strategische keuzes: ook een presta3e van de rvc · meer uit een situa3e halen dan de (ongelijke)...

CentreonStrategiesforPublicandCivilEntrepreneurs

www.publicspace.nl

@stevendewaalDr.StevenP.M.deWaal

Strategischekeuzes:ookeenpresta3evandeRvC

Na>onaalRegisterMasterclass29september2017

1 1

DenkNetwerkMissie:“Crea&ngWinningStrategiesfortheCommonGood”SPACE:CentreonStrategiesforPublicAndCivilEntrepreneurs

Hoofdthema:BevorderenAc>efBurgerschapen(Maatschappelijk)OndernemerschapMiddelen:Ac>evewebsite,socialmedia,debatbijdragen,lezingen,congressen,boeken/publica>es,eigenresearch,eigendebaQen,studies

Opgericht2001.Zelfstandiges3ch3ngsinds2004Geenexternefinanciersofopdrachtgevers;geencompromisteksten:OnaJankelijkGeenra>onelepreten>e:MissiegedrevenNietwinst-ofsubsidiegericht:Non-ProfitPercasus/issueopzoeknaarbesteexper>seenmeningen:DenkNetwerk,geenDenkTank

2 2

Ac3evewebsite:www.publicspace.nl.Ookhelearchief

3 3

FocusHedeninthema’sPublicSPACE

EthiekWaarden Karakter

Posi>eMacht

Poli>eketac>ek

LEIDERSCHAP

PublicValueStrategischecontext

KrachtenveldToekomst

MesoGovernance:Invloed&Impact|Waarden&Missie|Oordeel&Selec>e

Na3onalecontext:Ins>tu>oneleorde|Elite-discussie|Sturingpubliekearena|Disrup>eveburger

SpecifiekNederland:Founder‘MaatschappelijkeOnderneming’(2000)|Diversestudieszorg:ziekenhuizen(2002),thuiszorg(1998),1elijnszorg(2004)|Ontwerpermodelvisita>eswoningcorpora>es(2006)|Inventor

ChinaZorg(2013);PolderPaternalisme(2015);‘DeDisrup>eveBurger’(2015)

4 4

LAATSTE BOEK, mei 2015 Debatten, literatuurstudie en discussie op site Keynotes o.a.: Paul Schnabel, Staf Depla en Raymond Gradus Aandacht voor burgerschap is positief Historisch al belangrijker basis dan huidige politieke hype Nu naïef en vrijblijvend: •  Hoe verhoudt zich tot

institutionele orde? •  Maatschappelijke ondernemingen:

concurrent of partner? •  Hoeveel rechten en macht krijgen

burgers in huidige overgereguleerde publieke sectoren?

5 5

Beetjedom:Par3cipa3eSamenleving(nietszeggendpleonasme)-  Teveelgemo3veerdalsbezuinigingopcollec3evekosten:afwenteling

vanzorgenvantrageenzwakkeoverheid,bureaucra>schookalmeteenverondersteldendusopgelegd

-  Onderliggendburgerschapsbegripteeconomisch-liberaal:individueel(zelfredzaamheid),geenburgerorganisa>e,(zogenaamd)geenimpactopbestaandepubliekeorganisa>es

-  Teroman3sch:nietbelegdmetmacht,zoals•  RighttoChallenge(nu:CDA,CU/PvdA)•  Vouchers•  Preferredposi>ebijaanbesteding•  Bijzonderetoezichtseisen•  Erkenningtypischgovernancecommons(alsweburgersnetzoveel>jd

gevenomtelerenals‘depoli>ek’...)

6 6

Whyastrategyisnotaplan

7 7

Strategie*:Meeruiteensitua3ehalendande(ongelijke)machtsverhoudingenvoorspellen(bea3ngtheodds)Gaatterugopmachiavellianintelligencevanprimaten(opniveauvanindividuengroepmetomgeving)Belangrijkecompeten3es:•  Futuring•  Tothinkahead•  Strategemen(SunTzu,Odysseus)•  BenuQenConflictenenSmedenAllian>es•  Oporganisa>eniveau:alignment,flexibiliteit,gehoorzaamheid,organiserenlokaleslimheidGaatomstrategischmanagement,veelverwarringmetstrategischeplanning.Plan≠Strategie.Instrategischetermenkaneenstrategischeplanzelfshinderen**Kernkwes>e:Hoebelangrijkis‘DeStrateeg’&Strategischgedraginfrontlinie(s)?*Veel in Freedman, ‘Strategy. A history’

**Mintzberg, ‘Strategy Safari’

8 8

Voorbeelduitechtecompe33e:spor3evepresta3esafgezettegenbeschikbaremiddelen:

9 9

Misverstanden:Strategie= Strategischplan*Strategie= Abstract,ra>oneel,zakelijkStrategie= VooralgerichtopopdrachtgeversofkapitaalverschaffersMijnperspec3ef:StrategischManagementiscruciaalDepersoonenstrategischeposi>evandestrateeg**StrategicIntentWho’sonthebus?**** Mintzberg ‘Strategie Safari’ ** Sun Tzu ‘Art of War’ *** Collins ‘Good to Great’

10 10

Nieuwvooringenieursdenken:Forecas3ngenGripoptoekomstschijnzekerheid5puntenvankri3ek*:1.   Emergence:Zwermuitkomsten2.   Non-ergodicity:Nietal>jddezelfdeuitkomstuitzelfdepatroon3.   RadicalUncertainty:Toekomstvoormensenniettekennen4.   Computa3onalIrreducibility:Uiteindelijknochinaantalfactorennochin

maatengetalmodelcomplexgenoeg5.   Reflexivity:Symbolischeordeenverwach>ngensturengedragdatweer

uitkomstenbepaalt(naast2biologischeniveau’s-lichaam/fysiekefeitenenemo>es-nog3eniveau:symbolischeorde)**

* Zieo.a.RichardBookstaber‘Theendoftheory:Financialcrisis,theFailureofEconomicsand

thesweepofHumanInterac>on’,2017** Zieo.a.Laland‘Darwin’sunfinishedsymphony’,2017

11 11

Strategiegaatuiteindelijkomeenglazenbol:

12 12

Watiseengoedestrategie?

•  Strategiehebjeniet,maardoeje;ra3oneleplanningenanalyseergoverschat

•  Echtstrategischekwes3eszijn:•  padaJankelijkheid(cyberne3schdenken)•  opportuniteit•  machtsposi3ebeslissers•  cultuurvandezwerm•  personalintent•  onzekere/paranoïde/dromerigeSWOT+Megatrends+k.t.slimme

reac3eStrategieis(doorleefde)missie-visie-koers,decommunica3edaarover,dealignment,hetwerkelijkgedrag

13 13

Vaakooknaïef‘corporate’strategiebegrip

Inbedrijfsleventoenemendonderscheidinmarktstrategie(betalendeklant,onderscheidinb2benb2c))encorporatestrategie(reputa3e,lobby,roloverheid).Nieuwstekwes3es:•  Kapitaalverschaffersomsbelangrijkerdanklant;•  Geensustainablecompe>>veadvantage*;•  Opkomstdisrup>edoornieuwstedigitaleenmassatechnologie,

waaronderconsumentalsco-producent,co-marketeerenco-innovator;•  Bouwenvaneco-systemen;•  WarforTalent,leidendtotnetwerkstructurenenzoektochtnaarshared

valueStrategischeplanningalleennoginstrumentinsta3schebureaucra3scheorganisa3es,alsverdeel-mechanisme(internefunc3e). * McGrath

14 14

Kenmerkenvaneengoedestrategie:•  Iseenvoudiguitteleggen•  Wordtinternbreederkendenherkend•  Leidttotpersonelewisseling,indiennodig•  Isandersdandeanderenindebranche(onderscheidend,liefstde

eerste*);zoniet,danbochtafsnijden**•  Hetonderscheidendepastinbelangrijketrends†•  Heespersoonlijkesteunvandetop,pastinhun‘levenscyclus’enwordt

opkarakterherkend(leiderschap)•  Pastookoplangeretermijnbijposi>eenpolsstokorganisa>e;daarwaar

ditwringtziQenercrucialetussenstappenin;denoodzakelijkepijnlijkestappenwordendirectgenomen

* FirstMoverAdvantage** LeapFrogMove(s)† McGrath‘Theendofcompe,,veadvantage’

15 15

StrategischOverzicht/Krachtenveld

16

Plaatje uit FD bij introductie ‘Strategisch management voor de Publieke Zaak (2008)

17 17BURGER

BEDRIJFS- LEVEN

NGO & NPO

OVERHEID

ALLIANTIE MVO

LOBBY & COMPLIANCE

het PSF Wybertje ©

18 18

Tac3scheinstrumentenBedrijfsleven

•  BedrijfsFilantropie•  PersoonlijkeFilantropie•  PrivateCollec3even•  BusinesstoNonProfitSamenwerking•  MicroKrediet•  PubliekPrivateOnderneming•  MaatschappelijkVerantwoordOndernemen•  Procesmanagement

19 19

PRESSIE GROEPEN PARTICULIER

INITIATIEF

INTERACTIE

PROTEST

PARTICIPATIE

ZELF ORGANISATIE

BURGER

BEDRIJFS- LEVEN

VERBREDEN

LOBBY & VERANT- WOORDING

ALLIANTIE MVO

LOBBY & COMPLIANCE

NGO & NPO

PUBLIEK PRIVATE SAMEN WERKING GELIJK

SPEELVELD CO PRODUCTIE

TERRITORIALE DECENTRALISATIE FUNCTIONELE DELEGATIE

FINANCIELE PRIKKELS JURIDISCHE PRIKKELS

INTERACTIE

SAMENWERKEN

LIBERALISEREN

het PSF Wybertje © Public SPACE 2005

OVERHEID

20 20

Aandebasis:StrategischDenken

21 21

BestetyperingStrateeg:GodinAthene(enhaarbeschermelingOdysseus)

Kenmerken/skills: •  Strijd en Wijsheid •  Geboren uit hoofd officiële hoogste God,

maar met wapenuitrusting aan •  De slimste god •  Feminiene slimheid in Oorlog (tegenover

‘domme kracht’ Ares) •  Bedacht op en zelf creatief in Listen •  Inzicht in en anticiperend en gebruikmakend

van alle emoties mensheid en Goden* * Lees Shakespeare, De Prooi, Luyendijk en trap niet in het

naïeve NL misverstand dat analyse&kennis en daarna regels&toezicht dit uit de wereld helpen

22 22

KernkenmerkenStrategischdenken*

a.   Cyberne3sch:Verschillendefactoren,inhunverondersteldeontwikkelingenhunmogelijkeinterac>es,leidendtoteenmogelijkeuitkomst

b.   Futuring:DromerigenParanoïdenaarvorenkunnenkijkenc.   Slim/Lis3g:ZieneninschaQenwelkekansenencontextengeschiktzijn

vooropportunis>sch&handighandelennaargelegenheid* Zie:h4ps://www.linkedin.com/pulse/strategisch-denken-cyberne,sch-futuring-slimmig-

steven-p-m-de-waal

23 23

Futuringisdebasisvanechtestrategie

•  Onrust,paranoïdeendromerig;•  Ambi3es,plannen(lesvanCollins):StrategicIntent•  Publiekesector:Waarden!Verontwaardiging!•  Megatrendsspoken,schakenenluisteren•  Openvoortrendbreuken,innova3es(Watgaatover5jaarniet,watnu

welgoedgaat?)•  Nietvolgen,maarleiderschap

24 24

4Invalshoekenvoorstrategieontwikkeling:zonderdoelgeenstrategie1.   Instrumenteel/ra3oneel(adap3vesocialsystems)2.   Speltheorie:Wiewint?3.   Humanis3sch:Doelenensturinggerichtophet‘goede’voordemens/

thecommongood,waarden4.   Poli3ek*:Bouwenaanlegi3meringeneffec3viteit,externdraagvlaken

ins3tuut

* In brede zin: niet alleen partijpolitiek of parlementaire politiek

25 25

BelangrijkekeuzevoorRvC:Welkestrateeghebbenwenodig?

26 26

Strategievanuitdebestuurder

MORAAL

MACHT

STRATEGIE

TOP SETTING/STAGE/BESTUURSDYNAMIEK

Kijkgat of Toegang (betrokkenheids- en rolkeuze)

27 27

Oude,onbewuste,beelden:

28 28

Nieuwerevisieophetspelendusdespeler:

29 29

Maarmisschienhetverkeerdespel:

30 30

Ofdeverkeerdemetafoor:

31 31

Disrup3e:Strategischdominantetrend

32 32

Disrup3eisbelangrijksteterminstrategieliteratuurConcurren3etussenplamorms,tenkostevan‘pipeline’-ondernemingenNieuwstedefini>e:Toetredersvanbuitenregulieremarktdoorinnova>everechtstreeksetoegangtotdoelgroepenhunwensen.Directeruilencommunica>eiskeyEnd-to-endmodel(vangrondstofnaarverwerkingnaareindproduct/dienstnaarklant)isoutofdateNieuwegrondstofisdataKenmerken:•  Gebruikgroteinforma>e-encommunica>ekracht‘atthefinger>p’,wereldwijdmetmassaalbereik(IndustriëleRevolu>e3.0)•  Hetisnogsteedsmarkt.Concurren>enutussenplavorms.Succesfactoren:sympathie,community,toegang,handsonservice,eigenregiegevoel•  Enormedirecteruil-encommunica>ecapaciteit,ookvoorconsument•  Bezitnietlangervoorsprong,vaakachterstand(voorbeeldenUberenAirbnb)

33 33

Plamormeconomyheenalgewonnen

34 34

ConceptPublicSPACE:Disrup3eveBurgerGeenvaagengemakkelijkbeleidsvoornemen,alsofoverheidofpoli3ekerovergaat,maarrevolu3einICT(&Informa3e&Communica3e&Media)-technologieHoofdkenmerken:•  SlimEnorme,noggroeiendecomputer-power•  KleinenMobielDichtbijpersoonenpersoonlijk;al>jd‘athand’•  Nietalleendata,ookbeeldReal->meenReal-life•  Massabereik,ookwereldwijd&verwach&ngConnec>eenCommunity,

overalenal>jdItisnottechnology(‘stupid’)Hetissociaal-technologisch:Enormeffectopmentaliteitengevoelvanregieeninvloedvaniederindividu

35 35

DeDisrup3eveBurger(FDAugustus2015)(ookhier:bestuurderszienhetvaakalslaatste)

36 36

Tegenhoudenheengeenzin,technologiesterker

NLenergiesectorbegintgrid-scenariodoorschadeenschandeteleren:ookinteressantvoorcare!

©The Economist

37 37

Ookklassiekorganisa3emodelverandertinplamorm

38 38

OokontwikkelingeninstrategiebedrijvenInbedrijfsleventoenemendonderscheidinmarktstrategie(betalendeklant,onderscheidinb2benb2c)encorporatestrategie(reputa3e,lobby,roloverheid).Nieuwstekwes3es:•  Kapitaalverschaffersomsbelangrijkerdanklant.•  Geensustainablecompe>>veadvantage*;•  Opkomstdisrup>edoornieuwstedigitaleenmassatechnologie,

waaronderconsumentalsco-producent,co-marketeerenco-innovator;•  Bouwenvaneco-systemen;•  WarforTalent,leidendtotnetwerkstructurenenzoektochtnaarshared

valueStrategischeplanningtesta3schinstrumentinvooralbureaucra3evanorganisa3es,alsinternverdeel-enkeuzemechanismedebestaanderou3nesenstructuurvolgend* McGrath

39 39

Complexiteitstheoriebiedtbeterhouvastdanra3oneleplanningofforecas3ngComplexiteitstheorieleerthoenieuwenetworkedeconomieensamenlevingfunc3oneren:•  Eenlingenfunc3onerencollec3efalszwerm;grootstevariabeleisniet

zgn.doel,maaronderlingeafstandenexternesignalenenbedreigingen.Erisgeenindividueleleider

•  Succesvolle‘hubs’wordensteedsgroter(menisopzoeknaargrootstekansopconnec>e)

•  Patroonherkenningopobjec3eveenopenbasisvoorspellenbeterdanallerleimodellen(=teveelachteruitkijken)

•  Ditiscyberne3schdenken*ipvextrapolerenofra>oneelguess;scenarioontwerpalscrea>efstrategischevooruitblikzithierdichtstbij

* Zieookverder:hQps://www.linkedin.com/pulse/strategisch-denken-cyberne>sch-futuring-slimmig-steven-p-m-de-waal

40 40

41 41

Omgangmetzwermintelligen3ewordtissue:

42 42

Virtueelkanaalmaaktfysiekjuistbelangrijkermetnoodzaakentertainmentvalue

43 43

Gaatdusomintegra&evanallekanalen

44 44

MuseahebbennoodzaaknieuwetechnologiedoorEerste: Nieuwe technologie in de klassieke verhouding Tweede: Nieuwe technologie leidend tot nieuwe interactie: Met de familie een schilderij beleven:

45 45

EffectopRvC/RvT

46 46

Watzejenietvertellenopschool:

•  VoorziQeriscruciaaleniseeneindverantwoordelijkefunc>e;•  Hetteamisvaakeengroterprobleemdanhetbestuur;•  Gedrageerst,regelsennormenlater;•  Procedureshebbenpaszinalserwilsvormingis,andersvooralexcuus•  Beleidispersoonsaxankelijk;•  Lerendoetpijn;•  Hardeingrepenvergeneenklinischeblik,eenopenmindeneenharde

hand;demeestemensenbeziQennietalledrie;ditkleurthunoordeel;•  Demeesteadviseursstaanweloverwogenenterechtaandekant;•  Achterafheesiedereengelijk,gaateromcyberne>schtedenken

47 47

Besturenis:

¨  Geblinddoektwildwatervaren

¨  Lerenkraaienalsdezonopkomt

¨  Hijkwam,hijzagengingweerweg

¨  AO2