TRKLKBLGSARATIRMALARIJOURNALOFTURKISHSTUDIESEdited by inasi TEKN . Gnl Alpay TEKN.The J ournal of Turkish Studies (TUBA) publishes scholarly studies relating to the Turkish world and to the cultural regionswith which the Turks have had relationsin the course of their history..The J ournal of Turkish Studiesappears in parts of varying sizes, with one or more parts making upone volume per year..Articles, monographs and others may be submitted to:inasi Tekin c/ o J ournal of Turkish StudiesDepartment of Near Eastern Languages and Civilizations Harvard University 6 Divinity Ave., Cambridge,MA. 02138.Backissuesof the J ournal of TurkishStudiesandthoseof theSources of Oriental Languages and Literatures are available at:J ournal of Turkish Studies P.O.Box 1447 Duxbury, Ma. 02332 /USA Tel, (617) 585 8796SOURCESOFORIENTALLANGUAGESANDLITERATURES16EditedbyinasiTekin&GnlAlpayTekin TURKISHSOURCES XIV E N G N M EAHMED-DCICriticalEdition and TextualAnalysis byGnlAlpayTekinPublished atThe Department of Near Eastern Languages and CivilizationsHarvard University 1992DOUDLLER*vcEDEBYATLARININKAYNAKLARI16Yaynlayanlar: inasiTekin . GnlAlpayTekinTRKEKAYNAKLAR XIV E N G N M EAHMED-DCInceleme . Tenkidli Metin Hazrlayan Gnl Alpay TekinYaynland yer Harvard niversitesi Yakndou Dilleri ve Medeniyetleri Blm 1992Copyright 1992by the Editors AJl rights reservedBtn telif haklar yaynlayanlara ittirManaging Editor and Composer of the Series Carolyn I. CrossCover byNan Freeman and Feridun zgren Library of Congress Catalog Card Number 70-131003This volume has been subsidized by Dr. ElingEide from Sarasota and byThe Department of Near Eastern Languages and Civilizations Harvard University 1992Eim inasiTEKNeveOlumbrahim HakkDuraliSatlmTEKNe sevgilerimle !NDEKLERindekiler, nsz (I-IV)I. Ahmed-i Daden nceki Anadolunun kltr hayat (1-56)A. XIII-XIV. yzyl (1-13)B. Ahmed-i Da ve Germiyan beylii (13-15)C. Ahmed-i Danin hayat (15-23)D. Ahmed-i Danin edeb kiilii (23-37)E. Ahmed-i Danin eserleri (37-56)II. engnmenin Tahlili (57-98)A. engnme hakknda bilgiler (57-71):a. engnme hakkndaki bilgilerin tenkidib. engnmenin ad, yazld larih ve sunulduu ahslarB. engnmenin muhteva zellikleri (72-98):a. engnmenin kaynab. engnmenin konusuc. engnmenin hikye yapsd. engin temsil ettii insan imaj, ke. Ahmed-i Danin vard sonuIII. engnmede dil ve slp zellikleri (99-205)A. engnmede henk unsurlar (99-113):a. Vezinb. Kafiyec. Redifd. Aliterasyon ve assonanse. engnmede dier henk unsurlarB. engnmeae slm kltrne it slp zellikleri (113-186):a. Din, tarih, efsanev inanlarla ilgili motifler: (113) 1. Allah, Hz. Muhammed, r-yr- Gzn ile ilgili ifadeler2. Dier peygamberlere it kssalar3. Efsanev ve tarih ahsiyetler4. Dier efsaneler ve motifler5. Efsanev ak hikyelerib. Kozmorafya, ilm-i ncm, ilm-i sihr, ilm-i kimya gibi eitli ilimlere it kelime ve tbirler: (148)1. Kozmorafya, ilm-i z, ilm-i ncm2. lm-i sihir ve ilm-i tlsm3. Ilm-i kimya; Ilm-i tb4. jlm-i fl, satran ve kumarc. Ilm-i musik, edebiyat, hattatlk ve nakkalk gibi gzel sanatlara it kelime ve tbirler: (159)1. lm-i musik2. Edebiyata it kelime ve tbirler3. Hattatla it kelime ve tbirler4. Nak sanatd. engnmede Arap ve ran edebiyatnn etkileri: (167)1. engnmede Arapa ve Farsa kelimeler ve tbirler2. Klsik slm iirinde dolaysiyle Divan iirinde klielemi slp zellikleri. Mazmunlar ve edeb sanatlar:aa. Klie ifadeler ve mazmunlar bb. engnmede edeb sanatlar.C. engnmede gnlkhayatlailgili ifade zellikleri (186-202):a. Devrin siyas, sosyal ve ekonomik hayatiyle ilgili ifadeler (187)b. engnmede konuma diline mahsus ifadeler, tbirler ve ataszleri: (193)1. Konuma diline mahsus ifadeler2. Tbirler3. AtaszleriD. engnmedeki arkaik Trke kelimelerve nemli bazgramer zellikleri (202-205)IV. engnmedeki insan ve varlk anlay ile ana tema zerinde baz dnceler(207-295)A.Eskiada Mezopotamyada gelien ilkbahar, hayat, lm ve deiim hakkndaki inanlarn ve mersimlerin, engnmenin varlk anlaynda, temasnda ve konusunda grlen izleri (209-252):a. engnme ve ilkbahar festivalleri (209)b. lkadan hristiyanln ilk devirlerine kadar engin din inanlar ve mersimlerdeki yeri, anlam, beraber bulunduu semboller (221)1. Arkeoloji aratrmalarnn neticelerine gre eng2. Smer, Akat, Bbil ve Asur tabletlerinde engB. Hristiyanlkta pagan devrinden gelen eng ile ilgilisembol ler ve grler (253)C. Hristiyanln aracl ile slm dnyasndakimusik rislelerine geen eng ve musik ile ilgili bilgiler(256)D. Smer, Akat, Bbil ve ran kltrlerinde milt ncesi yazlmbaz eserlerin eng ve engnme ile ilgileri (258)E. engnmeyi putperest inanlara, mersimlere ve bunlarlailgili imajlara balayan slp zellikleri (280)V.engnmenin tenkidli metni (297-411)A.engnmenin yazma nshalar (297-298)B.Nshalardakiiml zellikleri(298-299)C.Metin tesbitinde gz nnde bulundurulan hususlar (299-303):a. Trke kelimelerde gz nnde bulundurulan hususlarb.Eklerde gz nnde bulundurulan hususlarc.Yabanc kelimelerde gz nnde bulundurulan hususlard.ekil bakmndan gz nnde tutulan hususlarD.engnme (304-411)VI. Aklamalar(413-482)VII. Bibliyografya ve Ksaltmalar(483-502)NSZXV. yzylTrk edebiyat irlerinden Ahmed-i Daninengnme adl mesnevisi zerindealmaya1972-1974 yllar arasnda Ankarada Hacettepe niversitesinde retim grevlisi olarak bulunduum srada balamtm.O zamanlar bu mesnevinin sadece metin tesbitini,edeb tahlilini veedebiyat deerini,Ahmed-i Danin tarih kiiliini, ir ve yazar olarak deerini ieren bu alma iki keredoentlik tezi olarak sunulmu ve geri evrilmitir.Dahasonraal mal ar maA meri kadaHarvard ni versi tesi nde grevlendirildiim zaman devam ettim.Daha Trkiyede iken, engnmenin kltr kkenlerinin eskiliini grdm hlde bu konu zerinde muhitimizdeyeteri derecede ilgili eser bulunmad iin,hi bir aratrma yapamamtm.Harvard niversitesinin, her bakmdan zengin ve her zaman hizmeteak ktphanesi, banaengnmenin kltrel adan tarihselliini ortaya koymak iin byk bir destek oldu. Basm uzun yllar geciken engnme, en nihayet imdiki kapsamyla yaynlanm bulunuyor.Bueseri hazrlarken almalarmn ilk metin tesbitisafhasnda, zellikle Arapa ibareleri zmektebana yardm etmi olan deerli arkadamMustafa Canpolata; metnibenimlebirliktebatan sona kadarokuyan,bazbeyitlerinaklanmasnda deerli bilgilerini esirgemeyen, divan edebiyatna girmi bulunan slm dinine, din ve tarih efsanelere, geleneklere it btn bilgilerini zevkle ve mutlulukla bana bir hazine devreder gibi devreden ve daima sevgiyle, saygyla andm muhteremrahmetli hocam Ali Nihad Tarlana; eserin kompozisyon devresinde ve dier hususlarnda bana yardm eden, kalbimde daima byk bir yeriolan muhterem hocam Hasibe Mazoluna; ve nihayet bu eseri Amerikada tamamlarken, bana istediim kitap ve makaleleri, olmadk yerlerden bulup getiren,dncelerimin billrlamasnda, yapt lm mnakaalarla yardmlarnesirgemeyensevgilihayatarkadam,dostuminasiTekine minnettarlklarm ve teekkrlerimi sunarm.GnlAlpayTEKN Duxbury,1Haziran 1992I.BLMAHMED- DADEN NCEK ANADOLUNUN KLTR HAYATII.AHMED- DADEN NCEK ANADOLUNUN KLTR HAYATI VE AHMED- DAA. XIII. ve XIV. yzy l daA nadolud aK l t r Hayat Anadoluda XIII.yzyla nazaran XIV.yzyl, daha ok Trke eserlerin yazlmaa baladbirdevirdir.Budevirderanedebiyatnn karsnda Trkedebiyatnn kendinibylekuvvetleduyurmasbirbakmaAnadoludakisiyasdurumun deimesiyleyakndanilgilidir.nkdahaKseDasavandan(1243)sonra AnadoluSelukdevletikmeyebalam vebu yenilgiyiizleyen yllardalhanl devletinin bir uydusu haline gelmiti.Ayrca1285 ylna kadar TebrizdekiMool hkmetitarafndan aynandatayin edilen birden fazla Seluk sultanve vezirleri arasnda kuvvet ekimeleri srp gitmi;1bu da lke iipdeki skn ve asayiin daha ok bozulmasna vehalkn huzursuzluuna yol amt/Bu arada1277de Moollara kar Anadoluda hazrlanan ayaklanma vebuayaklanmaya katlan Memlk Sultan Baybars(1260-1277)m Anadoluya kadar gelerek Moollarla savamas, Moollarn Erzurum-Kayseri arasndaki blgede korkun bir katliama girimeleriyle sonulanm veAnadoluhalkMoollardanbsbtn nefretetmiti.21285ylndanitibaren Anadolu Seluk devletini tek bana idare eden II.Mesd (1284-1296 ve1302-1308)un isebudevletinbandaismenvarolduugrlr.Zira AnadoluSelukdevletiII.Mesdun hkmdarl srasnda Tebrizdeki lhanllarm gnderdii Mool beyleri tarafndan idareedilmee baland.3 Bu durum lhanl hkmdarEb Said Hann 1355de lmne kadar bylece devam etti.4te XIII.yzyln ikinci yarsndan itibaren Anadolu Seluk devletinin dt bu zayf durumdan faydalanan u Trkmen beyleri,Seluk devletini tanmamaya, kendi balarna hareket etmeye, lhanl devletine kendi zel hzinelerinden vergi deyerek varlklarn tek balarna korumaya baladlar.Ayrca Bizans imparatorluunun bu sradaki zayf durumundan da yararlanarak, bat Anadoluya doru yayldlar.5 Bundan baka Moollara verdikleri ar vergiler altnda ezilmi ve hele1277deki katliamdan sonra Moollardan iyice nefret etmi olan Anadolunun i kesimlerindeki halk, hem gaza vefthatidealleriylehemdedaharahatvedaharefahbirhayatbulmak midiylebatdakibuubeyliklerineaknettiklerinden,bubeyliklerdahada glendiler.Selukdevletiniartktanmayanveonunbuzayf durumundanyararlanan Anadolu beylerini lhanllarm Anadolu valisi Emir obanolu Demirta, kendi idaresi altna almak istediyse de, bu beyliklerden ancak Erefolu ve Hamidolu beyliklerini1. H. Uzunarl, Osmanh Tarihi, C.I, s.12-14, 17-19.2aym eser, s.15-16.3ayn eser, s.21, 40.4aym eser, s.42.5aym eser, s.39-40; F. Kprl, Osmanh mparatorluunun Kuruluu, s.135.1ortadankaldrabildi.nkbusradakendisinin veailesininlhanlhkmeti yanndaki durumu sarsldiin,kumandanEradna Beyi yerine brakarak1327de Msra kamakzorundakald.6 1335deEbSaidHann vris brakmadan lm zerine Tebrizdekan taht kavgalarndan yararlananEradna Bey,MerkeziSivas olmakzerebirhkmetkurduusrada,Karaman,Mentee,Germiyan,Aydn, Saruhan,Karesi,CandaroullarbeylikleriileSt,Yeniehir,Bilecik,Eskiehir yrelerinde Osmanl beyliibulunuyordu.7 Osmanl beylii dndaki teki beylikler, XV.yzyln ikinci yarsna kadar uzanan sre iinde teker teker ve eitli zamanlarda, Osmanl devletine balandklar iin, Anadoluda ancak XV.yzyln ortasndan sonra tam bir siyas btnlk salanabilmitir. XIV.yzyl ile XV.yzyln ilk yars boyunca ad geen bu beylikler gerek kendi aralarnda, gerekse Osmanl devletiyle ekimiler ve kendilerine siyas bir varlk ve btnlk kazanmak iin uramlardr.Fakat btn buekimelerveabalar,hibirzamanXIII.yzylnikinciyarsndakiktisad skntlar,savalar vekatliamlarileboy lemiyecei iin,Timur(1370-1405)un 1400de Sivasa,1402de de Ankaraya geldii ve btn Anadoluyu istilettii ksa devre saylmazsa, Anadolu bir buuk yzyllk bir zaman iinde nisbeten rahat bir nefes almtr.te XIV.yzyl ve XV.yzyln ilk devresinde grlen bu nisbeten dzenli ve rahat hayat sonucunda, Anadoludaki beyliklerde bilim ve sanat birdenbire hzla gelimee balamtr.Konya, Ktahya, Beyehir, Amasya, Denizli, Seluk, Manisa, Kastamonu, Sinop,znik,Bursa,Edirnegibiehirlerdebirokcami,han,hamam,emegibi binalar,suyollartesisleri,medreseler yaplm;yaplanbinalariniler veeitli yazlarlasslenmitir.8 zelliklebeyler,bilimvesanatadamlarna byk nem vermiler; hatta bunlar arasnda saraylarndaki bilim adamlar iin medreseler yaptran beyler bile kmtr.9Aslnda gerek bilim kurumlan ve dier binalar yaptrmakta, gerekse bilim, sanat veedebiyatteviketmekteAnadolubeylikleri,AnadoluSeluk imparatorluunu izlemiolmaklabirlikte,beyliklerdegittikeartanmaddgdebeylerin butr faaliyetlere girimelerine nemli bir sebep olmutur.Bu madd g, nceleri fthat dncesiyle yaplanaknlarla salanmtr.Mesel AydnoluUmur Bey(1340- 1348)in10ve1320deRodosvalyelerine yenilinceyekadar Menteeoullarnn11Moraya Rodosa ve Akdeniz adalarna yaptklaraknlardan aldklar ganimetlerle zenginletiklerigrlr.Ancakbuubeyliklerindehareketimknlarnn,yani aknlarn,deniz vedenizdenyararlanmasndahaiyibilenhristiyanlartarafndan6. H. Uzunarl, ayn eser, s.41.7aym eser, 42-43.8. H. Uzunarl, Anadolu Beylikleri, s.60,64-65, 74, 76-77, 80, 87, 89-90, 123,125,127,133-135, 138, 144,229-237;Ktahya ehri,s.71-88;Osmanl Tarihi,C.I,s.522-523, 542-545;M. aatay Uluay Saruhanoullar ve Eserlerine DairVesikalar,ManisaHalkevi yaynlarndan,say 6,stanbul 1940;P. Wittek, Mentee Beylii, s. 132-153.n. H. Uzunarl, Anadolu Beylikleri, s. 139.10F.Kprl,Aydnoullartarihineaitnotlar,TM( stanbul1926),C.II,s.419-420;.H. Uzunarl, Anadolu Beylikleri, s.91, 94,106-107.rP. Wittek, ayn eser, s.121.2durdurulmasyla,beylerdahaokticarete ynelmilerdir.12 Esasen XlV.yiizyilda btn beyliklerin ticarete nem verdikleri bir gerektir.Anadoluda Trabzon, Sinop, Farya,Seluk,13Antalya,Aliye, Ayasve Balat14 limanlarndan Kbrsa Rodosa, Msra dokuma kuma, ipek, yn, pamuk, zamk, bakr, gm, kereste, ap, av kular gnderilmitir.Hatta byk nehirlerden de yararlanlm; Byk Menderes nehrinden gemilerle eya ve yolcu nakliyat yaplm;Ktahya araplar ve ap bu nehir yoluyla Seluk ve Balat limanlarna indirilmitir.15 Kara yollarnda ise Sivas, en az Konya ve Kayseri kadar nemli bir rol oynam; Msrl, Suriyeli mslman tccarlar ile Cenevizli ve Venedikli hristiyan tccarlar bu ehire gelmiler; mallarn ya orada satm ya da bu ehirden baka lkelere gemilerdir.16 Bu arada Germiyanm dokuma kumalar ve atlarnn,bulkeninmerkeziKtahyanngmleriveapnn,Candaroullan lkesinde yine atlarn veav kularnn,Balkesir ipeinin, Bursa -- Konya arasnda yetitirilen pamuun,Aliyedekigemitezghlarnn vekerestenin Avrupada n sald da belirtilmelidir.17tegerekfthat vegaza yoluylaeldeedilenganimetler vegereksegittike gelien ticaret hayat, Anadolu beyliklerinin zenginlemesine yol am; beylerin daha aal bir hayat yaamasn salamtr.Ayrca genellikle zenginlik ve refahla doru orantl olarak gelien bilim, sanat ve imar faaliyetleri de hzl bir gelime gstermi; beylerin tantanal saray hayatlarnda nemli bir yeri doldurmulardr.bn Batutadan naklen PaulWittek,Birgisarayilefakih velimlerinihtiamn yleanlatyor; Birgide ilhiyatlar ve fakihler muhteem, altn ilemeli elbiseler iinde dolayor ve bir alay hizmetilerleevrili,mutantan evlerde oturuyorlar...te imdi bilhassa sultan saray:Suffada ipekler giymi,esiz gzellikte iolanlar, kabulsalonuna bir ok basamaklardan klyor, duvarlarnda epevre minderler ve hallar deli sedirler dizilmi,orta yerde bulunan havuza kelerdekibronzarslanazlarndansuakyor; itina ile hazrlanm tatllar altn, gm, fafur kselerde sunuluyor.Misafire gnlk yiyeceinden baka bir byk para hediyesi, bir elbise, bir at ve Rum kle gnderiliyor . . . ,18 Mentee saray bu sralarda Birgi sarayndan daha mtevazi olmasna ramen Orhan (.1344den nce)nm babas Mesud (.1319dan nce) zamannda bu sarayda da parann, klenin ve kymetli eyalarn bol olduu tahmin edilmektedir.19te Aydn, Denizli, Mentee, Candaroullan gibi u beyliklerinin, Konyada eski kltrn miras zerine oturan Karamanm,kuruluundan itibaren her trl gelime imknlarna shipGermiyann20vebyk ticaret yollarnn kava olan Sivasdaki Kad Burhaneddin hkmetinin sanat vekltr hareketlerinin ilk balad ve hzla12Mesel Mentee beyi Orhan(. 1344den nce)n bat ile yaplan ticarete verdii nem, srf bu i iin kullanlan bat tipinde paralar bastrmasndan anlalabilir, bk. P. Wittek, ayn eser, ayn yer.13F. Kprl, Anadolu Beylikleri tarihine ait notlar, TM (stanbul 1926), C.II, s.8.14Balat limanndan yaplan ithalat ve ihracat iin bk. P. Wittek, ayn eser, s.122-123.15. H. Uzunarl, Anadolu Beylikleri, s.252; , Ktahya ehri, s.69; P. Wittek, ayn eser, ayn yer.16. H. Uzunarl, Anadolu Beylikleri, s.247-248.17. H. Uzunarl, ayn eser, s.245-256.18P. Wittek, ayn eser, s.119-120.19ayn eser, s.120.20F. Kprl, Osmanl mparatorluunun Kuruluu, s.79-83.3gelitii merkezler olmalar yukarda anlatlan sebeblerle yakndan ilgilidir.Hatta bu beyliklerde bilim ve sanata o kadar deer verilmitir ki beylerin bizzat kendileri de bilim ve sanatla uramlardr.Candarolu smail Bey21 (1442-1464), Aydmolu sa Bey22 (.1402dennce),KadBurhaneddin23(1344-1396)butipbeyler arasnda saylabilir.BunlardanGermiyanolu Sleyman ah(1368den az nce-1387den az nce)ve II.Y akupBey(1387dennce-1390,1402-1428)gibi bilgin vesanatlar koruyan,tevikedensanatveedebiyatmeraklspekokbeydebubeyliklerde hkmdarlk etmitir.Fakat XIV.yzyl sonlar veXV.yzyl balarnda kltr ve sanat faaliyetlerinin birdenbireOsmanldevletinedoruakmaya vebeyliklerdebugibifaaliyetlerin nisbeten snmee balad da grlr.Budurum,OsmanldevletininRumeli topraklarna ayak basmas ve Bursadan geen bat-dou ticaret yoluna sahip olmasyla ilgili olabilir.24nk Osmanl devleti bylece dier beyliklere nazaran birdenbire hem siyas bakmdan daha glenmi hem dektisadbakmdandahayksekbirseviyeyeulamvebusaylansebepler sonuncunda, gaza ruhu ile hareket eden gazi dervileri ve dier beyliklerdeki bilginleri kendi snrlarna doru ekerek,hem asker g hem de dnce bakmndan dier beyliklerden daha stn duruma gelmitir.Ayrca daha o sralarda Osmanl devleti bazbeyliklerikendiidaresialtnaalmbulunuyordu.25Oysa dier beyliklerin21Candaroullarndan smailBey,Kastomonuda on odal bir medrese,imaret, trbe ve ktphane tesis etmitir.Bilime byk bir deer veren smail Bey, ayn zamanda kendisi de bir bilgin olup, Hulviyyt- h adl fkha dair bir eser yazmtr.Devrinin nl bilgin ve airlerini toplamtr.Hatta Hmidnin divannda onun iin yazlm kasideler bulunmaktadr, bk. .H. Uzunarl, Anadolu Beylikleri, s.138-139; .H.Ertaylan,Klliyyt- Dvn-MevlnHmid,s.40-41,tpkbasm,s.310-311,317,Hulviyyt- hnin nshalar iin bk.F. E.Karatay, Topkap Saray Mzesi Ktp. Trke Y azmalar Katalogu, C.I-II; H. 223-226, H.S. 3020, s.76-77, 367-368; E. Rossi, Elenco dei Manoscritti turchi della Biblioteca Vaticana, (Citta del Vaticana 1953) Turco No.21, s.16; No.126, s.106.22Kendisi de bir bilgin olan Aydnoullarndan sa Bey,hangi din ve mezheptenolursa olsun btn bilimvesanatadamlarn korumubirbeydir.MeselBizanstarihisi Dukasn bir bilgin olan babas Bizanstan kaarak sa Beye snm ve onun tarafndan ok iyi karlanmtr.Ayrca Hac Paann if- leskmvedev-l lmadleseriilebirHsrev irinevirisionunadnayazlmtr,bk..H. Uzunarl, Anadolu Beylikleri, s.113. Ayrca bk. not 67.23Sivasta hkmetkurmu olanKadBurhaneddinin1395 tarihliksir-s-sadt l esrr-il ibdt adlhikmetvefelsefeye ve1397tarihliTerch-t-tavzh adlfkhadir ikimensur eseri ve Trke bir divan vardr.Gazel, rubiyyat ve tuyuglardan ibaret olan Trke divan, Trk Dil Kurumu tarafndan tpk basm halinde1943 ylnda yaynlanmtr.Bu eserin tek nshas, Londra British Librarydedir.Hem bir limhemde kuvvetli bir ir olan Kad Burhaneddin,ayrca Aziz Estrabadye kendi hkmdarlnn tarihini yazdrmtr.XIV.yzyl iin oknemlitarih bir kaynakolan bueserin adBezm Rezmdir. Eser,FuatK prltarafndan1928ylnda,eserveyazarhakkndabirmukaddimeilebirlikte yaynlanmtr.Ayrca bk..H.Uzunarl, Anadolu Beylikleri,s.166-167; Kad Burhaneddin Divan, nsz, s.V-VI; Mirza Bala, Kad Burhaneddin, A (1952), 55. cz, s.46.24H. nalck,Osmanl mparatorluununkurulu ve inkiaf devrinde Trkiyenin ktisad vaziyeti zerinde bir tetkik mnasabetiyle,Belleten (1951), C.XV, say 60,s.629-684; Ayrca bu yzylda Osmanl devletinin zenginlii ve ktisad durumu hakknda bk. H. nalck, 15. Asr Trkiye ktisad ve tima tarihi kaynaklan, EFM (1953-1954), No. 1-4, s.51-67.25MeselY ldrmBayezid(1389-1402)daha1390daGermiyan, AydnveSaruhanbeyliklerini Osmanl devletinin idaresi altnaalmt.Karesi beylii ise1357den sonra Osmanl devletine katlmt, bk. . Hakk Uzunarl, Osmanl Tarihi, C.I, s.262-263;- , Anadolu Beylikleri, s. 100.4kaderini ktye doru tayin eden bir takm sebepler vard.Bir kere utaki beylikler zellikle gney ve bat Anadolu beylikleri Akdeniz ve Ege denizine dayandkdan sonra deniz dolaysiyle gaza imknlarn nisbeten yitirdikleri iin, kara yolu gibi bambaka bir artla gaza ve fthat kaps aan Osmanldevletiile yaracak durumda deillerdi. BundanbakagerekkendiaralarndagerekseOsmanlI larlayaptklarsavalar yznden ypranmaktaydlar.Mesel Germiyan beyliinin gelimesineengelolan sebeplerden birisi komusu Karaman beylii ile yapt mcadelelerdir.2^Bu durumda, bu beyliklerin btnanslar artk hkmdarlarn kuvvetli kiiliklerine kalmt.te beyliklerin eitli sebeplerle gerilemesine karlk gittike gelien Osmanl devletinde ise medreselerin oalmas, bu medreselerin n,mderrislere denen cret, dier beyliklerdeki bilginleri Osmanl ehirlerine ekmekteydi.Mesel Mentee beyliinde bu durum yleanlatlyor:Bu Kad-i Balatn oluMolla Hzrah,tahsiline vatan olanMenteedebalad veonusonraMsrda bitirdi;nihayet vatanna dnerek,II.Muradn Bursadakimedresesine nakletmesihususundaki cazip davetine ramen lmnekadar(853)Balattakitedrisvazifesinesdkkald.Neticedetabi memleketinmeydanagetirdiiehliyetlerstanbul,Edirne,veBursannbyk medreselerinegittiler;busuretleeskibeylertarafndantesisedilmi olantedris messeselerisndler. teadgeenHzrahnkerametgsterenoluMolla Muhyiddin Dervi Mehmedi, II.Mehmed zamannda Bursadaki Sultan medresesinde mderris buluyoruz.27Ayrca ir ve sanatlara gelince, Osmanl devletinin idaresi altna ald beyliklerdeki sanatlar iin intisap edilecek hkmdar saray, vezir ya da paa gibiyksekmevkidekikimselerinkonaklarartk sadece Osmanl devletinin merkezlerindebulunabilirdi.28HattaGermiyanbeyliigibihenzvarlklarn korumakta olan beyliklerdeki sanatlar bileOsmanl saray cezbetmee balamt. Mesel daha GermiyanoluII.Yakup(1387-1390,1402-1428)zamannda Ahmed, eyholu, Ahmed-i Da gibi Germiyan irlerinin Emir Sleyman (1402-1422)a intisap ettikleri grlr.Btn bunlar Osmanl devletinin zenginlemesi ve bylece sanatlar iin daha elverili bir duruma gelmi olmasyla izahedilebilir.Grlyor kiancak Yldrm Bayezid(1389-1402) zamannda Anadoluda iire itibar edilmee baland ve Timur (1370-1405)ile birlikte Anadoluya gelen baz ran irlerinin bunda rolleri olduu eklindekiAlninifadesinin sadece Osmanl beylii iin bir dereceye kadar doru olduu, teki beylikleri, yani btn Anadoluyuiine almad kesindir.nk TimurdannceAnadoluda yazlmpekokesererastlanmaktadr.29Ancako zamana kadar Osmanl saraynda, Timurun Anadolu igali srasnda, Farsa ve Trke divanlar kaybolmu olan ir Niyaz ile Yldrm Bayezid zamannda divan- hmayun imamolanMevlid-inebevninnlyazarSleymanelebibulunmaktayd.3026F. Kprl, Osmanl mparatorluunun Kuruluu, s.8327P. Wittek, Mentee Beylii, s.117.28MeseI Candarolubeyliindeki sanatlarn buarada Mevln Hmidnin de Osmanl sarayna intisap ettii bilinmektedir, bk. . H. Ertaylan, Klliyt- DTvn- Mevln Hmid, s.10.l, Knh-l ahbar; C. V,s.114-11530Al,ayn eser, C.V, s.115-116.Fakat Timur olayndan ok nce bir ok eyhin Osmanl devletinde hizmetgrdn,hattabunlarnbazlarnnAnadoluyadardan gelmi eyhlerolduunuyine Al bildirmekte ve din, tasavvuf dncelerin Osmanl beyliinde de olduka yaygn olduunu belirtmektedir, bk. ayn eser. s.113-114.5Hkmda rlarm Ivi^lnn bu gibi faaliyetlerde nemli bir rol oynad inkr edilmezse de,Osmanl beyliininiir vesanatlaolanbuksr veverimsizilgisini,sadeceilk Osmanlhkmdarlarnnchilkimselerolmalarvesanatlarilebilginlerielde etmekte aba gstermemeleriyle de izah etmek doru olmaz.nk bu durum sadece hkmdarlarla ilgili olmayp, bu beyliin kuruluundaki artlarla ve Yldrm Bayezid zamannda gelien ktisad vesiyas durumla da yakndan ilgilidir.Yldrm Bayezid devrinde artk ganimet askeri, askertccar ve iftiyi zengin etmektedir.Bu sosyal olaylarabalolarakyenimlkveadlkanunlardouyordu.Dier taraftanda Osmanl beyliinde artk din ve tasavvuf! duygulardan uzaklalarak gnlk hayat daha debdebeli ve tantanal olmaya balyordu.31 Yldrm Bayezid zamannda balyan bu eit zengin hayat, Emir Sleyman ve Sadrazam Ali Paa (.1406) zamannda daha da fazlalamt.32Mesel Yldrm Bayezid ve Emir Sleyman zamamnda sarayda musik n plana gemi bulunmaktayd.Onlarn saraynda her soydan gzel sesli arkclar grmek mmknd.33 Musik ile birlikte dzenlenen iki ve elence meclisleri sarayn bu debdebeli gnlk yaay ile paralel olarak nem kazanmaktayd.Bu tip bir yaant dahi phesiz Osmanldevletindekendiartlarnngetirdiibirbakaedebiyat balatacak ve yeni yeni sanatlar kendine ekecekti.Anadolu Seluk devletinin resm dili ve sanat dili Farsa olmasna ramen, ayn kltr devam ettiren Anadolu beyliklerinde hem resm dil hem de sanat ve bilim dili Trkeolmutur.Budurumusadecebeyliklerdehkmsrenbeylerin Farsay bilmemelerinebalamakzayf biraklamaolur.BuolsaolsaSelukdevletinin yklmasylayenigelienmerkezlerdeounluuTrkolanetnikguruplarn, Konyadaki merkezin eski yazma geleneinden zlmesi ve tabi bir eilimle kendi dillerinde yazmaya balamalarylailgilidir.Ayrca gerek BatRomanm k ve gerekseOsmanlIlarnXlX.yiizyildahzlaBalkanlardan ekilmesiyleoluan deiik etnik gruplara dayal siyas birliklerde grld gibi tarihte buna paralel durumlarla karlalmas, bu olayn ayn zamanda evrensel bir olay olduunu gsterir.Ancak budnemdebeyler adnaArapa veFarsaeserlerin yazldna ve bu dillerin bsbtnneminikaybetmediine deburadaiaret etmek gerekir.Hatta Bursaveznikmedreseleriiin yazlmkitaplarnArapaolmas,medreselerde Arapannnemliyeriolduunugsterir.34AyrcayinebudnemdeKad Burhaneddin devletinin tarihini anlatan ve Kad Burhaneddine sunulmu olan Bezm 31F.Kprl ve ehabeddinSleyman,ilkOsmanlhkmdarlarnntasavvuf ehline fazlarabet gsterdiklerini,onlar iin zaviyelerinaettirdiklerini, Sultan Orhann bunlarsavalara itirak ettirdiini, Sultanl.Murad(1362-1389)ndervileriinY eniehirdetekye inaettirip tahsisat baladn vebu sultann yaz yazmasnbilmediini,mhrnparma ile bastn, bu yzden de dardan gelenlerin ilkin bakabeyliklereilticaettiini,Kadzde-iRum,Riyz-iehrinSemerkandaMollaCemleddinin Karamana, Ahmed BurhaneddininKayseriye daha sonra da Erzincana gittiklerini; bu durumun Sultan Y ldrmBayezidzamanndabirazdeitiinisylemektedirler.Bk.F.Kprl,.Sleyman,Y eni Osmanl Tarih-i Edebiyat, s.181-182.32F. Kprl; . Sleyman, ayn eser, s.183-185.33ayn eser, s. 187.-^A. Advar, Osmanl Trklerinde lim, s.13.6Rezm,mevlevliktarikatineitSipehslrMenakibiveMenakib-lrifn,Karamanolu AJ addin Bey (H 757-793/1356- 1391)in emriyle ir Yrcnnin yazd Karaman hnmesigibidevrinnemlitarihkaynaklarojaneserlerin deFarsa yazldunutulmamaldr.35 Ne var ki, bubir buuk yzyllk dnemde Trkenin n plna getii,Farsa veArapaeserlerden bykapta Trkeyeeviriler yapld, eviriedebiyatnnzelliklebudnemeitolduukesindir.Trkeye yaplanbu evirilerin Anadolu beyliklerindebilim ve sanatn ilerlemesine byk katklar olmu vebuevirilerinyardmylayinebuyzyldaorijinalTrkeeserlerverilmee balanmtr.XIV.yzyln kltr faaliyetlerine genel olarak bakld zaman, btn beyliklerde kurulan medreselerde tefsir, fkh, kelm gibi slm bilimler ile matematik ve mantk gibi akl bilimlere yer verildii grlr.36Ancakakl ve msbet bilimlerin henz bu yzylda Anadoluda yeterikadar gelimediidebir gerektir.nk bu devirdeki elemannbyk birksmMsr,Semerkand veBadadmedreselerinde yetimitir. Mesel znik medresesininilkba mderrisiDavud bin Mahmud-r-Rm el-Kayser (.1350),tasavvuf,mantk ve dier aklilimlerde emseddin Mehmed bin Hamza el- Fenr(.1430-1431),tpzerindeHacPaadiyenkazanmCelleddinHzr (. 1417) Msrda yetimikiilerdi.ir Ahmed(1334-1413)deMsrda emseddin Fenri ve Hac Paa ile birlikte okumu; Simavna Kads olu eyh Bedreddin (.1417) eyh Muhammed bin Mahmud Ekmelddin Barbtnin derslerinde Hac Paamn ders arkada olmutu.Kadzde-iRm (1337-1412)ise Bursadaki renimini bitirdikten sonra Horasan ve Trkistana giderek bilgisini arttrm ve hayatnn geri kalan ksmm Semerkanddageirmibirmatematikiveastronomdu.37Bunlkiilerence Mentee beyliinde yetimi, sonra Msra giderek renimini orada tamamlam olan MollaHzrahdakatlabilir.38 Bulisteyebakaisimlerdeeklenebilir.Ancak yukarda saylan rnekler, o srada Anadoluda henz matematik, astronomi ve msbet ilimlerin byk bir gelime gstermedii hakknda yeterli bir fikir vermektedir.Ne de olsa kurulanbumedreselerde, Arapa baz yerlerde de Farsa ileretim yapm Seluk medreselerinin39lm faaliyetleri devam ettirilmi; yazlan baz Arapa eserlerdenanlaldnagremedreselerdekiretimdeArapanemlibiryer almtr.40AyrcaDavudbinMahmud-ur-Rmel-KayserninMuhyiddin-iArab (1164-1241)nin Fusus-l hikemine yazd erhi ve yine medreseye mensup emseddin Molla Fenarnin Ekberiyye, Bistamiyye, Zeyniyye gibi tarikatlarn yaylmasna n ayak35F. Kprl, Anadolu Seluklular tarihinin yerlikaynaklar, Belleten(1943), C.VII, say 27, s.399, 421-425.36A.Advar,ayneser,s.11-24;Osmanldevletindeilkkurulanmedreselerhakknda bk..H. Uzunarl, Osmanl Tarihi, C.I, s.522-525.37A. Advar, ayn eser, s.12-18.38P. Wittek, ayn eser, s. 117.39A. Ate,Hicr VI-VIII.(XII-XIV)asrlarda Anadoluda Farsa eserler, TM,(1945),C.VII-VIII, cz 11, s.134.40A. Advar, ayn eser, s. 13.7olan faaliyetleri,Osmanhmedresesinetasavvufusokmu ve benimsetmitir.41 te medreselerde bir koldantasavvuf-felsef konular, fkh,tefsir, hads gibi slm ilimler vemantk,matematik gibiakl bilimler tartlr ve onlar zerinde eserler yazlrken, dier bir koldan da eitlitarikatlara mensup lke lke gezen dervilerin araclyle din-tasavvuf grler halk arasnda yayld.zellikleMevlev tarikatnn Anadolu beylikleri zerinde geni etkileri grld.Germiyan,Aydn,Mentee gibi beyliklere seyahatlar yapan veoradakibeyler tarafndanokiyi karlanan Mevlnann torunu rifelebininbutarikatngrlerinibeyliklerdenaslyaymayaalt bilinmektedir.42Mevlevtarikatnndndaeitliderviguruplarnndakendi grleriniyaymafaaliyetlerindebulunduklarAnadoludakitekyevetrbelerin bolluundan, Hac Bekta, Hacm Sultan, Ahi Evren, Seyyid Hrun Vel ve Kaygusuza it menkbnmelerin yazlmasndan anlalr.43 Btn bunlara grnte kuvvetli bir esnaf kurumu gibi grnen,fakattemelindedin birtarikat olan Ahliidekatmak gerekir.44DahaXIII.yzyldaYahyaibn-lHalilbinel-obanel-YahyaFetal Burgaznin yazdFtvvetnme, bu meslek-tasavvuf bekrlar tarikat olan Ahiliin kendine it zel bir edebiyat meydana getirecek kadar Anadoluda kuvvet kazandn ve Anadoludaki kltr btnlne kendinden bir eyler kattm gstermektedir.45te Anadoluda XIII.yzylda balayan ve bu yzyln ikinci yarsnda Sultan Veled (1226-1312)46AhmedFakih47(.1252den nce),Yunus Emre48(.1320) gibi irlerin yetimesine yolaan tasavvuf,bu yzylda bir yandanmedreseler,dier yandan halk arasnda derviler vstasyla geliip yaylm; bu etkiyle de Anadoluda tasavvuf iirler yazan irler yetimitir.Ayrca1317deMantk-ut tayr Trkeye eviren Glehr,4941A. Advar, ayn eser, ayn yer; .H.Uzunarl, Osmanh Tarihi, C.I, s.533.42Bu konu hakknda bk.P. Witlek,ayneser, s.59-66;.H.Uzunarl, Anadolu Beylikleri, s.72; , Ktahya ehri,s.35-37;F.Kprl,AnadoluSeluklulartarihininyerlikaynaklar,Belleten,(1943), C.VII, say 27, s.421-425.43F. Kprl, ayn eser, s.423-424.44F. Kprl, Trk Edebiyatmda lk Mutasavvflar, s.180-184.45AhIikveilkFtvvetnmehakkndabk.F.Taeschner,slmorta andaFutuvva(Ftvvet Tekilat),FM (1953-1954),C.XV,s.3-32; A.Glpmarl, Burgaz ve Ftvvet-Nrrvesi,FM (1953- 1954),C.XV,s.76-153;,slmveTrkillerindeFtvvettekilt ve kaynaklan,FM(1949-1950), C.II, s.6-354.46F.Kprl,Divan-Trk-iSultanVeled,TM( stanbul1926),C.II,s.475-481;---,Trk Edebiyatnda lkMutasavvflar,s.201-204;M.Mansurolu,AnadoludaTrkdili veedebiyatnn ilk mahsulleri, TDED(stanbul1946),C.I, say1, s. 10-14;M.Mansurolu,Anadolu metinleri, XIII.asr, TM (stanbul 1940-1942), C.VI1-VIII, cz 1, s.104.47AhmedFakih,arhname,yaynlayan:M.Mansurolu,s.1-3;M.Mansurolu,Anadoluda Trk dili veedebiyatnnilkmahsulleri, TDED(stanbul1946),C.I,say1,s.15;H.Mazolu,AnadoludaXIII. yzyl rnlerinden yeni bir eser, BB 1963 (Ankara 1964), say 233, s.75-79.48Y unusEmre,Rislat al-NushiyyaveDvn,yaynlayan:A.Glpnarl,nsz,s.XVII; A.Erzi, Yunus Emrenin hayat hakknda bir vesika, Notlar ve vesikalar, Belleten (Ankara 1950), C.XIV, say 53, s.85-89; F. Kprl, Trk Edcbiyatnda lk Mutasavvflar, s.219-288.49F.Kprl,TrkEdebiyatndalkMulasavvHar,s.204-206;H.Arasl,Glehr veGenceli Nizam,BB1966(1968),say270,s.29-37;F.Taeschner,Das Futuwet Kapitel in G.s altosmanischer BearbeitungvoncAttarsMantiqut-Tayr,Berlin1932;---,GulschchrsMesnevauf AchiEvran, Wiesbaden1955; A.S.Levend,Glehr,Mantk-ut-tayr (tpkbasm), Ankara1957;TS,s.XXXIX;M. Cunbur,GlehriileKaygusuz Abdalniirlerinikapsayan,XV.yzyldankalan birmecmua,BB1963 (Ankara 1964), s.23-30.1329-1330da yazlanGaribnmeadleserinyazarkPaa50(1271-1333)ve tasavvuf! gazellerle dolu divan ile Kad Burhateddin51(1344-1396) bu irler arasnda saylabilir.DiertaraftangerekSelukdevletininkltr,gereksekurulanmedreselerin etkisiyle slm kltrne ve din konulara bu yzylda da byk bir ilgi duyulmu ve bu alanda pekokesermeydana getirilmiolduunudahancedebelirtmitik.Bu eserlerin nce zellikle Aydn, Denizli,Mentee, Candaroullar gibi u beyliklerinde yazlm olmas olduka dikkat ekicidir.Bu u beyliklerinde bu alanda yazlan eserler yle sralanabilir:Aydmolu Mehmed (1308-1334) adna Feridddin Attar (.l239)n Tezkiret-levliy adleseriileSaleb(.1035)nin Aris-lmeclis adlKsas-l enbiyasnn Trke evirileri,52 Candarolu sfendiyar Bey (1392-1440) adna yazlm bir Tezkiret-l evliy,53sfendiyarBeyinemriileolubrahimBey iin yazlm Cevhir-l esdaf adl tefsir,54yine sfendiyar Bey adna yazlm Ayn-l hayt ftefsiri kelmi Hlik-il berriyt adl bir baka tefsir,55Denizlide nan oullarndan Murad Arslan Beybin nan(1334-1360dan nce)a sunulmuhls ve Fatiha tefsirleri,56MuradArslanBeyveyashakBeybinMuradArslan(1390dahayatta)adnam yazldhakkndadeiikfikirleryrtlenbirTebreketefsiri,57Erefolu Mbarizddin Mehmed Bey (1320de hkmdard) adna emsddin Mehmed Tuter tarafndan yazlan el-Fsl-l Erefiyye adlfelsefbir eser,58CellddinBayezid50F. Kprl, ayn eser, s.206, 291; , Ak Paa, A, 9.cz, s.701-706; A. Glpnarl, Ak Paann iirleri, TM( stanbul1935),C.V,s.87-100; A. Alparslan,AkPaada tasavvuf, TDED(stanbul 1962),C.XII,s.143-156; F.Babinger,cyqPaas Gharbnme,MSOS(1928),II. Abt., s.91-97; A. S. Levend,AkPaann bilinmeyeniki mesnevisi, TDAY(Ankara1953), s.205-255; S.N.Ergun, Trk airleri, C.I, s.144-142; TS, s.XXV.51A. N. Tarlan, Kad Burhaneddinde tasavvuf I-IV, TDED(stanbul1958-1961), C.VIII-XI, s.8- 16, 27-33, 1-5, 19-24; Mirza Bala, Kad Brhaneddin, A (1952), 55.cz, s.46-48; TS, S.XXX1II.52H.Ritter, Philologika, Ferddudn AttarII, Oriens (1958), C.XI,s.70-76;F. z,ETENes. s.195, 200;M.N.Haceminolu, SalebninKsasul-enbiysnntercmesizerinde bir gramer denemesi, TDED (stanbul 1961), C.XI , s.47; TS, s.XXXVI.53A. S. Levend, Trk Dilinde Gelime ve Sadeleme Safhalar, s.23.54F.EthemKaratay, Topkap Saray Mzesi Ktp. Trke Y azmalar Katolou, C.I, s.7; TS, S.XVII, burada belirtilen Nuruosmaniye No.278deki yazma Cevhir-l esdafn birinci cildidir.Bu eserin dier bir nshasAnkaraGenelKtp.No.315dedir,birdiereksiknshas,ArkeolojiMzesi,No.64de bulunmaktadr.55A. Ate,Burdur-Anatalya vehavalisi ktphanelerinde bulunan Trke, Arapa ve Farsa baz mhim eserler, TDED (stanbul 1948), C.II, say 3-4, s.176; A. S. Levend, ayn eser, s.23, not 4.56F.Kprl,AnadoluBeylikleritarihineaitnotlar,TM( stanbul1926),C.I I ,s.13;.H. Uzunarl,A nadoluBeylikleri,s.56;A.S.L evend,ayneser,s.23;Z.V.Togan,Trkiye Ktphanelerindeki baz yazmalar,TED (stanbul1956-57),C.II,s.86;P.Wittek,ayn eser, s.116, not 392;TS,s.XXI-XXII.Sonolarakbk.M.EsadCoan,"XV.asrTrkyazarlarndanMuslihud-din, HamidoullarveHzrBey",VakflarDergisi(1981),C.13,s.101-112.[Makaleninbalndaki"XV. asr..." yanl olup "XIV. asr" olarak dzeltilmelidir!]57A. Ate, ayn eser, s.171-172; A. S. Levend, ayn eser, ayn yer; F. z, ETENes. s.4; TS, LVIII; Z. V. Togan,ayneser,aynyer.BusonikieserdeeserinsunulduukiiI .MuradveOrhanGazininolu Sleyman Paa olarak gsterilmitir. Son aratrmalara gre bu srenin tefsiri ayn yazarn kaleminden km olupmuhtelif yer ve zamanlarda muhtelif beyleresunulmutur, bk. 56.notta zikredilen M. Esad Coann makalesi.58. H. Uzunarl, Anadolu Beylikleri, s.60.9(1362dennce-1385)adnaYsuf-iMeddahn1367deEbMinhef Kuf!(.791H./1388-1389)nineserinden TrkeyeevirdiimanzumMaktel-i Hseyin,59 ithaf edildiiYakubbinYahiBeginadndan veeserin dilinden beylikler zamannda ve muhtemelen Bat Anadoluda Arapadan Trkeye evrildii anlalan Rislet-l slm adl din bir eser ve1400-1401de Candarolu smail Begin yazd fkha it Hulviyyt- h,60u beyliklerinde din ve slm ilimler alannda yazlm eserlerdendir.Ancak bu Trkeeserlerin yansra bualandantihb-Sleyman!veMiracnme61 gibi Farsa eserlerin de bu beyliklerde yazld grlmektedir.Bu tr eserlerin sadece u beyliklerinde yazlmayp XlV.yiizyil boyunca ve XV.yzyln ilk yarsnda Anadolunun her tarafnda yazld muhakkaksa da, burada sadece bu eserlerin ilk nce ve en youn bir ekilde yazld yerlere iaret edildi.XIII.yzyl sonlarnda Anadoluda klsik slm edebiyatnn etkisiyle yeni bir edeb tr gelimeye balad.Bu yeni mesnev tr de konusunu nce din kaynaklardan seti. Mesel Ahmed Fakihinarhnmesi gibi62. Ancak din meneli olan Bedv-l Aml tercmesi63 veAliileAlibinHalilinKssa-iYusuflargibidrtlklerle yazlm eserlerin yansra mesnevtrnde ve yineilhamndinden alan fakat daha ziyade hayl mahsl olan edeb eserler de yazlmaya baland.te XIII.yzyl sonunda birer Y usuf ve Zeliha yazaneyyadHamzaveSleFakihbu yoluatlar64.Erzurumlu Darir 1366 tarihli Yusuf ve Zelihasyla onlar takip etti.Mesnev ekliyle hikye yazma akm sade din hikyelere mnhasr kalmayp dnyev konular da kapsamaya balad. Mesel bu alanda ilk defa tercme edilen eserlerden birisi de Ysuf-i Meddahn 1368 ylnda yazd Varaka ve Glahdr65.Ularda gaza dnceleri ve idealleriyle genileyen beylikler slm ilimlere ve din konularaolduukadarklsikslmedebiyatnadailgigstermilerdir.Bylece59BueserinbirnshasManisal-HalkKtp.No.8375/Tdelb-92a varaklar arasndadr. 95b-121a varaklanarasndada AlibinHalilinKssa-iY usuf u Zleyhas yeralmaktadr.Bu vedierKssa- Yusuflar hakknda bk.Halide C. Dolu, Yusuf Hikyesihakknda birka sz ve baztrke nshalar, TDED (stanbul 1952), C.IV, say 4, s.420-445.Ysufi-i Meddahn bu ve dier eserleri, Varaka ve Glah (yazl1368/69),FarsaHmunmc (yazl1299)veDsitan- blis Aleyillane adl eserleri hakknda bk.. H.Erlaylan,Ysuf-iMeddah, TDED (stanbul1946),C.I,say 2,s.105-121; .H. Uzunarl, Anadolu Beylikleri, s.125,143; F.z, ETENes. C.II, s.606-609; A. Ate, Farsa Eski bir Varka ve Glah mesnevisi,TDED( stanbul1953),C.V,s.33-50;VarakaveGlah,.H.Ertaylantarafndan yaynlanmtr:Trk Edebiyat rnekleri IVaraka ve Glah, Edebiyat Fakltesi, Trk Dili ve Edebiyat Dal No. 1, stanbul1945. Son zamanlarda bu eser Grace Martin Smith tarafndan yaynlanmtr:Yusuf-i Meddah, Varqa ve Glah, A Fourteenth Century Anatolian Turkish Mesnev, Leiden 1976.0Rislet-l slmnbirnshaskendiktphanemizdebulunmaktadr.Bilinen dier birnshas TopkapSarayMzesiKtp.,H.20ldekaytldr.Bk.FehmiE.Karatay,TopkapSarayMzesi Ktphanesi Trke Y azmalar Katalogu, C.I, s.125. Son devir Seluk vebeylikler dnemi Anadolusunda din eitimikonusundaoknemliip ularihtivaedenbueserhk.bk. . Tekin,"XIVnc yzyla ait bir lmihl: Rislel0l-Islm" WZKM(Viyana 1986), C.76 s.279-292. Hulviyyt- h iin bk. not 21.61. H. Uzunarl, Anadolu Beylikleri, s.143, not 5.62Bk. bu Aratrmada not 47.63 Neriiinbk..Tekin,The TurkishTranslationof Bedvl-Aml inQuatrains,J ournal of Turkish Studies (1980),C. IV, s. 157-206.64Bk. not 59.65Bk. not 59.10Arapa,zellikleFarsaedebeserlerinilk Trkeevirileriubeyliklerindede yaplmaya balanmtr.Bu ilk eviriler arasnda ueserler sralanabilir:Aydmolu Umur Bey(1334-1348)adna KulMesudun Trkeyeevirdii Kelile ve Dimne,66 Aydmolu sa Bey (1348-1402den nce)e1367 tarihinde ir Fahr tarafndan sunulan ilkHsrev irin evirisi.67HocaMesudbinAhmed,Germiyanl ireyholu Mustafann hocasolduuna68gre,onun da Anadolunun batkesiminde yaad kabul edilirse, yeeni zzeddin Ahmed ile birlikte 751 H./1350-1351de yazd Sheyl Nevbahar ile 755 H./1354de yazd Ferhengnme-i Sadadl eserleri de bu listeye katlabilir.69AyrcabueserlerdenbakaAydmolubeyliinde,beyliintarihini anlatan,fakat bugneldebulunmayanmanzum birVekayinmeninde yazld Dstrnme-i Enver(yazl 869 H./1464-1465)den anlalmaktadr.70 Bu eserler arasna,MenteeoluMahmudBeyadnaveonunisteiileBerinliMahmud tarafndan Farsadan Trkeye evrilen Bznme adl eser de katlabilir.71 slmbilimlere,dinkonularaveklasik ranedebiyatnaXV.yzyldada,XIII.yzyldakiayn ilgi duyulmaktayd.AncakXV.yzyln ilk yarsn bir nceki yzyldan ayran nemli fark,artk bualanlardaki eserlerin Arapa ya da Farsa ile yazlmayp, ounlukla bu dillerden yaplm eviriler olmalar ya da dorudan doruya Trkdilindeyazlmalaridi.zellikleedebeserlerinevirileriniyaparken, sanatlarnorijinaleserlereskbalkalmadklarvebuevirilere kendilerinden katklarda bulunduklar da oluyordu.Bu ana kolun yan sra, bu birbuuk yzyliinde yazlan tp eserleri de nc birkoltekiletmektedirler.BudevrinendikkatekicitpbilginiHacPaa66A.S.Levend,ayneser,s.22;C. Brockelmann,Kelile ve Dimne,A 61.cz, s.55;F.Kprl, Anadolu Beylikleri tarihine ait notlar, TM (stanbul1926),C.1I, s.7-8; F. z, ETENes, s.361.Bu eserin en eski yazma nshas Sleymaniye Lleli Ktp. N. 1897de kaytldr. Bu eser doktora tezi olarak Dr. Zehra Toska tarafndan Boazii niversitesinde1989-1990 ylnda hazrlanmtr;butez baslmakzeredir. imdilik bk. Zehra Toska, Kelile ve DimneninTrke evirileri/' J ournal of Turkish Studies (1991),C. XV, s. 355-38067F.Timurta,eyh, A,115.cz,s.477;. H.Uzunarl,Anadolu Beylikleri, s.113.Fahrnin Hsrev rniyaynlanmtr:BarbaraFlemming, Faiufs Husrev u rn. E ine trkische Dichlng von 1367 (Wiesbaden 1974), VII-486 s. metin ve 168 s. tpk basm.8. F. Akn, eyh-olu, A, ll.cz, s.483.69Hoca MesudunKelile ve Dimneyieviren Kul Mesud olmad ve bueserler hakknda bilgi iin bk.F.Babinger,OL Z (1925),C.46,stun352vd.;K.Ssheim,OL Z (1927),C.30,stun507 vd.;F. Kprl, Trk Dili ve Edebiyat Hakknda Aratrmalar,s.174-191;KilisliRifat, Sheyl Nevbahara dair,Vesikalar ve Notlar, TM(stanbul 1926), C.II,s.401-410; P. Wittek, ayn eser, s.116; erif Hulusi, Ferhengnme-i Sad, TM (stanbul 1934), C.IV,s.295-303; Sheyl Nevbahar zerindeki almalar ve yaynlar iin bk. T. Banguolu, Altosmanische Sprachstudien zu Sheyl Nevbahar (Breslau1938); J . H. Mordtmann, Suheil und Nevbehar, Romantisches Gedicht des Mcsud b. Ahmed (Hannover 1925); Veled elebi - Kilisli Rifat,Ferhengnme-i Sad (stanbul 1940).Ve nihayet filolojik almalarn mkemmel bir rneiolarakeserinsonneri:CemDilin,Mescd bin Ahmed, Sheyl Nevbahar.nceleme-Metin- Szlk, Atatrk Kltr Merkezi Yayn, No. 51 (Ankara 1991).70Enver,Dstrnme-i Enver,yaynlayan:M.HalilY nan, s.17-71;F.Kprl,"Aydnoullar tarihine ait notlar," TM (stanbul 1926), C.II,s.418.71P.Wittek,ayneser,s.115-116;bueserinMilanodakiteknshas,Almancaevirisiile birlikte Hammer tarafndan1840da Budapetede yaynlanmtr, bk. F. Kprl, Anadolu Beylikleri tarihine ait notlar, TM (stanbul 1926), C.II, s.11.11(0.820/1417)dr.TpreniminiMsrda yaptktan sonra, Anadoluya dndnde Aydnolu sa bin Mehmed Bey tarafndan Aydn beyliinin sarayna davet edilmitir. 783H./'1318de Ayasiug(Seluk)da sa Bey adna Arapa if-l eskm ve dev-l lm adl eserini yazmtr.HacPaanm yine tp ile ilgili olarak yazd Kitb-s- sade ve ondan Trkeye evirdiiMntehab--ifve Teshl--ifadl iki ayr eseridaha vardr.72Aydnbeyliinde UmurBey(1340-1348)inemriylebotanik bilimineit Tercme-i mfredt- ibp Baytr adl bireserdaha yazlmtr.73Bu yzylda Osmanlbeyliindedetp biliminebyk bir nem verilmitir.Yldrm Bayezid1400deBursadaDr-ttpadlilk hastahaneyi yaptrmtr.phesiz Osmanllar bukonuda Seluklularn,Anadolununeitli ehirlerinde yaptrdklar hastahanelerden esinlenmilerdir.74Btn bu eserlerin, ounlukla balangta Aydn, Germiyan, Denizli, Mentee ve Candaroullar gibi u beyliklerinde yazlm olmas,ularda fthat ve gaza yoluyla genileyen bu beyliklerin,onlariinok baka ve yabancolanBizansmedeniyeti karsnda,ayaktadurabilmek,btnlklerinisalayabilmekiinkendi medeniyetlerine smsk sarlmak ihtiycn duymu olmalaryla aklanabilir.Nitekim, P. Wittek,1320de Rodos valyalerine yenilmesinden sonra kknden sarsld halde, Mentee beyliinin tamamendalp yokolmamasn,Mentee beyiOrhan Beyin, devletini barl ve kltrelesaslara grekurmasna balamaktadr.75Bu yzden kltr tarihi ve antropoloji bakmndan ok nemli olan bu ve buna benzer konularn zerinde ayrntl bir aratrma yapmak gerekmektedir.Ayrca XIV.yzyl ve XV.yzyl balarnda Anadoluda bu ii ana kolda akp gideneserlerin yan sra, ilm-i heyete ve ilm-incmaiteserler,Hayat-lhayevan(yazl1398),Risle-imnciye, Tabirnme,Acib-lmahlkat,musikrislelerigibieitlikonularda yazlm eserler76 ve Tireli Feriteolunun 1392de yazd manzum Arapa-Trke lgat, yine72l, Knh-l ahbar, C.V, s.114; A. Advar, Osmanl Trklerinde ilim, s.18-20; F. Kprl, Anadolu Beylikleri tarihine ait notlar, TM (stanbul 1926), C.II,s.7-8; . H. Uzunarl, Anadolu Beylikleri, s.113; if-l eskmn yazarnnel yazsyle yazlm bir nshas Topkap Saray,III. Ahmed Ktp. No. 2070de bulunmaktadr.Mntehab--if veTeshl--if nnnshalariinayrca bk.F.EthemKaratay, Topkap Saray Mzesi Ktp. Trke Y azmalar Katalogu,C.I,H.545,s.569;E.Blochet,Catalogue des Manuscrits Turcs, Bibliotheque Nationale, Ancien fonds, S.69, No.169,170; Supplement, C.I, s.386, No. 533;C.II,s.217-218,No.1271,s.238;No.1340;M.Ergin,Bursa Kitaplklarndaki Trke yazmalar arasnda,TDED(stanbul1950),C.IV,say1-2,s.112,121.Teshlin Veliyyddin Ef.No. 2490da bir nshas daha vardr.73Bu eserin nshalar iin bk. Fehmi E. Karatay,ayn eser, R.1660, A.2113, s.571-572; Sleymaniye Fatih,No.3635.Hsrev Paa,No. 476(940H.tarihli), Hamidiye,No.1016(1084 H.tarihli), M. Hafid Efendi, No. 262 (916 H. tarihli), Bursa l-Halk, Haraolu, No.1119.Sonu eksik olan bu nsha harekeli nesihle yazlmtr;A. Advar,ayn eser,s.13.Bu devirde yazlandiertpeserleri hakknda bk.. H. Uzunarl,Anadolu Beylikleri,s.80,90,144,221-222; A.Advar,ayneser,16-23;VeciheKlcolu, Cerrhiye-i lhniye,s.15,17,19-25;P.Wittek,ayneser,s.114-116; brahimGken,elebi Sultan Mehmed zamannda yazlan bir Osmanl hkmdarlar vefiyyat listesi, Z. V. Togan Armaan, s.109-116; A.Ate,ayneser,TDED( stanbul1948),C.I I,say3-4,s.112,175-176;BediN.ehsuvarolu, AnadoludaTrkelemecereyanlar ve Trke ilk tp yazmalarndakiterimler,BB1957, s.25-27; N. Uzluk, XIV.yzyldaki Trke tp kitaplarndan rnekler, BB 1957, s.77-81.74.H. Uzunarl, Os manlTarihi, C.I,s.537-539, 544-545; A. Advar, ayn eser, s.22.75P. Wittek, ayn eser, s. 120.76. H. Uzunarl, Osmanl Tarihi, C.I, s.537-539, Tabmme iin bk. bu aratrmada Mensur eserler blm, Risle-i mnciyenin Topkap K.543de bir nshas vardr, bk. F. E. Karatay, ayn eser, C.I, s.2; .12Malkaral Bahaeddinin Ayaslug (Seluk)da 827 H./1423-24de yazd Arapa-Farsa- Trke 400 beyitlik manzum lgat gibi lgatler, nasihat ve db- mueret vadisinde yazlm Kabusnme ve Marzubannme gibi eserlerle de Anadolunun kltr dnyas donatlmtr.77B. A hmed- iDa veGer mi yanbeyl i iteXIV.yzylnikinci yarsnda bylebir kltr vesanat evresi iine doan Ahmed-iDa,buevreninyleetkisindekalmtrkihem slmbilimler ve din konularda, hem klsik ranedebiyatnn etkisindeedeb alanda,hem de tp alannda eserler verdii gibi tabirnme ve ilm-i ncuma it eserlerden eviriler yapm, musik iledeyakndanilgilenmitir.Ahmed-iDa,Aydnoular,Candaroullargibi Anadoluda birkltr vesanatmerkezihalinegelmiolanGermiyanbeyliinde yetimitir.XIV.yzyldaGermiyan beyliininkltr ve sanat durumuna baklacak olursa, 700 H./1300-1301deSle Fakihin yazdYusuf ve Zleyha,78 Hoca Mesudun 751H ./1350-51tarihliSheyl Nevbahar,755H./1365tarihliFerhengnme-i Sadsi,H. Uzunarl, AnadoluBeylikleri,s.144.lkmusik risalesiiin bk.Rauf Yekta,Trk sazlar,MTM, C.II,say 4, s.131-141; say 5,s.233-239.77Ucbet-lgaribinbirnshasBayezidKtp.No. 948dedir.Feriteolu lgatinin ise Avrupa ve stanbulktphanelerindeyazmalarnarastlamakmmkndr.Kabusnmeevirisinineneskisi XIV.yzylnilkyarsnaaitolupeldekiteknshannistinsah1370-1386yllararasnda yaplmtr. eviricisi bilinmiyen bu nsha,E. Birnbaumtarafndan hazrlanm ve tarafmzdan neredilmitir:The Bookof AdvicebyKingKayKausibnIskander.TheearliestOldOttomanTurkishVersionofhis Kabusname,Sources of OrientalLanguagesand Literatures(edited by inasi Tekin.Gnl A.Tekin), Volume 6, Cambridge MA 1981.Bu evirinin tek nshas eskiden kitap merhum Raif Yelkenciye it idi; imdi E. Birnbaumn ktphnesinde bulunmaktadr.Bu devre it dier Kabusnmeevirileri unlardr: eyholuMustafannmuhtemelen 1380-1387 yllararasnda yapt eviri; Akkadolunun1403-1410 yllararasnda EmirSleymaniin yapteviri;BugnBritishLibraryde bulunanmellifimehulXIV.yzyln ikinci yarsna it olan eviri. Eserin, II. Murad devrine it mehur tercmesi bilindii gibi, O. .Gkyay tarafndansadeletirilmiekliyleM.E.Bakanlnn klsikler serisindeneredilmi vedaha sonramteaddit basklar yaplmtr.Ayn konuda eyholu Mustafann yapt Marzubannmeevirisi de 1380 tarihlidir.Bu hususta daha fazla bilgi iin bk. E. Birnbaum, A Lifemanship Manual. .Journal of TurkishStudies(1977),C.I,s.4, 5, 7-11. Ayrca bk. birde Z. Korkmaz,Kbus-nme ve Marzubn- nme evirileri kimindir?TDAY(1966),s.257-278. adrud-dneyholu,Marzubn-Nme Tercmesi (Ankara1973)adl metin neri maalesef gvenilir bir neir olmaktan ok uzaktr. Bu nerin tenkitleri ve tenkitlere nirin verdii cevaplar iinbk. "Marzubn-Nme Tercmesizerine",TDAY1977(Ankara 1978),s.413-431;"BirTantmaY azszerine",Trkoloji(Ankara1979),C.VI I I ,s.459-478;ve mtemmim tenkitleri iin bk."Suyun Dibindeki Deveci", Trk Dili,Mart1980, say 342, s.146-150.[Bu neirdesaylmakla bitmeyen ve Trkiyyat ilminin en ufak kidesine dahi sdrlamayan yanllar dizisine bir deunu eklemek istiyoruz: s. 400de muf maddesinde unlar okuyoruz:"eh-svr:berk-i ehsvrl HE,VMK/189 356a(onand:tonatdHE/190 357abden sonras . l86da bo yer braklmtr.HE/191358b,361a su:suVMK/1923 5 9 ab: 360abileyerdeitirmitir.VMK/359a,361btalar:talar HE/359abalarnda: kalarnda HE/193361bbandan:kandanHE/1943 6 2 bb-:ba u H E /195 363bbu:b-VMK/196 364aKumrT:KmrT HE/330*Nesm-i ubh-dem canlar balar Reyhin ruha reyhanlar balar366Bulut alar veli gl gonca197handanBenefe ba salar mest olm andanYzini yur seher gl jale birle Tolam ah- nesrin198lale birle* Eteinden abnun mg rlzn Seher ser-h gler ftn hizan199369akayk cbbesini ak ider glemen bzarm der-hk200 ider glSab n depredr siinbl budan Mucattar mg ider reyhan diman HE 188Seher-geh candellbiinh-nevsnVMK 16aidiip gonca ak itmi yakasn372uya serv-i revn seccade almZmrrd levhine bicde almenr201am elin glnare karu Kzartm benzini gl nre karuBnarlar evresi yal glistan202 Zeberced ar iinde ab- hayvan375Hrmn ba salar n serv-i zdanavber rak ider hem ah- imd203Salm hurde-i mln emende Denmi mefre-i diba emende204Bezenmi nur ile yir gk felekler Felekde lduz u yirde205iekler197 366a, 371^ gonca:ona VMK/198 367b h- nesrin:h-glnesrinVMK/^199 368a mg:mgiHE/368bhizan:hayranHE/200 369b der-lk:ber-hk HE/201373a enr:mr HE/202 374a glistan: glstnVMK/2033 7 5 b imd:emd H E /2043 7 5 bemende:semendeV M K /205 377ab yir, yirde:yer,yerdeVMK/331378Kevkib caksi benzer hke dmiYirn206 caksi dahi eflake dmiaba gl oncanun207 am nikbn Seher gl yzine sam gl-bnBozarm benzi gamdan eravnun Zamiri ren olm zeymurnun381Benefe zlfini208 alm perianBehit olm ser--ser bag u bustan nisan inc sam gl yzine ab diirler dizer209 snbl yzineTebessmler klur gl ter dudakdan210 Terennmler klur blbl budakdan HE 189384Semen serv ile oynar ba iindeVMK 16^ Yaklm lale yanm da iinde*Kllar ekmi ol yar- vef-dar Gln ardnda sOsen-i211 kaf-drGyegii otkokar yaz yaban Gelnck gnlegi gk kaftan kan212387Giineyik iei gzi giinedenKamam toptoludur kanlu yadanGrnmez yir yiizi yal emenden emen hd rtlpdr ysemenden213 HE 190Grp elma akaklu214 benzi gl-nrKlur ayva gli ak aka iar2063 7 gbyij-jjfi;yernVMK/2073 7 9 aoncanun:onanunV M K /2083 g j a zlfini:zlfniV MK/2093 8 2 bdrlerdizer:dzmidrer H E /210 383atebessmlerklur:tebessmeriderHE;dudakdan:tutakdan VMK/211385bardndassen-i:ardncaolssenVMK/212386abatlanmtrVMK/386abile387abarass,189dabobraklmtr;buboyere"dem-be- demseyl-b-veek-irevnumalar"msrayazlmtrHE/213 388a grnmez:gzkmezHE/ 388abdensonras,189datekrar bo yerbraklmtr.HE/214389aakaklu:sakakluHE/332390iekden balam gl-deste reyhanFesilgn yek bni bir beste215 reyhanakayk dzmi ol216 resm ile meclis Ki mest olm grp mahmr nergisGzel lale gibi dye oturm Habe oln koymna gtrmi217393iekler nki zerrin cm ierlerkfe akalar au saarlar218idp blbl nin nesteren dir u blbl br bizden nisteren219 dirGl-i srl glistan220 nev-cvn Eline ald cm- eravm396Mzeyyen cmle etraf u nevhiGrp az uy akar urhlEline zevrak alsa cabhar anda Denize gark olur nilfer andaVMK 17aTarab ehli urhl kulkulindenDegl mest ill kular ululinden399afdan candelib olm seher-hizAn tti grp eyler eker-rlz221Hezr destan okur her bir nevda idp raks urur222 kular hevdaGgercinler dutar dem zlr bemler der gam ramna223 her dem neamlar402Gln rzna224 blbl mahrem olmDahi drrca kumrl hem-dem olm21539Qaiekden:ieklerVMK/ 390bbirbeste:ber-besteHE/216 391aol:-HE/217 392ab: atlanmtrHE/218 393bausaarlar:sausaarlarVMK/219 394abnesteren, nisteren:neterin,nisterinVMK/394bu:VMK/220 3 95a glistan:glstnVMK/221399ab: atlanmtrVMK/222 400ahezrdestanokur:herdemdasitanVMK/ 400burur:iderVMK/223 401adutar:tutarVMK/401bramna:namnaVMK/224 402arazna:zarnaHE/333HE 191nilder derd ile kumr nidem dostSenn ile kaan bir zevk idem dstider kular hev yzinde pervaz Tolu gller yakas rdek kaz225405*Ki her bir cn-ver bir drl dildenHaka tebih okur bin cn u dildenTa^la^llh zihl nic kim oldur Y aradur hikmeti ok unc boldurAnun zat hem evveldr hem ahr Anun kudretleri clemde zahir408Dkeli yirde her bir eyy-i mevcdTanukluk viriir oldur ferd macbd226*Bu hikmet srrna ahb- cibret Okur fa3nzur ila aari rahmetBu erbetden gnlm n kld m yand yregm c kldXBa kider-anc meclis kerdend227411Seher vaktin228 turup bir baa girdmNe ba kim meer umaa girdmVMK 17b*Fezs cennet^l^-me^aya benzerAalar kamu tbya benzerKamu sahralar gldr benefe Tolu reyhan u stinbldr benefe414Aalar evresi yal emendenGl-i nesrin cabhar nesterenden230HE 192akayk lale nergis231eravandurSemensen emlr-i cakandur225404bkaz:kz VMK/226408abatlanmtrVMK/227X:ol b sfatkimanda mecliskurmlar beyniderHE/228411a vaktin:vaktiHE/229 412a cennet:cennet-i HE/230 4 1 4 bnesterenden:neterindenVMK/2314 2 5 anergis:nergesVMK/334416* Aalar diplerinde eme-zarTamEm umakda kever binan232Akar her gvesinde adrevan233 Musaffa muctedil ab- revanNesimi canlara rahat balar Hevas ayruya shhat balar419iekler var kim ol bustan234 iindeHayali mncakisdr can iindeuy ser-eme-i hayvana benzer Hevas ravza-i rdvna benzerAlur glleri her dem hemie iei taze v hurrem hemie422aba am yzini235 gl-sitnunGetrmi zinetini bsitanunTer olm jaleden gller yana Kokusmdan mucattar can dimaReyhln rek iderler gllerinden Cehan ulul tolar blbllerinden425anavber serv ile bazar iderlerkfe akalar iar iderlerVMK 18aOkur blbl hezarn dasitanlarAalar glgesinden236 saye-banlarNe drl kim yimiler237 var cehnda Dkelinn aac vardur anda HE 193428Zeberced hurdesidr sebze-zarGl-efnlk klur bad- baharHevas tende can taze eyler Gnl hurrem revam taze eyler232416abatlanmtrVMK/233 427a gesindedrevn:gededrevmVMK/234 429a bustn:bstnHE/235422a yzini:nikbnHE/236426b glgesinden:glgesindeVMK/237427a yimiler: yemiler VMK/335Turu sular stler diplerinde Turulm sciler bol238 kplerinde431Mutayyeb topranda mg 239 canberMrekkeb nvesinde ehd ekkerTeferrc-gh okdur bl-nihayet Temaas mferrihdr be-yetMelaletl varursa bl-am olur Grrse240 ualular hurrem olur434rem ba sfat handan hemle Yavuz gzler ra andan heme435Cehan halk dkeli hs u241 cm dinmiler an ciret makam*Diikeli meclisn anda yara Sanasn ol durur firdevs baXIfat- b- meclis242437O ba iinde bir meclis kurulmrem bana benzer taht urulm243Oturm bir nie nzk yiitler Nedim crif bk244 yiitlerVMK 18^ Perl-ret veli htrl fatluEdeb erkan iinde macrifetl440Yrei ck odndan hep dikenlKamu cs nefesl Dvd nl245Zarif nzk dil-dr u dil-ber Ezerler bal azdan gl-ekerler238430bturulm:turlmVMK;bol:yolVMK/239431amutayyebtopranda:mutayyibtoprandanVMK;:-HE/240433b grrse:grrhemVMK/241435au:-HE/242X I : olba iindekimeclissfatnbeyniderHE/243 437ab,438ab: balkdannceyazlmtrVMK/437abkurulm,urulm:kurlm,urlm VMK/244438b crif bk:crif bkHE/245440ab-572aHEnshasndaatlanmtr.Bunshadas.193,439abile son bulur;s.194, 583ab ile336442Mferrih szleri can hokkasndanSaarlar incii mercan hokkasndanLetyifler dzerler drr-i meknn Okurlar sz yirine246 sihr efsunEger tavus grse per dkeydi itse tt247 ekker dkeydi445Ne kim nazk gzeller var cehndaDirilmi248 cmlesi cemc olm andaDkeli h u engl ivesi hb fatda cak u retde mahbbKara gzl gzel yzl periler zi Zhre cemali Mteriler448 zlfi turrasndan ln iderlerGl zre mg ile perin249 iderlerCemali gsterr tavusa cilve Salnmak gredrler ah- serveKerem kan v lutf issi vefalu Szi lezzetl hhulk afaluVMK 19a451Lebi lacl teni effaf billrBeni flfl yzi gl aln kafrBoy uzun bili250 ince teni ak Kucakda toptolu koltukda yumakKarak gamzesi caz kara Gzi ka kara cismi kar a454*Yzi glden gledr zlfi mglnGneden gklrekdr aydan aydnaba zlfine nkim ane eyler Gl zre mg canber dane eylerYzine baksa yz yl gz usanmaz Peri grse beerden tod anmazbalar.nk572ab-583abbeyitleriniiinealanksms.l84te bulunmaktadr.2464 4 3 b yirine;yerineVMK/247 4 4 4 bj-Qtger > ; ttrVMK/248 4 4 5 bdirilmi:derilmi VMK/2494 4 8 bperin:pr-nVMK/250452abili:beli VMK/337457 Kamu nazk gzel olanlar anda Ne yirde251ten var ise canlar andaGler yzl kamu gl-gun yanaklu Drer dil vel laclln tutakluHabe benl Huten tenl Hty Felekden indrr' sihr ile ay460Sa Hind gzi Kimr zi RmCemali emcine pervanedr mmYzi bedri sa ebrinde pinhan Sanasn kfr iinde gizl imn* Geyik gzler ile alan dutanlar Mahabbet oynayuban can utanlar463Ben urlar gice252 zeng yzindenKaparlar srmeyi cinni gzindenVMK 19^ Cehnun abki sohbet zarfiDzerler bir bakda bin herifiGnl sevdalan gzler hayali Efend v beg paa vebali466Birisinn kzl glden yanacAkk lacl ekkerden tutaadef az dii ll-yi terden Toludur drci yakt u gherden yakt ire ol drler belrr Grben rek ider yakt ile dr469Birinn gzleri nergis253 yzi glYana eravandur zlfi snblBenefe hatt u nesrinden cizar Sanda nafe-i mg-i tatarab n canbern zlfin tadur anasm kokus gl yapradur251457^ yirde:yerde VMK/252463a gice:geceVMK/253469a nergis:nergesVMK/338472 Birisi fitne kalu cadu gzl ekerden tatlu szl kend tuzluYzi glden yana nesterenden254 Teni nzklgi berk-i semendenBoyn n ssen-i azade benzer Boy hem kmet-i imde benzer475Birinn sa zulmet yana nrzi ser-h veli gzleri mahmr*Yzi aydan ar kend eker-leb Ol aydan nr alur her dnle kevkebVMK 20aKzl gller yanandan hacildranavber kametinden mnfacildr478*Birinn kalar gene aya benzerGalat didm Dtmki yaya benzerKaan kim gamzesinden can gzler Okn atar veli yayn gizler255Kemine ivesi can avlamakdur Geyik gz birle aslan avlamakdur481Birisi ac szl tatlu dillMferrih haiyetl muctedillSzi irinlii kand-i mkerrer Kardurmlebinden re ekkerTurunc- ham utanur ababndan Irsan bal tamar ekker lebinden484* Birinn gzleri mahmr nergisKim andan esrimidr ehl-i meclis*Muha256 carz reyhan hatdur Muhala berileri mgin nukatdurHuten gzlerine hindlar mi Karanfl danesi kfura dmi2544 7 3 anesterenden:neterindenVMK/2554 7 9 byayn]gizler:ybngzlerVMK/256485amuha:muhaisVMK/339487Birinn kameti serv-i revandurRevn ol kamete krane cndurTeni nzk eff baldr ak Bili nzk tene sermyedr sak257Bili ince durur yarn yass Mcerred bakmadur cna aVMK 20^ 490*Birinn gzleri cdya benzerKya baklar ahuya benzerHraman kameti serv-i revandur cAklkl lebleri rek-i Y emendr*zidr Hzr zulmet zlf 258 geys Lebi can emesinden gsterr u493Birinn zlfi reyhndur semen-syKpesi incsi Zhre yzi aySalm mg259 snbl hesinden Alm Zhre ayun gesindenYzi cennet banm nev-bahar Sanasn taze gldr lale-zr496Sze balar kaan kim ol perileradefden dr dkerler cevherllerSz ire dak dutarlar bin nedime Ururlar tacneler drr-i yetimeKaan kim ter tutakdan bal emerler Bakup huriler umakdan umarlar499Helavet gsterr syleyiindenKim an grmedi helva diiindeu bag umak durur anlar kamu hr anaydun zleri ay yzleri nrXHBeyn- fat-ehl-i mecr501Oturmlar af v zevk iindeMahabbet gsterrler evk iinde257488a effaf:iff VMK/ 488b,489abi l i : beliVMK/258 492a zlf :zlf VMK/2594 9 4 amg:mgVMK/340VMK2l bderler ciret cay u afalar Gehl lutf u keremler geh vefalarDkeli meclis alt dzilmi Gnller alup gzler szilmi504Szilmidr baklar mhennaLisan hzr u nukli mheyy260arb- lacl-i rengn cm- yakut Mevlz pste v badm u m ktKzl zm ekerl leblebiyle Sde ekker katar her leb lebiyle507Scinn iede grsen mizacnSanasn od ile u imtizacnTururlar sakiler serv-i revanlar Srer sarak hep devr ile anlar*urah kululinden cam ierler Herlf-i puhtelerdr lam ierler510unar her lahza bir ay yzl sakiKadeh eydr i olsun cay bakpimekdr iitmekdr rller Yimek imekde hrller perilerTolular devr ider hem sa u hem sol erler geh ana bu geh buna ol513Sunarlar birbirine n tolularDirerler sulu ulu eftallarNe eftal ki bir sacatda bin kez Eer ykler ile dirsen dkenmezKadehler crcasndan ba iinde u olm lacl reng rma iinde516Bnar olm akar yakt- seyyalY atursa sil alur ser-h der-hal*Kime kim cam ier mey can balar Gd-y ruh olur reyhan balar260 504b mheyya:mhennaVMK/341arabm caksi dmi gl yanaa Buharndan mferrihler dimaa519Kiminn nergisi meyden szilmiGl zre der dritmi dr261 dzilmiKimi mahmur kimi ser-h kimi mest Konular ry-ber-ry dest-ber-destderler ciret zevk temaa Temaadan kii toyar m haa522Biri dzmi nigr birle sohbetafa v cay ider hem zevk u ciret262Turunc ababn alm eline Toladurm elin muhkem biline263Mselsel zlfini boynna dakm Mahabbet264 odna u gibi akm525Kimi mackas yanna gemiNe klsun abr od canna gemiKomol gl yana zre yanan per azndau diler dudan265Emer n h gelr emdke ekker Nite kim bengiye palde-i terVMK 22a528Biri dadn alur bir meh-likadankarmlar iki ba bir yakadanki badem ii bir kab iinde Ya ekkerdr arab- nb iindeKii ger gnlegin aup araya Revadur dise u smaz araya531Gniil virmi biri bir h nigrekisi birbirin ekmi kenreToladurm ayak sarm bile kol Kucarlar geh an bu geh bum ol261529anergisi: nergesiVMK/519bder: drVMK/262522b ciret:sohbetVMK/263523b biline:belineVMK/2645 24b mahabbet: muhabbetVMK/265526bdudan:yanan VMK/342VMK 22b*Tudan emdrr kim derde emdr Gren anur ki yebrnhu-anemdr266534Biri mahbbnun dutm bileinNe dise yok dimez virr dileinKorni bin nz ile yzin yzine Kula urm anun tatlu szineKokular boynn per yzinden Gider bT-h oluban kendzinden537Biri bir servi boylu dil-rbayaGnl virmi nite kim lduz ayaKolim boynna klm hamyil Tablcatda olur hd serv mayiiKom leb ber-leb sine be-sine Budur varlk dahi ayruk nesine540Biri mahbbm dutm bilinden267Yapm zlfni koymaz elindenKarm teni tene cn cana Gs ggse v gnlek yabanaSde ekker katarlar bala ya Kalan bildgn durur baya543* Grenler tanlar zevk semcSanasn ay ile gn ictimacki tendr veli bir can olupdur Zihl ten can ile yeksan olupdurGnl n bir ola birlikdr iy yr Ki birlikden olur dirlik mesel var546Gehi cay u net u nz iderlerTarab ahengini h sz iderlerGehi seyrn iderler b iinde Nite kim huriler uma iindeKamu zlb sanemler dil-sitanlar Letayif glenine gl-sitnlar266 533b yebruhf-...:birruhVVMK/540a bilinden:belinden VMK/343VMK 23a549* Gnl urlar caz kabaklarKya baklar canlar karaklarGehl gl ydna mey n iderler Geh vz- blbl g iderlerSzilmi nergis-i mestne gzler Kzarm gl gibi meyden benizler552Gehl lutf u vefalar cm iderlerKeremden cka incm iderlerKenar u buseden her dem catalar zi Rml-neseb Trk-i Hatalararb u hid zevk af ok Dkeli vardur ill yok dimek yok555Boyunlar kolda v biller kucakdaaflar kesb iderler her bucakdaY anaklar pmesiniin ap apndan Dudaklar emmesinn ap apndanGrp paldenn gnli bulanur Veli eftalnun az ulanur558Hased iltr ana kand-i mkerrerDiman atladur helva v ekkerBu resme cay u n bl268 iderler Gren tahsln ider kim h iderlerpimekdr kuumakdur grimek Cehnda n budur bar drimek561Olur gzler grrse cakl hayranu ba umakdur anlar hr u lmnGzel huri pp lmn kumak Nerede kim olursa oldur umakcAceb h vakt imi vakt-i cvnl Diriga kadrini kim bildi kan564Gerek dayim ola ciretde kiiKi uma ehlinn ciretdr ii268559a nu5,[j,;nuunVMK/344Ne yirde gz grrse hub uret Gnl hd meyi ider ana zaruretCehan ire budur hep resmcadet Zih cadet zihi devlet secadet567Geer n kim yiitlik cnfvnGer bari bu gn hlkda anKayrma gnlni ad it heme Her ide Tanry yd it hemlerk sevdalar ko i idinme Cehanun fikrini tevi idinme570Sen ol cmri hisba sayma zinharKi dnya gafletinde gedi iy yarBilrsin dnyenn mihr vefasn Sre gr cay ile zevk afasmNe kim takdir ise hakdur geliser Nola nolsa gerek bari nolsar269573Gelesi n gelr h geldi gelsnOlas i olur nolursa olsun270Egeri hak durur tahvif tehdd Vel Hak rahmetinden olma nevmldx m Ser-agaz- dastanGel iy macnilere ret dzen yar Mecanl bahrna talup yzen yar576Szndr gevher-i kan- mecanTGetr ol can ilinden271 armaan gevher knsn gevher niar it Szn gevherlerini yadigr itzndr nazm iinde tatlu szl Szn tatlu veli lezzetde272 tuzlu269572ab.583ab;s.184deyeraldiinbusahife,584abilebalayans.194nnneyerletirildi. HE/572bnolsagerek br! nolsar:(silik)HE/270573a gelesi:gilesi HE;geldi:gelseHE/573*- olasi:(silik)HE/271576b ilinden:elindenHE/272578blezzetde:lezzetl VMK/345VMK 23DHE 184VMK 24a579Buyur tut diln klsun eker-rzOla bazarumuz ckun gibi tiz273Diln mifthdur genc-i ftha Balar b- hayvan cisme ruhaSznden274 eme-i hayvan hacildr uya kandur an kim tene dildr582Cehn glen olupdur gllerndenA ol macnl glin blb llerndenGnl n bu hitab g kld Mahabbet camn idi c kldHE 194Revan tt gibi gftre geldi275anasm blbli glzre geldi585Hakyk perdesin kef itdi yzdenDekayk cevherin nazm itdi szden276Eyitdi iy letyif macdeni sen Yce dut himmetn olma deni sen*Bu cevher cinsine n mterisin Taleb kl bu mi iken cevherisin588Gzn a gey kulak dut mstemic olPerian dutma hatr mctemic olO meclis kim iitdn vasfn anun Kamu dibacesidr dsitnunGel imdi dinle ol meclisde yacni Nazar kl kim nedr makd- macnlXIVengi kider-n meclis mT-nevzend277VMK 24^ 591Oturm bir alc saz elindealar bir sz- h-avaz elindeYigirmi drt ebrlim kl var Veli her klnun yz bin dili var273 5 7 9 3 ^5 ggadigil VMK/ 579bbazarumuz:hazarmzVMK/2745 g-jasznden:szinden VMK/275584a: siliktirHE/276 5 85aperdesinkefitdiyzden:siliktirHE/585bszden:yezdnVMK/585abmterisin, cevherisin:mteriysen,cevherisenVMK/277XIV: Ol meclisdealndu eng sfat HE/346593*Aadan saz ipek kllar daklmDeriden iistine yaku yaklm*Urlm278 at klndan perdesi var alar her namede yz lurdesi var*Yigirmi drt ucbe alt avaz On iki perdeden syler kamu rz HE 195596Makmt ire n seyran ider olArest cakln hayran ider ol279adas nazk vazesi ter Sanasn ba iinde blbl ter280cAceb ahengi var geh nerm geh tiz Mucairdr281 velkin fitne-englz599* Ne kim musiki vardur mmkin andaKamu tanif-i cAbd3l-mmin anda*Ne kim disen degldr282 ndir andan l grene cAbdl-kadir andanFigna baiaduka ol kadi ham iden kiiler olurlar epsem283602*Tarab-engz ider kavi gazeldenMeer ser-hdur ol cam- ezelden284 * * HE 196Neid avt u terklb teraneBasit285 ire neva-y cakane*Si darb u ar darb u zTr bemde cArab tasnifi nev-rz-286 CacemdeVMK 25a605*D-gah u hem si-gah u r-gahNihvend287 hseyn pen-gah278594a urulm:urlm VMK/279 596a seyrn:syrnVMK/; 596ab iderol:iderlerVMK/280597ab-598abarass.195debobraklmtrHE/597ater:hbVMK/597^ blblter:old mahbb VMK/281598^mucirdr:mecirdr VMK/282600adegldr:deildir VMK/283601ab: atlanmtr HE/284602ab: atlanmtr VMK/285603b basit:badVMK/286604a, 605a si:se VMK/604aar darbu:rdarb HE/604bnevrz-:nev-rz u VMK/287605bnihvend:nhvendVMK/347Hicaz u maye v nev-ruz u kuek Rekib zvl cuzzal u selmek*Dkeli prenn avt u makamn l zarb ile aklar tammn608* Dutar n perdesinde rast ahengOkur her namede yz cilm 288 ferheng*Geh terci0gehl ecr- mevzun289 Gehl beyt-i dier bin drr-i meknn*Mberkac290 yz dutar eh-naz iinde Nhfte perdesi var saz iinde611*Ne yz kim nagme-i cuk ider oliden takatini tk ider ol*Kaan kim zir-kede bem dutar ol Mahabbet ehlini hurrem dutar ol291*Anun beste-nigrndan nigarln Uurlar remz ile nak u nigarn614* Kaan gerdaniye vze eylerGnl hurrem klur cn taze eyler292*cIrk ahengini n yad ider ol Siphan ire ok feryd ider ol293*Bzrg ahengini klsa nevadan Uar kular indrr hevadan HE 197617* Kaan bir294 hrde alsa pi-revdenHerifi birle can oynar girevden*Eger bir perde asa bselikden Haber virr snk ire ilikden295288608a,610adutar:tutarVMK/ 608b cilm:drlVMK/289609a: atlanmtr.HE/290610a mberka0: mberrac VMK/291612azr-kedebemdutar:zr-kedyimdutarhHE/612bdutarol:dutarhHE,tutarol VMK/292614avze eyler:vz iderolVMK/;614a ve 615a: atlanmtr VMK/293615b: 614b yerine yazlmtr VMK; siphn:sifhnVMK/294617a bir:kimVMK/295618b snkire ilikden:slkire iligdenHE/348VMK 25^ *Ne vaktin kim nevaht eyler revahDinerler terk iderler szi296 sav620*Eridr dinleyen ahun dimanUyarur istimc can iran297Anun avazn n g iderler afdan cakl u298 can b-h iderlerGehl ser-h olur geh aylurlar aar cakl u gider g299 baylurlar623Geh szler yandan yir ulanurGehl gkler rlden yankulanur300Anun vecdinde evk301 ile tururlar Semac u raks iderler arh ururlarDenizdr302 tam anlar zevrak olm Anun mevcinde hep mstagrak olm626Ana303 hayran olup cmle halaykAyk ser-holur ser-hlar aykder bir saz ile her demde bin sz Dili tansuk304 zi syler Caceb szSzinn macnlsin carifler anlar Vel hayran kalur na-dan u305 tanlar629n ol hurrem olur anlar sevinrGnller ad olur canlar sevinr HE198afasndan ayet germ olurlaridp ta barlar nerm olurlar619a nevaht:nvahtVMK/ 619b szi:szVMK/297620b irn:ernVMK/298621bu:-VMK/299622b cakl u giderg:cakl gider gehVMK/300623ab: 624^ile yerdeitirmitir HE/623b yankulanur:yanklanur HE/301624a vecdindeevk:evkinde vecd VMK/302625adenizdr:denizden HE,denzdrVMK/303626a ana:eger VMK/304627a demde:demeVMK/ 627b dili:vel VMK;tansuk:tansk VMK/305628b u:-VMK/349Gnller srrn andan fa iderler Ana tahsin okup306 -ba iderlerVMK 26a632Kamu gizlleri peyda klan olKamu caklar eyda klan olSrahi ba salar avaz birle Kadeh hn-abe alar saz birle307* Meer bir cddur308 kim okur efsn Nie leyli anun ckmda mecnn635afasndan olur am-gn ferah-nkSemacndan iderler cbbeler kNevas holua eyler309 delalet Komaz hatrda bir zerre melletGehl feryad u geh zari klur ol Veli ck ehline yari klur ol638Dkeli hurrem ol derd ile inlerniler her kii kim an dinlerGehl cakl gider gi dirilr Diri lr veli l dirilr310cAceb dardur ol kim giderr h Cierde od yakar kim kan ider c641Gnle kor311 braur cana kor kzNe iitdi kulak grdi ne hd gzBell her kim grr ol yzden an Gidermez gzin andan gzden an HE 199Gnl varmaz kim an terk idesiKatma kim gelr gelmez gidesi644Ana eydr kamu cak niyaznAna karu ider macka nazn306631bokup:idp VMK/307633abvz,saz:vz,saz VMK/308634acddur:czdurHE/3096 36a holuaeyler:hlaiylerVMK/3106 3 9 a cak]jgidergidirilr:caklgiderrgehdirilrVMK/311641a kor:odVMK/350VMK 26b Anun erhinde rahun inirah Ana ba indrr can u srahiAna karu szer nergislerin312 gl Ana karu ter glende blbl647cAceb ttldr ol turm eker yirY a313 blbldr meer gl-berg-i ter yirEger blbl hezar okursa destan Anun bir hur d esinde deng hayranGgercin fahte kumrl v drrac Anun bir namesine cmle muhta314 HE 200650Anun avazna kular erlerKamu b-h olup yire derlercAceb pervanedr yanar yaklur Gehl feryad ider geh nale klur315Anun derdini kim maclm ider ol Eger ta ise gnlin mum ider ol653Nevas indrr gk Zhresinidar gk Zhresinn zehresiniAnun her fitnesinde sihr-i Hrt Anun sihrinden316 alm fitne Mart* Kaan kim sz ile her sz kim eydr Y a317 yakt- mferrihdr ya meydr656Okur her namede yz drl ecrKi her beytinde bir sarak sci varDima ter dutar318 vakti h eyler Mizac germ cakl ser-h eylerVMK 27aNe kim sazende v gyendelerdrAna kullukdur319 hep bendelerdr312 646a nergislerin:nergeslerin HE/313 647b ya;neVMK/314 649a^densonra s.199da bo yerbraklmtr.HE/649^namesine:namesindeVMK/31565lb geh nle klur:geh yaklurVMK/316 654a fitnesinde:fitnesidrVMK/ 654sihrinden:sihrinde VMK/317 655akaan kimsz ile:sanasn derd ile HE/ 655^ ya:ki HE,VMK/318 657a ter dutar:terdururVMK/319 658^ kullukdur:kullkdur VMK/351659Kaan kim eng urur ahenge ol sazder gyende bu icri ser-gazXVicr-i Terci0320Getr saki u y^kt- revan Ne ykt- revn kt- revamGnl ylnesi rhn gdas Arest mezhebince rh- sam662Dimagun kuvveti caklun afsMesiha milletinn tende can321 HE 201Dz iy mutrib neva-y eranmSz iy saki arab- eravan664Tolu sun sar tecdld idelm322Ne kim fevt old dn meclisde an ol ab- hayatun erbetinden323 Kim andandur hayat- cavidamKayurma324 zahid-i hkn szinden Ki diye bade n itmi flanl667Yi i h ge ki sultan devridr bueheneh mir Slman325 devridr buBu gn kim cay ile ciret demidr arab u ahid sohbet326 demidrVMK 27^ Zihl ferhunde tlic baht- meymunSecadet sacati327 devlet demidr670* Glistan vaktidr gl mevsimidrBahrun fal hd rahmet demidrKi her bir cka328 mack ile h Kenar u bse v halvet demidr32 XV:Ol eng okudu rr-itercf HE/.321662ab:663aile yer deitirmitir.HE/ 662a afas:afasn HE/322664a idelm:id elim VMK/323665a erbetinden:merebinden HE/324666a kayurma:kayrma HE/c ._325667a ge:gi HE, VMK/ 667b eheneh mr Slman:ehenah han Suleyman VMK./326668a kim:-HE/668b sohbet:ciret VMK/327 5 5 9 bscati:scatVMK/328671a cka:k VMK/Getr sak kadeh reyhan toldur elm rh kim rahat demidr329673Eger dn gedi yarn gelmeypdrGanimet dut330 bu gn furat demidr HE 202arb u ahid 331 furat ganimetafa sr vktidr zevk it demidrYi i ho ge ki sultan devridr bu eheneh mir Slman332 devridr bu676Kadeh n eyle bir ho yar elindenHua sevdgn dil-dar elindenKi zehr isen olur tiryak-i ekber Duda lacl-i ekker-bar333 elindenSci erbetdr ol irin azdan Diken gldr yzi gl-zar elinden679Anun kim cam ip serh degldr334Kadeh hn-abe alar zar elindenSrahi halini bir or azdan Ki ne kanlar yudar huyar elindenVMK 28aBuyur mutrib neva klsun hseyniKadeh sunsun bt-i cayyar elinden682Eger cadl eylemez olursa sakiAyag alma sakn zinhar elinden335Yi i h ge ki sultan devridr bu ehineh mir Slman336 devridr buBilrsin yok cehnun ictibarn Ganimet dut337 bu gn sen elde varn329672ab: 674abdensonrayazlmtr.VMK/ 672brah:ruhi VMK/330673a yarn:yrunVMK/673b ganimetdut:anlmetdr VMK/331674au,: -HE/332675age: gi HE/ 675b mr Slman:hnSleymanVMK/333677bduda:tuta VMK;lacl-i ekker-br:lacl ekker yrVMK/334679adegldr:degildrVMK/335682ab: atlanmtr.VMK/336683a ge:gi HE/ 683b mr Slmn:hn Sleymn VMK/337684a ictibrn:ictibrVMK/ 684bdut:tut VMK/353 HE 203685Sabahn ihtiyar it baiindeAalar glgesinde u kenrmBir iki ehl-i dil olsun nedlmn Herif 338 mutrib saki nigrnBuyur saki getrsn cam- yakut arab- lacl-rengn339 h-gvrn688Benev340 n kl yzn gl olsunHacil kl ba- cennet lale-zarmTolu huyra sun341 la yackl olsun Kadeh mahmra vir yazsun humarnBu gn kim aflet ile gedi vakti Pelman a klmaz ana yarn691Yi i h ge ki sultan devridr bueheneh mir Slman342 devridr buGel iy can paresi kim can senndr Hired ck gnl hayran senndr343VMK 28^ Melahat mlkinn sultn sensinGnller taht iy sultan senndr694Eger naz u cefa klsan yiridrVeger344 lutf eylesen ihsan senndrGerek ldr gerek dirgr345 kulunven Ne kim hkm eylesen ferman senndrBuyur saki tolu peymne unsun Bu gn kim cahd ile peyman senndr HE 204697Sikendersin a346 ol ab- haytHzrsn eme-i hayvan senndr338686bherf :herlfnHE/339687b lacl-rengn:lacl-rengn-i VMK/340688a benev:be-n VMK/341689aun:virVMK/342691b699bmr Slmn:hn SleymanVMK/343692ab,694b,695b,696b,698bsenndr:senindrVMK/344694a yiridr:yeridr VMK/694b veger:egerVMK/345695adirgr:gldrVMK/346697a a:i HE/354Eger Keyhusreviin devran gedi Sleymansn bu gn devrn senndrYi i h ge ki sultn devridr bu eheneh mir Slmn devridr bu700ab seyr itdi nahlistniindeGl-efnlk klur bustn iinde347Bu gn gl vaktidr evde oturma Y aramaz Ysuf ol zindan iindeSabahn seyr idp gl-zara var kim iekler saf dutar meydan iinde703Buyur saki getrsin cm- yakutelim rah- h-reyhn iindeCemln oncadur gl kim alsun Hayln nak kalsun cn iindeVMK 29aLetafet gevherinn kn sensinSana benzer gher yok kn iinde706Bi-hamdPl-lah bu gn devran senndrSre gr devrni devrn iindeYi i h ge ki sultn devridr bu eheneh m? Slmn348 devridr buYzn glendr iy engl hemie Biter hsnn banda gl hemie709Yzn gldr gzm ebr-i baharEger ben alayam sen gl hemieCemln taze glden glen olsun Oksun349 medhni blbl hemieKadeh devr eylesn devrnde sak urhl sylesn gulul350 hemie347700ab-707ab: atlannutr.HE/3487 0 7 bmjr Slmn:hn SleymnVMK/34971b oksun:okusun HE/350 7 j j bulul:kulkul HE /712Alsun gllernden351 perde dayimilsn cam iinde ml hemieHasdun cmrinn nakdin yitrsn Secdet gencini sen bul hemie352Kulun Dacl sfat karunda dursun353 Sana kol kavurup bin kul hemie715Yi i h ge ki sultan devridr bueheneh mir Slman354 devridr buVMK 29^ Bu resme her biri bir icr-i arraOkur hem n ider yakt- hamra HE 205*Geh terci^ geh ecar-mevzunKi her beyti deer bin355 drr- meknn718Ne drl saz kim var dnyede hepO meclisde dkeli var mretteb356Aha357 dem-sz olup aheng iderler Anun fikrinde cakl deng iderlerY annca cd u eta destiyn Rebab eyler figan nale zari721Kimi aheng ider kimi dutar defKimi gyendedr kimi urur kef358 HE 206Anun sazna oynarlar oyunlarAz am egilmidr boyunlarder her lahza bir359 avaze bnyad Gren tahsin okur dir aferln-bad724cAceb saz u Caceb sz 360 Caceb yengAn her kim grr hayran olur deng351712a gllernden:gl yznden HE/352 7 i 3 ab.atlanmtr. HE/353 7 2 4 adursun:tursun HE /3547l5a ge: gi HE/ 715b mir Slmn: hnSleyman VMK/355 717a --VMK/7l 7b deeer: deir HE; bin: bir HE/3567igab_7i 9abarasndas.205debo yerbraklmtr.HE/718asaz kimvardunyede:kimsaz vardnyda VMK/ 718b o:uHE/358 721abdensonras.205deyine boyerbraklmtr.HE/721aiderkimi:iderney kimHE/ 721b urur: vururHE/359 723a bir: bin VMK/360 724a saz u,sz :saz ol,sz olHE/^Grben fikre taidum tana kaldum Cehn bir361 yana ben bir yana kaldumDidm vardur bunun bir drl hali Degl macni her retde hlT362XVISu3l kerden-i D0! be-eng363727Su3l itdm eya sz- h-vzKi sensin cak u ma^ka hem-razVMK 30aNe lucbetsin ki miln364 yok cehandaEyitgil bu tlmun genci kandacAceb kusn ne h nazk tersin Ki blblden dahi vaze-tersin730Klrsn calemi Hdhd gibi seyrSleymansn okursn Mantku3t365-tayrBu ku dilin sana kim gredipdr Sana bu terbiyetler kim idipdrNe yirdr ikllmn kandan gelpsin Meer sen calem-i candan gelpsin366733Nedr nm u nianun bell adunCehnda var m maksdun muradun HE 207Neredendr zn kimlerdr alunNedr nevcn nedendr cins falun367Herlfn kim durur yoldaun in Bu yad illerde kimlerdr bilin736Nesin kimsin y-hd368 kimn nesisinKi hikmet gencinfi genclnesisincAceb cinnT misin y-hd ferite Ki szun sz ile olm sirite361725b cehnbir:cihan HE/362726b hli:h hecesi yazlmamtr.HE/363XVI:Denge sulitdgi keyfiyyet-ihlinden HE/364 7 2 ga miln: mislinVMK/365 7 3 gb mantkili : mantken VMK/366 7 3 2 ab gelpsin: gelipsin HE/367734a^ ,735ab arasnda s.207de bo yer braklmtr. HE/ 734a kimlerdr:kandandur VMK/368736akimsin y-hd:kimsin kimy-hdHE/357Seni tanlar gren erkek diiden Ki deng olmdur avazun iiden739Baun birdr veli yz bin diln varcAceb glsin ne nazk blbln var369 HE 208Ayaun baludur boynun mukayyedBiln bgri kara370 saun mucaccedVMK 30^ zn bende veli azade benzerGeda-ret veli eh-zde benzer742Kamu syledgn kavi u gazeldenKara kadan kara gzden gzeldenSznden anlanur ok cilm cirfn Mselseldr saun zlfn371 perianDiln yrk szn de st372 lak n ad zndr nie am-nak745Bu ah u nle v zar nedendrBu feryad u figan bari nedendrSeni bu cilme stad eyleyen kim Sana tasnifi373 bnyad eyleyen kimBu h halet374 bu gn kim sende vardur Getr gster cehanda kanda vardur748Bu esrar sana kim fa idpdrKi can tasvirine nakka idpdrSana bu ancat tacllm iden kim Sana bu szleri tefhim iden kimzn dvneler cevkine ser-dih Saun meftl zn eyd mvellih375751Tarab ehliyisen am-gn oturmaSebk rh ola gr376 sengn oturma369 739ab>den sonra s.207de bo yer braklmtr. HE/370 7 4 0 b biln: belnVMK;kara:karVMK/371743ac-m;dr]VMK/ 743b zlfn:zilfn VMK/3727 4 4 ast;cstVMK/373 7 4 5 btanf:tanfe H E /374747a halet: hlt VMK/375750ab: atlanmtr.VMK/376751^ola gr:ol gern HE/Eger am-gm isen ad nendr Bu ciret kayd bnyad nendr377 HE 209cAza ehliyisen cay u netunNendr kimseden yok ihtiytun378754Mucirler bile hem-dem nedensinaf v zevk ile hurrem nedensin379Kur380 kocaysan olanlk itme Kirime gsterp fettanlk itmeEger olan isen pTrne ret Neden arkan iki katdur zarret381VMK31a757Diln efsun okur sihrn m3eirBilrven sende vardur bir Caceb srMeer sen shir-i mutlaksn el-hak Her382 ide gsterrsin sihr-i mutlakGel imdi lutf kl iy sz- dil-sz Bu gn cuka gster rast rev-rz760Mberkac perde ire klma eh-nzGtr yzden nikab a perdeden rzO erbetkim sen idn crcasndan Tevakkuc iderem bir crca senden383Katunda mkilm var hail idivir ZamTrm gzgsin384 saykal idivir763Killd a hikmetn genclnesindenKi hhatdur gnl rencine senden385Beyan it vaf- haln derd-i dilden Gnlden rz almaz illa386 dilden377 752ab; atlanmtr. VMK/378753a caz:azVMK; netun:nitun HE/753bihtiytun:ihtiyacun HE/379754a mucirler:me'irlerVMK/ 754bhurrem:hem-demVMK;nedensin:nidensin HE/380755a kur:karVMK/756ab : 758ab beytinden sonra yazlmtr.VMK/ 15(Pneden: niden HE/382758b her:kim HE/383761bcrca senden:crcasmdan VMK/384762a katunda mkilm:katndamkilimVMK/762b gzgsin:gzgisinVMK/385753b rencine senden:renclnesindenVMK/3S6 764b i:belkiVMK/ocnXVHCevab daden-i eng Cala3l-icmal387 HE 210Yigirmi drt drl dilden ol sazFigan u nle kld ekdi vaz766Eyitdi dinle iy sultn- macnSzn nazm gher sen388 kan- macnlBenm ksam uzun derdm kdr An hail eylemek gey mkil idrVMK 31^ Eger bir emme srrumdan tuyasnDkelin terk idp bana uyasn769Benm hlmde ret tercmandurBeyan itmek ne hacet kim cayandurVeli n kim sorarsnbinde birin Diyeyim dinle an389 st rn771Bana390 bu gn cehnda eng dirlerLakabda eng-i h-aheng dirlerBiz evvel drt yaruz her birimz Bir iklimden bir ildendr yirmz391pek kldur dahi ah derisi Dahi u serv aacdur birisi774Biri bu at kl kim peremmdrEnsm am-gsarum hem-demmdr392pek kllar ki grdn sz iderler alcak zlr bem avz iderlerDeridr kim aga zre yaklm u kllar perdelerdr kim daklm777Dkeli drt yanz yokdur393 ayrukEgeri bizde hikmet okdur ayruk38 7X V I I : - H E /388 7 6 gb ghersen:gherdiir VMK/389 770b dinle an:an dinle VMK/m 2L.HE/772bWmde:VMK;y i * HE, birim,VMK3^2 774ab peremmdr, hem-demmdr: peremimdr, hem-demmdr VMK/393 7 7 7 a yruz yokdur:yruz bir yokdurVMK/ HE 211 Birmz drtdr illa drdmz bir Gnlde uamuz bin derdmz394 birBenem calemde ol eng-i ho-aheng Ki can tasvirine395 nakum ider reng780 benden feth olur bab- hakikat396Bana uymdur ahab- tarikatVMK 32aKatumda muctekif her rind crifSzmden mnkeif drl me^rif397Kamu meclislern benden afas Kamu dertllern benden devas783Cehn halk beni can ile isterNazlrm grdgn var ise gsterSelatin ohbetinn hem-demi ben Havatin perdesinn mahremi ben398 HE 212Kamu begler baha izaz iderlerBeni halvetlere hem-raz iderler786Egeri cavret olan hem-seriyemVeli cavretden olandan berlyemKamu sazendeler yanumca yolda Kamu gyendeler nmde399 kor baKatumda400 Zhre bir engi halayk Dilerem olmaya ahenge layk789Nedimm mutrib gyendeengiHerlfm ser-h u401 mahmur u bengiGidersem gtrrler omuzna Oturursam oturdurlar dizineKulaum burup zlfm ekerler nme nukl in ekker dkerler394 77ga birmz-, birimz HE/ 778b gnlde: gnlden VMK; derdmz: drdmz HE/395779a benem:benm HE/ 779btasvirine:takririneVMK/396 780a hakikat:tarikat HE/_ _,397 7 8 i abile 782ab arasnda s.211de bo yer braklmtr.HE/ 781a katumda: katmda VMK/781 szmden:szmde VMK/398 784abbeytindensonra s.211de bo yer braklmtr.HE/399737bnmde:nimde VMK/400 7g8a katumda:katmdaVMK/401789b ser-h u:ser-h VMK/792 Gzel olan gibi aldap dzerler Virrler hilcat ile sm 402 zerlerEtegmi dutan komaz elinden Nite kim hblar ince bilinden403VMK 32^ Eger n-geh yanlsam kil kalmRevn vcibdutarlar gmlm404795Ne sz kim bana hem-dest olur olBenm crcamdan esrr405 mest olur olKula halkalu def eski yrum Rebab klk yanumca destiyarum406Bana eta v cd heng iderler Nereye407 gsterrsem yol giderler HE 213798*ki gzini drt idp katumdaBilini408 balam ney hizmetmdeNe rh-efzeger409 cn-perver olsa Y araur meclismde aker olsaEger zrl klur ny-i cIrkl Benm ckumdadur derd-i firak801Beni tabi u duhul dyim gerlerDuruban410 karuma ggsin dgerler*Benm pedemde bir vze munl Kulum gyende girdm muganniEgeri seyr ider her resme kanun Veli benden grr dab u411 knun804itd feylesf-i z-fnmBenm ckumda dzdi ergann402792a aldap:dyimVMK/ 792b:-HE/403793b nitekim:nicekimHE;bilinden:belindenVMK/404794a n-geh:n-ghVMK/ 794bgmlm:gimlmVMK/4057 9 5 besrr;esrir VMK/406796a halkalu:halkal HE/796bdestiyrum:destiyrmVMK/407 7 9 7 bnereye:nireye HE /408798a katumda:katmdaVMK/798bbilini:beliniVMK/409799a eger:gerekVMK/410 ggjbduruban:turubanHE/411803a egeri:eger HE/ 803bgrr:dutarVMK;dbu:db VMK/362*Egeri sihr ider nazk kemane Benm bir namem eh kem-ter kem ane412* Benm darb ulmden413 egane Gelr tacTmider kavi teraneVMK 33a807Kaan perdemde414 esrrum tuyarlarGelr bu cmle hep bana uyarlar*Ne yirde var benm szum gibi415 sz Ki gsterde hazan faslnda nev-rzBanadur cilm-i msik catay Ki yokdur nakumun calemde tay810Benm tasnif iden kavi azellerBana ck kamu nazk gzeller HE 214Tarab-englz idp ck u416 hevesdeNevalar gsteren her bir nefesdeDilmdr Pars Trkl v Tazl417 cIrak seyr iderven hem Hicaz813Ulmdr benm her ala bnyadNeide avta hem terkibe tad418Benmle vecd ider plr-i mncat Benmle zevk ider rind-i harabatHerlfm ohbetmde rind evb Mrtdm halvetmde mest kalla419816Y rrem ilden ile fa u mehurGiceler420 mest bengi subh mahmurarab u emc ahid kanda kim var Benem ser-halka ol meclisde iy yarMzeyyen ck ehli dirnegmden Mahabbet421 nsha alm rnegmden412 gQ5 bnameinenkem-ter kemane:namemnkem-terkemneVMK/413806a darb u:darb- HE;ulmden:ulmdeVMK/414 807aperdemde:perdemdenHE/415808a yirde:yerdeVMK; gibi:bigiHE/416 811a cku:ck-VMK/417 g i 2 a dilmdr Prs:dilmnPrs HE;Trk v Tz:v TrkTazVMK/418813ab: atlanmtr.VMK/419 815ab herlfm,mrldm:herTfem.mrdemVMK/420816a ildenile:il iindeVMK/ 816 giceler: gecelerVMK/363819 ular kim cka teslim itdi varn Komdur ck elinde ihtiyarnekerler cevr ile her dem cefasn Veli benden bulur zevk afasmVMK 33^ Benmle eglenp aram iderlerMahabbet tovsenini422 ram iderler822ularbir gzel ret severlerAnun valna irmekde iverler423Haylin munis eyler dilde zikrin Gzinde nakn gnnde424 fikrin HE 215Olarun derdine derman iden benY rek yakup425 cierler kan iden ben825Gehl cak dilinden tercmanemGehl mack ile ben hem-zebnem426Benem hem-derd olan her drl hale Gnlde nak iden fikr 427 hayaleular kim hazz alur her dem sciden u zevki tatludan tacm428 acdan828Egeri cm- lacln n iderlerVelikin benden esrp429 c iderlerBenem zevk ehlinn evkinde alet Gnl n kad ider430 benden delaletular kim bengllerdr yirler esrar Tuyar her perdeden yz drl esrar831Kaan kim fikr ile hayran olurlarFeragat mlkine sultan olurlar421818a ehlidirnegmden:cemci dernegmdenVMK/ 818bmahabbet:muhabbetVMK/422821btovseninirmiderler:valnairmekdilerlerVMK/423 822ab: atlanmtr.VMK/ 822aseverler:sverler HE/424 823bnakn gnnde:naknu gnldeVMK/425824^ yakup:yakp HE/426 825a ck:mak HE/ 825b zebnem:zbnemHE/427 826a drl:dr HE/826b gnlde:gnlden VMK;fikr:fkr-i VMK/428 827b tacm:tucmVMK/429828a !ln:lacl VMK/828bvelkin bendenesrp:velkinesrp HE, vel benden dbenVMK/430 829bider:ide HE/364Semacumdan gidermezler kula Benem tertb431 iden yabis dimaular kim zhd takva kld cadet der halvetde ok tacat432 cibadet834rdet retinde macnevilerTasavvuf gesinde mnzevilerVMK 34a* Benm bu vecd hlatum grrlerKamu tacatlarn433 yile virrlerSemac u raks ururlar evk iderler Semcumdan safa v zevk iderler HE 216837Anun kim hazz var nazk gzeldenDutup ahid etein koymaz434 eldenSer-az idel ben pl-revde Nie seccadeler kalm girevdeNie flleri hammr idpven Nie tebihi ben znnar idpven435840Nie halvetleri mey-hane dzdmNie kandili ben peymane dzdm* Kaan tanlf idem kavi terane kar glbangm436 evc-i asumnePerl dlvanedr avazum ile Ferite gkden iner sazum ile843Kaan kim Zhre engin enge urdBakup Hart u Mart an grdi437itdiler derdm ma-cerasm Odumdan yakdlar ckun erasn438Gidp cakl bandan kend gden Ben indrdm yire sihr ile gkden431832b tertb:tertbVMK/432833atakva:takv HE/833btcat:drliiHE/433835ahltum:halatm VMK/ 835btcatlarn:tadatlarVMK/434837bdutup:tutupVMK;koymaz:komaz HE/435839a hammr:hummrVMK/ 839ab idpven:idipvenVMK/436841b glbangm:glbngimVMK/437843b grdi:bezdiVMK/438844b odumdan:odamdanVMK;rasn:ersnVMK/365846Beni efsun idp cilm 439 hnerdenBenmle kd gge Zhre yirdenFelekde imdi kim var Zhre ylduz Benem440 saz anun her gice gndzVMK 34^ arb imek ahid kumak imdrGzeller kanda kim var yoldaumdur441849Kaan mey-haneye girsem si-rzeGnl virsem nigar- dil-frze HE 217Ururam taa tevbe iesiniKoram442 bir yana zhd endesiniOluram rind carif la-bal Ne443 mzdi fikr iderven ne vebali852Ezelden dmenmdr444 zevk u salsKatumda pe yokdur car u namsAnun kim macrifetden yok vukf Hua kim ola zerrak flMacza3llh olardan gey kaarven Grrsem ta atup toprak aarven445855Riyanun revnak ksid katumdaKi her n-ehle yol yok ohbetmde446Aarven ehl ninde gizl rzum Zira447 anlar bilr nazum niyazumBeni hem-raz idinmez illa carif Kim olmdur benm srruma vakf448 HE 218858Kimn banda sevda cilleti varTablbem eylerem derdine tmar439846a cilm:cilmiVMK/440 347a yjiduz:lduz HE/ 847^ benem:benmHE/441848a ahid:ehd HE/ 848a^imdr,yoldamdur:iimdr, yoldaumdur VMK/442850^ koram:korumVMK/443851bne:-VMK/444852a dmenmdr:dmenimdrVMK/445854^ aarven:saarven HE/446855^ yol yok sohbetmde:yir yok hizmetmdeVMK/447856b zira:zireVMK/448857ab beytinden sonra s.217deboyer braklmtr.HE/ 857b benm:benimVMK/366Kaan kim sazumun suz belrr Deller ulanur ulu delrrKopar her geden bin ah u efan Tacaccbden kalur hep deng u hayran449VMK35a861Talur cakl u h450 ayruk dirilmezKalur bl-hd veli lmez dirilmezBenm vzumun451 terdr ads Gnller kutdur canlar gdasNe vaf itmek gerek sen hd bilrsin afasm srp zevkin bulursn452864u yirde kim ala sazende h-sz453Ser-aazeyleye mutrib h-vzGnlde derd ola gzde haylt Banda ck ile454 sevda v halatDahi sarak una bir hb elinden Hua sevdgn mahbb elinden867Anun hlum vaf itse olmazcbaret karandan455 vafa gelmezAnun krnesi canlar gerekdr Sana canlar bana anlar gerekdrZira456 anda afa var candan artuk Gher var kymeti bin kandan artuk870afas olmayan can niderlerGaraz gevher durur457 kan niderler HE 219afa ehli bilr zevkin afanunNite cak bilr kadrin vefamn449860a geden:gedeVMK/ 860au:-VMK; tacaccben:tacaccbde HE;u:-HE/450861a cakl u h:cakl h VMK/451862a vzumun:vzemnVMK/452863b bulursn:klursn VMK/453864a yirde kim:birdemkimVMK; h-sz:h-vz VMK/454865b ck ile:ck olaVMK/455867bandan:anda VMK/456869a zir:zireVMK/457870b gevherdurur:gevherdroiHE/367Benem ck aleti eng-i ciger-suz Mahabbet micmerinde cd- ter-sz873Y aum sahralar derya klupdurOdum deryalar sahra klupdur458Benm dercjm ki smaz vasfa.erhe Barlar ba idpdr459 sine erheVMK 35bitmek birle buldun bunca halatEger gresidn heyhat heyhat876itmekden olur grmege ok farkKi bu sahilde ol deryadadur460 garkitmek bir haberdr cilm-i mutlak Veli grmekdedr461 caynel-yakln hakZira bilmekde var gerek yalanun Veli grmekde yok ekkn gmanun879Meeldr bildgn iynr- dldeende462 key bved hergiz dldeCemadiysem ne var retde zahir Veli lutfum ne cndur bir gr ahrSzm can srrn akare eyler Gnl gynklerine are eyler882nildm hep haberdr can elinde463Bu gn Ysuf benem Kenan elindeVesile clem-i ervaha benden arab- macrifet akdaha benden HE 220Me3am mtemil mutlak zmdeLetayif mndericyacn szmde464885Slk itmi kamu yollarda seyrmbadet-hane-i kuds ire deyrm458873ab: 875ab beytindensonra yazlmtr. VMK/459874a vafa:vaf u VMK/ 874^ idpdr:idipdrHE/460876^sahildeol deryadadur:shildedrolderyada HE/4613 7 7 b grmekdedr:grmekdururHE/462879^ ende:inde VMK/463882a elinde:elindenHE/464884abzmde,szmde:zmden,szmdenVMK/368Mncat ehli benden zevk vecdi Hrbat ire benven eyh-i NecdlVMK 36a888891 HE 221894XVI I I895896Benem emmrenn fknda alet Benem levvamennzhdinde haletDekayk remz idp ck u hevesde Hakyk kef iderven her nefesdeBeni kim can kula birle dinler Eer mermer ola derdmden inlerAnun kim vecdi yok carif degldr Benm derdmden ol vakf degldr465Benem ck ehlinn derdine derman Benem zevk ehlinn hkmine fermanDilm kldur veli klca hatasuz Dilmden gelmedi klca466 hata szBilr halmden467 ol kim hem-nefesdr Herif olanlara bir harf besdrEger sorsan hakikat hlm ubu Dkeli ser-gzet ahvlm ubu468Su3al-iDa^-idier ^la^-tafll be-eng469Sual itdmgir470 iy yr- ck Y olnda cahd muhkem kavli sdkBell sensin bu gn eng-i h-avaz Dkeli mezheb milletde h-saz471*cAceb kusn tersin Dvd-elhan Diln bilmez senn illa SleymanNe kim didndkelin hak didn sen An kim hak durur mutlak472 didn sen4658 90abdegldr:degildrVMK/4668 9 2 blolca:hergiz HE/467893ahalmden:hlmiVMK/468894abubu:ibuVMK/469 XVIII:DT ikinci sul itdgi engehaklkt-hlindenHE/470895a gir:yine VMK/471896a bel:vel HE;h-vz:h-heng HE/896bh-sz:hem-reng HE/472898adkelin:dkeli VMK/898bmutlak:el-hakHE/369VMK 36^ 899Ne sz kim syledn gerek473 buyurdunKamu ekker yidn gkek buyurdunVellkin474 ben uamven be-yet Bu bir erbet bana klmaz kifayetFiraset ehli her sze inanmaz k susayan az uyile kanmaz902Nie bir gz ucndan gamz idersinaret gsterrsin remz idersinBir az szde bunca dilern var Delim diller bilen ok nesne anlar her bir perdeden yz gsterrsin u bir yzdr ki bin yz gsterrsin905Diln kldur veli ok475 kil kalnKii bilmez hakikat vaf- ha