Quaestio 133Prooemium[44412] II-IIae, q. 133 pr. Deinde considerandum est de pusillanimitate. Et circa oc quaeruntur duo. Primo, utrum pusillanimitas sit peccatum. !ecundo, cui "irtuti opponatur.#rticulus 1[44413] II-IIae, q. 133 a. 1 ar$. 1 #d primum sic proceditur. %idetur quod pusillanimitas non sit peccatum. E& omni enim peccato aliquis e''icitur malus, sicut e& omni "irtute aliquis e''icitur (onus. Sed pusillanimus non est malus, ut pilosopus dicit, in I% Etic. Er$o pusillanimitas non est peccatum.[44414] II-IIae, q. 133 a. 1 ar$. 2 Praeterea, pilosopus dicit, i(idem, quod maxime videtur pusillanimus esse qui magnis bonis dignus existit, et tamen his non dignificat seipsum. !ed nullus est di$nus ma$nis (onis nisi "irtuosus, quia, ut i(idem pilosopus dicit, secundum veritatem solus bonus est honorandus. Er$o pusillanimus est "irtuosus. )on er$o pusillanimitas est peccatum.[4441*] II-IIae, q. 133 a. 1 ar$. 3 Praeterea, initium omnis peccati est super(ia, ut dicitur Eccli. +. !ed pusillanimitas non procedit e& super(ia, quia super(us e&tollit se supra id quod est, pusillanimus autem su(trait se a( is qui(us est di$nus. Er$o pusillanimitas non est peccatum.[4441-] II-IIae, q. 133 a. 1 ar$. 4 Praeterea, pilosopus dicit, in I% Etic., quod qui di$ni'icat se minori(us quam sit di$nus, dicitur pusillanimus. !ed quandoque sancti "iri di$ni'icant seipsos minori(us quam sint di$ni, sicut patet de .o/se et Ieremia, qui di$ni erant o''icio ad quod assume(antur a Deo, quod tamen uterque eorum umiliter recusa(at, ut a(etur E&od. III et Ierem. I. )on er$o pusillanimitas est peccatum.[44410] II-IIae, q. 133 a. 1 s. c. !ed contra, niil in mori(us ominum est "itandum nisi peccatum. !edpusillanimitas est "itanda, dicitur enim ad 1oloss. III, patres, nolite ad indignationem provocare filios vestros, ut non pusillo animo fiant. Er$o pusillanimitas est peccatum.[44412] II-IIae, q. 133 a. 1 co. 3espondeo dicendum quod omne illud quod contrariatur naturali inclinationi est peccatum, quia contrariatur le$i naturae. Inest autem unicuique rei naturalis inclinatio ad e&equendam actionem commensuratam suae potentiae, ut patet in omni(us re(us naturali(us, tam animatis quam inanimatis. !icut autem per praesumptionem aliquis e&cedit proportionem suae potentiae, dum nititur ad maiora quam possit, ita etiam pusillanimus de'icit a proportione suae potentiae, dum recusat in id tendere quod est suae potentiae commensuratum. Et ideo, sicut praesumptio est peccatum, ita et pusillanimitas. Et inde est quod ser"us qui acceptam pecuniam domini sui 'odit in terram, nec est operatus e& ea, propter quendam pusillanimitatis timorem, punitur a domino,ut a(etur .att. ++% et 4uc. +I+.[44415] II-IIae, q. 133 a. 1 ad 1 #d primum er$o dicendum quod pilosopus illos nominat malos qui pro&imis in'erunt nocumenta. Et secundum oc, pusillanimus dicitur non esse malus, quia nulli in'ert nocumentum, nisi per accidens, inquantum scilicet de'icit a( operationi(us qui(us posset alios iu"are. Dicit enim 6re$orius, in pastorali, quod illi qui prodesse utilitati proximorum in praedicatione refugiunt, si districte iudicentur, ex tantis rei sunt ex quantis venientes ad publicum prodesse potuerunt.[44427] II-IIae, q. 133 a. 1 ad 2 #d secundum dicendum quod niil proi(et aliquem a(entem a(itum "irtutis peccare, "enialiter quidem, etiam ipso a(itu remanente, mortaliter autem, cum corruptione ipsius a(itus "irtutis $ratuitae. Et ideo potest contin$ere quod aliquis e& "irtute quam a(et sit di$nus ad aliqua ma$na 'acienda, quae sunt di$na ma$no onore, et tamen, per oc quod ipse non attentat sua "irtute uti, peccat, quandoque quidem "enialiter, quandoque autem mortaliter. %el potest dici quod pusillanimus est di$nus ma$nis secundum a(ilitatem ad "irtutem quae inest ei, "el e& (ona dispositione naturae, "el e& scientia, "el e& e&teriori 'ortuna, qui(us dum recusat uti ad "irtutem, pusillanimus redditur.[44421] II-IIae, q. 133 a. 1 ad 3 #d tertium dicendum quod etiam pusillanimitas aliquo modo e& super(ia potest oriri, dum scilicet aliquis nimis proprio sensui innititur, quo reputat se insu''icientem adea respectu quorum su''icientiam a(et. 8nde dicitur Pro". ++%I, sapientior sibi piger videtur septem viris loquentibus sententias. )iil enim proi(et quod se quantum ad aliqua deiiciat, et quantum ad aliase in su(lime e&tollat. 8nde 6re$orius, in pastorali, de .o/se dicit quod superbus fortasse esset si ducatum plebis suae sine trepidatione susciperet, et rursum superbus existeret si auctoris imperio obedire recusaret.[44422] II-IIae, q. 133 a. 1 ad 4 #d quartum dicendum quod .o/ses et Ieremias di$ni erant o''icio ad quod di"initus eli$e(antur, e& di"ina $ratia. !ed ipsi considerantes propriae in'irmitatis insu''icientiam,recusa(ant, non tamen pertinaciter, ne in super(iam la(erentur.#rticulus 2[44423] II-IIae, q. 133 a. 2 ar$. 1 #d secundum sic proceditur. %idetur quod pusillanimitas non opponatur ma$nanimitati. Dicit enim pilosopus, in I% Etic., quod pusillanimus ignorat seipsum, appeteret enim bona quibus dignus est, si se cognosceret. !ed i$norantia sui "idetur opponi prudentiae. Er$o pusillanimitas opponitur prudentiae.[44424] II-IIae, q. 133 a. 2 ar$. 2 Praeterea, .att. ++%, ser"um qui propter pusillanimitatem pecunia uti recusa"it, "ocat dominus malum et pi$rum. Pilosopus etiam dicit, in I% Etic., quod pusillanimi "identur pi$ri. !ed pi$ritia opponitur sollicitudini, quae est actus prudentiae, ut supra a(itum est. Er$opusillanimitas non opponitur ma$nanimitati.[4442*] II-IIae, q. 133 a. 2 ar$. 3 Praeterea, pusillanimitas "idetur e& inordinato timore procedere, unde dicitur Isaiae +++%, dicite, pusillanimes, confortamini et nolite timere. %idetur etiam procedere e& inordinata ira, secundum illud 1oloss. III, patres, nolite ad indignationem provocare filios vestros, ut non pusillo animo fiant. !ed inordinatio timoris opponitur 'ortitudini, inordinatio autem irae mansuetudini. Er$o pusillanimitas non opponitur ma$nanimitati.[4442-] II-IIae, q. 133 a. 2 ar$. 4 Praeterea, "itium quod opponitur alicui "irtuti, tanto $ra"ius est quanto ma$is est "irtuti dissimile. !ed pusillanimitas ma$is est dissimilis ma$nanimitati quam praesumptio. Er$o, si pusillanimitas opponeretur ma$nanimitati, sequeretur quod esset $ra"ius peccatum quam praesumptio. Quod est contra id quod dicitur Eccli. +++%II, o praesumptio nequissima, unde creata es? )on er$o pusillanimitas ma$nanimitati opponitur.[44420] II-IIae, q. 133 a. 2 s. c. !ed contra est quod pusillanimitas et ma$nanimitas di''erunt secundum ma$nitudinem et par"itatem animi, ut e& ipsis nomini(us apparet. !ed ma$num et par"um sunt opposita. Er$o pusillanimitas opponitur ma$nanimitati.[44422] II-IIae, q. 133 a. 2 co. 3espondeo dicendum quod pusillanimitas potest tripliciter considerari. 8no modo, secundum seipsam. Et sic mani'estum est quod secundum propriam rationem opponitur ma$nanimitati, a qua di''ert secundum di''erentiam ma$nitudinis et par"itatis circa idem, nam sicut ma$nanimus e& animi ma$nitudine tendit ad ma$na, ita pusillanimus e& animi par"itate se retrait a ma$nis. #lio modo potest considerari e& parte suae causae, quae e& parte intellectus, est i$norantia propriae conditionis, e& parte autem appetitus, est timor de'iciendi in is quae 'also aestimat e&cedere suam 'acultatem. 9ertio modo potest considerari quantum ad e''ectum, qui est retraere se a ma$nis qui(us est di$nus. !ed sicut supra dictum est, oppositio "itii ad "irtutem attenditur ma$is secundum propriam speciem quam secundum causam "el e''ectum. Et ideo pusillanimitas directe ma$nanimitati opponitur.[44425] II-IIae, q. 133 a. 2 ad 1 #d primum er$o dicendum quod ratio illa procedit de pusillanimitate e& parte causae quam a(et in intellectu. Et tamen non proprie potest dici quod opponatur prudentiae etiam secundum causam suam, quia talis i$norantia non procedit e& insipientia, sed ma$is e& pi$ritia considerandi suam 'acultatem, ut dicitur in I% Etic., "el e&equendi quod suae su(iacet potestati.[44437] II-IIae, q. 133 a. 2 ad 2 #d secundum dicendum quod ratio illa procedit de pusillanimitate e& parte e''ectus.[44431] II-IIae, q. 133 a. 2 ad 3 #d tertium dicendum quod ratio illa procedit e& parte causae. )ec tamen timor causans pusillanimitatem semper est timor periculorum mortis. 8nde etiam e& ac parte non oportet quod opponatur 'ortitudini. Ira autem, secundum rationem proprii motus, quo quis e&tollitur in "indictam, non causat pusillanimitatem, quae deiicit animum, sed ma$is tollit eam. Inducit autem ad pusillanimitatem ratione causarum irae, quae sunt iniuriae illatae, e& qui(us deiicitur animus patientis.[44432] II-IIae, q. 133 a. 2 ad 4 #d quartum dicendum quod pusillanimitas est $ra"ius peccatum, secundum propriam speciem, quam praesumptio, quia per ipsam recedit omo a (onis, quod est pessimum, ut dicitur in I% Etic. !ed praesumptio dicitur esse nequissima ratione super(iae, e& qua procedit.:...#rticulus 13[41710] II-IIae q. 40 a. 13 ar$. 1 #d decimumtertium sic proceditur. %idetur quod prudentia possit essein peccatori(us. Dicit enim dominus, 4uc. +%I, filii huius saeculi prudentiores filiis lucis in generatione sua sunt. !ed 'ilii uius saeculi sunt peccatores. Er$o in peccatori(us potest esse prudentia.[41712] II-IIae q. 40 a. 13 ar$. 2 Praeterea, 'ides est no(ilior "irtus quam prudentia. !ed 'ides potest esse in peccatori(us. Er$o et prudentia.[41715] II-IIae q. 40 a. 13 ar$. 3 Praeterea, prudentis oc opus ma&ime dicimus, (ene consiliari, ut dicitur in %I Etic. !ed multi peccatores sunt (oni consilii. Er$o multi peccatores a(ent prudentiam.[41727] II-IIae q. 40 a. 13 s. c. !ed contra est quod pilosopus dicit, in %I Etic., impossibile prudentem esse non entem bonum. !ed nullus peccator est (onus. Er$o nullus peccator est prudens.[41721] II-IIae q. 40 a. 13 co. 3espondeo dicendum quod prudentia dicitur tripliciter. Est enim quaedam prudentia 'alsa, "el per similitudinem dicta. 1um enim prudens sit qui (ene disponit ea quae sunt a$enda propter aliquem (onum 'inem, ille qui propter malum 'inem aliqua disponit con$ruentia illi'ini a(et 'alsam prudentiam, inquantum illud quod accipit pro 'ine non est "ere (onum, sed secundum similitudinem, sicut dicitur aliquis (onus latro. ;oc enim modo potest secundum similitudinem dici prudens latro qui con"enientes "ias adin"enit ad latrocinandum. Et uiusmodi est prudentia de qua apostolus dicit, ad 3om. %III, prudentia carnis mors est, quae scilicet 'inem ultimum constituit in delectatione carnis. !ecunda autem prudentia est quidem "era, quia adin"enit "ias accommodatas ad 'inem "ere (onum, sed est imper'ecta, duplici ratione. 8no modo, quia illud (onum quod accipit pro 'ine non est communis 'inis totius umanae "itae, sed alicuius specialis ne$otii, puta cum aliquis adin"enit "ias accommodatas ad ne$otiandum "el ad na"i$andum, dicitur prudens ne$otiator "el nauta. #lio modo, quia de'icit in principali actu prudentiae, puta cum aliquis (ene consiliatur et recte iudicat etiam de is quae pertinent ad totam "itam, sed non e''icaciter praecipit. 9ertia autem prudentia est et "era et per'ecta, quae ad (onum 'inem totius "itae recte consiliatur, iudicat et praecipit. Et aec sola dicitur prudentia simpliciter. Quae in peccatori(us esse non potest. Prima autem prudentia est in solis peccatori(us. Prudentia autem imper'ecta est communis (onis et malis, ma&ime illa quae est imper'ectapropter 'inem particularem. )am illa quae est imper'ecta propter de'ectum principalis actus etiam non est nisi in malis.[41722] II-IIae q. 40 a. 13 ad 1 #d primum er$o dicendum quod illud "er(um domini intelli$itur de prima prudentia. 8nde non dicitur simpliciter quod sint prudentes, sed quod sint prudentes in $eneratione sua.[41723] II-IIae q. 40 a. 13 ad 2 #d secundum dicendum quod 'ides in sui ratione non importat aliquamcon'ormitatem ad appetitum rectorum operum, sed ratio 'idei consistit in sola co$nitione. !ed prudentiaimportat ordinem ad appetitum rectum. 9um quia principia prudentiae sunt 'ines opera(ilium, de qui(us aliquis a(et rectam aestimationem per a(itus "irtutum moralium, quae 'aciunt appetitum rectum, unde prudentia non potest esse sine "irtuti(us morali(us, ut supra ostensum est. 9um etiam quia prudentia est praecepti"a rectorum operum, quod non contin$it nisi e&istente appetitu recto. 8nde 'ides licet sit no(ilior quam prudentia propter o(iectum, tamen prudentia secundum sui rationem ma$is repu$nat peccato, quod procedit e& per"ersitate appetitus.[41724] II-IIae q. 40 a. 13 ad 3 #d tertium dicendum quod peccatores possunt quidem esse (ene consiliati"i ad aliquem 'inem malum, "el ad aliquod particulare (onum, ad 'inem autem (onum totius "itae non sunt (ene consiliati"i per'ecte, quia consilium ad e''ectum non perducunt. 8nde non est in eisprudentia, quae se a(et solum ad (onum, sed sicut pilosopus dicit, in %I Etic., est in tali(us deinotica idest naturalis industria, quae se a(et ad (onum et ad malum, "el astutia, quae se a(et solum ad malum, quam supra di&imus 'alsam prudentiam "el prudentiam carnis.