(atlas of the netherlands flora 1) j. mennema (auth.), j. mennema, a. j. quené-boterenbrood, c. l....
Post on 07-Jul-2018
218 Views
Preview:
TRANSCRIPT
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 1/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 2/228
ATLAS
OF
THE
NE
THER
LANDS
FL
ORA
1
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 3/228
ATLAS OF THE
NETHERLANDS
FLORA
1
Extinct and very
rare
species
Edited
by
J.
Mennema, A.
J.
Quene-Boterenbrood & C. L. Plate
With the collaborarion of
F. Adema, R. W.
J.
M. van cler Ham,
Th.
A.
Hattink, P.
Heukels,
P.
Smit,
B.J. M. Verschoof & E.J. Weeda
Springer-Science+Business Media,
B.V.1980
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 4/228
©
English edition: Springer Science+Business Media Dordrecht
Originally published by Dr.
W.
Junk bv, 's-Gravenhage in 1980
Softcover reprint ofthe hardcover 1st edition 1980
The Atlas of
the
Netherlands Flora bas
been
compiled by the Department of
the
Netherlands
of the Rijksherbarium (Leiden) in cooperation with the Department of Environmental Statis
the Central Bureau of Statistics (Voorburg), financially supported by the Ministry of C
Recreation and Welfare
(Rijswijk).
English translation: Prof.
Dr. J.
Kuijt (Chapter 3: Miss
S.
McNab).
Illustrations:
P.
Heukels, C.L Marks, E. Vijsma.
All rights reserved. Nopart of his publication may be reproduced, stored n a ret rieva l syst
transmitted in any form or by any means, mechanical, photocopying, recording, or othe
without
the prior
written
permission of he publishers Springer-Science+Business Media,
ISBN
978-94-009-9193-4
ISBN
978-94-009-9191-0
(eBook)
DOI 10.1007/978-94-009-9191-0
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 5/228
Contents
Foreword
(C. I<ALKMAN)
-
6
1. Introduction
to the
Atlas of the
Netherlands
Flora (J.
MENNEMA)
- 7
2.
The
Netherlands (R.W.J.M. VANDER HAM)
-11
2.1. Some aspects of position, origin and geomorphology - 11
2.2. Some aspects of geology and soils -
12
2.3 Some aspects of the climate -
12
2.4. Phytogeographical position and subdivision of the Netherlands - 16
2.5. Qassification of phytogeographical districts in relation to soils and climate - 17
3. The history
of
plant-geographical
investigation
in the Netherlands (P.
S
B.J.M.
VERSCHOOF) - 18
3.1.
Plant maps in full bloom: Period I
(1902-1907)
- 18
3.2. Plant maps in full bloom: Period II - 20
3.3. The
IVON
during the occupation - 22
3.4. The last period - 23
4. On
the
reliability of older literature concerning the Nether lands Flora (±1550 -±
(E.J. WEEDA)- 26
4.1. Herbalism and floristics - 26
4.2. Accessibility of the older literature - 26
4.3. Criteria - 26
4.4 Botanical publicat ions not regarded as sources of floristic data - 28
4.5. Some important data from the old floristic literature - 28
4.6. Brief survey of older works of importance to floristics in the Netherlands - 29
5.
The
Standard
list
of the
Netherlands
Flora
(J. MENNEMA)
- 30
6. Collection and use of data
(A.J.
QuENii-BoTERENBRooo) - 32
6.1. Mapgrids before and after 1950 - 32
6.2. Inventories - 32
6.3. Herbarium material - 34
6.4. Data from the literature - 34
6.5. Incorporation of data
on
maps - 34
6.6. Accompanying text - 35
7. Explanation of distribution
maps
and accompanying
texts
(A.J. QuENii-BoTERENBRooo
7.1. Nomenclature- 36
7.2. Abbreviations and technical
terms-
36
7.3. Distribution maps - 36
7.4. Accompanying text - 38
literature (Chapter 1-7) - 39
8. Distribution
maps
of the extinct
and
very rare species in the Netherlands - 43
literature (Chapter 8) - 211
Index of botanic
names
- 223
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 6/228
Foreword
There
is an
element of fascination which many people feel about geographical maps, be
these maps allow fantasies about strange landscapes, other peoples, travels, even adven
Distribution maps, depicting the area which a plant (or animal) species occupies, would a
to be less romantic, but they are equally able to exercise our imagination, or rather: to stim
our scientific curiosity. Some distribution patterns are repeated time and time again, alth
rarely fully identical, and with their study comes the inescapable question: what
is
i
determines a plant's area of distribution? Almost immediately we find ourselves in the a
ecology, for
it
is
the plant's demands of its environment (climate, soil) which determines
it will be able to grow and where not. However,
that is
not all there
is
to it, for species as w
landscapes have their history, and one needs
to
be informed about the climate and abo
distribution of land and sea in the past, for instance, before one can understand p
distributions. This aspect of change in space and time (historical plant geography) is possib
most fascinating part of plant geography.
However this atlas, covering a minuscule part of the world,
is
not meant to be primarily a
of historical plant geography. It is true that a dynamic aspect is very prominent, but this
the smaller time-scale of man-made changes, which mostly led
to
impoverishments. That
aspect which makes this atlas unique among European atlases of plant distribution. It is al
aspect which led to a very considerable subsidy from the Ministry of Culture, Recreatio
Welfare.
For
it
is
a matter of general interest to devise the appropriate measures which wi
such deterioration. Much can still be rescued by measures a imed at enrichment and at an inc
in the variety of the landscape, and by measures concerning the protection of natura
semi-natural areas; and the above-mentioned Ministry is much interested in such aspects
That portion of the atlas which bears the sad title 'Extinct and very rare species' indeed
a very great impoverishment. Much has doubtlessly been lost: after all, our
14
million p
inhabit a very small piece of land. But pessimism need not prevail, for much can still be sa
again return - if we are sensible.
Asis
apparent from chapter 3
of
this volume, the atlas has a long history. Around 1968
J.
Men
developed a renewed interest in cartography of vascular plants of the Netherlands. Slowly th
evolved to demonstrate changes in the flora by means
of
maps, which would then be suita
basic data for nat ure and landscape conservation. And in this way the time-honoured
'IVON
evolved
to
what is presented here.
The cartographic material available needed to be extended before publicationof the atlas
be considered.
Easily
said, but a large amount
of
work was implied. Literature, herb
specimens and excursion reports needed to be inspected and evaluated, and above all: i
necessary to complete the field inventories. Ideally every hour-square of our country shou
represented by a recent inventory made by a competent botanist. This ideal has not yet
achieved, but hundreds of enthousiasts have already contributed their share and
inventories of sometimes large numbers of squares. It is impossible to mention them all by
here,
but
as a group they must be acknowledged with honor and gratitude.
Publication of plant maps for the Netherlands was initiated almost 80 years ago as a Rijk
barium project. It is therefore with great satisfaction
that
our institute is now able to presen
atlas, thanks also to the cooperation of other organizations. Of these the Ministry of Cu
Recreation and Welfare has already been mentioned. The subsidy granted made it possib
appoint some botanists on a temporary basis for the preparation
of
maps an d accompanying
It
is
obvious
that
without t heir work the atlas would not yet be ready for publication. Als
cooperation of the Central Bureau of Statistics has become indispensable, and is here ackno
ged gratefully.
C o n g r a t u l a t i o n ~
to
all those who have worked with perseverance, enthusiasm and exp
and so have made possible the completion of this first volume.
6
C. l<A
Director, Rijksherb
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 7/228
F
=;l i
1 ~
,<G::
_. ...
f - - .
·--
.
ir
' t
:_
~
f .
::;r,;;
t+-
~
1 1 9 - - ~
IJW
·
T
I
1 ±. _
-u_
-.
'
I
f
~ ~ _ l ~ 5
I ~ H , ; _
..
t--
7
1,
.,:;: •
±it
- - - - - -
1
~
i:.>.
I ]I
'
-
'
H;
:..;;::
1
+
r
ft"l
'
J
I
I
+
'
f {
-
-
'
...
VON map be fore 19
50
VON m
a
p
after 1950
11
12 13 14
15
16
17
1
8
11
12
13
14 15
1
6
17
18
2
1
22
23
24
25
2
6
27
28
21
22
23
24
25
26
27
28
31 32
33
34
35 36
37
38
31
3
2
33
34 35
36
37
38
41
42
43
44
45
46
47
48
51 52
53
54
55
56
57
58
41
42
43
44
4
5
46 47
48
6
1
62
6
3
6
4
65
66
6
7
68
51 52
53 54
55 56
57 5
8
Division into hour-squares
before 1950
Divis
ion into hour-squares a
fter 1950
Taxon pr
esent before 1950
* axon pre
sent after 1950
Varia
nt symbol before 1950
Q Varian
t
symbol after 19
50
Th e
reason for using a varia
nt symbol is mentioned
each time in
the
tex t acc
ompany ing the distrin
bution m ap.
a.
Finds in
the
h
our-squares 11, 23 a
nd 35 on the
pre-1950 grid.
b. Finds i
n the ho ur-squares 23,
25 and 27
on
the
po s
t 1950 grid.
c
Finds in the hour-squa
res o f figs. a and b tog
ed on the post 1950 gr
id, as in this atl
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 8/228
Left below the map
Text
The hour-square frequency classes (UFK)
Terms
Abbreviations
Abbreviation of
Netherlands
provinces
Terms and symbols
Number of hour-squares before 1950, plus the corresponding hour-square frequency class
Number of hour-squares after 1950, plus the corresponding hour-square frequency class (
In some cases:
ook: certain finds taken into account for hour-square totals which, however, cou
be placed in a definite hour-square
adv.: advent ive localities from before and since 1950, not taken into accou
hour-square totals
Below the Netherlands name of the taxon there are data from the Standard
List
of the Nether
Flora of 1975, e.g. 1240 6b 41.
1240 the number of the taxon
6b the ecological group, of which the taxon
is
a member (see p.
30)
4 the hour-square frequency class before 1950
1 the hour-square frequency class after 1950
These data are followed by distributional data for Europe taken from the Flora Europaea (F.E
figs.
16,
a
and b. p. 38.
Class
Hour-squares
Designation
Class
Hour-squares
Designation
0 0
absent or extinct
5
8 0 -
189
infrequent
1
1-
3
extremely rare
6
190- 410 fairly common
2
4-
10
very rare
7
411-
710 common
3
11-
29 rare 8
711-
1210
very common
4 3 0 - 79
fairly rare
9
1211
-1677 extremely com
archeophyte =
hour-square
indigenous
neophyte
status
an introduced species which has been established since before 1500.
the basic unit of surface area into which the distribution maps are subdi
native, a plant belonging to th e original wild Netherlands flora.
an introduced species which has been established since 1500.
floristic condition or nature of a plant (wild, adventive, established, esc
neophyte, archeophyte).
stins plant
taxon
adv.
AMD
AVU
F.E.
gem.
GRO
LEPS
MAAS
NIJM
RIN
s. lat.
s.
str.
subsp.
u
UFK
var.
verw.
WAG
WBS
z.j.
Gr.
Fr.
Dr.
Ov.
Gld.
u.
a species which within a certain area
is
(more or less) limited to 'stinse
Frisian word for brick houses), mansions. old farmsteads, gardens of pa
ges, and related habitats such as cemeteries and old city ramparts.
general term for categories such as variety, subspecies, species, genus, f
etc.
adventive
=
accidentally introduced by man
the herbarium of the Hugo de Vries-Laboratory, Amsterdam
the herbarium of the Vrije Universiteit, Amsterdam
Flora Europaea
municipality
the herbarium of the Department of Systematic Botany, Groningen
the herbarium
of
the Laboratory for Experimental Plant Systematics, Leide
the herbarium of the Natuurhistorisch Museum, Maastricht
the herbarium of the Department of Geobotany of the Botanical Labor
Nijmegen
the herbarium of the Netherlands Institute for Nature Conservancy, Leersu
sensu Jato
=
in the wide sense
sensu stricto
=
in the strict sence
subspecies
the herbarium of the Institute of Systematic Botany, Utrecht
hour-square frequency class
variety
escape
the herbarium of the Laboratory for Plant Taxonomy and Plant Geogr
Wageningen
the herbarium of the Biological Station, Wijster
without date
Groningen
Friesland
Drenthe
Overijssel
Gelderland
Utrecht
N.-H.
z.-H.
Zeel.
N.-Br.
Limb.
Noord-Holland
Zuid-Holland
Zeeland
Noord-Brabant
Limburg
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 9/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 10/228
In 1973 the Central Bureau of Statistics requested that four maps be prepared for the G
Environmental Statistics Surveyof 1973 (MENNEMA, 1974b). In this publication the data from
and after 1950 were printed in two colours. Even though this was done in a fashion that a
dot
(a
locality from after 1950) could again completely obscure a green dot
(a
locality from
1950), this bicoloured system stimulated us
to
search for similar ways
to
provide maps w
relevant information using the new topographic sheets as a base. We believe that we
eventually succeeded in doing so.
Few problems were encountered when adding herbarium data to the IVON maps based
o
inventories, but this was not the case with data ob tained from the literature. It is always po
to check the accuracy of the identification of a herbarium specimen, something which is no
quite impossible in the case of literature data. Difficulties were encountered especia
incorporating those dat a from the lite rature which concerned r ange extensions. These deve
a growing inclination not to include such localities, and thus there evolved a text to accom
the maps, in which localities ignored in this fashion could be mentioned. Once it was deci
include an accompanying text it became possible
to
include also othe r interesting facts abou
species, such as the oldest known Dutch locality and information with regard to the plant's n
range beyond the Netherlands. The former eventually led to an intensive study by one
collaborators of the atlas, E.J. Weeda (see Chapter 4), resulting in the inclusion of
an
add
number of species in the Netherlands flora.
As
far as the ranges beyond the Netherlan
concerned we have used the relevant information of the Flora Europaea of which unfortu
the fifth and last volume, containing Monocotyledonae, has no t yet appeared.
For
this reas
should like to express our gratit ude
to
the editors of Flora Europaea for their willingness to
us the proofs of this last volume, allowing us
to
cite distributional data for each spec
significant changes are made in these proofs then the possibility does of course exist
th
eventual text and pagination of volume 5 of the Flora Europaea will be different from tha
by us.
Since the decision
to
include an accompanying text had now been made it became poss
add further information which had bearing upon the changes in occurrence of a species
Netherlands before and since 1950. Especially the Limburg floristic worker
A.
de Wev
frequently written about his ideas
on
the causes of (mostly) the dwindling or sometim
disappearance of a plant species in our country (MENNEMA, 1974c). In those instances whe
literature provided information we have included it where relevan t
to
the dwindling of a sp
It
might be mentioned that this added a new dimension
to
the atlas: in addition to showi
distribution
of
the species in our country and the changes discernible in this pattern it be
possible
to
add the reasons for such changes. The end result of all this
is that
we are amo
very few European countries which have produced numerical data for a large number of s
as to which are the most i mportant factors responsible for the gradual deterioration of ou
(MENNEMA, 1973 and 1975a).
To
the non-initiate the decision as to what species to include in the atlas appears easy.
Yet
are considerable difficulties here because of the fact
that
not all plant species found in th
in the Netherlands are genuinely indigenous. Many species have their origin elsewhere and
been transported by man into our country, whether purposely or not. Where this ha
accidentally we speak of adventive species. Sometimes such plants are able to ma
themselves even beyond the particular habita t into which they were originally introduced.
case we speak of establishment: established speciesmay also be coun ted to the Netherlands
In the l atter case we distinguish between species established before 1500 (
archeophytes)
and
which did so since 1500 (neophytes).
The situation becomes more complicated when a Dutch species originally indigenous
Netherlands
is
unintentionally introduced by man from its habitat to somewhere else a
example, in the case of the seed of dune plants during the transport of dunesands for constru
or othe r purposes elsewhere.
It
may also happen that man in his operations creates a new h
somewhere outside the known natural range, facilitating the sudden appearance
of
c
species, while it may not be possible
to
discover wheth er in such a case man's unintentiona
was responsible. Various meetings of the Committee for the Floristic Investigation o
Netherlands of the Royal Botanic Society have been occupied with efforts to establish crite
to whether a species must be regarded as an adventive or whether it deserves a place on the
but unanimous agreement has never been reached. We have therefore thought it advisa
leave
to
each author the judgment as to which localities are, and which are not be includ
the map. Those excluded are at any rate mentioned and justified in the accompanying te
Ever since the beginning of the last century a special interest developed among a num
Dutch floristic workers with regard to investigations concerning adventives. Originally i
especially the vicinity of harbours which were searched for such plants; thence the old
'Pothoofd plants', named after the Pothoofd in the city of Deventer (see, for example, KATz,
In later years special excursions were organized to flour mills, wool factories, oil mills, ra
yards and rubbish dumps.Trough the years these field trips have yielded so much herb
material
that
it
is
nog longer feasible under some species to m ention all adventive finds. In
a case they are recorde i under the left lower corner of the distribution map unde
hour-square code which covers its locality as an adventive one. Fig. 15 represents an exte
survey of such adventive localities which have been visited regularly before and since 19
Plants which have been intentionally introduced by man, such as crop and decorative plants
also spread beyond the area where they were first planted or sown: in those cases we spe
escapes.
Sometimes such escaped plants seem to be able to maintain themselves very well on
new sites, so
that
we can then speak of establishment.
We must finally devote some special attention to that group of plants which in the Nethe
is generally known as stins plants. Until recently this term was applied to the group of (orig
decorative) plants which were planted especially around Frisian mansions, where they ca
characterize the vegetat ion ('stins' is the Frisian word for brick house). Recently
LoNoo
&LEvs
8
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 11/228
have given the definition of 'stins plant' somewhat
greater
latitude: 'a species which w
certain area is (more
or
less) limited
to
stinses', mansions, old farmsteads, gardens of parso
and related habitats such as cemeteries and old city ramparts'. For certain 'stins plants'
w
certainly say that theiF establishment has
earned
them membership in
the
Netherlands
During the sixties, when we began with the preparation of maps for the atlas, we were no
clear which species were to be included in it.
At that
moment there did not yet exist clear c
as to which species may legitimately be counted to
the
Netherlands flora. These criteri
proposed by VANDER MMREL in
1971
and later
amended
by the Floristic Council of 1975
(ME
1975b). Vander Maarel was also the first to prep are a list of Dutch plant species, a list later r
by the Floristic Council of 1975 (see Chapter 5) and eventually leading to the Standard list
Netherlands Flora of 1975
(ARNoLDs
&VANDER MEIJDEN, 1976). Essentially all species belonging
list will have their Netherlands distribution published in the atlas by means of a map.
The first volume of the atlas contains only
the
extinct an d very rare species. The definitio
rare' goes back to
the
division into frequency classes of hour-squares as introduced by
V
MMREL (1971; see Chapter 5) and, more particularly, to the boundary between his classes 2
This means that volume 1 only contains those species which since 1950 occur in no more t
hour-squares, viz., the species from frequency classes 0, 1, and 2.
During preparatory work it became evident that 7 species placed by ARNoLDs
&
VANDER
(1976) in frequency class 1, and 99 species placed by them in frequency class 2, had in fac
recorded for more than 10 hour-squares since 1950. These species will be placed in the s
volume of the atlas. In contrast,
17
species from frequency class 3, and 2 from class 4 do r
a place in
the
present volume since the
number
of hour-squares in which they have been rec
since 1950 is 10
or
less.
Also in deviation from
the
Standard list
the
following originally adventive species hav
been
provided with a map, since the authors could not discover any locality where
established: Arabis hirsuta subsp. planisiliqua, Chenopodium capitatum, Lappula squa
Malcolmia maritima, Medicago polymorpha, Oenanthe pimpinelloides, Petrorhagia sax
Stachys annua and Trifolium aureum. We also thought it better not to include maps
following taxa which are difficult to recognize:
Arctium nemorosum, Hieracium levicau
H. laurinum, Thalictrum minus subsp. silvaticum, and Viola mirabilis. Further taxonomic s
are required before it can
be
decided
whether
these species do indeed occur in
our
country
not accepted from
the
Standard
list
are
the
species'Rubus koehleri and Taraxacum maculig
since these names each represent several species, and Polygonum oxyspermum whic
erroneously listed as indigenous
(HEUKELs-VAN OosrsrRooM,
1977).
A
number of species which
the
Floristic Council dropp ed from
the
Standard
list
are nevert
included in the first volume of the atlas, because studies of the older literature as mentio
Chapter 4 showed that such an omission was in error. They are: Adonis aestivalis, Asp
procumbens, camelina sativa
subsp.
alyssum, Chondrilla juncea, Geranium rotundifoliu
Stellaria nemorum subsp. glochidisperma, as well as Oenanthe crocata and Orchis sesquip
which have
been
recognized as indigenous species since the last Floristic Council. Thus th
number
of taxa contained in this volume of the atlas has become 332.
Even in the initial stages when the plans for publishing an atlas
began
to shape we turn
thoughts to
the
idea to reserve space, in
the
first volume, for
the
history of phytogeog
research in the Netherlands generally and, more particularly, that of the Institute fo
Investigation of
the
Vegetation in
the
Netherlands
(IVON).
Especially
the
latter demons
clearly how uniquely, and with what enormous devotion non-professional botanists ha
many decades gathered information about the Netherlands flora. We consider our
fortunate that, upon
our
request, some years ago,
Dr.
P. Smit of
the
Biohistorical Institute (U
directed
the
doctoral student
B.J.M.
Verschoof to investigate this history. These studies even
resulted in Chapter
3
of this volume of the atlas.
In those places
where that
chapter treats the history of phytogeographic research
Netherlands i t is inevitable that matters are discussed which also appear (and sometimes
extensively) in
other
chapters. This also applies, in turn , to the contents of the remaining cha
It was stated earlier in this chapter,
that
it seemed superfluous to devote a second ser
inventories to
the
publication of distributional
data
of species which have meanwhile b
extinct in the Netherlands. In this connection it must be said, however, that it is precisely t h
the more intensive field work of recent years that various species have
been
located again
had for ma ny years
been
regarded as extinct: carduus tenuiflorus
(MENNEMA,
1977), Cephala
rubra (SIPKEs,1978; VAN I}zENoooRN, 1979; ADEMA et al., 1979), Galium boreale
(VANDER
MEIJDEN
MENNEMA,Lc.), and Thesium humifusum (VAN DoRP, 1977;
MENNEMA,l.c.).
This clearly illustrate
again
the
fact
that
a distribution
map
represents merely a moment ary exposure of a dy
process.
At
each moment some species are expanding while others are retreating. There ar
species which come and g o since our country happens to represent a p eripheral area in
overall geographic range.
If
we wish to follow this process it
is
necessary to maintain record
after the atlas has appeared. The Department of the Netherlands Flora of the Rijksherba
Schelpenkade 6, Leiden, will always be pleased to receive data on
new
localities of plants
When the number of collaborators expanded to the present team
we
attempted to
agreement
on the framework within which each author could maintain his
or
her own ide
It
seems proper to emphasize once again
the
fact - this may allready appear from
th
accompanying each map - that the authors
bear
the primary responsibility for the maps pre
by each.
It is not possible to express
our
gratitude individually to everyone who has contributed
realization of this volume of the atlas. This would require a list of hundreds of inventory wo
and hu ndreds of correspondents who, over many years, have communicated importan t fi
the Institute for
the
Investigation of
the
Vegetation in the Netherlands (IVON) an
Rijksherbarium, Leiden.
9
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 12/228
A
name
which cannot go unmentioned, however, is that of Jan G. Slott, who from the ver
of IVON in 1930 into
the
sixties was able to record such an incredible
amount
of informat
maps. It would not have been possible for this atlas to appear without his interminabl
meticulous work
and that
of Prof.
Dr. J.L
van Soest ('s-Gravenhage),
Dr.
G. Kruseman (A
dam), D.T.E. van
der
Ploeg (Sneek), A. de Visser (Middelburg), M.T. Jansen (Veenendaal
Dr.
F.M. Muller
(Ede),
to mention only a handful of many anonymous floristic workers. W
indeed sorry that this acknowledgment in the case of Jan G. Slott must be posthumous, as it w
have given us great pleasure to present him with
the
first copy of this atlas.
We are pleased to acknowledge also a few institutions and persons who have assisted us
in the preparations for this volume of the atlas. There are, first of all, the curators of the v
Dutch herbaria who provided hospitality and loaned material, especially J. de Bruijn (Herb
Wageningen) and
D.Th.
de Graaf (Herbarium Maastricht).
We are thankful
that Dr. H.D.
Schotsman (Paris) was able to assist our collaborator E.J. W
in a detailed study of the difficult genus caJJitriche.
Aside from
the
above floristic workers we should also like to express our gratitu
Prof.
Dr.
P. Zonderwijk (Wageningen),
H.M.
van de Steeg (Nijmegen), J.H. Willems (Utrech
Dr. Ir. W.G. Beeftink (Goes) for their willingness to make available their field data. We o
similar
debt
to various provincial organizat ions who supplied information on ecological map
A special word of thanks goes to Mrs. S.D. Peletier-Bridgwater (Voorschoten). Dr. P.
(Leiden), Dr.
C.E.
Ridsdale (Leiden) and Prof. Dr. J. Kuijt (Lethbridge, canada) for checking E
summaries. Especially to the latter and also to Miss
S.
McNab (Utrecht) and Dr.
W.O.
Marg
(Utrecht) for Chapter 3,
we
are grateful for
the
translation of the introductory chapters
English version of this atlas.
We should finally like to express
our
appreciation for
the
financial support and cooper
respectively of the Ministry of Culture, Recreation and Welfare (Rijswijk) and of the Central B
of Statistics (Voorburg) without which the appearance of the atlas would have
been
signifi
later than is the case.
J. ME
10
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 13/228
Fig.l. Altitudes of the Netherlands.
II
<
Om
0
5m
5
20m
20
30m
30 70m
70
200m
>
200m
J
dunes
and
flats
2 The
Netherlands
2.1. Some aspects of position,
origin and
geomorphology
The Netherlands constitute the northwesterly portion of the North-West European lowland
land is largely flat
(fig.
1). gradually descending
to
the north and west, the highest point bei
Drielandenpunt (322,5 m above sea level) in
the
extreme southeast, the lowest
the
Alex
polder (6.6 m below sea level) ne ar Rotterdam. Natural runoff occurs primarily by means
rivers Schelde, Meuse, Rhine and thei r various arms.
Among
the
most important higher areas in
the
region north of
the
large rivers m
mentioned the Hondsrug,
the
hillcountry of Twente,
the
hills of East Salland and Montfe
those ea st of Nijmegen, the Veluwe, the Utrecht ridge and the Gooi. All these represent mo
and deposits of boulder clay which originated in the penultimate glacial era. In the so
provinces, the southern
part
of Limburg may be considered as a northern extension
Ardennes, with in which
the
Meuse and its tributaries along with a number of breaks in th
of the earth constitute the most importan t topographic features. Along the coast the dune
Hoek van Holland to Den Helder form a nearly continuous, high er strip of land which pr
a natural, even
if
locally inadequate, protection against
the
sea for
the
lower lands behind
natural barrier is replaced between Petten and camperduin by the man-made Hondsb
Zeewering. Before man b egan
to
interfere wit h the landscape the sea invaded t he lowland
rarely. The low areas were covered wi th a layer of
peat
several meters in thickness, formed in
wet silted up lagoonal flatlands between the dunes and the higher portions of the e
Netherlands.
For
long it was believed
that the
northern and western portions of
the
Netherlands
had
ancient times been a low lying region. EDELMAN (1974,
p.
43) however demonstrated the co
the
peat
region was originally sufficiently high to be able to withstand most high tides. He
this interpretation upon
the
fact
that
at
about
the
year 1000 in the northern and western po
11
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 14/228
Fig. 2
Pleistocene
and older
formations in
the
Netherlands at or near the surface.
land was first brought into civilisation before the first dikes were constructed. The occurre
(at
that
time poor) peat areas in coastal regions also points in the same direction. By pumpi
land dry, along with t he settling
and
the na tural oxidation
of
the peat, or by removal of p
the service of agriculture and for the provision of fuel, the Dutch have lowered the land
they inhabit significantly. Also because of the fact
that
the area
is
still sinking - a proces
which earlier the natural accumulation of
peat
was probably able to keep pace - the large
of the western and northern Netherlands lies presently below sea level. The area can th
maintained in its present s tate only by artificial means, including the construction of dike
the operation of pumps.
2.2. Some
aspects of
geology and soils
Nearly all of the Netherlands, geologically speaking, has been formed in very recent time
surface of the largest part of the eastern Netherlands represents deposits from the latter p
the Pleistocene or Diluvium, the Riss and the Wiirm glacial periods (fig. 2). The deposits are
up
especially of boulder clay,loess
and
coversands,
and
especially
the
latter are very exte
in the higher portions of the country. In the northern and western portions of the Nether
and also in the valleys of rivers
and
creeks, the Pleistocene is often found tens of meters
the surface. The marine and river deposits which cover the-Pleistocene, usually inthe form o
sand or gravel, toget her with the previously much more extensive peat areas, constitu
holocene or alluvial landscape. The non-peaty holocene deposits are for the larger part the
of more or less periodical floods by the sea or by the rivers, while the pleistocene deposit
be viewed as areas outside the influence of sea and rivers (fig. 3).
In the extreme east, south or southwestwe may also encounte r deposits older than pleist
at or near the surface. Near Winterswijk
and
in Twente, for example, Jurassic, Cretaceou
Tertiary sediments emerge in some localities. In Zeeuwsch-Vlaanderen and in the sou
Limburg there
are
some sporadic Tertiary materials; in the latter area Carboniferous de
appear on the surface and there also occurs Cretaceous marl on a ra ther extensive scale.
Not only the deposits themselves but also formation of the soil is of a very recent date
genesis of soil in the fresh deposits of coversands and loess, under the influence of a w
climate and the associated flora and fauna, became possible only after the ice an
accompanying climate
had
retreated, which occurred some 10.000 years ago. Ignoring c
exceptions, soils have developed only after
the
last glacial period, in the holecene part o
country not until the last few millennia. Holocene soils generally are richer in nutrients for
growth
than
their pleistocene counterparts.
Finally the type of soil which has developed from weathered chalk and occurs in the ex
south of thecountry, i.e. in the sout h of Limburg, is unusual for the Netherlands. Within the
European perspective this soil type is quite common, however, while precisely the soils
lower, wetter parts of the country, in particular those of the peat areas,
are
exceptional.
2.3.
Some aspects of
the
climate
The climate of a specific region is an expression of the interplay of a number of mu
interacting factors such as solar irradiation, temperature, wind, cloud cover, precipitatio
evapotranspiration, all of which in turn bear a relationship
to
the particular geographic po
of the region. The Netherlands occupy a position on
the
northwestern margin of t he Eur
continent, and its moderate climate experiences both Atlantic and Continental influences
prevalence of westerly and southwesterly winds renders the Atlantic element dominant
dominance manifests itself in small differences,
at
least within European context, between
minimum and maximum temperatures. The largest contrasts are found in
the
eastern part
country, which
we
may call more continental. Aside from t he equalizing influence of the
it also can exagge rate differences: areas closer
to
the coast experience the greater differen
wind strength and also receive more wind-borne salt
(fig.
4,
a).
Because of the direct vicinity of the sea and the prevailing westerly and southwesterly
it is the southwestern portion of the Netherlands which experiences the highest mean
minimum temperatures (fig. 4, b and c). In contrast, and under the influence of conti
airmasses from the northeast and southeast, the eastern portion of the country experienc
lowest minima
(fig. 4, b)
and highest maxima
(fig. 4, e)
respectively, both in terms of mea
absolute temperatu res. The eas tern portion also receives the highest n umber of sunny days
with maxima above 25
°C;
fig. 4, f) and freezing days (days with maxima below 0
°C;
fi g. 4,
year. These features are in turn related
to the
fact that in eastern areas the spring b
significantly later and the autumn noticeably earlier than elsewhere in the country.
In precipitation totals, also,
we
find differences. In the easte rn half most precipitation o
during the summer, this being a continental feature, while th e western half more under mar
influence, receives most of its precipita tion in the
fall.
Remarkable especially are the differ
between yearly means which exist, in the south of Limburg, between th e valleyof the Meu
the extreme southeast
(fig.
4, h): within a distance of approximately 30 km
we
find both the
and
the
wettest areas of
the
Netherlands
In connection with ecological of phytogeographical considerations it is important to kn
what extent precipitation actually benefits vegetation. To this end
that
portion which ra
evaporates or runs off needs to be deducted from precipitation totals.
12
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 15/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 16/228
Fig.
4.
Aspects
of
the
climate
of
the
Netherlands
based
on
data
from
the
period 1931-1960.
Fig. 4, a. Average wind velocity
in
m/sec.
Fig. 4, b. Mean dally minimum temperature for
January
in
oc.
Fig.
4, d. Mean daily maximum temperature for
Januariin oc.
14
Fig. 4, c. Mean daily minimum t empera ture f
inoC.
Fig.
4, e. Mean daily maximum temperatur e f
inoC.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 17/228
Fig.
4,
f.
Average annual
number
of sunny days.
Fig.
4, g. Average annual
number
of freezing
Fig. 4, h. Average annualprecipitation totals in mm.
<
675mm
675
- 700mm
700
-
725mm
725
-
750mm
750
-
775mm
775
-
800mm
800
-
825mm
>
825mm
15
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 18/228
Fig.
5.
The
floristic areas of Europe after
WALTER
STRAKA (1970).
Fig. 6. Phytogeographic Districts in the Netherlands
after VAN
SoEST
(1932).
Wadden District
D
Dune District
D
Haft District
D
Drenthe District
D
Gelderland District
~
Flanders District
D
Subcentral European District
D
Loess District
D
Chalk District
~
Kempen District
D
Fluviatile District
2.4.
Phytogeographical position
and subdivision
of the Netherlands
The greater portion of the northern hemisphere belongs to the Holarctic floristic regi
represents
the
major distributional region of,
among
others, families such as
Salica
Betulaceae, Crudlerae, Umbellileraeand Labiatae.
Within this floristic region a number of fl
areas
are
distinguished which are characterized by a
number
of species with correspo
geographical patterns
(fig. 5).
The Netherlands belong
to
the Atlantic floristic a rea
(WALTER-STRAKA, 19701
characteriz
species such as
Erica tetralix, Narthecium ossilragum and Corydalis claviculata.
The C
European floristic area, with characteristic species such as
Ophrys insectilera, Colch
autumnale, Dipsacus pilosus and Lathyrus linilolius,
lies
not
far from
our
eastern border
possibly even the south of Limburg belongs
to
it. The species of
the
Netherlands flor
frequently classified according
to
where their European center of distribution is, and we ther
speak of Atlantic, Mediterranean, Continental
or
Boreal elements in our flora. In interme
situations, terms such as Subatlantic, Subcontinental
or
Atlantic-mediterranean are often u
order
to
designate
the
distribution
area
of a species.
A floristic area may
be
further subdivided into floristic districts. On the basis of
the
distrib
of a limited
number
of characteristic species
and
the soil
map
VAN SoEST
(19321
designate
following phytogeographical districts i n the Netherlands
(fig.
6)
:
Wadden District: beaches
and
dunes northward from Bergen
and
on the Wadden-
or
Frisian Islands; extends eastward beyond our country.
Dune District: beaches
and
dunes southward from Bergen; in contrast to those in
the
a
district,
the
present ones
are
calcareous; extends in to Belgium in somewhat modified form
SoEST, 19291.
Fluviatile District:
valleys of the rivers Schelde, Meuse, Rhine, Oude
IJssel, IJssel and
Overij
Vecht, as well as Zeeuwsch-Vlaanderen
and
the islands of Zeeland
and
Zuid-Holland; exten
a short distance upstream in
the
respective valleys beyond the Netherlands.
Hall
District:
the peat
and
clay regions in the west
and
north of the country; extends alon
German coast in easterly direction.
Drenthe District:the
sand
and
peat areas in Drenthe
and
adjoining parts of Groningen, Frie
and Overijssel as well as a por tion of Texel, the former island of Wieringen, Gaasterland
an
vicinity of Vollenhove; extends into Germany.
16
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 19/228
Gelderland District: the
sand regions of Utrecht,
the
Veluwe and
the
southwestern port
Overijssel.
Kempen District:
the
sand
and
peat regions of Noord-Brabant and the western
p
Noord-limburg; extends sou th into Belgium.
Flanders District: in some localities in
the
south of Zeeuwsch-Vlaanderen; much more exte
in adjacent Belgium.
Subcentral European District:the
eastern parts of Overijssel, Gelderland and limburg, inc
Montferland and
the
hilly country east of Nijmegen; extends beyond our country in ea
direction.
Loess District: the
loess areas in
the
northern
part
of
the
south of limburg; continue
Belgium
and
Germany
on
an extensive scale.
Chalk District:the southern part ofthe south of limbu rg; forms
the
continuation of
an
ext
chalk area in Belgium.
At
a higher level
VANSoEst(1929)
originally distinguished within
the
Netherlands the Northa
and the
Montane or Central European areas with, between these two and by way of tran
the
Submontane o r Subcentral European area. This represents a division which corresponds
or less to
the
distinction between the Atlantic
and
Central European floristic areas
Northatlantic area encompasses
the
Wadden District, the Haft District,
the
Drenthe Distri
.Gelderland District, the Kempen District and the Flanders District. The Submontane area in
the
Subcentral European District
and the
Loess District;
the
Chalk District belongs to
the
Mo
area. The Fluviatile
and
Dune Districts are difficult
to
place; they may be regarded, respec
as
the
'supply passages'
and
'depots' of continental elements,
and
are thus perhaps most c
allied to
the
Montane area.
MENNEMA
(1978) regards it as unfortunate
that VAN SoEst
later
(1932)
deserted
the
a
mentioned tripartite division, since valuable information has consequently been lost, and
all districts now seem
to be
equivalent.
It is
encouraging, however,
that
recent years hav
much fundamental research into
the
circumscription of phytogeographical districts
(MEN
I.e.).
Of
course it
is
commendable
that an
ultimate subdivision of
the
country into phytogeog
cal districts will only
be
formulated after
the
distribution maps of all plant species
Netherlands will be available.
2.5. Classification of phytogeographical districts in relation
to
soils
and
climate
The occurrence of various plant species in a specific area is determined to a large extent by f
of soil and climate. Borders be tween soil types, however, ar e commonly much sharper
than
between different climatic types, which are averages covering a series of years. Within a li
area such as the Netherlands
the
distribution of plants, therefore, corresponds much mor
the type of soil
than
with
the
type of climate. This fact
is
clearly
evidf; nt
from
the
high deg
correspondence which exists between
the
phytogeographic districts and the soil map
therefore not surprising
that
pedological differences manifest themselves as borders be
adjacent districts (VANSoEst,1929). The Wadden, Dune, Haft, and Fluviatile Districts belong
Holocene. The Drenthe, Gelderland, Subcentral European, Kempen, Flanders and
Loess
D
belong to
the
Pleistocene, while
the
southern
part
of limburg, where Cretaceous marl ap
on
the
surface especially
on
degrada tion slopes, forms
the
Chalk District. Actually, the la
better limited
to
such slopes;
the
plateaus themselves a re usually covered with a thick la
loess
and
are more satisfactorily counted
to
the Loess District
(HoMMEL,
1979).
The influence of climate
on the
distribution of plan t species
is
nevertheless clearly disce
at
times, even in
an
area as limited as
the
Netherlands. In
the
south of limburg there exist
differences in precipita tion within short distances: Maastricht may be called very dry, whi
vicinity of Vaals has nearly
the
highest precipitation totals of the Netherlands. There
is
a nu
of species which responds clearly to the contrast. Teucrium montanum, Teucrium chama
Helianthemum nummularium, Sesleria coerulea
and
Vincetoxicum hirundinaria exist or e
only in
the
vicinity of Maastricht, while
Teucrium botrys, Gentiana ciliata, Helictot
pratense, Polygonatum verticillatum
and Trientalis europaea inhabit especially
the
rainy e
part of
the
south of limburg.
A second example
is
provided by
the
situation in
the
southwestern part of
the
Nether
where the
winters are generally very mild and where various cold-sensitive or thermoph
species are or were able to maintain themselves, such as Petroselinum segetum, Vicia tenui
Lathyrus nissolia, Trifolium scabrum, Medicago arabica and Lactuca saligna.
The 'retraction-phenomenon' as described by
WEstHOFF & DEN HELD (1969)
also provides u
a good illustration of
the
relationship between climate
and the
distributional pattern of a
species. Plants such
as
Eryngium maritimum and calystegia soldanella
grow even
on
beac
the
southern part of
the
Atlantic coast of Europe; yet
when
we follow
them
to the north, w
the
climate becomes more severe, we see
that
they gradually withdraw from
the
sea to
protected habitats. This phenomenon can also be observed in
the
Netherlands, even tho
cannot always be clearly read from
the
distribution maps, which are based upon hour-sq
R.W.J.M. VANDE
17
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 20/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 21/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 22/228
refrained from indicating plant species by special symbols, but used the abbreviated Latin
from the check-lists of Goethart & Jongmans.
These vegetation maps were of course important for plant mapping, since they indica
presence or absence of a particular plant species in a certain area.
3.2. Plant maps in full bloom: Period n
In
the 1920s there was renewed interest in plan t cartography.
J.L.
van Soest (VERscHooF,
1978
the help
of
8 floristic botanists who were members
of
the Botanical Society (including
J.G
see
MENNEMA,
1979b) began mapping t he localities of about a hundred species of plants. In
VAN
SoEsr started a column entitled 'Plantengeografische aanteekeningen en kaartjes' (
geographical notes and maps) in the periodical 'Natura' of the Royal Netherlands Natural H
Society. In his column he stated that the m ethod h e used for mapping was the same as
that
Goethart and Jongmans had used for their plant maps 20 years ago, and he expressed the
that the publication of these maps had stopped only temporarily.
VAN
SoEsr (1929) also used
maps as the basis for his article
on
'De Plantengeografische districten in Nederland
plant-geographical districts of the Netherlands).
Van Soest's activities led to a revival of interest in the Netherlands in floristic botany gene
and in plant geography particularly.
A second person who gave a strong impetus to plant cartography was W.C. de Leeu
WESTHOFF, 1964). At his instigation a special committee was set up in 1927. Its full title w
'Commissie voor het Botanisch Onderzoek der Zuiderzee en haa r Omgeving' (Committee f
Botanical Investigation of the Zuiderzee and the Surrounding Areas), but the name
abbreviated to the 'Zuiderzeecommissie'; it was a sub-committee
of
the Committee fo
Floristic Investigation of the Netherlands which was part of the Botanical Society. The aim
'Zuiderzeecommissie' was to make a thorou gh floristic inventory of the plants growing a
the Zuiderzee and in surrounding areas with a view to studying th e changes which would
when, as a result of damming, t he Zuiderzee would gradually become an inland freshwate
Excursions were organized for this purpose and the plants observed were noted according
system of Goethart & Jongmans. Among the members of this committee were P. J
(president),
J.L.
van Soest (secretary), W.C. de Leeuw (archivist), A.W. Kloos,
J.G.
Sloff and J. Je
Information about the various activities was given in a 'Correspondentieblad
..
.', a sten
news-sheet which first appeared on
18
November, 1927. In the first issue the system of Go
&
Jongmans was discussed and was warmly recommended.
In 1929 Goethart put forward his own plan once more, thereby stimulating a third li
plant-map research. The result was that by the end
of
the twenties the plant mapping sys
Goethart
&
Jongmans became widely known among Dutch floristic botanists. 'Plotting' be
very popular again. One of the main reasons for this was
that
members of the Committee f
Protection of the Wild Flora of the Netherlands Botanical Society realized
that
the occurre
rare wild plants could be located much more easily with the help of plant maps.
The various interested parties decided to join forces. On
10
November 1929 a meeting wa
in Amsterdam. The floristic botanists who attended were J.Th. Henrard, P. Jansen, A.W. K
W.C. de Leeuw, J.G. Slott, J.L. van Soest, J.J. Swart, H. Uittien and W.H. Wachter. At this mee
was decided to form a committee whose task it would be:
1. to assemble data
on
the localities of all plants occurring spontaneously in the Nether
2. to combine the data already in the possession of various floristic botanists;
3. to incorporate these data in a cartographical flora and to further the publication of s
volume;
4.
to recruit support to help it reach its goals.
Furthermore, the committee also planned to compile a flora of the Netherlands and Fla
(Flora Excursoria Batava) in conjunction with Flemish botanists. This project almost cam
nothing, partly because little support was forthcoming from the Flemish side and partly be
in 1932 Wachter became responsible for editing the well-known 'Heukelsflora'.
The inventory of Dutch plants was to be compiled according to the method of Goeth
Jongmans. The committee would supply copies
of
the inventory lists (= check-lists) at cost
It was decided to contact Goethart at the earliest opportunity. A first meeting was arrang
21 January 1930. Goethart apparently had already recruited someone to work on the enor
number of basic lists which had accumulated. It was decided to continue t he work on a volu
basis, as this would be more economical and much faster. It was also decided to keep the re
of Goethart &Jongmans at the Rijksherbarium, at least for the time being. The publication
data came secondly.The first and most important step was to deal w ith the backlog.To coord
the activities the committee and Goethart decided to set up a foundation called the Instituu
het Vegetatie-Onderzoek van Nederland' (Institute for the Investigation
of
the Vegetation
Netherlands), abbreviated to IVON. The foundation meeting was held on 23 February 19
2.00 p.m. at the home of J.W.C. Goethart.
The legal document relating to the foundation named the founders as Messrs. Goeth
Jongmans and required them to transfer to the foundation all data and material they
published in connection with the 'Plant maps of the Netherlands' together with all rights re
thereto.
The stated aim of the foundation was: The collecting, arranging and publishing of
concerning the origin, development and distribution of the flora and the vegetation, incl
the composition of the la tter, in the area in Western Europe at present ruled by the Nether
and in the frontier areas naturally connected thereto in Germany, Belgium and along the F
coast as far as calais. It was laid down that the foundation would try to achieve its aim
continuing systematically the cartographical description of the distribution of the Dutch
which had been begun by the Founders. The Board was required to compile an annual repor
have it published in a Dutch botanical journal. The proposed journal was the 'Nederlan
Kruidkundig Archief'.
The first meeting of the IVON took place immediately after the 'foundation deed' had
signed. Goethart was delected chairman, De Leeuw was made secretary-archivist.
20
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 23/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 24/228
1935, gave
the
IVON a good opportuni ty to make its activities known
to
a much wider pub
connection with this Congress a booklet was published, ent itled 'Botany in
the
Netherland
booklet contained
an
article
on
'The Institute for the Investigation of the Vegetation
Netherlands (Instituut voor
het
Vegetatie-Qnderzoek van Nederland,
I.V.O.N.)'.
Slott gave a le
on the
same subject
at the
Congress. In connection with
the
Congress there was a small exhi
in which the album for Bergen-op-Zoom was
on
show. The public could inspect the topograp
maps, see what a check-list looked like
and
how data were entered in
the
albums.
About
the
same time the work of
the IVON
was explained in several articles which app
in the
periodicals 'Natura'
and
'Blumea'. The article by
SLOFF (1935)
in Blumea contain
introduction in English
and
was illustrated with 20 plant maps of different species.
The publication of the plant maps was a success
and the
Board of the
IVON
decided
to
p
more plant maps. They began by producing reprints of some of the plant maps used in a
in the 'Nederlandsch Kruidkundig Archief'. People were invited to take out subscriptions s
they would receive copies as they appeared.
An important event in 1936 was
that the
old check-lists of 1903 were reinstated. This was a
result of
the
publication of a new edition of
the
'Beknopte Schoolflora' (concise schoolflo
Heukels
&
Wachter, the nomenclatu re of which differed considerably from the nomenc
used in 1932, which formed
the
basis for
the
check-lists. It was decided unanimously in 19
stop using Heukels
&
Wachter and
to
revert to
the
old lists of 1903.
Another important development was
that
a group of plan t sociologists (including DeLeeu
Jeswiet) decided
that
from
then
on,
the
IVON secretariat would
be the
headquarters of
inventory-work. Inventory-forms would bear
the
same heading as
the IVON
check-lis
recording plant-sociological data. To each inventory list was attached a normal check-list
was
to be
completed in
the
usual way. The secretariat would deal in
the
normal way with
check-list it received.
On 2 January 1937 a sample issue of an IVON correspondence leaflet, written entirely b
Slott, was published. It was given
an
enthousiastic reception. Thus
on
8 March 1937 publi
began of
the
'Nieuws van
de
IVON
en de
Commissie voor de Floristiek'
(News
of
the
IVON
an
Committee for Floristics). The purpose of this bulletin was to give details of excursions,
people to provide additional information
on
certain species (for which maps were due to a
shortly), and to report
on
articles and books relating
to
floristics etc. The 'Nederla
Kruidkundig Archief' however would still be the
journal for scientific publications and a
reports.
On
13
February 1938 Goethart,
'the
father of plant maps', died in Leiden at
the
age
Although
he
was
not the
'inventor'
he
was undoubtedly the real pioneer, especially a
beginning of the century. Goethart's successor
on the
IVON board was
Joh.
Jansen, who had
a very active member of
the IVON
since
the
beginning.
During 1939 the
threat
of war intensified. The Unio-excursion was supposed to be to Swa
in the province of Limburg
but
was transferred
to the
area around Does burg since i t was di
to get
access
to
the border-area, because of military installations. On no account did anyone
to
risk setting foot
on
German territory. During
the
year more and more areas were closed
public
and
no further work could be done in
the
border-area. Young research workers were
up. Mapping work slowed down,
and
only half as many check-lists were received as i
preceding years. Slott was the only person to see a bright spot
on the
horizon; he pointed ou
the
temporary closure of some areas would perhaps allow
the
original vegetation to reco
3.3.
The IVON during the occupation
During
the
period prior
to the
capitulation, which took place
on 14
May 1940, the collection
other
property of
the
IVON
remained intact .For safety much of
the
material had been di
up and had
been stored in different rooms at the Rijksherbarium.
After
the
capitulation
the IVON
did its best
to
return
to
its old pre-war routine
and
w
working. During
the
summer excursion of 1940 to
the
area
near
Gouda, 58 squares were exp
The publication of plant maps continued as far as possible and a survey
map
was pub
showing all the hour-squares which
had been
explored fairly thoroughly.
Soon
the
activities of
the
Botanical Society
and
the
IVON
began to decrease. It became
and
more difficult
to
travel about
the
country
and
connections were poor or non-existen
annual general meeting was held in 1940. During
the
occupation far fewer members took
in
the
excursions; nevertheless 528 check-lists were received in
1941.
In April1942 publication of
the
'Nieuws van de IVON
en de
Commissie voor de Floristiek
interrupted because of
the
shortage of paper; 27 issues
had
been published, all of them w
and
edited by J.G.
Sloff.
At
the end
of December 1942 the 'Nederlandsch Kruidkundig Archie
to
stop publication too.
One of
the
few slightly hopeful signs was
the
founding of the 'Instituut voor de Floristie
Belgie'
(IFB,
Institute for
the
Floristic Botany of Belgium) by
E.
van Rompaey
and J.E. de
La
Its aim was to compile plant maps for Belgium
on
the basis of plant inventories. The metho
the IFB
were similar to those of
the
IVON.
However
the
abbreviations
on the
check-lists were
on
the names used in
the
Nouveau manuel
de Ia
flore de Belgique' by
GoFFART (1936)
and
the
te
was
not
divided into o u r ~ . halfhour-
and
quarterhour-squares as it had been in the Nether
Belgium was divided into 2072 squares each covering 16
km
2
; these were sub-divided
16 squares, each covering 1
kffi2.
Cooperation with Belgian colleagues was desirable
but
r
possible, owing
to
the circumstances during
the
occupation.
During
the
years of
the
occupation the work of the IVON was interwoven with
the
work
secretary, J.G. Slott, in Bergen-op-Zoom. Soon af ter
the
capitulation
he
became involved i
resistance and sometimes used field inventory work as a screen. In
the
middle of 1943
he
it
necessary to go into hiding in Breda.
To
safeguard some
IVON
documents which were
possession he sent
them to the
Rijksherbarium at Leiden. His own herbarium and library
moved
to
safety in Leiden too.
It
is
a pity
that he
did
not
succeed in safeguarding his colle
of photographs. The Germans confiscated
them
late in 1943, together with a number of chec
for the topographical
map
sheets of his area,
and
presumably also
the
foundation deed o
22
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 25/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 26/228
check-lists were used.
It
can be assumed
that
Van Ooststroom's appeal
had
some effect, for
several spring excursions organized by
the
IVON,
and on the
Unio-excursions, plotting
again in earnest. It is worth mentioning
that
in 1956 a new type of check-list was introduced,
on the
14th edition of
the
(school)flora of Heukels, edited by Van Ooststroom.
In 1958 the University of Utrecht conferred an honorary doctorate
on
J.L van Soest f
services to botanical science. In the same year J.G. Slott began
to
work
on
all the data t ha
accumulated since 1950. Many tasks
had
remained unfinished as a result of
the
war; mor
many floristic botanists
had
died before they
had
finished their work. Slott devoted a treme
amount of time to
the
transfer of data to
the
albums:
on the
average
he
spent about 5 hours
on
this work. By 1962 all
the
albums were finished. Thereafter all
the
records were perman
moved to Leiden.
The files served a very useful purpose in Leiden because they were a source of information
the
distribution of species,
and that
information could be incorporated in the Flora Neerla
The Department of
the
Netherlands Flora paid particular attent ion to
the
preparation of
the
Neerlandica, especially after 1954 when
Th.J.
Reichgelt joined
the
department as a scie
officer. A colour system was used to incorporate new herbarium data into
the
old
IVON
map
department hoped
to
prepare a number of distribution maps for publication. Unfortunately
plans came to naught, largely because Van Ooststroom found that he had too much work
hands.
Nineteen issues of
the
'Correspondentieblad' appeared,
the
last on 25 August, 1961. Sin
bulletin was obviously supplying a long-felt want, it was decided to substitute it by a p
periodical called 'Gorteria', subtitled 'Mededelingenblad ten dienste van de floristiek e
vegetatie-onderzoek van Nederland',
the
first issue of which appeared on 1 September,
1
Meanwhile
the
Department of
the
Nether lands Flora of
the
Rijksherbarium had gradually
over the activities of
the
IVON.
Whereas
the
front page of
the
'Correspondentieblad
mentioned cooperation with
the IVON,
this fact was
not
mentioned on
the
front page of
th
issue of 'Gorteria'. The administrative work of
the
IVON, which had formerly been done by v
volunteers in
the
evening, after hours, was now done by Van
Urk
in the course of his workin
Fortunately many floristic botanists continued their work in the field.
Now
that the
work of
the IVON
had in a sense been 'institutionalised', it had come to form
of
the
day-to-day work of the Department of
the
Netherlands Flora.
As
mentioned alread
two scientists Van Ooststroom and Reichgelt had to give most of their time to
the
Neerlandica. Since they also had to edit 'Gorteria' and answer
an
ever increasing amou
correspondence, they had little time for
other
matters. Because Van Urk had to d
administrative work of the
IVON,
the Board's activities were restricted to the organis
Unio-excursions.
The situation was expected to improve considerably
when the
Department of
the
Nethe
Flora was reinforced by
the
appointment of
J.
Mennema in 1965. Unfortunately, hopes were
dashed; Reichgelt became
ill and
died in June 1966.
In 1968, when Mennema was preparing an article on
the
distribution of
Sonchus
palustri
the
south-west of
the
Netherlands,
he
was astounded to discover
that
the
IVON
maps were
far from complete (SIPKEs &
MENNEMA,
1968). According to the data in
the
IVON files,
So
palustris
L. had been found in 84 hour-squares, but
when the
data from the herbarium an
literature were taken into account, it appeared to have been recorded in 140 hour-sq
Understandably, it was decided to delay publication of
the
IVON maps to allow time for fu
research.
The fact
that
there were so many shortcomings in the distribution maps was put t
Committee for
the
Floristic Investigation of
the
Netherlands
at
its Easter meeting in 1968 a
the
meeting of
the
Committee of Editors of
the
Flora Neerlandica of
the
Botanical Society
October 1968. Mennema made it quite clear
that the
work of supplementing the
IVON
map
the data from the herbarium and the literatu re would require much time, and could not po
be carried out by a
member
of
the
staff of
the
Department of
the
Netherlands Flora. He in
that
extra staff would have
to
be recruited for the job. Furthermore, it was decided
that
the
would be published in instalments, e.g. per family, in
an
Atlas of
the
Netherlands Flora.
In spite of this, Mennema went ahead
on
his own and in 1970 began to supplement
th
maps with data from
the
herbarium and
the
literature.
He
soon realised
that the
literature
all kinds of information that might be very profitable
to
future map-users e.g. it ment
reasons for the decline of a species. Therefore,
he
proceeded to compose a short text for each
In
the
texts
he
mentioned which particular data from literature
he
had chosen to exclude
the
map, and gave his reasons.
The international yearN 70 (Nature 70) brought with it a growing demand for distribution
of plant species
(MENNEMA,
1979a). Also, it was felt
that the
data of
the
(old)
IVON
qu
hour-squares could be helpful to persons attempting to assess
the
value of nature areas. Men
found
the
'Flora Statistics 1970' (Florastatistiek 1970, compiled by
VANDER MAAREL, 1971)
very
for developing a method by which
the
botanical value of a chosen area could be assessed
the help of a floristic inventory for each kilometre-square
(MENNEMA,
1973). In fact he was
two birds with one stone, as
the
data collected for each kilometre-square could also be us
the
second inventory, which had
begun
in 1950.
On the
retirement of Van Ooststroom in
1971
(see
MAAs
GEESTERANus,
1971),
Mennema be
head of
the
Department of the Netherlands Flora. The vacancy was filled by F. Adema, wh
been
attached to
the
Department since 1968 because
Z.W.O. had
given him a
grant
to work
on
the Flora Neerlandica project. It was decided that Adema should work on the distribution
for those species which
he
was required to describe for
the
Flora Neerlandica.
Mennema tried
to
find new ways of recruiting more people
to
help with
the IVON
Students being taug ht by members of
the
Department of
the
Netherlands Flora were requi
part
of their study-programme to prepare a number of distribution maps for
the
Considerable assistance was given by A.J. Quene-Boterenbrood, who was appointed (part-
in 1972 to make a floristic inventory of the province of Zuid-Holland
on
behalf of and a
expense of
the
'Provinciale Waterstaat' (the body responsible for maintaining
the
road
bridges in
that
province). In
the
wintertime she and Mennema worked together on thirty
24
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 27/228
Fig. 11. Part of
acomputer-<:heck-list, used after 1977.
distribution maps of plant species which occurred
irrthe
province of Zuid-Holland but we
in the rest of the country; these maps were published
at the end
of 1973 jQueNE-BorERENB
MENNEMA, 1973).
Many copies of this publica tion were distributed
among
floristic botanists, who were as
send in as much supplemen tary information as possibleand to criticise the way in which the
were presented
and
to
comment
on the accompanying texts. It is to the authors' credit th
maps published today
do
not differ fundamentally from the 1973 maps.
It is also worth mentioning that
it
was at Mennema's suggestion that the first Floristic C
was held in 1975.
As
early as
1971
VAN
oeR MAAREL
had mentioned in his introduction
'Florastatistiek' that it would be desirable within the foreseeable future to have a gen
accepted Standard Ust of the Netherlands Flora.
It
was in this connection that about fifty fl
botanists assembled in Lei
den and
Utrecht
on
2 and
21
April1975. At these mee tings
it
was de
which species were to be regarded as belonging to
the
Netherlands flora jMENNEMA, 1975).
species
are
the ones that
are
included
in
the Standard Ust of the Nether lands Flora 1975jA
&
VANDERMEIJDEN,
1976)
and
the ones for which the distributionpatterns for the periods befo
after 1950 are published in this atlas.
It
can be
said that floristic resea rch as well as the study of plant geogra phy in the Nethe
jMENNEMA, 1978) have been actively fostered by the Rijksherbarium since 1972. Moreover,
1976 the Rijksherbarium in conjunction with the Committee for the Floristic Investigation
Netherlands of the Royal Netherlands Botanical Society has organised excursions
on
s
Saturdays a year throughout
the
Netherlands. Regional working-groups have been set
u
there are fruitful contacts between them and the Rijksherbarium.
The Department of the Netherlands Flora of the Rijksherbarium was not the only body
actively continue d
the
work formerly done by the IVON. The Frisian botanist, D.
T.E.
van
der
jsee
VANDERVEEN,1979)
also played
an
active par t. In 1977 his 'Atlas fan
de
Floara fan Frysla.
published;
he
incorporated
in
it all the data he had collected
in
the province of Friesland
1950. The data
themselves
are
filed
in
the Rijksherbarium, in the form of check-lists.
The check-lists have been radically alter ed since the 1975 Floristic Council, so that the dat
field resea rch could be stored in a computer;
the
species names were placed in vertical col
each
name
being preceded by
the
code number of the species according to the Standard
the Netherlands Flora 1975 (fig. 11).
In 1977 Mennema's efforts
to
get more persons
to
work on
the
Atlas of
the
Netherlands
were finally rewarded. First of all,
the
Central Bureau of Statistics in Voorburg agreed
to
r
C.L
Plate as from 1 May to work part-time
on the
atlas in the Department of the Netherlands
of
the
Rijksherbarium. In
the
same year
the
Ministry of Culture, Recreation and Welfare m
grant available. This enabled the prese nt Director of the Rijksherbarium to take on more s
work on the Atlas of
the
Netherlands Flora.
As
a result
P.
Heukels jfull-time),
R.
W.
J.M
. van
de
and
E.J.
Weeda jboth part-time)
were
able
to
start working for the atlas in the middle of
On 1 February 1979,
J.G.
Slott died
at
his home in Bergen-op-Zoom.
It s
sad that
the
perso
did so much of the groundwork for this atlas did
not
live to see the publication of the first vo
P. SMIT & B.J.M. VER
25
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 28/228
4. On the reliability of older literature concerning
the Netherlands Flora (+ 1550 - + 1850)
4.1.
Herbalism
and floristics
From a historical point of view floristics, as practiced systematically in this country sinc
middle of the last century, has grown o ut of a branch of medical science, which below w
referred
to
with the
term
'herbalism'. The latter
and
floristics share a common subject, vi
flora, but differ in
that the
goal of floristics
is
knowledge of this flora, while
that
of herbal
rather
the
production of medicinal preparations. A second important stimulus, leading to fl
interest, was
the
foundation of botanical gardens in numerous places in our country since
th
of the 16th century. Soon the plants grown in such gardens were
not
only medicinal ones
b
plants were cultivated for thei r aesthetic value, or because they excited curiosity. This, in
brought about
an
interest in
the
natura l localities of such plants. Here also those aspects,
from
the
point of view of floristics are
the
most important, are still regarded as of seco
importance. Nevertheless,
the
herbals as well as
the
'horticultural' literature can cont
significant data
to
floristics - for example,
on the
question of whether plant species are indig
in a certain area -
but
only after a clear distinction has
been
made between what
is
valuab
what
is
not.
If
floristics is to
be
securely based, two aspects a re indispensable: documentat ion by me
herbarium material,
and
an inequivocal nomenclature. The absence of labelled herb
material from
the
Netherlands of
the
period before 1700 as well as
the
scarcity of materia
the 18th century renders it necessary
to
formulate stringent criteria in order to test
the
reli
of floristic data or
the
publications in which they ap pear from
the
time preceding
the
19th ce
The first half of
the
19th century represents a transitional period which, for most of
the
co
may be regarded as having
been
terminated by
the
publication of
the
first edition o
Prodromus Florae Batavae
(VAN
DEN
BoSCH,
1850).
It
is
because of nomenclatural uncertainties
that
there exist no reliable floristic data f
region for the period prior
to
1550. There is no general unequivocal nomenclature unt
establishment of
the
phrase-names proposed by
BAUHIN
(1623), names which in this country
first consistently used by
CoMMELIN (1683).
There
is
nevertheless
an
important amou
information from
the
period before 1683 if sound criteria are adhered to.
4.2.
Accessibility
of the older
literature
Before a judgment can
be
made about
the
value
and
reliability of sources, one needs of c
to
be informed about their existence,
and
about the place where they may
be
consulted.
regard to
the
former: it
is
evident from
the
prefaces of
the
Netherlands Floras by
DE
GoRTER
1781b)
and VANHALL
(1825), from
the
Flora
Of
Leiden by
MOLKENBOER &
I<ERBERT (1840),
and
fro
first edition of
the
Prodromus Florae Batavae
(VAN DEN BoSCH,
1850) that a chain of tradition e
by means of which data from 17th century
and
18th century authors were kept alive i
subsequent floristic literature. There is no question of completeness, however. Not only did
authors arbitrarily incorporate certain data but
not
others,
but
also various works wen
complete oblivion. On the basis of earlier inventories by Pritzel, Bergsma
and
Miquel,
Ouo
(1877a)
has prepared a list of publications which are of importance for floristics in
the
Nether
a list which as far known at this time is rather complete.
A large part of
the
herbal literature with floristically important information
is
present
University Library, Amsterdam, while mos t ga rden catalogs
and
older floristic literature
strict sense may
be
found in the Library of
the
Rijksherbarium, Leiden. In a few instances a
has
not
as yet been located. The main gap in this regard
is the
fact
that the
publication by
B
(1662)
about
the
flora of
the
vicinity of Zwolle has
not
yet
been
found in any library, our know
of it therefore being based only
on
the excerpt by OuoEMANs (1881).
A complete summary of the oldest data
on
plant spedes, such as
that
provided by DRucE
for
the
British Isles,
is not
available for
the
Netherlands. It
is
true
that
OuoEMANs (1877a
en
b,
1881)
for some time worked
on
such a summary,
but
this study remained incomplete so
tha
the
period to 1662 is covered. Furthermore, Oudemans was unable
to
inspect several imp
publications (among others,
VoRSTIUs,
1636). Finally,
and
most importantly, his work cann
used until drastically revised. Aside from
the
fact that some writings studied by him cann
included in
the
floristic literature (see comments below), a
not
insignificant portion o
interpretations must
be
regarded as uncerta in or incorrect. Space does
not
permit a docum
tion of this critique by means of examples,
but
this subject will
be
pursued at a later date
intended critical summary of older information about the Netherlands flora.
4.3. Criteria
The following norms have been employed in judging
the
older literature.
The first criterion concerns
the
problem of interpretation: we
need to be
reasonably c
which species
the
old herbalists referred to. For our country this means in practice, among
things.
that
authors prior
to
DoooENs
(1553)
must remain outside consideration. This
is
beca
the
fact
that
Central European herbalism could only develop after people
had
diseng
themselves from
the
idea
that
all plants
had
already
been
described in classical antiquity;
an
emancipation did
not
occur until
the
first half of the 16th century. Such writers as Dodoen
Lobel and dusius, in addition to their descriptions, usually provide woodcuts also, which nor
are sufficiently clear
to
eliminate doubt as to
the
identity of the plants to which they refe
names utilized by
HoNmus
(1621), I<NIJF (1621), VoRSTius (1633, 1636)
and BRuMAN
(1662)
may
f
26
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 29/228
larger
part
be interpreted with
the
aid of
the
he.:bals of Dodoens, De Lobel and others. At
the
two latter authors use names, however, which they have created themselves, and the
sometimes ambiguous. Such data mig ht
be
interpreted by guessing.
but
in this atlas pref
is
given
to
reliability of basic information. Fortunately there
is
only a small number of dat
the
above-mentioned authors which must
be
disregarded for such reasons. After the accep
of
the
standard nomenclature of
BAUHIN (1623)
by
CoMMELIN (1683)
there is normally no long
doubt as to the in tention of authors. Among 'difficult groups' such as grasslike plants. how
misidentifications still occur frequently and, because of
the
scarcity of herbarium materia
before ca. 1820I), can often
not be corrected wi th certainty. In the case of critical taxa thi
therefore frequently mentions
the
oldest known herbarium specimen in addition to, or in
of
the
oldest known record in literature.
The second criterion is
that
only those data are considered which clearly refer to n
vegetation. Publications in which no distinction is made between indigenous and exotic
are left out of consideration. This criterion would appear to
be an
obvious one, but
Ouo
(1877b,
1881)
incorporated some publications in which without distinction native and cult
plants are listed which were known from a certain region (PELLETIER,
1610
and MuNTING, 164
procedure was
to
select from these works those data which
had
a bearing upon
the
species
in later times were encountered naturally in that area. Oudemans' rationale was
that
such s
must have been known
to
these authors themselves as native species. This reasoning (whic
still followed by
QuENE-BoTERENBRooo
&
MENNEMA,
1973) is in reality a circular one. While
the
qu
at issue - connected with
the
problem of indigenousness - was
to
what extent
the
flora (pres
occurring in our country was known to early herbalists, this same (contemporary) flor
become
the
criterion by which
to
judge which species were known to these herbalists fro
wild. Thus, no more was achieved
than the
confirmation of a position taken earlier. We d
therefore, consider such publications par t of
the
floristic literature.
In this context
the
fact needs
to be
mentioned
that
even authors who claim
to
be conc
with indigenous flora, such as Vorstius
and
Commelin, include some cultivated plants. The f
author, for instance, reports Frumenta varii generis (cereals)
and
Olera varia (vegeta
Commelin, in his catalogue of native plants, mentions various cultivated plants and med
herbs, with as locality 'in gardens' (which reports are
not
included in this atlas). In
the
c
Commelin, however, such records are clearly recognizable,
and
with Vorstius they are f
number, and
the
majority can confidently be eliminated.
The third criterion
is
that
data must with certainty refer to
the
Netherlands. In this conn
we need
to
remember that
the
name 'Nederlandt' (or 'Nederduytschlandt'; in Latin, 'Belg
until
the
last century referred to the
Low
Countries near
the
sea in general. It is the
frequently not clear what authors mean when writing 'Nederlandt', 'in this country', 'hab
Belgio'
and
so forth.
The southern
part
of Limburg presents a special problem since it received its m
boundaries only in 1839
and
was therefore ignored by people from
the
(Northern) Nethe
but not
by floristic workers from southe rn areas for whom later boundaries, of course, play
role. Especially in
the
case of numerous data for
the
'environs de Maestricht'
(LEJEUNE,
1811
and
for
the
St.Pietersberg (e.g.
BoRYDE SAINT-VINCENT.
1821) it is frequently not possible to dete
whether they refer
to
Dutch or
e l g ~ a n
territory; among these are da ta concerning species
afterwards have never
been
found in
the
south of Limburg.
Within a wider phytogeographic context
the
assignment of significance
to
somethi
arbitrary as a country's boundaries may well seem to be an excess of useless precision. How
those who wish to determine
the
delimitation of
the
Dutch flora must exercise such accura
be added
to
this
is the
fact that just across
the
border, for instance in
the
vicinity of Moresnet,
already exist habitats which, along with their characteristic species, do not occur i
Netherlands.
The fourth criterion
is that
by records of rarer plants some indication of
the
locality a
habitat must
be
present, so
that
such data can
be
checked against
the
findings of later bot
In
the
case of
the
regional floras of
I<NIJF (1621), VoRSnus (1633,
1636) and
BRUMAN (166
introduction or title shows
that
their task applies to
the
native flora of
the
Gooi
and the
vic
of Leiden and Zwolle, respectively. HoNmus
(1621),
from whom only those data have
incorporated which clearly referred
to
native flora, indicates
that he
treats
the
surroundi
the
Moffeschans near Terneuzen.
Of
later works which contai n floristic information som
must be ignored because
the
localities are too vague. In those cases, in fact, ther e
is
freq
the
incertainty already mentioned, namely
whether
or
not
such data do in fact relate
presen t Netherlands. Doubts of this sort may be fortified in records by some authors of s
which could not possibly ever have been native.
With regard to the procedure followed there must still
be
added
the
fact that
the
situat
the 19th and 20th century, representing
the
only period which is adequately 'covere
herbarium material, is used in a normative fashion in two different ways
when
studying
the
floristic literature. To begin with,
when
certain authors record more
or
less large numb
species which in later times have not again been found in our country, this situation pro
some doubts as
to
their floristic reliability. Secondly, records of taxa of a higher rank (genus,
of related species, species) from regions in which only one of the pertinent taxa of a lowe
(species, subspecies) is known, are considered as records of this lower-rank taxon. For ins
we relate a record of
Thalictrum minus
from
the IJssel
valley by
DE
GoRTER
(1757) to
jacquinianum,
one from
the
dunes of Zeeland by DoooENs
(1553)
to subsp.
dunense,
becaus
the
first subspecies is known from
the
river area and only the second from
the
dunes. We
of course, ask whether
we do not
see here
the
reappearance of
the
circular reasoning whic
criticized in earlier paragraph. The difference
is that
in this case
the
data are sound, not ten
as in Pelletier and Munting (which are called 'floristic data' only after
the
slight of hand ap
by Oudemans). Without a carefully considered 'actuality principle'. the historically or
branches of biology
and
geology are reduced to mere speculation.
1
) The herbaria of D. de Gorter (t1783)
and
Fred. Rainville (t1779) have been subject of publications b
0oSTSTROOM (1941)
and
VAN 0oSTSTROOM & REICHGELT (1958), respectively.
27
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 30/228
4.4.
Botanical publications
not
regarded as sources of floristic data
On the basis of the above-mentioned criteria a number of herbalistic and horticultural wr
would appear to warrant consideration as source of old floristic data
but
are not thus acc
here. The most impor tant of these are listed below, along with
the
reasons why we do not
them to the literature which is relevant to Nether lands floristics.
CoRNELius PETRI LEvoENsis (1533) provided commentaries on the first four books of Dioscori
which
he
attempts to identify plants described by the latter with those occurring in our are
identification of 'Papyrus' with
Ammophila arenaria
shows how forced
the
equations wer
which he was led. Because of this the great majority of his data cannot be interpreted, a
not with certainty.
PELLETIER
(1610)
gave a summary of plants which, eitherspontaneously or cultivated, were k
from the island of Walcheren. According to OuoEMANs (1877b) 1745 taxa were mentioned, 4
which have later been found in the wild state in Zeeland. While Oudemans r egarded Pelle
the discoverer of these species as natives in Zeeland, and in many cases also in
the
Nether
the
dispropor tion of 1 possibly native species
to
3 certainly cultivated ones has induced us
count Pelletier's work to the floristic literature.
MuNTING (1646) wrote in the preface of his garden catalogue that he had brought toget
the
garden at Groningen, aside from curiosities, also numerous species which commonly
in Groningen and Drenthe. Like Pelletier he did not distinguish between native and cult
plants and therefore we, in contrast to OuoEMANs
(1881),
do not accept his work as a source
data.
NIJLANDT
(1670)
produced a herbal which was of a more limited and thus handier forma
similar works of Dodoens and
De
Lobel; the information provided by him, however, is comp
or largely taken from older herbalists. From a floristic standpoint Nijlandt offers nothing
records for 'the Netherlands' and 'in this country' apply to
the Low
Countries as a whole.
HERMANN (1687) in his
garden
catalogue indicated by means of an asterisk which plan
claimed to have collected on Dutch soil. Among these are
Euphorbia chamaesyce, Filago g
Gentiana verna, Hornungia petraea, Lagurus ovatus, Polycarpon tetraphyllum, Ranun
lanuginosus, Rumex pulcher, Salsola
soda,
Salvia sclarea, Scirpus holoschoenus
and
Um
erectus,
all species which are at least questionably indigenous in this country. Most of such re
were absorbed, via
BaERHAAVE (1720),
by DE
GoRTER (1767,
1781b);
the
latter, however, sup
some record
to be due to
errors by
the
type setter. Herma nn
and
Boerhaave probably used
the concepts 'spontaneous' and 'indigenous', respectively, or 'our country' with a consid
amount of latitude. The
number
of dubious records is in any case so
great that
we cannot r
the information on indigeny by these autho rs as reliable, particularly since precise indicati
localities ar e absent. The latter objection
can be
made too against
the
statement habi tat in B
for a number of plants by IJNNAEus (1737, 1753).
4.5.
Some important data from
the
old floristic literature
When old data are subjected to adequate criteria of reliability they may be of consid
importance especially in connection with
the
prob lem of indigeny of plant species. In
the
c
some plants we have information about their early establishment. This
is
true, for exampl
Linaria cymbalaria
which was planted by amateurs
on
old walls in Delft and elsewhere
(Do
1644),
and
for Erigeron canadensis of which
DE
GoRTER (1767) states: 'Quotannis vulgatius'
common each year). Especially with 'stins plants' historical data on localities are important
wish to determine the extent to which such species may be called indigenous in our co
Among these
CaMMELIN
(1683) for instance mentions
Allium ursinum
at Maarssen and Bred
and
Anemone ranunculoides
for
the
Haarlemmerhout
and
the
Haagse
Bos.
Exatnples
VoRSnus
(1633,
1636) are
Helleborus viridis
and
Primula vulgaris
for the surroundings of L
It would appear that many species of weed vegetations were
not
only more numerous
country at earlier times but also occupied a larger n atural a rea. This is especially true for w
of arable land
(Delphinium consolida)
and for plants of farmste ads
(Chenopodium bonus-hen
C. vulvaria).
Certain habitats, such as city ramparts, wer e inhabited by species which no l
or scarcely occur there today
(Anthemis tinctoria, Cynoglossum officinale),
or which have
disappeared from
the
country
(Arabis hirsuta
subsp.
sagittata).
Even where no herbarium ma
exists there are some instances where we can be certain
that
species occurred in our coun
earlier times, such as
the Iris foetidissima
and
Trapa natans
mentioned by
CoMMELIN (1683
record of the former was confirmed by
MaLKENBOER
& <ERBERT (1840), and in the second case
are la ter records for Groningen (ScHUURMANs
STEKHOVEN,
1815) and Schinveld (CREMERS, 1914).
There are some species which Dutch floristic botanists have recently labelled as adve
while there certainly is evidence of their earlier existence in
the
Nether lands flora. For exa
Centaurea calcitrapa
is mentioned by
DoooENs
(1583) for Zeeland, by I<NIJF (1621) for the Goo
by
CoMMELIN (1683)
for Muiden and Kampen, which demonstra tes the fact that it occurred
than
incidentally in this country.
Adonis aestivalis, Asperugo procumbens, camelina sativa
s
alyssum
and
Geranium rotundifol ium,
all of which are ignored in
the
Standard
List
o
Netherla nds Flora of 1975 (ARNoLDs
&VANDER MEIJDEN,1976),
appear to have been known fro
country for one or more centuries. Without a knowledge of historical data, the fact
that th
three have by now all but,
or
completely disappeared, might lead one to maintaindoubt as to
being indigenous. A species such as Asperugo procumbenshas
been
known already since
th
century from the area of the dunes
and
from the delta of the IJssel
and
has mainta ined it
some localities for very long periods of time.
There are some species reported by CoMMELIN (1683), i.e.,
Tuberaria guttata
of Vlielan
Smyrnium olusatrum of Texel, which have
been
looked for by floristic workers for se
centuries until they were finally located again (in 1868 and 1944, respectively).
Sometimes the old authors provide ecologically interesting information. Thus
Liparis lo
a plant of moist, calcareous dune valleys, was described by
DE
LoBEL
(1605) from Oostkapelle
orchid has not only not been found again
on
Walcheren,
but
also a suitable habitat is no l
or scarcely present the re. Tussilago farfara, now a plag ue of the polders in the IJsselmee
28
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 31/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 32/228
5 The Standard List of the Netherlands
Flora
As
has already been indicated in
the
introduction, it was
VANDER MAAREL
who in
1971
was
th
to compose a Standard Ust of
the
Netherlands Flora. On
the
basis of some four crite
designated 1399 species of vascular plants as 'indigenous species' (actually, it is more cor
speak of species which are considered to be part of the Netherlands flora).
Each species was placed in a so-called hour-square frequency class (UFK) and in a syneco
group. Placements in such classes depend upon
the
number of hour-squares in which
the
s
occurs in
the
Netherlands, following
the
schedule below, derived from
VANDERMAAREL(1
a ss Hour-square
total
Symbol Designation
0 0
t
absent or extinct
1
1 -
3 ?zzz extremely rare
2
4 -
10 zzz very rare
3
11
-
29 zz rare
4
30 - 79
z fairly rare
5
80 -
189
m
infrequent
6
190 -
410
a
fairly common
7
411 -
710 a a common
8
711 -
1210
aaa very common
9
1211 -
1677 aaa extremely common
On
the
basis of
the
old
and
new
IVON
maps each Netherlands species received two hour
re frequency classes, i.e.,
the
1900 UFK
and
1970
UFK.
For example, Aceras anthropop
received a 1900
UFK
of 2 (present in
4-10
hour-squares of
the
old IVON maps), and a 1970
1 (present in
1-3
hour-squares
on the
new
IVON
maps).
Van der Maarel distinguished, furthermore, within
the
Netherlands flora
19
synecol
groups based
on the
survey of plant communities
(WEsTHOFF & DEN HELD,
1969). Each Nethe
species was placed in one of these groups (weeds, plants of salt marshes, aquatic plants,
plants, etc.).
Van der Maarel was quite aware of
the
fact
that
tests were required of his choice
of
spe
well as of his choice of
10
hour-square frequency classes
and
his division into
19
synecol
groups by Netherlands floristic workers and plant sociologists in order to achieve a gen
agreed-upon Standard Ust. For this purpose
the
first so-called Floristic Council was organi
1975.
On
April 2d
and
21st, in Leiden and Utrecht, respectively, some 50 floristic workers m
order to determine which species might be counted
to the
Netherlands flora
(MENNEMA,
1975
number agreed upon was 1554. Additionally, criteria concerning
the
choice of species
somewhat amended; also
the
choice of
10
hour-square frequency classes survived criticism
was not t rue for
the
division into 19 synecological groups, which were replaced by 37 ecol
categories (see ARNoLDs
&
VANDER MAAREL, 1979):
1 Plants of cultivated and dry waste places
la
rich, non-calcareous cultivated soils
lb calcareous cultivated soils
lc
moderately poor, non-calcareous cultivated soils
ld
regularly trodden places
on
rich, dry soils
le ruderal places, little trodden,
on
rich, dry, non-calcareous, humusless soils
1f ruderal places, little trodden,
on
dry, calcareous, humusless soils
lg ruderal places, little trodden,
on
rich, moderately dry, humus-rich soils
2
Plants of disturbed or open, damp to
wet
soils, poor
in
humus
2a rich soils with fluctuating water levels or otherwise strongly fluctuating ecological cond
2b open,
wet
soils, rich in nutrients (especially nitrogen)
2c open, modera tely rich to poor, moist soils
3 Plants of sea dunes, salt waters and salt marshes
3a beaches, sea dunes and sandy flood-marks
3b
salt and strongly brackish waters, mud flats and low salt marshes
3c high salt marshes
and
contact situations between saline
and
desalinated environmen
4 Plants of fresh water and neighbouring shores
4a
fresh to moderately brackish, rich waters
4b
fresh, moderately to very poor waters and their periodically emergent shores
4c rich watershores
and
swamps
4d
flotsam zones,
wet
ruderal places
and
riverine willow bush-swamps
5
Plants of ertilized grasslands on moderately rich to rich, moist to wet soils
Sa fertilized grasslands
on
moderately moist soils
5b
moderately fertilized grasslands
on wet
soils
6 Plants of dry grasslands and walls
6a walls
6b grasslands
on
dry, moderately rich to rich, weakly acidic
to
weakly alkaline, moderat
non-calcareous soils
6c grasslands
on
dry, moderately rich, neutral
to
alkaline, calcareous or zinc-bearing soil
6d grasslands
on
dry,
rather
poor, acidic, non-calcareous soils
30
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 33/228
7
Plants
of
moors, peat-bogs,
unfertilized
grasslands
and
calcareous marshes
7a moderately poor, acidic, non-<:alcareous low-moor marshes and wet, hurhus-rich dune v
7b moderately poor, alkaline, calcareous marshes
7c unfertilized grasslands
on
moist
to
wet, moderately poor
and
weakly acidic, pea ty soi
7d high-moor peat-bogs,
wet
heaths
and
unfertilized grasslands
on
wet, very poor, humu
acidic soils
7e dry heaths and unfertilized grasslands on moderately moist to
dry,
poor, humus-rich,
soils
8
Plants
of
ell-fields,
woodland margins
and shrubs
Sa fell-fields
on
moderately moist to dry, moderately rich
to
rich soils
8b
woodland margins
on
moderate ly moist, humus-rich soils, poor in lime but rich in nut
(especially nitrogen)
Be
woodland margins
on
moderately moist
to
dry, loamy, calcareous soils
Bd shrubs
on
moderately moist to dry, rich soils
9
Plants
of
woods
9a woods
on
rich, moist
to wet
soils, and of springy areas
9b woods on mature, moderately rich
to
rich, modera tely moist
to
dry soils
9c woods
on
young, rich, moderately moist soils
9d woods on
mature, dry, calcareous soils
9e woods
and
woodland margins
on
fairly
to
very poor, dry, non-<:alcareous soils
The results of
the
Floristic Council of 1975 are laid down in the Standard
List
of
the
Nethe
Flora of1975, composed by
ARNoLDS&
VANDERMEIJDEN(1976).In our atlas
the
data from this Sta
List
are entered directly below
the
Dutch name of
the
plant. For example, under
the
vern
name for Aceras
anthropophorum
(Poppenorchis), we find
the
entry 0003 Be 22 which h
following meaning:
0003 represents
the
registration number of
the
species in
the
Department of the Nethe
Flora of
the
Rijksherbarium, Leiden;
Be
indicates
the
ecological category in which
the
species
is
placed: plants of woodland m
on
moderately moist to dry, loamy, calcareous soils;
22 shows
that the
hour-square frequency class is 2 both before and after 1950: present i
hour-squares in
the
Netherlands.
It is perhaps appropriate
to
mention
the
fact that
the
hour-square totals in
the
Netherlan
more
or
less
the
same beforeand after 1950
(1673
vs.1677) notwithstand ing
the
fact
that
a pre
hour-square
is
20.8
km2
in size
and
a post-1950 one 25
km2.
The explanation of this lies in
th
that the
change from small to large hour-squares coincided with
the
increase in Dutch ter
due to reclamation of
the
Lauwerszee, IJsselmeer
and
Braakman. However, it
is
import
realize that this approximate stability in hour-square totals represents
the
outcome of
an
in
of hour-squares with young soil concomitant with a decrease of hour-squares with ma tur
This means therefore that, for instance in
the
case of common forest plants
on
mature, calca
dry soil, a species may seem to have regressed in its hour-square totals when comparing the
from before
and
after 1950, while in reality the tota l population has remained constant.
J. ME
31
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 34/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 35/228
t t
Fig. 12, a. Mapsheets of
th
e Ne
th
erlands,
before 1950 (old
VON
map). Sh
ee
t
P4 is
green.
..
jJ
tl
~ ~
~
R'i
,
-
-
Fig. 13, a. Mapsheets
of th
e Netherlands, after
1950 (new
VON
map). Sh
ee
t
38
Is gr
een.
H
'
I
t)
-
'
33
t l lr . ,
.
-
""
lr
iJ:
'
'
'
li-
'
1
'
'
,,,
-
I
j
'
-
p
~ I '
Fig. 12. Division of
the
Netherlands into maps
hour-squaies,
and
qua rterhour-squares, befor
11 12
13
14
15 16
17
1
21
22
I 23
24
25 26
~
2
31 32
33
34
35
36
37
3
41
42
43 44
45 I 46
47
4
1 52 53 54
55 56 57 5
61 62
63
64
65 66 67 6
40 KM
Fig. 12, b. Division Into
hour
-squares of sh
Hour-square P4.27 is gr een.
11
12
21
1
2
"
13
14
23
~ ~ ~ ~ ~
31
32
41
33
34 43
L_____j__4__j
1
5 KM ___j
Fig. 12,
c.
Division Into halfhour-squares (lef
quarterhou r-squares of hour-square P4.27. Q
hour-square P4.27.42
is
green.
Fig. 13. Division of
the
Netherlands i
nto
map
hour-squares,
and
kilometre-squares, after 19
WEST OOST
11
12 13
14
15
16
17 1
21 22
23
24
25 26
27 2
1 32
33
34
35
36
37
3
41
42
43
44 45 46
E
4
51
52
53
54 55 56
57
5
40 KM
Fig.
13,
b.
Division Into hour-squares of she
Hour-square 38.47 is green.
11 12 13 14
15
21
22
23
24 25
31
32
33
34
35
41
42 43
44 45
51
52
53
54
55
L__ 5KM
---
1
"
()
j
Fig.
13,
c.
Division Into kilometre-squares o
square 38.47. Kilometre-square 38.47.42 is gr
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 36/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 37/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 38/228
Fig. 14. Explanation of symbols used in
the
distribu
tion maps. based
on
mapsheet P4 (before 1950)
and
mapsheet 38 (since 1950), as a model.
Taxon present before 1950 in hour-squares
P4.11, P4.23, and P4.35.
Taxon present after 1950 in hour-squares
38.23, 38.25, and 38.27.
Variant symbol before 1950 in hour-squares
P4.46, P4.57,and P4.66.
Variant symbol after 1950 in hour-squares
38.35, 38.47,
and
38.54.
The reason for using a variant symbol is mentioned
each time in the text accompanying the distribution
map.
7
xplanation of distribution maps and
accompanying texts
Those abbreviations, symbols,
and
terms described in this chapter which are of imm
importance
to
the user are briefly summarized
on
a separate insert found in the book.
7.1.
Nomenclature
With regard
to
scientific
and
Dutch vernacular names
the
19th edition of
the
Flora
Netherlands
(HEUKELS-VAN OosTSTRooM,
1977) is followed. Where a Dutch
name
did
not
exi
taxon a
new one
is provided for the sake of completeness. As synonyms we have used the sc
names of
the
21st
and
last edition of the Illustrated Flora of
the
Netherlands
{HEIMANS,
HE
THIJSSE,
1965)
and
of
the
Flora Europaea
(TuriN, et
al., 1964-1979) where they differ from
mentioned in the Flora of the Netherlands. These synonyms also appea r in the index.
Geographical names follow Van Goor's geographic dictionary of
the
Netherlands {TE
1968) or,
if not
present therein, the topographic maps.
7.2. Abbreviations and technical terms
Abbreviations have
been
avoided as much as possible,
and
are limited
to the
following (ar
in alphabetical sequence):
adv.
F.
E.
gem.
s.lat.
s.str.
subsp.
UFK
var.
verw.
z.j.
adventive
Flora Europaea
municipality
sensu lato = in
the
wide sense
sensu stricto= in the
strict sense
subspecies
hour-square frequency class
variety
escape
without
date
In some cases also geographical names are followed, for
the
sake of precision, by
the
abbreviations of Netherlands provinces. The abbreviations of Netherlands herbaria
material was studied are mainly taken from
the
Index Herbariorum
(HoLMGREN & l<EuKEN,
AMD
AVU
GRO
LEPS
MAAS
NIJM
RIN
u
WAG
WBS
Amsterdam. Hugo
de
Vries-Laboratory
Amsterdam, Vrije Universiteit, Department of Systematic Botany
Groningen, Depart ment of Systematic Botany
Leiden, Laboratory for Experimental Plant Systematics
Maastricht, Natuurhistorisch Museum
Nijmegen, Depar tment of Geobotany of the Botanical Laboratory
Leersum, Netherlands Institute for Nature Conservancy
Utrecht, Institute for Systematic Botany
Wageningen, Laboratory for Plant Taxonomy
and
Plant Geography
Wijster, Biologisch Station (Department of Laboratory of Plant Ecology, Wa
gen)
All
technical terms have
been
explained
or
circumscribed in earlier chapters with
the
exc
of
the
following:
indigenous native; a plan t belonging
to
the original wild Netherlands flora
status floristic condit ion
or
nature of a plant (wild, adventive, established, es
neophyte, archeophyte)
taxon general
term
for categories such as variety, subspecies, species, genus, f
etc
.
7.3. Distribution
maps
The scientific
name
of
the
taxon
is
entered in
the
space
left abovethe
map. Sometimes one s
is
represented by two maps. In those instances the first map contains the data about it
occurrence in
the
Netherlands,
the
second
map
those about its presence as ··suns plant'
localities which are thought
to
represent escapes (double maps of 'stins plants' are present
other
volumes
but
not in
the
present one,
and
the
only escape in this volume
is
Aquilegia vul
Where a species has two maps
the
nature of each map is indicated following
the
name
taxon.
The four different symbols which may
be
used on the
map
itself
are
explained in
fig. 1
variant symbol is used its meaning is explained in
the
accompanying text.
In the space
left below
he
map
is
an
entry presenting
the
number of hour-squares befo
after 1950, plus the corresponding hour-square frequency class (UFK).
In a few instances following the word Ook:' reliable finds are mentioned which, however,
not be placed in
an
hour-square; such finds
are
counted as
part
of the hour-square total
notation
is
used only where
no other
finds are known from
the
area.
Where the
number
of adventive localities is so
great that
they can
not
all
be
discussed
text, especially those hour-squares
are
mentioned following the abbreviation 'Adv.' within
ther e are well-known adventive areas. Such hour-squares are not, of course, taken into ac
36
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 39/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 40/228
Fig.
16. Explanation of some terms as used In Flora
Europaea
Fig.
16, a Explanation of
the
terms
N.
Europe,
E.
Europe,
S.
Europe
and
W. Europe, as used
in
Flora
Europaea.
southern boun dary of N. Europe
western boundary
of
E. Europe
northern boundary
of
S.
Europe
eastern boundary of
W.
Europe
boundary
between
Europe
and
Asia
Fig. 16, b. Explanation
of
the terms N.W.
Eu
r
ope
, NE.
Europe, S.W. Europe,
S.E.
Europe,
and
C. Europe, as
used
In
Flora Europaea.
when
determining
an
hour-square frequency class.
Fig.
15 provides a detailed survey
adventive areas visited regularly before
and
since 1950. The coding shows
whether
the adv
was found before
or
since 1950.
7.4. Accompanying text
The text begins with
the
Dutch vernacular
name and
the Latin family name. Below there ar
from the Standard Ust of the Netherlands Flora of 1975, followed by distributional da ta tor E
taken from the
Flora Europaea
(F.E.).
For example,
Spiranthes spiralis
has
the
designation 1240 6b
41.
In the Standard Ust 1240
number ofthe species,
6b
the ecological group of which it is a member,
and 41
are the hour-s
frequency classes (UFK): 4 from before 1950
and
1 since 1950 (see Chapter 5).
In order
to
interpret European distributional data correctly, as recorded in
the
Flora Euro
it
is
advisable
to
consult
figs.
16,a
and
b.
An
attempt
has been
made to
follow a certain sequence in the text. The first paragraph re
the
oldest locality
or the
first lite rature citation (with author). Herbarium material of
the
locality is present in the Rijksherbarium, Leiden, unless stated otherwise.
In the middle paragraph are mentioned, where possible,
the
reasons why a taxon is expa
or
regressing in
the
Netherlands. In various cases this paragraph
is
preceded
or
follow
explanatory remarks or supplementary information.
Mostly a final paragraph with a discussion of localities
and
records which have
not
incorporated in
the map is
added. Such information is usually organized in geographic sequ
as
is
usual in Netherlands floristic literature (Wadden Islands, Groningen, Friesland, etc.)
once again given separately for before and afte r 1950. Localities based on herbarium materi
not
incorporated
are
indicated by means of
the
year of collection
and the
herbarium in wh
has
been
deposited, following
the
Index Herbariorum code (see above), except tor material
Rijksherbarium, Leiden. Records from
the
literature which are
not
incorporated are recogn
by their literature citation (AUTHOR, year)
and
IVON
data
by their grid codes.
Localities based on data by A. Perin are
not
discussed (see Chapter 6), as are collections
private
and
botanical gardens, collections based
on
sown
or
planted material
and
labelled as
and
finds beyond the Netherlands frontiers.
The
name
of the author responsible tor the
map and
the text is found at the
end
of the
The Dutch text is finally followed by an English summary, in which
the
number of hour-sq
before
and
since 1950 is recorded as well as the reasons for any expansion
or
regression o
species in
the
Netherlands.
A.J. QUENE-B OTEREN
38
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 41/228
Literature Chapter 1-7)
Chapter 1
ADEMA,
F.,
P. HEUKELS & W. HoLVERDA, 1979. Cephalanthera rubra (L.) Rich.,
het
rode bosvogeltje, op
het
Eila
Dordrecht gevonden. Gorteria 9, p. 344 - 345 .
ARNoLDs,
E.J.M.
& R.
vAN DER MEIJDEN, 1976. Standaardlijst
van
de Nederlandse Flora 1975. Rijksherbarium,
DoRP,
C.T. VAN, 1977. Thesium humifusum OC teruggevonden in de duinen bij Katwijk. Gorteria 8, p. 169
HEuKELS-VAN
OosTsTROOM,
1977. Flora van Nederland, ed. 19. Groningen.
HuLTEN,
E.
1950. Atlas
over viixtemas
utbredning
i
Norden.
Stockholm.
KATZ.
J.R.,
1898. Over Pothoofdplanten. De Levende
Natuur
3, p. 188 - 190 .
LoNDO, G.
& H.N. LEvs, 1979. Stinseplanten en de Nederlandse flora Gorteria 9, p.
247
- 257 .
MMREL, E. vAN DER,
1971. Florastatistieken als bijdrage
tot
de evaluatie
van
natuurgebieden. Gorteria 5,
- 188.
MENNEMA,
J.,
1971. Atlas
van
de Nederlandse
Flora
Vakblad voor Biologen 51, p. 161 - 162.
--. 1972. Engels lepelblad.
Waddenbulletin
7, p. 18 - 19.
--,1973. La regression
des especes vl gl tales
en
Hollande, basl e
sur
les premiers rl sultats
de
'Atlas de
nl erlandaise
en
prl paration. Stencil Rijksherbarium, Leiden.
--, 1974a
Boekbespreking:
E.
van Rompaey
& L.
Delvosalle, Atlas van de Belgische
en
Luxemburgse
Gorteria 7, p. 13 - 16.
-- , 1974b. Vier plantekaartjes. In: Algemene rnilieustatistiek
van
Nederland 's-Gravenhage.
-- ,
1974c. De Wever,
een
Limburgs botanicus
op eenzame
hoogte. Natuurh. Maandbl. 63, p. 5 6 - 65.
--.
1975a.
Threatened and protected
plants in the Netherlands. N aturopa 22, p.
10- 13.
-
-,
1975b. Kort verslag van de zittingen van
het
Floristenconcilie 1975 op 2 april
te
Leiden
en
op 21
Utrecht Stencil Rijksherbarium, Leiden.
--,
1977. Een floristisch opmerkelijk jaar Gorteria 8, p. 159 - 168.
MEIJDEN,
R. VANDER,
1977. De flora
van
de Dordtse Biesbosch. Rijksherbarium, Leiden.
PERRING,
F.H.
&
S.M.
WALTERS,
1962. Atlas of
the
British
Flora
London/Edinburgh.
QuENE-BoTERENBROOD, A.J. & J. MENNEMA,
1973.
Zeldzame
Nederlandse plantesoorten in Zuid-Holland. Prov
Waterstaat Zuid-Holland, 's-Gravenhage.
SIPKEs, C., 1978. Verrassende groeiplaatsen
van
orchideeen in ons land. De Levende Natuur 81, p. 153
SIPKES,
C.
& J. MENNEMA, 1968. Sonchus palustris
L.
in Zuidwest-Nederland. Gorteria 4, p.
119-
123.
IJzENDOORN, A.L.J.
VAN, 1979. Bijzondere
plantenvondsten
in 1978,
Natura
76, p.
69 -
71.
Chapter 2
EDELMAN, T.,1974. Bijdrage
tot
de historische geografie
van de
Nederlandse kuststrook. Rijkswa
's-Gravenhage.
HoMMEL,
P., 1979. Is er
een
grens tussen
het
LOss- en
het
Krijtdistrict? Gorteria 9, p. 234 - 242.
MENNEMA,
J.,
1978. Floristischonderzoek naar VanSoests plantengeografischedistricten van Nederland.G
9, p. 142- 154.
SoEST, JL
VAN, 1929. Plantengeografische districten in Nederland. De Levende
Natuur
33, p. 311 -318.
--.
1932.
Plantengeografische districten van Nederland. In: H.
Heukels
&
W.H. Wachter,
Beknopte
Scho
voor Nederland. Groningen.
WALTER-STRAKA, 1970. Arealkunde. EinfOhrung in die Phytologie 3 (2). Stuttgart.
WESTHOFF, V. & A.J. DEN HELD,
1969.
Plantengemeenschappen
in Nederland. Zutphen.
Chapter 3
ARNoLDs, E.J.M. & R. VANDERMEIJDEN, 1976. Standaardlijst van de Nederlandse Flora 1975. Rijksherbarium,
COMMELIN,
J., 1683. catalogus
Plantarum
lndigenarum Hollandiae. Amsterdam.
EsTOPPEY,
F.W., 1920. Plantenkaartjes. De Levende
Natuur
24, p. 364-367.
GoETHART, J.W.C.,
1902.
Plantenverbreidingskaartjes
voor
Nederland.
De Levende
Natuur
7, p. 17-18.
-- . &
W.J.
JoNGMANs,
1902. Plantenkaartjes voor Nederland. Leiden.
GoFFART,
J.,
1936. Nouveau Manuel de Ia Flore de Belgique
et
des Rl gions limotrophes. Liege.
GoRTER, D. DE, 1745. Flora Gelro-Zutphanica Harderwijk.
- -1767. Flora Belgica, Utrecht
--1781
a. Flora
Zutphanica
Zutphen.
- -1781 b. Flora V1I Provinciarum Belgii foederati indigena. Haarlem.
HALL,
H.C. VAN, 1825-1836. Flora Belgii Septentrionalis I (1-3).
Amsterdam.
HEIMANS,
E
•
1910. Uit Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen
m.
Over
het
'hokken'. De Levende
Natuur
15, p. 165-
HEuKELS,
H., 1883. Schoolflora voor Nederland. Groningen.
--1896.
Bekende groeiplaatsen der tot de bljgenoemde farnilien behorende Planten. De Levende
Natu
177-178.
--1909-1911.
De Flora
van
Nederland, 3 delen. Leiden/Groningen.
jANSEN, P., 1949. In memoriam W.H. Wachter. Ned. Kruidk. Arch. 56, p. 52-58.
--1952.
In
memoriam Abraham
Willem Kloos. Acta Bot Neerl. 1, p. 484-488.
-- .
&
W.H.
WAcHTER,
1932.
In
memoriam
Dr.
Laurens Vuyck. Ned. Kruidk. Arch. 1932, p. 449-457.
KLoos, A.W., 1950. Verslag van de excursie, gehouden op Voome 24-29 Juli 1948. Ned. Kruidk. Arch.
115-118.
Kosus, J.D., 1886. De Nederlandsche
carices.
Ned. Kruidk. Arch.
IT (4),
p. 474-501.
MMREL,
E.
VANDER,
1971. Florastatistieken als bijdrage
tot
de evaluatie van natuurgebieden. Gorteri
176-188.
MAAsGEESTERANus,
R.A., 1971.
S.J. van Ooststroom
vijfenzestig jaar. Gorteria 5, p. 97-101.
MENNEMA,
J.,
1971. Atlas
van de
Nederlandse
Flora
Vakblad voor Biologen 51, p. 162-163.
-
-1973.
Een vegetatiewaardering
van het
stroomdallandschap
van het
Merkske
(N.-Br.), gebaseerd o
floristische inventarisa tie. Gorteria 6, p. 157-179.
--1975.
Kort verslag
van
de zittingen
van het
Floristenconcilie1975
op
2 april
te
Leiden
en op
21 april
te
U
Stencil Rijksherbarium, Leiden.
--1978.
Floristisch
onderzoek
naar Van Soests plantengeografische districten van Nederland. Gorter
142-154.
-
-1979a. 150
jaar Rijksherbarium
en
25 jaar
afdeling
Nederlandse Flora. Gorteria 9, p. 195-204.
39
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 42/228
--1979b.
Jan G. Sloff,
een
groot florist. Natura 76, p. 110-111.
0oSTSTROOM, S.J.
VAN, 1955. In memoriam Dr. P. Jansen. Acta Bot. Neerl. 4, p. 485-486.
OuDEMANS, CAJA, 1859-1861. De Flora van Nederland, Haarlem.
--1871-1874.
De
Flora
vanNederland,ed.2,Amsterdam.
QuENE-BoTERENBROOD, A.J. & J. MENNEMA,
1973.
Zeldzame
Nederlandse plantesoorten in Zuid-Holland
Waterstaat Zuid-Holland, 's-Gravenhage.
SIPKES, C.,
1922. Plantenkaartjes.
Natura
1922, p. 76-79.
- - , & J. MENNEMA, 1968. Sonchus palustris Lin Zuidwest Nederland. Gorteria 4, p.119-123.
SLOFF,
J.G.,
1931. Verslag
van
de Excursie rond Sittard, juli 1930. Ned. Kruidk. Arch. 1931, p. 41-62.
- - ,
1934. Instituut
voor het
vegetatie-onderzoek
van Nederland. (I.V.O.N.j
Ned. Kruidk. Arch. 44, p. 24
- - , 1935. Plant-maps for
the
Netherlands
1:3.000.000, L Blumea 2, p. 1-23.
SMrr, P.,
1970.
Van
floristiek
tot moleculaire
biologie, 125 jaar Koninklijke Nederlandse Botanische Vere
Nijmegen.
- - .
1971. Van floristiek
tot
moleculaire biologie: 125
jaren
Koninklijke Nederlandse Botanische Vere
Jaarboek K.N.B.V.
1970, p. 117-135.
SoEST,
J.L
VAN,
1926. Plantengeografische
aanteekeningen en
kaartjes.
Natura
1926, p. 204.
--,
1929.
Plantengeografische districten
in
Nederland.
SuRINGAR, W.F.R., 1870. Handleiding voor
het bepalen
van de in Nederland wildgroeiende planten. Leeuw
THQSSE,
JAc. P.,
1919. Plantenkaartjes.
De
Levende
Natuur
23, p. 419-421.
ULBRICH,
E.,
1912. Die pflanzenwelt. In: Das Plagefenn
bei
Chorin. Beitr. z. Naturdenkmalpfl. ill. Berlin.
VEEN, B. VANDER,
1979. Mids
blommen en
filgels. Stencil, Fryske Akademy, Leeuwarden.
VERSCHOOF, B.J.M., 1978. Professor Dr. Ir. J.L van Soest tachtig jaar. Gorteria 9, p. 118-120.
VoRSTms,
A., 1633. Index
Plantarum
Indigenarum, quae . . . prope Lugdunum in Batavis nascuntur.
Spigelius, Isa goges in
rem herbarium
Libri duo, p. 263-272. Leiden.
VovcK,
L, 1919. In
memoriam
D. Lako. Ned. Kruidk. Arch. 1918. p. 70-72.
WACHTER,
W.H., 1947.
De
Nederlandsche Botanische
Vereeniging
1845-1945. Ned. Kruidk. Arch. 55, p. 1
WESTHOFF, V., 1964. In memoriam dr. W.C. de Leeuw. Natuur
en
Landschap 18, 3, p. 257-258.
Chapter 4
N.B.
Bij
werken, die
niet
in de bibliotheek van
het
Rijksherbarium
te
Leiden aanwezig zijn, is
aangege
welke bibliotheek zij zijn
geraadpleegd.
N.B.
If
a work is
not present
in
the
library of
the
Rijksherbarium
at
Leiden,
the
library
where the wo
consulted is
mentioned between
brackets.
ARNoLDs,
E.J.M.
&
R.
VANDER
MEQDEN,
1976. Standaardlijst
van de
Nederlandse
Flora 1975. Rijksherbarium,
BAUHIN, C., 1620. Prodromos Theatri Botanici. Frank furt a Main (Nationale Plantentuin, Meise, Belgiej.
- -1623. Pinax Theatri Botanici. Basel.
BoERHAA
VE,
H., 1720. Index Alter
Plantarum
quae in Horta Academici Lugduno-Batavo aluntur. Leiden.
BoRY
DE
SAINT-VINCENT, J.B.MAG., 1821. Voyage souterrain,
OU
description du Plateau
de
Saint-Pie
Maestricht
et de
ses vastes cryptes. Paris (Natuurhistorisch Museum, Maastrichtj.
BoscH,
R.B.
vAN DEN, 1850. Prodromus Florae Batavae
I.
Leiden.
BRUMAN, H.,
1662. Index stirpium quae prope Zuollam in Transisalania nascuntur. Zwolle [excerpt i
Kruidk. Arch. II (31, p. 368-398].
Cwsms,
C.,
1601.
Rariorum Plantarum
Historia.
Antwerpen.
-
-1611.
Curae Posteriores.
Antwerpen
(Universiteitsbibliotheek, Amsterdamj.
CoMMELIN,
J.,
1683.
catalogus Plantarum Indigenarum
Hollandiae. Amsterdam.
CoRNELIUS
PETRI l.EYDENSIS, 1533. Annotatiunculae aliquot in
quatuor
Iibras Dioscoridis Anazarbei.
Ant
(Universiteitsbibliotheek, Amsterdamj.
CREMERs,
J.,
1914.
De watemoot in
Limburg. Maandbl. Natuurh. Gen. Limb. 3
(91.
DoooENs,
R., 1553. Trium Priorum de Stirpium Historia Commentariorum Imagines. Antwerpen (Unive
bibliotheek, Amsterdamj.
- -1554a. Posteriorum Trium de Stirpium Historia Commentariorium Imagines. Antwerpen [excerpt i
Kruidk. Arch. II
(21.
p. 284-285[.
-
-1554b.
Cruydeboeck.
Antwerpen.
--1559.
De Stirpium Historia Commentariorum Imagines. Antwerpen [excerpt in Ned. Kruidk. Arch. I
285].
--1563.
Cruydeboek, ed. 2.
Antwerpen
(Universiteitsbibliotheek, Amste rdamj.
-
-1583.
Stirpium Historiae Pemptades Sex. Antwerpen (Universiteitsbibliotheek, Amsterdamj.
- -1608. Cruydt-Boeck. Leiden.
-
-1618.
Cruydt Boeck, ed. 2. Leiden (Universiteitsbibliotheek, Amsterdamj.
-
-1644.
Cruydt Boeck, ed. 3. Antwerpen.
DRUCE,
G.C., 1932. The Comital Flora of
the
British Isles. Arbroath.
DuMOULIN,
LJ.G., 1868. Guide du Botaniste dans les environs de Maestricht. Maastricht.
EHRHART, F., 1783. Meine Reise nach der Grafschaft Bentheim, und von da
nach
Holland, nebst der Retou
Herrenhausen.Hannoverisches Magazin 21. kolo m 177-296 (Universiteitsbibliotheek, Amsterdamj.
FRANQUINET, J.L, 1838. Flore des
environs de
Maestricht
(manuscript Natuurhistorisch
Museum, Maastri
GEER, J.LW. DE, 1814. Plantarum Belgii Confoederati Indigenarum Spicilegium Alterum. Utrecht.
GEuNs,
S.J.
VAN, 1788.
Plantarum
Belgii Confoederati
Indigenarum
Spidlegium. Harderwijk.
GoRTER,
D. DE, 1745. Flora Gelro-Zutphanica. Harderwijk.
-
-1757.
Florae Gelro-Zutphanicae Appendix. Harderwijk.
--1767.
Flora Belgica. Utrecht.
-
-1768.
Florae Belgicae
SupplementumI.
Utrecht.
-
-1781
a. Flora Zutphanica. Zutphen.
-
-1781
b. Flora
VII
Provindarum
Belgii
foederati
indigena. Haarlem.
HALL, H.C.
vAN,
1821. Specimen botanicum, exhibens Synopsin
Graminum
indigenarum. Utrecht.
--1825.
Flora Belgii Septentrionalis I (1/21. Amsterdam.
--1836.
Flora Belgii Septentrionalis I
(31.
Amsterdam.
-- ,FAW. MIQUEL & M.
DASSEN,
1832. Flora Belgii Septentrionalis II
(II.
Amsterdam.
HERMANN, P • 1687. Horti Academid Lugduno-Batavicatalogus. Leiden.
HoNmus,
P.,
1621. Dapes
inemptae,
of de Moufe-schans. Leiden (Universiteitsbibliotheek, Amsterdamj.
HovEN,
F.J.J.
VAN, 1847. Planten gevonden in de omstreken van Maastricht. Ned. Kruidk. Arch. I
(II.
p. 21
KNQF, W.J., 1621. Goylandiae Libri duo.
Amsterdam
(Koninklijke Bibliotheek, 's-Gravenhagej.
KoKER A. DE,
1702.
Plantarum usualium
Horti Medici Harlemensis catalogus, Haarlem.
LEJEUNE,
A.LS.,
1811. Flore
des
environs
de
Spa
I.
Liege.
--1813.Flore
des environs de Spa
II.
Liege.
-
-1824.
Revue de Ia Flore des environs
de
Spa. Liege.
LlNNAEus, C., 1737. Hortus Cliffortianus. Amsterdam.
-
-1753.
Species Plantarum. Stockholm.
40
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 43/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 44/228
8.
Distribution maps of the extinct
and very rare species in the Netherlands
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 45/228
Acerasant.hropophorum (L) Ait.
f.
~
t<:::
'
/
'
-
. -
·-
7
'
\
--
voor 1950:
9 uurhokken
(UFI< 2)
slnds 1950:
6 uurhokken
(UFK 2)
AconJtum
vulparl.a
Rchb.
/
I
.
-
-·
I
_,
,
voor 1950:
5
uurhokken (UFI< 2)
slnds 1950:
3
uurhokken
(UFl< 1)
44
'""
.,
f-'1
.
l ' i l ~
' I < '
-1
-
' ·
'
'
-
' ·
~ -
'
-
I
'·
I
I
I
I
Poppenorchfs 0RCHIDAC
0003
8c 22
- F.E. 5 (1979), p. 342: Mediterranean region
and
W. Euro
northwards to
C.
England
and the
Netherlands.
Aceras anthropophorum
wordt voor
het
eerst
met
zekerheid v
Nederland vermeld
door
FRANQUINET
(1838, nr.
304)
van
de
'Montagn
St. Pierre
entre
Ia Poule Rouge et castert'. Van
een
iets oudere opgave
LEJEUNE
&
CouRTOIS
(1836) is het onzeker, of deze
op een
vlndplaats
Nederlands grondgebied betrekklng heeft.
De
voomaamste
reden
van de
achteruitgang van
A.
anthropophor
die ook buiten Nederland altljd zeldzaam is geweest.
moet
wor
gezocht In
de
landbouwtechnlsche verbeterlngen
van de
kalkgrasland
Ook
de
'jacht'
op
zeldzame orchldeeen heeft
een
niet
onbelangrijke
gespeeld,
wat
mag
blijken uit
een dtaat van DE
WEVER
(1913b, p. 82) '
.
Z.-limb. een plek
waar
ze
vee voorkomt; we wenschen deze
echter
h
niet mede te
deelen'.
Ten onrechte
noemt HILGERS
(1972a)
het
voorkomen van
de
poppen
chis In Nederland beperkt
tot het
Krljtdistrict In Zuid-limburg. In
najaar
van
1970 is
de
soort namelijk gevonden In
de
dulnen van Voo
(RAM
&
SJPKES, .1971 ), een
vondst. die bijna
60
jaar
eerder
voorzlchtlg
aangekondigd
door
HEIMANS (1912): 'Is het lnderdaad een plant. die
bezig is zijn gebied
naar
het
Noorden uit
te
breiden,
dan
zullen o
dulnen
ook
wei
hun
beurt
krijgen'.
Herbariummateriaal, verzameld In 1914 nabij Epen 'In
de
richtlng
Teuven', is niet
op
het
kaartjeverwerkt,
omdat
zowel
[) ;WEVER
(1912)
de
IVON-streeplijst V6.53 dez e groeiplaats uitsluitend
en
nadrukke
vermel den op Belgisch gebied, even over
de
grens. Recentere opgaven
'Maastricht', niet
nader
gespecificeerd
OANsSEN,
1950)
en van de St.
Piet
berg
(1957,
AMD)
zijn eveneens niet
op
het
kaartje opgenomen,
d
volgens
DE WEVER
(1938, p. 248)
de
soort omstreeks 1900
op het
Ned
lanse grondgebied van
de
St. Pietersberg
moet
zijn verdwenen en
vlnder van
het
exemplaar uit 1957 zich
niet meer
kon herinneren of d
vondst wellicht
op
Belgisch grondgebied was
gedaan (mond
meded
Vermeulen, 1979), alwaar
A. anthropophorum
In 1970 n og is aangetrof
(mond.
meded
.
J.H
. Willems).
J. MENNE
Aceras anthropo phorum
has always
been
a
rare
species,
not
only In
Neeherlands,
but
also In
other
countries. Before 1950
the
species
known from 9 hour-squares, since 1950 from 6 hour-squares. The dec
is mainly due
to
reclamation
of the
habitat
and
probably also
to
Intensive collecting of
the
species In former
decennia
Gele
monnJkskap
RANUNCULAC
0006 9a 11 - F.E
. 1 (1964),
p.212
: From France
and
the
Netherla
eastwards
to
Romania
and
Poland.
De oudste opgave voor ons land van Aconitum vulparia (=A. lycocton
auct.) vlndt
men
bij
DuMouuN
(1868): ent re Fauquem ont et Galoppe,le l
d'un
ruisseau et
d e r r l ~ r e castert
montagne
de
St-Pierre dans le bo
Waarschijnlljk heeft Dumou lin
de
plek bedoeld bij
het
St. }ansputje
aan
Geul blj Oud-Valkenburg
(DE WEVER,
1930)
waar
de
soort ook later
no
gevonden.
De
andere
opgave
van
Dumoulin
op de
St. Pietersberg k
betrekklng
hebben op
een
uit
de tuln
ontvlucht ex emplaar; hij is
er
no
meer
teruggezien (DE WEVER,
I.e
.).
Het is
niet
onwaarschljnlijk
dat
A. vulparia zich uit
het
buitenland la
de
Geul noordwaarts heeft verspreid;
het
verspreidlngsgebied In Be
sluit onmiddellijk
aan
bij
het
Nederlandse gebied
(VA
N
RoMPAEY
DELvosALLE,
1972).De groeiplaatsen langs
de
Geulln Zuid-limburg vorm
de
natuurlijke noordgrens van het areaal. De gele monnikskap is
~ ~ n
de
soorten, waarvan
de
groeiplaatsen
niet
zijn beschermd
en
die dus
n
onverwachts
kunnen
worden bedreigd
(WEsTHOFF
c.s., 1970, p. 100).
Niet
opgenomen
zijn
de
vlndplaatsen
van
v60r 1950: Den Helder (19
WAG),
adventief; het Heksebos bij Kotten
(WESTHOFF,
1935), vermoede
aangeplant en de
hierboven genoemde opgave van
DuMOULIN
(1868) v
de St.
Pietersberg. Slnds 1950 zijn niet opgen omen Nieuw-Amelisweerd
Utrecht
(schrift.
meded
E.J.M.
Arnolds, 1968),
omdat
hier sprake is v
verwildering;
de
vindplaatsen Beverwijk
(VAN 0oSTSTROOM
&
MENNE
1967,p. 136)
en
Venlo
(MENNEMA&
VAN
OosTSTROOM
, 1977a,p . 146), weg
respectievelljk
de
adventieve standplaats ·en mogelijke aanplantlng
verwilderlng; tenslotte
een
opgave voor
het
Eijserbosch
(schrift.
med
Mevr.
A
Kruyt
Piet, 1978),
omdat
volgens
J.H.
Willems (schrlft. meded.)
soort
daar
is uitgeplant.
C.L PL
Before 1950 Aconitum vulpariawas recorded In 5 hour-squares; since 1
the
species has
been
found In 3 hour-squares.
It
s possible
that the
spec
migrated northwards from neighbouring countries along
the
river
G
The localities In the south of
limburg are
the
northern
boundary of
natural distribution
area
Since its
habitat
In
the
Netherlands is
protected,
the
species is
much
endangered.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 46/228
Actaea spk:ata
L
m + ~
/\
~ / j
.,_
~ . . <
f+
A
II
t+
M\.
-·
""'
I
\
- j . .
[. I
voor 1950: 16
uurhokken (UFK 3)
sinds 1950:
9 uurhokken (UFK
2)
Adonis aestivalls
L
I
H--
+
-
I
/
I'- rr -
voor 1950: 6 uurhokken
(UFK 2)
sinds 1950: 0 uurhok ken
adv
.:
L4.63,L6.65,M4.46,N537/48/65.N6.16,
P3.37/45/47,R2.33,S5.48.T6.42
- 24.
47
,31.58
+-- . . .
~ g
~
_.__.....
c;;
....;,
t : ;
:::::=f"l
11-Vr"
~ / : '
Vc
i / 1
1
1
Ql;o.
I
""
4-h
" ~
~
~
'P I
' "'t
lli
)1
;
fl
t
; { f T
5.:
+
...
..
JJ.
JP
""'" .....
- -
'
-
I
_,
'
'
' "L
I
"
./
•
'
-
'
\
'- -.
I .
-
·-
+
--
I
45
~
;
ft
It
I
I>
'·
'
I
Ou'fstoffelkruid RANUNCULA
0008
9d
22
-
F.E.
1 (1964), p. 210: Most of Europe,
but
only
on
mounta
in
the
south.
Actaea splcatawerdvoor het
eerst
voor Nederlanden wei voor hetbos
Oud-Valkenburg opgegeven
door
FKANQUINET (1838, nr. 726), waarbij d
mededeelde
dat de plant
ook
ai
door Dodoens van di e plaats was verm
Oat laatste
kan
hier
niet
bevestigd worden.
De
vindplaatsen
van A spicata
beperke n zich vrijwel geheel
tot
bos
op
krijtgrond
in
Umburg,
met
v66r 1950
een
nabijgelegen voorpost
Slttard en
een
ver opgeschoven voorpost
te
Mariendaal blj Am hem. Z
uit
het
kaartje blijkt,
is A splcata in de
laatste
eeuw
in ons land v
zeldzam er geworden. Dit
houdt
vermoedelijk verban d
met het
kappen
het
bostype (Carpinion) waarin de soort als kentaxon optreedt, en
omzetten
ervan
in
produktiebos
met een
sterk gewijzigde beheersvo
Reeds
in
1905
noemde
Gomwn (1905a, p. 64)
A
spicata
onder
de
zee
hun
bestaan bedreigde soorten; toen reeds was volgens
hem nog
sle
een
klein aantal zeer verspreid liggende stukjes van
de
oorspronkel
'vochtige boschflora' gespaard gebleven.
De
vindplaats Apeldoom, i n bossen, als sierplant gekweekt (1875,
WA
is
niet
op het kaartje
opgenomen omdat
hethier verwilderde of gekwee
planten
betrof.
De
vindplaats Altena (19e eeuw)
is niet
opgenomen,
om
VuvcK
(1901, p. 65) deze opgave
met
een vraagteken opnam. Het uur
R4.12 mo est vervallen
omdat
de
aanstreping
op de
streeplijst uit 19
waarop de opgave
op het
oude IVON·kaartje berust, kennelijk
naderhand
was aangebracht en
een
vondst in
het
wild hier
waarschijnlijk
is. De
vindplaatsopgave Maastricht bij herbariurnmater
van
v66r 1950 is steeds gelijkgesteld
met
uurhok
V5
.38,
omdat
waarschijnlijk
de
St. Pletersberg mee is bedoeld.
P. HEUK
Actaea spicata is almost completely restricted
to the <llalk
District in
south
of
Umburg; only
one
far isolated outpost is known outside
region. The species shows a marke d decline, which
must be
related
to
cutting
of
the
older woods
and the
conversion of these into
m
productive afforestations. The total
number
of hour-squares from wh
A
splcatawas
reported has diminished from 16 before 1950
to
9 since
t
year.
Zomeradonis RANUN
C
ULA
1628-
F.E
. 1 (1964), p. 223: Most of Europe, excep t the north.
Adonis aestivalis
wordt
door
DE GoRTER
(1767) voor
het
eerst voor ons l
vermeld: 'Komt
van
zeH voort
onder het
Koom'. Een opgave van Knijf, d
OuoEMANS
(1878a, p. 19) als
A aestivalis
gelnterpreteerd, betreft wa
schijnlljk
een andere
soort
In
de Standaardlijst van de Nederlandse Flora 1975
(ARNoLDS & VAN
MEIJDEN,
1976) is
A
aestivalis
niet opgenomen, waarschijnlijk
om
HEUKELS
-
VAN
00STS
T
ROOM
(1977)
haar
aileen
aJs
adventief noemt. Enk
oude opgaven Iaten evenwel zien
dat
zij vroeger
tot de
Nederlan
akkeronkruidflora heeftbehoordTerwijl DE
GoRTER (I.e.),
door
geen nad
vindplaatsen
op
te geven, suggereert
datA aestivalis
hier te Iande in
tljd
niet
zeldzaam voorkwam, zijn uit latere tljd slechts weinig vond
in
graanakkers
bekend
Het meest nog is zij gevonden
in
de
omgeving
Nijmegen; zo kwam zij in het midden van
de
vorlge
eeuw e Weurt
jaar
in groat
aantal
op
bouwland voor (VuvcK, 1901). Het laatst
werd de
so
in
een akker gevonden in 1935 bij Bemelen (ANoN., 1935). Haar verd
ning
als akkeronkruid is vermoedelijk
aan
zaadzuivering
toe
te schrijv
Blijkens
het
kaartje van
VAN
ROMPAEY
& 0ELVOSALLE
(1972) kwam
aestivalis ook
in
Belgie vroeger zeldzaam voor. De noordoostgrens
haar areaalloopt
volgens
KoPS-Vuvc
K 1901,
pl
1626)
door
Westfale
Als
adventlef is
de
soort hier
te
Iande vroeger herhaaldelijk gevond
vooral bij meeHabrieken, recent ec hter sporadisch.
E.J.
WE
Adonis aestivalis
was recorded as a cornfield
weed
in 6 hour-squa
chiefly
near
Nijmegen;
the
last find
in
a cornfield dates from 19
According
to DE
GoRTER
(1767) it should have
been
more
common
in
18th century. Probably its disappearance
is due to
seed cleaning. Moreo
it
has
been
recorded a
number
of
times
as an
adventitious plant
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 47/228
Adonis vernalisL
;-
./ (
.L
p
'
'
v
-
voor 1950: 1
uurhok
(UFK 1)
slnds 1950:
0
uurhokken
Alra
caryophyUea L
subsp.
multiculmis (Durn.)
A. et G.
•
I
'
·-
'
'
I
-
voor 1950: 8 uurhokken
(UFK 2)
slnds 1950: 2 uurhokken
(UFK
1)
,}..: ,_
i
'
-
-
' ·
'
.
/
-
'
• .f
It
46
f+
,
(+
I
'
I
Voorjaarsadonis
RANUNCULA
0009 6b 0 0 - F.E. 1 (1964), p. 222: E., C. &S. Europe, extending northwa
to
C. Ural
and
S.E. Sweden (Gotland).
Adonis vernalis
is
In
Nederland slechts
~ n m a a l
verzameld
In het
bo
het Veenhuis
te
Diepenveen In 1849 - en niet In 1841 (WESTHOFF c.s., 19
p. 93) 'bij
het
veerhuis (Diepenveen) b. Deventer'
(Dozy,
1855, p. 494)
Terecht heeft WESTHOFF c.s. (I.e.) deze soort opgenomen In de lijst
plantesoorten, die
In de
loopvan de 19e eeuwzijn verzamelden atern
meer
zijn waargenomen.
Het
betreft hier
de
alleruiterste westel
voorpost van deze continentale soort (WEsTHoFF
c . s ~
I.e.), die
ook d
WEEDA
(1979) als inheems voor ons land wordt beschouwd. A
vern
dientderhalve wei degelijk te worden opgenomen nde Standaardlijst
de Nederlandse Flora (zie ARNows&VANDER MEIJDEN, 1976, p. 5), onge
het
feit, dat
HEUKELS
(1896)
aan de
vermelding
vande
vondst
van
deze s
toevoegt: 'waarschijnlijk verwilderd'.
J. MENN
Adonis vernalis
was recorded only once,
In
1849
In
Diepenveen.
locality
is
considered
to
be
the utmost
western outpost of
this
contine
species.
Akkerzilverhaver GRAMIN
14511a32-
F.E. 5 (1979),p. 227:Malnly
In the
south-western
part
of
range
of
the
species; A
caryophyllea s.1
at.: S., W. &C. Europe,
extend
to
S. Sweden; doubtfully native In north and east parts of its range.
Aira caryophyllea subsp. multicuhnis is hier te Iande voor het e
verzameld In 1912 bij Nuth.
lnzake
de
soort, ondersoort
of
varii teit
multicuhnis
heerst
vee verw
rlng (JANSEN& WACHTER,
1916a.
p.152
e.
v.)
;
wat daaronder
tegenwoor
wordtverstaan is vermoedelijk niet identiek met de
door
DuMORTIER (18
beschreven Airamulticuhnis(vergelijk
VAN
HALL, 1836, p. 761 ). In ons l
komt hoofdzakelijk
In
Zuid-Umburg
een
vorm voor met
meer dan 40
hoge
halmen In forse zoden en
met
ca. 2'h mm lange, lets buikige aart
terwijl soms de onderste pluimtak opvallend
groat
is; deze vorm kom
hoofdzaak overeen met var. majorGaud.
(JANSEN&
WACHTER, 1918a).
De
bedoelde vorm s voornamelijk gevond en In akkers In het LOssdis
(vergelljk
KRusE
MAN
& VuEGER,
1939, p. 334-337); de laatste vondsten
gedaan In
1955 blj Sittard
en
Nleuwstadt. Hoewel mogelijk
op
voorkomen van deze ondersoort
te
weinig is gelet, is
een
achteruitg
waarschijnlijk. De oo rzaak hiervan
is
te zoeken
In modeme,
lntensi
landbouwmethoden.
JANSEN (1951) rekenttot var.
majoreen
subvar.
multlculmis,
die versp
tussen typische A
caryophyllea
zou voorkomen, vooral achter
de
duln
Hlertoe
zoudende
bij Noordwijkerhout en Hoek van Holland verzame
exemplaren
zijn
te
rekenen. Deze zijn echter niet scherp
van de
typis
vorm
van
A
caryophyllea te
scheiden en
daarom niet op het
kaa
opgenomen,evenmln als een opgave voor De Bilt van VAN HALL (1
p. 717
onder
de
naam
A
multiculmis)
op
gezag van
B.C.
Durnortier (
boven). Ook zijn
niet opgenomen
opgaven voor Voorst,
Gld.
(1938)
Leeuwen, Umb. (1937)
(KRusEMAN
&
VuEGER,
1939,
tabel3
opn. 4
en tab
opn. 9), omdat
uit de
desbetreffende
gebieden
geen materiaal
van
major bekend is.
E.J. WE
Aira caryophyllea
subsp.
multicuhnis
was recorded before 1950 In
hour-squares, since 1950 n2 hour-squares, mainly in the Loess District,
most recent finds dating from 1955. Presumably this decline is
due
modem
agricultural practice.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 48/228
Ajuga chamaepltys ILl Schreb.
0 : 0 : 0 : [ [ 1 ~ ; ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ - ~ : j ; ; j : j
voor 1950:
sinds 1950:
2 uurhokken
(UFK 1)
0 uurhokken
Alllwn
carinatum
I..
voor 1950:
sinds 1950:
2 uurhokken (UFK
1)
3 uurhokken (UFK 1)
47
Akkerzenegroen
LAB
0022
1b 1 0 -
F.
E.
3 (1972),
p.
129: Most of Europe except
the
north.
Ajuga chamaepitys
wordt voor
het
eerst voor ons land venneld
d
FRANQUINET
(1838, nr. 422) u it
de
omgeving van
Maastricht
V66r 1950
s
deze soort
in twee
aangren zende uurhokken bij Maast
gevonden, voor
het
laatst
op
de St.
Pietersberg
in
1930. Terecht i
chamaepitysopgenomen in de
lijst
van
soorten, waarvan volgens
WEST
c.s.
(1970, p . 95)
met
zekerheid
kan
worden aangenomen,
dat
zij
na
1
uit ons
land
zijn verdwenen. Zeer waarschijnlijk
is de
verdwijning va
soort
uit de
Nederlandse flora toe te schrijven
aan
de afgraving va
St.Pietersberg.
Nlet
op
het
kaartje zljn opgenomen: Deventer, Pothoofd (1882), alw
het
een
adventief voorkomen betreft en Oude Tonge (1977) spontaa
een
moestuin,
omdat
het
zaad
daar
vennoedelijk onopzettelijk van el
is
aangevoerd.
F.AD
Before 1950
Ajuga chamaepitys
has
been
recorded in 2 hour-squares
n
Maastricht, for
the
first time
in
1838
and
for
the
last time
in
1930
disappearance has probably
been
caused
by
mining activities
on
St.Pietersberg
near
Maastricht.
BergJOOk ULIA
0030
6c
20
-
F.E.
5 (1979), p. 63:
S.
&
C.
Europe, extending northward
S.
Sweden
and
Estonia; naturalize d
in
N.W. Europe.
Allium
carinatum
is van oorsprong adventief, doch doordat
de
soor
enkele plaatsen lan g standhleld voldoet zij
aan de
criteria
om to
Nederlandse flora te behoren . Voorhet eerst is
A
carinatumverzamel
1847 blj Lelden, alwaar hlj
tot in
1955 is waargenomen.
Niet opgenomen
is de
vennelding Zalk
(DE GoRTE
R 1745, als All
montanum
bicome angusti/olium, lore pwpurascente),
omdat die opg
betrekking zou
hebben op A o/eraceum (VAN OosTSTROOM & REICHG
1964b);
de
vindplaatsvennelding
is
door
MoLKENBOER
(1850, p. 70) fou
overgenomen. Ook is
niet
opgenomen
de
(oude) vindplaatsopg
'Duingronden bij 's-Gravenhage', omdat het herbariumvel een mix
met A vinea/e beva t en het
niet
zeker is of beide exemplaren va n deze
vindplaats afkomstig zljn; evenmin
een
exempl aar van Wassenaar (18
dat
door MoLKENBOER&
I<ERBERT
(1840) als
A
flexumwerd
venneld, doch
te jong was verzameld en ook
tot A
o/eraceum zou kunnen
behoren (
0o
STSTRoOM
&
REICHGELT,
1964b).
De
rijke groeipJaatsen, in 1977 in
Scheveningse Bosjes ontdekt , zoude n
er
echter
op
kunnen wijzen,
da
berglook vroeger toch wei
in de
omgeving van 's-Gravenhage kan
voorgekomen. Verder
is
niet
opgenomen
een
aantal vindplaatsopga
uit Zuid-Limburg (Vaals, Nijswijlre, tichtenberg, Gulpen),
omdat
waarschijnlijk
op A oleraceum
betrekking
hebben (VAN OosTSTROO
REICHGELT, I.e.)
alsmede
de
adventieve vondsten van v66r 1950
Leeuwarden (1915), Breesaap
(VAN EEDEN,
1889), Kesteren (1901
),
Nljme
(1901), zoute lande (1902,
IVON)
, Epen (1918)
en Schln
op Geul (1944
~ ~ n
adventieve vondst sinds 1950
te
Wagen inge n (1963).
TH.
A
HATT
Before 1950
Allium carinatum was
recorded in 2 hour-squares
in
Netherlands; since 1950
the
species has
been
found
in
3 hour-squares.
records
seem to
indicate
that
originally
the
plant
is adventive,
occaslonafly remains
present
for a long time.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 49/228
Alyssum
alyssoldes (L)
L
It
t
t-
. t
.
}-,-
~
=
~ *
~ ~
. ff
~ 4- f - + ~
•
- - r t - t
I ~
W---+ '1-l -
'
./
•
.•
'
1\
I
/
-
-
H-
·-
--
voor 1950:
54
uurhokken (UFK 4)
sinds 1950:
7 uurhokken
(UFK 2)
adv.: H7 .52/53,J7.25.L4.63,N4.62/64.N6.41,
P3.15/25.P4.61.S2.13.V6.13 -
3337
Amaranthus blitoides
S. Wats.
I
-
lio
•
If
-
--·
.
'
· ·
.....
.).:
.
7
-·
-
'Trt
voor 1950: 5 uurhokken
(UFK
2)
,_j_
slnds 1950:
3 uurhokken
(UFK 1)
48
~ f : _
__,_.. 1"
j l};
'{-:
M
..
++
f..l
f.+
.
t:-
-
'
....
·,
..
t-
-
'
pt"(
't
l
'
fit= •
•
I
Jr
-f
'·
'
-
I
Bleek
scbildzaad CitUCIF
0044
6c 42
- F.E. 1 (1964), p. 299: Throughout
most
of Europe,
b
ruderal
and
probably introduced In the north.
De oudste vondsten
van Alyssum alyssoides
(
=
A.
calydnum
L)
in
ons
dateren
uit
bet
eerste
kwart
van
de
19e eeuw: Nijmegen, Culemborg
HALL, 1825)
en
Grebbeberg (
±
1820; zie
BusE,
1870, p. 375).
In de
vorige
eeuwkwamdeze
soort vrij algemeen voor
in de
ijsselstr
uit de 20e
eeuw zijn
echter
weinig vondsten
in
dit gebied
bekend
In
Rijngedeelte
van
het
Fluviatiele
district en het
Zuidhollandse dee van
Duindlstrict is A. alyssoides
stellig oorspronkelijk inheems;
het
is onj
zoals
THELLUNG- MARKGRAF
(1960) doet, Nederland
In
zijn geheel
niet
to
areaal
van
deze soort
te
rekenen.
Op de
meeste plaatsen buiten
de t
genoemde
gebie den is
het
bleek schildzaad slechts
lnddenteel
gevon
wat niet
wil zeggen dat bier altijd sprake hoeft te zijn van aanvoer d
toedoen
van
de
mens. Deze soort is namelijk
een
pionier van
o
zandgrond
en kwam
bijvoorbeeld in
de
ijsselstreeken tussen Vlaardin
en
Hoek van Holland zowel
op
ruderale standplaatsen als haven
fabrieksterreinen alsook
op meer
natuurlljke groeiplaatsen voor.
recente vlndplaats blj Retranchement sluit
aan
blj
het
voorkomen
va
SOOrt in de
Belgische duinen
(VAN
ROMPAEY& DELVOSALLE,
1972).
De OOr
van
de
sterke achteruitgang
van de
soort
in
ons land is onbekend.
Een vermelding
van een
verdwenen groeiplaats
te
Leiden
(ABEL
1879, p. 232) heeft vermoedelijk
op
de
vlndplaats Katwijk betrek
(vergelijk
ABELEVEN,
1885, p. 289).Op eenvelmetmateriaal verzameld
d
CA
Backer staat
op
het
etiket:
'Bij
Almkerk (Fort Everdingen)'. Daar
ander
vel aileen fort Everdingen vermeldt en ook ABELEVEN (1901, p.
slechts
deze
localiteit noem t, is Almkerk niet als vlndplaats
op
het kaa
opgenomen. Een opgave voor
de
Brunssumerheide zal volgens De W
wei
op
Teesdalia
nudicaulis
betrekklng
hebben
A N o N
1927).
E.J
.
WE
Alyssum alyssoides is certainiy indigenous
in
parts
of the
Fluviatile
Dune Districts; elsewhe re
it occurs
inddent ally. Sometimes
it
is Introdu
but it
cannot
be
considered
to be
adventitious in all stations outside
two districts just
mentioned In the
previous century
the
spedes
notably common along
the
river ijssel; nowadays
it
has become very
in our
Whole country. The cause of this decline is unknow n. Before 1
A. alyssoides
was
recorded In
54
hour-squares, since 1950 in 7 ho
squares.
Nerfamarant AMARANTHA
1758
1e 0 2 - F.E.
1 (1964), p. 110: Naturalized in
C.
&
S.
Europe; cas
throughout
most o f Europe.
Amaranthus blitoideswerd
in 1904 voor
het
eerst in Nederland verzam
op
verscheidene plaatsen
in
en bij Rotterdam. Aanvankelijk
werd
materiaal gedetermlneerd aisA.
silvestris
Desf.,
maar in
1918 vermeld
}ANSEN& WACHTER
(1918b, p. 235)
de
juiste naam.
De nerfamarant is inheems
in
Noord-Amerika en wordt in Nederl
adventief aangetroffen bij molens,
op
stationsemplacementen
en and
aanvoerterreinen. Op enkele plaatsen in
de
duinen - A. blitoides w
aldaar voor
het
eerst
in
1915 bij Oostvoome waargenomen - is
de
s
ingeburgerd. De gegevens zijn echter in
het
algemeen
te
schaars
om
mate van
inburgering
thans
op
de
juiste wijze vast te stellen.
Niet opgenomen zijn
de
volgende adventieve vondsten v an v66r 19
Doetlnchem (1915), Kekerdom (1944), Nijmegen (1931
en
1938), Z
voort (1924), Leiden
(IVON
N337), Vlaardingen (1944), Schiedam (19
Rotterdam(1904, 1919en 1926), Tilburg (1941), Veghel (1927,1936, 1
en 1938)
en
Helmond
(IVON
R5.47). Sinds 1950 zijn
de
volge
adventieve vondsten bekend: Terschelling
(IVON
1.45), Millingerw
(1941 en 1975),Druten (1977,
schrift.
meded.
R.-J.
Bijlsma),Beverwijk (19
en 1967),
Amsterdam(1963,1964en
1968),Leiden(1951,1952en 19
Scheveningen (1971; 1975, schrift.
meded
.
K.A.G. de
Jong). 's-Gravenh
(VAN
Oos"rsTROOM&
REICHGELT,
1966a, p. 34), Rotterdam (1962, 1966, 1967
1968), Tilburg (1962), Grevenbicht (1966)
en
Schimmert
(IVON
62.12).
deze adventieve vondsten zijn niet
op het
kaartje opgenomen.
R.W .J.M. VANDER
H
Amaranthus blitoides,
indigenous
in
North America, is originally
adventive in
the
Netherlands.
In
a few localities in
the
dunes
the
spe
has
become naturalized, although records
are
very scarce. Before 195 0
species was recorded in 5
hour
-squares; since 1950
it
is known fr
3 hour-squares.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 50/228
Anacamptls pyramidalis
(L) Rich.
I •
: t
....-::
jf
.A
J
. .
~
T
~
r._
"
II
..
'
\
voor 1950:
21 uurhokken (UFK 3)
sinds 1950:
4 uurhokken (UFK 2)
AnagallisarvensisL
subsp.
coerulea
(Gouan) Vollm.
=:
-·
..
'
\
I
Ill
voor 1950:
8
uurhokken
(UFK
2)
sinds 1950:
2
uurhokken (UFK
I)
I
~ i ~
-L
t
'
'i
:·
11
/
..
-
'
--
B . ~
'
;
;
/
•
""
-
'
11 1
j
--
It
. ""
49
~
H'-
I
,
-
,
'·
I
,
-
I
Hondskruid ORcHIDA
0051
6c
31 -
F.E.
5 (1979), p. 343:
W., C.
&
S.
Europe, extending northwa
to the
Baltic Islands
and
eastwards
to C.
Ukraine.
Anacamptis pyramidalis
wordt voor Nederland voor
het
eerst verm
door
Q.usJUs
(1601) als inheemse soort 'circa Hagam Hollandiae'.
Het hondskruid is overal zeldzaam binnen zijn overwegend medi
raan-atlantlsche areaal
(WESTHOFF,
1958, p. 199). Het is in Nederland
i
duinen ook zeldzaam
binnen
zijn levensgemeenschap,
het
Anthylli
Sileneturn
(BARKMAN,
1968a). Plaatselijk kunnen
de
aantallen van jaa
jaar
van nul
tot honderden
exemplaren fluctueren (STERK, 1976b;
BRUGGEN,
1977). Reeds
60
jaar geleden maakte
men
zlch zorgen ove
achteruitgang van
de
soort.
In
1919 constateert
SIPKES, dat het
hondsk
in de
duinen
op
veel plaatsen
onder
andere uitgeroeid wordt d
konijnen.
In
diverse publicaties, onder
meer
ook in 1919, vermeld
WEVER
(1919a),
dat een
groeiplaats in Zuid-Limburg is verdwenen
mergelontginning,
wat
eveneens
de
oorzaak is van
het
verloren
gaan
de
vindplaats
op de
St. Pietersberg.
Over
de
oorzaken van
de
achteruitgang van
Anacamptis pyramida
ook
in de
laatste jaren vee geschreven
(STERK,
1976a
en
b;
DE WILDE,
1
VAN BRUGGEN,
1977;
SIPKEs,
1977b). Hieruit blijkt,
dat
momentopnamen
tellingen over slechts enkele jaren wei eens een vertekend beeld zou
kunnen geven,
omdat een
geconstateerde achteruitgang
een
volgend
blijkt
te
zijn opgeheven. Zeker is ook,
dat
vorst, extreme droogte
konijnenvraat, afzonderlijk of in combinatie
met
elkaar,
de
soort ong
stig belnvloeden (STERK, 1976b). Ook verstuiving, vergraving - indi
onder andere het
gevolg van waterwinning - ruderalisering
en
di
groeien
van de
groeipl aatsen zijn van invloed op
de
achteruitgang (mo
meded
. E.J. Weeda). Op
de
groelplaats bij Scheveningen
is het
hondsk
na 1951 niet
meer
aangetroffen. bij Noordwijk
nog
in 1978.
J.H
. Will
(mond. meded., 1978) is
niet
geheel zeker van
de
spontane vestiging
o
enige recente groeiplaats van
de
soort in Zuid-Limburg.
Niet
opgenomen
zljn
de
vindplaatsen Ouderkerk (Vuvc
K,
1916; zie
QuENE-BorERENBROoo&
MENNEMA,
1973, p. 21)
en
Oostvoome (U, oorsp
kelijk uit Noord-Frankrijk).
A.J.
QUENE·BOTERENBR
The unmistakable decline of
Anacamptis pyramidalis
from
21
h
squares before 1950
to
4 hour-squares since 1950
Is in the
south of
Netherlands caused by exploitation of limestone.
In
the
dunes fr
(extreme) drough t
and the
gluttony of rabbits have
had
a direct nega
influence
on the
species.
Blauw guichelheil PRIMULAC
1659
1b
21 - F.E. 3 (1972), p. 28: S., W. &
C.
Europe,
but
only casual
locally naturaliz ed
in
most of
the north
[A
foemina
Miller].
Onder
de naam Anagallis foeminea kan men
bij
een
reeks van kr
kundigen uit
de
17e
eeuw
opgaven vinden van blauwbloeiende
Anaga
Het
staat echter niet
vast of deze schrljvers inderdaad subsp.
coerulea,
wei
de
blauwe vorm van
de
gewone subsp. arvensisvan Anagallis arve
op het oog
hebben
gehad
In
feite
Is
aileen
aan
de hand
van herbari
matedaal een
betrouwbaar beeld
van de
verspreiding
te
verkrijgen
oudste collectie
dateert
van 1835
en
is afkomstig uit Werkendam.
Anagallis arvensis
subsp.
coerulea
is
in
ons land oorspronkelijk
steeds adventief.
Zij was
vroe ger vrij karakterlstiek voor rudera le plaat
rond
graanpakhuizen, korenmolens en meeHabdeken,
maar
ook so
voor onkruidgezelschappen
van
graanakkers
waar
zij waarschijnlijk
zaaigoed werd ingevoerd.
In het
laatste geval kan zij mogelijk lok
lngeburgerd zijn.
Sommige vindplaatsen
in
Zuid-Limburg lijken enigszins
aan
te sluite
het
verspreidingsgebied
in BeJgie
(zie
VAN
ROMPAEY
& DELVO
S
ALL
E, 19
men
zou hierdoor geneigd zljn
om
deze
een
meer
natuurlijke status
te
schdjven. Hierover
Is
echter
geen
zekerheid
te
verkdjgen. Op
het
kaa
zijn alleen die vindplaatsen opgenomen,
waar
sprake was
van
voorkomen op akkers.
De
achteruitgang van
de
subsp.
coerulea
opvallend en
moet
wei
het
gevolg zijn van verbeter de zaadschoning
in
graanverwerkende beddjfstakken
en de
landbouw; ook als adventief i
ondersoort sinds 1950
nog
maar
weinig aangetroffen.
Niet opgenomen zljn voorzichtigheidshalve aile literatuur-
en
stre
lijstopgaven van v66r 1950 welke niet
door
herbariurnmateriaal wor
ondersteund. Het aantal vondsten van (vermoedelijk) adventieve pla n
is
dermate
hoog,
dat
het
niet
mogelijk is deze aile
hier
te verantwoord
Een lijst van deze vondsten bevindt zich
in
het IVON-archief
in
Rijksherbarium
te
Leiden.
P. HEUK
Anagallis arvensis
subsp.
coerulea
may have
been
naturalized
in
field
the
Netherlands. Even.
in the
sout h of Limburg, some growing-places
se
to link up
well with
the
distribution
area in
Belgium,
and
therefore
m
have a more natural character. The species was found in fields
8 hour-squares before 1950, since 1950
in
only 2. All
other
reports h
been
excluded from
the
map
because they likely pertain
to
adventiti
plants.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 51/228
Anemone
apennina L
-
....,
g ; ~
I
,<
•
..
I
voor 1950:
8
uurhokken
(UFK
21
sinds 1950: 8
uurhokken (UFK
21
Anthemis
tlnctorfa
L
(
't
/
•
-
'
rvl'·
voor 1950:
21 uurhokken (UFK 3)
sinds 1950:
7 uurhokken (UFK 2
).
adv.:
J7
25.K4.46.L4.63,L638.M3.48.M421/
44
.
M4.45/46.M6.61.M7 31 /
68.N326
/37/46/
65
,
N4. 18/6I ,N522/28.N6.16/26/46.P322/37
'T
rr
l+
' t ~
A
-
'
'
I
-
r\::-
,
-
'
' .
50
~
H'
.,
4-
::J::
IF
'·
.
I
Blauwe
anemoon
RANUNCULA
1620
9c
22 - F.E. 1 (19641, p. 218: S. Europe.
Anemone apenninawerd reeds in 1827 n ons landverzameld;op de ee
vindplaats, achter de kapel
van
het
voormalige Huis ter Haar bij Vleu
werd de
soort tot
1844 nog regelmatig teruggevonden, zodat
aan
geval van inburgeringmag worden gedacht
Dat geldt ook voor een aantal andere vindplaatsen waar A apennin
de
vorige eeuw vele jaren achtereen wist stand te houden, soms to
huidige
dag
toe. Nochtans zijn slechts van vier groeiplaatsen
meldin
van zowel v66r
aJs
na 1950 bekend, namelijk
van
het Manpad
Heemstede,
het landgoed Ter Wadding
te Voorschoten.
het
park Ma
te 's-Gravenhage en Harsta-state bij Hoogebeintwn
Vindplaatsen die slechts eenmaal worden genoemd bij herbari
materiaal,in de literatuurof in het IVON-archief, zijn voorzichtigheid s
ve niet op het kaartje opgenomen. Het betreft
de
volgende opgaven
v66r 1950: Groningen, Helpman, op
een
houtwal (19421. singe)
Liaukemastate bij Pietersbierum (19301, Jandgoed Zandhoven bij Zw
(z.j.),
ter zijde van de kerk te Vleuten (19e eeuw), Jandgoed Zuidwij
Wassenaar
(1941 of 1942, IVON-streeplijst), Hagestein (19e eeuw)
voorts
de
volgende vindplaatsen van 1950 en
later
: Bilthoven (1965
Loenen aan
de
Vecht, Vljverhof (1963, IVON-streeplijst), Wijk-blj-Duu
de
(1973, IVON-streeplijst), Jandgoed
Westerhout
bij Beverwijk (19
aldaar verwilderd maar waarschijnlijk pas kart daarvoor aangeplan
tenslotte Oegstgeest, Oud-Poelgeest, oostzijde van de oprij laan (1953
P. HEU
In somecases, Anemone apennina proved itseli able to hold
out
for a l
time on estate grounds. The species appears to have been naturalize
8 hour-squares before as well as since 1950.
Gele kamllle CoMPOS
00641e42-
F.E. 4 (1976), p. 155: Most of Europe,
but absent
from m
of the west and
north
and most of the islands.
Anthemis tinctoria wordt onder
de
naam Buphthalmum tanaceti min
foliisvoor het eerst door
CoMMEUN
(1683, p. 16) voor ons land vermeld:
oude
muren
van
het duytse huys tot Uytrecht, en andere plaatsen me
Waarschijnlljk
heeft
ook zijn opgave
van
Buphthalmum cotulae folio
de
muuren van
de Stadt campen' betrekklng
op A
tinctoria, die
hie
later tijd is verzameld (VuvCK, 1902a, p. 841 ).
De indigeniteit
van
deze soort in Nederland is twijfelachtig. SLOFF &
SoEST (1939, p. 292) beschouwen de gele kamille zowel in het Fluvia
district
als daarbuiten als adventief en rekenen haar niet tot
stroomdalilora. HEUKELS- VAN OoSTSTRooM (1977)
geeft
daarentegen op:
open, zandige plekken in
de
uiterwaarden. Zeld. in
F;
elders
adv
.'. In Ie
geval komt zij vaak aangevoerd voor en wordt zij ook uitgezaaid
zandbinder
(BoLMAN, 1976a). Mogelijk wild en soms
standhoudend k
A tinctoria hier en daar voor op stadsmuren - door sloop thans op
meeste
plaatsen verdwenen
,
zie
bijvoorbeeld
Dozv
(1856, p. 50) -
en
la
de grote rivieren. Een tijdelijk in groot aantal optreden
van
deze soor
omgewerkte grond wordtreeds vermeld door BouRssE WILS (1848, p. 4
voor het kanaal te Katwijk. Gezie n het vaak kortstondige optreden va
soort kanmen nauwelijks vaneen achteruitgangvan
A
tinctoria sprek
Behalve in de
onder
het kaartje vermelde uurh okken is
A
tinctoria v
1950
nog
als adventief aangetroffen
in
P4.12/66, P5.27, P6.21/22/23, P7
Q4.12, Q6.12/41/64, R2 .33, R4.17, R5.45/54/55, R6.26/52/66, S5.48, S6.
16.42/63, V5.18/38 en V6.33, alsmede langs het Julianakanaal in Midd
Limburg
(GEURTS,
1945); sinds 1950
in
6.35/51, 9.23, 10.23, 11.12, 15
19.52, 2534/45, 28.24/25/57, 3027/37/45, 32.25/48. 33.48, 39.18, 40.
23, 42.25, 43.12, 45.37, 50.28 en 51.25.
E.J. WE
Anthemis tinctoria is doubtfully indigenous
in
the Nethe rlan ds. Possib
can
be
considered as a native
along the
great rivers
and
on
town
wa
Elsewhere it is
recorded as
an adventitious species only. Before 195
tinctoria was recorded in 21 hour-squares, since 1950 in 7 hour-squa
Often its appearance is
rather
ephemera), so that one cannot be cer
about a possible decline of
A
tinctoria.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 52/228
Antheria.un Hllago L
f-4+
++
_,..
J_,
t-
H·
It
I
It-
_.
-
/
·-
...
\
voor 1950:
2 uurhokken
(UFK
1)
sinds 1950: 0 uurhokken
Aplwn
repens (Jacq.)
Lag.
'
. .
- ll
-
voor 1950: 35 uurhokken (UFK 4)
. ' t-
sinds 1950:
2 uurhokken (UFK 1)
I'"
[]
.
l
'·j..
\1
Jl
•
i
'
•
-
. .
..1
.1"
1 " > 1
'L .
I
"-1
51
~
r:+
'
'
'
'·
I
-
'
Graslelle
l.IUA
0065 8c 1 0 -
F.E.
5 (1979), p. 18: From Belgiumand S. Sweden southw
to N.
PortugaL
S.
Italy and Greece.
Antherkum
iliagois
voorhet eerst
in
Nederland verzameld
in
1881
o
heide tussen het Aardhuis en Meerveld, gem. Apeldoom.
In
1897 s deze soort voor het laatst
in het
wild in Nederland gevon
eveneensin de omgevingvan Apeldoom.
A
liliagobehoort tot de soor
die volgens WESTHOFF c.s. (1970, p. 95) na 1900uit ons land zijn verdwen
MateriaaL verzameld blj de Koningsweg in Amh em f1923), moet zon
twijfel als verwilderd worden beschouwd (VAN SoEST, 1930).
De
opga
van Graethelde bij Urmond (I<ENTGENS, 1914) en Wljk
aan
Zee (Hl:U
1926) zullen wei betrekking hebben op verwilderde of advent
vondsten
(VAN
0oSTSTROOM& REIO GELT, 1964b).Ook allljktde vindplaat
Urmond aan te sluiten op hetBelgische areaallang s de Maas (VAN
RoMP
& DELVOSALLE, 1972), toch kan deze vondst niet
als
echt wild wo
beschouwd,
omdat
KENTGENS
(I.e.)
mededeelt,
dat 'een
der vroeg
bewoners van Welsche n heuvel (op
de
Graetheide,
M.)
als ontginner za
betrokuit het buitenland'. Aile in deze allnea genoe mde vindplaatsen
niet op het kaartje opgenomen.
J.
MENN
Antherkum
liliago
was
in
the Netherlands recorded in 2 hour-squ
betwe en 1881 and 1897.
Kruipend
moerasscherm
UMBELUFE
0079 2b 41 - F.E. 2 (1968), p. 351: Mainly in
C. and
E. Europe; distribut
uncertain owing
to
confusion with
A nodiflorum.
Apium repens (
=
Helosciadium repens
Koch)
werd voor het eerst v
Nederland vermeld door
VAN DEN BoscH
(1850a) bij Maastricht
Het kruipend moerasscherm s de laatste jaren sterk achteruitgegaa
is
na
1950
nog maar op
twee groel plaatsen aangetroffen: blj Schijnd
1952 en blj Zuiddorpe in 1961. Een van deze twe e vindplaatsen was
ijsbaan en dit zal zeker ni et toevalllg zijn, aangezien
A
repensop s win
overstroomde grond en groeit De achteruitgang van deze soort zal
ook voomamelljkhet gevolg zijn vaneenverandering in
het
waterbeh
VAN HALL (1825; 1831, p. 163; in beide
onder
de
naam
Sium
repe
vermeldt Amsterdam, resp. Haren, Harendermolen en Paterswolde
Groningen; deze vindplaatsen hebben volgens VuvcK (1902a) betrekk
op A nodiflorum
en zijn derhalve niet
op
het kaartje opgenomen.
TH. A.
HATT
Apium
repens
has been recorded in 35 hour-squares before 1950; si
1950 it has
been
found in
2
hour-squares.
As the
species prefers soils
t
are inundated during the winter-months the decline may be
due
drainage of suitable habitats.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 53/228
Aquilegla vul garis L
~ P '
-.r
-4=
. . . - r ~
/\6f
+-+-+/
t
t+
t
(l
-
~ ; J
I f
7 '-
t .
lo
I.
~
_/
'¥-¥:
rt
1=,-t
/
.
.
1--+--
"'
i
p
1--
_.i;
~
t"'
~
. -
+-
f-l--1-f--
...
...
""'
..t"
bioo
H-++
H-
'
.. PI
j
-
·4-
_,
1-t-
-
voor 1950:
17
uurhokken (UFK 3)
-
' ill
sinds 1950:
7 uurhokken (UFK 2)
Aq ulleg:la vulg aris L
(verwilderd)
'
-,...
•
'-"
I
-·
I
H
'
H'
I
"'
- -
-
..
I ,
1'\
-
voor 1950: 76 uurhokken (UFK 4)
' I
slnds
1950:
29 uurhokken (UFK 3)
r.. -
52
~ v · ~
..-:rr-R-
K ~
f:i'.
~ r ~ ~ ~ ~ - :
t
I .
'-'1>
-:-
-
...a·
fT
·
'I" I
I
-
' ·
~
-
I
r '
.1 I
1- :
~
+-
tt
- --
I-
I
•.
I
Wilde akelei RANUNCULA
0080
9d
43 -
F.E.
I (I964),
p.
239: W., C. & S.
Europe.
De eerste vermelding van Aquilegia vulgaris van
een
oorspronke
geachte groeiplaats is van DE GoRTER (1745). Hij noemt de soort voor
landgoed Ulenpas bij Hoog-Keppel.
Dewilde akelei wordt al heel lang als sierplanten geneeskruid gekw
(HEel,
I912).
Bovendien is het een soort die zich gemakkelijk laat uitzaa
In dit kader moeten de vondsten in Nederla nd worden gezien. Verm
delijk is aileen een aantal vindplaatsen in het Fluviatiele, Subcentreu
en Krijtdistrict, waar de akelei in diverse struweel (zoom)gezelschap
voorkomt (WESTHOFF &
DEN
HELD, 1969), als oorspronkelijk te beschou
en berust
het
voorkomen elders op verwildering
De
achteruitgang van de soort op
haar
natuurlljke groeiplaatsen
ha
vermoedelijk samen met de kwetsbare positie van zoomvegetaties, du
randen van struwelen
en
bossen. waar nivellerende invloeden z
recreatie
en
schaalvergroting zich het eerst doen gelden. EenzeH
achteruitgang vindt
men
ook bij
de
zoomplanten Astragalus glycyphy
campanula persidfolia, Hypericum hirsutum, Hypericum montanum
Stachys offidnalis.
Niet opgenomen is een vondst in het Bovenste Bos in Zuid-Umb
(schrift. meded.
M.O.
Boerman,
I97I),
omdat werd aangegeven
dat
vindplaats misschien op Belgisch grondgebied was gelege n
R.W.JM. VANDER H
Historically
Aquilegia vulgaris
has been cultivated for ornament
and
a
officinal herb. It s regard ed as wild only in a few localities inthe south
the east
of
the
Netherlands. Before
1950
the species was recorded
I7 hour-squares; since
that year it
is known from 7 hour-squares
declinecan be explained by thedisappearance of its habitatviz. border
vegetation.
Wilde akelei (verwilderd)
RANUNCULA
0080 9d 4 3 -
F.E.
I (1964), p. 239: W., C. &
S.
Europe.
De oudste vermelding van Aquilegia vulgaris van een niet oorspronke
geachte groeiplaats is
van
CoMMELIN (1683, p. IO). Hij
noemt
de soort v
korenvelden blj Utrecht.
De wilde akelei kom t verwilderd vaak voor op de pla atsen die LoND
Lm (I979,
p.
248)
omschrijven als 'stinsemilieu'. Deze zljn hoofdzakelij
vindenaan de binnenduinrand
en
in hetFluviatiele district ma ar o okin
gebieden, waar het voorkomen van de wilde akelei als natuurlijk w
beschouwd
en
waar wilde en verwilderde planten
dan
ook vaak moe
te onderscheiden zijn. Dikwijls zijn verwilderde plant en te herken
doordat ze morfologisch afwijken van
de
typische vorm, bijvoorbeeld d
hetbezit van gevulde, bont e of ongespoorde bloemen. Overigens word
wilde akelei door LoNDo& LEvs (I.e.) niet genoemd in hun beschouwing o
het verband tussen stlnseplanten en de Nederlandse flora; de soort zo
categorie 1, de lokale stinseplanten, moeten worden geplaatst.
Op een aantal plaatsen,
onder
meer in d e duinen van Voorne, lijk
soort in te burgeren.
R.W.J
.
M. VANDER H
As a garden escape Aquilegia vulgaris has been recorded in 76 ho
squares before I950 and in 29 hour-squares since 1950. The species o
occurs near old country seats. In a num ber of places, such as in the du
of Voorne, it seems to become a per manent denizen.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 54/228
Arabls
hirsuta (L)
SCop.
subsp.
sa
g
lttata
(Bertol.)
Rchb.
ex Gaud.
voor 1950:
sinds 1950:
•
8 uurhokken (UFK
2)
0 uurhokken
Arctostaphylos uva-ursi (L.) Spreng.
-"
-
voor 1950: 4
uurhokken
(UFK 2)
sinds 1950: 3 uurhokken (UFK 1)
I
i
I
/
••
I
'
I
--
..
1\
.,
'
l
.,
'
I
-
-
I
'
\l
53
I
I
rr
PijJscheefkeJk
CRUCIF
1458
6a 1 0 - F.E
. 1 (1964),p. 291:
C.&S.
Europe [(Arabissagittata(Ber
DC.].
Arabis hirsuta
subsp.
sagittata
wordt
onder de
(onjuiste)
naam Bras
sylvestris hispida non Rumosa
reeds door
CoMMELIN
(1683, p. 15) voor
land venneld: 'Op d'oude
muuren
van Uytrecht'.
De drie ondersoorten van
A hirsuta
zijn hier te Iande lange tijd
elkaar verward. Blijkens
de
revisie van
LEENDERTZ
(1962) beho ort verui
meeste Nederlandse materiaal
tot
subsp.
hirsuta;
subsp.
sagittat
hoofdzakelijk gevonden
op
stadsmuren, voorts
op
de
St.Pietersberg
merkwaardigerwijze eenmaal in
de
duinen (bij Bloemendaal, 18
terwijl subsp.
planisiliqua
slechts eenmaal adventief gevonden is
Beekbergen, 1875).
De Iaatste vondst
in
ons land van subsp.
sagittata
is
gedaan
in
190
de St.
Pietersberg.
De
verdwijnlng van deze o ndersoort
moet
hoofdzake
worden toegeschreven
aan
de
sloop of restauratie van oude mu
vennoedelijk vooral
aan de
ontmanteling van oude vestingsted
WESTHOFF
c.s.
(1970, p.
95 e.v.)
noemt de
plant niet
in
zijn lijst van
Nederland ultgestorven taxa.
Om
de
in
de
tweede alinea vennelde
reden
zljn niet opgenomen
IVON-opgaven van subsp.
sagittata,
alsmede
de
volgende literatuu
gaven: Genne
en
Holten in Zwollerkerspel
(GoETHART,
1903, p. 9
omgev ing Velsen
en
Bloemendaal
VANDEN BoscH,
1863, p. 231); Katwi
duinen
(VuvcK,
1903, p. 958); diverse vindplaatsen bij Katwijk. Leiden
Wassenaar (MoLKENBOER & KERBERT, 1840); Wassenaar
(ABELEVEN,
1
p. 578); Waalsdo rp (ANoN., 1896, p. 43); Middelburg
(GoETHART,
19
p. 107); Valkenberg. Limb.
(ABELEVEN,
1902, p. 578); Gronsveld, Canne
Oud-Valkenburg
(DE WEVER,
1914b, p. 64), welke merendeels
op
su
hirsuta
betrekklng hebben, evenals
de
opgaven in
de
Prodromus
(VAN
BoscH,
1850a;
VuvcK,
1901; hier vindt
men de
vondsten van subsp.
sagit
terug onder
A.
gerardi
resp. A.
hirsuta r gerardi
(ten dele)].
E.J.
WE
Arabis
hirsutasubsp.
sagittataoccurred
chieflyon walls in old owns.
It
recorded
in
8 hour-squares,
the
last record dating from 1905. Probably
species
has
vanished
due to
demolition
and
restoration of old walls.
Beredruif ERICA
0088
7e 11
-
F.E.
3 (1972), p. 11: Most of Europe except
the
extreme sou
Arctostaphylos uva-ursiwerd
pas in 1931 bij toeval bij Ugchelen
op
Veluwe ontdekt;
de plant
bleek daar al tangere tijd voor
te
komen
fLORSCHlrrz,
1931
).
Op deze vindplaats was
de
soort ook in 1942
nog
aanwezig; van Ia
datum
zijn echter
geen
opgaven
meer
bekend. Wei werd in 1946
Terschelling
een
groeiplaats aangetroffen; deze b estaat nog en zelfs
het
westen van dit eiland
twee jaar
later
en
in 1953 nogmaals
een
nie
vindplaats ontdekt.
Hoewel
LINDEMAN
(1931) zijn twijfel uitspreekt over
de
indigeniteit
A uva-ursi
op
de
Veluwe,
omdat de
soort na overbrenging doo r vog
gemakkelijk uit
de
directe omgeving zou kunnen zijn verwilderd,
m
vooralsnog niet worden uitgesloten
dat
hier sprake
is
van
een
e
inheems voorkomen. zowel de standplaats als
de
areaalgrens werken d
gedachte
in
de
hand; ook
Um
i
EN
(1932, p. 287) stelt
met
nadruk in
indigeniteit te geloven, of anders: '
moet
dit wei
een
plantengeografi
bljzonder goed onderlegd vogeltje geweest zijn,
om
juist deze plaats
Carex ericetorum,
uit te zoeken'. Ook het voorkomen
op
Terschel
Ievert in
dit
verband
geen
redenen
tot
twijfel.
Niet
opgenomen
is
een
vondst van
A uva-ursi in
het Pinetum Gimb
te Doom, waar
de
soort wei is aangeplant (schrift. meded. H. Klasing)
P.
HEU
Arctostaphylos uva-ursi must be
considered to
be
native
to
the Neth
lands. Before 1950 twas found in
4
hour-squares;
the
locality in
the cen
of
the
country
has
vanished
and
since 1950 only
the
island locali
remain,
but there has been
a slight increase
in the number
of populati
which are now distributed over 3 hour-squares.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 55/228
Artemisia
UoydlJ Rouy
IT
- :
·+
~
1
. i f·
_j_
P'
p.
, ol-
voor 1950:
9 uurhokken (UFK 2)
sinds 1950:
10 uurhokken (UFK
2)
Asperugo procumbens
L
f."
-
0
•..
/
voor 1950:
32 uurhokken (UFK
4)
sinds 1950: 3 uurhokken
(UFK 1)
adv.: J6.68,J8.12.L4.63.L7.51,N4.18,P337/46.
P3 .54,P4.
66
,Q5.65,R233,R5.56,R6.66,
T6.42 - 236,25.45,33.14,36.58,5225
,. "'
:+-
':1.
~ ' \ ~
: li"
~
1-
.I
.
-
-
0
,
54
I
-
nl.
H-
'
r.o
-
'
DuJnavendt CoMPOS
0099
6b
33
-
F.E.
4 (1976), p. 186: W. coast of Europe, nort hwards to
Netherlands (A campestris L subSp. maritima
Arc.J.
Blijkens herbariurnrnateriaal
kwamArtemisia loydliin
elk geval
al in
1
in
Nederland voor. Aangenomen
mag
worden dat de soort niet l
daarvoor ons land bereikte;
ze
zou anders ongetwijfeld eerder
verzameld
Hoewel bet verspreidlngsgebied in Nederland beperkt is,
kan
men
soort
daarbinnen op
vee plaatsen
massaal
aantreffen.
Blijkens
het
kaartje heeft
A Hoydli
zich
in de
duinen tussen 's-Grav
hage en
IJmuiden
een
stevige positie
weten
te verwerven. Daar
de
ee
vondst te Noordwijkwerd gedaan,
kan
men misschien aannemen
da
soort zich later naar bet noorden en zuiden heeft uitgebreid Daa
genootzij vee steunvande mens, die juist
in dezeeeuw
in
bet
duingeb
vee ruderale milieutypen heeft geschapen, waarin
A lloydli
zich
meest
thuisvoelt Het
is niet
ondenkbaar
dat de
soort
zich door de n
voortschrijdende storing
en
waarschijnlljk ook
door
het
verminderen
concurrentiedoorde duinwateronttrekkingin de toekomst
nog
verder
uitbreiden.
Op de volgende vindplaatsenvan v66r 1950 was
A Jloydliwel
advent
tangs de Rljksweg blj de Kaag (1940) en Leiden, tangs de Amsterda
Straatweg (1944). Sinds 1950 werd de soort op de volgende vindplaat
adventief aangetroffen: Sloterdijk, waarschijnlijk met
zand aangevo
(FRIESWQK,
1976), Amsterdam-West, opge brach te grond
ten
zuiden van
Badhuisweg (1974), Amsterdam-<>ost, Spaklerweg bij
FIAT-fabriek
(19
Leiden, met duinzand opgehoogd bouwterrein in de omgeving van
5-meilaan (1960), id, spoordijk, tussen
grind
(1973)
en
's-Gravenha
Bezuidenhout,
(VAN 0oSTSTROOM
& REICHCELT, 1965b, p. 116).
AI
d
vondsten zijn niet op bet kaartje opgenomen.
P. HEUK
Artemisia lloydlihas
strongly established itself
in
a relative small
are
the
Dune District, after it
was
first observed
in
1909. Before 1950,
species was found in 9 hour-squares; since 1950 a slight increase
10 hour-squares
was
realized, and
A lloydli
may further expand in
future.
Scherpkruid
BoRACINAC
0106-
F.E.
3 (1972), p. 110: N.,
E.
& E.C.Europe; int roduced or cas
elsewhere.
Asperugo
procumbenswordtonder de naam
Wilde oft Bastaert-Asper
reeds door DoooENs
(1608, p. 625) voor ons land vermeld: 'Neffens
wegen aen de
canten
van
de
velden ende boulanden
ende
by de tuy
oft
hagen
van
de
hoven is
dit
cruydt
op
sommige plaetsen
van
Holla
gevonden
geweest'.
Uit
de
Standaardlljst van
de
Nederlanllse Flora 1975
is deze
s
geschrapt (ARNoLDS & VANDER MEQDEN, 1976, p. 4). Evenwel blijkt uit
aantal
oude
opgaven
(VoRSTius,
1633 en
BRuMAN,
1662, p. 4, als
Asper
spuria;
DE
GoRTER,
1781b;
VAN
HALL, 1825)
dat
deze soort sinds lang bek
is van de duinstreek en de IJsseldelta,
op
grond waarvan zij stellig to
Nederlandse flora
moet
worden gerekend. SwFF&
VAN SoEST
(1939, p. 2
beschouwen
haar
als
een
twijfelachtlge
stroomdalplantIn de
duinstre
waar A
procwnbens vroeger veel voorkwam
van
Alkmaar
tot
Hoek
Holland, schijnt zij in recente tijd grotendeels te zijn verdwenen; de m
recente vondsten zijn gedaanblj Egmond-Binnen in 1951, bij Castricur
1968 en bij 's-Gravezande in 1979. Datde soort op geschikte plaatsen l
kan
standhoudenblijktuit bet felt, datzijop of
zeer
dicht bij eenreedsd
DE GoRTER
(1767) vermelde groeiplaats bij Alkmaar nog
in
1944 w
aangetroffen, en uit
de
recente vondst bij 's-Gravezande, waar zij
in
vorige
eeuw
herhaaldelljk
is
verzameld.
De
oorzaak van
de
achteruitgang
van bet
scherpkruid
in
Nederlan
niet bekend. In Engeland en bier
te
Iande liggen westelijke uitlopers
betareaal van deze
soort, die oorspronkelljk
uit West Azie en
Oost-Eur
alkomstig is, doch sinds lan g verder westWaarts
in
Europa is ingeburg
(GAMs,
1927a). Haar achteruitgan g
in
ons land is des te merkwaardig
omdat
in ruderale v egetatlesin betDuindistrict
in de
loopvan
de
20e
ee
verscheidene neofie ten zich juist
hebben
weten
te
vestlgen, zoals
Anch
ochroleuca, C1Jenopoclium foliosum en Solanum
triflorum.
Niet opgenomen Is een opgave voor Harderwijk van DE GoRTER (17
omdat
deze later door
DE GoRTER
(1781b) niet
meer
wordt
vermeld
E.J. WE
Asperugo procumbens
has been
known for some centuries from
Netherlands,
where it
occurred chiefly
in
the
dune area
from Alkmaa
Hoek
van Holland
Nowadays,
it is
virtually extinct there
and it is
chi
recordedas an
introd uced plant. Before 1950
A
procumbenswasrecor
in 32
hour-squares, since 1950
the
species
is
known from 3 hour-squa
The cause of
the
decline
Is
unknown.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 56/228
Asperula arvensls L
•
1-1
'
voor
1950:
2
uurhokken
(UFK
1)
-
sinds 1950: 1
uurhok
(UFK 1)
adv.: H7.63,K6.24,L4.63,M4.33/ 35/41/45/54.
N3.54,N5.67 N6.16,P3.43/47 P4.66,
P526 8,P6.62,Q5.18,R2.33,R4.37
f2
Asperula glauca (L)
Bess.
voor 1950: 1
uurhok (UFX 1)
sinds
1950: 0
uurhokken
·
'l i i f
i
H
~
/
'
'·
55
Akkerbedstro RUBIA
0107 1b
2 0 -
F.E.
4 (1976), p. 13: Most of Europe.
Asperula arvensis wordt
voor het
eerst voor Nederland venneld
LEJEUNE (1811, p. 75)
van
Maastricht
Het
is twijfelachtig
of
deze soort
tot de
Nederlandse flora
beh
Volgens WESTHOFF
111 DEN
HELD (1969) is
A arvensis
een soort uit onk
gezelschappen van tarwe-
en
gerstakkers. Slechts
viennaal
is zij
op
akker aangetroffen en wei tweemaal
bij Maastricht
(LEJEUNE,
1811: CRE
1925),
n m a a l
bij Valkenburg in 1902
en
sinds 1950 n m a a l in
197
Oostelljk Flevoland Nooit is
deze
soort, behalve
op
enkele
adventie
reinen,
meerdere jaren achtereen op dezelfde
plaats waargenom
A
arvensisvoldoetnietaan
het
criterium meerdere jaren stand te hou
en
zich uit
te
breiden: het
voorkomen
is wei steeds efemeer
en
adve
te noemen.
Op
het
kaartje zijn
opgenomen
aUeen
de
drie uurhok
waarvan
vaststaat,
dat de vondst in een
akker is
gedaan.
Alleoverige vindplaatsenzijn
nietop het
kaartje
opgenomen,
omda
steeds betreft
adventieve
vondsten
op
vuilnisbelten. bij
molens
en
stortplaatsen
van graanafvaL op haventerreinen
en
ruderale plekke
bebouwing. Van v66r 1950 staan de meeste venneld links onder
kaartje, daarnaast is het akkerbedstro ook gevonden te Waterlandke
(HEuKELS, 1919),Sittard (DE WEVER, 1919b, p.
11) en
Maastricht(1872). S
1950
is deze soort adventief gevonden te Beverwijk (1965, 1966, 1
1968, 1969),Wonnerveer (1969),1Jmuiden (1969), Assend elft (1964, 19
Zaandijk (1972),
Amsterdam
(1962, 1965),
Wassenaar
(VAN
0oSTSTRo
REICHGELT, 1966a, p. 40), 's-Gravenhage
(schrift. meded J.
MoL z.j.), B
(1967), stortplaats Spoorwegen Soest - Den Dolder
(schrift. meded
Tolman, 1954), Markelo (1965), Veenendaal (1962), Rhenen (19
Arnhem (VAN OoSTsnooM & MENNEMA, 1967, p. 143), Herveld (1
Eindhoven (VAN OoSTSTROOM & MENNEMA, 1967, p. 143)
en
Valkensw
(1967).
F.
AD
Asperula arvensisisoniy
doubtfully indigenous
in
the
Netherlands. In
3
h o u r ~ u a r e s it
was mentioned from fields, aU
other
records ar
adventitious plants. Before 1950
the
species has been
recorde
2
h o u r ~ u a r e s ,
since 1950
in
1
o u r ~ u a r e .
2'.eegroeo bedstro RUBIA
0109 6c 10 - F.E. 4 (1976), p. 27: From Belgium and Czechoslov
southwards to
N. PortugaL S.
Italy
and BUlgaria; casual in S. Scandin
and perhaps becoming naturalized [Galium glaucum
L].
Asperula glauca werd voor het
eerst in
Nederland gevonden
in
190
Maastricht, in een weiland langs de Maas tussen Gronsveld
en
Heug
Volgens
DE
WEVER
(1919b,
p. 12,
a1s
A
gaHoideSj
is
deze
soort vennoede
afkomstig van
de
omgeving van Luik, waar zij
langs
de Maas
m
voorkomt
A glauca is
in
1921
voor het
laatst,
in het enige
uurhok, waa
voorkwam, aangetroffen. De soort bereikte hier de noordgrens van
h
areaal
en heeft
zich
niet
kunnen handhaven.
F.AD
Before
1950
Asperula glauca was
recorded In
1
o u r ~ u a r e n
Maastricht, for the first time in 1906 and for the last time in 1921.
In
Netherlands this
species reached
the
northern limit of its
area
A glauca probably
could not
maintain itself in the
locality.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 57/228
Atriplex
glabriuscula
Edmonds .
voor 1950:
11 uur
hokken (UFK 3)
sinds 1950: 8
uur
hokken
(UFK
2)
Atropa bella-donna L.
I
t+
f±
-
~
v
voor 1950: 7 uurhokken (UFK 2)
sinds 1950: 2 uurhokken (UFK
1)
'
..
1/
'
-
-
f.i,
-1\
.rt-
'
I
L
-
-
I
' ·
56
Kustnlelde UiENOPODIA
0120
3a
22
- F.E. 1 (1964), p. 97: Coast
of
W.
&
N.W. Europe.
Atriplex glabriuscula
is
hier
te Iande voor het eerst
met
zekerh
gevonden in 1867
op
Texel
Daar deze soort laat bloeit en aileen
vruchtrijpheid is te herkennen, is
haar
verspreiding wellicht onvoll
bekend. De voor het kaartje gebruikte gegevens zijn gebaseerd
op
voorlopige (ongepub liceerde) revisie door
R.
van
der
Meijden, aangev
met
enkele NON-opgaven van A.
de
Visser.
In
ons
land
met
zijn grotendeels recht e kustlijn komt
een
voor deze s
geschikt biotoop (uit algen bestaand,
met zand bedekt vloedmerk
rustige, sterk zilte omgeving) zeer zelden voor, recent
het
meest
nog
in
Deltagebied
(BEEFTINK,
1964). Ten tijde
van het
aanleggen van
de
Afs
dijk, omstreeks 1928, is
A glabriuscula op
diverse plaatsen gevonde
het overgangsgebied tussen Zuiderzee en Waddenzee;
na de
afsluitln
de
soort
daar
niet
meer
aangetroffen.
Door
F.
Holkema is
matedaal
van
A glabriuscula
verzarneld
aan
zeedijk
op
Texel
onder de naam
A
patula
Daar
HoLKEMA
(1870, p. 91)
A patula
vermeldt:
'aan
den
zeedijk bij
de
Schans', is
de
vondst
A glabriuscula
gelocaliseerd in
}4.44.
Mateda al verzarneld
op
een
aard
pelveld bij Nes
op
Ameland
(VuvCK,
1904, als
A babingtoniiJ
beho
waarschijnlijk
tot een
bastaard van
A glabriusculaen
een
andere Atrip
soort. Een vermelding voor
de
Amelander duintjes
op de
Boschp
(WESTHOFF,
1951, p. 27) is twijfelachtig,
daar
matedaal, hier
in
1947
on
de naam A glabriuscula
verzarneld,
tot A laciniata
blijkt te behoren. O
de
opgave voor 1.55
van VAN DER PLoEG
(1977b)
gaat
mogelijk
op
dergelijke vergissing terug. Daar herbadurn matedaal van
A glabriusc
van Terschelling
niet
bekend is, zijn deze opgaven niet opgenom
Opgaven uit ons land van
A
crass/folium - door
VuvcK
(lc.) als synon i
genoemd
-
hebben
niet
op A glabriuscula
betrekking.
E.J. WE
Atriplex glabriuscula
has
been
recorded before 1950
in
11 hour-squa
and
since 1950
in
8 hour-squares. The rareness of
this
species
in
Netherlands is
due
to
the
rareness of its habitat, viz. Oood marks of alg
covered with sand. At
the time
of
the
construction
of the
Afsluitdijk
1928)
A glabriuscula
was recorded in several places in
the
transition a
of Zuiderzee
and
Waddenzee. Recently the species
has been
found chie
in
the 'Delta'
area in the
south-west of
the
Netherlands.
WoHskers SOLANAC
0125
Sa 3 2 -
F.E. 3 (1972), p. 194:
S.,
W.
& C.
Europe, northwards to
England,
and
extending
toW.
Ukraine; long cultivated for its medici
properties
and
naturalized elsewhere.
Hoewel
Atropa bella-donna
reeds zeer vroeg voor Nederland
w
vermeld-
o.a
door
BRUGMANs
(1783, p. 30) voor
Oldambt-
betreffen
hoogst waarschijnlljk opgaven van planten, die werden gekweekt
artsenijgewas. Daarom lljkt het juister
om
als oudst bekende opgave
van
FRANQUINET
(1838, nr. 489) van Oud-Valkenburg, limb.,
aan te
houd
Voor Nederland is aileen Zuid-limburg
tot het
natuurlijke are
gerekend; daarbuiten komt
de
soort nogal eens adventief of verwild
voor. Ook handhaaft zij zich
vaak
lang na verwildedng, zoals tus
Wageningenen Renkum.
In
Maastricht komt zij voor als opslag
in
tuin
met name in
1955. Wellicht
kan
dit laatste worden beschouwd als
natuurlijke uitbrelding
van het
areaal, namelljk door zaadverspreiding
vogels.
Nlet opgenomen zijn
de
volgende adventieve of verwilderde vonds
en
opgaven van v66r 1950: Oldambt
(BRuGMANs,
I.e.),
Bergum
(M QU
1836), Zwolle
(z.j.),
Renkum-Wageningen (1904, 1920,
WAG),
Apeldo
(1898), Driebergen
(z.j.),
Den Helder (1937,
WAG),
Zaandam
(HEUK
1902b), Amsterdam, diverse aanvoerterreinen (1921, 1928, 193
Noordwijk
(z.j.),
's-Gravenhage (1917), Rotterdam (1937)
en
sinds 19
Sneek, stortplaats
(VAN OosrsrRooM&MENNEMA,
1970, p. 70), Lunteren
(
OosrsnooM, 1953), Wag eningen (1951,
WAG),
Utrecht, bij Farmaceuti
Lab.
(1967,
U),
Amsterdam
(VAN OosrsrROOM & MENNEMA,
1969, p. 173), W
(VAN OosrsrRooM & MENNEMA,
1971, p. 275), 's-Gravenhage,langs fiets
(1965, 1967), tussen Koebrug
en
St. Ursulamolen, gem. Haelen,
lim
(WILLEMS,
1973), Maastricht, spon taan in tuin (1955,
MAAS) en
Meers (19
TH.
A. HATT
Before 1950
Atropa bella-donna
has
been
recorded in 7 hour-squa
since 1950 n 2 hour-squares, all restricted
to the
southern
part
of
limbu
In he past the
species was cultivated all over
the
country,
and it
sometim
ran wild. There are
many
adventitious records of A
bella-donna
in
Netherlands.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 58/228
Barbarea
verna (Mi ll) Aschrs.
1
-+-t-'-
.
~
t
if'
k¥ /
-' -It
T
. f." f-t-
E
f:\
H-
-
'
-
-
voor 1950:
24
uurhokken (UFK 3)
sinds 1950: 2 uurhokken (UFK
1)
adv.: L4.63.M435/45.N6.16/23.P337{
47
P4.
66
,
Q5.66,S5.48 -
25
.
11
/12
Bassia
hirsuta
(L.) Aschrs.
/
,
-
-
'
\
voor
1950: 10 uurhokken (UFK
2)
sinds 1950:
0 uurhokken
t
~ v ~
f-1
j-l-
a
1"
:_j_
I
t
,4 lc
K.
I
.
"
~
t \<
~
/
••
-
Y ~
-
-"
' ·
·I
'
j
.
I
/
•
•
•.
-
'·
t
f:
57
~
f'
I
I
.
'
J
'·
I
I
-
I
Vroeg barbarakruid UUCIFE
0132 5a 32 - F.E. 1 (1964), p. 282: S.W. Europe, frequently introd u
elsewhere.
Barbarea vema
werd voor het eerst in 1834 in Nederland verzameld i
duinen bij Overveen. Waarschijnlijk zijn aile vestigingen
in
ons l
ontstaan
na
verwildering uit cultuur of
na
aanvoer door de mens.
Een aantalgroeiplaatsen
draagt
echter een meer natuurlijk karakte
enkele gevallen zijn
ook
meldingen
uit meerdere
achtereenvolge
jaren
bekend,
wat de gedachte aan
inburgering lijkt
te
ondersteun
Niettemin blijft het
zeer
moellljk
om
de werkelijke status
van
vestigingen te beoordelen.
Wei
is
duidelijk
dat
B.
vema in
Nederland
enorm
is achteruitgegaan
WEVER
(1914b, p. 63) schreef aldat de soort vroeger
meer
werd aangevo
dan in
zijn tijd. Daardoor en wellicht
ook door de
onkruidbestrijding
i
landbouw, zullen inburgeringen zo zeldzaam zijn geworden.
Niet
opgenomen
zijn
de
volgende vindplaatsen
van
v66r 1950, in
niet anders
vermeld, wegens
het
adventief of verwilderd voorkomen
de soort: Zuidbroek, langs spoorbaan (1908), blj De Zwaan tus
Apeldoom
en
Deventer (1878), Ruurlo, moe stuin van
het
kasteel (18
AMD).
Knollendam, oostelijke Zaanoever (1915), Sassenheim (CoP, 1
p. 382), was B.
vulgaris(zie
VUYCK,
1901), Pijnacker (1838), nieuwe
weg
Goudriaan (1946), Schiedam, bij
het
Sterrebosch (1918), Breda (1875),
B.
interrnedia (zie DE
WEVER,
1937) en Oud-Valkenburg
(OuoEMANS,
187
p. 133), was
B.
vulgaris (zie
VUYcK,
1901 ). Sinds 1950 zijn n iet opgenom
Deventer, Cooo-siloterrein (1967), Krommenie, vuilnisstortplaats (19
Hoeksche Waard, gestoorde wegberm bij Mijnsheerenland (1974),
westen van Klaaswaal (1974), ondanks opname blj MENNEMA &
OoSTSTROOM (1975b, p. 190)
onder
de inhee mse soorten waarschijnlijk t
adventief en
tenslot te Best,
oever
van Wilhelminakanaal (1965).
P. HEU
Barbarea vema was found more or less naturalized on some occasi
after
it
had been introd uced accidentally, or escaped from earlier cult
The
species was
reported
from
24
hour-squares before 1950,
and
fr
only 2 since 1950. Even adventitiously
it
has
not been
found much
recent years.
Ruig
zoutkruid Ci ENOPODIA
0134 3a 10 - F.E. 1 (1964), p. 98: Coasts of Caspian
and
Black Sea
Mediterranean region
and
of Denmark, W. Germany
and the
Netherla
Bassia hirsuta
(=
Kochia
hirsuta
Nolte)
is
voor
het eerst
voor Nederl
vermeld (als Chenopodium hirsutum)
door
VAN
HAu
(1825)
van het
I
Amsterdam.
Het
ruig
zoutkruid kwam voor tangs
de
voormalige Zuiderzee en
Duiveland; de laatste vermelding dateert van 1927 bij
Laaxum
(Gaa
land).
Het
verdwijnen zal gedeeltelijk verband
houden met de
alslui
van
het
ijsselmeer,
daar de
plant voorkomt
op
vloedmerken in
gebie
met
weinig fluctuerende grondwaterstand
en een
gerin ge of verwaarlo
bare getijdebeweging (BEEFTINK, 1965, p. 131). De verdwijning in Zeel
is
daarmee
echter niet verklaard.
TH
.
A. HAT
Before 1950
Bassia
hirsutawas recorded in 10hour-squares, the last rec
was
in
1927.
This
disappearanceof
he
species
in the
Netherlan ds is mai
due to the
desalination of
the
former Zuiderzee.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 59/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 60/228
BroDlusbenekenU (Lange)Trbnen
17 f'-
I
/
voor
1950: 5
uurhokken
(UFK 2)
sinds 1950:
2
uurhokken
(UFK 1)
Bromus bro01oldeus (Lej.)
Crepin
voor 1950:
sinds 1950:
I uurhok (UFK I)
o uurhokken
t±
trr:
.......
"11"
--
-
-
./
•
/
•
f±J-1,.
v·l:t
H--
....
..
1'\
l j
-
..
1\
'
""
59
f¥
+--
'
-
f{
Bosdravik
GRAMI
0155 Sa
21 -
F.E.
5 (1979), p.
184:
Much
of
Europe,
but absent
tro01 0
of the
north-east, 01uch
of the
extre01e
west and
01any
of the
Island
Bromus benekenii Is
in
Nederland
voor het
eerst verzarneld
in
188
Gronsveld. Aanvankelijk werd deze
soort
hier te Jande niet onderschei
van de
nauw
verwante B.
ramosus.
JANsEN
&
WAcHTER
(1914c)
waren
eersten in ons land, die haar
aJs
afzonderlijk taxon ('ras') herkenden
WEVER (1913b, p. 67) verkeerde nog in de
mening,
dat zij in Zuid-Liinb
ontbrak..
Wegens
de gelijkenis
met de
minder zeldzame
B.
ramosus,
die
soortgelljke
standplaatsen
voorko01t,
te
weten
bosranden
en kapvlak
wordt B.
benekenii vermoedelljk
nogal eens
over
het
hoofd gezien.
01eest recent is deze soort in
Nederland
gevonden bij Epen in 1958
en
Eijs in 1973.
Het kan
als vaststaand worden aangeno01en
dat B.
benekenii hie
Jande
tot het
Krijtdlstrict Is beperkt. De
soort bereikt
hier
niet,
zoals JA
&
WACHTER
(1935b)
opgaven,
de
westgrens
van
haar
areaaL
daar
inmid
is gebleken dat zij ook in Groot-Brittannie voorko01t (PERRING & WALT
1976).
JANsEN& WACHTER (1914c, 1935b) vermelden als vindplaats de·Schae
berg
bij Valkenburg(1912).
In
hunherbariUDlwordt echter geen 01ater
van B.
benekenii
van deze plaats aangetroffen. Ook zijn er onder
materiaal van verwante BromW'-soorten
(B. ramosus en
B.
erectus),
zameld
bij de Schaelsberg, geen
planten,
die
eerst
als
B.
benek
gedermineerd
waren.
Wei is er een
exe01plaar
met Jegenda
'Geulh
1912';wellicht Is
dit
de genoemde bij Valkenburg verzarnelde plant. D
ook ANSEN (1951) Valkenburg als vindplaats van
B.
benekeniihandhaa
deze op
het verspreidingskaartje opgenomen (V6.22).
E.J. WE
In the
Netherlands, Bromus benekenii is limited to
the Olalk
Dist
where
it
was recordedin 5 hour-squares before 1950and n 2 hour-squa
since
1950
. PresUDlably
this
species
is
overlooked
due to
its resembla
with B.
ramosus.
BeJgfsche
dravfk
GRAMIN
1421 1 b 10 - F.E. 5 (1979), p. 186: Formerly
in S.E.
BelgiUDl, just
extend
into France, among crops of Triticum spelta; now
extinct
except in Bot
Gardens.
Bromus bromo/deus
(= B.
arduennensis
Dwn.) is eenmaal in ons l
gevonden,
namelljk
in
1883 blj Gulpen. Dlt
grasmoet in
zijngehele, uit
beperkte
areaal als
uitgestorven worden
beschouwd;
de
laatste von
dateert van
1935,
thans groelt B.
bromo/deus
nog
slechts
in
enk
botanische
tuinen (DE l.ANGHE
C.S.,
1978).
Deze soort was
endemlsch in
Oost-Belgie
en was
gebonden
speltakkers; 01et
de cultuurvande
spelt is zij verdwenen
0ANSEN&
WAcH
1938, p. 170). Waarschijnlijk is zij
door mutatie uit B.
grossus
ontsta
B.
bromo/deus is
pas in
1823
ontdekt
(LEJEUNE,
1824,
p. 22, als IJbe
arduennensls). De
vondst
bij Gulpen sluit min
of
01eer blj het Belgis
verspreldingsgebied
aan
(VAN ROMPAEY & Di:LVOSALLE, 1972).
DE
WEVER
(1913b, p. 67) vermeldt exemplaren van Epen, die zich in
herbariUDl van de
Nederlandse
Botanische Vereniging zouden
bevin
Deze zijn evenwel niet aanwezig OANsEN, 1951 ; ook in
het
herbariUDl
Maastricht bevindt zich
geen
materiaal
van B.
bromo/deus
van
Ep
Daaro01 Is
deze opgave niet
opgeno01en.
E.J. WE
Bromus bromoideus,
an
endemic
speciesconfined
to eastern
Belgium.
recorded once in the
Netherlands,
viz. near Gulpen in 1883.It s
now
in
whole area
completely extinct,
which is due to the
disappearance
of
culture of Triticum
spe/ta,
between
which
it
occurred
as a weed.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 61/228
Bromus
lepidus
Holmb.
/
voor 1950:
37
uurhokken
(UFK 4)
sinds 1950: 3 uurhokken
(UFK 1)
ook voor 1950: Wieringerm eerpolder
adv
.: Q5
.65.S5.48
Bromus
ramosus
Huds.
/
'
voor 1950: 25 uurhokken (UFK 3)
sinds 1950: 6 uurhokken
(UFK 2)
...
'
'
I
I • '
.
I
""
--
..
· ~
r-.
,.
,
'
'•
./
-
- ..
'
.
\
f
60
' i '
I
Sierlijke
dravfk GRAMIN
0160
1e
3 2 - F.E.
5 (1979), p. 187: Established in N.W. &
N.C.
Europe
a
in
S.
Scandinavia; casual elsewhere in C. Europe. Of unknown origin
nowhere certainly native.
Bromus Jepiduswerd
in
Nederland voor heteerst in 1 906 verzameld,la
de
Parkhaven te Rotterdam.
Of er verband ligt tussen
deze
vondst en die, welke later in of
Rotterdam zijn gedaan, is
niet
helemaal zeker;
de
soort zou
er
telk
opnieuw kunnen zijn
aangevoerd
Dat geldt voor
de
meeste plaatsen
w
B.lepidus
herhaaldelijk werd aangetroffen. De indruk
wordt
even
gewekt,
dat de
soort
op
veel plaatsen gemakkelijk heeft standgehou d
zodat wei
aan
tijdelijke inburgeringen
mag
worden
gedacht
Opvall
blijft wei
de grate
concentratie van vindplaatsen in
de
omgeving
Nijmegen; van deze
dateren
er
een
tiental uit
de
periode 1924-1927
t
het Maas·Waalkanaal werd aangelegd, en
nog een grater
aantal ui
jaren tussen 1936
en
1944.
B.
Jepidus is
in
Nederland waarschijnlijk wei steeds oorspronke
ingevoerd
met
graszaad
ijANsEN,
1951).
De
soort blijkt
na
1950
nog m
zeer weinig
te
zijn gevonden. Ten dele
kan
dit verklaard worden ui
betere schoning van graszaadmengsels. Waarom zij echter zelfs
gebieden waar zij vroeger vrij algem een
schijntte
zijn geweest,
th
vrijwel of geheel is verdwenen .
is
niet bekend. De soort zou ook over
hoofd kunnen wo rden gezien.
P. HEU
Bromus Jepidus was fairly frequently introduced
into
the
Netherlan
mainly wit h grass-seed mixtures. Apparently,
the
species
can
easily h
out
for longer periods following
the
introduction. Before 1950
it
w
reported from
37
hour-squares; since 1950
It
has
been
found in o
3 hour-squares. One reason for
this
decline may be the improved clean
of grass-seed mixtures;
B.lepidus
may also have
been
overlooked.
Rowe dravik GRAMIN
0163
8 a3 2 -
F.E. 5 (1979),p.
184
: W.,C.&S.Europe,extending eastwa
to Gotland
and
E. Romania
Bromus ramosus
werd
al in 1838 vermeld voor
de
St
Pietersberg
d
FRANQUINET (nr. 214, als Bromus
Dumetorum
aut aspera). Het
staat
wei v
dat
deze
schrijver
de
soort van
het
Nederlandse dee van
de berg
ken
en ze
is
daar
later ook t eruggev onden. OVerigens kwam
B. ramosus
to
deze
eeuw
overal
in
Zuid-Limburg algemeen voor
(DE WEVER
, 1913b, p.
Uit
de
laatste jaren zijn
echter
weinig vondsten van
de
soort bek
geworden. Een hernieuwd onderzoek
naarhet
voorkomen
van B.
ramo
in
de
Zuidlimburgse bossen is zeker gewenst.
Niet opgenomen
is de
vindplaats Hassink bij Gorssel in 1894
(ABELE
1898, p. 558),
omdat
blijkens het herbariummateriaal hierbij sprake
van
een
vondst
van
B.erectus,
wat
ook reeds door
JANSEN& WAcHTER
(191
was opgemerkt. Evenmin
is
opgenomen
de
opgave voor Leiden, ruigte
de
Eest van
v.
Waveren
(VuvcK,
1903, p. 997),
omdat er
geen steun v
deze opgave
in de
vorm van herbariummateriaal blijkt te bestaan
gezien
de
onwaarschijnlijke groeiplaats toch
op
zijn best van
een
adven
voorkomen
mag
worden gesproken.
P.
HEU
Bromus ramosus
has been
a commo n species
in the
sout h of Limburg. e
yet
in our
centur y. From recen t decades, however, only few records of
species
are
available. Before 1950,
the
species was observed
in 25
ho
squares; since 1950, it has
been
found in only 6 hour-squares.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 62/228
Bromus
secallnus
L
..: fto O
v
t-F
1 3
,.
,
-
-
t+
voor 1950: 219 uurhokken
(UFK 6)
sinds 1950:
6 uurhokken (UFK
2)
adv .: J5.33/41.L4.63.M4.35/44/45/46,N3.55,
P3.37/45/46/47 P4.66.P5.55,Q6.41.
R2.33.R4.17/27/28.R5.37/47
H-
calamagr
ostls ps eudophragmJtes
(Hallf.) Koel.
c-' 1]
I
,
>-i
t
tt
-
-...;
_,
voor 1950: 2
uurhokken
(UFK
1)
sinds 1950:
0
uurhokken
~
M
~
Fe
...
-
"
'
\
I
..
:
.:
rt
t
i
'
.
. -
f
Y
7
II
,
Kl--*
61
'i
~
-
..
ri.
I.
'
·J;t'·
'
A-
'
I
'·
:-;
'
I
-
'·
Dreps
GRAMIN
0164 1c 41 - F.E. 5 (1979), p. 186: S. &S.C. Europe; widely naturali
further north.
Bromus secalinuswordt
onder
de naam
Festuca
Graminea Glum is Hir
reeds door CoMMELIN (1683, p. 35) voor Nederland opgegeven
me
vermelding, dat deze soort
onder
rogge groeit.
B.
secalinusbehoortevenals bijvoorbeeld Agrostemma githago,die
te
Iande eenzeHde verspreiding, standplaats
en
achteruitgang verto
tot die akkeronkruiden die nergens in hun areaal van een natuurl
StandpJaats bekend zijn (JANSEN& WACHTER, 1938, p. 170;
WALTER-STRA
1970, p.413). Daar grassen over het algemeen voor herbiclden v
minder gevoelig zijn dan Dicotylen, moet de oorzaak van de verdwijn
van de
dreps uit
de
akkers waarschijnlijk vooral in de grondige za
zuivering worden gezocht.
In de
laatste 15 jaar is
B. secalinus
nog
slechts
eenmaal
als akkeronk
gevondenen wei bij Wehl in 1 ~ J 7 8 (Herb. D. Douwes).
Sinds 1950 is
de
soort hoofdzakelijk als adventief aangetrof fen
en
w
de
hokken: 11.12, 24.28,
25
.13/24/47, 30.27/28, 31.31, 33.16, 37
39.24/27,40.16,48.23
en
54.35. Op
een
vel
met
exemplaren
van Brom
mollis.
verzameld
in
1867 tussen l)sbrechtum en Nijland, bevindt zich
halm
van B.
secalinus. Daarniet
s
uitgesloten
dat deze
bij vergissing
op
vel
is
terechtgekomen, is
de genoemde
vindplaats niet
op het
kaa
opgenomen. Eveneens zljnniet opgenomenopgaven voor Terschellin
Ameland, v66r 1950
(VANDER PLoEG,
1977b) waarvan
de
bron niet bek
is,
een
IVON-opgave voor N3.65, d ie blijkens
een
bijschrift
in
IVON-al
N3
op B.
commutatus betrekking heeft,
en een
vermelding voor Voo
(KLoos, 1950a) zonder nadere precisering, die mogelijk op
een
vergis
berust,
daar op het oude
IVON-kaartje geen enkele opgave voor Voo
voorkomt.
E.
J.
W
E
Bromus secalinus, formerly a commoncornfield weed
in the
Netherla
being recorded
in
219 hour-squares before 1950, is nowadays extinc
such. Since 1950
t
was found in only 6 hour-squares. Today
it
is almost o
recorded as an adventitious plant. Its decline is presumably
due to
s
cleaning.
RivJerst:ruisriet GRAMIN
0176 4c 10 - F.E. 5 (1979), p. 237: C. &S.E. Europe, extend ing to S.E. Fran
C. Italy
and E.C.
Russia
Calamagrostis pseudophragmites is
voor
het eerst in
ons land gevon
in
1910 in
een
uiterwaard tangs de Nieuwe Maas tussen Rotterdam
Schiedam en voor de tweede maal in 1913
op
een rivierkrib van
Merwede bij Gorinchem, alwaar
de
soort
in
1914 voor
het
laats
ve
rzameld
Deze soort kan voor ons land als uitgestorven worden beschou
WEsTHOFF
c.s.
(1970, p.100)
noemt
Cpseudophragmites als
een
van
soorten, die vermoedelijk
na
1900
uit
ons land zijn verdwenen.
rivierstruisriet,
dat
voorkomt tangs beekjes
in het
hooggebergte
Midden-Europa
(JANSEN,
1951)
zal
zich
hier op
natuurlijke wijze lang
rivieroevers hebben gevestigd, doch de soort heeft zich kennelijk
kunnen handhaven.
Uteratuurvermeldingen uit de vorige eeuw moeten aile wor
teruggebracht
tot and
e
re
soorten (KoPs·VUYCK, 1920, pl. 1922).
TH. A HAT
Calamagrostispseudophragmiteswas
found
in
2 hour-squares
in
1910
a
in 1913-14; since that time It has disappeared from the Netherlands.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 63/228
Callltrfche
cophocarpa
Sendm.
):
'
M\.
'
'
voor 1950: 2 uurhok.ken
(UFK
1)
sinds 1950: 0 uurhok.ken
caie
pina
lrregulaJ1s
(Asso) Theil.
f-+-+·
--++
'r:b
H-+
·11
f-Ir-;::.
Fl=
f + ~
f
+
-
0
..
..
'
'
\
voor 1950: 4 uurhokken
(UFK
2)
sinds 1950:
1 uurhok (UFK
1)
'
/
•
--r
, _
+
trt-
F - ~ f
~
*
':i
bh
.
:tt-
"1
•
+
.
7
,
62
1\
,
,
'
. . . . j.
'
...
, j
,
I
'
I
'
I
I
calepina
CitUCIF
0177 1b 11 - F.E. 1 (1964), p. 345:
S.
Europe
and
parts of
C. &
W. Euro
naturalized elsewhere.
De oudste vennelding
van caJepina irregularis
is
van
DuMouuN (1868
C corvini)
en betreft een vondst in een ak.ker bij Gronsveld.
Over
de
oorzaak
van de
achteruitgang
van de
soort
s
niets bekend.
RoMPAEY
& DEtvosALLE (1978) constateren
ook
voor Belgie
een
st
vennindering
van
bet aantal vondsten.
C irregularis zou in
Europa nergens inheems zijn,
maar
afkomstig
uit de steppengebieden ten noorden
van
de Kaspische
Zee.
Na in de
eeuw in West-Europa te zijn ingevoerd, zou ze
op
ruderale, bij voork
warrne, vaak kaikrijke plaatsen zijn ingeburgerd (TuEU.UNG· MARKG
1963). Gezien het felt
dat
de soort in Zuid·Limburg vele
malen op
deze
plaatsen onder dergelijke omstandigheden is gevonden, is het a
nemelijk dat ze
daar
is ingeburgerd. De calepina komt
nog
steeds voo
Eikenrade.
Niet
opgenomen
zijn Amsterdam (1911)
en
Gorinchem (1912, 1913
1914),
omdat de
soort
daar
adventief voorkwam.
R.W .J.M. VANDER H
Before 1950
Calepina irregularis
was recorded in 4 hour-squares; si
1950
the
species is known from 1 hour-square,
where the
species
occurs. The reason for its decline is not known.
Geldel d sterrekrOOS
ULLITRICHA
0179 4a 1 2 - F.E. 3 (1972), p. 125: Most of Europe, excep t the south-w
and most of
the
islands.
Callitriche cophocarpa
is
in
ons land aileen
met
zekerheid gevond en
enkele plaatsen bij Dordrecht
in
1848
en
1849 en bij Meppel
in
1930
Hoewel van
de
meeste CaJlitriche-soorten
door
schaarste
aan g
herbariummateriaal
de
verspreiding
min
of
meer
onvoldoende
beken
kan vanC cophocarpastelligwei
worden
aangenomendat
zij
hierte
Ia
zeldzaa m is. Wellicht is zij verdrongen door de polyplolde
C platycar
die veel resisten ter is
tegen
vervuiling
(schrift.
meded.
H.D
. Schotsman)
C cophocarpa
thans
nog
in Nederland voorkomt, dient nader te wor
onderzocht.
Bij
het materiaalvan Meppel wordt als uurhok opgege ven K6.76; d
geldentificeerd met1.6.16. Materiaalvan deWestduinen op Goeree en
bet
Zwarte Water bij Velden, Limb. (MENNEMA
&
VAN OosrsTROOM, 19
p. 139)
behoort
volgens H.D. Schotsman (schrlft.
meded
.) niet - alth
voorzover thans na te
gaan
niet
met
zekerbeid -
tot C cophocarpa.
O
NON-opgaven voor 7.38 en
48
, 12.15,
24
en
34
en 58.17 zijn dubieus
zijn daarom niet op bet kaartje opgenomen
E.J.
WE
So far
caJlitriche cophocarpa
was recorded
in the
Netherlands w
certainty only in 2 hour-squares,
viz.
near Dordrecht in 1848
and
1849
near Meppel
in
1930.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 64/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 65/228
calma
paJustris
L
·+ r
·+
ar.
araneosa
Steen.
f
<lo
-
I
-
-
-
voor 1950: 3
uurhokken
(UFK 1)
sinds 1950:
8 uurhokken (UFK 2)
ook voor 1950: Omgeving van Zwolle
camelina sativa
(L)
Crantz
subsp.
alyssum
(Mill.) Hegi
rt
,
-
-
.
1--
'
-
voor 1950:
34
uurhokken
(UFK 4)
. ' t"
sinds 1950: 0 uurhokken
·,
..
..
/
•
-
-·
'
. .
·
I
'
•
-
'
1£1
""
64
'
I
'
'
I
I
Spindotterbloem
RANUNCULA
1460
4d
3 3 -
F.E.:
niet
venneld
caltha palustrls
var.
araneosa
werd pas in 1971
door VAN SrEENIS
als
verschiUend taxon beschreven; wei was reeds
eerder aan
ZoNNEVELD (1
p. 157, 174) opgevallen
dat de
dotterbloemen uit
de
Biesbosch
vennogen hadden om
zich
door
middel van adventiefwortels
op
knopen tangs vegetatieve
weg
te verspreiden. Deze varieteit was
echte
eerder
verzameld,
naar
onlangs bleek reeds
in
1871 bij Dordrecht (H
Groningen), zodat
de
merkwaa rdig geisoleerde vindplaats
in de
omgev
van Zwolle in 1897 (zie
HEuKELS,
1979) toch
niet
de oudste is, zijhet we
enige die ooit buiten
de
beperkte omgeving van de Blesbosch
en
boorden van
de
Oude Maas
werd
ontdekt
Het is niet geheel uitgesloten
dat de
var.
araneosa
nog
kan
wor
teruggevonden
in de
streek
rond
Zwolle; ook i n
de
Biesbosch handh
zij zich nog, ondanks
het
ontbreken van
de
oorspronkelijke getijd
beweging sedert
de
afsluiting van
het
Haringvliet. De vondst bij Zw
doet
tevens
vennoeden dat
deze varieteit ook in estuaria elders
Noordwest-Europa zou kunn en worden gevonden.
Het geringe aantal vondsten van v66r 1950
mag
uiteraard
g
aanleiding zijn
om te
veronderstellen
dat
de
var.
araneosa
in die peri
niet
alge'mener was.
Zlj
is in
de
Zuidhollandseen Brabantse delen van
h
areaal gewoonlijk
niet apart
onderscheiden.
P.
HEU
caJtha palustrisvar. araneosa has been
described as a separate taxon o
recently, by
VAN SrEENIS
(1971
). Apart
from
one
collection
made
in 189
an
isolated locality
near
Zwolle, east of
the
former Zuiderzee, this var
has only
been
reported from a restricted area in
the
southwestern
pa
the Netherlands, viz. the tidal reed-swamps
and
willow coppices
in
Blesbosch area
and
along
the
river OUde Maas. Even after
the
t
influence
had
stopped owing
to
the
enclosure of
the
Haringvliet,
populations seem to continue to exist. Although the var.
araneosa
repo rted from only 3 hour-squares before 1950, it may well have
bee
common
in the
main
part
of its
range
as
it
was since, whe n its occurre
was established
in
8 hour-squares.
VJashuttentut
CRUCIF
1 6 2 9 - - -
F.E.
1 (1964), p. 315: Widespread i n Europe (C
alyssum
(M
Theil.].
came/ina
sativasubsp.
alyssum
(
= C dentata
Pers.) is
hier e
Iande voor
eerst gevonden bij Holwerd in 1829.
Ult
de
Standaardlijst van
de
Nederlandse Flora 1975
is came/ina sa
s.lat. geschrap t
(ARNoLDS
&
VANDER
MEQDEN,
1976, p. 5),
metals
gevolg
ook subsp.
alyssum
- volgens vele auteurs
een
afzonderlijke soort -
n
tot de
Nederlandse flora is gerekend. De beschikbare gegevens Ia
evenwel zien
dat
subsp.
alyssum
niet
zoals
andere
ondersoorten
C sativa
voorbijgaand aangevoerd
in
ons land voorkomt,
maar m
CUscuta epilinum en Loliumremotum tot de
thans
hier
te
Jande uitges
ven, specifieke onkruidflora van vlasakkers behoorde.
Voor
het
laatst
werd C sativa
subsp.
alyssum in
Nederland opgege
in 1931 voor Watergraafsm eer blj Amsterdam (IVON). De verdwijning
dit akkeronkruld
moet
worden toegeschreven
aan de
teruggang van
vlascultuur en
aan
zaadzuivering. Blijkbaar
Is
subsp.
alyssum,
die vruch
en
zaden van dezelfde
vonn
en grootte heeft als
Unum usitatissimum
specifiek vlasakkeronkruld ontstaan uit
andere
vonnen
van
C sa
(fHELLUNG-MARKGRAF,
1962;
KN6RZER,
1978);
huttentut
en
vias werden
oliezaad vroeger namelijk vaak tezamen verbouwd.
DE WEVER
(191
p. 73) venn eldt
dat
subsp.
alyssumvroeger
in Zuid-Umburg veel tussen
vias groeide; concrete vindplaatsopgaven uit dit gebied voor vlasakk
zijn
echter
aileen bekend van Caberg en Kerkrade.
E.J. WE
came/i na sativa
subsp.
alyssum
is a characteristic flax-field weed, wh
has vanished from
the
Netherlands
due to
the
decline of
the flax
cul
and to
seed-cleaning.
It
was recorded
in 34
hour-squares,
the
last rec
dating from 1931.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 66/228
campanula glomerata L
-t_t::':T
.1-.,S.
-
;- p;;;
+
r
.....;;
(" ' ; :
c;..r..r..ri"
~ ·
- + - ± : .
~
.....
tot -1'1
r±:
1:;:-
t
.. r-r
t
1
. f
t;J ;-
~
~
<II
)....
t
,(t,
~ - 4
-r
t
b-
f-1-l
,.-t''
1
"
..
~
/
.
--
:..
' ·
_}.,
~
' (;;-
' '
\
voor 1950:
14 uurhokken
(UFK
3)
sinds 1950:
4 uurhokken (UFK 2)
campanuJa latlfolla L
"
I
...
/
;>
-
voor 1950: 14 uurhokken (UFK 3)
sinds 1950: 9 uurhokken
(UFK
2)
·
;-..
65
~
~
I
KIUWenldOkje CAMPANULA
0191
6c
32 -
F.E.
4 (1976), p. 85: Most of Europe, except
the
extreme no
the
extreme south
and
many of the Islands.
Gampanula glomerata
is hier
te
Iande voor het eerst verzameld aa
Waal bij Beuningen (VAN HAll., 1830, p. 78).
Binnen
het
Fluviatiele district, waar zij hoofdzakelijk langs de Waa
in
de
Bommelerwaard voorkomt, is
C
glomerata gebonden
aan een
beweide
variant van
het
Medicagini-Aveneturn
(NEQENHUQs
, 1969 , p. 9
Vergraving
van
uiterwaarden
en
intensieve beweiding en bemesting
vermoedelljk
oorzaken
van de verdwijning van de meeste groeiplaa
(vergelljk
NEIJENHUIJS, I.e.,
p. 15). De laatste groeiplaats
van
enige omv
bij Poederoijen gelegen, heeft gedeeltelljk de status
van
natuurreser
gekregen.
In het zuidoostelijke dee van Zuid-Umburg heeft
C
glomerata
recent gevestigd vanuit groeiplaatsen vlak over de Duitse grens
HOOI)DONK, 1961), waar zij volgens DE WEVER (1919b, p. 7) met pl
materiaal
van
dennen
uit
Eupen (Belgie)
zou
zijn
aangevoerd
Op de volgende vindplaatsen is C
g/omerata
verwilderd gevon
Zuldlaren (1944), Twello (1876), Amsterdam (1935), Oegstgeest (19
Valkenburg
(Z.-H
. of Umb.?, 1909). Deze plaa tsen zij n niet op het kaa
opgenomen, evenmlnals opgaven voor
de
St. Pietersberg, omdat.c
merata hier blijkens de vermelding van BoRYDE SAINT-VINCENT (1821, p.
op Belglsch grondgebied is gevonden, en vondsten bij Vaals in 192
1929, welke op Duits gebied zijn gedaan. Eveneens is niet opgenomen
recente opgav e voor Beverwijk MENNEMA & VANOoSTSTRooM, 1977b, p. 2
waar
de soort verwilderd werd gevonden.
M.G.C. VAN STAVEREN/E.J. WE
campanula glomerata
has been
found chiefly
in the
vicinity of
the
r
Waal; nowadays
there
Is only one fairly rich locality left. Presumably
species' decl ine Isdue to digging off
or
intensive
grazingand
manurin
forelands.
Near
the southeastern border of Umburg C glomerata
established itself rather recently. Before 1950
the
species was recorde
14 hour-squares, since 1950
in
4 hour-squares.
Breedbladig klokje CAMPANULA
0192 9c31 -
F.E.
4 (1976), p. 88: Most of Europe,
but
absent from
par
the north, much
of
the
south-west and
most
of
the
Mediterranea n reg
Gampanula latifolia
werd voor het eerst in Nederland gevonden
's-Gravenhage in 1832 en in het zelfde jaar
vermeld
door VAN HAn (1
p. 336) van de Vecht bij Zwolle. In tegenstelllng tot SYKORA
&
WESTH
(1977),
die deze soort
als
in
Nederland lnheerns beschouwen, zljn wij
mening, dat zlj uit cultuur
Is
verwilderd en ingeburgerd. Gezien h
voorkomen
op vele buitenplaatsenen daarmee vergelijkbare plekken,
C Jatifolia
in
navolging van
LoNDO &
LEvs (1979, p. 251) opgevat
worde
behorende
tot
categorie 1, de lokale stinseplanten.
Sinds 1950 s het breedbladig klokje in 9 uurhokken waargenomen
is ten opzichte van v66r 1950, toen zij uit 14 uurhokken bekend was,
vrij grote achteruitgang;
een reden
hiervoor is echter niet bekend.
Niet op het kaartje is opgenomen een aantal vindplaatsopga
waarvan
het
waarschijnlijk wordt geacht, dat de soort daarverwilder
Amsterdam
(KLoos & WACHTER, 1934), Amhem (HEUKELS, 1901a, p. 2
Eindhoven (SuRINGAR,
1895, p. 357). Eveneens is niet op
het
kaa
opgenomen
een
vondst van Rotterdam
(SYKORA
& WESTHOFF, 1977), om
dit exemplaar tot
C
trachelium blljkt te
behoren.
M.G .C.
VAN
STAVEREN/F. AD
Before
1950
Gampanula latifolia
has
been
recorded in 14
hour-squa res
the first time in 1832 from 's-Gravenhage and
at
the river Vecht n
Zwolle. Since 1950 the species is
known
from 9 hour-squares. Contrar
the views of SYKoRA &
WESTHoFF
(1977), it is our opinion, that
C
Jatifol
a 'stins plant'as is
cited
by LoNDO &
LEvs
(1979). A reason for the declin
thfs species is unknown.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 67/228
campanula patula L
voor 1950: 2 uurhokken (UFK 1)
sinds 1950: 7 uurhokken (UFK 2)
campanula persfdf
olla L.
voor 1950:
16 uurhokken (UFK 3)
sinds 1950:
4
uurhokken (UFK
2)
adv.: H5.55.H6.42/51,J6.63,)(5.25.K6.47 L422,
M4.11 f31,M6.15/66.N326f37 N5.25/43/46,
N5.51,N6.13/58.P3.38,P423,P7.16/41/51
...
,u
•
I
-
·I
-
'
.,
'·
I
66
Weideldokje UMPANULA
0193Sa 32 - F.E.4 (1972), p. 80: Most of Europe,but local in he north-w
and
the south.
campanu/a patula is vanaf 1944 een aantal malen gevonden in
nabijheid van Waal
en
Rijn, het eerst
in de
Ewijkse waard Een aa
oudere vondsten betreft plaatsen,
waar
de soort hoogstwaarschijnli
ingevoerd, bijvoorbeeld
met
graszaad;
de
oudste hiervan
dateert van
1
en werd gedaan bij Beekbergen. Eerdere opgaven berusten
op
ver
seling
met C rapunculus
of
C rotundi/olia
(VuvCK, 1902a).
Het voorkomen van C
patula
langs
de
grote rivleren is doorga
efemeer (MENNEMA &
VAN
OoSTSTRooM, 1975b, p. 188). Volgens HEc1 (1
p. 361).
ontbreekt deze in een
groot dee van Midden-Europa algem
soort grotendeels ter linkerzijde van
de
Rijn en
in
de Noordwestdu
laagvlakte.De groterefrequentie van vondstenhier
te
Iande
in
recente
hangt
vermoedelijk
samen met
intensief floristisch onderzoek
van
rivierengebied
De
meeste
opgaven van
C
patula
van
v66r 1944
heb
hoogstwaarschijnlijkop C rapunculusof C rotundi/oliabetrekking. W
schijnlijk als adventief is
de
soort gevonden bij Apeldoom (1877, 18
volgens etiketaantekening ook
in
1901
),
Beekbergen (1875), Ruurlo (1
AMD), Rhederoord (1891), tussen Driebergen en Maam (1943) en
Bergeijk (KLoos, 1950b, p. 215). Twijfelachtig zijn verm eldingen voor
Buurserbeek (KLoos, 1948) en Venlo (ScHoONEN, 1976), waarvan g
herbariummateriaal beschikbaar was. AI deze opgaven zijn niet
op
kaartje opgenomen.
M.G.C. VAN STAVEREN/E.J.
WE
campanu/ a patula
was recorded
in the
vicinity of
the
rivers Waal
and
from 194 4 onwards,
viz. in
2 hour-squares before 1950
and in
7 ho
squares since 1950. Outside
the
Fluviatile District C
patu/awas
found as
adventitious species only.
Perzikbladig
ldokje UMPANULAC
0194 8c 4 2 - F.E. 4 (1976), p. 80 : Europe, excep t the extreme north,
islands,
and
parts of
the west
campanula persid/olia wordt
voor ons land voor
het eerst
vermeld
d
DE
GoRTER
(1745, nr. 115) met als vindplaats Ulenpas, ten oosten
Doesburg. Het oudste herbariummateriaal werd in 1794
te
Hulsen
Nijmegen verzameld.
C persid/olia,
die
door
WALTER-STRAKA (1970)
tot
de subpontis
elementen in
de
Europese flora wordt gerekend, komt
hier
te Iande ai
in
Zuid-Limburg en enkele
delen
van
het
Subcentreurope district
in
wild voo r (vergelijkKoPS & VANDER TRAPPEN, 1849, pl. 737).tn de laatste ja
is zij
daar
aileen
nog
bekend vanenkele plekken
in het
Krijtdistrict en
de
voorpost bij De Lutte,
Qv_
De overige vondsten hebben betrekking
verwilderde of aangevoerde p lanten.
C
persicifolia behoort
tot
de soorten waarvan het voorkomen in
land
emstlg
wordt
bedrelgd
De oorzaak van
de
achteruitgang van
d
soort, volgens WEsTHoFF
&
DEN HEw (1969)
een
plant van zoomvegeta
moet
wellicht worden gezocht in
het
dichtgroeienvan
de
groeiplaat
Behalve
in de onder het
kaartje vermelde uurhokken is
C persicif
v66r 1950 nog verwilderd of adventief gevo nden in P523, Q4.12, Q5
R5.11 en 56.43; sinds 1950
in
11.12, 27.53, 30.27, 31.48, 32.42, 33.26, 37.
39.24 en 48.23. Niet opgenomen zijn voorts opgaven voor Oosterb
(Kops
& VANDER TRAFPEN,
I.e.): een verschrijving voor O osterhout (O
Betuwe), Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen
(WALRAVEN
& LAxo, 1892, p. 1
wegens topograflsche onnauwJ<eurlgheid en
omdat hier
waarschijn
verwilderde planten worden bedoeld, en voor Halsteren (HEUKELS, 190
waarvan
de bron
onbekend
is. Eveneens is
niet opgenomen
een
rece
lVON-opgave voor 29.31 (Kanaal Almelo-Nordhom), die waarschijnlijk
verwarring met
C.
rotundifolia
berust
M.G.C.
VAN
STAVERENfE.J. WE
1n recent
years
campanula persicifolia
has become very
rare as
a na
species
in the
Netherlands, bein g recorded
in
16 hour-squares before 1
and in
4 hour-squares since 1950. Only in
the
south-eastern
part
of
country it
canbe
considered indigenous. Moreover,
C persid/olia
has
b
recorded as a
garden
escape or adventitious plant
on
several places
decline as a native species may be due to shortage of available light cau
by its habitat being overgrown.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 68/228
campanula rhomboldalls L
I+
_._..,
l....r 1-i'
q.
:J
"""-
-·
'
\
voor 1950: 1 uurhok
{UFK 1)
sinds 1950: 1 uurhok
{UFK I)
cardamtne impatiens L
..
,
I'<
_,
voor 1950: 7 uurhokken (UFK
2)
sinds 1950: 1 0 uu rhokk en (UFK 2)
'""
. .
.
\
"
'
.
-
- -
;
' ·
7
-
'
i
•
-.
-
'
-
67
H'
L
[.<-
--
Bergldokje
CAMPANULA
0197
5b 1 0 -
F.
E.
4 (1976), p. 91:
S.W
.
& C.
Alps, Jura; locally natural
elsewhere.
Campanula rhomboidalis
is voor
het
eerst
in
Nederland gevonden
in
en wei op
een
vloeiweide bij Bergeijk.
N.-Br.,
alwaar zij ook in 1950 n
aangetroHen. Tijdens de n i ~ x c u r s i e in 1967 is de soort aldaar niet m
teruggevonden
(mond meded. J.
Mennema)
De soort is oorspronkelijk misschien wei als adventief te beschou
(HEUKELS-VAN 00STSTROOM,
1977). Gezien
het
felt,
dat
zij
er
minstens vij
heeft gestaan, dientzij als inge burge rd
te
worde n opgevat. Het bergkl
komt in
een
direct zuldelijker gelegen hok ook
op
Belgisch grondge
VOOr (VAN ROMPAEY &DELVOSALLE,
1972);
DE l.ANGHE C.S.
(1978) beschouw
soort
voor Belgie
ook
als 'naturalise'. De dichtstbij gelegen v indplaa
van C
rhomboidalis
in
Duitsland bevinden zich in het Thiiringer Wal
bij Merzig (bij Saarbriicken); de soort
wordt
aldaar
ook
als neofiet opg
(RoTHMALER, 1976). Voorts ligt het hoofdverspreidingsgebied in
zuldwestelijke
en
centrale Alpen
en
in
de
Jura
(FEooRov
&
KovANDA,
19
0BEROORFER
(1962)
noemt haar een
indicator voor natuurlijke mest.
biotoop, dat
RorHMALER
(1976) opgeeft - matig vochtige, voedselr
subalpine graslanden - is, behalvede zeehoogte, wei vergelijkbaar m
vloeiweide bij Bergeijk. Hoe de soort daar is terechtgekomen is
bekend; in elk geval vermeldt
BooM
(1975)
haar
niet als
een in
ons
gekweekte plant.
M.G.C. VANSTAVEREN{fHA HAm
Campanula rhomboldalis was recorded
in
1 hour-square,
in
1946
1950; since that time the species, which is not originally native in
Netherlands, has not been found again. The locality has about the s
conditions (eutrophic, moist grassland) as habitats in Central Europe
Springzaad-veldkers
CRuaF
0204
9a 22
- F.E. 1 (1964), p. 289: Widespread
in
Europe,
but
absent f
large areas of the west, south
and
north.
Gardamine impatiens is hier te Iande voor het eerst verzameld
i
Ooijpolder bij Nijmegen in 1934.
Deze soort wordt
in
ons land
in
hoofdzaak
aan
rivieroevers aange
fen;
haar
voorkomen is
vaak
incidenteel
en de
indruk wordt gewekt
zij herhaaldelljk door de rivieren
ult
Midden-Europa wordt aangevo
Aan
de
Waal bij Afferden
(gem
Druten) en
het
Wilhelminakanaal bij
is
C
impatiensmeer dan eens gevonden, zodatkan wordenveronders
dat zij daar heeft standgehouden. Van
de
groeiplaats aan
de
Dinke
Beuningen,
gem
Losser, staat vast dat de soort zich vanaf de ontdek
in
1965
tot op heden
(1979) heeft gehandhaafd.
Niet
opgenomen
zijn
de
volgende vindplaatsen, waar C impat
adventlef voorkwam, bijvoorbeeld
a1s
opslag in tuinenof aangevoerd
steenblokken: Aerdenhout (1944), Oostelljk Flevoland
ter hoogte
Elburg {1957), Beverwijk (1966), Heemstede (1952), Hilversum (19
Hellevoetsluis (1966). Wei is opgenomen
de
bovengenoemde groeipl
bij Son, omdat de soort hier lijkt
te hebben
standgehouden.
E.J. WE
Gardamine impatiens, recorded for the ffrst time in
the
Netherland
1934, occurs chiefly on river banks. Before 1950 this species was recor
in 7 hour-squares, since 1950 in 1o-hour-squares. Often its presen ce se
to be incidentaL but in some instances
it
has persisted for a numbe
years. Presumably
C impatiens is
introduced by
the
rivers from Cen
Europe.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 69/228
Cardaminopsls
arenosa
(L)
Hayek
-.(
t I
Y.J
'1-'I
T
· f
voor 1950: 12 uurhokken {UFK 3)
slnds 1950: 8 uurhokken (UFK 2)
adv.: H7.53.M434/45/46.M634.N3.65.N4.31/42,
N6.44,N7.52,P3.45/46/47 P4.
66
,Q6.12,
T6.63 -
10
.41,1436/42.20.17.2524/35
Carduus
acantholdesL
II
..
-
H-'
voor 1950:
5 uurhokken (UFK 2)
sinds 1950: 3 uurhokken (UFK
1)
adv
.:
L4
.63,N6.16,P3.
46
,P4.66,P6.62.R233,
55.48
'-f. '
•,.
J:;
'l
I\
-
-
-
i\
[5'
J ~ 1 -
·'
' .
1)1
-.
i
/
•
--
. .
l-
H-
68
: t - = 1 ~
L . . . . < -
r-r-·
-
,.
1t-
'
'
I
-
-
'
Zandscheefkelk
CRUCIF
0206 6b
22
- F.
E.
1 (1964), p. 289: Most of Europe except
the
south-w
the
Islands
and part
of
the
Mediterranean.
Gardaminopsis arenosa
(=
Arabis arenosa
(L)
Scop.) is
In
Nederland v
het eerst
verzameld
In
1838 bij Werkendam.
In
hetzelfde
jaar werd
vermeld
door
FRANQUINET
(onder nr. 752, als Sisymbrium arenosum) v
het St
Antoniuseiland bij Maastricht.
Volgens
THELLUNG
(1919) valt
ons
land buiten
het
gebied
waar
C aren
inheems
is,
doch komt zij
er
adventief
en
ingeburgerd voor. Op
mi
meer
natuurlijke standplaatsen treft
men haar
hier te Iande slechts ta
de
rivieren aan, hoofdzakelijk tangs Waal
en
Rijn; vergelijk het optre
van
Anthemis
tinctoria, Gardamine mpatiens
en
Lepidium
graminifol
aan
rivieroevers. C arenosa schijnt in ons land veelal
geen
rijpe vruch
te
krijgen.
De
soor t word t dikwijls als adventief aangetroffen. Soms, bijvoorbe
op stationsterreinen, handhaaf t zij zich gedurend e een aantal jaren
WEVER,
1916a, p.
94;
vergelijk ook
BoLMAN
, 1976b). Het
is
niet
uitgeslo
dat
zij plaatselijk
op
weg is
In te
burgeren, bijvoorbeeld
in
cent
Zuid-Holland en ten zuidwesten van Eindhoven. Voorlopig is
de
soor
deze gebieden evenwel als adventief beschouwd.
Een
aantal
adventieve exemplaren,
onder meer
enige die
met
ste
blokken waren aangevoerd, behoren waarschijnlijk
tot
subsp.
borb
(ZapaJ.)
PawL,
die tot
in
Belgie inheerns is
(VAN
ROMPAEY & DELVOSALLE, 19
Door het ontb reken van rijpe vruchten is evenwel bij vee Nederla
materiaal van C arenosa niet
met
zekerheid vast
te
stellen,
tot
we
ondersoort
het
behoort.
Behalve
In de onder
het
kaartje vermelde uurhokken
is
C arenosa si
1950
nog
adventief aangetroffen
In
27.11/56, 28.34, 3027/37/54, 31.31/
33.16/48,37 .15/52. 38.12/31, 51.52, 57.14/24 en 62.13. Nlet opgeno m
zljn voorts opgaven voor Drempt
(VAN EEDEN,
1898), waarvan
de b
onbekend is, en
Weert (VAN
DEN
BoscH,
1854, p. 241 ),
dat een
verschrijv
is voor Weurt.
E.).
WE
In
the Netherlands Gardaminopsis arenosa is found
In
a
rather
nat
habitat only along
the
rivers, wher e
it occurs
more
or less Incidentally
wasrecorded in 12 hour-squares before 1950
and
in 8 hour-squares si
1950. Moreover,
lt
has
been
found
as an
adventitious plan t
in
a
numbe
localities, sometimes persisting for some years. Presumably
part
of
adventitious specimens belong
to
subsp.
borbasli
(Zapal)
PawL
Veeldoornige dlstel CoMPos
0207 1 21 - F.E. 4 (1976), p. 224: Much of Europe,
but
absent from m
of
the
south-west,
and
only as
an
introduction in most of
the
north.
Carduus acanthoi deswerd voor Nederland voor
het
eerst
vermeld doo
GoRTER
(1781b):
'Aande
Wegen, vee bui ten Doesburg'. Hoewel deze
aut
duidelijk melding
maakt
van
het felt
dat de
soort vaak gehouden wo
voor
C
crispus,
moet de
betrouwbaarheld van
deze
opgave
in
tw
worden getrokken, aangezien sindsdlen
geen
enkele groelplaats uit
streek bekend
Is. De
eerste betrouwbare vondst
dateert
derhalve van 19
toen
C acanthoideswerd verzameld
aan
de
Rijn,
ten
oosten van Amh
Voordien w erd
de
soort al wei
op
adventiefterreinen aangetroffen.
De veeldoorn ige distel
kan
vermoedelijk aileen
in de
uiterwaarden la
de grate
rivieren als ingeburg erd worden
beschouwd
Verder komt
soort vaak voor
op
adventiefterreinen.
WEsTHOFF &DEN HEw
(1969)
noem
haar
als kentaxon van
het
Onopordetum acanthii,
dat in
Nederland vo
in het Duin-,
Fluviatlele
en
Krijtdlstrlct voorkomt, daarbulten fragmen
risch. Volgens
KERN & REICHGELT
(1952) zou C acanthoidesvee algeme
zijn
dan men
dacht,
maar
is
ze
vaak voor
C
crispus gehouden. Sinds 1
zijn er
echter
slechts 3 opgaven uit het rivierengebied bekend.
Vanwege
het
zeker of vermoedelijk adventief voorkomen zijn
volgende vindplaatsen niet
op het
kaartje opgenomen: Nljkerk
(z.j.),
V
molen (1926), Amsterdam
(DEs ToMBE,
1912, p. 11), Leiden, Oranje
(1901), Rotterdam (1901), Dordrecht, vuilnishoop (1948), Nieuw en
Joosland, terrein bemest
met
afval meelfabriek
(z.j.),
Sittard, gra
magazijn
(DE WEVER,
1923, p . 28), Gorssel (1902, vermoedelijk
bastaard) en om
eerder
vermelde
reden
Doesburg. Eveneens
niet
genomen
zijn
de
adventieve von dsten sinds 1950: Terschelling
(MENN
&
VAN 0oSTSTROOM,
1975a), Schokkerhaven (1956), Zandvoort (1974,
WA
wegberm Haagse Schouw (1964,
LEPS),
Rotterdam, haven (1958) en
IVON-< pgave
41.37,
omdat deze
vermoedelijk beru st o p
een
fouti
deterrninatie.
C.L PL
Before 1950
Garduus acanthoideswas
found
in
5 hour-squares; since 1
the
species has
been
recorded in
3
hour-squares.
In the
Netherlands
thistle
can
only
be
considered naturalized
in the
forelands of
the
big riv
outside this area
it can
occur adventitiously. The species
can
easily
confused with C crispus.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 70/228
Carduus tenuiflorus Curt.
..J
••
f-
t
4
~
.}
I
~
h: t
io'
+
.
-
-
voor 1950:
4 uu rhokken
(UFK
2)
sinds 1950:
4 uu rhokken (UFK 2)
Carex b rizoldes L
-·
I
-
-
voor 1950: 4 uurhokken
(UFK
2)
sinds 1950: 6 uurhokken (UFK 2)
t +
" " ' s r · ~ ~
j a;;
j . .
~
' "\
v ....
~ ~ ~
ct-+--+
~
T
-
+
__._
: ~ +
yj
+___,
+
.I
t
"'""
r--, -+-
~ ~
1-
F1
7
~
hf
i
v
'
t '
'
.
r1"' --t-1-·
-
~
'K
[(
'
'
-
-
..
•.
1'\
/
-
-
'
,I
\
i.
\
-
69
Tengere distel
CoMPOS
0210 1f 20
- F.E. 4 (1976), p. 231: W. Europe.
Garduus tenuillorus werd met zekerheid voor
het eerst in
Nederl
gevonden in 1844 in Westerschouwen. Eerder werd de soort al v
Maarsbergen
vermeld
(VAN HAu. 1825), doch hiervan is geen herbari
materiaal aanwezig, zodat een determinatiefout niet uitgesloten
worden geacht.
c tenui/lorus heeft een atlantische verspreiding
en
komt voor
West-Schotland, Ierland en verder tangs
de
atlantische kusten
en
noordkust van
de
Middellandse Zee
tot
de Krim (HEc1, 1928).
WESTHOFFC.S.(1970, p. 95) noemt de tengeredlstel als een van
de soor
waarvan
met zekerheid
kan worden aangenomen,dat
ze sinds 1900
ons land zijn verdwenen; de laatste vondsten
van
Goeree en Schou
dateren van 1920. Deze opmerkin g
is
inmiddels achterhaald: C tenu
rus is sindsdlen weer
op
Goeree gevonden (mond meded. V. Westh
1977), op Wieringen en in
de
duinen bij Zandvoort.
Er
is een opmerke
uitbreiding
naar
het
noordoosten
te
constaterenop
soortgelijke, natuu
ke groeiplaatsen als die in Normandle, terwijl onze vindplaatsen aan
ten bij de Belglsche in het kustgebied
tot
vlak blj Zeeuwsch-VIaand
(MENNEMA, 1977a).
Adventief
is
de tengeredistel ooknogal eensgevonden, voomamelij
graan en wol verwerkende bedrijven: v66r 1950 bij Nijmegen (19
Utrecht (VuvCK, 1902a), Wormerveer, meelfabriek (1923, 1930, 19
Leiden (1945), 's-Gravenhage ( VON, 1946), Rotterdam,
haven
(19
Middelburg, zaagmolens (1842), Tilburg, wolfabriek (1947), Veg
graanhandel(1936)
en
sinds 1950 bij Veenendaal,
be
halve
op
vuilstor
ruderale terreinen ook in een moerasgebledl (1957, 1961) en tu
Rijswijk en Delft (1952)
THAHAr
Both before and after 1950
Garduus tenui/loru s
has been recorded in
Netherlands n4 hour-squares. But from c_ 1920 untill1975 the species
disappeared All recent localities are from
the
coastal region, where
species
seems
to be natural Inland C
tenuillorus
has been found sev
times in
adventitious localities.
Trfigraszegge
CYPERA
0216 9b 2 2 -
F.E.
5 (1979), p. 299: From Latvia
and
N. France southw
to the
Pyrenees,
C.
Jugoslavia
and C.
Ukraine.
carex brizoides is in
ons land
voor
het
eerst gevonden in 1870 op
Meerssenerberg
(VuYCK,
1916). In 1899 werd zij voor het eerst verzam
op de
klassieke' vindplaats blj Vaals. Een opgave voo r Nljmegen (VAN H
1825)
heeft
vermoedelijk
op
C
disticha betrekking
(VuvcK,
1916).
De
twee Zuidlimburgse localiteiten zijn wellicht op te vatten
westelijke voorposten
van
het areaal der soort, dat Midden-Europa -
het zwaartepunt
in
het oostelijke deel - omvat (MEusEL c.s., 1965, p.
66)
de
overige, verspreide vindplaatsen in
ons land
is
C
brizoides, evena
Noordwest-Duitsland, als neofiet te beschouwen (DIRKSE, HoEKSTRA & Lo
1973). Voor enke le op het kaartje opgenomengroeiplaatsen is adventi
herkomst waarschijnlijk (REICHGELT, 1956b), voor andere niet (DE B
1975).
Een opgave voor Apeldoom (KoK ANKERSMrr, 1879, p. 205) heeft volg
KERN & REICHGELT (1954) betrekking Op C ova/is en - waarschijnJi
C
arenaria. Volgens KLoos
& WACHTER
(1939) hebben
opgaven
v
Wassenaar en Weert betrekking op C reichenbachii. Blijkens
een
a
tekening in het IVON-archief
en
de
vermelding door KERN & REICH
(1954) betreft
laatstgenoemde
vondst echter toch wei C brizoides, zo
de
opgave voor Weert op
het
kaartje is opgenomen.
E.J.
WE
carex brizoides is a nat ive of Central Europe
and
occurs as a neoph
species in scattered localities in Northwestern Germany and the Net
lands. Its st ations
in
the south of Limburg might
be
considered outpos
the species' natural area. C
brizoides
occurred in 4 hour-squares bef
1950 and in 6 hour-squares since 1950.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 71/228
Carex
buxbaumil
Wahlenb.
j J ; . . _
~ ~
~ rl
-
c-v
H + p?vr ~ i
~ 11 .
~ ~
~
.f-t .1 "o
. .
I
-j i
.1
v
+
If
-·
t-
. .
•t
-
voor 1950:
3 uurhokken (UFK
1)
sinds 1950:
9 uurhokken (UFK 2)
Carex
cespito
sa L.
voor 1950:
sinds 1950:
0 uurhokken
4 uurhokken (UFK 2)
v;/"'1
~
..,
J,;
R.
'
H-
.
I&
i='
I
-
j -
/
•o l'.
I
..
/
•
J
I
I
+
f tH-r
'·
-
I
'
70
Knotszegge CYPERA
0217 7c 12 -
F.E.
5 (1979), p. 318: Mainly in
C.
&
E.
Europe
Fennoscandia,
but
extending locally westwards
to
Iceland, Scotland
N.W. France,
and
southwards
to C.
Italy.
Carex buxbaumli, een
zegge,
die
in Nederland karakteristiek is voor
overgangs-gradient tussen zeggetrilveen
en
schraalland
SEGAL&
WESTH
1959,
o.a
p. 328),
werd
voor
het
eerst in 1898
in
de
omgeving van
Belterwijde gevonden.
De
knotszegg e is
~ ~ n
van
de
plantesoorten, die
door
VAN SoEsT (193
p. 472) werden gebruikt
om de grenzen
van het Hafdistrict te bepalen
vondst
in
hok 11.36 is overigens gelegen
in het
Drentse district, zlj he
drassig terreirL
C. buxbaumli
is
in
zijn gehele areaal
een
zeldzame soort
(WESTHO
KETNER,
1967) en vertoont
binnen
Europa, verlopend van
ruid
naar
no
en
van oost
naar
west,
een
voorkeur voor
een
voedselarmer
en
na
milieu
met een
minder wisselende waterstand. Nederland
neemt
in
opzicht
een
tussenpositie in
(SEGAL
&
WESTHOFF,
I.e.;
WESTHOFF
&
KETNER,
De stijging van 3 uurhokken v66r 1950
tot
9 sinds 1950 is
te
verklaren d
het
beter
herkennen van
deze
soort,
nadat
na 1950
het
zeldza
wordend biotoop van
C. buxbaumli
intenslever
werd
bestudeerd. M
moet echter
aannemen,
dat
vanaf het begin van
deze
eeuw het aa
groeiplaatsen van
de
knotszegge door ontginning, ontwatering
bemes ting is verrninderd. Zeer waarschijnlijk is
de
groeiplaats in hok 16
en
van
de
groeiplaatsen i n hok 31.34 verdwe nen (schrift. meded.
Engel, 1978).
De
hokaanduiding
op een
herbarium-exemplaar
met
als vindpla
vermelding Wanneperveen, lage hooilanden langs het Meppelerd
1.6.65.21/23 (1898),
moet
als onjulst worden beschou wd
De
vermeld
van
een
vondst van
C.
buxbaumli in
een
duinvalleltje
ten
westen van
natuurreservaat
de
Boschplaat
op
Terschelling
in
1950
(VAN OoSTSTROO
REieHGELT,
1965b, p. 117) berus t op
een
onjulste determinatie van C.
h
manil KERN,
1967).
A.J. QuENE
·
BOTERENBR
Carex buxbaumli is a characteristic species of sedge swamps in
succession
to
litter fen. Before 1950
the
species was known fr
3 hour-squares. Since 1950
the
number
of known hour-squares
increased
to
9 despite
the
reduction of suitable habitats by draini
reclaiming
and
manuring. This increase is a result of
better
knowledg
the
species
and
its habitat.
Zodezegge CYPERA
1400
7a
01 -
F.E.
5 (1979), p. 321:
N.
&
C.
Europe, extending
to
S.
C.
Fran
N. part
of
Balkan
peninsula
and W.
Kazakhstan,
but
absent from mos
the
north-west.
Carex cespitosawerd pas in 1973
in ons
land ontdekt in verlandende,
o
meanders van
de
Hunze in Noord-Drenthe
(DE BoER,
1974).
Kort
daarna werden
vondsten gedaan blj Elp
en in het
dal van
Rolderdiep blj Gasteren. Steeds groelde
de
soort in vochtig hooilan
blauwgrasland
In
1979
werd
de
aanwezlgheid van
C. cespitosa
ook
Staphorst vastgesteld, ditrnaal in
een
heidebegroeiing
op
voch
kaalslagbodem (mood meded. R. van
der
Meijden). Het is
niet
uitgeslo
dat de soort op
nog meer
plaatsen in het Drentse district voorkomt,
het aantal
geschikte groeiplaatsen in verband
met
overbemesting
ontwatering in
de
laatste decennia besllst
vrij
beperkt geworden.
Oudere opgaven van
C. cespitosa
zijn wei steeds onjulst geweest,
d
zlj
op andere
soorten betrekking hadden
(KERN
&
REieHGELT,
1954).
P.
HEU
In
1973,
Carex cespitosa
was discovered
In the
northern
part
of
Drent he District;
in the
following years 3
other
localities
were
record
usually in
wet
hayfields
or
litter fens,
one in
moist heath . Older record
the
species in literature
are
considered
to be
incorrect.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 72/228
carex dlgitata L
' ..
L
~
..
'
/\
/
fr_
IJi'
""I
['-.
I
/
voor 1950:
7
uurhokken (UFK 2)
sinds 1950:
4
uurhokken (UFK 2)
carexdlvlsa Huds.
..
/
voor 1950: 0 uurhokken
sinds 1950: 2
uurhokken
(UFK
1)
.
.
....+
...
t · ~
R -
ffi
v
:-+-f-t
--tir-.
.
1 .
Gi
_,
•
-
•
-
..
' .
-
71
r-;
-
I
' ·
•
-
'
Vlngerzegge
CYPERAC
0222
9d 22
- F.
E.
5 (1979), p. 311: Most of Europe,
but
rare in
the
extre
west and most of the Mediterranean region.
carex digitata
is
voor het eerst voor Nederland vermeld door DE GoR
(1781 b);
de
door
hem genoemde
vindplaatsen (Putten
en
Elspeet)
ma
de opgave echter dubieus, daar de soort er later nooit is teruggevon
en er ook nauwelijks
kan
worden verwacht De opgave van BoRY
SAINT-VINCENT (1821, p. 267) voor de omgeving
van
Caestert heeft moge
betrekking
op een
vondst
in
Belgie, zodat als oudste vermelding ailee
aanmerking
komt
de
opgave blj F
RANQUINET
(1838, nr. 89) voor
de
bos
blj Gronsveld en Canne.
Zoals
het
kaartje duidelijk maakt, is
C digitata
inmlddels nogal a
teruitgegaan. Dit
hangt
misschien samen met het kappen van vee o
bossen in Zuid-Limburg.
Afgezien van de twijfelachtige vindplaatsen Putten en Elspeet bij
GoRTER
(l.c.; zie ook
KERN
& REICHGELT, 1954, p. 27) zijn niet opgenomen
vindplaatsen Amersfoortse heide
en
Bakkershagen bij 's-Gravenha
beide opgegeven bij herbariummateriaal
uit het
begin van
de
19e ee
De opmerking van
DE WEVER
(1912, p. 156), als kwam
de
soort overal v
in
beschaduwde bossen
op de
mergelrotsen, vanal
de
St Pietersberg
Vaals'
Is
wei illustratief voor
de
achteruitgang
van de soort, maar n
nauwkeurig
genoeg om andere dan de door
herbariummateriaa
gedetailleerde literatuuropgaven gedocumenteerde uurhokken
op
kaartje op te nemen.
P.
HEUK
carex digitata originally
had
a very restricted distribution
area
in wo
on
chalk (marl) in
the
south of Limburg. Before 1950 the species
observedin 7 hour-squares; since 1950
it
has beenfound in 4 hour-squa
The decline might have been caused by
the
cutting of old woods in
south
of Limburg.
Waardzegge CYPERAC
0226 4c
11
- F.E. 5 (1979), p. 299: S., C. & W. Europe, northwards
C. England
and the
Netherlands; mainly coastal
in the
northern
part
of
range.
carex divisa Is pas in
1960 voor
de
eerste
maal in
Nederland aangetro
(VANDER
PLoEG, 1961 . Eerdere vermeldingenvan de soort, bljvoorbeeld
DE
GoRTER
(1781 b, als
carex marginata)
en VAN
HALL
(1825)
berusten op
VOndst
van
Carex disticha (zie
VAN
0oSTS
TROOM& REICHGELT, 1958a).De ee
vindplaats van C divisa was in de noordelijke Makkumerwaard geleg
tien
jaar
later bleek
de
soort zich ook
op de
zuidelijke Makkumerwaar
hebben
gevestlgd.
C divisa
heeft
een
mediterraan-atlan tische verspreiding.De Makkum
waard speelt een belangrijke rol als fourageergebied voor vogels in
trekbanen langs de atlantische kusten van Europa. Het Is daarom g
denkbaar dat C divisa door vogels
naar
ons land Is gebracht
Nlet opgenomen is
de
vindplaats Noordwljk
(MoLKENBOER
&
I<ER
1840),
omdat
herbariummateriaal
ontbreekt
en reeds VuYC
K
(19
p. 1985) opgeeft
dat deze
vondst
hem onbekend
is. De opgave v
Oost Vlaanderen bij liEIMANS, liEINSIUS& THijSSE (1965) heeft betrekkin
een
Belgische
vondst
P.
HEU
Carex divisa has
been
discovered in 1960, on a foreshore along the Fri
coast The species has
been
able
to
extend its domain over 2 adjac
hour-squar es since its first settling. Supposedly,
C divisa
has
been
car
to the
Netherlands by migratory birds, by way of
the
Atlantic coast
Europe.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 73/228
Carex divuJsa Stokes
I+
voor 1950: 13 uurhokken
(UFK
3)
sinds 1950: 6 uurhokken (UFK
2)
Carex ertcetorum Poll
..
'
-
voor 1950: 9 uurhokken (UFK 2)
sinds 1950: 5
uurhokken
(UFK
2)
/ ,
:
...).J
/ . •
••
-
•
-
'
. .
·-
•
-
.,
'
\
-
72
IB
'·
Late struweelzegge CYPERAC
0227 8c 22 - F.E. 5 (1979), p. 298 als
C
divulsa Stokes subsp. divu
Mainly in the southern and western parts of the range of the spec
C
divulsa s. lat.: Europe northwar ds to 59"
N.
in Sweden, but only on
western and southern margins of the
U.S.S.R.
Oud herbariummateriaal dat mogelijk tot Carex divulsa behoort. is
1833?) gevonden bij Wassenaar en de omgeving van Leiden. waar
misschien dezelfde vindplaats werd bedoeld MoLKENBOER & KERBERT (18
geven de soort voor het eerst in de literatuur op. zich baserend op
herbariummateriaal Helaas zljn
de
vruchten van
de
verzamelde plan
onvoldoeride rijp om een betrouwbare determlnatie mogelijk te mak
zodat
een
latere vondst. gedaan in 1853 bij de Plasmolen, met zekerh
als eerste voor Nederland moet worden aangemerkt. Kort daama w
ook het voorkomen in Zuid-Umburg vastgesteld.
Vele vindplaatsen in
ons land zljn inmiddels verloren gegaan. C
divu
is een karakteristieke soort van mantelgemeenschappen tangs de ran
van loofbossen
op
kalksteenverweringsgronden
(WESTHOFF
&
DEN
H
1969). Ook andere soor ten uit deze geme enschap geve neen soortgel
achteruitgang te zlen. Mogelijk houdt dit verban d met de grootschee
afbraak van de oorspronkelijke struweel-
en
loofbostypen door
omzetting ervan in produktiebos.
Een opgave voor Westbroek
(H .KTSEN,
1868)
is
niet opgenomen om
de indruk wordt gewekt dat een andere soort is bedoeld Een opgave v
Amsterdam uit de vorige eeuw bleek op een vondst van Carex spicat
berusten VuYCK, 1916, p. 2002). Een vondst vande echte C divulsain 1
op de Zuiderzeedijk bij Monnikendam wekt de indruk adventief te z
Tenslotte s een opgave op een IVON-streeplijst uit 1903 van uurhok Q
niet opgenomen, omdat hier vrijwel zeker sprake is van een fo
aanstreping.
P. HEUK
Carex divulsa
has lost
the
majority of its localities
in the
Netherla
during the 20th century, as have considerable numbers of
other
spe
inhabiting woods and woodland margins on calcareous soils. Thi
probably due to the severe cutting of
the
original deciduous woods
in
country. Before 1950, C divulsa
was
observed in 13 hour-squares; si
1950, its occurence
has
been ascertained in only 6 hour-squares.
Heldezegge CYPERAC
0230 7e 21 -
F.E.
5 (1979), p. 313: Most of Europe, but absent from
extreme west. the Mediterranean region
and
parts of the south-east
Carex ericetorum werd al in 1834 bij Vorden verzameld.op
de
heide
de Wildenborgh;
de
soort werd
in
1877 ontdekt
op
de Kootwijkse h
bij Assel (KoK
ANKERSMrr,
1879, p. 205), waar zlj
in
1883 nogmaals w
gevonden. Nadien duurde
bet tot
1924 voor C
erlcetorum
opnieuw w
waargenomen; daarbij bleek spoedig
dat
bet
voorkomen op de Vel
algemener
was dan
tot dusverre werd aangenomen. Buiten de Veluw
zlj echter nooit meer gevonden.
Ook op de Veluwe is
C
ericetorumoverigens achteruitgegaan. Een
de redenen daarvoor is mogelijk de omzettin g van heide in bos gewe
voor enkele groeiplaatsen is dit
aan
de hand
van
topografische kaarte
te
lezen.
Het areaal van C ericetorum in Nederland ligt op een tamelijk g
afstand
van
de overige Europese groelplaatsen. Het Is nlet zeker of
daarblj om een voorpost van bet verspreidingsgebied gaat. of om
relictareaal
(UmiEN,
1932, p. 283).
De
verrneldingen van v66r 1950 van C erlcetorumv oor Oldebroekop
Veluwe
(KERN
& REICHGELT, 1954, p. 21)
en
bet Drentse Exloo
{UmiEN,
19
p. 281) zijn ni et
op
bet kaartje opgenomen, omd at KERN
& REicHGELT
deze localiteiten
apart
noem en als opgegeven vindplaatsen waarvan
zlj geen materiaal hebben gezlen.
P.
HEU
Carex ericetorumhas a small distribution
area
in the Netherlands, cle
disjunct from its mainEuropean realm. Before 1950 he species
was
kno
from 9 hour-squares; since 1950 it has been found in 5 hour-squares. T
loss of growing-places is due (at least in part) to afforestation of the hea
it inhabited.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 74/228
Carex Oava
L
II
voor 1950: 16 uurhokken (UFK
3)
sinds 1950:
5 u
ur
hokken
(UFK
2)
Carex hartman.l.l Caj.
voor 1950:
sinds 1950:
0 uurhokken
1 uurhok (UFK 1)
'
·t
:,.. ,
_;..-
l ' t f
1
~
t
if
K
./
' .
..
'
-
. : . t - . 1 - -
..v
,,
·' -
N,. ·
}
·T,-
1-t·l
L.,
I'
-
-·
'
73
~
f
f--4.
I
·,
Gele zegge CYPERA
0233 7b 31 - F.E. 5 (1979), p. 309: Most of Europe,but absent from m
of the Mediterranean region.
carex flava
wordt in oudere literatuur nogal vaak opgegeven v
verschillende delen van het land; deze opgaven hebben echter ve
betrekking op andere soorten uit
de carex
flava-groep,
met n
C
demissa
en C serothia. Daarentegen bleken meerdere herbariumex
plare n die als de eveneens nauwverwante C
Jepidocarpa
waren gede
mineerd, toch
beter
tot C
flava
te kunnen word en gerekend (zie ook
V
1979). Het oudste herbariurnmater iaal van C
flava
dateert uit 1866
e
afkomstlg van Voerendaal
carex flava
is in de laatste decennia erg zeldzaam geworden.
oorzaken daarvan moeten worden gezocht in de ontwatering
en
ont
ning
van de
schraallanden, veentjes en vochtige bossen waarin
de
s
voorkwam.
1n
Zuid-Umburg groeit C
flava
nu waarschijnlijk aileen
maar in
het
Kathagerbroek (mond. meded. W. de Veen).
P.
HEU
carex
flava
was
found in 16 hour-squares before 1950; since 1950 it
beenobserved in only 5 hour-squares, from two ofwhich the species se
to have with drawn by now. The declinewas caused, presumably, by
draining and reclamation of the fenlands and moist forests whe re
C fl
occurred.
ScheUingerzegge CYPERA
0234
7a
01 -
F.E.
5 (1979), p. 318:
C.
Europe, extending northward
61 °N.in Fennoscandia. eastwards to S. Ural and southwards to S. Jugo
via.
carexhartmanliis
in Nederland slechts vande Boschplaat op Terschel
bekend Het oudste herbarium materiaal werd al in 1950 verzameld;
is heel
goed
mogelljk
dat de
soort
ter
plaatse ook v06r
dat
jaar al aanw
was.
C
hartmanli werd echter pas in 1966 als zodan lg herkenc:l; eer
dacht men
met
C
buxbaumil
te doen te hebben
(KERN,
1967).
Hoe de vestiging van
C hartmanli
op Terschelling tot stand is gekom
is nlet gemakkelijk vast te steUen.
De
soort komt in Midden-Europa,
zuiden vanScandinavie
en
via Oost-Europa tot diep in Siberie voor, eve
in oostelljk Noord-Amerika (Anticosti Eiland)
en
op IJsland (zie
verspreidingskaartje bij HuLrtN, 1958). Misschien
moet
menhier, netal
carex divtsa,
wei aan verspreiding door trekvogels denken.
De
oecologische positle van C hartmanli n Nederland schijnt over
te komen
met
die
van
de soortgen oten ui t Noord-Europaen wijkt
af
hetgeen
voor het Middeneuropese materiaal wordt opgegeven (WESTH
&
KETNER,
1967). Ten gevolge van
de
voortschrijdende successie
g
C hartmanli in
de
laatste jaren weer sterk achteruit
op de
Boschpl
zonder menselijk ingrijpen zal zij ter plaatse vermoedelijk verdwij
(SYKORA,
1978).
P.
HEU
carex hartmanliwas
first recognized as indigenous in
the
Netherland
1966. The species
has
only
been
observed at one locality on the isle
Terschelling, where
it
was first collected
in
1950 but incorrectly identif
as
carex buxbaumii
It was perhaps brought to the island by migrat
birds. The size of the population
is
diminishing in recent years, due
progressive succession
in the
vegetation.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 75/228
Carex laevi gata
Sm
.
11"
~
.
/
----'
tl;
u
y
'-/._
.v
f±
'
I
-··
...
voor 1950:
2 uurhokken (UFK 1)
sinds 1950: 1
uurhok (UFK 1)
Carex
lepldornrpa
Tausch
.....-
I
'
..
, . .
I
I
..,.
voor
1950: 1 uurhok
(UFK
1)
sinds 1950:
0
uurhokken
+
~ ~ - -
. . . 1-
.
.......
')-.,
...-: ~
+.
r + \ : .
..
~
t¥
.
~
1 ...
•
I
......_
. --·
+-,
-L
-ti
/
I
' I
•.
.l
I
-
'
. .
. .
I
-
·
'·
i
I
;
/
'
I
-
-
' ·
/
--
~
74
Gladde zegge CYPERAC
0238
9a
1 0 - F.E. 5 (1979), p. 308: W. Europe, northwards to Scotland
Bulgaria
carexJaevigata werd voor het eerst in Nederland gevonden in 1942 bl
bron van een beekje bij
BeHeld,
een jaar later ook op
een
dergel
standplaats bij Tegelen.
Sinds 1950 is de gladde zegge aileen op de eerstgenoemde vindpl
teruggevonden in 1954; latere vermeldingen zijn niet meer bekend
soort kan in Nederland als uitgestorven worden beschouwd; dit is ook
opvatting van
ARNOLDS
&
VANDER MEqDEN
(1976).
C Jaevigata wordt door
WESTHOFF
& DEN
HELD
(1969) genoemd
ken axo n voor het Carid laevigatae-Ainetum,een in Nederland zeldza
associatie op veen op een minerale ondergrond, in beekdalen en
bronnen, die voorkomt
in het
Gelderse, het Subcentreurope en
Kempense Distict.
Opgaven van
C Jaevigata
voor Amsterdam, Rotterdam
en
Zeel
betroffen
C distans.
(KLoos,
1943,
p.
30).
C laevigata
is ook aangestre
op
een
IVON-streeplijst van hok
S6.22.23
(G. Sissingh e.a., 1942),
met
bijschrift: 'det
Kloos'.
G. Sissingh heeft in 1942 inderdaad deze so
gevonden
en een
exemplaar
aan
A.
W. Kloos ter
determinatie opgestu
(KLoos, I.e.),
doch
dat
was
het
herbarlumexemplaar van
BeHeld
in h
S6.26.23. Hoogst waarschijnlijk is de determinatie later op
de
verkee
streeplijst bijgestreept (lfz kaartblad westelijker), zodat deze opgave
op
het
kaartje is opgenomen
THA
HATT
carexJaevigata
was found in 2 hour-squares
in
1942
and
1943.It has b
refound in
1954
at
one of these places; now
the
species may h
disappeared completely.
Schubzegge
CYPERAC
0240 7b 21 -
F.E.
5 (1979), p. 310: N., N.W. &C. Europe, extending v
locally southwards to N. Spain
and
C. Greece.
carex
lepidocarpa
komt volgens
VoNK
(1979, p.1) in het geheel nie
Nederland voor. Aile opgaven van deze soort zouden volgens deze aut
tot andere eden van de carex flava-groep kunnen worden gereke
lnderdaad vertoonde
het
in
het
Rljksherbarium aanwezige mater
nergens
de
kenmerken van C
Jepidocarpa
in zuivere vorm; wat
genoemd was, kan meer of minder duidelijk wei steeds
tot
C
flava
o
enkele gevallen
tot
C
demissa
worden gebracht
Zeer onlangs kwam echter uit
het
Herb. De Wever
te
Maastricht een
aan
het
Iicht, waarop zowel C
flava
als een goed herkenbare vorm
C
lepidocarpawas gemonteerd Aangenomendatdit materiaal inderd
in
zijn geheel van
de
opgegeven vindplaats (bos van Naenhof, veen bi
dennen) afkomstig is, dan moet C Jepidocarpa dus toch inheems
Nederland zijn (geweest). Behalve deze plant di e
n
1912 werd verzam
zijn geen andere vondsten bekend.
P. HEUK
carex
epidocarpa
was once collected in
the
Netherlands, as it seems;
collected specimen dates from 1912.
All
other reports of
the
species
presumably incorrect
and
must be referred
to other
species of
the
ca
flava-group.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 76/228
Carex
Umosa 1..
l
)_,
: ; : ~
c.
l . t L L
J"<
t
11
:1
. ~
1h
1--::
,_ .
If
lt
t-- '
/
v
.<'
.L
++
/
•
,
; , .
.
·"'
' I'
ft
-
-
voor 1950:
19 uurhokken (UFK 3)
sinds 1950:
8
uurhokken (UFK
2)
• t"
Carex
murtcata
1..
I
I
/
•
.
.
I
-
I
11
-
voor 1950: 13 uurhokken
(UFK
3)
f-t
inds 1950: 10 uurhokken (UFK 2)
.:_
75
~ : r r
. ; - - ~
~
l · ·
..
"i;--
+
-
' ·
'
-
....
. .
H'-
"
I
-
I
'·
I
I
Veenmoszegge CYPERAC
0242 7d
31 - F.E. 5 (1979), p. 317: N., N.W. &C. Europe,
extending
loc
southwards to
the Pyrenees,
S.
Bulgaria
and S.E.
Russia
Carex
limosawerd
voorhet
eerst
in
Nederland
verzameld
in
1875,
in
veen
bij Epe.
Reeds eerder had VAN
DEN
BoSCH (1861, p. 196) de verwachting
gesproken
dat C limosa in Nederland
zou
kunnen
worden
gevond
gezien de
aanwezigheid
van deze soort in hoogvenen in
Oost-Friesland
Oldenburg,
niet
ver van onze landsgrens. De betrekkelijk late ontdekk
in ons
land houdtmogelijk
verbandmet de
zeermoellijke
begaanbaarh
van de terreinen
waar
C limosa
groelt, namelijk in de
natste
delen
hoogvenen
en in veenmosrijke
heidevennen (KERN
& REicHGELT, 1954)
In Drenthe werden nog na
1950
enkele nieuwe
groeiplaatsen
C
limosa
ontdekt;
de soort
werd daar echter
in 1978 niet meer
ter
gevonden
(mond.
meded.
W.Ph.
ten
Klooster). De
vroegere
vindplaat
op
de
Veluwe en
in
Limburg zijn
ook
vrijwel zeker
verloren gegaan
achteruitgang
van
deze toch al zeldzame soort
valt
daardoor zeer
in
oog;
de voomaamste oorzaak ervan
ligt ongetwijfeld
in de ontginning
de Nederlandse hoogveengebieden (KERN & REicHGELT, lc.).
Een
herbariumexemplaar
met
de
voorgedrukte etiketaanduiding P
ten van Friesland' uit
de 19e
eeuw s
wegens de onzekere
vindplaats
opgenomen;het
kan ook elders
zljn verzameld De
opgave van
C
lim
voor Haarlem
bij
DE
GoRTER (1781b)
bleek
te
berusten op
een vondst
Cflacca (zie VAN 00STSTROOM &
REICHGEL
T 1958a, p.611). De vindpl
'moeras
bij
de
Rode Beek bij Sittard' (1896 en 1901) is geidentificeerd
m
het Leiffenderveen. De
opgave
voor het Bunnerveen
(BRouwER,
19
p. 295) is vol gens
G.J.
Baaijens (schrift. meded)
met aan
zekerh
grenzende
waarschljnlijkheld
onjulst
P.
HEUK
Before
1950 carex limosa was
found
in 19
hour-squares; since
1950
species has been
recorded
in
only
8 hour-squares. In the
Drenthe
Dis
it could not be found again in 1978
.
The
decline
is
mainly
the
result
of
reclamation of bogs in the Netherlands
lJle struweelzegge CYPERA
0243
8b 22 - F.E. 5 (1979), p. 298: Most
of
Europe
except
for
parts
of
north-east
Afgezien
van
een
ongedocumenteerd exemplaar
in het Herb. Rainvil
Carex muricata
s.str.
in ons
land voor het
eerst
in 1833 bij Doorw
verzameld. Door
de vinder
J.Wttewaalwerd zij als een alzonderlijk ta
(C muricata
var.
loliacea)
herkend.
Het duurde evenwei
tot
1932
(KER
REicHGELT, p. 357 e.v.)
voor
het voorkomen van
de soort in Nederl
definitief werdvastgesteld. Tot 1962
HEUKELS·VAN
OoSTSTROOM) werd zij
te
Iande C
pairaei
genoemd;
opgaven van
C
muricata van oudere da
hebben doorgaans op
C
spicata
betrekking.
C
muricata
s.str. komthoofdzakelijk
voor in
het
Subcentreurope
dis
en
is
om Nijmegen
tot dit district
beperkt KERN
& REICHGELT,lc.). Of
de s
in
recente tijd, zoals het
kaartje
lijkt te suggereren, werkelijk op vele
oude
vindplaatsen is
verdwenen,
of
dat er
onvoldoende op is gele
onzeker.
Deze
soort is met steenblokken aangevoerd bij Schokkerhaven in
Noordoostpolder (1958)
en
bij Hellevoetsluis
(SoLLEVELD
& DE
MEv
, 19
Deze vindplaatsen zijn
niet
op
het
kaartje opgenomen.
E.J.
WE
Carex muricata s.str. (= C pairaei) was not recognized
with
certaint
theNether
ands unt il1932. Possibly
it
is still overlooked.
As far as
is kno
this spec ies occurs chiefly
in
the Subcent ral European District. Before1
it was recorded in 13 hour-squares, since 1950 in 10 hour-squares.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 77/228
Carex pendula Huds.
voor 1950:
slnds 1950:
. · -i
3 uurhokken (UFK
1)
6 uurhokken (UFK 2)
Carex polyphyllaKar. et Kir.
/
.-1
voor 1950: 10
uurhokken {UFK
2)
slnds 1950: 6
uurhokken (UFK 2)
'
t l - t - + + - + + -
~ . s
.
l l.
t-
'1'\.
•
-
-
-
..
..E
"1\
76
·-
-
'
I
-
'
Hangende zegge
CYPERA
02509a 11 - F.E. 5 (1979), p. 30 5: W., C.
&
S. Europe, northwards to c. 58
In Scotland.
Carexpendula s
In
Nederland aileen
In het
wild bekenduit Zuid-Umb
waar zljln 1887 werd ontdekt (SuRINGAR, 1892, p. 75).
Op
de eerste
en tevens bekends te vlndplaats,bronnen
en
veentjes In
hellingbossen langs de Maasvallei tussen Bunde en Geulle, was
de
s
vroeger rijkelljk voorhanden.
In
soortgelljke m i H e u ~ m s t a n d i g h e d e
C pendula
later nog
op
enkele andere plaatsen In Zuid-Umburg w
genomen. Het Hjkt erop dat de soort met name
In
recente jaren tot
flinke ar eaaluitbreiding is gekomen
Nlet opgenomen zljn de vlndplaatsen Wijster (1933), Wormerv
(1916), Rot terd am (1915)en Dordre cht (v66r 1920)omdat de soorthier
aangeplantof verwilderd,
dan
wei adventief voorkwam zoals te Worm
veer. Vier uurhokken ,
te
weten V622, V6.32, V6.33 en
V634,
welke op
oude IVON-kaartje warenaangekruist, zijn niet opgenomen omdatzij
corresponderen
met
streeplljsten
van
dezeHde vlnder,
I.
Vuyck. Nerg
konden gegevens worden gevonden die deze opgaven ondersteunen
het herbarium
noch In
de
literatuur, wat men In
het
geval van
C
pend
toch zeker zou mogen verwachten. Bovendien was In de marge van
VON -kaartje de opmerklng aileen Bunde' in
het
handschrift
van J.G.
S
bijgeschreven.
P.
HEU
Carex
pendula,ln
the Netherlands, is almost restricted
to
humid wood
valley sides
In
the south
of
Umburg. Before 1950, the species was obser
In 3 hour-squares; since
1950
it has been recorded In as many
6 hour-squares, thanks to recent settlings outside the former area
distribution.
Vroege
struweelzegge CYPERAC
0252 8c 22 - F.E. 5 (1979), p. 298 al s C divulsa Stokes subsp. Je
(Kneucker) Walo Koch: Thro ughou t most of the
range
of
the
species
absent from parts
of the
south-west; C
divulsa s.
at: Europe
northwa
to 59°N. ln Sweden, but only on
the
western and southernmargins of
U.S.S.R
Reeds
In
1872
werd
Carexpolyphylla(=
C
leersiiSchultz)
blj Beek. Um
verzameld, doch
niet
als zodanig herkend
DE
WEVER
(1912, p. 153) spra ka wei
het vermoeden uitdat
C polyph
In Zuid-Umburg voorkwam door bij Carex
muricata te
vermelden dat
naar
aile waarschijnlijkheid
ook
de ondersoort . . . . Leersii aangetrof
hebben', welk vermoeden kort daama werd bevestigd bij een na
onderzoek
van
het materiaal UANSEN &
WACHTER,
1916b, p. 172 e.v.). Daa
bleek
evens
dat
de soort nZuid-Umburg lang nietzeldzaam' was.in 1
werd ook het voorkomen bij de Plasmolen vastgesteld; aldaar w
C
polyphyllavoor
het
laatst
in
1969 verzame1d, maar
het
is mogelljk
zlj
er nog
groeitOp enkele plaatsen
n
Zuid-Umburg zijn zeker
nog
rece
vondstengedaan. Desondanks lljkt ook deze soort inmiddels zeldzame
zijn geworden,
wat
mogelljkweer nverband staatmet
het
verdwijnen
de
oude struweel- en bostypen door kap.
Niet opgenomen zljn enkele opgaven van Nljmegen, Utrecht
Rotterdam
In de
19e eeuw (Vuvcr, 1916, p. 2001 ), omdat
het
bijbehore
materiaal niet In het herbarium te vlnden was en waarschijnlljk dus re
eerder nilar een andere soort (mogelljk C spicata of C divulsa)
overgebracht Ook niet opgenomen is
een
vondst op een
opgespo
terreln blj Voorschoten {MENNEMA
&
VAN
OosrsTROOM,
1974, p. 70), di e
lndruk
wekt
adventief
te
zijn.
P.
HEU
Carex polyphylla
used to
be
rather common In the southern par
Umburg,
and had an outpostIn the hills south of Nijmegen, where it
last collected In 1969. The number of hour-squares In which the spe
was
observed before
1950
is 10; since 1950 it has been found
6 hour-squares, In some of which quit e recently. The decline is suppo
to be due to the cutting of the old woodlands and bordering vegetat
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 78/228
Carex
praecox
Schreb.
care
x p
unctata
Gaud.
11
v
'-<
t-
F=t-'.
I)
H
"
..
I
,.
·-
t ,
'
\
-'
voor 1950: 1 uurhok
(
UFK 1)
sinds 1950:
3
uurhokken
(UFK
1)
'
Ill:
/
•
..
-
-
-·
'
I
77
I
I
Dt-
+-
I.'-
l-et
If
Vroege
zegge CYPERA
0253 6b 21 - F.E. 5 (1979), p. 299: Most of Europe, excep t Fennoscan
and
the islands,
but
local
in the
west.
carex praecox
is
hier
te Iande voor
het
eerst verzameld
door Th.H
Abeleven
(t
1904)
in de
Ooijse waard of
het
Oosterhoutse bos, verm
delijk omstreeks
het
midden van de 19e eeuw.
De
overige betrouwb
opgaven dateren van 1935
en
later.
Hoogstwaarschijnlijk is
de
soort
op de
meeste
der
thans beke
groeiplaatsen eertijds over
het
hoofd gezien
ten
gevolge van
haar
geri
afmetingen, vroege bloei en deonderli nge gelijkenisder carex-roorte
de
sectle Arenariae. Blijkens de opgave van
KERN
& REicucELT (1954, p.
ligt
ons
land, waarin
de
vroege
zegge een
typisch fluviatiele verspreid
heeft,
aan
de
westrand van
het
areaal van
de
soort.
De
meeste opgaven van voor 1950
hebben
betrekking
op C
prae
Jacq.,
non
Schreb.,
een
synoniem van
C
caryophyllea Lat.; dit geldt
voor
een
IVON-opgave voor N5.17, welke bij vergissing
op het
o
IVON-kaartje van C
praecox
Schreb. is ingetekend. Planten,
onder
naam
C
praecox
verzameld in
de
vorige
eeuw
bij MeppeL Hunderen
Twello)
en
Zeist behoren respectievelijk
tot
C
ova/is,
C
ligerica
Rhynchospora fusca;
exemplaren van Maastricht zijn dubieus
(KER
REICHGELT,
1954, p. 96). Opgaven voor deze vindpl aatsen zijn daarom
opgenomen.
E.J.
WE
Except
one
find in
the
previous century, all records of
carexpraecox
in
Netherlands date from
the
last half century (1935 onwards); most proba
the
species
had
previously
been
overlooked.
It
s restricted
to
the
Fluvi
District and has
been
recorded in 5 hour-squares before 1950
and
6 hour-squares since 1950.
Stlppelzegge CY PE
RA
0256
3c 11
-
F.E.
5 (1979), p. 308: W.
&
S. Europe, ex tending loc
north-eastwards
to
S.W. Sweden,
N.
Poland and S.E. Austria.
carex punctata
is voor
het
eerst
met
zekerheid
in
ons land gevonde
1949
op
Schiermonnikoog
(VAN DER PLoEG,
1953), doch aanvankelijk
herkend
Vermoedelijk was zij reeds
in
1926
op
Schiermonnik
aangetroffen,
maar toen
voor C
pallescens
gehouden
(KERN
&
REICHG
1954, p. 38). Het eerst w erd
de
soort herkend bij Woensdrecht in 19
Tot dusver zijn
geen andere
zekere vindplaatsen bekend geworden
zeldzaamheid van deze soort
hangt samen met de
zeldzaamheid van
h
biotoop
hier
te Iande,
een
gradientrnilieu
op de
grens van
hoge
kwe
en
ontzilte zandgrond
(WESTHOFF
c.s.,
1970,
p.
308). Waarschijnlijk is
Woensdrecht C
punctatathans
verdwenen;
op
Schiermonnikoog kom
voorzover bekend,
nog
steeds voor.
Een vermelding voor Terschelling (ANoN., 1955) ber ust vermoedelij
verwarring
met
C
distans
en
is derhalve
niet op
het
kaartje opgenom
E.J.
WE
in the
Netherlands,
carex punctata
has
been
recorded
on the
Westfri
isle of Schiermonnikoog since 1949
and
near
Woensd recht since 1951
the
latter
locality
it
has probably vanished.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 79/228
Carex
strlgosa
Huds.
,
voor 1950:
6 uurhokken (UFK
2)
sinds 1950:
6 uurhokken
(UFK 2)
carex tomentosa 1..
voor 1950: 3 uurhokken
(UFJ< I)
slnds 1950: 0 uurhokken
•
'
-
78
'
I
-
'
SJanke zegge CYPERAC
0263 9a 21 -
F.E
. 5 (1979), p. 306:
S.,
C.
&
W. Europe, northwards
Denmark and eastwards
to
Bulgaria.
carex strigosa is hier
te Iande voor het eerst verzameld in 1833
Beek-Ubbergen.
Deze zeggesoort heeft
een
subatlantisch-mediterrane verspreid
(WALTER-STRARA,
1970) en is blnnen
haar
areaal vrijwel overal zeldza
(KERN &
REICHGELT,
1954),
wat
verband
houdt
met de
aard
van
h
standplaats. Zij groeit voomamelljk
in
bronbossen; vroeger kwam zij
h
te Iande ook
op twee
plaatsen
in de
. zoetwaterg etijdendelta vo
C
strigosa
kan
wegens
haar
gelijkenis
met de
algemenere
en
op
so
gelijke plaatsen voorkomende
C sylvatica,
alsmede door
de
vaak slec
begaanbaarheid van
haar
standplaats over
het
hoofd word en gezien
Een groeiplaats
te
Rotterdam is door vergravlng vernietigd
(
00STSTROOM & REICHGELT,
1961d).
Een vel
met
drie carex-halmen,
onder de naam C
sylvatica verzam
in
1921 bij Terhagen bij Bunde
en
St. Jansgeleen bij
Beek,
bevat tw
exemplaren die inderdaad
tot
deze soort
behoren
en een dat in werkel
heid
C strigosa is.
Omdat deze laatste later blj Terhagen
is
teruggevond
is
aangenomen
dat het
exemplaar van 1921 van
hier
afkomstig
is, tem
daar de
standplaats van
C
strigosa
(bronbos) wel.bij Terhagen en
nie
St. Jansgeleen voorkomt. Opgaven voor Bunde en Wijnandsrade
van V
00STSTROOM &
REICHGELT (1961)
gaan
waarschijnlijk
terugOp een
vermeld
door
Kwos
(1943, p. 30) van vondsten i n 1942 en zijn daarom niet
to
vondsten sinds 1950 gerekend. Niet opgenomen zijn
een
IVON-opg
voor K6.55, die
niet
controleerbaar is en vermoedelijk
op een
verstrep
berust,
en
een
opgave voor Delft
(HEUKELS,
1902c), waarvan
de
b
onbekend is.
E.J.
WE
carex
strigosais
a
rare
sedge throu ghout most of its area, occurring mai
in woods around springs; in
the
Netherlands,
it
was
recorded in
localities in
the
freshwater tidal area too. It has
been
found
in
6 ho
squares before 1950
and
in 6 hour-squares since 1950.
Vlltzegge
CYPERAC
0265 7c
20
- F.E. 5 (1979), p. 313 : FromC. England
and
Estonia southwa
to E. Spain,
C.
Italy
and
C. Greece.
carex tomentosa
is
in
Nederland voor
het
eerst verzameld i n 1923 bij L
Van
de
oudere vermeldlng van KOKENTHAL (1909) is de
bron
onbeke
wellicht berust d eze
op
opgaven van
C
fili/ormis, waarmee
evenwel h
te
Iande aanvankelijk
C
nigra
en
later
C
lasiocarpa
werd
bedoeld (zie
K
& REICHGELT,
1954, p. 25, 54;
VAN 0o
STSTROOM
& REICHGELT,
1958a).
Voor
het
laatst werd
C tomentosa in
ons land verzameld in 19
evene ens bij Lent. WESTHOFF c.s. (1971, p. 266) spreek t
van de
nu
niet m
te
vlnden Viltzegge'
maar noemt haar niet
in
zijn lijst van
na
1
uitgesto rven s oorten (1970, p. 95-97).
Controleerbare opgaven van deze soort
hier
te
Iande bleven beperkt
het Waalgebied
in
de
omgevlng van Nljmegen. Het zwaartepunt van
h
areaalligt
volgens
WALTER·STRAKA
(1970) in Zuid-Siberie;
de
Nederlan
vindplaatsen lagen
aan de
westrand van
het
verspreidlngsgebied
C
tomentosa, wat haar
zeldzaamheid en kwetsbaarheid
ten
onz
verklaart.
Een IVON-opgave voor 16.13 berust
op een
'trelnnotitie' en is, blijk
een
bijschrift
op
het
oude IVON-kaartje, onjuist
en is
dan
ook
niet op
kaartje opgenomen.
E.J
.
WE
carex tomentosa
was recorded oniy
in
3 localities
near the
river
waa
the surroundings ofNijmegen n
he
period 1923-1942.Thissedge reac
the
western
border of
Its
area
in
the
Netherlands.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 80/228
carom
vertldllatum (L) Koch
f '""
..
•
_ ,
_..,
\
,
voor 1950: 16 uurhokken (UFK 3)
"*'
sinds 1950:
2 uurhokken (UFK
1)
Catapodlum martnum (L)
Hubbard
•
,
voor 1950:
3 uurhokken
(
UFK
1)
sinds 1950:
9 uurhokken (
UFK
2)
.,
'·
-
'
.
'
79
1
ft
Kranskarwfj UMBELLIF
0272 7c 31 - F.E. 2 (1968), p. 354: W. Europe, northwards
to
Scotland
a
the
Netherlands.
Carum
vertidllatum s voor
het eerst
verzameld bij Leende
in de
omstre
van Eindhoven in 1831, als Sium verticillatum (zie ook VAN HALL, 1
p.784)
Deze atlantische soort
van
vochtige
tot
drassige blauwgraslan
bereikt
in
ons land
haar
noordgrens
en
wei
in het
grensgebied van Brab
en limburg. Ten gevolge van ontwatering en ontginning is de soort
nagenoeg verdwenen.
ZeHs in het
Vogelbosje blj Weert,
dat
oorspr
kelljk
was
aangekocht
ter
beschermingvan deze zeldzarne kranskarwi
de
soort
na
normalisatie
van
de Tungelroljsche Beek verdwenen HANDB
NATUURMONUMENTEN,
1957, p. 36). Om
C verticiJJatum VOOr de
NederJan
flora te
kunnen
behouden, zijn enkele exemplaren overgebracht
van
Peel naar enige blauwgraslanden in het natuurreservaat de Kampina
Boxtel, waar de soort in elk geval in 1965
nog
steeds sta nd hield (sch
meded.
H.J.
van
de
Laar, 1965).
Sinds 1950 is
de
soort nog slechts bekend van 3 groeiplaatsen
2 uurhokken. Vermoedelijk
resten
ons
momenteel nog
slechts enk
exemplaren
van l l n vindplaats, vanwaar ze ook v66r 1950 reeds
bek
was (schriit. meded. Chr.G. van Leeuwen, 1978).
Niet opgenomen zijn de vindplaats Valkenburg (1822,
U),
omdat
vermoedelijk berust
op een
vergissing - De Wever
noemt
deze soort v
ZUid·Umburg nergensl - en de IVON-opgave N7.14, omdat
op
IVON-kaartje fout' stond bijgeschreven. De groeiplaats in
het
reservaa
Kampina van
na
1950 is
om
bovenvermelde
reden niet
opgenomen.
C.L PL
Before 1950
Carum
verticillatum
was known from 16 hour-squares, s
1950 the species has been found in only 2 hour-squares. Now, there
probabl y a few specimens left at
one
locality.
C verticillatum,
a specie
marches
and damp
meadows, reaches
the
northern limit of its distribu
area in he
south-east
partof he
Kempen District. The severe decline is
to
draining
and
reclamation.
I.aksteeltje GRAMIN
0275 3c 12 - F.E. 5 (1979), p. 158: S.& W. coasts of Europe, northwards
59•
N.
in
Scotland (Orkney)
(Desmazeria mar ina (L)
Druce].
Catapodium
marinum is pas
in
1937 voor het eerst in ons land aanget
fen
en
wei
in
de
Slufter
op Texel
De gestadige toeneming vanhetaantal bekend e vindplaatsen sindsd
Is
veeleer
het
gevolg
van betere
kennis
van
de
standplaats
van C marin
namelljkeencontactmilieu van kwelder- en duinvegetatie(DE
VISSER,
19
WESTHOFF, VAN LEEUWEN & AoRIANI,
1962, p. 61
), dan
dater sprake
ZOU
zijn
een recente areaaluitbreiding. Op Terschelling is de soort verdwenen
gevolge van vergraving van de groeiplaats; het voorkomen
op
Walche
hangt ten
dele samen
met de
inundatie
van
dit schiereiland
in
1944/45
VIssER,
I.e.).
C
marinum
schijnt gevoelig te zijn voor strenge wint
(WESTHOFF,
1963). Ten gevolge van
haar
vroege bloei kan deze so
gemakkelijk over
het
hoofd worden gezien.
E.J. WE
Catapodium
marinum was
not
known from the Netherlands until19
From
that
year onwards
there
was a steady increase of
the numbe
known localities, thanks
to
a
better
knowledge of
the
species' habi
Before 1950
the
specieshas
been
recorded from 3 hour-squares, since 1
from 9 hour-squares. Because of its early flowering,
C
marinummay ea
be
overlooked.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 81/228
catapodlum rlgldum (1.) Hubbard
,
voor 1950:
11
uurhokken (UFK 3)
slnds 1950: 7
uurhokken
(UFK 2)
Centaurea
caldtrapa 1.
•
voor 1950: 41 uurhokken (UFK
4)
slnds 1950: 2 uurhokken (UFK 1)
adv
.: J5
.18,L4.63,L6.12,N6.16,P3.46/
47
P6.62,
S5.48,V6.21 - 11.12,30.55,4633,50.18,
62.23
'
'
-
'
80
Stijf hardgras GRAMIN
02766c21-F.E.5(1979),p.158:S.&W.Europe,northwardsto56°30
In Scotland (Desmazeria rigida (1.) Tutln).
catapodium rigidum
[
= Festuca rigida
(1.)
Kunth) is voor het eers
Nederland gevonden bij Staelduln
In
1813.
Van
deze
soort zijn
Inde
dulnstreek slechts enkele lncidentele vonds
bekend.lnZuid-limburg is zijaan krljt gebonden(DE
WEVER,
1913b, p.
In recente tijd lijkt C rigidum hier sterk te zijn achteruitgegaan.
oorzaakdaarvan is onzeker; mogelijk spelen veranderlngen
In
het
beh
van
kalkgraslanden
een
rol,
onder meer het
staken
van
beweidlng d
schapen (HILLECERS &REUTEN, 1978, p. 137).1n Zeeuwsch-Vlaanderen is
stijf hardgras slnds 1953
op
enige plaatsen
op
oude murengevonden;
van deze
groeiplaatsen.
de oude
staaHabriek
te
Temeuzen,
is th
gesloopt. Tenslottewerd
de
soort
In
1971 gevond en In
een
steengroeve
Wlnterswijk
(VAN OoSTSTROOM
&
MENNEMA,
1973, p. 193); gezien
de aard
standplaats - steenachtige, kalkrijke grond, evenals
In
Zuid-limbur
hoeft
de
soort
hier niet
als adventief
te
worden
beschouwd.
Niet
opgenomen
zijn
de
volgende vindplaatsen
van C rigidum. w
deze soort adventief voorkwam: Groningen (1942), Apeldoom (187
Amsterdam (1910 e.v.), Lelden (1939), Rotterdam (1922), Gorlnch
(1912), Maastrlcht,langs spoor (DE WEVER,l.c.). Evenmln zljn opgenom
onjuiste opgaven voor Franeker
(BRUINSMA,
1840, als Poa
rigida),
Muid
berg (VUYCK,
1916, p. 2346)
en
Kerkrade (DEs
TOMBE,
1912, p. 29;
jANSE
WACHTER,
1914c, p. 69) en NON-opgaven voor M4.31 (oncontroleerba
en 51.18 (niet In een streeplijst). Van de vondsten slnds 1950 zijn n
opgenomen
die bij Leeuwarden, Utrecht. Beverwijken Zaandijk
(MENN
& VAN 0oSTSTRooM, 1979, p. 216), omdat
C
rigidum hier adven
voorkwam. Ook is
niet opgenomen een
opgave voor
de
Amsterdar
Waterleidlngdulnen
(BoERMAN,
1975, p. 34) wegens
het
ontbreken
herbariurnmateriaal.
E.J. WEE
catapodium rigidum has
been
recorded
In
11 hour-squares before 1
and
In 7 hour-squares since 1950. In
the
south of
limburg
it is restric
to chalk meadows; its
OCCUCTence
here shows a strong decline In rec
time, which is possibly
due to
the termination of grazing by sheep.In
dunes
C rigidum
has
been
recorded only lnddentally.
In
Zeeuws
Vlaanderen.ln the province of Zeeland, the spedes has beenfound on
walls,
near
Wlnterswijk.
In
the province of Gelderland,
In
a stone
Elsewhere it is an adventitious plant.
KaJketrip
CoMPOS
0278 1f 40 - F.E. 4 (1976), p. 282: S. &S.C. Europe; naturalized elsewh
in
W. &
C.
Europe,
but
less widely
than
formely.
Centaurea caldtrapa wordt In
Nederland voor
het eerst
vermeld
d
DoooENs (1583, p. 721) als Garduus stellatus: Exit passim
In
Zelandiis et
maritimis'.
Over
het
al of
niet
oorspronkelijk voorkomen
van
de
kalketrip
In
land, of delen daarvan, bestaan verdeelde meningen: DE WEVER (19
p. 30)
noemt C
caldtrapa
In
Zuid-limburg 'aileen aangevoerd evenal
naburig buitenlandsch gebied' en
VAN LEEUWEN
'1958a) is zeHs 'gene
deze
soort niet aileen
In
Zuid-limburg
maar ook nde
restvan ons land
een
adventief
te
beschouwen'. E.
van
Rompaey
echter
beschouwt
de
pl
als
lnheems In
Zuid-limburg en
het
kustgebied
(schrlft. meded,
19
WESTHOFF c.s. (1970, p. 95) merkt
op
: • ..
optimaalln
. . . het Deltagebi
Daarbuiten ook adventief.
VAN
OoSTSTROOM & RErcucm (1957a) schrljv
dat 'de
vlndplaatsen
aan
Waal. Rijn (en IJssel?)
en
zeker die
In
Zeeuws-Zuidhollandse Deltagebied en op Ameland de lndruk ma
oorspronkelijk
te
zijn'. Hiervoor pleit
ookhet
voorkomen
In
Zeeland sl
bijna 4 eeuwen. Van de twee recenteuurhokken heeftde kalketripIn 61
standgehoudenvan mlnstens 1942-1959,1n 61.28 van 1900-1964. Th
moet zij
In
Nederland als uitgestorven
worden
beschouwd.
VAN LEEuwEN (1958a) stelt. dat de achteruitgang - en het verdwljne
kan
samenhangen
met
het
ophoudenvande
anthropochore zaadversp
dlng tengevolge
van
veranderlngen
In de
handelsbetrekklngen, die
no
het begin van deze
eeuw op
bet nablje Oosten en Zuid-Rusland
wa
gericht, een mening, die
door
E. van Rompaey (schrift meded., 19741 n
wordt
gedeeld. De achteruitgang
dateert
overigens al
van
v66r
chemische onkruidbestrijdlng,
maar wordt
In
de hand
gewerkt
door
drastischer onkruidbestrijdlng -
met de hand
- a ls gevolg
van
landbouwvoorlichting, en het
In
gebruik
nemen
van gronden v
bebouwlng en lndustrievestiglng (GR£cmRE, 1959)
Niet opgenomen vanhet
oude
NON-kaartje is hok Q5.65 (Is
C
iber
en evenmln R2.44 en S1.18, alsmede de vindplaats Breda: zie hierv
QUENE·8oTERENBRDOD &
MENNEMA,
1973, p.
33
.
A.J
. QUENE·BoTERENBR
The
number
of hour-squares,
In
which
Centaurea caldtrapa
was fou
declined from 41 before 1950 to 2 since 1950. The
spedes
is extinct no
There is
a division
of
opinion
about the
reasons for its extinction
and ab
the question of
whether C
caldtrapa was originally native
In
Netherlands-
or parts of I t - or not.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 82/228
Cephalanthera damasonJum (MHI.)
Druce
voor 1950: 14 uurhokken
(UFK
3)
slnds 1950:
6
uurhokken (UFK 2)
Cephalanthera
lon
gt f
olla
(1.)
Fritsch
voor 1950:
3 uurhokken (UFK
I)
sinds 1950: 3 uurho kken (UFK
I)
1\
'
'
81
Bleek
bosvogeltje
ORcumAC
0289
9d 11
-
F.E
. 5 (1979), p.328: S.,
C. &
W. Europe, northwards
England
and S.E.
Sweden,
and
extending eastwards
to S.W. part
of U.S.S
Cephalanthera damasonium werd
voor het eerst vermeld door
BoR
SAINT·VINCENT
(1821, p. 266),
wat
later door
FRANQUINET
(1838,
nr.
312
beide gevallen
onder de naam Serapias grandiflora. De
eerste
noem
soort voor
het
bos bij Caestert,
wat
de mogelijkheid inho udt
dat
de
von
op
Belgisch grondgebi ed werd gedaan; bij
FRANQUJNET
(Lc.)
is echter spr
van
de
St. Pietersberg en Valkenburg.
Buiten
het
Krijtdistrict is
de
soort niet bekend.
Er
is
een
forse achter
gang
te
zlen, die behalve uit
een
algehele verslechterlng
van het
mi
voor orchideeen
In
Zuid-Umburg door ontglnn lng en afgravlng zeker
voor
een
dee
kan
worden verklaard uit
de
plukwoede van recreanten
onoordeelkund ige verzamelaars, die reeds vele tientallen jaren
een
zw
tol he ft (zie bijvoorbeeld
DIEMONT,
1959, p . 17).
P. HEUK
Cephalanthera damasonium
has been
found only
In
the
south of Umb
on soils rich In lime. Before 1950 the species has
been
observed In
hour-squares, since 1950
In
only 6. Apart from reclamation of its hab
and
mining activities in
the
limestone areas,
one of
the
reasons for
decline of
C damasonium
as well as
many other
orchids
in the
south
Umburg may have
been the
digging-<lut by tourists
and
lnjudid
plant
collectors.
Wit
bosvogeltje
ORcumA
0290
9d
11 -
F.E.
5 (1979), p. 328: Most of Europe except
the
extre
north
and most of
the o r t h ~ a s t .
Cephalanthera longi/olia
is voor
het
eerst voor Nederland vermeld d
FRANQUJNET
(1838,
nr.
313
als Serapias ensifolia),
voor Valkenburg.
duurde
tot
1903 voor
de
soort aldaar
werd
herontdekt.
In
1909 werd
C longifolia in het
bos
ten
zuiden van
de
Geul tus
Strucht
en
Gulpen verzameld.
ln
de omgevlng
van
Wljlre zljn van 1906
1950 vondsten gedaan;
de
laatste vondst hier werd gerapport eerd d
JANSSEN
(1950, p. 1
00). Op
deze ou de vlndplaatsen is
C longifolia
gedur
de een
lange reeks van jaren
niet meer
teruggezien. Recent is
echter
tweetal nieuwe groeiplaatsen ontdekt,
In het
Bovenste
Bos
bij Epen
e
merkwaardig ge'isoleerd - bij Steenbergen
In
westelijk Noord-Brab
Voorlopig zijn
er geen
redenen om aan
te
nemen
dat
C
longifolia In
laatste geval zou zijn aangevoerd of aangeplant.
De
nieuwste vondsten
ten
spljt, blijft
de
soort in ons land
een
zeldzaarnste orchideeen. Temeer daar zij
In het
aangrenzende deel
Belgie slnds 1930
in het
geheel niet
me
er schijnt voor
te
komen (zie
RoMPA
EY
& DELVOSALLE,
1972),
moet C longifolia
als
een der
meest
bedre
i
soorten
van
de
Jage Ianden worden beschouwd.
Van
een
literatuuropgave voor de
St.
Pieters
berg
in 1892
(HILGERS
, 19
staat niet
helemaal vast,
dat het
inderdaad
C longifolia
betreft.
Zo
bl
ook
de
opgave voor Gulpen
in
1896 (
ABELEVEN,
1898, p. 300) gezien
verzamelde materiaal
op
Cephalanthera damasonium
betrekking
hebben
Deze vlndplaatsen zijn daaro m
niet
op het
kaartje opgenom
P.
HEUK
Cephalanthera ongifolia
has always
been an
extremely
rare
species
in
Netherlands. In 1950 the last of its formerly know n stations was lost
recen t years, however,
two
new
localities were discovered. One of the s
remiirkably isolated from
the
OJ.alk District
in the
south of Umburg
which
C
longifolia had been
restricted for so
many
years. Both before
a
since 1950
the
species
has been
recorded in 3 hour-squares.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 83/228
cephalanthera rubra (1.) Rlch.
.
voor 1950: 1 uurhok
(UFK 1)
slnds 1950: 1 uurh ok
(UFK 1)
Cerastium
brachypetalum
Desp. ex Pers.
.
voor 1950: 1 uurhok
(UFK 1)
slnds 1950: 0 uurhokken
I
'
'
•
-
'
82
'·
Rood bosvogeltje ORCHIDAC
0291
9d
10 - F.E. 5 (1979), p.329: Most of Europe, northwards
S.
England and
S.
Finland
Cephalanthera rubra
is
voor
het
eerst
in
Nederland gevonden
in
190
het
Gerendal en
niet
in 1912, zoals abusievelijk
door
sornrnige aute
wordt
venneld
Tot 1950 was
dit de
enige bekende vindplaats
van
deze soort. die
d
volgeDS
DE WEVER
(1943a) sinds 1920
niet meer is
waargenomen en n
zoalsHttGERS (1970) onjuist venne ldt. sinds 1914. Zij behoort
tot de
soor
waarvan volgeDS WESTHoFF
c.s.
(1970, p. 95)
met
zekerheid
kan
wor
aangenomen.
dat
zij
na
1900 uit
ODS land
zijn verdwenen. Tot ve
verbazing echter
is
C rubra In
1978 in
een
groot aantal exempla
aangetroffen tangs een polderweg ten zuiden van Dordrecht
(SIP
1978b;
VAN I)ZENDOORN,
1979). Het
Ujkt dater
van uitzaaiing
of
uitplan
geen
sprake
is; de
vestiging
moet als
natuurlijk
worden beschouwd
Niet
op het
kaartje
is een
aantal oudere Uteratuuropgaven opgen om
van
venneende
vondsten van
C rubra,
vanwege
het
ontbreken v
herbariumm ateriaal Het Iaten vallen van
de
soort in
de Ujst
van
n imb
gevonden planten
van
1861
tot
1886
A N o N ~
1887), terwijl zij juist daarv
In een
soortgelijke
Ujst
van 1861
tot
1883
A N o N ~
1885) van
de
Pietersberg
is
venneld,
doet
ernstig vennoeden,
dat
deze vondst
nie
Nederlands grondgebied
is
gedaan. Ook leek
het
ODS
juist
om
twijfelachtige opgav e
van een
vondst van
C
rubravan
(?)Lichtenberg
(
EEDEN,
1898, p. 541), later ook venneld
door
HEUKELS (1902a), bu
beschouwing
te
Iaten. Het aangekruiste
hok
V6.33 op
het
oude
NO
kaartje
is bUjkeDS het
NON-archief gebaseerd
op een
vondst uit 1927
de
Stokkumerberg,
echter met de
aantekening
'een
plant
met
bloem
c rubrain
knop'.
Daar
deze vondst nergeDS
in de
Uteratuur wordt venne
leek het aDS juister
hem
niet op
het
kaartje
op
te nemen. SIPKES (197
venneldt
ook
nog
het spontaan voorkomen van
een
exemplaar
c rubra in
zijn
heemtuin
de
Tenellaplas. Het leek
ODS
raadzamer
om
d
vondst
niet
op het
kaartje
op te
nemen,
omdat
het
(onopzettel
aanvoeren van d iasporen aldaar niet bij voorbaat
is
uitgesloten.
J. MENN
Before 1950
Cephalanthera rubra was
recorded in
the
Netherland
1 hour-square,
where
it
disappeared
in
1920. Unexpectedly
the
species
been
found along a polder-road south of Dordrecht
in
1978.
Grljze
hoombloem CARYOPHYU.A
0294
6b 1 0 - F.E.
1 (1964), p. 143: Mainly
in C.
Europe,
but
extending
Spain. N. Italy and Denmark (subsp. brachypetalum].
Van Cerastium brachypetalum
s
alleen
de
subsp. brachypetalum ~ n m
in ODS
land gevonden
in
1944 bij Kekerdom
in de
Millingerwaard. D
groelplaats
moet
als natuurlijk worden gezien
op
de greDS
van
het
ar
van
deze
ondersoort
(KERN
&
REICHGELr,
1949
en
1952).
Tot 1950
is
dit
de
enige betrouwbare vondst van
C brachypetalum
Nederland
De soort
is
nu
opgenomen
in de Ujst
van
soorten. waar
volgeDS WESTHOFF c.s. (1970, p.
96) met
zekerheid kan worden a
genomen,
dat
ze
na
1900
uit ODS
land zijn verdwenen.
Een tweetal vondsten bleek
op
onjuiste determinaties
te
berusten:
op
Hoge Mors bij Leiden
(MoLKENBOER &
KERBERT, 1840)
is
niet
C brachyp
Iwn.
maar C
glomera
um
(Vuvcr, 1901) gevonden, bij Huis
ter
He
(HEUKELS,
1913)
C nemorale HEUKELS,
1915). De opgave
van een
vonds
Utrecht
(HEUKELS,
1899b)
is
niet
op
het
kaartje opgenomen,
omdat
door
ontbreken van herbariummateriaal
niet
kon worden nagegaan, of d
opgave werkelijk betrekking
had
op
C
brachypetalum.
J. MENN
Cerastium brachypetalwn. of which
in our
countr y only subsp. brachyp
lum
ocurs, was found on ce
in the
Netherlands
in
1944
at the
border o
natural distribution area.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 84/228
cerastfum pumllum Curt.
I
•
"""
·
/
-·
voor 1950:
6
uurhokken
(UFK
2)
sinds 1950:
10 uurhokken (UFK
2)
Ceterach
offidnarum
DC.
•
I
\
-
voor 1950: 5
uurhokken (UFK
2)
sinds 1950: 6
uurhokken
(UFK
2)
/
-
. -
'
...
-
-
'
83
it
'
'
Dwerghoornbloem
CARVOPHYLLA
0297 6b 1 2 - F.E.
1 (1964), p. 144: Most
of
Europe. but
absent from la
areas
in the north and
east
De
oudste betrouwbare vondst van Cerastium
pumilum in
ons land
i
1877
bij Nieuw-
en St
Joosland
gedaan.
De soort is
in het verleden vaak
verward
met C di/fusum,
soms
oak
C semidecandrum. In ons land komt C
pumilum wei vaak samen
me
Iaatste soort voor. De
dwerghoombloem
houdt zich voomamelijk
in
kuststreek en
in de omgeving
van de Maas op.
Niet opgenomen zijn de volgende opgaven van v60r 1950, waar
anders vermeld omdat herbariurnmateriaal ter controle ontb
Terschelling,
1937
(WESTHOFF, 1947), Texel (1937), was C
di/fusum;
Ham (ABELEVEN,
1893, p.
226
als C
glutinosum Fr.), Emmen
(VANDER
SA
LAcoSTE
&
SuRINGAR,
1863, p.
244
als
C glutinosum),
Voorst (1882).
C semidecandrum;
Eibergen (KLoos, 1937, p. 40), Amsterdam ,
terrein
de
Raadhuisstraat (bijschrift in werkexemplaar van de Prodromus Fl
Batavae,
VuvcK,
1901, p.
285
bij
C
semidecandrum
LB.
glutinosum
Fr
Bloemendaal (19e eeuw),
was C di/fusum;
Rijngeest, Katwijk
(VuvcK,
Waalsdorp
(1866),
was C dilfusum; duinen van Walcheren
(1840),
C di/fusum;
Oranjezon (1877), was
C di/fusum;
Koudekerke (1877),
C di/fusum;
Zuid-Beveland (WALRAVEN, 1878, p. 114 als
C glutinosu
Oost- en West-Zeeuwsch-Vlaanderen (WALRAVEN,
I.e.
als C glutinosu
werd
geschraptuit de tweede
lijst
van deze
auteur
(WALRAVEN
&
LAKo,
1
p. 108 als C
glutinosum);
Keer, 1861
(ANoN.,
1885, p. 308als C
glutinosu
Evenmin werd opgenomen de vondst uit
1974
op het
terrein
van
Verenigde Pharmaceutische Fabriekte Apeldoom,
omdat de soort hier
adventief was.
R. VANDER MEQDEN
&P.
fuUK
Cerastium pumilum was found in
6 hour-squares before 1950
in
Netherlands, and
n
10 hour-sq uares since.
The
species grows in the coa
area
and in
the vicinity of
the river Maas.
Schubvaren
POLYPODIA
03016a21-
F.E.1 (1964),p. 17:W.,S.&C.Europe,northwardstoScotl
and
S.
Sweden, eastwards to
Krym
Ceterach officinarum is voor bet
eerst
voor Nederland vermeld
Paterswolde
(VAN HALL c.s.,
1832, p. 15, als
Gymnogramme ceterach )
De
schubvaren is zeer onregelmatig in Nederland
aangetroffen:
n
eerste
vondst.
waarvan
geen
herbariurnmateriaal
bekend
is,
werdde
s
tussen 1910
en
1924 in
Midden-Urn
burg gevondenen later
vanaf 194
Zuid-Holland en in Zuid-Umburg.
De toename
van
het aantal
vondsten vanaf
1948 is
niet zozeer
gevolg
van
een uitbreiding van
deze
soort in ons land, maar eerder van
feit, dat vanaf
1947
een gericht onderzoek op gang is
gekomen
naa
plantengroei
op oude muren
in
Nederland (SEGAL, 1962a). Voor
die
werden die
biotopen slecht onderzocht
Er
moet wei worden
gecon
teerd,
dat o.a
door restauratiewerkzaarnheden
een duidelijke achter
gang van specifieke muurplantenplaatsvindt (SEGAL, I.e.). Dit is
ook
al a
leiden uit het
felt, dat
ondanks
bet extra
onderzoek
het
aantal uurhok
sinds 1950 nauwelijks is toegenomen en de
soort
op enkele
van
groeiplaatsen inmiddels is verdwenen.
Met
name is dit bet geval
me
groeiplaats in Eckelrade, waar de schubvaren
in 1976
nog
wei
aanw
was,
doch
in 1978
was verdwenen (mond
.
meded. J.H.
Willems).
Niet
op
het kaartje is vermeld
Haren, Gr.
(LAARMAN
, 1960), waa
aangeplantesoort in de
Hortus 'De Wolf' zich
sterk uitbreidt
TH.A. HA
T
Before 1950 Ceterach otficinarum was recorded in 5 hour-squares; si
1950 it has been
recorded
in 6 hour-squares. The better investigatio
old
walls in
the Netherlands
since 1947may
account
for
the
increase
of
species.
C officinarum
suffers much
from
the restoration
of
old walls
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 85/228
Chetranthus
cbelrl L
•
voor 1950:
28 uurhokken
(UFK
3)
stnds 1950: 10
uurhokken (UFK 2)
Olenopodfwn
botryodes
Sm.
/
•
voor 1950:
16 uurhokken
(UFK 3)
sinds 1950: 0 uurhokken
84
'
'·
'
'
'
'
Muurbloem CRUCIF
0304
6a 32
- F.E. 1 (1964), p. 279: S. Greece
and
islands of
the
SAeg
widely cultivated for
ornament
and naturalized
on
walls, cliffs
and
r
In C.,
W. &
s.
Europe.
Cheiranthus cheiri
werd
voor
het
eerst voor Nederland vermeld
d
BRuMAN
in 1662 (p. 13) voor de omgeving van Zwolle, als
Leuco
mogelijk is hiermee
de
later bekend geworden vindplaats bij Kam
bedoeld.
De hoofdverspeiding van
C cheiri
is submediterraan
tot
atlant
(SEGAL,
1%2a), noordelijk
tot
in Nederland.
WESTHOFF
&
DEN HELD
(1
noemen haar
een
kentaxon voor
de
Muurbloem-assoclatie,
een
meenschap o p oude, sterk verweerde,
met
kalkspecie gevoegde
mur
Hoewel
de
laatste tijd
nog
nieuwe vindplaatsen zijn ontdekt, is
aantal groeiplaatsen van deze specifieke muurplan t sterk achteruitgeg
als gevolg van
de drang
tot restauratieen het gebruik van bou wmaterl
die
beter tegen
verwering bestand zijn
dan de
vroegere
(SEGAL, I.e.)
.
Van
het
oude IVON-kaartje zijn
de
hokken H6.53, Q4.53, K4.25
(
SoEST,
1931, p. 322) en M4.17
niet
overgenomen,
de
eerste twee
om
verdere gegevens ontbreken,
de
overige twee
omdat
het
om
een adven
voorkomen gaat. Vervolgens zijn niet o pgenomen
van
de
vindplaa
van v66r 1950: Soesterveen, blj boerderijen
onder
struiken
(VAN
STE
1927, p. 294), Oude Bildtzijl,
tuin
(1926), Rijnsburg (KoPS, 1882, pl. 2
omdat
het
hier
een
exemplaar van
de
'onbetrouwbare' Perin betreft;
de
weg
van Loosduinen
naar
Monster (18%), vermoedelijk
niet
wild
Kapelle
(ANoN.,
1897),
omdat de
bron onzeker
is.
Sinds 1950 zijn
opgenomen Wartena (VAN
DER PLoEG,
1957), adventief,
en
Wym
seradeel,
berm
autoweg, vermoedelijk uitgezaaid
(schrift. meded
. W.
Aiken. 1976).
c.L
P
Before 1950
Cheiranthus cheiri
was known from 28 hour-squares; si
1950 the species
has been
recorded
in
10 hour-squares.
c cheir
characteristic
plant
for walls, shows a remarkable decline in
the num
of its stations, which is a result of
the
restoration
of
old
walls and the
of materials which resist
the
weathering better.
Beursjesganzevoet CiJENOPODIA
0309
2b 30
- F.
E.
1 (1964), p. 94:
C.
& S. Europe, extendin g
to
Irela
Denmark
and
S.E.
Russia,
but
absent from
the C.
&
E.
Mediterranean reg
Chenopodium botryodes
is in Nederland voor het eerst verzameld
Amsterdam in of kort voor 1825; het desbetreffende materlaal w
aanvankelljk aangezien voor C
urbicum (VAN HALL,
1825) en door
OosTSTROOM
&
REICHGELT
(1%5a) gedetermlneerd als C
chenopodio
( =
C
botryodes ).
Pas in 1956 werd
de
soort -
onder
de
naam
C
c
sifolium
-
voor ons
land
ontdekt tussen herbariurnmateriaal van
C
brum, later
OOk
van C urbJcum VAN 00STSTROOM
&
REICHGELT,
1956b, p. 3
id.,l%5a).
Voor het laatst is
c botryodes in
Nederland verzameld in 1943
Middelburg. De soort kan
door
zijn gelljkenis
met
C rubrumgemakke
over het hoofd word en gezien. Oorzaken van
een
mogelljke verdwijn
van C
botryodes
uit ons land zijn
niet
bekend. De soort wordt d
WESTHOFF
c.s. (1970, p.
95
e.v.)
niet
genoemd
In de
lljsten
van
vermoede
of
zeker in ons land uitgestorven soorten.
Niet opgenomen is
een
recente vermelding van
een
vondst in
vergraven Noordoosterkanaal in de Amsterdamse Waterleidingdu
(BoERMAN,
1975, p. 35). Hoewel recent voorkomen van
C botryodes
in
gebied zeker
niet
is uitgesloten, is
het
ontbreken van bewijsmateriaal
deze soort, die overigens
tot
dusver aileen door herbariurnmaterlaa
ons land b ekend is, aanlelding geweest deze opgave niet op
het
kaartj
te
nemen.
E.J. WE
Chenopodium botryodes
was
not
recognized in
the
Netherlands u
1956.
VAN
0oSTSTROOM& REICHGELT (1956b, 1%5a)
ShOWed that
it
had b
collected i n 16 localities,
but had been
misnamed either as C
rubrum
as
C urbk:um 1n
recent years,
C botryodes has not been
found ag
however;
the
last record dates from 1943. The
causes
of
the
vanishin
this species
are
unknown.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 86/228
Chenopodium vul
varta 1.
-+
•
N
-
voor 1950:
11
uurhokken (UFK
3)
slnds 1950:
2
uurhokken (UFK
1)
adv.: M4.35/45,N6.16,P3.
47
R4.13/17
Ill
- 25.13/35,3028,37.37
ChondrlUa
juncea
l.
voor 1950: 5
uurhokken
(UFK 2)
slnds 1950: 0 uurhokken
85
I
-
'
'
Stinkende ganzevoet
CHENOPQDIA
0318 1e 2 0 -
F.E.
1 (1964), p. 94: Most o f Europe.
Chenopodium vu/variawerd reeds doorVoRSTius (1633, als Atriplex ol
voor
de
omgevlng van Leiden opgegeven. en ook BRUMAN (1662) noem
plant
voorhet gebied
rond
Zwolle. Het sechter
ndezeen
anderegeva
niet
zeker
of
de auteurs C
vulvar/awe echtwildhebbengekend. Dat g
niet
voor
BoRvoeSAINT-
VINCENT
(1821, p. 235),
diede soort
voor
de
omgev
van Maastricht opgeeft. Afgezien
van
Zuid-Umburg, waarde soort alth
v66r 1950een aaneengeslotenverspreidingsgebied moet hebben geh
zijn aile vondsten In overig Nederland waarschijnlljk
het
best als adven
op te vatten. Blj HEGI·RECHINGER (1960) wordt C vu/varia wei een
oudsherdeeluitmakend element derverdwijnende Florula viarum' on
stedengenoemd,maar dat kan nauwelijks vo or geheel Nederland heb
gegolden.
De laatste vondst van C vu/varia In Zuid-Umburg dateert van 1
(Bemelerberg).
Het
uitsterven van
de soort
In
ons
land
zou in verb
kunnen worden gebracht
met de
sterk
verbeterde
volkshygiene,
waard
de
plant in
onze nederzettlngen
geen kans meer krijgt_
Adventieve
vondsten
van
C
vu/varia van v66r 1950 zijn
bekend
v
Gronlngen, schooltuin (1861), ld, in moestuinen (19e eeuw), Harlin
(HEuKEI.S,
1900a, p. 275), bij Leeuwarden (19e eeuw), Deventer, adventief
rein Hartenaasje' (1933, U), Hees blj Nijmegen.
in
moestuinen, (19e ee
U), Bloemendaal, duinen Erven van Vliet (1938; IVON-streeplijst), Lei
spoorweg bij
de
Lage Mors (1840), Zwijndrecht, bij de glasblazerij (18
Dordrecht, ruig terrein tfo de MFS (1915), Zierikzee, Zelkeheuvel. (18
1868 en 1887), heel misschien lngeburgerd, maar in de buurt van
graanmolen, zodat herhaalde aanvoer niet is uitgesloten, Erp (N.-
stortterrein met graanafval (1936 en 1938) en sinds 1950: Oost-Flevol
opslagterrein bij Hardersluis (1954) en Oostkapelle, spr ingterrein rui
vereniging (schrift. meded. A. de Visser, 1962).
P. HEU
Chenopodium vulvar/a
had
a small distribution
area in the south
Umburg; all
reports
from elsewhere in the country are conside
adventitious.
It
has been observed In 11 hour-squares before 1950 an
2 hour-squares since 1950; the last report
dates
from 1962. The specie
extinct now, probably
as
a result of
the
less unhygienic circumstance
the human settlements, upon which
it
formerly had to depend.
Knikbloem CoMPOS
1677- F.E. 4 (1976), p. 343: Europe
northwards to N
. France and
Russia.
Chondrilla uncea is hier
te
Iande voorhet
eerst
gevonden bij Nijmegen
GEER, 1814).
In de Standaardlijst van de Nederlandse Flora 1975 (ARNoLDs & VAN
MEQDEN,
1976)
is
de
soort niet
opgenomen,
waarschijnlljk
omdat
HEUK
VAN OoSTSTRooM (1977) haar aileen als adventief vermeldt. Ook
Vu
(1902a)
geeft
op dat zij hier
te
Iande vermoedelijk slechts
aangevo
voorkomt; daarentegenbeschouwen SLOFF
& VAN SoEST
(1939, p. 298) h
als stroomdalplant. In Ieder geval was
C
juncea vroeger
inheem
ingeburgerd in
de
ijsseldelta. waar deze soort in het
midden
van
de
vo
eeuw
herhaaldelijk
en
in groten getale is verzarneld aan de
rand
bouwlanden op enkele zandheuvels. Zij groeide daar tezamen
planten van droge, zandige graslanden (MoLKENBOER, 1850, p. 68-69)
latere tijd s C
juncea
nog lncidenteel
op
enkeleplaatsen in het Fluvia
district gevonden,
wat
overeenkomt
met
de opgave
van
HEGI (19
volgens welke
de soort
als standvastige plant
tot in
Zuid-
en
Oost Duits
voorkomt,
verder
noordelijk
onder meer
langs de Rijn
tot
bij Kleef, d
daar
gewoonlijk tijdelijk. Samenvatt end
kan men
zeggen
dat
hier
te
Ia
in het
Fluviatiele district
de
meest noordwestelijke uitstralingen van
volgens WALTER- STRAKA (1970) pontisch-mediterrane area al van
C
jun
voorkwamen. Voor het laatst werd zlj in 1932 bij Cuijk gevonden, zo
deze soort
thans in
ons
land als uitgestorven moet
worden
beschou
Niet opgenomen zijn vondsten blj Asten (N.-Br.) uit 1902, Karelke
Weert (1918) en
een
opgave voor Weert
(ANoN.,
1917a), die op aangev
de
planten
betrekking
hebben,
en
vermeldingen
voor
Oosterbroek,
g
Eelde (HEuKEI.S, 1919) en Loenen , Gld. (DEs ToMB£, 1912, p. 12), die evene
aangevoerde exemplarenbetreffen of - aangezien zich in het herbar
onder
C
juncea geen
materiaal
van
deze vlndplaatsen bevlndt -
onjuiste deterrninaties berusten.
E.J. WE
Chondri/fa uncea is
not
generally accepted as
an
indigenous species in
Netherlands
. Nevertheless, since
this
species was frequently collecte
the
previous century In the ijssel delta it must
be
considered
to
belon
the Dutch flora Moreover there are some finds elsewhere in the Fluvia
district.
As
a probably nati ve speciesit was recorded
in
5 hour-squares;
last record
dates
from 1932.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 87/228
arcaea
alplna
L
..
-
voor 1950:
1 uurhok (UFK 1)
slnds 1950: 1 uurhok
(UFK 1)
Orcaea lntennedla Ehrh.
'
-
voor 1950: 3 uurhokken (UFK
1)
slnds 1950:
1
uurhok (UFX 1)
•
-
'
-..
I
•
-
. _
86
1
I
I
Alpenheksenkruid 0NAGRAC
0327 9a 11 - F.E. 2 (1968), p.
306
: N. Europe, exten ding south wards in
mountains to the Pyrenees, N. Appennlni
and
Cma Gora.
Circaea alpina werd in 1948 ontdekt in een brongebied bij Vasse
Twente.
Tot op heden is de soort hier te Iande slechts bekend van deze e
vindplaats, thans in een natuurrese rvaat gelegen. Voorzover kon wor
nagegaan, komt zij hier
nog
steeds voor; er was althans in 1973
nog e
aantal exemplaren aanwezig.
De
overigens geringe verschuiving van
het
grid van de nieu
topografische kaartbladen ten opzichte van
dat
van
de
oude, maakt h
toevallig noodzakelijk om de enige vindplaats van de soort in ons l
respectievelijk in M7.27 en 2828
te
plaatsen.
E.J. WEE
Circaea
a/pina is only known from one localityin the Netherlands, wh
it
was discovered
In
1948. This station is sit uated
In
an area with spri
In Twente (province of Overijssel). Because
there
is a slight shift betwe
the
topographical maps before
and
since 1950, this single locality
situated respectively
in
M7.27 and 28.28.
Klein heksenkruid
0NAGRAC
0328 9a 11 - F.E. 2 (1968), p.306: N.W.& C. Europe, e xtending locally
N. Spain, N. Italy,
Cma
Gora, C. Russia ans S. Sweden.
Circaea
intermedia
is voor het eerst in Nederland verzarneld
in
1897
Valkenburg in Zuid-Umburg. OUdere opgaven voor Maastricht
(VAN
BoscH
, 1850a)
berustenopeen
vermelding bij
LEJEUNE
(1811, p. 19), waar
onzeker is of deze
op een
vindplaats
op
Nederlands gebied betrekk
heeft
Algezien van twee ind denteie vondsten
in
Zuid-Umburg is
C in
media
hier te Iande aileen met zekerheid bekendvan de Ratumsche B
bij Wlnterswijk. waar zij nog in 1979 werd aangetroffen.
C intermedia is steriel en intermediair tussen C alpina
en
C lutetia
en
wordt als een bastaard tussen deze twee soorten beschouwd.
woonlijk komt zij in gezeischap van de veronderstelde stamoud ers vo
doch op
de
Britse eilanden, met name In Schotland, word t C interme
veelal zonder C alpina
en
soms zonder C Jutetiana aangetroffen (RAv
1963). Op
de
Nederlandse groeiplaatsen ontbreekt
C alpina.
Niet opgenomen seenvermelding voorde Onders te Belletbeek bij E
(MAAs, 1959, p. 142), wegens h et ontbreke n van bewijsmateriaal.
E.J.
WEE
Circaea
intermedia.which is supposed to be a hybrid between
C
a/pinaa
C
lutetiana,
was recorded twice ln
the
south of Umburg
and
still pers
at a locality near Wlnterswijk
in the
province of Gelderland.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 88/228
Clrsium a.caulon
(L)
SCop.
voor 1950:
15
uurhokken
(
UFJ< 3)
slnds 1950:
10
uurhokken (UFK 2)
Clrslum
eriopbonun (L
)
SCop
.
I
voor 1950: 2 uurhokken
(
UFJ<
1)
slnds 1950: 1
uurhok
(UFJ< 1)
'
•
•.
•
87
AarddfsteJ CoMPOS
0330 6c32 -
F.E.
4 (1976), p. 240: FromN. Englandand Estonia southwa
to
S. Spain, C. Jugoslavia
and
S.E. Russia
Cirsium acaulon is voor het eerst voor Nederland vermeld door CoMM
(1683, p. 21) als
carlina acaulos minore purpureo flo re
voor niet na
aangeduide rouwe steenachtigeplaatsen'. De oudst bekendenauwke
omschrevenvlndplaatswordtopgegeven
door
BoRYDESAINT-VINCENT (1
p. 261
),
namelijkvande hellingenvan de
St.
Pietersberg bij de Roode H
C acaulon
is
sterk gebonden aan kalkgraslanden, waarva.n er vele
dee uitmaken van reservaten. Een goed beheer van deze reservaten
uitbrelding van de oppervlakte hlerva.n Is
van
groot belang voor
lnstandhouding
van de soort.
R.W.J.M
VANDER
H
Before 1950Cirslum acaulon
was
known from 15 hour-squares; since 1
the species has
been
recorded In
10
hour-squares. cautious managem
of its habitat, chalk-meadows,
and
the extension of the
area
of these,
vital importance for
the
preservation of C acaulon
In the
Netherland
Wollige distel CoMPOs
0333 5a 11 -
F.E.
4 (1976), p . 236 : W. & C. Europe, northwards
to
England, and
extending to N.
Italy
and
W.
&
S.
parts
of Balkan penins
Cirsium eriophorum is In Nederland In het wild aileen bekend
van
omgevlng van Ovezande
op
Zuid-Beveland, waar
deze soort
In 1841 v
het eerst werd gevonden.
Recent komt zij
hler
slechts voor
op
l l n dijk, d ie
de
status
natuurreservaat heeft en dus als redelijk veiliggesteld kan wor
beschouwd (ANoN., 1962;
WESTHOFF
c.s., 1970, p. 101). De oorzaak van
zeldzaarnheid van C eriophorum
is
niet bekend
(BARXMAN,
1968a)
standplaats
op Zuid-Beveland wijkt af vandie In Midden-Europa (WEST
&
DEN
HELD, 1969, p. 93)
In recente tijd is
C
eriophorum op enige plaatsen uitgezaaid, nl
Sommeisdijk
(VAN
0oSTSTROOM & MENNEMA, 1972a, p.44;
MENNEMA
&
0oSTSTROOM,
1975 b, p. 189) en blj Oostkapelle (MENNEMA
&
VAN OosTsTR
1977a, p. 140; 1977b, p. 224). Deze vlndplaatsen zijn
niet
op
het
kaa
opgenomen.
E.J. WE
In
the Netherlands, Cirsium eriophorum is only indigenous in
surroundings of OVezande (province of Zeeland), where it occurred
2 hour-squares before 1950and n 1 hour-sq uare since 1950. Recently,
species
is
restricted
to
a single locality along a dike.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 89/228
aematls v1ticella L
-
I
-
voor 1950:
3 uurhokken
(UFK
I)
slnds 1950:
2
uurhokken (UFK
I)
Coeloglossum virlde (L) Hartm.
-
voor 1950: 17
uurhokken (UFK
3)
•
lnds 1950: 5
uurhokken (UFK
2)
\ '"
88
'
'·
-
'
I
ltaliaanse
dematis
RANUNCULA
0340 8d
2 3 - F.E. 1 (1964), p. 22 2:
S.
Europe;
often
cultivated and loc
naturaUzed.
Clematis viticella
is oorspronkelijk
inheems In het zuiden van Europa
oudste vermeldlng voor Nederland is van FRANQUINET {1838, nr.
646)
v
de omgevlng
van Eljsden en Mesch In Zuld-Limburg. Bij Vierllngsbeek
Noord-Limburg, is de soort voor
het
eerst In 1934 aangetroffen.
Opvallend is dat
C
viticella
constant
is In het type groeiplaats, te we
heggenen
bosjes
In de nabijheid van de
Maas.
WESTHoFF
&
DEN HELD
(19
noemen de soort, samen met C vitalba, als kensoort van het Ul
Ciematldetum, een
struweelgemeenschap op
kalk-
en
nitraatrijke bod
In het
Krijtdistrict
en het
oostelijke
deel van
het Fluviatiele district,
die
gevolge van
ruilverkavellngen
snel zeldzamer wordt
Zowel bij Eijsden
bij Vierllngsbeek (ScHROEVERS& DEN
HENGST,
1978, p. 166)
komt de
Italiaa
bosrank
vermoedelijknog
steeds
voor.
DE l.ANGHE
c.s.
(
1978)
geeft voo
verspreidlng
van deze soort
In Belgieook het Maasdal op. DuMORTIER (18
vermeldde
de
soort voor
heggen
In
de
omgevlng
van
Maaseik,
gelegen
Belgisch
grondgebied In T621.
Nlet op het kaartje is opgenomen materiaal met de aanduldlng
bosachtlge strekenblj Valkenbu rg' (1905). De plaatsbe pallng is
nogal v
en
bovendlen is de soort bij Valkenburg
noolt
teruggevonden.
R.W.J.
M.
VANDER H
Before
1950
Qematis viticellawas recorded In 3 hour-squares; since t
year the species is known from 2 hour-squares. The species, which
Indigenous In
southern
Europe,
occurs
only
in the
valley
of
the river M
where
it
is considered as
naturalized
.
Groene
nachtorchls ORcHmAc
0344
7c 31 - F.E. 5 (1979), p. 333: Europe southwards to
C.
Spain
Appennini,
S.
Bulgaria
and Krym, but
only on
mountains In the
south
Coeloglossum
viridewordt
voor
het
eerst
voor
Nederland vermeld doo
GoRTER
(1767, p. 364) als
Satyrium viride:'ln de
Valleyen
op
Staal-duln
'sGravenhage
'. Volgens VuvCI< (1916) moet
deze
opgave wei op
verglsslng berusten. De
eerste betrouwbare opgave
is
derhalve
van B
DE SAINT-VINCENT
(1821, p. 266)
Van
het 'plateaU
de
Saint-Pierre
Maestricht'.
Deze tot Zuld-Limburg
beperkte
soort komtvooral
voor In
niet
of
we
bemeste graslanden, voomamelijk In het Krijtdistrict.WESTHoFF &DEN
H
(1969)
beschouwen
haar als een kentaxon
van
het Violion canlnae,
gemeenschap, die sterk
is
afgenomen
door
het
gebruik van kunstmes
herbidden.Volgens HILGERS (1969c) zou C viridevrijwel overal verdwe
zijn, met name In de
onbeschermde
rivierdalen. Slechts
twee
vindplaat
zouden
n
1969
nog
met zekerheld over zijn, namelljk
de
Berghofweid
Wljlre,
hetgeen In
1971 bevestigd wordt door
BooNEN
&
MARTEN
s, en
Kunderberg te
VoerendaaL
beide
natuurreservaten. Volgens een
eerd
mededellng van
V.
Westhoff
{Bot,
1970)
zou de soort ook nog In
Beme
In een wegbermvoorkomen. Overigens is het mogelijk dat
deze
orchi
door
haar onopvallende kleur
en geringe hoogte
vaak over het
hoof
gezien.
Niet
opgenomen zijn
de
vlndplaatsen
Petten (HEuKEts,
1921, p. 264
Staalduln (DE
GoRTER,
1767, p.
364)
omdat
deze
mogelijkop een vergiss
berusten,
alsmede
de opgave
bij caastre
(VANDEN BoSCH,
1850a), omdat
zeker is of de groeiplaats op Nederlands
grondgebied
lag.
C.L
PL
Before
1950
Coeloglossum viride was known from 17 hour-squares, si
1950 the species
has
been recorded In 5 hour-squares. This orchid
occ
only
In
the
south of
Limburg,
on
grassy, poorly
manured
places.
In 1
there were only two localities certainly known, elsewhere the species
disappeared
.
There
is a possibility that C
viride has been
overloo
through
its
Inconspicuous
colour
and
slenderhabit The
ype of
vegetat
In which this
species
occurs has been
impoverished
due
to the use
fertilizers and herbicides.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 90/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 91/228
Corlspennum
marschalli
i Stev.
I
..
I
'
voor 1950:
20 uur
hokken (UFK 3)
,
sinds 1950:
5 uurhokken (UFK 2)
adv.:
H5.11
,L4.23J33(63.L6.68,M4.13{24f25J34,
M4.35{44{45{46,P3.46{47,P4.23
- 25.45,32.43{53,42.36,48.34
COmusmasL.
I
\
,
voor 1950: 2 uurhokken (UFK 1)
slnds 1950: 2 uurhokken
(UFK 1)
'
'·
I
-
'
'
'·
I
-
'
90
I
Breed
vUeszaad
CIIENOPODIAC
0354 I f 32 - F.E. 1 (1964), p. 99:
E. &
E.C. Europe.
Corispermwn marschalliiis in ons land voor het eerst verzameld in of v
1821
'aan het
opgaan
der
duinen
ter
zijde van het klokkenhuis
Overveen'
(VAN HALL,
1821, p. 136, verrneld als
C hyssopifoliwn).
Binnen Europa is deze soort inheems in het zuidoosten; het voorkom
in
Duitsland
en
Nederland
gaat
op invoering door
de
Kozakken
in
1813
terug
(ZIMMERMANN, 1907, p. 24; HEIMANS, HEINSIUS
&
THQSSE,
1965).
A
vankelijk bleef het voorkomen van
C
marschalliibeperkt
tot
aardappel
kers in de omgeving van Overveen en Zandvoort; vanaf ± 1870 is
uitbreiding waar te nemen, vooral langs spoorlijnen. Omstreeks
eeuwwisseling bezet het
breed
vlieszaad
een
areaal in
de
duinstreek
's Gravenhage tot Wijk
aan
Zee (DEJoNGH
&VAN
SoEsr, 1941).In de 20e ee
is deze
soort echter zeer zeldzaam geworden. Het meest
rece
herbariummateriaal
werd in
1955
te
Scheveningen verzameld;
daarna
er nog betrouwbar e opgaven voor de Duttendel bij 's-Gravenhage (sch
meded. J.L Mol, 1965)
en
Oegstgeest
3027
(1966, IVON). Mogeli
oorzaken van de verdwijning
van
C marschallii zijn
het
staken van
aardappelcultuur in de duinen en verdringing door C leptopterum
Van
de
opgaven
bulten het
Duindlstrict wordt slechts
een
deel
d
herbariummateriaal gesteund; voorzover zij juist zijn, betreffen
voorbijgaand adventief
optreden
van C
marschallii.
Van
de onder
verspreidingskaartje verrnelde opgaven betreft wellicht een deel
Jeptopterum, doch dit was bij gebrek aan materiaal niet altijd
controleren. Een opgave voor Texel wordt door
VAN EEDEN
(1874, p. 4
met een vraagteken opgenomen. Een vondst in Westerwolde (1899, AM
betreft adventieve exemplaren. Vondsten bij Noordwijk, door DEJoNG
VAN SoEsr (I.e.) in
N3.17 opgenome n, vallen voorzover
nader aangedui
N3.16. Een recente opgave voor
het
Hoogoven terrein blj Velsen (GRO
1961) wordt door
BoLMAN
(1962) betwijfeld; deze is niet op het kaa
opgenomen.
E.
J. WEE
Corispermwn marschalliiis said to be introduced into
the
Netherland
Cossacks
in
1813{14. It was first recorded
in the
Netherlands
about
1
near
Haarlem and spread in the dune
area
from c. 1870 onward In
present century it has become very rare, however. This
may be
d
partially
to
ceasing of potatoculture in the dunes. Before 1950, the spec
was recorded in
20
liours-squares, since 1950 in 5 hour-squares, the m
recent record dating from 1966.
Gele
komoelje
CoRNAC
1422 9c 2 2 -
F.E
. 2 (1968), p. 314: C. & S.E. Europe, extending
to
C. It
and
C. France; cultivated for ornament
and
for
the
edible
fruit
De oudste opgave van
Comus mas
is van
FRANQUINET
(1838, nr. 659, al
mascula)
welke door
VAN
DEN BoscH 1851, p. 20)
werd
verrneld
onder
'nieuwe indigenae' VOOC Zuid-Umburg.
BoRY
DE
SAINT·VINCENT
(1821, p. 2
verrneldt C
mas
als gekweekte plant l n voor les hales
et
les bois'. Me
laatste zinsnede bedoelde hij verrnoedelijk planten die minder dan
tuinen
aan een
menselijke omgeving zijn gebonden. Er zijn vele oud
opgaven die betrekking
hebben op het
voorkomen
in
tuinen. De g
kornoelje is vanouds een geriefplant, die voor vele doeleinden w
aangewend (HEGI,
1926).
De indigeniteit
van
C
mas
is een omstreden punt Naar aanleiding
vondsten op de Gulperberg en in het Savelsbos (JoNKER, 1977, 1978;FAAS
1978)
is de
dlscussie hlerover opnleuw
op gang
gekomen. DoiNG
KR
(1957, p. 184) kent
HEGI
(I.e.)
de
eer toe
de
beste kort e beschrljving van
natuurlijke standplaats van C mas te geven: droge loofbossen
struwelen,
op
zonnige hellingen en rotsen
. . . aan de
noordgr
uitgesproken kalkminnend. Deze geeft bijzonder goed de situatie
op
beide
genoemde
groeiplaatsen weer.
WESTHOFF & DEN HEw
(1969) noem
C mas een kensoort van het Orchio.COrnetum, hetgeen aileen in
Krijtdistrict voorkomt. Op
goede
gronden
kan daarom de
gele kornoe
in
Zuid-Umburg als lndigeen
worden
beschouwd. Blijft
het
feit
dat de
so
hier en
in de
rest van Nederland veelvuldig in cultuur s genomen en
zaadverspreldlng
door
vogels verwilderd zou kunnen zijn.
Niet opgenomen zijn
de
volgende vindplaatsen,
van
v66r 1950, om
ze
verrnoedelijk
op
aanplanting of verwildering berusten: Zwolle (IV
L6.54 en 65), Apeldoorn (1850
en
1878,
WAG),
Vorden (1828,
WA
Winterswijk
(IVON
P7.27), Rijswijk, Gld. (z.j.), Utrecht (1915,
GRO),
W
denberg (z.j.). Haarlem (1871, 1879 en 1902), Amsterdam (1922),
derdorp (1894), Stolwijk
(z.j.),
Rotterda m (1944) en Goes (1916,
WAG).
O
dezeHde
reden
zijn
de
volgende vondsten sinds 1950 niet opgenom
Wageningen (1957), Bunnik (1962), 's-Gravenhage
(IVON
30.35 en
Ottersum (OPDAM & BouMA, 1973)
en
Thor n (1965,
WAG).
R.W.J.M.
VA
NDER H
Before 1950 as well
as
since
Comus mas
has
been
recorded
in
2 ho
squares. The species is considere d
to
be indigenous in only tw o locali
in the south
of Umburg. They belong
to the northernmost
records of
distribution
area
In addition the species has
been
planted for seve
centuries and dissemination by birds is
not
excluded.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 92/228
Cotula coronopJfoUa L
•
,
voor 1950: 1 uurhok (UFK 1)
slnds 1950:
4 uurhokken
(UFK
2)
Com us
suedca L
•
,
voor 1950:
4 uurhokken (UFK 2)
slnds 1950:
2 uurhokken
(UFK
1)
91
'
'
'•
I
-
'
Zweedse komoelje CoRNAC
0356 9e
21
- F.E. 2 (1968), p. 314: N. Europe, extendin g southwards t
53°
N. In
the Netherlands.
Comus suecica
s
hier
te
Iande voor het eerst gevonden
in
1908 of 1909
Zeijen in Noord-Drenthe.
Blijkens de areaalkaart
van
HuLTEN (1958) zijn de Nederlandse v
plaatsende zuidelijkste
in
Europa van deze soort, die
een
maritiem-bore
verspreidlng heeft.Zij is in ons land vaak als glaciaal relict opgevat, volg
WEEVERS
(1929, p. 134)
ten
onrechte,
daar
zij door trekvogels
kan
z
verspreid
De
dichtstbljzijnde groeiplaats ligt
in
Oost-Frlesland
In
W
Duitsland (BARKMAN, 1963a).
De
twee nog bestaande, oorspronkelijke groeiplaatsen
In
ons la
gelegen bij Zeijen en Jipsinghuizen, hebben beide de status van natu
reservaat, doch op Iaatstgenoemde vindplaats gaat de soort gesta
achteruit ten gevolge van instuiven van kunstmest
(HANDBOEK
NATU
URM
MENTEN, 1971). Een verdere oorzaak van verdwijning of achteruitgang
zijn
het
dichtgroeien van groeiplaatsen
(STAPELVELD,
1956);
Op een herbariumetiket van
C
suecica staat als vindplaats verme
Jlpsinghuizen}8.51.14; dit laatste is wei een verschrijving voor}8.53. E
opgave voor Winschoten is onjuist
(ScHIPPER,
1929). Blijkens
een a
tekening in het IVON-archlef is
C
suecica aangeplant in een bosje bij
Veelersluis bij Vlagtwedde, Gr.; een vondst bij Onstwedde
(z.j.)
he
vermoedelijk Of op deze vindplaats betrekking, Of het betreft
onnauwkeurige vindplaatsopgave,
daar
de vinder DulvEN (1955) d
vindplaats niet
vermeldt
Een vondst bij Lieveren, Dr., in 1934
(WA
betreft vermoedelijk eveneens uitgeplante exemplaren. Voorts is
suecica in 1934 aangeplant te Jipsingbourtange (hier verzameld i n 19
en
In 1963 blj Anholt, Dr. (BARKMAN, 1968b, p . 146). Ook is zij, verwild
of met pootgoed aangevoerd,
In
1958 gevonden blj Eerde,
OV.
(sch
meded
J.F.
Veldkamp), en tussen 1970 en 1972 in een Pinetum bij Lar
Gld. (schrift meded. K. Waldeck). AI deze vindplaatsen zijn niet
op
h
kaartje opgenomen.
E.J.
WEE
Comus suecica reaches the absolute southern border of its
area in
Netherlands and svery rare here, havingbeen recorded In 4 hour-squa
before 1950
and in
2 hour-squares since 1950. Both recent localities
situated in nature reserves, but at one of them the species' occurrenc
menaced due to blowing in of fertilizers.
Goudknopje CoMPOS
1760 2b 01 - F.E. 4 (1976), p. 177: Naturalized in W. Europe.
Cotula coronopifolia werd voor het eerst in Nederland aangetro
omstreeks 1836 bij Amsterdam,op
een
dijk tangs de Zuiderzee (zieKo
VANDER TRAPPEN,
1846, pl. 658). Van dergelijke zilte standplaatsen wa
soort al slnds 1739 uit Noordwest-Duitsland bekend (VuvcK, 1902a, p. 8
Hoewel C
coronopifolia
oorspronkelljk
in
Zuid-Afrika thuishoort, b
zlj in o oze str eken vrlj gemakkelijk In
te
burgeren.
In
hoeverre ook
voorkomen bij Amsterdam als een geval van inburgering mag wor
beschouwd,
s
echter niet metzekerheid vast te stellen; uit latere jar en
geen
meldlngen
van
deze vindplaats
meer
bekend.
In
recente jaren i
soort in Zuid-Fievoland op enkele plaatsen gevonden, in 1975 ook in
brakke Dollardkwelders voor Nieuw Statenzijl
en
in
de
Lauwersmeer
der.in elk geval blijkt de soort zich in Flevoland en de a u w e r s m e e r p o
te kunnen handhaven en zelfs uitbreiden, zodat hier wei sprake is
inburgering.
Niet opgenomen is de vondst van
C
coronopifolia in 1839 in
centrum
van Amsterdam,
waar
zij verwilderd was uit de Hortus,
materiaal van
de
groeiplaats tangs de Zuiderzeekust herbergde,en vo
de
vondsten bij een wolfabriek
te
Tilburg (1938, 1941, 1942 en 19
omdat de soort hi er duidelijk adventief was.
P. HEU
Cotula coronopifofia, Indigenous in South Africa, has established itse
few times in
the Netherlands, often in brackish or saline environme
This is in accordance with
what is
known
about
its preferential hab
along
the
coast ofN.W. Germany, where the species has been naturali
since 1739. Before 1950 such an occurrence as a denizen has only b
observed once in the Netherlands; since 1950 it seems to have taken p
In at least 4 different hour-squares.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 93/228
Qocus tomasinianus Herb.
voor 1950: 2
uurhokken (UFK
1)
slnds 1950: 10
uurhokken (UFK
2)
Cuscuta
epWnwn
Wh e
.
voor 1950:
28 uurhokken (UFK 3)
slnds 1950: 0
uurhokken
ook voor 1950: Overflakkee
•
'
-
92
.,
-
'
Boerencrocus lRIDA
1622 9c 2 2 -
F.E.
5 (1979), p.
95:
From S. Hungary to N.W. Bulgaria.
Op het voorkomen van frocus
tomasinianuswerd
voor het eerst gew
doorVAN OosTSTRooM& REicHGF.LT (1960b)
na
bestuderi ng van een vonds
het jaar daarvoor. Een
sterk met
deze soort overeenkomende vorm
echter a
eens
verzameld bij Haren in Groningen in de eerste helft va
19e
eeuw, mogelijk
nog
voorhet jaar 1847
waarin
C tomasinianusvo g
BooM
(1975, p. 389) in Engeland werd ingevoerd.
C tomasinianus is aileen in het noordoosten van ons land in het
gevonden. Volgens VANDER
PLoEG
(1963)
moeten
deze kleine 'boe
crocusjes' in Friesland met terpaarde uit de omgevlngIn graslanden
aangevoerd,
waama
zlj zlch
gedurende
vele tlentallen
jaren
wiste
handhaven.
De
soort mag in deze omgevlng zeker
ingeburgerd
wor
genoemd. Op meerdere plaatsen komt C tomasinianus samen
me
vemus in stlnsemllieus voor; daar vlndt men dan tevens hybri
zwermen. Ook als slechts een van beide soortenvoorkomt, zijn genoom
vloeden
van
de
andere soort
soms onmlskenbaar in
de
popul
aanwezig.
Niet opgenomen is de vlndplaats Huis De Duinen (1934), omdat d
niet
nader
kon wordengelokaliseerd;
evenmln
het landgoed Kranenh
blj Oostvoome, omdat de eigenaar C
tomasinianus
hier pas recent h
aangeplant
(schrlft. meded.
C
Slpkes)
en
dus
niet
vaststaat of
de
soort
zal standhouden, laat staan inburgeren.
P. HEU
frocus
tomasinianus was found locally naturalized in grasslands
in
province of Friesland in 1959; some old collections from the vicinit
Groningen
were
found
in the
herbarium,
and
in
recent
years
the
spe
has
been
discovered at several other places in the northeastern
part
of
country. C tomasinianus is
not
seldom found together with C vemu
estates, and at
such
places often hybridizes
with that
species. Before 1
C
tomasinianus
was reported from at least 2 hour-squares; since 195
has been found in 10 hour-squares.
Vlaswarkruid
CUSCUTA
03781a
2 0 -
F.E. 3 (1972), p. 76:Much of Europe,
but
now rare in the w
though formerly widespread there.
Cuscuta epilinum werd
voor
het
eerst voor Nederland vermeld doo
GoRTER (1745, p. 244), als CUscuta caule aphyllo volubili repent e,hetg
betrekking heeft op
C europaea
Ult de aangegeven standplaats,
Twello
om 't
vias', blijkt
dat het
een
opgave
is
voor
het
vlaswarkruid,
soort die pas in 1824 werd beschreven. ·
De laatste waameming dateert van 1920 en betreft een vonds
Ouddorp op Goeree. WESTHOFF c.s. (1970, p. 96) noemt
haar in de
lijst
soorten, die
na
1900 uit ons land zijn verdwenen. Samen met came
sativa subsp. alyssum
en
Lolium
remotum behoorde
ze
tot
de ka
terlstieke onkruidflora van vlasakkers. Volgens DE WEVER (1917b, p. 4
het vlaswarkruid met het laatste perceel vias
In
1901 uit Zuid-Lim
verdwenen. Daar
de
vlascultuur in andere
delen
van
het land
nog ste
voortgang vindt, geldt voor het totale verdwljnen van de soort
Nederland eerder de mening van VAN OosTsTRooM (1942, p. 188), da
oorzaak gezocht moet worden in
de
betereschoning van
het
zaaigoed
het vias.
C epilinum Is een cultuurvolger die waarschijnlijk al in prehistoris
tljden in Europa is ingevoerd
(FEINBRUN,
1972). De soort, die vermoede
afkomstlg s uit de Orient (VAN OoSTSTRooM, 1942, p. 187), snooltbljzon
algemeen geweest, al kon ze wei plaatselijk talrijk optrede n, getuige
citaat
uit
de Flora Batava (KoPS& VAN HALL, 1844, pl. 582): Eene woeke rp
en allerschadelijkst onkr uid op
het
vias'.
Nlet op het kaartje is opgenomen de vlndplaats Wormerveer (19
omdat
de
soort
daar
adventlef
is
gevonden.
R.M.
VAN
URK/R.W.J.M.
VANDER
H
Before 1950 CUscuta epilinum was known from 28 hour-squares. Si
1920 the species has not
been
found in the Netherlands anymore
probably disappeared from flax-fields as a result of
modem seed
con
methods.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 94/228
CUscuta gron ovtJ Willd.ex R. et
Sch.
•
'
-
voor 1950:
9 uurhokken
(UFK
2)
sinds 1950:
3 uurhokken (UFK 1)
Cyperus flavescens L
..
-
voor 1950: 16 uurhokken (UFK 3)
sinds 1950:
0
uurhokken
'
-
'
'
-
'
93
I
oeverwarkruid
CusctrrAC
0381 4d 21 - F.E. 3 (1972), p. 76 : Naturalized mainly in W.
&
C. Euro
De in Noord-Amerika inheemse
CUscuta
gronoviiwerd in 1912 voor
eerst
in
Nederland
in
het wild verzameld,
in
uiterwaarden bij Gorinch
Nadien is de soort nog op enkele andere plaatsen aangetroffen, ste
in de
onmiddellijke omgeving van de
grate
rivieren die met
de
Rij
verbinding staan. Dit wijst
op
de mogelijkheid dat
C
gronoviizich via
Rijn vanuit Duitsland, waa r zij
al in de
tweede helft van de 19e eeuw
ingeburgerd, naar Nederland heeft verplaatst (VAN OosrstROOM, 1
p.173).
c gronovil komt in ons lan d vooral voorop wilgen, maar tevens op
hele reeks van kruidachtige planten. Na 1947 is de soort Jangs de g
rivieren lange tijd ni et verzameld of
zeHs
maar voor deze omgeving i
literat uur vermeld. Recent deelde
P.
Zonderwijk echter Jangs schriftel
weg opgaven mede voor Rhenen (1968-1976), Oosterbeek (1971)
Kekerdom (1974), zodat de soort no g nie t uitgestorven blijktte zijn.
Niet opgenomen zijn
de
vindplaatsen Amsterdam, Hortus (1892
Rotterdam centrale schooltuin (1929), omdat C gronovii bier verm
delijk adventlef was. Een vermelding v an
de
soort voor Heteren in 1
(KoLE, 1934)had betrekking op
C
lupuli/ormis. Evenmin is opgenomen
opgave van
C
gronovilals adventief in Zuid-Umburg(DI: WEVER, 1935a)
bovendien op C campestris betrekking kan hebben gehad. Tensl
bestaat
een
onzekere opgave
van
C gronovil voor Kruiningen in 1
(schrift. meded. PA Slim) , die mede om het waarschijnlijk adventi
voorkomen mo est vervallen.
P. HEU
CUscuta gronovii was
not
found in the Netherlands until 1912. In
following decades the species became locally naturalized a long the la
rivers in the middle of the country. lt is supposed to have reached this a
from Germany along the Rhine; in Germany
C
gronovil had settled
denizen earlier,
in
the
2nd half of
the 19th
century. after
it had b
introduced there from North-America. Before 1950
C
gronovii
observed
In
9 hour-squares, since 1950 in only 3 hour-squares. The
that no collections of the species were made anywhere near the la
rivers and that there s no mention of
it
in the literature between 1947
1968,
is
somewhat striking.
Geel cypergras CYPERAC
0387 2c 20 - F.E. 5 (1979), p. 288: Europe, except for much ofthe no
Cyperus flavescens werd voor het eerst in Nederland gevonden
Werkendam
In
1837.
Het geel cypergras komt zeldzaam en onbestendig voor
In het
oo
en zuiden des lands
(REJCHGELt,
1956a).
De
Jaatste vondst dateert van 1
blj Susteren.
WESTHOFF
&
DEN HELD
(1969) noemen
de
soort voor
Nanocyperion flavescentls: een verbond van efemere, onbesten
pioniergemeenschappen op naakte, vochtlge, meestal verdichte (di
geslagen) bodem op allerlei grondsoorten, dat zeldzaam is geworden
gevolge van het uitsterven van vroegere productiemethoden in
haHnatuurlijke Jandschappen. Een andere reden van het uitsterve
hoogst waarschijnlijk ontwatering en bemesting (REJCHGELt. I.
e.).
De vindplaatsopgave 'In vochtlge Zand-gronden aan de Duinkant
GoRtER, 1767, 1781b) berust op een aanvechtbare Interpretatle
CoMMEUN (1683, p. 50), daar De Gorter aan de frasenaam 'Gra
Cyperoides minus panicula sparsa' van Commelln het woord 'subfla
cente' toevoegde en daama
de
vindplaatsopgave van Commelln sam
met
n
voor
de
Mehen bij Harderwijk' p laatste
onder
C flavescens. On
C
fuscus
L
neemt De Gorter overigens dezeHde vindplaatsenopen om
er
In de oudere literatuur nogal veel verwarring bestaat aangaand
identlteitvan diverse
Cyperaceae,
zijn noch
de
opgaven voor
de
duink
en
Harderwijk. noch die voor Warmond
en
Wassenaar (MuLDER, 1
p. 14) op
het
kaartje opgenomen, ook al wegens de Ugging buiten
verspreldingsgebiedin Nederland. Een herbariumexemp laar uitde vo
eeuw met het etiket 'Zeyst?'
is
niet
op
het kaartje opgenomen, weg
twijfel over d e juiste vindplaats.
TH.A.HAm
Cyperus flavescens was recorded in 16 hour-squares in the Netherla
between 1837 and 1939. The disappearance of the species might
be
to drainage
and
manuring.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 95/228
DactyUs
polygama
Horv
•
'
. .
\
-
voor 1950:
16 uurhokken
(UFI<
3)
~
lnds 1950:
10 uurhokken
(UFI<
2)
Daphne
mezereum
L
Tl
II-
\
-
voor 1950: 23
uurhokken
(UFK 3)
sinds 1950:
6 uurhokken (UFK 2)
l'i1'"
...
-
'
'
.
'
94
'
'
I)le kropaar
GRAMJN
0391
9d 22
- F.E. 5 (1979), p. 171 als
D. glomerata
subsp.
aschersonia
(Graebner) TheiL: The most widespread of
the
diploids
in
Europe . . . wh
occurs
mainly
in
W.
& C.
Europe.
Dactylis polygama (= Dactylis aschersoniana
Graebner) werd voor
eerst in 1910
in
ons
land gevonden,
op de
Schaesberg bij Valkenb
(JANSEN &
WACHTER,
1912, p. 81).
In
Zuid-Umburg bleek
de
soort
naderhand
een
vrij goed aaneengeslo
areaal te hebben. Ook
in het
Fluviatiele district werden
nog
enk
verspreide vondsten gedaan, evenals
in de
laatste decennia
op een
enk
plaats In
het
Duindistrict; deze vindplaat sen
moeten
wei in
de
eerste pla
worden beschouwd als
te
zijn ontstaan door uitzaai van buitenla
graszaad
(REICHGELT,
1960).
Juist
in het
oorspronkelijke areaal
in
Zuid-Umburg blijkt
D. polyga
het
sterkst
te
zijn achteruitgegaan. Dit
hangt
misschien
samen
met
kappen van veel
oude
bossen in dit gebied en het
omzetten
ervan
produktiebos.
P. HEUK
Dactylis polygama is indigenous in
the
Netherlands only in
the
Ch
District, where it used
to be rather
common
though
local,
but
declin
severely during
the
20th
century. Outside
the
Chalk District, seve
localities have
been
reported from
the
Fluviatile District, as well as fr
the Dune District;
these
have probably originated by the Introduction
the
species with grass-seed mixtures.
In
all,
the
species
has
declined fr
16
hour-squares before 1950 to
10
hour-squares since that year, presu
ably mainly due
to the
cutting of old woods in
the
Chalk District.
Peperboompje THYMELAE
C
0392
9d
22
F.E.
2 (1968), p.
257
: Most of Europe except
the
extreme w
south and north.
Daphne mezereum wordt voor
het
eerst voor
ons land
vermeld door
GoRTER
(1781
a)
en wei voor enkele plaatsen
in het
Graalschap Zutph
'OVervloedig in
't
Klembroekse·Bosch bij Olthuizen
aan
de
Toldyks-str
en in
't
Bosch
by de
Ehse'.
Deze kalkminnende soort
moet
in ons la nd waarschijnlijk behalve
in
Krijtdistrict ook
op de
vindplaatsen
in
Oost-Gelderland
en
OVerijssel
wild worden beschouwd. Op
een der
recente groeiplaatsen in
Achterhoek is aangetoo nd
dat ter
plaatse vrije kalk in
de
bovengr
aanwezig is
(DE
HoOGH, 1966, p. 12·13).
KoPS-VAN EEDEN
(1872, pl. 10
vermoedt
dat
zij ook bij Velsen spon taan voorkomt. Van de overige
op
kaartje opgeno men, verspreide vindplaatsen Leerdam
VAN
WIJNGEN,
19
Stolwljken Rljs. Fr.,
isonbekend
hoe
D. mezereumdaar s terechtgekom
welllcht
is
zij uit
tuinen
afkomstig
en
door vogels verspreld.
Het peperboompje is
een
begeerde tuinplant;
de
sterke achteruitg
in
Zuid·Umburg is
dan
ook grotendeels
aan
uitgraving
te
wijten
(AN
1926;
DE
WEVER 1928a;
ANoN.,
1948). De verdwijning van
de
soort
op
meeste vindplaatsen in Oost-Gelderland is vermoedelijk
aan
dezel
oorzaak
toe te
schrijven.
Niet opgenomen zijn opgaven voor
de
Drentse bossen
(HEIMANs,
18
en voor Borculo
(HEUKELS,
1899a), waarvan
de bron
onbekend is,
en
vondst op Endegeest bij Leiden (1897,
WAG),
die zeer waarschijn
aangeplante exemplaren betreft. Van
de
opgave
van DE GoRTER (L
Klembroekse-Bosch bij Olthuizen is onbekend
waar
deze vindplaats
m
worden gezocht (de desbetreffende flora bestrijkt
het
gebied van
Graafschap Zutphen). Deze opgave is gelokaliseerd in N7.41 (Oithuis
Varden),
in
welk uurhok
de
soort ook la ter is gevonden (Wildenborch
E.J
.
WE
Daphne mezereum
was formerly a
rather
frequent species
in the
Ch
District
in the
south of Umburg
and
was probably also indigenous
in
so
localities
in
the
eastern
part
of
the
Netherlands. From m ost o f its locali
however,
it
has vanished; this is chiefly the result of the digging
out
of
beautiful little shrub by gardeners. Before 1950
D.
mezereum
was fou
in 23 hour-squares; since 1950
the
species
has
been
recorded
in
o
6 hour-squares.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 96/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 97/228
Dianthus arenarlus
L
•
,
voor 1950:
2
uur
hokken
(UFK 1)
slnds 1950:
0
uur
hokken
Dianthus carthuslan
o
rum
L
I
\
,
voor 1950:
3 uurhokken
(UFK 1)
slnds 1950:
2 uurhokken
(UFK 1)
96
'
'
,_
I
Zandanjer CARYOPHYU.A
0401 6b 1 0 - F.E. 1 (1964), p. 198: E. Europe, southwards to c. 49° N.
i
Ukraine,
and
extending westwards
to
Czechoslovakia.
E.
Germany
Sweden.
Dianthus arenarius,
waarvan bij
ons
vooral
de
subsp.
arenariu
gevonden, is voor
het
eerst
in
Nederland aangetroHen ornstreeks 188
Nijmegen, later - ln 1933
en
1935 - ook
te
OVerveen.
De vindplaatsaanduidingen blj
de
exemplaren zijn zeer summier
maken
het
niet mogelijk
thans
nog uit te maken
of het
voorkome
Nijmegen
en
OVerveen oorspronkelijk was,
dan
wei verwilderd
ingeburgerd. Het is zeer tw:ljfelachtig of deze, overigens aileen
Zuid-Zweden voorkomende ondersoort
tot de
Nederlandse flora
m
worden gerekend. Zeker
niet tot de
Nederlandse flora behoo rt
de
su
pseudosquarrosusuit
Wit Rusland
en de
Ukraine;
een
exemplaar
van
d
laatste ondersoort is
in
1881 te Apeldoorn gevonden.
D. arenarius
subsp.
arenarius
is voor
het
laatst ln 1935 te OVerv
gevonden. Hij is
dan
ook terecht opgenomen ln
de
lijst
van
soor
waarvan volgens
WESTHOFF
c.s. (1970, p. 96)
met
zekerheid
kan
wor
aangenomen,
dat
zlj
na
1900
uit
ons land zijn verdwenen.
Volgens
VANDEN BoscH
(1850a; 1860, p. 103)
en
VuvcK
(1901)
hebbe
opgaven van
DE GoRTER
(1781b):
'In de
Allee van
de
Kranenborg en eld
by Zwol'
en
van
VAN HALL
(1825):
1n
de
binnenduln en achter Eikendu
bij 's Hage' waarschijnlijk betrekking
op D. deltoides.
De opgave
HEUKELS (1898a) van Brulnisse, Reigersbos, he eft vermoedelijk betrekk
op een
vondst van
D. anneria
aldaar.
AI
deze opgaven zijn
niet op
kaartje opgenomen.
F.ADE
Dianthus arenariuswas
recorded in
the
Netherlands
in
2 hour-squares
the
first
time in
1888
near
Nljmegen
and
for
the
last time
near
OVerv
in
1935. It is doubtful,
whether
this
species really belongs
to our
flor
Karthulzer anjer CARYOPHYLLAC
0403
6c
11 - F.E. 1 (1964), p. 203:
S.,
W.
& C.
Europe.
Dianthus carthusianorum
is
hier te
Iande voor
het
eerst gevonden
Deventer ln 1846.
De groeiplaatsen van
de
Karthuizer anjer ln
de
omgeving van Deve
vormden
een
noordwestelijke voorpost van
het
areaal der soort
(HEG
FRIEDRICH,
1974). Zlj groelde
aan de
oostrand van
het
ijsseldal
op de
gr
met het
pleistoceen;
in
1944 waren
er
blj Gorssel
nog
drie, dicht bij
gelegen groeiplaatsen,
in
1955 nog
maar (MoRZER BRUIJNS,
1955).
deze laatste plek is D.
carthusianorum
enkele jaren geleden verdwen
(mond meded
.
P.
Aukes). Vanaf 1968 werd
de
soort
een
aantal ja
achtereen waargenomen
op een
(geheel natuurlijke) groeiplaats
Zuid-Umburg,
waar
zij evenwel in 1978 eveneens bleek
te
zijn verdwe
(schrift.
meded.
JR.
Willems). Daarmee behoort deze anjer
tot de
hier
Iande uitgesto rven soorten. Vermoedelijk zijn
de
groelplaatsen langs
IJssel verdwenen door bewelding, vergraving
en
dichtgroeien (verge
MORZER
BKUIJNS,
I.e.).
Niet
opgenomen
zijn
de
volgende opgaven
van
v66r 1950: Koewa
(WALRAvEN,
1858, p. 217),
met
vraagteken
en
als twijfelachtig bestempe
Hoek
(HEUKELS,
1898a, foutief overgenomen v an WALRAVEN, Lc.), Utre
(1890, 1893), Amsterdam (1919)
en
Graetheide bij Urmond
(DE WEV
1914b, p.
36),
alsmede sinds 1950: Rijnsweerd blj Utrecht
(MENNEMA &V
OosTSTRooM,
1979, p.212),
omdat
de
soort
hier
verwilderd of adven
voorkwam. Een opgave voor
de
Bronsbergen
onder
Warnsveld
(DE HoO
1966, p. 21) berust
op een
vergissing.
E.J.
WEE
Dianthus carthusianorum
was recorded before 1950 in 3 hour-squares
the
eastern
border
of
the
IJssel valley
near
Deventer, which forme
northwestern outpost of
this
species'
area
Since 1950
it was
recorded
only
one
hour-square along the IJssel
and in one
locality
in
the south
Umburg. Few years
ago D. carthusianorum
has disappeared from
th
most
recent
stations; nowadays it must
be
considered extinct in
Netherlands.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 98/228
Dianthussuperbusl.
\
,
voor 1950: 1 uurhok
(UFK 1)
slnds 1950: 0
uurhokken
Dtphaslum
complanatum
(L) Rotlun.
voor 1950: 2 uurhokken
(UFK
1)
sinds 1950:
0 uurhokken
'
'
•
'
97
Prachtanjer CARYOPHYU.AC
0405 7c 10 - F.E. (1964), p. 198: Europe, except the extreme west a
south and the islands.
Dianthus superbus
is voor
het
eerst
in
Nederland gevonden omstre
1841 bij MeppeL op zandruggen
in een
veenachtig hooiland.
Dit is
de
enige vindplaats van deze soort
n
ons land gebleven waar
voorkomen inheems kan worden
genoemd Zij
is daar in 1905 voor
Iaatst verzameld
WESTHoFF
c.s. (1970, p.
96)
heeft D.
superbus
tere
opgenomen in
de
Iijst
van
soorten, waarvan met zekerheid kan wor
aangenomen,
dat
zlj
na
1900 wt ons land zljn verdwenen. Volgens d
auteurs is de prachtanjer
een
van
de eerste soorten die gedoemd zlj
verdwijnen, wanneer het landschap aan structuurrljkdom verliest
gevolge
van
cultuurtechnische egalisatie.
Niet op het kaartje zljn opgenomen
een
vondst bij het kerkhof
Deventer (1847), omdat het hier waarschijnlijk gaat
om
een verwild
exemplaar
en de
opgaven van
VAN EEoeN
(1849, p. 335) voorApeldoom
van
HEuKELS
(1908a) voor Havelte, omdat ge en mater iaal
n
de
collectie
het
Rijksherbarium aanwezig is om de jwstheid van de opgaven
verifieren.
F.AoE
Before 1950
Dianthus superbus
has
been
recorded
in
1 hour-square
n
MeppeL for the first time
n
1841 and for
the
last time
in
1905. Accord
to WESTHoFF
c.s. (1970) it is one of the first species that disappearwhen
country
loses
its structural richness by culture- technical levelling.
Platte WOifsklaUW LYCOPODIA
1490
7e
11 - F.E. 1 (1964), p.4:
N.
& C. Europe, extending loca
southwards to Spain,
N.
Italy, Bulgaria
and
S. Ural; o r e s .
Diphasium complanatum
(=
Lycopodium complanatum
L
subsp. c
planatum)
is slechts van twee plaatsen
in
Nederland
met
zekerh
bekend;
de
vondsten dateren bovendien beide uit de 19e eeuw. Welisw
is
de
soortsnaarn
complanatum
in
de literatuur veel gebezlgd,
net
als
oude synoniem var. anceps (Wallr.)
Aschr., maar
blijkens
het
herbariu
materiaal is vrijwel steeds Diphasium tristachyum
ten
onrechte al
betiteld D. complanatum is aileen verzameld bij Amersfoort op
Leusdense berg
in
1841
en
bij Hoenderloo
in
1880.
Ook
de
literatuuropgaven welke gewag maken van het voorkomen
twee verschillende vormen
op
dezelfde plaats, kunnen nog n iet gea
worden mede
op
D. complanatum betrekking te hebben, daar ook va
tristachyumverschillende vormen bestaan, die vroeger alsvar. chamae
parissus(A.Br.
apud Mute
)
DOll en var. zeilleriRouy werden onderschei
binnen Lycopodium complanatum 1., naast de var. anceps.
Tegen deze achtergrond bezien lijkt het nodig om aileen g
herkenbaar herbariurnmateriaal
te
accepterenals bewijs voorhetvoo
men
van D. complanatum
in
Nederland; aile overige opgaven zljn on
D. tristachyum opgenomen. De kans dat daardoor fouten zljn ontstaa
zeer gering.
De
beide resterende vondsten van D. complanatum kunnen missch
het
beste worden opgevat als
een
Iaatste getuigenis van een relict
wt
vroeger en kouder tijdperk;
de
soort heeft zlch thans hoofdzakelijk
boreale en montane str eken teruggetrokkenen het verdwijnen ervan
ons land
kan
goed door natuurlijke oorzaken zljn teweeggebracht.
P.
HEUK
Diphasium complanatum
was found twice in the Netherlands, on b
occasions
in
the 19th century. The species is considered a relic here,
may have become extinct from natural causes.
All
reports
in
literat
lacking support of voucher specimens
n
he herbarium havebeen refer
to D.
tristachyum, which is a safe choice as all checkable reports except
two cited above turned
out to
refer
to
this species.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 99/228
Dtpsacus pl]osus L
'
voor 1950:
21 uurhokken (UFK 3)
•
lnds 1950:
9 uurhokken
(UFK 2)
Drosenl anglk:a
Huds.
'
voor 1950:
46 uurhokken (UFK
4)
sinds 1950:
9 uurhokken (UFK 2)
98
'
'
I
Kleine Jcaardebol
DIPSACAC
0411
Sa
3 2 - F.E.
4 (1976), p. 59:
W. &
C.
Europe, extending
to
Denma
C.
Italy,
and
locally eastwards
to S.E.
Russia.
De oudste vennelding
van
Dipsacus
pilosusvoor
Nederland is van
CoMM
(1683, p. 29),
onder
de naam Dipsacus
Sylvest Capitulo minore.
Voor
vlndplaatsen verwijst hij
naar
die welke
onder D. sylvestris
(p. 29,
Dipsacus
Sylvest virga
Pastoris
majoJ1
worden genoemd,
te
weten: tus
Muiderberg
en
Naarden'
en
buiten Utrecht achter
de
Bilt'.
In
ieder ge
bestaat
er
materiaa l afkomstig
uit de
omgevlng
van
Zeist
(VAN
HAu., 18
welke plaats overeen zou
kunnen
komen
met wat
Commelin 'achter
Bilt' noemt.
Het laatste gegeven
uit
het
midden des lands is
een
opgave uit 1834 v
Schalkwljk. Sindsdien komt
de soort
aileen
nog in
Zuid-Umburg voor.
oorzaak
van
de
achteruitgang is niet
bekend
Niet
opgenomen
is
een
opgave voor Sittard
(SLoFF,
1931)
omdat
d
vennoedeHjk betrekking h eeft
op een
groeiplaats bij Elsloo
(T6.61).
R.W.J.M.
VANDER
H
Before 1950 Dipsacus
pilosuswas
recorded
In
21 hour-squares; since 1
the
species is know n from 9 hour-squares. The last record from
the
cen
of
the
Netherlands dates
from
1834. Afterwards
the
species
has
only
b
found in the south of Umburg. The reason for its decline is not know
Lange
zonnedauw
I>ROSERA
0416
7d 4 2 - F.E.
1 (1964), p. 350:
N. & C.
Europe,
and
very rarely
in
south.
Drosera anglica is
hier
te Iande voor het eerst verzameld
in
1834
Drenthe. Oudere opgaven
van D. Jongifolia
(welke
naam thans
synoniem van
D.
anglica geldt) voor
ons
land
hebben
betrekking
op
intermedia.
D.
anglica
komt voor
in
levend hoogveen
en
trilveen
in een
stab
gradient
van
zuur, oligotroof
naarzwak
minerot roof milieu. speciaal
in
zogenaamde laggzone van hoogvenen (WESTIIoFF
. s ~
1973, p. 177en 1
en verdwijnt terstond bij ontginning, ontwatering
of
eutrofieri
Hierdoor
is
zij
in
het zuidoosten des lands voUedig
uitgeroeid
schijnbaar nieuwe vlndplaatsen in Drenthe zijn de oogst van gron
onderzoek van
de
hoogveenvegetatles
In
deze provlnde.
Niet opgenomen zijn
de
volgende opgaven: J7.42en
K8.51 (SLOFF,
19
p.
460),
welke berusten
op
foutieve lokallsaties van groeiplaatsen
Veenhuizenen
in
het Zwarte Meer bij Nieuw-Dordrecht, Bergen op :zo
(IVON-hok R3.45), wegens het ontbreken
van
hoogveen
in
dit gebi
zodat verwisseling
met D. intermedia
waarschijnlijk
is;
Maashees
(V
EEoeN,
1889),
een
verschrijvlng voor Maarheeze; Punthuizen (IVON-
29.32), hoogstwaarschijnlijk berustend op een onjuiste detenninatie
een
opgave
van
drie soorten Zonnedauw' voor
de
Gagelpolder
(WESTI
c.s.,
1971, p. 139), wegens
de
vaagheid van deze opgave.
E.J. WE
Drosera angllca has been
recorded
In 46
hour-squares before 1950
an
9 hour-squares since 1950.
This
decline is
due to
reclamation, drain age
a
eutrophication
of
its habitat.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 100/228
Dryopterls x
tavern
Rothm
'
•
voor
1950
:
3
uurhokken (UFK 1)
slnds 1950: 3
uurhokken
(UFK
1)
Echinodorus
repens (Lamk.) Kern
et
Relchg. r-r--.r-.r,.,...,.,...,.,....,....,...,....,...,....,.......,<T">.......,,..,
voor 1950: 16 uurhokken (UFK 3)
sinds 1950:
10
uurhokken (UFX 2)
99
'
Gevlekte niervaren
PoLYPODIA
1607 9b 11 - F.E. 1 (1964), p. 21 : Occurs In many parts ofS. & W. Eur
including areas
where
D. borreridoes not
occur.
Dryopteris
x
tavelii is
ontstaan als
hybride
van
D. lilix-masen D. bo
en bUjkt volg ens onderzoeldngen
van
LAwAI.REE (1963) en
SEGAL
(19
1963) op enkele plaatsen n ons land
te
zijn aangetroffeiL
De
oudste
vo
dateert
van 1874
bij het Park het Loo bij Apeldoom, als Polystic
lilix-mas. LAwAI.REE (1963) herkende de exemplaren als D. x tavelii H
in tegenstelUng tot VAN OoSTSTRooM (1948b, onder de naam D. palea
van mening,
dat het bier
wellicht autochtoon materiaal betreft
in 1929 werd een exemplaar verzameld te Geulem (SEGAL. 1963), d
het materiaal ervan kon in het Rijksherbarium
niet
worden
terugge
den; in 1949werd de soort gevonden bij Winterswijk. Sinds 1950 we
nog twee
vindplaatsen
ontdekt in Zuid-Umburg,
te
weten een vond
het
Schweibergerbos in 1961 en een opgave voor
een
rijke groeiplaa
een
Querceto-<:arpinetumtussen Epen en Vijlen in
1962
(LAwAI.REE, 19
Het
meest
recente herbariummateriaal betreft
een
vondst
bij Dwing
in 1976 (WAG).
In
Belgie schijnt
de bastaard
vee
minder
zeldzaam te zijn (VAN RoM
& DELVOSALLE,
1972;
LAwAI.REE,
I.e.); misschien is D. x taveliiin Neder
wegens
grote geUjkenis met D. lilix-mas nog onvoldoende herkend
c.L
P
Dryopteris x tavelii has
been
found in the Netherlands in sev
locaUties: before 1950 in 3 hour-squares and since 1950 In 3 o
hour-squares, in the
south
of limburg andrecently, in 1976, in Drenth
Belgium
the
hybrid occurs more frequently, so
it
is possible
that
D
taveHJ has been overlooked because of its great likeness to D. lilix-m
Krulpende
waterweegbree
AuSMATA
0430 4b 3 2 - F.E. 5 (1979): niet vermeld
Echinodorus repens [ = Alisma repens I.amk.; Baldellia repens (I.amk.)
Ooststr. ex Lawalree) is
bier
te Iande voor
het
eerst
verzameld
in 184
Ett en, N.-Br.Pas sinds 1950 (KERN&
REICHGELT,
p. 244 e.v.)
wordt deze p
in
Nederland
als
soort onderscheldeiL Niettemin
is
de verspreldlng va
repens
in
ons land
vrij
goed
bekend
dank
zij
het
intensieve vegetatiek
dlge onderzoek van
de
UttorelUon-vegetaties
in
heidevennen waa
deze
soort
is gebondeiL Het is een
van
de soorten, die
bier
- en
oo
BelgH (VAN RoMPAEY& DELvOSALLE, 1972)- tot het Kempense district
beperkt. BUjkbaarwordt E. repensnietalgemeen
als
een goede soort n
E. ranunculoldes erkend, gezien het felt
dat
DANDY (1979a) haar in deF
Europaea
niet
vermeldt
De
achteruitgang van E. repens, vooral in het westeUjke
dee
Noord-Brabant, houdt
verband
met de
verdwijning van
UttorelU
vegetaties ten gevolge van ontginning en eutrofi rlng (SCHooF-VANP
1973).
E.
J.
WE
Echinodoros repens is a species
from moorland
pools.
In the
Netherla
and Belgium
it
is
restricted
to the Kempen District. The species
recorded
in
16
hour-squares before 1950; since
1950
it is
known
from
hour-squares. The decUne
is
due
to reclamation and
Increasing
eutrop
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 101/228
l chloops
sphaerocephalus
L
voor 1950: 3 uurhokken (UFK 1)
sinds 1950: 2 uurhokken (UFK
I)
Eladne
hexandra
(Lapierre)
DC.
voor 1950:
10
uurhokken (UFK
2)
slnds 1950:
10 uurhokken
(UFK
2)
'
-
100
'
-
'
Kogeldlstel
CoMPO
1761 1e 11 - F.E. 4 (1976), p. 213: s.
& C.
Europe, extending northw
to C. France and C. Russia; frequently naturali zed
or
casual further
n
Echinops sphaerocephaluswordt
in
Nederland als sierplant gekwee
bUjkt in
een
aantal gevallen te lrunnen verwilderen. Soms Ujkt de soo
meer
natuurUjke situatles redeUjk
lang
stand te
houden.
Zo zijn va
Grebbeberg vondsten bekend uitde
jaren
1933, 1940
en
1952. H
echter niet zeker of dit
steeds
nazaten uit dezeHde populatle
betref
wellos
van elkaar staande verwilderingsgevallen.
De
indruk
wordt
gewekt
dat E. sphaerocephalus
met name
in
oosteUjke dee
van
het Fluviatlele district in uiterivaarden met
succes
verwilderen.HetbUjft echtermoeill jkom uitspraken te doenover
de
s
van
de
tot dusverre bekendegroeiplaatsen.
Niet opgenomen is de vlndplaats Leiden. vuilnisbeh langs de Zijl (1
en
de vondsten sinds 1950te Hengelo, nietver
van
spoordij k (19
Wageningen-Hoog,
stortplaats
de Franse Kamp (schrlft. meded.
Bljlsma. 1974), Rhenen.
spoorberm
(schrlft.
meded.
M.T
. Jansen. 19
Laarder Wasmeer bij Hilversum (schrlft. meded. J.B.M. Frencken. 19
's-Gravenhage-Rijswijk (IVON-streepUjst omstreeks 1965) en tens
Dordrecht (1975), omdat de soort op genoemde plaatsen kenn
adventlef of eenmaUg verwilderd voorkwarn.
P.HEU
Echinops sphaerocephalus.in the Netherlands, Is a garden escape w
in some cases showeda capability for estabUshing Itself
in
more nat
environments. It Is, however, difficult to define the status of m
occurrences; there
Is smaU eviden ce
that the
species
can
maintain tse
some years
in
the eastern
part
of
the
Fluviatile District. This
may h
happened
in 3 hour-squares before 1950 and
in
2 hour-squares sinc
Gesteeld
glaskroos
ELATIN
0432 4b
22
- F.E. 2 (1968), p. 296 : W. &C. Europe, extending to
S.
Swe
and
N. Italy.
Elatine hexandra is In ons land voor het eerst verzameld In 1849ln
Uddelermeer. Een vondst
In
1847 bij 's-Hertogenbosch
(VAN
DEN B
1850b, p. 101) betreft bUjkens herbariu mmateriaal E. hydropiper(Vu
1901).
Tot 1947 was E. hexandra slechts bekend
van
de Veluwe en oost
Noord-Brabant;
daama
is zij ook In Twente, Drenthe en wes
Noord-Brabant gevonden. Daar staat tegenover dat van deze soort I
20e eeuw nog
maar
l l n vlndplaats op
de
Veluwe bekend is,
een
pla
Voorthuizen. waar zij
nog
In 1962 werd aangetroHen.
E.
hexandra
komt
hier te
Iande voor In zwak geeutrofieerde heide
nen
en
In
zand- en leemafgravlngen (HoFSTlA& WEEDA, 1977). Essentl
een wlsselende waterstand , daar anders de Uttoreillon-gemeenscha
waarvan zij dee uitmaakt, snel door vegetatles van grovere pla
worden
verdrongen. Sterke eutrofiering en ontwatering hebben
e
vlndplaatsen
doen
verdwijnen; anderzijds lrunnen door ontgrondi
soms
nieuwe
groeiplaatsen
van
de soort ontstaan,
zo
bijvoorbeeld bij
Dr.,
Udenhout
en Bergen
op
:ZOOm
In het herbarium te Utrecht bevlndt
zich
een vel met een etlket wa
E. hexandra wordt vermeld voor De Locht bij Oisterwijk (1946);
convoluut op dit vel bevat echter geen materiaal Daarom is deze op
niet opgenomen.
E.). W
Elatine hexandra Is
a species of faintly
eutrophicated moorland
pools
of sand
and loampits; fluctuation of
he water
evel is essential to ts la
presence In
these localities. On the Veluwe the species shows a
st
decUne: on the
other
hand, it has
been
observed recently In Twente
Drenthe, where it
had not
been recorded previously. Before 1
E. hexandra was
found
in 10 hour-squares, since 1950 in 10hour-squ
too.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 102/228
Elatine
hydropiper L
voor 1950: 13 uurhokken
{UFX 3)
sinds 1950: 1 uurh ok {UFX
1)
Elatine trlandra
Schkuhr
voor 1950:
sinds 1950:
5 uurhokken
{UFX 2)
0 uurhokken
101
Klein gJaskroos
Ei.ATIN
0433 4b
21
- F.E. 2 (1968), p. 296:
N.
& C. Europe, extending lo
southwards to C. Spain,
N.
Italy. Bulgaria
and
S.E. Russia
Elatine hydropiperwerd
voor
het
eerst
in
1834 bij Utrecht gevond
Het klein glaskroos
werd
in
de
jaren 1834-1860
meennalen
aange
fen en wei, evenals
E.
triandra.
bij Utrecht alsook langs de
grote
rivi
Daama
werd de soort pas
weer in
1932 gevonden; behalve Dord
betrof
dit
nieuwe vindplaatsen. Recent is
de
soort aileen
nog maar
be
van
de
Noordoostpolder,
waar
zij
in
1974
nog
werd aangetroffen. do
1976
niet meer
(mond. meded.
F.M.
Muller).
Volgens WEsTHOFF&
DEN HELD
(1969) is
E. hydropiper,
evenals
E. tria
kensoort voor
het
Eleocharitetum soloniensis,
een in
Nederland zeld
associatie van open.
door
de
stroom blootgewoelde plekken
op
zan
ldeigrond in
de
uiterwaarden
van de grate
rivieren. Deze situatie
doe
echter
op
lang
niet
aile Nederlandse vindpl aatsen voor.
ROTHMALER
(
noemt
echter
als standplaats voedselrijke. open. modderige oevers
milieu komt heel
wat
algemener in ons
land
voor. Waarom desondan
soort
zo
zeldzaam is - en zelfs sterk Is achteruitgegaan - is
niet
bek
wellicht is watervervuiling
een
oorzaak.
THAHA
Before 1950
Elatine hydropiper
was
recorded
in
13 hours-squares,
1950
it has been
found in 1 hour-square,
where
the
last record dates
1974. A reason for this decline may
be water
pollution.
Drietallig gJaskroos ELATIN
0434
2c 11
-
F.E.
2 (1968). p. 296:
C.. N.
&
E.
Europe, extending
to
C. Fr
and
N. Italy.
Elatine triandra
is voor het
eerst
in Nederland gevonden in 1838 en
bij Dordrecht en
Utrecht
De laatste vondsten zijn uit 1859.
Opvallend Is, dat de vindplaatsen va n deze soo rt dezelfde zijn. als
ook
E.
hydropiper
omstreeks die tijd Is gevonden.
Er
kan
worden
genomen.
dat
de soort in Nederland is uitgestorven: WESTHOFF c.s. (1
p. 100)
uit
dit vermoeden ook
aL maar
uit
het
feit,
dat
dit slechts w
vermoed -
de
soort was al
meer dan
100 jaar
niet
gevonden - valt
maken.
datde
auteurs
aannemen
,
dat
zij misschien wei over
het
hoof
zijn gezien.
ARNoLDS&
VANDER
MEQDEN
(1976)
hebben
met
die mogelijk
kennelijk ook rekening gehouden,
daar E. triandra
sinds 1950 in
de
U
is
geplaatst
Volgens
WESTHoFF& DEN HELD
(1969) is
E.
triandra,
evanals
E.
hydro
kensoort voor
het
Eleocharitetum soloniensis.
een
in Nederland zeldz
associatie van
open
,
door
de
stroom blootgewoelde plekken
op
zan
kleigrond in
de
uiterwaarden van
de
grote
rivieren.
RoTHMAL
ER (1
noemt
natte,
nu en dan
overstroomde, voedselrijke. modderige oe
Aangeziener aan
dat
Jaatste biotoop in Nederland
niet
bepaaldeenge
is, zal waarschijnlijk watervervuiling
een
reden
van verdwijnen van
soort zijn.
In
de literatuur, te beginnen bij VANEEDEN (1894; 1898)
staat
bij
soort vermeld: 'Dordrecht. Sliedrecht, Kampen'. Blijkens
de
etiketten
het
hieraan
ten
grondslag liggende herbariummateriaal
moet
'Kam
een
verschrijving zijn voor 'Krimpen'. Op
een
NON-streeplijst
1903/1905 van Lako
en
Blijdenstein is
E. triandra
aangestreept voo
M7.53; er is
echter geen
herbariummateriaal aanwezig en vermoed
betreft
het
hier
een
verstreping, daa r
de
genoemde personen
de
vo
van
zulk
een
zeldzame soort anders wei
in de
literatuur
hadden
verm
TH.AHAm
Elatine triandra
was found in 5 hour-squares
between
1838
and
185
has
not been
recorded since then. A reason for
this
disappearance
have been water pollution.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 103/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 104/228
Eplpactls atrorubens (Hoffm.) SChult
voor 1950:
6 uurhokken (UFK 2)
slnds 1950:
2 uurhokken (UFK
1)
Epfpactls
mueUeri
Godi.
voor 1950: 1 uurhok
(UFK
1)
slnds 1950:
2 uurhokk.
en
(UFK 1)
103
Bruinrodewespenon:his 0ROIIDA
0459
8c 21
- F.E. 5 (1979), p.328: Much of Europe,
but
rare In
Mediterranean region.
Epipactis atrorubens (
=
E. atropurpurea Rat.) werd omstreeks 1847
het eerst
in
Nederland verzameld
op de
StPietersberg
ais E.
microp
(zie VAN HoVEN, 184711. p.213).
De bruinrode wespenorchis komt
zeer
zeldzaam voor
in het
Krijtd
in
Zllld-Umburg
op
droge, zonnlge krljthellinggraslanden,
onder
stru
en
aan
bosranden
{VERMEULEN,
1958). Aanvankelijk
werd de
soort voo
laatst
waargenomen in
het concessiegebied
van
de ENO. vanwa
irunlddels
met
de nodige zorg was verplant (GYTENBEEK, 1949)
onverwachte voorkomen
vanE. atrorubensna
bijna 30-jarige afwezi
in Zuld-Umburg, in D'n Observant,
mag
dan ook
ais
opmerkelijk wo
beschouwd Volgens J. Betlem (schrlft.
meded.
1978)
Is de
soort
op
terrein
nlet opzettelijk
ultgezet In
1966
werd E.
atrorubens
bulten
oorspronkelijke areaai. bij Veenendaal. aangetroffen. maar is na e
jaren ook daar weer
verdwenen.
De
grate
achterultgang
van
E. atrorubens in Zuld-Umburg
vermoedelijk dezelfde o orzaken die voor bijna aile orchideeen gelden
in
cultuur brengen
van
woeste gronden. het rooien
van
bossen alsme
plukwoede van
de
toerlsten
CREMERS,
1938).
Op
het Belglsche gedeelt
de
St.Pietersberg
zou de soort nog
steeds aanwezig zijn
(HILGERS,
19
Niet opgenomenzijn
de
vindplaatsenvanv66r 1950: Schiermonn
en BrieUe (ABELEVEN, 1873, p. 239) en Walcheren
(WALIIAVEN,
1878, p
WAI.IIAVEN • LAKo, 1892, p. 130), omdat hier hoogstwaarschljnlijk spr
van foutieve determinaties; Noordwijk (1885),
omdat
deze op
vermoedelijk berustop eenetiketverwlsseling; Ulenpas (HEuKELS, 1902
het Umbrichterbos (KENTGENS, 1911 ). omdat deze opgaven nlet
herbariummateriaal
worden
gedekt
en
verdere gegevens ontbreken
}6.35 is nletvanhet
oude
IVON-kaartje overgen omen.
omdat op
dit ka
reeds 'four stond bijgeschreven.
c.L
Before 1950 Epipactis atrorubens was known
in
6 hour-squares
in
south of Umburg,
in
the
Oialk
District Since 1950
the
species has
found
again In this
region in 1978, after
30
years of absence. An
record
in
1966 is from outside its distribution area.
near
Veenen
E. atrorubens has
shown
a considerable decline
in
its original
probably
caused
by agricultural measures
and the
coUecting by peo
Geelgroene wespenon:his
0ROIIDA
1423 9d 11 - F.E. 5 {1979), p. 327: W. & C. Europe.
Epipactis muelleriwerd
in
1945 voor het eerst
in
Nederlandgevond
Wljlre
(VERMEULEN,
1958).
In
1957 werd exemplaar
van
de
soort aangetroffen
in het
Save
(schrlft. meded
G. Dirkse, 1978).
Deenlgethans
bekende vindplaats
U
Eijs,
waar
de
soort
al
op
zljn minst vanaf 1971 voorkomt
(BoUWHuJS,
1
De groeiplaats is ernstig bedreigd. onder
meer
doorde sterk toegen
recreatiedruk.
Als
mogelijke o orzaken
van het
nogal verbrokkelde Europese ver
dingsbeeld
noemt BouwHuJS
(Lc.) het felt
dat
de soort
nog
'jong' is e
mogelijkheid dat de soort. door overeenkomst met andere taxa i
genus Epipactis, nlet is herkend
Volgens VERMEULEN f1958) zou
E.IJ1u
een
monstruoslteit
van
E. helleborinekunnenzijn. Doordat montruo
ten
steeds
weer
opnleuw,
op
verschlUende plaatsen.
kunnen
ontstaan
daarult
een
verbrokkeld verspreidingsbeeld resulteren. dat een ze
stabiliteit
kan vertonen doordatde
soort obligaat
autogaam is,
zoa
E. muellerihet geval is.
R.W.
J.M. VANDER
Before 1950
Epipactismuelleriwas
found
in
1 hour-square; since 195
species
is
known from 2 hour-squares. In
one
of
them the species is
present but
recreation
is
a constant threat
There is
a possibility
E. muelleriis a monstrosity of E. helleborine. 1bis would also explain
crumbled picture of its distribution
area
In Europe.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 105/228
EquJsetum ramosfsslmumDesf.
voor 1950:
2 uurhokken
(UFK
I)
sinds 1950:
4 uurhokken (UFK 2)
EquJsetum trachyodon
A Br.
voor
1950:
sinds 1950:
0 uurhokken
I uurhok (UFJ< 1)
•
,
104
'
'
Vertakte paardestaart EQmsETA
0467
8c 11
- F.E. 1 (1964), p. 7: C. & S. Europe, extending lo
northwards
to
England. the
Netherlands, Latvia
and C. Russia
Hoewel Equisetum ramosissimum pas betrekkelijk kart geleden
al
voor ons land nieuwe soort werd opgegeven O A N s ~ N
&
WACIITER,
p. 142), was toen al direct gebleken dat de soort in de negentiende
op twee plaatsen al
eerder
was verzameld De oudste vondst
dateer
1834 en
werd
bij Zutphen gedaan.
E. ramosissimumblijkt in zijn verspreidlng
strikt
gebonden aan de
rivieren. De
van
v66r 1950
bekende groeiplaatsen, waaronder
min
vijf in
uurhok
P6.52, zijn
aile verdwenen
.
De vindplaatsen
bij
Tolk
bestonden deels
al
in 1952 en kunnen nog veel
ouder
zijn geweest
Niet
opgenomen
s uurhok P6.54, aangekruist op
het
oude IVON-k
van vOOr 1950, omdat hiervoor geen ondersteunende gegevens ko
worden gevonden in de
vormvan herbariurnmateriaal,
iiteratuuropg
of
zeHs maar een streepiijst.
P.
f u
Equisetum ramosissimum is a
very
rare species
in
the Netherlands, to
restricted to the
eastern
part of the Fluviatile District. The numb
hour-squares
in
which the species has
been observed was
2 before
and 4 since 1950.
Rowe paardestaart EQuiSETA
04707b
1 1 -
F.E.l (1964),p. 7:E. x trachyodonABraun,Fiora(Rege
22:305
(1839) is
intermediate between E. hyemale and
E. variegatum
probable parents.
Equisetum trachyodon
is aileen
gevonden
in
een
kleigat bij
Asper
1957
(WESTHoFF&
V N L E ~ u ~ N . 1957).Van latere datumzijn geen von
meer bekend
Omdat
de
soort
erg op
Equisetum variegatum
en
Equis
hyemale gelijkt
en
dus over
het
hoofd gezien
kan worden, kan
het n
zijn om ter plaatse
opnieuw
een onderzoek in te stellen.
De
meeste auteurs maken melding van de mogelijkheid
dat
E. trac
don de bastaard van de twee
eerder genoemde
soorten is. inder
komen
de beide oudersoorten in de directe omgeving van de groeip
bij
Asperen
voor.
Volgens o ~ R D O R F E R (1949) s E. trachyodon endemisch nhet noorde
Boven-Rijndal;
volgens
ClAPHAM
cs.
(1962, p. 8) is de verspreldlng ru
en omvat ook Schotland, Jsland, Noorwegen en Noord-Amerika
Een
oude
opgave
van
de soort
voor
Beverwijk
(VAN OoSTSTRooM,
19
p. 31) biijkt te
berusten
op een vondst
van
E. hyemale
L
var. schlei
Milde en is dus
niet
op het kaartje opgenomen (zie VAN
OoSTsTRO
~ I C H G ~ L T , 1958b).
P. f u u
Equisetum trachyodon has
been
found once in a clay-pit
near
Asper
1957. Mostauthors refer
to he
possibility
that
he species s thegeneti
stable hybrid betweenE. hyemaleand E. variegatum; these
two
speci
indeed occur in the near vicinity of the locality of E. trachydon in
Netherlands.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 106/228
Hragrostls multicaulls
Steud
voor 1950: 0 uurhokken
slnds 1950: 10
uurhokken
{UFX 2)
Hragrostls
poaeoldes P
B.
voor 1950:
slnds 1950:
2 uurhokken
(UFX
I)
8 uurhokken
(UFX
2)
105
StraaWefdegras GK.\M
1762 1d 02 -
1\E-
5 (1979): niet
venneld
Eragrostis multicaulls is hier te Iande voor het
eerst gevonden
b
Schiehaven in
Rotterdam
in 1958.
Deze soort is een typisch voorbeeld van een
aan
het verstede
landschap gebonden neofietOorspronkelijk uit Oost-Azie afkomstig
thans over een groot deel van de aarde verspreid (VAN OoSTSTR
RErCHGELT,
1966b , p. 55). In ons land breidt de soort zich, voor
tredplaatsen, snel uit: aanvankelijk
was
zij aileen uit Rotterdam be
sinds 1972 werd
zij ook
op
andere plaatsen in Zuid-Holiand gevo
terwijl zij zich
in
de laatste jaren
ook
buiten
deze
provinde
heeftgew
getuige vondsten in 1975 bij Oostkapelle
en
's-Hertogenbosch.
Opgaven van Emulticaulis voor Voorschoten (MENNEMA &
OoSTSTitOOM, 1977a, p. 142)
en
'Z. van Moerdijkbrug' {MENNEMA &
OoSTSTitooM,
1977b, p. 227) berusten
op
vergissingen: de eerste
betrekking
op
's-Hertogenbosch
(mond
meded H.C. Greven),
de tw
ligt
gezien de
toevoeging 'bij hotel
Altair'
ten
noorden
van
de
Moe
brug. Materiaalvan Hengelo, OV. (MENNEMA&VANOoSTSTitooM, 1979, p
blijkt
te
behoren tot E.
poaeoides.
EJ.W
Eragrostis multicaulis
is a neophytic
spedes
spreading rapidly in
Netherlands.
It was
first recorded in Rotterdam in 1958, and
occurs
in
10 hour-squares.
Klein Uefdegras GRAM
1685
1d 02- F.E. 5 (1979), p. 257: S., S.E. & S.C. Europe; natura
elsewhere in
C.
Europe (E minorHost).
De oudste vondst van Eragrostis poaeoides in Nederlanddateert van
en werd gedaante Deventer, bij
het
Pothoofd. De
soort
isdaaralthans
1950 regelmatlg teru ggevonden. Kort
na
de eeuwwisseling versch e
ook
te
Rotterdam, .waar
ze ook
nu
ilog
vrij
talrijk aanwezig
Is
(m
meded. P. Florusse).
Vondsten en opgaven vanE poaeoides zijn voor een aantal plaats
meerdere
jaren
achtereen bekend,
zodat
inburgering aldaar w
schijnlijk is. Dat geldt ook voor vindplaatsen waarvan bekend is d
soort
er massaal groeide. Deze zijn
dan
ook op
het
kaartje opgenom
De meer of minder
op
zichzeH staande vondsten kondendaarvoo
in aanmerking komen,
hoewel
er in enkele gevallen nog wei inburg
gen onderkunnenschuilen. Het betreftde volgende vindplaatsen
van
1950: Groningen, blj graansilo (1933, GRO), Leeuwen, bij molen
e
meeHabrie k (1925), Doesburg, afval terrein (1927), Wljchen (1937), R
burg (1900), Dordrecht, stationsemplacement (1915), St.Hubert (HEu
1926), Erp (1936 en 1937), Helmond, woladvent ief (1938)
en
tenslo
bekende adventlefterreinen in de uurhokken L4.63, M4.45, P3.47, P
P6.52, Q5.43, Q5.65, R4.17, R4.18, R4.27
en
T6.42. Niet opgeno
vindplaatsen van 1950
en later
zijn: Bennekom, adventief
met
kippen
(1961), Doetlnchem, st atio n (1972,NIJM), Terborg, berm bij emplace
(1968), Nijmegen (1975,
NIJM),
Hoedekenskerke, stor tterrein (195
tenslotte de
bekende
adventlefterreinen
in de
uurhokken 25.13, 2
39.27 en 50.17.
P.
HE
Eragrostis poaeoides is a fairly frequent adventive
in
the Netherland
someplaces tseems to
have
naturalized
or
at least firmly establ ished
Only those localities have
been
included in
the
map, where
the
specie
found
repeatedlyduringa longerperiod, or where it was present in
amounts. Before 1950
E. poaeoideswas recorded
as a naturalized
sp
in
2 hour-squares, since 1950
in
8 hour-squares.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 107/228
Erica
cinerea
L
'
voor 1950: 7
uw'hokken
(UFK 2)
slnds
1950: 6 uw'hokken (UFK 2)
Erica
scoparla
L
voor 1950: 0 uw'hokken
slnds 1950: 4 uw'hokken (UFK 2)
106
Rode dopheide
ERIC
04727e21- F.E.3(1972),p. 6:W.Europe,northwardsto63° N.lnNo
and eastwards
to
N.Italy.
Erica
cinerea is voor
het eerst met
zekerheid
In
ons land gevonde
Oirschot
In
1853. De
oudere
opgaven
van
CoMMEUN (1683, p.
32,
als
Humilis
cortice
Cinericeo}
voor De Bllt en Naarden
zljn evenals
an
opgaven van Erica-soorten blj Commelln onbetrouwbaar. OUde von
bij Maastricht zijn op Belgisch grondgebied
gedaan
(VAN
OoSTSTRo
REIOIGELT, 1961b).
De vlndplaatsen
van E.
cinerea
In Midden-limburg vonnen met d
Belgisch limburg en aangrenzend Duitsland
n der
ldelne deelar
aan de oostgrens van het areaal
van
deze Zuldatlantische soort (Saru
1960, p. 21 0;
Ww.EMS,
1967).
De
soort s n
dit
gebied
sterk
achterultge
door
ontglnnlng en heeft In strenge winters
te
lijden van bevriezin
WEVER, 1932c; DE
SMIDT,
1966, p. 153). Volgens DE SMIDT
(Lc.) zou
zij bij
en Mook zijn verdwenen; op Iaatsgenoemde vlndplaats
werd de
dopheide
In
1968 evenwel teruggevonden
(Herb.
H.P.G.
Helsper).
In het Waddengebied
heeft
HEuKELS E.
cinerea
reeds
In 1913 van T
venneld, doch de soort
werd
pas In 1973
hier
teruggevonden
Terschelllng werd zij In 1960 ontdelct. 01 deze Iaatste groelplaat
natuurlijke
verspreidlng
of op aanvoer door mllltairen
terugga
onzeker (VAN LEEUWEN & WESrHoFF, 1961); in elk geval slulten
de
plaatsen op Texel en Terschelllng goed aan bij het areaal
van E. cin
Niet opgenomen zijn
de
volgende
opgaven: Dedemsvaart
(1906, M
wei verwllderd; Harderwijk (MoLKENBOER, 1850, p. 70), ontleend aan
dubieuze opgave van Commelln;
Zevenaar
(1920,
WAG),
wei verwil
IVON-<JpgavenvoorQ6.41 en T6.61,welke
nietIn
een streeplijst zljn
t
te
vlnden;
Harskamp
(1966),
als
'legeradventief (FLORISTI NCLUB GEL
VALLEI, 1967); Renesse (1950), hier wei verwilderd; HoltmOhle bij Te
en
De Hamert
bij WeUerlooL waar E.
cinerea
Is ultgeplant(schrift me
Consulent Bosbouw & Natuurbehoud limburg, 1967).
E.J. W
Erica cinerea
has
been recorded
In
7 hour-squares
before
1950 an
6 hour-squares since 1950.
In
the
Netherlands,
this
species occurs
o
eastern fringe of ts atlantic area. Here it s threatened by
reclamation
suffers
from severe
winters. In the Wadden
area,
E. cinerea
has
recorded
on
the
isles Texel and Terschelllng. On the latter, It might
been
introduced
in the
Second
World
War,like E. scoparla;on the for
however,
it
was recorded as early as 1913.
Bezemdopheide ERIC
1431 7e 02 - F.E. 3 (1972), p. 8: S.W. Europe, extending eastwards
to
Italy and
northwards
to N.C. France.
Erica scoparia is hier te Iande voor het
eerst
gevonden in 195
Oosterend
op
Terschelllng. Vervolgens werd zlj
ontdekt op
Texel in
en op
Weiand
In
1970.
De
Nederlandse vlndplaatsen
liggen
honderden
kilometers noorde
dan de noordgrens van het oorspronkelijke areaal der soort (z
verspreidlngskaart
van
SrnuBERT, 1960, p. 212). Op
grond
hiervan w
E.
scoparia
veelal als
adventief beschouwd
(volgens
VAN OoSTSTRo
REirnGELT,
1956a, p. 108,
en WESrHoFF c . s ~
1970, p. 77
vennoed
'oorlogsadventief), mede omdat ook Erica
dHaris en
E.
cinere
Oosterend op Terschelllng zijn aangetroffen. Thans
kan
E. scoparia
t
ingeburgerde soorten worden gerekend:
op
de eerst ontdekte vlndp
heeft zij
standgehouden
en zich
in
de omgevlng daarvan verspreld
voorkomen op Texel en Vlieland berust hoogstwaarschijnlijkop
spon
ultbreidlng. Op Vlieland is
de
soort
inmiddels
door
ultgravlng
verdw
(DE Roos, 1979).
E.J. W
Erica scopariawas
first
recorded in the
Netherlands in
1952
on
the
i
TerscheUing. Probably this species has
been
introduced
unintention
during
the Second World
War;
it has established ltseU there and has
been recorded from
the
isles
of
Texel and Vlieland;
on
the
latter
isla
has vanished,
however,
being dug out bya collector. E. scoparia has
found In 4 hour-squares.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 108/228
Eriophorum gradle Roth
voor 1950:
41
uurhokken
(UFK
4)
sinds 1950: 10 uurhokken (UFK 2)
Eriophorum latifolium Hoppe
voor 1950:
47
uurhokken
(UFK
4)
sinds 1950: 8 uurhokken
(UFK
2)
107
Slank WOllegras CYPER
0477 7b41 - F.E. 5 (1979), p. 281: Europe southwards to the Pyrene
Italy and S. Bulgaria
Eriophorum
gracilewerd voor het eerst voor Nederland venneld do
HALL
(1825)
van
vindplaatsen tussen Amsterdam en Amstelveen, bij
en
bij Joure.
E. gracile,
die sinds 1950 in nog slechts 10 uurhokken is aangetrof
een
soort van mesotrofe trilvenen. Zij is op het pleistoceen waarsch
geheel verdwenen door ontginning
en
ontwatering. Thans zi
groeiplaatsen
van
deze soort beperkt tot natuurreservaten. Zij word
gevonden in Noordwest-Overljssel en in het Hoi blj Kortenhoef;
op
laatst e vindplaats word t het voorkomen bedreigd door verminderin
de kwel en het dichtgroeien
van
de groeiplaatsen
(WESTHOFF
c.s.,
p. 144). Buiten de natuurreservaten
kan
E.
gradle
zich hier te Iand
handhaven.
F. A
Before 1950
Eriophorum
gracilewas recorded in 41 hour-squares, fo
first time
n1825. Since 1950 t isknownfrom 1 0 hour-squares. The de
has been
caused by reclamation
and
draining. Now
E.
gracile
occur
number of naturereserves in the northwestern part of the provin
Overljssel and in 'het Hoi' near Kortenhoef.
reed wollegras CYPER
0478 7b 42 -
F.E.
5 (1979), p. 281: Most of Europe,but local
in
the s
and mainly on mountains.
Eriophorum Jatifolium
is voor heteerst in Nederland gevonden in 18
Paterswolde en bij Eelderwolde.
E.
latifolium.
die sinds 1950
uit
nog slechts 8 uurhokken bekend s,
soort van moerasslge blauwgraslanden
op
stlkstof·
en
fosfaatarme,
overigens mlneraairljke bodem. De achteruitgang van deze soo
volgens Westhoff toe te schrljven aan ontglnnlng, ruilverkavelln
Ontwatering (zie REICHGELT, 1956, p. 9; WESTHOFF& DEN
HELD,
1969, p.
Thans is de soort vrljwel aileen
te
vinden in natuurreservaten.
Niet
op
het kaartje zijn opgenomen de opgaven 1n de laagte va
vestlngwal Koepoort
Enkhuizen'
(VUYCK, 1916), Boddenbroek (L
1957), Terschelilng
(I<ETNnc.s..
1972, p. 180), aismede een opgave u
IVON-archief voor N3.63.inal deze gevallen gaat het zeer waarschi
om
verwissellng met E.
angusti/olium
F. A
Before 1950
Eriophorum atifolium
has been recorded in 47 hour-squ
for the first time
in
1826 near Paterswolde and near Eelderwolde. S
1950 this species is known from 8 hour-squares.
where
it occurs on
nature reserves. The decline of E.
latifolium
has been caused by
clamation, reallotment and draining.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 109/228
Euphorbia amygdaloldes
l.
voor 1950:
sinds 1950:
2 uurhokken (UFK 1)
2 uurhokken (UFK 1)
EuphorbiaplatyphyUos l .
'
voor 1950:
12 uurhokken
(UFK 3)
slnds 1950:
6 uurhokken (UFK 2)
·
-
108
'
-
'
AmandeJwoHsmelk EUPHORBIA
0491
9d 11
- F.E. 2 (1968), p. 226: C.,
S.
& N.W. Europe, exten
eastwards to C. Ukraine.
Euphorbia amygdaloides werd voor bet eerst voor Nederland ven
door
FRANQUINET
(1838,
nr.
971) als
Euphorbia sylvatica.Als
vindplaats
hij op: 'Bois de Fauquemon f (Bos van Valkenburg). Er bestaa teen ou
opgave voor
de
St.Pietersberg van
BoKY DE SAINT-VINCENT
(1821, p.
eveneens als E.
sylvatica,
maar
de
mogelijkheid bestaat dat de vond
Belgisch grondgebied ge daan is ('dans les bois au-<lessus de Caster')
Op geen van beide vindplaatsen
Is
de soort later weer gevonden
aanduidi ng 'Valkenberg' bij VUYCK (1904) en KOPS·VUYCK (1906,
pl
1
heeft betrekking op de enlge thans
nog
bekende groe lplaats bij StG
truid,
in
1903 ontdekt tijdens een IVON-excursie.
De soort heeft
een
overwegend Middeneuropees areaal
en
de vers
ding
hangt
nauw samen met bet voorkomen van kalkhoudende ges
ten. De vindplaatsen in Zuid-Umburg lig gen aan de noordwestelijke
van bet
areaal. De groeiplaats bij StGeertru id is relatief veilig geleg
een
natuurreservaat en is
tot
op heden (1979)
nog
aanwezig.
Niet op het kaartje is opgenomen een vindplaats
in de
uiterwaarde
Wageningen (1921;
WAG).
omdat
het
een eenmalige vondst Is met
afwijkende standplaats.
R.W.J.M. VAN
DEI .
Before 1950 Euphorbia amygdaloides was recorded in 2 hour-squ
since 1950 the species
Is
known from 2 hour-squares
which both
con
the only locality known
at present
The species
Is
comparatively safe th
growing
in
a
nature
reserve.
Brede woHsmelk
EUPHORBIA
0499 1b 32 - F.E. 2 (1968), p. 220:
S., W. & C.
Europe.
Euphorbia
platyphylloswerdt
voorheteerst voor Nederland venneld
DE GEEI . (1814) voor )ut phaas en Millingen. Voor
de
laatste vindp
venneldt deze auteur E. velTUCOsa, doch het corresponderende
barlummateriaal behoort
tot
E. platyphyllos.
Op vele der vindplaatsen
Is
E.
platyphyllosslechts
incidenteel aange
fen; het meest frequent werd zij gevonden
in de
omgeving van Zw
drecht, vanwaar evenwel geen recente vondsten bekend zljn.
O
meeste
op
het kaartje opgenomen plaatsen groeide de soort als ak
onkruid op kleigrond.
V06r 1950 is E. platyphyllos adventief gevonden te Amhem (1905;
SoEST,
1925, p. 109), Wonn ervee r (IVON-hok 1.6.63), Dordrecht (1914
Weert (1921). Deze vindplaatsen zijn nlet op het kaartje opgenom
evenmin als opgaven voor de Ooljse Waard en Beunlngen (op
barlwnetiket tezamen met enkele andere vindplaatsen
in
het Nljme
venneld, betreffen waarschijnlijkE.
serrulata)
en voor Olst
[VAN HAu.,
1
p. 805; door VuvCK, 1904,
onder E.
stricta (= E. serrulata) venn
herbariumm ateriaal van Olst isIn hetRijksherbariwn te Leiden noch
o
E. platyphyllos, noch onderde
vaak
metdeze soort verwisseldeE. serru
te
vindenJ. Van de vondsten sinds 1950 is nlet opgenomen di
Rotterdam (1966), omdat de soort bi er adventief voorkwam.
E.J. W
Euphorbia platyphyllos, a weed from arable land on clay soils. has b
recorded before 1950
In
12 hour-squares, since 1950
In
6 hour-square
most localities the records are lnddental, but
In the
surrounding
Zwijndrecht
the
species has been found more frequently, although
are no recent records from
this
region.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 110/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 111/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 112/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 113/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 114/228
Pllago
pyramidata L
voor 1950:
sinds 1950:
7 uurhokken
(UFK
2)
0 uurhokken
Pllago vulgaris
Lamie.
voor 1950: 63 uurhokken (UFK 4)
sinds 1950: 9 uurhok ken
(UFK
2)
113
Spatelvlltkruid
CoMPO
0525
6b
20 -
F.E.
4 (1976), p. 122:
S.
&
W.
Europe, northwards
England
Filago pyramidata
is voor
het
eerst in Nederland gevonden in 1839 t
WarnelenDreumneL
Evenals blj
F. lutescens is er
door verwissellng
en
sarnenvoeging
beide soorten een aantal opgaven, waarvan
door het
ontbreken
herbariumnrnateriaal
niet meer kan
worden
nagegaan
welke va
soorten er
op
die plaatsen
is
aangetroffen. Deze opgaven zijn
op
kaartje
met een
variantteken opgenomen.
F. pyramidata
werd
vooral rond Arnhem
en
Nijmegen gevonden,
het
laatst
in 1927inhet
Oeffeltsche Veen bij Gennep.
Er
zijn
geen
gege
bekend
omtrent
een
reden van
verdwijnen uit
onze
flora.
Niet
op het
kaartje is opgenom en
een
adventieve vondst
te
Amste
op het
terrein van
de
Kon. Ned. Cocainefabriek (1965).
F.
A
Before 1950 Filago pyramid ata has
been
recorded in 7 hour-square
the
first time
in
1839
between
Warne
and
Dreumnel
and
for
the
last
in 1927 in the Oeffeltsche Veen
near
Gennep. There is
no
known re
for Its disappearance. For
the
same reason as
is
given under F.lutesce
is unknown,
whether
in
several hour-squares this species
or
F.
pyram
has been
found. These hour-squares
are
indicated
on the map
by a va
symbol.
Duits
viJtkruid
CoMPO
0523
6b 31
-
F.E.
4 (1976), p. 121:
S.,
W.
& C.
Europe, exten
northeastwards
to S.
Sweden
and
White
Russia.
Filago vulgaris (
=
F. gennanica
L) werd
voor
het
eerst voor Nede
vermeld door
VoRSTius
(1633) uit de omgevlng van Leiden. Het o
herbariumexemplaar
is
afkornstig
van
de
Wageningse berg, alda
1833 verzarneld.
Slnds 1950
is deze
soort
in
slechts
10
uurhokken aangetroffen;
1975 was zij aileen
maar
bekend vanSchoorl
(ADEMA,
1976). De laatste
echter
is
F.
vulgaris
weer op
verschillende, deels nieuwe vlndpla
waargenomen: SchoorL Amstelveen, Amerongse
berg
en Goudplaat
Veerse Meer. Desondanks
is het
duidelijk,
dat
deze soort ste
achteruitgegaan;
een reden
hiervoor
is
echter
niet bekend.
Door
de
oppervlakkige gelljkenis van
F. vulgaris met
verschil
andere
Filagcrsoorten en met Gnaphalium luteo-album
zijn
er
nogal
fouten blj
de
determinaties gemaakt. Dergelljke vondsten zijn uite
niet
op het
kaartje opgenomen: Werkendarn (1836), Gennep
Groesbeek (z.
j.),
deze exemplaren
behoren
aile tot F. Iutescens; 's-Gra
hage (z.j.),
deze
plant behoort tot
F. pyramidata; Diepenveen (1
Edesche
Bos
(1850), deze exemplaren
behoren
tot F. minima;
Ooi
Waard bij Nijmegen (1861), deze
plant
behoort
tot Gnaphalium l
album;eveneens
daartoe moet een plant
van Rosmalen, vermeld doo
HoVEN (1847b), worden
gerekend
F. A
Before 1950 Filago vulgaris was recorded
in
63 hou r-squares, for
the
time from
the
surroundings of Leiden
in
1633. Since 1950
this
specie
been
found in only
10
hour-squares. The reason for its decline is unkno
Due to ts likeness to severalFilago-specles
and
o Gnaphalium uteo-a
many
misidentifications have
been
made.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 115/228
Flllpendula vulgaris Moench
'
voor 1950: 4
uurhokken
(UFK 2)
slnds 1950: 2 uurhokken (UFK I)
Galanthus elwesU Hook. f.
-
-
voor
1950
: 2 uurhokken (UFK 1)
slnds
1950
:
2 uurhokken
(UFK
1)
114
'·
'·
Knolspjrea Ros
0527 8c
1 0 -
F.E.2 (1968), p. 6: Most of Europe, northwards to
c.
64°
Norway.
Filipendula vulgaris (
=
F. hexapetala Gilib.)
werd voor het
eerst
Nederland
venneld door
DEGoRTER (1767,
ais
Spiraea ilipendula)voo
uiterwaard langs de Lek tussen Wijk bij Duurstede en Schalkwijk.
Slnds 1950 is de knolspirea
nog
maar op
twee
plaatsenaangetroffe
Gennep
In 1951 en
1957
en bij
Doetlnchem
In
1969
(schrift. meded
Troelstra). Van de vlndplaatsen bij Gennep
wordt
doorWESTIIOFF c.s. (
p. 100) aangenomen,
dat
die lnrniddels zijn verdwenen. Daar ARNo
VANDERMEIJDEN (1976) de
soort
In
ons land
als uitgestorven beschou
mag
worden
aangenomen,
dat
zij de venneldlng van de vondst van
waarschijnlijk niet hebben opgemerkt.
Een opgave voorMaastricht
{DEWEVER,
1928c) berust
op
eenvenne
van
een vondst door
LEJEUNE & CouRTOIS (1831), die wellicht op Be
gebied betrekklng kan hebben. Voorzichtigheidshalve is deze vonds
opgenomen.
Voorts zijn
niet
opgenomen,
omdat het
verwilderde
e
plaren betreft,vondsten van v60r 1950: Maarsbergen (VAN HALL, 182
Spiraea /ilipendula),
Haarlem
(z.j.)
en
Roennond
(1899) en slnds 1
Enschede (VAN 0oSTSTROOM& MENNEMA, 1968, p. 36)
en
Beverwijk,
sloo
(1966). De
vondst te
Ennelo, op een heldeveld, vlak blj een
pad In
19
1979 (schrift. meded. J. Tooren) is eveneens
niet
opgenomen, omd
soort misschien
met
leem, waarmee het padwas opgehoogd, is meeg
men. NON-<>pgaven voor P7.27 en P7.36 zijn
volgens
G. Sisslngh (sc
m e d e d ~ 1979) onjuist.
Filipendula vulgaris was recorded In 4
hour-squares
before 1950;
1950
it
has
been
found in 2 hour-squares,
of which
one locality
may
disappeared no w.
Groot soeeuwklokje AMARYLLID
1624
9c
11 - F.E. 5 (1979), p. 78: S.E. Europe, from C. Yugoslavia and
Ukraine southwards
to
E. Greece.
Galanthus elwesll, afkomstig
uit
Klein-Azie, is
voor
het eerst in Euro
casu
Engeland, ngevoerd n
1874 BooM
, 1975). De
soortwordt
als sier
gekweekt en is enkele malen In ons land verwllderd
gevonden;
in 19
zlj
voor
het
eerstverzameld
op
het
landgoed
Zuidwijk bij
Wassenaar,
zlj in 1958 nog aanwezig was (VAN 0oSTSTROOM&
REICHGELT,
1960a, p.
De enige
andere en
vergelijkbare vlndplaats in Nederland is ka
Broekhuizen bij
l.eersum
0ANSEN & VANDER PLOEG, 1977, p. 28),
wa
sneeuwklokje al minstens vanaf 1948
voorkomt (schrift.meded.
Chr.G
Leeuwen, 1978).
De soort
kan
op
grond
van
deze
twee
groeiplaatsen tot de stinsepla
worden
gerekend (zle ook LoNDO &LEvs, 1979, p. 254). Maarhet voorko
op slechts twee plaatsen. vanwaar hij zlch
niet
verder heeft verspreld
comblnatle met de relatlef korte lntroductletljd In
Nederland
- hoog
een eeuw, mogelijkveel korter- een reden om te betwijfelen of G.el
in de Standaardlijst
van
de
Nederlandse
Flora
moet
worden gehandh
Nlet opgenomen is een opgave van Voorlinden bij Wassenaar, wa
soort gekweekt voorkomt (schrift. meded. S.J. van Ooststroom, z.j
Biggekerke, n
bosje
aande
voet
van de
duinen
{MENNEMA& VAN OoSTsT
1979, p. 211),
omdat
hier
zeer
waarschijnlijk slechts van verwild
sprake is, wat ook geldt voor aile verdere vondsten in
Neder
Heerenveen (1969), Schoorl (1973, NON-hok 19.12), Heemskerk
OomooM &MENNEMA, 1969, p. 176) en Rockanje (1972).
A.J.
QuEN
E-
BoTERENB
Galanthuselwesiibelongs in the Netherlands to the group of stins pl
There are just two country-estates
where
the species is found both b
and
since 1950. Considering
that
hardly
more
than a centwy has pa
since the introduction of G. elwesii into Europe, it is doubtful wheth
belongs
to
the wild Dutch flora
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 116/228
Galeopsls ladanum L subsp.
angustifolla (Ehrh. ex HoHm.) Gaud.
voor 1950: 43 uurhokken
(UFK 4)
slnds 1950:
8 uurhokk.en
(UFK 2)
B
dv.: M4.45,M6.32,N3.37/65,N5.38/63.N6.23,
P4.12.P6.11,Q4.
11 ,Q6.12,R2.34,R3.44,
R4
.45.R523/45,R6.42.S5.38 - 30.37
Galeopsls ladanum L
subsp.ladanum
-
oor 1950:
8 uurhokken (UFK
2)
slnds 1950: 0 uurhokken
adv.:
L4.63,N3
.44,N6.16/65,N7.14/52,P3.4
7,
P4
.66.P6.16/51 /62,Q6.41,S5.38,T6.42
'
-
'
115
SmaJbladige
raai LAB
05391b 4 2 -
F.E. 3 (1972), p. 146:
W.,
C. &S. Europe, eastwards t o Po
and Bulgaria
(Galeopsis angustUolia
Ehrh. ex
Hoffm.).
Galeopsis Jadanum
subsp.
angustUolia
werd voor
het
eerst. als zeHst
taxon var.
angustUolia,
voor Nederland vermeld door
VAN
DEN
(1850a) van vlndplaatsen bij Maastricht, Nijmegen
en
Werkendam.
er v66r 1850 in
de
Nederlandse literatuur geen onderscheid werd gem
tussen
de
vormen van G. Jadanum en van de vondsten veelal
materiaal bewaard is gebleven. is het
nu
niet meer te achterhalen w
van deze vormen door oudere auteurs zijn gezien.
Sinds 1950
Is
deze ondersoort In nog m aar 8 uurhokken aangetro
G.
Jadanum subsp. angustUolia is een akkeronkruld en de achteruit
ervan wordt waarschijnlijk veroorzaakt door betere methoden
zaadschoning en onkruldbestrijdlng, zoals dat bij meerdere akkeron
den is geconstateerd
Adventief wordt deze ondersoort vooral gevonden op station
spoorwegterreinen,
de
hoknummers linksonder
het
kaartje he
betrekking op dergelijke vondsten. Sinds 1950 is
de
subsp. angust
bovendien adventlef aangetroffen bij Stroe
(schrift.
meded.
J.
Frenc
1964) en aan
de
spoordijk
te
Sterksel (1956, AMD);
een
vondst
Oldeberkoop (z.j.) moet eveneens als adventlef worden beschouw
deze vondsten zijn niet op het kaartje opgenomen.
F.
A
Before 1950 Galeopsis Jadanum subsp. angustUolia was recorde
43 hour-squares, for
the
first time, as a separate taxon. In 1850. Since
the
subspecies has
been
recorded
in
8 hour-squares.
As
is true for
fieldweeds the decline of G. Jadanumsubsp. angustUoliahas been ca
by better methods of seed<leaning and weed-killing.
Breedbladige raaf
LAB
1692
1b 11
- F.E. 3 (1972), p. 146: Most of Europe except
the
island
the
extreme south [Galeopsis ladanum
L)
Galeopsis Jadanum subsp. Jadanum werd voor
het
eerst, als zeHsta
taxon var.JatUolia.voorNederland vermeld door VAN DENBoscH (1850a
Vianen. Evenals bij
de
subsp. angustUolia
kan
van
de
literatuuropg
van
v66r 1850 niet meer worden nagegaan
tot
welke van
de
vorme
G. Jadanum
het door oudere auteurs geziene materiaal behoort.
Deze ondersoort is voor bet laatst in 1928 in een akker o
Gulpenerberg gevonden. Het verdwijnen ervan uitde Nederlandse flo
evenals
bij
zo vele akkeronkrulden, waarschijnlijk toe
te
schrijven aa
betere methoden van zaadschoning en onkruldbestrijdlng.
Adventief werd G.ladanum subsp. Jadanumvooralgevonden op sta
en
spoorwegterreinen, bij molens
en
graanoverslagbedrijven
e
stortplaatsen
van
graanafval. De hoknummers behorende bij vond
die op dergelijke terreinen zijn gedaan, zijn
te
vlnden links onde
kaartje. Daarnaast is de ondersoort nog gevonden tussen Variken Vi
(1839),
op
St.Philipsland, in de buurt van woningen aan de Noord
(1890), Velzen (1900), Amersfoort, in
een
ruigte (1921, U), Diemen,
a
Zuiderzee (1935); ook deze vondsten moeten als adventief wo
beschouwd. AI deze vlndplaatsen zijn niet
op het
kaartje opgenome
F.AD
Before 1950
Galeopsis ladanum
subsp.
ladanum
was recorded
in
8 h
squares. for the first time, as a separate taxon, n 1850 and for
the
last
in 1928 from a field on
the
Gulpenerberg nearGulpen. The disappear
of this subspecies has bee n caused. asis tru e for most fieldweeds, by b
methods of seed cleaning and weedkilling.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 117/228
Galeopsls pubescens Bess.
•
-
voor 1950
:
8
uurhokken (UFJ<
2)
sind.s 1950:
4
uurhokken (UFX
2)
GaUurn boreale L
voor 1950: 1
uurhok
(UFJ<
1)
sinds 1950: 2
uurhokken (UFK 1)
..
'
,
..
.
./
-
'
116
I
I
Zachte
hennepnetel
LAB
1403 Sa 2 2 - F.E. 3 (1972), p. 146: C. Europe, extending to S.C. Franc
Italy, Albania
and c.
Ukraine.
Galeopsis pubescens
werd voor
het eerst in Nederland gevonden in
1
te Emmen
en
Valthe. Een eerdere verrnelding door WALRAVEN (1856)
een meekrapveld bij Axel heeft betrekking
op
een adventief
voorko
aldaar.
Deze Midden-
en
Oosteuropese soort is in ons
land ingeburger
mogelljk inheems in
het
Drentse district (DIJKSTRA, 1941 .
Een
reden voor de achteruitgang van deze
soort is
niet bekend
.
Een
exemplaar van
Deventer,Pothoofd (ABELEVEN, 1895, p. 558) blijk
G. Jadanum subsp. Jadanum te behoren en is niet op het kaa
opgenomen evenalsde vindplaatsen: Axel, in
een
meekrapveld (WALR
1856), Eemnes (VAN
EEDEN,
1894), Leiden, Groenhoven (1898),
W
(IVON-archief, 1907), Hilversu rn (HEUKELS, 1911), M iddelburg, meelfab
(HEuKELS,
1919)
en
Bakkum
(VAN
STEENIS, 1924).
Het betreft hier wei st
adventieve
vondsten van
G.
pubescens.
F. AD
Before 1950
Galeopsis pubescens was recorded in
8 hour-squares, fo
first time by WALRAVEN (1856) as adventlve, for the second time in 1
Since
1950 it has been
found
in
4 hour-squares. This species
is
natural
in the
Netherlands,
and in the northeastern part may
be native (DIJK
1941
.
The
reason
for its decline is unknown.
Noords walstro RusiA
0547
7e
10 - F.E. 4 (1976), p. 19: Most of Europe, but rare in
Mediterranean region.
Galium boreale
is voor het
eerst in Nederland
gevonden
in 1841
o
heide tussen Waterrneerwijk en Malden.
Tot
1950 s de soort aileen bekend van
dit uurhok,
alwaar
zij omstr
1930
voor
het
laatst
is
waargenomen
(HeuKELS,
1931).
Met betrekkin
deze
vindplaats
geeft
Joh. Jansen (schrift.
meded.
, 1927)
twee
moge
oorzakenvoor het
spoedige
verdwijnenvan de
soort
aldaar: het
zuiv
van
het
hakhout
en
het
onderzoek
van
de
vindplaats naar Rome
oudheden.
Enige
decennia
jaar later
s
G.
borealeweer
in
twee uurhok
aangetroffen:
in 1960
bij Boerskotten,
aan de
spoorlijn naar Bentheim
een
heideveldje - hij is
daar
in 1976
niet meer teruggevonden
-
en n
in de Zuidhollandse Biesbosch (MENNEMA, 1977a; VANDER MeqoeN, 197
een
vochtig weiland. WESTHOFF c.s
.
(1970, p. 95)
noemt
de
soort
nog i
lljst van
soorten
,
waarvan met
zekerheld
kan worden
aangenomen,
d
na 1900 uit ons land zijn verdwenen.
Opmerkelljk is, dat bij Malden tussen 1841
en
1877
exemplaren
behaarde vruchten
zijn
gevonden en tussen
1917
en
1920
exempl
met kale vruchten.
Een
opgave
van Oisterwijk
(DEsToMBE,
1911}.
waarvan geen herbari
materiaal is bewaard, is voorzichtigheidshalve niet
op
het kaartje
genomen.
Evenmin is opgenomen
een
adventieve vondst uit
de duine
castricum (1965).
F. AD
Galium borealewas
found for
the
first
time in he
Netherlands
n
1841
Malden. Before
1950
this locality was
the
only
one where the
species
recorded; it
was found for
the
last time in 1930. Since 1950
it
has
b
found in
2 hour-squares:
in 1960 near
Oldenzaal,
where
G. boreale c
not be rediscovered in 1976, and in 1976 in the Zuidhollandse Biesb
near Dordrecht.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 118/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 119/228
Gallum
tr lcoomutum Dandy
voor
1950
:
44 uurhokken (UFJ<
4)
slnds 1
95 0
: 3
uurhokken (UFK
1)
ook voor 1950:
Goesche
polder;
Tholen
adv.: L4.63.M434/45/46,N6.16,P337/45/4 7/48,
P4.66.1'6.52/
62,Q528/
43/66.Q6.41.R233
Genlsta germanlcaI.
voor 1950
:
12 uurhokk
en
(UFK
3)
slnds
1950: 1 uurhok
(UFK
1)
'
118
DriehoomJg
RU
B
05551b42- F.E.4(1976),p. 5 : S ~ W.&CEurope,andS.W.partofUSS
casual
in
the north and east
Galium
tricomutum
werd voor het eerst voor
Nederland
venneld do
GoRTER (1781 b, a1s
Galium Aparine
Aparine
semine
coriandri
sacch
a1s 'Gemeen te
Overmaas
In 't Koom', waarmee het elland IJselmon
zljn
bedoeld
(zle ook Vuvo:, 1902a). De soort bUjkt
vroeger
met
na
het
zuidwesten van ons land
vrij algemeen als akkeronkruid te
voorgekomen.
Daarvan is
tegenwoordig geen sprake meer.
Afgezlen
van
een a
adventleve
voorkomens kunnen na 1950
nog slechts
de
dljk b
Berenplaat
ten
zuiden
van
Rhoon
en wee uurhokken
op Zuid-Bevela
vlndplaatsen
worden opgegeven.
Een dergeUjke
sterke achteruitga
kenmerkendvooreen
groot aantal
akkeronkrulden
en
houdt
ongetw
verband met de sterk verbeterde schonlng van zaaigoed en de
lnten
onkruidbestrljdlng
met
herbldden.Of
G.
tricomutum, die
in ons la
uiterste
noordgrens
van het
areaal
bereikt
en
thermofiel
genoem
worden,
mogelljk
ook
door kllmatologlsdle oorzaken achteruit
ka
gegaan,
is
niet
met
zekerheld te zeggen.
Behalve
op de bekende adventlefterrelnen die onder het kaartj
vermeld,
aangevuld
metT6.42,
V528en
25.12,
37
28/37/47,
39
.
17
27
de soort
v66r
1950 ookzeker of
waarschijnUjk advent lef
op de volg
niet opgenomen
vindplaatsen: Oude
Schild.
blj
molen
(1933), Komwe
zand, blj schutsluis (1933), Harllngertrekvaart blj Leeuwarden,
op
d
(1900), maalderij
In uurhok
N6.56 (1933, I V O N ~ t r e e p U j s t ) , Groes
kippenhok (z.j.), Plasmolen (1915), dljk Wierlngen-Breezand blj
paal
(1933), Broekslttard, langs de weg naar stationTUddem (DE WEVER, 1
p. 13), Eljs-Wlttern, bij de Seylerbeek.metgraanafval (DEWEvER,
Lc.),
W
(1928), langs het spoor tussen Maastricht
en
Canne, resp.
Lanaeke
WEVER,
Lc.) en
tenslotte bet
Onderste
Bos bij Epen (1947, GRO).
opgenomen vlndplaatsen slnds
1950
m
et
een adventief
karakter
Sneek. o U ~ r e (1964), Wassenaar, Groenendaal, dulvenvoederplaats
OosrsrRooM&
REJCHGELT,
1966
,
p.
40),Zoetermeer, blj
molen
(V
A.N0o
STS
&MENNEMA, 1967, p. 143), Oerle,
Habraken
(schrlft. meded. J. Piet. 1
Meers, Maasoever (1955), Stein. langs JuUanakanaal (1955, GRO).
P.
HE
Seed deaning
and the
use of
herbicides Ukely are the factors that
ca
the
decline
of Galium
tricomutum
from 44
hour-squares
before 19
only
3 since
DuJtse brem
PAPIUON
0559 9e
21 -
F.E.
2 (1968),
p. 98:
From S.W. France
to
C Russia and
S. SWeden to C Italy
and Bulgaria
Het oudste gegeven van Genista
gennanica
voor Nederland
is
CoMMELIN
(1683,
p.41)
.
Hlj noemt de soort.
a1s
Genista spinosa
m
Gennanica. voor Naardenen
Utrecht,
op
veele plaatsen'.
DEGoRTER(1
vermeldt
echter
dat
Commelln
de
vmdplaatsen
van
G.
gennanic
G. anglica (Genistella minor Aspalathioides)
heeft verwlsseld
en
zodoende de vlndplaats
Muiderberg
moet
zljn,
door Commelln
G. anglica opgegeven.
De oorzaak van de achterultgang Is
vermoedeUjk
de sterke
lnkrim
van het heideareaa
l.
Blj
Groesbeek
komt de
Dultse
brem
nog
steeds
Hoewel gelegen in een natuurreservaat, Is de vlndplaats vaa.k bed
geweest door het
- overigens
verboden
-
storten en verbranden
vuilnis en door spelende
jeugd (HEIMA.NS,
1963). ze ligt aan de westg
van het
areaat van
de
soort
{HE MANS,
Lc.)
en
is aJs zodanlg
belangri
dlent
zeker te
worden beschermd.
Nlet op
bet kaartje
zijn opgenomen Friesland ·
(z.j.)
, omdat bi
materiaal
mogeUjk
sprake was van
etiketverwissellng
en een verme
van VAN
El:J>EN (1868, p. 338)
voor
Texel, die vermoedeUjk
betrekking
op
G. anglica.
R..W.J.M. VAN
DER
Before
1950
Genista gennanica
was
recorded In
12
hour-squares; s
1950
the species i:s
known
from 1 hour-square, where
it Is
still pre
Although the locality is
situated
Ina
nature
reserve, the species
haso
been
threatened
by he
dumping
and burning of
rubbish and
by
usin
locaUty
as
a
playing
-field.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 120/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 121/228
Genttanella dllata
(L} Borkh.
•
'
...
\
-
voor 1950:
4 uurhokken (UFK 2}
sinds 1950:
3 uurhokken (UFK I}
Gentlanella
germanica (
WUld.)
Bomer
.
-
voor 1950: 16 uurhokken
(UFK
3)
s
inds 1950:
4 uurhokken
(UFK 2)
120
I
-
-
I
'
-
-
'
Franjegentiaan GENTIAN
0565
6c 11
-
F.E.
3
(1972},
p. 64: Europe, except
the
north,
the
ex
west
and
most of
the
islands.
Gentianella dliata (= Gentiana dliata L}
is hier te Iande pas in
ontdekt
en wei
op
de Eijserberg
in
Zuid-limburg (DE
WEVER,
1915b
Wegens haar
late bloei wordt deze soort gemakkelijk over
het
gezien; bovendien fluctueren
de
aantallen waarin
Gentianella-so
voorkomen jaarlijks sterk
naar
gelang
de
hoeveelheid neerslag
(DEW
lc.;
WESTHOFF
c.s., 1973, p. 310}. Binnen
het
Krijtdistrict is G. dliata ev
Helictotrichon pratenseen Teucrium botrys
tot
het oostelijke (neers
kere} dee beperk t;
in
1978 werd zij aileen
nog op
de
Kunde
aangetroffen
(mond
meded.
)JI.
Wlllems},
in
1974 nog bij
Eijs (s
meded W.
Frijns}. In
1978
werd de
soort
hier
te Iande voor
het
eerst b
Zuid-limburg gevonden en wei noordoostelijk van Nijmegen; ook
in
werd zij hier waargenomen.
Niet
opgenomen
is
de
opgave voor Lemiers
(DE WEVER, lc.},
aang
het hier
waarschijnlijk
een
vindplaats vlak over
de
Duitse grens be
E.J.W
In the
Netherlands
Gentianella dliata
is almost restricted
to the
ea
part
of
the
Chalk
District; in
1978
it
was recorded for
the
first
elsewhere in
our
country,viz.
near
Nijmegen.
In the
same year
t was
in no
more
than one
locality in
the
southern
part
of
limburg.
I
recorded in 4 hour-squares before 1950
and
in 3 hou r-squares since
Krijtgentiaan GENTIAN
0567 6c
2 2 -
F.E. 3 (1972}, p. 66: W.
&
C. Europe, from S. England
to
Alps
and
E. Carpathians.
Gentianella gennanic a
(
= Gentiana gennanica
Willd.} is tussen (ven
delijk} 1860 en 1870 voor
het
eerst in ons land gevonden bij Valken
(0uDEMANS,
1873, p.
228}.
De
soort is beperkt
tot
Zuld-limburg, afgezien van o udere vondst
Asenralj bij Roennond
en
bij respectievelijk Kaatsheuvel
en
Loon
op
Een sterke teruggang van G. gennanica is van het kaartje duidelijk
lezen. Het verlies
aan
groeiplaatsen is illustratief voor
de
achterult
van de
flora van kalkgraslanden in
haar
geheel
ten
gevolge van verw
Iozing
der
terreinen,
hetgeen tot
struweelvorming leid t (zie ook HlLL
& REUTEN, 1978, p. 137}, of
door
overbeweiding
en
bemesting.
P. HE
Gentianella gennanica shows a strong decline
in the
Netherlands. B
1950 the species
was
reported from
16
hour-squares,
but
only
in
4 s
Neglect, or in
other
cases
too much
grazing
and
manuring of
the
c
meadows, its
main
habitat,
are
thought
to
have caused this decline, w
is typical for
the
flora of chalk meadows as a whole.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 122/228
GeranJum
rotundifollwn
L.
I
•.
•
-
'
-
I
voor 1950:
6 uurhokken
(UFK 2)
slnds 1950:
7 uurhokk
en
(UFK
2)
Geum
rivale
L.
•
-
'
I
I
-
voor 1950:
25
uurhokken
(UFK
3)
slnds 1950: 7 uurhokken (UFK 2)
ook voor 1950: Schouwen
121
'·
I
I
-
'
I
I
'J
Rondbladige ooievaarsbek
GERAN
0577
- -
- - -
F.E.
2 (1968), p. 198: Most of Europe except
the
nort
Geranium rotundifolium is
hier
te
Iande voor
het
eerst gevond
Maastricht v66r 1850
(VAN
DEN
BoSCH,
1850a). Oudere opgaven
Haarlem
(CoMMEUN,
1683, p. 42), als
Geranium Folio malvae rotu
Friesland
(MEEsE,
1760, p. 43, nr. 295), Warmond en Wassenaar
(Mu
1818, p. 73)
hebben
waarschijnlijk
op G.pusillum
betrekklng
(VA
BoscH, I.e.). De door OuDEMANs
(1878b, 1881) als
G. rotundifolium
terpreteerde opgaven
van Geranium columbinum
door VoRSnus (163
BRUMAN
(1662, p. 10) betreffen stellig
niet
deze soort,
maar
G.
molle
G.
pusillum.
De
lndigeniteit van deze soort In Nederland is nogal eens betwi
HEuKELS-VAN OosrsrRooM
(1977) beschouwt
haar
als adventief,
op
g
waarvan zij uit
de
Standaardlijst van
de
Nederlandse Flora 19
geschrapt
(ARNoLDs & VAN
DER
MEIJDEN,
1976, p.
5).
Evenwel is
G. r
difolium In
Zuid-Limburg slnds lang ingeburgerd (DI
WEVER,
1
p. 89),met
name op oude muren en
wallen
in
Maastricht, terwijl
de
ook tangs
het
spoor bij Spaubeek jaren achtereen h eeft standgehoud
voorts enige malen tangs
de
Maasoever werd aangetroffen.
In
recen
is zij op enige plaatsen
op
dijken nabij
de
zeekust aangetroffen,
o
meer op
Goeree, waarbij
geen
aanwijzlng van adventieve herk
aanwezig was. Een vindplaats bij Oosterbeek kan als voorpost va
voorkomen langs
de
Rijn
In
Duitsland worden beschouwd.
G. ro
difolium is een
warmteminnende soort
met een
mediterraan-atlan
areaal, die
In
Midden-Europa
een
cultuurvolger is
en
onder
meer
ve
wijnbergen en
muren
voorkomt
(GAMS,
1924). Het optreden
op
m
dijkbermen
en
langs spoorwegen
n
Nederland sluit daarbij zozeer
aa
deze soort
tot
de
Nederlandse flora is
te
rekenen.
Nlet opgenomen zljn de volgende adventieve vondsten: Apel
(1877, 1896), Wljchen
(HEUKELS,
1932), Gorlnchem (1913)
en
Sittar
WEvER, Lc.),
alsmede
de
onjuiste opgaven tussen Leiden
en
Koukerk
(V
1901),
omdat
het
hier
verzamelde materiaal
tot G.pyrenaicum
bli
behoren,
en
Maasbragt
(VAN EEDEN,
1889),
een
verschrijving
Maastricht.
E.J.
W
Geranium rotundifolium
is often considered as adventitious In
Netherlands. H owever,
the
species has persisted
In the
south of Lim
for
more than
a century. Moreover
there are
recent records from
coastal area,
where
it is apparently spontaneous. Before 1950
G. ro
difolium
was recorded
in
6 hour-squares, since 195 0
In
7 hour-squa
Knikkend
nagelkruid Ros
0578
9a 32
- F.E. 2 (1968), p. 35: Most of Europe except
the
Mediterra
region.
Geum rivalewerd
voor ons land voor
het
eerst vermeld
door
MEEsE
(
p. 33, nr. 228) en wei vo or Friesland.
Het bostype waarvoor
deze
soort hier te Iande kenmerkend
is,
komt
op
venige, slibhoudende zandgrond
in
bron-
en
kwelgebieden
(
1959, p. 113).
De
sterke achteruitgang van
G. rivaleis
hoogst waarschi
een
gevolg van ontwaterlng;
zo
moet
de
verdwijning van
de
soort
a
binnenduin rand van Zuid-Holland - evenals
in het
geval van
Chryso
nium alternifolium -
worden toegeschreven
aan
vermindering van
ten
gevolge van drinkwaterwinning
In de
duinen.
In
Friesland kwam
knikkend nagelkruid
op
de
grens van zand-
en
laagveenstreken
vermoedelijk dus ook hier
In
kwelgebieden.
De
vermelding van
de
door
MEESE (Lc.) is een aanwijzing
dat
zij
niet tot
de stinseflora beho
daar
deze auteur
In het
algemeen
geen
stinseplanten vermeldt.
Een IVON-opgave voor P6.45 is niet opgenomen wegens twijf
G. rivale ter
plaatse spontaan voorkwam. Evenrnin zijn opgeno
vindplaatsen
te
Beverwijk (1968) en Warmond
(VAN OosrsrRooM
, 1
waar
de soort is aangeplant, en
een
opgave voor de Alblasserwaar
RuiTER,
1978), wegens
het
ontbreken van
nadere
gegevens.
E.J. W
Geum rivale,
a species of woods in spring
and
seepage areas. has
b
recorded
in
25 hour-squares before 1950
and n
7 hour-squares since 1
Presumably m ost localities
have
been
destroyed by drainage;
on the
i
side of the dunes, desiccation was caused by the winning of drinking w
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 123/228
Gradola offldnaUs l.
voor 1950:
29
uw'hokken (UFK 3)
slnds 1950: 6 uw'hokken (UFK
2)
Gypsophlla muralls
l.
voor 1950:
slnds 1950:
8 uw'hokken (UFK 2)
4 uurhokken (UFK
2)
122
Genadekndd ScRoPHULAJU
0591
2a
32 - F.E. 3 (1972), p. 20 3: Europe, northwards to
the
Netherl
Estonia
and S. UraL
Gratia/a a/fidnalis
werd
onder
de
naam Gratia/a Centauroides
voo
eerst door CoMMEUN
(1683, p. 53) voor ons
land
vermeld: 'Om
Gomichem overvloedigh
aan
de dijkken.'
De
oorzaak
van de sterke
achteruitgang
van het
genadekru
Nederland moet waarschijnlijk
worden
gezocht
in
veranderingen
waterhuishouding in beek- en rivierdalen (zie
VAN LEEUWEN,
1958
WESTHoFF,
c.s., 1971, p.213). Volgens RqPERT (1977) is
G.affidnalis
overwegend mediterrane soort, die hier te Iande
een
gering co
rentlevermogen bezit.
De volgende twijfelachtlge opgaven van deze soort zijn nie
genomen:
Boombergen
(GARJEANNE,
1947, p. 13), waarvan
de
bro
bekend is;
weiland
in de
omgeving
van
's-Gravenhage
(GRESHOFF,
p.
28),
om dezeHde
reden
en wegens topografische vaagheid; Bund
WEVER,
1914a),
omdat
waarschijnlijk
wordt
bedoeld
de
groeiplaats
o
Elsloo, welke
later door DE WEVER
(1918b, p. 15) als enige
in
Zuid-Lim
wordt
vermeld. Ter plaatse
wordt het
genadekruid
door deze
aute
adventlef beschouwd, doch
daar
de soort er
op
hetzeHde type standp
voorkwam als elders
in
Nederland, namelijk
in een
uiterwaard,
vindplaats bij Elsloo op het kaartje opgenomen.
E.J.
W
Gratia/a affidnalis in
the Netherlands shows a strong decline,
29
hour-squares before 1950 o
6
hour-squares since 1950.
This
declin
been
caused presumably by changes
in the water management in
r
and brook-valleys.
Glpskndd CARYOPHYLL
05942c21- F.E.1
(1964),p. 184:C.&E.Europe,extending locallytoN
Spain, S. Sweden and Greece.
Gypsophi/a muralis
werd voor ons land voor
het eerst
vermeld
doo
HALL
(1825) voor Brummen.
Het niet adventlef voorkomen van G.
mui'alis
ten onzent is vr
beperkt
tot het
Fluvlatlele district.
Ten
onrechte
geven
de
Nederla
flora's
(HEIMANS, HEINSIUS& THQSSE,
1965; HEUKELS-VAN0osrsrROOM, 1977
ons land oude
muren op
als standplaats;
de
soort wordt hier
in
het
meestal aangetroffen
in
pioniervegetatles
aan
plassen
in
uiterwaa
(WESTHOFF
c.s., 1971, p. 206). Haar voo rkomen is door de
aard
standplaats vaak
inddenteel; het meest nog
is zij
gevonden i
omgeving v an Nljmegen.
Niet op het kaartje opgenomen zljn de volgende vindplaatsen,
G. muralis
v66r 1950 als adventlef voorkwam: Deventer (1878, 18
Laren. Gld. (1907), Graafseweg bij Nljmegen (1931), Zelst (v06r 1
Maarsbergen
(VANHALL,
1841, p. 231), Wormerveer (DEsToMBE, 1912,
Rotterdam (1935), Gorinchem (1913), Noord-Beveland R2.14
( V
Middelburg (1901, 1937),
Weert
(1907) en sinds 19 50: Rotterdam (1
De meeste
van
deze
vondsten zijn
gedaan
bij molens, meeHabrieke
dergelijke. Materiaal verzameld
aan
de Rijn bij Amhem (DEs ToMBE
behoort tot G. panicula ta
E.J
.
W
In
the
Netherlands
Gypsophila muralis
is fo1:10d chiefly along poo
forelands, being recorded most frequently in the surround ings of N
gen. Before 1950 it
was found
in
8 hour-squares, since 1950
the
sped
known from 4 hour-squares. Moreover
it
is recorded sometimes a
adventltlousspedes.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 124/228
HeHaothemum
nummularlum (L)
Mill
subsp. nummularlum
voor 1950:
5 uurhokken
(UFK
2)
-
"
't'
slnds 1950:
2 uurhokken
(UFK
I)
HeHaothemum nummularlum (L) Mill
subsp. ovatum
(VIv.)
Schinz et Theil.
rtf
'">.
:...-
N
-
voor 1950:
2
uurhokken (UFX
1)
slnds 1950: 0
uurhokken
123
'·
-
'
'
-
'
Groot
zonneroosje
0ST
0599
6c II - F.E. 2 (1968), p. 288: Wides pread In Europe.
De
eerste venneldlng
van Helianthemum nummularium subsp.
mularium (
=
H. chamaecistus
MilL) voor Nederland is van Bo
SAINT.VINCENT
(1821, p. 249) voor
de
St.Pietersberg als
Cistus helia
mum:
sur les pentes
du
plateau, depuis le couvent
de
Slavande jus
Sart'.
Het
voorkomen van
het
groot zonneroosje
hler
te Iande is uitslu
beperkt tot het westelijke dee
van
het Krijtdlstrict (WESTHoFF, c.s.
p. 58).
De
soort is voomamelijk bekend van de St.Pietersberg,
graslanden
op
zonnlge en droge krljthellingen. DE
WE
V
ER
(1914b,
geeft de soort
nog
op voor Bemelen en St. Geertruid De opgaven
Cadzand uit 1893 hebben betrekklng
op de
subsp. ovatum.
Volgens Gytenbeek (ANoN., 1965) komtde soort
nog erg
vee voor
omstredenPopelmondedal op
het
Nederlandse dee
van
de St.Pieter
waar ze In 1977 nog werdverzame d.
WILLEMS& BLANCK
ENBORG (1975,
menen dat
de soort aldaar
nog
op
slechts
een
plaats is aangetroffen
e
H. nummulariumsubsp.nummulariumook op
de
St.Pietersberg
op
di
plaatsen Is aangeplant. Op het Belgische
gedeelte
schljnt ze nog vri
voor
te
komen (schrift.
meded W. Frljns, 1976).
Niet
opgenomenis een vindplaatsvanv66r 1950
te
DaHsen (TESCH, 1
omdat het hler vermoedelijk een andere soort betreft. Sinds 1950
vondsten te 's-Gravenhage (VAN OosrstROOM & MENNEMA, 1973, p. 19
van de Tenellaplas
In
Voomes Duin (1962, WAG) niet
opgeno
vanwege respectievelijk het adventieve karakter
en
een zekere
planting (schrift. meded. C. Sipkes), evenals een vindplaats bij
Eljserbosch (MENNEMA& VANOosrsrRoOM, 1974, p. 68), omdat de soor
is uitgeplant (MENNEMA& VANOosrsrRooM, 1975b, p. 189).
c.L
Before 1950 Helianthemum nummularium subsp. nummularium
recorded
in 5 hour-squares, since 1950
the
species
has been
fou
2 hour-squares. On the Dutch side of the St.Pietersberg in the sou
limburg, there is now probably one locality left, on the Belgian sid
species still occurs fairly frequently.
Smalbladig
zonneroosje OstA
0600
6b io -
F.E. 2 (1968), p.
288
: C. Europe and parts of
E.
&S. Eu
extending
northwards
to Sweden (subsp.
obscurum
(Celak.) J. Holub
Helianthemum nummularium
subsp.
ovatum (
=
H. chamaecistus
werd voor het
eerst venneld door FRANQUINET (1838, nr. 805) als a
obscurum var. hirsutusvo or de St.Pietersberg, zij
het
nietspeciaal voo
Nederlandse grondgebied.
Het
oudste herbariurnmateriaal
dateer
1879, 'in bergstreken
in
't limburgsche'. In 1881 werd de soort even
in
limburg - zondernauwkeurige plaatsaanduiding- gevonden,ln
op de St.Pietersberg blj de Roode Haan.
Voor het laatst werd
de
subsp. ovatum In 1893 verzameld In de du
bij Cadzand, als H. vulgare, met
de
mededellng
dat
de soort op
enigszins zonderllng schljnende standplaats In Belgie nog
meer
VOOrkomen
(ABELEVEN,
1895, p. 521). VoJgenS VAN
ROMPAE
Y &
I>ELVO
(1978) zouer verwarrlng zijn tussen de belde
ondersoorten van
Helia
mum Nummularium en
zou de subsp.
ovatum
behalve
aan
de ku
Belgieook
meer
n het binnenlandvoorkomen. WESTHoFF .s. (1970, p.
noemt de ondersoort bij
de
taxa, waarvan met zekerheid
kan
wo
aangenomen
dat
ze na
1900
uit ons
land
zijn verdwenen.
Nlet opgenomen s
een
vondst bij Makklnga
(z.j.,
wei v66r 1900) o
hler vennoedelijk een etiketverwissellngheeft plaatsgevonden.
c.L
Before 1950Helianthemum nummulariumsubsp. ovatumwas record
2 hour-squares, for the first time In the south of limburg In 1879, an
the last time
in
1893
in
he dunes nearCadzand. Since that time the sp
has disappeared from
the
Netherlands.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 125/228
Hellchrysum arenarium (1.) Moench
•
I
t1
I
'
-
voor 1950: 9
uurhokken
(UFK
2)
sinds 1950: 0
u
ur
hokken
Hellctotrlchon pratense
{l.)
Pilger
11
•
'
-
voor 1950:
7 uurhokken (UFK 2)
-
lnds 1950:
5 uurhokken (UFK 2)
1'\
..
-
-
--
"
-
'
-
-
'·
124
'
'
1'.
Strobloem
CoMPO
0602 6b
2 0 -
F.E. 4 (1976),
p.130
: From the Netherlands, S. Swede
Estonia
o u ~ w a r d s
to S. Germany,
s.
Bulgaria
and W.
Kazakhstan.
Helichrysum arenariumwerd voor
het
eers t voor Nederland vermeld
VAN HALL (1821) als Gnaphaliuni arenarium, met als vindplaa
vestingwerken bij Nijmegen.
De soort groeit op droge, zandige gronden; aileende vindplaatsen
oostelijke heHt van hetland zijn als inheems beschouwd. Deze sluite
aan bij het areaal, dat
HEGI-WAGENrrz
(1965) aangeeft. Voor het laa
H. arenarium in 1917 in ons land aangetroffen te Bemelen. Redenen
het verdwijnen van deze soort zijn nlet bekend; welllcht zoude
wegverbredingen
en
ontginningen kunnen zijn of het verzamelen
droogboeketten: de naam strobloem suggereert dit laatste reeds
Vindplaatsen in het westen des lands hebben hoogst waarschi
betrekking op adventieve of verwilderde planten. Het betreftde volg
vondsten: Bergen aan
Zee (HEuKELS,
1928), duinen bij Haarlem (1
voormalige rietl anden bij Amsterdam (1947)
en
AssendeHt, vuilnis
plaats (1968). Deze vondsten zijn niet
op
het kaartje opgenomen.
TH.
A
HA
Before 1950Helichrysum arenarium was found in 9 hour-squares; th
record
is
from 1917.
A
reason for
this
disappearance
is
not exactly kn
it
might be
due
to the collecting of flowers for
cudweed
bunches.
Beemdhaver
GRAM
06036c21 - F.E. 5 (1979),p. 214: W.&C.Europeand W.&S.Fennosca
extending southwards to
N.E.
Spain
(Avenula pratensis (1.)
Dum.).
Helictotrichon pratense (= Avena pratensis1.) werd voor
het
eerst i
land verzameld in 1886 bij Gulpen. Volgens
DE WevER
(1913b, p. 55)
deze soort reeds eerder door Kaltenbach voor Vaals en Lemiers ver
doch de ze opgave is bij
KALTENBACH
(1844) niet ter ug
te
vinden.
In Nederland is
H.
pratense tot het Krijtdistrict beperkt; hierbi
heeft de soort, evenals Gentianella dliata
en
Teucrium botrys,
oostelijke verspreiding, wat vermoedelijk samenhangt met de re
grote neerslagho eveelheden in dit gebied
(WESTHOFF
c.s
.,
1970, p. 58-5
de Zuidlimburgse krijthellinggraslanden k omt zij slechts in versp
pollen voor; wellicht ondervindt zij, evenals andere kalkplanten, co
rentie van Brachypodium pinnatum (vergelljk
WESTHOFF
c.s., 1973, p
e.v.). De meeste recente groeiplaatsen liggen in natuurreservaten.
EJ.
W
Before 1950Helictotrichon pratensehas
been
recorded in 7 hour-squ
since 1950 in 5 hour-squares. The species
is
in
the
Netherlands confin
the Chalk District; within this district it occurs chiefly in the eastern
which might
be
connected with the relatively high precipitation in
area.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 126/228
HeUeborus virtdis I.
v
-
I
-
-
voor 1950:
26
uurhokken (UFJ< 3)
sinds 1950:
7 uurhokk
en
(UFK 2)
Hieradum
amplexlcaule
I.
subsp.
amplexlcaule
""
I
-
voor
I950
:
1
uurhok
(UFK
I)
sinds
I950
: 0 uurhokken
•
-
'
'
-
_r
·-
'
£-
'"
\
I25
'
-
._.., ,
I
WrangworteJ RANUNCUL
0605
9c
22 - F.E. 1 (I964), p. 208: W. Europe [subsp.
oecidentalis
(Re
Schiffner).
Helleborus viridis
werd voor
het
eerst voor Nederland venneld
VoRSTJus (I633) voor Leiden.
De soort werd vroeger als veeartsenijplant gekweekt
en
s
op
versch
ne
plaatsen - vooral in Zuid-Limburg
en het
westelijke deel van
Fiuviatiele district - verwilderd
en
ingeburgerd aangetroffen; w
schijnlijk is deze soort
ten
dele ook als stinseplant op te vatten.
In
zuiden van het land,
waar
volgens
DE WEVER
(I934)H
viridis
a
ingeburgerd
Is
, zou
de
soort misschien inheems kunnen zijn
(HEI
HEINSIUS
&
THQSSE,
I965 , p. 467). Qp
het
kaartje zljn opgenome
vindplaatsen,
waar de
soort
niet
of sedert lang
niet
meer
wordt gekw
In
ons
landis aileen
de
subsp. occidentalis(Reuter) Schiffner, uit W.-Eu
gevonden_
Sinds
I950
is
H viridis in
7 uurhokken aangetroffen;
er
zijn
gegevens bekend
omtrent de
reden van achteruitgang.
Niet op
het
kaartje zljn opgenomen
de
volgende vondsten en opg
aan de
Achterweg
naar
Haren (I836),
aan
t
Opstal
te
Naaldwijk
(KoPs
DERTRAPPEN,
I849
, p. 755), Delft (I870,
WAG),
Apeldoom (I878), Ruur
boerenhofstede (I882,
AMD),
tuin van Holzenbosch, Valkenswaard (
tuin te Holset bij Vaals
OoNGEN
, I934), Haastrecht
(JAsPER
S&
DEBRUQN,
p. 40I). AI deze vondsten
en
opgaven
hebben
zeer waarschijnlijk be
king
op
gekweekte exemplaren. Een opgave van '
de
Wunn
tu
Palenberg
en
Rimburg'
(DE
WEvER,
I9I4b,
p. 56) heeft vennoed
betrekking
op een
vindplaats in Duitsland.
F. A
Before
I950
Helleborus viridis
was recorded in 26 hour-squares, fo
first time i n I633. This species. of which only subsp.
occidentalis
occ
the
Netherlands,
has been
cultivated for veterinary purposes
and
found as a garden-escape. in several localities
it
appears
to be
natural
Since 1950
H viridis
has b een recorded in 7 hour-squares;
the
reaso
this decline is unknown.
Stengelomvattend
havikskruld
CoMP
I549
6a
I 0 - F
E.
4 (1976),
p.
396 als
Hieradum amplexicauleI.,
sJa
&S. Europe.
Hieradum amplexicaule
subsp.
amplexicaule is
aileen van Haa
beken d, waar zlj
in
1835 voor
het
eerst werd verzameld. De laatste vo
aldaar dateert van 1876, zodat
de
soort zlch minstens
4I
jaar
gehandhaafd. Men
mag daarom
zonder twijfel spreken van
een
geva
inburgering
ter
plaatse.
Oorspronkelijk zal deze onders oort wei als sierplant zijn ingevoer
vindplaats
te
Haarlem ligt zeer ver van
het
eigenlijke areaal van
de
in Midden-Europa.De groeiplaatsen zijn verdwenen do or hetafbreke
de oude
stadsmuren waarop
H amplexicaule
subsp.
amplexic
voorkwam.
P. HE
Hieradum amplexicaule
subsp.
amplexicaule
has
been
naturalized
o
town walls
at
Haarlem from
I835
until I876,
when the
walls
demolished.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 127/228
Hleradum
amplexlcaule
I.
subsp.
speluncanun
lArvet-TouvetlZahn
'
•
-
voor 1950: 1
uurhok (UFK
1)
slnds 1950: 2
uurhokken (UFK
1)
Hierad
um blfldum Klt
.
-
voor 1950:
I
uurhok
(UFK
1)
slnds 1950:
0 uurhokken
126
'
-
...
'
'
I
-
'
M.aastrichts havfkskruid CoMPO
0610 6a 11
- F.
E.
4 (1976), p. 396 als Hieradum
amplexicaule 1.,
s.l
&
S: Europe.
Hieradum
amplexicaule
subsp.
speluncarum is
aileen
In
Zuid-Um
gevonden, voor het eerstte Maastricht
In
1876
(VANSoEST,
1934, p. 30
aanwezigheid
van
deze ondersoort werd
echter In
eigen land
niet e
onderkend
dan In
1913
lANoN.
1913, p. 53).
In
1892 te Maas
verzameld materiaal
werd
blijkens
de
oorspronkelijke etiketten
vankelijk beschouwd als te behoren
tot
Hieradum
murorum. B
publicatie van deze vondst hield ook ABELEVEN (1895, p. 538) zich
aan
soortsnaam, al wees hij reeds op enige overeenkomst
met
H.
amplex
le
In
Maastricht heeft
de
subsp.
speluncarum
zich
tot
op
heden
op
muren
weten
te
handhaven, hoewel
de
lndruk wordt gewekt
dat
vroeger lvoor
het
afbreken van
de
stadsomwalling) veel algemene
dan
nu. Slnds 1957 is
de
subsp.
speluncarum
ook bekend van Valken
waar
zij
In
1977 zeHs
op
twee
plaatsen is waargenomen
(mond
med
Adema), zodat
men mag
veronderstellen
dat
zij ook hier
aan
lnburgeren
is.
Evenals
de
subsp.
amplexicaule
is ook
de
subsp.
speluncarum
oors
kelijk wei aangevoerd en als sierplant gehouden.
Een opgave
door
S.J.
Dijkstra voo r
de
omgeving
van
het
Albertkana
Maastricht
(ANoN.,
1953)
moet
komen
te
vervallen,
daar
zij kennel
Belgisch grondgebied betrekking heeft.
P.
HE
Hieradum
amplexicaule
subsp.
speluncarum
has
been
able to hol
from at least 1876 until
now In
Maastricht, on old walls.
In
recent ye
further expansion to Valkenburg mo re to
the
east
has been
establi
Valkenburgs havikskruid Co M
P
0614
6c 1 0 - F.E.
4l1976), p.
377
:Throughout a large
part
of Europe
absent from
much
of
the
south-east
and
south-west.
Hieradum
bifidum is In
Nederland aileen in 1912 in
een
aantal e
plaren verzameld bij Valkenburg
In
Zuid-Umburg. Het betreft hi
subsp.
ansenll
Zahn. Later
is
de soort
niet meer
teruggevonden. Me
aannemen
,
dat
dit havlkskruid uit ons land is verdwenen.
De soort groeit
op een
ondergrond
van
kalk, kalkmergel of dolomi
dichtstbijzijnde groeiplaatsen bevinden zich
in de
Eifel
lHEGI
, 1929
Zuidlimburgse vindplaatsomschrijving 'mergelrotsen' maakt ondan
eenmalige vondst een natuurlijk voorkomen v an
deze
soort n Nede
waarschijnlijk.
TH. A HA
Hieradum bifidum was
recorded
in the
Netherlands once,
In
1
Although
it has
never
been
refound,
it
is likely that this
was
a na
occurrence.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 128/228
Hleradwn x
brachlatum
Bertol ex Lamie.
voor
1950:
slnds 1950:
7 uurhokken (UFK
2)
3 uurhokken
(UFK
1)
Hleradwn
dlaphanoldes
Undeb.
voor 1950: 3 uurhokken
{UFK
1)
slnds 1950: 0 uurhokken
•
...
,
127
'·
,
Jlastaardhavtkskruid
CoMPO
1569
6c
2 2 - F.E. 4 (1976), p. 369: C. Europe, extend ing locally eastw
to
C. Russia, Krym and Bulgaria
De
status van het taxon Hieradum x brachiatum Hjkt enigszins
vechtbaar, omdat hiertoe
de
baStaarden van H.
pilosella met
z
H.
bauhinii
ais H. praealtum worden gerekend. Binnen het aanwe
herbariummateriaal zijn wei ldeine vormverschillen waarneem
welke mogelijk sarnenhangen met
de
aard van
de
stamouders;
onderscheld Is echter niet
met
zekerheid vast te stellen.
H.
x
brachiatum
werd
In
(vermoedelijk) 1944 voor
het
eerst
in het
In Nederland aangetroffen, blj Millin Noord-Brabant; een jaar later o
Ter Unden (eveneens aldaar in 1950), blj het Julianakanaal
noordoosten van
Maastricht.
bij Eijgelshoven, bij Brunssum
en
o
Schaesberg bij Heerlen, alles
In
Zuid-Umburg.
Afgezien nog van vondsten in 1948 en 1954 in leemgroeven bij Teg
(of Venlo, waarmee wei dezeifde groeiplaats zal zijn bedoeld)Isnog sl
~ ~ n
recente opgave van deze hybride bekend, namelijk van e en ver
bouwland
bij het
Umburgse Broekhuizen In 1977 (MENNEMA &
OoSTSTRooM, 1979, p. 213). Of H. x brachiatum lnderdaad zo zeldzaa
geworden
als het
kaartje doet vermoeden, ls niet zeker;
het
taxon kan
het
hoofd zijn gezien.
P.
HE
Hieradum
x
brachiatum Is the
hybrid between
H. pilosella and
e
H.
bauhinii
or H. praealtum;
plants of this type have been r eported
7 hour-squares before 1950,
and
from 3 hour-squares since 1950. H
brachiatummay have been overlooked, however,
and
may not be as
as
the
map suggests.
Bekllerd havlkskruid
CoMPO
0616 9d 11 - F.E. 4 (1976): niet vermeld
Hieradum
diaphanoideswerddoor VAN SoEST (1926, p. 169) voor
het
als een afzonderlijke soort voor Nederland opgegeven. HoewelSELL&
(1976)
de
soort
in de
Flora Europaea niet opgeven, krijgt
men
tac
lndruk
dat het als H. diaphanoides gedetermineerde materiaal I
collectle van
het
Rijksherbarium wei als een apart taxon
Is
te
derschelden.
Of
het de voorkeur verdient
om
dit ook op soortsnive
doen, zou nog nader moeten worden onderzocht
Het oudste herbariummateriaal dateert uit 1874
en Is afkornstig
Beek blj Nijmegen; het jongste materiaal is
in
1938
blj
Valkenbu
Zuid-Umburg verzameld In
de
tussenliggende jaren zijn
in het
Ia
gebied nog enkele vondsten gedaan. Het
Is
onzeker of deze soort
nu
in
ons land voorkomt.
P.
HE
Hieracium diaphanoides was
found
in
3 hour-squares
In
the
Netherl
between 1874
and
1938. The species is
not
included
in the
Flora Euro
(SELL
&
WEST,
1976), but the collections
at
the Rijksherbarium see
comprise a fairly recognizable form
that
can
be
identified as
H. diapha
des. It Is uncertain if he species still occurs In this country.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 129/228
Hleradum
peletertanum
Merat
voor 1950:
0
uurhokken
slnds 1950: 3 uurhokken
(UFK
11
voor 1950: 11 uurhokken (UFK
31
slnds 1950: 9 uurhokken (UFK
21
'
' ·
,
128
Schelllngs havikskruid
CoMPO
1407 6d 01 - F.E. 4 (19761, p.367: N., W.
&
W.C. Europe.
Het voorkomen van de diplo'ide of triplo'ide Hieradum pe/eterianu
Terschelling werd door GADELLA & KliPHU
IS
(19681 na een cytogene
onderzoekvan in 1966 verzamelde planten onomstotelijk vastgestel
tetraplo'ide
en
pentaplo'ide vormen worden
tot
Hieradum pilo
gerekend.
Inmiddels zijn 7 groeiplaa tsen van
H.
peleterianum op het e
bekend geworden, gelegen in 3 verschillende uurhokken. De soort
een disjunct areaal ten noorden en ten zuiden van ons land
vlndplaatsen op Terschelling vormen derhalve e en logische schakel tu
de delen van het areaal.
Opvallend en kennelijk onjuist is het gebruik van
de
naam
H.
pele
num in vee buitenlandse literatuur; blj de oorspronkelijke beschri
van de soort door
MERAT
(18121 wordt de naam wei degelijk
met
gespeld
P.
HE
Hieradum peleterianumwas shown to occur on lthe island of Tersche
in 1966, after a cytogenetical analysis. It is the diploid or trip
counterpart of
H.
pilosella, which itseH is tetraploid or pentaploidBy
7 localities of
H.
peleterianum have been found on the island, in 3 di ffe
hour-squares. They form a logical
link
between the already kn
distribution areas north and south of the Netherlands. The spelling o
species name as H. peleteranum, often found in literature, is obvio
incorrect.
flOrenti jDS havikskruid
CoMPO
0622
6c
23
- F.E
.
4
(1976), p. 371: Much of Europe, but absent from m
of the islands and from
N.
& E. Russia.
Hieradum praealtum (= H. pilosel/oidesauct.)werd in 1930 voorhet
in Nederland waargenomen, op het rangeerterrein van de Staats
Hendrlk blj Brunssum (DqKsnA
c . s ~
1953, p. 530).
In
de
veertiger jaren werd de soort op diverse plaatsen elder
Zuid-Limburg gevonden. Het is niet zeker, dat dit een reele uitbrel
weerspiegelt. Wellicht is
H.
praea/tum eerder over
het
hoofd gezien
soort is sinds 1950 ook veelvuldig buiten Zuid-Limburg gevon
Merkwaardig genoeg blijven de vondsten in Zuid-Limburg
zeH
in
periode ten
achter. Misschien moet nog eens nauwkeuriger naar
soort worden gezocht.
P.
HE
Hieradum praealtum has been recorded in 11 hour-squares before 1
and In 9 hour-squares since 1950.
In
the latter period, the numbe
localities in
the
south of Umburg seems to have diminished, while
species was found more frequently further northwards. Whether thi
real effect or not
is
uncertain; H. praea/tum may have been and may
be overlooked
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 130/228
voor 1950: 22 uurhokken (UFK 31
slnds 1950: 7 uurhokken (UFK 21
Himantoglossum hlrdnum (L) Spreng.
voor 1950: 5 uurhokken (UFK
21
slnds 1950: 0 uurhokken
'·
-
-
-
129
Kandelaarhavlkskruid
CoMPO
1570 6d 3 4 - F.E. 4 (1976), p. 370: From W.C. France and Sard
eastwards to Finland, W.C. Russia and
C.
Romania
Hieradwn x schultesii
(
= H lactucella Wallr. x pilosella L) Is h
Jande voor het eerst gevonde n In 1859 bij Nljkerk.
Volgens
DE WEVER
(1932a) verdrlngt deze bastaa rd,
m"ogelijk
doord
zowel op vochtigere als op drogere grond dan H
lactucella kan
gro
deze soort dikwijls; vermoedelijk gebeurt dit vooral na ontwateri
ruderaliserlng van de groeiplaatsen van
H
lactucella Evenwel schijn
H x
schultesii
na verloop
van
tljd veelal te verdwijnen. althans
bastaard op de meeste
oude
groeiplaatsen recent niet teruggevo
zoals bet kaartje laat zien.
Niet opgenomen zijn opgaven voor Oosterbeek-Hoog en Rotte
(VAN
SoEST,
1928, p. 207, 208); materiaal van
de
eerstgenoemde vlndp
behoort vermoedelijk tot
H
pilosella, van de tweed e vlndplaats is I
Rijksherbarium onder H schultesiigeen materiaal aanwezig.
E.J.
W
Hieradwn x
schultesii
(
=
H
lactucella
x
pilosellajls
said to superse
parent
H
lactucella,
especiaUy when the habitat of
this
species Is dra
or
disturbed.
in
most localities where the hybrid
was
recorded previo
it has not been found recently; it seems to vanish In the course of
Before 1950H x schultesiiwas recorded in 22 hour-squares; since 19
7 hour-squares.
Bokkenorchis 0RCHIDA
0627
6c 20
-
F.E.
5 (1979), p. 342:S., S.
C. & W.
Europe, northwards
England
and the
Netherlands.
De
oudste betrouwbare vermeldlng van Himantoglossum hirdnum
Nederland Is van BoRY DE
SAINT-VINCENT
in 1821 (p. 266) als Saty
Hirclnum voor de StPietersbe rg blj Maastricht: 'dans les bois talllis
le coq Rouge
et
le T Ueul'.
De
bokkenorchls Is in 1848 opnleuw op de StPietersberg verzam
bet Is onzeker, of dit
op
bet Nederlandse of
op
bet Belglsche deel was
Is daama niet meer in Zuid-Umburg teruggevonden (DE WEVER, 1
p. 82). Aile overige vondsten In Nederland zijn In
de
duinen gedaan
ruime intervallen in ruimte en tijd: in 1890, 1906, 1931, 1937
en
1
De soort wordt niet algemeen als Inlands beschouwd.
VuvcK
(
p. 142)
noemt de
bokkenorchis
een
van
de
planten, 'welke als toev
werden waargenomen'
en
stelt verder, dat 'het verdwijnen va
mantoglossum
hirdnwn
lemand veel minder zal verwonderen
da
felt, dat zij
er
ooit voorgekomen is'. TuqssE (1906) en SIPKES (1
daarentegen twijfelen nlet
aan
bet natuurlijke voorkomen van
mediterraan-atlantische soort in Nederland en vermoeden. dat trekv
de stoffijne zaden over gr ote afstande n kunnen vervoeren.HiLGERS (1
is van
mening, dat de soort niet opgenomen hoeft te worden I
Nederlandse flora's, doch baseert deze menlng blijkens zijn publ
aileen op de literatuur over limburg. Aile gegevens beschouwend i
aannemelljk. dat de vondsten In Nederland - ruim gespatleerd In ti
afstand - weliswaar niet standhoudend, maar wei natuurlijk zijn.
nieuwe vondst van H hirdnwn In de Nederlandse duinen, die op
conti nent de noordelijkste areaalgrens vormen. blijft mogelijk.
Niet op het kaartje is opgenomen een opgave van de Schelphoe
Schouwen In 1962, die 'volgens de beer C. Sipkes wei betrekklng
hebben op Orchis incamat a L var. lobelii (Vermin.)' (VAN
OosTSTRo
REICHGELT, 1966a, p. 43)
en
een vlndplaats In bet Gerendal op enige af
van de Zuidlimburgse orchideeentuin (ANoN., 1971), waar
de
soo
aangeplant
AJ. QUEN
EBoTERENB
Himantoglossum hirdn umwas known from 5 hour-squares bet ween
and 1948. In the Netherlands H hirdnum is at the northern limit o
continental range. It Is likely that the species
is
reaDy native occu
spasmodically with intervals of time and distance but never beco
permane ntly established. Re-occurrence In the Netherlands dunes i
future
might
be
possible.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 131/228
Hippocreplscomosa L
'
\
,
voor 1950:
1
uu rhok
(UFK
1)
sinds 1950: 1
uurhok
(UFK
1)
Hypericwn canadense I..
,
voor 1950: 8
uurhokken (UFK
2)
slnds 1950: 2 uurhokken (UFK 1)
•
-
'
•.
-
130
Paardehoefklaver PAPILION
0628 6c 01 -
F.E.
2 (1968), p. 184: W., C &
S.
Europe, northwards
t
England and
N.C.
Germany.
Hippocrepis comosa
is voor het eerst in Nederland aangetroffen in
op
een ruderaal
terrein bij Dordrecht als (oorlogs)adventief,
naar
(1950b, p. 207) aanneemt.
In 1948 wordt de soort gevonden op de enige natuurlijke, inla
groeiplaats aan de Lek tussen Ameide en Lexmond (HEYBROEK, 1949; K
1949). Deze groeiplaats is tot op heden
nog
aanwezig en is bescher
Niet opgenomen zljn
de bovengenoemde
adventieve vondst blj
drecht (1945),
een
opgave van
een in 1954
vondst doorJ.A.F. Cohen
S
blj Fort Doornik blj Lent (schrift. meded. V. Westhoff), omdat deze n
een van de lijsten van zeldzame planten in de daaropvolgende jar
opgenomen,
en
een opgave van een vondst tangs het fietspad
na
Algerabrug
in
Krimpen
aan
de l}ssel (MENNEMA & VAN
OoSTSTROOM,
p. 217), omdat
de
plant hier vermoedelijk adventief is.
A.).
QUENE-BoTERENB
In 1945
Hippocrepis comosa
was recorded for the first time in
Netherlands, probably as a war-adventive plant.
In
1948
the
species
found
in
the only known naturalhabitat, where it stiU occurs.
C3nadees
hertshoof
HYPERICA
0643 2c 11 - F.E. 2 (1968), p.
269
: Neth erla nds (Overijsel); Ire land (M
Hypericum
canadense
is in Nederland voor
het
eerst in 1909 in Harb
hoek in
Twente
gevonden. Aile later ontdekte groeiplaatsen l iggen
dicht bij deze eerste vindplaats en eveneens in
Twente
.
Hoewel
de soort zich gemakkelljkdoor zaad verspreldt
OoNKER,
193
de
uitbreidlng
beperkt
gebleven door
ontginning van denatte
heid
den, waarin zij groelt OoNKER, 1959). Het Canadees hertshooi komt
1950
nog
slechts in 2 uurhokkenvoor, waar het respectievelijk in 197
in
1979 nog is aangetroffen.
ZOwel JoNKER (1959) als WESTHOFF (1971, p. 247) zi jn van mening
Hypericum
canadense een oorspronkelljk
inheemse
soort is,
'die
ultzonderlijk. ult
een
gecompliceerd samenstel van
gradienten
o
bouwd milieu vereist
en
uit dien hoofde slechts zeer zelden
milleu-elsen verwerkelljkt vlndt' (WESTHOFF, I.e.). Dlt verklaart echter
haar explosleve uitbreldi ng
In
Noord-Twente
In
de dertlger jaren
(sc
meded.
F.P. Jonker, 1978).
Het
voorkomen van
het
eanadees hertsho
vochtige karTesporen tangs zandweggetjes,
die later
volgens Jo
vrijwel allemaal geasfalteerd zijn , maakt aannemelijk ,
dat
juist do
beginnende
ontginningen een
tijdelijk geschikt milieu voor
de
ontstond (mond. meded.
E.J.
Weeda, 1979).
In Ierland is in 1968 een aantal nieuwe groei plaatsen bij Gleng
ontdekt, ruim 200 km. zuldelijkerdan die
in
Mayo
(WEBB
& HALLIDAY, 1
p. 334). Na onderzoek
van
de groelplaatsen vinden deze auteurs,
d
zeker honderden
plaatsen
in
het
westen van Ierland zijn, waa
(oecologische) condities zeer veel
op
die van de onderzochte plaa
lijken,
en
die (afgezien
van
het
ontbreken
van
H.
canadense)
een
vr
overeenkomstige soortenlljst hebben
(Lc
., p. 341 ).
Zij
zijn van mening
er geen goede reden is
om
te veronderstellen - zoals Westhoff in
bovengenoemd citaat doet- dat de milleu-eisen slechtsop enkeleplaa
zijn gerealiseerd (Lc., p. 333). Aangezien Nederland met slechts t
recente vlndplaatsen van H.
canadense
niet over veel vergelijking
terlaal beschlkt, zal een uitspraak over
de
milieu-eisen hier moeilijk
A.). QUENE-BoTERENB
Hypericum
canadense
has
been
recorded in the Netherlands before
in
8 hour-squares
and
since 1950 In 2 hour-squares, where it was
present
in
respectively
1975and
1979. Very probabl y the decline is d
the reclamation of
wet
heaths. Some opinions are given about
ecological conditions of this species.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 132/228
Hypericum
desetangsit
Lamotte
•
.-
'
voor 1950: I uurhok
(UFK 1)
sinds 1950:
0
uurhokken
Hypericumhirsutum I.
voor 1950:
35
uurhokken
(UFK 4)
~
sinds 1950: 9 uurhokken (UFK 2)
'·
,
-
...
131
Frans Hertshooi HYPERIC
1408 5b 10 -
F.E.
2 (1968),
p.269
als
H.maculatum Grantz
s
obtusiusculum (Tourlet) Hayek
x H.
pertoratum
L : geen areaalgege
Hypericum desetangsii is in Nederland voor het eerst in 1904en vo
laatst
in
1906 gevonden
aan
de 's Gravenweg bij Rotterdam.
Het Frans hertshooi wordt door RoBsoN (1968) met zekerheid en
HEUKELS-VAN OosTsTROOM
mogelijk als
een
kruising beschouwd t
H. maculatum (subsp. obtusiusculum) en H. pertoratum, die beide
algemeen in Nederland en in gematigd Europa voorkomen. Deze bas
kan gemakkelijk terugkru isen
met
Hm van
de
ouders, waardoor hybr
zwermen kunnen optreden (RoBsoN, I.e.). Hierdoor wordt
een
e
soortsbegrenzing bemoeilijkt. Aangezien de beide vermoedelijke o
redelijk algemeen
in
Nederland voorkomen, is het aannemelijk,
da
kortstondige optreden vanH. desetangsiibijRotterdam eerder natu
dan
niet natuurlijk is geweest, a vraag tmen zich af, waarom deze bas
dan niet
vaker is gevonden.
Een herbariu rnexempl aar var. Ruurlo (1888,
AMD)
dient
nog nad
worden
onderzocht.
Bij opgaven
voor Rozendaal bij Arnhem
(VAN
1925, p. 100), Schaveren (Kloos, 1948), Vragenderveen
en
Staringpo
Winterswijk (RYPKEMA, 1953) en Oost-Brabant
en
Ncord-Umburg (RYP
1952) is verwarring of terugkruising met H. maculatum of H. pertor
niet
uitgesloten. AI deze vindplaatsen zijn niet
op het
kaartje
opgeno
A.J. QUENE-BOTERENB
Hypericum desetangsii
has
been
found twice
in the
Netherlands,
in
and in 1906, both in the
vicinity
of Rotterdam. It is generally consid
to be a hybrid between H.
maculatum
subsp.
obtusiusculum and H.
foratum
.
Probably
the
occurrence
in the
Netherlands was natural.
Ruig hertshooi HYPERIC
0645 8a 32 - F.E. 2 (1968), p. 264: Most of Europe excep t the north
and the extreme south.
De
oudste
betrouwbare vermelding
van Hypericum hirsutum s
die b
GoRTER
(1781b) voor Hulsen bij Nijmegen; bij diens andere opgaven
minstens rekening worden gehoudenmet
de
mogelljkheid van aanp
omdat
deze
vindplaatsen
ver
buiten
het
bekende areaal liggen. W
H. hirsutum, door DE GoRTER
(Lc.) voor
het
Huis
te
Hemmen,
Gr.,
verm
aldaar
ook nog in
1842 verzameld (Herb. Utrecht).
Het Nederlandse areaal van H.
hirsutum
valt in twee delen uiteen
eerste
s
er
een
(vroeger vrij talrijke) groep vindp laatsen
in het
Krijtdi
in
bosranden
op
kalksteenverweringsgronden, vooral
op
hellingen
de
Maas
en de Geul
Dan
is er een tweede
groep vindplaatsen
in
bo
langs de Maas in Noord-Umburg en bij Nijmegen, met voorposte
Houten,
de
Westerbouwing en
op
rivierafzettingen langs
de
Oude i
het substraat is hier meestal rivierklei of leem, soms zand.
in
Nederland
is
H.
hirsutum
in deze eeuw sterk achteruitgeg
hetgeen
ongetwljfeld samenhangt
met het
rooien
van oude
bossen
Niet opgenomenvindp laatsen van v66r 1950 zijn:
bet
reeds geno
Huis te Hemmen
(DE GoRTER,
Lc.), Zuidlaren, ruderaal terrein (1944
Wildenborch
(VAN
HALL, 1825), De Bilt en Bentveld
(CoMMELIN,
1683, p
Androsaemon
hirsutum)
omdat hier
verwarring
met
H.
tetrapteru
H.
maculatum
schijnt te zijnopgetreden
(DE GoRTER,
Lc.),
de
omgeving
Alkmaar
(DE GoRTER, Lc
.),
waar
niet
anders
vermeld omdat
de
s
waarschijnlijk gekweekt, verwilderd of advent ief was. Van
de
vindplaa
sinds 1950 zljn niet opgenomen: Espel, Noordoostpolder (1953
Scharendijke (1968), bei de wegen s
het
adventief voorkomen
en
tens
Warmond
omdat de
soort hier tussen 1954 en 1956
is
uitgeplant
OoSTSTROOM, 1957, p. 54)
P.
HE
In the
Netherlands,
Hypericum hirsutum
shows a bipartite distrib
area
In the
south
of Umburg the
species inhabits woodland margin
weathered chalk soils; further northwards it occurs on wooded hills
river deposits.The observable decline of
he
species, from 35 hour-squ
before 1950,
to
9 hour-squares since 1950,
can
be explained as a resu
cutting old woods.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 133/228
Hypericum
maculatum
Crantz
subsp. maculatum
'
'
-
voor 1950: 2 uurhokken (UFK 1)
sinds 1950: 1 uurhok
(
UFK
1)
Hypericum
m o
ntanum 1.
-
voor 1950:
30
uurhokken (UFK 4)
sinds 1950: 5 uurhokken
(UFK 2)
'
'·
'
-
'·
'
-
'
132
Gevlekt hertshooi HYPERIC
1482
7e
11 - F.
E.
2 (1968), p. 268: E., N. &C. Europe, westwards loca
Scotland
and the
Pyrenees.
Voor
rover
kon worden nagegaan, is
Hypericum maculaturn
s
maculaturn
in
ons
land slechts twee maal verzameld, voor
het
eerst in
bij Gulpen
en in
1954
nog
eens bij Speulde. Afgezien daarvan kom t
literatuur nog
een
opgave van dit taxon voor die niet
door
herbar
materiaal wordt gesteund
(VAN SoEST,
1924, p. 100). voor Berg en
D
Nijmegen.
Het is duidelijk
dat de
subsp.
maculatum
uiterst zeldzaam
is
en mog
nu zeHs geheel uit ons land is verdwenen.
P.
HE
Hypericum maculatum
subsp.
maculatumis
very
rare
in
the
Netherla
if not
already
extinct
The last report
is
from a locality in
the
Gelder
district
and
dates back
to
1954. Furthermore,
the
subsp.
maculaturn
been
collected
in
1917 in
the
sou th of Umburg, while a growing-place
Nijmegen is mentioned in an article from 1924.
Berghertshooi HYP
E
RICA
0648
9d 32
- F.
E.
2 (1968), p. 215: W. &
C.
Europe, extending
to
Finland, C. Ukraine, C. Jugoslavia and C. Italy.
Hypericum montanum
werd
doorVAN
GE
u
Ns
(1788) voor
het
eerst voo
land
vermeld, van
de bergen
tangs
den
Rhyn,
op
Dodeweerd'. Hierm
kennelljk Doorwerth bedoeld; in latere Uteratuur, bljvoorbeeld blj
K
VAN
DER
TRAPPEN
(1849, pl. 763),
is
deze opgave soms abuslevellj
Dodewaard
opgevat
Groeiplaatsen
in de
omgeving van Doorw
hebben met
zekerheid voortbestaan
tot in de
jaren veertig van onze
e
De vindplaatsen van
H montanum in
Nederland vertonen duide
concentraties
in het
Krijtdistrict
en
het Subcentreurope heuvelgebie
Nijmegen. Daarbuiten blijven
de
vondsten of vermeldingen beperk
enkele geisoleerde plaatsen
in het
Kempense en Gelderse district. Bll
WESTHOFF&
DEN
HELD
(1969)
moet de
soort kenmerkend worden geacht
het elken-haagbeukenbos en de zoomvegetatles erlangs. In het Iich
de
snelle vemletlging door k appen van
de
oude loofbossen
in
Nede
is
de
zeer
emstlge
achteruitgang van
H montanum - wals
blj veel an
bosplanten - althans voor
een groot
deel goed te begrijpen.
Niet opgenomen vindplaatsen van v66r 1950 zijn: Zuidlaren, Arm
(v66r 1902, opgave
in IVON
-archief)
en
Aerdenhout (1925),
omdat
bie
sprake was
van
gekweekte planten. ZOwel
de
vindplaatsaanduidi
Arnhem als Maastricht (beide v66r 1950) zijn niet apart aahgeg
omdat
hiermee waarschijnlijk groeiplaatsen in aangrenzende uurho
werden
bedoeld. Ook
het
spontaan optreden van
de
soort in
een
tu
Bilthoven in 1955, 1956 en 1957 (schrift. meded .
J.D.
van Ramshors
wegens de twljfelachtige status niet
op het
kaartje verwerkt.
P.
HEU
Hypericum montanum, in the
Netherlands, shows a severe decline
30
hour-squares before 1950, to only 5 hour-squares since 1950.
As o
often obliged
to
suppose for
many
species of forest plants,
this
decli
considered
to
be
due
to the heavy cutting of old deciduous woods, w
are
the most important
habitat
for
the
species.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 134/228
Hypochaerls
maculata
.
voor 1950:
sinds 1950:
2 uurhokken (UFK 1)
0 uurhokken
lberts amar a .
voor 1950: 2 uurhokken
(UFK 1)
slnds 1950: 1 uurhok (UFX I)
•
-
133
'
·
:---;.., ..
I
-
'
Gevlekt biggekruid CoMPO
0653
7e 1 0 - F.E. 4 (1976), p. 309: Much
of
Europe, but absent from
arctic and most of
the
Mediterranean region.
Hypochaeris maculata is met zekerheid slechts in twee
uurhokk
Nederland
gevonden:
in
1918 bij de Gerritsflesch
en in
1924
n het uu
ten zuiden
ervan tusschende
schietbanen van
de
Harskamp
en
het te
van Staatsboschbeheer'.
Volgens
HEGI
(1928)
komt H. maculataondermeer
voor
in
Noord-E
(onder andere Engeland
en
Denemarken)
en
Midden-Europa (Duits
Zwitserland);de
dichtst
blj Nederland gelegen vindplaatsen
bevinde
in de Hoge
Venen en in de
EifeL De
soort ontbreekt
echter
in
grensgebled met het oosten van ons
land.
H. maculata wordt
warmteminnende soort genoemd, die het
liefst
op
kalkhoudende
bo
groeit, maar plaatselijk
op
gesloten
of
afgeplagde calluna-heiden
I.e.); aan deze omschrijving voldoen ook de Nederlandse vindplaa
Volgens
WESTHOFF & DEN
HEw (1969) is
deze soort een kentaxon va
Hyperico
maculatae-Polygaletum,
samen
met
o.a
Carex ericeto
Laatstgenoemde
soort komt inderdaad ook
in
hetzellde gebied
voo
waar
H. maculata in Nederland is
gevonden.
Er kan
met zekerheld
worden aangenomen, dat
de
soort in Nede
is verdwenen;
ook
van
de
dlchtstbijzijnde vindplaatsen,
in de
Hoge V
(BelgiefDuitsland),dateren de meeste waamemingen
van
v66r
1930
RoMPAEY & I>ELVOSALLE,
1972). Een
reden voor het
verdwijnen is
niet be
Niet
opgenomen is een vermeldlng voor de
omgeving
van Nijm
(VuvCK,
1902a)
daar hiervangeen
herbariurnmateriaal
bekend
is. Dat
ook
voor
een
opgave bij
REINWARDT
(1815, p.448) voor beschad
duingronden. In KoPs-VuvcK (1930, pL 2125) staat de soort
vermeld
vo
omgevingvan Assel, Gld., anno 1925; blljkens
herbariurnmateriaal
be
dit
exemplaren,
die
zijn opgekweekt uit zaden,
het jaar
ervoor verza
op de
vindplaats
in uurhok
N6.41.
TH.
A
HA
Hypochaeris maculatawas
collected
in the
Netherlands
in
2 hour-sq
in
1918
and in 1924;
it
has not been refound.
Bittere scheefbloem
CRUO
0657 1b 21 - F.E. 1 (1964), p. 324: Mainly W. Europe.
Iberis
amarawerd
als akkeronkruid voor het eerst
in
1873
gevonden
omgeving van
's-Graveland.
THELLUNG-MARKGRAF (1962) noemt
de
plant
een
kensoort
voo
caucalldion-verbond, waartoe warmteminnende
plantengemeensc
pen
van
graanakkers
op
droge, meestal kalkhoudende
of
lemige
bod
lossgrond behoren.
In
Nederland is L
amara
slechts
drie maal
zekerheid op een akker gevonden: bij s-Graveland in 1873
en
1886, e
Beek,Limb.,
tussen
1860
en
1883. Van 1960 dateert
een vondstgeda
een kalkgrasland nabij een akker op de
Wrakelberg (mond. meded.
R
der
Meijden, 1979). De
gegevens
van Thellung-Markgraf
in aanmer
genomen,
zou
het
voorkomen
van de soort tenminste
in Zuid-Limbu
natuurlijk
kunnen worden
beschouwd.
Een mogelljke
oorzaak
voor
het
verdwijnen
van L amara van
akke
Nederland is de zuivering van zaaigoed. Ook in Belgie is de bi
scheefbloem Sterk
achteruitgegaan (VAN
ROMPAEY
& I>ELVOSALLE,
1972
Niet opgenomen is een aantal
vondsten
van adventieve of verwild
planten en diverse zonder nadere standplaatsgegevens.
Van v66r
zijn dit: Groningen (1905, 1919
en
1942), Winschoten (1895), S
(NON-hok
J5.47), Zwolle (1832),
Deventer
(1917
en
1938),
Putten
(1
Apeldoorn (1875, WAG), Bennekom (1907), Doorwerth (tussen 187
1880, WAG),Iangs
de
Rljn bij
het
Drielscheveer (VAN
SoEST,
1933a, p.
Nljmegen
(1871), Utrecht (1925), Den
Ham
bij Amersfoort (1836), V
(1832
of
1833, 1901
en
1902), Bentveld (1906), Amsterdam (1
Voorschoten_ (1879), 's -Grave nhage (1936, WAG), Middelburg (1
Werkendam_(1836)
en
Nuenen
(tussen
1832
en
1841
.
Om dezellde
r
zijn
niet
opgenomen
de
vindplaatsen sinds 1950: Steenwijk (sc
meded. A Corporaal, 1978), Schaarsbergen (MENNEMA
& VAN
OosrsrR
1977b, p. 225)
en
Beverwijk (1966).
R.W.J.M. VANDER
Iberis amara,a weed ofcornfields in dry,chalkyor loamy places, was f
in fields in 2 hour-squares before 1950
and once
in 1960
on
a c
meadow near a field.
Further
finds are considered adventives and ga
escapes,
or
are without any
data
concerning the habitat
The
species
have disappeared
from fields
as
a result
of seed
cleaning.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 135/228
Inula saUd.na L
-·
voor 1950:
2
uurhokken
(UFK 1)
sinds 1950: 1
uurhok (UFK
1)
lsoetes
larustrts L
•
\
voor 1950: 9 uurhokken (UFK
2)
sinds 1950: 4 uurhokken
(UFK 2)
'
-
...
'
'
...
134
Wilgebladalant CoMPo
0664 7c 11 - F.
E.
4 (1976), p. 134: Most of Europe,
but
very
rare in
islands
and
the
extreme north.
Inula salidna
is hier
te
Iande voor
het
eerst gevonden bij Hoevelak
1905. Daarna is zij aileen
nog
aangetroffen
op
twee plaatsen
in
Krijtdistrict, namelijk bij Valkenburg v an 1939
tot
1944 en bij Mech
in
1959.
Deze soort, waarvan
het
areaal zljn zwaartepunt in Zuid-Siberie
(WALTER-STRAKA,
1970), is
in
Midden-Europa
een
plant
van blauwgra
den
(WESTHOFF
& DEN
HELD,
1969).
Bij
Hoevelaken is zij
op
moera
helgrond aangetroffen,
in
Zuid-Umburg evenwel in zoomvegetatles
laatste komt overeen
met het
oecologlsch gedr ag van soorten als Seli
carvi/olia en Serratula tinctoria,
die eveneens in Midden-Europ
blauwgraslanden en
hier
te Iande in zoomvegetatles voorkomen.
L salidna
blijkt zich hier te Iande
niet
te kurmen handhaven;
o
laatste vindplaats, bij Mechelen, is zij thans verdwenen (schrift. me
H.P
M. Hillegers, 1978). De oorzaak hiervan is
niet
bekend, doch verm
delijk is
er
verband
met het
felt
dat
de
soort
hier
te
Iande
aan
de rand
haar
areaal voorkwam.
Een opgave
van
adventlef voorkomen bij Sittard
(CREMERS,
1914) b
op
verwisseling
met L britannica.
Een vondst bij Heerlen in 1976
(sc
meded
S.J.
Dijkstra) betreft planten, die vermoedelijk
met
vogel
waren
aangevoerd,
en
is
niet
op het
kaartje opgenomen.
E.J. W
Inula salidna has been
recorded in
2
hour-squares before 1950
an
1 hour-square since 1950, being found
near
Hoevelaken
and on
localities
in the
south
of
Umburg,
but
did
not
persist. The last record d
from 1959. L
salidna
reached
the
border of its
area in the
Netherlan
Grote
blesvaren
IsoiiTA
0667
4b 22 -
F.E.
1 (1964), p. 5: N.
& C.
Europe, extending loc
southwards to Spain, N. Italy
and S.W.
Bulgaria.
IsoetesJacustris is voor het eerst in Nederland ontdekt in 1904 in de S
Eesterzanding blj Drachten. Eerder gevonden exemp laren uit 1849
i
Uddelerme er (zie ook
VAN
DEN BoscH, 1850a) bleken bij
nader
onderzoe
Luronium natans
of
Echinodorus ranunculoides
te
behoren
(GoET
1905b, p. 98).
De
achteruitgang van d eze soort is
nog
sterker
dan het
kaartje reed
uitdrukking brengt. Binnen elk
van de
uurhokken, waarin
L Jacustrist
nog
voorkomt, is
de
soort in vele kleinere vennen g eheel verdwene
grote
biesvaren
kan
zich aileen in grote heidevennen hand haven
(VA
VEER,
1956).
J.
MEN
Before 1950
Isoetes Jacustris
was recorded in 9 hour-squares; since
the species is known from 4 hour-squares. The decline of
this
species
of L
setacea
in
the
Netherlands
s
even stronger
than one can
deduce
the
maps, because they disappeared from n umerous moor-fens
within
hour-square. The species
can
only maintain themselves
in the
la
moor-fens.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 136/228
Isoetes
setacea Lamk.
"1""
I
•
'
,
voor 1950:
7 uurhokken
{UFK 2)
sinds 1950:
5 uurhokken (UFK
2)
j u n c u s a l p m ~ ~ t u s C h * I ~ ~ ~ ~ ~ J i ~ ~ ~ ~ ~ i ; i i ~ ~
ubsp. arthrophyllus (Brenner) Reichg.
'
I
voor 1950:
sinds 1950:
7 uurhokken (UFK 2)
6 uurhokken (UFK
2)
135
Stekelblesvaren
lsoiiT
0668 4b 2 2 - F.E. 1 (1964), p. 5 : N. &
C.
Europe, extending southwar
Spain and N. Italy.
Jsoetes setacea (= L echlnosporaDur.) Is
toevalligerwijs evenals
de an
biesvarensoort
in
Nederland eveneens
in
1904 voor
het eerst
verza
en
wei bij Weert.
Ook voor deze soort geldt - om dezelfde
reden
als voor
L
Jacustris
de
achteruitgang veel sterker
Is dan
het kaartje doet vermoeden.
In
kleine
vennen binnen n
uurhok
is de
stekelbiesvaren verdwenen
DER
VEER
, 1956). Wateronttrekking
aan
de grote vennen, waarin de s
nog
voorkomt, ten behoeve
van
naburige waterleldingbedrijven, v
een
ernstige bedreiglng voor deze biesvarensoort
in
ons land VANDER
1967).
J. MEN
Before 1950Jsoetessetaceawas recordedin 7 hour-squares, since 195
species
is
known from 5 hour-squares. The decline of
both Isoetes
sp
in the
Netherlands Is
even
stronger
than one can
deduce from
the
m
because they disappeared from numerous moor-fens within
one
h
square.
The
species
can
only maintain themselves
in the
larger moor
and those can be
threatened
by withdrawal of
water
by neighbou
water<ampanles.
Rijnrus
}U
NC
0682 7b -
F.E.
5 (1979) p. 110: als ]uncus a/pinus
ViiL
subsp. a/pi
Throughout
the range
of
the
species except Iceland
and nort
Fennoscandia;].
alpinuss.lat.:
Most of Europe.
]uncus alpino-articulatus subsp. arthrophyllus (=
].
fuscoater Sch
werd
in
Nederland voor het eerst verzarneld in 1839 bij CUiemborg
Deze ondersoort
komt hler
te
Iande voor
in
een
tweetal agenschl
sterk verschlllende biotopen, narnelijk
in
plonierbegroeiingen
o
gegra ven zavel- en leemgrond
en in
moerassige schraallanden. Het e
standplaatstype sbekend uithet rivierengebied en vanLosser,het tw
van enkele plaatsen
in
het oosten des lands (Westhoff c.s. in REICH
1964;
WEEDA,
1977).
Het voorkomen van subsp. arthrophyllus
in
ons land is nogal wisse
lig,
wat ten
dele
aan de
onbestendigheld
van haar
standplaats is
t
schrijven. In
de
vorige eeuw
werd
zij gevonden
op
enkele plaatsen l
de grote
rlvleren alsmede blj Ruurlo;
daama
pas
weer
vanaf 1941
In
Waalgeb ied blj Nljmegen. Sinds 19621s zlj bekend uitTwente,waarzi
lijkt
uit
te breiden
(WEEDA
,
Lc.;
HoFSTRA, 1978) en sinds 1974
uit
Z
Umburg (DE
VE
EN, 1974).
Niet op
het
kaartje zljn opgenomenopgaven voor
het
Veldsnijder
gem Haaksbergen (MENNEMA& VANOosrsrROOM, 1975b, p. 192), omda
materlaal van deze vindplaats waarschljnlijk tot een afwijkende vorm
].
acutiflorus behoort, en voor Eibergen, welke
op
]. acutiflorus x
ticulatus betrekking heeft (REICHGELT, 1964).
E.J. W
Before 1950
]uncus alpino-articulatus
subsp.
arthrophyllus
was reco
in
7 hour-squares; since 1950
the
species has
been
known from 6 h
squares. Its rather instable occurrence in the Netherlands is partly
d
the pioneer character
of its
habitat
.
In the eastern part
of Overijsse
the south of Umburg it was discovered recently; in the former reg
seems to spread.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 137/228
Juncus
bulbosus 1.
subsp. kochil
(F.
Schultz) Relchg.
voor 1950: 18 uurhokken {UFK 3)
slnds 1950:
2
uurhokken
(UFK 1)
Juncus
canadensis
J.
Gay ex Laharpe
voor 1950:
slnds 1950:
0 uurhokken
1 uurhok (UFK
1)
1.
\
-
136
'·
-
Rechte knolrus
fUNC
1485 4b 31 - F.E. 5 (1979), p. 109:
niet
venneld
Juncus bulbosus subsp. kochii is vaak moellljk te onderscheiden va
subsp. bulbosusln
Nederland
De oudste vondst dateert uit 1844 en
gedaan
In de omgevlngvanHatert,
waannee
waarschijnlijk hetWijc
Veen wordt
bedoeld
Er bestaan weinig literatuurgegevens over de plant; bovendien be
vaak enige
en
sorns
grote
onzekerheid over
de
juistheid van literatu
gaven wanneer dezeniet door herbariummatedaal worden
onderst
Zelfs wanneer wei
matedaal
verzameld is, blijft
het
moeiHjk
om
de
ondersoorten scherp van elkaar te schelden. Een
nader
onderzoe
levendmatedaallijkt hierzekerde moeite waard.Ult
de
ornschdjvln
de beide taxain
diverse Nederlandse flora's, namelijk
de
Flora Neerla
(REICHGELT,
1964, p. 189) en HEUKELS-VAN0oSTSTROOM (1977) Vait afte i
dat
aileen
het
aantalmeeldraden,de vonn en de grootte vande vruc
de
lengteverhouding van hebnknop en helmdraad betrouwbare
merken
zijn.
REICHGELT
(I.e.)
geeft echter
zelf
al
aan dat
deze
kenmerke
absoluut zijn en
dat
allerlei overgangsvonnen kunnen voorkomen.
Goed
matedaalvan de subsp. kochiiwerd
nog
In 1979 in de Achte
verzameld Volgens de vlnder, E.J. Weeda, verschilden de planten o
habitus duidelljk van
de
typische ondersoort Daartegenover staa
SNOGERUP In de Flora Europaea (1979, p. 109) de beide taxa kennelij
wi1 onderscheiden; hij
neemt
Juncus kochiiF.W. Schultz als synoni e
bij Juncus bulbosus
1.
P. HE
Juncus bulbosus subsp. kochli was recorded In 18 hour-squares b
1950,
and in
2 hour-squares since. The
taxon is
difficult
to
separate
the subsp. bulbosus; furt her study, especially of living plants, is advis
C8nadese niS jUNC
1409 7a 01 - F.E. 5 (1979), p. 108: Naturalized In
the
Netherland
Belgium
Juncus canadensis, afkomstig uit Noord-Amerika, werd voor het ee
1972
in
Nederland gevonden In de Reuselse Moeren
(ADEMA,
1974)
jaar later werd de soort
op
dezelfde groeiplaats teruggezlen.
In
het
aangrenzende
dee
van
Belgli ,
waar
f.
canadensis
In
1971
ontdekt, blijkt hij zlch explosief
uit
te breiden (D'HosE, 1977).
De
treedt op in de randzone van veenputten . Aangezlen dit rnilieutype
de grens
met
Belgii ook in ons land niet zeldzaam
is,
kan f. canad
wellicht nog op
meer
plaatsen worden ontdekt.
P. HE
Juncus canadensis, native
to
North America, is known from
one
stati
the Netherlands since 1972; the species also occurs In
the
adjacent p
Belgium, where
it
was discovered In 1971. Obviously,
the
species
naturalized here, and . canadensismay be found
more
often In the fu
as its habitat is
not
rare along
the
Dutch-Belgian border.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 138/228
}uncus capitatusC.E. Welg.
voor 1950:
49 uurhokken (UFK 4)
slnds 1950: 5 uurho kken
(UFK
2)
Koelerla
pyramidata (Lamk.) P.B.
voor 1950:
11 uurhokken (UFK
3)
slnds 1950: 5
uurhokken (UFK
2)
'
•
-
....
\
-
137
'·
I
V-
Koprus JuNC
0677
2c
41 -
F.E
. 5 (1979), p. 108: Much of Europe, but rare
In
the n
]uncus capitatus
werd voor
het
eerst voor Nederland vermeld
doo
GEuNs
(1788) van heidevelden bij Harderwijk als f. tenellus.
In het Waddendistrict wordt de
achteruitgang
van deze soort ve
zaakt
doorwaterstandsdallng, plaatselijke eutrofierlngen vastleggln
het duln tegenverstuivlng (LoNoo&
VAN
LEEuwEN, 1974). Volgens We
zljn
daar
en elders bovendien veel van de microbiotopen, zoals gre
bodems, afgeplagde terrelnen, door vee opengetrapte plekken,
resporen, uit
het
voormalige cultuurlandschap
verdwenen
als gevol
nivellerlng door ontwaterlng en ruilverkavellng (REICHGELT, 1964).
achteruitgang geldtvoor het gehele Nanocyperion
(LoNDO
&VAN LEE
I.e.). In 1975 was
f.
capitatusnog steeds aanwezig op Terschelllng (V
1976, p. 90).
F.
A
Before 1950 ]uncus capitatuswas recorded In
49
hour-squares, for the
thne In
1788. Since 1950
the
species
is known
from 5 hour-squares
decline has
been
caused
by draining
and reclamation, and, especia
the dunes, by draining for the production of drinking-water,
enrichmentof the soil and artificial stabilisation of moving dunes.
Breed
fakkelgras
GRAM
0695
6c
2 1 -
F.E
. 5 (1979), p.220: From N. Russia
and
the Netherl
southwards to N. ltaiy
and
Macedonia
Koeleria pyramidata is pas In 1913 ais een aparte soort voor onze
onderscheiden OANsEN& WACHTER, 1914a, p. 77 e.v.). Uit de literatuu
v66r 1913 wordt zelden duidelljk welke van de twee In Zuid·Lim
voorkomende
soorten van
Koeleria
wordt
bedoeld
met K.
cristata
s.la
oude
naam
van
het
complex van
vormen waartoeK pyramidata
beh
Ook opgaven van na 1913 van
K pyramidata
zijn niet altijd betrouw
omdat de grens tussen
K cristata
s.str. en K.
pyramidata
niet altijd
scherp is.
Het oudste gegeven
dateert van
1885 en betreft materiaaL verza
In de
omgevlng van Gulpen.
De achteruitgang van
K pyramidata
hangt vermoedelijk
me
venninderlng In kwaliteit
en
kwantlteit van de kalkgraslanden samen
behoud van de soort voor Nederland is afhankelijk van een goed be
van deze gebieden.
Niet opgenomen is een opgave voor Vaals (VUYcK, 1916), omdat
vermoedelijk betrekklng
heeft op
de Schneeberg,die op Duits gebied
R.W.J.M.
VANDER
Koeleria pyramidata
was not distinguished as a separate species fo
Netherlands u ntil 1913. Before 1950
the
species was found In 11 h
squares; since 1950 it is known from 5 hour-squares. The decline of
species probably corresponds with
the
deterioration of
the
chalk-
dows.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 139/228
Lactuca
sallgna
L
voor 1950: 16 uurhokken
(UFK 3)
sinds 1950: 2 uurhokken
(UFK 1)
Lactuca tatarlca (L) CA Mey.
voor 1950:
0 uurhokken
sinds 1950:
1 uurhok (UFK I)
'
-
138
Wilgsla CoMPO
0698
5a
32
- F.E. 4 (1976), p. 330: Europe, northwards
to S.
Englan
Germany & S.C. Russia.
De
oudste vermelding van
Lactuca saligna
is van
VAN HALL
(1825) vo
omgeving van Breskens.
De
wilgsla is
een
Westeuropees-zuidatlantische soort, die zic
Zeeland kan handhaven bij
de
gratie van
de
zeer zachte winters
(WEST
c.s., 1971, p. 234). Een of meerder e stren ge winters .zouden
de
achte
gang
van
de
soort
kunnen hebben
veroorzaakt. Ook
in
Belgie is
de
s
Sterk achteruitgeg aan
(VAN ROMPAEY
&DELVOSALLE, 1972). V60r 1930 k
L: saligna
daar
op
vele plaatsen langs
de
Maas tussen Dinant
en i s ~
waarbij althans
de
vondst bij Maastricht en misschien ook die lang
Waal bij Nijmegen aansluiten. Het felt
dat
de
soort
een zwak
arnmonia
bodem
prefereert, maakt
ze
volgens
HEGI
(1928)
tot een
faculta
zoutplant,
hetgeen mede
een verklaring is voor hetvoorkomen
aan
di
in Zeeland.
Niet
op het
kaartje opgenomen zijn Amsterdam (1911)
en
Ber
(1961
),
waar
de
soort adventief voorkwam.
R.W.JM.
VANDER
Before 1950
Lactuca
saligna was recorded
in
16 hour-squares; since
the
species
is
known from 2 hour-squares.
As
the
species occurs
in
southwest of
the
Netherlands favoured by
the
very mild winters the
reason for its decline could
be
one
or
more severe winters.
Strandsla CoMPo
1425
3a
01 -
F.E.
4 (1976), p. 329:
E.
Europe, northwards
to N.C.
Ru
naturalized widely
in
N. and N.C.
Europe.
Lactuca tatarica werd
in 1967 voor het eerst in Nederland op
tumerplaat op
een
natuurlijke standplaats g evonden
(VANDERMEULEN&
DER PLOEG, 1968).
Het oorspronkelijke verspreidingsgebied van
de
soort omvat O
Europa en West- en Midden-Azie. Sinds
het
begin
van de
20e
eeuw
w
L tatarica
ook
in
Noordwest-Europa gevonden
en is
daar
op vele pla
ingeburgerd. Mede
op grond
van
de
vegetatiekundige aspecten va
voorkomende standplaatsen onderscheiden KNAPP & )AGE (1978)
verschillende
typen
van inburgering:
op
ruderale plaatsen in
het
bin
land als uitbreiding van
het
continentale, oorspronkelijke verspreid
gebied in Oost-Europa,
en aan de
kusten van
de
Noordzee
en de
Oo
als
vonnlng van een
nieuw, gescheiden deelareaal.
Als
voorbeeld van
eerste type zou
men in
Nederland vondsten uit Doesburg, Rotterdam
Assendelft kunnen beschouwen, ware het
niet dat de
soort
daar ni
ingeburgerd.
De
vestiging
op
Rottumerplaat
maakt
dee uit van
het
lito
deelareaal van L
tatarica.
Ze heeft zich daar sinds 1967 voortdu
uitgebreid
en
het is te verwachten
dat
ze ook
op andere
Waddeneila
zal verschijnen.
Niet
opgenomen
zijn
de
vindplaatsen Doesburg (1942), Rotter
(1961, 1962 en 1966) en AssendeHt (1968), waar
de
soort adventief w
gevonden.
R.W.J.M
.
VANDER
Lactuca tatarica
was recorded in 1967 for
the
first
time
in
the
Netherl
in
a natural habitat
at
Rottumerplaat where
it
is still present. The fin
part of the
extension of
the
littoral secondary
part
of
the
are
distribution of the species. The o riginal
area
of distribution is East Eu
and
West
and
Central Asia
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 140/228
Lamlum galeobdolon (L)L
subsp.
vulgare
(Pers.
)Hay
ek var.
vulgare
-
I
voor 1950:
11
uurhokken (UFK 3)
slnds 1950: 6 uurhokken (UFK 2)
Lamlum
mo luccelllfoU
um
(Schum.) Fr.
voor 1950:
sinds 1950:
9 uurhokken
(UFK
2)
3 uurhokken (UFK
1)
139
'·
-
I
-
...
Kleine
gele
dovenetel LAB
1487
9b 22 -
F.E. 3 (1972), p. 149 als
Lamiastrum galeobdolon (L)
Eh
et Polatschek subsp.
galeobdolon:
Almost throughout the range o
species, but less freque nt in the south;
L. galeobdolon
s.lat.: Most of Eu
but rare in the Mediterranean region and the north.
Lamium galeobdolon
subsp.
vulgare
var.
vulgare
werd voor het eer
Nederland verzameld tus sen Liempten Oorschot,
N.-Br.,
in 1834.
Eerst onlangs zijn van de gele dovenetel in Nederland twee onder
ten
onderscheiden
(MENNEMA,
1971). Dit brengt
met
zich mede, da
onmogelijk is om na
te
gaan. welke ondersoort in de literatuur
van
1970 werd bedoeld, indienL.
galeobdolon
s.lat. werd opgegeven. Da
is het kaartje, voor wat betreft de periode van v66r 1970, uitslu
gebaseerd op herbariumgegevens.
De ondersoort vertoont enige achteruitgang,wat waarschijnlijk sa
hangt met het kappen van Iichte bossen
en
kreupelhout, waarinde su
vulgare
bij voorkeur
kan
worden gevonden.
Ongelukkigerwijs heeft schrijver dezes eni ge verwarring gesticht in
de typificatie van L.
galeobdolon
en zijn beide Nederlandse onderso
(MENNEMA, 1971). Terecht ste lt GUTERMANN C.S. (1973), dat de noorde
ondersoort de typische Is, zodat de julste naam van deze subsp
galeobdolon
moet luiden (MENNEMA, in voorber.). De zuidelijke subsp
is dan
L galeobdolon
subsp.
montanum
(Pers.) Hayek.
AanvuUend onder zoek hee ft uitgewezen,
dat de
Drentse vindplaa
toch als lnheems ku nnen word en beschouwd (zie
MENNEMA,
1971, p
e.v.). Niet op genome n zijn exemplaren van West-KnoUendam (1913
Wormerveer (1919), w aar subsp.
galeobdolon
respectievelijk adventi
in een aangeplante groenstrook langs een wandelweg voorkwamen
Ede (1970), waar de kleine gele dovenetel als verwilderd moet wo
beschouwd.
J.
MEN
Before 1950
Lamium galeobdolon
subsp.
vulgare
var.
vulgare
recorded
in
11 hour-squares; since 1950
the
subspecies is known
6 hour-squares. The decline is probably due to the cutting of
open
w
and thickets, where subsp.
vulgare occurs.
Unfortunately the au
created some confusion on the typification of L.
galeobdolon
and its
subspecies in the Netherlands
(MENNEMA
, 1971). The correct
name
o
subspecies treated
here
should be subsp.
galeobdolon.
Breedbladige
dovenetel LAB
07051a41- F.E. 3 (1972),p. 148:N. Europe to.
c.
67° N. in Fennoscan
and extending southwards
to
c. 52°30 in Germany.
Lamium moluccellifolium (
=
L intennedium
Fr.) 'werd voor het eer
Nederland verzameld in 1850 in Jelsum, Fr.
Het kaartje is uitsluitend gebaseerdop herbarlurnmateriaaL
De
oor
hiervan is tweeerlei
in
de eerste plaats zijn bepaalde (na)zomervo
van
L
pwpureum vaak hee l moeilijk te onderscheiden van
L molu
lifolium
(MENNEMA, in voorbereiding). Een tweede reden
is
van taxon
sche aard: bij
nader
onderzoek
is
gebleken,
dat
het type-exemplaa
L moluccellifolium
iets geheel anders is - namelijk
een
infraspec
taxon van
purpureum
- dan wat
thans
onder
deze
naam
wordt vers
(MENNEMA, I.e.). Het leek daar om raadzaam om literatuuropgaven, die
door herbanimimateriaal worden ondersteund, niet
op
het kaartje
o
nemen. Het
eerder
genoemde taxonomisch onderzoek heeft overi
ook uitgewezen.
dat
de juiste
naam
voor deze
soon
moet Iu
L. confertum
Fries.
Het is niet onmogelijk dat, gezien haar grote gelijkenis met bepa
vormen van
L pwpureum,
de soort over het hoofd is gezien. Rec
vondsten bij Minkeloos,
Z.-H.
(1973) en Mierlo, N.-Br. (1977)
tonen
aan
L. confertum
nog steeds in o ns land voorkomt.
BALL
(1974) heeft in de areaalbeschrijving van de soort niet aileen
land niet genoemd, maarook geen melding gemaakt van
het
voorko
van de
wort
in Portugal, dat aan het areaal een merkwaardige disju
geeft.
J.
MENN
Before 1950
Lamium moluccellifolium
was recorded in 9 hour-squ
since 1950 It is known from 3 hour-squares. These different figures ma
due to
the fact that
the
species has
not
always been r
ec
ognized. The
is only based on
data
from herbar ium specimens, because
data
from
literature may in fact refer to special forms of L.
pwpureum,
w
resemble
L.
moluccellifolium
in
some respects.
It
should
be noted tha
correct name of this taxon is
L confertum
Fdes (MENNEMA, in prepara
as
the
type of
L. moluccellifolium
belongs to an intraspecific taxo
L.
pwpureum.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 141/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 142/228
Lathyrus
nJger ( ..)
Bemh.
voor 1950: 4 uurhokken (UFX
2)
sinds 1950: 1 uurhok (UFK
1)
Legousia
hybrtda ( ..)
Delarbre
voor 1950: 16 uurhokken (UFX 3)
slnds 1950: 5 uurhokken
(UFX
2)
•
-
'
-
141
'
Zwarte Jathyrus PAPILION
0712
8d
10 - F.E. 2 (1968), p. 138: Europe
exceptfor most
of
the
north
the
extreme south and many Islands.
De oudstebetrouwbare vermelding van Lathyrus
nigervoor
Nederl
vanVANHALL(1821)
als Orobusnigerbij Nijmegen:
in
de bosschen
va
en Ubbergen, tusschen
de
Orobus tuberosus: Hoewel
de
soort ook a
LEJEUNE (1813, p. 101) voor bossen bij Maastricht wordt vermeld,
onzeker, of dit Nederlands gebied betreft en is
het ook
mogelijk,
da
opgave betrekking heeft
op
de tuin bij Caestert - gelegen
in hok
V5
waar de soort volgens
DE WEVER
(1916b, p. 89) waarschijnlijk
aange
en verwilderd
Is.
De Jaatste vondst vanL niger n ons land dateert
uit
1951 bij Nijm
WaarschijnlijkIs
de
soort, die
in
Nederland mogelijk niet
inheems
Is
1968b;
HEuKELS
-
VAN OosrSTROOM,
1977),
uit
ons land verdwenen
doo
natuurlijke teruggang
van
de populatie.
Niet
opgenomen
is
de eerder genoemde
vindplaats bij Cae
Aangezien
de
vindplaatsopgave
van VAN
HALL
de
meest
exacte vo
omgeving van Nijmegen is, zijn aile
andere
vondsten
met de
verme
'blj Nijmegen'
in
hetzelfde hok, respectlevelijk P6.63
en
40.53, gel
seerd.
A.J. QuENE·BoTERENB
Before 195o
Lathyrus niger
was found
in the
Netherlands
in
4
squares;
the
lastand only find since 1950 was in 1951. Probably the spe
which Is possibly
not
native
in the
Netherlands, disappeared by a na
decline of
the
population.
Klein splegelldokje
CAMPANUL
0720 1 b 31 - F.E. 4 (1976), p. 94: W. &S. EuroQe; casual in parts of
c.
Europe.
Legousia hybrida [ = Specular/a hybrida ( ..) A.D.c.)
is voor
het eer
ons land verzameld in 1837 bij Leiden en Naaldwijk.
WESTHOFF & DEN HELD (1969) vermelden L hybrida als kensoort va
Caucalidion: onkruidveget aties in graanakkers
op
kalkrijke
bodem
, d
ons land
hun
noordgrens berelken. De achteruitgang van deze vro
reeds zeldzame soort
hangt
wei samen
met
zaadzuivering en chem
onkruidbestrijding. In Belgie is de soort eveneens sterk achteruitge
(VAN
ROMPAEY & DELVOSALLE, 1972).
Niet
opgenomen
zijn vondsten
te
Amsterdam (1909, 1910), w
aangevoerde planten betreffen
en een
twijfelachtige vermelding
Zuid-Beveland (WALRAVEN& LAKo, 1892, p. 120), wegenshet ontbreke
nadere gegevens en van herbarlurnmateriaal. Opgaven voor Berg en
gaan terug op een
vermelding VI;?Or
de
Berg-en-Dalseweg blj Nljm
(ABELEVEN,
1888, p. 195) en zijn gelokaliseerd in P6.62. Voorts is
opgenomen een
vondst
te Wageningen
(1957), die
een
aangev
exemplaar betrof.
M.G.C.
VAN STAVEREN/E.J.
W
Legousia hybrida was recorded in 16hour-squares before 195 0 a
know n from 5 hour-squares since 1950. The decline of this cald
cornJield weed, which has always
been rare
in
the
Netherland
presumably
due
to seed cleaning and the use of weed-killers.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 143/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 144/228
Ullum bulblferum 1.
voor 1950: 14 uurhokken
(UFK
3)
slnds 1950: 2 uurhokken (UFK I)
Unarla arvensts (1.) Desf.
voor 1950: 22 uurhokken (UFK 3)
slnds 1950: 0 uurhokken
143
Oranjelelie
ULIA
07371c21 - F.E. 5 (1979), p. 34:C. Europe, extending southwardsto Sp
S. Italy and
N.E
. Jugoslavia.
l i l ium bu/biferum
werd voor het eerst in Nederland gevonden
in
18
Zuidlaren en spoedig daarna, in 1855, op enkele andere plaatsen o
Drentse essen. 'De inwoners van verscheidene Drenthsche dorpen
deze lelie gevraagd zijnde, warenmet
haar
bestaan, als lastig onkru
de
rogge, zeer goed bekend,
en
wisten zich niet
tfi
herinneren,
dat
30 jaar geleden die plant niet aanwezig was'(Dozv, 1856, p. 64).
Oorspronkelijk zal
L bulbiferum
een verwilderde sierplant zijn gew
Het areaal van deze plant is
gelegen i n Centraal Europa; in
de
Noordw
duitse laagvlakte is zij plaatselijk ingeburger d(fuGI, 1909).Bij ons is ai
de subsp.
croceum
(Chaix) Arcang. gevonden, een ondersoort, die vol
fuGI (I.e.) onder andere in het Gardameergebied niet zeldzaam is. D
MATTHEws(1979) wordt de verspreiding van de subsp.
croceum
- door
var.
croceum
genoemd -
niet
opgegeven; bij de verspreiding
L
bulbiferum
s.lat. wordt
het
(vroegere) voorkomen in ons land
genoemd. De oranjelelie groeide bij ons voomamelijk in akkers, wa
elk jaar rogge w erd verbouwd. Een aanpassingaan dat biotoop is het
dat de schubben, die om de bol zitten, bij
het
ploegen door de a
worden verspreid, daarna opnieuw uitgroeien
en
na drie jaar weer
bloeiende plant geven (mond meded.
P.
Zonderwijk). De redenen va
achteruitgang van deze fraaie plant waren
de
invoering van
de
wi
bouw en het uitgraven van
de
bollen. Thans is L bu/biferumwaarschij
uitgestorven: bij Beekbergen is zij voor het laatst in 1952 waargeno
en
bij De Steeg, waar z e in 1972 was teruggevonden, is ze inmiddels
een wegverbreding verdwenen (mond. meded.
P.
Zonderwijk, 1979)
Vanuit
de
vindplaats blj De Steeg isL
bulbiferum
overgeplaatstnaa
roggeakker in hetzelfde uurhok
(33.56)
en
naar een
akkeronkruidenr
vaat in uurhok 33.47. Deze laatste groeiplaats is niet op het kaa
opgenomen, evenals
de
vindplaa tsopgave OVerveen
(SIPKES,
1918), die
waarschijnlijk betrekking heeft op een verwilderd exemplaar.
THA HAT
l i l ium
bulbiferum
was found
in
14 hour-squares before 1950; since
it
has
been
recorded i n 2 hour-squares, from
both
of which
it
has
disappeared The strong decline is generally caused by the introductio
crop rotation and digging-up the bulbs. The last locality was extermin
by road-widening.
Blauwe leeuwebek ScRo
P
HULARIA
0740 1c
2 0 -
F.E. 3 (1972), p. 236: S.,
W. & C.
Europe, northward s t
France and Poland
Linaria arvensiswerd voor het eerst voor Nederland vermeld door DE
(1814, als
Antirrhinum
arvense) voor de omgeving van Nijmegen.
De laatste vermelding van
de
soort dateert van 1936en betreft even
een
vondst in
de
omgeving van Nijmegen.
De blauwe leeuwebek
is
een warmteminnende soort van za
bouwland
Het vroegere voorkomen van
L arvensis
in Nederland w
niet vermeld
doorCHATER
c.s. (1972), die wei vermeldt, dat de soortin B
is uitgestorven (zie OOk
VAN ROMPAEY & DELVOSALLE,
1978: 'sedert
verdwenen'). Volgens fuGI·HARTL (1%6) is
L arvensis een
Zuideurop
mediterrane soort, die de
laatste decennia sterk achteruit is gegaan
een
betere
bodembewerking, zaadreiniging en het gebruik van
bidden. In Duitsland wordt
de
soort nog maar sporadisch aangetrof
Niet opgenomen zljn van
het
oude IVON·kaartje
de
hokken H7 .5
H7.54, omd at dit verstrepin gen betreft.
THAHAT
Linaria arvensiswasfound in
22
hour-squares before 1950;the last re
was in 1936. This disappearance may be due to the use of herbicides
other modem
methods of agriculture.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 145/228
Ustera
cordata
ILl R. Br.
voor 1950: 2 uurhok.ken (UFK 1)
slnds 1950:
9 uurhok.ken
(UFK
2)
LoUum
remotum
Schrank
voor 1950:
43
uurhok.ken (UFK 41
s i n ~
1950: 0 uurhok.ken
•
'
144
Kleine
keverorchis
0RCHID
0749 9e
1 3 -
F.E. 5 (1979), p. 729: N.
&
C. Europe, extendin g southw
to the
Pyrenees, N. Appennini
and
S. Bulgaria
Ustera cordata
wordt
onder de
naarn
Ophris Minhna reeds
door CoM
(1683, p. 80) voor
ons
land opgegeven:
'In de
duynvalleyen,
op
o
luchtige plaatsen, a fter OVerveen'. Pas
In
1949
werd
de soort
hier te
herontdekt en wei
op
Ameland
(WEJJER,
1949).
Op grond
van
voorkomen
van
L cordata
In
het buitenland
op
soortgelijke standpla
als Comrnelin vermeldt,
wordt
diens opgave
door
WESTHoFF
(196
betrouwbaar beschouwd.
In het
Wadden- en Drentse district
Is L cordata
te beschouwen al
neoflet, die
In
dennenbossen van voldoende ouderdom opt
(WESTHOFF, Lc.).
Met
het
ongestoord
ouder
worden van
de
In het
noo
des lands aangeplante dennenbossen
neemt
het aantal poten tiele g
plaatsen van L
cordata
dus
toe
.
Niet opgenomen is
de
vermelding
door
KEuRJS (19631 van een vond
Wijk
aan
Zee
In
1932,
omdat
deze
op een
verre herlnnerlng beru
bewijsmateriaal
ontbreekt
Een opgave voor
de
Verbrande Pan bij B
(BARKMAN,
1913) heeft betrek.klng op L ovata (schrift meded. J.J. Bark
E.
J. W
Apart from
an
old record
near
Overveen (c. 16831 Ustera cordata
has
found
as
a neophytic species
In
the
Netherlands from 1949 onw
Before 1950 L cordata has
been
recorded In 2 hour-squares, since 19
9 hour-squares. It occurs
In
planted
Pinus
woods
of
sufficient
age In
Wadden and
Drenthe
Districts.
VlasdoUk
GRAM
0757
1a 31
-
F.E.
5
(19791,
p. 154:
Of
uncertain origin. Form
widespread
n
most
of
Europe as a wee d of Unum-fields; now only a c
ruderal, except In some parts
of E. &
E.C. Europe.
Lolium remotum werd
voor het eerst In Nederland verzameld In 18
Wehe
In Gronlngen en voor het laatst In 1949 op de
St
Pietersberg
De
vlasdollk groelde tussen
het
vias
en een
enkele maal ook
op
ldaverveld Samen
met Camelina sativa
subsp.
alyssum
en
Cu
epilinum
behoorde
ze
tot
de
karakteristieke onkruidflora van vlasak
Methet vermlnderen
van de
vlasteelten door
een betere
zuiverlng va
zaaizaad s deze soort verdwenen
{JANSEN,
1951).Zij komt adventief
no
eens voor op vuilstortplaatsen, blj graanverwerkende bedrijven
e
ruderale terrelnen; dit verschijnsel treed t
In het
grootste
dee
van Eu
Op {HUMPHRIES,
1979).
Nlet opgenomen zljn vermeldingen van v66r 1835 onder
de na
arvense
(ScHUURMANS STEKHOVEN,
1815, p. 56), zonder vlndplaats e
vlndplaatsen
Amhem
(VAN
HAll 1821) en 's-Gravenhage
(VAN HALL
1
omdat
beide mogelijk
op
L multiflorum
betrek.klng hebben. Verde
weggelaten van v66r 1950 de volgende adventieve vondsten: Am
ruigte langs
de
Rijn (1909), Malden, opgespot en terre ln (1927), Wor
veer, oliefabriek (1916, 1920, 1932; IVON-hok L4.63), Amsterdam, r
(1915), idem vuilverbranding
en
langs Papaverweg (1924), idem
aangevoerde
grond
(1929), Rotterdam, braakland (1903), idem aa
voerd
In
Boschpolder (1909, 1910), Gorlnchem, graanafvalterreln, r
(1912) en van slnds 1950: tussen Eemewoude en Wartena, stortte
(1956) en s-Gravenhage, ruderaal terreln en haven (1966). Van
de
o
kaartje opgenom en vlndplaatsen zljn
er
wellicht enkele ook adve
maar
dit
is nu
niet meer
na te
gaan
door gebrek
aan
vlndplaatsgege
op
de
herbariumetiketten.
TH. A HA
Before 1950
Lolium
remotum
has been
recorded
In 43
hour-squares;
that year it
has
not been
refound any more, except for some adventi
records. The species
occurred
usually
In
flax-fields,
and
disappe
because of the decline
of
the cultivation of flax and
the seed
cleani
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 146/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 147/228
Ludwtgta palustris
( ..) Elliott
voor 1950: 44 uurhokken (UFK 4)
sinds 1950: 1 uurhok (UFK 1)
Melampyrum
arvense
I.
voor 1950:
82
uurhokken (UFK 5)
sinds 1950: 3 uurhokken (UFK I)
ook voor 1950: Zutd-Beveland
-
"'
•
El
.
..,.
146
Waterlepeltje
0NAGRA
0764 2b 41 - F.E. 2 (1968), p. 308: W., C. & S. Europe; rather local.
Ludwig/a palustris
is In
ons
land voor
het eerst gevonden door E.J
Wachendorff (t1758)
In
l n slootbij Achtrenhoven
in t
Sticht
van Utr
(DE
GoRTER, 1767, als
Isnardia palustris). Het
oudste herbariummateri
in 1793 bij
Nijmegen
verzameld.
De noordwestelijkste
vlndplaatsen
in Nederland zijn van zeer
datum:
behalve
de bovengenoemde
vondst bij Achttienhoven is er
l l n
uit
1782 bij Laren
in
het Gooi (EHRHART, 1783, kolom 263).1n
het
b
van
de 20e
eeuw
kwam de
soort
In sommige
streken
In het zuidooste
lands
nogvrlj vee voor. Omstreeks 1950 verdwenen de laatste groeip
sen In Twente en de omgevlng
van
Eindhoven; sindsdten is
Ludwig/a
te Jande nog slechts bekend van l l n vlndplaats in de omgevlng
Deventer (WESTHOFF& VANLEEUWEN, 1960).
De
oorzaak van deze spectaculaire achteruitgang is
niet
ge
duidelijk; vermoedelijk zijn
veeleer
ontwatering
en
kanalisatie van b
verantwoordelijk
dan
eutrofiering (WESTHOFF
&
VAN
LEEUWEN,
i.e.).
HU
(1958)
vermoedt
dat
deze soort
oorspronkelijk
uit
Noord-Amerik
Europa
is lngevoerd; de Nederlandse verspreldingsgegevens doen
ee
aan
een relict
denken.
Niet
opgenomen
zijn de volgende vlndplaatsopgaven:
Zutphen
EEDEN, 1894) en Apeldoom (1898) wegens vaagheid: vermoedelijk wo
respectievelijk de vlndplaatsen bij Hall
en
Loenen bedoeld; Bleis
(HEuKELS, 1900b), wegens de onwaarschljnlijkheid
van
de vlndplaats en
ontbreken van
herbariummateriaal; heipoel bij Heusden (1852),
vergissing voor Heusdenhout bij Breda.
E.J. W
Ludwig/a palustrls shows
a
very
strong decline
in
the Netherlands,
b
recorded in 44
hour-squares
before 1950 and in only one locality s
1950. Probably this has been caused by drainage and canalizatio
brooks.
Wilde weit ScROPHULARIA
0803 1 b 51 - F.E. 3 (1972), p. 254: Europe, from England and S.W. Fin
southwards
to
N. Spain,
C.
Italy and Turkey.
Melampyrum arvense is voor het
eerst
voor Nederland vermeld
VoRSTius
(1633)
uit
de
omstreken van
Leiden ais Melampyrum, s. Trit
vacdnum.
De
wltde weit kwam vroeger zeer algemeen
voor,
getutge
CoMM
(1683, p. 70, ais M
Purpurascente
coma)'ln de Koom-velden, by
Uytr
overvloedig' en DE GoRTER (1781b) 'overvloedlg in
de
Koomvelde
Uilenpas,
Steenderen,
Bronkhorst,en elders in
t
Graafschap Zutphen;
Van
aile ruim
80
uurhokken, waar
M arvense
ooit
is gevonden,
zi
slechts 3 na
1950
overgebleven.
In
1969
werd
de soort bij Werkhove
in 1973 bij Geldermalsen aangetroffen (schrift. meded. P. Zonderwljk
1973 meldde
EssERS
nog een veertlgtal exemplaren op de Kunderb
waarschijnlijkin hetzeUde uurhok gelegen (namelijk
6223)
als een vo
bij de Welterberg
In
1956 (door een geringe verschuiving van het
wordt dezeHde vlndplaats v66r 1950
In
V6.24 gelokaliseerd). Wellic
zoals ook voor andere akkeronkruiden
wordt vermoed,
de gron
zuivering van zaaigranen
(HoocENRAAD,
1951a)
een
eerste oorzaak va
opmerkelijke achteruitgang, later gevolgd
door
een tweede, nameli
intensieve toepassing van chemlsche bestrijdingsmiddelen (WESTHOF
1970, p . 179).
c.L.
Before
1950
Me/ampyrum arvensewas
known
from82 hour-squares: s
1950 the species has beenrecorded in only 3 hour-squares. The last re
dates from 1973. Very
probably the
decline s
due to
the thorough
clea
of
seedcom
and
to
the use of chemical herblddes.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 148/228
Mibora mlnlma (L.) Desv .
..
v
-
voor 1950:
5
uurhokken (UFK 2)
slnds 1950: 2
uurhokken (UFK
1)
Mlnuartla hybrlda (Vlll) Schlschk.
voor 1950:
36 uurhokken (UFK 4)
~
sinds 1950: 5 uurhokken (UFK 2)
1\
'·
-
-
'·
'
147
Dwerggras GRAM
0825 1c
21
- F.E. 5 (1979), p. 173:S., W. & W.C. Europe, northwards
53" N.
In
Wales; an occasional casual elsewhere.
Mibora minima
is voor het eerst
In
ons land gevonden bij 's-Graven
in 1825.
Deze soort, die
een
mediterraan-atlantische verspreiding heeft
(WA
-STRAKA,
1970), wordt
van
tijd tot tijd met plantmateriaal
in
Nederla
boomkwekerijen ingevoerd en houdt
dan min
of
meer
lang stand
OA
1951). Het meest frequent is zij te Naarden-Bussum gevonden, voo
laatst in 1936; de recentste vondst in een boomkwekerij is in 196
Zundert gedaan. Wellicht is het felt
dat
dit standplaatstype weinig
floristen pleegt te worden bezocht, naast
de
vroege bloel, oorzaak
va
ontbreken van recentere vondsten in boomkwekerijen.
Tweemaal is
M minima
in
de
duinen gevonden: bij 's-Gravenhage
boven) en in 1977 bij Goedereede; op de Iaatste vindplaats kon zij in
niet w orden terugge vonden. Mogelijk zijnde groeiplaatsen in de dui
evenals bij
Vu/pia membranacea
(GREVEN,
1978), als voorposten v an
natuurlijke areaal van
de
soort
op
te vatten.
Niet opgenomen zijn de herbariumexemplaren met de vindplaa
gaven 'blj Lelden' (met vraagteken opgegeven)en 'Wassenaar', leg.
Dissel, wegens de onbetrouwbaarheid
van
etiketten met dit opsc
(VuvcK, 1901, p. 179-180onder
Crambe maritima
met
betrekking tot
opgave van
Helianthemum; VuvcK,
1916, p. 1%2, onder
Scirpus h
schoenus).
E.J. W
In
the Netherlands
Mibora minima
has
been
recorded chiefly in
nurseries, for the last time
in
1%1. Moreover
it was
found twice
in
dunes: in 1825 near s-Gravenhage
and
in 1977 nearGoedereede (in 1
it could not be refound in the latter locality). Whilst in the first
typ
habitat
M minima
was introduced
and
sometimes persisted for a num
of years, the stations in the dunes may be considered outposts of
species' distribution area Before 1950
M minima
has been recorde
5 hour-squares, since 1950 in 2 hour-squares.
Tengere veldiilUur WYOPHYLLA
08291b 3 2 - F.E. 1 (1964), p. 127:S.
&
W. Europe, extending northw
to England,
C.
Germany
and
S. Ukraine; occasionally naturalized
where.
Minuartia hybrida [= A/sine tenui/olia
(L.) Crantz) wordt onde r de
n
Arenaria tenui/olia
door DE GEER (1814) voor het eerst voor ons
vermeld
en
wei voor Zutphen.
Tot in de eerste helft
van
de 20e eeuw kwam
M hybrida
plaatselijk
veel voor in graanakkers op zavel en loss in het Fluviatiele en
Lossdlstrict in
de
associatie Legousietum speculi-venerls (SissiNGH
&
TmE
1960; WESrHOFF
& DEN HEw,
1%9); de laatste vondst in het Fluvia
district - bij Tolkamer -
dateert
uit 1951.
De
verdwijning
van
deze s
uit
de
akkers is waarschijnlijk toe
te
schrijven aan stikstofbemestin
onkruidbestrijding. Sporadisch word t
M hybrida nog
gevonden
op
o
droge helllngen In het Krijtdistrict (WES
THOFF
C.S.
,
1973, p . 306).
Niet opgenome n zijnde volgende opgaven: Anerstins blj Gramsbe
(RuTTING, 1906), wegens de excentrische Jigging ten opzichte van
Nederlandse areaal
der
soort
en het
ontbreken
van
herbariummater
's-Gravenzande
(VAN HALL,
1825), welke opgave blijkens herbarium
teriaal op
Sagina
apetala
betrekking heeft; Vught
(VAN HovEN,
18
omdat deze opgave In
het
exemplaar van Ned. Kruidk. Arch.
1(1)
In
Rijksherbarium is doo rgestree pt
en
herbariummateriaal niet aanwez
E.J.
WE
Formerly
Minuartia hybrida
was recorded In cornfields in the Fluv
and
Loess Districts; nowadays it
s
restricted to
dry, open
slopes In he C
District Before 1950 the species has
been
recorded in 35 hour-squ
since 1950In 5 hour-squares. Its extinction as a cornfield weed is prob
due to nitrogen manuring and weed extermination.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 149/228
Moenchia
erecta (L) M. et Sch.
'
voor 1950: 8
uurhok.ken (UFK 2)
slnds 1950: 1 uurhok
(UFK 1)
Moneses
unJHora (L)
A.
Gray
voor 1950: 2
uurhok.ken (UFK I)
slnds 1950:
1 uurhok
(UFK 1)
'
'
•
'
' -
-
148
Moenchfa CAII.YOPHYLL
0831
6c
21 - F.E. 1 (1964), p. 145: W.,
S. & C.
Europe, northward
England &eastwards
to E.
Gennany &Macedonia
De
oudste
betrouwbare,
door
herbariurnrnateriaal gesteund e opgave
ons
land
van
Moenchia erecta is
die van
VANHALL
(1836, p. 771) als S
erecta voor
's.Qavenhage
en Nijmegen. Een oudere opgave
o
dezeHde
naam door
DE
GoRTER
(1781
b)
voor Sneek berust vermoedeli
verwarrlng
met een andere
soort, gezien
de
onwaarschijnlijkheid v
opgegeven vlndplaats.
De
meest
recente vondst
van
M erecta
wordt
vermeld door
DJEM
VAN DE VEN
(1953, tabel 1,
opname
9): Canne rberg bij kasteel Neercan
1950. Of deze soort
nog in
Nederland voorkomt, Is onzeker, vo
WESTHOff
c.s.
(1973, p. 306)
'nog maar
uiterst sporadisch'. De oorzaak
haar
achteruitgang - of wellicht haar verdwijning - is
niet
bekend
Opgaven van
M erecta
voor Simpelveld berusten
op een
vergissin
H.J.
Kok Ankersmit, di e
op een
vel met exemplaren verzameld
door J.
Goethart
en
L
Vuyck
In
1899 als vlndplaats opgai Uchtenber
Simpelveld; deze vlndplaats ligt namelijk bij Schaesberg (V6.15).
E.J. W
Moenchia erectawas
recorded
In
8 hour-squares before 1950; for
th
time it
has
been found In 1 hour-square
In
1950. It is uncertain
whe
it
still occurs
In our
country. The reason for its decline is unknown.
Eenbloemig
wintergroen PYitOL
0833
9e II
- F.E. 3 (1972), p. 4: Most
of
Europe,
but
absent from man
the
islands
and the extreme
south.
Moneses uniflora (= Pyrola
uniflora
L)
werd
In
Nederland voor
het
verzameld
te
Appelscha
In
1849 en verder
nog
in
1906 bij Denek
(Singraven).
Op
de
vlndplaats
te
Appelscha Is
M uniflora
later kennelijk nooit
m
aangetroffen en van
de
vlndplaats Denekamp wordt volgens een op
In
het
IVON-archief vermeld,
dat
de
soort
er
omstreeks 1917
omploegen was verdwenen. Recent is zij
echter
in 1969
op
Tersche
aangetroHen,
aan de rand
van
een
dennenbos. De verwachting
BARKMAN
(1963b),
dat
deze 'boraal-montane kensoort van
de
natuur
naaldwouden' wei
weer
eens
in
Nederland zou
kunnen
worden gevon
is dus uitgekomen.
Niet opgenomen zljn
de
vlndplaats Valthe,
daar
deze volgens SuR
(1861) moest vervallen (een
reden
wordt
nlet
genoemd, waarschijnlljk
determinatiefout) en - voorzichtigheidshalve -
de
vermelding van
vondst uit
de
omgevlng van Breda door
KUIJPER vAN
WAscHPENNING
(
p. 10),
omdat
hiervan
geen
bewijsmateriaal voorhanden is.
TH.A
HA
Moneses uniflora
was found before 1950
in
2 hour-squares,
where
it
disappeared before 1917; since 1950
it
has
been
recorded from 1 h
square on
the
island o f Terschelllng
in
1969.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 150/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 151/228
Nafas minor
All.
•
"'
..
I
-
voor 1950: 6
uur
hokken (UFK
2)
SiJlCIS
1950:
0
uurhokken
Neottla nJdus-avts (I...) Rlch.
I
•
-
voor 1950: 28 uurhokken (UFK 3)
slnds 1950: 1 0
uurhokken (UFK 2)
150
·,
'
I
-
'
'
I
'
'
Klein
nimfkrufd
NAJAD
0855
4a 2 0 - F.E. 5 (1979), p. 14: Europe, northwards to Belgium
Russia,
but
absent from the islands.
Najas
minorwerd
voor
het
eerst
in
Nederland
gevonden in
1847 e
bij Oudheusden
en
bij 's-Hertogenbosch. Het klein nimfkruid is
ma
een paar
verspreide vindplaatsen gevonden, voor
het
laatst in
19
Appeltem, Gld.
Volgens OBERDORFER (1962) is
N.
minor een warmteminnende soor
's zomers sterk verwarmd water verkiest en vroeger een veel wi
versprelding had. Waarschljnlijk wordt
het
uitsterven in Nede
veroorzaakt door de klimaatsverslechtering sinds het Atlanticum (6
3.000 v. Otr.) en
gaat
dit samen met
de achteruitgang
of het verdw
van andere warmteminnende soortenzoals bijvoorbeeld
Trapa nata
Belgie zijn de weinig talrijke groeiplaatsen van na 1930 waarschl
vemietigd (VANROMPAEY &
l>ELVOSALLE,
1978).
THA HA
Najas
minorwas recorded In 6 hour-squares between 1847 and 1904
extinction of this t hermophilic species
in
the Netherlands may
be
ca
by
a change
in
climate since
the
Atlanticum.
Vogelnestje ORcHIDA
0861 9 d 3 1 - F.E. 5 (1979), p. 329: Most o f Europe,
but rare in
the extr
north.
Neottia
nidus-avis
wordt als
Ophrys Nidus avis
door
FRANQUINET
(
nr.
303) voor ons land vermeld
en wei
voor 'collines montagneu
Gronsveld'.
Het meest frequent komt
N. nidus-avis
hier
te
Iande voor
in
eikenh
beukenbossen op krijt. Buitenhet Krijtdlstrict is zijgevonden opeen a
verspreide plaatsen
in het
Subcentreurope, Kempense en Duindistric
vele van deze vindplaatsen slechts inddenteel. Soms kan het vogeln
na jaren schljnbare afwezigheid toch weer opof nabij een oudevindp
tevoorschijnkomen (zo bijvoorbeeld in de Achterhoek; mond. mede
Aukes). Volgens VERMEULEN (1958) bloeit
de
plant ook wei ondergro
Over het
geheel
genomen lijkt
het
vogelnestje in ons
land toch
duldelijk achteruitgegaan; over
de
oorzaak
daarvan
is weinig
zekerheld te zeggen.
op de
enigebestendige en enige recente groeip
in de duinen, gelegen bij Bergen, is de soort aan het verdwijnen
gevolge van verdroging
en
uitsteken van de planten (ScHENDELAAR, 1
p. 88, 93). In Zuid-Umburg zou ophoping van bladstrooisel
op
de g
plaatsen plaatselijk verdwijning
van N. nidus-avis
veroorzaken
(HIL
1973).
Niet opgenomenzijn de volgende opgaven: Bloemendaal (SIPKEs, 1
waarvan de
bron
niet bekend
is;
Zevenaar P6.35 (IVON; volgens bijs
In
de
streeplijst
niet
wild); een opgave voor V5.48
(SLoFF
, 1937, p.
welke op
een
vindplaats
In
Bdgle (Lanaye) betrekking heeft.
De
plaatsopgave Houthem (1910), zonder nadere precisering, is met an
vondsten opgenomen
in
V6 .
22
.
De
vindplaats bij Noordwijk
moet wo
gelokaliseerd
in
N3.17, niet zoals op het kaartje van SLOFF
I
.e.)
in
N3
E.J
.
W
Neottia
nidus-avis
has
been
recorded in 28 hour-squares before 1950
in
10
hour-s quares since 1950. 1t occurs chiefly in
the
<llalk District; m
of
the scattered
stations
in
the Subcentral European, Kempen and D
Districts are only incidental. About the causes of the decline of this or
only little is known;
the
only stable population ofN. nidus-avis
n the
d
seems to be vanishing
due
to desiccation of its habitat and digging o
collectors.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 152/228
Nlgella
arvensls L
•
'
-
voor 1950: 3
uurhokken (UFK
1)
sinds 1950:
0 uur
hokken
Odontites
verna (Bell) Dum.
subsp. Utoralls
(Fr.)
Nyman
•
\
-
voor 1950: 14 uurhokken (UFK 3)
sinds 1950: 6 uurhokken (UFK 2)
'·
-
..,
I
-
-
'
151
Wllde
nigeUe
RANUNCULA
0864
1b 20 - F.E. 1 (1964), p. 209: Most of Europe, except the south;
in
the
south-west
Nigella arvensiswordt onder
de
naam Melanthi um sylvestre
reeds
BRUMAN
(1662, p. 15) voor
ons
land vermeld en wei voor
de
omgeving
Zwolle;OuoEMANs (1881, p. 371) teken t hierbij aan: Zonder twijfel tuss
graan
gevonden'.
Uit latere tijd zijn voor ons land slechts sporadische opgaven van
soort
bekend Als
akkeronkruid - kensoort van het caucalidion lapp
volgens
WESTHOFF & DEN
HELD
(1969) - is
N.
arvensis
enige
male
Zuid-Umburg
en
aangrenzend
e l g i ~
gevonden;
CllEPIN
(1874) en
DE W
(1914b, p.
56)
beschouwen
haar bier
als adventief. Binnen Neder
word t zij nog vermeld voo r Valkenburg, tussen 1861 en 1883 (ANoN., 1
p. 305)
en
Vaals, regelmat ig doch in ge ring aantal, voor
het
laatst
in
1
(DE WEVER, z.j.).
Van
een
vondst tussen Maastricht en Lanaeken
(DuMO
1868) is
het
onzeker of
deze op
Nederlands
dan
wei Belgisch grond ge
werd gedaan. Volgens
DE WEVER
(z.j.)
kwarn
de
wilde nigelle
in
Z
Umburg
'altijd
in
graanakkers voor,
waar ze
met
graanzaden uit D
schland of
B e l g i ~
was aangevoerd, ofschoon
ze
in
aangrenzend bu
landsch gebied ook
niet
inheemsch
s'. Daar het
caucalidion (zle boven
in ons
land
uitstraalt,
is
het
niet
uitgesloten
dat de
overwegend med
rane Nige lla arvensisevenals
bijvoorbeeld
Adonis aeslivalisvroeger t
Nederlandse flora heeft
behoord
Behalve als akkeronkruid lijkt N.
arvensis
ook als adventief uit ons
te
zijn verdwenen;
de
laatste vermelding
is
die voor Deventer van
B
MELKAMP(1914). WESTHoFF
c.s. (1970, p. 97)
noemt haar dan
ook
onde
uitgestorven soorten.
N.
arvensis
is
adventief gevonden
te
Deventer (1898;
BR
U
MMELK
1914), Doesburg
(z
.j.)
en
Venlo (1898). Deze vindp laatsen zljn n iet
op
kaartje opgenomen.
E.J. WE
Nigel la arvensiswas
recorded c. 1662 from Zwolle
and
from some stat
in the
south of Umbu rg as well as
the
adjacent
part
of Belgium in
previous century. Possibly
this
species, like
other
mediterranean corn
weeds (e.g.
Adonis aeslivalls),
formerly belonged
to the
Dutch flora.
A
times
it was
also recorded
as
an
introduced plant,
but
after 1
N.
arvensis,
totally recorded in 3 hour-squares,
has not been
fo
anymore
in
the
Netherlands.
Vroege
ogentroost
ScROPHULARIA
0506
3c 42
-
F.E.
3 (1972), p.
269
: Baltic regions, exte nding
to S.
Nor
and the
Netherlands.
Odontites vema
subsp.
litorali s [Euphrasia lit oralis
Fr.;
0. litoralis
Langef is voor het eerst
in
Nederland gevonden
in
1869 bij Oosteren
TexeL
De ondersoorten van
Odonlites vema
werden aanvankelijk
niet
elkaar onderscheiden en
onder de naam Euphrasia odonlites
tesa
vermeld
Voor
het
eerst wordt deze ondersoort als zeHstandig ta
vermeld door
VuvcK
(1904, p. 1243)
onder de naam Euphrasia vema.
goede
beschrijving wordt p as gegeven door KLoos (1921, p. 174)
ond
naam Euphrasia litoralis .
Voorts lijkt
de
subsp.
litoralis
habitueel ster
een vorm van
de
subsp.
serotina,
die door PEDERSEN (1963) als subsp. pu
is beschreven. Het gevolg is helaas,
dat
vele,
niet
door herbariurnmate
gesteunde, opgaven onbetrouwbaar zljn. Op
het
kaartje zljn
a l l ~ ~ n
vindplaatsen opgenomen, waarvan in
de
collectie van
een
van
Nederlandse herbaria materiaal aanwezig is.
De ondersoort
litoralis is
sinds 1950
in
slechts 6 uurhokken aange
fen. Helaas moet, gezien
het
bovenstaande, worden vastgesteld,
da
verspreiding, ook
de
huidige, onvoldoende bekend is; er
kan
daardoo
het
kaartbeeld
niet
worden afgeleid, of deze ondersoort
is
achte
gegaan. Een
reden
voor
een
eventuele achteruitgang is overigens
bekend.
F. Ao
Before 1950
Odonlites vema
subsp.
litoralls was
recorded in
14
h
squares, the first time was
in
1869 on
the
island of TexeL Since 1950
species
has been
recorded
in
6 hour-squares. Formerly, before V
(1904), no difference was
made
between
the
subspecies of
0. vema
most of
the
time
they
were united
in Euphrasia odonlites.
The su
litoralis has
also sometimes
been
mistaken for a small form
of
su
serotina.
Due
to
these
difficulties
it s
certain,
that the
distribution of su
litoralis
in
the
Netherlands is insufficiently known.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 153/228
Oenanthe
aocata
L
voor 1950:
0 uurhokken
sinds 1950: 1 uurhok
(UFK
1)
Oenanthe
peucedanHolia Poll
voor 1950:
4
uurhokken (UFK 2)
sinds 1950:
0
uurhokken
152
'
....
'
-
Dodemansvingers UMBEW
1630- - -
F.E. 2 (1968), p. 339: W. Europe
and
W. Mediter ranean re
Oenanthe crocata werd
bier
te Iande voor
het eerst
gevonden
in
19
de duinen blj Oostvoome, <loch pas later
a1s
zodanig herkend
(MEN
1977b).
Op
deze
vindplaats-
tot clusver
de
enige In
Nederland-
handha
soortzich
slndsdien en
breidt zichui t
: In 1978 groeiden er 18 exempl
In 1979 reeds 30. Omdat de soort eerst later is herkend, is
0.
crocata
niet
In de Standaardlijst van de Nederlandse Flora 1975 (ARNows& V
MEIJDEN,
1976) opgenom en.
De
soort heeft blijkens de verspreidingsopgave van CooK (1968
mediterraan-atlantisch areaal; de Nederlandse vindplaats ligt
aa
noordoostrand biervan.
0. crocata
groeit
op een
kwelplek tussen
duinvalleien In
de
niet
ontwaterde duinen MENNEMA.
1977b;SJPKES, 19
Doordat
het
overgrote deel
der
Nederlandse
duinen
wordt
ontwate
gevolg
van
drlnkwaterwlnnlng,
is het
potentll le areaal
van de
soor
te
Iande sterk lngekrompen.
E.J.
W
Oenanthe crocata was recorded for the first time in
the
Netherlan
1975in
a
wet
dunevalleynearOostvoome In the province of Zuid-Ho
In 1979the number
of plants
had
Increased
to
30.
This is the
only loc
In our country so far.
Kerveftorkndd UMBEW
0871
5a
10 - F.E. 2 (1968), p. 339: W. &S.W. Europe, from the Netherl
to
S.
Italy; Romania and Balkan peninsula
Oenanthe peucedanifolia is voor het eerst In Nederland met zeke
gevonden in1837
op
enkele plaatsen bijDordrechtVroegere verme
gen van de soort
door
LEJEUNE
ult
1811 (p. 140) 'dans
les
prairies hwn
entre
e
et
Maestricht'
en ult
1828
(LEJEUNE& CoURTOIS) 'in
pratls hu
ad
Mosam'
hebben geen van
beide ondubbelzlnnig
op
Neder
grondgebied betrekklng.
0.
peucedanifolia is
in
Nederland aileen langs
de
Maas en Nieuwe
gevonden.
in
3 uurhokken
is de
soort slechts tussen 1837 en
aangetroffen; de enige - en tevens laatste - vondst
daarna
is In 189
Rotterdam. Titans
is het
kerveltorkruid
opgenomen
In
de
lijst
vanWEST
c.s. (1970, p. 97) van soorten, waarvan met zekerheid kan wo
aangenomen.
dat
ze
na
1900 uit
ons land zijn verdwenen. Het ger
aantal
uurhokken
en de
relatief korte tijd, waarln
0 .
peucedanifolia I
land voorlcwam, maken een natuurlijke teruggang van deze soor
vochtige w eilanden waarschijnlijk. mogelijk In
de hand
gewerkt
doo
verbeterde bedijklng en waterhuishouding.
Nietopgenomen s
de
bovengenoemde opgavevanLejeune uit 181
als Maastricht door VAN
DEN
BoscH (1850a, p. 99-100), HEUKELS (1898
VuvcK (1902a) is
vermeld
Eveneens niet opgenomenzijn
de
vindpla
bij Nieuwland
(HEuKELS,
1898c), IJzendijke
(HEuKELS,
1900d) en In
Naardermeer
(HEuKELS,
1920, p. 119),
omdat
deze aile betrekklng
he
op andere
soorten
(QuENE-8otERENBROOD
&MENNEMA, 1973,
p.
55).
A.J. QuENE-BoTERENB
Oenanthe peucedanifolia
was
recorded between 1837 en 18991n 4 h
squares along
the
rivers Maas
and
Nieuwe Maas. It
is one
of
the
spe
which have become extinct in
the
Netherlands since 1900. Althoug
disappearance could be natural, an improved water-management o
river
may
have
hastened this
process.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 154/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 155/228
Ophrys
lnsectifera
L.
voor 1950:
17 uurhokken (UFI< 3)
sinds 1950: 8 uurhokken
(UFI<
2)
Ophrys
sphegodes MilL
voor 1950:
0 uurhokken
slnds 1950:
1 uurhok (UFI<
1)
•
-
'
-
154
Vllegenorchis
0RCHIDA
0881 8c 21 -
F.E
. 5 (1979), p. 345: Much of Europe. but absent from
south-east and rare
in
the extreme south
and
much of the north.
Ophrys nseclifera
werd door BoRYDESAINT-VINCENT(1821, p.
266
aJs O
Myodes)
voorhet eerst voor onsland verrneld, voor bosranden ussen
Haan
en caestert aan
de
oostzijde van
de
St.Pietersberg.
Reeds bij VAN HAI.I. (1827, p. 124 als
Ophrys myodes)
wordt ook
voorkomen
van de soort
op Walcheren opgegeven. De groeiplaatse
Wakheren
zijn nog
in de
19e eeuw verloren gegaan.
In Zuid-Limburg was
0.
inseclifera vroeger
vrij algemeen. maar
daar met name sinds de jaren dertig van deze eeuw sterk in a
verminderd
(zie
HiLGERS,
1967). Voor
een deel kan
de
achteruit
worden geweten aan
de
omzetting van de oude bossen
in
produkti
Ook het uitgraven door plantenliefhebbers kan een rot hebben gesp
men zie bijvoorbeeld DIEMONT (1959, p. 17). Gelet op
de
grate hoe
heden herbariurnmateriaal
van 0. nsecti/era
die in de vorige eeuw o
Walcherse groeiplaatsen
werden
bijeengebracht,
zou
de
verdwijning
de soort aldaar aileen al door
het
verzamelen kunnen zijn ingeluid.
Niet opgenomenis de vindplaats Haarlem (SIPKES, 1915), omdat de
hler blijkbaar door genoemde auteur bij wijze van experiment
uitgeplant.
P. HEU
Ophrys nseclifera
was a fairly abundant species in the south of Lim
In the 19th
century it was found on the island of Walcheren too.
species was recorded
in 17
hour-squares before 1950; from 1950 onw
it has
been
reported
from only 8 hour-squares. The
cutting
of old w
and
plant collecting are considered to have caused this decline.
Spinnenorchis
ORCHID
1410 6c 01 -
F.E.
5 (1979), p. 346: W • C. and
S.
Europe, northwards
England and C. Germany
and
eastwards to Krym.
Ophrys sphegodes
s
in
1970 voorhet eerst
in
Nederland
gevonden i
kalkgrasland nabij Stokkurn
in
Zuid-Limburg. Deze vondst
betrof
exemplaar, behorende
tot
subsp. sph.egodes. In 1972
werden
6 pla
geteld
In
1974
was
de
populatie
nog
steeds aanwezig.
maar
kort voo
nieuw bezoek in dat zeHde jaar, moet
zein
haar geheel zijn uitgegra
getuige
de achtergelaten
kuiltjes.
Er
bestaan
verrnoedens
dat
0. sphegodes op
de
bewuste vindplaa
aangeplant (schrift. meded. E. Patzke, 1977). In de nabijgelegen
chideeentuin
van
Staatsbosbeheer schijnt de soort nooit te zijn uitg
In tegenstelling tot wat WESrHOFF c.s. (1973, p. 311) zeg t. gaat het hie
verrnoedelijk nietom een spontanevestiging en
moet
de indigenitei
deze soort worden
betwijfeld
Nletopgenomenis
de vennelding
in
HEJMANS, HEINSJu
s
&
THQSSE (1965
0 .
arani/era
Huds. Verrnoedelijk wordt hier bedoeld de vondst in 190
Hilversurn (GARJEANNE, 1903), van 0. fud/lora (Crantz) Moench,
die
oo
spinnenorchis wordt genoemd.
R.W
.J.M. VANDER
Ophrys sphegodes
was
recorded from 1970 until 1974 from a ch
meadow nearStokkurn in
the
southof Limburg. The only s pecimen fo
in
1970 belonged
to
subsp. sphegodes and was
perhaps planted In
1
six plants werepresent,
but
n 1974 they hadall been dug
up
shortly be
a new visit to
the
locality.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 156/228
OrchJs
cori
ophora
L
Y t
y.
'
-
voor 1950:
8 uurhokken (UFK 2)
sinds 1950:
0 uurhokken
Orchis mascula (L) L
+
voor 1950:
24
uurhokken (UFK 3)
sinds 1950:
10 uurhokken
(UFK
2)
•
'
_I\:
:
-·
-
·I
t
•
155
-f i•
\1.
I
J:
Wantsenorchis ORCHIDA
0882 5b 2 0 - F.E. 5 (1979), p. 339: S., C.
&
E. Europe, northwards to Belg
and lithuania
.
Orr:his coriophora wordt
voor
het eerst
voor Nederland vermeld
LEJEUNE (1813) bij Maastricht.
De wantsenorchis, die in Zuid-Umburg
de
noordelijke grens van
areaal heeft bereikt, is aldaar tussen 1920 en 1930 verdwenen
(HIL
1968). Zij kwam voomamelijk voor in moerassige .beemden en we
langs de Maas en
de
Geul en was tevens bekend van een kalkhellin
Voerendaal. Met het in cultuur brengen van
de
beemdenen rivierwe
in het Fluviatiele district zijn de meeste vindplaatsen verdwenen (HIL
I.e.). De laatste opgave
dateert
van 1915 (DE WEVER, 1915a) va
St.Pietersberg;
de
groeiplaats bij Voerendaal verdween
in
datzeHde
C.L
Before 1950 Orchis coriophora was recorded in 8 hour-squares. Betw
1920 and 1930 the species has become extinct in the Netherlands.
of
the
localities disappeared by cultivation of
the
meadows along
the
r
Maas
and
Geul.
0.
coriophorareached
the
northern limit of ts distribu
area in
the south of limburg.
Mannetjesorchis 0R
C
HID
0887 8c
3 2 -
F.E. 5 (1979), p. 340: Much of Europe, but absent fro
Fennoscandia
and the
E. haH of
U.S.S.R.
De eerste vermeldingvan Orr:his mascula voor Nederland is van CoM
(1683, p. 80). Hij geeft de soort op, als Orchis Moria mas Iollis macu
voor Alkmaar, 'op de
wegh
na Egmond' en voor diverse niet
n
aangeduide
plaatsen
in
"t
Sticht van Uytrecht'.
De mannetjesorchis
wordt na
1950 aileen
nog in
Zuid-Umburg ge
den
. De laatste opgave
uit het
Duindistrictdateert
van
1914
(PuLLE,
1
Talrijk zijn de geschriften over de achteruitgang van
de
orchideeene
mogelijke oorzaken daarvan. Reeds
in
1848 schrijft Van Hoven (V
1916, p. 1740) over de verzamelwoede uit winstbejag, waarover DE W
& (REMERS
(1914, p.27) OOk melding maken. Ook botanici
hebben
zich
plundering schuldig
gemaakt
door vaak tientallen
planten
tegeli
verzamelen voor hun herbaria L Gregoire vond in 1952 de kolonie
0. mascula op
de
St.Pietersberg en in
de
Schone Grubbe kaalgepluk
emstigvertrapt,
hetgeen
waarschijnlijk
het
werkvankinderen was (A
1952). Soms worden zeHs ~ l i e bloeiende planten van
een
popu
uitgestoken
(WILLEMs,
1978). De laatste auteur vermeldt ook
dat
koni
vraat of
een
dikke laag onverteerd bladstrooisel
op
de
bodemhet
bes
van de soort
kan
bemoeilijken.
De mannetjesorchis komt soms voor
in
kleine verlaten kalkgro
(WILLEMS,
1978). Deze dienen zoals een refuglum voor deze en
nog
an
zeldzame soorten en zijn als zodani g zeker waard
te
worden besche
Niet opgenomen zijn
de
vermelding van CoMMELIN (1683, p. 80) vo
Sticht
van
Uytrecht' en die
van KUQPER VAN WiiscHPENNING
(1826. p. 25)
de
omstreken
van
Breda,
omdat
het
eenmalige gegevens
buiten
bekendeverspreidingsgebied betreft, die bovendien niet
aan
herbar
materiaal zijn te controleren.
R.W
.J.M. VANDER
Before 1950 Orchis mascula
was
recorded in
24
hour-squares; since
the species is know n from 10 hour-squares. The last record from the D
District dates from 1914. The south of Limburg is
the
only
area
in
Netherlands where the species is present now. The mo st common th
has
been and
still is
the gathering
of
the
flowers or whole plants.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 157/228
Orchis
purpurea
Huds.
voor 1950: 13 uurhokken (UFK 3)
sinds 1950:
9 uurhokken (UFK 2)
Orchis sesqutpedalis Willd
voor 1950:
s i n ~ 1950:
o
uurhokken
1 uurhok (UFK 1)
•
156
Purperon:his 0JtCHID
0891
8c 32
-
F.E
. 5 (1979), p. 340: From
Denmark southwards
to N. S
Sardegna. N. Greece and Krym.
Orchis pur purea
werd
voor het eerst voor
Nederland
vermeld
'pr
Vieux-Fauquemont' door LEJEUNE (1824, p. 185).
De
achteruitgang
is deels
te
wijten
aan
plukken, deels
aan het ka
van
hellingbossen. Hn.GERS (1969a)
schat het
aantalvindplaatsen
n
19
10, het
aantal
individui n tussen 1000
en
2000.
Volgens Hn.cERS (Lc.)
moet
De Wever
hebben
vermeld,
dat
0. purp
'op
de
Pietersberg
aan de
Nederlandse zijde niet voorkomt, aileen
a
Belgische kant bij Teuven'. De St Pietersberg Is toch
op
het ka
opgenomen, omdat
Hilgers zich waarschijnlljk
vergist
Teuven
namelijk niet
aan de
Belgische kant
van de
StPietersberg,
maar va
Ondersteen
Bovenste Bos. Bovendien
bevathet
NON-archief
eenme
ling van De
Wever
van 14.VL1927: StPietersberg,niet talrijk. Welis o
kaartje achterwege gelaten
een
opgave
voor
de
duinen
bij 's-Grave
(HoocENRAAD,
1906;
DEs
ToMBE,
1912).
Hoewel
de
vondst van A
anthropophorum op Voome (RAM
&
SIPKES, 1971) aantoont, dat
aan
gebonden
orchideei n
ook in ons duingebied kunnen voorkomen,
vondst van 0. purpurea
bij 's-Gravenhage
niet op
het
kaartje
opgeno
omdat enerzijds
herbariummaterlaal
ontbreekt, anderzijds
bekend
i
in die tijd orchideei n uit Zuid-Umburg in de duinen zijn
ingevoerd
(V
1916, p. 1742).
J. MEN
Before 1950
Orchis purpur eawas
known from
13 hour-squares; since
the
species has
been recorded in
9 hour-squares.
The
decline is
d
gathering the flowers
and
to timber felling and clearingof wooded sl
Grote rletorchis OltCHIDA
1631
- - - -
-
F.E.
5 (1979), p.
336
: S.W. Europe,
extending
eastwar
Sidlia (Dactylorhiza elata (Poiret)
S6o).
Orchis sesquipedalis s voor
het eerst in Nederland gevonden
n 1976
Kruis bij
Aardenburg,
Zeeuwsch-VIaanderen
{MENNEMA, 1977a;
S
1978a).
Oorspronkelijk
s
deze soort
gepubliceerd
als
Dactylorhiza elata.
Da
Standaardlijst van de
Nederlandse Flora 1975
(ARNoLDS
&
VANDER ME
1976)
de
vertegenwoordigers
van dit
geslacht
plaatst onder Orchis,
het
ons juister
de
grote rietorchis
in
deze atlas
op te nemen
als
O
sesquipedalis.
Deze overwegend mediterrane soort,
die
niet noordelijker dan de
voorkomt
(LANDWEHR,
1977, p. 206),
behoort met ondermeer Himanto
sum hircinum
en
Orchis simia
tot
de orchideei n, die vanuit Zuid
Zuldwest-Europa ons land kunnen bereiken,
daar
een bepaalde per
standhouden en dan
weer verdwijnen.
In
1979 was de populatie
aanwezig
(mond.
meded. A.
Paridaen),
maar de
groeiplaats
drei
worden
overgroeid
door riel
J. MEN
Orchis sesquipedalis has been
recorded
for the first time in the Ne
lands
in
Zeeuwsch-VIaanderen
in
1976.1n 1979
the
species still occu
its single locality, but is threatened
by
overgrowing
of Phrag
australis.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 158/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 159/228
Orchis
ustulata
L
.lo' "::
l
'
I
....
.-'1
'
voor 1950: 5 uurhokken (UFK 21
sinds 1950:
0 uurhokken
Orobanche
hederae Duby
..
'
'
voor 1950:
1 uurhok
(UFK
11
sinds 1950:
4
uurhokken (UFK 21
·
/
•
-
n
..).
,..s,
•
-
~ ' F
158
........
+
I
-
'
-
'
Aangebrande OrchiS 0RCHIDA
0893
6c
10 - F.E. 5
(19791.
p. 339: From
N.
England and
the
Lenin
region southwards
to N.
Spain, S. Italy, Macedonia
and
C. Ukraine.
Men heeft zich
na de
ontdekking van
Orr:his ustulata op de
St.Pieter
bij de Roode Haan in het
begin der
vorige
eeuw
(zie
BoRY
DE SAINT-viN
1821, p.
2261
slechts betrekkelijk kort in
de
aanwezigheid van deze
in ons land m ogen verheugen. Ook al werden
in de
navolgende dece
nog
enkele groeiplaatsen in deze omgeving OAtdekt, toch
he
menselijke activiteiten
de een na de ander doen
verdwijnen.
In
1910 is
0. ustulatavoor het
laatstverzameld.
DEWEVER
(1913b, p
vermeldt
de
soort
nog
voor de klassieke vindplaat sen
aan de
Maa
zuiden
van
Maastricht,
maar
deze opgave wordt
niet
Ianger gesteund
andere
gegevens
of
herbariurnmateriaal. Thans
moet de
soort uitge
ven worden geacht.
De
voomaamste
redenen
voor
dit
uitsterven zijn
de ontginning zowel als ontwatering van de terreinen waar
0. ustu
voorkwam (zie
HILGERs,
1968, p.
1961.
Verder kan ook
het
plukken
bezoekers van
de
groeiplaatsen
een
zeker effect
hebben
gehad;
vergelijke de door
VuYcK
(1916, p.
17401
geplaatste voetnoot, wa
gesproken wordt van handel
in
wilde o rchideeen vanuit
de
omgeving
Maastricht
naar
Belgie
en
van
grote aantallen botaniserende leer
apothekers in deze omgeving.
P. HE
Orr:his
ustulata,
formerly known from 5 hour-squares in the sout
Limburg, has
been
brought
to
extinction in
the
Netherlands. The last
it
was collected was
In
1910;
it
was still mentioned
in
1913. Factors
caused
the
extinction
are
supposed
to
be
the
reclamation
and
draina
the
growing-places, possibly
in
concerted action with
the
collectin
orchids in these surroundings.
KJimopbremraap 0ROBANCHA
0899 8b 11 - F.E. 3 (19721, p. 292: W., S.
& S.C.
Europe, northward
freland
Orobanche hederae
werd
voor
het eerst
in 1864 in Nederland gevo
bij Slavante
in de
omgeving
van
Maastricht. Tot 1974
s
de
soort alda
de
St.Pietersberg gevonden.
Naast deze enige natuurlijke vindplaats in Nederland
(VANDER
19661
is de
klimopbrernraap ook - en met
name
driemaal na 1950
buitenplaatsen aangetroffen. De soort bevindt zich in Nederland
aa
rand
van
haar
verspreidingsgebied en groeit in Duitsland voomameli
niet-natuurlijke standplaatsen zoals ruines
(VANDER LAND,
l.c.l.
Op en
van
de
Nederlandse groeiplaatsen
is
ook
een
dergelijke omschrijvin
toepassing, bijvoorbeeld voor de twee vindplaatsen bij Katwijk. Gezie
definitie van stinseplanten
(LoNDO&LEYs,
1979, p. 2481 zou ook Oroba
hederae wellicht als stinseplant -
en
wei van categorie
1, de
lo
stinseplanten -
kunnen
worden beschouwd. Een
reden
voor
de
toen
van het aantal vondsten na 1950 is
niet aan
te geven.
Op het kaartje zijn aileen vondsten van buitenplaatsen en derge
opgenomen; weggelaten zijn diverse vondsten in botanische tui
ondanks vermeldingen als 'spontaan'.
TH. A
HA
Before 1950 Orobanche hederaewas recorded in 1 hour-square; since
time
it has
been found
in the
same
hour-square
and
in 3 others. The sp
also appeared
in
a
number
of botanical gardens (not indicatedon he
m
The last record from
the
St.Pietersberg, which may
be the
only na
locality
in
the
Netherlands, was in 1974.
In other
localities
the
species
be
considered
to
be
a 'stins plant'.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 160/228
orobanche lutea
Baumg.
'
I
•
-
voor 1950: 5 uurhokken
lUFK 2)
slnds 1950: 5 uurhokken
fUFJ< 2)
Orobanche
rarnosa
1.
',\..:
•
-
voor 1950:
14
uurhokken
(UFK
3)
slnds 1950:
0 uurhokken
159
'
,'\ .
l \
'
I
'
Rode bremraap ORouANCHA
0900
6c
21 - F.E. 3l1972), p.
292
: Europe northwards
to the
Netherl
and
N. Poland,
but rare in
the Mediterranean region.
Orobanche Jutea
is in
ons land voor
het eerst
verzarneld
in
183
Culemborg.
In
ons
land bereikt deze soort
de
noordgrens van
haar areaallCHAT
WEBB,
1972). Afgezien van
~ n
recente vondst
in
Zuid-Umburg
lEs
1973) is
0.
Jutea slechts bekend van enige verspreide vlndplaatsen
In
Rijngedeelte van
het
Fluviatiele
district; op
verscheidene daarvan
slechts eenmaal gevonden. Van
de
recente groeiplaatsen llggen er e
in
natuurreservaten. Gedurende
de
laatste decennia is 0. Jutea
op
plaatsen
meer
dan
eens gevonden, namelijk
op
de
oostpWit van
het
E
van
Dordrecht, bij Olst
en
bij Toikamer. Mogelijk
hangt
de
lets toeg
men
frequentie van het aantal vondsten van deze soort
samen
me
intensieve floristische onderzoek van het rivierengebied
in
recente
De
door VANDER LAND
(19661 vermelde plant, verzarneld tussen Kam
en
Elburg behoort
tot
0.
caryophyllacea;
blijkbaar is verwarring
onts
door de op
hetzeHde herbariumvel geplakte bloemanalyse:
de
desbe
fende bloem is afkomstig van
0. Jutea,
doch
hoort
kennelijk
niet
b
materiaal. Een opgave voor Apeldoorn
(ABELEVEN,
1877, p. 159) h
betrekking op een exemplaar, woekerend
op HeliotropiiHll
peruvian
nog
afgezien van
de
vraag, of
het
hier werkelijk om
0.
utea gaat, be
het
hier
blijkbaar
geen
In
het
wild verzamelde plant Een opgave
Scheveningen
(DEWm
HAMER,
1876) word t
niet
door herbariummate
gesteWid
en
is twijfelachtig
omdat de
opgegeven vlndplaats buiten
Nederlandse verspreidingsgebied van
de
soort
valt
Opgaven
Zeeuwsch-Vlaanderen berusten
op
verwarring
met 0.
minor(V
ANDER
1966). AJ deze opgaven zijn niet
op het
kaartje opgenomen. Van
opgaven slnds 1950
is niet
opgenomen die voor
de
Vreugdenrijkerw
bij Zalk
(VANDERLAAN,
1972),
omdat
verwarring
met 0 .
caryophyllacea
niet
is uitgesloten.
E.J.
W
Before 1950 Orobanche Jutea was recorded
in
5 hour-squares, since
it is
known from 5 hour-squares too. Apart from
one
record
In the
s
of
limburg
this species has
been
foWid only
in
the Fluviatile Distric
several
of
its localities only once. A slightly
greater
frequency of rec
of
0. Jutea in recent years may
be
due partly to intensive investigatio
the
river
area
Hennepvreter 0ROBANCHA
0904
1a 3 0 -
F.E.
3 (1972), p. 288:
S. & S.C.
Europe; naturalized fur
north.
Orobanche
ramosa
werd
in
Nederland voor
het
eerst vermeld
CoMMEUN (1683, p. 82): 'In
de
Duynen
onder de
helm, en
op de
Vlnck
bij Heernstede'.
Naast
het
uiterst zelden voorkomen van
0.
ramosa
op
wilde plantes
ten
is
er
sprake geweest van massaal optreden
op
sommige cultuurge
sen,
met name tabak
en hennep, vooral tussen 1870-1880 en 1916-1
Met
het
verdwljnen van
de
hennepteelt is ook deze soort uit Neder
verdwenen
DE
WEVER,
1917a).
De
laatste vondst
In het
wild - bij Apeld
-
dateert
uit 1928. Thans
kan
de
soort als uitgestorven worden bescho
(WESTHOFF C.S.,
1970, p. 97).
De vlndplaats Winschoten
lVAN DER
LANo, 1966)
is
niet opgeno
omdat
voor deze opgave
geen
ondersteuning
In het
herbarium o
literatuur
was te
vlnden.
DE
GoRTER
l1745) vermeldt
0.
ramosa
Ulenpas; aangezien deze vlndplaats In DE
GoRTER
(1781b) niet
meer
w
vermeld, is deze
hier niet
opgenomen. De vlndplaa tsen Leiden (1
Rotterdam (1921, 1935) en Middelburg l1874) zijn vervallen,
omda
vondsten steeds adventief
waren in
horti of schooltuinen.
TH.
A. HAT
Before 1950Orobanche
ramosawas
known wild from
14
hour-squares
lastrecord was In
1928.
Between
1870
and
1925
it occurred
periodi
in large
numbers on cultivated plants such as Nicotiana
and
Can
sativa,
but
disappeared
together
with
the
cultivation of
the
last spe
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 161/228
Oroban.
che retlrulata Wallr.
voor 1950: 9 uurhokk.en (UFK
2)
sinds 1950: 9
uur
hokk.en (UFK 2)
Orthllia secunda (I.)
House
voor 1950: 2 uurhokk.en (UFK 1)
sinds 1950: 0 uurhokk.en
160
Rieke bremraap 0J.OBANCHA
0906
I f
22
-
F
E. 3 (1972),
p.
290: Europe northwards
to
England
Estonia,
but
absent from
most
of
the
islands.
Orobanche reticulata, waarvan
in
ons
land aileen subsp.
pallidJ
( = 0. pallidJ/Iora Wimm et
Grab.) voorkomt,
is
hier
voor
het
verzamekl in 1833 bij ZUtphen.
Deze
warmteminnende
soort
parasiteertot> distels
en
groeit
op
rud
plaatsen
op
droge, zavelige
grand (WESTHoFF c.s.,
1971, p. 246), voo
melijk langs de
l}sseL De
standplaats is gekenmerkt
door een
ze
onbestendigheid;
binnen een
bepallld gebled duikt de soort nu hier
daar op.
Nlet opgenomen zljn
de
volgende opgaven:
Delft,in uin ABEI.EVEN,
p. 161), welke opga ve blijkens herbarlu mmateriaa l
0. minor
be
Valkenburg
{KoPS-VANilEDEN,
1898,
pl
1562)
en
Gronsvelderbroek
(P
1943),
omdat
uit
ZUid-Umburg
geen
herbariummateriaal
van
deze
bekend
is
en
a e
bleke bremraap
ook
niet
uit aangrenzende gebi
wordt vermeld;
de
afbeekllng
van
KoPS-VAN
EEI>EN
(Lc.)
is
onvoldo
duidelijk
en
zou
0. minor
lrunnen voorstellen,
op
welke soort oo
laatstgenoemde opgave betrekking zo u lrunnen hebben. Materiaalva
Kop vanPannerden
(MENNEMA&
VAN0osrsnooM, 1977b, p. 229) behoo
0. caryophyllacea
E.J.
W
Before
and
since ·1950 Orobanchereticulata, of
which In our
country
s u ~ .
pallicliflora
occurs,
has
been
recorded
In
9 hour-5quares,
ma
along the river
l}sseL
The records
are
often lnddentical,
due to the
rud
habitat
of this
parasite.
RamlschJa I'YKOL
1039
9e
10 F.E. 3 (1972), p . 4: Most of Europe, but
rare in
Mediterranean region.
Orthilia secunda [=
Ramischia
secunda (I.)
Garcke) werd voor het ee
Nederland gevonden
in
1898
in het bas
van Enghuizen blj Humm
verder
is de
soort
In
1900 voor Weert vermeld
(GAIIJEANNE,
1901).
Beide vlndplaatsen zljn verloren gegaan;
de
eerste -
waar
de
soo
1939
nog
werd aangetroffen - door kappen van het
bas in de
Tw
Wereldoorlog,
de
tweede
door
ontginning
(VAN
OosrsnooM
& REICH
1961a;
WESTHOFF, C . S ~
1970, p. 97).
VAN DEN BoSCH
(1851, p. 20) vermeldt
de
soort voor
de duine
Wassenaar: het bewuste exemplaar
werd
pas later ontdekt tussen
verzamelde exemplaren van Pyro/a rotundifolia Deze vlndplaats
is
opgenomen,
omdat
deze ook al door
VuvCK
(1902a) werd betwljfeld
e
betreffende exemplaar
niet
In een
Nederlands herbarium kon wo
gevonden.
Orthilia secundawas
found
in
2 hour-5quares before 1950. The
spede
now disappeared
from
both
localities; the last find
WjiS
in 1939
extinction in
the
Netherlands
is
due
to
forest<Utting
and
redamatl
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 162/228
Parthenodssus quinquefolla (I.)
Planch.
•.
•
voor 1950: 0 uurhokken
slnds 1950: 2
uurhokken (UFK
1)
Pentaglottls
sempervtrens
(I.)
Tausch
ex Bail.
'
voor 1950: 3 uurhokk
en
(UFK I)
slnds 1950:
6 uurhokken (UFK
21
161
...
I
I
'
'
'
Wilde
wingerd
Vrr
2103
8b 01
-
F.E.
2 (1968}, p. 247: Formerly widely cultivate
ornament;
now
largely replaced In some countries by P. inserta
a
tricuspidata,
but
naturali:>:ed locally in C. Europe
and
Britain.
Tot voor kort werd aile materiaal van vondsten van Parthenod
gedetermineerd als
P. quinquefolia. Naar
aanleiding van
de
vermeld
de Flora Europaea (WEBB, 1968},
dat
ook P. inserta (A. Kerner} Fritsch
verwildert, is men beide soorten
beter
gaan herkennen. Gebleken i
op veel van degroeiplaatsen die kondenwordengecontroleerd. in de
P. insertavoorkwam (FLORISTENCLUB GELDERSE VALLEI, 1971). Daarom lee
raadzaam
om aileen
door
herbariummaterlaal gesteunde vondsten
o
kaartje
op
te nemen. Vondsten waarvan
de
juiste determinatie
vaststaat. zijn
op het
kaartje
met een
variantteken aangegeven;
hi
moet worden
toegevoegd een nlet
nader
gelokaliseerde vindplaa
Terschelling (na 1949}.
P. quinquefolia en P. inserta zijn beide afkomstig uit Noord-Am
waar ze
voorkomen
in
bosrijke gebieden. Het
oudst
bekende geva
verwildering
in
Nederland
dateert van
1900;
de
vondst wordt ver
onder
de
naam
Ampelopsis quinquefolia
(SPRINGER,
1902}.
De
enlge twee met zekerheid
tot
P. quinquefolia
behorende
von
zijn
bekendVan
Bemmel
(VAN 0oSTSTROOM & MENNEMA
, 1972a, p.
56} e
Ede (schrift. meded. M.T. Jansen. 1978}. De vindplaats bij Bemmel is
terreinverandering verloren gegaan. Volgens
WEBB (I.e.}
werd de
vroeger algemener gekweekt dan tegenwoordig.
R.W.JM. VANDER
As
Parthenodssus inserta was not recognlzed
in
the Netherlands b
1971.
all
finds of Parthenodssus until
then
were determined a
quinquefolia
There
are
two certain finds of P. quinquefolia,
the
fir
whichdatesfrom 1971. Finds without certain determination are indic
on the
map
with a variantsymbol
OVerblijvendeossetong
BoRAGINA
1871 9c 2 3 - F.E. 3 (1972), p. 1o9: S.W. Europe, from C. Portugal
to
France; widely cultivated,
and
naturalized
in
N.W. Europe
and N.
It
Pentaglottis sempervirens
(
= Anchusa sempervirens L),
afkomsti
Zuidwest-Europa, is sinds 1594 in Nederland als borderplant in cu
(BooM, 1975).
Zij hoort tot de
stinseplanten;
de oudste
vondst als zod
dateert echter pas
uit
1911
van de
Schpvenhorst blj
Putten
De vindplaatsen 32.15, 39.13
en
39.23 zijn gelegeil
in
stinsernll
waarvan v66r 1950
geen
meldingen bekendzijn. Vermoedelijk hee
soort hier ook al v66r 1950 gestaan en is - evenals dit bij Scilla hisp
het
geval is -
de
vooruitgang van drie
naar
zes uurhokken sle
schijnbaar.
Nietopgenomenzijn
de
volgende vondstenvanv66r 1950: Utrecht
Naarden. langs sloot kwekerij (1900, AMD}. Leiden. verwildering
gekweek te plant en (1946), OVerschie, adventief (1938)en Weert, adve
(1907 en volgende jaren). Van opgaven en vondsten sinds 1950 zljn
opgenomen: Ermelo, adventi ef of verwilderd (MENNEMA & VAN
OosT
STR
1979, p. 211}, Rhenen, adventief
FLORISTENCLUB
GELDERSEV
ALL
E
,
1971, p.
Bilthoven. verwilderd of adventi ef (1963), Utrecht, adventi ef
met
tuin
(1971,
U),
Heiloo, vlak bij tuin (schrift. meded. C. Sipkes, 1961}, Bever
vuilnlsstortplaats (1974), Koog-zaandijk, ruder aal terrein (1976), O
geest, verwildering
van
gekweekte planten (1953}, 's-Gravenhage,
weliswaar
grote
-
tuinen
(schrift. meded. J.L Mol. 1965}
en
Aardenb
onder
loofhout (1961).
A.J. QUE NE
-BOTERENB
Pentaglottis sempeiVirensbelongs in the Netherlandsto he groupof
plants'.
The
progress of 3 hour-squares before 1950
to
6 since 195
probably not real, because
it
is likely that also
in
the hour-squares 3
39.13
and
39.23
the
species was already
present
before 1950.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 163/228
Petrorhagia proUfera
(L)
P.W. Ballet
Heywood
voor 1950:
34 uurhokken
(UFK
4)
slnds 1950:
9 uurhokken
(UFK
2)
PetroseUnum segetum (L) Koch
voor 1950:
sinds 1950:
1 uurhok
(UFK
I1
2
uurhokken (UFK
1)
•
,
'
162
Slanke mantelanjer
CA tvoPHYU.
0696
6c
31 - F.E. 1 (1964), p. 187: C. Europe and mountains of
S.
Eu
extendingnorthwards to
S.
Sweden, westwards to E. Spain
and
E.
Bel
and eastwards to
C.
Ukraine.
Petrorhagia prolifera
(= Tunica
prolifera
Scop.) werd onder de n
Dianthus prolifer
voor het eerst door DE GoRTER (1781a) voor Nede
vermeld en
wei
voor Zuideras (onder Wamsveld).
Het areaal van deze soort wordt doorWALTER-STRAKA (1970)
als
pon
mediterraan
omschreven; blijkens
de
areaalopgave vanBALL (1964) b
zijln ons land haar noordwestgrens. WESTHOFF &DEN HEw (1969)
no
haar een
kensoort
van het
Sedo-Cerastion: pioniervegetaties op
d
zandgronden langs
de
rivieren.
Dlt
biotoop wordt
recent sterk
bed
door zandwlnning, erosie
en
lntensleve beweiding (NEIJENHUIJS, 1
Reeds In de loop van de 19e eeuw is evenwel een achteruitgang v
proliferate
constateren. Volgens GARJEANNE 1926) zij n de vochtige w
hier
te
Iande ongunstig voor deze soort.
WESTHoFF
c.s. (1970, p. 100)
noemt haar
bij
de
soorten
, waarvan
onz
is of zij
nog
In ons land voorkomen; slnds
dien
is P.
prolifera
echtero
plaatsen In het wild aangetroffen.
De vindplaats blj Arnhem, door SLOFF (1938, p. 263) in P6.13 gel
seerd, is hier opgenomen In 1'6.14 fTafelberg).IVON-opgaven voor 1
en 56 hebben hoogstwaarschijnlijkop Duits
grondgebied
betrekkln
zijn niet op
het
kaartje opgenomen,evenminals
de
volgende vindpla
v66r 1950, waar de soort adventief voorkwam: Markelo (1898, A
Castricum (HEIMANs, 1906), Kennemerduinen (IVON-hok M3.28),
sterdam (IVON-hok M4.45) en Rotterdam (1901). Eveneens zijn
gelaten recente vondsten van aangevoerde
P.
proliferaaan de Ketel
dlng (1954), te Amsterdam (VAN
0oSTSTROOM
&
MENNEMA,
1972a, p
Amsterdam-Noord (1977), Waalsdorp (1953), Hellevoetsluis (1
Hoogewaard bij Ameide (MENNEMA & VAN OosTSTR
OO
M 197 7b, p. 22
Vlissingen (1955).
EJ.
W
The decline of
Petrorhagia prolifera in
the Netherlands, where
It
rea
the northwestern limit of Its area, has
begun
In
the
19thcentury. B
1950 P.
prolifera
was
recorded
In 34 hour-squares; since 1950the sp
is known from 9 hour-squares. Destruction of its habitat
(dry, open
s
places
along the
great rivers) is an
important
factor
with regard
decline in more recent times.
VJaamse peterselle UMB E
LL
0927 5a 11 -
F.E.
2 (1968), p. 352: W. Europe, from
the
Netherlands
England
to
Portugal, and extending eastwards to c. Italy.
Petroselinum segetum
werd
in 1937 voor
het
eerst
in
ons land
gevo
bij cadzand (KLoos, 1938, p. 197).
Deze eerste groeiplaats is waarschijnlljk al snel te gronde gegaa
soort
is
er
noolt
meer
teruggezien.
In
1956
en
1959
werden echter
nieuwe
vindplaatsen
aangetroff
en langs
de
zeedijk in West-Zeeuw
VIaanderen.lnmiddels blijkt de omvang vande populatie op die pla
sterk te zijn afgenomen, hetgeen mogelijk samenhangt met inten
betreding
door recr eanten, respectievelijk beweiding van de
twee
g
plaatsen (DE
VISSER,
1968).
P. HE
Petroselinum segetum
was discovered in the Netherlands in 1937. A
the
irststationhad
beenpresumably destroyed, the species was
not
f
again
until
1956, and at another place in 1959. The populations
segetum
have been dwindling since, which
is
possibly caused
by
h
treading and grazing.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 164/228
Phyteuma spicatum
L
"'
voor 1950:
8
uur
hokken (UFK 2)
slnd.s 1950:
8 uurhokken
(UFK 2)
Phytolaa:a
americana L
"'
voor 1950: 2 uurhokken
(UFK
1)
slnd.s 1950: 2 uurhokken (UFK 1)
a ~ J v . :
M4.45,P3.
47
- 6128
163
'·
'·
I
Witte rapunzel CAMPANUL
0936 9a
42
-
F.E.
4 (1976), p. 96: From
S.
Norway
and
Estonia southw
to
N. Spain and
Cma Gora.
Phytewna spicatum is In Nederland voor het eerst verzameld In 18
het
Ulvenhoutse
bos.
Deze soort
en de nauw
verwante,
hier
te Iande mlnder zeldzam
nigrum worden dikwijis met elkaar verwisseld; bovendien is er naam
warring ontstaan d oordat laatstgenoemd taxon als var.
rapunculus
spicatum is gerekend. Herbariummatedaal
dat
met zekerheid
t
spicatum
s.
str. behoort, is uit
ons land
aileen bekend van het gebie
zuiden
en
westen van Breda alsmede van
de
Leubeek
(Limb.),
Dene
en
Anderen
(Dr.).
Doorgaans groeit
de
ze soort
in
beekbegeleldende bo
en houtwallen; sommlge groeiplaatsen kunnen bedreigd worden
kanalisatie van
beken
(vergelijk
MENNEMA
, 1973
en
WILLEM
S 1973),
an
door
verruiging als gevolg van
dgoureuze
kaalslag of verwaar
beheer.
Materlaal van
de
volgende vindplaatsen is
te
fragmentair voor
zekere determinatie,
omdat
hetzij
de
bloeiwijze of
de
wortelbl
ontbreken: Oudkerk
(z.j.),
Meppel
(z.j.),
Deventer (1899, AMD), Harder
(z
.
j.
met
vraagteken), Nijmegen (1882)
en
Beek bij Nljmegen
(z.j.
Doetinchem is P.
spicatum
vermoedelijk onopzettelijk
met matedaa
andere
planten ingevoerd (mond. meded. W. Anema). Andere opg
van P. spicatumuit ons land betreffen wei steeds
P.
nigrum;d it geldt
o
meer
ook voor
de
meeste opgaven
op het
verspreidingskaartje van
STA
VEREN (1972, p. 47) en voor
de
daaraan ontleende op gaven voor Hen
en Oele van
DIRKSE,
HoEKSTRA &
LoooE
(1973), alsmede voor de verme
voor
het
Beekbergerwoud van WESTHOFF c.s. (1973, p. 254).
EJ. W
In the Netherlands Phytewna spicatum is known with certainty only
a limited area
near
Breda
and
from
three
scattered localities elsew
Before 1950
the
species
was
recorded
In
8 hour-squares, since 1950
known from 8 hour-squares. The species has often
been
confused w
nigrum. which is less
rare
in
our
country;
many
records of P. spicatw
fact refer
to P.
nigrum.
Westerse karmozijnbes PHYT
OLACC
21041g 3 3 - F.E.
1 (1964), p. 112: Cultivated for
ornament and
dye
the
berries; widely naturaliz ed in
S.
Europe,
and
locally
or
as a casual
Europe.
Phytolacca americana
is afkomstig uit
de
Verenigde Staten
en
werd
het
eerst
in Nederland gevond en in 1901,
in het
Oranjebos bij Oostka
De soort groeide
daar in
elk geval nog
in
1974, zodat
we
hier zeker we
inburgerlng
mogen
spreken.
Zij
blijkt ook
op
meerdere plaatse
dezelfde omgeving vaste voet
aan
wal
te
hebben
gekregen.
In
Leiden
americana ook zowel v66r als
na
1950 gevonden,
hetgeen
eveneen
inburgedng kan
wijzen.
De status van
de ovedge
voorkomens is moeilijker vast te stellen;
zijn slechts eenmalige op gaven
ter
beschikking.
P. americana
was
1950 blijkbaar
een vdj
geregelde verschijning
in het
Limburgse, zoda
hier misschien sprake was van plaatselljke inburgering, doch zeke
daarover Is nlet
te
verkrljgen. Deze
en de
nog
overlge vlndplaatsen
welke de status van het voorkomen
ni
et beoordeeld kon worden, zi
het kaart je weggelaten. Het betreft v66r 1950: terrein a an de Ensche
Straat nabij speelplaats, zonder nadere plaatsaanduiding (1948). D
burg, onkruid in
tuin
(1920), Oosterbeek, kerkhof (1936; IVON-streep
Schiedam (1944), Breda, opslag in
tuin aan
Seeligsingel (1933), Die
(GEURTs,
1939 als
P. decandra),
Sittard, Heerlen, Maastdcht
en
Kerk
opgaven op
een
etiket bij rnatedaal afkomstig van Nuth (1943).
opg enom en vindplaatsen sinds 1950 zijn: Drach en, bij voliere
in park
de
Groene Zoom (mond. meded. P
A
van
der
Knaap, 1979), Ede, Gin
Heide, adventief of verwilderd
(VA
NOos
TSTROOM & MENNEMA
, 1971, p.
's-Gravenhage-Rijswijk,(z.j.; IVON-streeplijst),
uurh
ok
30
.
44
(IVON-kaa
en de St
Pietersberg bij kasteel Neercanne (1950).
P.
HEU
Phytolacca americana
is successfully naturalized
on
the
island of
cheren
in
zeeland; naturalization may also have
occurred at
Leiden. S
the
status of all
other
occurrences cannot be judged properly, they
not been
included in
the
map. At most of
these
places,
P. americana
m
have
been
merely
an
escape from gardens.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 165/228
Phytola
a:a
esculenta
Van Houtte
'
/\
It
11
J'r.-
H(·
'
~ rt'
:"l
.p
,..-k
+
~ ~
I
-..
bf
J..
~
voor 1950: 1
uurhok (UFK
1)
sinds 1950: 1 uurhok
(UFK
1)
ad
v.: - 11.12
Po
l
ygala comosa
Schkuhr
v
voor 1950: 14 uurhokken
(UFK
3)
sinds 1950: 8 uurhokken (UFK 2)
_/\
•"
~
f
•
r-1"
......
_
t ·
H""
_..,
-
. ' t" '
\""
l\
"
r s ~
~ \ s
;
}
-
'
. ..1
,
'
'P'I
·,
"\J
I+
164
'
I
li
I
fir
H-
,)-
N- f
'
I
I
Oosterse
kannozijnbes PHYToLAcC
1823 1g 13 -
F.E.
1 (1964), p. 112:
. . .
from
E.
Asia, is reported as mor
less naturalized locally in Romania.
Phytolacca esculenta, oorspronkelijk
uit
Oost-Azie afkomstig, is voo
eerst in
Nederland verzameld in 1931,
in een
verwilderde tui
Alblasserdam.
Met
name na
1950
is de
soort geregeld
buiten
tuinen gevonden, m
zelden
gedurende
tangere tijd
op
dezelfde vindplaats. Slechts van Le
is bekend
dat
P. esculenta
er
zowel v06r als
na
1950 groeide, zodat
waarschijnlijk wei van inburgering mag worden gesproken. Oo
Zuid-Limburg (Meerssen, Gulpen
en
Heerlen) kwamde soort vroeger i
wild voor (KLoos, 1947, p. 123),
maar
latere opgaven ontbreken zodat
deze vlndplaatsen toch
aan
eenmalige verwildering moet worden
dacht.
De volgende vlndplaatsen van v66r 1950 zijn niet op
het
ka
opgenomen,
omdat
zij vrijwel steeds betrekking hebben
op
verwild
plant en: Enschede,
spontaan
in tuine n (1947). Alblasserdam (1931
).
Le
(1948)
en de
reeds genoemdeplaatsen in Limburg. Om dezelfde reden
niet opgenomen de
volgende vlndplaatsen sinds 1950: boomgaard
Franeker (schrift. meded.
J.
Postma, 1977), Oude Pekela,
in
dennenb
(1957), Hassett. tangs sloot
achter
boerenwoning (schrift. mede
Hellen hai, 1977),DeLutte,
op
pulnhoop (1952), Barch
em
, spontaan
in
(1968), Voorst, bij ru1ne Nijenbeek (1974), Apeldoom, Badhuisweg (19
Ellecom (1954), Lunteren (1952), Ede, Ginkelse Heide, puinstorting
00STSTROOM &
MENNEMA, 1971, p. 271), Wageningen, Jaantje
achter
(1964). Utrecht, Rijnsweerd, adventief (schrift. meded.
C.M. van
H
1977), Velzen (1974), 's-Gravenhage, Bezuidenhout (1973, Herb.
L
Qu
gras), id, Westduinen, stortterrein
(VAN 00STSTROOM &
MENNEMA, 1
p. 135), Middelburg,
op
verscheidene plaatsen verwilderd
(VA
NOosTSTR
&
MENN
EMA, 1969, p. 169), Vlissingen,in verwilderde tu in (1962), rude
terrein
in
Beekse heide (schrift. meded. J.MA Cools, 1977), Eindho
spoorwegemplacement
(VAN
OosTSTROOM &
MENNEMA,
1967, I.e.), W
ruderaal terrein
(VAN OoSTSTROOM
&
MEN
N
EMA,
1967,
I.e.),
Steijl bij Teg
ontsnapt uit tuin (1954) en de
IVON
-uurhokken 25.34, 30.38 en 31.3
P.
HEU
Phytolacca esculenta was found at several places in
the
Netherla
usually
as an
escape from gardens. Only at Leiden,
the
species has b
collected before as well as since 1950; presumably,
it
is naturalized h
Kuifvleugeltjesbloem
POL
YGAL
0961 6c 21 -
F.E.
2 (1968), p. 235: Mainly
in
C.
&
E. Europe,
but
exten
to S.
Sweden, Belgium,
N.
Spain and N. Italy.
De
oudste
vermeldlng
van
Polygala comosa is
van
VAN
DEN BoscH
(18
p. 105), voor Cau bij Valkenburg. Er
bestaat ongedateerd
materiaal
deze
vondst.
Nog
in
1931
noemen VAN
Som&DEWEVER(1932,p. 268)
P. comos
soort die op geenenkele krijtheuvel ontbreekt . alsdeze tenminste nie
heesters of hoge planten is begroeid. Na 1955 is ze slechts no
natuurreservaten aangetroffen. De achteruitgang
hangt samen me
verdwijnen van kalkgraslanden
en
de sterke recreatiedruk daarop
vindplaatsen
op
de St. Pietersberg zijn vermoedelijkdoorgraafactivit
van de cementindustrie verdwenen. Aileen door
een
goed beheerva
reservaten
kan
het voortbestaan van de kuifvleugeltjesbloem in ons
worden verzekerd.
Een opgavevan HoLKEMA (1870, p. 36) voor Terschellingwordtbetwi
door WESTHOFF
(1947, p. 3) en
is
niet
op het
kaartje
opgenomen
.
RW.J.M.
VANDER
Before 1950
Polygala comosa was
recorded
in
14 hour-squares; since
the species is known from 8 hour-squares. After 1955 P. comosa is
found in
reserves of chalk-meadows. This clearly demonstrates
importance of protection of this habitat for survival of the species
in
Netherlands.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 166/228
Polygonatum
vertldllatwn
(L)
Al
l.
=<'-'
,....,.-
•
I
ft..
.......
.. ·
/
I
],
'
.....;
i " >
' ·
voor 1950:
4 uurhokken (UFK
2)
sinds 1950:
4 uurhokken (UFK
2)
,
\
.
Polygonum maritimum
L
,
voor 1950: 0
uurhokken
slnds 1950:
1 uurhok (UFK I)
'
'
IIIII
'
'
..
;'-\..
'
'
165
I
'·
I
Kranssalomonszegel LiuA
0966
9e 21
-
F.E
. 5 (1979), p. 71: From Arctic Norway southwards
Spain, C. Italy
and
S.W. Bulgaria and eastw ards
to c.
26° E. in Latvia
Romania.
Polygonatum vertidllatum
werd voor Nederland voor
het
eerst ver
door
FRANQ
UJNET (1838) voor Vaals als Convallaria vertidl lata.
In 1904 werd
de
soort gevonden tussen Emmabrug
en
Vaals
(DE W
1928b), welke vindplaats gelokaliseerd is in uu rhok V6.54;het betref
een andere
groeiplaats
dan
de later alom bekende vindplaatsen in
Vijlenerbos, Kemperbos en Malensbos blj Vaals. Behalve van Zuid-Lim
is
de
kranssalomonszegel eveneens bekend van een vindplaats in
eeuwenoud bosje bij Mantinge in Drenthe, waar
de
soort
In
1930
ontdekt
(fHijssE,
1930;
BEijERINCK,
1930).
De boreaal-montane verspreidlng v
an P. verticillatum
vertoont
g
gelijkenis
met
die
van de
zevenster
{Trientalis europaea).
De standpla
van beide soorten Iaten
een grate
overeenkomst zien voor
wat
betre
relatief
hoge
neerslagcijfer
(WESTHOFF
t:
.s., 1970, p. 16; id., 1973, p. 1
Niet opgenom en zijn
de
vindplaatsen sinds 1950: Glanerbrug
(W
1974 en 1975), Goessel (schrift. meded.
G.J.
Hietbrink, 1977), Lee
(1957, uitgezet in 1938), Doom, Pinetum (schrift
meded
.J.L Mol, 196
Beverwijk (1966),
omdat
hier mogelljk of zeker planten zijn uitgeze
C.l.
Before 1950
Polygonatum vertid/latum
was recorded in 4 hour-squ
since 1950
the
species has
been
found in
4hour-squares.ln th e
Ne
lands
the
species only occurs
In the
Drenthe
and the
Chalk District
localities with
the
highest precipitation.
Stranddufzendknoop
POLYGONA
0974
3a 01
-
F.E.
1 (1964),
p.77:
Shores of Atlantic, Mediterr anean
Black Sea, northwards
to the
Channel Islands.
Polygonum maritimum is
hier te
Iande slechts eenmaal gevon
namelijk in 1962
aan de
noordkust van Noord-Beveland. Deze vindp
lag enkele honderde n kilometers buiten
het
areaal van deze soort
binnen
Europa
de
kusten omvat van
de
Zwarte
en
Middellandse Zee
e
Atlantische Oceaan noordwaarts
tot
in Noord-Frankrijk en Zuidw
Engeland (BEEFTI
NK,
1964).
Zowel door
de
gering e overwinteringskansen als
door de
zeldzaarn
van zijn biotoop - overwegend uit brulnwieren bestaand vloedme
beschutte omgeving - hier te Iande is
het
onwaarschijnlijk,
da
maritimum in Nederland vaste voet zou krijgen;
de
soort is
dan
ook
teruggevonden
(BEEFTINK, I.e.)
. Hierbij dient
te
worden opgemerkt,
da
strenge winter van 1962/63 die op
de
vondst volgde, voor
de
ze soort
zeer ongunstig is geweest.
E.J. W
Polygonum marit imum has
been
recorded only once In the Netherla
viz.
on the
northern
shore of
the
former isle of Noord-Beveland in 1
Since this station is situated
some
hundreds of miles
north
of the
nort
border
of
the
distribution
area
of
this
species
and
its habit at is
rare
in
Netherlands,
there
is little chan ce
that
P. maritimu m should persist in
country.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 167/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 168/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 169/228
Pucdnellla pseudodlstans
(Crep.)
J. etW.
h ·.
I
\
-
voor 1950:
I
uurhok (UFK
I)
sinds 1950: 0
uurhokken
Pucdnellla rupestrls
(With.) Fern.et
Weatherby
-
,,
-
voor 1950:
21
uurhokken (UFK 3)
sistds 1950:
3
uurhokken
(UFK I)
ook voor 1950: Duiveland
·
'·
i
•
-
-
'·
.
./
•
-
'
168
Onbestendig kweldergras GRAM
1026
3b
1 0 - F.E. 5 (1979): niet venneld.
Puccinellia pseudodistans
is hier te Iande aileen bekend van
de
drooggevallen Wieringerpolder, waar zij
in de
periode 1934-193
aanzienlijke hoeveelheden
is
verzameld op twee kavels.
Hoewel
jANSEN
(1951) opgaf voor P.
pseudodistans:
'zich verder
polder verspreidend', zijn
geen
vondsten na 1938 bekend gewo
Blijkbaar is deze soort van het zoutminnende genus Puccinellia
gevolge van de geleidelijke ontzilting van de Wieringenneerpolder
verdwenen. WESTHOFF
c.s.
(1970, p. 97) noemt haar in hun lijst van
na
1
uit ons land verdwenen plantesoorten.
Volgens jANSEN
& WACHTER
(1935a, p. 18) komt P.
pseudodistans,
v
zover bekend, hoofdzakelijk voor in het westelijke deel van het Mi
landse Zeegebied en is zij in
de
Wieringenneer vennoedelijk aangev
door waadvogels met
het
slijk aan hun poten. HuGHES & HALLIDAY (1
maken inde Flora Europaea geen melding v anP. pseudodistansenwe
daardoor de indruk,
haar
niet als
een
goede soort
te
erkennen.
Op
het
oude IVON-kaartje staat de soort aangekruist in K4.36
en
3
IVON-album
K4
staat zij in deze hokken
met
cfr' aangegeven, terwijl
desbetreHende streeplijsten aileen
P. distans
is aangestreept. Aile
teriaal, waarbij de vindplaats nauwkeurig staat aangegeven, is afkom
van d e kavels M.35 en M.36 in
IVON-hok
K4.48. Daarom zijn
K4.36
e
niet op
het
kaartje opgenomen.
E.J. W
Puccinellia pseudodistans,
a species occurring in
the
western
part
o
Mediterranean region, was recorded in I hour-square in the Wi
genneerpolder in the period 1934-1938. Probably it has vanished du
gradual desalination of its habitat.
Dichtbloemig kweJdergras GRAM
1028 3b 31 - F.E. 5 (1979), p. 169: W. Europe, from England and
Netherlands to C. Spain.
Puccinellia
rupestris
is hier te Iande voor het eerst gevonden omstr
1825 Bij Amsterdam
op
ziltige steenachtige gronden, aan den water
langsden Overtoomschen weg, tangsde stadscingels. enz.' (VAN HALL, 1
p. 715, als
Poa
procumbf ns).
Deze Zuidatlantische soort van matig zilte, enigszins open st
plaatsen
is
thans vennoedelij k geheel uit ons land verdwenen. Zoal
kaartje illustreert, is dit hoofdzakelijk
een
gevolg van ontzilting n
. afsluiting van de Zuiderzee, waar
zij
vroeger plaatselijk talrijk was. I
om
Amsterdam, waar
P. rupestris
in de vorige ee uw algeme en voorkw
is zij echter al een halve eeuw voor deze afsluiting verdwenen (JANS
WAcHTER, 1930, p. 254).
De
soort
is
enkele malen in
de
Noordoostpo
gevonden, voor het laatst in 1955; de laatste vondst in Nederland we
1957 bij Nijkerk geda an (Herb.D. Bakker). In Zeeland is
P rupestris
sle
incidenteel gevonden. WES
THOFF
c.s. (1970, p. 97, zie ook p. 289) hee
soort opgenomen in de lijst van na 1900 uit ons land verdw
plantesoorten.
Materiaal dat onder de naam
Poa procumbens
in 1837 bij Zwijnd
werd verzameld, behoort
tot
Puccinellia fasciculata. uitgezonderd
exemplaar dat werkelijkP.
rupestrisis;
vennoedelijk is hier evenwel sp
van etiketverwisseling.
In
het herbarium van Amsterdam (Hugo
Vries-laboratorium) ligt materiaal uit
het
herbarium van Th.J. Stomps
volgens het etiket in 1902 door jansen
&
Wachter z ou zijn verzamel
Fort Rammekens onder Vlissingen. Daar Jansen& Wachter zelf ner
melding maken van deze vindplaats, is hier waarschijnlijk eveneens sp
van een vergissing. Beide opgaven zijn dan ook niet op het ka
opgenomen, evenmin als een IVON-opgave voor hok 42.35 uit 1950
waarschijnlijk op P. fasciculata betrekking heeft (mond. meded
Kruseman).
EJ. WE
The moderately halophilous grass Puccinellia
rupestrisoccurred
along
shore of the Zuiderzee in fair quantity; in Zeeland it was recorded
incidenta lly. Followingthe closure of the Zuiderzee in 1932 this specie
vanished gradually due
to
desalination of its habi tat. Before 1950 it
recorded in
21
hour-squares, since 1950 the species is known f
3 hour-squares, the last record dating from 1957.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 170/228
Puleglum vulgare Mill
l
+
•
I
..
\
-
voor 1950:
48
uurhokken (UFK 4)
slnds 1950:
8 uurhokken (UFK 2)
Pulmonarla
angustlfoUa
1.
•
'
-
-
voor 1950: 1 uurhok
(UFK
1)
slnds 1950: 1 uurhok (UFK 1)
169
'
'
-
-
'
.,
'·
-
-
....
I
Polei
LAB
0817
2a42-
F.E.3 (1972),p. 184:5., W.&C.Europe,northwards
to
Ire
and C. Poland,
and
extending to W. & S. Ukraine (Mentha pulegium
Pulegium vulgare werd
voor
het eerst
voor Nederland vermeld
BRUMAN
(1662, p. 18)
uit de
omgevlng van Zwolle.
Over de oorzaak van de achteruitgang van deze soort zijn w
gegevens bekend.In 1943 schreef
DE
WEVER 1943b) hierover: 'Tot vo
aanleg van
het
kanaalop zeer vee plaatsen n t Maasdal.Nu
gaat
ze o
verdwijnen. Ook
in
M. en
N.
Urnburg is ze sterk verrninderd.' Vermoed
is
de
veranderlng In
de
waterbeheersing
in het
rivierengebied
belangrijke oorzaak voor
de
waargenomenachteruitgang. Te Mllling
Nijmegen is
de
soort
ook in
1979
nog
gevonden,
van de
ov
vlndplaatsen slnds 1950 is niet bekend of
P.
vulgare
daar nog
voork
Niet op
het
kaartje zijn opgenomende volgende opgaven: Oldeb
Beets en Olterterp WILDERVANCK, 1916),omdathet zeer onwaarschi jnl
dat P. vulgare
daar
is waargenomen en Nuth (KLoos, 1948), waa
vermoedelijk
gaatom
exemplaren
door
A.
de
Wever
n
zijn tuln gekw
F. A
Before 1950 Pulegium vulgare was recorded
In
4 7 hour-squares, for
first time In 1662. Since 1950 he species has beenfound In 8 hour-squ
The decline of
P. vulgare has
probably
been
caused by a
chang
watercontrol in the Fluviatile District.
SmaJiongkruid BORAGINA
1031 9b 1 0 - F.E. 3 (1972), p. 102: N.E., E. &E.C. Europe; isolated stat
In W.C. Europe
and the S.W.
Alps.
Puhnonaria angusti/olia is
in
Nederland voor
het eerst
gevonden b
Plasmolen te Mook
in
1873. Op deze enige vlndplaats is de soort
het
l
aangetroffen in 1951. Daama is deze plek door ontginning verdw
(VAN 0osTSTROOM
&
REICHGELT,
1961c, p. 123).
Een opgave van
een
vindplaats blj Vaals
(VAN EED
EN 1889) is later on
bevonden
(VAN EEDEN,
1894.) De vermeldlng Grarnsbergen (schrift. me
J.D. Ruys, 1928) is niet opgenomen,
omdat
deze
noch door HE
UKELs (
noch door latere auteurs is overgenomen. Evenmin is opgenome
vlndplaats Ubbergen, brongebied bij Pensionaat (MAAS, 1959, p.
omdat er gegronde twijfel bestaat aan het natuurlijke voorkomen al
A.J. QUENE-BoTERENB
Pulmonaria angusti/olia
has
been
found
in
1 hour-square
in the
Ne
lands, for
the
first time
in
1873 and for
the
last time in 1951. The spe
disappeared after reclamation of
the
locality.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 171/228
Pulsatllla vulgaris M11L
-
-
voor 1950:
9 uurhokken (UFK
2)
slnds 1950: 1 uurhok
(UFK
1)
Ranuncu.lusnemorosus OC
•
voor 1950: 12 uurhokken (UFK 3)
I
slnds 1950: 6 uurhokken (UFK 2)
170
'
-
-
'
'
-
'
WiJdemanskruid RANUNCULA
0057
6c 20
-
F.E.
1 (1964), p. 220: From England
and
W. Fr
northwards
to
60° N. In Sweden
and
eastwards
to
the Ukraine.
Pulsatilla vulgaris
(=
Anemone pulsatilla
I.) werd voor het eerst
Nederland vermeld door DE GoRTER (1781a)
met
als vindplaatse
Bronsbergen (onder Warnsveld) en
de
Paasheuvel bij Terborg.
Sinds enige decennia was
van deze
soort
bier
te Iande
nogeen
vindp
over, die
de
status
van
natuurreservaat
had (ANoN.,
1951
); door
nivelle
o.a. recreatie, is P. vulgaris ter plaatse thanswei verdwenen (HEuKELS -
00STSTROOM,
1977), hoewel WESTHOFF
C.S.
(1970, p. 93, 101) schreefdat z
nog
in 1968 voorkwam en
dat
de groelplaats als velllg
waste
beschouw
De verdwijning van deze soort is waarschljnlijk onder meer het ge
van overmatig verzamelen; enkele groeiplaatsen zijn vernietigd
bebouwing of omploegen (VUYCK, 1901; SLOFF
& VAN
SoEST, 1938, p.
GEURTS, 1939). In ons land blijkt deze zeer droogteminnende so ort ui
gevoelig voor nivellerende invloeden.
P.
vulgaris
Is uitgezet - waarschljnlijk zonder succes -
in de duine
Haarlem (SIPKES, 1914). Voorts is zij verwilderd g evonden te Dordrec
1943. Een NON-opgave voor Q4.63 berust waarschijnlijk
op een
ver
ping (SLOFF
&
VAN
SoEsT,l.c.)
of b etreft eveneens verwilderde exempla
Een opgave voor Olst
A N o N ~
1951) heeft vermoedelijk
op de
vindp
onder
Diepenveen betrekking.
AI deze
opgaven zijn niet
op het
ka
opgenomen. Ook
is
niet
opgenomeneen
vondst bij kasteel Eerde
in
1
(schrift. meded. J.F. Veldkamp), di e
een
verwilderd exemplaar betref
E.J. WE
Pulsatilla vulgaris
was recorded
In the
Netherlands before 195
9 hour-squares. During several decennia there was
one
locality of
species left;
the
others
had been
destroyedor he specieshadvanished
to
excessive gathering. Most probably P.
vulgaris doesnot
occur
any
m
in
its last locality
in the
Netherlands.
Bosboterbloem
RANUNCULA
1052
9d
2 2 -
F.E.
1 (1964), p. 226: Most of Europe, except
the north
extreme south.
De
oudste
opgave
vanRanunculus nemorosus(=
R.
breyninusCrantz)
Nederland
is te vinden
blj FRANQUINET (1838, nr. 718); hij
noemt de
s
voor het bos bij Gronsveld
R.
nemorosus
is
In
het
verleden vaak
het
slachtoffer geweest
naamsverwarring. Lange tijd heeft
men
vormen
met
sterk gede
bladeren
als R.
polyanthemosl.
opgevat;
deze
soort
is
echterniet inhee
Bedoelde verdeeldbladige vormen
mogen
misschien als
de
subsp
lyanthemophyllus (W.
Koch
& H.
Hess) Tutin van
R. nemorosus wo
beschouwd. TUTIN (1964, p. 226) geeft echtervoor dit taxon een vers
ding
aan
we ke zich beperkt tot
de
Jura.
de
Alpen, het Zwarte Woud e
Pyreneeen. Volgens
HEuKELS-VAN
OosTSTRooM (1977) behoren derge
vormen tot een var. polyanthemoides(Bor.) Van Ooststr. Deze variet
gevonden
1n de
omgev lng van Wljlre, Voerendaal,het Gerendal en
o
St.
Pietersberg,
het
laatst in 1944. Minder uitgesproken
vormen
zijn
van Gronsveld
bekend
R.
nemorosus
is sterk achteruitgegaan in Nederland. De sinds 1
bekende
groeiplaats bij Sittard verdween
al in
1917
door omzetting
het bos in grasland (ANoN. 1917b). Het kappen
van
bos in Zuid-Um
moet
ook in
andere
gevallen als
een
voomameoorzaakvan
het
verdwi
worden gezien. Wei groeide de soort
nog
in 1976 bij Crapoel.
Bij
Bee
Nijmegen is
R.
nemorosusnogIn 1972 terugge vonden (schrift. meded
Bljlsma); deze groeiplaats is sinds 1903 bekend.
Niet
opgenomen
zijn
de
vindplaatsen Groningen, straatweg
naar
H
(1908,
AMD),
Sneek, spoorwegterrein
(NIEUWENHUis,
1916),
het
Haagse
(1924,
WAG) en de
buitenp laats Carolina bij Driebergen (1964), omd
indruk wordt gewekt,
dat de
planten bier waren gekweekt
dan
aangevoerd
P. HEU
Ranunculus nemorosus has strongly declined in the Netherlands, f
12 hour-squares before 1950
to
only 6 since
that
year.
An important
c
of
the
decline
is
supposed
to
have
been the
cutting of woods.
In s
places, forms with deeply dissected leaves
havebeen
collected, belon
to
a distinct var.
polyanthemoides (Bor.)
Van Ooststr., perhaps
to
identified with R. nemorosus subsp. polyanthemophyllus (W. Koch
Hess) Tutin.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 172/228
Ranunculus omiophyUus
Ten.
voor 1950: 1 uurhok
slnds 1950: 0 uurhokken
Ranun
culus
trtpartltus oc.
voor 1950: 1 uurhok
slnds 1950: 1 uurhok
ook voor 1950: Texel
(UFK
1)
(UFK 1)
(UFK 1)
'·
-
'
171
Kempense Waterranonke) RANUNCULA
1054
4b
10
-
F.E.
1 (1964), p. 237: W. Medit erranean r egion
and
Europe to Ireland
and the
Netherlands.
Ranunculus omiophyllus (
=
Batrachium JenormandilF.W. Schultz) Is
te
Jande slechts eenmaal gevon den en wei bij Valkenswaard in 190
Deze vindplaats Is
een
noordelijke voorpost van het Westmediterr
atlantlsche areaal van R. omiophyllus, die
in
Belgie ontbreekt
(Coo
K 1
Van de soorten
van
Ranunculus, subgenus Batrachium Is R. omioph
degene die
in het
meest
voedselarme
water
groeit (SEGAL, 1967, p. 24
verdwijning van deze so ort
op haar haar
enige Nederlandse vindplaat
zowel het gevolg zijn van ontginning als van een
te
strenge wi
WEsmoFF
.c.
s.
(1970, p. 97)
noemt haar
in
zijn Jijst
van
soorten, die s
1900 uit ons land zijn verdwenen.
E.J.
W
Ranunculus omiophylluswas
recorded only once in
the
Netherlands
near
Valkenswaard
in
1901.
This
locality was a
northern
outpost of
area
of this species.
Drfedetlge
waterranonkel RANUNCUL
1059
4a 1 0 - F.E.1
(1964), p. 237: W. Europe from Portugal
to
Britain
the
Netherlands.
Ranunculus tripartitus Is in ons
land aileen bekend van Texel,
waar
soort voor
het
eerst
in
1881 werd gevonden.
In
latere tijd is zij ai
gevonden in 1951 blj Den
Hoom op
Texel
(ScHorsMAN,
1954, p. 343)
deze vondst is
geen
herbarlummaterlaal bewaard.
Evenals Potamogeton coloratusen
Smymium
olusatrum is Ranunc
tripartitus
een
zuidelljke
soort met een
voorpost
op
Texel
Een IVON-opgave voor
H724
berust vermoedelljk
op een
verstrep
De opgave 'in
een
sloot
tussen
Zelsaete
en
Zuiddorpe in Zeeuw
Vlaanderen'
(HEuKELS,
1897)
gaat
zeer waarschijnlljk terug op
een
vo
van
VAN DEN BoscH
(1848b), die
de
door
hem
verzamelde pl ant later (tere
als
Batrachium (= Ranunculus) ololeucos
heeft herkend
(VAN
DE
N
B
1850a).
E.J
. WE
Ranunculus tripartituswas recorded twice
in the
Netherlands,
both
t
on
the
Isle ofTexel (1881, 1951
).
Since
the
locality is
not
accurately kn
for
the
record of 1881, only
the
record of 1951 is indicated
on
distribution map.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 173/228
Rhinanthus alectorolophus
(Scop.) Poll.
'
•
t-
-+-
I
,
v
-
·*
oor 1950:
24 uurhokken (UFK 3)
slnds 1950:
4 uurhokken (
UFK
2)
Rhynchosinapls
cheJranthos
(Viii.) Dandy
"
'I
'-I.
'
yj
L
. -
f i
I
\
_A
- 1-i
voor 1950:
5 uurhokken
(UFK 2)
slnds 1950:
4 uurhokken (UFK 2)
172
·
...
-
'
.
_y
-
ll
'
, {
N
r+
~ - . .
'
'
±;::
-:--,-
J..
'
N.
Harige
rateJaar
ScROPHULAR
1065
5a 3 2 -
F.
E.3
(1972), p.280 : From
N.
France,
the
Netherland
W.C.
Russia southwards
to N.
Italy
and N.
Jugoslavia; occasionally c
elsewhere.
Rhinanthus alectorolophus werd onder de naam R. villosus
voor het
In
1825 door
VAN HALL
vermeld, als zijnde waarschijnlijk lnheems. Kor
later werd
de
soort gevonden In
de
omgevlng van de
stad
Utrecht
HALL, 1831, p. 166). De vlndplaats la g vermoedelijk
In de
waarden v
Lek, waar
de
soort
In het
begin van
de
19e
eeuw
bij Vianen en CUiem
werd verzameld.
R. alectorolophus
is bijna uitsluitend bekend van grazige plaatsen
onmiddellijke nabljheid van rivieren
en
beken. Ze groelt liefst
op
voedselrijke, lets kalkhoudende bodem
(HEGI-HARTL,
1972). Dit ver
zowel
het
feit,
dat de
harige ratelaar relatief veel voorkwam
In
Limburg, als het verspreidingspatroon
blnnen dat
gebied. Ailee
Apeldoom,
In
1881, werd
de
soort op een akker gevonden. B
Nederland lijkt
de
soort veel meer
op
akkers
te
worden aangetroffe
WEVER, 1918b, p;29).
Een duidelijke
reden
voor
de
sterke achteruitgang is niet bekend,
is misschien
te
vlnden
In een
veranderd
beheer
van
de
waarden en d
tangs rivieren
en
beken.
In
Zuid-Limburg
is R. alectorolophusvermoe
aileen
nog
bij Wijlre (62.23) aanwezig.
Niet opgenomen zijn
de
volgende vindplaatsen: Texel
(HoLKEMA,
p. 79
en
247) en Elkerzee (IVON-hok Q2.36),
omdat
deze opgaven
n
controleren zijn
en de
soort
er
nooit is teruggevonden;
Am
eland
(HE
1900c),
omdat de
basis van
deze
vermeldlng
niet
bekend is,
en
Amste
(v66r .1950),
omdat de
soort
daar
waarschijnlijk was aangevoerd.
RW.J.
M. VANDER
Before 1950
Rhinanthus alectorolophus
was recorded
In 24
hour-squ
since 1950
the
species has
been
found
In
4 hour-squares. Before 19
occurred
rather
abundantly
In the
south o f Limburg
on
grassy, some
chalky places, mostly In
the
immediate surroundings of
the
river Maa
its confluents. The reason for
the
marked decline of
the
species i
known. Probably
it
is caused by changed
management
of
the
fields a
the
rivers and streams.
Muurbloemmosterd CRU
C
17281e 2 3 - F.E.
1 (1964), p. 341: W.Europe exte nding
to
C. Italy; m
in the
mountains.
Rhynchosinapis cheiranthos
(=
Sinapis cheiranthos
Koch;
Brass
erucastrumO.E.
Schulz) werd
In
1897 voor
het
eerst
in
ons land verzam
blj Wijchen.
In
deze omgeving is de soort, blijkens herhaa lde vondst e
opgaven u it atere jaren, duidelijk lngeburgerd. Buitend.it beperkte ge
zijn inburgeringen niet
met
zekerheid bekend of althans buitengew
slecht gedocumenteerd.
De
niet
opgenomen zeker
en
vermoedelijk adventieve vondsten
v66r 1950 zijn: Winsum,
Fr.,
adventief
met
kanariezaad (1899), Deve
meelfabriek (1899), Halle, mol enberg (1940), Winterswijk, bij molen (
1925 en 1939), waarschijnlijk herhaald adventief; Amhem, terreln
gasfabriek (1928), Amsterdam, korenlaadplaats (1900), 's-Graven
(NIJKAMP,
1922), Rotterdam
(HEUKELS
, 1917), id., koolasweg
door
Rozen
(1902), id., spoorwegterrein te Feljenoord
(HEUKELS,
1901
b) en
bij Ge
Limb., drie jaren achtereen
(GARJEANNE,
1914, p. 137) doch later
teruggemeld. Na 1950 is
R. cheiranthos
nog zeker of vermoed
adventief aangetroffen te Deventer, industrieterrein (1973), Utr
Kanaleneiland (1968,
U),
Leiderdorp, middenberm Engelendaal, mog
uitgezaaid
(1
974), Rotterdam, opgespoten terrein bij waterleidingbe
(1974) en Grevenbicht, Maasoever (1955). Ook wei adventief,
maar
te
niet nader
gelokaliseerd
Is een
opgave voor 'De Drie Notebomen, te
zakkenhandel Koemans', (schrift.
meded
.
G.P.J.
Jaspers, 1957); mog
moet
hiervoor
in de
omgevlng van Gouda worden gezocht.
P. HE
Rhynchosinapis cheiranthosbecame
naturalized in
the
vicinity of Wij
near
Nijmegen, in
the
eastern
part
of
the
Fluviatile District. Because
hard to
ascertain
whether
or
not the
species has kept its ground for lo
periods elsewhere in
the
country, all
other
reports have
not been
incl
in
the map; for most of
these
places the status is certainly adventitiou
cheiranthos
has
been
found naturalized in 5 hour-squares before 1
and
in 4
hour
-squares since.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 174/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 175/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 176/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 177/228
saglna subulata (S
w.) Prest
•
I
\
-
voor 1950:
6 uurhokken (UFK 2)
sinds 1950: 1
uurhok
{UFK 1)
Sallx
atrodnerea Brot
•
I
-
voor 1950:
30
uurhokken
{UFK 4)
slnds 1950: 7 uurhokken
{UFK 2)
'
'
..
-
"
.
I
-
"
176
I
PriemvetJnUUr CARYOPHYLL
1113 2c 2 0 - F.E. 1 (1964), p. 147:W. & C. Europe; S. Europe eastward
S. Italy
and C.
Greece.
Sagina subulata is hier
te
Iande voor
het
eerst gevonden in 1
waarschijnlijk in
het
Gooi, doch aanvankelijk niet als zodanig her
(VuvcK,
1901). Het oudste materiaal in
de
geraadpleegde herbaria
1878 bij Naarden verzameld.
Omstreeks de eeuwwisseling kwam S. subulatanog vrij vee in
het
voor; elders is zij slechts inddenteel gevonden. Na 1920 is de priem
muur n og slechts eenmaal in ons land aangetroffen en wei in 195
Lasser (VAN 0oSTSTROOM & REICHGELT, 1954), met Welke vindpJaatsop
vochtige heistreken
ten
zuidoosten van Denekamp worden bed
(mond
meded. V. Westhoff; zie ook
LUJKEN,
1957
en DE
SMIDT, 1962,
Thans is de soort hier
te
Iande waarschijnlijk verdwenen (WESTHOFF
1970, p. 100). Volgens WESTHOFF &
DE
N
HEw
(1969) is S. subulata
kensoort van
het
Nanocyperion flavescentis; haar verdwijning staat s
in
verband met
de
algemene achteruitgang van deze pionierveget
van matig voedselarme, vochtige grond hier
te
Iande door ontwate
Toch is
de
zeldzaamheid - ook vroegerreeds - van deze soortin Neder
moeilijk
te
verklaren.
Met
de
vindplaatsopgave De Lutte (DEs
ToMBE,
1912, p. 8) wordt
groeiplaats aan de Dinkel in M8.62 bedoeld. Verwilderd of adventief
subulata gevonden bij Leiden (1945) en Harlingen (1966). Deze v
plaatsen zijn niet op het kaartje opgenomen.
E.J. W
At
the end of the
previous century
Sagina subulata
was rather freque
het Gool (surroundings of Hilversum); elsewhere in the Netherlands
species was recorded only inddentally. Before 1950 the species
recorded in 6 hour-squares. The only more recent record dates from 1
so
that
S. subu/ata is presumably extinct i n ou r country; this ma
partially du e
to
drainage of its habitat
Roestige wilg SALIC
1417
9a
4 4 - F.E. 1 (1964), p. 50: W. Europe, from Britain
to
Portug
Salix atrodnerea is
met
name v66r 1950 regelmatig in ons land gevon
wanneer men afgaat
op
de determinaties die door A. Neumann in
aan het
Nederlandse herbariummateriaal zijn verricht. Ook sch
bastaarden met andere Salix-soorten in die periode niet zeldzaam te
geweest
in
hoeverre die determinaties betrouwbaar zljn,
is
enigszln
vraag;
een
grondige revisle lljkt hier zeker gewenst
In
een
land als Ierland, waar S. atrocinerea niet samen met S. cin
voorkomt. zijn de vormen goed herkenbaar (mond meded.W.V. Rub
In Nederland echter zijn door bastaardering veel hybridenzwer
ontstaan;
het
is zeer moeilljk
na
te gaan
aan
de
hand
van
het
beschik
herbariummateriaal wat wei tot de zuiveye populatie kan wo
gerekend
en
wat
niet
Het kaartje geeft derhalve niet zozeer
een
beeld
de verspreiding van de zuivere soort, maar van aile Salix-vormen w
A.
Neumann destljds elgenschappen vanS.
atrocinerea
kon ontdek
aangevuld
met
slechts weinig vondsten van latere datum.
De
minder g
herkenbare vormen en de hybriden zijn met een variantteken
gegeven.
Over
de
verspreiding vanS. atrodnereain Nederland is aan de hand
de
thans beschikbare gegevens niet veel
te
zeggen. Met nam
Zuid-Limburg zijn voor 1950 zeer vele vondsten door slechts
een
f
gedaan. Elders, en
na
1950 ook in Limburg, kan
de
soort vaak ove
hoofd zijn gezien. Betrouwbare vindplaatsopgaven zijn ook niet i
literatuur te vinden. Een helder beeld van de verspreiding va
atrocinerea
in
Nederland is voorlopig nog ni et
te
geven.
P.
HE
Salix atrocinerea, in
the
Netherlands, is a badly known taxon, due
to
poor recognizability ofthespecies in Its many hybrid forms. Themap g
the distribution of all forms that show at least some characters
atrocinerea;
the less recognizable forms and the hybrids have
included with a variant symbol. The species may often have b
overlooked, especially since 1950. The map is mainly based on
determinations of
he
Dutch Salix-material byA. Neumann in 1961; it
quite certain, though, that these are always fully reliable. A thoro
re-examination of
the
systematics and t he distribution of S. atrodn
and
its relatives is still needed
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 178/228
salvia
verbenaca l.
,
voor 1950:
10 uurhokken (UFK
2)
slnds 1950: 0 uurhok ken
ook voor 1950: Noord·Beveland
salvtnla
natans (l.)
All
voor 1950:
slnds 1950:
6
uurhokken
(UFK 2)
1 uurhok (UFK
1)
-
--
-
I
'
177
'
I
f\-
'
Kleinbloemige salle
LA
11291140- F.E.
3 (1972), p. 192:
s.
&W. Europe, northwards
to
Sco
Salvia verbenaca
werd
voor
het
eerst voor Nederland
venneld
do
GoRTER
(1745, nr. 18) van Enghuizen en Ulenpas.
Volgens
HEuKELS
(1909) is
de
soort bij ons waarschijnlijk aileen
gevoerd.
S.
verbenaca
moet
in ons land
echter
wei degelijk als ind
worden beschouwd.
Deze soort is voor het laatst hier te Iande verzameld
in
19
Wamsveld,
maar is niet
opgenomen
in de
lijst van soorten, wa
volgens WESTHOFF c.s. (1970, p. 95)
met
zekerheid vaststaat, dat zij na
uit
ons
land zijn verdwenen. Vennoedelijk heeft
S.
verbenaca in Nede
de
noordgrens van
haar
areaal
bereikt
De soort heeft zlch
hier niet
ku
handhaven.
Niet
op het
kaartje zijn opgenome n
de
volgende vondsten en op
van adventieve exemplaren: Amsterdam, Cruquiusweg (1910), Roc
(1916), Simpelveld (1927)
en
Wijlre (1928). Een opgave van Noor
(SuRINGAR,
1892, p. 82) heeft betrekking
op een
vondst van
S. verti
aldaar
(VUYCK,
1904).
F. A
Before 1950Salvia verbenaca was recorded in 10 hour-squares, for
th
time
in
1745. The last find was
in
1948
near Wamsveld
This sp
reached in
the
Netherlands
the
northern limit of its distribution,
but
not
maintain itself here.
VJOtvareD
SALVINI
11314a20- F.E.
1 (1964), p.
24
:
C.
&S.E.Europe, exten ding w estwar
Holland
and
Spain.
Salvinia
natans is in Nederland voor
het
eerst in 1869 waargenomen
stadsgrachten van Zwolle
(OuoEMANS,
1870).
Zeer waarschijnlijk heeft de soort ons land vanuit Dultsland
me
eikenhoutvlot bereikt
(HEUKELS,
1901d),
wat
gezien
de
verspreide
plaatsen
meer
dan
eenmaal
moet
zijn gebeurd. Zonder twijfel
ma
eerste vondst telkenmale als adventief worden beschouwd;
omdat de
gedurende een
lange reeks van jaren zich
op
de
diverse vindplaatsen
te handhaven, kan zij
tot de
Nederlandse flora worden gerekend.
S. natans is voor het laatst in Nederland aangetroffen in 1954, nam
te Leerdam (mond. meded.
H.
Schimmel) en
dient
thans in ons lan
uitgestorven te worden beschouwd.
J.
MEN
Salvinia
natans probably has arrived
in the
Netherlands from Germ
with
a raft
of oak-wood Before 1950
the
species was known
6 hour-squares;
in
1954
S.
natanshas
been
recorde d for
the
last time
i
country.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 179/228
satureja calamintha
(L}
SCheele
-
'
\
voor 1950:
2 uurhokk.
en (UFK 1)
"Ill
slnds 1950: 1 uurhok
(UFK
1)
Saxifraga
hirculus 1.
\
voor 1950: 1 uurhok
(UFK
1)
sinds 1950: 0 uurhokken
-
-
'
•
'
v
-
178
'
'
'·
Bergsteentijm LAB
1142
8c 20
- F.E. 3 (1972). p. 166: W.,
S.
&
S.C.
Europe.
Calami
sylvatica
Bromf.).
Satureja calamintha wordt
onder de naam
Thymus calamintha doo
HALL
(1827, p. 122) voor
het eerst
voor ons land vermeld: 'in
de
ves
werken v an Nijmegen,
in de
drooge stadsgracht, nabij
de
Hertogsp
Op
de St
Pietersberg
isS.
calamintha
pas sinds 1892 van
het
N
landse gedeelte bekend, hoewel zij reeds door
LEJEUNE
(1813, als
M
calamintha)
wordt vermeld 'd ans les bois, pres
de
Maestricht'. Volge
WEVER
(1918c, p . 70) is
de
soort hier vermoedelijk oorspronkelijk
wilderd vanuit
een tuin
blj
caestert
(even bezuiden
de
grens).
Te Nljmegen isS.
calamintha
na
1833
niet meer
gevonden. Voo
laatst
werd
zij
hier
te Iande verzameld
In
1950
op
de St.
Pietersberg;
is
de
soort vermoedelijk ten gevolge van
de
mergelwinning verdwe
WESTHOFF c.s.
(1970, p. 100)
noemt haar in
zijn lijst van planten, waa
niet
met zekerheid beken d is
of
zij
nog in
ons land voorkomen.
Een opgave voor Nieuw-
en
St.Joosland
(VuvCK,
1904)
b e • ~ • s t
op
onjuiste interpretatie van een opgave van
HEuKELS
(1903):
niet de
p
maar
de
vinder
Is
afkomstig uit Nieuw-
en St
Joosland;
de
vindplaa
westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen. Daar
het
vermoedelijk
een
voorbljg
aangevoerd exemplaar betreft,
is
deze vindplaats buiten beschou
gelaten.
E.J.
W
Satureja calamintha
was recorded
in
2 hour-squares,
viz.
near
Nijm
and on the St.
Pietersberg. On
the
former locality
It
was found only In
early
19th
century. At
the
latter
it
is said
to
have
run
wild originally. F
1892 onwards
it
was recorded
on the
Dutch
part
of
the
hill but
now t
se
to have vanished
due
to reclamation of marl. The last record dat es f
1950.
Bokjessteenbreek
SAXI
FRAG
1145 7d
1 0 - F.E
. 1 (1964), p. 369: N.,
E.
&
C.
Europe, rapidly becom
rarer
in the
western
and
southern parts of its range.
De oudste vermeldlng van Saxi/raga hirculus s van
G.us1us
(1611, p. 1
als
Hirculus Frisicus, Dortmanni:
Nascitur in palustribus siccioribus
permlxta Grarnini Pamassi vulgO dlcto. prope amoenissimum quem
pagum
in Comitatu Drentiae'. De vindplaatsgegevens kunnen
bondlger worden vertaald
dan
doorDoooe
Ns in
zijn <Iuydt-Boeck van
(p.296): 'Het wast
In
moerachtighe, doch
niet
al
te
vochte plae
tusschen
het
Gramen Pamassi (pamassia, Q.-B.),
in het
Graefschap
Drent'. Daama is
de
soort eenmaal bij Weerdlnge -
In
een
mosveen
1859 verzameld
De
bokjessteenbreek wordt beschouwd als
een
ijstijdrelict
(TES
C
H,
1
HEIMANS,
1916)
en
is
gebonden
aan
een
zeldzaam biotooptype, nam
een
contactsltuatie tussen kalkhoudende, droge mlnerale
grond
voedselarm,
zuur
en nat hoogveen
(BARKMAN,
1968a). Tijdens
een
bo
sche excursie
in
1889 werd op
de
vroegere vindplaats tevergeefs
na
soort gezocht
(SuRIN
G
AR,
1891). In 1924 deelt Jac.
P.
Thijsse
in 'de
Gr
Amsterdammer' mee,
dat de
groeiplaats is weggeturfd.
Op
grond van
het natuurlijke karakter van
de
groeiplaats en
eeuwenlange voorkomen
In
ons land
kan de
bokjessteenbreek als
wilde Nederlandse plantesoort worden beschouwd.
Een vermeldlng van
S.
hirculus voor het Zwarte Meer bij Ni
Amsterdam
(BE
Y
ERINCK,
1929), die
de auteur
zelf al tussen haakjes pla
is
niet
opgenomen,
temeer
niet, omdat vindplaatsopgaven van en
andere
plantesoorten
in
hetzelfde artikel onjuist of dubieus bleke n
te
Voor
de
vermeldlng van Clusius is
geen ander
hok gekozen,
omdat
vermeldlng daarvoor
te
vaag
is.
A.J. QUENE-BOTERENB
Saxi/raga hirculuswas
mentioned for
the
Netherlands in
the
provin
Drenthe by Clusius
in
1611
and
once found
there
In 1859. The loc
disappeared by peat-cutting.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 180/228
Scheuchzertapalustrls
L
.....
'
voor 1950: 17 uurhokken (UFX 3)
sinds 1950:
5 uurhokken (UFX
2)
Sdrpus americanus Pers.
voor 1950: 18 uurhokken
(UFK
3)
sinds 1950: 5 uurho kken (UFK 2)
:... -;
IJt
..,.
-
·I
"
1\
7
179
'
I
It
'
Scheuchzeria ScHE
U
CHZERI
1149
7d
3 2 -
F.E.
5 (1979), p. 6: Europe sou thwards
to the
Pyrenees,
and
S. carpathians.
Scheuchzeria palustris is hier
te
Iande voor
het eerst
gevonde
Wijchense venen
(VAN HALL.
1827, p. 117).
in vroegere perioden is deze soort in de Nederlandse hoogv
algemeen en talrijk geweest, blijkens het veelvuldig voorkomen
subfossiele re sten ('haverstro')
in
veenlagen (WESTHOFF
& PA
ss
cHIER,
1
WESTHOFF c.s., 1973, p. 175). De oorzaak van de sterke vermindering
deze soort reeds v66r
de
19e eeuw is ons niet
bekend
(vergelijkSphag
imbricatum,
DEN
HELD, 1971 .
De
achteruitgang in recente tijd,
met n
in Limburg, is
toe
te schrljven aan ontginnlng, ontwatering en eut
ring. OVerigens is van diverse groeiplaatsen van Scheuchzeria beken
zij
er
soms jaren
achtereen
niet wordt gevonden
om dan
toch weer
duiken, zodat
de
veronderstelling is geuit
dat
zij de tussenligg
periode aJs zaad doorbrengt (VUYCK, 1916; WESTHOFF &
PA
SSCHIER
STRQBOSCH,
1976, p. 136). Regeneratie
van
het
areaal-
door vestigin
nieuwe potentieel geschikte standplaatsen -
moet
gezien de
gra
zware
zaden
van Scheuchzeria uitgesloten worden geacht.
Een aankruising In hok J7.27 op het oude IVON-kaartje van S. pal
berust
op
foutieve lokalisatie van de vindplaats bij Odoom
(K
Opgaven voor het Zwarte Meer bij Nieuw-Dordrecht (VAN DEN
BoscH,
p. 195; BEQERINCK, 1929) berusten op verwarringvan deze vindplaats
het Zwarte Meer bij Odoom (SuRINGAR, 1860, p. 84).
De
vindplaatsopg
voor Heum en, Wijchen, Overasselt, Hatert en (Unio) Boxmeer hebbe
betrekkingop
de
groeiplaats in de Wijchensevenen(VuvcK, 1916; verg
oak ANoN., 1855, p.440), die
voorThom
(1900) en Weert (1908,
AM
191 0) hoogst waarschljnlljkop groeiplaatsenin het zuidoostelijke dee
de Peel (omgeving Grathem). Niet opgenomen is voorts de twijfelac
vindplaatsopgave 'Plasmolen-moeras' (1904,
AMD;
tezamen
met
andere
vindplaats
genoemdop l n
herbariumvel
met l l n
exemplaar
opga ve Geldrop,veen bij Heezerweg (1953, U), is geldentificeerd me
Kanunnikesven bij Eindhoven,
omdat dit de
enige lokaliteit van
Sch
zeria is die recentelijk
uit de
omgeving van Eindhoven bekend
is.
E.J. W
in
past periods Scheuchzeria palustris
must
have
been rather comm
bogs in the Netherlands. In the previous century it was already rare
decline from 17 hour-squares before 1950
to
5
hour
-squares since 19
due to
reclaiming, drainage
and
eutrophication of moorland.
Stekende
bies CYPER
1152
3c 3 2 - F.E.
5 (1979), p. 278: W.
&
C. Europe, extending
to
S.C.
[.5. pungens Vahl).
De eerste opgave
van
Scirpus americanus voor ons land is ho
waarschijnlijk die van EHRHART (1783, kolom 270)
onder
de
naa
mucronatus
voor de oever van de Zuiderzee tussen Harderwij
Doomspljk.
S. americanus heeft een overwegend Noordamerlkaans areaal en
in West- en Midden-Europa een disjuncte verspreiding, waarbij hlj i
Waddengebied zijn noordwestgrens bereikt (HULrtN, 1958). Hier
te
I
is hij overwegend
n
brak milieu gevonden, vooral daar waarkwelvan
water optreedt (WESTHOFF & MORZER BRUQNS,
1956). Kart
na de
bedijkin
Oostelijk Flevoland
n
1957werd S. americanusgevonden
op
verschei
plaatsen aan de oostzijde. Gedurende de laatste 15 jaar is de soort in
ijsselmeergebied aileen
nag
bekend
vaneen
opgesp oten strandje bij H
(nog in 1978) en van Oostelljk Flevoland ten zuidwesten van Elburg
in 1973, schrift. meded
H.
Menke). Op
het
Groene Strand blj W
Terschelling
houdt de
stekende bies
tot
dusver
stand
(schrift. mede
van Oeveren, 1977). Vermoedelijk verdwijnt hij vooral door concurr
van soorten
als
Phragmites australis na
ontzilting van zijn groeiplaa
stellig
is de
afsluiting
van de
Zuiderzee
de voomaamste
oorzaak
van
achteruitgang.
Niet opgenomen zljn de volgende twljfelachtige vindplaatsopga
Meppel
(VAN DEN BoscH,
1850a, als
S Rothli), omdat van
hier
geen
mate
aanwezig
Is onder
S. americanus;Dalen (1906), wei
op een
verschri
berustend; Willemsdorp
(BoERLAGE,
1891, door REICHGEL
T,
1956a,
me
vraagteken opgenomen)
en
IVON-opgaven voor M4.35
en
P4.66, die
door herbariurnmateriaalworden gesteunden vermoedelijk
op
S. tr
ter betrekking hebben.
E.J
.
W
In the
NetherlandsSdrpus american usoccurs chiefly
in
brackish env
ment
with freshwater percolation. After
the
closing of
the
Zuiderzee
species has gradually vanished
on most
stations in
this
area. althou
was recorded
rather
frequently
on the
eastern side of Oost-Flevo
shortly after
the
reclamation of his
polder n
1957. S. american
us
has
recorded before 1950 in 18 hour-squaresand since 1950 n5 hour-squ
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 181/228
Sdrpus x
carina
tus Sm.
voor 1950:
sinds 1950:
9
uurh
okken (UFK 2)
8 uurhokken (UFK 2)
Sdrpus cespltosus
1..
subsp. cespltosus
voor 1950:
6 uurhokken (UFK
2)
sinds 1950:
6 uurhokk.en (UFK 2)
ook voor 1950: helgronden tussen Hengelo.
Oldenzaal en OOtmarsum
180
·
Groene
bastaardbies
CYPER
1598 4c 2 2 -
F.E.
5 (1979), p. 278: occurs mainly in
C.
& N.W. Euro
Sdrpus
x
carinatuswerd
reeds
in
1827 door
DuMORTIER
opgegeven vo
oevers van de Scheldeen de Beneden-Maas; met de laatste kan heel
het zoetwatergetijdengebied in de omgeving
van
de Biesbosch
bedoeld, waar
S.
x
carinatus
later ook werd verzarneld. Het o
herbariummateriaal dateert van 1934 en is afkomstig van de Ni
Biesbosch.
S. x carinatus sde hybride vanS. Jacustrissubsp. Jacustrisen
S.
triqu
Gelet op het kaartje is deze bastaard niet achteruitg egaan.
Of
dit wer
zo is, kan niet
met
zekerheid worden gesteld;
er
bestaat
een
kans da
carinatus
na het wegvallen van de getijdenbew eging sinds de afslu
van het Haringvliet achteru it zal gaan, zoals ook voor S.
triqueter
w
verwacht (QUENE-BOTERENBROOD & MENNEMA, 1973, p. 67).
De
bastaardW
echter ook wei aangeplant (REICHGELT, 1956a), wat het voortbestaan
bevorderen.
P.
HE
Sdrpus
x
carinatus
has be en found in 9 hour-squares before 1950,a
8 hour-squares since 1950.
1his
hybrid may suffer from the enclosu
the Haringvliet estuary and subsequent loss of
the
tidal movements i
fresh-water tidal basin which is its typical habitat. Its survival ma
furthered on the other hand by the current planting in the same ar
Annbloemige veenbies CYPERA
1525 7d 22 - F.E. 5 (1979), p. 280: Throughout most of the range o
species; S.
cespitosus s.
lat.: Europe, southwards
to C.
Spain, Corse
a
Bulgaria, but only in the N. & N.W. parts of the
U.S.S.R.
Scirpus cespitosus subsp. cespitosus is in 1835 bij De
Bitt
voor de e
maal in ons land verzameld. Het onderzoeknaar de verspreiding van
ondersoort
inN
ederlan d wordt bemoellijkt door de omstandigheid
d
vrij recent geen ondersoorten binnen S.
cespitosus s.
lat. in ons
werden onderschei den. Het is echter wei duidelijk
dat de
subsp.
cespi
altijd a1 veel zeldzamer is geweest dan de subsp. gennanicus.
Op de oude vindplaatsen is de subsp. cespitosus waarschijnlijk
dwenen. Na 1950 werd zij echter
op
andere plaatsen teruggevonde
1971
nog
in twee uurhokken in Drenthe en in 1979 zeHs nog bij Nij
In
de zeer schaarse literatuur over deze ondersoort wordt
de
vindp
Dalen.
Dr.,
genoemd (KERN c.s • 1947); deze opgave berus t
op
herbar
materiaal uit 1859 dat volledige gelljkenis vertoont met andere e
plaren, op dezeHde verzamelreis door dezeHde vinders meegebr ach
de omgeving van het Zwarte Meer bij Nieuw-Dordrecht (zie ook
reisverslag, SuRJNGAR, 1860, p. 83). Het vermo eden lijkt gerechtvaar
dat
S.
cespitosussubsp. cespitosusaileen op de Iaatste vindplaats gro
en dat de etiketvermelding 'Dalen' op een der vellen er bij vergi
tussen is geraakt. Voor het uurhok M7.34, aangekruist
op
het o
IVON-kaartje, konden geen ondersteunende gegevens in de vorm
streeplljsten, herbariummateriaal of literatuuropgaven worden ge
den; dit hok Is daarom niet op het kaartje opgenomen.
P. HEU
Scirpus cespitosus subsp. cespitosus has been found occasionally in
Netherlands, in 6 hour-squares before 1950 as well as since. The re
stations
are
all different from those previously known.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 182/228
Sdrpus lacustrts L.
subsp. nev ensls Bakker
rr
....;.,..
'
\
-
voor 1950: 2
uurhokken
(UFK
1)
sinds 1950:
6
uurhokken (UFK 2)
+r·
Scorzonera humills
L.
H-
_.J-
c
="
. i
.-.
~
. t
~
f-1-::
i'-
r-.
.j.
- " j l
...
II
rr
++
f>,_,
-
voor 1950: 19 uurhokken (UFK
3)
+
inds 1950: 8 uurho kken (UFK 2)
""'
i
•
+
"
}_
H--
H-
•
........
rt ·
't
ft
181
,,
-
-
li
'
~
X
I
jll
f
-
"'
r.l
'
l
; ' l
fL
I
J
Fransje
CYPERA
1527
4c
11 - F.E. 5 (1979): niet venneld.
Scirpus lacustris subsp. flevensis werd voor het eerst verzameld in
Iangs
het
Zwarte Meer bij
het
Kampereiland. Hoewel deze fe
intennediair tussen
de
subsp. /acustris
en
de subsp. g/aucus ter plaat
tientallen jaren in cultuur was en zelfs
onder
de naam Franse hi
Fransje bij de plaatselijke bevolklng bek end was, werd het taxon p
1954 door BAKKER
(p.
434) beschreven.
Volgens D. Otzen (mond. meded.)
is
het goed denkbaar dat su
flevensis in de omgevlng van de locus classicus spontaan is onts
omdat
hier een rnilleutype aanwezlg was waarln beide venne
stamouders gezamenlijk konden groeien, met name na de afsluiting
de Zuiderzee.
Bij
de bestuderlng van
de
verspreidlngskaartjes v an su
/acustrisensubsp.g/aucusin het artikel van BAKKER
(I.e
.) krijgtmeneve
de
ndruk
dat
hetzelfde verschijnsel zich
op
veel
meer
plaatsen zou he
kunnen voordoen.ln dit verband is hetniet duidelljk of de vondsten bu
de
directe omgevlng van
het
Ketelmeer, die vooral sedert 1950 in a
zijn toegenomen,
een
dergelljke polytope ontstaanswijze,
dan
we
effect van uitzaai vanuit de oudste vestigingsplaats lllustreren. Da
dient opgemerkt dat subsp. flevensis v66r 1950 wei minder zeldzaam
zijn geweest dan het kaartje suggereert; het taxon z ou gemakkelljk
het hoofd kunnen zijn gezien. Tenslotte wordt door DEFILIPPS (1979, p.
opgegeven dat
een
intennediair taxon onder
de naam S.
hippoly
Krecz. 1937 uit Zuid-Ruslandis beschreven. Het zou interessant zijn o
te
gaan
of
het
hierbij
om
hetzelfde taxon gaat.
P. HEU
Scirpus lacustris subsp. flevensis was described by BAKKER (1954, p. 43
a distinct subspecies, intermediate between
the
subsp. /acustris
and
subsp. glaucus. The
new
taxon may have originated spontaneously a
type
locality along the Zwarte Meer near the mouth of the river ij
where b oth putative parent s may coexist.As this coexistence may als
observed elsewhere in the Netherlands, it is not certain whether
records of the subsp.flevensisbeyond the direct vicinity of thi s first -kn
locality re present now instances of seed-dispersal,
or
a repe ated poly
origin of the taxon. Also, the subsp. flevensis may have
been
overloo
before 1950.
Kleine
schorseneer CoMPo
1166 7e
3 2 -
F.E. 4 (1976), p. 320: Much of Europe, but absent from
N.,
S.
&
E. margins.
Scorzonera humiliswerd in 1872 voor het eerst in Nederl and verzam
bij Hoenderloo.
Nadien bleek de soort op meer plaatsen op de Veluwe en ook in Dre
voor
te
komen; gelsoleerde groelplaatsen werden nog aangetroffe
Nljmegen in 1902 en
op
de Hllversumse heide i n 1930. Steeds groei
humilis
in heidevegetaties of in Iichte bossen.
1n
de laatste jaren is de soort op veel vlndplaatsen niet meer te
gezien. Deze achteruitgang houdt zeker verband met de st erke ver
ning van de oppervlakte
aan
heide in Nederland gedurende deze e
P.
HEU
Scorzonera humilis was for the first time collected in 1872 in
Netherlands. Before 1950 the species was observed in 19 hour-squ
since 1950 its occurence could only be established in 8 hour-squares
decline can no doubt be attributed to the dwindling of the heath-ar
the
Netherlands during
the 20th
century.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 183/228
scrophuJarta
canina L
•
/ ' ;-
·'
'
. .
'h.
'
\
-
voor 1950: 1 uurh ok (U
FK 1)
sinds 1950: 0
uurhokken
scrophuJarta
wnbrosa
Dum.
·,;-
_F.
I
II
j
•
r"'i
.,..
k'L
_,_,
voor 1950: 15 uurhokken
(UFK 3)
sinds 1950: 6 uurho kken (UFK
2)
ook voor 1950: Zuid-Beveland
..
i
J
'
-
'·
'
I
.] \
•.
H
-
. -
'
182
.
'
fL
'
-
.
'
I
Hondshelmkruid SCROPHULAR
1168 6c
1 0 -
F.
E.
3 (1972), p. 220: S.
&C.
Europe, extending
to C.
Fr
Scrophularia canina
is voor
het
eerst
inN
ederland gevonden in 1921
Weurtse Waard, later in hetzellde jaar ook in
de
Beuninger Waard
Dit zijn de enige tw ee vindplaatsen, beide geleg en in P6.51, waar
vooral Zuideuropese soort ooit in ons land
is
aangetroffen.
Zij
is
volgens
KERN &
REICHGELT (1952, p. 131) na 1921
niet meer
gevonden
andere
soort uit deze groep is ook Scrophularia
canina, een
Helmk
soort, die wij jaren geleden enkele malen aantroffen bij
Weurt
en
maar
sindsdien,
hoe
wij er ook
naar
uitkeken, nooit
meer te
zien kr
De soort komt
niet
voor
op
de
Ujst
van soorten, waarvan volgens
WES
c.s. (1970,
p.
95)
met
zekerheid kan worden aangenomen,
dat
zij
na
uit ons land zijn verdwenen.
Met
de
terloopse vermelding Ewijk
hebben KERN &
REICHGELT
waarschijnl ljk toch BeurLingen bedoeld.
In het
herbarium van deze au
is
geen
materiaal aanwezig, verzam eld bij Ewijk, wei
dat
van
de
We
en
Beuninger Waarden. De vindplaats Ewijk is derhalve niet
op het
ka
opgenomen.
F.
A
Scrophularia canina
was recorded in two localities, Weurtse
and
Be
ger
Waarden, in
the
same hour-square
(P6.51 ),
for
the
first
and the
last
in
1921.
Rivierhelmkruid
ScROPHULA
R
1171
4c 3 2 -
F.E. 3 (1972), p. 219: Europe, from Scotland, Denmark
Latvia southwards,
but
absent from
much
of
the
west jinclusief
S.
n
Wirtg.j
Scrophularia umbrosa werd
in de oude literatuur
niet
als
een
aparte
onderkend en
is daar
steeds,
met S. auriculata
L. en s.
neesii
Wirtg.
aquatica
L.
(
=
S. alata
Gilib.)
gedteerd.
Het gevolg hiervan is
dat er
oude opgaven zijn die eenduidig
op S. umbrosa
betrekking heb
Bovendien
is het
verschil
met S.
neesii
niet groot - veel Europese f
beschouwen beide
taxa weer
als
een
soort - waardoor later,
nad
umbrosa
in 1827 als
aparte
soort was beschreven, deze beide taxa
toch
nog onder
een
naam
werden verzameld en vermeld
(VuvcK,
1
Vele
oude
opgaven bleken
dan
ook
op S. neesii
te berusten. Betrouw
gegevens worden aileen uit het herbariummateriaal verkregen,
wan
de
hokgegevens van
het IVON
bleken, bij controle van bijbeho
materiaal
dat
soms aanwezig was,
niet
altijd
op
S.
umbrosa
betrekki
hebben. De oudste betrou wbare vondst betreft materiaal uit 1853
Zuid-Beveland.
Het aantal uurhokken sinds 1950 geeft waarschijnlijk
geen
juist
van het voorkomen van de soort in Nederland. Gericht zoeken hee
enkele jaren
de
4 uurho kken in de Biesbosch opgeleverd.
WEsTHOFF &
HELD
(1969)
noemen S. umbrosa,
evenals
S. neesii,
als kensoort van
Scrophulario-Giycerietum plicatae,
een
gemeenschap, die volgens
aileen in
bet
oostelijke dee
van bet
land voorkomt.
Niet opgenomen zijn opgaven waarvan
geen
materiaal kon wo
gecontroleerd. Hiertoe behoren, van v66r 1950:
de
JVON-hokken N
34, P3.67, P6.54, Q4.12/14/21/22/23/33
en
sinds 1950
de
vindplaa
Bekendelle
en
Oedingse b eek
(RYP
KEMA,
1953), Dodew aard
en
Ren
(schrift. meded.
R.J.
Bijlsma, 1972)
en
Rotterdam (schrift. meded. H.
P.
Heel, 1974). De soort
is
adventief gevonden
te
Wageningen
00STSTROOM
&
MENNEMA,
1973, p . 189)
R.W.J
.
M. VANDER
Before 1950
Scrophularia umbrosa
was recorded in 15 hour-squares;
1950 the species is known from 6 hour-squares. The decline ma
apparent
only, as intent ional searching for
the
species within a few y
recorded
the
4 hour-squares in
the
Biesbosch.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 184/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 185/228
SOOum
forsterlanum
Sm.
,,
I
•
'
-
voor 1950:
6
uurhokken (
UFK
2)
.
:'t::
slnds 1950: 1 uurho k
(UFKI)
Sedum
telephfum
L
subsp.
fabaria
(Xoch)
Klrschl
voor
1950: 1 uurhok
(UFK
I)
slnds 1950: 0 uurhokken
184
'
I
'
Sierlijk vetkruid
CRASSU
1418
6b 11
-
F.E.
1 (1964), p. 359: W. Europe.
Sedum forsterianum
werd
alln 1811
door LEJEUNE
(p. 205, als
S.
ele
voor
de
omgevlng
van
Maastricht opgegeven;
daarmeekan echter
oo
vlndplaats
op
Belgisch grondgebied zijn bedoeld,
de
soort is
echte
aldaar
op
Nederlands grond gebied gevonden. Omstreeks 1840 we
soort elders
In het
Fluviatiele district verzameld; over
de
aar
groeiplaatsen
is
heel welnig bek end.
In 1974 bleek
dat S.
/orsterianum
op een
groeiplaats bij
de
Grebb
voorkwam, waardoor
de
mededellng van 'T
HART
(1972),
dat het
vo
men
van deze soort
In
Nederland ook
heden ten dage
niet uitgeslo te
bewaarheld werd
Deze enige recente groeiplaats
is door
voortschrijdende afgravl
bebouwlng
ten
behoeve van
een
plaatselijke steenfabriek helaas l
dels a weer verloren gegaan. Het is
niet
bekend
door
welke oorzak
soort op
de
vlndplaatsen uit de 19e
eeuw
is verdwenen.
P.
HE
Sedum forsterianum has
been
collected In 6 hour-squares
In
the
century
In the
Netherlands. In 1974
the
species was found a
Grebbeberg; meanwhile, this recent growing-place has been destroy
levelling
and
building-activities. The causes of the extinction
forsterianum
at the
former localities
are
unknown.
Maashemelsleutel
CRASSUL
1528
8c
1 0 - F.E.
1 (1964), Chiefly
In
W.
&
C.
Europe.
Sedum telephium
subsp.
fabaria
werd voor
het
eerst voor Nede
vermeld door
KERN & REicHGELT (1950, p. 254) van Velp bij Grave, a
vegetatief verzameld
In
1937
en In
de
tuln verder gekweekt.
Volgens
WEBB
(1964b) komt deze ondersoort vooral
In
Wes
Midden-Europa voor, terwijl
de
subsp.
telephium
een
oostelljker
spreiding heeft. Aile geraadpleegde flora's gebruiken andere kenm
ter
onderscheiding van
de
ondersoorten van
S. telephium,
terwij
DERSTROM
(1930, p. 67)
in
zijn monografie van
het
geslacht
Sedum aa
taxon tabaria slechts
de
status van varieteit toekent Gezien het N
landse materiaal
van S.
telephium ldat van subsp. maximum (L) Kr
uitgezonderd]
en de
verde ing
van
bepaalde kenmerken daarover,lij
noodzakelijk
om aan
deze complexe soort eerst
een
uitvoerig
merkenonderzoek
te
doen, alvorens
te
beslulten welke ondersoorte
S telephium
er naast subsp.
maximum
in ons land voorkomen
onderzoek zal waarschijnlijk
bet
kaartje van subsp.
labaria
in
onbelangrijke
mate
wijzigen. In afwachting van d it kenmerkenonder
is er
geen
enkele vermelding in
de
literatuur of ult
het
IVON-archief
o
kaartje opgenomen.
De vondst
van KERN &
REICHGELT (1950) is dus (voorlopig)
de
eers
tevens laatste van deze on dersoort in Nederland.
f.
A
Sedum telephiumsubsp.
/abariahas
been
recorded for
the
first time fo
Netherlands by
KERN &
REICHGELT (1950). Due
to
difficulties with d
mination and delimlnation of
the
subspecies of
the
complex spec
telephium it is
now
impossible
to
give a more acceptable
map
of
the
s
Iabar/a.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 186/228
senecio vemalls w. et K.
-
voor 1950:
3 uurhokken
(UFK
1)
sinds 1950:
2 uurhokken
(UFK
1)
adv.: L4.63.N4.58.P3.47 55.48
- 24.48,2535
Serratula tlnctorla l.
I
•
-
voor 1950: 17 uurhokken (UFK 3)
slnds 1950:
6
uurhokken
(UFK 2)
185
-
'
-
'
'·
'
-
'
Voorjaarskruiskruid CoMP
1734 1e 23 -
F.E.
4 (1976), p. 204: Native in
E.
& E.C. Europe;
introd
in the nineteenth centuryto W.C. & W. Europe and Fennoscandia,
an
extending Its range.
Senecio vernalis werd in 1915voor het eerst verzameld, als advent
Worrnerveer. Later
kwamen
nog vrij geregeld
nieuwe
vondsten voo
meeste daarvan betroffen zeker adventieven;
op
enkele plaatsen k
S. vernalis
een
aantal jaren achtereen terug, of was zij in elk geval tam
algemeen voorhanden.
Dit zou op inburgering kunnenwijzen; de soort lijktechtersteeds n
korte
tijd
te
zijn verdwenen.
Wei
is
het aantal
vondsten sinds 1950
g
geworden. Op
het
kaartje zijn slechts
die
vindplaatsen
opgenomen
de soort frequent voorkwam of meerdere jaren achtereen werd
genomen.
De overige, niet opgenomenvindplaatsen
van
v66r 1950 zijn: Dev
(HEuKELS, 1927), Millingerwaard (1949; VAN 0oSTSTROOM, 1953, p
onder
Malden
(KLoos,
1941, p. 120), Maasdijk
onder
Heumen
(KLoos
berm autoweg
in aanleg ten westen
van Vechten,
U.
(1944,
U),
op d
van
de
Hondsbossche Zeewering (1949), duinterrein Waajsdorp, bij h
Greup (1939), omgevi ng Plasmolen (1943; oud IVON-kaartje). Evenmi
opgenomen de volgende vindplaatsen sinds 1950: Schierrnonni
stuifdijk (VAN 00STSTROOM & REICHGELT, 1966a, p. 41
),
Onnen, vuiln
(mond. meded. PA
van der
J<naap, 1979), Hiaure,
Fr.,
kleiberm (19
Roodkerk, opslag in tuintje (schrift meded.
D.T.E.
van der Ploeg, 1
Lauwersmeer, oostelijk van de Bantpolder (eigen
waarneming
1
uurhok
6.27
(VANDER PLoEG,
1976), omgeving Zu idlaren (schrift. meded
voor Plantenoecologie, z.j.), Noordoostpolder, met zaaigoed in kuns
den (BAKKER, 1955, p. 10), De Lutte, nieuw ingezaaid grasland (1
nieuwe wegberrn blj Heelsum (JANsEN, 1978), Zeddam, nleuw Inge
grasland
(schrift. meded. F. Sollman, 1978), Fort Hoofddijk bij Utrech
proef tuin (1966, U), Ouderkerk aan
de
IJssel, voorrnalig e kolenopslagp
(1974), dijk bij Vrouwenpolder (schrift. meded.
D.
Bakker, 1955
Arnemuiden,
recent
ingezaaid grasland (1977), Neerandel,
in
rivier
gebied
(1977), spoorlijn tussen Boxtel en het Veldersbos (1952
Woensel, in
weide
(1959,
AMD).
P.
HE
Senecio
vernalis
is mostly adventitious in
the
Netherlands. On
3 hour-squares before 1950,and in 2 hour-squa res since,
the
species s
to
have
been more
or less naturalized
ZaagbJad
CoMPO
1193 7c 31 - F.E. 4 (1976), p. 250: Mu ch of Europe, but absent from
north-east,
much
of Fennoscandia
and
much of the Mediterranea n re
Serratula tinctoria is hier te Iande voor het eerst
gevonden
op
de h
tussen Nijmegen en Malden (VAN HALL, 1825).
Het zaagblad, In Midden-Europa
een
plant van blauwgraslanden,
Nederland hoofdzakelijk
gevonden
In
een
specifiek gradientm
namelijk in
de
zoomvan loofhoutbosjes
op
teem, waar zij veelal in we
exemplaren
voorkomt
in
gezelschapvan anderezoomplantenals Lath
JinitOJiUS en Trifolium medium (HEIMANS, 1963; WESTHOFF C.S., 1970, p
1973, p. 191 ).In Noord-Drenthe gr oeide
S.
tinctoria vroeger bovendi
beekdalgraslanden. De meeste groeiplaatsen zijn doorontginning, be
wing ofverruiging verdwenen (DE WEvER, 1932a; mond . meded. W .Ph
Klooster; schrift. meded. H. van Loon). De Iaatste jaren is het zaagbl
Nederland nog slechts bekend van vindplaatsen bij Roden en Da
(mon<L
meded.
0. de
Bruijn en J.J. Kleuver),
met
in totaal onge
20
exemplaren, zodat deze soort
tot
de meest bedreigde der Nederla
flora
kan
worden
gerekend
Niet op het kaartje opgenomen zijn vindplaatsen bij station
Nunspeet (1912) en 's-Gravenhage (BRussAARD, 1897), waar de
adventief voorkwam.
E.J. W
In the Netherlands Serratula tinctoria
is
found chiefly along
wood
ma
on loamy soils. Before 1950
it
was recorded in 17 hour-squares, since 1
the species is
known
from 6 hour-squares. Most localities have vani
due to reclamation
or
disturbi ng. In 1978, only two localities were left,
c.
20
specimens together.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 187/228
SeseU montanum L.
'
-
voor
1950:
0
uurhokken
slnds 1950: 1 uurhok
(UFK 1)
Seslerla
caerulea
( ..) Ard.
L
..
'
-
-
voor 1950:
3
uurhokken (UFK
1)
slnds 1950: 0 uurhokken
"
I
•
-
.
'
I
•
-
.
'
186
'·
-
'
Bergseseli UMBELL
1429 6c 01 - F.E. 2 (1968), p. 336: S. Europe, from C. Spain toW. pa
Balkan peninsula,
and extending
northwards
to c. 49° N. In
France.
Seseli
montanum is uit
Nederland aileen bekend van materiaal, b
fende de ondersoort montanum, afkomstig
uit een
weiland
aan de
te
St. Pieter bij Maastricht, verzarneld
In
1959
(ADEMA &
MENNEMA, 1
De verklarlng voor
het
disjuncte karakter
van het
noordelijke dee
het
verspreidlngsgebied - wei in Nederland en Noord-Frankrijk, n
Belgie - zou volgens
ADEMA
&MENNEMA
(I.e
.) zijn
het
feit, dat
de
soort
d
rullere Krijt· en Jurakalk van respectievelljk Nederland
en
Noord-Fran
verkiest boven
de
compacte Devoon- en Carboonkalk van Belgie.
verklarlng
is hier
echter niet toereikend, omdat de aanduidlng 'ui
weiland
aan de
Maas'
doet
verrnoeden
dat de
groeiplaats niet
de
kalk
hellingen van de St. Pietersberg maar de grlndhoudende kleiafzetti
in de
directe nabijheid
vande
Maas betrof. De status
vande
vlndplaats
geisoleerde noordelljke voorpost
dan
wei een buiten
het
areaalllgg
toevaiUge, efemere groeiplaats, laat zich
door de
twijfel ove r
de
aar
de standp laats moeilijk bepalerL
R.W.JM.
VANDER
Seseli
montanum
of which only
the
subsp.
montanum
occurs In
country, was found only once In
the
Netherlands,
in
1959. The locality
situated In a meadow
near the
river Maas. It is difficult to determ
whether this
is an isolated northern locality of its distribution area
casual find. The nearest localities are
in
northern France.
SesJeria GRAM
1194
6c
1 0 - F.
E.
5 (1979), p. 176: W. &
C.
Europe, extending southw
to the
N. Appennini
and Cma
Gora
[S.
albicans
Kit. ex
Schultes].
Sesleria caerulea,
waarvan In
ons
land aileen subsp.
calcarea is
gevon
wordt
voor
het eerst
voor Nederland verrneld
door
Du
MoULIN
(186
St.-Pierreeta Gronsveld'. In 1900 werd zij teruggevonden onderGrons
en
wei
op
rotsen bij
het
Savelsbos,
en In
1902
op de
St. Pieters
berg
(V
1916).
Op beide genoemdeplaatse n is
S.
caeruleaverdwenen,
op
de eerst
gevolge van bebosslng,
op
de tweede door mergelwlnning
(DE
W
1932b). Slndsdien is deze soort aileen
nog
een keer gevonden
o
Bemelerberg
in
1949
(VAN
0oSTSTROOM& REICHGELT, 1954). Thans is zij
WESTHOFF
c.s.
(1970, p. 100)
opgenomen
In
de
lijst
van
verrnoedelijk
ui
land verdwenen plantesoorten. Overigens kan dit gras gemakkelljk
het
hoofd worden gezien wegens zijn vroege bloei en doordat
het
schapen wordt afgevreten (DE
WEVER,
1913b en aantekening op
bariumetiket).
Met
onder andere
Helianthemum nummularium, Teucrium cha
drys,
T.
montanum en Vincetoxicum hirundinaria behoort S. caerule
de
groepsoorten, dieblnnenhet Krijtdistrict
tot
het westelijke, neersla
me
deel zijn beperkt (WESTHOFF c.s., 1970, p. 58; 1973, p. 303).
E.J. W
Sesleria caeruleawas recorded In
the
Netherlandsin 3 hour-squares i
western part of the ChalkDistrict, the last find dating from 1949. Onl
subsp. cakarea occurs
in our
country. Two localities are known
to
been
destroyed.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 188/228
SUene
galllca
L
I
'
-
I
\
voor 1950:
65 uurhokk
en (UFK 4)
-
sinds
1950: 3 uurhokken (UFK 1)
adv.: L4.63,M4.11/31/45{46,N337.N4.35{58,
N5,33/41 /67 N6.16/23.N7.18/52,P3.15/45,
P3.47,P4.66.P5.12,P7.26,Q4.12,R233
Slsymbrlum
chrysanthum }ord.
-
voor
1950
: 3
uurhokken
{UFK 1)
sinds 1950:
6
uurhokken {UFK 2)
•
-
'
'R
•
'
:II..
187
'
'
-
Franse sfiene URYOPHYLL
12031c43- F.E. 1 (1964), p. 17 9: S. &C. Europe, northwards
to
Denm
Poland and
C.
Russia.
Silene gallica wordt voor ons land voor
het
eerst venneld door
VAN
(1825) op
gezag van B.C.
Dumortier: Op
zandgronden
in Noord-Brab
Deze soort kwam vroeger voor als akkeronkruid in zandstreken, v
in jonge ontginningen; tamelijk veelvuldig werd zij gevonden i
zuidhelft van ons and, daarbuiten is
S.
gallica
op Ameland en
hier
en
in het
Drentse district in akkers aangetroffert Voorts zijn
twee
vondsten bekend op vochdge plaatsen in de duinen,
te
wete
Scheveningen
en
Katwljk. Recent
Is
de soort als akkeronkruid sl
bekend uit Zuid-Limburg
en de
Millingerwaard,merkwaardigerwljze
gebieden waar
zij
vroeger niet werd
aangetroffen;
in 1976 kwam
S.
g
nog voor bij Millingen,
in
1978
nog
bij Oud-Valken burg (schrift.med
Zonderwljk). in het Kempense district is zij, voorzover bekend, omst
de Tweede Wereldoorlog uit de akkers
verdwenen.
Mogelijke oorz
van
de
achteruitgang van
deze
soort
zijn zaadzuivering, wisselb
sterke bemesting en chernische onkruidbestrijding.
Als advendef komt S.
gallica nog
steeds veelvuldig voor, voora
meelfabrieken
en
graanoverslagbedrljvert Een
deel van
de aangevo
exemplaren
behoort
tot var. quinquevulnera(L) Koch. Behalve in de o
het verspreidingskaartje genoemde uurhokken is
S.
gallica v66r 1950
adventief gevonden in R6.66 en T6.42 en sinds 1950 in 11.12, 1
25.12/13/24/35,27.12,30.37,31.47,32.21/37/48{54,33.16/26,37.37/4
39.15/27/28,45.28,46.44,48.23, 50.17, 60.31
en
61.18.
E.J.
W
Before 1950 Silene galica was
recorded
in 65 hour-squares,
occu
mainly as
a
weed in
arable land in sandy districts
and
chiefly in
southern part of our country. Since 1950 this spedes is known from
3 hour-squares, apart from
many records
as
an
adventitious
plan
decline
might be due to seed cleaning, crop rotation, and use of fertil
and
weed
killers.
Maasraket
CRUCI
12131f22- F.E. 1 (1964), p. 265: C.& W. Pyrenees, mountainsofN.S
(S.
austriacum
Jacq. subsp.
chrysanthum
(Jordan) Rouy & Fouc.].
Sisymbrium chrysanthum (
= S.
pyrenaicum
auct.) werd voor
het ee
Nederland verzameld bij Eijsden langs de Maas tegenoverI.anaye in
De
Maasraket heeft zich, hoofdzakelijk dank zij de lage waterstan
de
rivier,
op
de
droogllggende
oevers
en
drooggelopen plekken in
dan niet
verlaten grintgroeven kunnen ontwikkelen
(VAN OoSTsTRO
REicHGELT
, 1958b). Sinds 1950 is de
soort
jarenlang
achtereen langs
de
waargenomen en mag daar
als
ingeburgerd worden beschouwd
00STSTROOM
&
REICHGELT,J.C.;
VAN
0oSTSTROOM &
MENNEMA,
1972b). Het
van
deze
van oorsprong
Pyrenese
soort is onopzettelljk meegekomen
wol, die werd aangevoerd voor de wolverwerkende industrieen in B
hogerop aan de Maas en haar zijrivieren
(VAN
OoSTSTROOM & REicH
1960c), met name de Vesdre, wat door het
verspreidingspatroon
va
SOOrt
in Be\gie duidelljk WOrdt geillustreerd (VAN ROMPAEY &
DELVO
1972).
Niet opgenomen zijn vondsten van v66r
1950
, te weten van Si
graanmagazijn (1916)
en Spaubeek
(1942),
de
eerste zeker, de tw
vermoedelijk wegens adventief voorkomen. Sinds
1950
zijn nie
genomen de
vindplaatsen Zaandam (1971), Beverwljk (1976, 1977
Leiden (1954, 1955), omdat
het
hier steeds een
adventieve
vondst be
C.L
Before 1950 Sisymbriumchrysanthumwas recorded in the Netherlan
3 hour-squares; since 1950 the
spedes
was
found
in 6 hour-squar
chrysanthum has reached this country via the river
Maas
an
tributaries
. especially the Vesdre
in
Belgium. Dried-up banks of grave
in the Maas - caused by a low-water-level - are in general favou
places for the spedes to develop.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 189/228
Stsymbrlumsuplnum L.
i
17'
,;
•
rJ
II
i'l.
~
-.
1/
.....
I
-·
A
voor 1950:
3 uurhokken
(UFK 1)
sinds 1950:
0 uurhokken
'
11.
Smymlum olusatrum L.
:"
~ ; : £
t< -i
t
H
~
•
kl"
}-
. .
.
'
1-
1i
t;.
/
T
I
'
y
-
' -.
H\
,fl
voor 1950:
1 uurhok
(UFK 1)
H-'
1 -* \
slnds 1950:
1 uurhok
(UFK 1)
188
'
,.
'
1-1
q
. t
~
-
'
\J..
I
-±t
'I
f1(
bJ
t-
r-r
~
F;
- ~ I L
·
r:---
~
T
r»-
Uggende
raket CRucr
1214 2b
2 0 -
F.E.
1 (1964), p.264: Scattered through C.
&
W. E
northwards
to
S. Sweden (Gotland
and
Oland).
Sisymbriwn supinum
[
= Braya supina (L.) Koch] werd in Nederland
het
eerst gevonden omstreeks 1847
aan de
Maas bij
de St.
Pietersberg
HOVEN, 1847a).
Deze soort is
hier te
Iande aileen enkele
malen
aan
riviero
gevonden
. Voor de genoemde vindplaats
wordt
zij nog vermeld
DuMoULIN (1868, als Braya supina). Daama isS. supinum in 1900 en
gevonden
bij Rijswijk, gem. Maurik,
en
voor
het
laatst
in
194
St. Andries, Gld.
WEsTHOFF
c.s. ( 1970, p. 100) merkt ten aanzien van
soort op dat zij recent niet meer is gevonden en vermoedelijk s
adventief voorkwam. SLOFF
&
VAN SoEsT (1938, p. 230) rekenen
haar t
stroomdalplanten. De vindplaats bij de St. Pietersberg sloot
aa
vondsten tangs de
Maas
in
Belgie; ook
daar
schijnt
S. supinum
sinds
te
zijn Verdwenen
(VAN ROMPAEY & DELVOSALLE,
1972).
De andere
vindplaatsen
hier
te
Iande komen
qua
standplaatstype overeen
met
Midden-Europa
(THELLUNG-MAJIKGRAF,
1959), zodat
het
niet noodzake
de
soort hier te Iande als adventief te beschouwen;
men
vergelijke so
als cardamine impatiens, Gardaminopsis arenosa, Eleocharis soloni
die eveneens incidenteel
aan
rivieroevers voorkomen.
E.J
.
W
Sisymbriwn supinwnwas recorded
on
river banks in 3 hour-square
last record dating from 1940. Since its habitat
in
the Netherlands
accordance
with that in
Central Europe, there is
no
need
to
conside
species adventitious in
the
Netherlands.
ZwartmoeskerveJ UMBELL
12178b 11 - FE. 2 (1968), p. 328: S. Europe, extending northwa rds
to
France; extensively natural ized in Britain
and Ireland
De oudste opgave van
Smyrnium olusatrum
voor Nederland is
CoMMELIN
(1683, p. 57)
onder
de
naam
Hipposelinum Theoph. vel S
niwn
Diose.: 'Wast veel
op 't
eylandt Texel'. In 1944, dus 261 jaa
Commelins opgave. is
de
zwartmoeskervel
weer
gevonden
op
Texel
OosrsrRooM,
1952).
waar
hij
nu
nog voorkomt.
De groeiplaats
op
Texel is waarschijnlijk
een
restant van
de
vroe
populatie, die
door de
geisoleerde Jigging goed bewaard is gebl
(WESTHOFF
c.s. 1970, p. 94-95). Gerenom meerde floristen hebben er i
19e
eeuw
tevergeefs
naar
gezocht. Het is mogelijk,
dat de
vermelding
Commelin uiteindelijk betrekking heeft
op
verwilderde of aangepl
exemplaren,
omdat
diverse 16e
en
17eeeuwse auteurs vermelden.
d
soort
in
ons landen elders als
groente werd
gekweekt
VAN OosrsrRooM
De groeiplaats van de zwartmoeskervel in Nederland
Is
gelegen tu
het
natuurlijke mediterraan-atlantische areaal
en het
ingeburgerde a
in
Engeland, waar hij - althansin East Anglia - nergens op
meer dan
3
afstand
van de
kust groeit (mond. meded.
R.E.
Randall, 1977)
Niet opgenomen zijn diverse vermeldingen uit de Iaatste jaren
plaatsen, waar planten zijn uitgezaaid of geplant
met
(in)direct uit T
afkomstig materiaal: dit betreft tuinen
op
Texel, Voome
en
Walch
Voorts zijn niet
opgenomeneen
vondst
te
Haarlem-Bioemendaal (sc
meded. F. Stroeve, 1978).
omdat
die vermoedelijk betrekking heeft
op
ult
een
tuin verwilderd exemplaar
en een
vindplaats
aan een
dijk
zuiden
van
Amstelveen (schrift. meded.
R.
v.d. Meijden, 1978), omda
soort aldaar was ingezaaid.
A.J.
Q
UE
NE-
BOT
ERENB
The first record of
Smyrniwn o/usatrum
in
the
Netherlands is by Comm
in 1683. Before
and
since 1950
the
species is known from
one
hour-sq
on
the sle ofTexel.
where it
still occurs. There
s
a
gap
of 261 years
betw
the
recording of Commelin
and the next
discovery
in
1944.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 190/228
Sparganium erectum L
subsp. mJcrocarp um (Neum. ex Krok) Hyl
-+
l
voor 1950:
II uurhokken
(UFK
3)
sinds 1950:
6 uurhokken
(UFK 2)
ook voor 1950: o s t - Z e e u ~ - V I a a n d e r e n
Spartina
maritima
(Curt.) Ferna ld
I
•
I
,
voor 1950: 52 uurhokken (UFK
4)
slnds 1950:
9 uurhokken
(UFK 2)
189
'
'
I
I
'
·
'·
'
Bruine egeJskop SPARGAN
1534 4c 31 - F.E. 5 (1979), p. 274: Almost throughout
the
range o
species;
S. erect um s.
lat.: Throughout Europe except for some islan
Sparganium erectu m
subsp.
microcarpumen
de overige ondersoorte
S. erectum zijn dikwijls niet goed onderscheiden; opgaven van su
neg/ectum
in de literatuur kunnen daardoor
ten
dele betrekking he
op subsp.
microcarpum.
Aileen gelet op herbariurnmateriaal
laatstgenoemde ondersoort een onduidelijk verspreidingspatro
vertonen, met
een
of
meer
losse vondsten in verscheidene pla
geografische districten. Het herbariurnmateriaal omvat ook overg
vormen naar
de
beide andere ondersoorten
erectum
en
neglectum
schijnen enigszins beperk t
te
zijn to t Zuid-Limburgen (ruirn genome
kustgebied.
Het oudste herbariumexemplaar (uit 1840, van Grouw) vertegenw
digt zo'n overgang naar de subsp. neglectum,
het op
een na oudst
1842, verzameld bij Leiden) een overgang naar de subsp. erectum
">:Uivere
vorm is voor
het
eerst in 1846 verzameld in
de
Breesaap bij V
up het
kaartje zijn de overgangsvormen
met een
variantteken
genomen.
Naar
de
verspreiding
en
taxonomische begrenzing van deze
e
andere twee ondersoorten zou een meer stelselmatig onderzoek m
worden verricht.
P.
HE
Sparganium erectumsubsp.microcarpumhas a very scatte red distrib
pattern in
the
Netherlands; intermediary forms towards
the
s
erectumand subsp. neg/ectumseem to be somewhat confined
to
he s
of Limburg and
the
coastal area in a broad sense. The subspecies
observed in
11
hour-squares before 1950
(19
when
the
intermediary f
are included); since 1950 it has been found in only 6 hour-squares.
intermediary forms are shown in
the
map with a variant symbol.
Klein slijkgras GRAM
1232
3b
40 - F.E. 5 (1979), p. 259: Coasts of S. & W. Europe, from
Netherlands to Jugoslavia.
Spartina maritima (=
S.
stricta
Roth) werd pas
in
1834 voor
het
eerst i
land verzameld, zowel op Walcheren als op Zuid-Beveland. Dat ze
eerder s opgemerkt wekt enige bevreemding gezien de algemeenhei
de
soort in die tijd tangs
de
Zeeuwse kusten moet hebben gehad.
Oat S.
maritima
sinds 1950 nog slechts zo weinig is gevonden, vind
oorzaak in de concurrentie die zij ondervond van de verwante so
anglica, welke omstreeks 1925 op initiatief van
J.P. Lotsy
in Zeeland
ingevoerd OANsEN
&
SLOFF, 1938). De bedoeling was het verbeteren
landaanwas door opslibbing, wat ook goed is gelukt; S.
maritim
daardoor echter vrijwel verdwenen. Uit de laatste jaren is de soort
slechts opgegeven voor
een
schor in
het
oosten van de Oosterschel
1976
en
1978; volgens W.G. Beeftink
(schrift.
meded., 1979) kom
maritima
thans aileen nog
daar
. In uurhok 49.42, voor.
Nlet opgenomen is
de
vindplaats Domburg, opgegeven blj herbar
materiaal uit 1902, omdat
VuvCK
(1916, p. 2144) bij deze opgave
vraagtekens zette;
het
specifieke milieu voor S.
maritima
was
vermoedelijk ook nauwelijks voorhanden. Evenmin zijn opgenome
uurhokken Q2.37/66J67, R28/54 en R3.24/42 van het door jANSEN
&
(1938) gepubliceerde verspreidingskaartje, omdat
het
kaartje missc
ten
dele is geextrapoleerd
en
ook niet helemaal duidelijk is
en
an
opgaven en/of bewijsmateriaal voor deze uurhokken niet konden wo
gevonden.
P.
HE
Spartina maritima
originally was a common species along shores in
province of zeeland, even as lat e as
the
beginning of this century. Be
1950 S. maritima was observed in 52 hour-squares. Now, it has bec
extremely rare; since 1950, it has b een found in only 9 hour-squares w
at
present only
one
locality has persisted. The cause of this decline i
heavy competition with the related S. anglica, wich has suppress
maritima
almost completely following its importation by
man
aro
1925.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 191/228
S
partlna
x
townsendll
H.
et J.
Groves
I
·ci
Yi
¥
H-
["
IC
t
g
if-
"
f{--
f+
"
•
' '.
f---6'-i-
r
"'1\.
-
tl"
•/.
..;<;
Xl
-
[ q
-1-
'
IT
.K
0 0
-
·f
H-
-
-
voor 1950:
2 uurhokken (
UFK
1)
slnds 1950:
4 uurhokken (UFK 2)
Splranthes
aestivalls (Poir.)
Rich. •h:
.
lA ...
I
voor 1950: 12 uurhokken
(UFK
3)
sinds 1950: 0 uurhokken
190
BastaardsUjkgras
GRAM
1430 3b 01 - F.E. 5 (1979), p. 259: S. England, W. France; widely pla
elsewhere for mud-binding.
Spartina
x
townsendli,
de
bastaard van
S. mariti ma
en de
in
ons lan
voorkomende S.
alterni/lora,
werd voor het eerst in 1933
in
Nede
verzameld, bij Oostvoome.
Vrijwel a
het
materiaal
dat tot
voor kort als
S.
x
townsendli
beschouwd, blijkt
tot de
rond 1925 ingevoerde
S.
anglica
te
beh
(ADEMA &
MENNEMA,
1979). Enige jaren terug steld e
C.E.
Hubbard vas
in Nederland slechts enkele malen
de
echte hybride
S.
x
townsend
verzameld.
In
1978 werd
nog een
vondst
gedaan op het
schor
ten
z
van Bergen
op
Zoom
(W.G.
Beeftink. schrift. meded.)
Hoe
de
tot
S.
x
townsendli
te
rekent n plan
en In
ons land verzeil
geraakt, is moeilijk vast
te
stelleiL Momenteel wo rdt verondersteld
anglica
als nieuwe soort
door
spontane verdubbellng van chromos
uit
S.
x
townsendli
is ontstaan
(MAR
cHA
NT,
1968). Het is denkbaa
hiema
door introgressie (spontane halverlng van
het
chromosoomaa
in
S. anglica de
oorspronkelijke
S.
x
townsendli
kan terugontstaan.
kan
het
Nederlandse materiaal van
de
echte hybride oorspronkelijk
S. anglica
uit Engeland zijn gelmporteerd
en
zich plaatselijk in
hebben
gehouden.
Niet opgenomen zijn
de
vindplaatsen Ellewoutsdijk. tangs
de
Eve
polde r (1937)
en de
Westgeul in
de
Braakmanpolder (1958),
omda
slechts vormen werden verzameld die
een
kruising van
S.
x
towns
met S.
anglica
zouden
kunnen
vertegenwoordigen. Tenslotte werd o
Boschplaat
op
Terschelllng,
1e
slenk.
in
1953
nog
een
onbeste
Spartina-bastaard verzameld
die
ook
geen
echte
S.
x
townsendli
li
zijn.
P. HE
Spartina
x
townsendli,
the
hybrid between
S.
maritima
and
S. alterni
Is very
rare
in
the
Netherlands;
the
latter
parent
species
Is not
indige
here. Plants belonging
to this
hybrid taxon have
been
identified
2 hour-squares before 1950,
and
from 4 hour-squares since 1950.
may have originated
on the
spot
by genetic introgression in
S.
anglic
they
may
have
been
imported with plants of
that
species from Eng
ZomerschroefOrchiS 0RCHID
1239 7c
20
-
F.E.
5 (1979), p. 330:
S.,
W.
&
C. Europe,
but
rare
in
Mediterranean region.
Spiranthes aestivalis
is voor het eerst in Nederland gevonden in 187
moerassigen heidegro nd bij
den
watermolen
te
Stamproy bij Weer
Het laatst is deze soort waargenomen
In
1936
te
Geuven en A
Geldrop
(KLOOS
&
WACHTER,
1937). Reeds
VER
STRAETEN
lJ916) schrijft ov
vindplaatsen bij
Weert
: 'Deze groeiplaats was
de
eerst-<>ntdekte
der
rondom
de Swartbroe
ker
Peel, die, helaas, thans aile sedert 1913 e
door
de
gemeente-<>ntginning zijn vernietigd'. Het is wei zeker,
d
aestivalis
door ontginn ingen uit ons land is verdwenen.
Op het oude IVON-kaartje komen
nog
opgaven voor in M7.66en V
beide hokken zijn
niet
op
het
uiteindelijke kaartje overgenom en.
In
M
is
door
EHRH
A
RT
(1783, kolom 212, 281) aileen
S.
spiralisgevonden;
in V
is vermoedelljk sprake van verwisseling
met
deze laatstgenoemde s
Zie
OOk VERMEUL
EN
(1958).
F.
A
Before 1950
Spiranthes aestivalis
was recorded in 12 hour-squares, fo
first time in 1837 from Stamproy
near Weert and
for
the
last time in
from Geuven
and
betw een Aalst and Geldrop.
This
species has disappe
from
the
flora of
the
Netherlands by reclamation.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 192/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 193/228
Stellaria neglecta
Whe
.
voor 1950:
8
uurhokken (UFK 2)
sinds 1950:
8
uurhokken (UFK 2)
Stellaria
nemorum
L
subsp. glochldispenna Murb.
voor 1950: 1 uurhok
slnds 1950: 1 uurhok
(UFK 1)
(UFK 1)
r-
•
\.1\
. ·-r-....
I
-
'
7
192
HeggevogeJmuur CARYOPHYL
1251
8b
33 -
F.E.
1 (1964), p. 134: W.,
S.
& C. Europe, extending
Sweden and S. Ukraine.
Stellaria neglecta is in Nederland voor het eerst verzameld in 18
Gendringen. Pas in 1938 (KLoos, p. 194) wordt h ier te Iande voor het
melding gemaakt
van
een var. neglecta van Stellaria media, well<e
als een afzonderlijke soort wordt beschouwd (HEuKEts-VAN Oostst
1977).
S.
neglecta gelijkt vee
op
de alomtegenwoordige S. media, van w
soort zij als stamouder wordt beschouwd (ScHotTE, 1978). Da
belangrljkste verschlll<enmerken te vinden zijn in de bloem (die mo
goed is te drogen) en de rljpe vrucht, is herbarlurnmaterlaal niet s
met zekerheid op
naam te
brengen. Waarschljnlijk is de gelijkenis t
beide soorten oorzaak, dat S. neglecta door florlsten is veronachtza
Voorzover thans bekend, is deze soort in ons land beperkt to
grensgebied van
het
Fluviatiele en het Subcentreurope district als
het
Krijtdistrlct, waar zij hoofdzakelijk langs
de
Geul voorkomt.
Als Nederlandse naam wordt hier voorgesteld 'heggevogelmu
plaats van de door DE LANGHE c.s. (1978) gebezigde n aam 'bosvogelm
wegens de aard der standplaats in Nederland.
Niet opgenome n zijneen opgave voor Wijchen (KLoos
&
WAcHTER, 1
omdat in het herbarium van de vinder Joh. Jansen aileen materl aa
Malden aanwezig is en er dus waarschljnlijk sprake is van
een
vergi
en een IVON-opgave voor
V6.21
uit 1937 met vermelding 'herb. K
omdat S.
neglecta door Ktoos (1938) aileen voor de Keutenberg w
vermeld
en
de
soort door
hem in
1937 in Zuid-limburg ook aileen h
verzameld.
E.J.
W
Probably Stellaria neglecta has b een neglec ted by Dutch floristic wo
due to its close resemblance with S media. It was first mentione
occurring in the Netherlands in 1938. As far as Is known,
this
spec
limited in our country
to
the border zone of the Fluviatile
and
Subce
European Districts, as well
as the
Olall< District. Before 1950 it
recorded in 8 hour-squares, since 1950
the
species is known also
8 hour-squares.
Norger bosmuur CARYOPHYL
1536-
F.E
. 1 (1964), p. 134: Mainly in W. &
C.
Europe, extend ing
Britain (Wales)
and C.
Spain
to
S. Sweden,
S.E.
Austria and
C.
Jugosla
Stellaria nemorum subsp. glochidisperma is voor het eerst in Nede
gevonden in 1924 in het Norgerhout blj Norg, Dr .
Tljdens het Florlstencondlie 1975 (MENNEMA, 1975) is besloten de
hier
te
Iande voorkomende ondersoorten van
S.
nemorum
(z
le
AND
1956) niet afzonderlijk in
de
Florastatistiek 1975 op te
nemen
vergaderlng acht te zich niet voldoende
op
de hoogte van het voorko
en
hetareaal van de subsp. glochidisperma om deze ondersoorteen a
plaats in de florastatistiek te geven; bovendien kon niet geheel wo
uitgesloten,dat zij
op
haarenige Nederlandse vindplaats - hetNorge
- zou zijn uitgezaaid. Ooknu
nog
kan de vraag, of subsp.glochidisp
in ons land oorspronkelijk lnheems is, niet worden opgelost. Gezie
gegevens van Flora Europaeakan de vindplaats heel wei binnen
het
a
van
de
ondersoort vallen. Het betreft ech ter een gelsoleerd vo
men ; de naastblj gelegen vindplaatsen worden op verscheidene bo
den kilometers van Norg aan getroffen. Wei is de ondersoort in ons
ais ingeburgerd
te
beschouwenen bre idt zij zich enigszins uit. Voorge
wordt subsp. glochidisperma, naast subsp. nemorum, in de Standaar
van de Nederlandse Floraop te nemen. Hierop vooruitlopend, wordt t
reeds
het
verspreidingskaartje van deze onders oort gepresenteerd.
Behalve in het Norgerhout, waar de ondersoort nog steeds w
aangetroffen, wordt zij thans ook in een bosje daar vlak in de b
gevonden (mond. meded. J. Schreurs, 1976).
F.
A
Stellarianemorum
subsp.
glochidisperma
has for
the
first time
been f
in the Netherlands
in
1924
in the
Norgerhout
near
Norg in the pro
of Drenthe.
In
recent years it has also
been
found in a wood in
neighbourhood.
It
s
not
clear whet her this subspecies is really indige
in
our
country, but
it
certainly is naturalized and in that capacity bel
to the flora of
the
Netherlands. Before and since 1950 it has been f
in 1 hour-square.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 194/228
Stellarta nemorum
L
subsp.
nemorum
\
-
voor 1950:
18 uurhokken (UFK 3)
sinds 1950:
10 uurhokken (UFK
2)
1\
SUbularla aquatica L
-
voor 1950: I uurhok
(UFK I)
slnds 1950:
0
uurhokken
'
-
'
'
-
I
193
' ·
Bosmuur WYOPHYLLA
1253 9a 31 -
F.E.
1 (1964), p. 134: Most of Europe, except
the extr
north and
south.
Stellaria nemorum subsp. nemorum werd voor het eerst met zeker
voor Nederland vermeld door VAN DEN BosCH (1850a) vanHeerewaarde
Varik, Gld.,
en
bij Leiden.
In
hoeverre
oudere
auteurs, zoals
CoMMEUN
(1
p. 4),DEGoRTER(1757,p. 212; 1781b),VANHA .L(1825)en MEESE (1760,p.
inderdaad materiaalvan deze ondersoort hebben gezien blijft twijfe
tig,
ook omdat
verwisseling met
Myosoton aquaticum
helaas
niet
ge
is uit te sluiten.
s.
nemorumsubsp. nemorum s altljdeen zeldzaam taxon van bron
sen en soortgelijke milieus
geweest
Er zijn
geen
gegevens bek
omtrent een reden
voor
de
achteruitgang van deze ondersoort, d
Haren, als ingeburgerd
kan
worden beschouwd.
Een exemplaar, gevondentussen Brurnmenen Eerbeek
(VAN
OosTsn
&
REICHGELT,
1958c, p. 137) bleek
tot
Myosoton aquaticum te beho
Voorts zljn voorzlchtigheidshalve,
daar er
in
geen
van
de
Nederla
herbaria materiaal aanwezlg is, niet opgenomen
de
opgaven van ABEL
(1888, p. 264),
VAN
DEN
BoscH
(1859, p. 438), CoMMELIN (1683, p. 4),
DE
Go
(1757, p. 212; 1781b),
VAN HALL
(1825) en
MEESE
(1760, p. 27). De volg
vindplaatsen worden doorhen genoemd:
in
t Gorecht buiten Gronin
bij het Heerenveen
aan een
scheepstimmerwerf,
aan het
voetpa
Oranje-woud onder boomen in
een
waL in 't Claverbosch bij Harder
in de
bosschadie
in
Ulenpas, Heumen-Mook. bij Nijmegen, Alk:m
Haarlem. op schaduwachtige plaatsen en in den Haarlemmerhout
F.
AD
Before 1950 Stellaria nemorum subsp. nemorum was recorded in
hour-squares,
the
first reliable report being
made
by
VAN
DEN BosCH
in
1
Since 1950
the
subsp. species sknown from 10 hour-squares. It is not c
whether
several older authors, viz. CoMMELIN (1683),
DE
GoRTER (1
1781b), VAN
HALL
(1825)
and MEESE
(1760), really
had
this subspeci
mind. The reason for the decline in
the
Netherlands of this taxo
unknown.
Priemkruld CRUCI
12574b 0 0 -
F.E.
1 (1964), p. 334: N.Europe,
extending
locally southw
in the
mountains to
the
Pyrenees
and
Bulgaria
Subularia
aquaticawordt
voor
het eerst
voor Nederlandgenoemd
do
Zwitserse apotheker
BuRKHARDT
(1835, p. 106):
'Auch in
HoUand'.
vermelding is overgenomen
door VAN HALL
(1841. p. 242)
en Vuvci< (1
In ]881 wordt
het
prlemkruid voor
de
eerste
en
enige
maal
in
ons
verzameld door M.W. Beijerinck 'tusschen Lunteren en Ede
in 't
slijk
stilstaand water'. Noch de vinder zeH, noch anderen hebben
minuscule plantesoort later op deze plaats
terug
kunnen vinden (V
Lc.).
Overwegende,
dat
de vermeldingvan BuRKHARDT weliswaarvaag s,
m
betrouwbaar moet worden geacht, dat de soort blnnen haar a
plaatselijk
op
kan treden, dat zlj op een natuurlijke standplaats gevon
is,
dat
zlj onder
water
bloelt en vrucht zet (WESTHOFF c.s. 1970, p. 93) en
zlj door
haar
gerlnge afmetlngen verder makkelijkover
het
hoofdkan
gezlen
en
mogelijk dus
ook
voor 1835en na 1881 aanwezlg is geweest
men met vrij grote zekerheid aannemen, dat het kortstondige optr
van Subularia aquatica
in
Nederland natuurlijk is
geweest Op
g
hiervankan
het
priemkruid
dan
ook als
een
wilde Nederlandse plante
worden beschouwd.
Aangezlen
BuRKHARDT
(1835)
geen
nauwkeurige vindplaats opgee
zljn vermelding
in
hetzeHde hok gelokaliseerd
ais de
vondst
ult
188
A.). QuENE·
BoTERENB
Subularia aquatica
was
mentioned In
1835 for
the
Netherlands
and
once, In 1881, found
in the
province of Gelderland For the time bei
is considered indigenous In the Netherlands.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 195/228
Tetragonolo
bus
marltimus
(L) Roth
,
voor 1950:
0
uurhokken
slnds 1950: 1 uurh ok
(UFK
1)
Teucrtum botrys
1..
'
•
,
voor 1950: 5 uurhokken (UFK 2)
slnds 1950: 2 uurhok ken (UFK
1)
194
'
....
,
....
llaUWldaVer
PAPILION
1419
6c
01 - F.E. 2 (1968), p. 177:
C.
&S. Europe, extending northw
to
S. Sweden
and
eastwards to E. Ukraine,
but
absent from most
o
Mediterranean region.
Tetragonolobus
maritimus(
=
T. siliquosusRoth)
was
reeds enige ker
adventief in Nederland waargenomen, voomamelijk
in het
weste
lands.
In
1963
werd de
soort voor
het
eerst
iii
Zuid-Limburg gevonde
een
groelplaats die als kalkrijkhellinggrasland kan-worden omschr
Daar
T. maritimussi nds 1936 (of eerder)op
de
Schneeberg blj Vaals
over de Duitse grens voorkwam, Is het mogelijk dat hler sprake
Is
va
natuurlijke uitbreldlng van
het
areaal van
de
soort.
Zlj
lijkt zich hle
goed
te handhaven.
Opgaven
van
het
adventief voorkomen van
T.
maritimus
zijn be
van Rotterdam
(HEuKELS,
1899c)
en het
Haagse Bos
(VAN
DEN
BoscH,
1
beide uit
de
vorige eeuw;
op een
bouwland bij Rotterdam is
de
soor
1950 ook no g eenmaal verzameld
(AMD).
P.
HE
Tetragonolobus
maritimuswas discovered
in
1963
on
a grassy slope
i
south
of
Umburg, after its occurrence
had been
indicated since 193
comparable environment immediately across
the
German
border
Vaals. Though
r."
maritimus
had not been
observed earlier
in
Netherlands otherwise
than as
a
rare
casual, It is possible that
the
locality
in the OJ.alk
District represents a natural extension o
distribution
area
Trosgamander lAB
1269
6c 21
-
F.E.
3 (1972), p. 132: W. &
C.
Europe, northwards
England
and
S.
Poland
and
eastwards
to
Romania
Teucrium botrys
werd hler
te Iande voor bet eerst verzameld
in
18
Heerewaarden, Gld,
een
eenmalige
vondst
Overigens
is
deze so
afgezien van enkele gevaUen van adventlef optreden -
in
Nede
uitsluitend gevonden
in het
Krijtdistrict Volgens
DE WEvER
(1928b)
zlj eveneens
in
1838
door FRANQUINET
voor Vaals opgegeven;
manuscript vermeldt
echter
- mogelljk bij vergissing -
geen
T. b
maar T. scordium
(na
nr.
424).
De
oudst e opgave voor Zuid-Limburg
van DuMOULIN
(1868)
VOOr
Gulpen.
Volgens
KoPS-
LUnEHARMS
(1934, pl. 2225)
s
T.
botrys
een
van oorsp
westrnediterrane soort. die
door de
mens
naar
noordelijker strek
verspreid Binnen het Krijtdistrict is deze soort beperkt tot het ooste
neerslagrijkere deel
(WESTHOFF
c.s.,
1970, p. 58-59), evenals
Gentia
ciliata
en
Helictotrlchon pratense. Zij
groelt
op
ljl begroeide krljthelli
(WESTHOFF
&
DEN HELD,
1969)
en
is vermoedelijk vooral achteruitge
door
het
dichtgroeien van
haar
groeiplaatse n, bijvoorbeeld
na het
s
van beweidlng
door
schapen
(HtLLEGERS& REUTEN,
1978, p. 137).
In
re
tijd is T. botrys
in
Zuid-Limburg uiterst zeldzaam geworden: o
Wrakelberg bij Fromberg
werd de
soort
het
laatst
in
1968 gevonde
1978 kw am zij
nog
voor bij Wahlwiller alsmede vlak over
de
Duitse
bij Lerniers
(schrift.
meded.
J.R
Willems,
P.
Zonderwijk)
Nlet opgenomen zljn
de
volgende opgaven
van
v66r 1950: Z
(1838), welke etiketopgave volgens
VUYcK
(1904) waarschijnlijk
op
vergissing berust; Mal den (1930),
waar de
soort met lava' uit
de
Eife
aangevoerd; vermeldlngen voor
V624 en
43
op het
kaartje bij
WEsT
c.s.
(1970, p. 59), welke betrekking
hebben op
vlndplaatsen, die hl
V6.23 en
33
zljn gelokaliseer d Sinds 1950 zljn
niet
opgen omen: Assen
(1974), waar
de
soort adventlef voorkwam, en Bemelerberg
(WEsTH
DEN HELD,
1969), welke opgave hoogst waarschijnlijk op
een
vergi
be ust
E.J
.
W
Teucrium botrys, an
originally western mediterranean species, has
recorded
in the
Netherlands chiefly in he eastern
part
of the OJ.alkdis
where it
has become very
rare
in recent years, occurring
in
5 hour-squ
before 1950,
in
2 hour-squares since 1950.1his decline
is
possibly
d
closing
of the
vegetation cover
at
Its localities.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 196/228
Teuaium chamaedrys L.
/
•
-
voor 1950:
6 uurhokken (UFK
2)
sinds 1950:
2 uurhokken (UFK
1)
Teuaiwn montanwn
L.
-
voor 1950: 1 uurhok
(UFK
1)
slnds 1950: 1 uurhok (UFK 1)
195
.
'
-
.
-
'
Echte gamander
lAB
1270
6c
21 -
F.E
. 3 (1972), p. 132: Europe, northwar ds to
the
Netherl
S. Poland and S.C. Russia.
Teucrium chamaedlys wordt
voor diverse plaatsen in Nederland
oude
literatuur vermeld.
De
soort werd als geneeskrachtig besch
(GAMS, 1927b)en het is waarschijnlijkdatal deze
oude
opgaven betrek
hebben op het
voorkomen in tuinen of
op
planten die
daaruit ont
zijn. De vindplaatsen
in
Zuid-Limburg, die aile betrekking
hebbe
subsp. germanicum (F. Hermann) Rech. f., moeten als natuurlijk wo
beschouwd.
Ze
llggen aan de noordgrens van het areaal De e
gamander
word t vanaf 1821
(BoRYDE SAINT-VINCENT
, p. 250) vele
malen
de
St.Pietersberg genoemd.
Het
oudste gegeven voor
het
Nederlands
is herbariummateriaal uit 1864.
Overde
oorzaak
vande
achteruitgang is weinig bekend.
DEWEVER
p. 230) vermeldt,
dat
de groeiplaatsen bij Gronsveld en St. Geertrui
verloren zullen zijn gegaandoordat
de
omringende vegetatiede over
kreeg. Waarschijnlijk
herbergt
het
natuurreservaat
de
Kunderber
enige
nog
bestaande vindplaats.
Niet opgenomen zijn de vindplaatsen: Bergum, Heerenveen en D
ten (M
EESE, 1760, p. 36), Hoenderloo (1S76,
l.EPS),
Renkum (IVON) P5.
28), Miste
(IVON
P7.35), Hillegom, Usse en Utrecht
(CoMMELJN,
1683, p
het Haagse Bos (DE GoRTER, 1781b) en aan het Scheveninger tolhek
HALL, 1825), die waarschijnlijk aile betrekk ing
hebben
op het voork
in
tuinenof
daaruit ontsnapte
plan
en en
waarvan bovendien niet
be
is
we
ke ondersoorthetbetrof. Een recente opgave van s-Gravenhage
OosTSTRooM
& MENNEMA,
1972a, p. 52) is eveneens
niet opgenomen
,
o
het ditmaal een adventieve vondst betreft. Een opgave voor Vllssi
(MENNEMA & VA
N
00STSTROOM,
1979,
p.
216) berust
Op een
foutieve d
minatle van
Verbena officinalls
(schrift. meded.
J.W.
Jongepier, 197
R.W .J.M VAN DER
Before 1950 Teucrium chamaedlys,of which in
the
South of Limburg s
germanicum occurs, was recorded in 6 hour-squares; since 1950
species is know n from 2 hour-squares. Historically the species has
cultivated asan officinal
herb
and probablymanyold records are bas
the occurrence in gardens or on garde n escapes. The stations in the s
of Umburg
are
natural
ones. Uttle is known of
the
decline
in that
re
Probably, being overwhelmed by the surrounding vegetation,
the
sp
disappeared from a few localities in
the
sout h of Limburg.It
s
still pre
in the
nature reserve
the
Kunderberg.
Berggamander LAB
1271 6c 21 - F.E. 3 (1972), p. 134: S.
&
C. Europe, extending
to
Netherlands
and
W. Ukraine.
Teucrium
montanum is
in
Nederland aileen
bekendvan een
kalkgra
blj Bemelen,waarzein 1922 voor
het
eerst werd gevonden. De groeip
bevindt zich In een natuurreservaat en is zo redelljk vellig gesteld.
De
berggamander
berelkt
in
Zuid-Limburg
de
noordgrens
van
areaal
Zlj groeit
daar op een
voor
de
soort karakteristieke plek, nam
een op het
zuiden
ge
exponeerde helling
met
kalk
aan
of vlak
ond
oppervlakte(WEsTHOFF c.s., 1973, p. 306) in een gebied
met
een betrekk
geringe neerslag. Door deze gunstige omstandigheden kan ze
op
noordelijke, nogal gelsoleerd liggende groeiplaats goed stand houd
R.W.J.M. VAN
DER
Teucrium montanum s known in
the
Netherlands from
one
locality i
south of
Limburg, which lies
rather
isolated
at the northern border
distribution area The chalk-meadow where the species has been f
since 1922
Is
situated
in
a
nature
reserve.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 197/228
Teucrtum scordJum
L.
voor 1950:
sinds 1950:
9 uurhokken (UFK
2)
1 uurhok (UFK 1)
Theslum
hwnifusum DC.
voor I950:
sind51950:
5 uurhokken
(UFK 2)
I
uurhok (UFK 1)
' •
'
'
196
Moerasgamander LAB
1272
2a 21
- F.
E.
3 (1972), p. 132: Europe, northwar ds
to
Ireland, Sw
and Estonia.
De eerste
vermelding
van Teucrium
scordium
in
Nederland
Is van VoR
(1633)
ais
Scordium voor
de
omgeving
van
Leiden, exacter
herhaald
CoMMEUN
(1683, p. 101) als Scordium palustris: In
de
Duyn-valeyen, ac
't Dorp Us'.
De
moerasgamander kwam in
Nederland hoofdzakelijk voor
in
mo
sige graslanden
in
het Fluviatiele district en
in
duinvalleien
(HEuKEIS
OoSTSTROOM
1977, p. 555). Sinds
I950
groeit
T.
scordium slechts
op
en
plaatsen in 1 uurhok
op
Voome, waar zij in I978
nog
aanwezig
(schrifL meded. C. Sipkes). Voor het voortbestaan van de plant I
vegetatieve vermeerdering
door
uitlopers van
grote
betekenls. De i
herfst gevormde uitlopers worden in natuurlijke omstandig heden 's
ters
door
slibof water overdekt
en
ontwikkelen zich
het
volgende jaa
soort
kan
maandeniang overstroomd vegeteren,
maar
is niet
t
uitdroging bestand
(GAMS,
I927b
, p. 2531;
DE WEVER,
I935b). Het ver
nen van de
overwegend fluviatiele, vroegere vindplaatsen is dus
waarschijnlijkte wijten
aan
een betere bedijking en verdere verand
gen in de oorspronkelijke waterhuishouding van de rlvieren.
Niet opgenomen zijn aile vermeldingen voor Maastricht. Deze
eensdeels terug te voeren
tot
de opgave van LEJEUNE (18I3) 'pre
Maestricht?', waarvan
het
onzeker is of dit Nederlands gebied be
Anderdeels berusten deze
op
de vermelding: 'Maastricht, Franq. in H
v.d. B.' (VAN DEN BosCH, 1850a). Hiervan is echter
geen
materiaal
in
Rijksherbariumte Leiden aanwezigen deze vindplaats wordt ook niet
FRANQUINET (1838) genoemd Wei noemt FRANQUINET ( L c ~ na no. 424
vindplaats Vaals. Deze is evenmin opgenomen,
omdat
het mogelijk
verglssing is voor T. botrysen Vaals als groeiplaats vo or T. scordium n
onwaarschijnlijk is.
A.J. QUENE-BoTERENB
Before I950
Teucrium
scordium was known from 9 hour-squares in
Fluviatile
and
Dune Districts; since 1950 the species Is limite
I hour-squareon he islandof Voome, whereit Is present up o now(1
The disappearance along
the
rivers of
T.
scordium since 1950
Is
probably
due to better embankmentand
water-management.
Duinbergvlas
SANTALA
I278 6b 2 0 - F.E. 1 (1964), p. 72: W. Europe.
Thesium humifusum
is voor het eerst in Nederland aangetroffen in
bij Ter Heide.
Tussen I900 en 1921 is de soort in 5 uurhokken in de duine
Santpoort . Katwijk, 's-Gravenhage
enTer
Heide gevonden,
het
laatst b
Heide
in
I921 (Herb. Wageningen). Bij Katwijk kwam zij
op
verschiU
groeiplaatsen in twee aangrenzende uurhokken voor. Het duinberg
werd in Nederland als uitgestorven beschouwd (Quene-BoTER ENBR
MENNEMA, 1973, p. 73). In 1976 werd
T.
humifusum, die in Nederlan
noordgrens van zijn continentale areaal bereikt
ijALAS &
SuoMrNEN, 1
p. I03), echter weer gevonden bij Katwijk in een van de vroe
uurhokken, zodathet zeer waarschijnlijk is dat de soort zich hier
aldi
heeft gehandhaafd'
(VAN
DoRP, I977). Hoewel dit gebied in
de
la
decennia regelmatig
door
biologen werd bezocht (mond.
meded
.
SJ
Ooststroom, 1979),
kan dlt
vrij klelne
en
age plantje gemakkelljk ove
hoofd zijn gezien.
A.J. QUEN E-BOT
E
RENB
Between I900
and
1921
Thesium humifusumwas
recorded
in
4local
in the DuneDistrict, covering 5 hour-squares.The species was consid
extinct in ·the Netherlands, but in 1976
it
was discovered again at o
the
forme r growing-places.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 198/228
Thestum pyrenalcum
Pourr.
I
•
\
,
voor 1950:
1 uurhok (UFK
1)
slnds 1950: 0
uurhokken
Thlaspl
alpestre 1.
•
,
voor 1950: 5 uurhokken
(UFK
2)
slnds 1950: 2 uurhokken
(UFI< 1)
197
'
I
'
'·
I
Weldebergvlas
SANTAL
1279
7e 1 0 - F.E.
1 (1964). p. 71: W. &
C.
Europe;
N.
Italy.
Thesium pyrena icum is hier
te
Iande voor het eerst In 1912 gevond
de
Gorsselse heide, woekerend
op
gras. Op dezeHde vlndplaats werd
soort voor
het
Jaatst
In
1913 waargenomen; verdere vondsten zijn
bekend
Volgens de vlnder behoorthet weidebergVlas
'niet tot de
z.g. poth
planten
' en komt
het ook In
Westfalen.
niet
ver
van de
Nederlandse g
voor (HoocENRAAD, 1912). Hoewel Gorssel een geisoleerde vlndpla
buiten het zuidelljker gelegen areaal van
de
soort OALAS & Su
oMINEN,
p. 108), zijnerverder
geen
aanwijzlngen,
dat
diteenmalig voorkome
natuurlljk zou zijn
A.J. QUENE-BoTERENB
Thesium pyrena icum has been found In
the
Netherlands for
the
first
In
1912
and
for
the
last
time
In 1913, at
one
natu ral locality.
Zinkboerenkers CRU
C
1280 6c 21 - F.E. 1 (1964), p. 319: Upland regions of s. W. &
c.
Eur
eastwards
to
Poland
and
Jugoslavia; naturalized in parts of N. Europ
Thlaspi alpestre, waarvan bij ons aileen
de
subsp. sylvestre en hierva
var.
calaminare
voorkomt (
= T. calaminare Lej.
et Court),
wer
Nederland voor
het eerst
vermeld
door
FRANQUINET (1838, nr. 763), vo
omgev lng van Vaals.
Het
oudste herbariurnmaterlaal
dateert
van
2
later en is eveneensvan deze plaats afkomstig (zie ook
VAN
HovEN, 18
Eerst omstreeks 1870
werd de
soort tangs
de
Geul bij Cottessen, Epe
Mechelen gevonden.
De
zinkboerenkers
is een
kensoort
van het
Violetum calarninaria
zlnkviooltjes-associatie (WESTHOFF& DEN HELD, 1969), die In Nederland
maar
een uiterst klein oppervlak beslaat langs de Geul bij Epen
zlnkzouten, verantwoordelljk voor het voorkomen van de assoc
aldaar, wo rden door de Geul uit haar bovenloop aangevoerd en me
sUb
afgezet
op de
oevers bij overstromlng van de rlvier. Ook buiten
overstromlngsgebied van
de
Geul kan
de
zinkboerenkers mogelljk
voorkomen, waar door menselijk toedoen gesteenten
met
zlnkkrist
aan
de OppervJakte kome n (DQKSTRA & VAN
RUMMELEN,
1955).
Niet
opgenomen
zijn
de
vlndplaatsen van v66r 1950:
Rlng
Haarlemmermeer (1918) vanwege het adventieve karakter, evenals
vondst aan de spoorl ijn Sittard-Aken (1918), Bemelen (OuoEMANS, 1872
Simpelveld-Qvereijs (VuvcK, 1903, p. 959),omdat deze vondsten niet
herbarlummateriaal worden gedekt en vermoedelijk berusten
op
fou
determlnatles, en
een
twijfelachtlge opgave van DuMouLIN (1868), Jan
Maas en blj
de
St.Pietersberg, omdat als synoniem
T.
campestre
vermeld,
waarmee
Lepidium campestre
moet
zijn bedoeld. Slnds 19
niet opgenomen
een
adventieve vondst tussen de rails van de tram
bij Noordwijk-Binnen (1951).
C.l.
Before 1950 Thlaspi alpestre of which In
our
country only subsp. sylv
var. calaminare occurs, was known from 5 hour-squares, since 1950
species has
been
recorded
In
2 hour-squares. It is characteristic of
Violetum calamlnariae,an association. which n he Netherlands restr
to
a very small
area n
he south ofLimburg
near
Epen along the river G
The zinc-salts, responsible for the occurrence of this association, have
brought by
the
river from its upper course
and
laid down by its floo
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 199/228
Thlaspl perfoUatum L
"
,,
I
l.
-1
-
"'
voor 1950: 12 uurhokken
(UFK
31
. .
._
sinds 1950: 3 uurho kken
(UFK
II
Thymus praecox Oplz
voor 1950: 0 uu rhokken
slnds 1950: 1 uu rhok
(UFK
11
,.,
I
1-.'
'
/
•
-
' ·
'
-
'·
198
•.
•.
Doorgroeide boerenkers
CRUCIF
1282 1b
2 1 -
F.E.
1 (1964), p.319: Europe northwards to c. 60°N
Sweden.
Thlaspi
perfoliatum werd in Nederland voor het eerst verzameld
i
Thomaswaard bij Werkendam in1837. De oudstevermeldi
ng
vande s
voor Zuid-Umburg is
van FRANQUINET
(1838, nr. 7641 voor de omgeving
Vaals.
DE WEVER (1914b, p.
731
beschouwde T. perfoliatum in Zuid-Limbu
de krijtzone als een echte indigeen, daarbuiten als een adventief. Elde
Nederland
komt
de doorgroeide boerenkers voor langs
de
rivieren. H
de soort
blj Werkendam slechts 2
jaar
stand, bij Beuningen aa
Waaldijk
werd
ze sinds
1914
herhaalde malen verzameld,
de
la
opgave aldaar dateert van 1971 (schrift. meded. P. Zonderwijk)
Zuid-Umburg is
T.
perfoliatum in
hok
62.33 vermoedelijk wei verdw e
in 1978 werd ze
nog op
2 plaatsen inhet aangrenzende hok aangetro
Het is niet onwaarschijnlijk dat deze onopvallende, vroegbloei
crucifeer
gedurende
de
rest
van
het
seizoen
over
het
hoofd
wordt
ge
Niet opgenomen is een opgave voor het terrein van een
zandsteenafgraving te Rhenen (VAN00STSTROOM& MENNEMA , 1973, p.
welke op een onjuiste deteminatie bleek te berusten (MENNEMA &
00STSTROOM, 1974, p. 78).
C.L
Before 1950
Thlaspi
perfoliatumwas known from 12 hour-squares, s
1950 the species has been recorded in 3 hour-squares. In the sout
Umburg
the
speCies occurred in the Chalk District, where
it
was
present
in 1978. In
the rest
of
our
country T.
perfoliatum
occurred
n
large rivers,
where
it
was
last found in 1971. It is possible
that the
spe
is overlooked easily.
Kruiptijm LAB
1420
6c
11 -
F.E.
3 (1972), p. 181:
S.
, W. &C. Europe.
Thymus praecox
werd voor het eerst in Nederland gevonden in 196
een krijthelling nabij Gulpen (ADEMA, 1968, als T.
humi/usus).
De la
gegevens van
deze vindplaats dateren van 1976 {mond. meded.
Nooteboom, 1979).In 1934 s waarschijnlijk
op
dezelfde plaats de bast
van
T.
praecox
met
T.
puleguloides
L
gevonden.
De vondsten in Zuid-Umburg betreffen subsp.
praecox
en verte
woordigen een noordwestelijke voorpost van het areaal
(S
TAES, 1
p. 465,
als
T.
hum/lusus).
Subsp.
arcticus (E
. Durand) }alas,we ke in Engeland de meest algem
tijm is {PERRING& WALTERS, 1976, als
T. drucei),
is in Nederland in Groni
en Weert gevonden. Deze vondsten, beide van v66r 1950, zijn adve
en zijn
niet
op het kaartje opgenomen.
R.W
.J.M. VAN DER
Thymus praecox
was first recorded
in
1967 near Gulpen which is till
the
only locality.
The
last record date s from 1976.
The
plants from Gu
belong to subsp.
praecox;
subsp.
arcticus
(= T.
drucei)
was found a
adventive at Groningen and Weert.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 200/228
TUlaea
muscosa L
voor 1950:
15 uurhokken
(UFK
3)
sinds 1950: 8 uurhokken
(UFK
2)
Tortlls
arvensis
(Huds.)
Unk.
voor 1950: 21 uurhokken
(UFK
3)
s i n ~
1950: 5 uurho kken
(UFK 2)
I
•
-
-
/
199
,,
•,
-
Mosbloempje
CRAssuLA
1287 2c
3 2 -
F.E. 1 (1964), p. 351: S.
and
W. Europe, extending local
N.
E.
Germany
[Crassula tillaea
Lester-Garland[.
Tillaea
muscosa werd
in Nederland voor
het
eerst gevonden te Hee
Nijmegen
(VANHALL,
1827, p. 113).
De standplaats van
het
mosbloempje is volgens
WESTHOFF c.s.
(1
p. 250): weinig betreden, enigszins begroeide,
maar
wei opengeho
paden
in loofbossen bij buitenplaatsen.
Bij
Velp
werd
ze in
een
zan
graving aangetroffen.
VAN
BERK
(1912) bericht
dat het
schoffelen va
paden
en
het
bijeenharken, tot kruiwagens val toe,
de
vennenigvuld
bevordert omdat elk ondergehart fragment zich
weer
tot een
n
plantje ontwikkelt;
de
verdelgingskrijg' die
er
tegen
gevoerd wordt i
niets anders
dan het
stekken
op
grate
schaal. De onopvallendheid va
plantjes kan er
de
oorzaak van zijn,
dat de
soort over
het
hoofd w
gezien en gelopen. De hier geconstateerde achteruitgang kan daa
heel
goed
schijnbaar zijn.
De vindplaatsen liggen steeds op overgangen van zandige
naar
le
bodems, zoals
random en
plaatselijk
op de
Veluwe,
aan de rand
va
oude
strandwallen bij Leiden
en
van
de
fluvioglaciale afzettinge
Nijmegen.
In
dit verband kan worden gewezen
op
het
overeenkom
verspreidingspatroon van
Geum rivale. WEBB
(1964a)
noemt
als ka
teristieke standplaats: 's winters ondergelopen en
's
zomers weer
drogende
plaatsen,
hetgeen
goed overeenkomt
met
het
milieu
bospaden.
R.W.J.M.
VANDER
Before 1950 Tillaea muscosawas recorded in 15
hour
-squares; since
the
species is know n from 8 hour-squares. Because of
the
smallness o
plants
the
species may have
been
overlooked
and
the
decline ma
apparent
only. The species
is
found
in
places
where
sandy soils borde
loamy soils, mostly on paths in woods which surround old country s
Zeeuws doornzaad
UMBELLI
1288 Sa 31 -
F.E.
2 (1968), P-371:
W., S.
&
C.
Europe.
De oudste vondst van
Tori/is arvensis
is
in
1839
gedaan aan
de
Noor
bij Goes;
het
exemplaar bevindt zich in
het
Herbarium van Wagenin
Het Zeeuws
doomzaad
kwam en komt
in
Nederland aileen voor i
Deltagebied
en in
Zuid-Umburg.
In
beide gebieden
is
het
aantal v
plaatse n slnds 1950 drastisch verminderd. Deze kensoort van
het
cau
dion lappulae
(WEsTHOF
F
& DEN HEw,
1969), dus
een
akkeronkruid
kalkrijke grand, kom t
op de
Zeeuwse groeiplaatsen
nu
niet in akkers,
m
op
dijken voor (mond. meded. E.J. Weeda, 1979) in
een
vegetatie
behoort
tot
het
Helminthion echioidis,
een
plantengemeenscha
zonnige dijkhellingen in zilt gebied. De opmerkelijke achteruitgang
wellicht
een
gevolg zijn van intensievere onkruidbestrijding, waarb
soort in Zeeland
op
dijkhellingen
een
relatief guns iger gelegen refug
kan
hebben
gevonden.
De
volgende vindp1aatsen van v66r 1950 zljn nlet opgenomen,
om
zij aile betrekking
hebben
op
adventieve vondsten: Harlingen (1
AMD),
IVON-hok }5.26, Apeldoom, klaverland (1877), Werkhoven, lu
neakker (1899), Maartensdijk
(Vuv
cK 1902a, als T. helvetica), Amster
(1911), Stolwijk
(HEUKELS,
1900b, p. 22). Op Goedereede (1917, 191
T. arvensiswaarschijnlijk
met
zaaizaad ingevoerd. Ook deze vondst is
op het
kaartje opgenomen, even min als
de IVON
-opgaven
R2
.26, R2.3
51.18, die betrekking
hadden op T. japonica.
(Mogelijk is
ernog een
vo
van
T. arvensis
in hok R2.26 blj de in 1943 bij J.G. Sloff in beslag
geno
streeplijsten; er zijn namelijk
maar
van 2 van
de
6 kwartierhokken
uurhok R2.26, waarvoor
T. arvensis
venneld is, streeplljsten aanwe
Sinds 1950 is
er
slechts
een
adventieve vondst bekend, die eveneens
op het
kaartje is opgeno men, namelijk uit
de
Noordoostpol der (1950
een
opslagplaats van buitenlands steenmateriaal.
A.J. QUENE-BOTERENB
Before 1950
Tori/is arvensis has
been recorded
in
21 hour-squares, s
1950 in 5
hour
-squares, rest ricted
to the
Delta-region
and
the
sou
Umburg. The strong decline
is
possibly due to
more
intensive w
extermination.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 201/228
TUberarla guttata (I..) Fourr.
"
-
voor 1950: 16 uurhokken (UFK 3)
sinds 1950:
5 uurhokken (UFK 2)
Utrlcularla
ochroleuca
Hartm.
,h:
=
1'-
r'l
v
--
voor 1950:
1
0 uurhokken (UFK 2)
sinds 1950: 2 uurhok ken (UFK 1)
200
-
..,
'
'
ir
'
Gevlekt ZODDeroosje CiST
1313
6b 3 2 - F.E.
2 (1968), p. 286: S. & W. Europe, northwards
to
54
and
extending eastwards
to 14°
E.
in E.
Germany.
Tube.raria guttata [ = Helianthemum guttatum (1..)
Mill)
wordt
ond
naam astus Flore pallido, macula nigra ruffescente insigniro door
MELIN (1683, p. 25) voor het
eerst
voor ons land verrneld: Eerst
door
d
Breyne
gevonden
op Vlielandt, by de
Kerk.' Pas
in
1868
werd deze
herontdekt door
HoLKEMA (1870, p. 34, als
Helianthemum guttat
'Vlieland, in
de
duinvaUeien en
aan de
hellingen
der
duinen
algemeen ...
Terschelling, op gelljke plaatsen
zeer
algemeen', te
verscheldene floristen v66rhem deplantniet haddenkunnen terugvi
(DE
VRIES,
1943).
T. guttata
treedt
blijkbaar in sommlge jaren talrijk op,in andere vr
niet (VuvcK,
1898, p. 144); ook
kan de
soort over
het
hoofd
worden
ge
doordat
de
kroonbladen reeds voor
de
middag afvallen. Gezien
intensieve floristische onder zoek in
recente
tijd
in het
gebied, waarzi
te
Iande voorkomt,
moet
niettemin wei
worden
aangenomen,
da
gevlekte zonneroosje sterk is achteruitgegaarL Een verklaring hierv
vooralsnog n iet te geven. Wei moet
in
ditverband wordenopgemerk
het verspreidingsgebled in de duinen van Castricum
tot op
Tersche
een voorpost vorrntaan de noordrand van liet mediterraan-subatlant
areaal der soort
(VAN STEENJS,
1925). Dergelljke voorposte n zijn even
bekendvan Ierlanden Wales (I'I;RRJNG& WALTERS, 1976), Nordemey en
aantal
plaatsen
in
oostelljk
en
zuidwestelijk Duitsland
(HEel,
1
hetgeen
doet verrnoeden
dat T. guttata in onze
streken
een
relict is
Buiten het duingebied
is
de soort hier te Iande slechts indde
gevondenen
wei tussen Soesterbergen Huis
ter
Heide
en
bij Nijmege
zijn
geen
aanwijzingen
dat T. guttata hier
adventief voorkwarrL
Nlet
opgenomen
zijn
een
opgave voor Den Helder
(VAN STEENIS
waarvande
bran
niet
bekend
s,
en een
voor Maastricht
(VA
NHovEN, 18
die
op Helianthemum nummularium
betrekking heeft.
E.J.
W
Tube.raria gut tata
s abundant insome years, while in
other
years
it
s
to
be vanishedalmost Nevertheless It
can
be stated that this species s
a strongdecline
in
its Dutch area, which is
one
of its nothernoutposts
cause of this decline is unknown. Before 1950
T. guttata
was recorde
16
hour-squares, since 1950
the
species is known from 5 hour-squar
Bleekgeel blaasjeskruid UNTIBULAR
1326 4b 31 - F.E. 3 (1972), p. 297:
N. & C.
Europe.
Utricularia cxhroleuca werd hier te
Iande voor
het eerst
verzameld
Ooij bij Nijmegen in of kart voor 1850, doch werd aanvankelijk ver
als
U.
intennedia
(VANDEN BoSCH,
1850a, p. 342); destijds was
U.
ochrol
nag
niet als afzonderlijke soort beschreven. Pas in 1932 werd
in
ons
de
aanwezlgheld
van
deze
laatste soort vastgesteld;
het
ertoe behor
herbariummateriaal was
eerder
gedeterrnineerd als U. intennedia
minor
(KLoos, 1932, p. 337).
Daar de meeste vondsten van
U.
ochroleuca van v66r 1932 datere
onze kennis van haar vroeg ere verspreidlng verrnoedelijk onvolledi
is echter stellig altijd zeldzaam geweest.
WEsTHOFF
c.s. (1970, p. 97)
no
U. ochroleuca bij de soorten, die sinds 1900 uit ons land zijn verdwe
en verrneldt 1931 als jaartal van de laatste vondsten. Volgens een op
van
COESEL·Wou
oA
(1967,
p.2,
14, 28)
werd
zij evenwel
in
1967 te
gevonden op een van
vroeger bekende vindplaats blj Valkenswaar
meest
recente
vondst dateert
van
1975 en
werd
gedaan bij Velden, U
Verrnoedelijk is
de
soort
op de
meeste Nederlandse vindplaatsen
dwenen ten gevolge van ontginning, ontwatering en eutrofiering.
U. ochroleucawordt
wei beschouwd als
een bastaard
van
U. intenn
en
U. minor(CoESEL·WOUDA,l.C.,
p. 12;
TAYLOR,
1972).
in
dit Verband va
te merken,
dat
zij hier te Iande dikwijls
in
gezelschap van U.
min
aangetroffen,
doch
slechts enkele malen tezamen
met U. intenn
namelijk blj Terheijden, Valkenswaard en
de
Plasmolen.
Nlet opgenomenzljn opgaven voor Gilze-Rijen (KLoos, I.e.) en
de
I)z
Man
bij Vught
(KLoos &
WAC
HTER,
1934), die blijkens herbariummate
respectievelijk
op
U. minor
en op
U.
intennedia
betrekking hebben
lVON-opgave voor 56.33, die twijfelachtig
is
en niet
door
herbar
materiaalwordt
gesteund
(schrift. meded. G. Sissingh)en
een
opgave
het
Winkelsven bij Oisterwijk
(VAN
OosTsrRooM
& REicHGELT
, 1957b), w
in het voorjaar verzamelde exemplaren van U. minor
betreft
E.J.
W
Utricularia ochroleuca
was
not
recognized as a separate
spedes in
Netherlands until 1932. Most Dutch
spedmens of
this
spedes
collected before that year; although
our
knowledge of its distribution
be
incomplete
due to
its late discovery,
it
has certainly always
been
in our
country. Probably at
most
localities its
habitat
has
been
destr
by drainage, reclamation and
eutrophication. Before 1950
U.
ochrol
was recorded in 10 hour-squares, since 1950
the
species is known
2 hour-squares,
the most recent
find dating from 1975.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 202/228
Vaccarla pyramtdata
Med
.
-
-
voor 1950:
46 uurhokk.en
(UFK
4)
sinds 1950:
4 uurhokk.en
(UFK
2)
adv.:
L4
.63,M4.35/46,N6.16,P3.37/46/4 7 P4.66,
P6.51,Q4.12,Q5.66,R4.27 - 11.12,19.42,
19.53,25.11/12/14/34.30.37.37.
47
Valerlanella carlnata LoisL
N
-
voor 1950:
25
uurhokk.en
(UFK
3)
sinds 1950:
2 uurhokk.en
(UFK 1)
-
•
'
•
-
li
hH
201
'·
'
KoekruJd CARYOPHYLL
1328
1b 21 -
F.E.
1 (1964), p. 186: S.
& C.
Europe,
extending
to Bel
and
C.
Russia; a
frequent
casual in other countries.
Vaacuia pyramidata werd in
Nederland
voor het eerst in
het
aangetroffen
op een roggeveld bij Gulpen in 1885. Oudere
opgaven
Brielle en Staalduin van VAN HAu. (1825)
berusten
op opgaven van C
perfoliata
(=
Bfackstonia perfoliata) (DE GoRTER,
1781b;
EHRHAR
T,
p.47;
zie
OOk VUYCK,
1901).
V. pyramidata behoort tot de
onkruidgemeenschappen
van graa
kers op kalkhoudende gronden (WESTHOFF & DEN HELD, 1969). Volge
WEVER
(1914b, p. 37)
is de
soort
In
Zuid-
Umburg
sinds
het elnd va
vorige eeuw aangevoerd en vond
men
haar toentertljd overal tang
spoorwegen, blj
de graanmagazijnenen In
lucerne-
en
wikk.en-akk.e
laatste decennia
is het koekruid, evenals
de gehele
akk.erflora.
achteruit
gegaan, vermoedelijkwegens zaadschonlng en de vermlnd
aanvoer.
Omdatde
soort vaak adventief s aangetroffen, zijn op het ka
aileen
de
vondsten
opgenomen
, die
op
bouwland
zijn gedaan.
Niet
_ P l enomen zijn van
v60r
1950: Gronln gen (1935, 1942), Eelde
de
(1907,
GRO),
Steenwijk (z.j.), Urk (1928), Blljdenst eln
(z.j.)
, Zwolle (1
Denekamp
(1899), Ensched e (1904), Ede (1900),
Rhenen
(1904,
WAG),
hem
(1901), WesterliouWin J (1928), Velp (1896), Nlj megen (1898), Wlj
(1929), Soest (1929), Amersf oort (1903), Hoevelak en (1894),
Wouden
(1922), Bussum
(z.j.), Waveren
(1901
),
Zandvoort
(KLoos & WACHTER
, 1
Halfweg (1911),
Zoeterwoude
(1894), Rijswijk (1909), Vlaardingen (1
1904), Brielle (HEuKELS, 1898a), Rockanje (1902), Middel burg (1902 en l
Breda(1902),Giessen(z.j.),stationMoerdljk(t899), s-Hertogenbosch(1
Cuyk (1925), Tilburg (z.j.) en de IVON-opgaven M7.68
en
Q5.43; sinds 1
Waaisdorp
(1951), Soest en Lekk.erkerk (schr ift.
meded. R.
Tolman, 1
Oostelljk Flevoland (1956), Doesburg (1957), Bennekom (1962), Haa
(1963), 's-Heerenberg
(schrift.
meded. W. Anema, 1964),
Zutphen
(1
Renswoude,
Wassenaar
en Kljkduin (VAN
OoSTSTROOM
& REicHGELT, 1
p. 35), Bakkum en Amsterdamse Waterleidingduinen (VAN
OoSTSTRO
MENNEMA, 1969, p. 169),
Apeldoom
, Wagenlngen-Hoog, tussen Wage
gen en Renkum, en 's-Gravenhage (MENNEMA
&
VAN
Oo
STSTROOM, 19
p. 197),
en
Grave (z.j.).
Cl.
Vaccarla pyramidata
frequently occurs
as
a casual
n
the Netherlands
species is considered to be naturalized as a weed In fields; before 19
was found
as
such in
46 hour-squares; since
1950
in 4 hour-squares
decline is
presumably
due to improved cleaning
of
seeds in agricul
Geldelde
veldsla VALERIAN
1334
6b 31 -
F.E.
4 (1976), p. 50:
S.
, W.
& C.
Europe,
exten
north-eastwards to N. Ukraine.
Valerianella carinata s
in Nederland voor
het
eerst
in 1834 in
de
du
blj Schevenlngen verzameld.
Het
aantalcollecties
uitde omgeving
van s-Gravenhage s tot in
de
twintig
van
dezeeeuwvrij
groot
geweest,
zodat
mag
worden
aangeno
dat de soort hier
ook
vrij
algemeen
was.Ult de rest van hetlandzijn sl
meer losstaande
vondsten
bekend, afgezien van een
con
centratie
merendeels nlet door
herbariurnmateriaal
ondersteunde
IVON-s
lijstopgaven
rond Utrecht v60r
1950.
In hoeverre het
bij
de
gelsole
vondsten om
verwildere
planten gaat, Is nlet steeds na
te gaan.
Slnds 1950 is de soort nog
slechts
verzameld op de
Waaldljk bij
D
in
1969 en in een
uiterwaard
tangs de
Waal
bij Boven-Leeuwen
in
beide
In hetzeHde uurhok, en in enlge
duizendtallen
op het
land
Caprera bij Bloemendaal
in
1979.
De frappante achteruitgang
V.
carinata s nlet eenvoudlg te
verklaren;
in
akk.ers
werd
zij
al
seder
begin van deze
eeuw nlet meer waargenomen,nog
voor het
gebrui
herbiciden
lngang vond Ook
het
vrijwel verdwijnen
uit de duin
moeilijk te begrijpen.
Niet
opgenomen
zijn
de
volgende vindplaatsen: Hortus Maroc
Apeldoom, in
moestuin
(1872),
wei
adventief
of
verwilderd; Vec
(HEUKELS,
190tc),
omdat herbariurnmateriaal of
een andere
verme
ontbrak;
Bunnlk
en
Abstede
(VAN DE
N
Bosch, 1850a en HEUKELS,
190
'onder
Abstede, op
de
weg
naar
Bunnlk'
(Vuv
c
K,
1902a),
was V. Joc
Schledam, Rhoon
en
Vlaardingen-Maassluis (Vuv
CK,
1902a) omdat
auteur at
aangeeft
dat het
materiaal
twijfelachtig was, namelijk
te
jon
tenslotte de
vindplaats Oostvoome bij
materiaal uit
1902, welke aa
ding
volgens een
aantekening
op een
der etiketten
's-Gravenhage
moeten zijrL
P. HE
Valerianella carinata
was
found In 25 hour-squares before 1950;
1950
it has been reported from only 2 hour-squares. The causes of
striking loss
are
poorly known; the species
seems
o
have disappeared
fields before the
use
of herbicides had found acceptance. It al
vanished from the
Dune
District too,
which Is
also difficult to expla
the 19th
century
. V. carinata
was
locally abundant here.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 203/228
Valerlaneua
rlmosa
Bast
voor 1950: 45 uurhokken
(UFK 4)
sinds 1950: 3 uurhokken (UFK I)
ook voor 1950: Zuid-Beveland
adv.:T6.42
- 37.36
Valllmerla splralls
L
voor 1950:
0 uurhokken
sinds 1950: 1 uurhok
(UFK 1)
'
,
202
'·
I
'
Geoorde
veJdsJa
VALERIAN
1337 1b 31 -
F.E.
4 (1976), p. 51:
W., C.
&
S.
Europe, extending northw
to
Denmark
and
eastwards
to
E.
Ukraine.
Valerianella
rimosa
is in Nederland voor
het
eerst verzameld in 18
Wijk bij Duurstede.
De soort
had
in
de
19e
eeuw
een
vrij duidelijk
tot het
Fluviati
Subcentreurope district beperkte verspreiding,
met
schaarse groei
sen
in het Duin-, Haf-
en
Kempense district. Na 1950 is zij
op nog
s
drie plaatsen teruggevonden, bij Netterden
in
1953, bij Brumme n in
en 1974
en
bij Wijlre in 1960
en
1977.
Voor
de
sterke achteruitgang van dit akkeronkruid
kan
niet ailee
gebruik van
herbidden
aansprakelijk worden gesteld,
omdat
de
gro
verliezen al geleden w erden voordat
herbidden
in zwang kwamen
aanwijzen van
een
andere
oorzaak is
in
dit geval moeilijk.
Niet opgenomen zijn
de
volgende vindplaatsen, opgegeven in lite
van
v06r 1950,
omdat
herbariummateriaal ontbrak: Oene
(VuvcK,
1
station Hattem
(VuvcK,
I.e.), bij Amersfoort
(VAN
DEN
BoscH,
1863, p
HEUKELS,
1901c)
en
bij Gronsveld
en
Epen
(ANoN.,
1887, p. 14).
Bi
herbariummateriaal werd
nog de
vindplaats 'Varden
(L)'
opgegeve
plaats van die
naam
kon
echter
niet in Limburg worden gevonden
P.
HE
Valerianella
rimosawas fairly frequen t as a weed in fields in the Fluv
and
Subcentral-european Districts in
the
Netherlands in
the 19th
cen
The stron g decline, from
45
hour-squares before 1950
to
only 3 since
cannot
have
been
caused by
the
use of herbicides alone;
the
specte
already become
rare
earlier.
Vallisneria HYDROCHARIT
2108 4a 01 - F.E. 5 (1979), p. 5: S. Europe, extending northwards
to
France
and C.
Ukraine; locally natu ralized elsewhere.
Vallisneria spiraliswerd
in 1960 ontdekt
n het
Kanaal van Maastrich
Luik,
bij St.Pieter
(VAN00STSTROOM
&
REICHGELT,
1961);
de SOOrt kwam
twee dicht bij elkaar gelegen groeiplaatsen
in
vrij
groat
aanta l voor,
later bleek.
In
1961
werd een
nog rijkere vindplaats vastgesteld
noorden van Maastricht (VAN0oSTSTROOM&
REICHGELT,
1963, p. 187).
Hoewel
de
mogelijkheid bestaat
dat de
vestigingen
in
ons land
oorsprong vinden in weggeworpen aquariumplanten, lijken
de
plaatsen
tach aan
te sluiten bij het verspreidingsgebied in Belg
Frankrijk, waa r
de
soort zich vanaf
het
midden
der
vorige
eeuw
sterk
het
noorden heeft uitgebreid, zodat misschien
tach
sprake is van
natuurlijke vestiging
(VAN Oo5TSTROOM
&
REICHGELT,
1961e).
De
uitbre
van
V. spiralis in
West-Europa schijnt
tot
stand
te
zijn gekomen
scheepvaart
(HEGI,
1907, p. 161
).
Indien
de
groelpl aatsen bij Maastrich
na 1962 in stand zijn gebleven·- nadere gegevens ontbreken
echter-
het voorkomen van V spiralisin ons land wei alseen geval van inburg
worden beschouwd.
P.
HE
Vallisneria spiralis
was discovered in a canal
near
Maastricht in 1960
species occurred
rather
abundantly at
three
places in
the
same h
square. The Dutch localities
seem to
ink
up
well with
the
distribution
in
Belgium
and
France, which has ex tended greatly to
the north
sinc
middle of
the
19th
century,
an
extension apparently
due
to
ship
Presumably,
the
species may
be
considered as a denizen
near
Maast
the
possibility
that it
has established itseH from discarded aquarium-p
cannot
be completely excluded however.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 204/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 205/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 206/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 207/228
Vida tenui folla Roth
'
I
voor 1950:
12 uurhokken (UFK 3)
slnds 1950:
8
uurh
okken (
UFK
2)
Vida tenuissima
(Bleb.)
Sch.
et
TheiL
'
/
-
voor 1950:
9 uurhokken (UFK 2)
slnds 1950:
2 uurhokken (UFK 1)
206
'
'
-
'·
Tere wikke PAPILION
17541e 1 2 - F.E.2 (1968),p.131 : C.,S.
&E.Europe,extendingto6
In
Sweden; often occurring as a casual in W. &
N.
Europe
and
pe
locally naturalized.
Vida tenuifoliawerd in 1814, als
V.
gerardi, voor het eerst voor Nede
verrneld (KoPs, pl. 178). Nadere vindplaatsgegevens ontbreken bij
opgave. De eerstvolgende oudste opgave
is
voor de St.Pietersbe
dateert Van 1838 (FRANQUINET, nr. 951).
De meeste gegevens vande tere wikke beruste nop eenmalige vond
die vooral
In
de provlncie Limburg bljna steeds langs spoorlijne
gedaan. Op de St.Pietersberg
en
aan de spoorlljn blj Bunde en die b
is de soort meerdere malen gevonden.
In
1954 werd
V.
tenu
aangetroffen
In
het midden d es lands, nabijde spoorlijn van Utrech
Arnhem (JANSEN, 1967), alwaar ze zich nog steeds handhaaft
en
tenminste vegetatief verbreidt (mond. meded. M.T. jansen, 1979).
V. tenuifolia is een plant
met
een zeer lange levensduur (JANSEN,l
komt optimaal voor
op
droge
en
warme plaatsen zoals die
In
Nede
voorkomen langs wegen
en
spoorlijnen. MuLLER (1962,
p.
I 09) noem
voor Zuid-Duitsland als kensoort voor
het campanulo
bononiensis.V
tum
tenulfoliae,
een
warmteminnende zoomgemeenschap, die
verwantschap vertoont met die vegetaties, welke in Nederland in
berrnenen langs spoordijken worden gevonden. Door genoemde ove
komst in standplaats
en
het felt dat ze zich handhaaft en zich tenm
vegetatief verbreidt, kan
V. tenuifolia
althans
In
het midden des lan
lngeburgerd worden beschouwd.
Niet opgenom en zijnde volgende vindplaatsen waarde soort adv
is gevonden: Amsterdam (1935), Vlaardingen (1937) en Nuland,
(1935).
RW.J.M.
VA
N
DE
Before 1950 Vida tenuifolia was found in 12 hour-squares, most
railway berms. Since 1950 the species is known from 8 hour-squar
which 5 are
in
the centre of the country, where
the
species is
established now.
Slanke wikke PAPIL ON
1374lb31-F.E.2(1968),p. 13 3:5.& W.EuropenorthwardstoC.Engl
Vida tenuissima (=
V.
gracilis Lois .)
is
hier te Iande voor het
verzameld in 1853 bij Hoek in Zeeuwsch-Vlaanderen.
Deze soort, die blijkens de areaalopgave van
BALL
(1968a) een me
raan-atlantische verspreiding heeft, bereikt
In
Zuidwest-Nederlan
noordoostgrens van
haar
areaal.
Als
warmteminnend akkeronkru
V.
tenuissima waarschijnlijk, evenals vele andere soorten, achteru
gaan ten gevolge van modeme landbouwmethoden: onkruidbestrij
zaadzuivering, wisselbouw. Mogelijk wordt deze soort wegens
gelijkenis met de nauwverwante V. tetraspermaoverhethoofd gezie
meest recente vondst is in 1965 bij Nieuwvliet
In
Zeeuwsch-Vlaan
gedaan.
Niet opgenomen zijn de volgende opgaven: Utrecht (HEU
KELs,
18
omdat aldaar verzameld materiaal tot 11. tetraspenna behoort; G
beberg (ANoN, 1936) en Amsterdam (1907; IVON·hok M4 .34), wa
soort adventief voorkwam; Noord-Beveland
(WALRAV
EN &
LAKo
,
p. 111), welke opgave nergens nader wordt omschreven en ook niet
herbariummateriaal wordt gesteund; IVON-opgaven voor M4.35
N6.46, P4.14 en V5.18, die, voorzover juist,op aangevoerde exemp
betrekking hebben.
E.J. W
Vida tenuissima reaches the northeastern border of its
area
in
southwestern part ofthe Netherlands. Before 1950,
V.
tenuissimahas
recorded i n 9 hour-squares, since 1950in 2 hour-squares. The most re
record date s from 1965. The decline of this species
is
presumably d
modem agricultural practice.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 208/228
Vincetoxlrum hirundlnarta Med.
I
.,1
•
-
voor 1950:
6 uu rhokken
(UFK
2)
sinds 1950:
5
uu r
hokken
(UFK
2)
ook voor 1950: Gaasterland
VIola calamlnarta (OC) Lej.
-
I
-
voor 1950: 5
uurhokken (UFK
2)
sinds 1950: 1
uu rhok (UFK
1)
207
'
,..;..•.
I
'
-
'
'
, ,
'
-
'
EngbJoem AscLEPIAD
0383 8c 11 -
F.E.
3 (1972), p. 72: Most of Europe,
northwards
to 60°3
in
S.W. Finland, but
absent from many of
the islands.
De
oudste vermelding van Vincetoxicum hirundinaria [ = Cynan
vincetoxicum (L.)
Pers.]
voor Nederland
is van
BoRv DE
SAINT-VINCENT (
p. 234) als Asclepias vincetoxicum. Hij noemt de
soort
voor de St.Pi
berg
'surtout
au-dessus
du
Coq-Rouge'.
Sinds
ongeveer 1880
is
de soort bekend uit de duinen
bij Haa
Vermoedelijk is ze
daar met
fazantenvoer
aangevoerd;
het laatst
soort er gevonden in
1964.
In
Zuid-Umburg,
waar het voorkome
natuurlijk moet worden
beschouwd,is
de engbloem in
1972
voor
het
waargenomen en het is mogelijk dat de
soort
daar geheel is
verdw
De
vindplaats
op de
St.Pietersberg is
verloren gegaan door
graafw
zaamheden ten
behoeve
van de cementindustrie.
De
westelijke verspreidlng
binnen
het Krijtdistrict is
te
verklaren
u
feit
dat de soort
warmtelievend is en zonnige, droge
standpla
verlangt
(HEGI
, 1927). Hiervan zijn
de
vindplaatsen
op de
oos
zuidoosthellingen van de St.Pietersberg en het
plateau
bij St. Geer
duidelijke voorbeelden (VAN RuMMELEN, 1914). Opmerkelij k is het vo
men in Gaasterland (VANHALL, 1825), waar ze volgens
TEscH
(1914, p
het kalkgehalte
van de onverweerde
keileem
demonstreert, o
Rolandseck bij Doorwerth,
waar ze
eenmaal
tussen
1912 en
1915
verzameld
en bij Millingen (schrift.
meded. G.J. van
Wieringen, 1978
Niet
op
het kaartje
zijn
opgenomen:
Bemelen
(DE
WEVER, 1914a), o
deze
vindplaats
in geen van
de andere publicaties van
De W
voorkomt; Ter Ape (VAN OosTSTROOM& MENNEMA, 1967, p. 143) en Ove
(schrift.
meded.
A.C. Verburg, 1978), omdat
de soort
op
beide plaa
verwilderd
werd
aangetroffen, en Stokkum (VAN
OoSTSTROOM
& MENN
1973, p. 183), omdat
hier
vermoedelijk sprake is
van aanplanting
(m
meded. J.H
. Willems, 1978).
R.W.J.M.
VANDER
Before 1950
Vincetoxicum hinmdinaria was recorded in
6 hour-squ
Since
1950
the species
is known
from 5 hour-squares. In the
dunes
it
be imported with pheasant fodder. The localities in the south of Um
are natural; probably
all
have disappeared
now,
the one at
the St.Pie
berg by mining
activities. Remarkable localities are Gaasterland, D
werth and Millingen.
Zinkviooltje VIOLA
1379
6c 21 -
F.E.
2 (1968), p. 281: From soils rich in zinc in Hol
Belgium
and
Germany.
Viola calaminaria
is
voor
het
eerst in Nederland gevonden in 18
Gulpen.
Deze soort is volgens WESTHOFF & DEN
HELD
(1969, p. 165) een ken
van het
Violetum calaminariae,
waarvan
zlj schrijven: 'Besiaat
nog
een uiterst klein oppervlak (niet meer dan enkeie mZ) en is aileen
ontwikkeld op
plaatsen
waar geen intensieve beweidlng plaatsvind
b.v.
onder
prikkeldraad'. Volgens
R. van der
Meijden (mond. meded.)
h
V.
calaminaria
zich
sterk uitgebreid op eencaravanterrein aan de
Ge
kan
de soort
waarschijnlijk
goed tegen
Iichte betredlng.
De achteruitg
van
het zinkviooltje
wordt
enerzijds veroorzaakt
door
bemesting, di
zlnkeffect
te
niet
doet en
anderzljds
door
beweidlng (WESTHOFF c.s., 1
p.344).
Niet
op het
kaartje Is
opgenomeneen
vondst
vanSlenaken
aan de
(1918);
daar
Slenaken
aan de
Gulp ligt
en niet aan de
Geul,
heeft
vermoedelijk
een
verwisseling van plaatsnamen
plaatsgevon
Eveneens zijn
niet opgenomen:
Ruurlo en Ampsen (LAKo &
ENsiNK,
p. 383), waar volgens D. Lako (ABELEVEN, 1881, p. 650) Viola lactea
(
=
persidlolia)
wordt bedoeld;
Walcheren
(WALRAVEN & LAKo, 1892, p.
omdat het hier zeker geen
wild
voorkomen
van V.
calaminaria
betref
Watersleijhof te Sittard (VuvcK, 1902b, p. 572), omdat
deze
op
waarschijnlijk betrekking
heeft
op
aangeplante
exemplaren.
F. A
Before
1950 Viola calaminariawas known from
5 hour-squares, since
it
has
been recorded in
1 hour-square.
The
decline
has probably
caused
by grazing and the
use
of manure and fertilizers.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 209/228
VIola
persldfolia
Schreb. subsp.
lactaeoldes
(Kloos
et
W.
Beck.)
Den H
eld
-
voor 1950:
27
uurhokken (UFK 3)
slnds 1950: 4
uurhokken (UFK 2)
Viola persldfolia Schreb.
subsp.
persldf
olia
,-1
voor 1950: 15 uurhokken (UFK 3)
slnds 1950: 4 uurhokken
(UFK
2)
'·
•
-
'
-
•
-
208
Heide-meJkviooltje VIOL
1540
7c
4 2 -
F.E
. 2 (1968), p. 275:
ViolapersicifoliaSchreb. s.lat:
M
Europe, exc ept the mediterranean region, the south-east and the ext
north.
Viola persicifoliaSchreb. (= V. stagninaKit) subsp. lactaeoidesis voo
eerst
n
Nederland verzameld
n
1832 bij Beekbergen
en
komt
hier
te
voor op natte heidevelden, hoofdzakelijk op het pleistoceen.
Eerst onlangsheeft DEN HELD (inVoorber.; zie ookHEUKELS-VAN OosrsT
1977, p. 913-914)van
Viola persicifoliavoorNederland twee onderso
onderscheiden, narnelijk subsp.
persicifolia
en
subsp
.
lactaeoides
(B
& Kloos) Den Held Daarom is op het kaartje aileen
de
onder
lactaeoidesop de gebruikelijke manler aangegeven, ais de vondst i
hok berust op herbarium-materiaal of een zeer betrouwbare litera
vermeldlng van de
ondersoort Als van
een hok slechts
een
opgave v
soort's.lat bekend is, is dit op elk kaartje aangegeven met
het
va
teken. In afwijking van
de
n 1973 gevolgde methode QuENE-BoTERENB
&
MENNEMA,
p.
74
en
75) zijn varianttekens
nu
aileen gebruikt als
er
u
hok
uitsluitend
een
liter atuur - of IVON-opgavevan de soort s. lat
be
is.
De sterke achteruitgang, vooral
in
het oosten van
het
land, is ver
delijk te wijten aan het verdwijnen
van
natte heiden door ontwaterl
ontginning. Overigens
wordt deze
ondersoort
door
de
extreme
klei
en
de vroege bloei gemakkelijk over het hoofd gezien. In hok 28.44
na 1967 niet
meer
aangetroffen
{schrift meded J.J.
Kleuver 1974).
Niet opgenomen
van
de soort s. lat zijn
een
vindplaats bij de M
(1950, 1953) en
hok
V6.24
van
het
oude
IVON-kaartje (zie QuENE-BoT
BRooo & MENNEMA, 1973, p. 76).
A.J.
QuENE-BoTERENB
In Viola persicifolia two subspecies recently have been recognized, s
persicifolia
and
subsp. lactaeoides. The presence of the species s. l
indicated
on
the
map
with
the
variant symbols. All reliable records o
subsp.
lactaeoides
of
Viola persicifolla
are Indicated with
the
no
symbols. The subspecies occurs mainly In
the
eastern part of
Netherlands, mostly on pleistocene soils. The strong decline at lea
hour-squares before 1950 to at least 4 hour-squares since 1950 is prob
due to the reclamation and drainage of wet heaths.
Veen-melkviooltje VIOL
1541 7c 31 - F.E. 2 (1968), p. 275: Viola persicifolia Schreb. s.lat.: Mo
Europe, except the mediterranean region, the south-east and the ext
north.
Viola persidf olla (= V. stagnina
Kit.)
subsp. persidfoliais voor het ee
Nederland verzam eld In 1843 bij Achttienhoven(U.) en
komt hier te I
overwegend voor In (venlge) blauwgraslanden, hoofdzakelijk
op
holoceen.
Eerst onlangs heeft
DEN
HELD
(In voorber.; zie ook HEuKEL
OosrsrROOM, 1977, p. 913-914)
van
Viola persidfol ia voor Nederland
ondersoorten
onderscheiden, namelijk subsp.
persidfolia en
s
lactaeoides
{Becker
&
Kloos)
Den
Held. Daarom is op
het
kaartje aile
ondersoort persidfolia
op
de gebruikelijke manier aangegeven, a
vondst in
dat
hok berust opherbarium-materiaal of een zeer betrouw
literatuurvermeldlng
van
de
ondersoort
. Als van een hok slechts
opgave vande soort s. lat. bekend Is, is dit op elk kaartje aangegeven
het variantteken. In afwijking van de In 1973 gevolgde methode (Q
BorERENBROOD& MENNEMA, p.
74
en 75) zijn variantt ekens
nu
aileen geb
als er uit
een
hok uitsluitend een literatuur- of IVON-opgave van de
s. lat.
bekend
is.
De vindplaats In hok31.55 is inmiddel s verdwenen (schrift meded
van
Leeuwen, 1972).
De vindplaatsen
in de
hokken 38.44 en 38.54 zijn waarschi
verdwenen (mond. A. de Gelder, 1978). Op de groeiplaats in hok 39.
de
ondersoort ondanks lntensief zoeken
de
laatste
jaren
nlet
gevonden (schrift. meded.
RJ.
Bijlsma, 1974). In
hok
38.56 is
veen-melkviooltje
pas
in
1977 voor
het
eerst
gevonden. De
achteruit
van deze
ondersoort
is vermoedelijk te wijten aan het verdwijnen
venen en blauwgraslanden
door ontwaterlng en
bemesting.
A.J.
QUENE-BoTERENB
In Viola persicifolla
two
subspecies recently hav e been recognized, s
persidfolia and subsp. lactaeoides. The presence of the species s. l
indicated
on
the
map,
with
the
variant symbols. All reliable records o
subsp. persicifolia of Viola persicifolia are Indicated with the no
symbols. The subspecies occurs mainly In
the
western part of
Netherlands in peat-moors
and
litter fens, mostly on holocene soils
decline from at least 15 hour-squares before
1950 o
at least 4 hour-squ
since
1950
is probably due to the reclamation and manuring of
habitat.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 210/228
VIola
rupestrts
F.W. SChmidt
•
,
voor 1950: 9
uurhokken
(UFK 2)
slnds 1950: 9
uurhokken (UFK 2)
Wahlenbergla hederacea
(I..)
Rchb.
,
voor 1950:
1 uurhok
(UFK
I)
sinds 1950: 1
uurhok
(UFK
I)
'
'·
'
'
I
,
-
' ·
209
Zandviooltje VIOL
1388 6b
22
- F.E. 2 (1968), p.
27 4
:Widespread
In
Europe, but absent
most of the islands,
and
much of the south
and west
Viola rupestris
(
=
V.
arenaria DC.) werd In Nederland voor het
verzameld
bij Wassenaar, vermoedelijk
omstreeks
1833 (KLoos,
p.156)
.
Het
zandviooltje is
een
(school)voorbeeTd van
een
soort,
die
b
Nederland een
groot
areaal
heeft.
maar
binnen Nederland beperkt
tot een gedeelte van (In casu
Duin-)district
(HOOGENRAAD,
1951 b,
en
54).
Door
de
vroege bloei wordt
de
plant In de zomer gemakkelijk ove
hoofd gezien
.
In
1973
was V. rupestris recent uit
slechts 4
uurho
bekend (QUENE-BoTERENBROOD& MENNEMA, 1973, p. 78). Dit was aanle
tot
de
reactie: Violarupestris
s niet de
verspreiding
van de
soort,
maa
de
florist' (schrift.
meded.
G. Kruseman,
1974).ln de
afgelopen 5
jar
het
zandviooltje
in
5
nieuwe
uurhokken
gevonden
,
merendeel
inventarisaties.
Het
voorkomen
In
evenveel
-
in casu
9 -
uurhokken
en
slnds 1950
geeft dan ook een
reeeler
beeld
van
de
verspreiding
v
soort
dan de In 1973
vermoede achteruitgang
naar 4 uurhokken.
A.J.
QUENE·BoTERENB
Viola rupest ris
is
recorded as
weU before
as
since
1950 in
9 hour-squ
In the Netherlands the
species is limited to
the Dune
District.
Klimopklokje
CAMPANUL
1394
7d 1 0 - F.E.
4, (1976), p.
99:
W. Europe,
northwards to c.
56°
Scotland
Wahlenbergiahederaceawordt
voor
het eerst voor ons land
vermeld
VoNBoENNINGHAUSEN
(1824, p. 68, onder nr. 292, als campanula hedera
• .. In
turfosis vicinis
Hollandiae
.. .'
Daar Von
Boenninghausen
in
bergen
is
geboren,
kan
worden aangenomen
dat
hij
de
Noordtwe
moerasgebieden bedoelt
Pas
in 1933werd
W.
hederaceateruggevondenen wei
bij Harbrinkh
gem.
Tubbergen;
dit
bleef
de
enige bekende groeiplaats hier te Ia
Hoewel deze kort daarna de status van natuurreservaat kreeg (WEEV
SLOFF, 1935), heeft
de
soort zich er niet kunnen handhaven, doorda
terreintje, dat te midden van
een
volledig ontgonnen omgeving Iigt,
houtgewasdichtgroeide WESTHCJFF, 1971 ). Blijkenseen schriftelijke op
van H. Gaasenbeek,
C.G. van
Leeuwen en
G.J. Wesselink
was de
soo
1959
nog
(bloeiendl)
ter
plaatse aanwezig; thans Is zij
door
WEST
HOF
(1970, p. 97) opgenomen in
de
lijst van taxa,
die na
1900
uit ons land
verdwenen.
De soort heeft een
atlantisch
areaal
; de
noordgrens van het
ges
verspreidingsgebied
valt vrijwel
samen met de
zuidgrens
van ons
lan
Duitsland
en
Nederland liggen enkele voorposten (VAN LEEUWEN, 1
kaart).
Planten,
van de
groeiplaats bij Harbrinkhoek overgebracht
naa
Koolplas blj Vriezenveen (WEEVERs& SLOFF, 1935), zijn
bulten
beschou
gelaten.
M.G.C. VAN 5TAV
E
REN/E.J. W
Wahlenbergia hederacea is
known from only
one
locality
in the
Ne
lands, where
it
was observed for the last time
in
1959. The spe
vanishing is
due to
closing
of the
scrub layer
at this
locality, whi
surrounded by
reclamation
area.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 211/228
Zannichellla palustrts L subsp.
major (Hartm.) Van OOststr.et Relchg.
voor 1950: 12 uurhokken (UFK 3)
slnds 1950: 0 uurhokken
'
210
Zuiderzee-zannichellla
POTAMOGETON
1542
3b
30 -
F.E.
5 (1979), p. 13: Almost throughout Europe (Z. pal
L
s.lat).
Zannichellia palustrissubsp. major werd voorhet eerst verzameld
In
langs het
IJ
bij Oud-Diemen en bij Zeeburg. De soort
kwam
op e
plaatsen langs de rust van de Zuiderzee voor, maar is na de afsluitin
deze binnenzee voorgoed uit ons land verdwenen.
Omdat deze ondersoort door
VANOosTsnooM& REICHGELT
(19643)
1964 werd onderscheiden, zijn geen literatuurgegevens van v66r
voorhanden. Het verspreidlngskaartje van Z. palustrissubsp. major
ook aileen gebaseerd
op
goed herkenbaar, volwassen materiaa
vruchten. Om die reden kan niet met zekerheid worden gesteld, d
soort ooit
In
Zeeland en op Voome
is
aangetroffen
(VAN
OoSTsTRO
REICHGELT, I.e.). Het materiaal v an deze vlndplaatsen was te onvolled
te
zeer
afwijkend om tot deze ondersoort te kunnen worden gere
Wei is jong materiaal, verzameld op Texel (1933), Wieringen (1905)e
(1905, 1924),
tot
subsp. majorge rekend, gezien
het
verspreidlngsbee
de
grote
overeenkomst met het overige materiaal.
Het bovenstaande in aanmerking genomen,
kan
Z. palustris s
major, na voor het laatst in 1933 in de
Prins
Hendrikpolder op
gevonden te zijn, als uitgest orven worde n beschouwd. V66rde afslu
van de Zuiderzee werd
nog
goed herkenbaar materiaal verzame
Oude Mirdum in 1929.
Niet op
het
verspreidingkaartje is opgenomen
de
vondst 'Leidse
bij Utrecht
(z.j.),omdat op
hetetiket was bijgeschreven waarschijnlij
van Utrecht', wat gezien het verspreidlngsbeeld zeer aannemelijk
Evenmin is verwerktde vlndplaats Nieuw en
St.
Joosland (1876), omd
materiaal vermoedelijk in 1884 is verzameld bij Hoom en later to
voegd aan materiaal van subsp. palustrisvan deze Walcherse vlndp
De reeds eerder genoemde vondsten van Rockanje op Voome
en
Zuid-Beveland in Zeeland, zijn eveneens nie t op
het
kaartje verwer
C.L
Before 1950 Zannichellia palustris subsp.
major
was recorded in 12
squares. Since 1933 this subspecies has disappeared fromthe Nether
flora. FormerlyZ. palustrissubsp.
major
occurred in a few places alon
coast
of
he Zuiderzee, bef ore the closing of this in land sea. Other mat
outside
this
reg ion from Zuid-Bevelandand Voome, seems to be too y
and too deviating to be recognised as subsp. major.
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 212/228
Literatuur Hoofdstuk 8)
litera ture (Chapter 8)
ABELEVEN, Tu.H.A.J., 1870. Verslag van de vier en twintigste
jaarvergadering
van de Nederlandsche Bot
Vereeniging. Ned. Kruidk. Arch. II (1), p. 98-114.
- - ,
1873. Verslag
van
de zes
en
twintigste jaarvergadering
van de
Nederlandsche Botanische Vereenigin
Kruidk. Arch. II (1 , p. 221-240.
- - ,
1877. Verslag
van
de dertigste jaarvergadering der Nederlandsche Botanische Veree niging. Ned.
Arch. II (2), p. 139-I63.
- - , I879.
Verslag
van de twee en
dertigste jaarvergadering
der
Nederlandsche Botanische Vereenigin
Kruidk. Arch. II (3), p. 214-235.
-- , I882.
Verslag
van de
vier
en
dertigste
jaarvergadering der Nederlandsche
Botanische Vereenigin
Kruidk. Arch.
II (3),
p. 41 Q-420.
-- ,
I885. Verslag
van
de negen
en
dertigste vergadering der Nederlandsche Botanische Vereenigin
Kruidk. Arch. II (4), p. 279-303.
-- ,
1888. Flora
van
Nijmegen L Ned. Kruidk. Arch.
II (5),
p. 251-340.
--,
I891. Verslag van de vijltigste
vergadering
der Nederlandsche Botanische Vereeniging. Ned. Kruidk. A
(5), p. 633-651.
-
-,
I893. Verslag
van
de vier en vijltigste
vergadering
der Nederlandsche Botanische Vereeniging. Ned.
Arch. II (6), p. 195-228.
-- , 1895. Verslag vande acht en vijltigste
vergadering
der Nederlandsche Botanische Vereeniging. Ned. K
Arch. II (6), p. 515-561.
--,
1898. Verslag
van de
vier en zestigste
vergadering
der Nederlandsche Botanische Vereeniging. Ned
Arch. Ill (I), p. 293-346.
--,
1901. Verslag
van
de zeventigste vergadering der Nederlandsche Botanische Vereeniging. Ned. K
Arch. Ill (2), p. 361403.
-- , I902. Verslag
van
de
twee en
zeventigste
vergadering
der Nederlandsche Botanische Vereenigin
Kruidk. Arch. Ill (2), p. 553-609.
ADEMA, F.,
1968. Twee voor
Nederland nieuwe
Tijmen. Gorteria 4, p. 48-5I.
--, 1974. }uncus canadensis J. Gay ex Laharpe
nieuw
voor Nederland. Gorteria 7, p. 17-20.
--, I976.
De Filago vulgaris-groep
in Nederland
Gorteria
8, p. 42-47.
- - & J. MENNEMA, I976. Seseli montanum Lin
Nederland
gevonden. Gorteria 8, p. 22-24.
- - & -- ,
1979. De Nederlandse slijkgrassen. Gorteria 9, p. 330-334.
ANDREAS,
CuE. H.,
I956. Notes
on
Stellaria
nemorum
L Acta
Bot
Neerl. 5, p. I45-I56.
ANoN., 1855. Verslag van bet verhandelde op de negende vergadering der Vereeniging voor de flo
Nederland
en
zijne overzeesche bezittingen. Ned. Kruidk. Arch. I (3), p. 431-493.
-- , 1885.
Phanerogamaeet
Cryptogamae vasculares waargenomen in de provincle Limburg
door
de
ed
Nederlandsche Botanische Vereeniging
van I86I tot
1883. Ned. Kruidk. Arch. II (4), p. 304-334.
--,
1887.
Phanerogamae et
Cryptogamae vasculares waargenomen in de provincle Limburg
door
de
e
Nederlandsche Botanische Vereeniging
van I86I-I886.
Ned. Kruidk. Arch. II (5), p. 1-36.
--,
I896. Verslag
van
de zestigste vergadering
der
Nederlandsche Botanische Vereeniging. Ned. Kruidk
Ill (I), p. 1-58.
-- ,
I897. De muurbloem. De Levende
Natuur
2, p. 33-35.
-- , I9I3.
Vergadering, uitgeschreven
door
de Commissie voor
bet
floristisch onderzoek van Nederlan
Kruidk. Arch.
19I3,
p. 51-54.
-- ,
I917a.
't Natuurhistorisch
Genootschap
in bet algeloopen
jaar. MaandbL Natuurh. Gen. Limb. 6, p
-- , 1917b.
Het
Natuurhistorisch Genootschap in 1917. Maandbl. Natuurh. Gen. Limb. 6, p. 33-35.
-- ,
1926. Verslag
maandelijksche vergadering van Woensdag
5
mei
I926. Natuurh. MaandbL
I5,
p. 4
- - ,
1927. Verslag der maandelijksche vergadering
op
1 Juni
1.1.
Natuurh. Maandbl. 16, p. 70-72.
- - ,
I935.Verslag
van
de maandelijksche
vergadering
op
Woensdag
1
mei
I935. Natuurh. Maandbl . 24, p.
- - ,
1936. Wageningen. Natura 35, p. 205-206.
- - ,
1948. Wee
het
peperboompjel Natuurh. Maandbl. 37 (7/8), p. 51-52.
-- , I951. De laatste groeiplaats
van Anemone
Pulsatilla beschermd.
Natuur en
Landschap 5, p. 58.
-- ,
I952. Verslagen
van
de maandvergaderingen. Natuurh. Maandbl. 41, p. 26-30.
-- ,
I953. Verslagen
van
de maandvergaderingen. Natuurh. Maandbl. 42, p. 74-75.
-- ,
1955. Verslag Terschelling. De Veldrot 1
(1).
-- ,
I962. Wat
behouden
bleef.
Natuur en
Landschap
I5,
p. 62.
-- , 1965. Verslagen van de
maandvergaderingen.
Natuurh. Maandbl. 54, p. 85-88.
--,
1971. Verslagen
van
de maandvergaderingen. Natuurh. Maandbl. 60, p. I24-125.
ARNoLDs, E.J.M.
& R.
VANDERMEIJDEN, 1976. Standaardlijst van de
Nederlandse
Flora 1975. Rijksherbarium, L
AsscHER, E.B., I848.
Schets der Flora
van
Abcoude's omstreken.In: H. Boursse Wits, Verslag der
tweede alge
bijeenkomst der eden van de Vereeniging voor de
Nederlandsche
Flora, Ned. Kruidk. Arch. I (1), p. 44
BAKKER,
D., 1954. Miscellaneous
notes on
Sclrpus lacustris L sensu lat. in
the
Netherlands. Acta Bot. N
p.425-445.
-- , I955. De flora van de Noordoostpolder. De Levende
Natuur
58, p. I-IO.
BALL,
P.W., I964. Petrorhagia (Ser.
ex
DC.)
Link.
In: T.G. Tutin, V H. Heywood,
N.A.
Burges,
D.H.
Vale
S.M. Walters & D.A.
Webb,
Flora Europaea 1, p. 186-I88. Cambridge.
- - ,
1968a. Vida L In: T.G. Tutin, V.H. Heywood, N
A.
Burges,
D.M.
Moore,
D.H.
Valentine, S.M Walt
D.A.
Webb,
Flora
Europaea
2, p.
I29-I36.
Cambridge.
-- ,
1968b. Lathyrus
LIn:
T.G. Tutin, V.H. Heywood,
N.A.
Burges,
D.M.
Moore,
D.H.
Valentine, S.M. Wal
D.A. Webb, Flora Europaea 2, p. I36-143. Cambridge.
-- , 1972. Lamium L In: T.G. Tutin, V H. Heywood,
N.A.
Burges, D.M. Moore, D.H. Valentine, S.M. Wal
D.A. Webb, Flora Europaea 3, p. 147-148. Cambridge.
BARKMAN, J.J., 1963a Over de
standplaats
van Comus suecica in Oostfriesland. Gorte ria
I,
p. 100-105.
--, I963b.
Pyrola uniflora
in
Oostfriesland. Gorte ria
I,
p. I
09-1I
0.
--, I968a Beschouwingen
over
het
begrip zeldzaamheid bij planten.
Gorteria
4, p. 79-86.
-- , 1968b. Botanisch onderzoek op bet Biologisch Station Wijster, 1957-1967. In: H.J. Venema, Bijdrage
veldbiologie, natuurbeheer en landschap in het Drentse district, Med. Landb.hogesch. Wagening
p.
I4I-I60.
-- ,
1973.
Naar
aanleiding
van het
maanvaren-artikel
van
Kees
den
Hartog. In:
J.C.
Smittenberg
Plantengroei in enkele Nederlandse Iandschappen, p. 281-282. Amsterdam.
BEEFriNK,
W.G., 1964. Polygonum
maritimum
L in Nederland. Gorteria 2, p. I3-20.
-- , 1965. De
zoutvegetatie
van ZW-Nederland
beschouwd
in Europees verband. Thesis.
Wageningen.
211
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 213/228
BERK,
L.H. VAN,
1912.
lets
over Tlllaea
muscosa en zoogenaamde
zeldzaamheden. De Levende
Natuur
16
BEIJERINCK,
w .
1929. De flora
van het
'Drentsch District' n. De Levende
Natuur
33, p. 343-347.
-- , 1930. Polygonatum vertldllatum (I.) All., De Kransblad-Salomonszegel in Midden-Drente,
met
beschouwingen over de Boschflora van
het
Drentsch-District
(ill).
De Levende Natuur 35, p. 117-125
BEIJERSBERGEN, J. & P. SuM, 1976. Een vonst van de Bitterling in de Grevelingen. De Levende Natuur 79, p. 27
BoENNINGHAUSEN,
c.M.F.
voN,
1824. Prodromus Florae Monasteriensis Westphalorum. Miinster.
BoER, A.J. DE,
1935. Zeldzaamheden. De Levende
Natuur 40
(Gedenkboek Dr. Jac. P. Thijsse), p. 197.
BoER, H. DE,
1974. De zodezegge, carex cespitosa L, tenslotte tach
in
Nederland
gevonden.
Gorteria 7, p.
- - ,
1975. Een vondst
van
de trilgraszegge (carex brizoides L) in Drenthe. Gorteria 7, p. 114.
BoERLAGE,
J.G., 1891. Verslag van de een en vijftigste vergadering der Nederlandsche Botanische Veree
Ned
Kruidk. Arch. II (5), p. 678-681.
--,
F.W.
VAN
EEDEN, J.W.C. GoETHART, J.D. KoBus, G.A.F.
MotENGRAAFF,
J.W. WAKKER & J.
WoUTERs,
1888. Li
planten
waargenomen
op Terschelling door de
eden
der Nederlandsche Botanische Vereenigi
5-10 augustus 1886. Ned. Kruidk. Arch. II (5), p. 103-117.
BoERMAN, M.O.
(mmv. E.
Aartse, L Freese-Woude nberg, D.W. Kapteyn den Boumeester & J. Mourik Jr.),
10 jaar
botanische inventarisatie in de Amsterdamse Waterleidingduinen. Gemeentewaterleid
Amsterdam.
Bot, J., 1970.
Waardevolle aanvullingen
op Limburgse orchideeenflora.
Natuurh.
Maandbl. 59, p. 121-1
BatMAN, JoH.,
1962. Het steppenrollende vlieszaad
Natura
59, p. 48.
-- , 1976a
Wilde
planten
in
en
bij
Amsterdam Zutphen.
-- ,
1976b.
Wordt
Zeelathyrus in ons
land een
blijvertje?
Natura
73, p. 155-158.
BoNDAM, R.,
1870. 3e Bijdrage
tot
de Flora
van
Harderwijk. In:
H.
Boursse Wils, Verslag
van
de twi
jaarlijksche vergadering van de Vereeniging voor de flora
van
Nederland en zijne overzeesche bezit
Ned
Kruidk. Arch. I (5), p. 440-441.
BooM,
B.K.,
1975. Flora
der
gekweekte, kruidachtige gewassen, 3e druk. Wageningen.
BooNEN, F. & M. MARTENS,
1971. Een vergelijkend
onderzoek
naar
de
vegetatie
op de
Berghofweide. Do
verslag,
afd
Geobotanie, NijmegenfRIN
Leersum
BoRYDE SAINT-VINCENT, J.B.M.A.G.,
1821. Voyage
souterrain, ou description du Plateau de
Saint-Pie
Maestricht et de
ses vastes cryptes. Paris.
BoscH, R.B. VAN DEN, 1848a. Onderzoekingen naar de geographische verspreiding van eenige als
inhe
opgegevene
en door
latere
onderzoekers betwijfelde planten onzer
Flora
In:
H.
Boursse Wils, Vers
tweede algemeene bijeenkomst der
eden van
de Vereeniging voor de Nederlandsche Flora. Ned.
Arch. I (1), p.
37l408.
-- ,
1848b.
Het
geslacht Batrachium
Wimm
In:
H.
Boursse Wils, Verslag der
tweede algemeene
bijeen
der
eden van de
Vereeniging voor
de
Nederlandsche Flora. Ned. Kruidk. Arch. I (1), p. 534-546.
--, 1850a Prodromus Florae Batavae I. Leiden.
--,
1850b. Toevoegsels
aangaande
het
bewerkte
gedeelte van den
Prodromus
Florae Batavae. In:
H.
B
Wils, Verslag der
derde
bijeenkomstder
eden van
de Vereeniging voor de NederlandscheFlora, Ned.
Arch. 1(2), p. 96-112.
--,
1851. In:
H.
Boursse Wils, Verslag
der vierde algemeene bijeenkomst der eden van de Vereenigin
de Nederlandsche Flora, Ned. Kruidk. Arch. I
(2),
p. 2-25.
-- ,
1854. In: H. Boursse Wils, Verslag
van de
zevende
algemeene
bijeenkomst der eden
van
de Veree
voor
de
flora
van Nederland en
zijne
overzeesche
bezittingen, Ned. Kruidk.
Arch.
I
(3),
p. 231-247.
-- ,
1859. Jaarlijksch verslag. In: c.A.J.A.
Oudemans,
Verslag
van de dertiende
jaarlijksche vergaderi
Vereeniging voor de flora van
Nederland
en zijne overzeesche bezittingen,Ned Kruidk.Arch. I (4), p. 42
- - ,
1860. In: c.A.J.A. Oudemans, Verslag
van
de veertiende jaarlijksche vergadering
van
de Vereenigin
de flora van Nederland en zijne overzeesche bezittingen. Ned. Kruidk. Arch. I (5), p. 92-105.
-- , 1861. In: Anon., Verslag van de vijftiende jaarlijksche vergadering de r Vereeniging voor de flo
Nederland en zijne overzeesche bezittingen, Ned. Kruidk. Arch. I (5), p. 190-234.
- - ,
1863. In: Anon., Verslag van de zestiende
vergadering
van de Vereeniging voor de flora van Nederl
zijne overzeesche bezittingen, Ned. Kruidk. Arch. I (5), p. 223-245.
BouRssE WILS, H., 1848. Verslag der tweede algemeene bijeenkomst der
eden van de
Vereeniging v
Nederlandsche Flora Ned. Kruidk. Arch. I (1), p. 369-563.
Bouwums, A., 1977. Epipactus muelleri Godf.
inheems
in Zuid-Limburg. Gorteria 8, p. 108-113.
BREMER,
P.,
1978. Flora
van
de Noordoostpolder. Stencil A.CJ.N. en N.J.N., afdeling CNNOP, Emmeloord.
BRouwER, F.L,
1936. Heide
en
veen
in
N.W.-Drente. De
levende
Natuur
40, p. 289-297.
BRUGGEN,
H.W.E.
vAN,
1977. De
orchideeen van
Europa
(3).
Anacamptis pyramidalis (L) Rich. - Hondsw
Orchideeen 39, p. 105-107.
BRUGMANs, S.J.,
1783. Dissertatio ad
questionem
ab illustri academia
regia sdentiarum
divionensi
propo
Groningen.
BRUINSMA, J.J.,
1840. Flora Frisica Leeuwa rden.
BRUMAN, H., 1662. Index stirpium quae prope Zuollam in Transisalania nascuntur. Zwolle [Excerpt in Ned. K
Arch.
n
(3), p. 368-398].
BRUMMEtKAMP, J.,
1914. Het Pothoofd
in memoriam en
zijn opvolger, 2. De Levende
Natuur
19, p. 161-1
BRUNA,
M
.
1968.
Spiranthes
spiralis
(L).
Portret
van een
orchidee.
Natuurh.
Maandbl. 57, p. 32-35.
BRussAARD,
G.J.N., 1897. Zeldzame planten. De Levende Natuur 2, p. 230.
BuRKHARDT, F.,
1835. Einige Bemerkungen iiber Pflanzen in Reichenbach's Flora
germanica
excursoria. F
(2, Beiblatt), p. 98-107.
BusE,
LH., 1870. In:
M.I.
Cop, Verslag
van de achttiende
jaarlijksche vergadering
van de Vereeniging v
flora van Nederland en zijne overzeesche bezittingen, Ned. Kruidk. Arch. I (5), p. 375-382.
BIJtEVELD,
HAS., 1962. De geschiedenis
van
Corallorhiza trifida in Nederland. Gorteria 1, p. 46-47.
CHATER, A.O., B. VALDES
& DA WEBB,
1972. Linari a Miller. In: T.G. Tutin,
V.H.
Heywood,
NA
Burges,
D.M.
M
DR. Valentine,
S.M.
Walters
& DA
Webb, Flora Europaea 3, p. 226-236. Cambridge.
- -
&
DA
WEBB, 1972.
Orobanche
LIn: T.G. Tutin, V
H.
Heywood, NA Burges,
D.M.
Moore,
D.H.
Valentine
Walters
&
DA
Webb,
Flora
Europaea
3, p. 286-293.
Cambridge.
CLAsEcK,
G., 1974.
e d ~ o u v e r t e
de Veronica praecox All. ella
montagne
Saint-Pierre.
Natura
Mosana 27, p.
CLAPHAM,
A.R., T.G. TUTIN & E.F. WARBURG, 1962. Flora of the British Isles, ed. 2. Cambridge.
CLASoN, E.W.,
1955.
Mantia fontana in Nederland.
Acta Bot. Neerl. 4, p. 242-272.
--,
1964. Potamogetonaceae. Flora Neerlandica 1 (6), p. 37-79. Amsterdam.
Cwsms,
C.,
1601. Rariorum
Plantarum
Historia. Antwerpen.
-- ,
1611.
Curae
posteriores.
Antwerpen.
CoESEt-WouoA,
M.J., 1967. Onderzoek naar
de
oecologie
van de
Europese Utricularia-soorten. RIVON-ra
CoMMELIN, J.,
1683.
catalogus Plantarum Indigenarum
Hollandiae. Amsterdam.
CooK,
C.O.K., 1964. Ranunculus, subgen. Batrachium (OC) A. Gray. In:
T.G.
Tutin, V H. Heywood, N A B
D.H.
Valentine, S.M. Walters
& DA
Webb, Flora Europaea 1, p. 237-238. Ca mbridge.
-- ,
1968.
Oenanthe LIn:
T.G. Tutin,
V.H.
Heywood,
NA
Burges,
D.M.
Moore,
D.H.
Valentine, S.M. Wal
DA
Webb, Flora Europaea 2, p. 338-339. Cambridge.
CoP, M.l., 1870. Verslag
van de achttiende
jaarlijksche
vergadering van
de Vereeniging voor de flo
Nederland
en
zijne overzeesche bezittingen, Ned. Kruidk. Arch. I (5), p. 363-384.
212
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 214/228
Clu:MERS, J., 1914. Verslag van
de
werkzaamheden
van het Natuurhlstorisch Genootschap In Umburg ov
Maandbl. Natuurh. Gen. Umb. 3 (12).
- - , 1925. Asperula arvensls L
Natuurh.
Maandbl. 14, p. 120.
--,
1938. Orchideeen In Z. Umburg. Natuurh. Maandbl. 27, p. 20.
CJuiPIN, F.,
1874. Manuel de Ia Flore de Belgique,
ed.3.Bruxeles.
DANDY,
J.E., 1979a. Baldellia Pari. In:
T.G.
Tutin, V
H.
Heywood, N.A. Burges,
D.M.
Moore,
D.H.
Vale
S.M. Walters & D.A.
Webb,
Flora Europaea 5, p. 2. Cambridge.
- - . 1979b. Potamogeton
LIn:
T.G. Tutin, V.H. Heywood, N.A. Burges,
D.M.
Moore, D.H. Valentine, S.M. W
& D.A.
Webb, Flora Europaea 5, p. 7-11.
Cambridge.
DANSER,
B.H., 1922. Bljdrage tot de kennis der
Nederlandsche
Rumices. Ned. Kruidk. Arch. 1921, p. 167
DEFILIPPS,
R.A.,
1979. Scirpus LIn: T.G. Tutin,
V.H.
Heywood, N.A. Burges, D.M. Moore, D.H. Valentine, S.M
ters
& D.A. Webb, Flora Europaea 5, p. 227-280. Cambridge.
D'HosE, R., 1977. Notlties aangaande }uncus canadensis J. Gay ex Laharpe. Durnortiera 6, p. 35-36.
DIEKEN, J. VAN, 1970. Beitrage zur Flora Nordwestdeutschlands. }ever.
DIEMONT,
W.H., 1959. De
beschenning
van het krijtland tangs
het
Geuldal tussen Gulpen
en
Valkenburg.
en
Landschap 13, p. 6-20.
- -
&
A.J.H.M.
VANDEVEN,
1953. De
kalkgraslanden va n
Zuid-Umburg.
A.
De
Phanerogamen. Pub
.
Natuur
Umb.6.
DIRKSE,
G., J.A.
HoEKSTRA
& W. LooDE, 1973. Carex brizoides L en
Phyteuma spicatum
L bij Bentheim. Gor
p. 150-152.
DlssEN,
H.D., 1972. Flora en vegetatie van het landgoed 'Singraven'. Ingenieurs-studie Landb.ho
WageningenfRIN Leersum.
DoOOENS, R., 1554. Cruydeboeck. Antwerpen.
- - ,
1583. Stirpium Hlstoriae Pemptades Sex. Antwerpen.
- - . 1608. Cruydt Boeck. Leiden.
- - ,
1618. Cruydt-Boeck. ed. 2. Leiden.
DoiNG
KRAFT, H., 1957. De natuurlijke standplaats van Comus mas L Jaarb. Ned Dendrol. Ver. 20, p. 16
DoNATUS,
P.,
1931. Bloemen blj Den Bosch. De Levende Natuur 36, p. 95.
DoRP,
C.T. vAN, 1977. Thesium
humifusum OC teruggevonden in
de duinen bij Katwijk. Gorteria 8, p. 16
Dozv, F., 1855. Eerste supplement tot
den Prodromus
Florae Batavae
Vol
L Ned Kruidk. Arch. I
(3),
p. 49
--,
1856. Verslag van
de tiende
faarlijkschevergadering
der
Vereeniging voor de flora van Nederland e
overzeesche bezittingen. Ned. Kruidk. Arch. I (4), p. 15-81.
DuiVEN,
J.M.,
1955. Oerbos in Drente. De Levende Natuur 58, p. 202-206.
DuMoRTIER, B.C., 1823.
Agrostographiae
Belglcae tentamen. Observations
sur
Ies
g r a m i n ~ e s de
Ia Flore Be
Tournai
- - .
1827. Florula
Belgica
Tournai.
DuMouLIN, LJ.G., 1868.Guide du Botaniste
dans
les environsde Maestricht, Maastricht.
DQKSTRA, S.J., 1941. Over de
zachte hennepnetel.
De Levende Natuur 46, p. 70-72.
--,
J.H. KERN, TH. REICHGELT & J.L
VAN
SoEsT, 1953.Surquelques Hieracia subg. Pllosella des Pays-Bas. Act a Bot
2, p. 522-534.
- -
& F.H. vAN RuMMELEN, 1955.Groeiplaats van de alpenboerenkers,Thlaspi alpestre. Natuurh. Maandbl 44
EEDEN, F.W. VAN, 1868. Tessel Album der Natuur 1868, p. 330-345.
--, 1874. Ujst der planten
die
in de
Nederlandsche
Duinstreken
gevonden
zljn. Ned. Kruidk. Arch
p.360-452.
- - , 1880.
Herinneringen
aan de Veluwe. Album der Natuur 1880, p. 193-214.
- - . 1889. Desiderata
voor
de Flora Batava Ned Kruidk. Arch. n
(5),
p. 533-541.
- - . 1894. Desiderata voor de Flora Batava Ned Kruidk. Arch. n
(6),
p. 331-343.
- - . 1898. Desiderata voor de Flora Batava Ned Kruidk. Arch. m 1), p. 537-552.
EELMAN, W. & D.T.E. VANDERPLOEG, 1979. Potamogeton coloratus Vahl opnieuw in Nederland gevonden. G
9, p. 325-330.
EHRENOORFER,
F.
&
F.
KRENDL, 1976. Galium L, sect. Leiogalium Ledeb. In: T.G. Tutin, V.H. Heywood, N.A. B
D.M.
Moore,
D.H.
Valentine,
S.M. Walters
& D.A.
Webb,
Flora
Europaea
4, p. 23-28. Cambridge.
EHRHART,
F.,
1783. Meine Reise
nach
der Grafschaft Bentheim, und von da
nach
Holland, nebst der Retou
Herrenhausen.
Hannoverlsches Magazin 21, kolom 177-296.
--, 1790. Beitrage zur
Naturkunde
und
den
damit verwandten Wissenschaften 5. Hannover/Osnabriic
EssERs, M.F.J., 1973. Bijzondere plantenvondsten. Natuurh. Maandbl. 62, p. 120-121.
FAASsEN, A.H.J.,
1978.1s de
gele komoelje
echt wild in Zuid-Umburg?
Natuurh.
Maandbl 67, p. 3-5.
FEDEROV, A.A. & M. KovANDA, 1976. Campanula L In: T.G. Tutin, V H. Heywood, N
A.
Burges, D.M. M
D.H.
Valentine,
S.M. Walters
& D.A. Webb, Flora Europaea 4, p. 74-93. Cambridge.
FEINBRUN,N.,1972.CuscutaLin:T.G. Tutin, V.H. Heywood,N.A. Burges,D.M. Moore,D.H. Valentine,S.M. W
& D.A. Webb, Flora Europaea 3, p. 74-77. Cambridge.
FLORISTENCLUB GELDERSE
VALLE , 1967. 'Legeradventieven' te Harskamp. Gorteria 3, p. 130-131.
- - , 1971. Neofleten van Midden-Nederland Gorteria 5, p. 136-146.
FLORSCHiiTZ,
F., 1931. De
Berendruii
en
de
vierde
Natuurhistorische
Tentoonstelling. Natura 1931, p.14
FRANQUINET,
J.L, 1838. Fl ore
des
environs de Maestricht. Manuscript.
FRIES, E.M., 1823. Novitlae Florae Svecicae 7
(2).
Lund
FRIESWIJK, J.J.,1976. De
flora
van
het
Industriegebied 'Sioterdijk'.
De Levende
Natuur 79, p. 93-95.
FR6DERSTR6M, H., 1930. The
genus
Sedum L Acta Horti Gothob.
V.
app. p. 1-75.
GADELLA,
TH.W.J.
& E.
KLIPHUIS,
1968. Enige
opmerkingen over
Hierarcium pilosella Lin Nederland Gor
p. 17-26.
GAMs,
H., 1924. Geraniaceae. In:
G.
Hegi, Illustrierte Flora von Mittel-Europa 4 (3), p. 1656-1732. Miinch
- - ,
1927a
Boraginaceae.
In:
G.
Hegi, Illustrierte Flora
von
Mittel-Europa 5
(3),
p. 2122-2232. Miinchen.
- - . 1927b. Labiatae. In: G. Hegi,lllustrierte Flora von Mittel-Europa 5 (4), p. 2255-2548. Miinchen.
GARJEANNE, A.J.M., 1901. Eenige
opmerkingen
over Nederlandsche planten. De Levende Natuur 6, p. 79
- - ,
1903. De nieuwe inlandsche orchidaceeen. De Levende Natuur 7, p. 239-241.
- - . 1914. Een verarmlng
van
de Venlosche flora }aarb. Natuurh. Gen. Umb. 1914, p. 133-140.
- - , 1926. De levensgeschiedenis
van
de Mantelanjelier. De Levende Natuur 31, p. 33-45.
- - ,
1947. Gratlola De Levende Natuur 50, p. 13-23.
GEER, J.LW. DE, 1814.
Plantarum
Beigii Confoederati
Indigenarum
Spicilegium Alterum. Utrecht.
GEuNs,
S.J.
VAN, 1788.
Plantarum
Belgii Confoederatl
Indigenarum
Spicilegium. Harderwijk.
GEURTS, R.,
1939. Ujst (1e aanvuiiing)
van
sinds 1928 in Midden-Umburg
aangevoerde
en
van
enkele
zel
planten te Echt en omgeving. Natuurh. Maandbl. 28, p. 66-67.
- - , 1945. De flora
van Midden
Umburg sinds 1939.
Natuurh.
Maandbl. 34, p. 44-45.
GoETHART, J.W.C., 1905a In: W. Burck, Verslag der vergadering der Floristlsche afdeeling
(A)
der Nederlan
Botanische
Vereeniging.
Ned. Kruidk. Arch. 1905, p. 40-78.
- - , 1905b. Verslag
over
de belangrijkste
resultaten van het
wetenschappeiijk
werk
der afdeeling ged
213
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 215/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 216/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 217/228
- - & J.G. SLOFF, 1938. Spartina in Zeeland De Levende Natuur 42, p. 348-358.
- - & W.H. WAcHTER, 1912. Floristische
Aanteekeningen
V. Ned. Kruidk. Arch. 1912, p. 67-94.
- - & - - , 1914a Floristische
Aanteekeningen
VL
Ned. Kruidk. Arch. 1913, p. 69-90.
- -
&
-- ,
1914b. Floristische Aanteekeningen V11. Ned Kruidk. Arch. 1913, p. 91-138.
- -
&
-- ,
1914c. Zuid-Umburgsche grassen. De Levende Natuur 19, p. 31-34 en 67·70.
- -
&
- - ,
1916a
Floristische Aanteekeningen
IX.
Ned. Kruidk. Arch. 1915, p. 142-171.
- - &
-- ,
1916b. Floristische Aanteekeningen
X.
Ned Kruidk. Arch. 1915, p. 172·186.
- - & -- ,
1918a
Floristische Aanteekeningen xm. Ned Kruidk. Arch. 1917, p. 218·228.
- - & -- , 1918b. Floristische
Aanteekeningen
XN. Ned. Kruidk. Arch. 1917, p. 229-241.
- - & - - , 1929. Equiseturn ramosissimurn Desf. Ned Kruidk. Arch. 39, p. 142-144.
- - &
-- , 1930. Grassen tangs de Zuiderzeekust.
Ned
Kruidk. Arch. 40, p. 231-257.
- -
&
- - ,
1935a
Grassen
om het
ijsselmeer, L Ned. Kruidk.
Arch.
45, p. 10-24.
- - & -- ,
1935b. Bromus Benekenii Trim. De Levende
Natuur
40 (Gedenkboek Dr. }ac. P. Thijsse), p. 97-
- -
& -- ,
1938. Grassen om het ijsselmeer N.
Ned
Kruidk. Arch. 48, p. 159-182.
}ANSSEN,
J.,
1950. Lijst
van gevonden
orchideeen
in Umburg in
1950. Natuurh.
Maandbl
39, p. 100-101
}ASPERS,
G.P.J.
& J.G. DE
BRUQN, 1950. Het
plantendek van
de Krimpenerwaard
V. Nieuwe chorologie
der P
en Spermatophyta Ned
Kruidk. Arch. 57, p. 396-416.
}oNGEN,
H.,
1934. Helleborus niger.
Natuurh.
Maandbl
23, p. 70.
}oNGH, S.E. DE, 1962.
Opmerkingen
over de flora van Thorn en omgeving. Gorteria 1, p.17-18.
- - &
J.L
VAN SoEST,
1941. Het geslacht Corispermurn in Nederland.
Ned
Kruidk.
Arch.
51, p. 442-450.
JoNKER, F.P., 1935. Hypericum canadense.
In: A.
W. Kloos, Aanwinsten
van
de Nederlandse Flora in 1934
Kruidk. Arch. 45, p. 138-140.
-- , 1959. Hypericum canadense in Europe. Acta Bot. Neerl. 8, p. 185-186.
-- , 1977.
Is
de
gele
komoelje wild in Zuid-Umburg? Natuurh. Maandbl. 66, p. 150-151.
-- , 1978. Nogmaals Comus mas. Natuurh. Maandbl. 67, p. 60-62.
JousTRA,
D., 1958. Met 'It Fryske Gea' door de Friese Zuid-Qosthoek. Vanellus 11, p. 409-410.
KALTENBACH, J.H., 1844. Flora
des
Aachener Beckens. Aachen.
I<ENTGENs,
J.S.,
1911. Door beemd en bosch. Jaarb. Natuurh. Gen. Umb. 1911, p. 51-61.
-- , 1914. Enkele interessante vondsten. Maandbl. Natuurh. Gen. Umb. 3
(3}.
KERN, J.H., 1967. Carex hartmanii Caj. in Nederland. Gorteria 3, p. 93-96.
- - & B. REicHGELT, 1932. Caricologische Aantekeningen. Ned. Kruidk. Arch. 42, p. 355-370.
- - , - - & TH.J.
REICHGELT, 1947. De
ondersoorten
van Trichophorurn caespitosurn (L} Hartm. in Nederland
Kruidk. Arch. 54, p. 260-263.
- - & TH. J. REicHGELT,
1949. Cerastiurn brachypetalurnDesp.
In: A.
W. Kloos, Aanwinsten
van
de Nederlands
in 1944. Ned. Kruidk. Arch. 56, p. 164-165.
- -
&
- - ,
1950. Over
enige
kritische
planten van onze flora
Ned. Kruidk. Arch. 57, p. 244-261.
- - & -- ,
1952. Onze rivieroevers, schatkamers voor de floristiek. De Levende
Natuur
55, p. 126-134.
- - & -- ,
1954. Cyperaceae, Carex. Flora Neerlandica 1
(3).
Amsterdam.
KETNER,
P., K. REININK & G.
VIsSER, 1972. Lijst
van hogere
planten,
die
tussen 1960
en 1972 op het
eilandTersc
zijn aangetroffen.
Stendl
(Terschelling).
I<EuRIS,
P.E., 1963. Kleine keverorchis. De Levende
Natuur
66, p. 95.
I<IMSTRA, K.,
1957. Het Klein Kraaienest
en
omgeving. Kruipnieuws 19, p. 49-51.
KLoos, A.W., 1918. E nkele opmerkingen naar aanleiding van het geslacht Veronica. Ned. Kruidk. Arch.
p. 136-156.
-- , 1921. De Nederlandse Euphrasia's. Ned. Kruidk. Arch. 1920, p. 170-207.
-- , 1924. Het geslacht Viola in Nederland Ned. Kruidk.
Arch.
1923, p. 138-208.
-- , 1931. Aanwinsten van de Nederlandse Flora in 1930. Ned. Kruidk. Arch. 41, p. 149-166.
-- ,
1932. Het geslacht Utricularia in Nederland
Ned
Kruidk. Arch. 42, p. 321-346.
- - ,
1937. Verslag der Excursie, gehouden
te
Eibergen
en
omgeving op 22 Augustus 1936
en
volgende
Ned
Kruidk. Arch. 47, p. 35-48.
-- ,
1938. Aanwinsten
van
de Nederlandse Flora in 1937.
Ned
Kruidk. Arch. 48, p. 183-198.
-- ,
1941.
Aanwinsten van de
Nederlandse Flora
in
1940. Ned. Kruidk.
Arch.
51, p. 94-121.
- - ,
1943.
Aanwinsten van de
Nederlandse Flora in 1942. Ned. Kruidk. Arch. 53, p. 30-45.
- - ,
1947. Aanwinsten
van
de Nederlandse Flora in 1943. Ned. Kruidk. Arch. 54, p. 115-129.
- - ,
1948. Nieuwe vondsten
van
zeldzame planten in 1943-'47. De Levende
Natuur
51, p. 75-79.
- - ,
1949. Twee langverwachten.
In:
A.F.H. Besemer, K. Hana, N. Tinbergen
&
J. Wilcke, In het voetspoo
Thijsse, p 163-167. Wageningen.
- - , 1950a
Verslag van de excursie, gehouden op
Voome
24-29 Juli 1948. Ned Kruidk. Arch. 57, p. 115
- - ,
1950b.
Aanwinsten van
de Nederlandse Flora
in
1945, 1946
en
1947. Ned. Kruidk. Arch. 57, p. 199
- - & W.H. WACHTER, 1933.Nieuwe vindplaatsen
in Nederland
van zeldzame plantensoorten in 1932. De L
Natuur 37, p. 385-386.
- - &
-- ,
1934. Nieuwe vindplaatsen in Nederland van zeldzame
plantensoorten
in 1933. De Levende N
38, p. 394-396.
- - & - - .
1935. Nieuwe vindplaatsen in Nederland
van
zeldzame
plantensoorten
in 1934.
De
Levende N
39, p. 395-396.
- -
& -
-, 1936. Nieuwe plantensoorten en varieteiten gevonden in Nederland
in
1935. De Levende Nat
p.313.
- - & - - ,
1937. Nieuwe vindplaatsen
in
Nederland
van
zeldzame
plantensoorten in
1936. De Levende
41, p. 379-381.
- - & -- ,
1939. Nieuwe vindplaatsen in Nederland
van
zeldzame plantensoorten in 1938. De Levende
43,
p. 377-379.
KNAPP, H.D. & H. }AGE, 1978. Zur Ausbreitungsgeschichte von Lactuca
tatarica (L} CA
Meyer in Mittele
Feddes Repertoriurn 89, p. 453-474.
KNoLS,
L, 1946. De natuur in
Naar
Geul
ill.
Natuurh. Maandbl. 35, p. 63-64.
KN6RZER, K.
H.,
1978. Entwicklung
und
Ausbreitung des
Leindotters (Camelina sativa s.l.). Ber. Deutsch. Bo
91, p. 187-195.
KoK
ANKERSMIT,
H.J.,
1879. Naamlljst
van planten binnen de gemeente Apeldoom,
tusschen
de jaren
18
1878, waargenomen. Ned. Kruidk. Arch.
II (3},
p. 175-213.
- - ,
J.G. BoERLAGE, F.W.
VAN EEDEN, E.
GILTAY,
T.T. HINxT, c.M.
VANDER SANDE
LAcoSTE,
W.F.R.
SuRINGAR&
TH.H.A.J.
VEN, 1882.
Phanerogamen en
Cryptogamen
waargenomen te
Wolvega, Schee ne, Terissert, Mildam, Kn
Heerenveen,
den 31sten
Juli 1881. Ned . Kruidk. Arch. II (3), p 421-425.
KoLE, q.,'1934. Cuscuta gronovii. De Levende Natuur 39, p. 263.
KoPS,
J.,
1807. Flora Batava 2.
Amsterdam.
-- , 1814. Flora Batava 3. Amsterdam.
- - ,
1822. Flora Batava 4. Amsterdam.
KoPS,
J. -
F.W. VAN
EEDEN,
1872. Flora Batava 14. Leiden.
- - ,
1885. Flora Batava 17. Leiden.
- - ,
1898. Flora Batava 20, Haarlem.
KoPs, J.
&
H.C
VAN
HALL, 1844. Flora Batava 8. Amsterdam.
216
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 218/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 219/228
NEQENHuqs, F., 1969. Stroomdalgraslandvegetaties op dijken, oeverwallen en hoge uiterwaarden lang
grote rivieren. Natuur en Landschap 23, p. 1-18.
NELSON, E.,
1976. Monographie und lkonographie der Orchidaceen-Gattung Dactylorhiza. Ziirich.
NmuwENHUis,
H., 1916. Adventieven. De Levende
Natuur
21, p. 80.
NQKAMP, JA,
1922. Sinapis cheiranthus. Amoeba
I,
p. 68.
0BERDORFER, E., 1949. Pllanzensoziologische Exkursionsflora fiir Siidwestdeutschland und die
angrenz
Gebiete.
Stuttgart
--,
1962. Pllanzensoziologische Exkursionsflora
fiir
Siiddeutschland
und
die
angrenzenden
Gebiete.
2
Stuttgart
OosrsTROOM, S.J.
VAN,
1942. Het geslacht Cuscuta in Nederland.
Ned
Kruidk.
Arch.
52, p. 159-210.
--, 1948a Equisetaceae. Flora Neerlandica I
(1),
p. 16-31. Amsterda m.
-- ,
1948b. Polypodiaceae. Flora Neerlandica I
(1),
p. 39-75. Amsterdam.
-- ,
1949. Over de
vondst van
een
nieuwe
Nederlandse varen, Botrychium
ramosum
(Roth) Asch
A.F.H. Besemer, K. Hana, N. Tinbergen & J. Wilcke,
In
het voetspoor van Thijsse, p. 343-346. Wagen in
--, 1952. Over het voorkomen
van
Smyrnium olusatrum L in Nederland. Pharmaceutisch Weekbl
p.626-630.
--,
1953. Nieuwe
vondsten
van zeldzame planten in
Nederland
in 1952.
De
Levende
Natuur
56, p. 21
--, 1957. Planten in het bos
van "t
Huys te
Warmont'
bij
Warmond, Z.H.
Corr.bl. Rijksherb. 4, p. 54.
-- ,
1961. Convolvulaceae. Flora Neerl andica 4 (1), p. 61-70. Amsterdam .
- - &
J. MENNEMA, 1%7. Nieuwe
vondsten
van zeldzame planten in Nederland, hoofdzakelijk in 1966. G
3, p. 133-147.
- - &
-- ,
1968. Nieuwe
vondsten van
zeldzame plantenin Nede rland, hoofdzakelijk i n 1967. Gorteria 4, p.
- - & -- , 1969. Nieuwe vondsten van zeldzame planten in Nederland, hoofdzakelijk in 1968. Gort
p.167·177.
- - & -- , 1970. Nieuwe
vondsten van
zeldzame plantenin Nede rland, hoofdzakelijk i n 1969. Gorteria 5, p.
- - & --,
1971. Nieuwe
vondsten
van zeldzame
planten
in Nederland, hoofdzakelijk in 1970. Gort
p. 269-280.
- - & -- , 1972a. Nieuwe
vondsten van
zeldzame
planten
in Nederland, hoofdzakelijk in 1971. Gort
p.
41-56.
- - & -- , 1972b. Adventieven langs
de
Maas in Limburg,
VI.
N\ltuurh. Maandbl. 61, p. 42-44.
- - & -- , 1973. Nieuwe
vondsten van
zeldzame planten in Nederland, hoofdzakelijk in 1972. Gort
p. 181-198.
- - & TH.J.
REICHGELT, 1954. Nieuwe
vondsten van
zeldzame planten in Nederland in 1953.
De
Levende
57, p. 234-239.
- -
&
--, 1955. Nieuwe
vondsten
van zeldzame plantenin Nederland in 1954. De Levende Natuur 58, p. 23
- -
&
-- ,
1956a
Floristi sche not iti es 1-18. Acta Bot. N eerl. 5, p. 102-114.
- - & --,195Gb. Floristische notities 19-34. Acta Bot. Neerl. 5, p. 322-334.
- - &
-- , 1957a.
Is Centaurea
caldtrapa
Lin Nederland
uitges torven ? Corr.bl. Rijksherb. 6, p. 71·72.
- - & -- , 1957b. Nieuwe
plantesoorten
en -vormen in
Nederland gevonden
in 1956.
De
Levende
Nat
p. 134-135.
- -
& -- , 1958a. Het
herbarium van
Rainville en
De
Gorters Flora
VII
Provinciarurn. Acta Bot. Neerl. 7, p. 60
- - & -- , 1958b. Nieuwe
plantesoorten
en
·vormen
in
Nederland gevonden
in 1957 en vroegere jar
Levende
Natuur
61, p. 134-135.
- - & --, 1958c. Nieuwe vondsten
van
zeldzame planten in Nederland in 1957. De Levende Natu
p. 135-142.
- - & -- , 1958d. Adventieven langs de Maas in limburg. Natuu rh. Maandbl. 47, p. 67-70.
- - & -- ,
1960a. Floristische noti ties 59-67. Acta Bot. Neerl. 9, p.197-207.
- - &
-- ,
1960b. Nieuwe
plantesoorten
in Nederland
gevonden
hoofdzakelijk in 1959.
De
Levende
Nat
p. 161-165.
- - & -- ,
1960c. Adventieven langs
de
Maas in Limburg ll. Natuur h. Maandbl. 49, p. 19·22.
- - &
-- ,
1961a. Pyrolaceae. Flora Neerlandica 4
(1),
p. 27-35. Amsterd am.
- -
&
-- , 1961b. Ericaceae. Flora Neerlan dica 4
(1),
p. 36-56. Amsterdam.
- - & -- , 1961c. Boraginaceae. Flora N eerla ndica 4 (1 ), p. 92-140. Amsterdam .
- - & -- ,
196Id.
Carex strigosa Huds. Gorteria
I,
p.
7.
- -
&
-- ,
1961e. Nieuwe
plantesoorten
in
Nederland gevonden
hoofdzakelijk
in
1960.
De
Levende
Nat
p. 131-134.
- - & -- , 1963. Nieuwe
vondsten van
zeldzame planten in
Nederland
in 1962.
De
Levende
Natuur
66, p. 18
- - &
-- , 1964a. Zannichelliaceae. Flora Neerlandica 1 (6), p. 84-87. Amsterdam .
- - & -- , 1964b. Uliaceae. Flora Neerlandica I (6), p. 97-146. Amsterda m.
- - & -- , 1965a. Nadere gegevens over het voorkomen van Chenopodium chenopodioides (L.) Ae
Nederland. Gorteria 2, p. 87-88.
- -
&
- - ,
1965b. Nieuwe
vondsten van
zeldzame planten in Nederland, hoofdzakelijk in 1964. Gorteri
109-119.
-- & - - , 1966a. Nieuwe vondsten
van
zeldzame planten in Nederland, hoofdzakelijk in 1965. Gort
p. 33-43.
- -
&
--,196Gb.
Aanwinsten voor
de
Nederlandse adventiefflora, 9. Gorteria 3, p. 51-59.
0PDAM,
P. & G. DouMA,
1973. Flora en vegetatie
van
het NatuurmonumentSt. Jansberg'
met
adviezen
aang
het natuurbeheer.
Doctoraal verslag, afd. Geobotanie, Nljmegen.
ORDEN,
C. VAN &
F.
VAN OMMEN,
1973. Gentiane n in Noord-Holland.
Natura
70, p. 101-103.
OuDEMANS, c.A.JA, 1872a. De Flora
van
Nederland
I,
ed.
2.
Amsterdam.
--, 1872b.
In:
Th.HAJ.Abeleven, Verslag van de vijf en twintigste jaarvergadering van de Nederlan
Botanische Veree niging. Ned. Kruidk.
Arch.
ll (1), p. 128-153.
--,
1873.
In:
Th.HAJ.Abeleven, Verslag
van
de zes en twintigste jaarvergadering
van
de Nederlan
Botanische Veree niging. Ned. Kruidk. Arch. ll
(1),
p. 226-234.
-- ,
1878a. Willem Jan Knijf. Ned. Kruidk. Arch. ll
(3),
p. 17-32.
--, 1878b. AdoH van Voorst. Ned. Kruidk. Arch. n (3), p. 33-75.
-- ,
1881. Henricus Bruman. Ned. Kruidk. Arch. ll (3), p. 368-398.
PEDERSEN,
A.,
1963. Odontites vema (Bell.) Dum. subsp. pumi la (Nordst.)
A.
Pedersen in Nederland. Gort
p. 128-131.
PERRING,
F.H.
& S.M. WALTERS,
1976. Atlas of
the
British Flora,
ed 2.
East Ardsley, Wakefield.
PETIT, J. & J.L RAMAur, 1978. La v a l l ~ e du Bas Geer, prolongement des richesses naturelles de Ia Mon
Saint-Pierre.
Les
Naturali stes Belges 59, p. 2-25.
PLoEG, D.T.E.
vAN
DER,
1953. Plantennotities. Nije of bisOndere
plantesoarten en
-foarmen yn Fryslan
yn
Vanellus 6, p. 182-186.
-- ,
1957. Een adventi efterrein in Friesland (vervolg). Corr.bl. Rijksherb. 4, p. 46-47.
--,
1961. Carex divisa Huds. en
enige opmerkingen
over
de waarden
langs
de
Friese I}sselmeerkust. C
Rijksherb. 18, p. 192-195.
-- ,
1963. Kleinbloemige 'wilde boerencrocussen' in Friesland. Gorteria 1, p. 145-147.
218
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 220/228
--, 1972. Stinzeplanten yn Fryslan. Leeuwarden.
--,
1977a
Atlas fan de floara fan Fryslan. Leeuwarden.
--,
1977b. Nieuwe vondsten van enige Potamogeton-hybriden in Friesland. Gorteria 8, p. 129-133.
PRICK,
J.,
1943. Orobanche reticulata ssp. pallidiflora. Natuurh. Maandbl. 32, p. 63.
PuLLE,
A., 1915. Verslag
van de
Commissie
voor het
Floristisch
onderzoek van Nederland over het jaar
191
Kruidk. Arch. 1914, p. 14-16.
QuENi:-BoTERENBROOD,
A.J. & J.
MENNEMA, 1973. Zeldzame Nederlandse plantesoorten in Zuid-Holland. Prov
Waterstaat Zuid-Holland, 's-Gravenhage.
RAM, R&
C.
SIPKES, 1971. Tljdelijke groeiplaatsen van de Poppenorchisop Voome in relatie tot de konijne
in 196o-'70.
De
Levende Natuur 74, p. 160-163.
RAvEN, P.H., 1963. Circaea
in the
British Isles.
Watsonia
5, p. 262-272.
REICHGELT, rH.J., 1956a Cyperaceae excl Carex. Flora Neerlandica 1
(4).
Amsterdam.
- - , 1956b. Een merkwaardige vindplaats
van
Carex brizoides L. Corr.bL Rijksherb. 1, p. 11.
--,
1960. Over enige
met
graszaden in
parken
en buitenplaatsen ingevoerde planten. Corr.bl Rijkshe
p. 161-163.
- - ,
1962. De zomerexcursie-1961 van de Kon.
Ned
Botanische Vereniging naar de
Langstraat Gor
p. 30-31.
- - , 1964. Juncaceae. Flora
Neerlandica
1 (6), p. 164-209.
Amsterdam.
REINWARDT, C.G.C., 1815.
catalogus
Plantarum precedenti
non-scriptarum.
In: H. Schuurmans Stek
Kruidkundig
Handboek I,
p. 436-451, Amsterdam.
RicHARDSON, LB.K., 1972. Scutellaria L.
In:
r.G.
rutin, V.H.
Heywood, N.A. Burges,
D.M.
Moore,
D.H.
Valentin
Walters & D.A. Webb, Flora Europaea 3, p. 135-137. cambridge.
RoBSON, N.K.B., 1968. Hypericum L. In: r.G. rutin, V.H. Heywood, N.A. Burges,
D.M.
Moore, D.H. Vale
S.M. Walters & D.A. Webb, Flora Europaea 2, p. 261-269.
cambridge.
RoBYNs,
A., 1956. Le genre Blackstonia
en
Belgique, au Grand-Duchl de Luxembourg
et
aux Pays-Bas. Bu
Bot. Brux. 26, p. 353-368 .
RoMPAEY, E. VAN & L. DELvosALLE, 1972. Atlas
van
de Belgische en Luxemburgse Flora. Brussel.
- - &
-- ,
1978. Atlas van de Belgische
en
Luxemburgse Flora. rekstgedeelte. Meise.
Roos, G.rH. DE, 1979. Erica scoparia L.
voor
de Vlielandse flora verloren. Gorteria 9, p. 243-244.
RoTHMALER, W., 1976. Exkurslonsflora
fiir
die Gebiete der DDR und der
BRD.
Berlin.
RuiTER, F.G. DE,
1978. Argwaan
treft
speurders naar waterbies
en
melkvlool NRC/Handelsblad 27 mei 1
RuMMELEN,
F.H.
vAN, 1914. Factoren,
die
den
plantengroei
en speciaal de
plantenverbreiding k
bei'nvloeden. Maandbl Natuurh. Gen. Limb. 3
(6).
RuttiNG, B.G., 1906. Uit
m'n herbarium. De
Levende Natuur 11, p. 177-178.
RI)PERT,
J.M.S.,
1977. Ecological
demands
of
Gratio la officinalis
L.
(Scrophulariaceae)
in the
Netherlands.
Pro
Akad
van Wetensch.
c
80, p. 190-200.
RYPKEMA, D., 1952. Waamemingen.
rrientalis
5/13, p. 95-97.
- - ,
1953. Wat
Winterswijk ons
dit
jaar
opleverdel Biologisch
verslag
zomerkamp 1953. rrientali
p. 173-177.
SAKKERS,
D.J., 1916. Muscari comosum
L.
Pluimhyacint De
Levende Natuur
21, p. 137.
SANDE LAcoSTE, c.M. VANDER & W.F.R. SuRINGAR, 1863. Phanerogamen en vaatkryptogamen, in het ooste
zuidelijk dee van Drenthe, 9-18 Julij 1859. Ned. Kruidk. Arch. I (5), p. 242-261.
ScHENDELAAR,
J.K.,
1976.
Zeelathyrus: na
236 jaar terug van weggeweest
Natura
73, p. 97-100.
- - , 1978.
Plantengemeenschappen in
de
Verbrande Pan
bij
Bergen
N.H. Natura 75, p. 79-97.
ScHIPPER, W.W., 1929. Comus suecica
en
rrientalis
europaea
De
Levende Natuur
33, p. 414-415.
ScHLUtER,
H., 1962. iiber das soziologische Verhalten von Rosa arvensis Huds. in Thiiringen.
Mitt
Flo
Arbeitsgem.
N.F.
9, p. 26-42.
ScHOLTE,
G.A.M., 1978. Biosystematic
studies
in the collective species Stellaria media
(L.)
Viii. (1, 2). Proc. Kon
Wetensch. C 81, p. 442-465.
ScHOOP.YAN
PELT,
M.M., 1973. Littorelletea. A
study
of
some amphiphytic communities
of
western
Europe.
Nijmegen.
ScHooNEN,
J.M.C.P.,
1976. Het
natuurgebied
De Onderste en Bovenste Molen botanisch gezien. Na
Maandbl.
65, p. 157-165.
ScHOTSMAN,
H.D.,
1954. A taxonomic
spectrum
of the section Eu-Callitriche in the Netherlands. Acta Bot
3, p. 313-384.
- - ,
1958. Notes on callitriche hermaphroditica
}usl
Acta Bot. Neerl. 7, p. 519-523.
ScHROEVERS, W.
& J. DEN HENGST,
1978. PJantenrijk. AmsterdamfHasseJt.
ScHUBERT, R., 1960. Die
zwergstrauchreichen
azidiphilen Pflanzengesellschaften Mitteldeutschlands.
zensoziologie 11. Jena
ScHUURMANsSTEKHOVEN, H., 1815. Kruidkundig
handboek
L Amsterdam.
SEGAL, S., 1962a De floristiek van oude muren. Gorteria 1, p. 71-74.
- - , 1962b. Mededelingen
over
kritische varens in Nederland.
Samenvatting van een voordracht v
Commissie voor het Floristisch Onderzoek van Nederland van de K.N.B.V.
--, 1963. Pteridologische
aantekeningen,
2. Dryopteris tavelii in Nederland. Gorteria 1, p. 121-128.
- - , 1967. Some notes on the ecology
of
Ranunculus hederaceus
L.
Vegetatio 15, p. 1-26.
- - & V.
WESTHOFF (mm.v. J. van Dijk), 1959. Die vegetationskundlicheStellung von Carex buxbaurnii Wa
in Europa,
besonders
in
den Niederlanden.
Acta
Bot
Neerl. 8, p. 304-329.
SELL, P.D. & C. WEST, 1976. Hieracium
L.
In: r.G. rutin, V.H. Heywood, N.A. Burges,
D.M.
Moore, D.H. Vale
S.M. Walters
&
D.A. Webb,
Flora
Europaea
4, p. 358-410. cambridge.
SIPKES, C., 1914. Anemone Pulsatilla. De Levende Natuur 18, p. 575.
- - , 1915.
Zeldzame planten. De
Levende
Natuur
20, p. 60.
- - ,
1917.
Goeden
slecht nieuws voor de duinflora. De Levende
Natuur
22, p. 192-193.
--,
1918.
Adventiefplanten
om
Haarlem.
De
Levende
Natuur
23, p. 19-23
- - , 1919.Opmerklngen betreffende in ons land voorkomende Orchida ceae. Ned. Kruidk. Arch. 1918, p. 14
- - , 1936. De Bokken-Qrchis zaait zich uitl De Levende Natuur 41, p. 20-23.
--,
1965. Duinen
en
stuifdljken op Goeree. De Levende
Natuur
68, p. 295-299.
- - , 1966. De Winterbitterling (Blackstonia perfoliata ssp. serotina). De Levende
Natuur
69, p. 106-110.
--,
1967. Viburnum
lantana
L.
in
de duinen.
Gorteria
3, p. 202-203.
--,
1970. De Winterbitterling in de Maasmonden. De
Levende Natuur
73, p. 265-269.
--,
1977a De Bitterling een stuk verder naar het zuiden opgerukt. De Levende
Natuur
80, p. 72.
- - , 1977b. Komen en gaan
van
Anacamptis in Kennemerland in verband met
strenge
winters en konijne
de. De Levende Natuur 80, p. 75-80.
- - ,
1978a. De zachte winters en enkele nieuwe planten voor ons land. De Levende Natuur 81, p. 9-11.
--.
1978b. Verrassende groeiplaatsen van orchideeen in ons land. De
Levende
Natuur 81, p. 153-160.
SISSINGH, G. & P.
rmEMAN,
1960. De
plantengemeenschappen
uit de omgeving
van
Didam en Zevenaar
Landb.hogesch. Wageningen 60 (13).
SwFF, J.G.,
1931. Verslag
van
de Excursie
rond
Sittard, Juli 1930. Ned. Kruidk. Arch. 41, p. 41-62.
219
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 221/228
-- ,
1937. Plantenkaartjes voor Nederland
Ned
Kruidk. Arch. 47, p. 195-227.
-- . 1938. Plantenkaartjes voor Nederland
Ned
Kruidk. Arch. 48, p. 250-265.
--,
1941. Plantenkaartjes. Ned. Kruidk. Arch. 51, p. 451-482.
--, 1942. Plantenkaartjes. Ned. Kruidk. Arch. 52, p.416-438.
-- ,
1950. Verslag
van de
excursie
der K.N B.V. naar Ootmarsum en
omgeving
van
1
tot
9 Augustus 194
Kruidk. Arch. 57, p. 7-20.
- - &
J.L
VAN SoEST,
1938. Het Fluviatiele dis trict
in
Nederland
en
zljn flora. Ned. Kruidk. Arch. 48, p. 19
- - & -- ,
1939. Het Fluviatiele dis trict in Nederland
en
zijn flora 2.
Ned
Kruidk. Arch. 49, p. 268-306.
SMIDT,
J.TH.
DE,
1962. De Twentse heide. In: Twente-Natuurhistorisch
m,
Wetensch.
Med
K.N.N.V. 43, p
-- , 1966. The
inland-heath
communities of the Netherlands. Wentia 15, p. 142-162.
SNOGERUP,
S.,
1979. Juncaceae. In:
T.G.
Tutin,
V.H.
Heywood, N A Burges,
D.M.
Moore, D.H. Valentine, S.M. W
&
DA
Webb, Flora Europaea 5, p. 102-111. cambridge.
SoEST,
J.L vAN, 1923. Flora van Arnhem L Ned. Kruidk. Arch. 1922, p. 65-96.
--,
1924. Flora
van Arnhem
n.
Ned
Kruidk. Arch. 19 23, p. 68-115.
-- . 1925. Flora
van
Arnhem
m. Ned
Kruidk. Arch. 1 924, p. 91-133.
-- . 1926. Het geslacht Hieractum in Nederland L
Ned
Kruidk. Arch. 1925, p. 138-203.
--.
1927. Plantengeografie
VL
Natura 1927, p. 167-169.
--.
1928.
Het geslacht Hieractum in Nederland
m.
Ned. Kruidk. Arch 37, p. 171-222.
--.
1929. Flora
van Arnhem vn. Ned
Kruidk. Arch. 39, p. 405-414.
-- , 1931.25. De Pteridophyta en Phanerogamae van Wieringen. In: W.C. DeLeeuw & J.L van Soest, D
van
Wieringen. Ned. Kruidk. Arch. 41, p. 308-355.
--. 1933a
Flora
van
Arnhem vm.
Ned
Kruidk. Arch. 43, p. 259-271.
--. 1933b. De flora van de ijseldelta Ned. Kruidk. Arch. 43, p.421-482.
-- .
1934. Aanteekeningen
over
Hieracium. Ned. Kruidk. Arch. 44, p. 296-303.
- -
&
A.
DE WEVER, 1932. Het geslacht Polygala in Nederland. Ned. Kruidk. Arch. 42, p. 263-277.
SoLLEVELD, H. & P. DE MEv, 1967. Nogmaals de adventieve flora blj de
werkhaven
van Hellevoetsluis. Gor
p.148.
SPRINGER,
LA.,
1902. lets over
het
verslag omtrent nieuwe vindplaatsen van zeldzame plan
en
gevonden i
biz. 256, 5e jaarg. De Levende Natuur 7, p. 42-43.
STAEs, J., 1961. Revisie van het
geslacht
Thymus Lin Belgii . Bull. Rijksplantentuin Brussel31, p. 443-47
STAPELVELD,
E
•
1956. De
Zweedse
kornoelje. De Levende
Natuur
59,
p.84-88.
STAVEREN, M.G.C. vAN, 1972. campanulaceae van Nederland. Doctoraal verslag, Rijksherbarium, Leiden.
STEENIS,
C.G.G.J. VAN,
1924. Botanisch verslag
van het kamp
te
Bakkum,
(N.H.). Amoeba
1924, p. 13-18.
- - .
1925. Een nieuwe vindplaats
van Helianthemum guttatum
Mill in ons land. Ned. Kruidk. Arch. 1
138-147.
-- , 1927. De flora van het Soesterveen. Ned. Kruidk. Arch. 1926, p. 285-316.
- - ,
1971. De
zoetwatergetljde-dotter
van de
Biesbosch
en
de
Oude
Maas:
Caltha
palustris L var.
araneos
nov. Gorteria 5, p. 213-219.
STERK, A.A.,
1976a
Jaarlijkse registratle
van aantallen
individuen
van
zeer zeldzame Nederlandse plantes
en
de populatledynamica. Gorteria 8, p. 1-11.
-- , 1976b. Anacamptls pyramidalis bij Wljk
aan
Zee. Gorteria 8, p. 81-85.
STRAETEN,
M. VER,
1916.
Hoe weer Splranthes
aestivalis
werd
ontdekt. De Levende Natuur 20, p. 427-430
STRIJBOSCH,
H., 1976. Een vergelijkend syntaxonomlsche
en
synoecologische studie
in de
Overasseltse
en
H
vennen
bij Nljmegen. Thesis. Nijmegen.
SuRINGAR,
W.F.R.,
1860. In: c.A.JA Oudemans, Verslag
van
de veertlende jaarlijksche vergaderin
Vereeniging voor de flora
van
Nederland
en
zijne overzeesche bezittingen, Ned. Kruidk. Arch. I (5), p.
-- . 1861. In: Anon., Verslag
van
de vijftlende jaarlijksche vergadering der Vereeniging voor de flo
Nederland
en
zijne overzeesche bezittingen, Ned. Kruidk. Arch. I
(5),
p. 239-242.
-
-.
1891. In: ThAJ. Abeleven, Verslag
van de
vijftlgste
vergadering
der Nederlandsche Botanische Vereen
Ned. Kruidk. Arch. II (5), p. 637-640.
- - .
1892. In: ThAJ. Abeleven, Verslag
van
de twee
en
vijftlgste vergadering der Nederlandsche Bota
Vereeniging, Ned. Kruidk. Arch. II
(6),
p. 70-84.
SvKoRA, K.V.,
1978. De
achteruitgang van
de Schellingerzegge (Carex hartmanii). De Levende
Natuur
81, p.
- -
&
V.
WESTHOFF, 1977. Een
nieuwe
vindplaats
van
campanula latlfolia L;
een inheemse
soort? Gort
p. 187-193.
TAYLOR, P., 1972. Utricularia LIn: T.G. Tutin, V.H. Heywood, NA Burges, D.M. Moore, D.H. Valentine, S.M. W
&
DA
Webb. Flora Europaea 3, p. 296-297. cambridge.
TEscH,
P., 1914. Bodem en Plantengroei in Nederland. Jaarb. Natuurh. Gen. Limb. 1914, p. 125-132.
THELLUNG, A., 1913/1919. Crudferae. In:
G.
Hegi, Illustrierte Flora von Mittel-Europa 4 (1), p. 51-482. Mun
-- . 1926. Umbelliferae. In:
G.
Hegl, lllustrierte Flora von Mittel-Europa 5
(2),
p. 926-1537. Munchen.
THELLUNG,
A.-F.
MARKGRAF, 1959/1963. Crudferae. In:
G.
Hegi, Illustrierte Flora von Mittel-Europa 4
(1), 2e
p. 73-514. Munchen.
THIJSSE,
}Ac.
P., 1906. De bokken-orchis. De Levende Natuur 11, p. 101-104.
-- ,
1930. Alweer
een
belangrijke vondst in Drente. De Levende
Natuur
35. p. 107.
ToMBE, FA DEs,
1911. Verslag der
van
17
tot
21 Juli
gehouden
excursie in
de omstreken
van Tilburg
daaraan verbonden vergadering.
Ned
Kruidk. Arch. 1 911, p. 44-62.
--.
1912. Verzeichnis der neuen und bemerkenswerthen Gefasspflanzen welche in den Nieder
1901-1910
gefunden wurden (1).
Meded. Rijksherb. 8.
TuriN, T.G., 1964. Ranunculus L, subgen. Ranunculus. In: T.G. Tutin, V.H. Heywood, NA Burges, D.H. Vale
S.M. Walters
& DA
Webb, Flora Europaea 1, p. 223-237.
cambridge.
UmiEN, H., 1932. Eenige plantengeografische opmerkingen over de Veluwe. Ned. Kruidk. Arch. 42, p. 27
V
ALCKENIER
SuRINGAR,
J.,
1927. De botanicus Jakob Friedrich
Ehrhart en
zljn bezoek
aan
ons land in 1782
Kruidk. Arch. 1926, p. 117-149.
VEEN, W.
DE,
1974. Bijzondere plantenvondsten. Natuurh. Maandbl. 63, p. 155.
VEENMAN'S AGRARISCHE WINKLER PRINS, 1957. Meekrap. Wageningenj Arnsterdam/Brussel.
VEER,
J.
VANDER,
1956. Biesvarens in Nederland De Levende Natuur 59, p. 221·225.
VERHEQ,
q.,
1961. Vegetatle en fauna van de Sliedrechtse Biesbosch. De Levende
Natuur
64, p. 138-144
VERMEULEN,
P.,
1958. Orchidaceae. Flora Neerlandica 1
(5).
Amsterdam.
VIssER, G.,
1976. Wle
het
grote eert, is
het
kleine weerd, ofwel
waarom
Terschelling nog is wat
het was. N
73, p. 85-96.
VISSER,
A.
DE, 1959. De levenscyclus van Catapodium marinum (L) Hubbard. Acta Bot. N eerl. 8, p. 40-42.
-- . 1968. Over Petroselinum segetum (L) Koch. Gorteria 4, p. 130-133.
VoNK, D.H., 1979. Biosystematlc studies of the Carex flava
complex
L Flowering. Acta Bot. Neerl. 28, p. 1
Voo.
E.E.
VANDER, 1967. De gevolgen
van
de wateronttrekking voor de flora
van de
'Groote Meer'
Ossendrecht. Gorteria 3, p. 126-130.
VoRSnus, A., 1633. Index Plantarum Indigenarum, quae . . . prope Lugdunum in Batavis nascuntur.
Spigelius, Isagoges in
rem herbarium
Ubri duo, p. 263-272. Leiden.
220
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 222/228
- - , 1636. Index
Plantarum
Indigenarurn, quae . . . prope Lugdunum in Batavis nascuntur. In:
cat
Plantarum
Horti Academici Lugduno-Batavi (ed. 2), p. ~ Leiden.
VRIES,
V.
DE, 1943. Helianthemum guttatum op Vlieland De Levende Natuur 48, p. 65-66.
Vuvcx, L, 1895. Revisie van het geslacht Potamogeton. Ned. Kruidk. Arch. II (6), p. 629-698.
--, 1898. De
Plantengroei
der Duinen. Thesis. Leiden.
--, 1901. Prodromus Florae Batavae,
ed
2, 1
(1).
Nijmegen.
- - ,
1902a
Prodromus Florae Batavae, ed 2, 1
(2).
Nijmegen.
- - , 1902b. In: Th.H.A.J. Abeleven, Verslag van de twee en zeventigste vergadering der Nederla
Botanische
Vereeniging,
Ned. Kruidk. Arch. i l l (2), p. 570-604.
- - , 1903. In: J.W.C. Goethart, Verslag
van
de vijf en zeventigste
vergadering
der
Nederlandsche
Bota
Vereeniging, Ned. Kruidk. Arch.
i l l
(2), p. 955-1007.
- - , 1904. Prodromus Florae Batavae, ed. 2, 1
(3).
Nijmegen.
- - ,
1916. Prodromus Florae Batavae, ed. 2, 1
(4).
Groningen.
WALRAVEN, A, 1856. Waarnemingen omtrent enige kritische inlandsche planten. Ned Kruidk. Arch
p. 151-160.
- - , 1858. Overzigt
van
de Flora van Oostelijk Zeeuwsch-Vlaanderen. In: Anon., Verslag
van de
tw
jaarlijksche
vergadering
der
Vereeniging voor
de
flora
van Nederland
en
zijne
overzeesche bezittinge
Kruidk. Arch. I (4), p. 252-312.
- - ,
1878. Lijst van
openbare en
bedektbloeiende
vaatplanten
in Zeeland. Ned. Kruidk. Arch. II (3), p. 10
- - &
D.
LAKo, 1892. Tweede lijst van openbaar-
en
bedektbloeiende vaatplanten in Zeeland. Ned. Kruidk
II
(6), p. 101-135.
WALRECHT, B.J.J.R.,
1963. Groeiplaatsen van de Herfstschroeforchis (Spiranthes spiralis). De Levende
Nat
p.95.
WALTER,
H .-
H. STRAKA, 1970. Arealkunde. Einfiihrung
in
die Phytologie 3
(2).
Stuttgart.
WALTERS, S.M. & DA
WEBB,
1972. Veronica LIn:
T.G.
Tutin,
V.H.
Heywood, NA Burges,
D.M.
Moore
Valentine, S.M. Walters &
DA
Webb, Flora Europaea 3, p. 242-251.
cambridge.
WARTENA, J.G.R., 1962. De Herfstschroeforchis. De Levende natuur 65, p. 253-256.
WEBB, DA, 1964a. Crassula LIn: T.G. Tutin, V.H. Heywood, NA Burges,
D.H.
Valentine, S.M. Walters &DA W
Flora Europaea 1, p. 351.
cambridge.
- - , 1964b.
Sedum
LIn:
T.G.
Tutin,
V.H.
Heywood, NA Burges,
D.H.
Valentine,
S.M.
Walters &DA
Webb
Europaea 1, p. 356·363. cambridge.
- - , 1968. Parthenocissus Planchon. In: T.G. Tutin,
V.H.
Heywood, NA Burges,
D.M.
Moore,
D.H.
Valentin
Walters
& DA Webb, Flora Europaea 2, p. 246-247.
cambridge.
- - & G. HALLIDAY, 1973. The distribution, habitat and status of Hypericum
canadense
Lin Ireland. Wats
p.333-344.
WEBERLING,
F.,
1966.
caprifoliaceae.
In:
G.
Hegi
-
G.
Wagenitz, Illustrierte
Flora
von
Mittel-Europa 6
(2),
2
p. 3-87. Miinchen.
WEEDA,
E.J.,
1974. De kranssalomonszegel bij Enschede.
Natuur
en Museum 18 (4), p 10.
--,
1975. Over het uitzetten van planten. Natuur
en
Museum 19 (4), p. 2.
- - , 1977. Over het voorkomen van de Alpenrus. Gorteria 8, p. 119-124.
- - , 1979. Veronica
praecox
AIL en V.
vema Lin
Nederland. Gorteria 9, p. 312-321.
WEEVERs, TH., 1929. Relikte oder Pseudorelikte. Ned. Kruidk. Arch. 38, p. 130-148.
- -
& J.G. SLOFF, 1935.
Het
Wahlenbergia-reservaat
van
de Nederlandsche Botanische Vereeniging. Ned. K
Arch. 45, p. 203-206.
WEsTHOFF, V., 1935. Nieuws uit Kotten. Amoeba 14, p. 142.
--,
1947. De flora der eilanden taxonomisch, chorologisch en autoecologisch beschouwd Thesis. Utre
- - , 1951. De Boschplaat op Terschelling, Nederlands grootste Staatsnatuurreservaat. Natuur en Lands
p. 15-32.
--, 1953. Enkele gegevens
over
verbreiding en standplaats
van
het Trosglidkruid (Scutellaria
columna
De
Wandelaar in
Weer en
Wind
21, april1953.
- - , 1958. Verspreidingsoecologisch onderzoek van zeldzame planten. De Levende
Natuur
61, p. 193-2
- - , 1962. Het Tonckensbos bij Norg. De Levende Natuur 65, p. 229-236.
- - ,
1963.Achteruitgang van catapodium marinum op Goeree
na
de strenge winter van 1962·1963. De L
Natuur 66, p. 216.
- - ,
1971. Enkele gegevens over de standplaats van Hypericum canadense L Gorteria 5, p. 239·248.
- - ,
PA BAKKER, C.G.
VAN
LEEUWEN&
E.E.
VANDER Voo, 1970. Wilde Planten 1. Amsterdam.
- - , - - ,
- - &
--,
1971. Wilde Planten 2. Amsterdam.
- - , - - , - - ,
- -
& I.S. ZoNNEVELD, 1973. Wilde
Planten
3. Amsterdam.
- -
& AJ. DEN HELD, 1969.
Plantengemeenschappen
in
Nederland.
Zutphen.
- - &
P.
KETNER, 1967. Milieu en vegetatie
van
carex
hartmanii
caj. op Terschelling, in bet kader va
oecologische vergelijking tussen deze soort
en
carex buxbaurnii Wahlenb. Gorteria 3, p. 119-126.
- - &C.G. VAN
LEEUWEN,
1957. Equisetum
tracbyodon
A
Br.
gevonden bij Asperen. Corr.bl. Rijksberb. 6, p.
- - & - - . 1960. Is
bet
Waterlepeltje (Ludwigia palustris) een oorspronkelijk inheemse soort? De Levende
63, p.8-16.
- - . - - &
M.J. ADRIAN (m.m.v.
E.E.
van der Voo), 1962. Enkele aspecten van vegetatie en bodem
der
duine
Goeree, in het bijzonder de contactgordels tussen zout en zoet milieu. Jaarb. 1961 Wetenscb. Gen. G
en
Overflakkee 16, p. 46-92.
- -
&
M.F.
MiiRZER BRUQNS, 1956. De groeiplaats
van
Scirpus
americanus
Pers. op
het
Groene Stra
West-Terschelling. Acta Bot. Neerl. 5, p. 344-354.
- - & H.
PAsscHIER,
1958. Verspreiding
en
oecologie van Scbeuchzeria palustris in Nederland, in bet bij
in bet
Besthmerven
bij
Ommen.
De Levende
Natuur
61, p. 59-67.
WEVER. A
DE,
z.j. Manuscript-aantekeningen betreffende de flora van Zuid-Limburg. Natuurhistorisch M
Maastricht.
- - , 1912. Lijst der wildgroeiende planten
in
Z.-Limburg II. Jaarb. Natuurh. Gen. Limb. 1912, p. 123·160
- - ,
1913a.
Orchideeen. Maandbl. Natuurb.
Gen. Limb. 2
(5).
- - , 1913b. Lijst
van wildgroeiende
en eenige
gekweekte
planten in Z.-Limburg m. Jaarb.
Natuurb.
Gen
1913, p.43-115.
- - , 1914a. Vergiftige planten
(V-VII).
Maandbl. Natuurb. Gen. Limb. 3
(2).
- - , 1914b. Lijst
van
wildgroeiende en
eenige
gekweekte planten in Z.-Limburg IV. Jaarb. Natuurh. Gen
1914, p. 99-103.
--, 1915a. Een
merkwaardige
vondst. Maandbl. Natuurb. Gen. Limb. 4
(6).
- - , 1915b. Franjegentiaan. Maandbl.
Natuurb.
Gen. Limb. 4 (10).
--,
1915c. Lijst van wildgroeiende en eenige gekweekte planten in Z.·Limburg V. Jaarb. Natuurh. Gen.
1915, p. 5-92.
--,
1916a. Epilobium lanceolatum S.
et
M. Maandbl. Natuurb. Gen. Limb. 5 (11/12).
--,
1916b. Lijst van wildgroeiende en eenige gekweekte planten in Z.-Limburg VI. Jaarb. Natuurb. Gen
1916, p. 5-96.
- - ,
1917a Verdwijnend Natuurscboon.
Maandbl.
Natuurb. Gen. Limb. 6, p. 8·10.
- - .
1917b. Lijst van wildgroeiende en eenige gekweekte planten in Z.·Limburg VII. Jaarb. Natuurb. Gen
221
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 223/228
1917, p. 3-52.
--,
1918a Plantenvondsten in
1918. Maandbl.
Natuurh.
Gen. Limb. 7, p. 34-35.
- - , 1918b. Ujst van wildgroeiende en
eenige
gekweekte planten in Z.-Limburg
vm.
Jaarb. Natuurh. Gen
1918, p. 3-47.
--,
1918c. Ujst van wildgroeiende
en
eenige gekweekte
planten
in Z.-Limburg
IX.
Jaarb. Natuurh. Gen
1918, p. 49-91.
- - , 1919a Limburgsche flora in 1919. MaandbL Natuurh. Gen. Limb. 8, p. 17-18.
--,
1919b.
Ujst
van wildgroeiende
en
eenige gekweekte
planten
in Zuid-Limburg
X.
Jaarb. Natuurh. Gen
1919, p. 3-34.
--,1923. Ujst
van
wildgroeiende en
eenige
gekweekte planten in Zuid-Limburg
XL
}aarb. Natuurh. Gen
1920-1923, p. 3-48.
--,
1928a Daphne
mezereum L
Natuurh.
MaandbL 17, p. 18.
- - ,
1928b.
Polygonaturn
verticillaturn AIL Natuurh. MaandbL 17, p. 19.
- - , 1928c. 'n Floristisch belangrijke plek in Noord-Limburg. Natuurh. Maandbl. 17, p. 97-98.
- - , 1930. Aconitum
vulparia
Rchb.
Natuurh.
MaandbL 19, p. 65.
- - , 1932a
De
Zuid-Limburgse Flora
Winst
en Verlies
over
1922-1932.
Natuurh.
Maandbl. 21, p. 58-60
- - , 1932b. De Zuid-Limburgseflora Winst en verlies
over
1922-1932 (tweede gedeelte). Natuurh. Maand
p.68-69.
- - , 1932c.
De
Zuid-Limburgse flora
Winst
en Verlies
over
1922-19 32 (slot).
Natuurh.
Maandbl. 21, p. 7
- - , 1934. Helleborus viridis L Natuurh. MaandbL 23, p. 99-101.
- - , 1935a. Adventiefplanten.
Natuurh.
Maandbl. 24, p. 80.
- - , 1935b. Teucrium scordium L Natuurh. Maandbl. 24, p. 133-134.
- - , 1937. Barbarea
vema
(MilL) Asch. Natuurh. Maandbl. 26, p. 146.
- - , 1938.
Planten van den
St.Pietersberg. In: D.C.
van
Schaik,
De
Sint Pietersberg, p. 187-257. Maastrich
- - ,
1942. De Natuur in Natuurh. Maandbl. 31, p. 45-51.
- - , 1943a. Mei
in
't Krijtland I. Natuurh. Maandbl. 32, p. 36-40.
--, 1943b.
Naar
de Maasstreek
Ill. Natuurh.
Maandbl. 32, p. 76-78.
- - & J. CREMERS, 1914. De St.Pietersberg. Maandbl. Natuurh. Gen. Limb. 3
(4).
WEQER, J.,
1949. Ustera cordata in Nederland teruggevonden. De Levende Natuur 52, p. 200.
WILDE, W.J.J.O. DE, 1976. Enkele
opmerkingen
over
de
verarrning
van
de duinflora bij Wljk
aan
Zee. Gor
p. 49-51.
WILDE-DuYFJES, B.E.E. DE, 1964. Festuca ovina L, s.l. en Festuca rubra L, s.l. in Nederland. Gorteria 2, p. 40
WILDERVANCK, B.,
1916. Poleirnunt.
De
Levende Natuur 20, p. 376.
WILLEMS,
J.H.,
1967. Verspreiding en
voorkomen van
Erica cinereaL
in het
oostelijk dee
van de
Be
Kempen. Stencil, Inst. Syst. Plantk. Utrecht.
- - , 1973. Botanische
aspecten van het
Leudal en omgeving. In: T. Lemaire, Het Leudal, p. 55-77. Studi
Leudal e.o., Haelen.
- - , 1978.
Populatiebiologisch
onderzoek aan Orchis mascula
(L)
Lop enkele groeiplaatsen in Zuid-Li
Gorteria 9, p. 71-80.
- - & F.G. BLANCKENBORG,
1975.
Kalkgraslandvegetaties
van de St.Pietersberg ten zuiden van Maastricht
Natuurh. Gen. Limb. XXV (1).
- -
&
AM.M.
VAN
HAPEREN, 1974. Een recente vondst
van
Orchis simla Lamk. in Zuid-Limburg. Gorteria 7, p
W m HAMER, H.M. DE, 1876. Supplement op de Iijst der planten die in
de
Nederlandsche duinstreken
gev
zijn. Ned. Kruidk. Arch. II (2), p. 118-125.
WQNANDS, D.O., 1972. Orobanche hederae Duby op Fatsia japonica {Thunb.) Dcne. & Planch. en Silaum sila
Schinz & Thellung. Gorteria 6, p. 108.
WqNGEN, J. VAN, 1900.
Wit
Groot-Hoefblad.
De
Levende Natuur 5, p. 91.
ijzENDOORN,
ALJ. VAN, 1979. Bijzondere
plantenvondsten
in 197{ . Natura 76, p. 69-71.
ZIMMERMANN, F. 1907. Die Adventiv- und Ruderalflora von Mannheirn, Ludwigshafen und der Plalz neb
selteneren
einheirnischen Bliitenpflanzen und den Gefasskryptogarnen. Mannheirn.
ZoNDERWQK, P., 1958. Wilde ridderspoor. De Levende
Natuur
61, p. 288.
ZoNNEVELD, I.S., 1960. De Brabantse Biesbosch. Thesis. Wageningen.
ZwART, H.J., 1950. De vegetatie
van
de
brongebieden
in de Lutte. Ned. Kruidk. Arch. 57, p. 82-83.
ZqLSrRA,
G.,
1972a. Enkele
opmerkingen over
de
Bitterling {Blackstonia perfoliata).
De
Levende
Natuur
223-230.
- - ,
1972b. Bemerkungen
zur Systematik und
Okologie von Blackstonia
perfoliata und B.
acuminata
tianaceae). Acta Bot. Neerl. 21. p. 587-597.
222
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 224/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 225/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 226/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 227/228
8/18/2019 (Atlas of the Netherlands Flora 1) J. Mennema (Auth.), J. Mennema, A. J. Quené-Boterenbrood, C. L. Plate (Eds.)-At…
http://slidepdf.com/reader/full/atlas-of-the-netherlands-flora-1-j-mennema-auth-j-mennema-a-j-quene-boterenbrood 228/228
E R R A T
A
p. 18
p.
36
p. 102
p. 113
p. 145
p. 151
p. 155
p. 16 9
p.
226
Fig.
7 shows
the distribution map of
Carex oval
is
G
ood.,
prepared b y KOBUS
in
18
86.
The
co
lours in the
caption of
f ig . 14 have been exc
hanged; the
inset sh o
w s
the
right colours.
Map
Ep
ilobium lanceolatu m
Seb.
e t Mauri
- since 1950 : ho
ur-squares; add
20.17
(black
s ta r .
Map
Filago vulga
ris Lamk. -
since
195
0: 10
hour-squares
;
a
dd 10.41 (black
star .
Map Lolium
temulentum
L . - de l e te P4
.17;
add
P5.17
(green
squa
re).
M
ap
Nig el
la arvensis
L. -d
e le t e V5.28; add
V6.44 (g r
een square).
Map Orch
is ma
scula
(L.)
L . -d e le
te
V
6.55; add
V6.54 (green square).
S
ummary Pulegium vu
lgare Mill
-
Befo
re 1950 Pulegium
vul g
are was
re c
or ded in
48
hou r-squar
es, . . .
Trapa na tans L.
-
add
p. 28
top related