active learning active learning

วทยาศาสตร

ฐาปกรณ คำหอมกลอภญญา อนไรขง

ดร.พลอยทราย โอฮามา

ป.6ชนประถมศกษาปท 6

ตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวด

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรและเทคโนโลย (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2560 )ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

สอการเรยนรรายวชาพนฐาน

ชด แมบทมาตรฐาน

Ac�i�� Learning

กจกรรม การฝกปฏบต

เพอฝกทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและการแกปญหาทหลากหลาย

กจกรรมActive Learning

หลากหลายเพอสรางองคความร

และพฒนากระบวนการคด

แบบทดสอบเนนการคด

เครองมอวดผลสมฤทธทางการเรยน

ทเนนทกษะการคด

เนอหาครบถวนตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวด

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2560 )

ชด แมบทมาตรฐาน

Ac�i�� Learning

ÇÔ·ÂÒÈÒÊµÃ� ป.1-6

เนอหา แบบฝกกจกรรม และแบบทดสอบ จบในเลมเดยวครบ

“สะดวกทสด ไดผลสมฤทธสงสด”

บรษท อกษรเจรญทศน อจท. จำกด142 ถนนตะนาว เขตพระนคร กรงเทพมหานคร 10200โทร./แฟกซ 0 2622 2999 (อตโนมต 20 คสาย)www.aksorn.com Aksorn ACT www.aksorn.com

มมฐ.วทยาศาสตร ป.6

125.-8 8 5 8 6 4 9 1 4 6 5 6 4

ดร.พลอยทราย

โอฮามาและคณ

ะชด

แมบ

ทม

าตรฐาน

Active

LearningÇÔ·

ÂÒÈÒÊµÃ�ป.6

สารบญ

àÃ×èÍ§·Õè 1 ÊÒÃÍÒËÒÃ¡Ñº¡ÒÃà¨ÃÔÞàµÔºâµ¢Í§Ã‹Ò§¡ÒÂ 15 1. การเจรญเตบโตของรางกาย 16 2. สารอาหารทจาเปนตอการเจรญเตบโตของรางกาย 23 3. สดสวนอาหารและพลงงานจากสารอาหาร 33

กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 1 45

àÃ×èÍ§·Õè 2 ÃÐººÂ‹ÍÂÍÒËÒÃ¢Í§Ã‹Ò§¡ÒÂ 48ระบบยอยอาหาร 49กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 2 60แบบวดผลสมฤทธตามตวชวดประจาหนวยการเรยนรท 2 62

àÃ×èÍ§·Õè 1 áÃ§ä¿¿‡Ò¹‹ÒÃÙŒ 69การเกดแรงไฟฟา 70กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 1 80

àÃ×èÍ§·Õè 2 Ç§¨Ãä¿¿‡Òã¡ÅŒµÑÇ 82 1. การตอวงจรไฟฟา 83 2. ตวนาไฟฟาและฉนวนไฟฟา 105

กจกรรมพฒนาทกษะการคดประจาเรองท 2 109แบบวดผลสมฤทธตามตวชวดประจาหนวยการเรยนรท 3 111

àÃ×èÍ§·Õè 1 à§ÒÁ×´áÅÐà§ÒÁÑÇ 117 การเกดเงามดและเงามว 118


àÃ×èÍ§·Õè 1 àÃÕÂ¹ÃÙŒáºº¹Ñ¡ÇÔ·ÂÒÈÒÊµÃ� 3 1. กระบวนการทางวทยาศาสตร 4 2. รจกนกวทยาศาสตร 11

สรปสาระสาคญประจาเรองท 1 13

àÃ×èÍ§·Õè 1 ¡ÒÃáÂ¡ÊÒÃ¼ÊÁ 131 การแยกสารผสม 132


Ë¹‹ÇÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ·Õè 1 ¡ÒÃÊ×ºàÊÒÐËÒ¤ÇÒÁÃÙŒ·Ò§ÇÔ·ÂÒÈÒÊµÃ� 2

Ë¹‹ÇÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ·Õè 2 Ã‹Ò§¡ÒÂ¢Í§àÃÒ 14

Ë¹‹ÇÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ·Õè 3 áÃ§ä¿¿‡ÒáÅÐÇ§¨Ãä¿¿‡Ò 68

Ë¹‹ÇÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ·Õè 4 áÊ§áÅÐà§Ò 116

Ë¹‹ÇÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ·Õè 5 ÊÒÃÃÍºµÑÇàÃÒ 130

Ë¹‹ÇÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ·Õè 6 ËÔ¹áÅÐ«Ò¡´Ö¡´íÒºÃÃ¾� 152

Ë¹‹ÇÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ·Õè 7 »ÃÒ¡¯¡ÒÃ³�·Ò§¸ÃÃÁªÒµÔáÅÐ¸Ã³Õ¾ÔºÑµÔÀÑÂ 184

Ë¹‹ÇÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ·Õè 8 ´ÒÃÒÈÒÊµÃ�áÅÐà·¤â¹âÅÂÕÍÇ¡ÒÈ 232

àÃ×èÍ§·Õè 1 »ÃÒ¡¯¡ÒÃ³�´ÒÃÒÈÒÊµÃ� 233 การเกดอปราคา 234


àÃ×èÍ§·Õè 2 ¤ÇÒÁ¡ŒÒÇË¹ŒÒ·Ò§à·¤â¹âÅÂÕÍÇ¡ÒÈ 244 เทคโนโลยอวกาศ 245


¢ŒÍÊÍºà¹Œ¹¡ÒÃ¤Ô´á¹Ç O-NET 262ºÃÃ³Ò¹Ø¡ÃÁ 270

àÃ×èÍ§·Õè 1 ÅÁº¡ ÅÁ·ÐàÅ áÅÐÅÁÁÃÊØÁ 185 ลมบก ลมทะเล และลมมรสม 186


àÃ×èÍ§·Õè 2 ÀÑÂ¸ÃÃÁªÒµÔáÅÐ»ÃÒ¡¯¡ÒÃ³�àÃ×Í¹¡ÃÐ¨¡ 199 1. ภยธรรมชาตและธรณ�พบตภย 200 2. ปรากฏการณเรอนกระจก 216


àÃ×èÍ§·Õè 1 ËÔ¹ã¹¸ÃÃÁªÒµÔ 153 หนในธรรมชาต 154


àÃ×èÍ§·Õè 2 «Ò¡´Ö¡´íÒºÃÃ¾� 167 ซากดกดาบรรพ 168


Ë¹‹ÇÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ·Õè ¡ÒÃÊ×ºàÊÒÐËÒ¤ÇÒÁÃÙŒ·Ò§ÇÔ·ÂÒÈÒÊµÃ�1

à¾×èÍ¹ æ ÃÙŒËÃ×ÍäÁ‹Ç‹Ò ¡ÒÃÊ×ºàÊÒÐËÒ¤ÇÒÁÃÙŒ¤×ÍÍÐäÃ

¡ÒÃÊ×ºàÊÒÐËÒ¤ÇÒÁÃÙŒ·Ò§ÇÔ·ÂÒÈÒÊµÃ�·íÒä´ŒÍÂ‹Ò§äÃºŒÒ§

àรÕยนรáººนกวทยาศาสตรà»‡ÒËÁÒÂ¡ÒÃàÃÕÂ¹ÃÙŒ•อธบายและน�าวธการทางวทยาศาสตรไปใชในการแสวงหาความรได•อธบายและน�าทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรตางๆ ไปใชในการแสวงหาความรได

àร×èÍงทÕè 1

ชวนอำนชวนคด

àªŒÒ¹Õé·ŒÍ§¿ŒÒÁ×´¤ÃÖéÁ¨Ñ§ ½¹¤§¨Ðµ¡á¹‹ æ àÅÂ §Ñé¹àµÃÕÂÁÃ‹Áä»´ŒÇÂ

´Õ¡Ç‹Ò

¾‹Í¤Ô´Ç‹Ò ¶ŒÒÍÍ¡ÊÒÂÃ¶¹‹Ò¨ÐµÔ´ÁÒ¡ æ àÅÂ¹Ð

¤Ø³¾‹Í¤Ð ·íÒäÁàÃÒµŒÍ§ÍÍ¡¨Ò¡ºŒÒ¹ä»âÃ§àÃÕÂ¹àªŒÒ¨Ñ§¤Ð

¤§äÁ‹à¼ç´ËÃÍ¡¤‹Ðà¼š´¨ÃÔ§ æ ´ŒÇÂ¤‹Ð¾Õèà¡‹§

เพอน ๆ คดวำในชวตประจาวน เราสามารถ

ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรไดอยางไรบาง

¾Õè¤Ô´Ç‹Ò ¹íéÒá¡§ÊÕá´§áºº¹Õé¹‹Ò¨Ðà¼š´ÁÒ¡¹Ðá¡ŒÇãÊ

3การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร

1 กระบวนการทางวทยาศาสตร

การเรยนรวทยาศาสตรเปนการ

ศกษาเกยวกบสงทอยรอบๆ ตวเรา

ซงวธการและขนตอนทเราใชในการ

สบเสาะหาความร จากสงทเราสงสย

อยางเปนระบบและมเหตผล เรยกวา

กระบวนการทางวทยาศาสตร

กระบวนการทางวทยาศาสตร

แบงออกเปน3ประเภทไดแกวธการ

ทางวทยาศาสตร ทกษะกระบวนการ

ทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตร กระบวนการทางวทยาศาสตรคออะไร

อานโจทยทก�าหนดใหแลวตอบค�าถามใหถกตอง

กจกรรม ลองท�ำด

1. ภพมความสงสยเกยวกบดนทใชในการปลกผกบงภพจงตงค�าถามวาชนดของดน

มผลตอการเจรญเตบโตของผกบงหรอไมภพเกดจตวทยาศาสตรดานใด

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. พชระบอกนกทองเทยววา โรงแรมสขใจตงอยทางทศเหนอของชมชน เมอไปถง

จะเหนวา โรงแรมอยฝงตรงขามกบสวนสาธารณะ พชระใชทกษะกระบวนการทาง

วทยาศาสตรทกษะใด

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. ศลาบอกวารวา หากแสงแดดมผลตอการตอบสนองตอสงเราของดอกทานตะวน

ดงนนทานตะวนจะหนดอกเขาหาแสงแดดศลาใชวธการทางวทยาศาสตรขนใด

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4

5

4

3

2

1

1.1 วธการทางวทยาศาสตร

การสงเกตสงตางๆ ทอยรอบตวเราเปนขนตอนส�าคญในการเรยนรแบบ

นกวทยาศาสตร เพอน�าไปสการคนหาค�าตอบจากปญหาหรอสงทเราสงสย

ในการเรยนรแบบนกวทยาศาสตรเราจ�าเปนตองใชวธการและขนตอนทเปนระบบ

มาชวยในการแสวงหาค�าตอบของสงทสงสยเรยกวาวธการทางวทยาศาสตร

วธการทางวทยาศาสตร หมายถง การแสวงหาความรทางวทยาศาสตร

อยางมกระบวนการ เปนแบบแผน และมขนตอน ซงสามารถปฏบตตามได

โดยเรมจากการสงเกตสงตางๆ รอบตวอยางละเอยด จากนนจงตงขอสงเกต

หรอตงปญหาทสงสยแลวหาค�าตอบดวยวธการตางๆ อยางเปนระบบตามขนตอน

วธการทางวทยาศาสตรประกอบดวย5ขนตอนส�าคญดงน

ระบปญหา

ตงสมมตฐาน

รวบรวมขอมล

วเคราะหขอมล

สรปผล

วธกำรทำงวทยำศำสตร

……


4. วเคราะหขอมลเปนการน�าขอมลทไดจากการรวบรวมดวยวธการตางๆ มาแปลความหมายหรอบรรยายความหมายของขอเทจจรงทมอยเพอน�าไปสการสรปผล

3. รวบรวมขอมลเปนการรวบรวมขอมลหรอคนหาค�าตอบของปญหาดวยวธทหลากหลาย เชน การสงเกต การส�ารวจการทดลอง การสรางแบบจ�าลอง เพอใหไดขอมลแลวบนทกผลไว

5. สรปผลเปนการสรปผลของขอมลทไดท�าการศกษาคนความาเพอตรวจสอบวาตรงกบสมมตฐานทตงไวลวงหนาหรอไมแลวน�าความรไปประยกตใชในชวตประจ�าวนหรอตงเปนกฎเกณฑเพอใชในการศกษาตอไป

……

1. ระบปญหาเปนการตงค�าถาม ตงปญหา หรอขอสงสยทเกดจากการสงเกตสงตางๆ ซงควรท�าอยางละเอยดรอบคอบและใชประสาทสมผสตางๆ เขามาชวย

2. ตงสมมตฐานเปนการคาดคะเนค�าตอบของปญหาทตองการศกษาโดยจะใชขอมลหรอใชความรเดมมาเปนพนฐานของค�าตอบทคดไวลวงหนา ซงเราสามารถตรวจสอบไดโดยการสงเกตการส�ารวจหรอการทดลอง

6

1.2 ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

ในการเรยนร ทางวทยาศาสตรของนกเรยนนน จ�าเปนตองใชทกษะ

กระบวนการทางวทยาศาสตรเพอน�าไปสการคนหาความร โดยผานการสงเกต

ทดลอง สรางแบบจ�าลอง หรอวธการอนๆ เนองจากทกษะกระบวนการทาง

วทยาศาสตรเปนทกษะทแสดงถงการมกระบวนการคดอยางมเหตมผลตาม

กระบวนการทางวทยาศาสตร จงท�าใหผเรยนมความรความเขาใจในการเรยน

วทยาศาสตรเพมมากขน

ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร หมายถง ทกษะทางสตปญญาท

เปนความสามารถหรอความช�านาญทนกวทยาศาสตรน�ามาใชในการสบเสาะ

หาความรหรอการแกไขปญหาตางๆ ไดถกตองเหมาะสมซงนกวทยาศาสตรได

แบงทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรออกเปน2ขนไดแก

การËาคÇามÊม¾น¸�¢องÊเ»«กบเÇลา

การใªจíานÇน

การ¾ยากร³�

การกíาËนดและคÇบคØมµÇแ»ร

การµคÇามËมาย¢อมลและลง¢อÊรØ»

การทดลอง

การกíาËนดนÔยามเªÔง» ÔบµÔการ

การµéงÊมมµÔ°าน

การÊรางแบบจíาลอง

การÊงเกµ

การจíาแนก»ระเÀท

การÇด

การลงคÇามเËçนจาก¢อมล

12

ทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตรขนพนฐำน

ทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตรขนสงหรอขนผสม

การจดกระทíาและÊอคÇามËมาย¢อมล

7

3. ทกÉะการÇด

เปนการเลอกใชเครองมอและการใช

เครองมอตางๆ เพอวดหาปรมาณของสง

ตางๆ ออกมาเปนตวเลขไดถกตองและ

เหมาะสมกบสงทตองการวด รวมทง

บอกหรอระบหนวยของตวเลขทท�าการวด

ไดอยางถกตอง

12

ทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตรขนพนฐำน ม 8 ทกษะ ดงน

1. ทกÉะการÊงเกµ

เปนการใชประสาทสมผสอยางใดอยางหนง

หรอใชหลายอยางรวมกน ไดแก ตา ห

จมก ลน และผวกาย เพอคนหาและ

บอกรายละเอยดของสงตางๆ โดยไมควร

ใสความคดเหนของผสงเกตลงไป

5. ทกÉะการËาคÇามÊม¾น¸� ¢องÊเ»«กบเÇลา

-การหาความสมพนธระหวางสเปซ

กบสเปซ เปนการหาความสมพนธ

ระหวางพนททวตถตางๆ ครอบครอง

-การหาความสมพนธระหวางสเปซกบ

เวลาเปนการหาความสมพนธระหวาง

พนททวตถครอบครองเมอเวลาผานไป

2. ทกÉะการจíาแนก»ระเÀท

เปนการแบงพวกจดกลมสงทสนใจหรอ

การเรยงล�าดบวตถหรอเหตการณตางๆ

ออกเปนหมวดหม โดยใชความเหมอน

หรอความแตกตางกนมาเปนเกณฑใน

การจ�าแนกวตถเหตการณหรอสงตางๆ

ออกจากกน

4. ทกÉะการใªจíานÇน

เปนการใชความรทางดานจ�านวนและ

การค�านวณ โดยการนบจ�านวนหรอคด

ค�านวณเพอบรรยายหรอระบรายละเอยด

เชงปรมาณของสงทสงเกตหรอทดลองได

6. ทกÉะการจดกระทíาและ ÊอคÇามËมาย¢อมล

เปนการน�าขอมลทรวบรวมไดจากวธการ

ตางๆ มาจดกระท�าใหอย ในรปแบบ

ทมความหมายหรอมความสมพนธกน

มากขน รวมทงน�าขอมลมาจดกระท�า

ในรปแบบตางๆ เชนแผนภาพแผนภม

ตารางกราฟสมการวงจรเพอใหผอน

เขาใจความหมายไดงายขน

8. ทกÉะการ¾ยากร³�

เปนการคาดคะเนผลของปรากฏการณ

สถานการณการสงเกตหรอการทดลองไว

ลวงหนาโดยอาศยขอมลหรอประสบการณ

ของเรองนนทเกดซ�าๆ เปนแบบรปมาชวย

ในการคาดการณสงทจะเกดขน

7. ทกÉะการลงคÇามเËçนจาก¢อมล

เปนการใชความคดเหนจากความรหรอ

ประสบการณเดม เพออธบายขอมลทได

จากการสงเกตอยางมเหตผล โดยอาศย

ขอมลหรอสารสนเทศทเคยเกบรวบรวม

ไวในอดต

8

ทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตรขนสงหรอขนผสม ม 6 ทกษะ ดงน

(อางอง : คมอการใชหลกสตรรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ระดบประถมศกษา สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตร

และเทคโนโลยกระทรวงศกษาธการ,2561)

1. ทกÉะการกíาËนดและคÇบคØม µÇแ»ร

การก�าหนดตวแปรตน ตวแปรตามและตวแปรควบคมทต องควบคมใหคงทโดยตองใหสอดคลองกบการตงสมมตฐานของการทดลองหนงๆ

2. ทกÉะการµคÇามËมาย¢อมล และลง¢อÊรØ»

เปนการแปลความหมายหรอบรรยายลกษณะและสมบตของขอมลทมอยรวมทงสามารถสรปความสมพนธของขอมลทงหมดได

3. ทกÉะการทดลอง

กระบวนการปฏบตในการออกแบบและวางแผนการทดลอง เพอคนหาค�าตอบจากสมมตฐานทตงไวในการทดลองม 3 ขนตอน ไดแก การออกแบบการทดลองการปฏบตการทดลองและการบนทกผลการทดลอง

4. ทกÉะการกíาËนดนÔยาม เªÔง» ÔบµÔการ

การก�าหนดความหมายและขอบเขตของสงตางๆ ทอยในสมมตฐานหรอทเกยวของกบการทดลอง เพอใหเกดความเขาใจตรงกนและสามารถสงเกตหรอวดผลได

5. ทกÉะการµéงÊมมµÔ°าน

เปนการคดหาค�าตอบลวงหนากอนท�าการทดลอง โดยอาศยการสงเกตความร หรอประสบการณเดมเปนพนฐาน โดยค�าตอบทคดลวงหนานยงไมมหลกการหรอไมเปนทฤษฎมากอน และสมมตฐานทตงขนอาจถกหรอผดกได ซงจะทราบภายหลงการทดลองแลว

6. ทกÉะการÊรางแบบจíาลอง

เปนการสรางหรอใชสงทท�าขนมาเพอเลยนแบบหรออธบายปรากฏการณทศกษาหรอทสนใจ แลวสามารถน�าเสนอขอมลแนวคดความคดรวบยอดเพอใหผอนเขาใจในรปของแบบจ�าลองตางๆ เชนชนงานขอความรปภาพหนจ�าลองสงประดษฐภาพเคลอนไหว


1.3 จตวทยาศาสตร

การเรยนรวทยาศาสตรสามารถฝกนกเรยนใหเปนผมจตวทยาศาสตรหรอ

มความเปนนกวทยาศาสตรได ซงตองใชวธการทางวทยาศาสตรในการเรยนร

และแกไขปญหา รวมทงฝกฝนทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรใหเกดความ

ชานาญ จงจะทาใหนกเรยนเกดการเรยนรแบบนกวทยาศาสตร และมลกษณะ

นสยของความเปนนกวทยาศาสตรในดานตาง ๆ ได

จตวทยาศาสตร คอ ลกษณะนสยของบคคลทเกดขนจากการศกษาและ

หาความรทางวทยาศาสตรโดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร ซงประกอบดวย

ลกษณะตาง ๆ เชน ความมเหตผล ความสนใจใฝร ความมงมน ความอดทน

ความรบผดชอบ ความซอสตย ความละเอยดรอบคอบ ความใจกวาง ชางสงสย

ยอมรบฟงความคดเหนของผอน รวมทงทางานรวมกบผอนไดอยางสรางสรรค

ความสนใจใฝเรยนรความรบผดชอบ

ความมงมน

ทางานรวมกบผอนอยางสรางสรรค

ชางสงสย/สงเกต ความละเอยดรอบคอบ

10

active learning active learning

Documents