ประวัติศาสตร์การเกณฑ์ทหารในสังคมไทยlibrary.fes.de/pdf-files/bueros/thailand/14043.pdf ·...

REGIONAL

ประวตศาสตรการเกณฑทหารในสงคมไทย

ธนย เกตวงกต

Country Study

ประวตศาสตรการเกณฑทหารในสงคมไทย

ธนย เกตวงกต

REGIONAL

ผลทเกดขนจากการจดการเกณฑทหารแบบใหมท�าใหเกดการรวมศนยอ�านาจเขาสสวนกลาง ลดอ�านาจในการควบคมไพรพลทเคยอยในอ�านาจการควบคมของขนนาง ใหทหารทกคนขนตรงตอรฐทมพระมหากษตรยทรงเปนศนยกลางซงถอไดวาเปนสวนหนงของแนวทางในการรวมศนยอ�านาจทางการเมองการปกครอง เพอรบมอกบสถานการณทางการเมองทถกลาอาณานคมในชวงเวลาดงกลาวและยงสามารถใชทหารทคดสรรรปแบบใหมในการจดการกบความมนคงภายในราชอาณาจกรดวย

แตเดมเรองการครอบครองไพรหรอทาสหรอทหารรบใชเปนอภสทธอยางหนงของขนนางทมมาแตเดมตงแตกอนการปฏรปทางดานสงคมใหยกเลกระบบไพรและระบบทาสในสมยรชกาลท 5 และความคดความเชอเกยวกบอภสทธของขนนางดงกลาวยงคงสบทอดอยตอเนองมา เมอสถาบนทางทหารเรมมอ�านาจอกครงจงเปนการหวนกลบไปสการเกดระบบทหารรบใชตอนายทหารชนผ ใหญ และกลายเปนทยอมรบสบทอดตอกนมาโดยไม ไดถกตงค�าถามอยางจรงจงในสงคมไทยแตอยางใด

การน�าพลทหารเกณฑไปเปนทหารบรการแกนายทหารระดบสงทงในและนอกราชการหรอการปฏบตตอพลทหารดวยความรนแรงกเปนรปแบบวธคดการจดระเบยบความสมพนธแบบขนนาง-ไพรทด�ารงอยตงแตอดตและสบเนองมาจนถงปจจบนทพลทหารเกณฑ(ไพรในอดต)ตองยอมรบสภาพความเปนอยของชวตทงดหรอรายขนอยกบสภาพความเมตตาของนายทหารชนผ ใหญ(ขนนาง)เฉพาะตวบคคลนนเอง

ถงแมวาจะมการเปลยนรปแบบการปฏรปกองทพหรอระบบการคดสรรทหารรปแบบใหมๆกตามทแตทวาสงคมยงไมมการเปลยนรปแบบวธคดเกยวกบการจดล�าดบความสมพนธระหวางคนในสงคมใหมความเทาเทยมกน รวมทงยงเตมไปดวยความเหลอมล�าทางเศรษฐกจและสงคม ปญหาทเกดขนกบพลทหารเกณฑลกษณะตางๆ ยอมไมไดรบการแกไขอยางยงยน เปนแตเพยงการเปลยนรปลกษณของความเหลอมล�าออกไปเทานนเอง

ค�าน�า ก

บทน�า 1

ประวตศาสตรความเปนมากอนการเกณฑทหารสมยใหมของไทย 2 รปแบบการเกณฑทหารในรฐสมยโบราณของไทย 2 ปจจยความไมสงบภายในชวงรชกาลท5 3 ปจจยจากลทธลาอาณานคมของตะวนตก 3

ประวตศาสตรความเปนมาการเกณฑทหารของไทยสมยใหม 5

ขอยกเวนทเกดขนจากการเกณฑทหารสมยใหม 7 ขอยกเวนส�าหรบการเกณฑทหาร 7 ขอผอนผนส�าหรบการเกณฑทหาร 8 ความหมายตอขอยกเวนและขอผอนผนของการเกณฑทหาร 10

พฒนาการของขอยกเวนในการเกณฑทหารของไทย:นกศกษาวชาทหาร 12

พระราชบญญตก�าลงพลส�ารองพ.ศ.2558: 15การเนนย�าถงแนวทางการสรางก�าลงพลส�ารอง

ปญหาของการเกณฑทหารในสงคมไทย 18 ปญหาความไมเสมอภาค/ความเหลอมล�าตอแนวทางการเกณฑทหาร 18 ปญหาการปฏบตท ไมเปนธรรมตอพลทหารเกณฑ 20

แนวทางในการปรบปรงการเกณฑทหารในสงคมไทย 23 แนวคดของการปฏรปกองทพ 23 แนวทางใหมของระบบการคดเลอกทหาร 25 สรปผลการศกษา 26

บนทกทายเรอง 29

สารบญ

การเกณฑทหารมความเป นมาทยาวนานและเปลยนแปลงไปตามบรบทของยคสมย ในชวงสงครามโลกครงทสองและหลงสงคราม นานาประเทศน�าการเกณฑทหารมาใชกนอยางกวางขวาง แตเมอสงครามเยนสนสดลง บางประเทศไดปรบยทธศาสตร ใหม โดยใหความส�าคญกบการสรางกองทพทเปนมออาชพและยกเลกการเกณฑทหารขณะทบางประเทศยงไมมฉนทามตรวมกนและยงคงอภปรายโตแยงกนอยดวยเหตผลทงดานความมนคงและดานเศรษฐกจ

ในประเทศไทยการเกณฑทหารเปนหนาทตามกฎหมายของชายสญชาตไทยทกคน เรองนจงสงผลกระทบตอประชาชนในวงกวาง ทผานมามการอภปรายกนตามสอตางๆพอสมควรแตยงไมคอยมรายงานการศกษาเรองน ในเชงวชาการมากนก รายงานการศกษาเรอง ประวตศาสตรการเกณฑทหารในสงคมไทย

ค�าน�า

ก

เปนความพยายามรวบรวมขอมลบางสวน โดยหวงวาจะชวยสงเสรมใหคนในสงคมมความรความเขาใจเรองนดขนรวมทงสามารถใชขอมลนเปนพนฐานการศกษาเรองทเกยวของตอไป

ทางมลนธฟรดรคเอแบรทขอขอบคณผเขยนรายงานคอ อาจารยธนย เกตวงกต และทปรกษา คอรองศาสตราจารยดร.ชลดาภรณสงสมพนธทรวมกนท�าใหงานเรองนปรากฏขน

มลนธฟรดรคเอแบรท

พฤศจกายน2560

1

ประวตศาสตรการเกณฑทหารในสงคมไทย - บทน�า

ตงแตในอดตทกสงคมการเมองคาดหวงจากสมาชกในสงคมการเมองของตนใหเสยสละทรพยากรตางๆเพอความอยรอดของสงคมการเมอง ไมวาจะเปนทรพยากรทางดานรายได (ภาษ) หรอทรพยากรบคคล (แรงงาน) เปนตน และเมอสงคมตางๆ ไดทรพยากรเหลานนจะด�าเนนการจดสรรและใช ทรพยากรเพอจดการปญหาตางๆ ทเกดขน ไมว าจะ เป น เ ร อ งการ ร กษาความสงบ เ ร ยบร อยสงครามหรอภยพบตตางๆดงนนสงหนงทสงคมใหความส�าคญตงแตอดตคอเรองของการระดมทรพยากรในสงคมมาใช

การเกณฑทหารเปนรปแบบหนงของการระดมทรพยากรในสงคมขนมาเพอปกปองคมครองสงคมการเมองนนๆซงการเกณฑทหารในทตางๆมรปแบบทแตกตางกน ขนอยกบบรบทและปจจยเฉพาะของแตละประเทศ บางประเทศเนนการเกณฑทหารทมองทความเทาเทยมกนทงหมดทกเพศสภาพ ไมวาจะเปนชายหรอหญงเมอมอายตามเกณฑจ�าเปนตองเปนทหารรบใชประเทศในหนวยใดหนวยหนง หรอบางประเทศเลอกเกณฑทหารเฉพาะเพศชายทอายถงเกณฑ โดยไมมขอยกเวน หรอบางประเทศเปลยนรปแบบจากบงคบเกณฑทหารไปสรปแบบของระบบอาสาสมครทตอบแทนดวยสวสดการตางๆ เปนตนแตส�าหรบประเทศไทยยงคงใชรปแบบการเกณฑทหารทมหลายรปแบบทบซอนกนทงการเกณฑทหารของเพศชายตามปกตเมอถงเกณฑอาย และชองทางการยกเวนของการศกษาวชาทหาร จงเปนทนาศกษาวาเพราะเหตใดรปแบบการคดเลอกเปนทหารของไทยจงมสองรปแบบซอนทบกน และรปแบบทงสองมพฒนาการเกดขนมาอยางไร รวมถงบรรยากาศการโต เถยงทมต อรปแบบการเกณฑทหารในสงคมการเมองไทยปจจบน

จากค�าถามดงกลาวขางตนงานชนนจะพยายามตอบค�าถามดงกลาวโดยแบงการตอบค�าถามออกเปน8สวน

ดงตอไปน1) ประวตศาสตรความเปนมากอนการเกณฑทหารแบบสมยใหมของไทย ซงจะอธบายปจจยตางๆ ทน�าไปสการเปลยนรปแบบการเกณฑทหารของไทยใหทนสมยยงขน2) ประวตศาสตรความเปนมาการเกณฑทหารของไทยจะอธบายถงแนวทางในการเกณฑทหารของไทยวามแนวทางในการบรหารจดการคดสรรทหารอยางไร3) ขอยกเวนทเกดขนจากการเกณฑทหารสมยใหมจะอธบายถงขอผอนผนและขอยกเวนทเกดขนหลงจากการออกพระราชบญญตลกษณะเกณฑทหารพ.ศ.24484) พฒนาการของขอยกเวนในการเกณฑทหารของไทย: นกศกษาวชาทหาร จะอธบายจดก�าเนดของการศกษาวชาทหาร ท ไดกลายเปนอกชองทางหนงของการหลกเลยงการเปนทหารเกณฑ5) พระราชบญญตก�าลงพลส�ารอง พ.ศ. 2558:การเนนย�าถงแนวทางการสรางก�าลงพลส�ารอง6)ปญหาของการเกณฑทหารในสงคมไทยจะอธบายถงภาพบางสวนของปญหาการเกณฑทหารทเกดขนในสงคมไทยหลงจากการเปลยนแนวทางการเกณฑทหารแบบเดมไปเปนการเกณฑทหารแบบใหม ผานการน�าเสนอประเดนของกลมตางๆในสงคมปจจบน7)แนวทางใหมของการเกณฑทหาร จะเปนการพยายามอธบายถงความพยายามในสงคมไทยทจะปรบปร งระบบการเกณฑ ทหารของไทยให มประสทธภาพมากยงขน และมความสอดคลองกบสภาพสงคมปจจบน8)สรปผลการศกษา

บทน�า

2

ประวตศาสตรการเกณฑทหารในสงคมไทย - ประวตศาสตรความเปนมากอนการเกณฑทหารสมยใหมของไทย

การจะเข าใจความเป นมาของการเกณฑทหารของไทยจ�าเปนตองเขาใจถงรปแบบเดมของการเกณฑทหารในรฐโบราณของไทย ตงแตปลายสมยอยธยาจนถงต นรตนโกสนทร ทน�าแนวทางการบรหารจดการคนโดยลอกแบบมาจากสมยอยธยาและตองท�าความเขาใจถงปจจยภายในและปจจยภายนอกทหนนใหเกดการปรบเปลยนแนวความคดการเกณฑทหารใหน�าไปสการเกณฑทหารแบบใหม

รปแบบการเกณฑ ทหารในรฐสมยโบราณของไทย

รฐสมยโบราณของไทยไมมการเกณฑทหารตามแนวคดสมยใหม แตราษฎรจะมสถานะเปนไพรหมายถง ราษฎรมพนธะในการท�างานใหรฐผานการเกณฑแรงงานในแตละป ซงโดยทวไปขนนางจะเปนผควบคมไพร มพนธะทจ�าเปนตองอปถมภไพร ในเรองการตดสนคด การปดเปาความเดอดรอนตางๆ แตกแลกกบการท ไพรอาจถกขนนางเรยกไปใชสอยได1

ความสมพนธแบบขนนางและไพร ถอเปนรปแบบวธการเกณฑทหารแตโบราณหรอทเรยกวาวธการเกณฑเลข ซงมลกษณะคอ ชายทกคนทมอายตงแต 18 – 60ป มหนาทรบราชการ ตองมาเขาทะเบยนทกรมพระสรสวด และเจาพนกงานสกทองมอเพอแสดงตนวาเป นคนสงกดกรมใดกขนตรงตอขนนางคนนน ซงไพรพลทสกแลวจะมก�าหนดรบราชการตางๆ เชน คนทอยหวเมองชนในโดยรอบกรงเทพฯดานเหนอตงแตเมองชยนาทลงมาดานใตตงแตเมองเพชรบร(เขยนตามตนฉบบ)ขนไป ดานตะวนออกตงแตเมองปราจนและฉะเชงเทราเขามาดานตะวนตกตงแตเมองราชบรตองเขามารบราชการในกรงเทพฯปละ 2 เดอน และมการระดมปละครง แตถาไพรพลทอยหางไกลจากนนให ส งกด เป นไพร พลของขนนางใน เม อง นนๆ

มหนาทรบราชการปละหนงเดอนเปนตน2

ตอมาในปลายสมยอยธยา ไดก�าหนดวธผอนผนการเกณฑทหาร โดยยอมให ไพรจายเงนใหแกขนนางเพอแลกกบการไมตองรบราชการทหาร โดยก�าหนดอตราในการผอนผนไมตองเขารบราชการอยทเดอนละ6บาทหรอคดรวมเปนปปละ18บาทซงเจากรมปลดกรมตางๆมหนาทเกบเงนสงกรมพระสรสวดและมส วนแบงบางสวนใหแก เจ ากรมปลดกรมและนายกองนายหมวดในฐานะผควบคมคนเหลานนดวยเหตนท�าให ไพรพลจ�านวนมากจงยอมเสยเงนแทนการรบราชการเปนสวนมาก3สวนคนทถกเกณฑเปนทหารในชวงเวลานจงถกมองวามสถานะทต�ากวาไพรทวไป คอเปนคนท ไมมเงน หรอเปนคนตองโทษหรอเปนคนไมมทางเลอกอนแลวจงมาเปนทหารดงพระราชด�ารสระหวางพระบาทสมเดจพระ-จลจอมเกลาเจาอยหว(รชกาลท5)กบกรมพระยา-ด�ารงราชานภาพวาดวยเรองทหารเกณฑดงน “...เพราะคนทสงมาเปนทหารนน เฉพาะแตคนท ไมมเงนเสยสวนประการหนง คนทเปนโทษบางอยางประการหนง ฤๅผทเลวทรามทสดในพนเมองนน คอจะท�าอะไรไมไดเปนตนกม...” (ส�าเนาราชหตถเลขา 39/143 สวนดสต 23 เมษายน ร.ศ. 122)4

“คนในมณฑลอสานซงเลอกคดสงมารบราชการทหารอยางทกวนน ตกอยในชนชนเลวทมความผด หรอไมสามารถจะกระท�าการอยางอนไดแลวจงสงมาเปนทหาร พาใหคนทงหลายแลเหนวา ทหารเปนบคคลจ�าพวกทเลวทรามกวาพลเมองสามญ” (กรม-พระยาด�ารงราชานภาพ ไปรเวตท 27/1083 ศาลาวากลางมหาดไทย 27 เมษายน ร.ศ. 122)5

นอกเหนอจากไพรทถกเกณฑเปนทหารจะถกมองวามสถานะทต�ากวาไพรทวไปแลวเวลาเปนทหารยงจ�าเปนตองท�าหนาทเหมอนผ ใชแรงงานโดยไมมทางเลอก

ประวตศาสตรความเปนมากอนการเกณฑทหารสมยใหมของไทย

3


ท�าใหสถานะของไพรท เป นทหารในสายตาของคนทวไปจงมลกษณะทเลวรายยงขนไปอก ดงทกรมหลวงนครไชยศรแสดงความเหนวาประชาชนสวนใหญ ไมอยากเปนทหารเพราะมองวาทหารท�าหนาทเหมอนกล6

ดวยเหตนประชาชนจงมความรสกหวาดกลวตอการเปนทหารมาโดยตลอดตงแตอดต ดงเหนไดจากเหตการณการเปดโรงเรยนขนตามวด เรมจากทวดมหรรณพารามในกรงเทพฯ เมอถงวนเปดโรงเรยนบดามารดาท ไดสงลกหลานมาเรยนทวดแหงน ไดพากนขอถอนเดกลกศษยวดไปเกอบทงหมด อนเนองจากมขาวลอวาเดกทเขาโรงเรยนแลวจะตองถกเกณฑเปนทหารนนเอง7

ตอมาเมอเกดเหตการณกบฏทเมองหลวงพระบางเจาพระยาสรศกดมนตรเปนผบญชาการทหารหนาได ใชวธเกลยกลอมหาคนสมคร โดยใหสญญาวาเมอรบราชการทหารอยครบก�าหนดปแลวจะปลอยพนจากราชการทงปวง ท�าใหครงนนมชาวเมองราชบรเพชรบร สมครเขามาเปนทหารจ�านวนมาก และเจาพระยาสรศกดมนตร ไดอาศยพลทหารเหลานในการขนไปปราบฮอทเมองหลวงพระบางแตวธการดงกลาวกส�าเรจเพยงครงเดยว เพราะหลงจากนนก ไมมใครสนใจจะสมครเปนทหารอก8

จากรปแบบการเกณฑทหารแบบโบราณทกลาวมาจะเหนไดว ารฐมฐานก�าลงทางทหารจ�านวนนอยอ�านาจทางการทหารกระจายตวอยกบขนนางตางๆทควบคมไพรอกครงหนง ดงนนเมอเกดสงครามพระมหากษตรยจ�าเปนตองเรยกระดมไพรพลจากขนนางตางๆและใหขนนางไปเกณฑจากไพรในสงกดของขนนางอกคราหนงเพอมารบใชหลวง ท�าใหไพรสวนใหญทกลายสถานะเปนทหารไมไดรบการฝกฝนเกยวกบการใชอาวธสมยใหมทเชยวชาญ เปนเสมอนชาวนาทเปลยนจากการถอจอบมาถอดาบเพอสกบอรราชศตร พรอมทงการเกณฑทหารแบบโบราณไมสามารถรบมอกบบรบททางการเมองทเปลยนแปลงไปดงตอไปน

ปจจยความไมสงบภายในชวงรชกาลท 5

ชวงรชกาลท 5 จะเหนไดวาสถานการณภายในของไทยไมสดนกนอกจากการปราบฮอในพ.ศ.2428–2431แลว รฐไทยในชวงเวลาดงกลาวยงเจอกบการกบฏหลายครง ไมวาจะเปน กบฏผบญ ร.ศ. 120(พ.ศ.2444–2445)รวมถงผรายทกอการจลาจลในมณฑลพายพเมอร.ศ.121(พ.ศ.2445)ซงการปราบปรามกบฏและการจลาจลตางๆ จ�าเปนตองใชทหารทมการฝ กฝนและอาวธสมยใหม ในการปราบปราม9

ปจจยจากลทธลาอาณานคมของตะวนตก

ทางดานสถานการณจากภายนอกไดเกดการคกคามของลทธลาอาณานคมจากโลกตะวนตก ดงเหนไดจากการทองกฤษสามารถรบชนะจนไดจนท�าใหจนตองยอมลงนามในสนธสญญานานกง เมอวนท 24สงหาคมพ.ศ.2385บงคบใหจนเปดเมองกวางตงเอหมงฟเจานงโปและเซยงไฮใหองกฤษเขาไปคาขายและตงกงสลประจ�าอยทกเมอง และสงผลใหจนเสยสทธสภาพนอกอาณาเขตในเมองเหลานน คอคนองกฤษเมอเกดคดขนทเมองเหลานนจะขนศาลขององกฤษไม ใชศาลของจน และหลงจากนนจนกพยายามจะตอสกบตะวนตกอกหลายครง แตกพายแพอยางตอเนอง จนตองยอมท�าสนธสญญาเทยนสนพ.ศ.2401และท�าพธศาลบอกเซอร(BoxerProtocal)เมอวนท7กนยายนพ.ศ.2444ท�าใหจนตองเสยทงทดน และจายเงนจ�านวนมากเปนคาปฏกรรม-สงครามแกตางประเทศ รวมทงตองอนญาตใหกองทหารตางดาวเขาไปตงเพอคมครองรกษาสถานทตความปลอดภยของชาวตะวนตก10

นอกจากนเหตการณส�าคญอกเหตการณหนงคอ การทองกฤษสามารถรบชนะสงครามกบพมา จนพมาตองเซนสนธสญญาสนตภาพกบองกฤษ ทเรยกวาTheTreaty ofYandabo เมอวนท 24กมภาพนธพ.ศ. 2368 โดยเสยเมองยะไข ตะนาวศร อสสมและมณประใหอย ในการครอบครองขององกฤษพรอมทงเสยเงนคาปฏกรรมสงครามอก 1,000,000

4


ปอนดสเตอรลงดวย และพมายงไดพายแพองกฤษอกสองครงคอปพ.ศ.2405ท�าใหพมาเสยดนแดนทางใตทงหมด และตอมาเดอนกมภาพนธ ป พ.ศ.2428 พมาไดเสยเอกราชแกองกฤษ และกลายเปนสวนหนงในการปกครองอนเดยขององกฤษ (BritishIndia)11

ในอกดานหนงฝรงเศสไดบกมาทางตะวนออกของไทยสามารถยดญวนเปนครงแรกในเดอนสงหาคมพ.ศ.2401และขยายอ�านาจตอไปยงเขมรอนเปนประเทศราชของไทยในเดอนมนาคม พ.ศ. 2403 และตอมาฝรงเศสไดขอให ไทยท�าสนธสญญายกเขมรใหแกฝรงเศสในการลงนาม ณ กรงปารส เมอวนท 15กรกฎาคมพ.ศ.2410หลงจากนนในปพ.ศ.2431ฝรงเศสไดเรยกรองวาประเทศราชของประเทศไทยทงหมดบนฝงซายของแมน�าโขง คอ สบสองปนนาหวพนทงหาทงหก หลวงพระบาง และจ�าปาศกดเปนประเทศราชของเมองเว ซงอย ใตอารกขาของฝรงเศส อนหมายถงเปนสวนหนงของประเทศราชของฝรงเศส และหลงจากนนฝรงเศสยงรกรานตามแนวชายแดนเรอยมาจนกระทงพ.ศ.2436ไดเกดการรบพงระหวางทหารไทยและทหารฝรงเศส สงผลใหฝรงเศสด�าเนนการปดปากอาวไทย บบบงคบใหไทยท�าสญญาสนตภาพ สละพนทฝงซายของแมน�าโขงและยอมใหฝรงเศสยดจนทบร และตราด ไวจนกวาจะจายคาปฏกรรมสงครามเปนเงนสองลานแฟรงคใหเสรจสนและแมวาตอมาภายหลงไทยจะปฏบตตามขอสญญาแลว ฝรงเศสกยงไมยอมถอนทหารจากจนทบรอยด12

เมอสงคมไทยเผชญกบวกฤตของลทธลาอาณานคมจากโลกตะวนตก ประกอบกบไดเหนเหตการณทประเทศจนพายแพสงครามตอประเทศญปน ท�าใหประเทศจนถกประเทศอน(ประเทศตะวนตก)เรยกรองสทธประโยชนตางๆมากมายและส�าหรบบรบทของรฐสยามไดถกองกฤษและฝรงเศสขนาบไวทงสองดานมเพยง “สญญา” ททงสองฝายตกลงกนจะใชสยามเปนรฐกนชน ท�าใหสยามอยในสถานะทยากล�าบากและในสถานการณภายในของสยามเอง ทมกบฏหวเมองตางๆเชนกบฏผบญกบฏเงยวท�าใหรชกาลท5

จ�าเป นตองคดถงแนวทางการปฏรปโครงสรางพนฐานของประเทศใหมความศวไลซ และคดถงการปฏรปกองทพ13 เพอชดเชยกบกองก�าลงทหารรปแบบเดมมจ�านวนไมเพยงพอ และจดหาและฝกฝนการใชอาวธยทโธปกรณททนสมย

5

ประวตศาสตรการเกณฑทหารในสงคมไทย - ประวตศาสตรความเปนมาการเกณฑทหารของไทยสมยใหม

ในชวงการเรมตนของการพยายามปรบปรงกองทพใหมความทนสมยเกดขนในชวงเวลาเดยวกบทนายทหารทถกสงออกไปศกษาวชาทหารในยโรปกลบเขามาถงไทยไดแกพระเจาบรมวงศเธอกรมหลวงนครไชยศร-สรเดช ซงถอเปนบคคลส�าคญในการเปลยนแปลงกองทพของไทยอยางมาก ซงในชวงเวลานนไดมการประเมนถงสถานการณทางดานการทหารของไทยวาไมเหมาะสมกบสถานการณปจจบนกลาวคอก�าลงพลไมเพยงพอ ซงไดประเมนวาขณะนนมก�าลงพลอยประมาณ4,000–5,000นายประจ�าทบางกอกท�าใหเวลาพระมหากษตรยตองเดนทางไปตางเมองและมทหารตดตามไป500–1,000นายจะเหลอก�าลงทหารในบางกอกไมเพยงพอทจะดแลความสงบ14 จงไดเรมมแนวคดทจะปรบปรงระบบการคดเลอกทหารใหมใหมความเหมาะสม

ดวยเหตนพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวจงไดร วมประชมปรกษาหารอกบเสนาบดตางๆถงแนวทางเกยวกบการคดเลอกคนเปนทหารใหมโดยใหมการคดสรรคนเปนทหารแบบเทาเทยมกนแตอาจจะเรมเกณฑทหารจากทละมณฑลทมความพรอมเพราะเกรงวาหากมการเกณฑทหารพรอมกนทงประเทศจะน�าไปสการเกดขบถทวราชอาณาจกรทงนยงมการเสนอให ใชเงนเปนตวชวยจดการในการเกณฑทหาร คอ ประชาชนทมาเปนทหารตองไดรบเงนอยางเพยงพอเปนสงแลกเปลยน15

ตอมาไดเกดเหตการณการจลาจลของพวกเงยวในมณฑลพายพ จงจ�าเปนตองเกณฑพลทหารและไพรพลไปปราบปราม แตเนองดวยไมมพลทหารทมการฝกฝนการใชอาวธในหวเมองใกลเคยง16กรมหมนนครไชยศรฯ(ยศในขณะนน)จงขอพระราชทานพระบรมราชานญาตใช ข อบงคบลกษณะการเกณฑทหารทมณฑลพษณโลกและมณฑลนครสวรรคตงแตวนท1กนยายนร.ศ.122(พ.ศ.2446)อนเรยกขอบงคบนวา“ขอบงคบลกษณะเกณฑทหาร ร.ศ. 122” ซงในชวงเวลานน

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวมพระประสงคจะใหด�าเนนการกบมณฑลนครราชสมาดวยพรอมกนดงมพระราชหตถเลขาถงกรมหลวงด�ารงราชานภาพ(ยศในขณะนน)ความวา

“...ดวยไดรบหนงสอมมาทกรมขนสมมตอมรพนธท 961/5501 ลงวนท 11 เดอนนวา ไดมสารตราถงมณฑลพศณโลกแลมณฑลนครสวรรค ใหจดการใชขอบงคบลกษณะเกณฑทหารในวนท 1 กนยายน ร.ศ. 122 สงส�าเนาสารตราท ไดมไปยงมณฑลทงสอง แลส�าเนาขอบงคบมานนใหตรวจด เหนวาเปนทเรยบรอยพอใจแลว มณฑลนครราชสมาควรจะจดใหเขาแบบไดฤๅยงทท�าอยเดยวนเขาใจวายงไมมหลก...”17

หลงจากการออกขอบงคบลกษณะเกณฑทหารร.ศ.122ขนถอเปนครงแรกทพยายามจะใชวธการเกณฑทหารรปแบบใหมในสงคมไทย แตกไมไดเปนการใช ในทกพนทอยางเทาเทยมกนหมด แตเปนไปในลกษณะทดลองใช ในมณฑลนครราชสมาเปนมณฑลแรกอนเนองจากการเกณฑทหารจ�าเปนตองใหทางฝายพลเรอนจดท�าส�ามะโนครวของพลเมองใหเรยบรอยกอนซงก�าหนดแลวเสรจในปร.ศ.122พทธศกราช2446 ทมณฑลนครราชสมาเปนทแรก และเมอทดลองใชแลวส�าเรจ จงประกาศใชตอมากบมณฑลนครสวรรคมณฑลพษณโลกและมณฑลราชบร18

ตอมาเมอทดลองใชลกษณะการเกณฑทหารใน4มณฑลเรยบรอยแลว ปรากฏวาไดผลเปนอยางด และไมสงผลใหเกดความตนตะหนกหรอเกดขบถขน ประกอบกบบรบทของสถานการณภายนอกประเทศททางดานตะวนออกเฉยงเหนอของไทยถกฝรงเศสบบท�าใหชวงเวลานนไทยไมสามารถตดสนใจทจะลมเลกการเกณฑทหารได เพราะถายกเลกในชวงเวลานอาจจะไมสามารถเกณฑทหารในมณฑลอสานไดอกเลยอนเนองดวยจะถกฝรงเศสมองวาทางฝายไทยก�าลงจะเตรยมก�าลงพลเพอสรบกบทางฝรงเศส จนอาจ

ประวตศาสตรความเปนมาการเกณฑทหารของไทยสมยใหม

6

ประวตศาสตรการเกณฑทหารในสงคมไทย - ประวตศาสตรความเปนมาการเกณฑทหารของไทยสมยใหม

จะน�าไปสสงครามนนเอง ดงทกรมพระยาด�ารง-ราชานภาพไดเขยนบนทกแสดงความคดเหนตอบแกพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวไปรเวตท27/1083เมอวนท27เมษายนร.ศ.122ความวา“...ถาเลกเสยครงหนงแลว และจะตงขนใหมอกคงจะเกดปากเสยงขางทางฝรงเศสกลาวหาวาเราจะตระเตรยมกองทพเพอจะรบพงกบฝรงเศส จะเปนเหตใหจดตงกองทหารในมณฑลอสานขนไดโดยยาก...”19

ดวยปจจยทงหลายเหลาน จงน�าไปสการประกาศใชพระราชบญญตลกษณะเกณฑทหารรตนโกสนทรศก124(พ.ศ. 2448) ขน โดยมพระบาทสมเดจพระมงกฏ-เกลาเจาอยหวซงขณะนนด�ารงพระยศเปนจเรทหารบกและเปนทปรกษาของกรมหลวงนครไชยศรฯ อย ในเวลานนเปนผเรยบเรยงขน20 ซงมจดมงหมายเพอแก ไขปญหาเกยวกบเรองความไมยตธรรมของการคดเลอกเปนทหาร ทแตเดมมการยกเวนไพรพลบางจ�าพวกเชนไพรทยอมเสยเงนแทนเปนตนใหไมตองรบราชการทหารและแกไขการไรความสามารถของไพรในการใชอาวธสมยใหม21

หลงจากการประกาศใชพระราชบญญตลกษณะเกณฑทหารร.ศ.124ซงพระราชบญญตนนใชบงคบมณฑลนครราชสมา มณฑลนครสวรรค มณฑลพษณโลก และมณฑลราชบร ตงแตวนทประกาศใช(ตามขอบงคบลกษณะเกณฑทหารร.ศ.122เดม)และคอยๆขยายออกไปยงมณฑลตางๆในปตอๆมาไดแกมณฑลกรงเกามณฑลนครไชยศรเมอวนท1 เมษายนร.ศ. 125 (พ.ศ.2449)มณฑลปราจนเมอวนท1เมษายนร.ศ.126(พ.ศ.2450)มณฑลกรงเทพ และมณฑลจนทบร เมอวนท 1 เมษายนร.ศ.127(พ.ศ.2451)ซงเปนสองมณฑลสดทายในสมยรชกาลท 5 ทถอวาอย ในพระราชอาณาเขตนอกเหนอจากมณฑลเหลาน ให ใชขอบงคบเกณฑคนเปนต�ารวจภธรเพอใหเกดความคนเคยแกการฝกหดเสยกอน หลงจากนนจงมาประกาศใชพระราชบญญตลกษณะเกณฑทหารเพมเตมในสมยรชกาลท 6 คอมณฑลภาคพายพ มณฑลอดร มณฑลอบลราชธานมณฑลรอยเอด เมอวนท 1 เมษายน พ.ศ. 2457

มณฑลนครศรธรรมราช มณฑลปตตาน มณฑลสราษฎรธาน มณฑลภเกต และมณฑลเพชรบรณเมอวนท1เมษายน2459เปนอนวาได ใชพระราช-บญญตลกษณะเกณฑทหารทวทงพระราชอาณาจกรเมอปพ.ศ.2459นนเอง22รวมเวลาทงสน11ป

ผลทเกดขนจากการจดการเกณฑทหารแบบใหมท�าใหเกดการรวมศนยอ�านาจเขาสสวนกลาง ลดอ�านาจในการควบคมไพรพลทเคยอย ในอ�านาจการควบคมของขนนางใหทหารทกคนขนตรงตอรฐทมพระมหา-กษตรยทรงเปนศนยกลาง ซงถอไดวาเปนสวนหนงของแนวทางในการรวมศนยอ�านาจทางการเมองการปกครองเพอรบมอกบสถานการณทางการเมองทถกลาอาณานคมในชวงเวลาดงกลาว และยงสามารถใชทหารทคดสรรรปแบบใหม ในการจดการกบความมนคงภายในราชอาณาจกรดวย

7

ประวตศาสตรการเกณฑทหารในสงคมไทย - ขอยกเวนทเกดขนจากการเกณฑทหารสมยใหม

จากสภาพสงคมการเมองไทยทแต เดมการรบราชการทหารไมไดถกไดรบการยกยองมากนกเปนแตเพยงผท ไมมทางเลอกอนแลวจงกลายมาเปนทหารและเดมไพรกสามารถหลกเลยงการเปนทหารไดดวยการสงสวยแกขนนางดงนนเมอรปแบบของการเกณฑทหารเปลยนไปสการพยายามรวมศนยอ�านาจเขาสศนยกลาง ใหทหารทกคนรบใชกษตรยและรฐสวนกลางท�าให ไพรทเปลยนเปนราษฎรพยายามหาชองทางในการหลกหนการเกณฑทหารดวยชองทางตางๆทงการตดสนบนเจาพนกงาน หรอการกระท�าตวใหอยในขอยกเวนของการเกณฑทหารตางๆ

ลกษณะของขอผอนผนและขอยกเวนในการเกณฑทหารไดถกหยบยกมาเปนประเดนในการพจารณาเกยวกบแนวทางการเกณฑทหารควบคกนโดยเสมอมาดงปรากฏในการประชมเรองทหาร ณ พระทนงราชกรญสภาระหวางวนท30พ.ย.–3ธ.ค.120กรมหมนนครไชยศร (ยศขณะนน) ไดแสดงความคดเหนเกยวกบขอยกเวนของชายไทยท ไมตองเกณฑทหารคอผทจ�าเปนตองเลยงดมารดาของตนเพยงคนเดยวยอมควรทจะดแลมารดาของตนมากกวาจะเปนทหาร23

อกเหตการณหนงทมการพจารณาเกยวกบขอผอนผนหรอยกเวนแกราษฎรท ไมตองเกณฑทหารคอกรณทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจ าอย หวไดสอบถามกรมหลวงนครไชยศรสรเดช เสนาบดกระทรวงกลาโหมเมอวนท24สงหาคมร.ศ.124(พ.ศ.2448)กอนการประกาศใชพระราชบญญตเพยง 5 วนวา รปแบบการเกณฑทหารแบบใหมจะท�าใหเสยชางฝมอจ�านวนมาก เชน ชางเขยนชางแกะชางชางไม+กอและอาจสงผลตอการเสยการเสยงานนน ใหน�ากลบไปศกษาเปรยบเทยบกบตางประเทศใหมซงหลงจากไดท�าการศกษามากรมหลวงนครไชยศรสรเดชกลาวตอบออกเปนสองประเดนวาประเดนแรก ในเรองเกยวกบการเกณฑทหารของแตละประเทศไดมขอยกเวนแตกตางกนเชนฝรงเศส

ยกเวนแตผทพพลภาพเยอรมนยกเวนแกญาตสเปนเคยใหการยกเวนแกผทเสยเงนกอนโตในการบ�ารงทหารแตปจจบนไดเลกแลวอตาลเดนมารกญปนยกเวนตามการศกษาและอาย และประเดนทสองการท ใหชางมาเปนทหารนน จะท�าใหไดทหารชางทมฝมอเจรญแกบานเมองหรอถาคนฉลาดมาเปนทหารกจะสรบสะดวกมากขนและส�าหรบกรณน ในตางประเทศนนสามารถหาชางมาท�างานแทนกนไดงาย ดวยเหตนจงเสนอใหไมมการยกเวนดวยความกรณา เพราะจะน�าไปสความยงยากราษฎรจะหาทางเขาหาขนนางเพอถามหาความกรณา24

ภายหลงจากการอภปรายเรองขอผอนผนและขอยกเวนส�าหรบบคคลท ไมตองเกณฑทหารนน สงผลใหโดยภาพรวมพระราชบญญตลกษณะเกณฑทหารร.ศ.124ไดคาดหมายใหชายฉกรรจทมอายตามเกณฑตองเขามาขนทะเบยนเปนทหารรบราชการประจ�า2ปเมอรบราชการครบ2ปแลวปลดออกเปนกองหนนชนท1และเมออยในกองหนนชนท1ครบก�าหนด5ปแลวจะท�าการปลดออกเปนกองหนนชนท2และเมออยในกองหนนชนท2ครบก�าหนด10ปแลวจงพนจากราชการทหารทงหมดนเปนขอบงคบท ใชโดยทวกน

อยางไรกตามในทายทสดการออกพระราชบญญตลกษณะการเกณฑทหารร.ศ.124ยงคงขอผอนผนและขอยกเวนของการเกณฑทหารไวดวยอนเนองจากความซบซอนและความหลากหลายของสงคมทประกอบดวยกลมคนหลายกลมซงแตละกลมยงคงคณคาและหนาทตางๆทจะชวยใหสงคมการเมองไทยกาวตอไปไดดงตอไปน

ขอยกเวนส�าหรบการเกณฑทหาร

ขอยกเวนส�าหรบการเกณฑทหารครงแรกไดถกระบไว ในพระราชบญญตลกษณะเกณฑทหาร ร.ศ. 124หมวดท4วาดวยการยกเวนราชการทหารดงตอไปน

ขอยกเวนทเกดขนจากการเกณฑทหารสมยใหม

8


“มาตรา14บคคลบางจ�าพวกซงอยในขอทกลาวตอไปนทรงพระกรณาโปรดเกลาฯใหยกเวนขาดไมตองมหนาทรบราชการทหารตามพระราชบญญตนคอ1.จนคอจนใหมทมาจากเมองจนและบตรของจนผนน2.คนปาคนดอยคอจ�าพวกคนทอยปาและอยบนเขาบนดอยซงกระทรวงมหาดไทยและกระทรวงกลาโหมเหนวาควรยกเวนโดยไมสามารถจะใหเขารบราชการทหารได3.คนพการอนไมสามารถจะรบราชการทหารได4.คนททรงพระกรณาโปรดเกลาฯใหยกเวนโดยฉะเพาะ”

หลงจากนนขอยกเวนเกยวกบการเกณฑทหารกไดมพฒนาการเปลยนแปลงไปโดยตลอดตามบรบทของสงคมการเมองทมความเปลยนแปลงตลอดเวลาเพอใหการเกณฑทหารมความเหมาะสมกบยคสมยนนๆนนเอง ดงเหนไดจากการเปลยนแปลงขอยกเวนตามพระราชบญญตลกษณะเกณฑทหารพ.ศ.2460ไดก�าหนดใหยกเวนแกบคคล3ประเภทคอ1)คนพการทพพลภาพอนแพทยไดตรวจแลววาไมสามารถจะรบราชการทหารไดเลย2)พระภกษในศาสนาพทธท ไดรบสมณศกดและทเปนเปรยญ และ 3) คนปาคนดอยซงการเปลยนแปลงครงนกเนองมาจากปญหาทมบคคลหน ไปบวชเพอหลกเลยงการเปนทหารในชวงเวลาดงกลาว ท�าใหจ�าตองก�าหนดสมณศกดของพระภกษขนมานนเอง

จวบจนกระทงปจจบนพระราชบญญตรบราชการทหาร พ.ศ. 2497 ซงเปนฉบบท ใชอย ในปจจบนไดก�าหนดการยกเวนไมตองเขารบราชการทหารกองประจ�าการ เปน 3 จ�าพวก คอ 1) พระภกษทมสมณศกดหรอทเปนเปรยญและนกบวชในพระพทธ-ศาสนาแหงนกายจนหรอญวนทมสมณศกด2)คนพการทพพลภาพซงไมสามารถเปนทหารไดและ3)บคคลซงไมมคณวฒทจะเปนทหารไดเฉพาะบางทองทตามทก�าหนดในกฎกระทรวง ซงบคคลจ�าพวกทสามน ในกฎกระทรวงระบถงการยกเวนส�าหรบบคคลสญชาตไทยทเปนคนชาวเขาชนเผาตางๆ25

การก�าหนดลกษณะคนพการและทพพลภาพซงไมสามารถเปนทหารไดนน ก�าหนดไว ในกฎกระทรวง

ฉบบท37พ.ศ.2516ฉบบท47พ.ศ.2518และฉบบท 74 พ.ศ. 2540 ออกตามความในพระราช-บญญตรบราชการทหารพ.ศ.2497โดยก�าหนดใหมความสอดคลองกบโรคในปจจบน เชน ตาผดปกตหผดปกต มปญหาทางดานหวใจหรอหลอดเลอดระบบหายใจ ระบบปสสาวะ จตเวช และโรคอนๆเชนกระเทยมะเรงตบอกเสบรายแรงตบแขงเปนตน26

จากทกลาวมาแสดงใหเหนไดวาขอยกเวนทเกดขนในปจจบน ชายไทยยากทจะหลกเลยงการเปนทหารดวยขอยกเวนถาวรไดเลย เพราะก�าหนดโดยหลกการใหมการยกเวนแตนกบวชทมสมณศกด ซงตองใชเวลาในการศกษาทางธรรมหลายปกวาจะเปนนกบวชทมสมณศกด ผพการดานตางๆ ตามมมมองของรฐและชาวเขาในบางทองทเทานน ซงถานบขอยกเวนตามกฎหมายจะถอไดวาชายไทยเกอบทงประเทศจ�าเปนตองเปนทหารประเภทใดประเภทหนงเสมอท�าใหคนจ�านวนมากพยายามหลกเลยงการเปนทหารเกณฑดวยการท�าใหตนเปนสวนหนงของขอผอนผนส�าหรบการเกณฑทหารซงมลกษณะทสามารถจะเปนไดงายกวา

ขอผอนผนส�าหรบการเกณฑทหาร

ส�าหรบขอผอนผนส�าหรบการเกณฑทหารครงแรกไดถกระบไว ในพระราชบญญตลกษณะเกณฑทหารร.ศ.124หมวดท4วาดวยการยกเวนราชการทหารดงตอไปน

“มาตรา13บคคลบางจ�าพวกซงแจงอยในขอตอไปนทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหยกเวนชวคราวไมตองมหนาทรบราชการทหาร ตามพระราชบญญตนในระหวางทยกเวนนนคอ1. พระภกษสามเณรรธรรม และนกบวช ยกเวนตลอดเวลาบวช2.นกเรยนวชาซงรฐบาลไดก�าหนดวาเปนวชาชนอดมศกษา,ยกเวนตลอดเวลาเรยนภายในอาย30ป3.ขาราชการพลเรอนทมต�าแหนงรบพระราชทานเบยหวดเงนเดอนยกเวนตลอดเวลามต�าแหนงท ไดรบพระราชทานเบยหวดเงนเดอน

9


4. เจาหนาทปกครองทองทตามพระราชบญญตปกครองทองท รตนโกสนทรศก 116 ยกเวนตลอดเวลาทมต�าแหนงรบราชการอยนน5.บตรทตองปฏบตบดาหรอมารดาผทพพลภาพยกเวนตลอดเวลาทปฏบตบดาหรอมารดาแตถามบตรหลายคนดวยกนใหบดาหรอมารดาผทพพลภาพนนเลอกไวปฏบตได1คนถาทพพลภาพทง2คนใหเลอกไวไดคนละคน6.บดาหรอมารดาซงมบตรตองเขารบราชการทหารประจ�าอยในคราวใดๆซงจะตองประจ�าการอยถง3คนแลว เมอมบตรทจะตองเขารบราชการอกในระหวางนนใหยกเวนใหอยปฏบตบดามารดาคน1แลวแตบดามารดาจะเลอกใหยกเวนบตรคนใด7. บดาทตองเลยงบตรอนเปนก�าพราหรอพชายทเลยงนองอนเปนก�าพราบดามารดาซงเดกก�าพรานนยงไมสามารถจะเลยงตวเองได ยกเวนตลอดเวลากวาจะไมจ�าเปนตองเลยงบตรหรอนอง คอ ถาบตรหรอนองนนเปนชายยกเวนใหจนอาย18ปถาเปนหญงยกเวนจนมสาม ถายงไมมสามยกเวนใหจนอาย21ป แตถาบดาหรอพซงจะตองยกเวนน ไม ไดมกจจ�าเปนทต องเลยงบตรหรอนองดวยประการใดโดยท ไดมผอนปกครองอยตางหากแลว กไมตองยกเวนให8. คนประกอบการท�าไรนาคาขายมาก ไดเสยภาษอากรตามจ�านวนเงนซงจะไดก�าหนดอตราโดยไดประกาศในหนงสอราชกจจานเบกษาใหทราบวาในเมองมณฑลใด เปนอตราเทาใดนน ยกเวนตลอดเวลาท ไดเสยภาษอากรอย ไมต�ากวาก�าหนดอตราทไดประกาศไว9. การคาขายซงลงทนท�าดวยกนหลายคนใหนบวาเปนบรษท ถาบรษทนนไดเสยภาษอากรตามจ�านวนเงนซงจะไดก�าหนดอตรา โดยไดประกาศในหนงสอราชกจจานเบกษา วาในเมองมณฑลใดเปนอตราเทาใดนนแลวใหยกเวนผอ�านวยการของบรษทคนหนงและผจดการของบรษทนนในแหงซงไดเสยภาษตามอตราตลอดเวลาทเปนผอ�านวยการ และผจดการของบรษทท ไดเสยภาษอากรอย ไมต�ากวาก�าหนดอตราท ไดประกาศไว10. คนปวยเจบยงทพพลภาพ ซงไมสามารถจะรบราชการทหารไดนนยกเวนตลอดเวลาทยงทพพลภาพ

11.คนทตองราชทณฑอย ในทคมขง ยกเวนตลอดเวลาทตองคมขง12.ผซงไดรบพระราชทานพระบรมราชานญาตใหยกเวนชวคราวเปนพเศษ ยกเวนตลอดเวลาตามพระราชประสงค

ขอผอนผนทเกดขนแสดงใหเหนถงการเกณฑทหารอยางเทาเทยมกนไดน�าคนจ�านวนมากในทกสถานะและอาชพมารบใชรฐ ซงในสงคมสมยใหมทมความซบซอนของสงคมบคคลตางๆมหนาททหลากหลายภายในสงคมการเมองนนๆ อนเปนสวนหนงทชวยประคบประคองและค�าจนใหสงคมการเมองด�ารงอยตอไปดงนนการเปลยนใหชายไทยทมอายในระหวางการเกณฑทหารตองกลายเปนทหารทงหมดจะกระทบตอระบอบสงคมการเมองโดยรวม27 จงกอใหเกดการผอนผนหรอการยกเวนชวคราวในบางกรณดงทกลาวมาดงเชนการผอนผนเปนการชวคราวแกกลมบคคลทเสยภาษเปนจ�านวนมาก กลมผมการศกษาและกลมผทเปนขาราชการรวมถงเจาหนาทปกครองทองท กแสดงใหเหนถงภาพความเหลอมล�าของคนในสงคมในชวงเวลานน อนเนองจากชวงเวลาดงกลาวประเทศไทยอยระหวางการพฒนาประเทศใหมความทนสมย บคคลในกลมดงกลาวจงมความส�าคญตอการพฒนาประเทศ ไมวาจะเปนกลมผมการศกษาในระดบชนอดมศกษาทจะกลายเปนผพฒนาชาตไทยในอนาคต หรอกลมขาราชการและเจาหนาทปกครองทองททเปนกลไกของรฐในการบรหารประเทศและกล มผ เสยภาษจ�านวนมากทจะไดคอยชวยเหลอสนบสนนรฐไทยในการปฏรปประเทศดานตางๆ เชนดานการคมนาคมการสอสารและสาธารณปโภคอนๆ

ต อมาข อผ อนผนของการเกณฑทหารกมความเปลยนแปลงมาโดยตลอด ทงการเปลยนแปลงเพอใหการเกณฑทหารมความเหมาะสมกบยคสมย ดงเชนการพยายามจ�ากดขอผอนผนใหมลกษณะทเปนธรรมและใชไดอยางแทจรงมากขนจากเดมทพระราชบญญตลกษณะการเกณฑทหาร ร.ศ. 124 ไดผอนผนใหแกนกบวชโดยไม ไดก�าหนดคณสมบตไวอยางชดเจนท�าใหมคนจ�านวนมากหนไปบวชเพอหลกเลยงทหารดงนนจงไดมความพยายามแก ไขปญหาดงกลาว

10


ผานการแก ไขพระราชบญญตลกษณะเกณฑทหารพ.ศ. 246028 ซงพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลา-เจาอยหว (รชกาลท 6) ไดกลาวถงเหตผลของการแกไขพระราชบญญตลกษณะเกณฑทหารพ.ศ.2460อนเนองมาจากมขอจ�ากดทยกเวนไวจ�านวนมาก เชนกรณนกบวชไมไดก�าหนดคณสมบตของนกบวชทชดเจนเปนตน ท�าใหน�าไปสปญหาของความไมเสมอภาคจงไดแกไขใหมเพอใหมความเสมอภาคมากยงขน29

นอกจากน ในหลายกรณการแกไขขอยกเวนกเปนไปตามบรบททางสงคมการเมองในเวลานนๆ วาใครเปนผมอ�านาจกจะละเวนไวแกคนกลมนน เชน ตามพระราชบญญตลกษณะเกณฑทหาร พ.ศ. 247530 พระราชบญญตรบราชการทหารพ.ศ.247931ได ใหสทธพเศษเพมเตมแกสมาชกสภาผแทนราษฎรทจะไมตองเขารบราชการทหารในยามปกต อนเปนผลสบเนองจากการปฏวตสยาม พ.ศ. 2475 ซงสทธพเศษของสมาชกสภาผแทนราษฎรกถกยกเลกไปในพระราชบญญตรบราชการทหารพ.ศ.2497อนเปนชวงเวลาหลงจากการรฐประหารพ.ศ.2490ซงถอเปนยคทกาวเขาสระบอบอ�านาจนยมนนเอง

ความหมายตอขอยกเวนและขอผอนผนของการเกณฑทหาร

จากการพจารณาการผอนผนและขอยกเวนส�าหรบการเกณฑทหาร ไดแสดงใหเหนถงนยยะทสะทอนปญหาท ใหญทสดของการเกณฑทหารของไทย และยงเปนผลตอเนองมาถงปจจบนคอประชาชนจ�านวนมากไมตองการเปนทหารจงพยายามหาวธการหลกเลยงตางๆเพอใหพนจากการรบราชการทหารเชนในชวงแรกของการประกาศใชพระราชบญญตลกษณะเกณฑทหารพ.ศ.2448ไดเกดคดทขนสนทรหรญรตน(แซม)เรยกรบเงนจากราษฎรเพอชวยใหพนจากการเกณฑซงท�าใหมการจบกมและตองออกประกาศแจงแกราษฎรเพมเตมวาการกระท�าดงกลาวไมสามารถพนจากการเปนทหารไดจรง32

หลงจากเกดเหตการณ ในครงนน ประชาชนกยงคงพยายามอยางตอเนองในการหนการรบราชการทหาร

ซงกเปนไปตามชองทางตางๆ ทพอจะเออใหประชาชนสามารถหนทหารได ดงเชน ในชวงแรกของการประกาศใชพระราชบญญตฯ ประชาชนจ�านวนมากหนไปรบราชการตามกระทรวงพลเรอนทงท ไดเงนเดอนและไม ไดเงนเดอนเพอจะหลกเลยงจนกระทงพนอายการเกณฑทหาร33หรอในสมยรชกาลท6ไดมประกาศแก ไขพระราชบญญตลกษณะเกณฑทหารร.ศ.124มาตรา13–14ทเปลยนคณสมบตของขาราชการทจะไดรบการยกเวนไมตองรบราชการทหารแกไขเปน ขาราชการทมเงนเดอนมากกวา 20 บาทตอปจงจะไดรบการยกเวนไมตองรบราชการ34ท�าใหข าราชการจ�านวนมากจ�าเปนตองขอยกเวนการเกณฑทหารเปนกรณพเศษจากทางกระทรวงตนสงกดและจากตวขาราชการเอง ดงเชนใน พ.ศ. 2455ขาราชการในสงกดกระทรวงวงขอยกเวนจากการเกณฑทหารถง 1,191 คนแบงเปนกรมมหาดเลก745คนกรมพระต�ารวจ47คนและกรมวง399คน35

ตอมาอ�านาจในการคดเลอกบคคลเขาเปนทหารอยในอ�านาจของฝายปกครองเชนผวาราชการจงหวดนายอ�าเภอสสดอ�าเภอและคณะทหารผควบคมการคดเลอก สงผลใหแนวทางในการหลกเลยงการเปนทหารจงยายไปสการใชจายเงนตดสนบนบคคลทมสวนเกยวของดงกลาวเชนเหตการณ ในหนงสอพมพประชาธปไตยวนท18เมษายน2493เกดกระแสขาววามการมอบเงนจ�านวน 800 บาท เพอไมตองเปนทหารเหตเกดททองถนอ.เมองอ.ศรประจนตอ.สามชก อ.เดม อ.บางปางบวช อ.บางปลามาอ.สองพอนองและอ.อทองจ.สพรรณบร36หรอเหตการณทประชาชนแจงใหด�าเนนการสอบสวนเกยวกบการเกณฑทหารของอ�าเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา ซงจะด�าเนนการตรวจเลอกวนท3–4เมษายน2528ณวดสามกออ�าเภอเสนาปรากฏวามผเกยวของกบการเกณฑทหารไดเรยกเงนจากผทจะเกณฑทหารหรอทหารกองเกนโดยเจตนาหลกเลยงเพอชวยเหลอใหพนจากการเขารบราชการทหารโดยก�าหนดราคาหวละ12,000บาทเฉพาะผ ทอย ในเขตเทศบาลเมองเสนาหรอต�าบลเสนาสวนนอกเขตเทศบาลหวละ10,000บาทและจายใหหนามาหรอนายหนา 10% ซงสวนใหญเปน

11


ผ ใหญบานหรอลกนองเจาหนาททเกยวของกบการเกณฑทหารผทจายเงนสนบนดงกลาวแลวไมตองมาในวนเกณฑทหารหรอไม ต องจบใบด�าใบแดงเปนตน37

12

ประวตศาสตรการเกณฑทหารในสงคมไทย - พฒนาการของขอยกเวนในการเกณฑทหารของไทย: นกศกษาวชาทหาร

ทามกลางสถานการณทชายไทยจ�านวนมากพยายามหาทางหลกเลยงการเปนทหารเกณฑดวยชองทางตางๆ ทายทสดรฐไทยกไดสรางอกชองทางหนงขนมาเพอใหชายไทยท ไมอยากจะเปนทหารเกณฑมทางเลอกในการฝกวชาทหารใหส�าเรจจะสามารถปลดจากทหารกองประจ�าการไปเปนทหารกองหนน ซงหมายถงวาจะไมตองเปนทหารเกณฑ2ปนนเองซงชองทางพเศษนมจดเรมตนหลงจากวกฤตเศรษฐกจตกต�าทวโลกในชวงสงครามโลกครงท 2 และตอเนองไปจนหลงการสนสดของสงครามโลกครงท 2 จนกระทงเปนปจจยหนงทกอใหเกดการรฐประหารเมอวนท 8พฤศจกายนพ.ศ.249038

เหตการณรฐประหารเมอวนท 8 พฤศจกายนพ.ศ.2490น�าโดยพล.ท.ผนชณหะวณทรฐประหารพล.ร.ต.ถวลย ธ�ารงนาวาสวสด ซงการรฐประหารในครงนนไดยกเลกรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2489และน�ารฐธรรมนญ (ฉะบบชวคราว) พ.ศ. 2490หรอทมฉายาวา“ฉบบใตตม”ออกมาใชซงรฐธรรมนญฉบบน ไดยกเลกหลกการของประชาธปไตยและกาวเขาสระบอบอ�านาจนยมดงเหนไดจากการก�าหนดใหมวฒสภาซงมาจากการแตงตง และเปดชองทางใหขาราชการประจ�าด�ารงต�าแหนงทางการเมองอกดวยสวนสภาผแทนราษฎรแมจะมการเลอกตงโดยตรงในวนท29มกราคม2491แตสถานการณทางการเมองภายใตระบอบอ�านาจนยม ท�าใหนกการเมองฝายอนรกษนยมและอ�านาจนยมเปนผกมอ�านาจในสภาผแทนราษฎร39

หลงจากการรฐประหารครงนนฝายทหารผกมอ�านาจได ใช เวทของรฐสภาในการด�าเนนการปรบปรงอ�านาจทางการทหารตางๆ ทส�าคญคอ การแก ไขพระราชบญญตว าด วยการจดระเบยบปองกนราชอาณาจกรซงเกยวของกบการจดโครงสรางกระทรวงกลาโหมใหมโดยรฐบาลของคณะรฐประหารไดเสนอรางแกไขพระราชบญญตดงกลาว40และไดอาศยกลไก

ของรฐสภาในการสรางความชอบธรรมแกไขพระราช-บญญตดงกลาว ดงเหนไดจากการจดตงวฒสภาจ�านวน100คนใหปฏบตหนาท ในวนท18พฤศจกายนพ.ศ. 2490 (ภายหลงการรฐประหาร 11 วน) และวฒสภาชดน ไดพจารณารบหลกการการแกไขพระราช-บญญตวาดวยการจดระเบยบปองกนราชอาณาจกรเมอวนท25ธนวาคมพ.ศ.2490และวฒสภาใหความเหนชอบรางพระราชบญญตดงกลาวเมอวนท15มกราคมพ.ศ.2491และประกาศลงราชกจจา-นเบกษาเมอวนท3กมภาพนธพ.ศ.2491จะเหนไดวากระบวนการทงหมดไมเกน3เดอน

พระราชบญญตจดระเบยบปองกนราชอาณาจกรพ.ศ. 2491 มเนอหาเกยวกบการแบงอ�านาจหนาทของกระทรวงกลาโหม และพระราชบญญตดงกลาวไดจดวางโครงสรางภายในกระทรวงกลาโหมใหมซงดานหนงไดจดใหมกรมการรกษาดนแดนใหมหนาทเกยวกบกจการรกษาดนแดน เพอเปนเครองมอของกองทพในการปองกนราชอาณาจกร41และอธบายเพมเตมในบนทกหลกการและเหตผลประกอบรางพระราชบญญตวาดวยการจดระเบยบการปองกนราชอาณาจกรพ.ศ.249042ใหเหตผลของการจดตงกรมการรกษาดนแดนเพมเตมวาเพอใหกจการรกษาดนแดนเป นไปอย างทวถงโดยวธการฝ กหดให พลเมองปกปองทองทของตนเองอนเปนวธทประหยดงบประมาณแผนดนและพลเมองไมเสยเวลาในการประกอบอาชพ

“กเพอจดการรกษาดนแดนของประเทศตามสวนภมภาคใหทวถงกนโดยวธประหยดเงนงบประมาณของประเทศดวยการฝกหดพลเมองใหปองกนทองทของตนเอง เปนการชวยก�าลงทหารในยามทสงหรอใชก�าลงทหารไปชวยเหลอไดไมทนทวงท ดงทประเทศในเครอสหประชาชาตไดจดเปนผลดมาแลวในมหาสงครามโลกครงท 2 นน”43

พฒนาการของขอยกเวนในการเกณฑทหารของไทย: นกศกษาวชาทหาร

13


“...กรมนตงขนดวยความมงหมายทจะฝกหดพลเมองทเปนชายฉกรรจและไมไดเขาประจ�าการในกองทพทงสาม ใหมความร ในวชาทหารและอาวธและวธรบ และจะใชเวลาสนๆ ท�าหลายๆ หน ซงพลเมองจะไดไมเสยเวลาประกอบการอาชพ โดยฉะเพาะอยางยงในเรมตนน เราจะไดวางโครงการฝกคนทจะใชเปนผบงคบบญชาเชนนายสบ และนายทหารชนผนอย ทง น เพอป องกนประเทศให เหมาะสมกบภาวะสงครามเบดเสรจในอนาคตตอไป...”44

นอกจากน พล.ท.หลวงชาตนกรบ รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมในเวลานนยงไดอธบายเพมเตมวาได น� าแบบมาจากประ เทศ องกฤษท เ ร ยกว า“TerritorialArmy”ทองกฤษใชระหวางสงครามโลกครงท2(ในชวงสงครามเรยกชอHomeGuardและภายหลงเปลยนกลบมาใชชอเดม) และของอเมรกาทเรยกวา“NationalGuard”และมความตงใจมงหมายจะฝกหดพลเมองให ใชอาวธและรจกวธรบโดยไมตองเปนทหาร ซงรปแบบนเหมาะสมกบสงคมไทยในชวงเวลานนทอยทามกลางสงคราม (ชวงเวลาหลงจากสนสดสงครามโลกครงท2เมอพ.ศ.2488)และดวยงบประมาณทจ�ากด ท�าให ไมสามารถจะจดตงกองทพประจ�าการขนาดใหญ ตองอาศยพลเมองทไดรบการฝกจากกรมการรกษาดนแดนชวยเหลอ

“...ทนประเทศไทย ฐานะทางภมศาสตร ประเทศไทยชชดอยวาไมสามารถจะหลกเลยงจากการสงครามได และสงครามอนมลกษณะชะนดเบดเสรจทกลาวมาแลวนนประกอบกบความจ�ากดในงบประมาณการทหารบงคบใหเราทวก�าลงกองทพประจ�าอย ในฐานะสนหวงทจะท�าได การจดก�าลงรกษาประเทศประเภทน นอกจากกองทพประจ�าจงมความจ�าเปนยงส�าหรบประเทศไทย...”45

หลงจากนนในป พ.ศ. 2492 กรมการรกษาดนแดนกระทรวงกลาโหม ไดเรมโครงการวางแผนปองกนประเทศ โดยไดเรมโครงการฝกอาวธใหแกราษฎรโดยสงนายทหารชนสญญาบตรและนายทหารชนประทวนพรอมดวยนายสบจ�านวน500คนออกไปแนะน�าราษฎรในจงหวดตางๆทางภาคอสานเพอให

ราษฎรรจกใชอาวธของกรมการรกษาดนแดน46 และในเดอนพฤษภาคม2492ไดเปดการศกษาวชาทหารตามโรงเรยนและมหาวทยาลยตางๆโดยมรายละเอยดคอจะไมเกบคาเลาเรยนรบเฉพาะนกเรยนม.7–8นกศกษามหาวทยาลย และนกเรยนอาชวะชนสงและหลกสตรจะใชเวลา 5 ป ซงในชวงแรกของการฝกนกศกษาวชาทหาร เปนการฝกในกรงเทพมหานครและขยายตอไปยงหวเมองตางจงหวด47

ภายหลงจากการฝกนกศกษาวชาทหารของกรมการรกษาดนแดนเพยง2ปคณะรฐมนตรในเวลานนจงไดเสนอรางพระราชบญญตสงเสรมการฝกวชาทหารพ.ศ.2494โดยใหเหตผลวาผส�าเรจการฝกวชาทหารยงไมไดรบสทธหรอประโยชนตามกฎหมายแตอยางใดจงสมควรก�าหนดสทธและประโยชนตอบแทน เพอสงเสรมใหเกดความนยมในการฝกวชาทหารมากยงขนอนจะเปนประโยชนแกทางราชการทจะใชเปนก�าลงหนนในยามสงครามดงเหนไดจากมาตรา7บญญตวา“บคคลซงอย ในระหว างการฝ กวชาทหารตามหลกสตรทกระทรวงกลาโหมก�าหนดตามพระราช-บญญตน ยอมไดรบการยกเวนตามกฎหมายวาดวยการรบราชการทหาร”48

นอกจากนเมอมการเสนอพระราชบญญตสงเสรมการฝกวชาทหารอนจะสงผลตอสทธของบคคลในการยกเวนการเกณฑทหาร ดงนนจ�าเปนตองแกไขกฎหมายอนๆ ทเกยวกบการก�าหนดบคคลทมสทธไดรบการยกเวนจากการเกณฑทหารใหมความสอดคลองกนรฐบาลจงไดเสนอแก ไขพระราชบญญตรบราชการทหาร(ฉบบท5)พ.ศ.2494ขนพจารณาในสภาผแทนและวฒสภาตอเนองจากพระราชบญญตสงเสรมการฝกวชาทหารโดยมเนอหาการแกไขทส�าคญคอการแกไขมาตรา 4 แหงพระราชบญญตรบราชการทหารพ.ศ.2479ในวงเลบท4และใหใชความตอไปนแทน

“(4) “ทหารกองหนนประเภทท 1” หมายความวา ทหารทปลดจากกองประจ�าการ โดยรบราชการในกองประจ�าการจนครบก�าหนด หรอทหารกองเกนซงส�าเรจการฝกวชาทหารตามกฎหมายวาดวยการสงเสรมการฝกวชาทหาร และไดขนทะเบยนกอง

14


ประจ�าการแลวปลดเปนกองหนนตามพระราช-บญญตน”49

การพจารณาพระราชบญญตทงสองฉบบเปนไปดวยความรวดเรว เรมจากสภาผแทนพจารณารบหลกการและลงมตพรอมกนในวนท 22 มนาคม 2494 และเขาสการพจารณาของวฒสภารบหลกการวาระท 1ในการประชมวฒสภา เมอวนท 4 เมษายน 2494และการพจารณารบรองพระราชบญญตวาระท 2และวาระท3ในการประชมวฒสภาวนท10เมษายน2494รวมระยะเวลาการพจารณาทงหมดเพยง20วน

ระหวางการพจารณาพระราชบญญตทงสองฉบบไดมผแสดงความคดเหนเกยวกบปญหาทจะกอใหเกดความไมเสมอภาคในการเขารบการเกณฑทหารอยางไมทวถง คอ นายสวสด สาระศาสน สมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดกาญจนบร ตงขอสงเกตในการแกไขพระราชบญญตรบราชการทหาร(ฉบบท5)พ.ศ.2494ได ใหความเหนไววาคณสมบตของผเขารบการฝกวชาทหารจะเปนแตเฉพาะผมการศกษาและมทรพยเทานน50และพนตรหลวงสรสทธยานการสมาชกวฒสภาได ใหความเหนไววาบคคลทผานการฝกวชาทหารแต ไมเคยถกอบรมในกองทหารเลยจะท�าใหไมมชวตและจตใจเปนทหารจรงๆ51

พล.ร.ต.หลวงสนาวนวฒนรฐมนตรชวยวาการกระทรวงกลาโหม ชแจงเกยวกบคณสมบตของผฝกวชาทหารวารบนกเรยนเตรยมอดมมหาวทยาลยขนไปจะท�าการฝกใหสามารถเปนผบงคบหมหรอผบงคบหมวดและจดฝกในเวลาการศกษา รวมถงไมมการเสยเงนแตประการใดโดยกรมรกษาดนแดนอาจจะเอารถไปรบหรอฝกในโรงเรยนเหลานน ซงในปจจบนมความมงหวงจะให โครงการฝกนกศกษาวชาทหารขยายออกไปทวประเทศ แตตอนนท�าไดเพยงหวเมองใหญกอน52 และอธบายเหตผลของการจดโครงการฝกนกศกษาวชาทหารแทนการเรยกเกณฑชายฉกรรจทกคนเปนทหารวา กระทรวงกลาโหมมงบประมาณไมเพยงพอในการเกณฑชายฉกรรจทกคนเขาเปนทหาร จากสถตทผานมาพบวา กระทรวงกลาโหมสามารถเกณฑทหารไดปหนงเพยงรอยละ 21 เทานน

แตยงตองการประชาชนทมความรทางดานการทหารใหสามารถเปนกองหนนทส�าคญยามเกดวกฤตได53

จากทกลาวมาสรปไดวา หลงจากการรฐประหารพ.ศ.2490ไดมการเปลยนโครงสรางของกระทรวงกลาโหมใหม ผ านการแก ไขพระราชบญญตจดระเบยบปองกนราชอาณาจกรพ.ศ.2491ซงก�าหนดใหมการจดตงกรมการรกษาดนแดนซงเปนสวนราชการใหมในกระทรวงกลาโหม และตงแตชวงเวลานนเองทแสดงใหเหนวารฐบาลไดมแนวทางในการจะสรางชองทางใหมทมสถานะพเศษในการยกเวนใหชายไทยบางกลมไมจ�าเปนตองรบราชการเปนทหารเกณฑ

ตอมากรมการรกษาดนแดนไดรเรมจดท�าโครงการวางแผนปองกนประเทศ โดยการฝกอาวธใหแกพลเมองทเปนนกเรยน นกเรยนอาชวะขนสง และนกศกษาและหลงจากการเปดโครงการเปนระยะเวลา 2 ปอนเปนชวงเวลากอนทนกศกษาวชาทหารรนแรกจะจบการศกษา จงไดออกพระราชบญญตสงเสรมการฝกวชาทหารพ.ศ.2494และแกไขพระราชบญญตรบราชการทหาร (ฉบบท 5) พ.ศ. 2494 ใหสทธพเศษแกนกศกษาวชาทหารทเรยนจบการศกษาวชาทหารจะไดรบการยกเวนจากการเกณฑทหารมสถานะปลดจากกองทหารประจ�าการเปนทหารกองหนนประเภทท1ท�าใหตงแตนนเปนตนมาถอไดวาเปนจดก�าเนดของชองทางพเศษของสงคมไทยในการทจะหลกเลยงการเกณฑทหารของคนไทยนบแตนนมา

อยางไรกตามจะเหนไดวาไม ใชทกคนจะสามารถเรยนเปนนกศกษาวชาทหารได แตนกศกษาวชาทหารเป นช องทางพ เศษส�าหรบนกเรยนในระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย หรอนกเรยนอาชวะขนไปถงจะมโอกาสไดรบการศกษาวชาทหารท�าใหประชาชนโดยทวไปท ไมไดรบการเรยนหนงสอในระบบการศกษาจะไมม โอกาสไดเขาสชองทางดงกลาว และหลายโรงเรยนในพนทชนบทหลายแหงไมไดสนบสนนหรอเออใหนกเรยนของตนเขาศกษาวชาทหารได สงผลตอความยากล�าบากในการฝกวชาทหาร เพราะหากนกเรยนคนดงกลาวสนใจอาจจะตองตดตอไปเรยนวชาทหารดวยตนเองทางโรงเรยนไมชวยตดตอให

15

ประวตศาสตรการเกณฑทหารในสงคมไทย - พระราชบญญตก�าลงพลส�ารอง พ.ศ. 2558: การเนนย�าถงแนวทางการสรางก�าลงพลส�ารอง

ลกษณะทส�าคญของก�าลงพลของทกกองทพจ�าเปนตองมการเตรยมความพรอมของกองทพใหมขดความสามารถในการร บม อก บสงครามหร อวกฤตการณตางๆ ทอาจจะเกดขนในอนาคต หรอทเรยกวา “การเตรยมพล” ดวยเหตนจงตองมการก�าหนดใหมการเตรยมก�าลงพลของทหารประเภทตางๆใหมการทบทวนความรและทกษะทางดานการสงครามตางๆและกเชนเดยวกนกบรฐไทยไดก�าหนดใหทงทหารทปลดประจ�าการและผส�าเรจการศกษาวชาทหารจ�าเปนตองใหมการทบทวนความรตางๆเพอพรอมตอสงครามและวกฤตการณตางๆ โดยครงแรกไดก�าหนดถงแนวทางการเตรยมความพรอมดงกลาวดงปรากฏชดจากการออกขอบงคบทหารบกวาดวยการเตรยมพล81ตามค�าสงชแจงของรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมลงวนท27กนยายนพ.ศ.2481ซงข อบงคบดงกลาวมจดม งหมายใหกองทพบกสามารถเรยกก�าลงพลส�ารองทเปนทหารกองหนนกลบมาฝกทบทวนความรทางดานการทหารได ในยามปกต54

ตอมาไดมการเปลยนแปลงหลกเกณฑของการเตรยมก�าลงพล ผานการแก ไขขอบงคบทหารบกวาดวยการเตรยมพล81ใหมความเหมาะสมกบสถานการณณชวงเวลาตางๆดงเชนการออกขอบงคบกระทรวงกลาโหมวาดวยขอบงคบทหารบกวาดวยการเตรยมพล81(ฉบบท2)พ.ศ.2503การออกขอบงคบกระทรวงกลาโหมวาดวยการเตรยมพล พ.ศ. 2515 ใหมการบงคบใชทงทหารบกทหารเรอ และทหารอากาศในการเตรยมพล55 และการออกระเบยบปฏบตประจ�ากองทพบกวาดวยการเรยกพล พ.ศ. 2527 เพอก�าหนดใหการเรยกพลด�าเนนการไปดวยความเรยบรอยตามพระราชบญญตรบราชการทหารพ.ศ. 2497 ขอบงคบกระทรวงกลาโหมวาดวยการเตรยมพลพ.ศ.2515และขอบงคบทหารวาดวยการแบงประเภทนายทหารสญญาบตรพ.ศ.248256 เปนตน ซงจากขอบงคบและระเบยบตางๆ ดงกลาว

ก�าหนดใหกองทพสามารถเรยกระดมก�าลงพลส�ารองเพอฝกทบทวนความร ได ไมเกน60วน

ดง ท ได กล าวมาจะเหนได ว ารฐไทยได มความพยายามจะเตรยมพลมาตงแตอดตแตกฎเกณฑและการบงคบอยในรปแบบของขอบงคบทหารบกขอบงคบกระทรวงกลาโหมและระเบยบปฏบตประจ�ากองทพบกแตไมสามารถจะน�าไปสการปฏบตตามวตถประสงคทตงไวแตแรก ท�าใหก�าลงพลส�ารองบางสวนหนจากการถกเรยกใหมาฝกทบทวนวชาทหาร อนเนองมาจากหลายสาเหตเชนการไปประกอบอาชพนอกภมล�าเนาทปรากฏในทะเบยนบานหรอญาตปกปดไมใหหมายเรยกตวสงถงก�าลงพลส�ารอง หรอก�าลงอยระหวางการทดลองงานในบรษทเอกชนท�าใหอาจจะถกเลกจางหากลาไปฝกวชาทหารซงถงแมจะมประกาศคมครองแรงงานฉบบท 11 ลงวนท 11ตลาคมพ.ศ. 2532และพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541มาตรา 35 ทก�าหนดใหนายจางจายเงนเตมจ�านวนแกลกจางระหวางลาไปฝกวชาทหาร แตนายจางมกไมใหความรวมมอเทาทควร57

ภายหลงจากสภาพปญหาเกยวกบการเตรยมความพรอมทางดานการทหารไมประสบความส�าเรจนกท�าใหมความพยายามจะเสนอกฎหมายในระดบพระราชบญญตเพอแก ไขปญหาขางตน กลาวคอกรมพระธรรมนญกระทรวงกลาโหม(ธน.กห.)ไดเสนอผานสภากลาโหมครงท9/2558เมอวนท22กนยายนพ.ศ.2548ใหยก“รางพระราชบญญตก�าลงส�ารองแหงชาตพ.ศ.....”โดยมหลกการส�าคญในการเสนอรางคอ ตอกย�าหนาทของก�าลงพลส�ารองทจ�าเปนตองฝกทบทวนวชาทหารหากถกเรยกเตรยมพลและใหนายจางสนบสนนการเขารบราชการทหารของก�าลงพลส�ารองเพอใหระบบก�าลงพลส�ารองประสบความส�าเรจนนเอง58

พระราชบญญตก�าลงพลส�ารอง พ.ศ. 2558:

การเนนย�าถงแนวทางการสรางก�าลงพลส�ารอง

16


อยางไรกตามรางพระราชบญญตก�าลงส�ารองแหงชาตพ.ศ.....ไมไดผานการพจารณาและออกมาเปนกฎหมายจนกระทงภายหลงจากการรฐประหาร22พฤษภาคมพ.ศ. 2557 ภายใตรฐบาลของพลเอกประยทธจนทร โอชาคณะรฐมนตรไดเสนอใหสภานตบญญต-แหงชาตพจารณารางพระราชบญญตก�าลงพลส�ารองพ.ศ.....ในคราวประชมสภานตบญญตแหงชาตครงท44/2558เมอวนท17กรกฎาคมพ.ศ.2558ซงสภานตบญญต ได ลงมตรบหลกการแหงร างพระราชบญญตดงกลาว59โดยใหเหตผลของการเสนอรางพระราชบญญตฉบบนวา เพอก�าหนดประเภทสทธและหนาทบคคลทเปนก�าลงพลส�ารองในการเขารบราชการทหาร อนเปนการพฒนากจการก�าลงพลส�ารองใหมประสทธภาพยงขน60

สาระส�าคญของพระราชบญญตก�าลงพลส�ารองพ.ศ. 2558 คอ มาตรา 20 ทก�าหนดใหก�าลงพลส�ารองจ�าเปนตองเขารบราชการทหารในการเรยกก�าลงพลเพอตรวจสอบเพอฝกวชาทหารเพอปฏบตราชการและเพอทดลองความพรงพรอมและในการระดมพลและเมอพจารณาพรอมกบมาตรา43ท ใหน�ากฎกระทรวงกฎขอบงคบระเบยบแบบแผนประกาศค�าสง หรอมตของสภากลาโหมในสวนทเกยวของกบการเรยกพลหรอระดมพลมาใชได ท�าใหกรอบระยะเวลาในการเรยกก�าลงพลส�ารองมาได ไมเกน 60 วน61 ซงในกรณนพลเอกอดมเดชสตบตร รฐมนตรชวยวาการกระทรวงกลาโหม ไดชแจงเกยวกบระยะเวลาก�าหนดหวงการฝกไว2เดอนนนจรงๆจะเรยกฝกประมาณ10วนแบงเปนการฝกวชาทหารตามต�าแหนงหนาท9วนและการตรวจสอบ1วนรวมถงจะมการแจงลวงหนาทงนายจางและลกจางใหเรวทสด เพอไมใหเปนภาระของทงนายจางและลกจาง62

“ส�าหรบเรองเกยวกบระยะเวลายาวนานในการฝกททานไดสอบถามวา ก�าหนดหวงการฝกถง 2 เดอนไว กเรยนวาเพอใหเกดความครอบคลม แตในปจจบนนจรงๆ แลวการฝกนเราไมไดท�าในชวงเวลายาวนานมากนก ในรอบปหนงขณะนอยประมาณเพยง 10 วนเทานนเอง เพอไมใหเกดเปนภาระ แลวกเกดเปนปญหากบตวของก�าลงพลส�ารองเองหรอวานายจาง

ซงจะเปนการฝกในเรองของวชาทหารตามต�าแหนงหนาทอยประมาณ 9 วน แลวกมการตรวจสอบดวยอก 1 วน กจะท�าใหเกดเปนภาระตางๆ กบสวนของภาระของเจาของกจการกบลกจางซงกคงจะเปนก�าลงพลส�ารองในสวนตางๆ นนเอง กคดวาจะเปนสงท ไมยาวนานนก...”63

อยางไรกตามแมวาการเรยกก�าลงพลส�ารองเพอฝกเตรยมความพรอมไม ไดเปนกฎหมายใหม แตการออกกฎหมายเพอตอกย�าแนวทางการเตรยมพลไดกอใหเกดการตงค�าถามของสงคมเกยวกบความจ�าเปนและความเหมาะสมของการเรยกก�าลงพลส�ารองเพอฝกทบทวน ทงในมมมองของความจ�าเปนของสถานการณทางการเมองปจจบนท ไม ไดอย ในยคทมความเสยงตอการเกดสงคราม64คลายกบการยอนกลบไปสยคสงครามอกครงทพลเมองของรฐจ�าเปนตองพรอมรบมอกบการคกคามของศตรของชาต

นอกจากนการน�าคนออกจากระบบแรงงานเปนเวลา2 เดอน เพอเปลยนเปนทรพยากรของรฐ ไดกอใหเกดภาระกบเอกชน ไมวาผถกเลอกจะเปนลกจางหรอนายจางกตาม กลาวคอ ฝายนายจางจ�าเปนตองอนญาตใหลกจางลาเพอรบราชการทหารพรอมทงจายคาจางแกลกจางไมเกน 60 วนตอป ซงหากลกจางคนดงกลาวเปนบคคลทมทกษะความช�านาญเชยวชาญเฉพาะถกเลอกใหไปฝกเตรยมความพรอมเปนระยะเวลาถง2เดอนนายจางอาจจะไมสามารถหาบคลากรมาแทนท ได หรอในกรณทผประกอบธรกจหรอผประกอบอาชพสวนตวถกเรยกตวเสยเองจะสงผลเสยตอธรกจดงกลาวอยางมาก65

จากทกลาวมาจะเหนไดวาการออกพระราชบญญตก�าลงพลส�ารอง พ.ศ. 2558 แมวาโดยเนอหาทเกยวของกบประชาชนในการเตรยมพลเพอใหพรอมรบมอกบวกฤตการณทางการเมองจะไมใชอะไรใหมเปนสงทมอยแลวในกฎหมายระดบยอย แตการออกพระราชบญญตคร งนจง เป นเพยงการตอกย�ากฎหมายระดบยอยใหถกบญญตไว ในกฎหมายระดบท ใหญขนเทานน และดวยบรบทของการเมองระหวางประเทศของไทยท ไมอย ในสภาวะความ

17


เสยงตอการเกดสงครามไดกอใหเกดการตงค�าถามกบแนวคดการเตรยมพลดงกลาววาไมมความเหมาะสมและไมสอดคลองกบสถานการณทางการเมองปจจบน รวมถงบางครงไดน�าไปส การตงค�าถามในภาพรวมตอปญหาในระดบรปธรรมตางๆทเกดขนเกยวกบวธคดและแนวทางการจดการการเกณฑทหารของไทย

18

ประวตศาสตรการเกณฑทหารในสงคมไทย - ปญหาของการเกณฑทหารในสงคมไทย

ตงแตทรฐไทยหนมาใชแนวทางการเกณฑทหารในการระดมก�าลงพลแทนการเรยกใชไพรในดานหนงคอการพฒนากองทพใหมความทนสมย แตในอกดานหนงกกอใหเกดปญหาทตามมาหลายประการดงตอไปน ปญหาความไมเสมอภาค/ความเหลอมล�าตอแนวทางการเกณฑทหาร

ปญหาเรองความไมเสมอภาคในการเกณฑทหารไดถกหยบยกมาเปนทถกเถยงตงแตเรมการเปลยนแปลงแนวทางจากการยกเลกระบบไพร ไปส การเกณฑทหารสมยใหม อนเนองจากในชวงแรกของการเกณฑทหารจะเกดขนเฉพาะบางจงหวดทเปนจดยทธศาสตรทางการทหารกอน ดงเชน การประกาศใชพระราช-บญญตลกษณะเกณฑทหารพ.ศ. 2448ทบงคบใชในหวเมองดานนอกพระนครทมความส�าคญกอนจงมาบงคบใชทพระนครและหวเมองอนๆ และตอมาในสมยรชกาลท 6 กขยายออกไปถงนอกพระราช-อาณาเขตจนกระทงเกณฑทหารอยางทวถงทงประเทศตามความมงหวงในเชงหลกการเมอพ.ศ.2459

อยางไรกตามในทางปฏบตดวยเทคโนโลยและการคมนาคมขนสงของไทยยงไมมความกาวหนาดงนนการจดการเกณฑทหารจงไมมความทวถงดงเหตการณทเกดขนในชวงป พ.ศ. 2480 – 2500ทมปญหาบางจงหวดไดรบการเกณฑทหารแตบางจงหวดไดรบการยกเวนเปนเหตใหพลเมองรสกถงความไมเทาเทยมกนทงนรฐมนตรในชวงเวลานนไดตอบตอกรณดงกลาววาการเรยกเขารบราชการทหาร ยอมเปนไปตามทตงของกองทหาร ซงถามกองทหารตงอยจงหวดใดจะเรยกเกณฑทหารในจงหวดใกลเคยงกอนเพอสะดวกในการปองกนประเทศ และการสงทหารไปประจ�าหนวยทหารทหางไกลจะท�าใหเสยก�าลงใจ และสงผลใหเกดการหนทหารเปนจ�านวนมากรวมถงเปนการสนเปลองคาใชจายในการขนทหารไปยงทตงหนวยทหารและยากตอการระดมพลเมอเกดกรณฉกเฉน66

ตอมาเมอการคมนาคมดมากยงขน มการเกณฑทหารในพนทตางๆอยางเทาเทยมมากขนกลาวคอไดมการคดเลอกการเกณฑทหารในทกจงหวดและทกอ�าเภอแบงสรรก�าลงพลในระดบท ใกลเคยงกน แตก ไม ไดหมายความวาปญหาความเหลอมล�าทเกดขนกบทหารเกณฑจะหมดไป แตปญหาความเหลอมล�าในบางดานยงคงตอเนอง และบางดานไดเปลยนรปแบบออกไป ไดแก ปญหาเกยวกบการคดสรรบคคลเปนทหารเกณฑ ปญหาเกยวกบความเหลอมล�าทางดานระยะเวลาการเปนพลทหารเกณฑ ความเหลอมล�าทางการฝกระหวางพลทหารเกณฑและนกศกษาวชาทหารเปนตน

ส�าหรบปญหาเกยวกบการคดสรรบคคลเปนทหารเกณฑดงทกลาวมาจะเหนไดวาชายไทยตงแตอดตสวนใหญไมมความประสงคจะเปนทหารตางหาทางทจะหลกเลยงการเปนทหารมาโดยตลอด ทงการท�าตวใหกลายเปนสวนหนงของขอผอนผนหรอขอยกเวนดงทกลาวมาแลวหรอการตดสนบนเจาหนาทผมสวนเกยวของกบการคดเลอกพลทหาร เพอใหรอดพนจากการเปนทหารเกณฑ

การตดสนบนเจาหนาทมความตอเนองยาวนานจนกลายเปนสวนหนงของระบบการคดเลอกทหารของไทยด ง เ ห น ไ ด จ ากข า วท ป ร ากฏท ว ไ ปตามหน าหนงสอพมพตงแตอดตเชนมการแจงความสอบสวนการด�าเนนคด เกยวกบการเกณฑทหารท ม ผ ทเกยวของกบการเกณฑทหารเรยกรบเงนจากผ ทตองการหลกเลยงการเปนทหารในจงหวดอยธยาเมอพ.ศ.252867หรอในปจจบนเปนททราบกนโดยทวไปวาหากตองการทจะหลกเลยงจากการเปนทหาร สามารถหาชองทางในการตดตอกบผมสวนเกยวของกบการเกณฑทหารเพอหลกเลยงการเปนทหารเกณฑดวยวธตางๆได68

ปญหาของการเกณฑทหารในสงคมไทย

19


นอกจากนการก�าหนดคณวฒพเศษส�าหรบการลดหยอนใหทหารเกณฑอย ในกองประจ�าการนอยกวา2 ป ตามกฎกระทรวง ฉบบท 24 (พ.ศ. 2508)ออกตามความในพระราชบญญตรบราชการทหารพ.ศ. 249769 ไดก�าหนดคณวฒพเศษ 13 ประการเชน การลดหยอนระยะเวลาการเปนพลทหารเกณฑของขาราชการฝายตางๆหรอผส�าเรจการศกษาระดบอดมศกษาหรอเทยบเทา เปนตนซงผลทเกดขนจากการออกกฎกระทรวงดงกลาว แสดงใหเหนถงความม งหวงของรฐไทยทจะให ผ ทมการศกษาระดบปรญญาตรหรอขาราชการตางๆ ไดกลายเปนหนงในฟนเฟองดานอนๆ ตอการพฒนาประเทศนอกเหนอจากการเปนทหาร หรอหากจ�าเปนตองมาเปนทหารเกณฑ กใหลดระยะเวลาจากเดมทตองเปนพลทหารจ�านวน2ป ใหลดระยะเวลาเหลอเพยง 1ปหรอหากสมครเปนพลทหารดวยตนเองกจะเปนพลทหารเพยง6เดอน

ดวยเหตทงหมดนพลทหารเกณฑมกจะเปนคนชนชนลางในสงคมมาโดยตลอด คอ สวนมากพลทหารเกณฑจงเปนคนททงไมมเครอขายความสมพนธท ใกลชดกบผมสวนเกยวของกบกระบวนการคดเลอกทหารเกณฑไมมเงนทจะจายและไมไดมการศกษาทสงพอจะเลอกสมครเปนนกศกษาวชาทหารอนเปนอกหนงชองทางส�าหรบการหลกเลยงการเปนทหารเกณฑดงเหนไดจากระดบการศกษาของพลทหารเกณฑ ในปพ.ศ.2498สามารถแบงไดดงนผ ไมรหนงสอเลยมจ�านวนคดเปนรอยละ 15.99 ผมระดบการศกษาต�ากวาชนประถมศกษาปท4มจ�านวนคดเปนรอยละ25.45 ผจบชนประถมศกษาปท 4 มจ�านวนคดเปนรอยละ48.44ผจบชนมธยมศกษาตอนตนมจ�านวนคดเปนรอยละ 5.34 ผจบชนมธยมศกษาตอนปลายมจ�านวนคดเปนรอยละ 4.36 ผ จบชนเตรยมอดมศกษา มจ�านวนคดเปนรอยละ 2.99 และผจบชนมหาวทยาลยมจ�านวนคดเปนรอยละ0.8970

ส�าหรบในปจจบนทหารเกณฑไดมระดบการศกษาทสงขน อนเนองจากสงคมไดหนมาใหความส�าคญกบดานการศกษารวมถงนโยบายการศกษาตางๆทงทระบไว ในรฐธรรมนญและนโยบายทพรรคการเมอง

เลอกใชเปนนโยบายทสนบสนนใหประชาชนมระดบการศกษาโดยรวมทสงขนแตส�าหรบทหารเกณฑยงคงมระดบการศกษาท ไมสงมากเชนเดมกลาวคอสวนมากเปนผมการศกษาต�ากวาปรญญาตร ดงเหนไดจากผลส�ารวจพลทหารกองประจ�าการหนวยทหารปนใหญตอสอากาศยาน14หนวยจ�านวน350คนระหวางพ.ศ. 2543 – 2544 พบวา มผ ไมไดเรยนหนงสอรอยละ2.31จบชนประถมศกษารอยละ13.07จบชนมธยมศกษารอยละ 67.69 ปวช. รอยละ 11.54ปวส. รอยละ 2.31 ปรญญาตรรอยละ 3.08 และไมมผจบการศกษาสงกวาปรญญาตร71 ดวยเหตนท�าใหหนวยทหารทดแลทหารเกณฑจ�าเปนตองมการสนบสนนใหทหารเกณฑไดเรยนหนงสอระหวางการฝกเพอปรบวฒการศกษาใหสงขน รวมทงการฝกอาชพซงเปนสงททหารเกณฑทกคนจะไดรบหลงจากการเปนทหารจ�านวน 2 ป อนเปนนโยบายเกยวกบการพฒนาก�าลงพลของกองทพ72

นอกเหนอจากทกลาวมาทงหมด ประเดนเกยวกบการฝกพลทหารเกณฑเมอเทยบกบอกชองทางหนงของการเปนทหารคอนกศกษาวชาทหารจะพบไดถงความแตกตางทงในเรองของระยะเวลาการฝกและเนอหาการฝกอยางชดเจนกลาวคอพลทหารเกณฑใชเวลาการเปนทหาร2ปมฝกพนฐานประมาณ10สปดาห รวมถงหลงจากการฝกกเปนการลงปฏบตหนาท ในพนทจรงตามกรมกองตางๆ ซงเรองราวความยากล�าบากของการเปนพลทหารไดถกเลาผานเรองราวของพลทหารจ�านวนมากทออกมาเลาถงประสบการณทยากล�าบากตางๆขณะทนกศกษาวชาทหารจะใชเวลาเรยนประมาณ3ปปละ20วนวนละ4ชวโมงหรอประมาณ240ชวโมง(ไมนบฝกภาคสนาม)ซงจะแบงเปนภาคปฏบตและภาคทฤษฎอยางละครงหนงและไมไดคาดหวงถงลกษณะความเปนทหารของนกศกษาวชาทหารตลอด 24 ชวโมงเหมอนเชนพลทหารเกณฑ และสวนมากนกศกษาวชาทหารจะไมมความสนใจตอการศกษาวชาทหารมากนกตงแตในอดตทนกศกษาวชาทหารจ�านวนมากไมยอมไปฝก73 จนถงปจจบนทประชาชนจ�านวนมากเลอกเรยนวชาทหารเพอหลกเลยงการเปนทหารเกณฑนนเอง ดงนนจะเหนไดวามนจงมความเหลอมล�าอยางมากในเชง

20


เปรยบเทยบระหวางพลทหารเกณฑและนกศกษาวชาทหาร

ปญหาการปฏบตท ไม เปนธรรมตอพลทหารเกณฑ

การปฏบตท ไมเปนธรรมตอพลทหารเกณฑกลายเปนประเดนในสงคม จะถกน�าเสนอผานชองทางการสอสารของสอมวลชน โดยมากประเดนทสอมวลชนหยบยกเปนประเดนในการน�าเสนอขาวจะแยกออกเปน2ประเดนหลก ไดแก การท�ารายรางกายพลทหารและการน�าพลทหารของรฐไปเปนทหารรบใชหรอทหารบรการแกนายทหารชนผ ใหญทงทยงปฏบตราชการและนอกราชการ

แมว าโดยโครงสรางระเบยบปฏบตทก�าหนดไวตามพระราชบญญตวาดวยวนยทหาร พ.ศ. 2476มาตรา8มาตรา9และมาตรา10จะก�าหนดเกยวกบการลงโทษวนยทหารไว 5 สถานคอ ภาคทณฑทณฑกรรม กก ขง และจ�าขง โดยก�าหนดใหผมอ�านาจลงทณฑจะตองเปนผบงคบบญชาและผ ไดรบมอบอ�านาจบงคบบญชา แตในทางปฏบตพบวามพลทหารจ�านวนมากไดรบบาดเจบหรอเสยชวตจากการถกพลทหารรนพทเปนผชวยฝกและครฝกลงโทษหรอทเรยกวา “ซอม” เสมอนเปนธรรมเนยมปฏบตอยางไมเปนทางการของการฝกพลทหารเกณฑ ดงเชนเหตการณครฝกลงโทษพลทหารวเชยร เผอกสมจนเสยชวตเมอเดอนมถนายน พ.ศ. 255474 หรอเหตการณลงโทษพลทหารฉตรภศทธ ชมพนธ และพลทหารทรงธรรม หมดหมด จนท�าใหพลทหารฉตรภศทธบาดเจบและพลทหารทรงธรรมเสยชวตเมอเดอนเมษายน255975เปนตน

ทกๆครงทปรากฏขาวการท�ารายรางกายพลทหารจนบาดเจบหรอเสยชวต จะกอใหเกดการวพากษวจารณจากสงคมเกยวกบประเดนการละเมดสทธมนษยชนของพลทหารเกณฑและตงค�าถามถงความเหมาะสมของการปฏบตของผฝกสอน และหนวยงานทางทหารตนสงกดทรบผดชอบ ซงจะเกยวโยงถงการด�าเนนคดทเกยวของวาจะมความเปนธรรมตอผ

บาดเจบและเสยชวตหรอไม ดงเชน กรณพลทหารวเชยรเผอกสมเสยชวตตงแตพ.ศ.2554จนกระทงปจจบน (พ.ศ. 2559) ยงไมมการน�าผกระท�าผดมาลงโทษได

อกประเดนหนงทสงคมตงค�าถามตอการเกณฑทหารคอการน�าทรพยากรของรฐหรอทหารเกณฑไปเปนพลทหารรบใชหรอทหารบรการแกนายทหารระดบสงทงในและนอกราชการ ดงเหนไดจากการส�ารวจของพเพลโพล (ประเทศไทย) ทท�าการส�ารวจความคดเหนของประชาชนผานแอพพลเคชนPeoplePollบนโทรศพทสมารทโฟน ระหวางวนท 27 สงหาคม2559ถง10กนยายน2559ในประเดนเกยวกบมมมองของการน�า“พลทหาร”มารบใชในบานนายทหารระดบสงซงมผเขารวมตอบแบบส�ารวจทงสน1,123คนพบวาผตอบแบบส�ารวจจ�านวน819คนหรอคดเปนรอยละ72.9เหนวาเปนปญหาทตองแกไขเรงดวน76

การน�าพลทหารไปรบใช ในบานนายทหารระดบสงถกสงคมตงค�าถามใน2ประเดนหลกคอประเดนปญหาในเรองของการทจรตคอรรปชน อนเนองจากนายทหารระดบสงทงทอย ในราชการและอยนอกราชการใชทรพยากรบคคลของรฐเปนการสวนตวและประเดนเรองการปฏบตท ไมเปนธรรมตอพลทหารรบใชดงกลาวอนเนองจากมขาวจ�านวนหนงระบถงความโหดรายของนายทหารระดบสงทปฏบตตอพลทหารรบใช

ประเดนเรองการน�าพลทหารเกณฑไปรบใชตามบานของนายทหารระดบสงเปนปญหาทถกรบร และยอมรบกนอยางกวางขวางในสงคมไทย โดยฝายทหารกออกมายอมรบถงเรองดงกลาววาเปนความจรง ซงพลทหารเหลานนจะไปชวยดแลบงคบบญชาระดบสงทมภารกจจ�านวนมากโดยจะคดเลอกจากพลทหารทมความสามารถระดบหนง กลาวคอจะเลอกจากพลทหารทมความประพฤตด มวนย หรออาศยความสมครใจหรอผบงคบบญชาเปนผเลอกเอง77

“...มเพยงสวนนอยนะครบ เราดแลผบงคบบญชาและอ�านวยความสะดวกใหกบผบงคบบญชาของหนวย

21


เพราะภารกจของผบงคบบญชากมเยอะ ทานไมมเวลามากพอทจะดแลในเรองชวตสวนตวไดมาก ทานกตองทมเทเวลาใหกบราชการเชนเดยวกน เพราะฉะนนสงใดทเราสามารถทจะชวยดแลและอ�านวยความสะดวกใหทานได เรากมความยนดทจะดแลทาน เพอททานจะไดเอาเวลาไปท�างานใหกบทางราชการ...”78

ส�าหรบประเดนเกยวกบการน�าพลทหารไปเปนทหารรบใชหรอทหารบรการนนเปนสงทสบเนองมาตงแตอดตกลาวคอ ในอดตกอนทจะมการปฏรปทางการทหารใหมความทนสมยขนนางเปนผควบคมไพรและสามารถจะมไพรตดตามคอยรบใชทเรอนไดตลอดเวลา ตอมาภายหลงการปฏรปทางสงคมยกเลกระบบไพรและระบบทาส สงผลใหขนนางไมสามารถจะมไพรหรอทาสไวรบใชทเรอนได จ�าเปนตองใชเงนในการจางตอบแทน ขณะทฝายทหารเกอบทกกรมกองและล�าดบชนกไมสามารถจะมนายทหารรบใช ยกเวนนายทหารสญญาบตรทมหนาทปกครองทหารในกรมกองทหารและผบงคบบญชาตามล�าดบชนขนไปเทานนทมอนญาตใหมทหารรบใชได เพราะเปนการประหยดพระราชทรพยของพระเจาอยหว ตามกฎลกษณะปกครองและระเบยบการภายในส�าหรบกองทพบกขอ50มวา“ฉเพาะนายทหารสญญาบตรซงมหนาทปกครองทหารในกรมกองทหารกบผ บงคบบญชาตามล�าดบชนขนไปเทานนจะมทหารรบใชได นายทหารผชวยพลรบถงแมประจ�าอยในกรมกองทหาร กมใหมทหารคนใช”79

ความเปลยนแปลงดงกลาวทเกดขนกอใหเกดความไมพอใจแกนายทหารผชวยพลรบตางๆจ�านวนมากทไมสามารถมทหารรบใชได ตองการจะเปลยนแปลงกฎเกณฑดงกลาวอนเนองจากกอใหเกดความไมสะดวกตอการปฏบตภารกจของกองทพ เชน นายทหารในกรมบญชาการกรมเสนาธการทหารบกกรมยทธสาตรทหารบก(ภาษาตามตนฉบบ)กรมจเรทหารเหลาตางๆมหนาทตองท�าการตดตอกบกรมกองทหารอยเสมอและตองท�าการตรวจตรากรมกองทหาร เหมอนกบนายทหารซงมหน าทปกครองทหารในกรมกองทหารเหมอนกนและการจางคนกตองใชเงนจ�านวนมากและไดคนท ไมสามารถเชอใจได เปนตน ดงนนจง

ตองการจะเปลยนแปลงกฎลกษณะปกครองและระเบยบการภายในส�าหรบกองทพบกใหมความยดหยนมากขน จงไดเสนอเปนวาระหนงในการพจารณาระหวางการประชมใหญของกระทรวงกลาโหมเมอพ.ศ.2463นนเองถงแมวาทายทสดจะไมมการเปลยนแปลงกฎกตาม แตก ไดพยายามแก ไขในกรณทขาราชการกระทรวงกลาโหมจะตองไปราชการตางจงหวดและจางคนไมได ใหสโมสรกลาโหมเปนผชวยเหลอหาจางคนตดตามให80

จากทกลาวมาจะเหนไดวา แตเดมเรองการครอบครองไพรหรอทาสหรอทหารรบใชเปนอภสทธอยางหนงของขนนางทมมาแตเดมตงแตกอนการปฏรปทางดานสงคมใหยกเลกระบบไพรและระบบทาสในสมยรชกาลท 5 และความคดความเชอเกยวกบอภสทธของขนนางดงกลาวยงคงสบทอดอยตอเนองมา เมอสถาบนทางทหารเรมมอ�านาจอกครง จงเปนการหวนกลบไปสการเกดระบบทหารรบใชตอนายทหารชนผ ใหญ และกลายเปนทยอมรบสบทอดตอกนมาโดยไม ไดถกตงค�าถามอยางจรงจงในสงคมไทยแตอยางใด

ขณะทประเดนเกยวกบการปฏบตไมเปนธรรมตอทหารบรการเปนสงทถกกลาวถงในสงคมไทยในชวงเวลาทมเหตการณความรนแรงตอพลทหารจนปรากฏเปนขาวสาธารณะเชนเมอวนท20สงหาคม2558พลทหารเอนกผเปนทหารบรการทบานของนายพลเรอเกษยณอายราชการคนหนง ไดหนมารองทกขตอศนยบรการประชาชน ส�านกงานปลดส�านกนายกรฐมนตร วาถกนายพลเรอลงโทษใหลามโซทเอวและปลายโซลามกบยางรถยนตจนทนไมไหวตองหนออกมาขอความชวยเหลอ81 เปนตน เหตการณในครงนไดกอใหเกดการถกเถยงกนอยางกวางขวางถงความเหมาะสมของการน�าพลทหารทถกจางดวยภาษของประชาชนไปเปนทหารบรการสวนตว และความยตธรรมของนายทหารทปฏบตตอพลทหาร

นอกเหนอจากทกลาวมาขางตนปญหาการปฏบตตอทหารเกณฑยงถกเลาผานเรองเลาตางๆ จนกลายเปนทรบร เกยวกบสภาพชวตความเปนอย ในคายของ

22


ทหารเกณฑท ไมมคณภาพนกกลาวคออาหารไมถกสขลกษณะและไมเพยงพอตอการด�าเนนชวต เชนอาหารโดยสวนมากจะมขาวและกบขาว 2 อยางแมจะเตมไดไมจ�ากด แตกเปนอาหารทขาดเนอสตวและบางครงอาจจะพบกบกอนกรวดในอาหารททานดวย82 รวมถงประเดนเกยวกบการละเมดสทธมนษยชนตางๆเชนกระท�าการชวยตนเองตอหนาครฝกและครฝกสามารถจะบนทกภาพเหตการณเหลานนไดหรอการบงคบใหพลทหารเกณฑแกผา83ซงการบงคบให พลทหารเกณฑแก ผ าได รบการยอมรบเป นยทธศาสตรหนงของการทดสอบความเขมขนเพอใหทหารสามารถปฏบตตามค�าสงโดยไมตงค�าถามแตหากมองดวยมมมองของอดมการณแบบเสรนยมหรอแนวคดสทธมนษยชนยอมจะถอว าเปนการละเมดสทธสวนบคคล

“...อนนนอาจจะไมใชเรองของการลงโทษ อาจจะเปนเ รองของการกระบวนการฝกท มช วงทเรยกว า ทดสอบก�าลงใจหรอสปดาหแหงการสรางความเขมขน กระบวนการตางๆ เราตองถกทดสอบและถกผานกระบวนการนน เพราะอาชพอยางเราคงจะไปลกษณะหนอมแนมคงไมได อะไรทเราตองผานการเผชญสภาวะภมอากาศเปลยนแปลง ตองลยน�าลยฝนลยโคลน หนาวเยน เปยกปอน อดหลบอดนอน ถกยงถกรนอะไรกดเนย ในสภาวะทเราก�าลงปฏบตการ ในสภาวะกลางคนอนยากล�าบาก อนถกกดดนตออนตรายทจะเกดขนกบเรา การฝกเปนเรองส�าคญและจ�าเปนตอการสรางคน แตกระบวนการฝกมวธการและกระบวนการของมนอย...”84

23

ประวตศาสตรการเกณฑทหารในสงคมไทย - แนวทางในการปรบปรงการเกณฑทหารในสงคมไทย

จากสภาพปญหาทเกดขนจากการเกณฑทหารของไทยทมมาอยางตอเนอง ในแตละชวงเวลาไดมความพยายามจะเปลยนแปลงและปรบปรงการเกณฑทหารของไทยใหมประสทธภาพมากยงขน โดยในชวงเวลาทผานมา หลงจากทเกดเหตการณพฤษภาคม2535 สงผลใหสถานะและบทบาทของกองทพถกมองในแงลบและถกลดบทบาททางการเมองอยางมากในชวงเวลาดงกลาวนน ไดมความพยายามจะเปลยนแปลงกองทพให เป นไป ในทศทางท เป นเสรนยมประชาธปไตยมากยงขน ดงเหนไดจากการพยายามปฏรปกองทพในมตตางๆ และการออกแบบระบบคดเลอกทหารเกณฑแบบใหม หรอทเรยกวาระบบการคดเลอกทหารแบบอาสาสมคร

แนวคดของการปฏรปกองทพ

แนวคดเกยวกบการปฏรปกองทพใหเหมาะสมกบสถานการณทางการเมองโลกทเปลยนแปลงไปมมาโดยตลอดตงแตการพยายามปฏรปทหารในรชกาลท5เพอใช ในการรวมศนยอ�านาจและปรบตวรบกบลทธลาอาณานคมทเขามาสสยาม เรอยมาจนวทยาการและเทคโนโลยของโลกกาวหนาจนเรมมการใชเครองบนเปนหนวยหลกในการสงครามกปรบใหมกองทพอากาศเกดขน และภายหลงสงครามโลกครงท 2 มความพยายามเปลยนแปลงโครงสรางของกองทพผานการแกไขพระราชบญญตจดระเบยบปองกนราชอาณาจกรพ.ศ. 2490 จดตงก�าลงพลส�ารอง รวมตลอดถงยคหลงสงครามเยน อนเปนชวงเวลาทภยคกคามทางดานสงครามทงภายในประเทศและภายนอกประเทศจากลทธคอมมวนสตหมดไป

ชวงแรกหลงจากสนสดสงครามเยน พลเอกชวลตยงใจยทธผบญชาการทหารบกไดเคยกลาวถงแนวทางการปฏรปกองทพไววาจะตองลดขนาดของกองทพใหเลกลงแตเพมขดความสามารถใหสงขนรวมถงการพฒนาระบบก�าลงส�ารองใหมประสทธภาพ

เ พอเตรยมความพร อมส�าหรบภยคกคามและสงครามทอาจจะเกดขน85 แตจะเหนไดวานโยบายดงกลาวไมประสบความส�าเรจ

ตอมาหลงเหตการณพฤษภาคมพ.ศ.2535กลาวไดวาเปนจดเปลยนทางการเมองทส�าคญครงหนง ทฝายทหารถกลดบทบาทและอ�านาจในสงคมการเมองไทยลงแตเหตการณ ในครงนนกลบไมน�าไปส การคดและถกเถยงเกยวกบการปรบบทบาทความสมพนธ ระหวางทหารและพลเรอนอยางจรงจงรวมถงรฐบาลยคหลงเหตการณพฤษภาคม 2535 ไมมนโยบายทเปนรปธรรมถงแนวทางของการปฏรปกองทพอกเลยยกเวนแตรฐบาลของพลเอกชวลตยงใจยทธทเสนอเรองการใหมการปรบปรงระบบการคดเลอกทหารแบบสมครใจดงจะกลาวตอไปขางหนา

ณชวงเวลาปจจบนแนวคดเกยวกบการปฏรปกองทพเรมกลบมาถกหยบยกเปนประเดนทถกเถยงกนในสงคมเปนระยะโดยเฉพาะหลงเกดขาวหรอเหตการณทกระแสสงคมใหความสนใจ เชน ขาวทหารถกทารณกรรมหรอถกซอมจนบาดเจบหรอเสยชวตหรอชวงเวลาของการคดเลอกทหารเกณฑเดอนเมษายนของทกปเหตการณตางๆเหลาน ไดกอใหเกดการตงค�าถามเกยวกบการใหยกเลกการเกณฑทหารและลดขนาดของกองทพอนเนองมาจากรฐไทยไมใชรฐทก�าลงเผชญอย ในสภาวะสงคราม การมทหารประจ�าการและฐานทพในภมภาคตางๆ ของประเทศจ�านวนมากจะสงผลตอการใชงบประมาณจ�านวนมากเชนเดยวกน(พจารณาจ�านวนพลทหารเกณฑไดทตารางสถตการตรวจเลอกทหารกองเกนเขาเปนทหารกองประจ�าการ) รวมถงประเดนเรองประสทธภาพของทหารเกณฑทผานการฝกภาคปฏบตดวยระยะเวลา 10 สปดาหวามความเพยงพอหรอไมตอการปฏบตการในพนททมความขดแยงและรนแรงอยางในสามจงหวดชายแดนภาคใต

แนวทางในการปรบปรงการเกณฑทหารในสงคมไทย

24


นอกจากนพ เพลโพลยงได ส�ารวจความคดเหนประชาชนภายหลงจากทมกระแสการตงค�าถามเกยวกบการปฏรปกองทพหลงจากการคดเลอกทหารเกณฑเมอตนเดอนเมษายนทผานไปผานชองทางแอพพลเคชนPeoplePollบนโทรศพทสมารทโฟนระหวางวนท20เมษายน2559–11พฤษภาคม2559เกยวกบประเดนเรองการปฏรปกองทพของประเทศไทยซงมผตอบแบบส�ารวจทงสน 2,165 คน และมผลการ

ส�ารวจบงบอกวา ประชาชนจ�านวน 1,721 คนหรอคดเปนรอยละ 79.1 เหนสมควรใหมการปรบลดขนาดของกองทพลง และประชาชนจ�านวน 2,049คนหรอรอยละ 94.7 เหนสมควรใหมการปฏรปกองทพโดยแบงเปนรอยละ45.9เหนสมควรใหมการปฏรปกองทพในรฐบาลพลเอกประยทธและรอยละ48.8 เหนสมควรใหมการปฏรปกองทพหลงจากการเลอกตงแลว86

ป กองทพบก กองทพเรอ กองทพอากาศ

ส�านกงานปลดกระทรวงกลาโหม

กองบญชาการกองทพไทย

รวม ผสมคร

2542 61,931 15,200 3,881 - 609 81,621

2543 66,017 15,200 4,006 - 653 85,876

2544 67,062 15,200 4,697 - 695 87,654

2545 59,622 15,200 4,697 - 695 80,214

2546 59,962 15,200 5,336 - 1,256 81,754

2547 58,433 15,200 5,446 529 737 80,345 26,920

2548 62,944 15,200 5,973 481 846 85,444 17,805

2549 58,452 15,200 6,128 481 829 81,090 18,086

2550 59,039 15,108 6,143 481 931 81,701 19,991

2551 62,323 16,000 6,045 481 911 85,760 19,628

2552 62,611 16,852 6,169 481 928 87,041 26,639

2553 63,344 16,426 6,462 481 739 87,452 20,053

2554 73,503 16,000 6,463 481 833 97,280 25,800

2555 78,446 16,000 7,525 686 898 103,555 31,529

2556 69,356 16,000 7,667 506 951 94,480 33,017

2557 75,356 16,000 7,788 735 986 100,865 33,644

2558 75,404 16,000 7,969 - - 99,373 43,446

2559 101,307 47,172

ตาราง สถตการตรวจเลอกทหารกองเกนเขาเปนทหารกองประจ�าการ ตงแตป พ.ศ. 2542 – 255987

25


แนวทางใหมของระบบการคดเลอกทหาร

แนวทางหนงของการปฏรปกองทพทมการเสนอกนอยางมแบบแผนอยางเปนรปธรรมทสดครงหนงของไทยคอการปฏรปแนวทางการคดเลอกทหารใหเปนไปโดยสมครใจ ดงเหนไดจากค�าแถลงนโยบายของคณะรฐมนตรภายใตรฐบาลพลเอกชวลตยงใจยทธทแถลงตอรฐสภาในวนพธท11กนยายนพ.ศ.2539ซงการแถลงการณครงนนไดกลาวถงแนวนโยบายดานความมนคงไดมขอเสนอใหมท ใหปรบปรงระบบการคดเลอกทหารใหเปนไปดวยความสมครใจ

“...10.1 นโยบายดานการรกษาความมนคงของรฐ...10.1.4 ปรบปรงระบบการคดเลอกทหารใหเปนไปดวยความสมครใจ10.1.5 สงเสรมและสนบสนนใหกองทพมสวนรวมในการชวยผลตก�าลงคนเพอการพฒนาประเทศ โดยเฉพาะการฝกอาชพใหแกผทผานการคดเลอกทหาร...”88

ภายหลงการประกาศนโยบายตอรฐสภาพลเอกชวลตในฐานะรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมไดรายงานความคบหนาถงแนวทางใหมของระบบการคดเลอกทหารวา กระทรวงกลาโหมไดด�าเนนการจดท�าแผนงานทหารกองประจ�าการอาสาสมครขน ใหมผลบงคบใชตงแต27มนาคม2540และคณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท10มถนายน2540อนมตแผนงานดงกลาวเพอใหหนวยงานตางๆทเกยวของสนบสนนและปฏบตตามแผนงานทหารกองประจ�าการอาสาสมครดงกลาวรวมถงจะมคณะกรรมการอ�านวยการแผนงานทหารกองประจ�าการอาสาสมครซงมรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมเปนประธานกรรมการและผแทนสวนราชการทเกยวของเปนกรรมการ ท�าหนาทชวยประสานงานและสนบสนนการปฏบตเปนสวนรวมเพอใหแผนงานทหารกองประจ�าการอาสาสมครบรรลวตถประสงคเปนผลส�าเรจตามนโยบายของรฐบาล89

นอกจากนกระทรวงกลาโหมไดก�าหนดรายละเอยดหลกเกณฑและวธการในการรบสมครตามความตองการของเหลาทพซงการคดเลอกทหารแนวทางใหม

ไดจดระบบการฝกและระยะเวลาประจ�าการทงหมด4ปโดยปท1–2จะไดรบการฝกตามหลกสตรขนสงสด และสอดแทรกการศกษาและฝกวชาชพ และส�าหรบปท3–4จะเปนการฝกทบทวนและสงเสรมดานการศกษาและวชาชพเพอเตรยมการเขาสการประกอบอาชพหลงจากปลดประจ�าการตอไป ซงในแผนงานฯ ไดวางมาตรการจงใจใหประชาชนสมครเปนทหาร ไดแก เรองการศกษา การฝกวชาชพกบสทธและคาตอบแทนตางๆเปนตนทงนระบบการคดสรรรปแบบใหมไดวางแผนวาจะเรมเปดรบสมครคขนานกบการตรวจเลอกระบบเดมเพอใหไดก�าลงพลครบตามจ�านวนความตองการทหารกองประจ�าการของกองทพในแตละป90

ตอมาเมอเกดวกฤตเศรษฐกจครงใหญในเอเชยเมอพ.ศ. 2540 สงผลใหพลเอกชวลตตดสนใจลาออกจากต�าแหนงนายกรฐมนตร และไดมการเปลยนขวทางการเมองไปสรฐบาลภายใตการน�าของนายชวนหลกภย หวหนาพรรคประชาธปตย ในขณะนน และนายชวน หลกภยไดด�ารงต�าแหนงนายกรฐมนตรควบกบต�าแหนงรฐมนตรกระทรวงกลาโหมจงไดยตแนวทางการคดเลอกทหารระบบแบบอาสาสมครโดยใหเหตผลวา กระทรวงกลาโหมไดด�าเนนการตามแผนงานทหารกองประจ�าการอาสาสมครแลวแตตอมาไดเกดปญหาในการด�าเนนการ จงไดอนมตใหชะลอแผนงานทหารกองประจ�าการอาสาสมครไปกอนเนองจากขาดความชดเจนในเรองมาตรการแรงจงใจและประสบปญหาทางดานงบประมาณไมเพยงพอ91 อนเปนจดสนสดของทางเลอกใหมของระบบการเกณฑทหารของไทย

26

ประวตศาสตรการเกณฑทหารในสงคมไทย - สรปผลการศกษา

การท�าความเขาใจเกยวกบการเกณฑทหารของไทยทมลกษณะผสมผสานสองรปแบบทงชองทางการเกณฑทหารปกต และชองทางพเศษส�าหรบฝกฝนเพอเปนก�าลงพลส�ารองหรอทเรยกวาการฝกวชาทหารของนกศกษาวชาทหารจ�าเปนตองเขาใจถงประวตศาสตรและบรบททางการเมอง ณ ชวงเวลาของการปฏรปการเกณฑทหารในชวงเวลาตางๆ วามปจจยอะไรเปนตวผลกดนใหรฐไทยเกดรปแบบการเกณฑทหารทมลกษณะผสมผสานดงกลาว

แรกเรมการเกณฑทหารของรฐไทยโบราณเปนไปในลกษณะททกคนอย ภายใตความสมพนธอปถมภระหวางขนนางและไพรกลาวคอผชายในสงคมทกคนมหนาทตองท�างานใหรฐผานการท�างานใหขนนางตางๆ หรอบางคนเปนไพรหลวงกตองท�างานรบใชพระมหากษตรยหรอบางคนไมตองการท�างานรบใชกสามารถจายเงนใหแกขนนางเพอแลกกบการไมตองถกเกณฑแรงงาน ตอมาเมอโลกมความกาวหนาทางดานอาวธยทโธปกรณท�าใหลกษณะการเกณฑทหารแบบเดมไดทหารท ไมมความสามารถในการใชอาวธสมยใหมประกอบกบรฐไทยก�าลงเผชญกบปญหาของการกอกบฏภายในราชอาณาจกรและการคกคามของลทธลาอาณานคม สงผลใหรฐไทยจ�าเปนตองปรบตวเพอรบมอกบสภาพปญหาดงกลาว ดานหนงของการปรบตวของรฐไทย คอการปฏรปกองทพใหทนสมย ซงการสรางกฎเกณฑการเกณฑทหารรปแบบใหมกเปนสวนหนงของการปฏรปกองทพนนเอง

อยางไรกตามการเกณฑคนจ�านวนมากเพอรบใชรฐมนสงผลตอระบบสงคมดานอนๆทจะสญเสยก�าลงคนโดยเฉพาะในชวงของการพฒนาประเทศจ�าเปนตองอาศยผมความรความสามารถไปบรหารงานในดานตางๆนอกเหนอจากดานการปฏรปกองทพและเพอจงใจพลเรอนใหมาเปนทหาร ยอมสละเวลาหรอกระทงชวตมารบใชรฐรฐจงจ�าเปนตองมงบประมาณตอบแทนแกพลเรอนอยางเพยงพอ รวมถงงบประมาณ

ทจ�าเปนตองใชส�าหรบการฝกเพอเปลยนจากพลเรอนใหเปนทหาร ซงทงหมดนตองอาศยงบประมาณจ�านวนมหาศาลเกนกวาทรฐจะมเพยงพอ ตอมาเมอเผชญกบสภาวะหลงสงครามโลกครงท 2 ประกอบกบสภาพเศรษฐกจทงของไทยและของโลกก�าลงอย ในชวงตกต�า ทายทสดจงน�าไปสการตดสนใจสรางทางเลอกใหมของการยกเวนการเปนทหารเกณฑแกประชาชนบางสวน คอ การสรางระบบก�าลงส�ารองทผทผานการฝกวชาทหารจะไดรบการยกเวนการเกณฑทหาร ซงก�าหนดใหผทจะศกษาวชาทหารไดตองมการศกษาระดบชนมธยมศกษาตอนปลายขนไปเทานนหลกการดงกลาวจงแสดงใหเหนถงความมงหมายของรฐทจะลดงบประมาณและเปดโอกาสใหแกผมการศกษาทจะใชความรความสามารถตอการพฒนาดานอนๆของสงคม

นอกจากการสรางก�าลงพลส�ารองแลวการออกแบบใหก�าลงพลส�ารองมประสทธภาพเปนสงทรฐด�าเนนการอยางตอเนอง ตงแตการออกระเบยบ ขอบงคบหรอกฎตางๆ ทก�าหนดใหก�าลงพลส�ารองตองมาฝกทบทวนความร ทางดานการทหารเพอรบมอกบวกฤตการณตางๆทอาจจะเกดขนแตระเบยบขอบงคบหรอกฎดงกลาวยงไมมการปฏบตอยางจรงจงสงผลใหภายหลงจากการรฐประหาร พ.ศ. 2557 ไดมความพยายามยกระดบของขอบงคบตางๆใหเปนกฎหมายในระดบพระราชบญญต คอ การออกพระราชบญญตก�าลงพลส�ารองพ.ศ.2558ขนบงคบใชโดยทวกน เพอตอกย�าสทธและอ�านาจของกองทพในการเรยกก�าลงพลส�ารองมาฝกทบทวนความรหรอทเรยกวาการเตรยมก�าลงพลนนเอง

อยางไรกดการก�าหนดใหมการเรยกฝกทบทวนก�าลงส�ารองกกลบไปสปญหาแรกเรมอกครง เกยวกบการน�าคนทเปนฟนเฟองดานอนๆของสงคมกลบมารบใชรฐจงกอใหเกดการตงค�าถามของสงคมตอความเหมาะสมของแนวทางการเตรยมก�าลงพลดงกลาว เชน

สรปผลการศกษา

27


หากลกจางทมความช�านาญเฉพาะดานถกเรยกใหกลบไปฝกทบทวนก�าลงพลถงสองเดอน นายจางจะหาลกจางทมความช�านาญเฉพาะมาทดแทนชวงเวลาดงกลาวไดอยางไรทงกฎหมายยงก�าหนดใหนายจางตองจายคาจางแกลกจางทถกเรยกไปฝกทบทวนในชวงเวลาดงกลาวดวย หรอในกรณทผประกอบธรกจเองถกเรยกใหไปฝกทบทวนไดถกตงค�าถามถงความค มคาและสงผลกระทบทอาจจะเกดขนตอธรกจดงกลาว

นอกจากนเมอสงคมไทยกาวเขาส โลกในยคปจจบนทไมมความเสยงตอสภาวะสงครามเหมอนดงเชนในอดตรวมถงแนวคดแบบเสรนยมเป นแนวคดท เป นอดมการณหลกของโลกปจจบน ไดกอใหเกดการตงค�าถามของสงคมตอรปแบบการเกณฑทหารปจจบนตงแตการบงคบใหชายไทยตองเปนทหารดวยความไมสมครใจ รวมไปถงเรองความเหลอมล�าตอรปแบบการเกณฑทหารทมความแตกตางระหวางพลทหารเกณฑและนกศกษาวชาทหารการละเมดสทธมนษยชนตอพลทหารเกณฑทงการท�ารายรางกายจนบาดเจบหรอเสยชวตการทจรตผานการน�าพลทหารเกณฑ(ทรพยากรของรฐ) ไปเปนทหารรบใชแกนายทหารระดบสงทงในและนอกราชการ (ทรพยากรสวนบคคล) รวมถงความจ�าเปนของขนาดของกองทพทใหญ โตเกนกว าความจ�าเป นของสถานการณ การเมองไทยเปนตน

สภาพทเกดขนของระบบการเกณฑทหารแบบคขนานขางตน เปนเสมอนภาพสะทอนวธการคดการมองคนแบบไมเทาเทยมกนทตดคางมาจากอดตและด�ารงอยตอเนองมาถงปจจบน และเมอผนวกรวมกบความเหลอมล�าทางเศรษฐกจในสงคมไทย ยงสงผลใหรปลกษณของระบบการเกณฑทหารแบบค ขนานดงกลาวเตมไปดวยปญหาภายใตกรอบคดแบบเสรประชาธปไตย กลาวคอ จากเดมททหาร (ไพร) ในสงคมโบราณท ไม ไดมทางเลอกในการจะหลบหนจากการเปนทหาร กลายเปนคนชนชนลางในหมไพรอกทหนง เมอมการเปลยนแปลงระบบการเกณฑทหารสมยใหม ยกเลกระบบไพรเปนทหารเกณฑทมลกษณะการฝกแบบทหารสมยใหม แตโครงสราง

ความเหลอมล�าทางเศรษฐกจและสงคมทเกดขนกบวธคดและการปฏบตตอพลทหารสมยใหมไมแตกตางจากระบบเดม ผทถกคดเลอกเปนพลทหารเกณฑสมยใหมกมลกษณะทรวมของกลมคนท ไมม โอกาสและทางเลอกในสงคมมากเพยงพอ ขณะทบคคลทมโอกาสทางสงคมดกวาสามารถจะหาชองทางในการไมถกเกณฑเปนทหาร ทงอยางถกตองตามระบบ(เปนนกศกษาวชาทหาร) และอาศยชองทางอนๆ ทเปดชองเกยวกบขอยกเวนตางๆ มาโดยตลอด เชนการหน ไปบวชหรอการสมครรบราชการในปลายรชกาลท5และรชกาลท6หรอการตดสนบนแกผมสวนเกยวของกบการเกณฑทหาร เปนตน หรอกรณการปฏบตตอทหารเกณฑรปแบบตางๆกเปนรปแบบทตอเนองมาตงแตอดตเพยงแคเปลยนรปลกษณออกไปดงปรากฏในการน�าพลทหารเกณฑไปเปนทหารบรการแกนายทหารระดบสงทงในและนอกราชการหรอการปฏบตตอพลทหารดวยความรนแรง กเปนรปแบบวธคดการจดระเบยบความสมพนธแบบขนนาง-ไพร ทด�ารงอยตงแตอดต และสบเนองมาจนถงปจจบน ทพลทหารเกณฑ (ไพรในอดต) ตองยอมรบสภาพความเปนอย ของชวตทงดหรอรายขนอยกบสภาพความเมตตาของนายทหารชนผ ใหญ(ขนนาง)เฉพาะตวบคคลนนเอง

จากสภาพปญหาทเกดขนจากการเกณฑทหารในปจจบนไดน�าไปส ความพยายามจะปฏรปกองทพหรอการคดถงระบบการคดสรรทหารรปแบบใหมแตแนวทางดงกลาวแมจะมผ น�าฝายทหารคอผ -บญชาการทหารบก และผน�าฝายบรหารคอนายก-รฐมนตรท เป นแรงผลกดนและขบเคลอนถงการปฏรปกองทพใหสอดคลองกบบรบทของสงคมการเมองมากขน แตขอเสนอของการปฏรปดงกลาวกลบไมไดรบการตอบรบหรอน�าไปสผลในทางปฏบตอยางเปนรปธรรม ซงอาจจะแสดงใหเหนถงความเขมแขงของโครงสรางระเบยบวธคดทางสงคมทด�ารงอยทมลกษณะของความเปนสถาบนทเหนยวแนนท�าใหแมจะมความพยายามของผน�าทงผน�ากองทพหร อ ผ น� า ฝ า ยบร ห า รต อความพยายามจะเปลยนแปลงกเปนไปไดดวยความยากล�าบากและไมประสบผลส�าเรจ

28


ยงไปกวานน ถงแมวาจะมการเปลยนรปแบบการปฏรปกองทพหรอระบบการคดสรรทหารรปแบบใหมๆกตามทแตทวาสงคมยงไมมการเปลยนรปแบบวธคดเกยวกบการจดล�าดบความสมพนธระหวางคนในสงคมใหมความเทาเทยมกน รวมทงยงเตมไปดวยความเหลอมล�าทางเศรษฐกจและสงคม ปญหาทเกดขนกบพลทหารเกณฑลกษณะตางๆยอมไมไดรบการแกไขอยางยงยน เปนแตเพยงการเปลยนรปลกษณของความเหลอมล�าออกไปเทานนเอง

29

ประวตศาสตรการเกณฑทหารในสงคมไทย - บนทกทายเรอง

บนทกทายเรอง

1. อคนรพพฒน,สงคมไทยในสมยรตนโกสนทร : พ.ศ. 2325-2416.ประกายทอง(มรว)สรสขและพรรณฉตรพลรกษแปล(กรงเทพฯ:ส�านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร รวมกบมลนธโครงการต�าราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร,2527),หนา112-125.

2. อนสรณงานพระราชทานเพลงศพพลเอกหลวง สวสดสรยทธ อดตรฐมนตรชวยวาการกระทรวงวฒนธรรม ณ เมรหนาพลบพลาอสรยาภรณ วดเทพศรนทราวาส 11 มถนายน 2512(พระนคร,สรยทธการพมพ,2512),หนา68.

3. เพงอาง,หนา68-69.

4. หอจดหมายเหตแหงชาต.ร.5 ก13.2/25เอกสารกรมราชเลขาธการรชกาลท5กระทรวงกลาโหมเรองจดการทหารมณฑลอสาน(22มนาคม121–22มถนายน122)

5. เพงอาง.

6. หอจดหมายเหตแหงชาต.ร.5 ก13.2/21เอกสารกรมราชเลขาธการรชกาลท5กระทรวงกลาโหมเรองรายงานประชมเรองทหาร(30พ.ย.–3ธ.ค.120)

7. อนสรณงานพระราชทานเพลงศพพลเอกหลวง สวสดสรยทธ อดตรฐมนตรชวยวาการกระทรวงวฒนธรรม ณ เมรหนาพลบพลาอสรยาภรณ วดเทพศรนทราวาส 11 มถนายน 2512,หนา70.


9. พระราชบญญตลกษณะเกณฑทหาร รตนโกสนศก 124,พระราชปรารภ.ราชกจจานเบกษาเลม22หนา513(วนท3กนยายน124).

10. จ.ศ. (นามแฝง). “พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาแผนดนสยาม,” เนองในวนเฉลมพระชนมายครบ 3 รอบ, 12 สงหาคม พทธศกราช 2511.(พระนคร:โรงพมพพระจนทร,2511),หนา191,193.อางในแจมจนทรวงศวเศษ.การปรบปรงกองทพบกของไทยตามแบบตะวนตก ตงแต พ.ศ. 2394-2475. (วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑตแผนวชาประวตศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลยพ.ศ.2519),หนา74-78.

11. D.G.E.Hall.A History of South-East Asia.(London:MacMillan&Co.Ltd.,1955),p.599.อางในแจมจนทรวงศวเศษ.การปรบปรงกองทพบกของไทยตามแบบตะวนตก ตงแต พ.ศ. 2394-2475.(วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑตแผนวชาประวตศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลยพ.ศ.2519),หนา74-78.

12. เพงอาง,หนา80-82.




16. หอจดหมายเหตแหงชาต.ร.5 ก13.2/26เอกสารกรมราชเลขาธการรชกาลท5กระทรวงกลาโหมเรองสารตรากรมหมนด�ารงราชานภาพถงพระยาภกดณรงค(7สงหาคมร.ศ.122)อางในแจมจนทรวงศวเศษ.การปรบปรงกองทพบกของไทยตามแบบตะวนตก ตงแต พ.ศ. 2394-2475,หนา191.

17. หอจดหมายเหตแหงชาต.ร.5 ก13.6/26เอกสารกรมราชเลขาธการรชกาลท5กระทรวงกลาโหมเรองสารตรากรมหมนด�ารงราชานภาพถงพระยาภกดณรงค(7สงหาคม122)อางในแจมจนทรวงศวเศษ.การปรบปรงกองทพบกของ

30


ไทยตามแบบตะวนตก ตงแต พ.ศ. 2394-2475,หนา191.

18. อนสรณงานพระราชทานเพลงศพพลเอกหลวง สวสดสรยทธ อดตรฐมนตรชวยวาการกระทรวงวฒนธรรม ณ เมรหนาพลบพลาอสรยาภรณ วดเทพศรนทราวาส 11 มถนายน 2512,หนา71.และทองมลมณปร.ประวตการสสด. (พระนคร:อกษรโสภณ,2500),หนา58.

19. หอจดหมายเหตแหงชาต.ร.5 ก13.2/25เอกสารกรมราชเลขาธการรชกาลท5กระทรวงกลาโหมเรองจดการทหารมณฑลอสาน(22มนาคม121–22มถนายน122).

20.อนสรณงานพระราชทานเพลงศพพลเอกหลวง สวสดสรยทธ อดตรฐมนตรชวยวาการกระทรวงวฒนธรรม ณ เมรหนาพลบพลาอสรยาภรณ วดเทพศรนทราวาส 11 มถนายน 2512,หนา71-72.

21.พระราชบญญตลกษณเกณฑทหาร รตนโกสนทร ศก 124, พระราชปรารภ.ราชกจจานเบกษาเลม22หนา513(วนท3กนยายน124).

22.อนสรณงานพระราชทานเพลงศพพลเอกหลวง สวสดสรยทธ อดตรฐมนตรชวยวาการกระทรวงวฒนธรรม ณ เมรหนาพลบพลาอสรยาภรณ วดเทพศรนทราวาส 11 มถนายน 2512,หนา72-73.

23.หอจดหมายเหตแหงชาต.ร.5 ก13.2/21เอกสารกรมราชเลขาธการรชกาลท5กระทรวงกลาโหมเรองรายงานประชมเรองทหาร(30พ.ย.–3ธ.ค.120).

24.หอจดหมายเหตแหงชาต.ร.5 ก 13 3/6เอกสารกรมราชเลขาธการรชกาลท5กระทรวงกลาโหมเรองพระราชบญญตเกบคนเปนทหาร(14ตลาคม121–26ธนวาคม127)

25.พจารณารายละเอยดบคคลท ไดรบการยกเวนไดท “กฎกระทรวงฉบบท 45พ.ศ.2518ออกตามความในพระราชบญญตรบราชการทหารพ.ศ.2497,”ราชกจจานเบกษาเลมท92ตอนท212ฉบบพเศษ(13ตลาคม2518),หนา1-3.

26.พจารณารายละเอยดเพมเตมไดทราชกจจานเบกษาเลมท90ตอนท30ตอนพเศษ(29มนาคม2516),หนา9-17.ราชกจจานเบกษาเลมท92ตอนท237ตอนพเศษ(19พฤศจกายน2518),หนา8-13.และราชกจจานเบกษาเลมท114ตอน18ก(3มถนายน2540),หนา11-15.ตามล�าดบ

27. ขอเสนอในระหวางการรายงานความคบหนาของรศ.ดร.ชลดาภรณสงสมพนธ

28.พระราชบญญตลกษณะเกณฑทหาร พ.ศ. 2460, มาตรา 33-34. ราชกจจานเบกษา เลมท 34 (วนท 27 มถนายน2460),หนา281-284.

29.หอจดหมายเหตแหงชาต. ร.6 ก2/1 เอกสารกรมราชเลขาธการ รชกาลท 6 กระทรวงกลาโหม เรองประกาศพระราชบญญตลกษณการเกณฑทหาร(8ตลาคม2453–23มกราคม2466).

30.พระราชบญญตลกษณะเกณฑทหาร พ.ศ. 2475,มาตรา33-34.ราชกจจานเบกษา เลมท49(วนท24มนาคม2475),หนา742-746.

31.พระราชบญญตรบราชการทหาร พ.ศ. 2479,มาตรา14,25.ราชกจจานเบกษาเลมท54(วนท12เมษายน2480),หนา85-86และ91-93.

32.หอจดหมายเหตแหงชาต. ร.5 ก13.3/15 เอกสารกรมราชเลขาธการ รชกาลท 5 กระทรวงกลาโหม เรอง ประกาศใหราษฎรทราบตามพระราชบญญตลกษณเกณฑทหาร(25มถนายน–2สงหาคม129).

33.อนสรณงานพระราชทานเพลงศพพลเอกหลวง สวสดสรยทธ อดตรฐมนตรชวยวาการกระทรวงวฒนธรรม ณ เมรหนาพลบพลาอสรยาภรณ วดเทพศรนทราวาส 11 มถนายน 2512,หนา74.

34.ประกาศแกไขพระราชบญญตลกษณะเกณฑทหารร.ศ.124มาตรา13-14,ราชกจจานเบกษาเลมท27วนท1มกราคม129,หนา91.

35.เทพบญตานนท.การเมองในการทหารไทย สมยรชกาลท 6.(กรงเทพฯ:มตชน,2559),หนา55.

31


36.หอจดหมายเหตแหงชาต.ก/ป7/2493/4งประมวลขาวเหตการณส�าคญพ.ศ.2475-2495เรองการชวยรบหรอกจการเกยวกบทหาร

37.หนงสอพมพมตชน.วนท3เมษายน2528,หนา3

38.ชาญวทย เกษตรศร. ประวตการเมองไทย 2475-2500 (กรงเทพฯ: มลนธโครงการต�าราสงคมและมนษยศาสตร,2544),หนา451-455.

39.เพงอาง,หนา457.

40.รายงานการประชมวฒสภา ครงท 8/2490 (สามญ)วนพฤหสบดท25ธนวาคมพทธศกราช2490,หนา479.

41.พระราชบญญตจดระเบยบปองกนราชอาณาจกร พ.ศ. 2491,มาตรา6และมาตรา10.

42.เขาทประชมของวฒสภาวาระท1เพอรบหลกการเมอวนท25ธนวาคมพ.ศ.2490ณขณะนนยงไมมการเลอกตงสภาผแทน พจารณาเพมเตมไดท ส�านกวชาการ ส�านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. 80 ปรฐสภาไทย จดท�าขนเพอประกอบการจดแสดงนทรรศการมองรฐสภาไทยผานเอกสารจดหมายเหตระหวางวนท6มถนายน–5กรกฎาคม2555,หนา16.

43.รายงานการประชมวฒสภา ครงท 8/2490 (สามญ)วนพฤหสบดท25ธนวาคมพทธศกราช2490,หนา481.

44.เพงอาง,หนา492.(เนนโดยผเขยน)

45.เพงอาง,หนา495.

46.หอจดหมายเหตแหงชาต.ก/ป7/2492/4งประมวลขาวเหตการณส�าคญพ.ศ.2475-2495เรองการชวยรบหรอกจการเกยวกบทหาร.(สจจา15มนาคม2492เรองจะเรมฝกอาวธราษฎร)

47. หอจดหมายเหตแหงชาต.ก/ป7/2492/4งประมวลขาวเหตการณส�าคญพ.ศ.2475-2495เรองการชวยรบหรอกจการเกยวกบทหาร. (ประชาธปไตย 15 มนาคม 2492 เรอง กรมการรกษาดนแดนรบสมครนกศกษา และประชากร 26พฤษภาคม2492เรองกรมรกษาดนแดนรบผดประชาชน)

48.รายงานการประชมสภาผแทน ครงท 21/2494 (วสามญ)ชดท1วนพฤหสบดท22มนาคมพทธศกราช2494,หนา1766.ซงเปนขอความเดยวกบพระราชบญญตสงเสรมการฝกวชาทหารพ.ศ.2494.

49.รายงานการประชมสภาผแทน ครงท 21/2494 (วสามญ) ชดท 1,วนพฤหสบดท22มนาคมพ.ศ.2494,หนา1771.ซงเปนขอความเดยวกบพระราชบญญตรบราชการทหาร (ฉบบท 5) พ.ศ. 2494.(เนนโดยผเขยน)

50.รายงานการประชมสภาผแทน ครงท 21/2494 (วสามญ)ชดท1,วนพฤหสบดท22มนาคมพ.ศ.2494,หนา1773-1774.

51. รายงานการประชมวฒสภา ครงท 13/2494 (วสามญ)ชดท2,วนพธท4เมษายนพ.ศ.2494,หนา973-974.

52.เพงอาง,หนา966-968,970.

53.เพงอาง,หนา966-967.

54.บณฑตยสนสถตย โรจน.“ปญหาการน�านโยบายการเรยกก�าลงพลส�ารองมาฝกวชาทหารไปปฏบต,”ภาคนพนธหลกสตรรฐศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร,2540,หนา16-17.อางในปราโมทยระงบภย.“นโยบายการพฒนาระบบก�าลงส�ารอง,”เอกสารการสมมนาเรอง การพฒนาระบบก�าลงส�ารอง,มถนายน2531,หนา37.

55.ขอบงคบกระทรวงกลาโหมวาดวยการเตรยมพล พ.ศ. 2515,หมายเหต.

56.ระเบยบปฏบตประจ�ากองทพบกวาดวยการเรยกพล พ.ศ. 2527,บทท1กลาวทวไป.

57.บณฑตยสนสถตย โรจน.“ปญหาการน�านโยบายการเรยกก�าลงพลส�ารองมาฝกวชาทหารไปปฏบต,”ภาคนพนธหลกสตร

32


รฐศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร,2540,หนา46-50.และพจารณายอดการเรยกพลเพอฝกวชาทหารป2534-2544ไดทวบลขยนกจ.“การพฒนาระบบการผลตก�าลงพลส�ารองประเภทพลทหาร:ศกษาเฉพาะกรณหนวยทหารปนใหญตอสอากาศยาน,” ภาคนพนธหลกสตรรฐศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2544, หนา57.

58.โรงเรยนการก�าลงส�ารองศนยการก�าลงส�ารอง.“ต�าราวชาการก�าลงส�ารอง,”เขาถงไดจากhttp://www.rta.mi.th/16120u/webpage/Document%20education%20textbook.htmlเมอวนท29ตลาคม2559,หนา129.

59.“ประกาศสภานตบญญตแหงชาตเรองตงคณะกรรมาธการวสามญพจารณารางพระราชบญญตก�าลงพลส�ารองพ.ศ.....,”ราชกจจานเบกษาเลม132ตอนท91งวนท3กนยายน2558,หนา3.

60.รายงานการประชมสภานตบญญตแหงชาต ครงท 44/2558,วนศกรท17กรกฎาคม2558,หนา9.

61. ระเบยบปฏบตประจ�ากองทพบกวาดวยการเรยกพล พ.ศ. 2527,ขอ7.

62.รายงานการประชมสภานตบญญตแหงชาต ครงท 44/2558,วนศกรท17กรกฎาคม2558,หนา21-22.

63.เพงอาง.

64.“ชายไทยงานเขา!!!สนช.ผานรางพ.ร.บ.ก�าลงส�ารองแลว!!!,”http://www.ispacethailand.org/political/7520.html เขาถงเมอ29ตลาคม2559

65.รายงานการประชมสภานตบญญตแหงชาต ครงท 44/2558,วนศกรท17กรกฎาคม2558,หนา17-20.

66.กระทถามท 399/2480ของนายจ�าลองดาวเรองผแทนราษฎรจงหวดมหาสารคาม “เรองการเกณฑทหารและงานของสสด,”ราชกจจานเบกษาเลมท55หนา228วนท25เมษายน2481,หนา228-230.และค�าตอบกะทถามของสมาชกสภาผแทน กระทถามท 274/2491 ของนาย ช. สายเชอ ส.ส. จงหวดรอยเอด “เรองการเกณฑทหารชายไทยเขาเปนทหาร,”ราชกจจานเบกษาตอนท61เลม65วนท19ตลาคม2491,หนา3456-3459.

67. “อยธยารองผบ.ทบ.เกณฑทหารตกตก,”มตชน.วนพธท3เมษายนพ.ศ.2528,หนา3.

68.รงอรณลภาสวสดนนท.โหด มน ฮา ขาคอ “ทหารเกณฑ”(กรงเทพฯ:มตชน,2553),หนา199-204.

69.ราชกจจานเบกษาเลม82ตอนท34วนท27เมษายน2508,หนา262-267.

70.ค�าตอบค�าถามของสมาชกสภาผแทนราษฎรค�าถามทส.2/2499ของนายนอมอปรมยสมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดนครศรธรรมราช“เรองระดบการศกษาของพลทหารเกณฑ,”ราชกจจานเบกษาเลม73ตอนท50วนท26มถนายน2499,หนา1800-1802.

71. วบลขยนกจ. “การพฒนาระบบการผลตก�าลงพลส�ารองประเภทพลทหาร :ศกษาเฉพาะกรณหนวยทหารปนใหญตอสอากาศยาน,”ภาคนพนธหลกสตรรฐศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร,2544,หนา103.

72.เพอชาตอไรเสน,พนโท.ผบ.ร.11พน1รอ(สมภาษณ).“รายการสามญชนคนไทย:ทหาร(เกณฑ)ท�าไม?,”[รายการโทรทศน].กรงเทพฯ:ThaiPBS,วนท8ตลาคม2559.

73.หอจดหมายเหตแหงชาต.กท.มท.0201.2.1.8/84เอกสารกระทรวงมหาดไทยกองกลางส�านกปลดกระทรวงเรองนสตและนกศกษาทเขารบราชการทหารตามพระราชบญญตสงเสรมการฝกวชาทหารเกยจครานและขาดหนราชการ (พ.ศ.2499-2500)

74.“ความจรงจากพนทกรณ “พลทหาร ป.โท” ถกซอมตาย ขาวรายรบวนตอตานการทรมานสากล,” https://www.isranews.org/เขาถงเมอ29ตลาคม2559.

75.ไทยรฐออนไลน. “สง ซอม พลทหาร พลาดพลงถงตาย ใครตองรบผดชอบ”, http://www.thairath.co.th/content/601741เขาถงเมอ29ตลาคม2559.

33


76.“โพลเผยผลส�ารวจคน72.9%มองการม”พลทหารรบใช”คอปญหาตองแกไขเรงดวน,”http://www.matichon.co.th/news/280736เขาถงเมอ11ตลาคม2559.

77. เพอชาตอไรเสน,พนโท.ผบ.ร.11พน1รอ(สมภาษณ).“รายการสามญชนคนไทย:ทหาร(เกณฑ)ท�าไม?,”[รายการโทรทศน].กรงเทพฯ:ThaiPBS,วนท8ตลาคม2559.และผจดการรายวน.“เบองลกจากปาก“คนวงใน”แฉคอรรปชนระบบทหารรบใช!,” http://manager.co.th/Daily/ViewNews.aspx?NewsID=9580000096929 เขาถงเมอ 16กนยายน2559.

78.เพอชาตอไรเสน,พนโท.ผบ.ร.11พน1รอ(สมภาษณ).“รายการสามญชนคนไทย:ทหาร(เกณฑ)ท�าไม?,”[รายการโทรทศน].กรงเทพฯ:ThaiPBS,วนท8ตลาคม2559.

79.“ควรใหนายทหารสญญาบตรซงมนาทตองปฏบตการในสนามใหรบทหารคนใชหรองดการจายทหารคนใชแกนายทหารทงสนของกรมจเรการปนใหญทหารบก,”บนทกการประชมใหญของกระทรวงกลาโหมปท16พ.ศ.2463,หนา16-21.


81. ‘พลทหาร’ทรมาน’ใจ-กาย’ถก’พล.ร.ต.’จบมดลามโซ,”http://www.dailynews.co.th/regional/343014เขาถงเมอ12ตลาคม2559.

82.รงอรณลภาสวสดนนท.โหด มน ฮา ขาคอ “ทหารเกณฑ”(กรงเทพฯ:มตชน,2553),หนา61-65.

83.เพงอาง,หนา116-119และ125-129.

84.ปยพงษ กลนพนธ (พนเอก), รองหวหนาศนยประชาสมพนธสวนรกษาความสงบส�านกงานเลขาธการคณะรกษาความสงบแหงชาต(สมภาษณ).“รายการถามตรงๆกบจอมขวญ:ทหารเกณฑถกซอมธรรมเนยมหรอวนย,”[รายการโทรทศน].กรงเทพฯ:ไทยรฐทว,วนศกรท8เมษายน2559.

85.ชวลตยงใจยทธ.“ค�ากลาวพธเปดการศกษา วทบ. ชดท 33 ของ ผบ.ทบ.” และ “ค�าแนะน�าการศกษาส�าหรบ นทน. วทบ. ชดท 34(กรงเทพฯ:วทยาลยกองทพบก,2532),หนา80-81.อางในวรพงษสงาเนตร.“ปจจยทมผลกระทบตอการสมครเขารบการฝก วชาทหารตอในชนปท 4 : ศกษาเฉพาะกรณ นกศกษาวชาทหารชนปท 3 ในกรงเทพมหานคร,”สารนพนธรฐศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาบรหารรฐกจคณะรฐศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร,2537,หนา2.

86.“ผลส�ารวจความคดเหนกรณการปฏรปกองทพของประเทศไทย,”http://peoplepollthailand.com/poll/result/recent/70 เขาถงเมอ12พฤษภาคม2559.

87. รวบรวมขอมลสถตจาก“สถตการตรวจเลอกทหารกองเกน,”http://tcijthai.com/tcijthainews/view.php?ids=4294 เขาถงเมอ1ตลาคม2559,ทบ.ยนทหารเกณฑ57เรยบรอยไดยอดทหารทงหมด100,865,”http://www.thairath.co.th/content/417323เขาถงเมอ9ตลาคม2559,สรปเกณฑทหารปน9.9หมนคนสมครเพมปกอน10.36%คนจบใบด�า55อ�าเภอเฮสมครเตม,”http://www.manager.co.th/Politics/ViewNews.aspx?NewsID=9580000044063 เขาถงเมอ9ตลาคม2559และ“เกณฑทหารป59ชายไทยสมคร4.7หมนเตม9เขต15อ�าเภอ,”http://www.manager.co.th/Politics/ViewNews.aspx?NewsID=9590000039602เขาถงเมอ9ตลาคม2559.ทงนขอมลทวางคอยงไมมตวเลขสถตทแนนอน

88.“ค�าแถลงนโยบายของคณะรฐมนตร:พลเอกชวลตยงใจยทธนายกรฐมนตร,”http://www.thaigov.go.th/เขาถงเมอวนท20พฤษภาคม2559.(เนนโดยผเขยน)

89.ค�าตอบกระทถามของนายวชยโถสวรรณจนดาสมาชกวฒสภา“เรองระบบการคดเลอกทหาร,”ราชกจจานเบกษาเลม114ตอนท37กวนท7สงหาคม2540,หนา44-46.


91. ค�าตอบกระทถามท042ร.ของนายเปรมศกดเพยยระสมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดขอนแกน“เรองการเกณฑทหารประจ�าป2541,”ราชกจจานเบกษาเลม115ตอนท22กวนท30เมษายน2541,หนา9-12.

REGIONAL

www.fes-asia.org

©2017มลนธฟรดรคเอแบรท1550อาคารธนภมชน23ถนนเพชรบรตดใหมแขวงมกกะสนเขตราชเทวกรงเทพฯ10400

รบผดชอบโดยสตเนอคลพเพอรผอ�านวยการปรดาศรสวสดผจดการโครงการอาวโสโทรศพท+6626527178-9www.fes-thailand.orgFacebook:Friedrich-Ebert-StiftungThailand

สงซอสงพมพ ตดตอ[email protected]

ไมอนญาตใหใชสอตางๆทเผยแพรโดยมลนธฟรดรคเอแบรท(FES) เพอการคา โดยไม ไดรบการยนยอมอยางเปนลายลกษณอกษรจากFES.

เกยวกบผเขยนธนยเกตวงกตอาจารยประจ�าส�านกวชารฐศาสตรและนตศาสตรมหาวทยาลยวลยลกษณ

ความเหนทปรากฏในเอกสารฉบบน ไมถอวาเปนความเหนของมลนธฟรดรคเอแบรท

มลนธฟรดรคเอแบรท(FES)เปนมลนธดานการเมองทเกาแกทสดในประเทศเยอรมนมลนธตงชอตามฟรดรคเอแบรทซงเปนประธานาธบดแหงประเทศเยอรมนคนแรกท ไดรบเลอกตงตามระบอบประชาธปไตย

แผนงานระดบภมภาคในเอเชยเปนสวนหนงของแผนงานและโครงการของFESในระดบประเทศและระดบโลก แนวการด�าเนนการและจดสนใจของแผนงานกาวไปไกลกวาระดบประเทศดวยการตอบสนองตอกระแสโลกาภวตนการเคลอนยายแรงงานการบรณาการภมภาคและการเชอมโยงในดานอนๆของชวตโครงการตางๆทจดท�าขน

ภายใตกรอบการท�างานนมงทการสรางเครอขายและพนธมตรระหวางบคคลและองคกรตางๆในระดบขามประเทศและสงเสรมการเปลยนแปลงเพอเพมความเปนธรรมทางสงคมสนตภาพทยงยนและการพฒนาเศรษฐกจในภมภาค

ประวัติศาสตร์การเกณฑ์ทหารในสังคมไทยlibrary.fes.de/pdf-files/bueros/thailand/14043.pdf ·...

Documents