเชอมfiberเขาดวยกน

70



ท�าใหมความยดหยนเพมมากขนและผลต fibronectinชวยในการสราง frameworkส�าหรบเนอเยอ

ใหมโดยการยดคอลลาเจนและเซลลเขาไวดวยกนและจบตดไวกบgroundsubstanceนอกจากนยง

ผลตECMตวใหมทจ�าเปนในการกระตนใหเกดการเจรญเตบโตของเซลลและกระตนการสรางหลอด

เลอดทจะน�าออกซเจนและสารอาหารทจ�าเปนส�าหรบการเผาผลาญของเซลล เนองจากในระยะแรก

แผลจะอยในภาวะขาดออกซเจน (hypoxic) และขาดสารอาหาร ในขณะทมการสงเคราะหmatrix

ใหมพบวาmatrixเกาจะสลายไปโดยเอนไซมไดแกmatrixmetalloproteinases(MMPs)และplas-

minogenactivatorsเปนกระบวนการทเกดขนเพอสรางความสมดลของสงแวดลอมในแผล

วตามนซพบวามบทบาทในการเปน coenzyme ชวยในการสรางคอลลาเจน ซงถาสราง

คอลลาเจนโดยมวตามนซไมเพยงพอเนอเยอใหมจะออนแอ เพราะมการเชอมตอระหวางไฟเบอร

(cross-linkingoffibers)ไมเพยงพอท�าใหลดความแขงแรงของแผล(tensilestrength)เมอแผลหาย

ในระยะแบงเซลลนมกระบวนการทส�าคญเกดขนพรอมกนอก2กระบวนการคอการสรางเซลล

ผวใหม (epithelialization) และการหดรงของแผล (woundcontraction) ซง epithelializationจะ

เปนการคลมผวหนาของแผลโดยการสราง epithelium ใหมมาปดคลมแผลhair folliclesทเหลออย

จะเปนทเกาะของepitheliumทเกดใหมการเคลอนตว(migration)ของepitheliumจะเกดขนขามผว

หนาของแผลจนกระทง epithelial cells มาบรรจบกนหลงจากนนการเคลอนตวจะหยดลง เรยก

กระบวนการcontactinhibitionสวนการหดรงของแผลนนจะชวยลดขนาดแผลลงจนกระทงแผลปด

เปนกระบวนการทเกดจากการท�าหนาทของmyofibroblastโดยอทธพลของinflammatorymediators

ระยะท 4 ระยะเสรมสรางความแขงแรง (Remodeling or Maturation)เปนระยะสดทายของการหายของแผล เรมประมาณสปดาหท 3 หลงการบาดเจบ และเกด

ตอเนองกนไปจนถง 1ปหรอมากกวา ระยะนจะเกดการเปลยนแปลงโดยมการสรางและการท�าลาย

คอลลาเจนอยางสมดล เปนกระบวนการทชวยเสรมสรางความแขงแรงของเสนใยคอลลาเจนทอยใน

แผลในระยะแบงเซลล คอลลาเจนเดมจะถกแทนทดวยคอลลาเจนทสรางขนใหมและแขงแรงกวา

ชวยเพมความแขงแรงของแผล(tensilestrength)กระบวนการนจะเกดตอเนองควบคไปกบการเคลอน

ตวของ fibroblast และเสรมสรางใหเกดความแขงแรงของหลอดเลอดทเกดขนใหม จงมผลท�าใหเกด

แผลเปนทหดเลกลงบางและมสซด

แผลเปนจะเปนผลผลตสดทายของการหายของแผลชวยใหเนอเยอเกดการสมานตอเนองและ

ชวยใหเกดความแขงแรงแตความแขงแรงของแผลเปนจะนอยกวาเนอเยอปกต

71



รปท 1 แสดงระยะการหายของแผล

พยาธสรรวทยาการหายของบาดแผลเรอรง

ปจจยทท�าใหเกดแผลเรอรงหรอแผลไมหายม 2 ปจจยทส�าคญคอ ปจจยเฉพาะท (local

factors) และปจจยทางระบบของรางกาย (systemic factors) ปจจยเฉพาะท ไดแก การตดเชอ

การเปอยนมของผวหนงรอบแผลจากสารน�าในแผลออกมาชมบรเวณผวหนงปกตรอบๆแผลมากเกน

ไป(tissuemaceration)มสงแปลกปลอมในแผลการสบบหร การขาดเลอดมาเลยงมะเรงทผวหนง

หลอดเลอดด�าผดปกตการชอกช�าทแผล(mechanicaltrauma)สารพษการฉายรงสหรอเปนผลจาก

การรกษา(iatrogenic)สวนปจจยทางระบบของรางกายไดแกโรคเรอรงตางๆภาวะขาดสารอาหาร

ภาวะตดสราเรอรงการใชGlucocorticoidsteroidsยาเคมบ�าบดคนสงอายมะเรงและการมของเสย

คงในระบบตางๆ ของรางกาย(uremia)แผลเรอรงหรอแผลทไมหายมกมการหยดชะงกทระยะอกเสบ

ระยะแบงเซลล และระยะเสรมสรางความแขงแรง โดยพบวาการมระยะอกเสบทยาวนานเปนปจจย

ส�าคญทสดในการเกดแผลหายชามการศกษาพบวาแผลเรอรงมความแตกตางจากปกตไดแกการเพม

จ�านวนของอพธเลยม(epithelialhyperplasia)การอกเสบการเกดfibrosisและการสรางหลอดเลอด

(capillaryproliferation)

พยาธสรรวทยาการหายของบาดแผลเรอรงมดงน

1. แผลเรอรงมความเขมขนของMMPsมากกวาแผลเฉยบพลนมากท�าใหเกดความไมสมดล

ระหวางproteinasesและตวยบยง(inhibitors)กรณทมกระบวนการproteolyticเพมขน

จะลดการควบคมการท�าลายเนอเยอ ซงอาจท�าใหเกดแผลเรอรงและไมหาย เมอแผลม

ความเขมขนของMMPsมากจะกดการแบงเซลลและการสรางหลอดเลอดใหมและยงเพม

การท�าลายECMท�าใหการซอมแซมเนอเยอท�าไดไมด นอกจากน แผลเรอรงม tissue

inhibitorsofmetalloproteinases(TIMPs)หลงโดยkeratinocytesลดลงTIMPsเปนตว

ทท�าใหเกดความสมดล (counterbalance) ของMMPsพบวา TIMP-1มหนาทในการ

72



ปองกนเนอเยอจากการถกท�าลายโดยกระบวนการproteolytic ซง epidermal TIMP-1

จะยบยงMMPsทท�าลายepidermalbasementmembraneดงนนกรณทพบTIMPs

ลดลงท�าใหแผลหายชาได

2. แผลเรอรงมneutrophilproteinasesมากเกนไปท�าใหเกดการท�าลายทผดปกตของECM

ท�าใหแผลไมหายการม growth factorsลดลง ในแผลเรอรงพบวามระดบของPDGF,

basicfibroblastgrowthfactor,epidermalgrowthfactorและTGFβลดลงเมอเปรยบเทยบกบแผลเฉยบพลน

3. แผลเรอรงมαvβ6 integrinมากเปนepithelialcell-specificreceptorทกระตนการเคลอนตวของkeratinocytesทขอบแผลในสปดาหแรกๆ ของกระบวนการซอมแซมเนอเยอ

จนกระทงกระบวนการสรางเซลลผวใหมสมบรณซงหลงจาก14วนของการหายของแผล

αvβ6integrinจะลดระดบลงมากแตในแผลเรอรงยงพบเปนจ�านวนมากอยและจากการศกษาพบวาท�าใหแผลไมหายในสตวทดลอง การมเซลลทไมสามารถท�าหนาทได

(senescent cells) จาก fibroblastsทมอายมากท�าใหมความสามารถในการแบงเซลล

ลดลง(proliferationpotential)เรยกวาsenescenceเซลลชนดนจะไมสามารถตอบสนอง

ตอgrowthfactorsไดปรากฏการณนเกดกบเซลลปกตไดกรณขาดออกซเจน(oxidative

stress)การฉายรงส หรอฤทธของ kinasesและoncoproteins ลกษณะของเซลลจะม

ลกษณะใหญและมการหยดชะงกของcell-cycleเตบโตชาอาจเกดจากการเปลยนแปลง

หลายอยางเชนการเพมการสรางcytokines,chemokinesอนมลอสระ(oxygenfree

radicals)plasminogenactivatorinhibitor-1และMMPsแตsenescentcellทพบวา

เกยวของกบแผลทไมหายคอsenescentcellของfibroblasts

4. สารน�าในแผลเรอรงพบเซลลทมความสามารถในการแบงเซลลลดลงแตในแผลเฉยบพลน

มสารน�าทเหมาะแกการสงเคราะหDNA

5. การไดรบยา glucocorticoids จะท�าใหแผลหายชาได เนองจากยาดงกลาวยบยง

inflammatory cells ในระยะอกเสบการทดลองในสตวทไดรบยากลมนพบจ�านวนของ

macrophageและfibroblastลดลงซงการลดลงของmacrophageอาจเกดจากการสราง

growth factors หรอ cytokines ลดลง นอกจากน ยากลมนยงลดการสงเคราะห

คอลลาเจนดวย

การประเมนบาดแผลเรอรงบาดแผลเรอรงทพบมากไดแกแผลเบาหวานแผลกดทบแผลขาดเลอดและแผลจากความ

ผดปกตของหลอดเลอดด�าการประเมนบาดแผลมความส�าคญในการเปนขอมลพนฐานในการวางแผน

การดแลผปวยถาขาดการประเมนอยางครอบคลมอาจท�าใหแผนการดแลผปวยไมเหมาะสมหรอขาด

ประสทธภาพได การประเมนไมควรท�าเฉพาะการประเมนลกษณะและความรนแรงของแผลเพยง

อยางเดยวควรประเมนใหครอบคลมดงน

73



การซกประวตไดแกการซกประวตเกยวกบการไดรบยาการมกจกรรมสงคมจตใจและการ

ไดรบสารอาหารทงในระยะกอนและหลงการเกดบาดแผลดงน

1. ประวตเกยวกบการไดรบยาซกประวตเกยวกบการไดรบยาทงยาทมผลตอรางกายโดยรวม

(systemic)และยาทใสในแผลโดยตรง(topical)เพราะกรณทผปวยไดรบยาไดแกยาเคม

บ�าบดการฉายรงสยาสเตยรอยดมผลตอกระบวนการหายของแผลสวนยาทใสในแผล

โดยตรง เชนPovidone-iodineและSodiumhypochloriteจะเปนพษกบ fibroblasts

ซงจ�าเปนตอการหายของแผลและการสรางเนอเยอเกยวพน

2. ประวตการมกจกรรมซกประวตทงแบบแผนการมกจกรรมตามปกตและเมอเกดแผลเชน

การออกก�าลงกายจะมผลตอแผลทมความผดปกตของหลอดเลอดด�าประเมนผลกระทบ

ของแผลตอการท�างานและการใชชวตประจ�าวนของผปวยและรปแบบการนอนทงปรมาณ

และคณภาพของการนอนหลบการนอนหลบไมเพยงพอมผลตอการหลงgrowthhormone

ทมผลตอการหายของแผลทาทางการนอนเชนนงหลบอาจสมพนธกบการเปนแผลจาก

การขาดเลอดมาเลยงทขาอยางรนแรง(severearterialinsufficiency)

3. ประวตทางสงคมซกประวตเกยวกบความสมพนธระหวางสมาชกในครอบครวและบคคล

ส�าคญอนในชวต ฐานะและแหลงสนบสนนทางการเงน เพอประเมนแหลงสนบสนน

เกยวกบการดแลแผลของผปวยซกประวตเกยวกบสภาพแวดลอมทงทบานชมชนและท

ท�างานเพอประเมนปจจยเสยงของการเกดแผลรวมทงแหลงสนบสนนทางสงคมในชมชน

ประวตการท�างาน ระดบการศกษา ลกษณะการใชชวตในแตละวน เพอประเมนรปแบบ

ของการดแลสขภาพ

4. ประวตดานจตใจปจจยดานจตใจอาจสงผลตอการหายของแผลไดมการศกษาพบวาหญง

ทมคะแนนการรบรความเครยดสงจะมการผลตcytokinesทส�าคญ2ชนดลดลงทต�าแหนง

ของแผลอยางมนยส�าคญคอinterleukin1alpha(IL-la)และIL-8และยงพบวาตวอยาง

กลมนมผลกระทบดานความเครยดมากกวาปกตภายใน24ชวโมงนอกจากนยงพบระดบ

cortisolในน�าลายสงกวาผทมการสรางcytokineตามปกตควรซกประวตเกยวกบความ

สามารถในการคดร เชน แบบแผนการเรยนรของผปวย และความคดความจ�าประวต

เกยวกบการตอบสนองตอความเจบปวยและสงทกอใหเกดความเครยด เชน การเผชญ

ปญหา และประวตเกยวกบการตอบสนองตอการดแล เชน การยอมท�าตามค�าแนะน�า

(compliance)เพอประเมนการรบรเกยวกบการมแผลเรอรงความคดความเชอตลอดจน

วธการเผชญปญหาและคนหาแนวทางการดแลแผลเรอรงของตนเองอยางเหมาะสม

5. ประวตการไดรบสารอาหาร การไดรบสารอาหารมความส�าคญในการปองกนภาวะ

แทรกซอนของแผลและชวยเรงการหายของแผลควรซกประวตเกยวกบอาหารทผปวยรบ

ประทานในแตละวนปจจยเสยงตอการเกดภาวะขาดสารอาหารภาวะขาดสารอาหารท

เกดขนแลว การลดลงของน�าหนกตว อาจตองตรวจทางหองปฏบตการเพมเตม ไดแก

74



อลบมนในเลอด(serumalbumin)(ควรมากกวา3.5mg/dl)ระดบของฮโมโกลบนและ

ฮมาโตครท(hemoglobinandhematocritlevels)

การตรวจรางกายและการตรวจตามระบบ (systems review and physical

examination considerations) ควรตรวจรางกายตงแตศรษะจรดเทาและการตรวจตามระบบตางๆ

ดงน

1. การตดเชอและการกดภมคมกน (Infectionand immunosuppression)การตดเชอเปน

สงส�าคญทท�าใหแผลหายชาในแผลเรอรงท�าใหระยะอกเสบในกระบวนการหายของแผล

นานขนการสงเคราะหคอลลาเจนท�าไดชาลงยบยงการสรางเนอเยอผวใหมและท�าใหแผล

เกดการบาดเจบเพมขนเนองจากท�าใหแผลเกดภาวะขาดออกซเจนควรประเมนเกยวกบ

อาการและอาการแสดงของการตดเชอในรางกายและทต�าแหนงของแผลไดแกลกษณะ

แดง(erythema)บวมแขง(induration)รอนเจบปวดและมหนอง(purulentexudate)

การตรวจจ�านวนโคโลนของแบคทเรย (bacterial colony count) กรณทไดคามากกวา

105organisms/mlหมายถงมการตดเชอ (infection) เกดขนแตในกรณของแผลเรอรง

มกพบบอยวามbacterialcolonycountมากกวา105organisms/mlแตอาจไมมอาการ

แสดงของการตดเชอกไดแตจะบงชวากระบวนการหายของแผลจะไมดหรอหายชาการกด

ภมคมกนจะมผลตอระยะการอกเสบเชนเดยวกน

2. ระบบหวใจและหลอดเลอดและระบบหายใจ(Cardiovascularandrespiratorysystems)

การหายของแผลขนอยกบออกซเจนทเปนสงแวดลอมของแผลและการไหลเวยนของเลอด

ทสามารถน�าออกซเจนไปเลยงแผลและก�าจดของเสย (metabolicwaste products)

ทต�าแหนงของแผลควรประเมนเกยวกบการก�าซาบออกซเจนของเนอเยอ(tissueperfusion)

และการไดรบออกซเจนการประเมนระบบหวใจ ไดแก ชพจรอาการบวมของขาทงขณะ

เดนและนงและอาการบวมทบรเวณกนกบ(sacralarea)ขณะนอนหงายอาการบวมกด

บมของขา น�าหนกตวเกนจากภาวะน�าคง การออนแรงของกลามเนอ อาการออนลา

(fatigue) การประเมนระบบหายใจ ไดแก ลกษณะการหายใจ เสยงการหายใจ และ

การขยายตวของทรวงอกประเมนpulse oximetry และประเมนการท�าหนาทของปอด

(pulmonaryfunctiontests)

3. ระบบหลอดเลอดสวนปลาย(Peripheralvascularsystem)ทงหลอดเลอดแดงและหลอด

เลอดด�าสวนปลายมผลตอการหายของแผลเนองจากเปนปจจยของการก�าซาบออกซเจน

และการไดรบออกซเจนของเนอเยอ ควรประเมนเกยวกบระดบการขาดออกซเจนของ

เนอเยอ(degreeoftissuehypoxia)โดยประเมนทางTCOM(TrancutaneousOxygen

Measurement)ประเมนอณหภมสการไหลเวยนกลบของหลอดเลอดสวนปลาย(capillary

refill)และอาการบวมของขาโดยเปรยบเทยบกนทง2ขางประเมนพสยการเคลอนไหวของ

ขอ (range ofmotion) ความแขงแรงของกลามเนอ ชพจร และรเฟลกซทขา ในผปวย

75



ทมแผลขาดเลอดทขาการประเมนชพจรทส�าคญคอชพจรหลงเทา(dorsalispedispulse)

และบรเวณขอเทา(posteriortibialpulse)นอกจากนควรประเมนanklebrachialindex

(ABI)ในผปวยทมแผลทขาตรวจโดยการใชDopplerdeviceประเมนความดนเลอดขณะ

หวใจบบตว(systolicbloodpressure)ทbrachialarteryและทdorsalispedisของขาง

เดยวกนภาวะปกตคอความดนทขอเทาพบสงกวาทแขนซงแผลอาจหายไดดขนกรณตรวจ

พบคาABIมากกวาหรอเทากบ0.08ถาไดคาต�ากวาหมายถงมภาวะขาดเลอดแดงมาเลยง

ไมควรใหการรกษาโดยวธตดเนอตาย(debridement)หรอการใชการกดรด(compression

therapy)หรอถาจ�าเปนตองใชวธเหลานตองท�าภายใตความระมดระวงอยางมาก

4. ระบบทางเดนอาหารและระบบการขบถายปสสาวะ(Gastrointestinalandgenitourinary

systems)ระบบทางเดนอาหารมความส�าคญในการยอยและดดซมสารอาหารและน�าควร

ประเมนเกยวกบการมเลอดออกในทางเดนอาหารรปแบบของการขบถายอจจาระรวมถง

การควบคมการขบถายอจจาระไมไดระบบขบถายปสสาวะควรประเมนทงสวนบน(ไตและ

ทอไต) และสวนลาง (กระเพาะปสสาวะ หรด และทอปสสาวะ) เกยวกบภาวะไตวาย

การควบคมการขบถายปสสาวะไมไดและการตดเชอในระบบทางเดนปสสาวะ

5. ระบบประสาทและกระดกและกลามเนอ(Neurologicandmusculoskeletalsystems)

กรณทผปวยมปญหาเกยวกบการเคลอนไหวทมสาเหตจากทงระบบประสาทกระดกและ

กลามเนอจะสงผลใหเกดแผลกดทบไดงายประเมนเกยวกบทาเดน การทรงตว การสน

(tremors)การเดนเซความแขงแรงของกลามเนอการคดรการเคลอนไหวของขอลกษณะ

การเปนอมพาตเปนตน

6. ระบบตอมไรทอ(Endocrinesystem)โรคเบาหวานเปนโรคของตอมไรทอทเปนปจจยเสยง

ทจะท�าใหเกดแผลและท�าใหแผลหายชาไดควรประเมนระดบน�าตาลในเลอดไดแกfasting

bloodsugarควรนอยกวา140mg/dlผลglycosylatedhemoglobin(HgbA1C)ถาพบ

นอยกวารอยละ7จะหมายถงสามารถควบคมเบาหวานไดด

การประเมนความเจบปวด

ความเจบปวดของแผลมหลายลกษณะอาจเกดจากตวแผลเองหรอจากความผดปกตของเสน

ประสาทรปแบบของความเจบปวดในบาดแผลเรอรง(Modelofchronicwoundpain)ม3รปแบบ

คอ1)cyclicacutewoundpainเปนความเจบปวดทเกดจากการกระท�าของบคลากรทางการแพทย

ในแตละครงทท�าแผลหรอการเปลยนทาใหผปวย2)non-cyclicacutewoundpainเกดขนเมอมการ

รบกวนแผลเปนครงคราว (intermittentmanipulationof thewound) เชนการก�าจดเนอตายและ

3)chronicwoundpainเปนความเจบปวดทเกดขนตลอดเวลาโดยไมตองมสงรบกวนแผล(persistent

pain) ควรประเมนความเจบปวดเกยวกบความรนแรง ระยะเวลา และวธการแกไขเมอเกดความ

เจบปวดควรประเมนโดยใชpainscaleตามรปท2มคะแนน0ถง10โดยคะแนน0หมายถงไมม

ความเจบปวดเลยและคะแนน10หมายถงความเจบปวดทมากทสดในชวตหรอใช visual analog

76



scaleในกรณทผปวยพดไมไดใหสงเกตจากสหนาและทาทางทแสดงความเจบปวดการประเมนความ

เจบปวดควรท�าทงกอนและขณะท�าแผลและเวลาปกตทไมไดมการรบกวนแผล

รปท 2 pain measurement scale

การประเมนบาดแผล

การประเมนบาดแผลควรประเมนใหครอบคลมเกยวกบต�าแหนง ขนาดความลก ขอบแผล

สงทออกมาจากแผลและอนๆใหครอบคลมดงน

1. ต�าแหนง(Location)บนทกตามต�าแหนงทมแผลตามกายวภาคต�าแหนงของแผลอาจท�าให

ทราบสาเหตของการเกดแผลและมอทธพลตอการหายของแผลอยางชดเจนกรณมแผล

ตามปมกระดกมกจะเปนแผลกดทบโดยกระดกซาครม(sacrum)เปนต�าแหนงทเกดแผล

กดทบไดมากทสดแผลทขาเหนอตาตมทง2ดาน(medialหรอ lateralmalleolus)มก

เปนแผลของหลอดเลอดด�า แผลทเกดจากหลอดเลอดแดงมกเกดทหลงเทาหรอปลายนว

เทา สวนแผลเบาหวานมกเกดบรเวณฝาเทาบรเวณทมการเสยดสขณะเคลอนไหว เชน

แขนเขาเทาจะมโอกาสหายชามากกวาต�าแหนงอนเนองจากเซลลทก�าลงงอกใหมและ

มการเคลอนทเขาสแผลถกรบกวน เชนเดยวกบบรเวณทรองรบแรงกดและแรงไถล เชน

สะโพก กน การหายของแผลจะชาลงเชนกน ในขณะทแผลบรเวณใบหนาจะหายไดด

เนองจากมหลอดเลอดมาเลยงมาก

2. รปรางของแผล(Shape)เมอแผลเรมหายรปรางของแผลจะเปลยนแปลงไปซงเปนผลจาก

การหดรง (contraction) ของเนอเยอ รปรางของแผลมหลายรปแบบ เชน วงกลม วงร

สเหลยมหรอมรปรางไมสม�าเสมอ

3. ขนาดแผล (woundsize)การประเมนขนาดแผลเปนสงส�าคญในการตดตามประเมนผล

การรกษามวธการประเมนหลายวธ ไดแก การวดโดยใชแถบวดเปนเซนตเมตร (linear

measurement) การใชแผนตารางในการทาบวด (wound tracing)ภาพถายแผลหรอ

โปรแกรมคอมพวเตอร ความลกของแผลอาจวดโดยการใชกานส�าลพนปลายไม (cotton

swabapplicator)

77



4. ระยะของแผล (Wound stageor classification)การประเมนระยะของแผลกดทบตาม

หลกการของAgencyforHealthCarePolicyandResearch(AHCPR)(Bergstrom

etal,1994citedinBates-Jensen,1999)แบงเปน4ระยะดงน

ระยะท1(stageI)มรอยแดงทผวหนงทไมมการฉกขาดการเปลยนแปลงของสผวบางราย

อาจมสผวทเขมขนสจางลงอาจมลกษณะอนบวมแขงหรอหยาบ

ระยะท2(stageII)มการสญเสยผวหนงบางสวน(partial-thicknessskinloss)ของชน

อปเดอรมสและ/หรอเดอรมสแผลจะตนและมลกษณะถลอก(abrasion)เปนตมน�า

(blister)หรอเปดออกเปนแผลตน(shallowcrater)

ระยะท3 (stage III)มการสญเสยผวหนงมาก(full-thicknessskin loss)มการท�าลาย

หรอมการตายของชนใตผวหนง(subcutaneous)อาจลกถงชนfasciaแตไมทะลม

ลกษณะเปนแผลลกลงไปโดยอาจเซาะลามถงเนอเยอทอยขางเคยง

ระยะท4(stageIV)มการสญเสยผวหนงมาก(full-thicknessskinloss)และมการท�าลาย

ขยายกวางขนมเนอตายหรอท�าลายถงชนกลามเนอกระดกหรอเอนและเยอหมขอ

อาจพบมการกนลามลกลงไปหรอมชองทางระบายหนอง(sinustract)

5. ขอบแผล(Woundedge)มความส�าคญทสดในการประเมนการหายของแผลขอบแผลท

ชดเจนจะบงบอกถงการหายของแผลไดขอบแผลทท�าใหแผลหายเรวจะตองตดกบพนผว

ของแผลประเมนดลกษณะส และความหนาของขอบแผลลกษณะของขอบแผลแตละ

ชนดจะมลกษณะทแตกตางกนออกไปขอบแผลอาจมลกษณะมวนเขามาในแผลเมอมการ

สรางเนอเยอใหมทขอบแผลแตไมสามารถคลมไดทงแผล เปนลกษณะของการหายของ

แผลทไมด

6. โพรงใตผวหนง(Undermining)เกดจากการสญเสยเนอเยอใตขอบแผลหรอเกดเปนชอง

ทางแคบๆ (tunneling) เขาไปในแผลการวดแผลใชไมพนส�าลใสเขาไปวดความลกของ

โพรงใตผวหนงโดยไมใชแรงเพราะจะท�าใหเนอเยอชอกช�าได

7. ชนดและจ�านวนของ(exudate(exudatetypeandamount)exudateเปนการเพมจ�านวน

ของสารน�าในแผลอาจประกอบดวยน�าเหลอง(serum)เนอตาย(celldebris)เชอแบคทเรย

และleukocytesอาจมลกษณะแหงมน�านอยไมระบายออกมาหรอมลกษณะมความชม

ชนสง หรอเปนน�าระบายออกมาได ควรประเมนเกยวกบจ�านวน ส และความขนใส

ซงลกษณะอาจใสหรอเหลองจาง เรยก serous ลกษณะมเลอดปนเลกนอยเรยก

serosanguineousหรอมเลอดปนมากเรยกsanguinous(bloody)หนอง(purulent)โดย

ปกตแผลสะอาดจะมสงขบหลงเป นสฟางใสปรมาณไมมาก และจะลดลงเมอม

epithelializationหรอถาแผลมการตดเชอสงขบหลงมกจะมปรมาณมากและมกลนเหมน

อาจมสเขยวปนน�าเงนซงแสดงใหเหนวามการตดเชอpseudomonasaeruginosa

78



8. สภาพของเนอเยอรอบแผล(Surroundingtissuecondition)ควรประเมนเกยวกบสความ

ออนแขง และอาการบวมอาการแดงและอนของผวหนงอาจแสดงถงการตดเชอ อาการ

เปอยยยของผวหนงรอบแผล(maceration)อาจเกดจากการท�าแผลทไมเหมาะสมกบชนด

และปรมาณของexudate

9. ลกษณะเนอเยอใหม(Granulationtissueandepithelialization)ควรประเมนลกษณะส

และขนาดของเนอเยอใหมทสรางมาคลมแผล

10.พนของแผล(woundbed)เนอเยอทพนของแผลจะแสดงถงระยะและความกาวหนาของ

การหายของแผลควรประเมนพนแผลเกยวกบสความเปยกและปรมาณของเนอเยอผว

ใหมลกษณะพนแผลทดจะมลกษณะสะอาดเนอเยอสแดงเปนตมเลกๆมนวาวออนนม

เมอมสงใดมาสมผสจะมเลอดออกงายเรยกgranulationtissueกรณเปนเนอตายสเหลอง

ไมตดกบผวของแผลมลกษณะเสนคลายเสนดายเมอลางแผลแลวไมหลดออกเรยกslough

หรอfibrinoustissueหากมสน�าตาลและด�าจะเปนเนอตายเรยกnecrotictissueหรอ

เรยกEschar

รปท 3 บาดแผลเรอรงทเทา

การพยาบาลผปวยทมบาดแผลเรอรง

การพยาบาลผปวยทมบาดแผลเรอรงจะเปนการพยาบาลแบบองครวมซงตองอาศยการท�างาน

รวมกนเปนทมระหวางทมสขภาพซงพยาบาลควรทราบวาเมอไรสามารถปฏบตการดแลผปวยไดโดย

องคความรของพยาบาลเองและเมอไรควรจะสงตอการดแลเพอใหการดแลผปวยทมบาดแผลเรอรงได

อยางมประสทธภาพบทบาทพยาบาลในการดแลผปวยทมบาดแผลเรอรงนนควรเรมตงแตการประเมน

ผปวยแบบองครวมเพอเปนขอมลพนฐานในการตดสนใจของพยาบาลในการปฏบตการพยาบาลผปวย

ไดอยางเหมาะสมจากการประเมนพยาบาลจะทราบถงสาเหตของการเกดแผลเรอรงดงนนควรก�าจด

สาเหตหรอปจจยทจะท�าใหแผลหายชาและใหการพยาบาลโดยการเตรยมพนของแผลการบรรเทา

ความเจบปวดการสงเสรมภาวะโภชนาการและการดแลดานจตใจอยางเหมาะสม

79



1. การเตรยมพนของแผลการจดการผปวยทมบาดแผลเรอรงนน แนวคดเกยวกบการเตรยมพนของแผล (woundbed

preparation)เปนแนวคดทมความส�าคญในการเตรยมความพรอมของแผลใหหายอยางมประสทธภาพ

การเตรยมพนของแผลหมายถงการจดการแผลอยางครอบคลมโดยเนนการเตรยมสภาพพนของแผล

เปนอยางดเพอสงเสรมใหเกดกระบวนการหายของแผลตามปกตถาไมมการเตรยมพนแผลทดไมวาการ

ใชผลตภณฑใดในการดแลแผล กไมสามารถชวยใหแผลเรอรงหายไดอยางเหมาะสมการจดการกบ

แผลมแนวทางจากลกษณะพยาธสภาพของแผลทส�าคญ4อยางเรยกยอวา“TIME”ซง“T”หมายถง

เนอเยอ (tissue) ทใชการไมไดหรอไมเพยงพอตอการหายของแผล “I” หมายถง การตดเชอและ

การอกเสบ(infectionandinflammation)“M”หมายถงความชมชนของแผลทไมสมดล(moisture

imbalance)และ“E”หมายถงขอบแผลทไมเจรญ(edgeofwound)มวธการจดการตามหลกของ

TIMEตามล�าดบดงน

1.1 การจดการกบเนอเยอ เนอเยอแผลทมลกษณะเปนเนอตายจะท�าใหแผลหายชาลง

วธการจดการท�าโดยการตดเนอตาย(debridementtechnique)ซงชนดและความ

บอยในการตดเนอตายจะขนอยกบสภาพของผปวยและแผนการรกษามหลายวธ

ไดแกการตดออก(surgicalorsharp)โดยใชเครองมอทางการแพทยเชนมดผาตด

ปากคบ กรรไกร เปนวธการทรวดเรวและมประสทธภาพ อาจท�าโดยพยาบาล

ผเชยวชาญไดและอาจท�าไดทขางเตยงขอเสยคอมความเจบปวดอาจตองใชยาระงบ

ความรสก เสยงตอการเกดการตดเชอเขากระแสเลอด แผลใหญอาจตองท�าทหอง

ผาตดหามท�าในผทมภาวะเลอดออกผดปกตมปญหาเกยวกบภมคมกนอยางรนแรง

มภาวะขาดเลอดมาเลยงทขาผท�าไมมประสบการณ เนอตายตดแนนกบแผลมาก

เกนไปและผปวยทมปญหาการแขงตวของเลอดผดปกต

à วธการเชงกล(mechanical)มหลายวธไดแกwet-to-drydressingsโดยใชกอส

ชบ saline ใสในแผลแลวทงไวใหแหงแลวลอกเอาเนอตายออกใชไดดกบแผล

ใหญทไมตองท�าการผาตดออกขอเสยคอเจบปวดมากไมคมคาใชจายการลอก

ออกมกดงทงเนอดและเนอตายออกมาพรอมกน กอสททงคางไวในแผลเปนสง

แปลกปลอมน�ามาซงปฏกรยาตอตานสงแปลกปลอมไดเสยงตอการเกด

maceration รอบแผลและอาจท�าใหหลอดเลอดฉกขาดเลอดออกได วธธารา

บ�าบด (hydrotherapy) เปนอกวธหนง เปนการใหผปวยลงไปแชในถงน�าวนใส

น�าอนเพอชวยใหกระแสน�าชวยลอกเนอตายใหหลดออกชวยเพมการไหลเวยน

เลอดใหแผล

à วธการทางเคม(chemical)ใชน�ายาทเปนสารเคมตางๆในการชวยใหเนอตาย

หลดออกไดแกHypochloritesเชนDakin’ssolutionขอเสยคอท�าลายเนอดและ

เซลลดทชวยในการหายของแผลอาจระคายเคองกบผวหนงทอยรอบแผลหาม

80



ใชกบแผลสะอาดไมมการตดเชอHydrogenperoxideมฤทธฆาเชอแบคทเรย

ไดเลกนอย ขอเสยคอท�าลายเนอดและเซลลทด อาจท�าลายผวหนงรอบแผล

เสยงตอการเกดairembolismหามใชกบแผลทมเนอเยอgranulationทสะอาด

Povidoneiodineมราคาถกหาซองายมฤทธฆาเชออยางกวางขวางอาจชวยให

sloughทแหงลอกออกไดงายขอเสยคอท�าลาย fibroblastsทชวยในการหาย

ของแผลและเนอเยอเปอนสไอโอดนหามใชกบแผลทสะอาดไมมการตดเชอและ

ผทแพไอโอดนCadexomer iodine เชน Iodosorbและ Iodoflex ขอดคอจะ

ปลอดภยกบเซลลดดซบสงคดหลงจากแผลไดและปลอดภยกบfibroblastsและ

เซลลดอน ๆ แตควรระวงในผทเปนโรคไธรอยด หามใชในแผลสะอาดไมมการ

ตดเชอ

à วธการยอยท�าลายตวเองโดยสงคดหลงจากแผล(autolytic)ไดแกการใชเอนไซม

จากสงคดหลงจากแผลเปนตวท�าใหเนอตายออนตวอาจใชHydrocolloidsเพอ

ชวยใหความชมชนกบแผลHydrogel ชวยใหน�าแทรกเขาไปในเนอตายใหออน

ตวลงAlginates,Foam,Hydrofiberหรอmoisturevaporpermeableตางๆ

ใชในการดดซมสงคดหลงจากแผลทมากเกนไปชวยใหเกดความชมชนทเหมาะสม

กบแผลผปวยจะรสกสบายขนไมเจบปวดแผลเมอท�าแผลขอเสยคอการท�างาน

คอนขางใชเวลาควรระวงเรองการตดเชอตองประเมนการไหลเวยนเลอดสสวน

ปลายหามใชในแผลตดเชอแผลcellulitisแผลทลกมากเกนไปผทมภาวะเมด

เลอดขาวต�าอยางรนแรงหากสงเกตเหนขอบแผลมลกษณะบวมแดงรอนกดเจบ

สารขบหลงมกลนเหมน แสดงวาแผลมการตดเชอ กรณทใชผลตภณฑทม

คณสมบตเปนตวดดซบตองระวงไมใหพนแผลแหงเกนไปจะท�าใหแผลหายชาได

สงส�าคญคอการใหความรแกผปวย และผดแลวาการใชวธนอาจเกดการขนขน

ของสงขบหลงและมกลนเหมนแตเมอท�าความสะอาดแลวกลนจะหายไปยกเวน

กรณมการตดเชอควรปายแผลสงเพาะเชอหากมการตดเชอใหหยดใชวธน

à วธการใชเอนไซม (enzymatic) เปนวธก�าจดเนอตายโดยใชเอนไซมยอยสลาย

เนอตายซงในเนอตายจะมโปรตนไฟบรนและคอลลาเจนเปนสวนประกอบเอนไซม

ทชวยท�าลายและยอยเนอตาย ไดแก Collagenase (Syntyl), Papain-urea

(Accuzyme)และPapain-ureaandchlorophyllin(Panafil)จะดส�าหรบผปวย

ทไดรบยาปองกนการแขงตวของเลอดมขอหามในการท�าผาตดลดการชอกช�า

ตอแผลไมเปนอนตรายตอเนอดสามารถใชกบแผลตดเชอไดขอเสยคอใชไมได

ผลดกบแผลcellulitisตองใหแพทยเปนผสงการรกษาวธนใชรวมกบผลตภณฑ

อนทมโลหะเปนสวนผสมหรอสารละลายส�าหรบฆาเชอไมไดมราคาแพงบางครง

พบมการอกเสบของผวหนงรอบแผลหามใชในแผลมgranulationทสะอาดและ

ควรระวงการใชPapain-ureaในผทแพlatex

81



à วธชวภาพ (biotherapeutic)หรอเรยกmaggot debridement therapyหรอ

biosurgery เปนการใชหนอนทปราศจากเชอ (sterilemaggots) ในการกดกน

เนอตาย ไมกนเนอด ไดจากไขของแมลงวนLucilia sericataตวหนอนยงหลง

proteolyticenzymesทชวยในการท�าลายเนอเยอไดใชไดดไมมอาการเจบปวด

ท�างานเรวใชไดกบแผลเรอรงหลายชนดขอเสยคอบางคนรสกขยะแขยงอาจม

อาการแพไดใชในแผลทมลกษณะเปนอโมงคไมไดใชไมไดผลดกบการตดเชอท

กระดก(osteomyelitis)มสงคดหลงทระคายเคองผวหนงเพมความเจบปวดใน

แผลขาดเลอด ใชเวลาในการเปลยนนานหามใชในผทแพไข ถวเหลอง และไข

แมลงวน

à วธการอนๆ ไดแกการใชความดนสญญากาศ(negative-pressuredressings)

โดยใช เครองดดสญญากาศ(Vacuum-AssistedClosure:VAC)เปนการท�า

แผลใหเปนระบบปดชวยในการสรางเนอเยอ granulation ใหสามารถงอกขาม

กระดกและเสนเอนไดชวยใหsloughหลดและescharออนตวและลดจ�านวน

เชอแบคทเรย หามใชในผทมภาวะเลอดออกหามใชบนหลอดเลอด และผทม

entericfistulaทมการระบายออกมาก

1.2 การควบคมการตดเชอและการอกเสบกรณทมจ�านวนเชอแบคทเรยมากหรอมการ

อกเสบเปนเวลานานจะสงผลใหมการเพมinflammatorycytokinesเพมprotease

activityและลดการท�าหนาทของgrowthfactorแผลจงหายชาการจดการกบเชอ

จะขนอยกบชนดและจ�านวนเชอและการตอบสนองของรางกายซงจ�านวนเชอทอย

ในแผลแบงไดเปนแผลปนเปอนเชอ(contamination)เปนแผลทมเชอจลชพอยแตยง

ไมมการเพมจ�านวนในแผล colonization เปนแผลทมเชอจลชพแตไมกอใหเกด

อนตรายกบรางกายcriticalcolonizationเปนแผลทพบมเชอแบคทเรยทเปนสาเหต

ใหแผลไมหายสวนแผลตดเชอ(woundinfection)มลกษณะทเชอโรคทอยในแผล

กอใหเกดอนตรายทงทตวแผลเองและอาจลามเขาสระบบของรางกาย (systemic

infection)แผลตดเชอจะพบคาจ�านวนโคโลนของแบคทเรยมากกวา105organisms/ml

มการศกษาพบวาไอโอดน (iodine) สามารถใชเปนยาฆาเชอส�าหรบแผลทขาได

(legulcers) ซงจะชวยลดจ�านวนเชอแบคทเรย (bacterial load) ทท�าใหแผลทขา

หายชาโดยการเปลยนระดบการหลงcytokinesโดยmacrophages

1.3 การสรางความสมดลของความชมชนของแผลความชนของแผลทเหมาะสมจะเปน

สงแวดลอมทชวยสงเสรมการหายของแผลสารน�าในแผลเรอรงจะยบยงการเจรญ

เตบโตของเซลลท�าใหแผลหายชา มกประกอบดวยMMPsทท�าใหแผลอยในระยะ

อกเสบยาวนานกวาปกต การควบคมจ�านวนexudate จะชวยใหแผลหายไดดขน

เนองจากเปนการชวยใหเซลลและmatrixทชวยในการหายของแผลเขามาในแผลได

อยางมประสทธภาพมวธจดการโดยการท�าแผลและเลอกใชผลตภณฑใสแผลหรอ

82



ปดแผล(topicaltherapies)ทเหมาะกบสภาพแผลเพอใหเกดความชมชนทสงเสรม

การหายของแผล เพราะกรณทแผลแฉะเกนไปจะท�าใหเนอรอบแผลเปอยและอาจ

เกดแผลลกลามเพมได(maceration)ควรใชอปกรณทชวยดดซบการระบายจากแผล

ทมากเกนไปถาแผลแหงเกนไปจะท�าใหสงแวดลอมของแผลไมเหมาะสมตอการหาย

ของแผลควรเลอกใชผลตภณฑใสแผลทเพมความชมชนใหกบแผลการเลอกวธการ

จดการทเหมาะสมนนตองขนอยกบสาเหตของแผลซงอาจตองใชวธการอนรวมเชน

การกดรด(compressiontherapy)ในผปวยทมแผลจากหลอดเลอดด�าหรอการใช

ผลตภณฑเชงกลเชนการใชแรงดดสญญากาศเปนตน

1.4 การจดการกบขอบแผลขอบแผลทเจรญอยางไมมประสทธภาพเกดจากkeratinocytes

ทขอบแผลไมเจรญการจดการจงเปนการกระตนใหขอบแผลเจรญเตบโตไดอยางม

ประสทธภาพ ไดแก การใชแรงดดสญญากาศ การใช bioengineered skin

substitutes,growthfactor/cytokinepreparationsและMMPsinhibitors

2. การบรรเทาความเจบปวดสมาชกในทมสขภาพควรยอมรบในความเจบปวดของผปวยทมบาดแผลควรประเมนชนด

ลกษณะความรนแรงของความเจบปวดและเลอกวธการปฏบตเพอลดความเจบปวดไดอยางเหมาะสม

การอกเสบและตดเชอเปนสาเหตทท�าใหเกดความเจบปวดไดจงควรรกษาการตดเชอรวมกบการใช

อปกรณใสแผลทเหมาะสม

กรณทมความเจบปวดจากการท�าแผลในแตละวน (cyclic acutewoundpain) ควรใหยา

บรรเทาปวดกอนการท�าแผลประมาณ30-60นาทเพอลดปวดและความวตกกงวลเกยวกบวธการท�า

แผลอาจเลอกใชผลตภณฑทชวยลดการชอกช�ากบแผลเชนซลโคนชนดออน(softsilicone)จะชวย

ไมใหตดแผลและสามารถลอกออกจากแผลไดงายจะชวยปองกนการเกดmacerationความเจบปวด

ทพนแผลอาจเกดจากการสมผสโดยตรงกบอากาศหรอจากวสดอปกรณใสแผลทตดอยกรณทมความ

เจบปวดจากการสมผสอากาศควรเลอกใชอปกรณปดแผลทมความชมชนเชนน�าเกลอส�าหรบลางแผล

เทลงบนแผลขณะเปลยนผาปดแผลกรณทมการตดของอปกรณกบเนอแผลควรใช siliconemesh

contactlayerเจล(gel)หรอskinprotectantpastesเพอชวยลดอาการปวดและเลอดออกโดยเฉพาะ

ในแผลทแหงและตน

กรณทเปนความเจบปวดจากการรบกวนแผลเปนครงคราว(non-cyclicacutewoundpain)

เชนการตดเนอตายควรใชยาชา(topicalanesthetics)ไดแก4%lidocainesolution,2%lidocaine

gelหรอ1%lidocainesolutionตามความเหมาะสมกบสภาพแผลของผปวยความเจบปวดจากการ

ใชอปกรณแรงดดสญญากาศควรใชอปกรณทวางบนพนแผลทเหมาะสมกอนวางแผนฟองน�าเพอไมให

เจบขณะลอกออกเชนpolyvinylalcohol(PVA)soft-foamsponge,nonadherentoil-emulsion

83



typedressing,contact layer, thin layerofamorphoushydrogelหรอcalciumalginateควร

หลกเลยง petrolatumgauze เพราะเปนมนมากเกนไปท�าใหอปกรณสญญากาศไมตดแผลกรณม

เนอเยอใหมงอกเขามาในฟองน�าใหเปลยนแผลบอยขนเพราะอาจท�าใหเจบแผลมากไดเมอลอกฟองน�า

ออกสวนใหญมกเปลยนทก48ชวโมงหรอใสnormalsalineประมาณ10-30cc.เขาไปในฟองน�า

แลวคอยประมาณ15-30นาทกอนลอกฟองน�าออกอยางเบามอ

กรณปวดแบบchronicwoundpainจะเจบปวดตลอดเวลา(persistentpain)ควรใชยาแก

ปวดทมฤทธนานขนอาจตองเพมขนาดใหเหมาะสมทสามารถควบคมความปวดไดทงนควรค�านงถง

ขอเสยของยาแตละตวทใชดวยซงปญหาสวนใหญจากการใชยาบรรเทาปวดทเกดขนคอภาวะทองผก

มการศกษาพบวาการใหยาบรรเทาปวดจะมประสทธภาพมากขนถาใหการดแลเพมเตม เชน

การใหความรผปวยเกยวกบความคาดหวงของความเจบปวดหรอการเรยนรวธการเผชญปญหาทเหมาะสม

นอกจากนการใชเทคนคการผอนคลายกเปนวธการทควรน�ามาใชรวมดวยตามความเหมาะสมของ

ผปวยแตละรายเพอเพมประสทธภาพของการบรรเทาความเจบปวด

3. การสงเสรมภาวะโภชนาการการหายของแผลอยางมประสทธภาพตองการไดรบโภชนาการอยางเหมาะสมตวส�าคญคอ

โปรตนและพลงงานควรสงเสรมใหผปวยไดสารอาหารอยางมประสทธภาพมแนวทางในการสงเสรม

ภาวะโภชนาการดงน

� ผวหนงปกตใหโปรตน0.8-1.0gm/kgน�า30cc/kg/dayพลงงาน30Kcal/kg/day

� แผลกดทบระยะท 1 และ 2ผวหนงฉกขาด และแผลจากหลอดเลอดแดง (1 - 2 แผล)

ใหโปรตน1.2-1.5gm/kgน�า35cc/kg/dayพลงงาน35Kcal/kg/dayเพมวตามนและ

เกลอแร

� แผลกดทบระยะท3และ4ใหโปรตน1.5-2.0gm/kgน�า35-40cc/kg/dayพลงงาน

40Kcal/kg/dayเพมวตามนและเกลอแร

� แผลกดทบระยะท4อยางรนแรงและแผลไหมใหโปรตน3.0gm/kgน�า40cc/kg/day

พลงงานมากกวา40Kcal/kg/dayเพมวตามนและเกลอแร

� แผลทมมากหรอไมหายภาวะอลบมนต�าแผลหลอดเลอดด�าและแผลทไมหายใหโปรตน

2.0-3.0gm/kgน�ามากกวา40cc/kg/dayพลงงาน35-40Kcal/kgเพมวตามนและ

เกลอแร

ทงนการใหอาหารตองพจารณาปจจยอนทเกยวของเพมเตมเชนอายเพอไมใหเกดผลเสยจาก

การใหสารอาหารบางอยางมากเกนไป

84



4. การดแลดานจตใจการมแผลเรอรงสงผลกระทบตอจตใจและอารมณทงของผปวยเองและผดแลมสาเหตหลาย

ประการ ไดแก ความพรอมในการเผชญกบการดแลแผล ความกลวการตอบสนองของบคคลอน

รอบขางทมตอแผลของผปวยซงอาจกลววาบคคลอนจะรงเกยจหรอมองวาตนเองเปนบคคลทนาสงสาร

มภาวะเครยดทงผปวยและผดแลอาจกงวลวาแผลจะไมหาย

บางครงแผลจะมกลนทไมพงประสงคจากการตดเชอหรอการมเนอตายในแผล อาจสงผลตอ

สภาพจตของผปวยได กลนทไมพงประสงคจากแผลและการรวซมของสงทซมออกมาจากแผลอาจ

สงผลตอภาพลกษณของผปวยผปวยอาจรสกวาตนเองสกปรกเมอไดกลนแผลหรออาจกลาวค�าขอโทษ

บคคลอนทแผลของตนสงกลนรบกวน จนบางครงผปวยอาจแยกตวเอง เกดความวตกกงวลความ

เศราและความพงพอใจในชวตลดลงควรประเมนและก�าจดสาเหตของกลนทเกดขนอาจดวยการรกษา

การตดเชอหรอการตดเนอตายกลนอาจลดลงจากการท�าความสะอาดแผล(woundcleansing)การ

ลางแผล (wound irrigation) การใชอปกรณใสแผลทมฤทธในการฆาเชอ (topical antimicrobial

agents)การใชmetronidazoleปดแผลหรออาจท�าแผลดวยactivatedcharcoalแผลทมกลนออก

มากบสงขบหลงทระบายออกมามากเกนไปควรเปลยนแผลบอยขนพยาบาลไมควรแสดงทาทรงเกยจ

และควรจดสภาพแวดลอมใหมดชดขณะท�าแผลเพอไมเปนการเปดเผยผปวยมากเกนไปกรณทแผลม

ขนาดใหญอาจใชผาปดตาผปวยขณะท�าแผลเพอไมใหผปวยเกดความกลว

การท�าความสะอาดแผล (Wound Cleansing)

การท�าความสะอาดแผล(WoundCleansing)เปนขนตอนหนงในการดแลแผลทมความส�าคญ

มากเนองจากเปนการก�าจดสงสกปรกทอยบนพนแผลเชนเนอตายเชอโรคและสงขบหลงรวมถงวสด

ปดแผลเกาหากผดแลแผลขาดความรและทกษะในการท�าความสะอาดแผลจะสงผลท�าใหกระบวนการ

หายของแผลลาชากอใหเกดผลกระทบตอตวผปวยและญาตรวมทงผใหการรกษาขนตอนการท�าความ

สะอาดแผลประกอบดวย

1. น�ายาท�าความสะอาดแผล

1.1 น�าเกลอ(0.9%NSS)เหมาะส�าหรบใชท�าความสะอาดแผลทกชนดเนองจากไมท�า

อนตรายตอเนอเยอและราคาไมแพง น�าเกลอทเปดใชควรเกบไวใชไมเกน 24-48

ชวโมงภายหลงการเปดใช

1.2 น�ายาฆาเชอ(Antimicrobialsolution)เกอบทกชนดมพษตอเซลลfibroblastซงม

ผลตอการหายของแผลตองมความรตอการเลอกใชในคณสมบตของน�ายาฆาเชอ

ชนดตางๆชนดของน�ายาฆาเชอมดงน

à Iodineเปนน�ายาฆาเชอทฆาเชอโรคทกชนดไดแกแบคทเรยไวรสราและอะมบา

ปจจบนมการเตรยมใชIodineในหลายรปแบบทนยมใชมากทสดคอProvidone

85



iodineประกอบดวยสารพวกAnionicsurfaceactiveagentซงจบกบIodine

แลวคอยๆปลอย Iodine ออกมาความเขมขนทแนะน�าใหใชคอ 1% Iodine

ขอเสยของIodineคอท�าอนตรายตอเซลลfibroblastขอควรระวงในการใชอาจ

เกดhypersensitivityreactionในคนทแพIodine

à HydrogenperoxideเปนสารในกลมOxidizingagentทไมคงตวHydrogen

peroxideเมอสมผสกบเอนไซมCatalaseในเลอดหรอในเนอเยอจะสลายตวให

Oxygenfreeradicalและน�าซงออกซเจนทไดจะมฤทธในการฆาเชอเฉพาะใน

ชวงทสลายตวมาจาก Hydrogen peroxide ออกฤทธสน แตจะชวยชะลาง

บาดแผลและเนอตายออกมาท�าใหแผลสะอาดขนหรอเนอตายเปอยยยและนม

ขนชวยใหการท�าdebridementขางเตยงไดงายขนและลดการเกดbleeding

ระหวางการท�าหตถการความเขมขนทแนะน�าใหใชคอ3%Hydrogenperoxide

ขอเสยของHydrogenperoxideคอท�าลายเซลลepithelialทเกดขนใหมไดและ

ไมสามารถใชไดดในแผลทลกมากและอาจท�าใหเกดairembolismเขาสกระแส

เลอดได

à Aceticacidมฤทธฆาเชอแบคทเรยชนดทเปนแกรมบวกและแกรมลบโดยเฉพาะ

เชอPseudomonasaeruginosaความเขมขนทแนะน�าใหใชคอ0.25%Acetic

acidขอเสยของAceticacidอาจท�าใหเกดการงอกขยายของเยอบผวชา

à Sodium hypochlorite (Dakin) มฤทธฆาเชอแบคทเรย ใชไดผลดกบเชอ

StaphylococcusและStreptococcusนอกจากนใชเปนChemicaldebridement

ละลายเนอเยอทตายชวยระงบกลนเหมนของแผลความเขมขนทแนะน�าใหใชคอ

0.25%Sodiumhypochlorite ขอเสยของSodium hypochlorite คอท�าลาย

เนอเยอปกต(Granulation tissue) ดงนนควรหลกเลยงการใชน�ายานในการ

ท�าความสะอาดแผลถาจ�าเปนตองใชควรระมดระวงโดยการท�าใหเจอจางน�ายา

มความเขมขนทเหมาะสมกอนใชและใชในแผลทมการตดเชอระยะสนๆ4-7วน

ภายหลงการใชน�ายาฆาเชอใหลางแผลดวยน�าเกลอ(0.9%NSS)เพอลดความ

เปนพษตอเซลล

จากการศกษาถงผลเสยทมของน�ายาท�าความสะอาดแผลชนดตางๆ ตอการเตบโตของ

เซลลepithelialทน�ามาคลมแผลโดยคดเปนคา1%Relativerateofhealingพบวาคาทยงเปนลบ

แสดงวามผลตอการหายของแผลดงน

1%Dakin’ssolutionมคาRelativerateofhealingเปน-6%

HydrogenperoxideมคาRelativerateofhealingเปน-8%

ProvidoneiodineมคาRelativerateofhealingเปน-10%

ผากอซชบ0.9%NSSแลวปลอยใหแหงมคาRelativerateofhealingเปน-15%

86



2. วธการท�าความสะอาดแผลมดวยกนหลายวธไดแก

2.1 การเชด(Scrubbing)ใชส�าหรบแผลทมลกษณะเปนแผลตนๆโดยการใชส�าลหรอ

กอซทชบน�ายาท�าความสะอาด เชดตรงพนแผล เรมตนเชดทกลางแผลและเชดวน

ออกมายงขอบแผลและเชดผวหนงรอบแผลหามเชดวนกลบไปในแผล เพราะจะ

ท�าใหมการปนเปอนไดท�าการเชดซ�าจนคราบสกปรกออกหมดถาแผลมเนอเยองอก

ขยาย(Granulationtissue)ใหเชดอยางเบามอหากเชดโดยใชแรงมากจะท�าใหเกด

อนตรายตอเนอเยอเกดเลอดออกไดกรณทมเนอตายในแผลใหใชแรงเชดมากขนเพอ

ก�าจดเนอตาย(Mechanicaldebridement)

2.2 การฉดลาง (Irrigation) แบงเปนการฉดลางความดนต�า (Nonforceful irrigation)

เหมาะส�าหรบแผลทมลกษณะเปนชองหรอโพรง (sinusorcavitywound)หรอม

โพรงใตผวหนง(undermining)ทไมมเนอตายโดยการใชsyringeทไมสวมเขมฉดยา

บรรจน�ายาท�าความสะอาดแผลฉดลางแผล2-3ครงจนกระทงน�ายาท�าความสะอาด

แผลทใชใส วธนจะใหแรงดน 4 ปอนดตอตารางนวซงไมท�าอนตรายตอเนอเยอ

(Granulation tissue)สวนแผลทมชองหรอโพรง (sinusorcavitywound)หรอม

โพรงใตผวหนง (undermining) ทมเนอตายใหใชการฉดลางความดนสง (forceful

irrigation)โดยใชsyringeขนาด35ซซสวมเขมฉดยาเบอร19บรรจน�ายาท�าความ

สะอาดแผลฉดลาง2-3ครงหรอจนกระทงน�ายาท�าความสะอาดแผลทใชใสวธนจะ

ใหแรงดน4-15ปอนดตอตารางนวแรงดนนจะท�าใหเนอตายทยดเกาะกบเนอดอยาง

หลวมๆรอนหลดออกจากแผลขอควรระวงส�าหรบวธนคอขณะฉดลางใหระวงกระเดน

มาโดนตวผท�าการรกษาอาจตองสวมใสเครองปองกนรางกาย เชน แวนตา ถงมอ

และเสอกาวนขณะท�าแผล

2.3 การแช(Soaking)ใชส�าหรบแผลทมเนอตายโดยการใหแผลแชอยในน�ายาท�าความ

สะอาดแผลในชวงระยะเวลาหนงหรอการแชแผลในน�าหมนวน(Whirlpool)เพอให

เนอตายรอนหลดออกมาวธนอาจเตมน�ายาฆาเชอลงไปรวมดวย

3. การก�าจดเนอตาย(Debridement)เพอก�าจดแหลงอาหารและทอยของเชอแบคทเรยท�าให

เกดพนทส�าหรบเซลลใหมในการงอกขยายการก�าจดเนอตายมหลายวธใหพจารณาเลอก

วธการทเหมาะสมในการดแลแผลวธการก�าจดเนอตายมดงน

3.1 Surgical or sharpdebridement คอการตดเลมเนอตายออกจากเนอดโดยใชมด

(Blade)หรอกรรไกร(Metzenbaum)หรอCuretteวธนสามารถก�าจดเนอตายไดเรว

แตท�าใหเกดความเจบปวดและการสญเสยเลอดไดควรหลกเลยงในผปวยทมปญหา

เกลดเลอดต�า หรอไดรบยาปองกนการแขงตวของเลอด หรอยาละลายลมเลอด

ในกรณทแผลมเนอตายและแผลมขนาดใหญอาจตองท�าในหองผาตด

87



3.2 Mechanicaldebridementสามารถแบงไดหลายวธดงน

3.2.1 Wettodrydressingsเปนการใชผากอซชบน�าเกลอใสในแผลซงน�าและเนอตาย

จะถกดดซบตดผากอซ โดยใชกระบวนการ Capillary action ซงเปน

แรงดงดดทเกดจากสารตางชนดกน เมอเปดแผลน�าผากอซทแหงออกจาก

แผลจะท�าใหเนอตายหลดออกมาดวยขอเสยของวธนคอมการท�าลายเซลล

ปกต (Granulation tissue)ออกไปดวยและผปวยเกดความเจบปวดขณะ

ท�าแผลในกรณทแผลมสงขบหลงมาก(Excessiveexudates)การน�าผากอซ

ออกจากแผลทไมแหงจะท�าใหการก�าจดเนอตายไดผลไมด

3.2.2 Hydrotherapy เปนการก�าจดเนอตายโดยใชแรงหมนของน�า (Whirlpool)

ท�าใหเนอตายหลดออกมาวธนใชกบเนอตายทมจ�านวนนอยถงปานกลางแต

อาจใชเวลานานกวาวธอน

3.2.3 Forcefulirrigationเปนวธทใชก�าจดเศษเนอตายโดยใชแรงดนของน�าขนาด

4-15ปอนดตอตารางนววธท�าคอใชsyringeขนาด35ซซสวมเขมฉดยา

เบอร19ดดน�าเกลอ(0.9%NSS)ฉดลางแผลจะท�าใหเนอตายหลดรอนออก

มาได

3.3 ChemicalorEnzymaticDebridementเปนวธใชก�าจดเนอตายโดยใชสารเคมหรอ

เอนไซมชวยยอยสลายเนอตายวธนจะใชเวลาในการก�าจดเนอตายนานกวาSurgical

orsharpdebridementมดงน

3.3.1 Topical agents เปนวธการใชผากอซชบน�ายาฆาเชอทใชเฉพาะทใสเขาไป

ในแผลเชนSodiumhypochloritesolutionและHydrogenperoxideซง

เปนน�ายาฆาเชอทมคณสมบตในการก�าจดเนอตายและใชในแผลทมเนอตาย

เทานนวธนนอกจากก�าจดเนอตายแลวยงอาจท�าอนตรายกบเนอเยอทสราง

ใหมและท�าใหผวหนงรอบๆแผลเปอยยยจงไมเปนทนยมในปจจบน

3.3.2 EnzymaticDebridement เปนวธก�าจดเนอตายโดยใชเอนไซมยอยสลาย

เนอตายซงในเนอตายจะมโปรตนไฟบรนและคอลลาเจนเปนสวนประกอบ

เอนไซมทใชยอยเนอตายไดแกProteasesFibrinolysinDeoxyribonuclease

และCollagenaseการใชเอนไซมนใชไดผลกบแผลเรอรงทมเนอตายมาก

และเปนเนอทแขง (eschar) การก�าจดเนอตายเรว ไมท�าอนตรายหรอท�า

อนตรายตอเนอเยอทดนอยมากขอควรระวงในการใชคอสวนใหญเอนไซมท

ใชมกจะอยในรปของขผงซงจะท�างานไดดในสภาพทชมชนและมคาpH6-8

ไมควรใชกบสารทมโลหะหนกผสมอย และจ�าพวก Detergent เชน

Hexachlorophene,Nitrofuazone iodine,และBenzalkoniumchloride

เพราะสารเหลานรบกวนการออกฤทธของเอนไซม

88



3.4 Autolyticdebridementเปนการน�าวสดปดแผลมาใชรกษาพนผวของแผลใหชมชน

ซมซบสงขบหลงจากแผลรกษาอณหภมใหพอเหมาะปองกนแผลจากการรกรานของ

เชอแบคทเรย ก�าจดชองหรอโพรงทอยใตผวหนง ชวยก�าจดเนอตายโดยการท�าให

เนอตายชมน�าเกดการเปอยยยและขจดออกมาไดชวยใหเมดเลอดขาวและเอนไซม

เขาสบรเวณแผลมากขนเปนวธทปลอดภยใชงายและมประสทธภาพไมท�าใหเกด

ความเจบปวดหรอเจบปวดนอยมากเหมาะส�าหรบแผลทมสงขบหลงหรอแผลกดทบ

ระดบท 2-4 และไมสามารถก�าจดโดยวธอนได เปนวธทใชเวลานานในการก�าจด

เนอตายขอควรระวงในการใชวธนคออาจเกดการตดเชอขนได

3.5 Biologicaldebridementโดยการใชหนอนแมลงวน(Maggottherapy)สายพนธ

Luciliasericataทผานการฆาเชอน�ามาใสในแผลหนอนจะหลงน�ายอยออกมาเพอ

ยอยเนอตายใหเปนของเหลวและหนอนจะดดกนเนอตายทยอยแลวเพอเปนอาหาร

ใหกบตวมนเองนอกจากนนยงพบวาเอนไซมมฤทธในการฆาเชอแบคทเรยและท�าให

แผลสะอาดลดกลนของแผลกระตนใหเกดการสรางเสรมเซลลเนอเยอขนใหมวธน

สามารถก�าจดเนอตายไดอยางรวดเรวแตมราคาคอนขางแพงผปวยบางรายอาจรสก

รงเกยจและขยะแขยงตอหนอนทใชในการรกษา

การเลอกใชวสดปดแผล (Wound covering materials)

การเลอกใชวสดปดแผลทเหมาะสมมความส�าคญอยางยงตอกระบวนการหายของแผลและ

ระยะเวลาการหายของแผลเนองจากในปจจบนมวสดปดแผลใหเลอกใชมากมายหลายชนดการตดสนใจ

เลอกใชจงขนอยกบปจจยหลายอยาง โดยเฉพาะอยางยงตามลกษณะของแผล เชน พนผวของแผล

ปรมาณสงขบหลงความรเกยวกบคณลกษณะขอบงใชขอหามและวธการใชเปนตนการใชวสดปด

แผลแตละชนดเปนคณสมบตทจ�าเปนส�าหรบผทท�าหนาทใหการดแลแผล เพอใหแนใจวาผปวยไดรบ

การดแลแผลทมประสทธภาพ

ในปจจบนยงไมมวสดปดแผลชนดใดทมคณสมบตเหมาะสมกบการหายของแผลในทกระยะ

ดงนนในการเลอกใชจงตองพจารณาเพอใหเกดประโยชนสงสด มประสทธภาพตอการดแลแผล และ

คมคาเมอเปรยบเทยบกบราคาวสดปดแผลแตละชนด

คณสมบตของวสดปดแผลทพงประสงค

1. รกษาความชมชนใหกบแผลสงเสรมการหายของแผลในระยะงอกขยาย

2. ขจดชองหรอโพรงในแผลได(undermining)

3. สงเสรมกระบวนการAutolyticdebridement

4. ปองกนไมใหเชอโรคผานเขาออกแลกเปลยนกาซได

5. รกษาอณหภมของแผลใหไดใกลเคยงกบอณหภมของรางกาย

89



6. ไมมสงหลงเหลอคางอยในแผลไมตดแผลเพราะจะท�าใหเกดอนตรายตอพนผวของแผล

7. ปรบเขากบรปรางสวนตางๆของรางกายไดสะดวกตอการใช

8. สามารถดดซบจ�านวนสงขบหลงไดดโดยไมท�าใหแผลแหงเกนไป

9. สามารถมองเหนแผลไดเพอสะดวกตอการประเมนแผล

10.ไมตองเปลยนวสดปดแผลบอยครง

11.ราคาเหมาะสม

ประเภทของวสดปดแผล

1. Primarydressingคอวสดปดแผลทสมผสกบพนผวของแผลบางครงเรยกวา “contact

layer”

2. SecondarydressingคอวสดปดแผลทปดทบPrimarydressingอกชนหนงเพอปองกน

สงปนเปอนตางๆและชวยในการดดซบปรมาณสงขบหลง

วสดปดแผลบางชนดเปนPrimarydressingสามารถตดกบผวหนงรอบแผลไดเลยไมจ�าเปน

ตองใชSecondarydressingปดทบเชนแผนปดแผลHydrocolloidแผนปดแผลHydrocellularหรอ

แผนปดแผลชนดโฟม เปนตนความชมชนทเหมาะสมจะชวยใหกระบวนการหายของแผลด�าเนนไป

อยางรวดเรวดงนนวสดปดแผลทดจงตองสามารถควบคมความชมชนใหแผลไดความชนจากแผลระเหย

ออกไดชาลง(Lowermoisturevaportransmissionrate)จะท�าใหสงขบหลงจากแผลทมenzymes

ตางๆgrowthfactorรวมทงเมดเลอดขาวชนดneutrophilsและmacrophagesคงอยบรเวณพนผว

ของแผลไดนานขนซงจะชวยกระตนกระบวนการหายของแผลในระยะงอกขยายไดดขนในกรณทพน

ผวของแผลมเนอตาย(sloughtissueหรอnecrotictissue)ถาวสดปดแผลนนสามารถตดอยไดนาน

72-96ชวโมงจะชวยใหกระบวนการAutolyticdebridementมประสทธภาพมากขนนอกจากนวสด

ปดแผลทรกษาความชมชน(Moistureretentivedressing)ยงชวยกระตนการเกดgranulationtissue,

การสงเคราะหcollagenและการงอกของเยอบผว(epithelialization)อกดวย

จากรายงานของHutchinsonและBoltonพบวาในรายงาน70เรองการใชวสดปดแผลแบบ

ปดกนไมใหสารผานOcclusivedressingมอตราการตดเชอรอยละ2.6เมอเทยบกบการปดแผลโดย

ใชGauzedressingพบอตราการตดเชอรอยละ7.1สรปไดวาอาจเกดจากปจจยตอไปนคอ

1. วสดปดแผลแบบOcclusivedressingชวยปองกนแบคทเรยเขาสแผลโดยเฉพาะปกปอง

ไมใหปสสาวะและอจจาระสมผสกบแผลในกรณทมแผลกดทบบรเวณกน

2. จ�านวนครงของการเปลยนแผลลดลงชวยลดการเกด“Cross-contamination”

3. ควบคมเมดเลอดขาวชนดneutrophilsและMacrophagesคงไวบรเวณพนผวของแผล

ชวยใหเกดการแบงตวและการท�างานของเมดเลอขาวไดดขน

90



4. ชวยรกษา“Endogenousenzyme”ไวในแผลชวยกระตนใหเกดกระบวนการAutolytic

debridement ท�าใหพวกเนอตายตางๆ หลดออกไดงายขน ไมเปนแหลงอาหารของ

แบคทเรยซงอาจกอใหเกดการตดเชอได

ชนดของวสดปดแผล

1. Gauzedressingท�ามาจากเสนใยผาบางชนดมส�าลอยขางในมความสามารถชวยในการ

ดดซบไดดแตไมสามารถควบคมความชนใหแผลไดท�าใหแผลแหงและในการเปลยนแผล

อาจท�าใหเกดการท�าลายเนอเยอใหม(Granulationtissue)เนองจากGauzedressing

จะตดพนผวของแผลอาจท�าใหการหายของแผลตองยดระยะเวลาออกไป ในบางกรณม

การใชGauzedressingเพอเปนMechanicaldebridementwet-to-drydressing

เพอขจดเศษเนอตายในแผลออกแตในปจจบนไมนยมใชเนองจากผปวยจะเจบปวดมาก

และอาจท�าใหเกดเลอดออกไดเมอเปลยนแผลในกรณทพนผวมgranulationtissueและ

Gauzedressingสามารถใชรวมกบวสดปดแผลชนดอน เชนHydrogel เพอใสในแผล

ชนดมโพรงสามารถใชเปนSecondarydressingหาใชไดงายสะดวกและราคาถก

2. ImpregnatedGauzedressingเปนGauzeทน�าไปท�าใหเกดความชมชนอมตวโดยวสด

ทชวยในกระบวนการหายของแผลเชนpetrolatum,Hydrogel,Lipido-colloid,Hydro-

colloid,Zinc,SilverเปนตนใชเปนPrimarydressingไมตดพนผวของแผลชวยลดอาการ

ปวดในขณะเปลยนแผลไมท�าอนตรายตอเนอเยอทงอกขยายใหมสามารถคงความชมชน

ใหกบพนผวของแผลใชไดดในระยะงอกขยาย(granulation,epithelializationwound)

จ�าเปนตองใชSecondarydressingปดทบตวอยางผลตภณฑเชนBactrigras,urgotul,

intrasitegelconformable

3. SemipermeablefilmdressingเปนแผนPolyurethaneใสสามารถใหน�าระเหยออกได

บางแลกเปลยนกาซออกซเจนและคารบอนไดออกไซดไดและปองกนไมใหแบคทเรยและ

น�าซมผานเขาสแผล ไมมความสามารถในการดดซบ จงไมควรใชในแผลทมปรมาณสาร

ขบหลง อาจท�าใหบรเวณรอบแผลเปอยยย (Maceration) ใชไดดในแผลSuperficial

woundsแผลถลอกตางๆหรอใชปดทบบรเวณทจะเกดแรงFrictionชวยปองกนผวหนง

ถลอกได

ในกรณทมเนอตาย(Necrotictissue)ใชSemipermeablefilmเปนSecondarydressing

ปดทบPrimarydressingประเภทHydrogelจะชวยควบคมความชนไดดท�าใหเนอตายออนตวลง

งายตอการก�าจดออกและยงสามารถมองเหนแผลไดอยางชดเจนเนองจากมความใส

ตวอยางผลตภณฑ เชนTegaderm, Opsite

4. HydrogelประกอบดวยสารPropyleneglycolประมาณ20%ท�าหนาทรกษาความชน

และน�าอกประมาณ80%มหลายรปแบบเชนเปนแผนเปนเจลเปนImpregnatedGauze

91



ใหความชมชนกบแผลไดดใชกบแผลทมปรมาณสงขบหลงนอยกระตนใหเกดกระบวนการ

Autolyticdebridementของเนอตาย(Slough,Necrotictissue)ไมตดกบพนผวของแผล

ชะลางออกจากแผลไดงาย และHydrogel มความเยน ชวยลดความเจบปวดขณะท�า

แผลได

การใชHydrogel ในรปแบบเจลในกรณทมแผลขนาดเลกสามารถใสHydrogel ในแผลได

เลยแตถาในกรณทมแผลขนาดใหญควรใชHydrogelคลกกบgauzedressingกอนแลวจงน�ามาใส

แผล โดยวางใหคลมพนผวของแผล เพอใหพนผวของแผลทงหมดไดรบความชมชน จ�าเปนตองใช

Secondarydressingปดทบ

ตวอยางผลตภณฑ เชน Askina gel, Intrasite gel, Duoderm gel

5. Hydrocolloid ประกอบดวยสารทชอบน�า (Hydrophilic) เชน gelatin, pectin และ

carboxymethylcelluloseซงสารเหลานมความสามารถในการดดซบสงขบหลงอยางชาๆ

ชวยควบคมความชนใหกบแผลกระตนการเกดAutolytic debridement ชวยควบคม

อณหภมใหกบแผลไดดและสามารถกนน�าไดมอยในรปของแผน(Sheet)หรอครม(paste)

ใชไดในแผลทมสารขบหลงจ�านวนนอยถงปานกลาง ถาแผลมความลก (full thickness

wound)อาจเลอกใชในรปHydrocolloidpasteใสลงในแผลไดเลยและใชSecondary

dressingปดทบสงทตองค�านงคออาจมresidualเหลอคางในแผลแตสามารถลางออก

ไดงายไมเปนอนตรายตอเนอเยอทงอกใหมแตอาจมกลนอาจท�าใหการประเมนผดพลาด

วามการตดเชอได

ขอควรระวงของการใชคอหากใชนานเกนไปอาจท�าใหเกดHypergranulation

ตวอยางผลตภณฑ เชน Duoderm CGF, Duoderm extra thin, Comfeel plus

6. Semipermeablefoamsท�าจากPolyurethanefoamsดานในทใชตดกบพนผวของแผล

เปนสารประเภทHydrophilicมความสามารถในการดดซบสงขบหลงไดดควบคมความชน

กระตนกระบวนการAutolyticdebridementควบคมอณหภมได สวนดานนอกเปนสาร

ประเภทHydrophobicสามารถใหกาซผานไดแตแบคทเรยไมสามารถผานไดใชกบแผล

ทมปรมาณสงขบหลงปานกลางถงปรมาณมากมคณสมบตในการกนกระแทก

ตวอยางผลตภณฑ เชน Urgocell

7. HypercullularDressingท�าจากPolyurethaneดานทสมผสกบแผลจะไมท�าอนตรายตอ

เนอเยอใหมชนกลางเปนPolyurethaneทมความสามารถในการดดซบสงเปนสารประเภท

Hydrophilicสามารถดดซบสงขบหลงไดประมาณ10 เทาของน�าหนก ไมไหลยอนกลบ

ชวยกระตนกระบวนการAutolyticdebridementควบคมอณหภมไดสวนดานนอกเปน

สารประเภทHydrophobicสามารถใหกาซผานไดกนน�าและแบคทเรยไมสามารถผาน

ได ผลตภณฑHypercullularDressingบางชนดดานทสมผสกบพนผวของแผล เปน

Hydrogel ชนดแผนบางๆดานบนเปนPolyurethaneส�าหรบดดซบสงขบหลง ควบคม

92



ความชนชวยกระตนกระบวนการAutolyticdebridementควบคมอณหภมไดเชนเดยวกน

เหมาะใชกบแผลทมปรมาณสงขบหลงนอยถงปานกลาง

ตวอยางผลตภณฑ เชน Askina transsorbent, Allevyn,

8. Hydro selectiveDressingท�าจาก polyurethanematrix ทประกอบดวย Sodium

polyacrylate มความสามารถในการดดซบสงขบหลง โดยจะเลอกดดซบเฉพาะน�า

และเนอเยอทตายแลวจากแผล ไมดดซบสารจ�าพวกGrowth factor สวนดานบนเปน

polyurethaneFilmมลกษณะโปรงใสยอมใหออกซเจนและไอน�าผานไดแตไมยอมใหน�า

และแบคทเรยผานใชกบแผลทมปรมาณสงขบหลงนอยถงปานกลาง

ตวอยางผลตภณฑ เชน Cutinova Hydro

9. Algenate Dressing ท�ามาจากสาหรายทะเลสน�าตาล ประกอบดวย calcium และ

Sodiumalgenateมลกษณะออนนมเบามความสามารถในการดดซบปรมาณสงขบหลง

ไดดสามารถดดซบไดตงแต3-20เทาของน�าหนกสงขบหลงและจะกลายเปนHydropholic

gelชวยควบคมความชมชนใหแผลกระตนกระบวนการautolyticdebridementและดก

จบแบคทเรยได ลางออกไดงาย ไมเปนอนตรายตอเนอเยอใหม เหมาะส�าหรบแผลทม

ปรมาณสารขบหลงจ�านวนมาก ใชในแผลทมเลอดออก เนองจากมคณสมบตท�าใหเลอด

หยดมทงชนดแบบแผน(Sheet)วางใหสมผสกบพนผวของแผลไดเลยและชนดแบบเสน

ยาว (Rope)สามารถใสเขาไปในแผลทเปนชองหรอโพรง (Undermining)หรอแผลทม

ความลกไดดและตองใชSecondarydressingปดทบไมควรใชในแผลทเหนกระดกเอน

หรอขอ เนองจากอาจจะท�าใหบรเวณดงกลาวแหงเกนไปแผลทใช AlgenateDressing

นนจะมปรมาณสงขบหลงมาก จงควรใช Skin sealantหรอmoisturebarrier เคลอบ

บรเวณรอบแผลจะชวยลดการเปอยยยของผวหนงรอบๆแผลได

ตวอยางผลตภณฑ เชน Algisite M, Sorbsan, Katostat, Urgosorb

10.Hydrofiberท�าจากเสนใยธรรมชาตจากพชมสาร100%Sodiumcarboxymethylcellulose

มความสามารถในการดดซบปรมาณสงขบหลงไดด และดกจบแบคทเรยเขส เสนใย

หลงจากนนจะกลายเปนเจลชวยควบคมความชนใหแผลกระตนกระบวนการautolytic

debridementการดดซบสงขบหลงจะไมกระจายออกนอกเสนใย ชวยลดปญหาของการ

เกดการเปอยยยของผวหนงรอบๆแผลมทงชนดแบบแผน(Sheet)วางใหสมผสกบพนผว

ของแผลไดเลยและชนดแบบเสนยาว(Rope)สามารถใสเขาไปในแผลทเปนชองหรอโพรง

(Undermining) หรอแผลทมความลกไดด และตองใช Secondary dressingปดทบ

ไมควรใชในแผลทเหนกระดก เอน หรอขอ เนองจากอาจจะท�าใหบรเวณดงกลาวแหง

เกนไปเชนเดยวกบAlgenateDressing

ตวอยางผลตภณฑ เชน Aquacel

การใชDressingชนดแบบแผนควรตดใหกวางจากขอบแผลประมาณ1-2เซนตเมตรใชใน

แผลPartial thicknesswounds ไมมความลกมาก พนผวของแผลสามารถสมผสกบDressing ได

93



สามารถตดไดนานประมาณ3-5วน(ขนอยกบปรมาณสงขบหลงในแผล)ไมจ�าเปนตองใชSecondary

dressingปดทบนอกจากนยงมชนดของวสดปดแผลหลายอยางทมการพฒนาโดยการผสมSilver,

NanocrystalinesilverหรอSilver sulfadiazineลงในวสดปดแผลทเปนชนดMoistureRetentive

Dressingเพอใชในแผลทมการตดเชอ

การตดสนใจเลอกใชวสดปดแผล

การเลอกใชวสดปดแผลใหเหมาะสมกบแผลนน ตองขนอยกบลกษณะของแผลทประเมนได

การจดการเกยวกบแผลจะตองเรมตงแตการเตรยมพนผวของแผลใหพรอมส�าหรบกระบวนการหายของ

แผลการลางท�าความสะอาดแผลการควบคมอณหภม การใหความชมชนแกแผล รวมถงการดแล

ผวหนงรอบแผล(SurroundingSkin)ลวนแลวแตมความส�าคญทงสนทมกพบบอยคอแผลทมสงขบ

หลงมากกบแผลทมสงขบหลงนอยหรอไมมสงขบหลงเลยนนจะใหการดแลตางกนอยางไรและแผลท

มเนอแดงจะใหการดแลแตกตางจากแผลทมเนอตายอยางไรจงสรปเปนตารางในการเลอกใชวสดปด

แผลใหสอดคลองเหมาะสมกบลกษณะของแผลดงน

ตารางท 1การเลอกใชวสดปดแผล

ลกษณะแผล เปาหมาย วสดปดแผลทเลอกใช

แผลGranulationมสงขบ

หลงนอย

-Protectwoundbed

-Maintainmoistenvironment

-ImpregnatedGauze

-Hydrogel

-Hydrocolloidsheet

-Hydrocellular

-Hydroselective

แผลGranulation

มสงขบหลงปานกลาง

แผลไมมความลก

-Absorbexudates

-Controlmoistenvironment

-Protectsurroundingskin

-Hydrocolloidsheet

-Hydrocellular

-Hydroselective

แผลมเนอตาย

มสงขบหลงนอย

-Softeneschar

-Removeeschar

-Maintainmoistenvironment

-ImpregnatedGauze

-Hydrogel

-Hydrocolloid(paste)

แผลมเนอตาย

มสงขบหลงมาก

-Observeinfection

-Absorbexudates

-Removeeschar

-Controlmoistenvironment

-Protectsurroundingskin

-Alginate(แผลมความลก)

-Hydrofiber(แผลมความลก)

-Foam(แผลไมมความลก)

-Hydrocellular(แผลมความลก)

94



สรป

การจดการเกยวกบแผลและความรในการดแลแผลทมประสทธภาพถกตองตามหลกวชาการ

มความส�าคญเปนอยางมากและเปนเครองชวดทสะทอนถงคณภาพการบรการพยาบาลพยาบาลเปน

ผมบทบาทส�าคญในการดแลผปวยทมบาดแผลเรอรงซงเปนบทบาทททาทายมากในยคปจจบนการใช

องคความรเกยวกบแผลเรอรงการประเมนและปฏบตการพยาบาลไดอยางเหมาะสมมความสามารถ

ในการตดสนใจดแลแผลไดดวยตนเองประสานงานกบบคลากรในทมสขภาพเพอใหการดแลผปวยทม

บาดแผลเรอรงไดอยางมประสทธภาพท�าใหผปวยมคณภาพชวตดขนสามารถดแลตนเองและใชชวต

ในสงคมไดตามศกยภาพของผปวย

การประเมนคาออกซเจนทผวหนง (transcutaneous oxygen tension measurement: TCOM)

การประเมนคาออกซเจนทผวหนง เปนการประมนระดบออกซเจนในเนอเยอ (Tissues

oxygenation)มวธการประเมนดวยกนหลายวธแตทไดรบความนยมอยางแพรหลายของศนยดแลแผล

(Wound center) คอวธทเรยกวา transcutaneous oxygen tensionmeasurement: TCOMม

วตถประสงคเพอประเมนระดบของการขาดออกซเจนของเนอเยอ(DegreeofTissuesHypoxia)ใน

ผปวยทมปญหาเกยวกบแผลไมหาย(Non-healingwound)หรอแผลหายชากวาปกตเพอชวยในการ

คดเลอกผปวยทจ�าเปนตองมการประเมนระบบหลอดเลอดการตอบสนองตอออกซเจนในบรรยากาศ

ปกต หรอภาวะทมแรงดนบรรยากาศสง และใชในการตดสนใจในการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง

(Hyperbaric oxygen therapy) เพอยตใหการรกษา (Therapeutic endpoint) หรอเพอพจารณา

Amputation

อปกรณทใชในการประเมน (Equipment)

อปกรณทใชในการประเมนมชอเรยกแตกตางกนแตใชหลกการประเมนเดยวกนเชนRadiometer,

PeriMed,/PeriFlux,Novameter,TCM30เปนตนบางชนดสามารถประเมนไดทงระดบของออกซเจน

และระดบคารบอนไดออกไซดในเนอเยอเชนRadiometerบางชนดมอเลคโทรด(Electrode)หลายตว

บางชนดมเพยงตวเดยวมกขนอยกบวตถประสงคของการใชงานและราคาทสามารถจายได

รปท 4 TCM 30

95



หลกการท�างานของ The modified Clark Electrode

ThemodifiedClarkElectrodeเปนอปกรณทจะท�าใหอณหภมบรเวณทจะท�าการประเมนอย

ในระดบ42-45องศาเซลเซยสทก�าหนดไวเชนนเนองจากเสนเลอดฝอยสามารถทนตออณหภมสงสด

ท 45องศาเซลเซยส โดยปกตจะตงอณหภมไวท 44องศาเซลเซยส เพอปองกนการพองของผวหนง

(Skinblistering)

ThemodifiedClarkElectrodeทตดกบผวหนงจะตดผานทางFixationRingทมสารละลาย

บรรจอย(ContactFluid)เมอผวหนงถกท�าใหรอนขนจะท�าใหเสนเลอดฝอยขยายตวท�าใหออกซเจน

ซมผานผวหนงมาสมผสกบสารละลายนนมผลท�าใหกราฟของOxyhemoglobin เลอนไปทางขวา

ความรอนจะมผลท�าใหไขมนท epidermisละลายชวยท�าใหการซมผานของกาซ และออกซเจนผาน

ผวหนงละลายเขาไปในContactFluidเครองจะท�าการวดเปนคาออกซเจนซงเปนคาทวดไดจากผวหนง

โดยตรงนนเองในการประเมนความดนยอยของออกซเจน(PO2)ContactFluidทสมผสกบผวหนงจะ

ตองใชเวลาอยางนอย10-15นาทหลงจากน�าClarkElectrodeมาตดกบผวหนง

การเตรยมผปวย (Preparing The Client)

จดใหผปวยอยในทาทสบายทสดหรอทานอนหงายราบจ�ากดกจกรรมของผปวยใหความอบอน

อยในสถานทเงยบสงบควบคมความเจบปวดใหกบผปวยและลดความวตกกงวลแนะน�ามใหญาต

หรอผตดตามรบกวนผปวยขณะท�าการทดสอบผปวยตองงดสบบหรอยางนอย 2 ชวโมงกอนตรวจ

ประเมนทางTCOMเพราะการสบบหรอาจท�าใหคาทวดไดนอยกวาผทไมสบบหรถง10%และใหผปวย

งดเครองดมทมคาเฟอนกอนท�าการทดสอบสามารถเคลอนไหวไดเลกนอยขณะทดสอบเพอมให

เมอยลาจนเกนไป

แจงวตถประสงควธการและเวลาในการทดสอบชแจงถงผลทคาดหวงทจะไดจากการทดสอบ

ใหผปวยทราบวาใชเวลาในการทดสอบประมาณ1ชวโมง

ต�าแหนงในการทดสอบ (Site selection)

การเลอกต�าแหนงในการทดสอบควรใหแพทยเปนผก�าหนดหรอตามแบบแผนทไดก�าหนดไว

(Protocol selection) พจารณาตามต�าแหนงแผลสภาพเนอเยอรอบๆแผลควรหลกเลยงการตด

Electrodeบรเวณปมกระดก(Boneyprominences)หลอดเลอดใหญต�าแหนงชพจรบรเวณเนอแขง

(Callousareas)บวมฝาเทาหรอฝามอซงอาจท�าใหคาทอานไดต�าหรอสงผดปกตต�าแหนงทตด

Electrodeควรราบเรยบหรออาจนนไดเลกนอยแนะน�าใหใชอยางนอย6Electrodeขนไปเนองจาก

มจ�านวนทเพยงพอในการประเมนคาของการทดสอบ

96



การเตรยมผวหนง (Skin preparation)

ขนตอนทหนงก�าจดขนบรเวณทจะท�าการวดโดยใชมดโกนแหงโกนขนออกโดยไมใชน�า

ขนตอนทสองท�าความสะอาดผวหนงดวยสบออนๆหรอเชดดวยแอลกอฮอลเพอก�าจดไขมน

ขนตอนทสามก�าจดผวหนงทแหงหรอหนงก�าพราออกโดยใชpapertapeจนสะอาดอาจท�า

ซ�า2-3ครงจนแนใจวาไมมสงกดขวางในการตดElectrodeระมดระวงไมใหเกดบาดแผลหามใชHarsh

tapeเชนAdhesiveหรอPackingtape

ขนตอนทสตดFixationringใหสนทหลงท�าความสะอาด

สวนการเตรยมหรอการใชElectrodeใหปฏบตตามคมอการใชงาน(Usermanual)รวมถง

การบนทกผลการทดสอบจะตองบนทกจากผลทไดจากการวดคาของเครองตามต�าแหนงของElectrode

ขณะทผปวยนอนราบยกสง(Elevation)และเมอเปลยนมาหายใจดวยออกซเจน(Oxygenchallenge)

พยาบาลควรจดบนทกปญหาทกอยางทเกดขนในระหวางการทดสอบ สภาพ และต�าแหนงทตด

ElectrodeลกษณะแผลและสภาพผปวยตามตวอยางแบบบนทกผลTCOMในรปท5ควรใหแพทย

เปนผแปลผลทไดจากการวดถายภาพไวเพอการศกษาเปรยบเทยบ

97



กองเวชศาสตรใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอ

UNDERWATERANDAVIATIONMEDICINEDIVISION.NAVALMEDICALDEPARTMENT

504/54ถนนสมเดจพระเจาตากสนแขวงบคคโลเขตธนบรกรงเทพฯ10600โทร.02-475-2641,โทรสาร02-460-1105

ชอ(Name) นามสกล(LastName)

อาย(Age) ป เพศ(Sex) ชาย(Male) หญง(Female)

HNAN

วนท(Date) เดอน(Month) พ.ศ.(BE)

เวลา(Time)

Transcutaneous Oximetry Report

Electrode No. 20 min Supine

5 minElevate limb

5 minSupine

10 minO

2 100 %

5 minSupine

Electrode1

Electrode2

Electrode3

Electrode4

Electrode5

Electrode6

Mean,2,3,4,5,6

Right Foot. Left Foot.

รปท5 ตวอยางแบบบนทกผล TCOM

98



เอกสารอางอง

1. ยวด เกตสมพนธ และคนอนๆ. (2552). การดแลแผลกดทบ ศาสตรและศลปะทางการ

พยาบาล.กรงเทพมหานคร:ไทยเอฟเฟคทสตดโอ.

2.รตนาอยเปลา.(2550).การพยาบาลผปวยทมบาดแผลเรอรง.ศนยการศกษาตอเนองสาขา

พยาบาลศาสตรบณฑต:www.ccne.or.th/

3. Elliott R,Mckinley S, and Fox.Quality Improvement Program to Reduce the

PrevalenceofPressureulcersinanintensiveCareUnit.AmJCritCare.2008;17:328-334.

4. Ayello, E.A. &Cuddigan, J.E. (2004). Conquer chronicwoundswithwound

bedpreparation.TheNursePractitioner,29(3),8-25.

5.Baharestani,M.M.(2004).Qualityoflifeandethicalissues.InS.Baranoski,E.A.

Ayello(Eds.),Woundcareessentials:Practiceprinciples(pp.2-18).Philadelphia:Lippincott

William&Wilkins.

6.Bale,S.&Jones,V. (1997).Woundcarenursing:Apatient-centredapproach.

London:BailliereTindall.

7.Bale,S.&Jones,V.(2006).Woundcarenursing:Apatient-centredapproach.(2nd

ed.).Edinburgh:MosbyElsevier.

8.Baranoski, S.&Ayello, E.A. (2004).Woundassessment. InS.Baranoski, E.A.

Ayello(Eds.),Woundcareessentials:Practiceprinciples(pp.79-90).Philadelphia:Lippincott

William&Wilkins.

9.Bates-Jensen,B.M.(1999).Chronicwoundassessment.NursingClinicsofNorth

America,34(4),799-845.

10. Beitz, J.M. (2005). Wound debridement: Therapeutic options and care

considerations.NursingClinicsofNorthAmerica,40(2),233-249.

11.Falanga,V.(2003).Woundbedpreparation:Futureapproaches.Ostomy/Wound-

Management,49(5A),30-33.

12.Fowler,E. (2003).Addressing thepain:Plain talkaboutwoundpain.Ostomy/

WoundManagement,49(9),11-14.

13.Glaser,R.,Kiecolt-Glaser,J.K.,Marucha,P.T.,MacCallum,R.C.,Laskowski,B.F.,

&Malarkey,W.B.(1999).Stress-relatedchangesinproinflammatorycytokineproductionin

99



wounds.ArchivesofGeneralPsychiatry,56,450-456.[On-line].Available:http://pni.psychiatry.

ohio-state.edu/jkg/wound.html[2006,April,22].

14.Harding,K.G.,Morris,H.L.,&Patel,G.K.(2002).Science,medicine,andthefuture:

Healingchronicwounds.BritishMedicalJournal,324(7330),160-163.

15.Hess,C.T.&Kirsner,R.S.(2003).Uncoverthelatesttechniquesinwoundbed

preparation.NursingManagement,34(12),54-56.

16.Higley,H.R.,Ksander,G.A.,Gerhardi,C.O.,&Falanga,V.(1995).Extravasation

ofmacromolecules andpossible trapping of transforminggrowth factor-beta in venous

ulceration.BritishJournalofDermatology,132,70-85

17.Hurd,T.A. (2004).Nutritionandwound-care:Management/prevention.Wound

CareCanada,2(2),20-24.

18.Jones,V.,Bale,S.,&Harding,K.(2004).Acuteandchronicwoundhealing.InS.

Baranoski,E.A. Ayello (Eds.),Wound care essentials: Practice principles (pp. 61-78).

Philadelphia:LippincottWilliam&Wilkins.

19.Keast,D.H.&Orsted,H.(1998).Thebasicprinciplesofwoundcare.Ostomy/

WoundManagement,44(8),24-28,30-31.

20.Krasner,D.L.(1999).Nursingmanagementofchronicwounds.NursingClinicsof

NorthAmerica,34(4),933-949.

21.Krasner,D.L. (2002).Managingwoundpain inpatientswith vacuum-assisted

closuredevices.Ostomy/WoundManagement,48(5),38-43.

22.Medina,A.,Scott,P.G.,Ghahary,A.,&Tredget,E.E.(2005).Phathophysiologyof

chronicnonhealingwounds.JournalofBurnCare&Rehabilitation,26(4),306-319.Price,

P.(2005).AnHolisticApproachtoWoundPaininPatientsWithChronicWounds.Wounds,

17(3),55-57.

23.Quatresooz,P.,Henry, F., Paquet,P., Pierard-Franchimont,C.,Harding,K.&

Pierard,G.E.(2003).Deciphering the impaired cytokine cascades in chronic leg ulcers

(review).Internationaljournalofmolecularmedicine,11,411-418.

24.Queen,D.,Woo,K.,Schulz,V.N.,&Sibbald,R.G.(2003).Addressingthepain:

Chronicwoundpainandpalliativecancercare.Ostomy/WoundManagement,49(10),16-18.

100



25.Schultz,G.,Mozingo,D.,Romanelli,M.,&Claxton,K.(2005).Woundhealingand

TIME;newconceptsandscientificapplications.WoundRepairandRegeneration,13(4),

S1-S11.

26.Schultz,G.S.,etal.(2003).Woundbedpreparation:Asystematicapproachto

woundmanagement.WoundRepairandRegeneration,11(2),1-28.

27.Sholar,A.&Stadelmann,W.(2003).WoundHealing,ChronicWounds.[On-line].

Available:http://www.emedicine.com/plastic/topic477.htm[2006,April,29].

28.Singer,A.J.&Clark,R.A.F.(1999).Cutaneouswoundhealing.TheNewEngland

JournalofMedicine,341(10),738-746.

29.Suh,D.Y.,Hunt,T.K.&Spencer,E.M.(1992).Insulin-likegrowthfactor-Ireverses

theimpairmentofwoundhealinginducedbycorticosteroidsinrats.Endocrinology,131(5),

2399-2403).

30. Templeton, S. (2004). Promoting evidence-based nursing practice:Wound

bedpreparation.[On-line].Available:

31.Tomaselli,N.L.(2005).Teachingthepatientwithachonicwound.Advancein

Skin&WoundCare,18(7),379-387.

32.Vaalamo,M.,Weckroth,M.,Puolakkainen,P.,Kere,J.,Saarinen,P.,Lauharanta,

J.,&Saarialho-Kere,U.K.(1996).PatternsofmatrixmetalloproteinaseandTIMP-1expression

inchronicandnormallyhealinghumancutaneouswounds.BritishJournalofDermatology,

135(1),52-59.

33.Whitney,J.D.(2005).Overview:Acuteandchronicwounds.NursingClinicsof

NorthAmerica,40(2),191-205.

34.Wientjes,K.A.(2002).Mind-BodyTechniquesinWoundHealing.Ostomy/Wound-

Management,48(11),62-67.

35.Wysocki,A.B.(1999).Skinanatomy,physiology,andpathophysiology.Nursing

ClinicsofNorthAmerica,34(4),777-797.


การดแลผปวยทไดรบการบำาบดดวยออกซเจนแรงดนสง

บทท

ในการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง(HyperbaricOxygenTherapy:HBOT)พยาบาลจะ

เผชญกบสภาวะตางๆ ของผปวยภายใตความกดบรรยากาศทงดานสรรวทยา ดานสภาพจตใจท

แตกตางกน รวมถงการวนจฉยและระดบของความรนแรงพยาบาลจงจ�าเปนตองมประสบการณการ

ดแลผปวยอยางเพยงพอ ถงแมวาในการรกษาผปวยจะมบคลากรทางการแพทยอนรวมใหการดแล

แตพยาบาลจ�าเปนตองมความรและทกษะในการประเมนผปวยทงกอนระหวางและภายหลงการรกษา

การดแลผปวยทไดรบยาเมออยในสภาวะภายใตความกดบรรยากาศ

ปจจยหนงทพยาบาลภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงตองใหความส�าคญกอนทผปวยจะ

เขารบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงคอปฏกรยาของHBOTกบยาสวนใหญแลวยาทใชในผปวย

ไมมภาวะแทรกซอนใดๆจะมเพยงบางชนดทเปนขอหามและบางชนดตองตดตามด

ยาทเปนขอหาม ไดแกผปวยทใชยาหรอมประวตใชยาเหลานจะตองไดรบการประเมนโอกาสเกดภาวะแทรกซอน

ประกอบดวยDoxorubicin(Adriamycin),Bleonycin,Disulfiram(Antabuse),Cisplatinumและ

MafenideAcetate(Sulfamylon)

� Adriamycin จะท�าใหเกดพษตอหวใจ แตจะหมดฤทธใน 24 - 48ชวโมง แตเพอความ

ปลอดภยอาจจะเรมHBOTไดเมอหยดยาแลว2-3วน

� BleomycinเปนAntibioticใชในการรกษาtumorsและLymphomaจากการศกษาเมอ

ใชรวมกบHBOTจะท�าใหเกดInterstitialpneumonitisและเสยชวต

� CisplatinumใชในการรกษามะเรงหลายชนดรบกวนการสงเคราะหDNAซงจะท�าใหเกด

ความลาชาการสรางFibroblastและการสงเคราะหCollagenเมอเขารบการกษาHBOT

จะเกดพษตอเนอเยอและสงผลตอการหายใจของแผล ในสถานการณฉกเฉน (เชน

Copoisoning,NecrotizingFasciitis,Decompressionsickness)ควรชงน�าหนกถง

ความเหมาะสมในการใช

� Antabuseในครงแรกๆน�ามาใชเพอหยดยงพษของออกซเจนตอระบบประสาทและปอด

ตอมาภายหลงพบวายาดงกลาวยบยงการสรางSuperoxideDismutase(SOD)ซงเปน

ประวน ญาณอภรกษ

5

102


การดแลผปวยทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง

สารทรางกายสรางขนและชวยปองกนการเกดออกซเจนเปนพษ (Oxygen toxicity)

ส�าหรบการรกษาHBOTในสถานการณฉกเฉนเชนCarbonMonoxidepoisoningซงใช

รกษาเพยงครงเดยวไมนามปญหาการใชแตจะเปนขอหามในผปวยทตองการรกษาHBOT

หลายๆครง

� Sulfamylonเปนยาฆาเชอแบคทเรยใชเฉพาะทใชไดกวางขวางส�าหรบการตดเชอแบคทเรย

ในไฟไหมเนองจากสารCarbonicanhydraseInhibitorเปนสาเหตใหเกดเสนเลอดสวน

ปลายขยายตวเมอใชรวมกบHBOTทมผลใหเสนเลอดหดจะท�าใหเกดปญหากนจนเกด

ภาวะแทรกซอนไดเมอจ�าเปนตองรกษาดวยHBOTควรเปลยนไปใชSilverdene(Silver

sulfadiazine)แทน

� ยาทใชในผปวยHBOTควรเปนชนดใหทางปากหรอหลอดเลอดด�า เนองจากปญหาการ

หดตวของหลอดเลอดจากการรกษาHBOT ซงจะท�าใหการดดซมยาลาชาเมอใหทาง

กลามเนอหรอใตผวหนง

� ปญหาส�าคญ2ประการของHBOTทเกยวของกบการท�างานของหวใจคอหวใจเตนชา

และการลดความเรวของการน�าเลอดปจจยเหลานสงผลกระทบตอการใชยาทเกยวกบ

หวใจ รวมถงยาตานการเตนหวใจผดปกต (Antiarrythmia)จากความเสยงของหวใจเตน

ชา และหวใจเตนผดจงหวะจากHBOTผปวยทไดรบยาเกยวกบหวใจหรอมประวตเกยว

กบหวใจควรไดรบการตดตามอยางใกลชดในระหวางการรกษาส�าหรบผปวยทไดรบยา

Digitalis glycosides กควรไดรบการสงเกตอาการใกลชดจากพษของยา เชน อาการ

ออนเพลยการออนแรงของกลามเนออาการซมเศราเหงอออกมากอาการปวดศรษะปวด

เสนประสาทบรเวณหนามนงงความดนโลหตต�าการมองเหนผดปกตเบออาหารคลนไส

อาเจยนหรอทองเสยผปวยทมปญหาทางหวใจควรตดEKGเพอตดตามดการเปลยนแปลง

อตราการเตนของหวใจ(นอยกวา60ครง/นาท)จงหวะและการเกดหวใจเตนผดปกต

� ในผปวยทเขารบการรกษาHBOTทมเบาหวานและตองใชอนซลนควรตองระมดระวง

เนองจากHBOTอาจจะท�าใหเกดอาการน�าตาลในเลอดต�าซงน�าไปสการชกขนไดสาเหต

เกดจากมการยบยงการท�างานของAnti-InsulinHormone(Somatotropichormoneและ

Glucagon)ดงนนระดบน�าตาลกอนการรกษาHBOTไมควรต�ากวา120mg%ผปวยควร

รบประทานอาหารมากอนอาจจะตองเลอนการใหอนซลนไปภายหลงHBOT ในกรณท

ระดบน�าตาลเลอดลดลงตอเนองจนต�ามากควรปรบขนาดยาทใหปรากฏการณเหลานจะ

ไมเกดในผปวยทใชยากน(Oralhypoglycemia)

� ยากนชก (Anticonvulsant) เปนยาทใชปองกนการชก แตไมไดปองกนการเกดออกซเจน

เปนพษ ในกรณททราบวามประวตการชกและรบประทานยากนชกอย ควรตดตามระดบ

ของยาในเลอดผปวยควรไดรบการสงเกตอาการของออกซเจนเปนพษอยางใกลชดรวมถง

อาการเตอนกอนทจะเกดอาการชก

103



� ยาทกระตนระบบประสาทสวนกลาง เชน Amphetamine ,Caffeineอาจจะสงผลตอ

HBOTโดยอาจจะท�าใหเกดออกซเจนเปนพษเนองจากการเพมการเผาผลาญของรางกาย

ทสงขนรวมถงการใชยาททดแทนฮอรโมนไทรอยด

� Acetazolamide เปนCarbonic anhydrase inhibitor จะเพมการไหลเวยนผปวยทม

แนวโนมเสยงตอออกซเจนเปนพษไมควรใหการรกษาทลกกวา2บรรยากาศสมบรณ(ATA)

รวมถงยาหยอดตาในโรคตอหนทเปนCarbonicanhydraseควรใชดวยความระมดระวง

� ยาแกปวดกลมNarcotic อาจจ�าเปนตองใชแกปวดระดบปานกลางถงรนแรงขณะรกษา

HBOT ยากลมนกดการหายใจ และเพมโอกาสเกดออกซเจนเปนพษจากการคงของ

CO2ซงจะท�าใหหลอดเลอดขยายตว ดงนนการใชยากลมนควรใชในขนาดนอยตามความ

จ�าเปน

� Nicorette,Nicodermและยากลมเดยวกนส�าหรบใชในกลมทตองการเลกบหร ปญหา

ของยากลมนท�าใหเสนเลอดในรางกายหดตวซงจะเสรมการหดตวของเสนเลอดทเกดจาก

HBOT อยแลว ในบางรายอาจเกดอาการ Reynaud, syndrome เมอเสรจการรกษา

นอกจากนอาจเกดปญหาจากพษของตวยาเอง ดงนนควรใชยานควรใชดวยความ

ระมดระวงการเคยวหลายๆชนอยางรวดเรวหรอใชแปะหลายๆทอาจท�าใหยาเกนขนาด

ซงจะมอาการคลนไสอาเจยนหวใจเตนผดจงหวะหวใจเตนเรวน�าลายสอปวดศรษะมนงง

ความดนโลหตสงความดนโลหตต�าชกและอาจเสยชวตไดแนะน�าใหแกะแผนนโคตนออก

หรองดใชเปนเวลา2ชวโมงกอนHBOT

� Steroidจะเพมความเสยงการชกจากออกซเจนเปนพษ นอกจากนยงท�าใหระยะเวลาใน

การหายของแผลยาวนานขนถาท�าไดควรลดขนาดของยาลง

� การใหInfusionofLipidยงไมมเครองชบงในมนษยวาระหวางHBOTจะเสยงตอการเกด

O2 toxicity แตในสตวทดลองอาจจะเกดขนได แนะน�าวาควรใหสารน 4 ชวโมงกอนเรม

HBOT

การประเมนสภาพผปวย (Physical assessment)

ผปวยควรไดรบการประเมนสภาพทางกายในทกๆสวนทไดรบผลกระทบจากการบ�าบดดวย

ออกซเจนแรงดนสงรวมถงการตรวจเฉพาะตามขอบงชโรคนนๆการประเมนประกอบดวย

1. การตรวจห (Ear examination)การตรวจหประกอบดวยการตรวจลกษณะใบหชองหและเยอแกวหการตรวจเรมจากดลกษณะ

ของใบหและชองหวามรปรางผดปกตหรอไมลกษณะของผวหนงการอกเสบบวมตงลกษณะเสยง

กรอบแกรบ และต�าแหนงของใบห หลงจากนนเปนการตรวจภายในชองหและเยอแกวห โดยใช

OtoscopeในการตรวจควรใชEarspeculumทมขนาดใหญจะท�าใหสามารถดภายในชองหไดสะดวก

เรมตนดวยการจดทาใหชองหตรงโดยดงใบหไปดานหลงแลวดงขนใหมระยะหางจากศรษะเพยงเลกนอย

104



ถอดามOtoscopeดวยหวแมมอและนวชทเหลอโดยทมอขวาของผตรวจทาบอยบนใบหนาของผปวย

ในขณะทสอดEarspeculumใหสงเกตวาภายในชองหมขนขหอดตนหรอบวมแดงหรอไมถามการ

อดตนของขหอาจท�าใหมองไมเหนเยอแกวหและอาจจะขดขวางการปรบแรงดนหชนกลางไดการแกไข

สามารถท�าไดโดยลางชองหดวยน�าผสมไฮโดรเจนเพอรออกไซดทอณหภมรางกายหามลางหในกรณ

ทผปวยมเยอแกวหทะลหรอชองหชนกลางอกเสบ

ขนตอนการลางห1. เตรยมชามรปไตกระบอกฉด(ชนดBulbsyringe,rubberbulbsyringeหรอpoemroy

syringe)

2. อธบายผปวยใหเขาใจถงขนตอนการลางห

3. ถอชามรปไตแนบตดกบศรษะผปวยดานทจะลางห

4. ท�าความสะอาดใบห

5. อนน�ายาทจะใชลางหใหมอณหภมเทากบรางกาย

6. จดทาใหชองหตรงโดยดงใบหไปดานหลงแลวดงขนใหมระยะหางจากศรษะเลกนอย

7. ใหปลายกระบอกฉดอยในต�าแหนงบรเวณหนาชองเปดของห

8. ปลอยน�าเบาๆพงขนดานบนและไปดานหลงชองหเพอชวยขบขหและปองกนการกระแทก

เยอแกวห

9. สงเกตอาการผปวยวามอาการมนงงปวดคลนไสอาเจยนหรอตกใจหรอไม

10. ปรมาณน�าทใชไมควรเกนกวา500ซซ

ในกรณทไมสามารถขจดขหทอดตนออกไดอาจจ�าเปนตองใชยาหยอดห(เชนCerumenex,

Debrox,Colace,Mineraloil)หรอใชCerumenspoonส�าหรบชวยชอนขหแตควรใหผเชยวชาญ

เปนผท�า

การบาดเจบทหเปนภาวะแทรกซอนทพบบอยทสดในการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงในการ

แบงระดบความรนแรงการบาดเจบของเยอแกวหจะใชลกษณะของเยอแกวหทเปลยนแปลงไปซงแบง

ออกไดเปน5ระดบตามรปท1

ระดบ0 มแตอาการแตตรวจพบเยอแกวหปกต(Normalexamination)

ระดบ1 แกวหเรมแดง(Tympanicmembraneinjectionorretraction)

ระดบ2 แดงและมเลอดออกบางสวนในเยอแกวห(Slightlytympanicmembranehemor

rhage)

ระดบ3 เลอดออกในเยอแกวหอยางชดเจน(Grosslyhemorrhagetympanicmembrane)

ระดบ4 เลอดออกในหชนกลาง(Hemotympanum)

ระดบ5 เยอแกวหทะล(Tympanicmembraneperforate)

105



รปท 1 แสดงระดบการบาดเจบของเยอแกวห

2.ระบบปอดและหวใจ (Cardiopulmonary)กอนรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงผปวยควรไดรบการถายภาพรงสทรวงอกเพอประเมน

โรคปอดความผดปกตของMediastinalโรคหวใจและโรคอนๆเชนปอดอกเสบปอดแฟบน�าในชอง

เยอหมปอดลมในชองปอดFibrosisSilicosisCystและCongestiveheartfailure(CHF)ภาวะเหลา

นพงระวงและจ�าเปนตองไดรบการตรวจประเมนเพมเตมตอไป

ในผปวยวกฤตผปวยทมประวตโรคหวใจผปวยหรอเจาหนาทเวชศาสตรความดนบรรยากาศ

สงทมอายเกน 50ปควรไดรบการตรวจคลนไฟฟาหวใจมการตดตามดแลผปวยภายหลงการบ�าบด

ดวยออกซเจนแรงดนสงในครงแรกทกราย รวมถงในรายทมผลคลนไฟฟาหวใจผดปกต เคยมประวต

โรคหวใจหรอมอาการผดปกตขณะเขารบการบ�าบด

ผปวยทมประวตCHFหรอไดรบค�าแนะน�าถายภาพรงสทรวงอกหรอคลนไฟฟาหวใจหรอEcho

จะเปนผลดในการชวยประเมนโอกาสเกดCHFขณะเขารบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง

ผปวยทคาดวาจะตองรบการรกษายาวนานควรไดรบการตรวจการท�างานปอด (Pulmonary

FunctionTest)กอนเรมรกษาเพอไวเปนขอมลเปรยบเทยบในภายหลงในผปวยทตองเขารบการบ�าบด

ดวยออกซเจนแรงดนสงจ�านวนหลายครงอาจเปนอปสรรคตอการฟนสภาพในรายทมอาการAlveolar

หรอ Interstitial edema,Alveolar hemorrhage และCollagen exudates ซงจะเปนสาเหตของ

FibrosisและEmphysemaการตรวจวธการดงกลาวจะชวยประเมนLungvolumeและLungcapacity

ทมอากาศไหลเขาไมสะดวกซงอาจเปนเครองบงชวามการอดกนของปอดและปรมาตรของปอดท

ลดลงจะแสดงใหเหนปญหาเกยวกบการจ�ากดการขยายตวของปอด

ระดบ 0

ระดบ 3

ระดบ 1

ระดบ 4

ระดบ 2

ระดบ 5

106



3.แผล (Wounds)ดรายละเอยดในบทท4การจดการเกยวกบแผล

4.การตรวจระบบประสาท การตรวจระบบประสาทเปนสงทมความส�าคญในผปวยทไดรบการรกษา Arterial gas

embolism,Decompression sickness,COPoisoningและขอบงชอนๆทเกยวกบระบบประสาท

ควรตรวจเกยวกบการรบรบคคลเวลาสถานทความจ�าระดบความรสกตว,ระบบประสาทสมอง,ระบบ

ประสาทการเคลอนไหวประสาทรบความรสก,การตรวจท�างานประสานกนปฏกรยาสะทอนและภาษา

(ตารางท1)

ตารางท 1การตรวจระบบประสาท

การรบรบคคลเวลาสถานท

(Orientation)

-เวลาสถานทบคคลความมงหมาย(Purpose)

ความจ�า(Memory) -ความจ�าในขณะนนทดสอบโดยใหบอกล�าดบเลข

-ความจ�าทเพงผานมาทดสอบโดยใหบอกเหตการณใน24ชม.

ทผานมา

-ความจ�าทผานมานานทดสอบโดยใหเลาเรองในอดต

การแสดงออกทางสตปญญา

(Mentation)

-ทดสอบโดยใหลบเลขครงละ7เรมจากเลข100

ระดบของความรสกตว

(Levelofconsciousness)

-ตดตามดระดบของความรสกตว

เสนประสาทสมอง

(Cranialnerves)

-ประกอบดวย

1.เสนประสาทสมองคท1(OlfactoryNerve)ตรวจการไดกลนผปวย

หลบตาอดจมกดมกลนสารทมกลนออนๆทละขางสอบถามการได

กลน

2.เสนประสาทสมองคท2(OpticNerve)ตรวจการมองเหนโดยการ

อานหนงสอพมพในระยะ114นวสอบถามความชดเจนหรอตรวจโดย

ใชSnellenchart

3.เสนประสาทสมองคท3(OculomotorNerve)ตรวจการหดตวของ

มานตาการลมตาการกลอกตาขนขางบนเขาดานในและลงลาง

4.เสนประสาทสมองคท4(TrochlearNerve)ตรวจการกลอกตาลง

ขางลางดานใน

107



5. เสนประสาทสมองคท 5 (TrigeminalNerve)ตรวจโดยใหผปวย

กดฟนคล�าดกลามเนอบรเวณแกม ขมบทงสองขางปกตจะเกรงตว

เทากนตรวจการรบความรสกโดยใชส�าลเขยเบาๆบรเวณใบหนาทง

สองซกขณะผรบบรการหลบตาเปรยบเทยบการรบความรสกสองซก

6.เสนประสาทสมองคท6(AbducensNerve)ตรวจการกลอกตาไป

ดานขาง ปกตแลวประสาทสมองคท 3,4,6 จะตรวจในการตรวจ

6cardinalfieldsofgazeของตาไปพรอมๆกน

7.เสนประสาทสมองคท7(FacialNerve)ตรวจความสามารถในการ

หลบตายงฟนยกควดความเทากนของใบหนาสองซกและตรวจการ

รบรรสของลนดานหนาตอรสหวานเคม(มกสอบถามการรบรสแทน)

8. เสนประสาทสมองคท 8 (AcousticNerve)ตรวจสอบการไดยน

และดการทรงตวของผปวย

9. เสนประสาทสมองคท 9 (GlossopharyngealNerve) และเสน

ประสาทสมองคท 10 (VagusNerve)สงเกตเสยงผปวยวาแหบขน

จมก พดไมชด ใหผปวยอาปากรอง "อา" สงเกตดลนไกวาเอยงเฉ

หรอไมตรวจGag reflex โดยกดทโคนลนดวยไมกดลนปกตลนไก

จะอยตรงกลางและมรเฟลกซการขยอน

10.เสนประสาทสมองคท11(AccessoryNerve)ตรวจการหนหนา

ตานแรงผตรวจและการยกไหลตานแรงผตรวจ

11. เสนประสาทสมองคท 12 (HypoglossalNerve)ตรวจโดยให

ผปวยแลบลนออกมาเตมทสงเกตรปรางการเอยงการสนการเหยว

ฝอของลนปกตลนจะตรงไมเอยงไมสน

ประสาทรบความรสก

(SensoryNerves)

-ผปวยตองไมเหนสงกระตนตรวจเปรยบเทยบทงสองขางของรางกาย

ตรวจจากบรเวณทความรสกผดปกตไปหาบรเวณทปกต ไมตรวจ

ซ�าซาก หรอมแบบแผนแนนอน จนผปวยเดาได ตองทราบการ

รบรความรสกบรเวณนนเกดจากประสาทอะไร หรอตองมความร

Dermatomeของรางกายเชนการรบรความรสกระดบราวนมเปนการ

ท�างานของประสาทไขสนหลงสวนอกท4การตรวจประกอบดวย

1.การตรวจความรสกรบสมผส(Touchsensation)ใหผปวยหลบตา

ใชส�าลทดงใหแหลมยาวแตะผวหนงสวนตางๆ (ไมใหลาก) ใหผปวย

ตอบวารสกเมอส�าลแตะถกผวหนงหรอไมและสวนใด

108



2.ตรวจความรสกเจบ(Painsensation)ใหผปวยหลบตาใชเขมขด

ซอนปลายดานปลายแหลมหรอปลายทแทงผวหนงแลวสอบถามวา

แหลมหรอท

3.การตรวจความรสกรอนเยน(Temperaturesensation)ใหผปวย

หลบตาใชหลอดแกวบรรจน�าอนและน�าเยนอยางละหลอด แตะท

ผวหนงสลบกนสอบถามความรสกรอนเยน

4. การตรวจความรสกเกยวกบต�าแหนง (Position sense)ใหผปวย

หลบตาผตรวจจบบรเวณขออาจเปนขอนวมอหรอขอนวเทาใชนว

จบขอทใกลสวนโคนมากทสดจบดานขางของขอจดทละนวแลวยกนว

ขนหรองอลงสอบถามวานวเคลอนขนหรอลงอาจไมท�าทกขอใหตรวจ

ขอทผดปกตกอนขอทปกต

ระบบการเคลอนไหว

(MotorNerves)

-ประกอบดวย

1.ตรวจสอบความตงตวของกลามเนอ(Muscletone)เปนการตรวจ

แรงตานทานตอการเคลอนไหวในขณะทผปวยไมไดออกแรงวธตรวจ

จดใหผปวยอยในทาทสบาย ไมเกรง ผตรวจจบสวนแขนหรอขาของ

ผรบบรการใหเคลอนไหวจนสดระยะการเคลอนไหวทขอนนๆ ในทก

ทศทางใหท�าดวยความนมนวลเชนการตรวจความตงตวของกลามเนอ

ทแขน จบปลายแขน งอแลวเหยยดขอศอกอยางเตมท สงเกตแรง

ตานทานวาเปนปกตหรอไมภาวะปกตจะมความตงตวตลอดเวลาใน

กรณทผดปกตจะมความตงตวมากกวาปกต(Hypertonia),นอยกวา

ปกต(Hypotonia),ความตานทานเพมขนแบบแขงเกรงซงเกดเฉพาะ

ชวงแรกทถกท�าใหเคลอนไหวเทานน(Spasticity),ความตานทางเพม

ขนแบบแขงเกรงซงเกดตลอดการถกท�าใหเคลอนไหว(Rigidity)หรอ

กลามเนอออนปวกเปยก(Flaccid)

2.การตรวจก�าลงของกลามเนอ(Musclepower)เลอกตรวจกลามเนอ

ทใชในกจวตรประจ�าวนเชน

-ตรวจก�าลงของกลามเนอ Sternocleidomastoid ใหผปวยหนหนา

ตานมอผตรวจสงเกตก�าลงกลามเนอ

-ตรวจก�าลงของกลามเนอไหลทใชในการยกและหบแขนโดยในการ

ตรวจกลามเนอในการยกแขน (Abduction) ใหผปวยกางแขนออก

พยายามยกแขนขนในขณะทผตรวจพยายามกดแขนผรบบรการให

109



แนบตว และการตรวจกลามเนอไหลในการหบแขน (Adduction)

ใหผปวยกางแขนออกแลวพยายามหบแขนเขาหาล�าตว ในขณะท

ผตรวจพยายามดนแขนขน

- ตรวจก�าลงกลามเนอแขนทใชในการงอและเหยยดแขน แบงออก

เปนการงอแขนโดยใชกลามเนอBicepsใหผปวยพยายามงอขอศอก

โดยปลายแขนหงายและผตรวจพยายามออกแรงตานกนสวนการ

ตรวจเหยยดแขนโดยกลามเนอ Tricepsใหผปวยงอขอศอกแลว

พยายามเหยยดขอศอกออกโดยผตรวจใชแรงตานทปลายแขน

-ตรวจก�าลงกลามเนอในการงอและเหยยดของขอมอ แบงออกเปน

ตรวจก�าลงกลามเนอทใชงอขอมอ (Flexion) ใหผปวยหงายแขน

ก�าหมดพยายามงอขอมอสกบแรงตานของผตรวจสวนการตรวจก�าลง

กลามเนอทใชเหยยดขอมอ(Extension)ใหผปวยคว�าแขนและก�าหมด

แลวพยายามเหยยดขอมอสกบแรงตานของผตรวจ

-ตรวจก�าลงกลามเนอในการงอและเหยยดของนวมอแบงออกเปนการ

ตรวจก�าลงกลามเนอทใชงอนวมอ โดยใหผปวยพยายามงอนวมอใน

ขณะทผตรวจออกแรงตานไวการตรวจก�าลงกลามเนอทใชเหยยดนว

มอ โดยใหผ ตรวจใชมอขางหนงจบขอมอของผปวยไว ใหผ ปวย

พยายามเหยยดขอนวตานแรงจากมอผตรวจ การตรวจHandgrip

โดยใหผปวยก�ามอบบนวชและนวกลางของผตรวจใหแนน ผตรวจ

พยายามดงเอานวออกการตรวจก�าลงกลามเนอทใชกางนวมอ โดย

ใหผปวยกางนวมอออกขณะทผตรวจพยายามหนบนวผปวยเขาหากน

การตรวจก�าลงกลามเนอทใชหบนวมอ โดยใหผปวยหบนว ขณะท

ผตรวจพยายามถางนวออก

-การตรวจก�าลงกลามเนอสะโพกขาและเทาแบงออกเปนการตรวจ

ก�าลงกลามเนอทใชงอสะโพกโดยใหผปวยนอนหงายเหยยดเขาตรง

ยกขาขนจากเตยงใหผปวยยกขาตานกบแรงกดของผตรวจการตรวจ

ก�าลงกลามเนอทใชเหยยดสะโพกโดยใหผปวยนอนหงายและเหยยด

เขาพยายามยดสะโพกโดยกดตนขาและปลายเทาลงผตรวจยกตาน

ทตนขาการตรวจก�าลงกลามเนอทใชงอเขาโดยใหผปวยงอเขาและ

พยายามดงขาเขาตานกบแรงดงออกของผตรวจ การตรวจก�าลง

กลามเนอทใหเหยยดเขา ใหผปวยงอเขาพยายามดนขาออกตาน

กบแรงดน

110



เขาของผตรวจการตรวจก�าลงกลามเนอทใชงอขอเทาใหผปวย

เหยยดขอเทาตานกบแรงดนเขาผตรวจ(มอผตรวจดนอยทฝาเทา)

การตรวจก�าลงกลามเนอทใชเหยยดขอเทาโดยใหผปวยงอขอเทา

ตานกบแรงดนออกของผตรวจ(มอผตรวจดนอยทหลงเทา)

ระดบก�าลงของกลามเนอ

เกรด0=ไมมการหดตวของกลามเนอ

เกรด1=มการหดตวของกลามเนอไดเลกนอย(พอกระดกนวได)

เกรด2=เคลอนไหวในแนวราบได

เกรด3=เคลอนไหวไดตานแรงโนมถวงไดแตตานแรงผตรวจไมได

เกรด4=เคลอนไหวไดตานแรงโนมถวงไดตานแรงผตรวจไดบาง

เกรด5=ปกต

3.การตรวจสอบขอบเขตการเคลอนไหว(RangeofMotion)

-การตรวจขอบเขตการเคลอนไหวขอตอบรเวณกระดกสนหลง

แบงเปนกระดกสนหลงสวนคอกระดกสนหลงสวนอกและเอว

-การตรวจขอบเขตการเคลอนไหวของขอไหล

-การตรวจขอบเขตการเคลอนไหวของขอศอก

-การตรวจขอบเขตการเคลอนไหวของขอมอ

-การตรวจขอบเขตการเคลอนไหวของขอนวมอ

-การตรวจขอบเขตการเคลอนไหวของขอสะโพก

การท�างานประสานกน

(Coordination)

การท�างานของสมองนอย

-ทดสอบวาผปวยสามารถสมผสนวผตรวจทอยดานหนาผปวยได

หรอไม

-ทดสอบวาผปวยสามารถใชนวแตะจมกตนเองไดหรอไม

-ทดสอบการกาวเดนดการเดนวามอาการเซโดยการเดนตอสนเทา

หรอไม

-Rombergtestforbalanceทดสอบการทรงตวโดยใหผปวยยน

ตรงเทาตดกนกางแขนไปขางหนาคว�าฝามอและปดตา

รเฟลกซ(Reflex) -หลกในการตรวจรเฟลกซ ผปวยตองไมเกรง กลามเนอทจะตรวจม

ความตงตวพอเหมาะการตรวจประกอบดวย

1.การตรวจBicepsreflexเปนการตรวจเสนประสาทไขสนหลง

สวนคอท5และ6และเสนประสาทmusculocutaneous

111



การตรวจทานงใหผรบบรการงอศอกเลกนอยวางแขนในทาคว�า

มอและวางบนตนขาหรอวางแขนพาดบนแขนผตรวจผตรวจวางนว

หวแมมอขางหนงไวบนBicepstendonกดปลายนวเลกนอยแลวเคาะ

ลงบนนวหวแมมอนน

การตรวจในทานอน ใหผรบบรการนอนหงาย กางแขนออก

งอขอศอกแขนขางทตรวจ ปลายแขนและมอวางพาดบนหนาทอง

ใชนวหวแมมอวางท Biceps tendon และเคาะเชนเดยวกบทานง

การตอบสนองขอศอกFlexionกลามเนอBicepsหดตว

2.การตรวจTricepsreflexเปนการตรวจเสนประสาทไขสนหลงสวน

คอท5-7และเสนประสาทRadial

การตรวจในทานงผตรวจพยงแขนผปวยโดยผปวยงอศอกปลาย

แขนและมอไขวขามล�าตวหรอกางแขนออกแลวปลอยแขนหอยลงขาง

ล�าตวแลวเคาะลงบนTricepstendonซงอยเหนอขอศอกประมาณ

2นว

การตรวจในทานอน ผปวยนอนหงาย แขนวางพาดบนล�าตว

โดยผตรวจใชมอขางหนงจบดงไวเคาะบนTricepstendonเชนเดยว

กบทานงการตอบสนองขอศอกมExtensionกลามเนอTricepsหดตว

3.การตรวจKneereflexหรอKneejerkเปนการตรวจเสนประสาท

ไขสนหลงสวนเอวFemoral

การตรวจในทานงใหผรบบรการนงหอยขาทขอบเตยงหรอไขวหาง

หอยขาใชไมเคาะPatellartendonทละขาง

การตรวจในทานอนผตรวจใชแขนซายสอดพยงใตเขาทงสองขาง

ใหเขาอยในทาflexionเลกนอยโดยใหสนเทาแตะกบทนอนผตรวจ

เคาะลงทPatellartendonการตอบสนองขาทอนลางเหยยดจากการ

หดตวของกลามเนอquadriceps

4.การตรวจPlantarreflexเปนการตรวจเสนประสาทไขสนหลงสวน

เอวท5และกนกบ1,2การตรวจใหผปวยนอนหงายและไมเกรงกลามเนอ

มอผตรวจขางทไมถนดจบขอเทา มออกขางจบวตถปลายท เชน

ปลายกญแจหรอดามไมเคาะรเฟลกซขดลากจากดานนอกของฝาเทา

เรมจากดานสนเทามาปลายเทา จนใกลโคนนวกอยแลวโคงไปทาง

ดานนวหวแมเทาถงโคนนวเทาการขดตองกดแรงพอสมควร เพอไมให

ผปวยจกจการตอบสนองเกดการงอของนวหวแมเทาและนวทงหมด

112



(flexorplantar)ถาหากมการเหยยดออกของนวหวแมเทาและนวอน

กางออกหรออาจงอเลกนอย(extensorplantar)ถอวาเปนการตอบ

สนองทผดปกตเรยกวามbarbinskiresponseหรอมbarbinskiให

ผลบวก

ความไวในการตอบสนองแบงเปนระดบดงน

4+ =ไวมาก

3+ =ไว

2+ =ปกต

1+ =นอยกวาปกต

0 =ไมมรเฟลกซ

ในการตรวจประเมนระดบของความรสกตว (Level of consciousness) และการรบรบคคล

เวลาสถานทสามารถน�าแบบประเมนFolsteinMini-MentalStateExam(MMSE)(ตารางท2)

มาใชประเมนไดอยางรวดเรว

ตารางท 2 FolsteinMini-MentalStateExam

Folstein Mini - Mental State Exam Score

1.Orientation

Askthefollowingquestions:correct=Recordeachanswer:(Maximum

Score=10)

Whatistoday‘date?Date(e.g.,May21) 1

Whatistoday‘Year?Year 1

Whatisthemonth?Month 1

Whatdayistoday?Day(e.g.,Monday) 1

Canyoualsotellmewhatseasonitis?season 1

Canyoualsotellmethenameofthishospital/clinic?

hospital/clinic 1

Whatfloorareweon?Floor 1

Whatcityarewein?City 1

Whatcountryarewein?Country 1

Whatstatearewein?State 1

2.Immediate recall

Correct=(Maximumscore=3)

113




Ball 1

Flag 1

Tree 1

Askthesubjectifyoumaytesthis2hermemory.Say“Ball”,“Flag”,”Tree”

clearlyandslowly,aboutthesecondofeach.Thenaskthesubjecttorepeat

them.Checktheboxatrightofeachcorrectresponse.Thefirstrepetition

determinesthescore.Ifhe/shedoesrepeatallthreecorrectly,keepsaying

themuptosixtriesuntilhe/shecanrepeatthem.

Numberoftrials:.......................

3. Attention and Calculation

A. Counting Backwards Test(Recordeachresponse,

Correct=)(Maximumscore=5)

93 1

86 1

79 1

72 1

65

Askthesubjecttobeginwith100andcountbackwardsby7.Recordeach

response.Checkoneboxatrightforeachcorrectresponse.Anyresponse

7orlessthanthepreviousresponseisacorrectresponse.Thescoreisthe

numberofcorrectsubtractions.Forexample93,86,80,72,65isascore=

4;93,86,78,70,65=0

B. Spelling Backwards Test

Ask the subject to spell theword “WORLD ”backwards.Recordeach

response.Usethe instructionstodeterminewhicharecorrectresponse,

andchecktheboxatrightforeachcorrectresponse

D 1

L 1

R 1

O 1

W 1

114




C. Final Score

ComparethescoresoftheCountingBackwardsandSpellingBackwards

tests.WritethegreaterofthetwoscoresintheboxlabeledFINALSCORE

atright,anduseitinderivingtheTOTALSCORE.

FinalScore...............(Maxof5orGreaterofthetwoscores)

4.Recall(Correct=)(Maximumscore=3)

Ball 1

Flag 1

Tree 1

Ask thesubject to recall the threewordsyoupreviouslyaskedhim/her to

remember.Checktheboxatrightforeachcorrectresponse

5. Language(Correct=)(Maximumscore=9)

Naming

Show thesubjectawristwatchandaskhim/herwhat it is.Repeat fora

pencil.

Watch 1

Pencil 1

Repetition

Askthesubjecttorepeat“No,Ifs,and,orbuts.” 1

Three - Stage Command

Establish thesubject’dominanthand.Give thesubjectasheetofblank

paperandsay,”Takethepaperinyourright/lefthand.,folditinhalfandput

itonthefloor.”

Takethepaperinhand 1

Foldspaperinhalf 1

Putpaperonfloor 1

WritingGivethesubjectasheetofblankpaperandaskhim/hertowriteasentence.Itistobewrittenspontaneously.Ifthesentencecontainsasubjectandaverb, and is sensible, check the box at right. Correct grammer andpunctuationarenotnecessary.

Writesentence 1

115




Copying

Showthesubjectthedrawingoftheintersectionpentagons.Askhim/herto

drawthepentagons(Aboutoneincheachside)onthepaperprovided.If

ten angles arepresent and two intersect, check thebox at right. Ignor

tremorandrotation

Copiespentagons 1

Reading

Holdupthecardthatread,“Closeyoureye.“Sothesubjectcansee it

clearly.Askhim/hertoreaditandwhatitsays.

checktheboxatrightonlyifhe/sheactuallycloseshis/hereyes 1

Addthenumberofcorrectresponse.Themaximumis30.

FolsteinMF,FolsteinSE,andMcHughPR,1975

5. โภชนาการ (Nutrition)การประเมนดานโภชนาการเปนสงทมความส�าคญการประเมนรปรางผปวยภายนอกอาจไม

สามารถบอกไดวาผปวยไดรบสารอาหารเพยงพอหรอไมสาเหตส�าคญประการหนงทท�าใหแผลหายชา

เกดจากภาวะทพโภชนาการ ผปวยควรไดรบการตรวจหาระดบ Total protein, Serum albumin,

Pre-albumin,Hematocritในครงแรกและตามชวงเวลาในกรณทระดบคาสารดงกลาวผดปกตควรให

โภชนากรปรบใหผปวยไดรบสารอาหารทเหมาะสม

6. การทดสอบอนๆผปวยกระดกตดเชอเรอรง(Chronicrefractoryosteomyelitis)ทเขารบการรกษาHBOTควร

ไดรบการตรวจ Bone scan ถงแมวาจะไมมความแตกตางอยางเดนชดระหวางกระดกทปกตกบ

ผดปกตแตอาจชวยบอกถงมะเรงกระดกการตดเชอกระดกหกรวมถงโรคอนๆ

ในการใชHBOTรกษาแผลทไมหาย(Non-healingwound)ทอวยวะสวนปลายของรางกาย

ในเบองตนจะตองประเมนวาHBOTมประโยชนส�าหรบการรกษาหรอไมโดยใชเครองมอทดสอบการ

ไหลเวยนโลหตประกอบดวยการตรวจดวยคลนเสยงเพอดการไหลเวยนของหลอดเลอดด�า (Doppler

Total

Score....

23-30 =Normal

19-23 =Borderline

<19 =Impairedup

tograde8

Level

116



ultrasonography)และการตรวจวดคาออกซเจนทางผวหนง(TranscutaneousOxygenMonitoring:

TCOM)ซงทง2วธจะชวยประเมนระดบออกซเจนในเนอเยอภายหลงการการทดสอบแลวอาจจ�าเปน

ตองตรวจเพมเตมดวยวธฉดสเขาหลอดเลอด(Arteriogram)เพอประเมนเพมเตมตอไป

การตรวจทางหองทดลองมความจ�าเปนกอนการรกษาซงแตกตางกนไปตามความแตกตางของ

แตละโรคผปวยควรไดรบการตรวจCBCและUrinespecimenส�าหรบการตรวจอนๆอาจจะตรวจ

TypeandCrossmatch,Platlets count,PT,PTT,การตรวจชวะเคม,การเพาะเชอแผล (Wound

culture),Arterialbloodgas,Carboxyhemoglobinlevel,Cardiacenzymes,Renalprofiles,SED

rate,Proteinlevel,SerumalbuminและPrealbuminlevel

การตรวจทางกายกอนรบการรกษา HBOT

กอนการรกษาในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงทกครงผปวยควรไดรบการตรวจวดสญญาณ

ชพ ทงอณหภม การเตนของหวใจ ความดนโลหต เสยงปอด (Lung sound) การตรวจชองห

(Otoscopic exam) และระดบน�าตาลในเลอด (ควรท�าทกรายในผปวยทไดรบอนซลน) การมขอมล

พนฐานอตราการเตนหวใจและความดนโลหตจะท�าใหทราบถงความเปลยนแปลงของระบบหวใจหลอด

เลอดในขณะรกษาHBOT

ผปวยทมไขจะเพมความเสยงเกดอาการชกไดงายขน จงจ�าเปนตองตรวจวดไขกอนเรมการ

รกษาHBOTทกครงควรรายงานแพทยในกรณทไขสงกวา100F°เพอตดสนใจจะใหการรกษาHBOTหรอไมในการใหการพยาบาลผปวยทมไขสงอาจใหพาราเซตามอลชนดกนหรอเหนบทวาร(ไมแนะน�า

ใหใชยาแอสไพรน) ใชน�าแขงประคบบรเวณรกแรและขาหนบหรอเชดตว ในชวงเวลารกษาHBOT

สามารถประคบน�าแขงทขาหนบ รกแรตอได ควรเรมการระบายอากาศในหองปรบแรงดนบรรยากาศ

สงใหมากขนสารน�าทางหลอดเลอดด�าทจะใหผปวยควรท�าใหเยนกอนเรมใหในกรณทผปวยมอณหภม

สงกวา103F°และไมลดลงหลงจากลดไขดวยวธการตางๆแลวหรอเปนไขไมทราบสาเหตควรงดการรกษาไวกอน

เสยงหายใจของผปวยชวยประเมนวาผปวยมอาการของไขหวดไขหวดใหญหรอไม(อาการไอ

ไขเจบคอน�ามกไหลคลนไสทองเสยออนเพลย)อาการเหลานอาจจะมากขนในขณะรบการรกษา

HBOT ซงควรจะเลอนการรกษาออกไปกอนจนกวาอาการดงกลาวดขน การใช Otoscope จะม

ประโยชนในการชวยประเมนวาผปวยสามารถปรบแรงดนในชองหชนกลางไดหรอไม

การฟงเสยงปอดจะชวยใหพยาบาลสามารถประเมนสภาพปอดและบอกถงวามการอดกนทาง

เดนหายใจหรอไมเสยงหายใจเกดจากการเคลอนทของอากาศผานTracheobronchoalveolarsystem

การประเมนเสยงใหสงเกตความสงต�าของเสยง(Pitch)ความดง(Intensity)ระยะเวลา(Duration)

และคณลกษณะ (Quality) และชวงเวลาหายใจเขาและออก เสยงหายใจผดปกตประกอบดวยเสยง

117



Rales(ไดยนขณะหายใจเขาลกษณะเสยงคลายใชนวขยผมใกลๆห เกดจากอากาศผานน�าเมอกใน

หลอดลมฝอยและถงลมน�าเมอกท�าใหถงลมแฟบขณะหายใจออก เวลาหายใจเขาอากาศจะไปดน

ถงลมใหพองออกเสยงแตละเสยงไดยนชวงสนมากและเปนเสยงสง),Rhonchi(เปนเสยงหายใจผด

ปกตทเกดจากการตบแคบของหลอดลมหรอ หลอดลมฝอย อาจเกดจากหลอดลมหดเกรง เยอบ

หลอดลมบวมหรอมเสมหะในหลอดลมไดยนทงชวงหายใจเขาและออกแตจะไดยนชดขณะหายใจออก

ลกษณะเสยงจะตอเนอง)และPleuralfrictionrub(เสยงเหมอนขยหนง)เกดจากการอกเสบของเยอ

หมปอดท�าใหเยอหมปอดทตดกบเนอปอดและทบอยในชองอกเกดการเสยดสกนซงจ�าเปนตองไดรบ

การรกษาเพมเตมตอไป

ผปวยทเปนเบาหวานและใชอนซลนควรไดรบการตรวจระดบน�าตาลในเลอดเพอปองกนระดบ

น�าตาลในเลอดต�าขณะรบการรกษาHBOT ทงนสาเหตดงกลาวคาดวาเกดจากHBOT ไปยบยง

Anti-Insulinhormones (SomatotropichormoneและGlucagon)กอนการรกษาระดบน�าตาลไม

ควรต�ากวา 120mg%ผปวยเบาหวานควรรบประทานอาหารกอนการรกษาและถาเปนไปไดควรงด

อนซลนจนกวาจะเสรจสนการรกษา

ผปวยทมารบการรกษาHBOTสวนหนงเปนผปวยทางOrthopedicดงนนพยาบาลควรมทกษะ

พนฐานการประเมนระบบNeurovascular ซงจะบอกถงความสมบรณของหลอดเลอดและประสาท

รวมถงระดบความปวดในการประเมนลกษณะสผวหนง(สชมพ,ซด,เขยวคล�า,ลกษณะดวงจ�า),อณหภม

(อน,เยน,เยนมาก),Capillaryrefill(เรว,ชา,ไมม-ใหประเมนเปนวนาท),อาการบวม(ไมม,เลกนอย,ปาน

กลาง,กดบม),ชพจร(แรง,ออน,คล�าไมได,ไดยนจากการใชDroppler/ไมไดยน),ความรสก,อาการปวด

(คงท,เปนระยะๆ,แหลมๆ,ทอๆ,รอน,ปวดเมอเหยยด/เมอพก)ควรเปรยบเทยบอวยวะทงสองดานของ

รางกายหรอใชแขนขาเปนสงเปรยบเทยบ

ภาวะแทรกซอนหนงทไดการรกษาดวยHBOTไดแกCompartmentsyndromeเปนภาวะท

เกดจากแรงดนในพนทจ�ากดเพมสงขน(Musclecompartment)ซงจะไปขดขวางระบบการไหลเวยน

และการท�างานของอวยวะนนๆอาการปวดจะคอยๆเพมสงขนซงตางกบอาการบาดเจบทวไปอาการ

ปวดจากCompartmentsyndromeจะมากขนเมอเหยยดกลามเนอนนๆ

ในผปวยCOPoisoningมกจะไดรบการตรวจทางจต(Psychometrictesting)ตามชดแบบ

ฟอรมเฉพาะโดยรายละเอยดขอมลทใชในการตรวจไดรบการพฒนาขนจากการทมขอขดแยงกนระหวาง

ระดบCarboxyhemoglobinและอาการทเกดขนรายละเอยดการตรวจประกอบดวย6 สวน(general

orientation, digit span, trailmaking, digit symbol, aphasia screeningและblockdesign)

การตรวจนจะใชค กบการประเมนทางคลนก ผลทไดอาจแปรเปลยนไปในกรณทผ ปวยไดรบยา/

แอลกอฮอลการบาดเจบทางศรษะโรคทางสมองและปญญาออน

118



บางหนวยงานอาจตรวจการมองเหนของผปวยกอนเรมการรกษาหลงจากนนตรวจทกสปดาห

เพอตรวจสอบการมองเหนทเปลยนแปลงในผปวยทมปญหาสายตาสนและสายตาคนแกสามารถใช

Snellen eye chart หรอ Jaeger Card (hand held) มาใชตรวจได ในผปวยทใชแวนตาหรอ

คอนแทคเลนสใหตรวจสอบวาไมมการใสในขณะทท�าการตรวจ

อาการปวดนบวาเปนสญญาณชพท5 เปนสงทมความส�าคญควรมการระบระดบความปวด

กอนเรมรกษาHBOTการควบคมอาการปวดจะมประโยชนเพอทจะชวยสงเสรมการหายของแผลและ

สรางความแขงแรงชวยใหผปวยกระฉบกระเฉงหลบไดรบประทานอาหารไดดขนรสกวามชวตทดขน

และชวยใหผปวยมองการรกษาในเชงบวก

เกณฑระดบความปวดมหลากหลาย ควรระบชนดทเลอกใช เมอผปวยระบถงอาการปวด

พยาบาลควรบนทกลกษณะอาการปวด(ตารางท3)ต�าแหนงเวลาเรมเปดการขยายพนทและลกษณะ

ทชวยใหอาการปวดทเลาลงการจดการกบความปวดอาจจะใชยากลมOpiods,Non-streoid,Anti-

depressantยาตานกนชกและSteroidsหรอไมใชยา(ฝกการหายใจ/ผอนคลาย,การเบยงเบนความ

สนใจ,การจนตนาการฯลฯ)ถาผปวยยงไมงดสบบหรในระหวางHBOTควรแนะน�าผปวยเรองการสบ

บหรอาจเปนสาเหตใหประสทธภาพของยาแกปวดลดลง

ตารางท 3ลกษณะของอาการปวด

-ปวด/เจบแปลบ(Sharp)

-ปวด/เจบเหมอนถกแทง(Stabbing)

-ปวดเหมอนมดบาด(Sharp)

-ปวดเหมอนถกบบรด(Cramping)

-ปวดแบบตบๆตามจงหวะหวใจ(Throbbing)

-ปวดแนนหรอตง(Pressure)

-ปวดมากขนเมอเคลอนไหว(Increaseswith

movement)

-ปวดตอนกลางคน(Increasesatnight)

-ปวด/เจบแสบรอน(Burning)

-ปวด/เจบตอๆ(Dull)

-ปวดชา(Tingling)

-ปวดชา(Numbness)

-ปวดบรเวณผวหนงทเสนประสาทมาเลยง

(Radiating)

-ปวดเกรง(Spasm)

การเตรยมขนสดทายกอน HBOT

เมอผปวยไดรบการตรวจประเมนจากแพทยกอนเรมการรกษาเปนทเรยบรอยแลว ขนตอไป

เปนการด�าเนนการดานมาตรการความปลอดภยในการรกษา โดยเฉพาะการตรวจสอบวสดตองหาม

น�าเขาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงเชนวตถทกชนดทมสวนผสมของปโตรเลยมหรอแอลกอฮอล(เชน

เครองส�าอาง,สเปรยผม,ยาทาเลบ,ยาดบกลนตว,โลชน,โคโลญจน,น�าหอม,ขผง)วสดดงกลาวเปน

เชอเพลงอนเปนหนงในองคประกอบของการเกดไฟไหม ซงจะรนแรงมากขนในสภาวะทมเปอรเซนต

119



และ/หรอระดบแรงดนออกซเจนทสงภายในหองปรบฯ ผปวยควรถอดเครองประดบ แหวนนาฬกา

สรอยคอหวคาดผมฯลฯออกกอนเขาหองปรบฯเพอปองกนการกระทบขดขดตอAcrylic(วสดทใช

ท�าชองมองของหองหองปรบฯชนดหลายหองหรอล�าตวของหองปรบฯชนดหนงหอง)ซงอาจท�าใหเกด

การช�ารดและเปนอนตรายในภายหลงได

คอนแทคเลนสชนดแขงควรถอดออกกอนเขารบการรกษาHBOTเนองจากอาจเกดฟองอากาศ

ขนในชองวางระหวางเลนสกบกระจกตา ระหวางการลดความกดในหองปรบฯซงจะเปนสาเหตให

กระจกตาถกบบกด(Lenssqueeze)ไดเครองชวยฟง(Hearingaid)ควรถอดออกกอนเนองจากกระแส

ไฟฟาในเครองอาจท�าใหเกดประกายไฟขนได รวมถงอวยวะเทยมทกชนดใหถอดออก (แขนเทยม,ขา

เทยม,ผมปลอม ฯลฯ)บางหนวยงานอาจก�าหนดใหผปวยถอดแวนตาและฟนปลอม (ชนดถอดได)

ออกกอนเขารบการรกษา แตสวนใหญแลวสามารถน�าเขาไดถาพยาบาลประเมนแลววาผปวยอยใน

สภาวะทตนตวพอในการปองกนอนตรายจากการอดกนของหลอดลมจากฟนปลอมหรอไมท�าใหแวนตา

กระทบกบผนงภายในหองปรบฯ

รปท 1 ตวอยางสงของทหามน�าเขาหองปรบแรงดนบรรยากาศสง

เสอผาทกชนดและผาปทใชภายในหองปรบฯควรเปนชนดผาฝาย100เปอรเซนตเพอปองกน

การเกดไฟฟาสถตจากการเสยดสกนของผาการเกดไฟฟาสถตในบรรยากาศทมระดบออกซเจนและ

ความดนสงจะเออใหเกดประกายไฟและการลกไหมขนอยางรวดเรว ผปวยควรไดรบการตดสายน�า

ประจไฟฟาลงดน (Grouned)ตอเชอมกบตวหองปรบฯและลงสสายดนตอไปหามใชสายรดไนลอน

ชนดแถบตนตกแก(Velcro)ส�าหรบยดเครองมออปกรณหรอผปวยเนองจากเสยงกบการเกดไฟฟาสถต

ในขณะดงแถบตนตกแกแยกออกจากกน

120



ในผปวยทมปญหาการปรบแรงดนในหชนกลางหรอคาดวาอาจจะเกดขนควรใหผปวยไดรบ

ยากอนการรกษาเพอเปนการปองกนภาวะแทรกซอนทจะตามมาและจะชวยใหการรกษาเปนไปอยาง

ราบรนยาทใชไดแกยาลดบวมคง (Decongestant)หรอสเปรยพนจมกยาชนดนเปนขอหามส�าหรบ

ผปวยทมความดนโลหตสงโรคหลอดเลอดหวใจชนดรนแรงผปวยทไดรบยาMAOInhibitorsและโรค

ตอหนนอกจากนตองระมดระวงในการใชในผปวยไทรอยดเปนพษ เบาหวานหวใจขาดเลอดหลอด

เลอดแขงอยางรนแรงความดนภายในลกตาสงและตอมลกหมากโตเนองจากยาเหลานอาจท�าใหอาการ

ของผปวยทมอยรนแรงมากยงขน ส�าหรบการใชสเปรยพนจมกอาจจะท�าใหเกดการบวมคงภายหลง

(Reboundedcongestion)หรอมอาการเคองภายในล�าคอเมอใชเปนระยะเวลานาน

ในกรณทคาดผปวยอาจเกดภาวะกลวทแคบ(Confinementanxiety)(ตารางท4)ควรใหยา

ลดความวตกกงวล(เชนValium,Ativan)กอนการรกษา30นาทในผปวยทสบบหรจะเรงเผาผลาญ

ยาและลดการออกฤทธยาควรใหค�าแนะน�าผปวยในกรณทเปนผปวยนอกเกยวกบการเดนทางไมควร

ขบรถหรอควบคมเครองจกร

ตารางท 4อาการและอาการแสดงของภาวะกลวทแคบ(ConfinementAnxiety)

-ก�ามอแนน

-หนาแดง

-คลนไสหรอทองเสย

-มอาการปวดหรอไมสขสบายทนท

-รสกหายใจล�าบาก

-รสกถายปสสาวะไมหมด

-เจตคตในการปองกนตนเอง(DefensiveAttitude)

-หายใจเรวมอเทาเกรง(Hyperventilation)

-เหงอออกมาก

-ตอบสนองตอการกระตนอยางเฉอยชา(FlatAffect)

มความเชอวาการใหวตามนE จะชวยปองกนภาวะออกซเจนเปนพษโดยการตอตานอนมล

อสระขนาดทใชคอ400มลลกรมตอวน

ในกรณทจ�าเปนตองผกยดผปวย(Restrain)ทหมดความรสกหรอระดบความรสกตวลดลงเพอ

ชวยปองกนการบาดเจบและเครองมออปกรณเสยหายรวมถงในผปวยทมCentral line,Chest tube,

Endotracheal tube ใหใชผาผกยดชนดผาฝายนมผกยดเขากบดานใตของเปลผปวยและอาจผกยด

เพมเตมโดยใชผาผน(Sheetrestrains)ไดตามความเหมาะสมทงนหามใชเครองผกยดทเปนโลหะหรอ

สายรดแถบตนตกแก(Velcro)ในการผกยดใหอยในดลยพนจของพยาบาลแตควรใหอยในแผนการ

รกษาของแพทยดวยซงเปนไปตามมาตรฐานJCAHO

กอนใหการรกษาHBOTจ�าเปนตองตรวจสอบความปลอดภยตางๆอยางครบถวนแลวบนทก

ผลในแฟมรายการตรวจสอบความปลอดภยโดยทวไปมรายละเอยดทเปนรายการตรวจสอบ(Check

list)เชนการตรวจสอบสายน�าประจไฟฟา(Ground)วสดสงของตองหามตางๆผาปและเสอผาทเปน

ผาฝาย100เปอรเซนตและอปกรณเครองมอทางการแพทยมสภาพปกตพรอมใชงาน

121



การตรวจสอบความปลอดภยครงสดทายกอนเพมความกดดนในหองปรบฯใหตรวจดอปกรณ

เครองมอแพทยทเปดการท�างานไว (ON)หรอเปนอปกรณทตดตวไปกบผปวย รวมถง Intravenous

(I.V.),Arterialline,EKGmonitorleads,Bloodpressurecuff,Ventilator,Naso-gastrictubes,

Suctiondevices,Gastrostomydevices,Foleycatheters,Cast,Externalfixatordevices,

Splintsและอนๆ

ในผปวยทรกษาHBOTดวยหองปรบฯชนดหนงหองและตองไดรบสารละลายทางหลอดเลอด

ด�าจะตองใชชดสายตอI.V.ทออกแบบมาเฉพาะสอดผานฝาประตโดยชดสายตอมวาลวกนไหลกลบ

(Check valve) ชวยใหสารละลายไหลไปทศทางเดยวกน ขอระมดระวงตองตรวจสอบในต�าแหนง

ขอตอทกจดจะตองแนนและไมมการรวซม

เครองใหสารละลายทใชงานกบหองปรบฯ ชนดหนงหอง จะตองมแรงดนสงกวาภายในหอง

ปรบฯดงนนจงไมสามารถน�าเครองใหสารละลายชนดทวไปมาใชได ควรเตรยมสารละลายทใหกบ

ผปวยใหมจ�านวนเพยงพอส�าหรบตลอดการรกษาในหองปรบฯและระหวางการเคลอนยาย รวมถง

ส�าหรบไลอากาศในสาย

ผปวยทกรายทเขารบการรกษาในครงแรกและในรายทมประวตโรคหวใจควรไดรบการตดEKG

Monitor เพอตดตามการท�างานของหวใจกอนทจะน�าผปวยเขาหองปรบฯควรตรวจสอบคลนไฟฟา

หวใจรวมถงตรวจการตดLeadทกๆต�าแหนงส�าหรบเครองวดความดนโลหตควรบนทกคาความดน

โลหตครงสดทายกอนน�าเขาสหองปรบฯเพอใหมนใจวาCuffอยในต�าแหนงทเหมาะสม

ขวดระบายชนดสญญากาศตางๆ(เชนJacksonPratt,Hemovacฯลฯ)และสายระบายตางๆ

(เชนNGTube,Gastrostomytubeฯลฯ)ทน�าเขาสหองปรบฯจะตองเปดระบายเพอเปนการปองกน

ความดนทเปลยนแปลงระหวางการรกษาในหองปรบฯเครองมออปกรณทเปนโลหะควรถอดออกหรอ

พนดวยเทปเพอปองกนการครดกบAcrylic ในระหวางการรกษาควรใชถงมอยางไรเชอสวมทปลาย

ของทอระบายตางๆเพอรองรบสารคดหลง

สายFoleycatheterไมตองดแลเปนพเศษแตอยางใดแตใหระวงเรองสายพบงอกอนน�าผปวย

เขาหองปรบฯควรระบายปสสาวะทงกอนในผปวยทรกษาในหองปรบฯชนดหนงหองใหวางถงปสสาวะ

ไวทหวางขาผปวยส�าหรบบอลลนของFoleycatheterบรรจดวยน�าไมมผลกระทบจากการเปลยนแปลง

แรงดนในหองปรบฯซงตางกบผปวยทใสETTubeหรอTracheostomytubeบอลลนจะบรรจดวยลม

จะตองเปลยนเปนน�ากลนหรอNormalsalineกอนเขาหองปรบฯและในทางกลบกนภายหลงเสรจสน

การรกษาใหเปลยนบรรจจากน�าเปนลมตามเดมเพอปองกนการเกดเนอเยอตายในบรเวณทถกCuff

กดทบ

การใชเครองวดออกซเจนทางผวหนง (TranscutaneousOxygenMonitoring :TCOM)ตด

ผปวยขณะHBOTเปนวธการทดสอบเพอตดตามระดบของออกซเจนในเนอเยอโดยเปนการตรวจทไม

ท�าใหรางกายบาดเจบ(Non-invasivetest)

122



ผปวยทม Chest Tube ควรตอกบHeimlich Valve เพอปองกนไมให Pneumothorax

หรอHemothoraxกลายเปนTensionPneumothoraxภายหลงจากตอแลวใหตรวจสอบวาแนนกระชบ

ดและใชผาเทปเหนยวพนทบไวอกครง จากนนใชถงมอยางไรเชอตอเขาทปลายของHeimlichValve

แลวพนทบดวยเทปเหนยวถงมอจะชวยรองรบสารคดหลงส�าหรบผปวยHemothoraxใหระวงการเกด

ClotบรเวณHeimlichValveควรตรวจสอบเปนระยะๆอตราการเพมและการลดความกดดนในหอง

ปรบฯควรเปนไปอยางชาๆเพอชวยใหมเวลาเพยงพอส�าหรบการปรบความดนภายในชองเยอหมปอด

ของผปวย ใหสงเกตการท�างานของ Chest Tube และอาการของ Pneumothorax ทอาจเกดขน

โดยเฉพาะอยางยงในขณะลดความกดดนในหองปรบฯ(ตารางท5)

รปท 2 Heimlich Valve

ตารางท 5อาการและอาการแสดงของBarotrauma

-ภาวะมลมในชองเยอหมปอด

(Pneumothorax)

-หายใจล�าบากทนท(SuddenDyspnea)

-หลอดลมเคลอนไปตรงขามกบขางทมพยาธสภาพ(Tracheal

Shifts)

-ปอดขยายตวสมมาตร(SymmetricalChestMovements)

- มอาการหายใจล�าบากในขณะลดความกดในหองปรบ

บรรยากาศ

-เจบแนนหนาอกเหมอนถกแทง(StabbingChestPain)

-ภาวะมลมอยชนใตผวหนง

(SubcutaneousEmphysema)

-มเสยงกรอบแกรบ(Crepitus)

-กลนล�าบาก

-รสกไมสบายบรเวณสวนหลงกระดกหนาอก

-รสกแนนในคอ

123



-เสยงเปลยน

-หมดสต

-ภาวะทมฟองแกสในหลอดเลอดแดง

(ArterialGasEmbolism)

-รองเสยงดงกอนทจะมอาการชกแบบ

JacksonianSeizure

-หมดสต

-มความผดปกตทางระบบประสาท

ควรแจงใหผปวยขบถายใหเรยบรอยกอนเรมHBOTในกรณทตองการขบถายในหองปรบฯท

ไมมหองสขาเชนในหองปรบฯชนดหนงหองอาจจ�าเปนตองหยดการกษาส�าหรบผปวยทไดรบยาขบ

ปสสาวะอาจพจารณาเลอนเวลาใหยาออกไปภายหลงการรกษาHBOTเสรจเรยบรอยแลว

การรกษาภายใตความกดบรรยากาศ (The Hyperbaric treatment)

ภารกจทส�าคญประการหนงของพยาบาลระหวางการรกษาHBOTคอการสงเกตอาการและ

อาการแสดงของการบาดเจบจากแรงดนอาการออกซเจนเปนพษและภาวะแทรกซอนอนๆการรจก

พฤตกรรมเฉพาะผปวยแตละคนและครอบครวจะชวยใหสงเกตสงทเปลยนแปลงไปไดงายขน

หลงจากใหค�าแนะน�าผปวยเรองการปรบแรงดนหชนกลาง(Equalization)หรอการปรบแรงดน

หชนกลางแบบอตโนมต(Auto-InflationaryTechniques)เชนการหาวการกลนการเคยวและModified

ValsalvaTechniquesเรยบรอยแลว(ตามรปท3-1และรปท3-2)ใหเรมเพมความกดดนภายในหอง

ปรบฯใชอตรา1psig/นาทและคอยๆเพมความกดดนขนชาๆยกเวนในภาวะทคกคามตอชวตเชนDCS

หรอAGEทจ�าเปนตองเพมความกดดนในอตราตามตารางการรกษาเฉพาะนนๆพยายามกระตนให

ผปวยปรบแรงดนหชนกลางซงอาจใชบางวธหรอผสมผสานวธตางๆรวมกนเพอชวยใหไดผลดทสด

รปท 3-1 แสดงการปรบห รปท 3-2 แสดงการปรบห ดวยวธการหาว

ดวยวธModifiedValsalvaTechniques

(การปดปากปดจมกเบงลม)

124



เมอปดประตหองปรบฯ เรยบรอยแลวคอยเตอนใหผปวยเรมปรบแรงดนหชนกลางและท�า

ตอเนองกนไปตลอดทความดนในหองปรบฯ เพมขนหรอลดลงย�าเตอนใหผปวยทราบวาการปรบแรงดน

หชนกลางดวยวธModifiedValsalvaTechniquesจะใชเฉพาะในขณะเพมความกดดนเทานนและ

ในระหวางการรกษาใหหายใจเขาออกตามปกต(หามกลนหายใจ)การปรบแรงดนหชนกลางอยางแรง

(ForcefulValsalva) เปนการบงคบใหแรงดนเขาสหชนกลางทมความรนแรงในชวงระหวางการด�าลง

อาจจะเปนสาเหตใหLabyrinthWindowภายในหชนกลางเกดฉกขาดขนได

ในกรณทผปวยรสกปวดหระดบเลกนอยจนถงปานกลางใหหยดเพมความกดดนในหองปรบฯ

และลดความกดดนไปถงระดบความดนทอาการปวดหายไปจากนนกระตนใหผปวยใหปรบแรงดนห

ชนกลางตอไปถาอาการปวดรนแรงมากหรออาการปวดเลกนอยจนถงปานกลางทไมหายไปเมอหยด

เพมความกดดนหรอเมอลดความกดดนแลวอาการปวดยงไมหายไปควรน�าผปวยออกจากหองปรบฯ

และสงตอใหแพทยทางโสตศอนาสกตรวจรกษา

การเจาะเยอแกวห(Myringotomy)และใสทอระบาย(Myringotomytubes)จะชวยปองกน

ผปวยทไมสามารถปรบแรงดนหชนกลางเกดการบาดเจบ และเปนการรกษาผปวยทเกดการบาดเจบ

เยอแกวหจากการรกษาHBOTมาแลวการเจาะเยอแกวหและใสทอระบายสามารถท�าในผปวยทไม

รสกตวหรอไมสามารถปฏบตตามค�าแนะน�าการปรบหไดอตราการเพมความกดในหองปรบฯในผปวย

ทเจาะเยอแกวหและใสทอระบายยงคงเปนไปตามปกต

การขยายตวของแกสในระบบทางเดนอาหารในขณะลดความกดดนในหองปรบฯ อาจเปน

สาเหตใหเกดกรดไหลยอนเรอและอดอดส�าหรบโอกาสเกดภาวะบาดเจบจากแรงดนในระบบทางเดน

อาหารมโอกาสนอยและไมมความส�าคญมากนกเนองจากสงทอยรอบๆล�าไสเปนเนอเยอออนซงไม

ไดรบผลกระทบจากการกดและขยายตว ในการปองกนการเกดภาวะบาดเจบจากแรงดนผปวยควร

หายใจตามปกต (ไมกลนอากาศ)หลกเลยงรบประทานอาหารมากจนเกนไปหรอรบประทานอาหาร

และเครองดมทท�าใหเกดแกสกอนรกษาHBOT

อาการปวดฟนจากแรงดน(BarodontalgiaหรอToothsqueeze)มสาเหตมาจากการเกดชอง

โพรงอากาศเลกๆ ในฟนถกบบกดระหวางเพมความกดดนหรอมการขยายตวของอากาศระหวางลด

ความกดดน ชองโพรงอากาศนอาจเกดจากฟนผ เกดชองโพรงระหวางการอดฟน เหงอกอกเสบ

การถอนฟนใหมๆ หรอ Root canal อาการปวดฟนจากแรงดนนพบไดไมบอยนกและสามารถ

ปองกนไดผปวยทตองท�าฟนเปนเวลานานควรพกอยางนอย24ชวโมงกอนเรมHBOT

กอนHBOTควรประเมนเรองภาวะกลวทแคบ(Confinementanxiety)คนหาสาเหตทท�าให

เกด อาการและอาการแสดงทเกดขนจะเปนผลเสยตอการรกษา อาการนอาจเกดไดทงกอนรกษา

ระหวางการรกษาหรอภายหลงการรกษาการปองกนหรอลดอาการทเกดขนอาจจะใชยาการเบยงเบน

ความสนใจ(ดโทรทศนชมภาพยนตรฟงเพลงอานหนงสอ)หรอใหพยาบาล/ครอบครวนงอยดานขาง

นอกหองปรบฯ

125



ใหความชวยเหลอและเขาใจในภาวะทเกดขนกระตนใหผปวยระบายความรสกสอบถามสาเหต

พยายามชวยใหผปวยสามารถอยไดตลอดจนจบการรกษา เวนแตผปวยจะรองขอออกจากหองปรบฯ

กอนเวลาใหความเชอมนกบผปวยวาพยาบาลจะอยกบผปวยตลอดการรกษา

ควรตดตามดแลผปวยในชวงเวลาลดความกดดนในหองปรบฯโดยเฉพาะอยางยงการลดความ

กดในกรณฉกเฉนตองระวงการเกดลมในชองปอด(Pneumothorax)ถามอาการเกดขน(ตามตารางท4)

ตองเพมความกดกลบ(Recompression)ไปทระดบความดนเดมและหยดคอยจนกวาอาการจะดขน

แจงแพทยเตรยมชดเจาะปอดออกซเจนพรอมหนากากเตรยมเจาะABGและเอกซเรยปอดทนททน�า

ผปวยออกนอกหองปรบฯเมอแพทยมาถงหองปรบฯแลวใหเรมลดความกดและเตรยมใสทอระบายลม

จากชองอก(ICD)

ใหสงเกตอาการของAGEระหวางลดความกดโดยเฉพาะอยางยงอาการของPneumothorax

หรอSubcutaneousemphysemaซงมความเปนไปไดวาจะเกดขนพรอมๆกบAGEถามอาการและ

อาการแสดงเกดขนและสงสยวาเปนAGEใหเพมความกดกลบไปทระดบความดน3.0ATAทนทและ

หามลดความกดอกจนกวาแพทยจะเดนทางมายกเวนในกรณทจ�าเปนตองท�าCPR

อาการแทรกซอนทเกดจากการไดรบออกซเจน100เปอรเซนตภายใตแรงดนบรรยากาศสงจาก

การรกษาHBOTคออาการเปนพษตอระบบประสาทสวนกลาง(CNSoxygentoxicity)และอาการ

เปนพษตอปอด(Pulmonaryoxygentoxicity)ขอแตกตางระหวางภาวะแทรกซอนทงสองประการคอ

อาการทเกดกบระบบประสาทสวนกลางสามารถเกดไดทกขณะทรบออกซเจน แตอาการเปนพษ

ตอปอดจะเกดในระหวางตารางการรกษาHBOTทใชเวลายาวนานดงนนการสงเกตอาการผปวยอยาง

ใกลชดระหวางรกษาจะชวยปองกนภาวะแทรกซอนจากออกซเจนเปนพษทงสอง

การประเมนผปวยกอนเขารบการรกษาแตละครงเปนสงทมความส�าคญ เชน ระดบอณหภม

(ผปวยทมไขจะท�าใหไวตอการชก)ระดบของความเปนกรด(Acidlevel)และระดบยากนชกในผปวย

ทก�าลงไดรบยาอย ส�าหรบตารางการรกษาHBOTทใชรกษาผปวยสามารถปรบแตงตารางโดยเพม

ระยะเวลาหยดพกหายใจออกซเจน (Air break) จะสามารถชวยปองกนการชกจากออกซเจนเปนพษ

ตอระบบประสาทสวนกลางบรเวณพนทรอบหองปรบฯควรใชแสงนอยและไมควรใชหลอดไฟชนด

ฟลออเรสเซนตตดตงในต�าแหนงเหนอหองปรบฯ

ระยะเวลาหยดพกหายใจออกซเจน (Air break)มไวเพอชวยลดโอกาสเกดออกซเจนเปนพษ

จากระยะเวลาหายใจออกซเจนตามตารางการรกษาทมระยะเวลานานหรอปจจยสนบสนนอนๆ

โดยผปวยหายใจอากาศในหนากากทมสายรดตามระยะทก�าหนดไวในตารางการรกษาการหายใจดวย

อากาศจะชวยลดระดบออกซเจนลง

เมอปรากฏอาการหรออาการแสดงของออกซเจนเปนตอระบบประสาทสวนกลาง(ตารางท6)

จะตองเปลยนออกซเจนทผปวยก�าลงหายใจอยเปนอากาศทนท หรอน�าผปวยออกจากหองปรบฯ

126



ในกรณทผปวยมอาการชกเกดขน ใหรอจนอาการชกสงบลงแลวจงเรมลดความกดบรรยากาศภายใน

หองปรบฯ(อตราลดความกดบรรยากาศขนอยกบสภาวะผปวย)ในผปวยStatusepiliticusใหลดความ

กดในชวงClonicphaseอาจใชยาBenzodiazapinseทางหลอดเลอดเพอควบคมการชก

เมอน�าผปวยออกจากหองปรบฯแลว ในกรณทสงสยวาอาจมระดบน�าตาลในเลอดต�าใหรบ

ตรวจระดบน�าตาลในเลอดทนทรวมถงควรตรวจประเมนวาผปวยไดรบผลกระทบจากการบาดเจบจาก

แรงดน(Barotrauma)ในขณะลดความกดบรรยากาศอยางรวดเรวในหองปรบฯหรอไมเพอใหแนใจวา

ไมเกดPneumothoraxหรออนตรายอนใดกบปอดควรด�าเนนการตรวจประเมนผปวยเพมเตมรวมถง

ประวตใหสมบรณเพอวนจฉยวาอาการทเกดขนมาจากออกซเจนเปนพษ ทงนภายหลงจากการตรวจ

ประเมนจากแพทยเวชศาสตรใตน�าอยางสมบรณแลวจงจะสามารถกลบเขารบการรกษาไดอก

ตารางท 6อาการและอาการแสดงของออกซเจนเปนพษตอระบบประสาทสวนกลาง

-หนาซด

-หวใจเตนชา

-ซมเศรา(Depression)

-ลานสายตาแคบลง

-ประสาทหลอนทางการไดยน

-เวยนศรษะ

-มอาการสะอก(Diaphragmaticspasm)

-รมฝปากสน(Fibrillationoflips)

-มอาการกระตกทรมฝปาก,แกม,จมกหรอหนงตา

-เหงอออก

-ใจสน

-หวาดหวน

-มเสยงดงในห(Tinnitus)

-มอาการหลอนทางการเหน

-คลนไส

-เปนลม

-ชกกระตก

-InspiratoryPredominance

การหายใจออกซเจนทความดนบรรยากาศมากกวาปกตและมระยะเวลายาวนานอาจจะท�าให

การท�างานของปอดผดปกตการไดรบออกซเจนในสภาวะดงกลาวอยางตอเนองจะท�าใหเกดความผด

ปกตทรนแรงของปอดซงอาจท�าใหเกดภาวะAdult respiratorydistresssyndrome(ARDS)ขนได

การตดตามอาการและอาการแสดง (ตาราง 7) และเปรยบเทยบกบผลของการตรวจการท�างาน

ของปอด(Pulmonaryfunctiontest)ทท�าไวกอนเรมการรกษาHBOTเปนสงทมความส�าคญในการ

ชวยวนจฉยและรกษาภาวะแทรกซอนดงกลาว

ตารางท 7อาการและอาการแสดงของออกซเจนเปนพษตอปอด

-รสกรอนใตกระดกอก

-ไอ

-ไอแหงๆ

-หายใจไมเตมปอด

-แนนหนาอก

-หายใจล�าบาก

-ผลการตรวจการท�างานของปอด(Pulmonaryfunctiontest)

ผดปกต

127



การดแลภายหลงการรกษา HBOT

หลงจากจบการรกษาHBOTตามแผนการรกษาแลวผปวยควรไดรบการตรวจประเมนกอนท

จะจ�าหนายกลบบานหรอหนวยทดแลในกรณทผปวยปรบแรงดนหชนกลางล�าบากระหวางเพมหรอลด

ความกดดนในหองปรบฯหรอกอนรกษาHBOTตรวจพบวาผปวยมอาการหชนกลางบาดเจบจากแรง

ดนจากการรกษาทผานมา ภายหลงการรกษาควรใหผ ป วยไดรบการตรวจหชนกลางอกครง

ในผเบาหวานทตองใชอนซลนและระดบน�าตาลในเลอดกอน HBOT อยในระดบปกตหรอต�ากวา

ภายหลงการรกษาHBOTผปวยควรไดรบการตรวจระดบน�าตาลซ�าอกครง

รายละเอยดการตรวจประเมนผปวยภายหลงการรกษา HBOT ในแตละขอบงชการกษา

HBOTจะแตกตางกนไปผปวยAcute traumatic ischemia,Compartment syndromes,Crush

injuriesและRe-implantationsควรไดรบการประเมนNeurovascularและแผลผปวยCOpoisoning

อาจตองประเมนซ�าการทดสอบทางจต (Psychometric exam)หรอCarboxyhemoglobin level

ส�าหรบผปวยAcuteretinalarteryinsufficiencyควรไดรบการตรวจการมองเหนอยางละเอยดสมบรณ

และผปวยDCS,AGEหรอCerebraledemaควรไดรบการตรวจประเมนทางระบบประสาท

ภายหลงทผปวยไดรบการตรวจประเมนเรยบรอยแลวและพรอมจ�าหนายไดควรบนทกและเกบ

รวบรวมเอกสารการรกษาเพอไวเปนขอมลทางการแพทยและทางกฎหมายและสามารถเปนประโยชน

ในการรกษาในอนาคตตอไป.

128




ผองพรรณอรณแสง. 2549. การประเมนภาวะสขภาพผใหญและผสงอายส�าหรบพยาบาล.

ขอนแกน:โรงพมพคลงนานาวทยา

Valerie Larson-Lohr,HelenCNorvell . 2002.HyperbaricNursing.Arizona: Best

publishingcompany

Valerie Larson-Lohr,HelenCNorvell, Laura Josefsen, JamesR.Wilcox. 2010.

HyperbaricNursingandWoundCare.Arizona:Bestpublishingcompany


บทท

การรกษาดวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหลายหอง (Multiplace chamber)

หองปรบฯ ชนดหลายหองออกแบบเพอใหสามารถรกษาผปวยHBOT ไดครงละหลายคน

ซงบางแหงบรรจผปวยได 18คนหรอมากกวาภายในหองปรบฯ เพมความดนดวยอากาศอดทผาน

ระบบกรองผปวยหายใจออกซเจนทางถงครอบออกซเจน (Hood), หนากากใหออกซเจน (Mask),

ทอเจาะคอ(Tracheostomy)หรอเครองชวยหายใจออกแบบมาใหผปวยสามารถนงหรอนอนได

หองปรบฯชนดหลายหองอาจจะเปนชนด2หองหรอมากกวาโดยมหองหนงใชส�าหรบรบ/สง

คนสงตอเขาหรอออกจากหองรกษาหลก(Mainchamber)สมาคมปองกนเพลงไหมแหงสหรฐอเมรกา

(TheNationalFireProtectionAssociation:NFPA)ไดก�าหนดแนวทางปฏบตไวในเอกสารNFPA99

“Guide toHealthCareFacilities” ระบใหหองปรบฯชนดหลายหองเปนหองปรบฯชนดClassA

ขอก�าหนดในเอกสารดงกลาวในบทท19ไดก�าหนดรายละเอยดตางๆไวเชนการออกแบบการใชงาน

และการซอมบ�ารง ประเทศสหรฐอเมรกาในบางรฐไดก�าหนดใหน�าแนวทางปฏบตของNFPA เปน

กฎหมาย ผ ปฏบตงานในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงควรทราบขอก�าหนดทระบไว

หองปรบฯ ชนดหลายหองมระบบอปกรณและเครองมอทซบซอนมากกวาหองปรบฯ ชนดหนงหอง

(MonoplaceChamber)

บคลากรทปฏบตงานในหนวยงานทมห องปรบฯ ชนดหลายหองประกอบดวยผ ดแล

ผปวยภายในหองปรบฯ (Inside Tender) และเจาหนาทภายนอกส�าหรบใหความชวยเหลอตาม

ทตองการ (Outside Tender) ส�าหรบเจาหนาทควบคมการท�างานหองปรบฯ (ChamberConsole

Operator)จะรบผดชอบการควบคมระบบการท�างานหองปรบฯ ใหปลอดภยและตดตอสอสารกบ

พยาบาลภายในหองปรบฯตลอดเวลาของการรกษา ในสวนแพทยเวชศาสตรใตน�าทดแลผปวยทง

หองปรบฯ ชนดหลายหองและหองปรบฯ ชนดหนงหองมขอก�าหนดเดยวกน แตการดแลผปวยใน

หองปรบฯชนดหลายหองแพทยอาจจ�าเปนตองเขาไปภายในหองปรบฯเมอมความจ�าเปน

หองปรบฯชนดหลายหองประกอบดวยเครองมอหลายชนดทจ�าเปนส�าหรบความปลอดภยและ

พยงชพ(LifeSupport)เชนเครองอดอากาศระบบใหออกซเจน(Built-inBreathingSystem:BIBS)

6แนวทางการดแลผปวยและเจาหนาท ในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหลายหอง


130


แนวทางการดแลผปวยและเจาหนาทในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหลายหอง

ระบบดบเพลง(FireSuppressionSystem:FSS)ระบบแกสส�ารองระบบวเคราะหแกสระบบสอสาร

ระบบทงหลายเหลานจ�าเปนตองไดรบการดแลบ�ารงรกษาโดยเจาหนาทเทคนคเฉพาะ

การใชแกสตางๆ

แกสทใชเพมความกดดนในหองปรบฯชนดหลายหองเปนอากาศอด(ประกอบดวยไนโตรเจน

78%ออกซเจน21%และแกสอนๆ1%)เหตผลทไมใชออกซเจนเนองจากหองปรบฯมขนาดใหญตอง

ใชแกสมากการใชออกซเจนจะสนเปลองจากราคาทสงกวาอากาศอดและทส�าคญคอเสยงตอการเกด

เพลงไหม อากาศทน�ามาใชจะผานการกรองและทดสอบกอนส�าหรบออกซเจนทใชส�าหรบใหผปวย

หายใจระหวางการรกษาHBOTจะใหผานทางระบบใหออกซเจน(Built-inBreathingSystem:BIBS)

ไนโตรเจน

จากการทแกสทใชในหองปรบฯชนดหลายหองเปนอากาศอดจงเปนขอค�านงในเรองของความ

ปลอดภยของผปวยและเจาหนาทภายในผทไมไดหายใจออกซเจนขณะอยภายใตความกดบรรยากาศ

จะตองปฏบตตามตารางการลดความกดในน�า(In-Waterdivingdecompressiontable)เนองจาก

ในอากาศอดมไนโตรเจนประกอบอย78%ซงจะเสยงตอการเกดDecompressionsicknessได

นอกจากนในสภาวะทไนโตรเจนมระดบความดนยอยสง (Increased partial pressure)

ตามกฎของดาลตน (Dalton’ Lawof pressure)หรอทเรยกทวไปวากฎของมารตน (Martini’ Law)

จะเกดภาวะเมาไนโตรเจน (Nitrogen narcosis) จากการเปรยบเทยบการหายใจไนโตรเจนท 1

บรรยากาศจะมผลเสมอนดมเหลามารตน 1 แกว และอาการจะเพมขนเมอระดบความกดดนเพมขน

ภาวะดงกลาวเปนสงทเจาหนาทตองเผชญเมอตองดแลผปวยในหองปรบฯ ชนดหลายหองทความ

กดดนมากๆเชนทความลก165ฟตตามตารางการรกษาท6Aของกองทพเรอสหรฐอเมรกาภาวะ

ดงกลาวจะท�าใหรสกผดปกตไปจากเดมและอาจสงผลตอการดแลผปวย บางหนวยงานเวชศาสตร

ความดนบรรยากาศสงไดมการฝกเจาหนาทใหมประสบการณกบภาวะดงกลาวไวกอน

ออกซเจน

ออกซเจนทน�ามาใชในการรกษาผปวยในหองปรบฯชนดหลายหองมมาตรฐานความปลอดภย

การใชงานและการหายใจเดยวเชนเดยวกบออกซเจนทใชในหองปรบชนดฯชนดหนงหองการตดตาม

การใชออกซเจนภายในหองปรบฯนอกจากจะดในเรองของการแพออกซเจนทท�าใหเกดอาการชกแลว

ทส�าคญอกประการหนงคอการตดตามดระดบออกซเจนภายในหองปรบฯ อยางใกลชดเพอปองกน

ความเสยงจากเพลงไหมภายในหองปรบฯทงนจากการทหองปรบฯชนดหลายหองมปรมาตรภายใน

มากกวาหองปรบชนดหนงหองเมอระดบออกซเจนภายในสงขนมากกวาปกตจงเพมความเสยงอนตราย

จากเพลงไหมมากขนดวย

131



วตถบางชนดเมออยทระดบบรรยากาศปกตอาจจะมการลกไหมไมดแตเมออยภายใตความดน

การลกไหมอาจจะรนแรงขน กองทพเรอสหรฐฯ และสมาคมปองกนเพลงไหมแหงสหรฐอเมรกา

(TheNationalFireProtectionAssociation:NFPA)ก�าหนดใหระดบของออกซเจนภายในหองปรบฯ

ชนดหลายหองต�ากวา25%และตองมสญญาณเตอนใหเจาหนาทควบคมหองปรบฯใหทราบในกรณ

ทระดบออกซเจนเกนกวา23.5%โดยเครองทใชตรวจวดอาจเปนชนดอเลกทรอนกสหรอหลอดทดสอบ

กไดเจาหนาทควบคมหองปรบฯ จะตองคอยควบคมระดบออกซเจนในหองปรบฯ และแจงเตอนให

พยาบาลภายในหองปรบฯ ใหทราบเมอตรวจพบวามการรวของออกซเจน วธลดระดบออกซเจนทสง

เกนกวาคาทก�าหนดไว อาจเพมการระบายอากาศหมนเวยนภายในหองปรบฯ ใหมากขนหรอหยดสง

ออกซเจนเขาสหองปรบฯชวคราว(ขนอยกบสภาวะผปวย)ในการปฏบตงานภายในหองปรบชนดหลาย

หองใหมความปลอดภยสงสดใหยดหลกเสมอนวาหองปรบฯบรรจดวยออกซเจน100%เหมอนกบ

ภายในหองปรบฯ ชนดหนงหองมขอจ�ากดปรมาณของวสดบางชนดและชนดของเครองมอทน�ามาใช

ภายในหองปรบฯซงควรใหผอ�านวยการดานความปลอดภยของหนวยงาน(SafetyDirector)เปนผพจารณา

อนญาตพยาบาลและบคลากรทปฏบตงานในหองปรบฯทกคนจะตองปฏบตตามแนวทางทก�าหนด

ไวและเขาใจการใชงานอปกรณทน�าไปใชภายในหองปรบฯ เปนอยางด โดยเครองมออปกรณทใชจะ

ตองสอดคลองกบขอก�าหนดของสมาคมปองกนเพลงไหมแหงสหรฐอเมรกา

การหายใจออกซเจนภายใตความกดบรรยากาศจะตองตดตามดแลอยางใกลชดถงแมจะมการ

หยดพกหายใจตามตารางการรกษากยงมโอกาสเกดชกจากออกซเจนเปนพษขนไดขอดของการรกษา

ภายในหองปรบฯชนดหลายหองจะชวยใหเจาหนาทสามารถดแลผปวยไดอยางใกลชดโดยตรงซงจะ

ตางกบผปวยทรกษาภายในหองปรบฯ ชนดหนงหองทผปวยอยล�าพงคนเดยว หองปรบฯ ชนดหลาย

หองสวนใหญแลวสามารถเพมความดนไดถง6บรรยากาศสมบรณหรอมากกวาดงนนจงตองระมดระวง

ไมใหมการหายใจออกซเจนทความดนมากกวา3บรรยากาศสมบรณ เนองจากอาจเกดผลตอระบบ

ประสาทสวนกลางและเกดชกขนได

คารบอนไดออกไซด

จากการทผปวยและเจาหนาททดแลผปวยอยรวมกนอยในภายในหองปรบฯซงเปนพนทจ�ากด

อาจจะท�าใหระดบของคารบอนไดออกไซดสงขนได กองทพเรอสหรฐฯ ไดก�าหนดไววาอากาศทน�ามา

ใชส�าหรบหายใจจะตองมคาคารบอนไดออกไซดไมเกนกวา 1.5%ของปรมาตรเทยบเทาทระดบน�า

ทะเล (SurfaceEquivalentVolume :SEV)แตมบางหนวยงานก�าหนดคาดงกลาวไวไมเกน0.5%

เทานน การหายใจอากาศทมระดบคารบอนไดออกไซดสงถง 10%ของปรมาตรเทยบเทาทระดบน�า

ทะเลอาจท�าใหหมดสตถามากถง15%ของปรมาตรเทยบเทาทระดบน�าทะเลจะท�าใหเกรงและแขง

ภายในหองปรบฯบางแหงอาจตดตงอปกรณส�าหรบชวยขจดคารบอนไดออกไซด(Co2Scrubber)

ส�าหรบหนวยงานทไมมอปกรณดงกลาวจ�าเปนตองระบายหมนเวยนอากาศตลอดเวลาหรอเปนชวง

เวลาโดยรกษาระดบความดนภายในหองปรบฯ ใหคงทตลอดเวลาเพอควบคมไมใหระดบ

132



คารบอนไดออกไซดสงกวาเกณฑทก�าหนดไวส�าหรบการตรวจวดคาคารบอนไดออกไซดอาจใชหลอด

ทดสอบCo2(HandpumpwithCo

2tube)หรอเครองแบบอเลกทรอนกส

ระดบของคารบอนไดออกไซดทสงขนจะเพมความไวใหเกดการชกจากออกซเจนเปนพษ

ในกรณทผปวยหายใจออกซเจนผานทางถงครอบออกซเจนจะตองควบคมไมใหระดบของแกสดงกลาว

สงเกนปกตการปรบเพมออกซเจนไหลเขาถงครอบออกซเจนมากขนและปรบถงครอบออกซเจนไมให

พองมากเกนไปจะชวยแกปญหาเมอเกดเหตการณขนหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงบางแหง

สามารถตรวจวดคาคารบอนไดออกไซดภายในถงครอบออกซเจนระหวางการรกษาได

ตารางท 1คารอยละของCo2ทความลกตางๆเปรยบเทยบกบคาCo

2ระดบผวน�าทะเล

ความลก 1.5 % Co2SEV 1.0 % Co

2SEV 0.5 % Co

2SEV

45ฟตน�าทะเล 0.64 0.42 0.22

60ฟตน�าทะเล 0.54 0.36 0.18

66ฟตน�าทะเล 0.50 0.33 0.17

165ฟตน�าทะเล 0.25 0.17 0.08

การปฏบตงานภายใตความกดบรรยากาศ

บทบาทหลกของผทดแลผปวยภายในหองปรบฯ คอการดแลผปวยใหเกดความปลอดภย

ตองมนใจวาผปวยจะใหความรวมมอในระหวางการรกษา รวมถงจะตองตระหนกถงอนตรายและ

ผลกระทบตอสรรวทยาของการท�างานภายใตความกดบรรยากาศ

รปท 1 การปฏบตงานภายใตความกดบรรยากาศ

133



ความส�าเรจประการแรกเมอเรมตนใหการรกษาคอการใหผ ปวยและผดแลผปวยภายใน

หองปรบฯ สามารถไปถงระดบความกดบรรยากาศทใชรกษาไดโดยไมเกดการบาดเจบจากแรงดน

โดยทวไปแลวในระหวางเพมความกดบรรยากาศจะยงไมใหออกซเจนแกผปวยจนกวาจะถงระดบความ

กดบรรยากาศทก�าหนดไวในขณะเพมหรอลดความกดบรรยากาศเจาหนาทจะตองตดตามดแลผปวย

อยางใกลชดทงนกอนการรกษาผปวยควรไดรบค�าแนะน�าการปรบความดนหชองกลางทถกตองมา

เรยบรอยแลว เจาหนาทอาจตองคอยเตอนผปวยใหปรบความดนหชองกลางตลอดระยะเวลาของการ

เพมความกดบรรยากาศรวมถงแสดงวธการปรบความดนหชองกลางทถกตองใหดอยางไรกตามถงแม

จะมการสอนแนะน�าการปรบความดนหชนกลางกอนการรกษาแลวกตามกยงพบวาการเกดบาดเจบ

ตอชองหชนกลางยงเปนอบตการณทพบไดบอยทสด

เมอเพมความกดบรรยากาศไปถงความลกทก�าหนดไวแลว ผปวยจะเรมตนหายใจออกซเจน

โดยเจาหนาทจะตองประเมนกอนวาผปวยไมมการบาดเจบของชองหชนกลางจากการปรบแรงดน

จากนนจงสวมถงครอบออกซเจนหรอหนากากใหออกซเจนออกซเจนหลงจากเรมหายใจแลวควรตรวจ

สอบวาไมมการรวซมของออกซเจนจากอปกรณทใชออกสบรรยากาศภายในหองปรบฯ ในกรณทใช

ถงครอบออกซเจน จะตองคอยปรบแตงไมใหถงครอบออกซเจน โปงพองหรอแฟบจนเกนไป โดยการ

ปรบแตงวาลวควบคมออกซเจนไหลเขาและวาลวควบคมออกซเจนไหลออกของผปวยแตละคน

ใหสมดลกน ถงครอบออกซเจนทโปงพองมากเกนไปอาจจะท�าให Co2คงได ลกษณะของถงครอบ

ออกซเจนทเหมาะสมควรจะนง วางอยบนบาผปวย ไมโปงพองหรอยบตามแรงหายใจเขาหรอออก

ถงครอบออกซเจนทแฟบอาจเกดไดในกรณออกซเจนหยดไหลหรอไหลไมสม�าเสมอภาวะนอาจจะท�าให

ผปวยตกใจซงตองรบแกไขโดยเรว สายตอออกซเจนทหลดออกจะท�าใหออกซเจนรวจนท�าใหระดบ

ออกซเจนในบรรยากาศภายในหองปรบฯสงขนกวาปกตเจาหนาทจะตองตนตวระมดระวงการรวของ

ออกซเจนและตรวจสอบวาผปวยไดรบออกซเจนไหลเวยนอยางเพยงพอ

ถงครอบออกซเจน (Oxygen hood)

วงรอบและชวงเวลาหายใจออกซเจนจะแตกตางกนตามตารางการรกษาและการพจารณาของ

แพทยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง ในชวงระหวางทผปวยหายใจออกซเจนควรชวยใหผปวยได

ผอนคลาย ไมอยในทาทางทท�าการไหลเวยนโลหตไมสะดวกควรหลกเลยงการสนทนา สงเกตการ

หายใจของผปวยวธหายใจทถกตองคอหายใจเขาและออกชาๆลกๆจะชวยใหผปวยไดรบออกซเจน

อยางเพยงพอ

เจาหนาทควรตดตามผปวยอยางใกลชดในระหวางไดรบออกซเจน ตนตวเมอภาวะของผปวย

เปลยนแปลงไปและเมอมอาการเตอนวาผปวยเกดภาวะออกซเจนเปนพษในกรณทผปวยเรมมอาการ

ของการชกใหหยดจายออกซเจนแกผปวยทนท เพอหลกเลยงการเกดFullgrandmalอยางไรกตาม

อาการเตอนของออกซเจนเปนพษอาจจะไมแสดงใหเหนหรอผปวยไมไดแจงใหเจาหนาททราบ

134



หนวยงานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงควรจดท�าแนวทางปฏบตการแกปญหาฉกเฉนท

เปนลายลกษณอกษรส�าหรบรองรบสถานการจ�าเปน ในการดแลผปวยวกฤตเจาหนาทจะตองใหการ

ดแลผปวยอยางใกลชดดแลการใหสารน�าทางหลอดเลอดระดบความดนโลหตและเรองอนทมความ

จ�าเปนส�าหรบกจกรรมทางกายตางๆทตองกระท�าในชวงเวลาของการลดความกดดนควรพจารณา

ตามความจ�าเปน

การหยดพกหายใจดวยอากาศระหวางใหออกซเจน(AirBreak)ในผปวยทรบการรกษาHBOT

เปนการปองกนการเกดออกซเจนเปนพษโดยทวไปใชเวลาประมาณ5-15นาทจ�านวนครงของการ

หยดพกหายใจดวยอากาศจะขนอยกบเวลา/จ�านวนและแรงดนยอยของออกซเจนทหายใจโดยทวไป

เปนหนาทของผควบคมเครองทจะแจงเจาหนาทภายในหองปรบฯ เมอถงเวลาหยดพกหายใจดวย

อากาศเจาหนาทภายในหองปรบฯจะปดการจายออกซเจนและถอดถงครอบออกซเจนหรอหนากาก

ใหออกซเจนออกซเจนออก(รปท2-1และ2-2)ตองระมดระวงเรองไมใหออกซเจนทหลงเหลออยภายใน

อปกรณรวไหลสบรรยากาศภายในหองปรบฯ สามารถใหผปวยไดดมน�าหรอน�าผลไม ซงจะชวยลด

อาการคอแหงจากการหายใจออกซเจน100เปอรเซนต(ปราศจากความชน)ควรสอบถามผปวยวาม

ความผดอยางไรหรอไมในชวงหยดพกนเจาหนาทจะมกจกรรมมากทสดเชนการถอดถงครอบออกซเจน

ผปวยจ�านวนประมาณ6คนหรอมากกวาการใหผปวยดมน�าการสอบถามผปวยและการเตรยมการ

สวมถงครอบออกซเจนเพอใหออกซเจนตอกจกรรมทงหมดนอาจใชเวลาเพยงแค5นาท

รปท 2-1 ถงครอบออกซเจน รปท 2-2 หนากากใหออกซเจน

รปท 2-3 หนากากแบบนกบน ( Aviator - style)

135



โดยทวไปแลวในชวงใกลสนสดการรกษาHBOTในแตละครงเจาหนาทควรหายใจออกซเจน

เพอลดความเสยงจากการเกดโรคDCS วธการทปลอดภยและเหมาะสมควรใชหนากากแบบนกบน

(Aviator-style)(รป2-3)ใหออกซเจนควรปรบใหหนากากกระชบกบใบหนาตรวจดไมใหมการรวของ

ออกซเจนซงจะชวยใหไดรบออกซเจน100เปอรเซนตโดยไมมอากาศจากภายในหองปรบฯไหลเขาไป

เจอปนไมควรคาดสายรดทศรษะเนองจากอาจจะถอดออกไมทนในกรณทพยาบาลเรมจะมอาการชก

จากออกซเจนเปนพษและควรสลบเปลยนมอขางทถอหนากาก เพอชวยลดโอกาสทท�าใหเกดการหด

ตวของหลอดเลอดของมอขางถอหนากากในกรณทเจาหนาทตองการพดคยระหวางทหายใจในหนากาก

ควรกระท�าในในชวงจงหวะหายใจออกและจงหวะหายใจเขาใหหายใจภายในหนากาก

ภายหลงเสรจสนการหายใจออกซเจนตามตารางการรกษาแลวเจาหนาทปดออกซเจนและถอด

ชดตวถงครอบถงครอบออกซเจนออกเหลอไวแตชดยางกนควรด�าเนนการใหเสรจสนกอนเรมลดความ

กดดน ในขณะลดความกดบรรยากาศถาในหองปรบฯ ไดรบอากาศทแปดเปอนผดปกต ใหน�าชดถง

ครอบสวมกลบใหผปวยรวมถงเจาหนาทใหสวมหนากากและหายใจอากาศทนท

กอนเรมลดความกดบรรยากาศตองตรวจสอบอปกรณทผนกความดน (SealedContainer)

ทน�ามาใชภายใตความดนบรรยากาศวาไดเปดระบายไวเรยบรอยแลวเพอปองกนการขยายตวของแกส

ภายในรวมถงควรตดตามสงเกตการเกดฟองแกสในสายใหสารน�าทางเสนเลอดและการเปลยนแปลง

แรงดนของPump ทกชนดผควบคมเครองควรใชรายการตรวจสอบกอนเรมลดความกดบรรยากาศ

และตดตอประสานงานกบเจาหนาทภายในหองปรบฯ

การลดความกดบรรยากาศภายในหองปรบฯเปนชวงเวลาการรกษาทส�าคญเจาหนาทควรละ

งานอนทไมจ�าเปนไวกอนเนองจากเปนระยะทความดนภายในชองโพรงตางๆจะลดลงแตอากาศจะ

ขยายตวขน จงควรตดตามอาการของผปวย การเปลยนแปลงการท�างานของเครองมอและอปกรณ

อยางใกลชดแจงผปวยใหหายใจตามปกต อากาศทเกดการขยายตวภายในชองหชนกลางจะสามารถ

ระบายออกผานทางทอยสะเตเชยนหามบบจมกกลนหายใจและเปาลมแกสทขงอยในปอดระหวาง

ด�าขนอาจเปนสาเหตใหเกดPneumothorax,Emboliและเสยชวตขนไดในกรณทผปวยมอาการไอหรอ

หายใจผดปกตระหวางชวงเวลาน ควรแจงผควบคมเครองเพอหยดการลดความกดบรรยากาศและให

เวลาผปวยจนกวาอาการจะคงทจากนนจงเรมลดความกดบรรยากาศตอ

การปฏบตงานภายใตความกดบรรยากาศเจาหนาทอาจจะตองลดความกดตามตารางการลด

ความกด เพอใหมเวลาเพยงพอส�าหรบการขจดไนโตรเจนออกจากรางกาย โดยเวลาทใชลดความกด

ขนอยกบระยะเวลาทปฏบตงานภายใตความกดนนๆควรลดภาระงานลงเพอใหเจาหนาทสามารถลด

ความกดดวยวธทถกตองและเหมะสม เชน ไมพดคยขณะหายใจออกซเจนการตรวจสอบการรวซม

ออกซเจนจากหนากากและรางกายอยในทาทางทไมขดขวางการไหลเวยนของโลหตในชวงระยะเวลา

ลดความกดสวนใหญแลวผปวยหายใจดวยอากาศสวนเจาหนาทหายใจออกซเจนการลดความกด

เปนการลดความเสยงการเกดการเกดDCSซงมวธการอนๆอกเชนในกรณทมเจาหนาทเพยงพอควร

136



จดใหมการสบเปลยนเจาหนาทในระหวางการรกษา ซงจะชวยลดการรบไนโตรเจนเขาสรางกายได

เจาหนาทควรตระหนกถงจ�านวนเวลาทใชทระดบความลก และเขาใจผลกระทบของไนโตรเจนทเขาส

รางกายและการเกดDCS

การตดตอสอสารระหวางการรกษา (Chamber Communication)

การดแลผปวยทเขารบการรกษาในหองปรบฯ ชนดหลายหองและชนดหนงหองใหเกดความ

ปลอดภยตองตดตามดแลผปวยอยางตอเนองโดยการตดตอสอสารกนทงวธการพดคยและเฝามอง

การจดสรางผนงของหองปรบฯชนดหนงหองสวนใหญสรางดวยอะครลคใสจงท�าใหเจาหนาท

ควบคมเครองภายนอกมองเหนผปวยและสามารถพดตดตอกนทางระบบ Intercom ไดตลอดเวลา

ส�าหรบหองปรบฯชนดหลายหองผนงของหองสวนใหญสรางดวยเหลกโดยมชองมองอะครลคใสตดตง

ทดานขางและอาจมกลองโทรทศนวงจรปดส�าหรบตดตามความเคลอนไหวผปวยและเจาหนาทใน

หองปรบฯตดตงทแผงควบคมเครองภายนอกทงนการตดตอสอสารทงทางเสยงและการเฝามองระหวาง

ผควบคมเครองกบเจาหนาทภายในตองสามารถตดตอสอสารกนไดตลอดเวลาบางหนวยงานอาจเพม

ชดหฟง(Standardheadsets)และ/หรอชดล�าโพงประกอบไมโครโฟนส�าหรบระบบการตดตอสอสาร

ส�ารองจะใชโทรศพทพลงเสยงทไมตองใชกระแสไฟฟา(Sound-poweredphone)

เสยงสนทนาในระหวางการรกษาHBOTทงจากภายในและพนทรอบนอกหองปรบฯควรจ�ากด

เฉพาะการเพอการรกษาเทานน เสยงของระบบการท�างานหองปรบฯชนดหลายหองทผดไปจากปกต

อาจแสดงวาอาจเกดปญหากบอปกรณ เชน เครองอดอากาศผดปกตหรอสายตอทอออกซเจนหลด

แยกจากกน ในการใชชดฟงภายในหองปรบฯควรระมดระวงการสนทนาเนองจากผปวยทอยภายใน

หองปรบฯอาจไดยนค�าพดทไมเหมาะสมได

การใชอปกรณทางการแพทย (Life support requirements)

ประโยชนทส�าคญของการรกษาผปวยดวยหองปรบฯชนดหลายหองจะเปนการชวยใหเจาหนาท

สามารถดแลผปวยไดอยางใกลชด การทมบคลากรทผานการอบรมและมเครองมอทพรอมจะชวยให

สามารถดแลรกษาผปวยไดอยางมคณภาพไมแตกตางกบการดแลผปวยในพนทอนๆของโรงพยาบาล

ซงรวมหมายถงการดแลผปวยวกฤตทตองรบการรกษาHBOT กเปนสงทสามารถด�าเนนการในหอง

ปรบฯไดเชนเดยวกน

ในการใชเครองมออปกรณภายใตความกดบรรยากาศทเปนออกซเจน100%หรอ21%กตาม

จะตองกระท�าดวยความระมดระวงเครองมอตางๆทอาจท�าใหเกดอนตรายภายใตความกดบรรยากาศ

จะตองไมน�ามาใชภายในหองปรบฯรวมถงสงทท�าใหเกดไอหรอควนทเปนพษ(Toxicfumes)และสง

ทอาจท�าใหเกดการลกไหมผอ�านวยการดานความปลอดภยของหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศ

137



สงมหนาทรบผดชอบอปกรณ เครองมอทกชนดทใชภายในหองปรบฯ ใหมความปลอดภยและเหมาะ

สมกบการใชงาน

เครองใหสารละลายทางเสนโลหตเปนหนงในเครองมอทใชในงานHBOTมากทสดประเภทหนง

ในการใชงานกบหองปรบฯชนดหนงหองตวเครองจะอยภายนอกโดยสายใหสารละลายจากตวเครอง

จะผานเขาสภายในหองปรบฯทางชองทางเฉพาะทฝาประต กอนเรมท�าการรกษาจะตองตรวจสอบ

ขอตอตางๆใหยดแนนเพอปองกนการการหลดในระหวางการรกษาซงอาจท�าใหเกดอนตรายเนองจาก

ไมมเจาหนาทดแลผปวยอยภายใน ในกรณทเกดเหตการณขนระหวางการรกษาจะตองหยดการให

สารละลายไวกอนส�าหรบการใชกบหองปรบฯชนดหลายหองสามารถใชเครองไดสองชนดชนดแรก

เปนเครองใชงานภายในหองปรบฯ ตามมาตรฐานความปลอดภยในสวนปมแรงดนของเครองให

สารละลายจะตองไดรบการตรวจสอบและรบรองแลววาไมมแกสขงอยภายในซงอาจเปนอนตรายใน

ขณะเพมหรอลดความกดดนรวมถงปมจะตองปลอดภยไมเปนสาเหตใหการลกไหมขนไดการควบคม

การหยดของสารละลายจะตองถกตองแมนย�าตามคาทก�าหนดไวส�าหรบชนดทสองจะมลกษณะการ

ใชงานเหมอนกบเครองทใชกบหองปรบฯชนดหนงหอง

เครองชวยหายใจส�าหรบใชงานภายในหองปรบฯชนดหลายหองมอยประมาณ2-3บรษทท

ผลตเพอไวงานเฉพาะควรเลอกชนดทสามารถตดตงกบรถเขนนอนผปวยไดซงจะสะดวกในชวงของ

การเคลอนยายผปวยเขาและออกจากหองปรบฯโดยไมตองใชAmbuBagเครองชวยหายใจทน�าไป

ใชภายในหองปรบฯตองไดรบการตรวจสอบแลว เชน กนในเรองของมาตรฐานความปลอดภย ไมม

แกสขงอยภายในไมเสยงตอการลกไหมและการก�าหนดคาใชงานจะตองถกตองเมอยทระดบความกด


การดดเสมหะผปวยภายในหองปรบฯ ชนดหลายหอง อาศยหลกการแรงดดทเกดจากความ

แตกตางของความกดบรรยากาศภายในหองปรบฯ ทสงกบความกดบรรยากาศภายนอกทต�ากวา

โดยใชชดควบคม(Regulator)ส�าหรบชวยปรบแตงแรงดดใหเหมาะสมเสมหะจะถกดดและสงผานไป

ทภาชนะรองรบทเตรยมไวในกรณผปวยอยภายในหองปรบฯทระดบความกดบรรยากาศ1บรรยากาศ

สมบรณ(ATA)ซงเปนสภาวะทความกดบรรยากาศภายในและภายนอกหองปรบฯเทากนซงจะไมเกด

แรงดดขนลกษณะเชนนจะตองใชเครองดดเสมหะชนดมอเตอรไฟฟามาใชงานแทน

การตดตามการท�างานของหวใจและความดนโลหต อาจใชเครองมอนเตอรแบบทใชทวไป

โดยตวเครองอยภายนอกหองปรบฯและตอสายสญญาณเขาสภายในหองปรบฯหรอเครองมอนเตอร

ทออกแบบเฉพาะส�าหรบใชงานภายในหองปรบฯ โดยกอนทจะน�ามาใชจะตองไดรบการรบรองใหใช

โดยผอ�านวยการดานความปลอดภยของหนวยงาน โดยทวไปแลวหนวยงานเวชศาสตรความดน

บรรยากาศสงจะหามใชอปกรณไฟฟาหรอตดตงปลกไฟภายในหองปรบฯ แตอาจยกเวนในกรณใชท�า

Defibrillationควรจดใหมขอก�าหนดทเปนลายลกษณเพอเปนแนวทางส�าหรบการใชงานอปกรณไฟฟา

ภายในหองปรบฯ

138



การเตรยมการส�าหรบภาวะฉกเฉน (Emergency Preparedness)

สภาวะภายใตความกดบรรยากาศจะเออใหเกดการลกไหมไดอยางรวดเรวจากขอมลทผานมา

พบวามผปวยและเจาหนาททปฏบตงานภายใตความกดบรรยากาศจ�านวนหลายรายไดเสยชวตลง

จงเปนเรองทพงตระหนกวาการเขารกษาหรอปฏบตงานในหองปรบฯ ยอมมความเสยงจากการ

บาดเจบหรออนตรายถงแกชวตขนได

ความปลอดภยและความส�าเรจในการรกษาผปวยในแตละวนเปนความรวมมอรวมใจของชด

ปฏบตงานทกคน เรมตงแตผปวยเขารบการรกษาในครงแรกจะมการสอนผปวยในเรองการเตรยมตว

และขอปฏบตระหวางการรกษาHBOTซงถอไดวาเปนขนแรกของการด�าเนนการดานความปลอดภย

การใชรายการตรวจสอบผปวยกอนรบการรกษา(Checklists)จะชวยใหสามารถประเมนสภาพความ

พรอมผปวยและตรวจสอบสงตางๆกอนน�าเขาหองปรบฯไดอยางครบถวนส�าหรบรายการตรวจสอบ

ระบบหองปรบฯจะชวยใหผควบคมเครอง(ChamberOperator)มนใจวาเครองมอและอปกรณท�างาน

อยางถกตองกอนทจะเรมการรกษานอกจากนควรมรายการตรวจสอบเมอถงระดบความกดบรรยากาศ

ทใชรกษาและรายการตรวจสอบกอนลดความกดบรรยากาศส�าหรบใชประสานงานระหวางผควบคม

เครองและพยาบาลในหองปรบฯใหสามารถด�าเนนตามขนตอนไดอยางความปลอดภย

ในชวงเวลาทผปวยหายใจออกซเจนพยาบาลควรดแลผปวยใหอยในทาทางทสขสบายไมเปน

อปสรรคใหเกดการไหลเวยนโลหตไมด(Non-constrictedposition)และผอนคลายพยาบาลตองตน

ตวพรอมดแลผปวยและสงแวดลอมภายในหองปรบฯตลอดเวลาตระหนกถงสญญาณเตอนทอาจท�าให

เกดอนตรายตางๆ ขนได มความสม�าเสมอและปฏบตเปนไปแนวทางเดยวกน จากขอมลทผานมา

อบตภยทเกดระหวางการรกษาHBOTพบวาเหตการณทเกดขนเปนไปอยางรวดเรวจนท�าใหผปวยและ

เจาหนาทเกดการบาดเจบหรอเสยชวตขนได

การปฏบตงานใหเกดความปลอดภยบคลากรทเกยวของทกคนตองมความรและผานการฝก

ปฏบตมการทบทวนอยางสม�าเสมอสมาคมปองกนเพลงไหมแหงสหรฐอเมรกาไดก�าหนดไววาบคลากร

ทปฏบตงานหองปรบฯ ทกคนตองไดรบการฝกการใชอปกรณฉกเฉนตางๆ จนใชงานไดเปนอยางด

ดงนนหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทกหนวยงานจงควรจดใหมการฝกอบรมโครงการดาน

ความปลอดภยอยางสม�าเสมอ เนอหาประกอบดวยการทบทวนความรดานเวชศาสตรความดน

บรรยากาศสงขนตอนการปฏบตในสถานการณฉกเฉนและการฝกการดบเพลง

หวขอของสถานการณฉกเฉนทหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงควรก�าหนดเปนนโยบาย

อยางเปนทางการและก�าหนดขนตอนการปฏบตไวประกอบดวย

� อาการชกจากออกซเจนเปนพษ(Oxygen-Inducedseizures)

� ฟองแกสในกระแสโลหต(GasEmbolism)

� การสญเสยแรงดนภายในหองปรบฯ(LossofPressure)

� การเกดลมในชองปอด(Pneumothorax)

139



� การหยดการท�างานของระบบหายใจและหวใจ(Respiratory/CardiacArrest)

� การดบเพลง(FireSuppression)

� ภาวะเมาแกส(GasNarcosis)

� การบบกดจากแรงดนตอหและไซนส(Ear/SinusBarotrauma)

� ภาวะกลวทแคบ(Claustrophobia)

� ระบบจายออกซเจนหลกลมเหลว(LossofPrimaryOxygenSupply)

� เจาหนาทในหองปรบฯปวยเปนDCS(DecompressionSicknessofInsideObserver)

� การขาดการลดความกด(OmittedDecompression)

เจาหนาท

ในการรกษาผปวยดวยหองปรบฯชนดหลายหองจะใหการรกษาผปวยพรอมๆกนหลายราย

จงท�าใหตองใชเจาหนาทมากกวาการรกษาดวยหองปรบฯชนดหนงหองโดยทวไปแลวเจาหนาทส�าหรบ

หองปรบฯชนดหลายหองประกอบดวยเจาหนาทภายในหองปรบฯ เจาหนาทควบคมเครองภายนอก

และเจาหนาทชวยเหลอภายนอกและอาจมเจาหนาทควบคมเครองส�ารองส�าหรบอตราก�าลงเจาหนาท

แตละหนวยงานทนอยสดควรประกอบดวยเจาหนาทเทคนค2คนและพยาบาล2คนสวนแพทย

จะขนอยกบแนวปฏบตของแตละหนวยงาน

สดสวนของจ�านวนเจาหนาทภายในหองปรบฯ กบจ�านวนผปวย ขนอยกบสภาวะผปวยและ

ตารางการรกษาทใชเชนตวอยางเจาหนาท1คน:ผปวย4-6คนโดยผปวยทงหมดสามารถชวยเหลอ

ตวเองไดเปนผปวยนอกไมมภาวะแทรกซอนทรนแรงหรอความตองการชวยเหลอเพมเตมอนใดแตถา

มผปวยคนใดใชเครองชวยหายใจไดรบสารน�าทางเสนเลอดหลายชนดอาจพจารณาเพมสดสวนเปน

1:1ทงนควรพจารณาถงตารางการรกษาทน�ามาใชโดยสามารถปรบใหมจ�านวนเจาหนาทภายในหอง

ปรบฯทเหมาะสมเพอลดความเสยงการเกดDCSของเจาหนาท

การใชบคลากรทผานการอบรมจะชวยใหทกหนวยงานมมาตรฐานการดแลผปวยระดบเดยวกน

ควรจดใหมเจาหนาททผานการอบรมการชวยชวตขนสง(ACLS)อยางนอย1คนประจ�าอยตลอดเวลา

ทมการรกษาผปวย ส�าหรบเจาหนาทภายในหองปรบฯ และเจาหนาทชวยเหลอภายนอก หนวย

เวชศาสตรความดนบรรยากาศสงสวนใหญแลวมกก�าหนดใหเปนพยาบาลวชาชพโดยบางแหงตองการ

เฉพาะพยาบาลวชาชพทมประสบการณการดแลผปวยวกฤตเทานนบางหนวยงานใชเจาหนาททางการ

แพทยทผานการอบรม(Certifiedparamedic)เปนเจาหนาทภายในหองปรบฯซงสวนใหญท�างานรวม

กบพยาบาลวชาชพ ส�าหรบเจาหนาทควบคมเครองภายนอกจะไดรบการฝกอบรมการใชเครองมอ

อปกรณหองปรบฯตลอดจนการควบคมการท�างานหองปรบฯทงนควรผานการอบรมการชวยเหลอชวต

ขนพนฐานหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงควรก�าหนดใหผปฏบตงานผานการอบรมหลกสตร

พยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง (CertifiedHyperbaric RegisteredNurse:CHRN)

และ/หรอเจาหนาทเทคนคเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง(CertifiedHyperbaricTechnologist)

140



การปฏบตงานภายใตความกดบรรยากาศผปฏบตงานจะตองมรางกายแขงแรงไดรบการตรวจ

สขภาพกอนเขาปฏบตงานโดยตองพจารณาถงอายผปฏบตงานการมภาวะเหนอยลาอยางมากภาวะ

ขาดน�า ไขหวดและการตงครรภผปฏบตงานทกคนควรไดรบการตรวจการไดยน (Audiogram)ตาม

ระยะเวลาเพอเปนการตดตามระดบการไดยนทอาจเปลยนไปจากการปฏบตงานภายในหองปรบฯ

ทอาจมเสยงดงซงการปองกนควรใชอปกรณปองกนเสยงอยางสม�าเสมอส�าหรบการปองกนการเกดโรค

DCSภายหลงการปฏบตงานภายในหองปรบฯผปฏบตงานจะตองปฏบตตามขอก�าหนดการบนหลง

จากการด�าน�า(FlyingafterDiving)อยางเครงครด

ประเดนเกยวกบผปวย

การปองกนการแพรกระจายเชอโรคเปนสงทสถานพยาบาลตองใหความส�าคญและระมดระวง

โดยเฉพาะจากการทผปวยทมารบการรกษาHBOTสวนใหญแลวมกจะมแผลรวมดวยสงส�าคญประการ

แรกทตองเขาใจในเบองตนคอสภาวะแวดลอมภายใตความกดบรรยากาศไมไดท�าใหเกดการแพร

กระจายเชอโรคแตอยางใดอยางไรกตามการทมผปวยอยรวมกนภายในหองเดยวกนจะตองปฏบต

ตามหลกของUniversal Precautionอยางเขมงวดการท�าความสะอาดหองปรบฯจะตองไดรบการ

ปฏบตอยางสม�าเสมอตามแผนงานทก�าหนดไวผปวยประเภทContact Isolationอาจตองเขารกษา

รวมกบผปวยอนๆจงตองตดตามใกลชด ในรายทมแผลจะตองไดรบการแตงแผลและปดใหเรยบรอย

เพอเปนการปองกนการแพรกระจายเชอใหกบผปวยประเภทดงกลาว

การรกษาHBOT ในหองปรบฯชนดหลายหอง ผปวยทอยรวมกนจะมความแตกตางกนใน

ปจเจกบคคลพฤตกรรมและนสยใจคอซงอาจท�าใหเกดความขดแยงกนจนกระทบตอการรกษาจนท�าให

บางรายอาจจะไมอยรบการรกษาจนครบตามแผนทก�าหนดไวพยาบาลจงตองเขาใจและตระหนกถง

ปญหาทอาจเกดขน ส�าหรบผปวยทวไปทเขารบการรกษาพรอมกบผปวยวกฤตอาจจะพบเหนสภาพ

ผปวยทท�าใหเกดความวตกกงวลขนไดซงตองตดตามดแลและท�าความเขาใจทถกตองนอกจากนปญหา

ของกลนจากแผลและกลนตวจากสขอนามยสวนบคคลของผปวยอาจท�าใหผปวยทอยรวมกนรสกไม

สขสบายจงจ�าเปนตองใหสขศกษาและขอความรวมมอในการอยรวมกน

ในเรองของการขบถายขณะรกษาเปนสงทอาจเกดขนไดหองปรบฯทมสขภณฑเฉพาะไวรองรบ

จะชวยใหเกดความสะดวกไดมากแตในกรณทไมมสงอ�านวยความสะดวกไวเฉพาะสามารถใหผปวย

ทนอนบนStretcherใชUrinalหรอBedpanโดยวางผาปปดทบไวส�าหรบเจาหนาทอาจออกไปขบถาย

ภายนอกหองปรบฯ โดยใหเจาหนาทอนมาแทนชวคราวหรออาจใชหองปรบฯ รอง (OuterLock) เปนท

ขบถายกไดแตควรท�าในขณะผปวยหยดพกหายใจออกซเจน

141




Valerie Larson-Lohr, HelenCNorvell. 2002.HyperbaricNursing. Arizona: Best

publishingcompany




การจดการผปวยวกฤต ในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

บทท

ขอพจารณาการพยาบาลและการปองกน

เวชศาสตรความดนบรรยากาศสงไดรบการพฒนาจนเปนทยอมรบในการรกษาภาวะฉกเฉน

ตางๆ จนท�าใหความรดานการดแลผปวยขยายกวางและพฒนาไปสพยาบาลเวชศาสตรความดน

บรรยากาศสง(HyperbaricRegisteredNurse)และเจาหนาทเทคนคเวชศาสตรความดนบรรยากาศ

สง (Hyperbaric Technician) ในบทนจะกลาวถงภาพรวมของการจดการการดแลผปวยวกฤต

การประเมนและขอพจารณาทเกยวกบหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงในรายละเอยดไดจดให

มการทบทวนขอบงชการดแลผปวยวกฤต การประเมนทวไป เครองมอการประเมนและการวนจฉย

การพยาบาลตามทก�าหนดในมาตรฐานการพยาบาลของพยาบาลเวชศาสตรความกดบรรยากาศ

(BaromedicalNursingAssociation:BNA)

การดแลผปวยวกฤตเปนสงทาทายทยงใหญส�าหรบหนวยดแลผปวยวกฤตเชนหอดแลผปวย

วกฤตสมยใหมและหองฉกเฉนในการดแลผปวยวกฤตภายในหองปรบฯนอกจากจะตองดแลปญหาท

ส�าคญทางระบบหวใจ ระบบหายใจ เหมอนการดแลผปวยวกฤตทวไปแลวยงตองตดตามในเรองของ

ความเสยงจากการชกทอาจเกดขนภาวะน�าตาลในเลอดต�าและความเสยงจากการเกดไฟไหม

สงทยากมากขนส�าหรบการรกษาผปวยภายในหองปรบฯชนดหนงหองคอการทไมสามารถ

เขาไปชวยเหลอผปวยภายในไดจงจ�าเปนอยางยงทหนวยงานตองเตรยมความพรอมใหมความสมบรณ

กอนทจะใหการรกษาผปวย

ขอพจารณาการพยาบาลและขอวนจฉยการพยาบาล

การเตรยมตวเปนสงทมความส�าคญในดแลผปวยวกฤตภายใตความกดบรรยากาศเครองมอ

ทใชงานตองมความพรอมตลอดเวลาโดยเฉพาะเครองมอส�าหรบใชตดตามสภาวะการไหลเวยนโลหต

(Hemodynamicmonitoring)ทงในขณะรกษาและเคลอนยายจากการทหองปรบฯ,บรษทผผลตตางๆ

และเครองมอส�าหรบใชตดตามสภาวะการไหลเวยนโลหตมหลากหลายและแตกตางกนจงจ�าเปนตอง

เขาใจการใชงานอยางไดเปนอยางดและตองตดตอประสานงานกบบรษทผผลตอยางใกลชด


7

144


การจดการผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

เจาหนาทปฏบตงาน

หนวยงานควรจดใหมแพทยทสามารถดแลผปวยวกฤตและทจ�าเปนจะตองจดใหมพยาบาล

วชาชพทมประสบการณการดแลผปวยวกฤตโดยทงแพทยและพยาบาลควรผานการอบรมการชวยชวต

ขนสง(ACLS)ส�าหรบเจาหนาทเทคนคเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง(HyperbaricTechnician:

CHT) หรอ เจาหนาทเทคนคการแพทยการด�าน�า (DivingMedical Technician : DMT) ควรม

ประสบการณการดแลผปวยวกฤตมากอนเชนกน

เครองมอ อปกรณ

เครองมออปกรณทใชภายในหองปรบฯทกชนดตองสามารถใชงานภายใตความกดบรรยากาศได


� เครองชวยหายใจ(Ventilator)

� เครองใหสารละลายทางเสนเลอด(Infusionpump)

� เครองวดตดตามความดนโลหต(Non-Invasivebloodpressuremonitoring)

� เครองตดตามการเตนของหวใจ(ECGmonitoring)

ส�าหรบหองหตถการภายนอกหองปรบฯควรประกอบดวย

� หนากากชนดBagvalveหนากากใหออกซเจนออกซเจน(BVM)Resuscitatorbag

� ออกซเจน

� อปกรณส�าหรบดดเสมหะ

� ทอเปดทางเดนหายใจทางปาก(Oralpharyngealairway)

� ชดเจาะปอด(Chesttubeinsertiontray)

� เขมส�าหรบเจาะระบายลมในชองปอด(Needledecompressionkitforpneumothorax)

� วาลวชนดHeimlich

� รถยาและเวชภณฑฉกเฉน(Crashcart)

เครองชวยหายใจส�าหรบใชงานกบหองปรบฯ ชนดหนงหอง (Monoplace chamber ventilator)

ในปจจบนเครองชวยหายใจส�าหรบใชงานกบหองปรบชนดหนงหองมเพยงรนSECHRIST500A

(รปท 3) ทไดการรบรองจากองคการอาหารและยาประเทศสหรฐอเมรกา (FDA) การท�างานของ

เครองเปนแบบPneumatic time-cycled โดยสวนควบคมเครองชวยหายใจอยภายนอกหองปรบฯ

แผงควบคมมเพยงปมส�าหรบปรบFlow,InspiratorytimeและExpiratorytimeสวนชดระบบหายใจ

ส�าหรบเชอมตอผปวย(VentilatorcircuitandBlock)ตดตงทฝาประตดานในหองปรบฯแรงดนออกซเจน

ส�าหรบใชกบเครองอยระหวาง65-85psigในการท�างานออกซเจนจะไหลผานทอจากชดควบคมเครอง

145



ชวยหายใจเขาสชองผานทฝาประตและตอเขากบทอทางเขาของVentilatorblockดานในหองปรบฯ

ทสวนปลายของVentilatorcircuitตดตงSpirometerส�าหรบใชวดTidalvolumeส�าหรบAirway

pressureจะถกวดทหนาปดของชดVentilatorblockไมใชทProximalairwayถาตองการใชPositive

endexpiratorypressure(PEEP)สามารถตอPEEPValveหรอEmersonwatercolummเขาท

Expiratorycircuitเครองชวยหายใจสามารถจายออกซเจนไดเฉพาะ100%หรอ21%เทานนสงทควร

ตระหนกและระมดระวงไวเสมอจากการใชเครองชวยหายใจคออนตรายทอาจเกดขนจากPulmonary

barotraumasกอนเรมการรกษาผปวยควรไดรบการSedatedไวกอนในกรณทมขอบงชจ�าเปนส�าหรบ

ปองกนภาวะแทรกซอนควรตองใหยาในกลมNeuromuscularblockingagentการทไมไดSedated

อาจจะเกดAsynchronousrespirationsขนไดซงจะเปนสาเหตใหเกดair-trappingหรอauto-PEEP

ซงจะน�าไปสอนตรายจากการขยายตวของแกสทเกดขน

ในระหวางเพมและลดความกดบรรยากาศจะตองตดตามผปวยอยางใกลชดและปรบตงแผง

ควบคมเพอชวยใหไดคาtidalvolumeตามทก�าหนดไว

รปท 1 เครองชวยหายใจส�าหรบใชงานกบหองปรบชนดหนงหองรน SECHRIST 500 A

การด�าเนนการตางๆ

ผปวยตองไดรบการประเมนสภาพจากหอผปวยวกฤตกอนทจะสงไปรกษาทหนวยเวชศาสตร

ความดนบรรยากาศสงเวลาทใชส�าหรบเตรยมผปวยขนอยกบแตละหนวยงานและขอบงชโดยทวไปใช

เวลาประมาณ1ชวโมงควรตดตามผปวยอยางระมดระวงรอบคอบมองเหนถงขอจ�ากดขอพงระมดระวง

ในการรกษาปญหาแทรกซอนตางๆทอาจจะเกดขนทงนควรตองประสานหนวยงานทเกยวของตางๆ

อยางใกลชดเพอชวยลดขอจ�ากดและความผดพลาดตางๆ ตรวจสอบความเรยบรอยวาผปวยไดรบ

การตรวจเอกซเรยทรวงอกและคลนไฟฟาหวใจเรยบรอยแลวพงระลกเสมอวาผลของHBOTจะกระทบ

ตอระบบหวใจและหลอดเลอดผปวยทมอาการของCHFหรอมประวตโรคหวใจควรไดรบการตรวจ

EchocardiogramไวดวยซงโดยทวไปผลการตรวจคาEjection fraction (EF) ไมควรต�ากวา30%

แตตองพจารณาสภาวะผปวยโดยรวมมาเปนขอตดสนใจดวยไมควรใชเพยงแตเฉพาะคาใดคาหนงมา

เปนเกณฑตดสนควรบนทกผลการตรวจสอบอปกรณทฝงในรางกาย(Implanteddevices)ในกรณท

มการใชจะตองมนใจวาอปกรณดงกลาวสามารถใชภายใตสภาวะความกดบรรยากาศนนๆได

146



หนวยงานเวชศาสตรความกดบรรยากาศอาจจดท�าแผนภาพตดแสดงรายละเอยดชนดของ

Implanteddevicesทอาจพบในผปวยทมารกษาไวใหทราบควรตดตอกบบรษทผผลตเพอเกบราย

ละเอยดขอมลเฉพาะเพมเตมไวส�าหรบผปวยควรมชอและรายละเอยดImplanteddevicesทใชงาน

อยไวกบตวรปตวอยางImplanteddevicesทมใช

ในการประเมนผปวยควรตองบนทกต�าแหนงทแทงเขมใหสารน�าทางเสนเลอดรวมถงชนดของ

สารน�าทกชนดทผปวยไดรบซงสวนใหญแลวมกใหทาง Central lines ในขณะรกษาภายใตความกด

บรรยากาศควรใหเฉพาะสารน�าทางเสนเลอดทจ�าเปน โดยพจารณาแลววาการหยดใหสารน�าทาง

เสนเลอดอนชวคราวจะไมสงผลกระทบตอผปวยล�าดบความส�าคญของสารน�าทางเสนเลอดเมอ

พจารณาตามชองใสสายใหสายน�าทฝาประตหองปรบฯชนดหนงหองมดงน

� ยาเพมการหดตวของหลอดเลอด(Vasopressors)

� ยาระงบประสาท/ยาระงบปวด(Sedatives/Analgesics)

� สารอาหารส�าหรบใหทางหลอดเลอดด�า/อนซลนหยดใหทางเสนเลอด(TPN/Insulindrips)

� ยาปฏชวนะ(Antibiotics)

� Maintenancefluids

ขอสงเกตในเรองการท�างานของเครองควบคมการใหสารละลาย(IVPump)ในกรณทตงคา

จ�านวนหยดของสารน�าไวทคาต�าหรอสงมาก อาจท�าใหจ�านวนหยดทไดไมตรงกบคาทตงไวส�าหรบ

ผปวยทไดรบTPNอยและตองการหยดใหชวคราวใหเปลยนเปนD10Solutionแทนเพอปองกนภาวะ

Hypoglycemiaซงอาจท�าใหผปวยชกขนไดควรตรวจสอบระดบน�าตาลในเลอดทงกอนและหลงการ

รกษาในขณะรกษาHBOTจะเกดVasoconstrictionจงไมควรฉดยาเขาชนกลามเนอภายใน1ชวโมง

กอนHBOT

การดแลปอด

การตรวจและประเมนสภาพของปอดอยางละเอยดรอบคอบจะชวยหลกเลยงและปองกนปญหา

การขยายตวของแกสสวนใหญแลวผปวยวกฤตทมารกษาHBOTสภาพการท�างานของปอดมกมความ

ผดปกตระดบใดระดบหนงทตองไดรบออกซเจนเพมเตมซงในจ�านวนนรวมถงผปวยทใสทอชวยหายใจ

และใชเครองชวยหายใจ

การประเมนผปวยจากประวตทางปอดเปนจดเรมตนทส�าคญตรวจดวาเคยมปญหาในเรอง

Asthma, Chronic obstructive pulmonary dysfunction (COPD), Fibrosis, Spontaneous

pneumothorax,Chesttraumaหรอไมรวมถงการเจบปวยในภาวะเหลานท�าใหเกดAdultrespiratory

distresssyndrome(ARDS)หรอไมซงสภาพเหลานจะสงผลตอการเตรยมผปวยวธการเพมความกด

บรรยากาศและโดยเฉพาะอยางยงในระหวางการลดความกดบรรยากาศซงในผปวยทมภาวะReactive

airways,COPD,Decreasedpulmonary complianceควรเพมเวลาในชวงหายใจออกใหมากขน

147



ในผปวยทไมไดใสทอชวยหายใจใหลดความกดบรรยากาศอยางชาๆ(ใชอตรา1psig/นาท)ส�าหรบ

ผปวยทใชเครองชวยหายใจใหลดความกดในอตราเดยวกนแตใหปรบเพมexhalationtimeเปน2เทา

ของinhalationtime

ในรายทมChesttraumaตองดวามPneumothoraxและไดรบการรกษาแลวหรอไม ผปวยทม

Pneumothorax เพยงเลกนอยและไมไดรบการรกษาอาจจะกลายเปน TensionPneumothorax ใน

ขณะลดความกดบรรยากาศไดผปวยทใสChest tubeสามารถเขารกษาภายในหองปรบชนดหลาย

หองหรอชนดหนงหองไดอยางปลอดภยแตการใชในหองปรบชนดหนงหองตองใชHeimlich valve

ตอเขาทปลายของchesttubeซงอากาศหรอของเหลวจากชองเยอหมปอดจะสามารถระบายออกได

แตอากาศจากภายนอกไมสามารถเขาไปไดควรใชถงปสสาวะ(Foleycatheterbag)หรอถงมอยาง

ไรเชอตอเขาทปลายของHeimlichvalveเพอรองรบสารคดหลงทออกมา

กอนการรกษาทกครงควรฟงเสยงปอดผปวยในกรณทมWheezingควรใชยาพนขยายหลอดลม

หลงจากนนใหประเมนผปวยซ�าอกครง ในกรณทอาการยงไมดขนควรชงน�าหนกผลดและผลเสยกอน

ตดสนใจน�าผปวยเขารบการรกษาในรายทมเสยงRalesจะตองหลกเลยงไมใหผปวยนอนราบและให

ปรบศรษะใหสงขนประมาณ30-45องศาตามสภาพของผปวยในผปวยทมปญหาCongestiveheart

failure(CHF)หรอฟอกไตรวมกบมปญหาน�าเกน(fluidoverload)จะตองเฝาสงเกตผปวยอยางใกลชด

ในระหวางรกษาเนองจากผลของHBOTท�าใหเกดVasoconstrictionซงจะท�าใหอาการทกลาวมา

รนแรงมากขน

ผปวยทใสทอชวยหายใจและใชเครองชวยหายใจตองระมดระวงการใชEndotracheal tube

ใหมขนาดใหญเพยงพอ เนองจากมการเปลยนความหนาแนนของแกสภายในทอระหวางทความกด

บรรยากาศเปลยนแปลงไปกอนเรมการรกษาใหเปลยนอากาศในCuffเปนน�าแทนเนองจากเมอเพม

ความกดบรรยากาศอากาศในCuffจะถกบบอดมขนาดเลกลงจนเกดชองวางระหวางCuffกบหลอดลม

เมอใชเครองชวยหายใจจะท�าใหมอปสรรคในการควบคมเครอง ในทางกลบกนภายหลงการรกษาให

เปลยนจากน�าเปนอากาศตามเดมเพอลดอนตรายจากการกดเนอเยอหลอดลม

การดแล Endotracheal tubeภายหลงจากใสทอแลวควรเอกซเรยทรวงอกเพอตรวจสอบ

ต�าแหนงทออกครงผกยดทอและระบระยะต�าแหนงทอใหเรยบรอยสงเกตการเปลยนแปลงในต�าแหนง

เนอเยอหลอดลมทอาจไดรบผลกระทบจากแรงกดของCuff

ในการใชเครองชวยหายใจปจจยส�าคญส�าหรบใชในการตงเครองทส�าคญประกอบดวยMinute

ventilation(Ve),Fractionofinspiredoxygen(Fio2)และPositiveendexpiratorypressure(PEEP)

ซงการใชเครองชวยหายใจส�าหรบหองปรบฯชนดหนงหองจะมขอจ�ากดการก�าหนดคาVeทระดบสงๆ

ส�าหรบการใชPEEPใหใสPEEPValveทexpiratorycircuitผปวยทใชPEEPจะตองตดตามดแลผปวย

อยางใกลชด สงทตองระมดระวงอกประการหนงคอการเกดAuto PEEPซงเปนภาวะทเกดขนแลว

อาจเปนอนตรายตอระบบหายใจและหลอดเลอด ควรตองเพมเวลา Expiration time และลด

148



เวลาInspirationtimeลงแตในขณะเดยวกนอาจจะท�าใหAutoPEEPอาจจะกลบมาเกดซ�าขนไดจาก

ภาวะHypoventilation

ในการรกษาผปวยวกฤตทรบการรกษาHBOTทางหองปรบชนดฯหนงหองสามารถตดตาม

ระดบของOxygenationโดยใชวธTranscutaneousOxygenMonitoring(TCOM)

ระบบหวใจและหลอดเลอด

การประเมนสภาวะของระบบหวใจและหลอดเลอดในผปวยวกฤตทเขารบการรกษาHBOT

จะเหมอนกบการประเมนผปวยวกฤตทวไปในขณะHBOTควรตดตามการเตนหวใจตลอดระยะเวลา

ทงนในผปวยทเคยเกดภาวะฉกเฉนดานระบบหวใจและหลอดเลอดระหวางHBOTเจาหนาททปฏบต

งานควรจะไดเตรยมความพรอมส�าหรบเมอเกดเหตในขณะทผปวยไดรบHBOTถาเกดภาวะหวใจหยดเตน

รางกายจะมออกซเจนเพยงพอไดระหวาง 5-8นาท จงเปนสงทชวยใหเจาหนาทมเวลาในการเตรยม

ด�าเนนการแกปญหาไดงายขน ในการน�าผปวยทหวใจหยดเตนออกสภายนอกหองปรบฯ ใหลดความ

กดบรรยากาศในอตรา 5 psig (เปนอตราการลดความกดทเรวทสดของหองปรบฯชนดหนงหอง)

ในระหวางการลดความกดบรรยากาศนจะเปนชวงเวลาทเจาหนาทภายนอกจะไดเตรยมการการชวย

เหลอผปวยไวลวงหนาส�าหรบการลดความกดบรรยากาศในหองปรบฯชนดหนงหองโดยใชปมลดความ

กดบรรยากาศฉกเฉน(Emergencyascentbutton)จะตองกระท�าดวยความระมดระวงเพราะผปวย

อาจมความเสยงเกดภาวะArterialgasembolismขนไดภายหลงจากทผปวยออกมาภายนอกแลวให

เคลอนยายใหหางจากปากประตหองปรบฯ(ชนดหนงหอง)ใหมากทสดเนองจากออกซเจนทเหลอคาง

จากหองปรบฯหลงจากเปดประตจะกระจายลงสทพนหนาประตหองปรบฯและอยประมาณ30วนาท

ควรถอดเสอผาผปวยออก (เนองจากออกซเจนยงหลงเหลออยในผา) เพอเตรยมพรอมส�าหรบกรณท

จ�าเปนตองท�าDefibrillation

ในระหวางการรกษาHBOTสามารถใหสารละลายทางเสนเลอดด�าไดหลายชนดทงเลอด,

Vasoactivedrug,Parenteralfeeding,AntibioticและSimplecrystalloidส�าหรบการใหอาหารทาง

สายยาง (Enteral feeding)สามารถกระท�าได เชนการใชสายMiller-Frederick feedingโดยใหปลาย

สายยางอยในต�าแหนงของล�าไสเลกสวนผปวยทมการใหอาหารทางกระเพาะอาหาร(Gastricfeeding)

ควรหลกเลยงใหอาหารระหวางการรกษาHBOT

Vasoactivedrugใหผานทางเครองใหสารละลายทออกแบบมาเฉพาะส�าหรบท�างานกบหอง

ปรบฯโดยเครองทออกแบบมาส�าหรบใชงานกบหองปรบฯชนดหนงหองเชนตราอกษรIVAC530และ

AbbottHyperbaricPumpซงอาจจะมปญหาความเทยงตรงของจ�านวนหยดทตงไวไมตรงกบจ�านวน

หยดทเกดขนจรงในกรณทตงคาใหสารละลายในอตราต�าหรอสงมากๆ โดยเฉพาะถาใชทความกด

บรรยากาศสงกวา2.0ATAพยาบาลควรปรบแตงอตราการไหลยาเพอควบคมระดบความดนโลหตสง

ไมใหสงผดปกตหรอควบคมใหการท�างานของหวใจอยระดบปกตในการใชยาในกลมนจะตองตดตาม

149



ดจงหวะการเตนของหวใจตลอดการรกษา และควรควบคมระดบความดนโลหตใหคงทกอนทจะน�า

ผปวยเขารบการรกษาHBOTทงนความดนโลหตของผปวยอาจจะเพมขนหรอลดลงในชวงของการเพม

หรอลดความกดบรรยากาศได ในกรณทจ�าเปนตองปรบแตงการใหยาในระหวางนควรใชเวลาสนๆ

เพอตรวจสอบระดบความดนโลหตใหอยในเกณฑทยอมรบไดกอนทจะด�าเนนการตอไป

การตดตาม Arterial Oxygenation

ผปวยทเขารบการรกษาHBOTสามารถตดตามArterialOxygenationและCO2 level ได

โดยผปวยทใชเครองชวยหายใจจ�าเปนทตองประเมนผลMinuteventilationทตงไวระดบCO2ทสงขน

จะท�าใหผปวยเพมความเสยงการเกดOxygentoxicseizureในผปวยทมPulmonarydysfunction

และผทตองไดรบออกซเจนเพมรวมถงการใชเครองชวยหายใจเมอไดรบHBOTจะชวยเพมPaO2ให

สงขน วธตดตามArterial oxygenationในผปวยทเขารบการรกษาในหองปรบชนดหนงหองม 2 วธ

ประกอบดวยการใชArterialbloodgassamplingและTranscutaneousoxygenmonitoring(TCOM)

ArterialbloodgassamplingเปนการตรวจเลอดของผปวยระหวางรกษาHBOTโดยใชเครอง

ตรวจเฉพาะซงตองกระท�าทนทเลอดทน�าออกมาตรวจจะตองอยภายใตความกดบรรยากาศและตรวจ

วเคราะหภายในเวลา 2นาท ในปจจบนมเครองตรวจดงกลาวเพยงตราอกษรเดยวไดแก ABL 330

(Radiometer,Copenhegen,Denmark) สามารถตรวจไดทงO2 และCO

2แตตองด�าเนนการเฉพาะ

เจาหนาททมประสบการณเทานน

Transcutaneous oxygenmonitoring (TCOM) (รปท 2)สามารถวดไดทงO2และCO

2

แตกระท�าไดงายกวาวธแรกโดยใชClarkelectrodeในการใชกบหองปรบฯชนดหนงหองอาจใชเครอง

รนTINA3,30or400(Radiometer)หรอรนPeriflux5000(Perimed)โดยหวelectrodeวางไวท

ต�าแหนงกลางพนททตองการตรวจวดซงตองไมม scarหรอไมเคยไดรบรงสรกษามากอน โดยทวไป

แลวจะใชต�าแหนงmidclavicular,thirdintercostalspaceเปนตวเปรยบเทยบOxygenation

รปท 2 Transcutaneous Oxygen Monitoring (TCOM)

150



การประเมนระบบประสาท (Neurological and Assessment tools)

การประเมนระบบประสาทของผปวยจะอาศยอาการทพบและการวนจฉยโรคพยาบาลสามารถ

จดใหการตรวจทางระบบประสาทรวมไวเปนสวนหนงของการตรวจรางกายผปวยซงการประเมนแบง

ออกไดเปน 5กลมประกอบดวยMental status and speech,Cranial nerves,Motor system,

Sensory systemและReflexes (ดรายละเอยดการตรวจระบบประสาทในบทท5การดแลผปวยท

ไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง)

ขอควรระมดระวงผปวยทมความเสยงทจะฆาตวตายจะตองระมดระวงและตดตามอยางใกลชดกอนน�าผปวย

เขาสหองปรบฯจะตองตรวจสอบสงทอาจกอใหเกดประกายไฟอยางละเอยดรวมถงสงเกตการหายใจ

ระหวางการเปลยนแปลงความกดบรรยากาศเพอตดตามอาการของPulmonarybarotraumaทอาจ

จะเกดขน

การผกยดผปวย (Restraints)ผปวยทใชเครองชวยหายใจภายในหองปรบฯชนดหนงหองมกจะไดรบการSedate รวมกบการ

ผกยดขอมอ(Softwristrestrainsts)เพอปองกนอนตรายทอาจจะเกดจากผปวยเองผปวยเหลานควร

ตองดแลลกตาไมใหแหงจากการทตาไมไดกระพรบโดยการปายตาและปดผาหรอวสดส�าหรบปดตาไว

ระบบกระเพาะอาหารและล�าไส

การประเมนระบบกระเพาะอาหารและล�าไสการดแลผปวยวกฤตในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงยงมสงทตองพจารณาในหลาย

กรณประเดนหนงในเรองของระบบกระเพาะอาหารและล�าไสขณะรบการรกษาHBOT เชนการให

อาหารทางหนาทอง(P.E.G.Tube)อาจท�าใหเกดการรวของน�ายอยในกระเพาะอาหารและท�าใหผวหนง

หนาทองระคายเคองรวมถงผปวยทใสNasogastrictubeจ�าเปนตองsuctionดวยหรอไมหรอสามารถ

ปดปลายสายระหวางการรกษาไดหรอไม

การตรวจหนาทองควรสงเกตสงปกตหนาทองทง4Quadrantฟงเสยงในต�าแหนงสวนลางขวาวาล�าไสบบตวเปน

ปกตหรอไมในผปวยทคาดวามLowerperipheralvasculardisease,bruitsจะไดยนเสยงบรเวณ

ต�าแหนงเหนอเชงกรานและFemoralarteriesบนทกเสยงล�าไสทไวเกนปกตสอบถามผปวยเกยวกบ

นสยการขบถายประจ�าวนแกสทโปงตงในล�าไสทความลก2ATAอาจจะท�าใหผปวยเกดอาการปวด

ถายขนได

151



TubeพยาบาลควรบนทกลกษณะของTubeทปรากฏ ในรายทมสายNG tubeควรบนทกจ�านวน

สารคดหลงไวกอนทจะเคลอนยายผปวยอาจclampระหวางการเคลอนยายใหพจารณาclampใน

ขณะทรกษาHBOT โดยไมกระทบตอแผนการรกษาของแพทยหรออาจตอเขากบ Intermittent low

pressure suction ในกรณทหองปรบฯ นนมระบบ suctionพรอม ตรวจสอบต�าแหนงของ Tube

กอนน�าผปวยเขาหองปรบฯควรยดP.E.G.Tubeใหมนคงและปองกนการดงหลงจากนนปดผากอซ

ใหเพยงพอส�าหรบปองกนการรวซมของน�ายอยลงสผวหนง

ระบบทางเดนปสสาวะ

การประเมนระบบทางเดนปสสาวะไมมความจ�าเปนมากนกแตในผปวยสงอายและไดรบยา

ขบปสสาวะอาจจะตองเตรยมกระบอกหรอหมอนอนส�าหรบถายปสสาวะไวภายในหองปรบฯในกรณ

ทสามารถท�าไดและไมสงผลกระทบตอการรกษาควรพจารณาเลอนเวลาใหยาเพอไมใหยาออกฤทธใน

ชวงรกษาHBOTแตในผปวยCongestiveheartfailureควรตองตดตามภาวะPulmonaryedema

ทอาจจะเกดขนโดยสามารถตรวจสอบBreathingsoundและOxygensaturationทงกอนและภาย

หลงการรกษา

ผปวยทใสFoleycatheterควรทงปสสาวะในถงใหหมดกอนเรมรกษาตรวจสอบวาballoon

ไดblowเรยบรอยส�าหรบผปวยทรกษาภายในหองปรบฯชนดหนงหองใหวางถงปสสาวะไวระหวางขา

ตรวจสอบสายไมใหพบงอหรอรวซม

มาตรฐานการดแลผปวย (Nursing Standard of Care)

ในปค.ศ.1985ไดมการจดตงสมาคมพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศ(Baromedical

NursingAssociation:BNA)ขนเปนองคกรทางวชาชพส�าหรบพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

(HyperbaricNurses)ดวยความรวมมอจากองคกรพนธมตรตางๆไดจดใหมการสอบใบประกาศนยบตร

โดยความรวมมอของคณะกรรมการแหงชาตดานการด�าน�าและเทคโนโลยดานเวชศาสตรความดน

บรรยากาศสง(TheNationalBoardofDivingandHyperbaricTechnology:NBDHMT)ประเทศ

สหรฐอเมรกา ทงนสมาคมพยาบาลเวชศาสตรความดนไดจดท�ามาตรฐานการดแลผปวยทเขารบการ

บ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง (ตารางท 1) ซงจะมประโยชนส�าหรบใชเปนแผนในการดแลผปวยท

เขารบการรกษา

152



ตารางท 1มาตรฐานการดแลผปวยทเขารบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง

ปญหา เปาหมาย การพยาบาล

1.วตกกงวลเนองจากขาด

ความรความเขาใจเกยวกบการ

บ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง

และขนตอนการรกษา

นยาม:

ภาวะวตกกงวลเปนความเสยงท

พบไดในผปวยทเขารบการบ�าบด

ดวยออกซเจนแรงดนสงทงกอน

ขณะและภายหลงการบ�าบด

อาการและอาการแสดง:

x ผปวยบอกถงความวตกกงวลx ก�ามอแนนx หนาแดงx บอกวาคลนไสหรอทองเสยx บอกวาร สกปวดหรอไม สขสบาย

x รสกหายใจไมออกx ปวดปสสาวะx เจตคตในการปองกนตนเองx หายใจเรวx เหงอออกมากx แสดงทาทางสหนาเงยบเฉยx หวใจเตนเรวx กระสบกระสาย

ผปวยและญาตเขาใจเกยวกบ:

1.เหตผลของการรกษา

2.เปาหมายของการรกษา

3.ขนตอนของการรกษา

4.อนตรายทอาจเกดขนจากการ

รกษา

วตถประสงค:

เพอใหผปวยคนเคยขนตอนการ

รกษา, ประโยชนทจะไดรบและ

ทราบขอระมดระวงความปลอดภย

เกยวกบการรกษาเพอชวยให

ผ ป วยมความร สกทดต อการ

รกษา

1.ประเมนและบนทกความ

เขาใจของผปวย/ญาตเกยวกบ

เหตผลเปาหมายของการรกษา

ขนตอนการปฏบตตางๆและ

อนตรายทอาจเกดขนจากการ

รกษา

2.ระบอปสรรคในการเรยนร

x ผแปล/ผอธบาย(ในกรณทม)x ใชหลกการสอนตามกลมอาย(Age-specificteaching)

x ใหค�านงถงปจจยเกยวของดานวฒนธรรมและศาสนา

x ประเมนความพรอมในการเรยนร

3.ขอมลทผปวยจ�าเปนตอง

เรยนรประกอบดวย

x วตถประสงคและผลของการรกษาดวยHBOT

x ขนตอนของการรกษาและสงทคาดวาจะพบเชนความดนอณหภม

เสยงและการดแลแผล

x ระบบจายออกซเจน (ทดลองใชหนากากใหออกซเจนออกซเจน

หรอถงครอบออกซเจน)

x วธปรบความดนหชนกลางx การบาดเจบจากแรงดนทางปอด(Pulmonarybarotraumas)

x การปองกนออกซเจนเปนพษ

153




4.จดให ม โอกาสส�าหรบการ

สอบถาม พดคย และการใหค�า

แนะน�าอยางตอเนอง

5.จดเตรยมแผนพบขอมลค�า

แนะน�าการบ�าบดดวยออกซเจน

แรงดนสงใหกบผปวยและญาต

6.ตดตามดแลใหมการใหขอมล

แกผปวยและญาตในทกขนตอน


7.มการบนทกเกยวกบการให

ขอมลผปวยและญาตโดยใชแบบ

บนทกรบทราบการใหขอมล

2.มโอกาสไดรบบาดเจบจากการ

เข าหรอออกหองปรบแรงดน

บรรยากาศสงและหนวยเวชศาสตร

ความดนบรรยากาศสง

นยาม:

เครองมอ อปกรณ ทใชภายใน

หน วย เวชศาสตร ความดน

บรรยากาศสงควรจดใหมเฉพาะ

รายการทมความจ�าเปนส�าหรบ

การรกษาเทานน ของใชสวนตว

หรอเครองมอใดทอาจกอใหเกด

อนตรายควรน�าออกจากพนท

x เครองมอ อปกรณทน�ามาใชภายในหนวยงานทกชนดควรม

สภาพดและพรอมใชตลอดเวลา

x ผใชงานเครองมออปกรณทกชนดจะตองเปนบคคลทผานการ

อบรมเฉพาะนนๆมาแลว

ผปวยไมไดรบบาดเจบใดๆ


เพอใหผปวยไดรบการดแลอยาง

ปลอดภยตลอดการรกษา

1.ผอ�านวยการดานความ

ปลอดภยของหนวยงานและ

เจาหนาทกคนมหนาทรบผดชอบ

ในการตรวจตราเครองมอ

อปกรณตางๆใหมความ

ปลอดภยและไมกอใหเกด

อนตรายตอผปวย

2.ด�าเนนการตามนโยบายความ

เสยงจากการลม(Fallriskpolicy)

โดยการประเมนความเสยงการ

หกลมของผปวยและใชมาตรการ

ปองกนตางๆตามความเหมาะสม

3.เครองมออปกรณทกชนดทม

ความเสยงจากการตกหรอลม

ควรผกยดใหมนคง

4.ชวยเหลอผปวยเขาและออก

จากหองปรบฯเชน

x การใชเจาหนาท 1-2คนชวยตามความจ�าเปน

x ใชเขมขดพยง(Gaitbelt)

154




x ใชมานง(Footstool)และ/หรอรถเขนนอนแบบต�าส�าหรบชวย

ขนยายผปวย

x ใชแผนรองหลงส�าหรบเคลอนยาย(Slideboard)

x ราวรถเขนนอน5.แจงแผนการเคลอนยายผปวย

ใหทมงานทเกยวของทราบกอน

เรมด�าเนนการ

3.มโอกาสบาดเจบจากความกด

บรรยากาศ (Barotrauma) ตอ

ห,ไซนส,ฟน,ปอดหรอฟองแกส

ในหลอดเลอดสมอง(Cerebral

gas embolism) เนองจากการ

เปลยนแปลงความกดบรรยากาศ


สามารถปองกนการเกดการบาด

เจบจากความกดบรรยากาศ

(Barotrauma)

การบาดเจบจากความกด

บรรยากาศตอห(Earbarotrauma)

x ใชยาพนลดการบวมคงเยอจมก(Decongestant) ตาม

แผนการรกษาของแพทยกอนเรม


x ผปวยไดรบการสอนและทดลองปรบแรงดนในชองหชนกลาง

กอนเรมเขารบการบ�าบดดวย

ออกซเจนแรงดนสง แนะน�าผ

ปวยในกรณร สกตงหรอปวดห

ขณะเพมความกดบรรยากาศให

แจงเจาหนาททนท

x ตรวจประเมนเยอแกวหชนกลางทงกอนและหลงการรกษา

บนทกระดบความรนแรงการบบ

กดของเยอแกวหชนกลางตาม

เกณฑของTEEDscoringsystem

x ประเมนความสามารถการความดนในชองหชนกลางของ

ผปวย

155




x ปรบใหผ ป วยนอนศรษะสงขนเพอชวยใหปรบความดนใน

ชองหชนกลางไดสะดวกขน

x ทวนสอบความเข า ใจ กบผควบคมเครอง(Operator)เรอง

การหยดเพมความกดทนทท

ผปวยไมสามารถปรบแรงดนใน

ชองหชนกลางไดและใหลดความ

กดกลบมาทระดบความดนท

อาการปวดหายไป

ภาวะลมในชองเยอหมปอด

(Pneumothorax)

x ระบผ ปวยทมความเสยงเกดภาวะลมในชองเยอหมปอด

x ด�าเนนการตามแผนดแลผปวยทมความเสยงเกดภาวะลมใน

ชองเยอหมปอด

x สงเกตอาการ-อาการเจบหนาอกทนท

-หายใจล�าบากอตราหายใจ

เรวขน

-การเคลอนไหวผดปกตของ

ปอดขางทเกดพยาธสภาพ

x แจงแพทยและด�าเนนตามแผนการรกษา

x หยดการลดความกดบรรยากาศไวจนกวาการเตรยม

การฉกเฉนส�าหรบผปวยทม

ภาวะลมในชองเยอหมปอดจะ

พรอม

156




4. มโอกาสเกดอาการชกจาก

ออกซเจนเปนพษเนองจากไดรบ

ออกซ เจน 100%ทความดน

บรรยากาศสงกวาปกต

1.ทราบอาการ/อาการแสดงของ

อาการชกจากออกซเจนเปนพษ

เนองจากไดรบออกซเจน100%ท

ความดนบรรยากาศสงกวาปกต

และรายงานเพอใหการชวยเหลอ

ทนท

2.ผปวยทเกดอาการชกไมไดรบ

อนตรายใดๆ

1.รายงานผลการประเมนผปวย

ใหแพทยทราบในเรอง

x อณหภมรางกายทสงx มประวตการใชSteroidsx มประวตการชกจากออกซเจนเปนพษ

x มปจจยเสยงตางๆ เกยวของรวม

2. ตดตามอาการผปวยระหวาง

การบ�าบดฯ และบนทกอาการ

และอาการแสดงออกซเจนเปน

พษตอระบบประสาทสวนกลาง

ดงน

x อาการชาและกระตกท รมฝปาก

x ได ยนเสยงวงภายในหหรอเสยงหลอน

x เวยนศรษะx การมองเหนไมชดx กระสบกระสายx คลนไส(ขอสงเกตอาการเหลานอาจน�า

ไปสอาการชกไดในทสด)

3.ใหเปลยนออกซเจนทหายใจ

เปนอากาศเมอพบวาผ ปวยม

อาการหรออาการแสดงปรากฏ

ขนและแจงใหแพทยทราบทนท

4.ปองกนอบตเหตทอาจจะเกด

ขนกบผปวย

157




5.มโอกาสได รบแก สส�าหรบ

รกษาไมเพยงพอเนองจากระบบ

จายแกสและความตองการ/

ขอจ�ากดของผปวย

ทราบอาการ/อาการแสดงของ

การไดออกซเจนไมเพยงพอและ

รายงานเพอใหการชวยเหลอ

ทนท

1.ประเมนสภาวะความตองการ

และขอจ�ากดของผ ป วย เพอ

พจารณาใชระบบจายแกสท

เหมาะสม

x Head ถงครอบออกซ เจนส�าหรบผปวยเดกทโครงหนาทผด

ปกต หรอแลวแตผปวยอนๆจะ

เลอกใช

x Face หนากากใหออกซเจนออกซเจน

x “T”piece(Briggsadapter)ส�าหรบผปวยทใสทอชวยหายใจ

หรอเจาะคอ/ตดกลองเสยง

x Ventilatorส�าหรบผปวยใสทอชวยหายใจและจ�าเปนตองใช

เครองชวยหายใจ

2. ตดตามดผปวยวาไดรบแกส

จากชนดระบบจายแกสทให

เหมาะสมหรอไมอยางไร

3.พยาบาลวชาชพเวชศาสตร

ความกดฯ ชวยเหลอเจาหนาท

เทคนคเวชศาสตร ความดน

บรรยากาศสงในการจายแกสให

กบผปวยดงน

x Headถงครอบออกซเจน-ชวยเหลอผปวยในการสวม

ใสและถอด

-หลงจากสวมใสเรยบแลวให

ตรวจสอบวามแกสรวซมหรอไม

-สงเกตอาการและอาการ

แสดงของการแกสCO2คง

ภายในเชนผปวยมอาการ

กระสบกระสาย

158




x Face หนากากใหออกซเจนออกซเจน

-ชวยเหลอผปวยในการสวม

ใสและและถอดรวมถงการปรบ

หนากากใหกระชบใบหนา

-ตรวจสอบการรวซมและ

การแนบสนทของหนากากกบ

ใบหนาผปวย

x “T”piece(Briggsadapter)-ตอ“T”pieceตามขนตอน

-ตดตามอตราและความลก

การหายใจของผปวยฟงเสยง

หายใจผปวย

-แจงแพทยเวชศาสตรความ

ดนฯใหทราบในกรณผปวยม

อาการหายใจล�าบากใหเตรยม

เปดเสนเลอดด�าผปวยไวในกรณ

จ�าเปนตองใหยา

-ดดเสมหะผปวยตามความ

จ�าเปน

x Ventilator-ลงบนทกETCuffได

เปลยนจากอากาศเปนNSS

กอนเรมเพมความกด


-เตรยมเครองดดเสมหะให

พรอมใชงาน

-ตดตามและจดบนทกคา

Tidalvolumeอตราการหายใจ

และเสยงหายใจกอนเพมความ

กดฯหลงเพมความกดฯและทก

10-15นาทหรอตามแผนการ

รกษา

159




-ตดตามดการหายใจล�าบาก

แจงแพทยในกรณทมปญหา

-ใหออกซเจนผปวยดวย

Ambubagถาจ�าเปน

-ตดตามระดบPtcO2,หรอ

PulseOxymeterหรอABG

Levelแจงแพทยในกรณคาทได

ผดปกต

6.วตกกงวลเนองจากรสกอยใน

ทจ�ากดภายในหองปรบฯ

นยาม:

ภาวะกลวทแคบเปนความวตก

กงวลจากการอยในทจ�ากดถอวา

เปนความเสยงของการบ�าบด

ด วยออกซ เจนแรงดนสง ซ ง

สามารถเกดไดทงกอนขณะและ

ภายหลงการรกษา

อาการและอาการแสดงประกอบ

ดวย:

x ผ ปวยบอกเลาถงความวตกกงวล

x ก�ามอแนนx หนาแดงx บอกวาคลนไสหรอทองเสยx บอกวาร สกปวดหรอไม สขสบาย

x รสกหายใจไมออกx ปวดปสสาวะx Defensiveattitudex หายใจเรวx เหงอออกมากx แสดงทาทางสหนาเงยบเฉย

ผปวยสามารถอยรบการบ�าบด

ดวยออกซเจนแรงดนสงไดตาม

เวลาทก�าหนดไว


x ปองกนไมใหเกดภาวะกลวทแคบระหวางรบการรกษา

x ประเมนความรนแรงของภาวะกลวทแคบเมอเกดอาการขนและ

จดการอยางมประสทธภาพ

x ขจดหรอลดปจจยกระตนใหเกดภาวะกลวทแคบ

1.ดแลผปวย

x ปลอบโยนผปวยx คอยสบสายตาผปวยx ให ความมนใจว าผ ปวยจะปลอดภย

2.ประเมนเกยวกบประวตภาวะ

กลวทแคบ

3.ใหผปวยมสวนรวมในการแก

ปญหาวตกกงวลเนองจากรสก

อยในทจ�ากดภายในหองปรบฯ



x ใหค�านงถงปจจยเกยวของดานวฒนธรรมและศาสนา


5 .ด�า เนนการตามมาตรการ

ปองกนตามความเหมาะสม

x การใหความรx การพาไปเยยมชมหองปรบฯกอนเ ร ม ก า ร ร กษาคร ง แ รก

(Chambertour)

160




x หวใจเตนเรวx กระสบกระสาย

x ใหยาคลายความวตกกงวลx ไมวตกกงวลลวงหนาเกนเหตx ใหก�าลงใจผปวยx เสนอกจกรรมเบยงเบนความสนใจ เช น โทรทศน ดนตร

หนงสอและใหญาตอยขางหอง

ปรบฯ

x ให ความมนใจกบผ ปวยว าพยาบาลจะอยกบผปวยตลอด

เวลาการรกษา

6. ตดตามอาการ อาการแสดง

ของภาวะกลวทแคบทงก อน

ขณะและภายหลงการรกษา

7.แจงใหแพทยทราบถงการตอบ

สนองตอมาตรการลดความวตก

กงวลตางๆของผปวยและความ

สามารถทนกบภาวะกลวทแคบ

8.บนทกผลการด�าเนนการ

7.มอาการปวดเนองจากพยาธ

สภาพการเจบปวยทผปวยเปน

อย

ผปวยพงพอใจตอการดแลอาการ

ปวด

1.ประเมนอาการปวดและสงเกต

วาอาการปวดนนเพมมากขน

ระหวางการบ�าบดดวยออกซเจน

แรงดนสงหรอไม

2.ใหยาบรรเทาอาการปวดกอน

การรกษาและบนทกผลการใชยา

3.จดเตรยมยาบรรเทาอาการ

ปวดใหพรอมใชตลอดการรกษา

4.ปรบทาทางผปวยใหเหมาะสม

และสขสบาย

5.หลกเลยงการฉดยาเข าชน

กลามเนอทนทกอนเรมการรกษา

161




8.รสกไมสขสบายเนองจากการ

เปลยนแปลงของอณหภมและ

ความชนภายในหองปรบฯ

นยาม:

ตามกฎของชารล (Charles’

Law) เมอปรมาตรของแกสคงท

อณหภมของแก สจะแปรผน

โดยตรงกบความดน ดงนนเมอ

เ พมความกดดนภายในห อง

ปรบฯ จะท�าใหอณหภมสงขน

และ เม อลดความกด ดนลง

อณหภมภายในหองปรบฯกจะลดลง

เชนกน

ผปวยสามารถอย กบสภาวะ

ภายในหองปรบฯได


x การเพมความดนภายในหองปรบฯ ชาๆ จะเปนการชวยเพม

ความชนภายในหองปรบฯ

x ความชนทเพมสงขนภายในหองปรบฯชนดหนงหองจะชวย

ลดความเสยงจากไฟฟาสถต




2.กอนการรกษาอธบายใหผปวย

ไดเขาใจถงการเปลยนแปลงของ

อณหภมเมอความดนเปลยน

แปลงเพมหรอลดลง

3.อธบายใหผปวยไดทราบถงวา

ลมหายใจออกของผปวยจะชวย

เพมความชนภายในหองปรบฯ

ใหสงขน

4. ประเมนความสขสบายของ

ผปวยทเกยวกบอณหภมและ

ความชนเปนระยะๆ

5.ดแลใหผปวยสขสบายโดย

x ในกรณรกษาภายในหองปรบฯชนดหนงหอง เมอผ ป วยร สก

หนาว ใหลดอตราการระบาย

อากาศ (Purge flow) ในกรณท

ยงไมดขนอาจตองใชผาหมแต

ขอใหตระหนกและระมดระวง

เนองจากเปนการเพมเชอเพลง

และมความเสยงจากการเกด

เพลงไหมมากขน

x ในกรณทผ ปวยร สกรอน ใหเพมความกดบรรยากาศชาๆ

และเพมอตราการระบายอากาศ

(Purgeflow)ใหมากขน

x ตรวจสอบวาอณหภมภายในหองปรบฯอยระหวาง68-72F°

162




9.มโอกาสไมสามารถจดการกบ

ความเครยดทเกดจากการเจบ

ปวยและ/หรอขาดการสนบสนน

ทางจตสงคม

ผปวยใหความรวมมอและปฏบต

ตามกระบวนการบ�าบดด วย

ออกซเจนแรงดนสง

1.สนบสนนและใหก�าลงใจผปวย

โดยไมคาดหวงผลการรกษาท

มากเกนไป

2.พดคยกบญาต/ผดแลผปวยใน

เรองการจดการกบความเครยด

ของผปวย พรอมใหขอมลและ

การใหความชวยเหลอตางๆ

3.จดใหมการสอสารกนระหวาง

ผปวยญาตและเจาหนาทตางๆ

4.พยายามกระตนผปวยใหพด

คยเกยวกบเรองทวตกกงวลและ

ระบายความรสกตางๆ

5.บนทกสงท พดคยและการ

ประเมน

10.มโอกาสเกดหวใจเตนผด

จงหวะเนองจากพยาธสภาพของ

โรคทเปนอย


หวใจเตนผดปกตและรายงาน

เพอใหการชวยเหลอทนท

1.ตดตามคลนไฟฟาหวใจผปวย

ขณะอยภายในหองปรบฯตาม

แผนการรกษาอยางตอเนอง

2. ตดตามและบนทกความดน

โลหต

3.ประเมนและบนทกอาการ

แสดงของภาวะHypokalemia

ในผปวย Acute necrotizing

Infections

4.ดแลการใหสารน�าทางเสนเลอด

ตามแผนการรกษา

5.ตดตามระดบความดนภายใน

หลอดเลอด(Invasivepressure

monitoring)และบนทกผล

6.สงสงตรวจหองปฏบตการตาม

แผนการรกษา

7.แจงแพทยเวชศาสตรความ

ดนฯตามความจ�าเปน

163




11.มโอกาสเกดภาวะพรองสาร

น�าเนองจากการขาดน�าหรอการ

เปลยนแปลงสารน�าในรางกาย


ภาวะพรองสารน�าและรายงาน

เพอใหการชวยเหลอทนท

1.ประเมนสมดลของสารน�าและ

อเลคโตรไลทและรกษาปรมาณ

สารน�าและ/หรอแรงดนโลหต

ตามแผนการรกษาของแพทย

2.ตดตามจ�านวนสารน�าเขา/ออก

ของผปวยตามแผนการรกษา

3.ตดตามสญญาณชพผปวย

12. มการเปลยนแปลงการแลก

เปลยนออกซเจนในเนอเยอสมอง

(Cerebral tissue perfusion)

ซงเกยวกบ

x Carbonmonoxidepoisoningx Decompressionsicknessx Gasembolismx อนๆ


การท�างานระบบประสาทท

เปลยนแปลงไปและรายงานเพอ

ใหการชวยเหลอทนท

1. ตรวจประเมนระบบประสาท

ผปวยกอนเขารบการรกษา

2. ตดตามการตรวจสอบระบบ

ประสาทตามแผนการรกษา

3. ใชแนวทางการตรวจประเมน

ทเขาใจงายเชนGlasgowComa

Score เ พอใช ประเมนและ

ตดตามอาการทเปลยน

4.ประเมนและบนทกการท�างาน

ของระบบประสาทเคลอนไหว

และประสาทรบความรสก

5.ทบทวนในเรองเวลาสถานท

บคคล(Reorientation)ใหผปวย

ทราบและดแลจตใจอารมณ

6. แจงแพทยเมอมการเปลยน

แปลงตางๆ

13.มโอกาสเกดการเปลยนแปลง

ความสขสบาย สมดลของสาร

น�าและอเลคโตรไลทเนองจาก

อาการคลนไสและอาเจยน

อาการคลนไสและอาเจยนลดลง 1.ประเมนและบนทกอาการตาม

ทผปวยแจงใหทราบ

2 .ด แลทาง เด นหายใจ เ พ อ

ปองกนการส�าลก

3.แจงแพทยใหทราบอาการท

เกดขนและใหยาตามแผนการ

รกษา

164




4.ใสสายNGtubeตามแผนการ

รกษา

5.ตดตามและบนทกปรมาณ

อาเจยนเพอควบคมจ�านวนสาร

น�าเขา/ออกรางกาย

14.มการเปลยนแปลงการดแล

สขภาพเนองจากขาดความร

ผ ปวยและ /หร อ ครอบคร ว

สามารถระบปจจยทเหมาะสม

ส�าหรบชวยดแลการเจบปวย

ระหวางการรกษา

1.ประเมนการขาดความรความ

เขาใจเรองพยาธสภาพโรค

2.ระบความคาดหวงในการรกษา

ของผปวย

3.เรมแผนการจ�าหนายผปวยใน

ชวงทพบผปวยครงแรก เตรยม

ขอมลไวตามความแตกตางการ

เรยนรของผปวยแตละคน

4.บนทกหลกฐานการสอนผปวย/

ญาต รวมถงรายละเอยดความ

เขาใจในเรองทสอนและการให

ผปวยแสดงใหด

5.เนอหาทสอนประกอบดวยการ

แนะน�าหองปรบฯ การปรบแรง

ดนหชนกลางนโยบายและขนตอน

ความปลอดภย ความเสยง

และประโยชนของการบ�าบดดวย

ออกซเจนแรงดนสง

6 .จด เต รยมค� าแนะน� าและ

ความรทเกยวกบโรค การเจบ

ปวยทผปวยควรทราบไว

7.ในการจ�าหนายผปวยควรจด

ท�าขอแนะน�าทเปนลายลกษณ

อกษรใหกบผปวย/ญาต

165




15.มโอกาสเกดภาวะออกซเจน

เปนพษตอปอดเนองจากไดรบ

ออกซเจน100%ภายใตความกด



ภาวะออกซเจนเปนพษตอปอด

เนองจากไดรบออกซเจน 100%

ภายใต ความกดบรรยากาศ

สงและรายงานเพอใหการชวย

เหลอทนท

ตดตามสภาวะผปวยระหวางการ

รกษาและบนทกอาการ/อาการ

แสดงภาวะออกซเจนเปนพษตอ

ปอดเนองจากไดรบออกซเจน100%

ภายใตความกดบรรยากาศสง


x ร สกระคายเคองหรอรอนใตกระดกอก

x แนนหนาอกx ไอแหงๆx หายใจไมเตมอมx หายใจล�าบากขณะออกแรงx ตดตามคาUnitsofPulmonaryToxicityDose(UTPDs)ทมคา

สงสด1425/วน

x แจงแพทยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงถาผปวยมอาการ

และอาการแสดงภาวะดงกลาว

เกดขน

x เพมความชนใหกบออกซเจนเพอชวยลดความรสกไมสขสบาย

ของผปวย

16.มโอกาสเกดอนตรายจากไฟ

ไหมภายในหองปรบฯ

ปญหา:

ในการบ�าบดดวยออกซเจนแรง

ดนสงมความเสยงจากการเกด

ไฟไหมภายในหองปรบฯจาก

สาเหตของสามเหลยมการเกดไฟ

ไหมซงประกอบดวย

1.เชอเพลง(อาจเปนผปวยเสอผา)

ผปวยไมเกดอนตรายจากไฟไหม


เพอเปนไปตามความคาดหวง

ของผปวยทจะไดรบการดแลรกษา

ทปลอดภย

1.ปฏบตตามขนตอนการปฏบต

การดบเพลงทหนวยงานก�าหนด

ไว

2. เนอหาการสอนผ ปวยและ

เอกสาร ลงนามยนยอมรบการ

รกษาควรมรายละเอยดในเรอง

ความเสยงของการเกดไฟไหมใน

หองปรบฯไวดวย

166




2.ออกซเจน (มอยแลวจากการ

รกษา)

3.ประกายไฟ(อาจเปนการน�าเขา

ของผปวย/เจาหนาท) จงจ�าเปน

ตองระมดระวงปองกนไมใหเกด

การรวมตวขององคประกอบ

ดงกลาว

3.จดเตรยมแผนพบค�าแนะน�า

ความเสยงการเกดไฟไหมและ

รายการวสดสงของตองหามน�า

เขาหองปรบฯ

4 เจาหนาทควรตรวจสอบความ

ปลอดภยกอนการรกษาทกครง

เขมงวดสงของตองหามน�าเขา

หองปรบฯ

5 ผ อ� านวยการด านความ

ปลอดภย(SafetyDirector)ดแล

เกยวกบ

x การตรวจสอบผปวยทมวสดสงของน�าเขาหองปรบฯ ทเปน

กรณพเศษกวาปกต

x รวมมอกบผอ�านวยการทางการแพทย จดท�าข อก�าหนด

ทางการแพทยตางๆ

x หาวธลดความเสยงการเกดไฟไหม

x เปนผอนมตใหใชสงของ วสดภายในหองปรบฯ

6.หองปรบฯ และผปวยควรตด

สายดน(Grounded)ใหเรยบรอย

(ในหองปรบฯชนดหนงหอง)

7.เจาหนาทควรไดรบการฝก

ทบทวนการดบเพลงทก3เดอน

เพอใหเกดความพรอมและคน

เคย

167



ขอบงชการดแลผปวยวกฤต (Critical care indications)

จากการทพยาบาลมบทบาทในการประเมนผปวยกอนเขารบการรกษา จงจ�าเปนตองทราบ

ขอบงชและสภาวะทเปนอยเพอเตรยมการดแลดานตางๆ ควรตรวจสอบอปกรณส�าหรบใชงานตางๆ

ใหมความพรอมมาตรวดตางๆตองมคาเปนศนยและไดรบการสอบเทยบ(Calibrated)เรยบรอยแลว

ตรวจสอบสารละลายทางเสนเลอดไดรบการตดปายเรยบรอยทราบและเตรยมตารางการรกษา(Treatment

table) ส�าหรบผปวยไวตอไปนเปนขอบงชการแลผปวยวกฤต (อางองจากHyperbaricOxygen

TherapyIndications,UHMS,L.B.Gesell,12Edition,UHMScommitteereportและHyperbaric

MedicinePractice,3rdEdition,KindwallandWhelan)

z Arterial gas embolism - ใชตารางการรกษาท 6 ของกองทพเรอสหรฐฯ (USN Treatment table 6)หรอเทยบเทา

x ประเมนผลหลงการรกษาครบ10ครงสวนใหญใชเพยงครงเดยว z Carbon monoxide poisoning - ใชตารางการรกษากองทพอากาศสหรฐฯ (USAF

Treatment CO)

x ภายหลงการรกษาในชวงแรกผปวยอาจมปญหาเรองการรบร (Persistent cognitive)ซงจ�าเปนไดรบการรกษาเพมเตมจนกวาอาการจะไมดขน

x ควรตรวจประเมนระบบประสาทผปวยส�าหรบไวใชเปรยบเทยบผลการรกษาภายหลงx ประเมนผลหลงจากรกษาครบ5ครง

z Clostridial myonecrosis (Gas gangrene)ใชตารางการรกษากองทพอากาศสหรฐฯ (USAF Gas gangrene treatment table)

x ใหการรกษารวมกบการรกษาของศลยแพทยx รกษาตามตารางการรกษา3ครงภายใน24ชวโมงแรกโดยใหแตละครงมระยะหางกนอยางนอย2ชวโมงสวนใหญใช4ชวโมง

x ในวนท2-5รกษาวนละ2ครงx ประเมนผลหลงการรกษาครบ10ครงx ประเมนการรกษารวมกบศลยแพทย

z Crush Injuries and Compartment syndrome ใชตารางการรกษากองทพอากาศและกองทพเรอสหรฐฯ (USAF wound care table/USN treatment table 9)

x ตารางการรกษาจะขนอยกบความรนแรงของอาการx ในชวง24-36ชวโมงแรกทมอาการใหใชตารางUSAFwoundcaretableหรอUSNtreatmenttable9อยางนอยวนละ2ครง

168



x ประเมนผลหลงการรกษาครบ7วนหรอ14ครง

z Decompression sickness ใชตารางการรกษากองทพเรอสหรฐฯ (USN treatment table 6)

x ตารางการรกษาอาการของDecompressionsicknessมหลายแบบแตตารางUSNtreatmenttable6เปนตารางการรกษาทมการใชกนแพรหลายซงสามารถน�ามาใชรกษา

ภายในหองปรบฯชนดหนงหองทสามารถใชหยดพกหายใจดวยอากาศไดอาจสามารถ

เพมเวลาของตารางการรกษาออกไปไดอกตามสภาวะผปวยและการพจารณาของแพทย

เวชศาสตรความดนบรรยากาศสงปกตแลวอาการของผปวยจะดขนภายหลงการรกษา

ในครงแรกแตอาจรกษาซ�าไดอกแตถาใหการรกษา2ครงแลวอาการยงไมดขนกจะหยด


x ประเมนผลหลงการรกษาครบ10ครง

z Central retinal artery occlusion (CRAO) ใชตารางการรกษากองทพอากาศและกองทพเรอสหรฐฯ (USAF wound care table/USN treatment table 9)

x ใหออกซเจนทบรรยากาศปกตใหมFIO2สงสดถาภายใน5นาทอาการไมดขนควรเขา

รบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง

x ควรใหการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงภายใน24ชวโมงทมอาการโดยเพมความกดไปท2.0หรอUSNTT9-2.4ATAx110นาท

x ในกรณทการมองเหนดขนใหรกษาตอวนละ2ครงอยางนอย3วนx ในกรณทรกษาทความกด2.0/2.4ATAครบ20นาทแลวอาการไมดขนใหเพมความกดไปท2.8ATAและรกษาดวยUSNTT6

x อาการผปวยจะเรมคงทไมเปลยนแปลงภายใน1สปดาหหลงจากรบการรกษาประเมนผลหลงการรกษาครบ3ครงหรอการมองเหนเรมคงทแลว

z สรป

x ปจจบนUHMSใหการยอมรบโรค/อาการทเปนขอบงชการบ�าบดดวยออกซเจนจ�านวน14ขอบงช(2014)โดยแบงออกเปน2กลมไดแกกลมรกษาหลกประกอบดวยArterial

gasembolismและDecompression illnessและทเหลอเปนกลมส�าหรบรกษารวม

ส�าหรบกลมทเหลอเปนการรกษาเสรม ในกรณทผปวยCOpoisoning และCRAO

ไมสามารถเขารบการรกษาHBOTไดควรรกษาโดยหายใจออกซเจนทบรรยากาศปกต

แทน(Normobaricoxygentherapy)ในจ�านวน14ขอบงชนแยกเปนโรค/อาการทเปน

ภาวะเรงดวนจ�านวน10โรค

169





publishingcompany

Valerie Larson-Lohr, HelenCNorvell, Laura Josefsen,James R.Wilcox. 2010.



การพยาบาลผปวยเดกทรบการบำาบด ดวยออกซเจนแรงดนสง

บทท

การน�าการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงมาใชรกษาผปวยเดกไมแตกตางกบการรกษาใน

ผใหญจากการศกษาของPaulA.ThomasและFrankJ.Martoranaระบวาในผปวยเดกเลกจนกระทง

เดกวยรนไมมอาการสายตาสนแทรกซอนจากการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงสวนในทารกทคลอด

ครบก�าหนดและคลอดกอนก�าหนดมภาวะเสยงในเรองRetinopathy of Prematurity (ROP)หรอ

RetrolentalFibroplasiaซงพบไดแมแตไดรบออกซเจนเปอรเซนตสงทบรรยากาศปกตนอกจากนใน

ทารกคลอดกอนก�าหนดทมสารลดแรงตงผวของปอดต�าอยแลวและมภาวะRespiratoryDistress

SyndromeเมอไดรบHBOTอาจท�าใหเกดPulmonaryobstructivediseaseไดและโอกาสเกดจะม

มากขนในรายทใชเครองชวยหายใจ ฉะนนในผปวยเดกทงสองกลมดงกลาวไมควรใหการบ�าบดดวย

ออกซเจนแรงดนสงจนกวาจะไดท�าการศกษาถงผลของการไดรบการบ�าบดอยางละเอยดกอน

การบรหารออกซเจนแกผปวยเดกตารางการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงของผใหญไดศกษา

ถงรายละเอยดถงผลการใหในขดจ�ากดอยางปลอดภยไวแลวแตยงไมมการศกษาทกกลมอายแตจาก

ขอมลประสบการณในการรกษาจนถงปจจบนยงไมพบวาการใหการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงใน

ผปวยเดกจะมความเสยงตอการเกดภาวะเปนพษของออกซเจนตอระบบประสาทสวนกลางหรอตอปอด

แตกตางจากผใหญ ฉะนนไมมความจ�าเปนตองเปลยนตารางการบ�าบดส�าหรบผปวยเดกโดยทวไป

เวนแตเดกเลกซงโดยทวไปมอาการชกจากการทมไขสงอยแลวฉะนนในเดกทมประวตวามการชกเนองจาก

ไขสงควรตองใหออกซเจนในขนาดทต�าลงโดยการใหมการหยดพกหายใจดวยอากาศนานขน และใช

ระดบแรงดนบรรยากาศต�ากวาปกต

จากการรวบรวมของUHMSในพ.ศ.2542มผปวยเดกซงเปนผปวยวกฤตทไดรบการบ�าบด

ดวยออกซเจนแรงดนสงจ�านวน32รายซงมอายตงแต3วนถง11ปซงตองใชเครองชวยหายใจขณะ

เขารบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงดวยขอบงชตางๆดงนNecrotizinginfectionจ�านวน21ราย

ผปวยทไดรบพษของคารบอนมอนนอกไซดจ�านวน 9 รายและฟองแกสอดตนในหลอดเลอดจ�านวน

2รายผปวยเหลานมอาการแทรกซอนดงนความดนโลหตต�า63%หลอดลมหดเกรง34%เลอดออก

ทเยอแกวห13%มแนวโนมของภาวะออกซเจนต�า(Progressivehypoxemia)6%และทอชวยหายใจ

หลดระหวางการเคลอนยาย1รายแตผปวยทงหมดไดรบการแกไขภาวะแทรกซอนและปญหาเหลานน

ไดเปนอยางดอายของผปวยจงไมใชสงจ�ากดของการบ�าบดดวยวธน

พไลลกษณ พพธกล

8

172


การพยาบาลผปวยเดกทรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง

ขอควรพจารณาในการใหการพยาบาลผ ปวยเดกทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง

การใหการพยาบาลผปวยเดกทไดรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง จะตองค�านงถง

สรรวทยาและกายวภาคของผปวยเดกทตองเขาไปอยในภาวะแวดลอมภายใตแรงดนสงอาจตองมการ

ปรบสภาพแวดลอมภายในหองปรบฯ การปรบเปลยนอปกรณชวยในการหายใจดวยออกซเจนการเตรยม

จตใจของผปวยและผปกครอง การเตรยมการนบเปนสงส�าคญ คงไมมวธการใดวธการหนงโดย

เฉพาะทจะน�ามาปฏบตตอผปวยเดกทกรายไมวาจะเปนเรองการดแลผปวยหรอเรองเกยวกบการปรบ

เปลยนอปกรณ ฉะนนพยาบาลตองใชศลปะในการพยาบาลโดยประมวลจากประสบการณในวชาชพ

และการปฏบตงานในหองปรบฯ มาประยกตใชกบผปวยโดยยดหลกความปลอดภยในการใหการ

พยาบาลภายใตแรงดนบรรยากาศสงเพอประสทธภาพสงสดของการรกษา

ในการดแลผปวยเดกตองค�านงถงในเรองตอไปน

1. การปองกนการสญเสยความรอนในผปวยเดกระบบท�าความเยนและระบายอากาศภายใน

หองปรบฯ จะท�าใหรางกายสญเสยความรอนไปไดมากขน โดยเฉพาะขณะลดความกด

บรรยากาศฉะนนตองตดตามอณหภมของผปวย โดยเฉพาะในทารกจ�าเปนตองวดและ

ตดตามอณหภมแกนกลาง(CoreTemperature)เพอประเมนภาวะอณหภมต�า(Hypo-

thermia) ทารกทมน�าหนกนอยกวา 2,500 กรม อาจตองท�าการสวนลางชองทองดวย

น�าอนเดกโตอาจใสน�าอนในผาหมผปวยบางกรณอาจมผาหมกเพยงพอและควรสงเกต

ผปวยถงอาการหนาวสนสงเกตลกษณะผวหนงเปนตมๆแบบขนลก(Goosebumps)และ

สซดคล�าเปนจดลายๆ(Mottling)ส�าหรบการปรบสภาพแวดลอมท�าโดยการปรบระบาย

อากาศใหมไอน�านอยทสด

2. การเตรยมการดานจตใจ เพอการลดความวตกกงวลแกผปวยผปกครองซงสวนมากกคอ

บดาและมารดาของผปวยพยาบาลควรใหค�าแนะน�าการปฏบตตวขณะเขารบการรกษาท

เหมาะสมแกผปวยและผปกครอง โดยค�านงถงการรบรของผปวย ในการอธบายตองไม

ท�าใหผปวยรสกกลวส�าหรบผปวยอาย3-4ปอาจใชค�าพดเหมอนผใหญไดในการสอน

อาจใชตกตาหรอหนจ�าลองประกอบส�าหรบผปวยเดกวยกอนวยเรยนอาจพาผปวยไปด

หองปรบฯและอปกรณทตองใชเพอสรางความคนเคยแกผปวยกอนเขารบการบ�าบด

ผปวยเดกบางรายทมอาการตกใจกลว อาจตองใหยาระงบประสาทอยางออนบางรายแพทย

อาจใหยาเพยงAntihistamineเทานนบางกรณอาจตองรดตรงผปวยในรายทแพทยสงใหยาDiazepam

เขาทางหลอดเลอดด�าใหตดตามประเมนอตราการเตนหวใจอตราการหายใจและความดนโลหตเพราะ

ผปวยอาจมภาวะHypoxemiaหรอHypercapniaระหวางการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงได

173



การรกษาผปวยเดกในหองปรบฯชนดหนงหองบางกรณเดกอาจกลวและกงวลมากอาจให

บดาหรอมารดาเขาภายในหองปรบฯดวยแตในหองปรบฯชนดหลายหองไมควรใหบดาหรอมารดา

เขาไปดวยเนองจากเปนภาวะเสยงทอาจจะเกดขน

3. การปรบความดนในชองหชนกลาง

x ในผปวยเดกอาย 4-6ปอาจจะสามารถสอนผปวยใหปรบความดนในชองหชนกลางเหมอนในผใหญไมวาจะเปนการกลนหาวขยบขากรรไกรไปซายขวาการปดปากจมก

และจมกแลวเปาลม(Valsavamaneuver)หรอวธการอนใดทท�าใหทอยสเตเชยนเปด

x ในเดกเลกหรอทารกการกระตนใหผปวยดดจกนมกสามารถท�าใหทอยสเตเชยนเปดได(Frenzel-typemaneuver)

x การท�าใหเดกตกใจกลวแลวรองไหกเปนวธทท�าใหทอยสเตเชยนเปดไดเชนกน แตการรองไหจะท�าใหแยกอาการเจบหของผปวยไดยาก

x การเพมความกดบรรยากาศอยางชาๆเพอชวยใหผปวยปรบความดนในชองหชนกลางไดงายขนสามารถท�าไดส�าหรบการรกษาในหองปรบฯชนดหนงหอง ซงเพมความกด

บรรยากาศดวยออกซเจนอยแลวแตหากจะใชวธการนในหองปรบฯชนดหลายหองตอง

ค�านงถงเวลาสะสมของแกสไนโตรเจนในรางกายของเจาหนาทภายในหองปรบฯ

ดวย ซงจะตองน�าไปค�านวณส�าหรบการลดความกดตามตารางการลดความกด

(Decompressiontable)

x ในกรณทใหการรกษาดวยแกสผสมชนด Heliox 80/20 ผปวยจะรสกตงเยอแกวหมากกวาการเพมความกดบรรยากาศดวยอากาศควรตองใชวธการปรบความดนในห

ชองกลางดวยวธValsavaหรอFrenzelจงจะไดผลด

x ในผปวยทปรบแรงดนในชองหชนกลางล�าบากและจ�าเปนตองใชยาหยอดจมกเพอชวยใหสามารถปรบแรงดนหชองกลางไดงายขนนน ในเดกอาย 2-6ป ใช Phenylephrine

0.125%ส�าหรบเดกทอายมากกวา6ปใชPhenylephrine0.25-0.5%

ขอพจารณาในการเจาะเยอแกวหชนกลาง(Myringotomy)

� ผปวยทควรไดรบการเจาะเยอแกวหชนกลางกอนรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงไดแก

ผปวยทอยในภาวะไมรสกตวและผปวยหลงการผาตดทใส ET tube ในการวางยาสลบ

ผปวยจะมอาการบวมแดงของNasopharynxซงจะท�าใหการปรบความดนในหชองกลาง

ท�าไดล�าบาก

� ในผปวยเดกทเจาะเยอแกวหชนกลางไวแลวถาตองรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง

เปนเวลา1-3 วนไมจ�าเปนตองใสทอระบายPEคางไว เพราะท�าคอนขางล�าบากและใน

ผปวยเดกมโอกาสเกดหชนกลางอกเสบ(Otitismedia)ไดงายกวาผใหญแตหากตองใหการ

บ�าบดนานกวานนจงพจารณาใสทอPEคางไว

174


การพยาบาลผปวยเดกทรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง

4. เทคนคการบรหารออกซเจน ในผปวยเดกบางรายอาจจะเลกเกนไปทจะมความตงใจและ

ความรวมมอในการรกษาการเตรยมการใหออกซเจนในผปวยจงเดกตองอาศยการประยกต

ในเรองอปกรณทใชในการหายใจเชนNecksealและหนากากใหออกซเจนใหเหมาะสม

กบกายวภาคและสรรวทยาของผปวยซงการใชถงครอบออกซเจนประกอบกบNeckseal

ในการบ�าบดภายในหองปรบฯชนดหลายหองสามารถด�าเนนการไดดงน

x ในผปวยเดกทอายมากกวา4-5ปอาจสามารถใชไดโดยไมตองดดแปลงอะไรเลยกไดx ในเดกทตวเลกหรออายนอยกวา4ปอาจตองประยกตโดยดงNecksealลงมาถงระดบเอวของผปวยแขนทงสองขางสามารถเปนอสระภายในถงครอบออกซเจนแตตองก�าชบ

ไมใหผปวยเลนชองรบและดดอากาศเขา-ออก (Supply andExhaust hose)ของถง

ครอบออกซเจน

x ในผปวยทท�าTracheostomyสามารถใชถงครอบออกซเจนประกอบกบNecksealนไดเชนกน

x ในเดกอาย6-9 เดอนอาจประยกตใหผปวยอยภายในถงครอบออกซเจนจ�านวน2อนประกบกนแลวผนกดวยเทปซงจะมลกษณะคลายกบเดกนอนอยในแคปซล

การใชFaceหนากากใหออกซเจนในหองปรบฯชนดหลายหองนนโดยทวไปสามารถใชไดกบ

เดกอาย5-6ปขนไปถาผปวยอายนอยกวานนหรอใบหนาเลกอาจใชAnesthesiaหนากากใหออกซเจน

พรอมสายรดศรษะทเหมาะสมแทนหนากากใหออกซเจนแบบปกตกไดทงนเพอใหหนากากใหออกซเจน

แนบกบใบหนาใหมากทสดซงจะชวยปองกนการรวไหลออกซเจนออกสบรรยากาศภายในหองปรบฯ

เดกสวนมากจะรสกร�าคาญเมอมสงมาปดบรเวณใบหนาซงอาจจะดงหนากากใหออกซเจนออก

หากจ�าเปนอาจตองรดตรงผปวยหรอใหยาระงบประสาทเพอใหผปวยสงบ

ผปวยทใสETtubeและใชเครองชวยหายใจควรใหการรกษาภายในหองปรบฯชนดหลายหอง

เนองจากการตงคาและปรบแตงการท�างานของเครองชวยหายใจใหเหมาะสมกบสภาวะของผปวยจะ

ท�าไดอยางสะดวกและปลอดภยกวาภายในหองปรบฯชนดหนงหองดงนนในการใชงานหองปรบฯชนด

หนงหองในการรกษาผปวยเดกจงควรใชเฉพาะผปวยทไมใชเครองชวยหายใจและในรายทปฏเสธการ

ใชถงครอบออกซเจนหรอหนากากใหออกซเจนเทานน

5. การเตรยมการส�าหรบการรกษาผปวยเดกในทางคลนกการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสง

มแนวโนมสงขนการใหการรกษาในผปวยเดกอาจจะมากขนตามมาดวยเชนในการรกษา

ผปวยทไดรบพษของคารบอนมอนนอกไซด ฉะนนควรตองเตรยมความพรอมส�าหรบการ

ใหบรการการรกษาทไดผลอยางปลอดภย โดยทบคลากรทปฏบตงานไมมความเครยด

เครองมอส�าหรบAdvancedlifesupportตองพรอมเจาหนาทดแลผปวยภายในหองปรบฯ

มความช�านาญในการบรหารออกซเจนและการใชเครองชวยการหายใจเปนอยางดทงน

ควรประสานความรวมมอกบกมารแพทยและผเชยวชาญระบบทางเดนหายใจเปนอยางด

ในการทจะเตรยมการดแลผปวยเดกวกฤต

175




BaromedicalNursesAssociation.CertificationinHyperbaricNursingStudyGuide.

HarethorpeMDBNAAssociation.1995.

Eric Kindwall. 1990. HyperbaricMedicine Practice . Alizona : Best Publishing

company

EricKindwall.1995.HyperbaricProcedureSt.Luke’sMedicalCenter.

DepartmentofDivingandHyperbaricMedicine.DivingandHyperbaricMedicine

Course.ThePrinceofWalesHospital.2001.

K.K. Jain. 1996. Textbook of HyperbaricMedicine. Toronto Hogrefe &Huber

Publishers.

LaybourneM, Long CH,Wills-Long SL. 1989. Hyperbaric Oxygen Therapy:

EducationalDimension;Vol.8,No.3

Maryland Institute for EmergencyMedical Services Systems. Patient’sGuide to

HyperbaricOxygenTherapy.1995

Undersea and Hyperbaric Medicine Society. Hyperbaric Oxygen Therapy:

ACommitteeReport.1996.





Undersea andHyperbaricMedicine Society.MonoplaceHyperbaricChamber

SafetyGuidance.1991.


การใหความรแกผปวย (Patient education)

บทท

การใหความรแกผปวยครอบครวและญาตมสวนชวยใหผลลพธดานสขภาพดขนซงประกอบ

ดวยพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพและการตดสนใจในการดแลสขภาพของผปวยเององคกรคณะ

กรรมการรวมรบรองการดแลดานสขภาพ(Thejointcommissiononaccreditationofhealthcare

organization:JCAHO)เรองการใหความรแกผปวยปนสวนหนงของการรบรองมาตรฐานโรงพยาบาล

มเปาหมายทชดเจนในเรองกระบวนการใหความรแกผปวย และครอบครว ถอเปนมาตรฐานทโรง

พยาบาลควรมเปาหมายของJCAHOคอมาตรฐานการใหความรแกผปวยเกยวกบสภาพแวดลอมของ

หองปรบแรงดนบรรยากาศสงรวมถงการปฏบตทมความปลอดภยความรบผดชอบตอผปวยและการ

รบประกนความปลอดภยตอผปวยโดยเฉพาะ

� การก�าหนดเปาหมายโครงการใหการศกษาผปวย

� การจดสรรทรพยากรส�าหรบใหการศกษาแกผปวย

� ขอก�าหนดการระบและล�าดบความตองการของผปวย

สวนกจกรรมทสามารถจดใหมขนไดเชน

� การสงเสรมการมปฏสมพนธการสอสารระหวางผปวยกบผใหบรการ

� ความเขาใจของผปวยตอสถานะสขภาพทเปนอย

� การเลอกรกษาประโยชนของการรกษาและความเสยงทอาจเกดขน

� การเสรมสรางความรวมมอในการดแลตนเองอยางตอเนอง

การทผปวยมความยนดและเตมใจใหความรวมมอในกจกรรมการดแลและใหความรจะตอง

ค�านงถงคานยมทางจตสงคม จตวญญาณและวฒนธรรมของผปวย รบรผลกระทบทจะเกดขนตอ

คานยมดงกลาว สถานทหองปรบแรงดนบรรยากาศสง (Hyperbaric facility) ควรตระหนก รวมถง

กระบวนการดแล การใหความรแกผปวย และแนใจวามแผนการกระตนการใหความร และการม

ปฏสมพนธกบเจาหนาทหองปรบแรงดนบรรยากาศสง(Hyperbaricchamber)อยางตอเนองแผนการ

ใหความรควรมการทบทวนเชนเดยวกบการมปฏสมพนธการเรยนรอยางมคณคาทงสองฝาย

การใหความรแกผปวยจะชวยกอใหเกดประโยชนสงสดในการรกษาดวยหองปรบแรงดน

บรรยากาศสงซงบรณาการเขากบระบบการดแลสขภาพโดยรวมทผปวยไดรบ ชวยลดคาใชจายทเกด

ขนเพอใหเกดประสทธภาพการใหความรตองมการประสานงานรวมกบสหสาขา(Disciplines)รวมถง


9

178


การใหความรแกผปวย

การดแลผปวยดวย แสดงใหเหนถงโอกาสการเพมความพงพอใจของผใชบรการ เพมคณภาพชวต

มความมนใจในการดแลอยางตอเนองลดอบตการณภาวะแทรกซอนตอการเจบปวยยดมนสงเสรมใน

แผนการรกษาและลดความวตกกงวลของผปวยการใหความรเปนองคประกอบทส�าคญตอการปฏบต

ทมความปลอดภยของการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง วตถประสงคของการดแลผปวยในสภาพ

แวดลอมแรงดนบรรยากาศสง รวมถงความปลอดภยผลลพธของการรกษาทมประสทธผลผปวยม

ความรวมมอตอแผนการรกษามความสขสบายและเขาใจอยางถองแทตอการรกษาทเกดขนการฝก

ปฏบตของผใหบรการสขภาพในสภาพแวดลอมแรงดนบรรยากาศสงจะชวยตอบวตถประสงคดงกลาว

ได ความส�าเรจตามวตถประสงคดงกลาวขนอยกบการใหความรแกผปวยและญาตรจกเกยวกบการ

รกษาผลกระทบปจจยเสยงและการพจารณาถงความปลอดภยในการรกษาเปนส�าคญ

หลกพนฐานทส�าคญของการใหความรแกผปวยเปนไปตามหลกสทธผปวยผปวยทกคนมสทธ

เขาถงการดแลสขภาพการเคารพการปกปดความลบและเกยรตศกดศรมสทธในแงการตดสนใจใน

แผนการดแลผปวยผใหบรการสขภาพตองด�าเนนการตามกระบวนการสทธผปวยเพอการยอมรบและ

ตามความตองการของผปวยแตละราย

สทธผปวย10ประการมดงน(สภาการพยาบาล,16เมษายน2541)

1. ผปวยทกคนมสทธพนฐานทจะไดรบบรการดานสขภาพ

2. ผปวยมสทธทจะไดรบบรการจากผประกอบวชาชพดานสขภาพ โดยไมมการเลอกปฏบต

เนองจากความแตกตางดานฐานะเชอชาตสญชาตศาสนาสงคมลทธการเมองเพศอาย

และลกษณะของความเจบปวย

3. ผปวยทขอรบการบรการดานสขภาพมสทธทจะไดรบทราบขอมลอยางเพยงพอและเขาใจ

ชดเจนจากผประกอบวชาชพดานสขภาพเพอใหผปวยสามารถตดสนใจในการยนยอมหรอ

ไมยนยอมใหผประกอบวชาชพดานสขภาพปฏบตตอตนเวนแตเปนการชวยเหลอรบดวน

หรอจ�าเปน

4. ผปวยทอยในภาวะฉกเฉนเสยงอนตรายถงชวตมสทธทจะไดรบความชวยเหลอรบดวนจาก

ผประกอบวชาชพดานสขภาพโดยทนทตามความจ�าเปนแกกรณโดยไมค�านงวาผปวย

จะรองขอความชวยเหลอหรอไม

5. ผปวยมสทธทจะไดรบทราบชอสกลและประเภทของผประกอบวชาชพดานสขภาพทเปน

ผใหแกตน

6. ผปวยมสทธทจะขอความเหนจากผประกอบวชาชพดานสขภาพอนทมไดเปนผบรการ

แกตนและมสทธในการขอเปลยนผใหบรการและสถานบรการได

7. ผปวยมสทธทจะไดรบการปกปดขอมลเกยวกบตนเองจากผประกอบวชพดานสขภาพโดย

เรงรดเวนแตจะไดรบความยนยอมจากผปวยหรอการปฏบตหนาทตามกฎหมาย

8. ผปวยมสทธทจะไดขอมลอยางครบถวนในการตดสนใจเขารวมหรอถอนตวจากการเปน

ผถกทดลองในการท�าวจยของผประกอบวชาชพดานสขภาพ

179



9. ผปวยมสทธทจะไดรบทราบขอมลเฉพาะของตนทปรากฏในเวชระเบยนเมอรองขอทงน

ขอมลดงกลาวจะตองไมเปนการละเมดสทธสวนตวของบคคลอน

10. บดามารดาหรอผแทนโดยชอบธรรมอาจใชสทธแทนผปวยทเปนเดกอายยงไมเกนสบแปด

ปบรบรณผบกพรองทางกายหรอจตซงไมสามารถใชสทธดวยตนเองได

เจาหนาททงหมดของหองปรบแรงดนบรรยากาศสงรวมทงแพทยพยาบาลนกเทคนคแพทย

ระบบทางเดนหายใจ เจาหนาทดแลผปวยในบางชวงเวลา (Part-timepatient care staff) ควรชวย

เหลอใหผปวยมความเขาใจยอมรบถงเหตผลของการใหการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงแพทยตอง

มความสามารถในการสอสารกบผปวยเพอชวยสงเสรมการเรยนรของผปวยดวย

ผปวยทแสดงความไมเขาใจการวนจโรคและแผนการรกษาJCAHOแนะน�าใหสอนตามระดบ

ความเขาใจของผปวยแตละรายผใหบรการสขภาพมกจะใหขอมลมากเกนความเขาใจของผปวยควร

พดโดยใชภาษาแบบงายๆสอนซ�าๆและแสดงใหเหนจดส�าคญหลกเลยงสงทมากเกนความจ�าเปนท

ผปวยจะเขาใจไดการเขยนอานแบบงายๆสอนโดยใชค�าพดเปนการสรางความเขาใจใหกบผปวยได

ดทสด อปกรณในการใหความรแกผปวยควรเปนแบบสน งาย กราฟกทนาดงดดเขากบวฒนธรรม

จะกระตนพฤตกรรมผปวยไดดการใหความรแกผปวยมวตถประสงคเพอใหผปวยและครอบครวมความร

ในการดแลสขภาพของตนเองนนเอง

การใหความรแกผปวยและครอบครวตองท�ากอนทผปวยจะไดรบการรกษาดวยออกซเจนแรง

ดนสงใหกระท�าอยางตอเนองตลอดการรกษาเอกสารใหความรดานความปลอดภยและผปวยมความ

เขาใจในการรกษามความส�าคญถอเปนเครองมอมาตรฐานในการประเมนความปลอดภยของผปวย

อปกรณการสอนอาจจะใชโสตทศนปกรณ เชน วดโอหนงสอเลมเลกๆ หรอคอมพวเตอร เปนตน

การสอนอนๆทมประสทธภาพเชนสอนแบบตวตอตวหรอสอนแบบกลมคมอแนะน�าสามารถกอให

เกดประโยชนในการทบทวนขอมลทเกยวของไดประสทธภาพของการใหความรแกผปวยมความส�าคญ

มากตอความพงพอใจของผปวยและเปนเครองมอหนงในการลดการอยโรงพยาบาลในขณะทผลทาง

คลนกมความกาวหนามากขน

ประเดนส�าคญทเกยวของกบกระบวนการใหความรแกผปวย (Key issues for the education process)

กระบวนการใหความรแกผปวยมจดเนนดงนคอ1. การแนะน�าตวของผดแลทกคนกบผปวย

2. ถามผปวยวารอะไรบางเกยวกบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง

3. ประเมนความพรอมกอนการเรยนรของผปวยแบงตามกลมอาย

4. ประเมนความตองการดานรางกายและจตใจของผปวย

180



5. แนใจวาควบคมระดบความวตกกงวลไดตรวจสอบวาผปวยมความสขสบายไมมอาการเจบ

ปวดใดๆสามารถเขารบการรกษาได

6. ปรบกระบวนการใหความรใหเหมาะสมแกผปวยและครอบครวแตละราย

ความคาดหวงของผปวย (Patient expectations)

ผปวยควรรวาอะไรคอความคาดหวงของตนเองสอบถามผปวยเกยวกบการรกษาของเขา

อภปรายเกยวกบความคาดหวงของการรกษาและแผนการดแลปฏบตตามแผนการรกษาเพอผลลพธ

ของการรกษาดทสด

การเตรยมผปวย (Patient preparation)

ควรพดคยถงวตถประสงค และขอบงชของการรกษากบผปวยดงน1. ความเสยง และประโยชนทไดรบ (Risks and Benefits)

กอนทจะยนยอมรบการรกษาผปวยและสมาชกในครอบครวควรมการพดคยถงความเสยง

ทอาจเกดขนจากการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง (Hyperbaric oxygen therapy)

การพดคยระหวางแพทยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง(HyperbaricPhysician)กบผปวย

ควรมรายละเอยดแสดงถงความสมพนธระหวางความเสยง(Risks)อนตราย(Hazards)

และประโยชน(Benefits)ซงเปนสวนประกอบทส�าคญการใหความรควรรวมถงศกยภาพ

ของมาตรการปองกนปจจยเสยงทเกดจากออกซเจนความเขมสงภายใตแรงดนบรรยากาศ

ทสงขน รวมทงปจจยเสยงดานการเกดเพลงไหม การไดรบบาดเจบจากแรงดน

(Barotrauma)การเปนพษจากออกซเจนตอระบบประสาทสวนกลาง (Oxygen toxicity

oftheCentralnervoussystem)การเปนพษตอปอดการเปนพษตอการท�างานของลกตา

ความส�าคญคอการหายใจตามปกตขณะทมการเปลยนแปลงแรงดนสอนเทคนคการปรบ

แรงดนในหใหเทากนกบแรงดนแวดลอม ซงเปนองคประกอบส�าคญเพอใหมนใจไดวา

ผปวยมความสขสบายและประสบผลส�าเรจในการรกษาตงแตแรกเรม

2. การใหความรเกยวกบหนวยงาน (Department Education)

ควรมการแนะน�าหนวยหองปรบแรงดนบรรยากาศสงแกผปวยดวยการพาเยยมชมตอบ

ค�าถามทเกยวของกบการรกษาสวนใหญแลวผปวยมกจะไมเคยทราบมากอนในเรองการ

รกษาดวยออกซเจนแรงดนสงบรรยายถงแผนการรกษา ระยะเวลาควรอภปรายรวมกบ

ผปวยและครอบครวจนแนใจวาผปวยทราบเวลาทมาท�าการรกษาอธบายผปวยทราบวา

หากมกรณฉกเฉนสามารถปรบเปลยนแผนการรกษาได

3. การปฐมนเทศเกยวกบหองปรบแรงดนบรรยากาศสง (Chamber Orientation)

ใหความรแกผปวยถงความรสกทเกดขนตอหและสงทประสบขณะท�าการรกษาใหความร

แกผปวยถงเหตผลทตองท�าใหกระเพาะปสสาวะวางกอนการรกษาอธบายวาในการรกษา

181



นจะมความรสกไมแตกตางจากการเดนทางดวยเครองบนโดยสารหรอขนลฟทสงๆยกเวน

อาจมความไมสขสบายของห

4. การเปลยนแปลงของอณหภม (Temperature Changes)

ตามกฎของชาลส(Charles’Lawofphysics)กลาววาเมอความดนเพมอณหภมจะเพม

ขนตามในถงบรรจทมปรมาตรคงท ใหความรแกผปวยเกยวกบการเปลยนแปลงอณหภม

ขณะเพมแรงดนอากาศและลดแรงดนอากาศ

5. เสยง (Noises)

เสยงในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหนงหอง (MonoplaceChamber) เปนเสยงท

เกดจากออกซเจนทสงเขามาและทยงคงอยในหองปรบฯเพอคงระดบแรงดนในการรกษา

สวนเสยงอนๆ อาจเกดขนในบรเวณจากการกระท�าตอหองปรบฯ เชน การปดประต

การวางไมคภายหลงพดคยกบผปวยจะเกดเสยงดงมากขน เพราะวาเปนหองปดลอม

(Enclosedspace)เจาหนาทควรแจงผปวยวาเสยงทเกดขนนนปกตหากทราบทมาของ

เสยงควรแจงผปวยทราบดวยและแนใจวาเสยงนนไมมอะไรทจะกอใหเกดปญหากบการ

ปฏบตงานของหองปรบแรงดน

รปท 1 การรกษาผปวยใน Monoplace Chamber

ในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหลายหอง(MultiplaceChamber)เสยงทเกดขนจะคลาย

กนกบในหองปรบแรงดนบรรยากาศสงชนดหนงหองเสยงอนๆทเกดขนจะมาจากการเปด-ปดลนปรบ

แรงดนเพอรกษาระดบแรงดนในหองปรบฯชนดหลายหองใหความมนใจกบผปวยวาเปนเสยงทเกดขน

ตามปกตอธบายวาเปนเสยงของการคงระดบแรงดนขณะท�าการรกษาจากการเปด-ปดลนปรบแรงดน

(Pressurevalves)

182



รปท 2 การรกษาผปวยใน Multiplace Chamber

6. การปรบห (Middle ear equalization)

สอนและใหผปวยสาธตเกยวกบความสามารถในการปรบห(Clearingears)ดวยวธการท

มประสทธภาพตางๆเชนการกลนการเคยวการหาวการเอยงศรษะModifiedvalsalva,

Toynbeemaneuverและในบางโอกาสอาจมความจ�าเปนตองใชDecongestantหรอยา

พนจมกการทบทวนอกครงถอเปนเครองมอทดในการประเมนวาผปวยมความเขาใจและ

สามารถปฏบตไดขณะเพมแรงดนควรสอบถามประวตทางศลยกรรมเกยวกบหของผปวย

แนะน�าผปวยรายงานใหทราบเกยวกบอาการปวดไซนสอาการปวดฟนขณะเพมแรงดน

บรรยากาศการตดเชอระบบทางเดนหายใจสวนบน(Upperrespiratorytractinfection)

และโพรงไซนสอกเสบเรอรง (Chronic sinusitis)ภาวะดงกลาวนจะท�าใหการปรบหและ

ไซนสล�าบากมากขนแตผปวยเหลานมกจะสามารถเพมแรงดนไดหากใชDecongestant

หรอท�าการเจาะเยอแกวหทงสองขางแลวคาทอปรบแรงดน(PEtubes)กอนเขาหองปรบ

แรงดนบรรยากาศสง

7. ความวตกกงวลจากการกลวทแคบ (Claustrophobia/Confinement Anxiety)

การเตรยมผปวยรวมถงการเตรยมดานจตใจในการเขาหองปรบแรงดนบรรยากาศสงนน

ผปวยสามารถทจะพดคยควบคมความตนเตนของตนเองมความรสกผอนคลายควรสาธต

วธการรองขอความชวยเหลอจากพยาบาลและสามารถรองขอยากลอมประสาทเพอการ

ผอนคลายได ผปวยจ�านวนมากมความกระวนกระวายในทแคบๆ การประเมนอยาง

ครอบคลมสามารถลดความวตกกงวลในผปวยได เชน การไดรบยาลดความวตกกงวล

พดคยกบผปวยดวยเสยงทนมนวลมการสบตากบผปวยรบรองถงความปลอดภยส�าหรบวธ

การผอนคลายเชนการใชเครองลอใจการสรางภาพฟงเพลงดวดโอเปนตนการใหความ

รสกหวงใยแกผปวยตลอดเวลาของการรกษามความส�าคญในการสรางความพงพอใจ

มนอยมากทผปวยไมสามารถรบการรกษาอยางตอเนองไดจากภาวะวตกกงวลเนองจากการ

183



กลวทแคบสวนผปวยทกลวทแคบจรงๆนนอาจจะไมสามารถเขารบการรกษาดวยหองปรบ

แรงดนบรรยากาศสงไดซงตองมการสงเกตผปวยอยตลอดเวลาขณะเขารบการรกษา

เพอความสขสบายและความปลอดภยสงสดของผปวยควรสอนผปวยในรายงานอาการ

เหลานกบผใหการดแล เชน อาการหวด ไขเนองจากหวดอาการไอ เจบคอน�ามกไหล

ไขออกผน คลนไส อาเจยน อาการทองเสย อาการปวดตางๆ จากการทดลองในสตว

แสดงใหเหนวาการตดเชอไวรสในระบบทางเดนหายใจเมอไดรบการรกษาดวยออกซเจน

แรงดนสงจะท�าใหเกดอาการรนแรงมากขนซงนาจะเกดจากออกซเจนท�าความระคายเคอง

ตอปอดนนเองดวยเหตนจงแนะน�าวาผปวยทมอาการหวดควรไดรบการรกษาใหหายกอน

ไดรบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง

8. อนตรายจากการเกดเพลงไหม (Fire Hazards)

ไฟทตดอยางรวดเรวเนองจากสภาพแวดลอมมแรงดนยอยของออกซเจนสงขน(PO2rises)

โดยเฉพาะการประเมนความปลอดภยตองมการจดการความเสยงตอการเกดเพลงไหมใน

หองปรบแรงดนบรรยากาศสงใหนอยทสดส�าหรบหองปรบฯชนดหนงหองควรตรวจสอบ

วสดตองหามเขาไปในหองปรบฯพรอมทงอธบายเหตผลใหผปวยทราบสวนสญลกษณ

ของเพลงไหมควรแสดงใหผปวยและเจาหนาทสามารถมองเหนไดอยางชดเจน

9. การยนยอมรบการรกษา (Appropriate consent for treatment)

การยนยอมรบการรกษาเปนสทธพนฐานทผปวยไดรบการคมครองผปวยมความจ�าเปนท

จะทราบถงการวนจฉยโรคการพยากรณโรคและการรกษาทไดรบสงเหลานสะทอนถง

เจตจ�านงของผปวยตอการตดสนใจรบการรกษาแมกระทงการปฏเสธทจะยนยอมกระท�า

การทดลองหรอการศกษาในมนษยหรอปฏเสธการมสวนรวมในการศกษาวจยทกระท�าใน

มนษย

ควรแจงผปวยใหทราบถงผลทคาดวาจะไดรบจากการรกษาและความเสยงหรอผลขาง

เคยงทอาจเกดขนซงมความส�าคญทงดานอารมณ และกายภาพของผปวยตอการรกษา

ดวยออกซเจนแรงดนสง ตลอดจนผลทคาดวาจะเกดขนหากผปวยไมไดรบการรกษา

ดงกลาวการยนยอมรบการรกษาเปนสมพนธภาพระหวางผปวยกบแพทยผรกษาอยางเปน

พลวตรเปนพนฐานทผปวยใชในการตดสนใจอยในความดแลของผใหบรการเนอหาของ

แบบยนยอมควรใชภาษาทผปวยเขาใจงายในกรณทผปวยมความบกพรองความสามารถ

การตดสนใจหรอมปญหาทางสมองครอบครวหรอผแทนโดยชอบธรรมสามารถยนยอม

แทนได

ในกระบวนการนมใชแคเพยงแคผปวยหรอผแทนเซนยนยอมเทานนควรมการเตรยมความ

พรอมของการฏบตการพยาบาลรวมถงการใหความรแกผปวยในการรกษาดวยหองปรบฯ

ถาหากมความเสยงเกดขนในระหวางท�าการรกษาแพทยเวชศาสตรความดนบรรยากาศ

สงจะเปนผใหค�าอธบายผลทเกดจากการรกษานนดวยตวเอง

184



10. นโยบายความปลอดภย และวธปฏบต (Safety policies and procedures)

นโยบายความปลอดภยและวธปฏบตเปนสงจ�าเปนและมความส�าคญของการฝกบคลากร

ในการปฏบตงานในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง บคลากรทใหการดแลผปวยตองมการ

ตรวจสอบผปวยแตละรายกอนเขารบการรกษามความตระหนกในนโยบายความปลอดภย

และการปฏบตทปลอดภย รวมทงปจจยทเกยวของกบความปลอดภยในผปวย และ

ครอบครว

การใหความรแกผปวยและครอบครวควรชแจงใหทราบถงแผนปองกนการเกดอคคภยหรอ

แผนการชวยเหลอเมอมเหตการณเกดขนโดยปฏบตดงน

x ใหผปวยทกรายสวมเสอผาทเปนผาฝาย 100 เปอรเซนต หรอสวมเสอผาทหนวยหองปรบฯจดไวให

x ไมอนญาตใหผปวยใชเสอผาอนๆทไมไดการยอมรบใหใชในหองปรบฯx ผปวยทใชผลตภณฑทมสวนผสมของแอลกอฮอลน�ามนหรอมสวนผสมของปโตเลยมใหลางออกกอนเขารบการรกษา

x ถอดเครองประดบทเปนโลหะหรออญมณออกกอนเขารบการรกษาx ตดสายดน(Grounding)กบผปวยกอนเรมรกษาx ไมอนญาตน�าอปกรณทเปนแบตเตอรเขาไปในหองปรบฯเชนนาฬกาอปกรณชวยฟงเครองกระตนหวใจหรอเครองปมหวใจทอยภายนอกรางกาย(Externalpacemakers

orexternalpumps)เปนตน

x หามใชคอนแทคเลนสชนดแขง(Hardcontactlenses)11. ยา (Medications)

ผปวยตองแจงแพทยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทราบหากมประวตไดรบยาทเปน

ขอหามเดดขาดในการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงซงหากผปวยไดรบยาเหลานรวมกบ

การรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงอาจสงผลกระทบตอผปวยดงน

x Bleomycinท�าใหเกด Interstitial pneumonitis ซง Bleomycin sulphateมความเกยวของอยางมากทจะท�าใหเกดภาวะออกซเจนเปนพษตอปอดและปอดเกดผงผดขน

จนถงขนท�าใหระบบการหายใจลมเหลวได ถงแมวาผปวยไดรบออกซเจนทมความดน

ยอยแค1ATAกตาม

x MafenideAcetate(Sulfamylon)ท�าใหกระบวนการหายของแผลลดลงx Disulfiram(Antabuse)จะปดกนSuperoxidedismutase.(SOD)ซงจะชวยปองกนการเกดพษจากออกซเจน

x Doxorubicin(Adrimycin)ท�าใหเกดพษตอระบบหวใจ(Cardiotoxicity)x Cis-platinumท�าใหกระบวนการหายของแผลลดลง

185



สวนภาวะทเปนขอหามเดดขาดของการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง ( Absolute

ContraindicationstoHyperbaricOxygenTherapy)ทเกยวกบปอดคอภาวะมลมในชอง

เยอหมปอดทยงไมไดเจาะระบาย (Untreatedpneumothorax) เนองจากอาจท�าใหเกด

Gasemboli,Tensionpneumothorax,หรอเกดภาวะPneumomidiastinumไดแตถา

หากผปวยมความจ�าเปนตองไดรบการรกษาดวยหองปรบฯ แลวผปวยควรไดรบการท�า

Thoracostomyกอน

12. อาการเมา (Narcotics)

โดยทวไปแลวอาการเมาทเกดขนนนจะลดลงไดเมอมการกระตนการหายใจโดยการเพม

แรงดนยอยของคารบอนไดออกไซด (PaCO2)ปรมาณออกซเจนในรางกายจะลดความ

ตองการการหายใจ ท�าใหระดบดารบอนไดออกไซดเพมขน ดงนนแรงดนยอยของ

คารบอนไดออกไซดจะมากขนดวยซงจะท�าใหหลอดเลอดสมองขยายตวท�าใหเพมปรมาณ

ออกซเจนไปสสมองกระบวนการนจงเปนสาเหตของภาวะชกจากออกซเจน (Oxygen

toxicseizure)

ในการเลอกใชยากลอมประสาทฉดเขาหลอดเลอดด�า กบเขากลามเนอนนนยมเลอกใช

ทางหลอดเลอดด�ามากกวาเนองจากขณะท�าการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงนนจะท�าให

หลอดเลอดทวรางกายหดตวการใหยาโดยการฉดเขากลามเนอจะท�าใหการดดซมของยา

ลดลงแตภายหลงจากออกจากหองปรบฯแลวหลอดเลอดขยายตวอาจท�าใหผปวยไดรบ

ยาเกนขนาดได

13. สเตอรอยด (Steroids)

การไดรบสเตอรอยด(Steroids)ในปรมาณสงๆมความเสยงตอการชกจากออกซเจนได

14. ยาปองกนการชก (Anticonvulsants)

ใชส�าหรบปองกนการชกขณะรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงหรอบางครงอาจใชส�าหรบ

รกษาอาการทยงไมหยดชกหลงจากหยดการใหออกซเจนแลว

15. ยากลอมประสาท (Sedation)

การใชยากลอมประสาทในผปวยทมความเสยงสงตอการชกจากออกซเจนสามารถเพมขด

ความทนตอการชกจากออกซเจนได และยงชวยควบคมอาการกลวทแคบ (Claustro

phobiaorConfinementanxiety)ไดดวยเชนXanax,Ativan,หรอValiumแพทยอาจสงยา

ใหกบผปวยกลมดงกลาว และควรใหกอนการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงประมาณ

30-60นาท และในชวงเวลา 2-3ชวโมงหลงสนสดการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงแต

ละครงผปวยไมควรขบขยานยนตหรอปฏบตงานทเกยวของกบเครองจกรกลตางๆ

16. พษจากออกซเจน (Oxygen Toxicity)

เนอเยอรางกายคนเรามความไวตอออกซเจนแตกตางกนการแสดงอาการเปนพษจาก

ออกซเจนเกดจากการไดรบออกซเจนในสภาวะแวดลอมทมแรงดนยอยสง โดยเฉพาะ

186



ผปวยทไดรบออกซเจนในหองปรบฯจะแสดงอาการทางคลนคอยางชดเจนจากผลตอปอด

ตอระบบประสาทสวนกลาง(CNS)และลกตาผปวยควรตระหนกถงอาการออกซเจนเปน

พษตอปอดซงจะมอาการแนนหนาอก(Chesttightness)ไอแหงๆหายใจล�าบากอธบาย

ใหผปวยเขาใจถงการเปลยนมาหายใจโดยใชอากาศธรรมดา (Air break) เมอมอาการ

ดงกลาวสอนการใชอปกรณการหายใจดวยอากาศอยางถกตองและอยางมประสทธภาพ

เชนMask,Hood,Tractcollar,Facetentเปนตน

17. ภาวะลมในชองเยอหมปอด (Pneumothorax)

ผปวยทประสบอนตรายจากภาวะลมในชองเยอหมปอดทเกดขนเอง (Spontaneous

Pneumothorax)โดยเฉพาะหากเกดขนในMonoplacechamberถอเปนสถานการณทม

ความรนแรงถาหากเกดในMultiplace chamber ยงสามารถใชเขมเจาะระบายใสทอ

ทรวงอกไดแตในMonoplacechamberไมสามารถกระท�าดวยวธดงกลาวไดและจะไม

ลดแรงดน(Decompressed)จนกวาจะมความพรอมในการใสทอทรวงอกเพอท�าการรกษา

ภาวะลมในชองเยอหมปอดทบรรยากาศปกต หนวยงานตองเตรยมความพรอมในแผน

ปฏบตการเพอรองรบสถานการณฉกเฉนเมอลดแรงดนผปวยทผาตดทรวงอกมากอนอาจ

มรองรอยฟองอากาศขงอย(Air-trappinglesion)ซงจะท�าใหเกดปญหาในระหวางลดแรง

ดนไดดงนนควรพจารณาเปนรายๆหากมความจ�าเปนตองรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง

การลดแรงดนควรกระท�าอยางชาๆ และในขณะลดแรงดนควรใหผ ปวยหายใจดวย

ออกซเจนจากฟลม X-rayผปวยทมรอยโรคเกยวกบปอดแตไมมอาการควรลดแรงดน

อยางชาๆการเปลยนแปลงแรงดนอยางรวดเรวอาจกอใหเกดปญหารนแรงตามมาได

ตองตระหนกถงอาการแสดงและอาการของออกซเจนเปนพษตอระบบประสาทสวนกลาง

ของผปวยอาการเหลานไดแกอาการวตกกงวล(Anxiety)พฤตกรรมเปลยน(Behavioral

changes)เหงอออกผดปกต(Sweating)คลนไส(Nausea)มอาการกระตกบรเวณใบหนา

และรมฝปาก (Twitchingof the lips and face)การมองเหนภาพและการไดยนเสยง

เปลยนแปลง (Visual field and auditory changes) รสกวงเวยน (Vertigo) เปนลม

(Syncope)และอาการชก(Seizures)ผปวยทมอาการชกงายควรไดรบยาตานการชกกอน

การรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง แพทยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงสามารถทจะ

ใหการรกษาไดอยางตอเนองโดยการลดแรงดนบรรยากาศลงและใหยาตานการชกใน

ระหวางรบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง

ผปวยทไดรบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงเกน2.0ATAจะเพมความเสยงตอการชก

จากออกซเจน เชน กรณผปวยมภาวะเนอเยอตดเชอเนาตายหรอภาวะตดเชอหนงเนา

(NecrotizingFasciitis)ฟองอากาศหลดเขาไปในระบบไหลเวยนโลหต(AirEmbolism)

หรอโรคลดแรงดน(DecompressionSickness.DCS.)แตความเสยงตอการเกดอาการ

ชกจากออกซเจนนจะลดลง เมอใหผปวยหายใจดวยอากาศเปนระยะๆ ตามตารางการ

187



รกษาเรยกวา“Airbreaks”ในกรณทผปวยมความเสยงสงตอการเกดการชกเชนมประวต

เปนโรคลมชกหรอมไขสงการใหการดแลผปวยกลมนใหปฏบตตามแนวทางดงตอไปน

แนวทางการดแลเพอปองกนการชกจากออกซเจนแรงดนสง

1. ดแลอยางใกลชดสงเกตอาการและอาการแสดงของออกซเจนเปนพษเชนหวใจ

เตนเรวผดปกตมความวตกกงวลการพดผดปกตการมองเหนและอาการทางห

ผดปกต

2. ใหหายใจดวยอากาศ(Airbreaks)โดยแพทยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

สามารถเลอกใหผปวยหายใจดวยอากาศ เปนเวลา10นาทหรอ 5นาทตาม

แผนการรกษาได

18. การสบบหร (Smoking)

การหยดสบบหรในระหวางการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงเปนสงส�าคญ เนองจากผล

ของออกซเจนตอเนอเยอผปวยควรไดรบค�าแนะน�าและหาแนวทางหรอกลไกตางๆทจะ

ชวยใหผปวยเลกสบบหร

19. ระดบน�าตาลในกระแสเลอดในผปวยทเปนเบาหวาน (Serum glucose levels for all

diabetics patients)

ผปวยทเปนเบาหวานทกรายตองไดรบการตรวจหาระดบน�าตาลกอนเขารบการรกษาดวย

ออกซเจนแรงดนสงเพอปองกนโอกาสเกดการเปนพษของออกซเจนตอระบบประสาทสวน

กลาง(CNSOxygentoxicity)หรออาการชกทอาจเกดขนจากการมระดบน�าตาลต�าหรอ

สง(HypoglycemiaorHyperglycemia)

x ตรวจหาระดบน�าตาลผปวยกอนและหลงเขารบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงทกครง

x เปลยนแปลงชวงเวลาของการใหอนซลนทผปวยไดรบในระหวางการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง

x หากผปวยรสกวามอาการน�าตาลต�าในระหวางรกษาดวยหองปรบฯ เจาหนาทผดแลอาจใหผปวยดมน�าสมหรอน�าหวานทเตรยมไวให

x หลงออกมาจากหองปรบฯ แลวหากผปวยมระดบน�าตาลในเลอดต�ายงไมอนญาตใหผปวยกลบบานหรอสงกลบหอผปวยเนองจากอาจเกดความเสยงตอผปวยจากระดบ

น�าตาลในเลอดต�าดงกลาว

20. อนซลน (Insulin)

ในวงการแพทยยงมความเขาใจไมมากนกเกยวกบผลของออกซเจนแรงดนสงตออนซลน

และเมตาบอลซมของมน ควรสงเกตอาการอยางใกลชดทเกยวของกบระดบน�าตาลใน

รางกายหากผปวยมระดบน�าตาลต�าลงในระหวางการรกษา อาจมการปรบขนาดของ

อนซลนหากจ�าเปนและในระหวางการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงนนจะพบวาระดบของ

กลคากอนในน�าเลอด(Plasmaglucagonlevels)จะลดต�าลง

188



ขอหามของการรกษา (Contraindication for treatment)ก. ขอหามเดดขาด (Absolute)

1. มภาวะลมในชองเยอหมปอดทยงไมไดรกษา(UntreatedPneumothorax)

2. อยในระหวางการไดรบยาเคมบ�าบดเชนDoxorubicin(AdriamycinTM),Cisplatinum

(Platinol),เชนเดยวกบยารกษามะเรงอนๆ

เดมมความคดวาภาวะตงครรรภนาจะเปนขอหามของการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง

เนองจากออกซเจนแรงดนยอยสงมความสมพนธกบการปดของPatentductusarteriosus

(PDA.)และอาจท�าใหเดกคลอดกอนก�าหนดหรออาจท�าใหเดกทเกดมาตาบอดไดเนองจาก

เกดภาวะRetrolentalfibroplasiaจากออกซเจนแรงดนยอยสงจากการศกษาในประเทศ

รสเซยมารดาตงครรภทยงไมครบก�าหนดคลอดและมโรคหวใจมาแตก�าเนด(Congenital

heartdisease)เขารบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงเปนระยะๆปรากฏวาไมมภาวะ

แทรกซอนทเกดจากการรกษานอยางไรกตามควรด�าเนนการศกษาตอเพอสนบสนนงาน

วจยดงกลาว

ข. ขอควรระวง (Relative Contraindication)

ภาวะเหลานควรมการสงเกตอาการและพงระวง แตมใชขอหามเดดขาด (Absolute) ในการ

รกษาดวยออกซเจนแรงดนสงมดงนคอ

� Upperrespiratoryinfection

� Chronicsinusitis

� Seizuredisorders

� EmphysemawithCO2retention

� Uncontrolledhighfever

� HistoryofspontaneousPneumothorax

� Historyofthoracicsurgery

� Historyofreconstructiveearsurgery

� Pulmonarylesiononroutinex-rayorCTscan

� Viralinfections

� Congenitalspherocytosis

� Sicklecellanemia

� Historyofopticneuritis

ผปวยทมภาวะCOPDและมการคงของกาซคารบอนไดออกดไซด (CO2 retention) อาจม

ปรมาณออกซเจนมากเกนปกต ผปวยอาจหยดหายใจไดเองจากการพรองความตองการการหายใจ

เมอระดบออกซเจนในรางกายต�าลง(Lossofthehypoxicdrive)ผปวยทมภาวะโรคปอดรนแรงอาจได

189



รบอนตรายจากมภาวะคงของกาซคารบอนไดออกดการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงสามารถกระท�า

ไดหากผปวยไดรบการใสทอชวยหายใจและใชเครองชวยหายใจกบผปวย

ไขสงทยงไมไดรบการแกไขเปนปจจยชกน�าท�าใหเกดการชกจากออกซเจนในผปวยได แตใน

รายทไดรบแอสไพรนหรอพาราเซตามอลและหมผาหมทท�าใหอณหภมรางกายต�าลง(Hypothermia

blanket)เชนเดยวกบการไดยาปองกนการชกจะท�าใหปญหาชกจากออกซเจนในผปวยลดนอยลงได

โรคโลหตจางทางกรรมพนธทมการแตกท�าลายเมดเลอดแดงอยางรวดเรว (Congenital

spherocytosis)เมดเลอดแดงจะมความเปราะบางมากตองตดตามดแลในผปวยทไดรบการรกษาดวย

ออกซเจนแรงดนสงเนองจากเมดเลอดแดงแตกงายผปวยกลมนตองไดรบการรกษาดวยออกซเจนแรง

ดนสงถาหากมภาวะGasgangreneและตองเตรยมความพรอมในการจดการเมอมภาวะแทรกซอน

ขนจากการรกษา ระมดระวงตดตามภาวะการแตกของเมดเลอดแดง และควรไดรบสารอาหารท

เหมาะสมกบโรคอยางเพยงพอ

มหลกฐานยนยนวาผปวยทเปนโรคโลหตจางจากเมดเลอดแดงมรปรางผดปกตลกษณะคลาย

รปเคยว(Sicklecellanemia)เมอผปวยไดรบออกซเจนแรงดนสงจะเสยงตอการชกจากการเปนพษ

ของออกซเจนมากกวาผปวยกลมอนๆแตถาผปวยSicklecellanemiaจ�าเปนตองไดรบการรกษาดวย

ออกซเจนแรงดนสงควรพจารณาใหยาตานการชกในผปวยกอนเขารบการรกษา เนองจากการทเมด

เลอดแดงแตกเรอรงและจ�านวนHemoglobinทสงขนนนจะท�าใหมการเพมขนของCarboxyhemoglobin

เมอผปวยไดรบพษจากคารบอนมอนอกไซด(Carbonmonoxidepoisoning)จากแหลงภายนอก

ผปวยบางรายทมประวตOpticneuritisหากไดรบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงแลวอาจ

ท�าใหตาบอดไดแมวาจะไมไดรกษาอยางตอเนองกตามผปวยรายใดหากมประวตดงกลาวใหระวงเรอง

การออกก�าลงกายมกรณผปวยหญงรายหนงทไดรบการรกษาโรคปลอกประสาทอกเสบ (Multiple

sclerosis:MS)แลวเกดตาบอดถาวรระหวางรกษาดวยออกซเจนแรงดนสง

ในรายทท�าStapedectomyถอเปนขอหามของการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงเนองจากการ

เปลยนแปลงแรงดนจะท�าใหเกดผลกระทบตอบรเวณทท�าทางศลยกรรมนน ผปวยควรไดรบการตรวจ

ประเมนจากแพทยหคอจมกหากมความจ�าเปนตองรกษาควรเจาะเยอแกวห(Myringotomy)แลว

ใสทอคาไวเพอหลกเลยงปญหาทอาจเกดขนดงกลาว

การดแลแผล (Wound Care)

การจดการแผลอยางตอเนอง รวมถงการใหความรแกผปวยนนตองมความตระหนกเกยวกบ

วสดทเปนขอหามใชแตงแผลบางชนดทไมอนญาตใชรวมกบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงใหผปวย

ยอมรบเกยวกบการเปลยนแปลงวธท�าแผลและควบคมการตดเชอในระหวางการรกษา

190



การประเมนภาวะโภชนาการ (Nutritional assessment)

การประเมนภาวะโภชนาการถอเปนสวนหนงของการประเมนผลการใหความรแกผปวยในเรอง

การดแลแผลและการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงซงภาวะโภชนาการนนมสวนชวยในการหายของ

แผลเรวขน การประเมนภาวะโภชนาการจะท�าการตรวจเลอด และเกบตวอยางปสสาวะ 24 ชวโมง

เพอประเมนความสมดลของไนโตรเจนในการสนบสนนการรกษาแผลทเหมาะสมซงเปนขอบงชวาผปวย

ไดรบโปรตนเพยงพอตอการหายของแผล

ขอมลโภชนาการทวไป (General nutrition information)

โปรตน (Protein)

� ผปวยทไดรบสารอาหารโปรตนไมเพยงพอจะท�าใหการตอบสนองตอกระบวนการอกเสบ

ยาวนานขนและการหายของแผลชาลง

� ระดบอลบมนในเลอดทต�า(Hypoalbuminemia)จะท�าใหแผลบวมแผลไมหายซงเปนผล

มาจากการแพรของออกซเจนไปสเนอเยอนอยลง

� โปรตนชวยในการสงเคราะหคอลลาเจน (Collagen synthesis) หากไดรบโปรตนไม

เพยงพอจะท�าใหการสงเคราะหคอลลาเจนนอยลงและกระบวนการหายของแผลยาวนานขน

แคลอรทเพยงพอ (Adequate caloric intake)

� การไดรบแคลอรทไมเพยงพอมผลท�าใหการหายของแผลชาลงจากกระบวนการสลาย

โปรตนเพอใหเกดพลงงานแทนการสลายคารโบไฮเดรต

� น�าหนกตวลดลงสมพนธกบการมชนไขมนนอยจะกอใหเกดผลกระทบตอเนอเยอของแผล

� กลโคสเปนแหลงพลงงานแรกส�าหรบเมตาโบลซมของเซลล (Cellularmetabolism)ของ

กระบวนการสรางLeukocytes,Fibroblasts,และMacrophagesถารางกายไดรบพลงงาน

ไมเพยงพอจากแหลงดงกลาวรางกายกจะสลายโปรตน มกจะเกดขนในผปวยทเปน

เบาหวานทไดรบอนซลนไมเพยงพอทจะน�าพากลโคสใหเซลลเพอสรางพลงงาน

วตามน และแรธาต (Vitamins and Minerals)ผปวยทอยระหวางการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงควรมความสมดลของวตามนและแรธาต

ดงน

วตามนเอ (Vitamin A)

� ควรไดรบวตามนเอทเพยงพอเนองจากชวยตอตานกระบวนการอกเสบของแผล

� ชวยในการสงเคราะหคอลลาเจน(Collagensynthesis)

� ตอตานผลทเกดขนจากการสลายของGlucocorticosteroidsในกระบวนการหายของแผล

191



� มความส�าคญตอการปองกนรางกายจากภาวะแทรกซอนทเกดขนเนองจากการตดเชอของ

แผล

� ชวยในการสรางEpithelialซงจ�าเปนตอการหายของแผล

วตามนซ (Vitamin C)

� มบทบาทในกระบวนการสงเคราะหคอลลาเจน และไฟโบรบลาสต (Collagen and

fibroblastsynthesis)

� เพมความสามารถในการจบกนเชอโรคของ LeukocytesและMacrophagesบรเวณท

เปนแผล

� ท�าใหเซลลแขงแรง

Zinc

� ชวยในการสงเคราะหคอลลาเจน(Collagensynthesis)

� เปนโคแฟกเตอรของปฏกรยาเอนไซมหลายชนด

� ภาวะพรองZincจะท�าใหลดอตราการสงเคราะหเนอเยอEpithelial

วตามนอ (Vitamin E)

� ควรไดรบตามปกตในระหวางรบการรกษาดวยออกซเจนแรงดนสงจากการทดลองในสตว

แสดงใหเหนวาวตามนอชวยลดความเสยงตอการเกดอาการชกจากออกซเจนเปนพษ

สรป

การใหความรแกผปวยและญาตเกยวกบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงและขนตอนการ

เขารบบรการมความส�าคญเปนอยางมากตอการปฏบตตวของผปวยการเตรยมความพรอมของผปวย

กอนเขารบการรกษาการปองกนความเสยงทอาจเกดขนในระหวางท�าการรกษา รวมถงกระบวนการ

ใหบรการขณะผปวยอยในสภาวะทมการเปลยนแปลงของแรงดนบรรยากาศทมากกวาบรรยากาศปกต

คณภาพของการใหบรการพยาบาลตลอดจนผลของการรกษาทไดรบนนการใหความรและการทบทวน

เปนระยะๆ เปนเครองบงชถงความส�าเรจ และมาตรฐานของการบรการในโรงพยาบาลทมหองปรบฯ

เปนความทาทายอยางมากของพยาบาลเฉพาะทางดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทปฏบตงาน

ในปจจบน

192



เอกสารอางอง

1.Paul.S,Caroline.F,WoundCarePractice.2Edition,2007.

2.JointCommission1999HospitalaccreditationStandardspp.113-120.

3.Bastable,SB.“OverviewofEducationinHealthCare.”NurseasEducator:Principles

ofteachingandLearning.P.7,1997.

4.Gaynor,S.Patyk,M.Puttingthepiecesinplace:thepatienteducationpuzzle.

JNursCareQual,12(3):64-8,1999Feb.

5.HusseyLC.“Strategiesforeffectivepatienteducationmaterialdesign.”JCardiovasc

Nurs.11(2):37-461997Jan.

6.FitzgeraldK. “InstructionalMethods:Selection,Use,andEvaluation.”Nurseas

Educator:PrinciplesofTeachingandLearning.pp.261-285,1997.

7.KindwallEP.“ContraindicationsandsideeffectstoHyperbaricOxygenTreatment.”

In:HyperbaricMedicinePractice(KindwallEP,ed)BestPublishingCompany,Flagstaff,AZ,1994.

8.FifeCE,PiantadosiGA.“OxygenToxicity.”ProblemsinRespiratoryCare,Clinical

ApplicationsofHyperbaricOxygen.Vol4,No2,1991.


การปองกนและควบคมการตดเชอ ภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง

บทท

การปองกนและควบคมการตดเชอภายในหองปรบแรงดนสงบรรยากาศ ชนดหลายหอง

ในการปองกนและควบคมการตดเชอภายในหองปรบฯชนดหลายหองซงเปนพนททผปวย

ตองอยรวมกนในทจ�ากดจะท�าใหมโอกาสตดเชอทางเดนหายใจจากการตดตอทางละอองและละออง

ฝอยขนาดใหญ ดงนนพยาบาลจะตองใชมาตรการปองกนควบคมและปองกนการตดเชอทเครงครด

ส�าหรบหลกปฏบตทเกยวกบหองปรบฯชนดหลายหองประกอบดวย

1. การแยกผปวย(Isolation)เพอปองกนไมใหแพรกระจายเชอโรคเชนในรายทตดเชอMRSA

หรอผปวยทมภมตานทานตอโรคต�า เชนรายปลกถายไขกระดกควรแยกใหผปวยเขารบ

การรกษาเพยงคนเดยวหรอเขารบการรกษาในหองปรบฯ ชนดหนงหองส�าหรบอปกรณ

หายใจถงครอบออกซเจน/หนากากใหออกซเจนออกซเจนควรแยกเฉพาะคนตลอดระยะ

เวลาการรกษา

2. ในการปองกนการตดเชอจากสารคดหลงแผลผปวย ใหแตงแผลและเปลยนวสดแตงแผล

กอนเขาหองปรบฯ ผ ปวยทมแผลทเทาและมสารคดหลงมากควรสวมถงพลาสตก

เพอปองกนสารคดหลงเปรอะเปอนพน ควรสวมถงมอขณะดแลผปวย เปลยนถงมอ

เมอเปลยนผปวย ในผปวยทมสารคดหลงมากควรใหการดแลผปวยโดยใชอตราสวน

พยาบาล1คนตอผปวย1คน

3. พยาบาลผดแลผปวยภายในหองปรบฯจะตองระวงไมใหไดรบเชอหรอแพรเชอโดยการใช

หลกStandardPrecautionตลอดเวลาถาทราบโรคตดตอโดยการสมผสหรอทางAirborne

หรอDroplet กใหเพมมาตรการในการปองกนการแพรเชอโดยกลไกนนๆดงนนจงควร

ประเมนผปวยทกรายกอนรบการรบการรกษาในหองปรบฯ เพอหาทางปองกนและลด

ปจจยเสยงทอาจจะเกดขน

4. มการเพาะหาเชอทไสกรองภายในหองปรบฯ(Chamberfilter)หรอเปลยนไสกรองอากาศ

เปนประจ�า


10

194


การปองกนและควบคมการตดเชอภายในหองปรบแรงดนบรรยากาศสง

5. การก�าจดเชอภายในหองปรบฯชนดหลายหองด�าเนนการตามวธทก�าหนดไวในตารางท1

การท�าความสะอาด การท�าลายเชอภายในหองปรบฯ ชนดหลายหองและ ตารางท 2

การท�าลายเชอสงของใชผปวยทรบการบ�าบดฯในหองปรบฯชนดหลายหอง

ตารางท 1การท�าความสะอาดการท�าลายเชอภายในหองปรบฯชนดหลายหอง

รายการ น�ายา/วธการ การปฏบต หมายเหต

- การท�าความสะอาด

พนภายในหองปรบฯ

ชนดหลายหอง

-ใชน�า และผงซกฟอก

โดยใชผงซกฟอก1ชอน

โตะ+น�า5ลตร

- สวมถงมอแม บ าน

(ถงมอยางหนา)

- ถงน�าทใชถพนม 2 ใบ

ส�าหรบใส น� าสะอาด

1 ใบและน�าผงซกฟอก

1ใบ

- เกบขยะกอนแลวถดวย

น�าผสมผงซกฟอก

รอบแรก

- ถพนอกครงดวยน�า

ธรรมดาจนสะอาด

- ซกผาถพนในน�าสะอาด

บอยๆ และเปลยนทก

ครงทสกปรก

-หลงถพนเสรจซกผา

ถพนดวยน�าผงซกฟอก

และน�าผาไปผงแดด

-ไมควรกวาดพนเพราะ

จะท�าใหฝนฟงกระจาย

ถาใชการกวาดพนตอง

ป ดพดลมและกวาด

เบาๆ

-ไมใชน�ายาท�าลายเชอ

- บรเวณทปนเปอนสง

ค ดห ล ง ให ท� าความ

สะอาด เป นบร เ วณ

สดทาย

-ในกรณมเลอดหรอสง

คดหลงตางๆหกบนพน


-ใช0.5%Sodium

hypochlorite40กรม+น�า

70ซซ.(40กรมเทากบ

1ซองหรอ8ชอนชา)

-สวมถงมอแมบาน

-ใชกระดาษ(ทซมซบน�า

ได)เชดสงปนเปอนออก

ใหมากทสดแลวทงเปน

ขยะตดเชอ

- ราดบรเวณทปนเปอน

ดวยน�ายา0.5%Sodium

hypochloriteนาน10-30

น า ท ก อ น ท� า ค ว า ม

สะอาดตามปกต

-น�ายาทผสมแลวมอาย

ใชงาน24ชวโมง

195




- ฝาผนงภายในหอง

ปรบฯ

-ใชน�าและผงซกฟอก - ท�าความสะอาดเมอ

เหนวาสกปรก

-อยางนอยเดอนละครง

หรอเมอสกปรก

-ชองมอง(ViewPort) -ใชน�าและสบ - ใ ช น� า แ ล ะสบ ล า ง

ท�าความสะอาด

- ในกรณเป อนเลอด

หรอสงคดหลงตางๆให

ก�าจดสงปนเปอนออก

ให มากท สดก อนใช

น� ายา H i -Tor ห รอ

HibitaneConcentrate

(Chlorhexidine 2%)

ความเขมขน1%ในน�า

ก า ร ผ ส ม ใ ช น� า ย า

HibitaneConcentrate

200ซซผสมน�า800ซซ

อายการใชงาน1วน

(กรณเกบไวในภาชนะ

มฝาปดอยได7วน)

ฉดพ นในพนททแปด

เปอนทงไว30นาท

ในกรณทแหงกอนใหพน

ซ�าได)

196



ตารางท 2การท�าลายเชอสงของใชผปวยทรบการบ�าบดฯในหองปรบฯชนดหลายหอง


-ชดถงครอบออกซเจน,

N e c k S e a l แ ล ะ

หนากากใหออกซเจน

ออกซเจน

- ใชน�ายาQuaternary

Ammon ium Com

pound

- ฉดพนทงไว 10นาท

และลางน�าเปลาแลวผง

ใหแหง

- ท� า ค ว า ม ส ะ อ า ด

สปดาหละครง

-CorrugateTube -สงมอบดวยวธ

Gasclave

- สงท�าลายเชอทหนวย

ชวยการหายใจ

-สายยางSiliconeตอ

ลงขวดSuction

-สงนงไอน�าทหนวยจาย

กลาง(CSSD)

-ทก48ชวโมง

-ขวดรองรบเสมหะ -เททงลางขวดทกครง -ทก8ชวโมง/prn

-ขวดน�าล างสายดด

เสมหะ

-ทก24ชวโมง/prn - ส งแลกขวดทหนวย

จายกลาง(CSSD)/ลาง

สายดวยน�าประปา

การปองกนและควบคมการตดเชอภายในหองปรบฯ ชนดหนงหอง

การด�าเนนการปองกนและควบคมการตดเชอภายในหองปรบฯชนดหนงหองสามารถกระท�า

ไดงายกวาหองปรบฯชนดหลายหอง เนองจากเปนการบ�าบดผปวยเพยงรายเดยวในอดตทผานมาม

การท�าลายเชอโรคภายในหองปรบฯ โดยการเพมความดนดวยออกซเจนตวเปลาเพอฆาเชอโรคทพน

ผวภายในซงในภายหลงไดมการศกษาพบวาสามารถฆาเชอไดเฉพาะเชอAnaerobeเทานนส�าหรบ

เชอAerobeการฆาเชอจะสงผานทางระบบHostResponseในการท�าความสะอาดและท�าลายเชอ

ในหองปรบฯชนดหนงหองสงส�าคญมากประการหนงจะตองท�าความสะอาดหองปรบบรรยากาศและ

อปกรณประกอบอยางถกวธ ใชเฉพาะน�ายาฆาเชอทไดรบการรบรองแลวเทานนทงนเพอปองกนการ

กดกรอนและช�ารดเสยหายของAcrylic อนจะเปนสาเหตใหเกดอบตเหตรายแรงตามมาดงนนผท

เกยวของควรด�าเนนการดงน

1. ในการบ�าบดผปวยทวไป ไมมสารคดหลงใดๆ ใหใชผาชบน�าสะอาดทอณหภมไมเกน

100ฟาเรนไฮน ผสมสบออนๆ เชดท�าความสะอาดแลวตามดวยน�าสะอาดจนทว แลว

ปลอยทงไวใหแหง

197



2. ในกรณเปอนเลอดหรอสงคดหลงตางๆใหก�าจดสงปนเปอนออกใหมากทสดกอนใชน�ายา

Hi-Tor หรอHibitaneConcentrate (Chlorhexidine 2% ) ความเขมขน 1% ในน�า

การผสมใชน�ายาHibitaneConcentrate200ซซผสมน�า800ซซอายการใชงาน1วน

(กรณเกบไวในภาชนะมฝาปดอยได7วน)ฉดพนในพนททแปดเปอนทงไว30นาทในกรณ

ทแหงกอนใหพนซ�าไดเมอครบตามเวลาใหเชดดวยน�าสะอาดและปลอยใหแหง

3. อปกรณเครองชวยหายใจสวนทอยภายในหองปรบฯท�าความสะอาดและฆาเชอดงน

3.1 BreathingCircuit(InternalRespirator)(สวนทแขวนบนฝาประตดานในหองปรบฯ

เชดดวยChlorhexidine+cetrimide:Savlon@1:30inwater)

3.2 กระบอกNeubulizer ขนาด 200 ซซใหเตมน�ากลนปราศจากเชอระหวางการใช

ทก8ชวโมงโดยเทน�าเกาทงกอน

3.3 สายCorrugateTubeสงอบแกสทหนวยจายกลาง(CSSD)

198



ตารางท 3 น�ายาฆาเชอทไดรบการรบรองสามารถใชงานไดกบAcrylic

น�ายาฆา

เชอโรค

ผผลต

เมองรฐ

หมายเลข

อางอง

ผผลต

ขนาดผสม

เจอจาง

ดวยน�า

ทแนะน�า

ความเขม

ขนทใชได

การรบรอง

ทความ

เขมขน

ใชได


ทความเขม

ขน100%

Tor-HB Ecolab

Professional

Products

EcolabInc.

St.Paul,MN

N/A 1:64 100%,

1:64

YES YES

StatIIITB Ecolab

Professional

Products

EcolabInc.

St.Paul,MN

N/A 1:128 100%,

1:128

YES YES

Ecolab

Professional

Products

EcolabInc.

St.Paul,MN

N/A 1:128 100%,

1:128

YES YES

Ecolab

Professional

Products

EcolabInc.

St.Paul,MN

N/A 1:1256 100%,

1:1256

YES YES

LoH-se Calgo,Vestal

Division

STERISCorp.

Mentor,OH

N/A 1:1256 100%,

1:1256

YES NO

199



น�ายาฆา

เชอโรค

ผผลต

เมองรฐ

หมายเลข

อางอง

ผผลต

ขนาดผสม

เจอจาง

ดวยน�า

ทแนะน�า

ความเขม

ขนทใชได


ทความ

เขมขน

ใชได


ทความเขม

ขน100%

PDI/

Nicepak

Orange-

burg,NY

U13295 Equivalent

to

1:10

dilution

Readyto

useonly

YES NO

Dispatch

with

Caltech

Industries,

Inc.

Midland,MI

68832 Not

provided

Readyto

useonly

YES NO

Quaternary

Disinfectant

Cleaner

ECOLABⓇ

StPaul,MN

6027204 1:256-1:64 1:256,

1:64

YES NO

CoverageⓇ Steris

Corporation

Mentor,OH

1624-77 Not

provided

Readyto

useonly

YES NO

Sani

-ClothⓇ

PDI/

Nicepak

Orange-

burg,NY

Q08472 Not

Provided

Readyto

useonly

YES NO

200




กองเวชศาสตรใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอ. 2555. คมอการปฏบตเพอปองกนการ

ตดเชอและการแพรกระจายเชอ.กรงเทพ:กองเวชศาสตรใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอ.

SechristIndustries,Inc.2013.MonoplaceHyperbaricChamber.Model3300H/HR,

3600H/HRand4100H/HRHyperbaricChamberUserManual.USA


หองปรบแรงดนบรรยากาศสง (Hyperbaric Chamber)

บทท

หองปรบแรงดนบรรยากาศสง(HyperbaricChamber)เปนหองทสรางเฉพาะใหทนตอแรงดน

ภายในทสงเพอน�ามาใชรกษาผปวยโดยการหายใจดวยออกซเจน 100% ทแรงดนมากกวา 1ATA

ซงน�ามาใชงานไดทงภายในโรงพยาบาลคลนกและในพนททมการด�าน�า เชน ชายฝงหรอบนเรอเพอ

ชวยรกษานกด�าน�าทงการด�าน�าเพอการพาณชยอาชพการทองเทยวและทางการแพทยชอทเรยกอาจ

แตกตางกนไปเชนDecompressionchamber,Recompressionchamber,Deckdecompression

chamber,ClinicalchamberและHyperbaricchamber

หองปรบฯประกอบดวยสวนตางๆตามมาตรฐานและกฎขอบงคบตางๆสวนประกอบทส�าคญ

ไดแกล�าตวหองปรบฯสวนของประตส�าหรบเปนชองทางเขาหองปรบฯสวนของชองมองส�าหรบตดตาม

ดผปวยและผอยภายในหองปรบฯสวนของผานของส�าหรบใหระบบแกสระบบน�าระบบหายใจระบบ

ไฟฟาจากภายนอกเขาสภายในหองปรบฯสวนของไฟแสงสวางส�าหรบภายในและภายนอกสวนของ

ระบบจายออกซเจนใหแกผปวย(BIBS) รวมทงสวนของวาลวระบายแรงดนเกนปะเกนผนกแรงดน

ระบบสอสารระบบดบเพลงทนงเตยงนอนระบบปรบอากาศชองสงยาและเวชภณฑระบบควบคม

หองปรบฯและเครองมออปกรณตางๆ

หองปรบฯมรปทรงลกษณะและขนาดแตกตางกนไปหลายองคกรไดจดแบงประเภทหองปรบฯ

ไวในหลายลกษณะในทนจดแบงตามทสมาคมปองกนเพลงไหมแหงสหรฐอเมรกา(TheNationalFire

ProtectionAssociation:NFPA)ก�าหนดไวดงน

1. ClassA-Human,Multipleoccupancy

2. ClassB-Human,Singleoccupancy

3. ClassC-Animal,Nohumanoccupancy

เหตผลในการแบงกลมในลกษณะดงกลาวเพอทNFPAจะไดก�าหนดแนวทางปฏบตมาตรฐาน

และขอก�าหนดในการผลตและการท�างานของหองปรบฯซงมความแตกตางกนอยางมากในหองปรบฯ

ClassAและClassB


11

202



หองปรบฯ ชนดหลายหอง (Multiplace chamber)

หองปรบฯชนดหลายหอง(Multiplacechamber)(รปท1)จดอยในกลมClassA-Human,

Multiple occupancy ใชส�าหรบใหการรกษาผปวยพรอมกนหลายคนตงแต 2-3 คนจนถง 20คน

การเพมความกดดนภายในหองปรบฯใชอากาศบรสทธผปวยหายใจออกซเจนทางหนากากออกซเจน

(OxygenMask)หรอถงครอบออกซเจน(OxygenHood)มการตดตามตรวจสอบระดบของออกซเจน

ภายในหองปรบฯทอาจสงเกนระดบทก�าหนดไวจากการรวของออกซเจนจากหนากากออกซเจนหรอ

ถงครอบออกซเจนนอกจากนภายในหองปรบฯมระบบปรบอากาศเพอควบคมอณหภมและความชน

ชวยใหผอยภายในสขสบาย

รปท 1 หองปรบฯ ชนดหลายหอง (Multiplace chamber)

การใชหองปรบฯชนดหลายหองชวยใหการดแลผปวยเปนไปอยางมประสทธภาพสามารถใหการดแล

ผปวยวกฤตตามมาตรฐานการดแลทวไปได เชน การใชMechanical ventilator, Endotracheal,

Suction,Hemodynamicmonitoring,Bloodgasmeasurementและการชวยเหลอในกรณฉกเฉน

เชนการCPR,DefibrillationและCardioversionนอกจากนยงสามารถท�าศลยกรรมเลกไดส�าหรบ

ศลยกรรมใหญ เชน การผาตดหวใจจ�าเปนตองใชหองปรบฯ ทออกแบบพเศษเฉพาะเชนหองปรบฯ

ในประเทศรสเซย ญปน หรอประเทศในยโรป ขอดและขอเสยของการใชหองปรบฯ ชนดหลายหอง

มดงน

ขอดของการใชหองปรบฯ ชนดหลายหอง 1. ผปวยสามารถเขารบการรกษาพรอมกนครงละหลายคน

2. แพทยพยาบาลและเจาหนาทเทคนคสามารถดแลผปวยภายในหองปรบฯได

203



3. ลดความเสยงจากการเกดเพลงไหมภายในหองปรบฯ เนองจากใชอากาศเพมความดน

ภายใน

4. สามารถเพมความดนไดถง6ATAเพอใหการรกษาโรคทเกดจากการด�าน�า

5. ใหการผาตดภายในหองปรบฯได

6. ใหการดแลผปวยวกฤตตามมาตรฐานได

ขอเสยของการใชหองปรบฯ ชนดหลายหอง 1. ราคาจดซอและคาใชจายการซอมบ�ารงสง

2. ใชบคลากรปฏบตงานมาก

ระบบการท�างานของหองปรบฯ ชนดหลายหอง ประกอบดวย1. ระบบอากาศทใชเพมความดนบรรยากาศ(Airpressurizationsystem)

ในการเพมความดนบรรยากาศภายในหองปรบฯใหไดระดบความดนตามทก�าหนดและใน

การระบายอากาศขณะท�าการรกษาจะใชอากาศอดจากถงกกเกบอากาศซงกกเกบอากาศ

จากการอดของเครองอดอากาศ

2. ระบบอดอากาศและกรองอากาศ(Aircompressionandfiltersystem)

แหลงอากาศส�าหรบน�ามาใชอดอากาศจะตองสะอาดไมอยในตวอาคารปราศจากการปน

เปอนของควนไฟทอไอเสยของเครองยนตควรอยสงกวาพนอยางนอย20ฟต ระบบอด

อากาศควรมระบบแยกน�าหรอลดความชนตดตงไวดวย ส�าหรบระบบกรองอากาศ

(รปท 2-3)ควรตดตงระหวางไวเครองอดอากาศ (รปท 2-1และรปท 2-2) และถงกกเกบ

อากาศจะชวยก�าจดไอน�ามน กลนและสงปนเปอนอนๆ โดยไสกรองผงถาน (Activated

charcoalfilter)ชวยก�าจดกลนและHopcalite-typecatalystชวยขจดCO

รปท 2 -1 เครองอดอากาศแรงดนต�า รปท 2-2 เครองอดอากาศแรงดนสง

204



รปท 2-3 ระบบกรองอากาศ

3. ระบบกกเกบอากาศ(Airstoragesystem)

ถงส�าหรบใชกกเกบอากาศอด (รปท 3-1และรปท 3-2)ทน�ามาใชงานจะมขนาดจ�านวน

และรปรางแตกตางกนไปตามพนทและความตองการของแตละหนวยงาน

รปท 3-1 ถงเกบอากาศแรงดนต�า รปท 3-2 ถงเกบอากาศแรงดนสง

4. ระบบทอ(Pipingsystem)

ทอตางๆ ทน�ามาใชกบระบบหองปรบฯ ควรเปนชนดทอทองแดง ทองเหลองหรอ

เหลกสแตนเลส

5. ระบบแกสทใชหายใจ(Breathinggassystem)

มาตรฐานความบรสทธของอากาศอดส�าหรบหายใจเพอใชงานกบมนษยถกก�าหนดขน

หลายองคกรเชนกองทพเรอสหรฐฯ(USNavy)สมาคมแกสอด(CGA)และสมาคมปองกน

เพลงไหมแหงสหรฐอเมรกา(NFPA)เชนมาตรฐานความบรสทธของอากาศอดของNFPA

ในตารางท1NFPAMedicalAirPurityTest(Compressor)

205



ตารางท 1NFPAMedicalAirPurityTest(Compressor)

Dewpoint +39oF(4oC)@50psig

Carbonmonoxide นอยกวาหรอเทากบ10PPM

Carbondioxide-air ± 500PPM

Gaseoushydrocarbons-air นอยกวาหรอเทากบ25(PPMแกสมเทน)

Halogenatedhydrocarbons-air นอยกวาหรอเทากบ2PPM

6. ระบบออกซเจนทน�ามาใชและระบบก�าจดแกสออก(Oxygensupplyandexhaustsystem)

เปนระบบออกซเจนทจดท�าไวส�าหรบใหผปวยและเจาหนาทภายในหองปรบฯ โดยการ

หายใจผานทางอปกรณหนากากออกซเจน ถงครอบออกซเจนหรอทาง Endotracheal

tubeความดนทใชจะตองสงกวาความดนภายในหองปรบฯไมนอยกวา50psigส�าหรบ

ระบบก�าจดแกสออกจดท�าไวเพอชวยใหสามารถน�าแกสทผปวยหรอเจาหนาทหายใจออก

ปลอยสภายนอกหองปรบฯ

มาตรฐานความบรสทธของออกซเจน(Oxygenpuritystandard)

ในกรณทใชliquidoxygenออกซเจนทใชควรมความบรสทธอยางนอย99.5%ส�าหรบออกซเจน

จากถงอดตองมเครองหมาย“OxygenU.S.P.”หรอAviatorgradeเทานนไมควรใชออกซเจนทน�า

มาใชทางอตสาหกรรม (gradeA) ในกรณทตองการใชอยางนอยทสดควรเปน gradeEซงมความ

บรสทธ99.5%

ทอออกซเจน(Oxygenpiping)

ตองใชวสดและการผลตตามมาตรฐาน วาลวส�าหรบใชเปด-ปดทอออกซเจน (รปท 4) ทม

แรงดนเทากบหรอนอยกวา 125psigควรใช Ball valve (หมน รอบ) เพอใหสามารถเปด-ปดได

อยางรวดเรวและหามใชวาลวดงกลาวกบทอทมแรงดนมากกวา125psig(ใหใชNeedlevalveหรอGlobe

valveแทน)

14

206



รปท 4 ทอออกซเจน

ความปลอดภยจากการใชออกซเจน

หามมเปลวไฟควนไฟเขามาในบรเวณทเกบหรอใชออกซเจนควรเกบวสดและสารตดไฟอนๆ

เชนน�ามนจาระบสผลตภณฑปโตรเลยมและสงสกปรกตางๆใหหางจากออกซเจนน�ามนหลอลนหรอ

สารหลอลนทน�ามาใชควรเปนชนดทไดการรบรองส�าหรบใชงานเฉพาะกบออกซเจนเทานน

7. ระบบตรวจวเคราะหแกส(Gasanalysissystem)

ประกอบดวยระบบตรวจวดระดบออกซเจน(Oxygenlevel)ตลอดเวลาของการรกษาและ

ระบบตรวจวดระดบคารบอนไดออกไซด (Carbondioxide level) เพอตดตามสภาพการ

ระบายอากาศภายในหองปรบฯใหมคาCO2อยในเกณฑทยอมรบไดเมอตองหายใจอยท

ความลกเปนเวลานานระดบของCO2ควรต�ากวา0.5%SEVและถาไมไดระบายอากาศ

ภายในหองปรบฯอยางตอเนองหรอคาดวาจะตองท�างานจนถงจดอมตว(Saturation)ควร

ใชCO2Analyser

8. ระบบปรบสภาพแวดลอมภายใน(Environmentalconditioningsystem:ECS)

เครองท�าความรอนและความเยน (Heater/Chiller)ทอยภายนอกหองปรบฯจะชวยปรบ

อณหภมน�าทผสมไกลคอลชนดทไมเปนพษและปลอยเขาสขดลวด(Coil)ภายในหองปรบฯ

โดยมพดลมเปาหมนเวยน และอาจใช CO2 absorbent เพอชวยดดซบ CO

2

และใชซลกาชวยดดความชนเปนการควบคมความชนภายในใหมากกวา50%เพอปองกน

การเกดไฟฟาสถต

207



รปท 5 ระบบปรบสภาพแวดลอมภายใน (Environmental conditioning system : ECS)

9. ระบบตดตอสอสาร(Communicationsystem)

ใชระบบIntercomเปนระบบตดตอสอสารหลกเปนระบบทดชดเจนไมโครโฟนทงภายใน

และภายนอกหองปรบฯตองเปดอยตลอดเวลาเพอใหเจาหนาทควบคมหรอบคลากรทอย

ภายนอกและเจาหนาททดแลผปวยภายในสามารถตดตอกนไดตลอดเวลานอกจากนควร

มระบบตดตอสอสารส�ารองดงน

à โทรศพทใชพลงงานเสยง(Sound-powerphone)(รปท6)

à โทรศพทมอถอส�าหรบใชงานในหองปรบฯ(Hand-heldtelephonesystem)

à ระบบฉกเฉนทใชแบตเตอรในตว

à การสอสารโดยการเขยน(ใชกระดาษและดนสอเขยน)

à การเคาะเรยกเบาๆทผนงหองปรบฯ

รปท 6 ระบบใชพลงงานเสยง (Sound - power phone)

208



10.ระบบตดตามอาการผปวย(Patientmonitoringsystem)

เปนโทรทศนวงจรปดส�าหรบชวยตดตามสภาวะผปวยตลอดเวลา

11.ระบบไฟแสงสวาง(Lightingsystem)

แสงสวางภายในหองปรบฯ ใชแหลงไฟฟาจากภายนอกหองปรบฯ และสองผานAcrylic

pipingpipeเขาไปภายในหองบางหนวยงานอาจใชหลอดไฟอยภายในหองทงนทง2ระบบ

ควรจดใหมระบบไฟฟาส�ารอง (UPS)หรอระบบไฟฟาฉกเฉนของโรงพยาบาลไวในกรณ

ไฟฟาหลกดบลง

12.ระบบไฟฟา(Electricalsystem)

ขอก�าหนดNFPA70ก�าหนดไวอยางนอยตองมแหลงไฟฟา2แหลงเปนอสระตอกนสวทช

ปลกตวผ/ตวเมยตองไมท�าใหเกดประกายไฟในหองปรบฯพลงงานทใชตองไมเกน28โวลต

25วตต,12โวลต48วตตและมสายดนตดตงไว

13.ระบบดบเพลง(Fire-suppressionsystem)

NFPAก�าหนดไววาระบบดบเพลงอาจมทงระบบอตโนมตและระบบทใชมอบงคบในกรณ

ทใชระบบอตโนมตจะตดการใชระบบออกซเจนหยดการระบายอากาศภายในหองปรบฯ

และปดมอเตอรพดลมเพอไมใหพดเปลวไฟและอาจมการตรวจจบไฟ(Firedetector)ไวดวย

14.อปกรณลดความดงเสยง(Soundattenuation)

เพอชวยลดเสยงสะทอนกองดง อปกรณทใชไดแกMuffler และผนงปองกนเสยงทเปน

สแตนเลสหรออลมเนยมเจาะรพรนและอาจใชอปกรณปองกนสวนบคคลเชนEarplug

หรอEarmuff

15.เสอผา(Clothing)

NFPA อนญาตใหใชเสอผาทผลตจากผาฝาย100%หรอผาฝายมากกวา50% และ

ผสมโพลแอสเตอรเพอปองกนการเกดไฟฟาสถต

หองปรบฯ ชนดหนงหอง (Monoplace chamber)หองปรบฯชนดหนงหอง(Monoplacechamber)(รปท7)จดอยในกลมClassB-Human,

Singleoccupancyมการใชงานเปนจ�านวนมากสวนใหญแลวใชทความดนไมเกน3ATAการน�าผปวย

เขาสหองปรบใชวธใหผปวยนอนบนเปลรถเขนแลวเลอนเขาภายในหองปรบฯสวนใหญแลวใชออกซเจน

เปนตวเพมความดนภายในหองปรบฯ

209



รปท 7 หองปรบฯชนดหนงหอง (Monoplace chamber).

ขอดของการใชหองปรบฯ ชนดหนงหอง1. สามารถดแลผปวยเฉพาะรายไดสะดวกเชนในรายทตองการแยกโรคในผปวยโรคตดเชอ

2. เหมาะส�าหรบดแลผปวยวกฤตทไมตองการเคลอนยายหรอท�าใหการรกษาทเปนอย

ไมตอเนอง

3. ไมตองหายใจออกซเจนทางหนากาก

4. สงเกตผปวยไดงาย

5. ไมตองลดความกดดน(Decompressionprocedure)

6. ใชพนทตดตงหองปรบฯนอยราคาถกและสามารถเคลอนยายไปยงพนทอนๆได

7. ใชผปฏบตงานนอย

ขอเสยของการใชหองปรบฯ ชนดหนงหอง1. เสยงการเกดเพลงไหมภายในหองปรบฯเนองจากเพมความกดดนดวยออกซเจน

2. เจาหนาทไมสามารถเขาดแลผปวยภายในหองปรบฯได

3. การหยดพกหายใจดวยอากาศคอนขางล�าบากยกเวนในกรณทผปวยรตวและใหความรวม

มอสามารถหายใจอากาศทางหนากากได

ดงนนหองปรบฯชนดหนงหองจงออกแบบมาส�าหรบดแลผปวยทไมจ�าเปนตองใชผดแลผปวย

ในหองปรบฯ ในการตดตามสญญาณชพตางๆสามารถตดตามดไดจากภายนอกหองปรบฯ รวมถง

เครองชวยหายใจ และการใหสารละลายทางเสนโลหตสามารถควบคมไดจากภายนอกโดย

สายสญญาณสายแกสและสายใหสารละลายผานเขาสหองปรบฯทางฝาประตหองปรบฯ

ระบบการท�างานของหองปรบฯ ชนดหนงหองประกอบดวย

1. ระบบออกซเจน(Oxygensystem)

หองปรบฯ ชนดหนงหองใชออกซเจน 100% เปนตวเพมความดนจงจ�าเปนตองจดหา

ออกซเจนใหมแรงดนและปรมาณทเพยงพอซงสวนใหญใชระบบออกซเจนของโรงพยาบาล

210



2. ระบบอากาศ(Airsystem)

อาจใชอากาศเพมความดนภายในหองปรบฯ แทนออกซเจน แตการระบายอากาศตอง

ปฏบตตามมาตรฐานทก�าหนดในClassAอากาศทน�ามาใชถาเปนชนดอากาศทางการ

แพทย (Medicalgradeair)จะปลอดภยทสดสวนใหญใชจากอากาศทสงมาจากระบบ

กลางของโรงพยาบาล

3. ระบบตดตอสอสาร(Communicationsystem)

เปนระบบส�าหรบการสอสารระหวางเจาหนาทและผปวยผานทาง Intercom เจาหนาท

ควบคมเครองภายนอกไดยนเสยงภายในหองปรบฯตลอดเวลาและสามารถพดเขาสหอง

ปรบฯตามตองการ

4. อปกรณควบคม(Instruments)

ส�าหรบควบคมหองปรบฯประกอบดวยชดมาตรก�าหนดแรงดนและมาตรวดแรงดน

5. ระบบปรบสภาพแวดลอมภายใน(Environmentalconditioning)

การควบคมอณหภมและบรรยากาศภายในหองปรบฯอาศยการระบายออกซเจน/อากาศ

ระหวางการรกษาในกรณทรสกรอนสามารถเพมการระบายอากาศใหมากขน

ความปลอดภยในหองปรบบรรยากาศ (Safety in the Hyperbaric Chamber)ความปลอดภยในการปฏบตงาน (Operation Safety)

ความปลอดภยเปนสงทส�าคญทสดในการจดสรางหองปรบฯ ซงในประเทศสหรฐอเมรกา

สวนใหญแลวหองปรบฯจะถกสรางตามขอก�าหนดของASMEBoilerandPressureVesselsCode

และANSI-ASMEPVHO(SectionVIII,Div.1,AmericanSocietyofMechanicalEngineers,New

York)หองปรบฯทจดสรางตามมาตรฐานนถาผใชงานมการซอมบ�ารงอยางสม�าเสมอจะสามารถใชได

เปนเวลาหลายป

ชองมองหองปรบฯ(ViewPort)สวนใหญแลวจดสรางจากพลาสตกอะครลกเนองจากท�าแบบ

ไดงายวสดชนดนจะตองระมดระวงสงกดกรอนตางๆและไมควรใชสารละลายทมแอลกอฮอลเปนสวน

ผสมเชดท�าความสะอาดนอกจากนอาจจะเสยหายจากความรอนและรงสนวเคลยรได

ระบบควบคมและระบบตดตามตางๆควรมระบบไฟส�ารองฉกเฉนส�าหรบในกรณทระบบไฟฟา

ปกตดบและควรเปนระบบอตโนมต

211



การควบคมสภาวะบรรยากาศภายในหองปรบฯ

เปนการควบคมสภาวะบรรยากาศภายในหองปรบฯเพอปองกนการสงปนเปอนทมากบอากาศ

หรอออกซเจนการเพมความดนหองปรบฯม3วธประกอบดวย

1. อากาศอดจากเครองอดอากาศ

2. อากาศหรอออกซเจนจากถงเกบอากาศ

3. ออกซเจนเหลว

หองปรบฯชนดหลายหองเพมความดนดวยอากาศอดจากถงเกบอากาศเพอปองกนเครองอด

อากาศหยดการท�างานจากการอดจากเครองอดอากาศโดยตรงหรอในกรณกระแสไฟฟาดบควรมการ

ตรวจสอบความบรสทธและสวนประกอบของอากาศอยางสม�าเสมอเพอใหไดอากาศทดควรเครองอด

อากาศอยหางจากแหลงมลภาวะตางๆรวมถงมชดกรองสงเจอปนตางๆ

ระบบควบคมอปกรณหายใจ (BIBS)

ระบบควบคมการหายใจภายในหองปรบฯชนดหลายหองหรอBIBS (Built - inbreathing

system) ชวยใหเกดความปลอดภยและเปนแหลงส�าหรบหายใจในกรณทอากาศภายในหองปรบฯ

ปนเปอนสงเจอปนหนากากส�าหรบหายใจออกซเจนจะมระบบก�าจดลมหายใจออกสภายนอกหอง

ปรบฯ(Overboarddumpingsystem)หนากากควรตองกระชบใบหนาของผปวยเพอใหไดรบออกซเจน

ไดอยางเตมทและปองกนการรวของออกซเจนออกสบรรยากาศในหองปรบฯซงเปนปจจยเสยงใหเกด

เพลงไหมทงนระดบออกซเจนภายในหองปรบฯชนดหลายหองตองไมเกนกวา23%ในกรณทใชถง

ครอบออกซเจนจะตองระวงการคงของCO2และความชน ออกซเจนทเขาสหนากากควรมความชน

เพอปองกนการระคายเคองตอเยอบทางเดนหายใจ

การปองกนเพลงไหมในหองปรบฯ

กอนปค.ศ.1970ยงไมมมาตรฐานความปลอดภยเพลงไหมระดบชาตมการรายงานอบตการณ

เพลงไหมภายในหองปรบฯ ชนดหลายหองครงแรกใน ค.ศ.1923ทหองปรบฯ ของCunningham

ประเทศสหรฐอเมรกาในชวงค.ศ.1923ถงค.ศ.1996มอบตการณเพลงไหมในหองปรบฯส�าหรบการ

รกษา (Clinical hyperbaric chamber) ในทวโลกจ�านวน 25 ครง (Sheffield andDesautels

1997,1998)(ศกษาจากรายงานของUnderseaandHyperbaricMedicalSociety)ในชวงเวลา73

ปนพบวามผเสยชวตจ�านวน91รายจากจ�านวนเพลงไหมจ�านวน40ครงของหองปรบฯประเภทDiving

bell,DecompressionchamberและPressurizedApolloCommandModuleส�าหรบหองปรบฯ

ส�าหรบการรกษา(Clinicalhyperbaricchamber)มผเสยชวต60รายจากเพลงไหม21ครง (ไมม

ผเสยชวตสหรฐอเมรกา)ผเสยชวตกอนปค.ศ.1980สาเหตสวนใหญเกดจากการเกดประกายไฟภายใน

212



หองปรบฯแตภายหลงปญหาดงกลาวลดลงผเสยชวตจากเพลงไหมทงหมดมสาเหตจากเกดจากระดบ

ออกซเจนภายในหองปรบฯทสง(Enrichedoxygenenvironments)สวนผรอดชวตเปนผทอยในหอง

ปรบฯทเพมความดนดวยอากาศ

อบตการณเกดเพลงไหมภายในหองปรบฯ ชนดหนงหองส�าหรบการรกษา (Clinical

monoplacechamber)ครงแรกถกรายงานขนครงแรกทญปนในค.ศ.1967และเกดขนอก3ครงใน

เวลาตอมาโดยทงหมดเกดจากการใชเครองท�าความรอนส�าหรบอนมอ(Handwarmer)ในปค.ศ.1978

Tobinรายงานถงการระเบดซงมสาเหตจากไฟฟาสถตภายในหองปรบฯชนดหนงหองทระดบความดน

3ATAขณะผปวยรบไดรบการฉายรงสโคบอลตระหวางการรกษาHBOTผลทเกดขนท�าใหผปวยปอด

ฉกแตรอดชวตในชวงปค.ศ.1976-1989ไฟฟาสถตเปนตนเหตของเพลงไหมภายในหองปรบฯชนด

หนงหองจ�านวน7ครงและมผเสยชวต5รายสาเหตคาดวามาจากการสะสมของประจไฟฟาจากถาด

ทท�าดวยไฟเบอรกลาสภายหลงจงไดเปลยนมาใชถาดสแตนเลสจากสาเหตดงกลาวจงท�าใหสมาคม

ปองกนเพลงไหมแหงสหรฐอเมรกา(NFPA)ก�าหนดแนวทางการบงคบใชสายดน(Gounding)ขนซง

ท�าใหปญหาทเกดขนหมดไปนอกจากนยงมอบตการณทเมองเนเปลจากการทเดกน�าปนของเลนเขาไป

ในหองปรบฯชนดหนงหองซงเปนสาเหตของประกายไฟและเดกเสยชวตในทสด

อบตการณของเพลงไหมภายในหองปรบฯชนดหลายหอง ถกรายงานขนครงแรกโดยYoun

และคณะในป ค.ศ. 1989 จากการใชผาหมทเพมความรอนดวยไมโครเวฟ (Externally heated

microwaveblanket)ทสงเขาสหองปรบฯทางหองส�าหรบสงยาเวชภณฑ(Safetylock)ไฟไดลกลาม

ขนอยางรวดเรวแตสามารถดบไดทนครงตอมาทเมองมลานประเทศอตาล ในป ค.ศ.1997 เกดการ

ระเบดขนภายในจนท�าใหมผเสยชวต 11 ราย จากการใชเครองท�าความรอนส�าหรบอนมอทใชแกส

(Gasoperatedhandwarmer)ซงคาดวาบรรยากาศภายในหองปรบฯมออกซเจนสง

การเสยชวตของผอยภายในหองปรบฯมสาเหตหลายประการเชนเชอเพลงระดบออกซเจนทสง

การผดปกตของระบบไฟฟา ไมมระบบดบเพลงและการขาดมาตรการปองกนในการการน�าวสดตอง

หามเขาภายในหองปรบฯดงนนจดส�าคญจงอยทการปองกนมาตรการตรวจสอบและการขจดสงทคาด

วาจะเปนสาเหตใหเกดเพลงไหมการเกดเพลงไหมภายในหองปรบฯชนดหนงหองจะรนแรงมากกวา

หองปรบฯชนดหลายหองเนองจากภายในเพมความดนดวยออกซเจน100%

มาตรการปองกนเพลงไหมภายในหองปรบฯ ชนดหนงหองประกอบดวย

à หามใชเครองใชไฟฟาภายในหองปรบฯ

à ผปวยไมสวมเสอผาทท�าจากไนลอน

à ผปวยไมใชสงทมสวนผสมของน�ามน หรอเครองส�าอางทมสารระเหย เชน

ครมทาหนา(Facialcream)น�ามนส�าหรบใชกบรางกาย(Bodyoil)สเปรยฉดผม

(Hairspray)กอนเขารบการรกษา

213



à ในกรณทเกดเพลงไหมใหลดความกดบรรยากาศลงจนถงระดบปกตและเปดประต

ควรระมดระวงออกซเจนทยงหลงเหลออยในเสนใยเสอผาทผปวยสวมใส

à ส�าหรบหองปรบฯ ชนดหลายหอง สมาคมปองกนเพลงไหมแหงสหรฐอเมรกา

(NFPA) ไดก�าหนดขอปฏบตไวเฉพาะ (NFPA-56Ddealingwith hyperbaric

facilities,andNFPA-53Mdealingwithfirehazardsinoxygen-enriched

environments)มาตรฐานทก�าหนดนประกอบดวย

à อปกรณทกชนดควรไดรบการออกแบบและทดสอบส�าหรบใชงานภายใตสภาวะ

ความดนบรรยากาศไดอยางปลอดภย ตวอยางเชนการทดสอบแรงดนและการ

ปองกนการเกดประกายไฟ

à สายไฟและอปกรณไฟฟาทตดตงประจ�าทตองปฏบตตามNFPA-70,National

ElectricalCode,Article500,classI,DivisionI

à อปกรณทกชนดรวมทงวงจรไฟฟาตองเปนแบบปองกนน�าปองกนการระเบดและ

ปองกนน�าจากหวกระจายน�าดบเพลง(Sprinker)

มาตรการปองกนเพลงไหมภายในหองปรบฯ ชนดหลายหองประกอบดวย

à หามมสารระเหยหรอของเหลวไวไฟภายในหองปรบฯ

à สารหลอลนอปกรณภายในหองปรบฯ ควรเปนชนดHalogenated polymer

hydrocarbonหลกเลยงการใชสารหลอลนทท�าใหเกดการตดไฟได

à ระดบออกซเจนภายในหองปรบฯ ตองต�ากวา 23% ในกรณทสงกวา 25%

ควรหยดจายออกซเจนและตรวจหาจดรวของออกซเจน

à ควรตดตงระบบตรวจจบอออกซเจนชนดบงคบดวยมอหรอระบบอตโนมต

à ตดตงระบบดบเพลงทใชหวกระจายน�าดบเพลงรวมกบมถงดบเพลงไวส�ารองและ

มการฝกเมอเกดเพลงไหมและการหนไฟอยางสม�าเสมอ

ในขอบงคบNFPA99,Chapter19ไดวางแนวทางของระบบดบเพลงส�าหรบClassA-

Human,Multipleoccupancyไวมหลกทส�าคญดงน

à ระบบดบเพลงตองสามารถควบคมไดทงภายนอกและภายในหองปรบฯ

à ใหใชน�าเปนสงส�าหรบดบเพลง

à เจาหนาททกคนควรไดรบการฝกการควบคมการใชระบบดบเพลง

à NFPAไมไดก�าหนดแนวทางการดบเพลงภายในหองปรบฯชนดหนงหองไว

214




กองเวชศาสตรใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอ.2555.แนวทางการดแลควบคมและ

ปฏบตการ หองปรบแรงดนบรรยากาศสง แนวทางการดแลผปวยทไดรบการรกษาดวยออกซเจน

แรงดนสงเอกสารอางองมาตรฐานหองปรบแรงดนบรรยากาศสง.กรงเทพฯ:กองเวชศาสตรใตน�าและ

การบนกรมแพทยทหารเรอ

WilberTWorkman.1999.HyperbaricFacilitySafety:APracticalGuide.Arizona:Best

publishingcompany

K.K.Jain.2009.TextbookofHyperbaricMedicine.Germany:HogrefeandHuber

Publishers


ความสามารถผปฏบตงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงและการฝก (Staff Competencies and Training)

บทท

ความปลอดภยเปนประเดนทมความส�าคญทสดส�าหรบการปฏบตงานเวชศาสตรความดน

บรรยากาศสงผปวยทกคนตองผานการตรวจและประเมนกอนเขารบการรกษาเครองมอและอปกรณ

ตางๆ ตองไดรบการตรวจสอบ ซอมบ�ารงตามวงรอบทก�าหนดไว มการจดท�าปายใหขอมลและ

เครองหมายแสดงดานความปลอดภย เชนสงของตองหามน�าเขาภายในหองปรบฯการใชออกซเจน

และการหามสบบหรนอกจากนควรจดท�าแนวทางการปฏบตในกรณฉกเฉนตดประกาศใหรบทราบโดยทวกน

การฝกและการประเมนความสามารถทางคลนก (Comprehensive training andClinical

competency) เปนสงทมความจ�าเปนส�าหรบการศกษาและชวยใหความรทไดมความสมบรณ ซงจะ

ชวยลดความเสยงทอาจกระทบตอผปวยครอบครวและเจาหนาทวธการประเมนผลเจาหนาทจะตอง

ชดเจนมวตถประสงคและผานการตรวจทานจากผรบผดชอบกอน

การฝกปฏบตเฉพาะภายใตความดนบรรยากาศสงเปนสงส�าคญส�าหรบชวยใหเกดความ

ปลอดภยตวอยางหลกสตรทจดใหมการฝกนเชนหลกสตรเบองตนดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

ซงเปนหลกสตรทผานการรบรองจากคณะกรรมการศกษาของสมาคมเวชศาสตรใตทะเลและเวชศาสตร

ความดนบรรยากาศสง(IntroductoryHyperbaricCourseapprovedbytheEducationCommittee

oftheUnderseaandHyperbaricMedicalSociety:UHMS)

ผอ�านวยการดานความปลอดภย(SafetyDirector)ควรเขารบการอบรมหลกสตรผอ�านวยการ

ดานความปลอดภย(SafetyDirectorCourse)เนองจากเปนผทมบทบาทรบผดชอบความปลอดภย

ของหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทงนหนาทดงกลาวควรเปนหนงในคณะกรรมการดานความ

ปลอดภยซงจะชวยสงเสรมความตระหนกในเรองขอก�าหนดตางๆของหนวยงานควรมการฝกในเรอง

ความปลอดภยและการดบเพลงอยางสม�าเสมอ

การฝกทบทวนการปฏบตงานเปนสงทมความส�าคญมากซงนอกจากไดรบความรความช�านาญแลว

ยงชวยใหเจาหนาทไดตระหนกถงเรองความปลอดภยหนวยงานควรจดท�าแผนฝกอบรมการปฏบตงาน

วงรอบ12เดอนโดยรวมเนอหาดานความปลอดภยไวดวย


12

216


ความสามารถผปฏบตงานงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง และการฝก

จดใหมการประชมวชาการ การประชมอภปรายและการประชมเชงปฏบตการดานเวชศาสตร

ความดนบรรยากาศสงตลอดทงปรวมถงจดใหมขอมลขาวสารกจกรรมส�าหรบการแลกเปลยนความ

คดเหนและการเรยนรซงกนและกนของเจาหนาททท�างานรวมกนทงแพทย พยาบาลและเจาหนาท

เทคนคตางๆ

ทางหนงส�าหรบการฝกคอการเยยมส�ารวจของคณะการตรวจรบรองรองคณภาพของสมาคม

เวชศาสตรใตทะเลและเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง(UHMS)เปนเวลา2วน

พยาบาลเวชศาสตรความกดบรรยากาศ (TheBaromedicalNursesAssociation : BNA

เวบไซต www.hyperbaric nurses.org ) ไดรวมมอกบคณะกรรมการแหงชาตดานการด�าน�าและ

เทคโนโลยดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง(TheNationalBoardofDivingandHyperbaric

Technology :NBDHMT) ในการออกประกาศนยบตรพยาบาลเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

(HyperbaricNurses) โดยNBDHMT จดท�าแนวทางการฝกอบรมจ�านวน 480 ชม. (480-hour

competencyguideline) ส�าหรบเจาหนาทเทคนคเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง (Hyperbaric

Technician)ซงพยาบาลควรเขาใจและคนเคยกบขอก�าหนดนซงมรายละเอยดของการประเมนความ

สามารถทางคลนกส�าหรบผปฏบตงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง(Clinicalcompetencies)

ทควรน�ามาใชในครงแรกและมการประเมนความสามารถเจาหนาทอยางนอยปละครง อาจอยในรป

แบบของรายการตรวจสอบ (Checklist) โดยเนอหาประกอบดวย ระดบการประเมนตนเอง

(Self-assessmentscale),แผนพฒนา(Developmentplan)และวธการพฒนา(Methodofvalidation)

ระดบการประเมนตนเอง (Self-assessment scale)

ความสามารถ(Competency)ชวยสะทอนใหเหนถงศกยภาพในการด�าเนนการอยางปลอดภย

ถกตองมประสทธภาพและถกกฎหมาย

� 1=ไมเคยมประสบการณมากอน

� 2=เคยสงเกตเหนเทานน

� 3=เคยปฏบตมาแลวแตตองการปฏบตเพมเตม

� 4=สามารถปฏบตโดยไมตองมผชวยเหลอ

แผนพฒนา (Development plan)

กจกรรมตามแผนนอยทสดทจะชวยใหบรรลความสามารถ

� เรยนฝกปฏบตและตรวจสอบ(Learn,Practice,Validate)

� ฝกปฏบตและตรวจสอบ(PracticeandValidate)

� ตรวจสอบอยางเดยว(Validateonly)

217



วธการตรวจสอบ (Method of validation)

� ตรวจงาน(QIMonitor/ChartAudit)

� พดคย(Discussion)

� สงเกตการท�างานประจ�าวน(ObservationofDailyWork)

� กลบไปฝกในทจ�าลอง(ReturnDemonstrationinSimulatedSetting)

� กลบไปฝกในหนวยรกษา(ReturnDemonstrationinClinicalSetting)

� ทดสอบภายหลง(PostTest)

� เปนแบบอยาง(Exemplar)

แนวทางการประเมนตอไปนสามารถน�ามาประยกตใชซงมรายละเอยดเกยวกบความรทวไป

ทางคลนกความรเกยวกบการดแลแผลและความรเกยวกบเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงดงน

1.แนะน�าทวไป

x การรกษาแผลx รและเขาใจโครงสรางขององคกรและระบบการรายงานx การน�าชมและแนะน�าสถานทx ทบทวนท�าความเขาใจในเรองภาระงาน(JobDescription)และความคาดหวงx ตรวจสอบและท�าความเขาใจคมอพนกงาน

2.แนะน�าหนวยงานดแลแผล (Wound Care)2.1 การประเมนทางกายภาพเรองแผล

à แสดงถงความรเรองกายวภาคของผวหนงและระบบหอหมรางกาย

à แสดงถงความรสรรวทยาระยะเวลาการหายของแผล

à แสดงถงความร เรองพยาธสรรวทยารวมถงการปนเป อนของเชอจลนทรย

และการตดเชอ

à แสดงถงความรเรองการตรวจวนจฉยของแผล(Diagnostictest)

à แสดงถงความรการประเมนผวหนงและแผล

à แสดงถงความรชนดของแผล

à แสดงถงความรปจจยทมผลตอการหายของแผล

à แสดงถงความรประวตทางการแพทยและโรครวม(Comorbidities)

à แสดงถงความรการประเมนอาการบวมและการจดการขาสวนลางบวม

à แสดงถงความรการประเมนหลอดเลอดขาสวนลาง

à แสดงถงความรการควบคมการตดเชอ

218



2.2 การเตรยมผปวยและการรกษา

à แสดงถงความรความสขสบายของผปวยและการจดการกบความปวด

à แสดงถงความรการประเมนภาวะโภชนาการและการด�าเนนการ

à แสดงถงความรมาตรการการควบคมการตดเชอทเปนมาตรฐานรวมถงการลางมอ

à แสดงถงความรขอพจารณาดานความปลอดภยตางๆ

à แสดงถงความรขอบงชการรกษาและขอหาม

à ขอบงชการตดเนอเยอทตาย(Debridement)และขอหามตางๆ

à แสดงถงความรการแตงแผลและการเตรยมพนผวของบาดแผลใหเหมาะสม

ส�าหรบการหายของแผล(Woundbedpreparation)

à แสดงความรในเรองยาทใชใสแผล

à แสดงถงความรทางศลยกรรมรวมถงการท�ากราฟ

à แสดงถงความรเรองเฝอก(Casting,Splint)

à แสดงถงความรPressuremanagement,supportmanagement,off-loading

à แสดงถงความรอปกรณชวยตางๆ(Assistivedevices)

à แสดงถงความรเรองสงทใชทดแทนผวหนง(Skinsubstitutes)

2.3 การใหความรแกผปวยและญาต

à แสดงถงความรการสงเสรมและการมสวนรวมของผปวยในการรกษาHBOT

à แสดงถงความรดานจตสงคมและขอแตกตางทางวฒนธรรม

2.4 การบนทก(Documentation)

à แสดงถงความเขาใจขอก�าหนดการบนทก

à แสดงถงการบนทกทเกยวของกบประวตผ ปวย กายภาพ อาการทผานมา

และแผนการทถกตอง

2.5 คาบรการรกษาHBOTและสทธการรกษา

à แสดงถงความรทเกยวของกบคาบรการและสทธการรกษา

3. ความสามารถดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง (Hyperbaric Competency)3.1 ทวไป

à เอกสารผานการอบรมหลกสตรเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเบองตน

(DocumentationofattendanceatHBOTIntroductionCourse)

à เอกสารใบอนญาตทใชงานอยในปจจบน

à ทบทวนและท�าความเขาใจคมอความปลอดภยส�าหรบการบ�าบดดวยออกซเจน

แรงดนสง

à เยยมชมหนวยบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงครบสมบรณ

219



à สามารถบอกพนททใชในกรณทมสถานการณฉกเฉน(EmergencyProcedure)

à สามารถบอกต�าแหนงทเกบอปกรณปองกนตางๆ (Personal Protective

Equipment)

à สามารถบอกต�าแหนงทเกบสมดบนทกและบนทกการซอมบ�ารงตางๆ

à สามารถบอกรายการสงของทอนญาต/ไมอนญาตเขาหองปรบฯ

à สามารถบอกต�าแหนงทตดปายโปสเตอรสงของทไมอนญาตเขาหองปรบฯ

à สามารถบอกต�าแหนงทตดปายหามสบบหร

à สามารถบอกแหลงคนควาหนงสออางองดานHBOT

à สามารถบอกต�าแหนงทตดตงหนาการหายใจฉกเฉนของOperator

à แสดงใหเหนถงการเขาถงระบบแจงไฟไหม(FireAlarmSystem)

à บอกนโยบายในเรองต�าแหนงทอยของแพทยเจาหนาทควบคมเครอง(Operator)

ขณะรกษาHBOTตามทก�าหนดไว

à บอกบทบาทหนาทของผอ�านวยการดานความปลอดภย (Safety Director)

ทก�าหนดไว

à บอกนโยบายเกยวกบการควบคมการใชแกสตางๆ(GasHandling)ทก�าหนดไว

à บอกนโนบายการเกบรกษาแกส

à บอกนโยบายการเกบรกษาวสดอนตรายตางๆทก�าหนดไว

à แสดงการเพมและลดความดนบรรยากาศ

à บอกนโยบายการรกษาความสะอาดในพนทรกษาHBOTทก�าหนดไว

à บอกความตองการแสงสวางในพนทรกษา HBOT รวมทงแสง Overhead

และไฟฉกเฉน

à บอกถงระบบไฟฟาฉกเฉนส�ารองกรณระบบไฟฟาปกตดบ

à บอกทตงเกบถงออกซเจนและพนทโดยรอบ

à บอกขอก�าหนดการฝกดบเพลงทก�าหนดไว

à บอกขอก�าหนดการใหความรเรองความปลอดภยทก�าหนดไว

à บอกนโยบายการหามสบหรในพนทHBOTและผปวย

à บอกรายละเอยดการใหความรผปวยทเขารบการรกษาHBOT

3.2 การสอสาร

à เขาใจการรายงานแพทยเมอผปวยเกดปญหา

à บอกขนตอนการรายงานกรณเครองมออปกรณช�ารดเสยหาย

à บอกขนตอนการรายงานความเสยง

3.3 การใหความรแกผปวยและผดแล

à แสดงถงความร ทเกยวกบเปาหมายในการเสรม การมสวนรวมของผ ปวย

และการยดมนกบแผนการดแล

220



à แสดงถงความรดานจตสงคมและประเดนทางวฒนธรรม

3.4 การบนทก(Documentation)

à แสดงถงความเขาใจขอก�าหนดบนทกตางๆ

à ตรวจสอบการลงนามยนยอมรกษาHBOT

à ร และแสดงถงความร แบบบนทกทกชนด เวชระเบยนอ เลกทรอนกส

และเอกสารทใชส�าหรบบนทกการรกษาผปวย

à บนทกตามแบบบนทกการประเมนผปวยกอนการรกษาและแบบบนทกการให

การรกษาอยางสมบรณ

à ลงบนทกแฟมผปวยและบนทกภายหลงการรกษาใหเรยบรอย

à แสดงถงความรเกยวกบการท�างานขององคกรตางๆทเกยวกบดานการบ�าบดดวย

ออกซเจนแรงดนสง(HBOTRegulatoryguidelines)ประกอบดวย

x AmericanSocietyofMechanicalEngineers(ASME)

x PressureVesselsforHumanOccupancy(PVHO)

x AmericanNationalStandardsInstitute(ANSI)

x CompressedGasAssociation(CGA)

x CodeofFederalRegulations(CFR)

x NationalFireProtectionAssociation(NFPA)

x TheJointCommission(TJC)

x UnderseaandHyperbaricMedicineSociety(UHMS)

x FoodandDrugAdministration(FDA)

à ลงบนทกตามชนดผปวยทรบการบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงอยางสมบรณ

à แสดงถงความเขาใจบนทกการซอมบ�ารงประจ�าวนประจ�าสปดาหประจ�า1เดอน

และประจ�าปอยางสมบรณ

à แสดงถงความเขาใจบนทกจ�านวนผปวยทมารบการรกษาประจ�าวนของหองปรบฯ

แตละเครองอยางสมบรณ

3.5 อปกรณหองปรบฯ

à มความรและแสดงถงความรเกยวกบระบบทางเดนทอแกสทมแรงดน

à แสดงใหเหนขนตอนปดวาลวฉกเฉนทหองปรบฯและกอนถงหองทตงหองปรบฯ

à แสดงใหเหนการใชและเหตผลการปรบแตงFlowmeterระหวางรกษาHBOT

à แสดงต�าแหนงExhaustvalveทดานนอกอาคาร

à แสดงใหเหนการใชระบบสอสารของหองปรบฯ

à ทราบสงทอาจสงผลกระทบตอการสอสารระหวางผปวยและเจาหนาทควบคม

เครอง(Operator)

221



à สามารถตดตอทางเสยง (อปกรณสอสารวธตางๆ) และสายตา (จอมอนเตอร)

ของหองปรบฯไดอยางคนเคย

à แสดงใหเหนถงการตรวจสอบValve seats,Gasket,HosesและLubricant

ทใชกบออกซเจน

à แสดงใหเหนการตรวจสอบAcrylicและการบนทก

à บอกถงการประทบเครองหมายบนหองปรบฯ ANSI/ASME PVHOPVHO-1

Standard

à บอกการตรวจดระดบออกซเจนทgauge

à แสดงการตรวจความสมบรณของสายดนหองปรบฯ

à แสดงการตรวจความสมบรณของสายดนรดขอมอส�าหรบส�าหรบลดไฟฟาสถต

ส�าหรบการรกษาดวยหองปรบฯชนดหนงหอง(Patientgroundingstrap)

à แสดงการตรวจความสมบรณสวนปองกนสายสญญาณสอสารจากดานกายภาพ

และการสมผสกบวสดไวไฟ

3.6 การใชแกส

à แสดงการดสดสวนของแกสทถงภายนอก

à ทราบถงการเกบถงแรงดนสงในทเกบเฉพาะและจ�ากดเฉพาะผไดรบอนญาต

à ทราบวาถงแรงดนสงทกชนดหามเกบไวใกลกบเชอเพลง

à ทราบวาถงแรงดนขนาดใหญตองมอปกรณยดเพอกนลมหรอกระแทก

à ทราบวาการขนสงถงแรงดนขนาดใหญตองใชรถบรรทกเฉพาะทมอปกรณส�าหรบ

ยดถงใหมนคง

à ทราบถงการใชฝาครอบหวถงถงแรงดนสง

à ทราบถงการใชPressureregulatorเพอลดแรงดนแกสกอนน�าไปใชงาน

à ทราบถงการใชอปกรณปองกนส�าหรบใชงานกบถงออกซเจนเหลว เชน แวนตา

ถงมอหนงและรองเทา

3.7 แกสทใชหายใจ(Breathinggassupply)

à รและแสดงถงความรแหลงของGassupply

à แสดงถงความรการใชEmergencyoperatorหนากากใหออกซเจน

3.8 ความปลอดภยจากแรงดน(Pressuresafety)

à รและแสดงถงความรในขนตอนใชงานและการปดประตหองปรบฯทถกตอง

à รถงวธการการปรบความดนหองปรบฯหองตางๆเชอมตอเขาหากน

à รถงบญชรายการความเสยงภายในและภายนอกหองปรบฯ

à แสดงถงการใชงานประตทมแรงดนทกชนด(Pressureboundarydoor)

222



3.9 ระบบดบเพลง

à รต�าแหนงอปกรณดบเพลง

à ทราบต�าแหนงของFirealarm

à แสดงการใชถงดบเพลง

3.10ความปลอดภยจากเพลงไหม

à แสดงถงความรแหลงประกายไฟทอาจเกดขน

à ทราบรายการสงของตองหามเขาหองปรบฯ

à แสดงถงความรการปฏบตตอภาวะฉกเฉนเมอเกดเพลงไหม

x ในหองปรบฯ

x หองทตงหองปรบฯ

x ในหองโถง

x ในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

3.11มาตรฐานหองปรบฯ:ขนตอนการท�างานของหองปรบฯ

à แสดงการตรวจสอบและความเขาใจผงควบคมหองปรบฯ (Chamber console

panellayout)

à ทราบต�าแหนงและการท�างานของระบบAutomaticและManualcontrol

à แสดงการเพมและลดความดนหองปรบฯ

3.12รายการตรวจสอบ(Checklists)ตารางการด�าและตารางการรกษา

à แสดงถงความรเรองรายการตรวจสอบหองปรบฯ(Chamberchecklist)

à แสดงถงความรเรองรายการตรวจสอบผปวย(Patientchecklist)

à แสดงถงความรเรองตารางการลดความกด(DecompressionTable)

à แสดงถงความรเรองแผนการลดความกด(DecompressionProtocol)

à แสดงถงความรเรองตารางการลดความกดดวยคอมพวเตอร (Decompression

TableComputation)

3.13ภาวะฉกเฉนของหองปรบฯ:ขนตอนการปฏบต

à มความรเกยวกบผง/แผงควบคมในการใชงานภาวะฉกเฉน

à บอกเหตผลถงการใชEmergencyDecompressionButton

à บอกวธการควบคมEmergencyDecompressionButtonเมอมเหตการณฉกเฉน

3.14การประเมนผปวย(Patientassessment)

à มความร และแสดงถงความร เกยวกบภาวะทจ�าเปนตองสงตอผ ปวยเขารบ

การรกษาHBOT

à ทราบประโยชนของHBOTทคาดวาจะไดรบ

à แสดงถงความรแผนการรกษาและรหนาทของเจาหนาทตางๆทเกยวของ

223



à ไดสงเกตเหนการปรกษาเบองตน(Initialconsultation)

à ไดตรวจดเหตผลของการสงผปวยมารบการรกษาHBOT

à ไดพดคยท�าความเขาใจในรายละเอยดเหตผลของแผนการรกษา

à ท�าใหผปวยรวมมอในการรกษา

à แสดงถงความรเกยวกบผลขางเคยงของชองหชนกลางและเยอแกวหทเปลยนไป

จากปกต

à การควบคมระดบน�าตาลในเลอด

à มนใจวาผปวยลงนามยนยอมกอนเขารบการรกษาHBOT

3.15การเตรยมผปวยและการรกษา(ตามมาตรฐานการดแลผปวยของพยาบาลเวชศาสตร

ความกดบรรยากาศ)

à แสดงถงความรในเรองความวตกกงวลเนองจากขาดความรความเขาใจเกยวกบ

การบ�าบดดวยออกซเจนแรงดนสงและขนตอนการรกษา

à แสดงถงความรผปวยมโอกาสไดรบบาดเจบจากการเขาหรอออกหองปรบแรงดน

บรรยากาศสงและหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

à แสดงถงความรผปวยมโอกาสบาดเจบจากความกดบรรยากาศ (Barotrauma)

ตอหไซนสฟนปอดหรอฟองแกสในหลอดเลอดสมอง(Cerebralgasembolism)

เนองจากการเปลยนแปลงความกดบรรยากาศภายในหองปรบฯ

à แสดงถงความรผปวยมโอกาสเกดอาการชกจากออกซเจนเปนพษเนองจากไดรบ

ออกซเจน100%ทความดนบรรยากาศสงกวาปกต

à แสดงถงความรผปวยมโอกาสไดรบแกสส�าหรบรกษาไมเพยงพอเนองจากระบบ

จายแกสและความตองการ/ขอจ�ากดของผปวย

à แสดงถงความรเรองวตกกงวลเนองจากรสกอยในทจ�ากดภายในหองปรบฯ

à แสดงถงความรผปวยทมอาการปวดเนองจากพยาธสภาพการเจบปวยทผปวย

เปนอย

à แสดงถงความรผปวยรสกไมสขสบายเนองจากการเปลยนแปลงของอณหภม

และความชนภายในหองปรบฯ

à แสดงถงความรผปวยมโอกาสไมสามารถจดการกบความเครยดทเกดจากการ

เจบปวยและ/หรอขาดการสนบสนนทางจตสงคม

à แสดงถงความรผปวยมโอกาสเกดหวใจเตนผดจงหวะเนองจากพยาธสภาพของ

โรคทเปนอย

à แสดงถงความรผปวยมโอกาสเกดภาวะพรองสารน�าเนองจากการขาดน�าหรอการ

เปลยนแปลงสารน�าในรางกาย

224



à แสดงถงความรผปวยมการเปลยนแปลงการแลกเปลยนออกซเจนในเนอเยอสมอง

(Cerebraltissueperfusion)ซงเกยวกบ

x Carbonmonoxidepoisoning

x Decompressionsickness

x Gasembolism

x อนๆ

à แสดงถงความรผปวยมโอกาสเกดการเปลยนแปลงความสขสบายสมดลของสาร

น�าและอเลคโตรไลทเนองจากอาการคลนไสและอาเจยน

à แสดงถงความรผปวยมการเปลยนแปลงการดแลสขภาพเนองจากขาดความร

à แสดงถงความร มโอกาสเกดภาวะออกซเจนเปนพษตอปอดเนองจากไดรบ

ออกซเจน100%ภายใตความกดบรรยากาศสง

à แสดงถงความรมโอกาสเกดอนตรายจากไฟไหมภายในหองปรบฯ

3.16การจดการเมอมBarotrauma

à รและแสดงถงความรอาการและอาการแสดงของBarotrauma

à รและแสดงถงความรการจดการภาวะฉกเฉนของBarotrauma

à แสดงการปรบหชนกลางวธตางๆ

à แสดงการสอนวธปรบหชนกลางใหกบผปวยระหวางการเพมและการลดความกด

3.17การจดการเมอเกดOxygentoxicity

à รและแสดงถงความรอาการและอาการแสดงของCNStoxicity

à รและแสดงถงความรอาการและอาการแสดงของPulmonarytoxicity

à รและแสดงถงความรวธการตางๆทจะชวยลดอาการเมอเกดCNSOxygentoxicity

à ทราบปจจยแทรกซอนอนๆทสงเสรมใหเกดPulmonarytoxicity

3.18การจดการเมอเกดHypoglycemia

à แสดงวธการตรวจระดบน�าตาลในเลอด

à แสดงความคดเหนระดบน�าตาลทจ�าเปนกอนHBOT

à แสดงความคดเหนวธการเพมระดบน�าตาลกอนการรกษาHBOT

à แสดงความคดเหนความส�าคญของการทราบผลระดบน�าตาลภายหลงการรกษา

3.19Pulmonarybarotrauma

à รและแสดงความรถงปจจยเสยงของPulmonarybarotraumaขณะลดความกด


à รและแสดงความรการจดการอยางรบดวนในกรณทคาดวาเกด Pulmonary

barotraumaขณะลดความกดบรรยากาศ

225



à บอกความแตกตางของ

x Cerebralgasembolism

x Pneumothorax

x TensionPneumothorax

x Mediastinumemphysema

x Subcutaneousemphysema

3.20ภาวะแทรกซอนจากระบบหวใจและหลอดเลอด

à มความสามารถในการตรวจสอบสญญาณชพอยางมประสทธภาพ

à รถงอาการทรนแรงฉบพลนของระบบหวใจและหลอดเลอด

à มความสามารถในการท�าCPRพนฐานไดอยางมประสทธภาพ

3.21การควบคมการตดเชอ(Infectioncontrol)

à รและแสดงความรในเรองStandarduniversalprecautions

à เขาใจปจจยเสยงของผปวยและอปกรณจากการสมผสเชอ

à แสดงการดแลและท�าความสะอาดหองปรบฯ

à ระบเหตผลในการท�าความสะอาดในพนททใชรกษาHBOT

à ตรวจสอบ Acrylic ภายหลงการรกษาว ามสารคดหลงตกคางหรอไม

ในกรณทใหท�าความสะอาดกอนการรกษาครงตอไป

à บอกใหทราบเมอใดตองท�าความสะอาดหองปรบฯ

226





publishingcompany




การจดการดานความปลอดภย หนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

บทท


13มหนวยงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงหลายแหงทพยาบาลมบทบาทรบผดชอบใน

การพฒนาและบรหารจดการในเรองความปลอดภยของหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

ปจจยส�าคญของความส�าเรจของการปฏบตงานคอแผนงานดานความปลอดภยซงมองคประกอบใน

เรองของการควบคมขนตอนการปฏบตงานอยางรอบคอบการใสใจในรายละเอยดวธการปฏบตการ

ซอมบ�ารงเชงปองกนความระมดระวงการฝกอบรมความรในเรองเครองมอตางๆฯลฯการดแลสง

แวดลอมใหมความปลอดภยใหแกผปวยและเจาหนาทไมใชเปนสงทเกดขนไดเองแตเปนผลทเกดจาก

การทศนคตทด ซงจะเรมจากการเรยนรหลกพนฐานดานความปลอดภยของงานเวชศาสตรความดน


แผนงานดานความปลอดภย เกยวของกบในประเดนดงน1. ขนตอนการปฏบตงาน (Operational Procedure) ผมหนาทบรหารจดการควรพฒนา

ขนตอนการปฏบตงานทครอบคลมประเดนตางๆ ตามชนดอปกรณ เครองมอของหนวย

งานนนๆ ซงไมเพยงแตเรองของขนตอนการปฏบตทครอบคลมสงตางๆ ทกรายการของ

เครองมอจนถงหองปรบฯหรอระบบหองปรบฯเทานนควรรวมเรองกจกรรมการดแลผปวย

ไวดวยเขยนค�าแนะน�าการปฏบตตงแตหลกการพนฐานดานความปลอดภยทถกตองไว

2. การเอาใจใสตอรายละเอยดตางๆ(Attentionofdetail)ขนตอนการปฏบตควรระบทกๆ

แงมมลกษณะทงการปฏบตงานและการบ�ารงรกษาระบบหองปรบฯเครองมอแพทยหรอ

ขนตอนการรกษาผปวยระดบของรายละเอยดทก�าหนดไวควรเพยงพอทไมท�าใหเกดความ

ขดของในรายละเอยดทจ�าเปน

3. ความระมดระวง(Vigilance)บางองคการอาจมแผนความปลอดภยทเขมแขงและดอยแลว

แตในบางหนวยงานอาจไมคอยใหความสนใจในเรองดงกลาวมากนก โดยเหนเรองความ

ปลอดภยเปนเรองเลกอยางไรกตามหายนะทรนแรงตางๆซงอาจมจ�านวนนอยแตเปนผล

มาจากบางสงซงเปนลกโซมาพวงกนจนเปนสาเหตของอบตเหตเกดขนการทคอยควบคม

เขมงวดใหมความระมดระวงอยอยางสม�าเสมอจะชวยลดลกโซของหายนะได

4. การซอมบ�ารงเชงปองกน (PreventiveMaintenance) การดแลเครองมออปกรณตางๆ

ใหสามารถท�างานไดอยางสมบรณเตมประสทธภาพ จะขนอยกบระบบการซอมบ�ารง

228


การจดการดานความปลอดภยหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

ปองกน โดยทวไปแลวเครองมอทใชภายใตแรงดนบรรยากาศจะไดรบการออกแบบเปน

อยางดเชอถอไดสงและตองการการซอมบ�ารงคอนขางนอย(ยกเวนหองปรบฯชนดหลาย

หองทมระบบมความซบซอนมาก)ผลทตามมาในเรองการตดขดดานงบประมาณจะท�าให

เกดการตดขดในการซอมบ�ารงทมคาใชจายไมมากนกแตปฏบตตามวงรอบอยางสม�าเสมอ

จะมคาใชจายโดยรวมถกกวาการทตองเสยคาใชจายอยางมากเมอเครองตองเสยหายมาก

และตองซอมใหญ

5. การฝกอบรมทถกตอง (Proper training)การใสใจและระมดระวงใหความส�าคญในเรอง

ความปลอดภยเรมจากการศกษาใหหองเรยนและน�ามาใชภายในหนวยงาน จากการ

วเคราะหอบตการณรายแรงทผานมาพบวาสาเหตใหญเกดจากเจาหนาทควบคมเครอง

(Operator)การใหความรทถกตองในเบองตนและใหการศกษาตอเนองอยางสม�าเสมอจะ

ชวยบรรเทาหรอลดสงเลวรายในอนาคตไดควรสรางมาตรฐานขนต�าการฝกอบรมไวและ

บงคบใชในชมชนหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงผลลพธของการฝกอบรมควรเนน

จดทใหเจาหนาททกคนไดรบขอมลความรตางๆทเพยงพอส�าหรบใชงานในสถานการณ

นนๆ

6. การฝกจนช�านช�านาญการตอบสนองทถกตองในสถานการณฉกเฉนควรค�านวณและตอบ

สนองโดยทนท ถงแมวาจะยากทจะใหแตละคนสามารถจดจ�าทกๆการปฏบตในขนตอน

ฉกเฉนตางๆไดแตกมความจ�าเปนทจะตองใหทกคนฝกอยางเปนประจ�าสม�าเสมอส�าหรบ

รองรบการในสถานการณฉกเฉน แตละคนตองมความคนเคยเพยงพอกบทกหนวยงาน

ตางๆหรอขนตอนการใชงานอปกรณตางๆในกรณฉกเฉนมการใชEmergencychecklist

เพอชวยในการตอบสนองตอสถานการณฉกเฉนเปนไปดวยความรวดเรวความรบผดชอบ

ของแตละบคคลกมความส�าคญการฝกเปนกลมจะชวยใหเจาหนาทไดตระหนกถงความ

รบผดชอบไดดแมวาแนะน�าวาควรมการฝกประจ�าทกๆเดอนวงรอบทนอยทสดไมควรเกน

กวา1ไตรมาส

7. จตส�านกดานความปลอดภยการปฏบตตามทกลาวมาจะชวยใหเกดการปลกฝงจตส�านก

ดานความปลอดภยใหแกเจ าหนาทด านเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทกๆ

คนในองคกรทศนคตทเกดขนนจะสงผลไปถงผปวยทจะเกดความเชอมนและลดความวตก

กงวลได

องคประกอบความปลอดภยดานเครองมออปกรณมกฎเกณฑ(Code)และมาตรฐาน(Standard)หลายสวนทชวยในดานความปลอดภยของ

เครองมออปกรณทน�ามาใชในหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงประกอบดวย

กลมแรกเปนหนวยแรกทเกยวของในเรองดงกลาวคอTheAmericanSocietyofMechanical

Engineers(ASME)และมาตรฐานตางๆทจดท�าขนโดยคณะกรรมการของThePressureVesselfor

229



HumanOccupancy(PVHO)สรปไดวาASME/PVHOมบทบาทในการออกกฎทเกยวกบการออกแบบ

จดสรางหองปรบฯถงแมวายงไมไดเปนกฎขอบงคบทน�าไปใชทวโลกแตกเปนแนวทางการปฏบตทด

กลมทสอง มความส�าคญในการออกแบบความปลอดภยระบบภายใตความกดบรรยากาศ

(HyperbaricSystem)ไดแกTheNationalFireProtectionAssociation(NFPA)และมาตรฐาน

ความปลอดภยดานการเกดไฟไหมของหนวยงานดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงมาตรฐาน

ทไดจดท�าไวคอNFPA99ซงมการก�าหนดใหใชทง50รฐของสหรฐอเมรกาซงแตกตางกบมาตรฐาน

ASME/PVHOทยงไมไดก�าหนดใหใชทง50รฐ

กลมทสามเปนกลมทยงมบทบาทไมเดนชดมากนกไดแกTheFoodandDrugAdministration

(FDA)หนวยงานนก�าหนดใหหองปรบฯอยในกลมของเครองมอแพทยกลมท2ซงก�าหนดใหผผลตตอง

ปฏบตตามขอก�าหนด510(K)Pre-marketNotificationRequirementsกอนทจะออกแบบหองปรบฯ

ซงการปฏบตตามจะชวยใหสนคาสามารถออกตลาดไดอยางถกกฎหมายปจจบนหองปรบฯทผลตใน

สหรฐฯ ยงไมไดปฏบตตามขอบงคบนมองคดานสถานพยาบาลบางแหงพจารณาวาการจดซอหอง

ปรบฯไมไดปฏบตตามขอก�าหนด510(K)ดงนนทางออกในเรองนจงควรหนมาจดซอผลตภณฑของท

อนทมขอก�าหนดทใกลเคยงกนเชนทไดรบเครองหมายCEของยโรปเปนตน

แนวทางทพฒนาโดย TheAmericanSociety for Testing andMaterials (ASTM) เปน

ผออกแบบการใชอปกรณทเกยวกบออกซเจน แนวปฏบตนชวยใหลดความเสยงการเกดไฟไหม

จากการใชวสดทไมถกตองการออกแบบทไมเหมาะสมหรอการซอมบ�ารงทไมดTheCompressGas

Association(CGA)ไดใหแนวทางการตดตงระบบจายออกซเจนหลก,ระบบจายออกซเจนรองและความ

บรสทธไว การปฏบตตามจะเปนการประกนใหกบผใชงานวาขนตอนทส�าคญไดรบการปฏบตในเรอง

ทเกยวกบการไดรบแกสทมคณภาพใหแกผปวยหรอหองปรบฯนอกจากนTheUnderseaandHyper-

baricMedical Society(UHMS) ไดวางแนวทางซงเปนขอแนะน�าดานความปลอดภยทงระบบหอง

ปรบฯชนดหลายหองและชนดหนงหองไว

องคประกอบความปลอดภยดานหนวยงานนอกจากกฎเกณฑและมาตรฐานทก�าหนดแนวทางการออกแบบ การจดสรางหองปรบฯ และ

อปกรณอนๆแลวยงมมาตรฐานภายในสหรฐฯและประเทศอนๆอกบางประเทศวางขอก�าหนดขนต�า

เกยวกบหนวยงานทตองไดตามเกณฑกอนการตดตงหองปรบฯ ในปจจบนมขอก�าหนดNFPA 99,

Chapter19ทก�าหนดรายละเอยดดงกลาวไวส�าหรบUHMSMonoplaceและMultiplacesafety

guidelineไดก�าหนดแนวทางทวไปทควรปฏบตไวในความเปนจรงชนดของอาคารส�าหรบใชตดตงหอง

ปรบฯไมไดเปนสาระส�าคญขอเพยงใหการจดสรางอาคารเปนไปตามมาตรฐานพนฐานทวไปเพอชวย

การปฏบตงานเปนไปอยางปลอดภยกเพยงพอ

230



องคประกอบความปลอดภยดานการฝกอบรมเจาหนาทสวนใหญแลวองคประกอบการฝกอบรมเจาหนาทไมคอยไดรบความสนใจเหมอนกบเรองของ

อปกรณหรอหนวยงานแตอยางไรกตามทงสามองคประกอบมความส�าคญดวยกนโดยทถอไดวาการ

ฝกอบรมเปนเรองทมความส�าคญทสดการมวนยใหมการฝกอบรมเปนสงทมความส�าคญเปนศนยกลาง

การวดผลของความส�าเรจเจาหนาทOperatorจะตองไดรบความรใหเกดความเขาใจวาอะไรเมอไร

ทไหนและอยางไรความรทดของเจาหนาทOperatorแตละคนตองมเพยงพอสามารถตอบค�าถามได

วาเมอมสงไมถกตองจงจ�าเปนตองมเกณฑความรขนต�าและทกษะการฝกคอสงทเขามาเกยวของของ

สายโซอบตเหต ในปจจบนประเทศสหรฐฯ ไมไดก�าหนดมาตรฐานขนต�าดานการฝกอบรมเจาหนาท

เวชศาสตรความดนบรรยากาศสงไวถงแมวาไดมความพยายามทจะก�าหนดมาตรฐานขนต�าไว

องคประกอบพนฐานของแผนงานความปลอดภยองคประกอบพนฐานของแผนงานความปลอดภยของหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

อยางนอยควรประกอบดวย

1. การก�าหนดหนาทความรบผดชอบ

การฝกอบรมเปนความรบผดชอบประการแรกทจะท�าใหเชอมนวาบคคลากรทปฏบตงาน

ดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงมความรเกยวกบอนตรายตางๆทอาจจะเกดขนถา

มขอสงสยประการใดเกยวกบขนตอนการปฏบตงานควรหยดและสอบถามใหชดเจนกอน

ไมควรท�าลงไปโดยไมรซงอาจท�าใหเกดอบตเหตได สงส�าคญ4ประการทแตละองคกร

ควรปฏบตคอ

1.1 ฝายบรหารควรก�าหนดนโยบายเรองความปลอดภย

1.2 ฝายหองปรบฯควรจดท�าขนตอนการปฏบตทปลอดภย

1.3 เจาหนาทของศนยเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทกคนตองปฏบตตามขนตอน

ทก�าหนดไว

1.4 มการตรวจรบรองคณภาพจากองคกรตางๆเชนJCAHOหรอองคกรอนๆ

2. มขนตอนการปฏบตทปลอดภย

มแนวการปฏบตทอย ในเอกสาร NFPA 99,Chapter 19 อธบายขนตอนการปฏบต

ทปลอดภยไวดงน

2.1 ความปลอดภยทวไปของหนวยงาน(GeneralFacilitySafety)

à การด�าเนนการดานบคลากรควรก�าหนดในเรองของการปฏบตและการประเมนผล

เจาหนาทฯลฯ

à เครองแตงตวและรองเทา มขอมลดานการเกดอบตเหตของ Sheffield และ

Desautel พบวาอบตเหตสวนใหญเกดจากการน�าสงของตองหามและวสด

สงเคราะห(Syntheticmaterial) เขาไปภายในหองปรบฯนอกจากนยงมขอมล

231



การวจยแสดงใหเหนวาวสดตางๆทเปนชนดตานหรอตดไฟยาก(Fireresistant

orFire retardantmaterials)จะชวยลดโอกาสการลกไหมได ในการใชเสอผาท

ท�าจากผาฝาย100%จะชวยลดการเกดไฟฟาสถตทเปนหนงในสาเหตการลกไหม

ภายในหองปรบฯ ไดปจจบนพบวายงมหองปรบฯบางแหงทวโลกทอนญาตให

ผปวยสวมใสเสอผาและรองเทาเขาภายในหองปรบฯการปฏบตดงกลาวเปน

ความเสยงใหเกดการลกไหมภายในหองปรบฯขนไดมประเดนความเหนทยงเหน

ไมตรงกนในเรองตองเสยเวลามากในการเปลยนเสอผาทผปวยใสมาจากบานเปน

เสอผาของหนวยงาน รวมถงเจาหนาทมขอจ�ากดในการชวยผปวยทไมสามารถ

เปลยนเสอผาเองไดแตอยางไรกดควรเปลยนเสอผาใหผปวยโดยบรหารเวลาให

เหมาะสมไวลวงหนา

à สงตองหามเขาหองปรบฯจะควบคมไดงายขนถาใหผปวยสวมใสเสอผาของหนวย

งาน เสอผาพลเรอนทใสมาจากบานจะมกระเปามากผปวยอาจน�าไฟแชค,

ไมขด,เชอเพลง Chemical warmer ฯลฯ เขาหองปรบฯ โดยไมไดตรวจสอบ

ดงนนเสอผาของหนวยงานจงปองกนปญหาดงกลาวโดยออกแบบเสอผาใหเปน

ชนดทไมมกระเปา

à การตดประกาศขนตอนการปฏบตฉกเฉน (Emergencyprocedure)โดยทวไป

ในเรองนไมควรใหผปวยและคนอนไดทราบแตกควรตดแจงขอมลหลกทส�าคญ

ใหทราบเชนเสนทางอพยพภายในอาคารส�าหรบหองปรบฯชนดหลายหองควร

ตดขนตอนการปฏบตฉกเฉนไวทแผงควบคม เพอใหสามารถดไดอยางรวดเรว

เจ าหนาทควบคมเครองทงหองปรบฯ ชนดหลายหองและชนดหนงหอง

ตองสามารถเขาถงการปฏบตการฉกเฉนทเกดขนไดอยางเหมาะสม

à เจาหนาทตองคนเคยขนตอนการปฏบตตางๆการปฏบตทไดผลนจะเกดขนได

ตองมการฝกอยางสม�าเสมอและเพยงพอจนเกดความคนเคย ซงจะชวยลด

ความลาชาเมอเกดเหตการณจรงและเกดความเชอมนมากยงขนโดยเฉพาะ

เมออยเผชญสถานการณเพยงคนเดยว บางหนวยงานอาจจะบอกวาไมมเวลา

เพยงพอในการฝก ซงเปนสงทหนวยงานตองหาทางแกไข ในหนวยงานใหม

ควรก�าหนดใหมการฝกเปนประจ�าและตอเนองซงจะกลายเปนสงทเปนธรรมชาต

และเปนงานประจ�าทตองท�าหนวยงานทไมเคยไดเคยฝกปฏบตหรอฝกไมเพยงพอ

จะเปนความเสยงเมอเกดเหตการณขนจรง

2.2 ความปลอดภยเฉพาะของหนวยงาน(SpecificFacilitySafety)

ควรจดท�าขนตอนปฏบตเฉพาะของหนวยงาน ซงจะขนกบลกษณะของหองปรบฯ

ของแตละหนวยงาน ขนตอนทจดท�าควรครอบคลมสถานการณตางๆ ทงไฟไหม

ภายในหองปรบฯ, การอพยพผปวยออกนอกหองปรบฯ,การแกไขอากาศปนเปอน

เครองมออปกรณไมท�างานและไฟไหมภายในอาคาร และควรจดท�าเพมเตม

232



ในสวนของMechanicalหรอOperationalemergencyมสมดคมอทระบถงการปฏบต

ทาง Physiological emergency เชน การปวดห ไซนส การกลวทแคบหรอออกซเจน

เปนพษเปนตน

3. มการฝกอบรมระหวางประจ�าการ(In-Servicetraining)

ควรจดใหมเวลาส�าหรบการฝกทเหมาะสมควรมการฝกประจ�าเดอนสามารถยดหยนได

ตามความเหมาะสมแตไมควรนอยกวา 1 ไตรมาส สงส�าคญคอท�าใหการฝกไดรบ

การปฏบตอยางเปนประจ�าการฝกทควรจดใหมคอ

3.1 การฝกเมอเกดเพลงไหม นอกจากจะฝกดบเพลงภายในแลวควรใหหนวยดบเพลง

ภายนอกมารวมฝกดวยควรมการทดสอบระบบดบเพลง(FireSuppressionSystem

: FSS)ทก 6 เดอนหรออยางนอยปละ 1ครง (มขอมลจากการวเคราะหอบตภย

พบวามสาเหตมาจากระบบFSS) เสนทางอพยพของผปวยแตละหนวยงานจะแตก

ตางกนไปแตหลกการทเหมาะสมส�าหรบหองปรบชนดหลายหองนนผปวยและเจา

หนาทควบคมเครองจะตองอยทหองปรบฯจนกวาจะลดความกดดนไดอยางปลอดภย

เจาหนาทดบเพลงจะตองเขาใจและตระหนกถงหลกปฏบตในเรองนดวย

3.2 การฝ กสถานการณ ฉก เฉนของผ ป วย (Mock pat ient emergency)

เจาหนาทตองสามารถจดการภาวะฉกเฉนของผปวยเชนการกลวทแคบการปวดห/

ไซนสอาการออกซเจนเปนพษฯลฯการฝกจะชวยใหเจาหนาทมโอกาสทบทวนการ

ปฏบตไดอยางทนทวงท

3.3 ฝ กจ� าลองสถานการณ อปกรณ เค รองมอช� า รด เ สยหาย (S imula ted

equipmentfailure)

แมวาอปกรณ เครองมอดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงจะคอนขางเชอถอได

แตกมโอกาสช�ารดเสยหายไดตวอยางการฝกของหองปรบฯชนดหลายหองเชนขน

การปฏบตตางๆ เมอเกดความเสยหายกบชองมอง (Viewport) ส�าหรบหองปรบฯ

ชนดหนงหองเชนการจดการของผควบคมเครองเมอเกดการสญเสยการควบคมแรง

ดน

3.4 อากาศปนเปอน(Contaminatedair)

โดยทวไปแลวคณภาพของอากาศส�าหรบใชงานกบหองปรบฯจะขนอยกบคณภาพ

ของอากาศทสงเขาสกระบวนการอดของเครองอดอากาศ ในมนษยสงทสามารถ

เตอนในเบองตนคอการไดกลนในกรณทมการปนเปอนจะไดกลนของไฮโดรคารบอน

ไดงายสงทตองกงวลคอCOไมมกลนดงนนการจดการอากาศปนเปอนจงควรมการ

ฝกอยางสม�าเสมอ

233



3.5 การปรบปรงกฎเกณฑและมาตรฐาน

บคลากรดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงควรตดตามถงการเปลยนแปลง

ในเรองดงกลาวซงจะมประโยชนส�าหรบชวยตดตามความเคลอนไหวทเกดขน

สงส�าคญทท�าใหการฝกดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงเปนไปอยางตอเนอง

คอการจดใหมการเกบคะแนนการศกษาตอเนองซงเปนสงทมความส�าคญมาก

โดยเฉพาะเจาหนาทเทคนค ซงโดยทวไปแลวในเรองนไมมปญหาส�าหรบ

เจาหนาทสายแพทยทมการเกบคะแนนการศกษาตอเนองอยตามปกตแลว

4. การซอมบ�ารงรกษา

การซอมบ�ารงเชงปองกนเปนสงทมความส�าคญ เมอพจารณาหนวยเวชศาสตรความดน

บรรยากาศสงของประเทศสหรฐฯมเพยงไมกหนวยงานทมการซอมบ�ารงทดโดยทวไปแลว

Third-party contractorหรอผผลตหองปรบฯ ไดรบความเชอถอการซอมบ�ารงมตงแต

การตรวจสอบประจ�าวนจนถงการซอมใหญจะท�าใหการซอมบ�ารงในอนาคตมคาใชจายมาก

จากสาเหตของความไมสมบรณของขอมลในอดตทผานมา

5. การวดผลและการตรวจสอบ(Documentedmeasurementandvalidation)

ในการด�าเนนการโครงการใหไดผลลพธเปนสงทมความส�าคญกระบวนการพฒนาวาบรรล

เปาหมายหรอไมอยางไรจะตองวดผลได ม เชน นนจะไมมกลไกในการสอบยอนกลบ

ถาเปน โครงการทางอตสาหกรรมจะสามารถด�าเนนการดงกลาวไดงายกวา แตถาเปน

เรองของการบรหารจดการจะยากมากขน

6. ผอ�านวยการดานความปลอดภย(SafetyDirector)

ผอ�านวยการดานความปลอดภยเปนกญแจส�าคญของหนวยเวชศาสตรความดนบรรยากาสง

ทกหนวยงานควรมการแตงตงผอ�านวยการดานความปลอดภยเพอชวยใหการบรหารงาน

ดานความปลอดภยเปนไปอยางมประสทธภาพโดยบทบาท ความรความสามารถ

ประสบการณและความรบผดชอบมดงน

6.1หลกทวไป:สอดคลองกบขอก�าหนดของหนวยงานปองกนอคคภยแหงชาตประเทศ

สหรฐฯ

à ตองมความรบผดชอบเกยวกบอปกรณเครองปรบความดนบรรยากาศสงในกรณ

ไมมผอ�านวยการดานเทคนค

à ควรจะมความรบผดชอบเพมเตมในสวนของการด�าเนนการอยางปลอดภยและม

ประสทธภาพ และการดแลรกษาเครองปรบความดนบรรยากาศสง ระบบท

เกยวของและอปกรณสนบสนนตางๆ

à ตองท�างานกบเจาหนาทบรหารหนวยงานและบคลากรดานการแพทยของ

หนวยงานอยางใกลชด

234



à ตองใหค�าแนะน�าทจ�าเปนส�าหรบนโยบายดานความปลอดภยของหนวยงานและ

ก�าหนดการใชกระบวนการใหมๆอยางเหมาะสม

à ควรจะอยในคณะกรรมการความปลอดภยในคณะกรรมการหลกของหนวยงาน

à ตองมอ�านาจหนาทในการหามและก�าจดสงของหรออปกรณใดๆจากหนวยงาน

ทมความเปนไปไดทจะท�าใหเกดความเสยง

à ควรสนบสนนการเปนผน�าและการฝกอบรมดานความปลอดภยใหกบเจาหนาท

ความดนบรรยากาศสงอนๆได

à ตองมความรบผดชอบในการบ�ารงรกษามาตรฐานเกยวกบความปลอดภยของ

หนวยงานทงหมดตามขอก�าหนดโดยใบอนญาตและหนวยงานทควบคมตางๆ

à ควรสนบสนนการรบรองคณภาพสถานบรการเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง

6.2 ความรและประสบการณ

à จบหลกสตรดานเวชศาสตรความดนบรรยากาศสงทเปนทยอมรบ (Undersea

andHyperbaricMedical Society, AmericanCollege of Hyperbaric

Medicine , National Board of Diving and Hyperbaric Technology

หรอหลกสตรอนทเทยบเทา)

à ผานการฝกอบรมหรอมประสบการณการซอมบ�ารงรกษาและการท�างานระบบ

หองปรบฯ(เปนพนฐานของระบบหองปรบฯชนดหลายหอง)

6.3 ดานความรบผดชอบ

à ใหความมนใจวาหนวยงานปฏบตตรงกบมาตรฐาน NFPA99,หนวยงานดาน

การแพทย บทท 20 หนวยงานดานความดนบรรยากาศสงและ นโยบายและ

ขอปฏบตส�าหรบความปลอดภยของหนวยงาน

à ทบทวนอบตการณเกยวกบความปลอดภยทงหมดของหนวยงาน เกบขอมลท

เกยวของกบความปลอดภยของอปกรณและผปวยรายงานอบตการณทเกยวของ

กบเจาหนาท และใหการฝกอบรมเจาหนาทเกยวกบการปองกนอบตเหต

ตามหวงเวลาทเหมาะสม

à ท�างานอยางใกลชดกบผอ�านวยการดานการแพทยการพยาบาลและดานเทคนค

(ถาม)เพอพฒนานโยบายและขอปฏบตดานการด�าเนนการและบ�ารงรกษาอยาง

ตอเนองและมการทบทวนและปรบแตงทกป

à สนบสนนความสมพนธอนดของหนวยงานกบหนวยงานดานอคคภยในทองท

ผ อ�านวยการดานการแพทย ฉกเฉน และผตรวจสอบภาชนะบรรจความดน

ตามความเหมาะสม

à ท�างานอยางใกลชดกบผจดการแผนงาน และ/หรอ ผอ�านวยการดานเทคนค

(ถาม) เพอทจะประสานงาน และรบรองการยกระดบ การปรบปรง และการ

ซอมแซม เครองปรบบรรยากาศความดนสง และระบบความดนบรรยากาศสง

235



รวมถงปฏสมพนธกบบคลากรดานการดแลรกษาของโรงพยาบาลหนวยงานนอก

เพอใหความมนใจวา กจกรรมการบ�ารงรกษาทงหมดไดด�าเนนการภายใต

มาตรฐานความปลอดภยทเหมาะสม และใหความมนใจวาการทดสอบการ

ปรบปรงทงหมดไดด�าเนนการอยางครบถวนกอนด�าเนนงานภายใตความดน

à ประเมนอปกรณและสงของเกยวกบเครองปรบความดนบรรยากาศและใหความ

มนใจวาไดผานตามขอก�าหนดดานความปลอดภยทงหมดกอนไดรบอนญาตให

ใชภายในหองปรบความดนได

à สรางสภาวะแวดลอมทปลอดภยในหนวยงานส�าหรบผปวยและเจาหนาทและใช

กระบวนการลดความกดทถกตองและไดรบการรบรองใหกบทกคนทท�างานภาย

ใตความเสยงตอกาซในภาวะความดนบรรยากาศสง

à แจงใหเจาหนาททราบถงภาวการณท�างานในกรณเหตการณตางๆ เชนมการ

ควบคมการตดเชอการควบคมสงอนตรายสภาวะท�างานในพนทจ�ากด

à ท�าหนาทเปนหนงในเจาหนาทความดนบรรยากาศสงทใหการฝกอบรมส�าหรบ

เจาหนาททงเตมเวลาและ ชวคราว และใหการฝกอบรมระหวางการท�างาน

ในหลากหลายดานของเวชศาสตรความดนบรรยากาศสง เชน สรรศาสตร

ขอก�าหนดการลดความกดการใชอปกรณความปลอดภยและแผนการรกษา

à ตรวจสอบการฝกความปลอดภยในหองปรบบรรยากาศของเจาหนาทใหม

กอนเรมเขาท�างานในหองปรบบรรยากาศความดนสงครงแรกของเจาหนาทนน

(เฉพาะหองปรบชนดหลายหอง)

à ก�าหนดและตรวจสอบการฝกซอมสถานการณฉกเฉนในหนวยงาน โดยก�าหนด

ใหเหมาะสมเพอทจะพฒนาการตอบสนองตอภาวะฉกเฉนของเจาหนาท

à ก�าหนดใหมการทบทวนประจ�าปของอบตการณทเกยวของกบความปลอดภย

เพอดแนวโนมการเกดและพฒนาระบบการเฝาระวง

à ก�าหนดกระบวนการทจะชวยใหผ อ�านวยการดานการแพทยในการทบทวน

จดเตรยมเอกสารของอบตการณทเกยวของกบความปลอดภยและพจารณารวมกน

ถงอบตการณตางๆเพอใหเปนการกระตนการเรยนรส�าหรบบคลากรอนๆ

236





publishingcompany



การพยาบาลเวชศาสตร ความดัน...

Documents