โดยอาจารย นตยา ศรจานง

สาเหตของอาการหลงผด (Delusion)

1. ทางดานรางกาย

2. ทางดานจตใจ

ผลของอาการหลงผด

ผปวยจตเวชทมความคดในรปแบบตาง ๆ ทาใหเกด

ปญหาพฤตกรรมในการอย รวมกบผอน

การพยาบาลตามแบบแผนสขภาพ

ควรดาเนนการเปนขนตอน ดงน

- การประเมนสภาพ อาจประเมนไดตาม

1. แบบแผนสตปญญาและการรบร (Cognitiver

perceptual pattern)

- ขอมลจากการซกประวต : ดานเนอหาความคด

- ขอมลจากการสงเกตและการตรวจพบ : ลกษณะการพด

โตตอบและการสอสาร ลกษณะหนาตา การแสดงออกถง

ความไมสขสบาย

2. แบบแผนการเผชญและความทนตอความเครยด (Coping - stress tolerance pattern) - ขอมลจากการซกประวต : สงททาใหไมสบายใจ/กงวล/กลว/โกรธ/เครยด

- ขอมลจากการสงเกตและการตรวจพบ : แสดงออกของอารมณทบงชวาไมสบายใจ : ผปวยพดไปรองไหไป

ขอวนจฉยการพยาบาล พยาบาลจะรวบรวมขอมลทงหมดในทกๆ แบบแผนกาหนดเปนขอวนจฉยการพยาบาล

เปาหมายของการพยาบาล คอ 1. เสรมสรางสมพนธภาพเพอการบาบด และความ

ไววางใจ ใชความคงเสนคงวา และชดเจนในการ

ตดตอสอสาร

2. รกษาสมดลดานชววทยา

3. นาผปวยเขาสความเปนจรง โดยการจดใหมกจกรรม

บาบดทเหมาะสม

4. ลดความวตกกงวล

5. ระมดระวงอนตรายทเกดกบผปวย และผทอย

ขางเคยง ในชวงทผปวยมอาการ

กจกรรมการพยาบาล

1. สรางสมพนธภาพเพอใหผปวยเกดความไววางใจตาม

หลกการพยาบาลจตเวช

2. รบฟงความคดของผปวยโดยไมตดสนหรอตาหนผปวย

3. ไมไดเถยงกบผปวย หรอใหเหตผลวาความเชอของ

ผปวยนนผด

4. จดใหเขารวมกลมกจกรรมบาบด เพอใหผปวยได

ตดตอกบสงทเปนจรง

5. การสนทนากบผปวยทมความหลงผด ควรนาเทคนค การสนทนา การใหคาปรกษาตาง ๆ มาใช 6. แกไขปญหาทเกดจากผลของความคดหลงผด

การพยาบาลผปวยทมความผดปกตของการรบร : อาการประสาทหลอน (Hallucination)

สาเหตของอาการประสาทหลอน 1. ทางดานรางกาย 2. ทางดานจตใจ

1.รวบรวมขอมลเกยวกบการประสาทหลอน

- เกดขนอยางไร เวลาไหน ความถของการเกด

- สาเหตนาหรอกระตนกอนเกดอาการ

- มประสาทหลอนทางไหน

- พฤตกรรมตอบสนองตออาการประสาทหลอน

- เนอหาของประสาทหลอนเฉพาะทอาจเปนอนตราย

ตอผปวยและผอน

- ความสมพนธของประสาทหลอนกบสถานการณหรอ

บคคลทเกยวของกบผปวย

- วธการตอสปญหาของผปวย

2. ไมโตแยง ขา หรอเหนเปนเรองตลก เกยวกบอาการ

ประสาทหลอนทผปวยบอก และบอกถง

สภาพความเปนจรง (Present reality)

3. ชวยใหผปวยรบรและยอมรบความสมพนธระหวาง

สถานการณนา และการเกดอาการประสาทหลอน

4. หลกเลยงการเกดภาวะประสาทหลอนโดย

- ใหผปวยไดพบปะกบบคคลอน

- ใหเขากลมกจกรรมบาบดทเหมาะสมกบอาการหรอ

พฤตกรรมของผปวย

- มอบหมายงานของตกทผปวยสามารถชวยทาได

- จดใหผปวยไดรบประสบการณตรงในการเรยนรวธ

การเผชญความวตกกงวลขณะทอยในสถานการณนน

3. การพยาบาลผปวยทมพฤตกรรมหวาดระแวง (Paraniod)

ลกษณะของความหวาดระแวง 1. มความคดสงสย ไมแนใจ คอยสงเกตพฤตกรรม และการ

กระทาของคนอน

2. ปฏเสธการมสมพนธภาพกบผ อน มองผอนในแงราย

3. ไมยดหยน ไมสนใจตอเหตผลของผอน

4. ไวตอการกระตนและระมดระวงตวมาก

5. มอารมณกาวราว ผลนผลนและรนแรง

6. ใชกลไกทางจตแบบ Denial และ Projection

7. มกมความคดหลงผดวาตนเองเปนใหญ (Grandeur

delusion) รวมดวย

8. มกมอาการประสาทหลอนทางห (Auditory

hallucination) รวมดวย

การจาแนกความหวาดระแวง

1. บคลกภาพผดปกตชนดหวาดระแวง

2. โรคจตหลงผด (Delusional disorder)

3. โรคจตเภทชนดหวาดระแวง (Schizophrenia :

paranoid)

4. กลมอาการหลงผดทมสาเหตทางกาย (Organic

delusional type)

สาเหตของหวาดหวาดระแวง

1. ทางดานรางกาย

2. ทางดานจตใจ

มาตรฐานการพยาบาลผปวยทมอาการหลงผด

ประสาทหลอน และพฤตกรรมหวาดระแวง

1. ผปวยสามารถปรบตวอยในสถานการณของความ

เปนจรงไดอยางถกตอง และปรบตวเขาสสงคมได

2. ผปวยไมมอาการหลงผด และประสาทหลอน

3. ผปวยมสมพนธภาพทดกบผอน

4. ลดความหวาดระแวงลง และไววางใจผอน

5. ผปวยไดรบการตอบสนองความตองการดานรางกาย

ไดรบสารอาหาร นา และการพกผอนอยางเพยงพอ

3. ผปวยมสมพนธภาพทดและไววางใจผอน

4. ผปวยไดรบการตอบสนองความตองการดานรางกา

ไดรบสารอาหาร นา และการพกผอนอยางเพยงพอ

4. การพยาบาลผปวยทมพฤตกรรมผดปกต :

พฤตกรรมแยกตนเองหรอถอยหน (Withdrawal

behavior )

ระดบของการแยกตวเองหรอถอยหน 1. การแยกตวเองในระดบปกต (Normal withdrawal)

2. การแยกตวในระดบมอาการทางจตประสาท

(Neurotic withdrawal)

3. บคลกภาพออนแอออนไหวงาย จากภาวะของขอ 1 และ 2

ลกษณะของพฤตกรรมแยกตวเองหรอถอยหน

1. Social Isolation 4. Out of Reality

2. Autistic Thinking 5. Impairment of Intelligence

3. Regression

- ลกษณะทแสดงออกทางกาย

- ลกษณะทแสดงออกทางจตใจ

ขาดความสามารถในการปรบตวใหสมดล

(Diminished integrative capacity)

2. เสยความสามารถในการทดสอบความเปนจรง

(Disturbance of the function of reality testing)

3. ทศนคตและมาตรฐานทางสงคมเสยไป (Change

in convention attitudes and moral standard)

4. ไมสามารถควบคมพลงผลกดนของความตองการ

พนฐาน (Unability to control basic impulses)

5. ไมสามารถทากจกรรมอยางเปนชนเปนอนได

(Disturbance of productive activity)

6. อารมณไมคงท (Unstability ofeniotion)

กลไกการเกดพฤตกรรมแยกตว :

เหตสงเสรมทกระทบตอบคคล :

1. มบคลกภาพเกบตว (Schizoid personality) และขาด

ความมนคงทางจตใจ

2. ไดรบการเลยงดจากครอบครว แบบ

2.1 บดามารดามความขดแยงกน

2.2 บดามารดาปกปองมากเกนไป

2.3 บดามารดามลกษณะแยกตนเอง

กลไกการเกดพฤตกรรมแยกตว :

มผลทาใหเกด :

1. ความรสกไมปลอดภย

2. ขาดความรกความอบอน

3. ขาดความเชอมนในตนเอง

4. มปมดอย ไมมคณคา

กลไกทางจตทใชในการเผชญปญหา : Withdrawal,

Denial, Regression, Fantasy

ผปวยปรบตวไมได : หลกเลยงจากสงแวดลอม และแยก

ตนเองจากความเปนจรงโดยสนเชง

ตวอยางขอวนจฉยทางการพยาบาล

1. ไมสามารถสรางสมพนธภาพไดอยางมประสทธภาพ

เนองจากมความคดหลงผด

2. มโอกาสไดรบอนตรายจากอบตเหตและการทาราย

ตนเอง หรอผอนเนองจากมอาการหลงผด

3. มพฤตกรรมแยกตวจากสงคมเนองจากขาดความ

มนใจในการสรางสมพนธภาพกบผอนและมอาการ

ประสาทหลอนและหลงผด

4. การดแลตนเองบกพรอง/หรอการปฏวตกจวตร

ประจาวนบกพรอง เนองจากการรบรและการ

ตดสนใจบกพรอง

1. มความผดปกตดานสตสมปชญญะและการรตว :

- มการรบรสงแวดลอมรอบตวไดไมด

- มความผดปกตดานความสามารถในการสนใจสงใด

สงหนง

2. มอาการบงบอกความผดปกตของเชาวนปญญา

(Cognition) :

- การรบร (Perception) อาจมอาการ ประสาทหลอน

(Haiiucination)/ แปลสงทเหนผด(Illution)..เหนเชอกเปนง

ความคด (Thinking) ไมสามารถหาเหตผลตดสนใจได

- ความจา (Memory) : ความจาปจจบน

1) การรบขอมล (register)

2) การเกบจาขอมล ( retain)

3) การเรยกใชขอมล (recall information)

3. อารมณเปลยนแปลงงาย : ราเรงเกนไป โกรธ กลว

เกลยด เปลยนไดโดยเฉยบพลนโดยทผอนไมคด

4. มปญหาการนอน : ไมยอมนอน นอนไมหลบ หรอ

หลบๆตนๆ

1. ตดเชอในสมอง/กระแสเลอด

2. หยดสงเสพตดทนท : สรา/สารเสพตด จากการใชเปน

เวลานาน ทาใหเกดอาการขาด…สรา

3. ไดรบสารพษ : ตะกว ปรอท จากสตว

4. พษจากการเผาผลาญสารอาหารไมหมด : เบาหวาน

ทนาตาลสงมาก/ตามาก/ภาวะอนซลนมากเกนไป

5. ภาวะออกซเจนตา/เสนเลอดไปเลยงสมองตบตน

เลอดไปเลยงสมองไมพอ

6. ฮอรโมนไทรอยดสงหรอตาเกนไป

7.ภาวะไมสมดลของสารเกลอแรในรางกาย

8. ศรษะไดรบความกระทบกระเทอน

9. โรคลมชก

10. เนองอกในสมอง : แผลในเนอสมอง ฝ เลอดออกใน

ชนดรา

11. ภาวะเลอดจางอยางรนแรง

12. การแพสารบางอยางรนแรง เชน แพซรม (Serum

sickness)

1. Delirium due to a general medical condition

ภาวะเสอมดานสตปญญาเนองจากไดรบยาเพอการ

รกษาโรค อาการแสดงออกมดงน : การรบรสบสน

มการรบรสงแวดลอมรอบตวไดไมด ความสนใจสนลง

การรบรเวลาไมด

2. Substance-induced Delirium

ภาวะเสอมทางปญญาและการมสตรตวนอยจากการไดรบ

สารบางชนด : เสพสรา แอมเฟตตามน กญญา โคเคน

สารหลอนประสาทอน

ภาวะการมสตรตวนอยจากหลายสาเหต : เกดจากยา/

สมองไดรบการกระทบกระเทอนจากการเสพสราเรอรง

ภาวะขาดสราจากทเคยใชอยอยางเรอรง

สมองเสอม(Dementia)

สาเหตจากความเสอมของเซลลประสาทในสมอง

มความเสอมดานความจา : มอาการดงนอยางนอย 1

อาการ ของความเสอมดาน ภาษา(Aphasia)/ การความคม

การเคลอนไหว (Apraxia)/การแยกแยะสงของ(Agnosia)

Dementia of the Alzheimer,s Type

ภาวะสมองเสอมถาวร ไมสามารถรกษาใหหายได

เกณฑการวนจฉย :

Aphasia/Apraxia/Agnosia/Mnemonic disturbance (recent

memory/remote memory)

อาการแสดงออก : เดนเรอยเปอย ไมมจดมงหมาย ม

พฤตกรรมซาๆ รคนของ ซอนของ อยไมนง ทะเลาะ

เบาะแวง ฉนเฉยว แกเสอผา พฤตกรรมทางเพศไม

เหมาะสม

memory

พนธกรรม

ปจจยอนๆ :

สมองไดรบความกระทบกระเทอน

โรคไขขออกเสบ

เพศหญงเสยงกวาเพศชาย 2 เทา

ผทมการศกษาสงมแนวโนมเปนสมองเสอมนอยกวา

การใชสมองมากๆโอกาสสมองเสอมจะนอย

มความเสยงตอการเกดอบตเหตมการรบรผดปกต

มความบกพรองในการดแลตนเองเนองจากมอาการ

สบสน วนวาย

นอนหลบไดไมเพยงพอมอาการประสาทหลอนและแปล

ภาพผด

อาจเกดอนตรายตอตนเองและผอนเนองจากควบคม

อารมณไมไดจากการเสยหนาทของสมอง

ไมสามารถสอสารกบผอนไดอยางมประสทธภาพ

เนองจากมความจาเสอม

จดใหผปวยอยในหองทมแสงสวางเพยงพอ มของใช

เฉพาะทจาเปน เพอปองกนอนตราย/อบตเหต

ไมเปลยนผดแลบอยๆเพอลดอาการสบสน วนวาย

พดคยกบผปวยอยางสมาเสมอและใหผปวยอยใกลกบ

ผอนเพอกระตนการรบรและปองกนความเสอมของ

เชาวนปญญา

การพยาบาลผทมความเสอมดานเชาวนปญญา

จดใหอยในสงแวดลอมทปลอดภย มคนอยใกลชดพรอม

ทจะใหการชวยเหลอเพอปองกนอนตราย/อบตเหต

จดใหมคนชวยเหลอในการดแลตนเองในระยะแรกๆ

และกระตนใหดแลตนเองใหมากขน

Thank you For

attention