association des alphabétiseurs de cobly et de bou- koumbé · faire en langue le curriculum vitae....

Kɛ pɔkɛ nkɛ ni ti tota a tī ń dɔmu n dīɛnɔ, n dɔmu m

bɛnsinɛ, n dɔmu n cɔtidí nnɛ nso m hansimɛ.

AA

LC A

ALM

B

Association des Alphabétiseurs de Cobly et de Bou-

koumbé

Dī

cuu

de

tāāt

īde

pɔk

ɛ

m b

ɛdim

ɛ 1

2/2

01

1

Liv

ret

niv

eau

3

5 — 3 = 2

Tī bɛmmu ya nnɛ Bikinbanki

Maadi bɛnsinɛ

2

Bikibanki bɛnsibɛ : Classe de Bikibanki

Bikibanki bɛnsibɛ Bukṵnbe : Classe de Bikibanki

43

Le livre du niveau 3 en Langue mbèlimè : décembre

2011

Dépōt légal : 4ème trimestre 2011

Prix de vente : 1000 F cfa

Le coordinateur d’Alphabétisation et le chargé du pro-

gramme d’Alphabétisation de la commune de Cobly

42

Atelier sur renforcement des capacités à Tanguiéta

3

Ū n kɛ pannɔ : Sinwɛɛka Diyakitɔ Bɛnna Auteur : SANHOUEGOUA Diacto Bernard

Dī n kɛ dennɔ : Ī sēpī wākinbɛ ciīkɛ Dikɔɔde

nnɛ Bukunbe «Tī bɛmmu ya nnɛ Bikibanki» Publié avec l’accord des l’Associations des Alphabétiseurs de

Cobly et de Boukounbé de la Langue mbèlimè.

Ī sēpī bɛnsimɛ tommu yūude nnɛ bɛ

kpɛnbɛ bɛnsimɛ Direction de l’Alphabétisation

et de l’Education des Adultes

* Nnɛ SIL Tōtīmɛ Avec l’Assistance Technique de la SIL

© Kɛ bont;ɔ n dedɔɔ dī yōdānside 2011 © 1ère Edition 2011, 4ème Trimestre

Kɛ pɔkɛ kɛ n tōsīdī ū n fɛ bo n nɔ u

biɛdɔ a u dɔmu n dīɛnɔ u sepi m

bɛdimɛ a nɛ cansi

4

Santadi, Bɛnnadɛti, Edisabeti, Dosadi nnɛ Kɔnna

a b c d e f h i k m n o p s t u

w y kp ɛ ɔ

A B C D E F H I K M N O P S T U

W Y KP ɛ ɔ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

30 40 50 60 70 80 90 100

41

Ce livret est utile pour tout le monde. Tous ceux là

qui parlent mbèlimè et même ceux qui ne le sont

pas peuvent l’exploiter d’une manière d’une autre.

Ce livre nous explique pourquoi nous séparons

certains mots et collons d’autres. Nous avons les

Articles, les adverbes, les noms composés, les pro-

noms possessifs, les pronoms personnel, les pronoms

relatif, la marque de classe. Ce manuel nous clarifie

pourquoi le ton et où le pratiqué, pourquoi le tilde

en bas ?

En un mot c’est un livre qui explique sur l’orthogra-

phe, la grammaire, la conjugaison et le vocabulaire.

Nous avons plusieurs sortes de ponctuations en lan-

gue.

Ce livre explique sur la pédagogie.

Avec ce livre, nous pouvons écrire une lettre privée,

faire une demande en langue etc…

Faire en Langue le curriculum vitae.

Que Dieu nous aide à exploiter ce livre pour mieux

faire.

40

V- N fa nɛyɛ m fommu n hi nni : m tedimu, M

híímɛ nnɛ dī ciīkīde tommu. V- DIVERS: Le sport, la lecture, travail d'équipe.

N hammɔ nɛyɛ nɛ fɛ bo we. Je certifie exacts les renseignements ci-dessus cités.

Kɛ pannɔ dikɔɔde dā 31 dī yōkuude 2011 Fait à Cobly le 31 décembre 2011

M tommu n kpi ɛmɔ Le chargé du programme

Bɛnna sḭnwɛɛka Bernard SANHOUEGOUA.

5

Bɛ wakimbɛ pɔkɛ 2011

* Kɛ pɔkɛ nkɛ nɔ bɛ wakinbɛ

cansimɛ, yɔsinɛ m diɛtimɛ hi nni*.

« Kɛ pedimú ā nī nānki nyɛ ku nnɛ

ń díɛnɔ n kɔn’ hɛ tapɔ ī waadī nnɛ

ā nɔbuodɛ, m coosimɛ yɛndɔmmɛ,

dī cūyɛndɔnde wākimɛ nnɛ nso di

yīēdīde », ā nī nānki nyɛ n diɛtá

kɛ bitɔpɔkɛ, tī tɔɔ dēnbɛ pɔkɛ nnɛ

kɛ kpɛnpɔkɛ yōō ā nī nānki nyɛ n

diɛtá n cūɔhi m tommu nnɛ nso a

fommū pɔkɛ.

Ū wienū ā tī tōtā a tī kēsi kɛ

pɔkɛ tɛnnɛ kɛ tɛ kɛyɛ !

N baani di puki mɛ.

6

I.) Ī waadī ī n cooki Si ninsi n hietɛ m bɛdimɛ:

a. ( Nɛ n bááde hi nni. )

M dɔnnimɛ :Dī sēēde, fɛ sɔfɛ, kɛ buokɛ, ū tīebu, m yaamu.

Dī, Fɛ, Kɛ, Ū, M : nɔ ī waadī ī n pɔhi nɛ si ninsi n hietɛ yɛ. I

bō ī nummu kū (5).

Ī waadī ī n pɔhi nɛ si ninsi n hietɛ hɛ nɔ nnɛ ń cáátí nnɛ ā

hietɛ tɛnnɛ. Nnɛ ń nāā n tɛ bɔnde bā tɛ n bo we a ī waadī

tɛnnɛ a hita n yēē sō dī hetide tɛnnɛ di ba.

M dɔnnimɛ:

Dī cuude dōdɔɔ, «n» cuude dōdɔɔ.Fɛ wadipɔhi nfɛ (dī) hítɔ a

«n» cōōtɔ.

Fɛ sɔfɛ hítɔ, «Kpaaku» sɔfɛ hítɔ. Fɛ wadipɔhi nfɛ (fɛ) hítɔ a

«kpaaku» cōōtɔ.

Kɛ sankɛ wēnni, «nɛ» sankɛ wēnni. Fɛ wadipɔhi nfɛ (kɛ) hítɔ a

«nɛ» cōōtɔ.

Ū tīebu dɔ, «nɛ» tīebu dɔ. Fɛ wadipɔhi nfɛ (ū) hítɔ a «nɛ»

cōōtɔ. M yaamu buosi cɛ , «ū tīebu» yāāmū būosi cɛ (m) hítɔ a

«ū tīebu» cōōtɔ. M niimɛ hosi m mɔmɔmɛ, «kɛ minkɛ» nīimɛ

hōsī cɛ . Fɛ wadipɔhi nfɛ (m) hítɔ a «kɛ minkɛ» cōōtɔ. « Nɛ hɛ

bídí a tī yɛ : kɛ minkɛ m niimɛ hōsī cɛ » . Nɛ nāā tī békí kɛ

mínkɛ. Nɛnnɛ yɛ tennɔ a tī yɛ nni i hɛ nɔ nnɛ ń cáátí nnɛ ā

hietɛ tɛnnɛ.

Cápu ya nnɛ: Á dī hetide bontɔ «dī» di nɔ n yɔɔsīnɛ «de».

M dɔnnimɛ: Dī tuude, dī pāade, dī kode …

Á di bontɔ «kɛ»di nɔ n yɔɔsīnɛ «kɛ».

39

III- A tedi m yaa mɛ mɛyɛ : III- EXPERIENCES PROFESSIONNELLES:

• M bɛdimɛ diɛtimɛ kpīɛmɔ, n bɛnsinɛ ū n fɛ bo,

n dēnnīnɛ sī pɔkisī, Chargé du programme d'Alpha, Formateur et produit des documents,

• N bɛnsinɛ bɛ kpɛnbɛ m piemɛ, Maître du français fondamental,

• N nādɔ kɛ pieminsi nkɛ : m cɔtidimɛ pō, sī

pɔkisi n pannimɛ nnɛ n diɛtá, Opérateur de saisie : Excel, publisher, word etc...

M yaa mɛ tuɔmɛ :

AUTRES FORMATIO%S :

• N tunnɔ ī sēpī pɔkidiɛtímɛ bɛnsikɛ, Séminaire pour écrivains et reviseurs en langues nationale

• N tunnɔ n yɛsinɛ kɛ pɔkɛ i sepi n tɛ ho

bɛnsikɛ, Séminaire de traduction et d'adaptation en langues nationales,

• N tunnɔ kɛ bɛnsikɛ ā nī nānki nyɛ n bɛnsinɛ

ū kpīɛmɔ nnɛ bɛ wakinbɛ, Formation sur les principes de l'andragogie et la formation des moniteurs et animateurs,

• N tunnɔ kɛ bɛnsikɛ ā nī nānki nyɛ n hi isi i sepi

m bɛnsimɛ. Suivi le forum d'Alphabétisation.

IV- Ā yōōmū ī sēpī īyɛ : IV – Langues parlées :

1- Bɛ ya iyɛ : m piemɛ nnɛ m sɛ ntipiemɛ.

1- LA%GUES OFFICIELLES: Français et Anglais.

2- A yoomu iyiɛ : m bɛdimɛ nnɛ m tɛmadimɛ

2- LA%GUES %ATIO%ALES: mbèlimè et ditamari.

38

A tommu nɔmmɛ : Cel : 97 34 44 70.

Adresse Cel : 64 87 94 03

B P : 45 Kɛtɛncɛɛkɛ

II-M nakuɔ dimɛ semmū :

II- CURSUS SCOLAIRE

Ā bīenɛ

ANNEES

A kuɔ dɔ n

tiihɔ nɛ yɛ

NIVEAU D'ETUDES

Ā tēdī kɛ pɔkɛ

kɛyɛ

DIPLOME

Ā kɛ yaā nɛyɛ

LIEU

1993-1994

Ā bīenɛ 11(n

nakuɔdi-

dūɔmɛ)

2nd Cycle 1ère

N mɔmmɛ (0)

Néant

Dikɔɔde

Cobly

1992-1993

Ā bīenɛ 4

1er cycle 3ème

N mɔmmɛ (0)

Néant

Dikɔɔde

Cobly

N

nakuɔdihɛtim

ɛ

Ecole primaires (CEP)

Uwuodu

EPP ouorou

1986-1992 dī cuude

yɛndɔnde 1 n tiihi 6

7

M dɔnnimɛ: Kɛ sonkɛ, kɛ kodikɛ, kɛ munkɛ ...

Á di bontɔ «fɛ» di nɔ n yɔɔsīnɛ «fɛ».

M dɔnnimɛ: Fɛ muɔfɛ, fɛ wanfɛ, fɛ sɔfɛ ...

Á di bontɔ «ū» di nɔ n yɔɔsīnɛ « u,ū,ɔ,ṵ,ɔ …»

M dɔnnimɛ: Ū tīebu, ū tūbūōtū, ū niitɔ, ū nɔdīhṵ ū kɔkɔkɔ

Á di bontɔ «m» di nɔ n yɔɔsīnɛ «mɛ yōō mū».

M dɔnnimɛ: M tommu, m semmū, m daamɛ, m maamɛ …

( dī - de ), ( kɛ - kɛ ), ( fɛ - fɛ ), ( ū - u, ū ɔ, u, ɔ ), (m - mɛ,

mū).

Ī waadī ī n cooki Si ninsi n hietɛ:

b. ( u hosihu hi nni )

Á dī hetide bontɔ «dī» nɛ n bááde bōde, tɛ a bonta «ā» u

hosihu hi nni, n yɔɔsīnɛ «e, ɛ, o, i, a».

M dɔnnimɛ:

(dī) sēēde (ā) sīe, (dī) nūɔde (ā) nɛ(ɛ), (dī) tōōde (ā) tū(o),

(dī) yūude (ā) yī(i), (dī) dāāde (ā) dā(a)

Á dī hetide bontɔ (fɛ) nɛ n bááde bōde, tɛ a bonta (ī) u

hosihu hi nni, n yɔɔsīnɛ (ī, ā, ɛ, ē,)

M dɔnnimɛ:

fɛ tifɛ=ī tiī, fɛ hafɛ=ī hā, fɛ sɛfɛ=i siɛ, fɛ sefɛ=ī siē.

Á dī hetide bontɔ kɛ nɛ n bááde bōde, tɛ a bonta si u hosihu

hi nni, n yɔɔsīnɛ sī mandē.

M dɔnnimɛ: kɛ buokɛ=sī būōsī, kɛ sankɛ=si sansi...

Nīinɛ «kɛ ninkɛ nnɛ kɛ wankɛ» hɛ yienɔ n tūunī dī kede

tɛnnɛ.

8

M dɔnnimɛ: kɛ ninkɛ= (tī) ninte. Nɛ hɛ bidi a tī yɛ si ninsī.

Kɛ wankɛ=ti wante.

Dēkī ī wādipɔhi nɛ u hosihu hi nni: i bō ī nummu kū (5) sī, tī,

ī, ā, bɛ.

II.) a) Tī cōōsī nnɛ ī waadī īyɛ m yootimɛ hi nni

Dēkī nɛ waadi: (d, l, r). I nɔ wadifɛ fɛ n bā kū, á tī i cūōnɛ dī

bɔnde dīyɛ m diɛtimɛ hi nni, ti diɛta <d>.

Nīinɛ tī nī fúdī nnɛ ń i yōōmū nnɛ

M dɔnnimɛ: M yooti mɛ<dī wɛɛle,dī wɛɛre>

M diɛti mɛ «dī wɛɛde»

b) N denbɛ bɛ n tūnsī ā nɔbuodɛ m yootimɛ hi nni

(N) dēnbɛ bō bɛ taate ku. Ū n bā pɔhi nɛ m pannimɛ, ū tɔɔ

pɔhi nɛ m tiɛtimɛ nnɛ ū n tūnsī ā nɔbuodɛ ā buɔnɛ ā bāa. Ū

tāātɔɔ ūyɛ hɛ cɛ nki, ā nī fúdī n yēē sō n hɛ a diɛta.

M dɔnnimɛ:

Ū n pɔhi nɛ m pannimɛ: (N) diɛtɔ, Ū n pɔhi nɛ m tiɛtimɛ, (N)

sēēde

Ū n tūnsī ā nɔbuodɛ ā buɔnɛ a bāa, Tī hɛ ni (N) fúdī n tōmū

Tī hɛ ni fudi n tōmū; Nɛ wadifɛ tɛnnɛ (N) kɔn' hɛ nɛ bō.

C) Tī cōōsī nnɛ ī waadī īyɛ m yootimɛ . ( Ī ) yɛ cooki i

waadī i baa n ho biemɛ.

Tī nɔ nnɛ ń díɛnɔ ā nɔbuodɛ tī yɛ ya a yɛ nɔ kīyɛ ku a di bō dī

bɔnde dīyɛ di ba n yee so m yootimɛ.

M dɔnnimɛ:

m yootimɛ: dāādi bā, hétí n bootá, bɛ nitibi tóńtɔ.

37

Ā fommū pɔkɛ (F P)

CURRICULUM VITAE (C V)

F P

CV

I-Ā bōtīde :

Etat civil

Ā tɔɔ n hetide: Sinwɛɛka

Nom: SANHOUEGOUA

Ā mūɔnɔ hetide : Fɛnsa

PRENOM: Diacto Bernard

Dī dāāde nnɛ ā pēētɔ dī bōde dīyɛ : N pēētɔ 1975 bēnde

Kɛhotuukɛ. DATE ET LIEU DE NAISSANCE: Né vers 1975 à ouorou

Ā bōtīde: Nītiyāa

sexe : Masculin

A tenhu : Bennɛ yiɛnɔ

NATIONALITE: Béninoise

A tenke de : ATAKODA

DEPARTEMENT: ATACORA

A ten dokide : Dikɔɔde

Commune : Cobly

Kɛ tendokɛ : Dikɔɔde

ARRONDISSEMENT : Cobly

Ā bōtīde : U biɛ dɔ

ETHNIE : oubièro

A puohi n ka ā kpákí : N puohi n tēdī bíísí 6

SITUATION MATRIMONIALE: Mariée avec 6 enfants

36

• Á nɛ nɔ kɛ kpɛnpɔkɛ yōō n cūɔhi m tommu pɔkɛ :

Kɔnbiɛnu Sadomɔ Dikɔɔde, dā 29/10/2011

Datuode (ū kɔdimɔ)

94 91 69 54 Dikɔɔde Mɛɛdi

BP......Dikɔɔde

Ā dū bā : N cūɔhi m tommu.

N kpi ɛmɔ Mɛɛdi,

Dī pɔkɛ n yen' híínɔ kɛyɛ a sotihɛ, a dī wāati ū

pɔkidiɛnɔ, nɛ pɔkɛ danpɔ n buɔde a n diɛtɔ n cūɔhɔ.

Dī wāati ū niitɔ ūyɛ n nɔ uyiɛ we. N to mɔ nɛ tomu n

mantɔ nso a nɛ pannɔ ā bīenɛ. N yammɛ nī ń dāātē cɛ a di

yíénɔ nnɛ n deetɔ nɛ tommu n hi nni. N du n ni deeta n banki

fɛ nnɛ m yaamɛ fɛ n tōmū n dī bɛnki. N ni di pe dimu mīnɛ n

tēdī sī pɔkisī sīyɛ si fɛ nnɛ n tomɔ nso m tommu muyɛ . Nɛ fɛ

n ni nɛ panna kɛ pɔkɛ hi nni n wɛbina n diɛtɔ kɛyɛ n cūɔhɔ n

dī dūōnī.

N di cu ɔhɔ n tɛ di yieni n cɔɔde, Mɛɛdi n cuɔhɔ diyɛ nnɛ

m hɛ tikimɛ hi nni.

Sadomɔ Kɔnbiɛnu

9

m diɛtimɛ: dāāde bā, hétá n bootá, bɛ nitibɛ tóńtɔ.

III) Ā nɔbuodɛ yɛ n pɔhi nɛ m pannimɛ:

« Fúnɛ, tɛnɛ, tɛnnɛ, tɛnnɛ, tɛnnɛ, tɛnɛ…»

Á nɛ nɔbuodɛ tuuni m pannimɛ, dī kankande (ɛ) tɛ a hita we

a kɛ wɛɛtikɛ (') ā cōōtā.

M dɔnnimɛ:

«Tī fún' tóńtɔ». Bɛ hɛ tɛ ti funɛ tontɔ.

Á nɛ nɔbode bo m pannimɛ hḭisī ā tɛ a di diɛtá sō dī fɛ ku.

M dɔnnimɛ:

«Tī tóńtɔ fúnɛ» Bɛ hɛ tɛ Ti tontɔ fún'.

IV) Ī waadī ī n pɔhi nɛ m pannimɛ nnɛ m tiɛtimɛ

Nɛ waadi pedimu he yɛ mɛ paahu nyɛ nnɛ hē yɛ tɛ nyɛ nɛni.

a) ī waadī ī n pɔhi nɛ m pannimɛ: n diɛtɔ , a diɛtɔ, u

diɛtɔ, ti diɛtɔ, di diɛtɔ, bɛ diɛtɔ

Ī waadī tɛnnɛ hi nni i n yēdē tōō tī nɛdiniite. īyīɛ ń ī: u nnɛ bɛ

Nɛ waadi hɛ nɔ nnɛ ń cáátí nnɛ i puɔhi m pannimɛ mɛyɛ , nnɛ

ń nāā n tɛ bɔnde bā tɛ n bo we a nɛ waadi a hita n yēē sō nɛ

pannimɛ mɛ ba. M dɔnnimɛ: N bɔkɔ n u yāa,

10

N hɛ bɔkɔ n u yāa

N hitɔ a hɛ cootɔ.

b) Ī waadī ī n pɔhi nɛ ā hietɛ n bɛnki a tɛ nɛyɛ :

Dēkī nɛ waadi:,n seede, ā sēēde, ū sēēde, tī sēēde, dī sēēde,

bɛ seede

Nɛ waadi tɛnnɛ i fɛ to ti nɛdisɛntite.

Nɛ waadi hɛ nɔ nnɛ ń cáátí nnɛ i puɔhi di hetide dīyɛ, nnɛ ń

nāā n tɛ bɔnde bā tɛ n bo we a nɛ waadi a hita n yēē sō nɛ

hetide dī bā.

M dɔnnimɛ: N seede, N hɛ tedi seede, N hitɔ a hɛ cootɔ

Ī waadī ī n cōōkī ā hietɛ bīemɛ n tīihɔ

Dēkī nɛ waadi : Nɛ n bááde bōde Ū hōsīhṵ

nɛ n bááde bōde Ū hōsīhṵ

Ū tīebu bu dōdɔɔ yɛ dōdɔɔ M yaamu mu būosi

Dī sēēde di didōdɔɔ yɛ dōdɔɔ

nɔdīhṵ hṵ pūusī ti pūusī

Kɛ biikɛ kɛ tēnɔɔ si puusi M ni imɛ mɛ tōnni

35

Á nɛ nɔ tī tɔɔ dēnbɛ pɔkɛ :

Mɛni nnɛ n puohɔ Dikuntuode, 29/10/2011

Emaniyɛɛdi nnɛ podinni

Dikuntuode N tɔɔ nnɛ n nii

64 37 34 75 Kɔdaani nnɛ Sḭnhṵɔkɛ

Kɛtɛpuokɛ

N tɔɔ dēnbɛ n fa bɛyɛ,

Tī dī dɔɔmu, tī cuɔhɔ nwe n dɔɔsɔ a ū wienū tī dūōnɔ.

Yende ho da di fun' kɔntɔ nīkpīɛmɔ nnɛ tɔnkpiɛmɛ dēnbɛ nnɛ

ń nāā n tɛ n puohɔ podinni tī púkínɔ ū nītipaanɔ a bɛ u hīinɔ

n tɛ Nkpa (kunbadikɔ). Uyiɛ yɛ dɔ ,n kūsi, n mɔnni n nɔ

pɛmm n dɔnnɛ nso kɛ tɔɔ.

Tī yammɛ dāātē cɛ a ti ya n tɛ di wɛmmɛ maa nɔ tɛnnɛ kū.

Kunbadikɔ pēētɔ dī pōkɔɔside hatikɛ nkɛ kɛ da 21 mámááte tī

n naasi (4h00) u wentu. Ti ya n tɛ di bo nɛyɛ di du n nī ya

wē dī bābīikɛ m fefeemɛ hi nni n kɛ dɔɔmu, n kɛ huutá. Ū

wienū nī tōtā a di dita m biemɛ n tontá nī.

Tī dī bāanī nnɛ m yandatimɛ. Dī tī dɔɔmu nso bɛ

tɛntɛnbɛ.

Emaniyɛɛdi Sinbiɛnu

34

Dēkī bɛ dīɛnɔ n nanki n yɛ nɛ pɔkisī :

• Á nɛ nɔ kɛ bitɔpɔkɛ

Sḭnwɛɛka Bɛnna, Dikɔɔde, dā 27/09/2011

a n bo (dikɔɔde)

Nɔm : 97 65 11 27/ 94 44 62 18.

N bi tɔɔ

Duute Nicoda

dikpiminde

(Bukṵnbe)

Nɔm : 64 09 98 96

N bi tɔɔ,

N yammɛ dāātē cɛ di n diɛtɔ nyɛ kɛ pɔkɛ kɛ hatikɛ kɛ n

híi mmɛ ho hi nni kɛ dapiikɛ 10. Di diɛtɔ nnɛ n dɔɔmɔ n yɛ nni

di yanni kɛ hatikɛ kɛ n dēti ni mmɛ kɛ da 28, nɛ n dū n nī yɛ

kɛ hatikɛ bīemɛ ā tī bō nnɛ.

N fōōnā a n fudi n a yaasinɛ dikɔɔde duɔ n nɔ kɛyɛ, n nɔ

n cūɔhi kɛ honpukɛ kɛ hatikɛ kɛ n dēti nī dā 25.

N ni yu ɔsi n ba n ā bɛnki dikɔɔde tentuɔmu duɔ n nɔ kɛyɛ. Ā

nī hṵni n hɛ a kimu dikɔɔde hi nni. Nɛ nī ń nāā ā bɔkɔ u

tenhutuɔhu maahu nɛ hɛ nɔ Bennɛ.

N daani n yɛ a tontifɛ hi nni, n ni yuɔsi n ba nnɛ ā bāanī n

fúdī n a tota a yaata dikɔɔde. Coota n buɔde dɔɔnfɛ nnɛ

buɔde dī n bā.

Bɛnna Sinwɛɛka

11

Ū hōsīhṵ

Fɛ sɔfɛ fɛ híi i híi Nɛ ninnɛ nɛ wēnni

Ū ciɛnū ku díi=i díi, Ū niitɔ u tɛɛ=bɛ tɛɛ.

V) Tī cōōsī nnɛ A dēnbɛ bɛyɛ m yootimɛ hi nni.

Bɛ bō bɛ nummu kū 5: Nīinɛ bɛ n tāātē 3 kóḿmú nɛdihu hu n

bā n fun' hɛ kommu tommu.

Dēkī bɛ ni: <ā ā ā a á>

M dɔnnimɛ:

Ā= ū n puɔhi m pannimɛ « Ā» tīeti

Ā= ū n puɔhi di hetide n pedimú n tɛ he yɛ nɛ tɛ «Ā» buɔkɛ.

Ā= ū n tunsi m pannimɛ n dū a nɛ ń dāātē

A fɛ dofɛ tɛ «Ā» tóńtá n bu hīkitā

A= ū n tūkidī ī sēpī

Duute u pedímɔ «A» u yēētɔ

Á= ū n pedimú nɛ n yāanī yōō nɛ háńtɔ a u sɔɔdí

Á ā nɛ bō mīnɛ nɛ nī sīenī.

VI ) Ā hētikonnɛ:

Ā hētikonnɛ hɛ casidi m diɛtimɛ hi nni.

M dɔnnimɛ:

Kɛ tubuɔkɛ, dī nācuude

VII ) (La direction) Ā nɔbuodɛ yɛ n bɛnki i pie

«Sō, mīnī» nɔ ā nɔbuodɛ yɛ n bɛnki i pie, n hɛ nɔ nnɛ ń cáátí

nnɛ ā nɔbuodɛ tɛnnɛ. Nnɛ ń nāā bɔnde bā nī ń bō a di hitá n

yee so m biemɛ a di tuɔde ā cōōtā.

12

M dɔnnimɛ:

bɔki so «bɔki funɛ so»

bɔki mīnī «bɔki tɛnnɛ mini»

Sō hítɔ a fúnɛ cootɔ, mīnī hítɔ a tɛnnɛ cootɔ.

VIII ) (La marque de pluriel) (YA) ū n bɛnki u hosihu

Nɛ nɔbode hɛ nɔ nnɛ ń cáátí nnɛ ā tɛɛ.

M dɔnnimɛ:

Tóńtá ya «Tóńtá fúnɛ ya»

YA sɔkɔɔ a fúnɛ cootɔ.

IX.) Le (N) bas qui suit les verbes) «N» ū n n pɔhi nɛ m

pannimɛ:

(N) ū n pɔhi nɛ m pannimɛ hɛ mɛ konsínɛ m diɛtimɛ hi nni.

Bɔnde bā tɛ n bo we a fɛ hitá n yee so m pannimɛ mɛ ba.

M dɔnnimɛ: n dēe u ciɛbu «n bu ya a tī dēē».

(N) hítɔ n yēē n sō ī waadī tɛ cootɔ m biemɛ.

(N) tontá kɛ daakɛ<N kɛ tontá

(N) hítɔ a kɛ cōōtɔ

X.) (Les pronoms relatifs) Ā nɔboditukitɛ m diɛtimɛ hi nni:

Nɛ nɔbuodɛ hɛ casidi m diɛtimɛ hi nni.

Dēkī nɛ nɔbuodɛ: nbu «ū tīebu, ū cīebu, u ciɛbu …»

nte «tī tīete, tī tɛte, tī nɔɔte, tī biɛte…»

nwe «ū niitɔ, …»

kɛyɛ «kɛ biikɛ, kɛ wankɛ, kɛ wankɛ…»

fɛyɛ «fɛ naafɛ, fɛ hanfɛ…»

33

Sḭnwɛɛka Bɛnna

BP : 6

Dikɔɔde

BENIN

Ū pɔkicɔnihu hiisi po ti nɔ n

diɛtá nɛ yɛ :

32

Tɛnbidi

(Le timbre)

Duute Nicoda

BP : 15 Bukunbe

Bennɛ

Ū pɔkicɔnihu deehɛ po ti nɔ n

diɛtá nɛ yɛ :

13

dīyɛ «dī sēēde, dī dɔɔde, dī dāāde, di bande…»

āyɛ «ā sīe…»

sīyɛ «sī bíísí…»

tīyɛ, kūyɛ, nɛyɛ , īyɛ, bɛyɛ, huyɛ , nku, mmɛ, mmu, nnɛ, nyɛ,

nhu, nkɛ, nde, nsi, nfɛ...

XI.) - Les poinctuations: sī tīihḭnsī:

1- Le point virgule (;) kɛ tiihi nhonpukɛ

M dɔnnimɛ: n yaa n tɔɔ wē(;) n hɛ kɔtɔ nī fēemɛ

2- La virgule:(,) kɛ honpukɛ

M dɔnnimɛ: n denni u wuɔhu n hɔtɔɔ(,) n fún' dū n nī bɔki

kɛ daakɛ. 3 Le point (.) kɛ tiihi nkɛ. M dɔnnimɛ: n dee n du

nwe(.) 4- Les deux points(:) kɛ bikuutikɛ

M dɔnnimɛ: Kpaaku dennī kɛ daakɛ n tōō: ā nɛɛ, m

kuɔkuɔmu...

5- (Les guillemets)(<<>> '' '' ( ) ) kɛ sebipukinkɛ:

M dɔnnimɛ: Nɛ daade a Duute ā yɛ < <Ū tɛdihṵ dēēte hɛ

dīe tīebu> >.

14

6- Le point d'interrogation (?) kɛ bekisikɛ

M dɔnnimɛ: A yaadi hɛ (?)

7- Le point d'exclamation (!) kɛ dɛkitikɛ

M dɔnnimɛ: Duute, cɔɔkɛ dítɔ ū baāki, mɔnnɛɛ (!) Duute tɛ

kɛyɛ. Hōu ! U hi kinɔ.

8- Appostrophe( ') kɛ wɛɛtikɛ

M dɔnnimɛ: A fu n(') bō nɛ ?

9- Les 3 points de suspension (…) kɛ penketikɛ

M dɔnnimɛ: Kuoti bɔkɔ kɛ daakɛ n yāa tī dɔbɛɛkɛ, ā popuo

(…) a ū bōdīkɛ ā tēnī.

XII (Le ton) Tī nɛte wākimɛ:

N dedi ī cienī n bātā dī táde n kuutá nī n bɛ bɛnki n yɛ di buo

bā? a bɛ sɔnta a diɛta: dī táde,

N bɛnki u bāa dī tāde a u sɔnta « dī tāde »

N bɛnki u bāa fɛ tɛdifɛ kɛ pɔkiyɛndɔnkɛ hi nni a u sɔnta

« fɛ tɛdifɛ ».

N diɛtá dī nɔbode nde fi nti ciɛmɛ n tāātē (3x)

« bɔta» « bɔta » « bɔta »

N wāānī ā táádɛ n bɛ bɛnki a bɛ sɔnta a diɛta: ā táádɛ

31

Á nɛ nɔ tī tɔɔ dēnbɛ pɔkɛ:

• N a maki tɔ (n tɔ, n nii, n pete) nnɛ m yandatimɛ, ū

wienū ā ń ā bō nnɛ a n hunni n a pɛta nnɛ m yandatimɛ

hi nni. Nɛ tīēnɔ nnɛ bɔnde bā, dī dɔɔmu nso n nii kpīɛmɔ.

Ā bīyāa kpaakū

• Á nɛ nɔ kɛ kpɛnpɔkɛ :

• N a cu ɔhɔ n tɛ a faata n sepi u kpiɛmɔ n diɛtɔ īyɛ nnɛ

m hɛ tikimɛ hi nni,

• fáátá īnī nnɛ buɔde dī n ba n i diɛtɔ n yɛ nni kɛyɛ u

kpīɛmɔ « Mɛɛdi, Pēdīfē, Pesita... etc » (maire, préfet, pré-

sident) n ni tomu nnɛ m hɛ tikimɛ hi nni nnɛ n buɔde fɛ.

(m hi ihi mɛ fɛ paahɔ kɛ saakɛ pō kū).

Ū pɔkicɔnihu

Tī nī pāaki mɛ u pɔkicɔnihu ?

1. Nɛ pɔkicɔnihu deehɛ ti nɔ n yēe so m biemɛ i hi nni po

a mɛ ń dɔ n fōōnā n bōntā n diɛtá ā dīɛnɔ ūyɛ hetide dɔdu

kū n ba hi nni,

2. Ū dɔdu n yiedu a panna nɛ yiɛnɔ tomu m nɔmmɛ nnɛ

nɛ yiɛnɔ tenkede hetide,

3. Ū dɔdu n taatu a diɛta nɛ yiɛnɔ tēnhṵ hetide.

4. N panna tɛ nbidi kɛ saakɛ po i hi nni.

5. Nɛ pɔkihaahu hiisi po a panna a muɔnɔ hetide, a

tommu m nɔmmɛ, a tenkede hetide nnɛ a tenhu.

30

Kɛ pɔkɛ yɔɔsīmɛ :

Kɛ pɔkɛ yɔɔsīmɛ pūo tī péńtē nnɛ m hi ihi mɛ. Nɛ bode ā tɛ a

yɔɔsīnɛ ā nɔbuodɛ yɛ n dāātē wē,n santi nɛ yiɛnɔ, n u

kudikínɛ, n u kpākiti á nɛ nɔ m yancakidimɛ.

M dɔnnimɛ: • Á nɛ nɔ kɛ bitɔpɔkɛ :

A coota n sepi nnɛ buɔde dī n bā, yēē sō ā yammɛ ā ń

dāātē nnɛ kɛ pɔkɛ nkɛ, n a pɔtīnɛ wē n dɔkí ā yāasibu,

hi kina a tī ya ti tuɔbɛ. Nɛ tīēnɔ nnɛ dāāde bā.

Á nɛ nɔ m yanyammɛ ā yɛ : Ā nɛ yieni ā yammɛ .*

cākidi, ū wienū nī tī tōtā, n a bo nnɛ wē, dēetā ū

bɔminhu, kēsi n yɛ nni kɛyɛ n coota n dɔɔnfɛ.

Nɛ tīēnɔ nnɛ dāāde bā.

15

Ā bɛ pēdimu n yɛ ti nɛte tɛnnɛ bo ciikɛ yɛ n tāātē kū:

Dī bōdīyɛndɔnde

Ti bō dī bōde dīyɛ hu n ba hu n bā

Dī bōdīyīēdīde:

Ti fūunɔ dī bōde dīyɛ n kommú ū būōtū

Dī bōdītāātīde:

Ti fūunɔ dī bōde dīyɛ n hɛ kommu buotu.

*Á nɛ nɔ dī cuude yɛndɔnde= ā bɛnsinɛ dī bōde yɛndɔnde*

Dēkī nɛ nɛte:

1) Dī bōde yɛndɔnde: ti nɔ dī bōde dīyɛ hu n ba hu n bā.

«Ū nɛdiyaahu»

A hu uti a nɛ n cansi n kaaní sō a bɛ tūosi sō bɛ fɛ, n tūnnā ū

n bā ū n bā. Ā yɛ dita ya ā nɔbuodɛ a tī nɛdiyaade bō yɛ

hi nni hu n ba hu n bā.

Á bɛ dítɔ nɛ wēnni, á bɛ hɛ ditɔ ā bɛ duoni nyɛ:

kétá, dítá, kátá, tútá, cútá etc… N bɛ bɛnsinɛ hu diɛtimɛ.

«Ū nɛdisɛntihu»


/ / / / / / / / / / / / / /

/ / / / / / / / / / / / / /

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

16

N hiiní u bāa n u bɛnki ā tāādɛ a u sɔnta a diɛta: ā tāādɛ

N tiihi n bɛnki ā taahɛ n bɛ bēkisi a bɛ sɔnta a diɛta: ā taahɛ

N bāatā u bāa n yɛ u yē ū kɔdāabu yōō dī sɔtide.

Á u duā, ū wākimɔ ā bāatā u bāa a u sɔnta u pannɔ nɛyɛ : n

yɛ u yēe.

N bēki n yɛ kuoti bɔkɔ ū wúónú n pannɔ n bā? A bɛ yɛ : n yée

m niimɛ

N hiiní kpaaku a u tīī ā békisi n yɛ kpaaku pannɔ n bā? U tíi.

A a diɛ tɔ ā nɔbuode tɛnnɛ n duā, ā bɛ bēkisi n yɛ : yɛ dɔnni? A

bɛ sɔnta.

Ā yɛ ti bō wē, yɛ dɔnni we.

Héi! ā nɔbuodɛ tɛnnɛ yɛ hɛ nɔ nnɛ ń tōō nɛte.

N bɛ bēkisi n yɛ ti nanki mɛ n banni nɛ ninsi n hietɛ?

Á bɛ sɔntɔ nɛ wēnni wē, á bɛ kuó ā bɛ pēdimu n yɛ m yaamu

yɛ tennɔ a ti banni nɛ hietɛ. Mu maamú dīe nwe, mu tuɔmu

bō ā cūōhɛ a mu tuɔmu cutɔ n nīī.

M yaamu tɛnnɛ bɛ mu hīinɔ n tɛ ti nɛte.

Ū nɛdiyaahu, hu sentihu nnɛ hu niihu.

Nɛ bɔnde n panna ti nɛte nɛ nɔbuode hi nni a bɛ ya ā díńná nɛ

nɔbuodɛ sō ā fɛ n bōntā tī nɛte wākimɛ.

29

(Bɛ kpɛnbɛ pɔkɛ)

• Á ā dū n ni diɛta u kpiɛmɔ u bāa kɛ pɔkɛ ā tɛ a yɛ : n

kpīɛmɔ, n cɛnbā, n cɛhiisɔ ...etc.

M dɔnnimɛ : Kpīɛmɔ mɛɛdi, Kpīɛmɔ pēdēfē (préfet), cɛhiisɔ

pesita (président), cɛnbā : m tommu hi nni (Bɛ n māadɔ ā

cipɛ, bɛ n yɛ pi ninɛ, bɛ n sīɛdɔ tī nīnte nnɛ sī

bɛsiɛdikisi ...etc).

*Kɛ pɔkɛ cūōhɛ :

Kɛ pɔkidiɛtíkɛ nɔ nnɛ n cansi we m diɛtimɛ nnɛ m yootimɛ

hi nni n fōōnā a kɛ hiimɛ a n cansi nnɛ nso kɛ kesimɛ.

Nɛ ho hi nni ti nɔ n tɛ a bonta u dɔdu paanu a nɛ nɔ dī yāma-

dīpande, n tieni m biemɛ hɛsi kɛ kɔɔkɛ pō.

N fōōnā ā dīɛnɔ ūyɛ a kesi ū saahṵ ā nɔnnɛ :

• N bāatā ā nɔbuodɛ yɛ n cansi, n yɔkimu, n hɛ kaani

kēsimɛ, n hɛ nɔ saatɛ,

• Ā sēpī ā n hɔɔti m diɛtimɛ hi nni. A a diɛ tɔ n hɛsi a sefɛ

a panna kɛ tiihi nkɛ n fōōnā n tūkitā fɛ tuɔfɛ.

Bɛnna Sḭnwɛɛka

28

Ī ciɛnī tī nī tūnnā īyɛ n fūdī

n diɛtá kɛ pɔkɛ a kɛ n cansi *Kɛ pɔkɛ bōntīmɛ :

Tī nī bōnki nyɛ di penyuude bō nnɛ hē nnɛ nɛ yiɛnɔ dī

cátíḿmɛ nɔ kɛyɛ ku, ū tiīde nnɛ nso ti yɛnte.

M dɔnnimɛ:

(kɛ bitɔpɔkɛ)

Á ā dū n ni diɛta n yōōtā nnɛ ā bītɔɔ ū nītiyāa ā tɛ a bonta n

yɛ : N bi tɔɔ, n bitɔɔ saanɔ, n bitɔɔ n fa uyɛ, n buɔde bītɔɔ, n

bītɔɔ n hansi uyɛ, nnɛ n yaadi ...etc Á ā dū n ni diɛta n yōōtā

nnɛ ā bītɔɔ ū nītipūōhɔ a tɛ a yɛ :

Nītipūōhɔ, nītipūōhɔ n hansi uyɛ, n ci nne, nītipūōhɔ n fa uyɛ,

n hontɔ n hansi uyɛ, n taa cɔɔkɛ, n poci nne, n yɔci nne, n

sēēde hō ...etc.

Héi! Ū nītipūōhɔ hɛ nɔ n yɛ : Nītiyāa n hansi uyɛ.

(Tī tɔɔ n denbɛ pɔkɛ)

• Á ā dū n ni diɛta n yōōtā nnɛ tī tɔɔ n denbɛ : Tī dēetā

tī tɔɔ n denbɛ hietɛ n hi sina n tūnnā ā sāanɛ.

M dɔnnimɛ : n tɔɔ n fa uyɛ, n pete n buɔde niitɔ, n nii n

hānsī ūyɛ (ā hūōnā, ā cékí, ā kɔnte dāātē etc...)?

17


kētā, dītā, kātā, kūtā, sētā etc… N bɛ bɛnsinɛ hu diɛtimɛ.

«Ū nɛdiniihu»


n bā ū n bā. Ā yɛ dita ya ā nɔbuodɛ a tī nɛdiniitA bɛ dítɔ nɛ

wēnni, á bɛ hɛ ditɔ ā bɛ duoni nyɛ:

keta, dita, kata, kutɔ, betɔ etc… N bɛ yɛ hɛ hu hɛ diɛnɔ.

2) Tī nɛte wākimɛ dī bōdīyīēdīde: ti fūunɔ dī bōde dīyɛ n

kommú ū būōtū.

«Tī nɛdiyaate»


n bā ū n bā. Ā yɛ dita ya ā nɔbuodɛ a tī nɛdiyaate bō yɛ hi nni

n fūunɔ. Á bɛ dítɔ nɛ wēnni, á bɛ hɛ ditɔ ā bɛ duoni nyɛ:

kúútá, súútá, béńná, kúótá etc… N bɛ bɛnsinɛ ti diɛtimɛ.

// // // // // // // // // // //

// // // // // // // // // // //

18

Tī nɛdisɛntite»


n bā ū n bā.

Ā yɛ dita ya ā nɔbuodɛ a tī nɛdisentite bō yɛ hi nni n fūunɔ.


Sēētā, yēētā, benna, tūōsī etc...

N bɛ bɛnsinɛ ti diɛtimɛ.

«Tī nɛdiniite»


n bā ū n bā.

Ā yɛ dita ya ā nɔbuodɛ a tī nɛdiniite bō yɛ hi nni n fūunɔ.


Tuutɔ, yeetɔ, sɔɔtɔ, sɛntɔ etc...

e bō yɛ hi nni hu n ba hu n bN bɛ bɛnsinɛ ti diɛtimɛ.

3) Tī nɛte wākimɛ dī bōdītāātīde: ti fūunɔ dī bōde dīyɛ n

hɛ kommu buotu.

__ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __

__ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

27

Kɛ pɔkɛ diɛtimɛ * Dī bōde nde ti du n nī bɛmmu ti ni nanki nyɛ ku

nnɛ ń dɔmu n dīɛnɔ sī pɔkisī fɛ, yɔsinɛ : kɛ bitɔpɔkɛ,

tī tɔɔ dēnbɛ pɔkɛ, kɛ kpɛnpɔkɛ yōō n cūɔhi m tommu

pɔkɛ).

Kɛ pɔkɛ fɛ tedi tiihɛ yɛ n tāātē kū : 1. Ā nī bōnki nyɛ a sepi diɛtimɛ, nnɛ nso di

péńyūude fōōtīmɛ

2. Kɛ pɔkɛ cūōhɛ. Ā nī pēdimu dī bōde dīyɛ n

cankinɛ ā péńyūude nnɛ nso a du nɛyɛ

3. Kɛ pɔkɛ yɔɔsīmɛ, ā nī pēdimu dī bōde dīyɛ a

yammɛ daate nyɛ, yōō mɛ cakidɔ.

Sī p

ɔkis

i di

ɛtim

ɛ 20

08

26

8 -i cieni m tommu : N diɛtá dī dɔwɛkisɔɔde hi nni i

díɛtī n bɛ bɛnki.

- Nɛ diɛti n hi nni, tī nɔ n diɛtá ā nɔbuodɛ kiédɛ yɛ

nnɛ ā nɔbuodɛ, nnɛ ū pɔkimuɔnú kū n mɔnni. Nɛ

nɔbuodɛ nnɛ nso a kiedɛ nɔ nɛ daade wadifɛ.

9 – Ū wākimɔ nɔ n dūōnī ā cɛnpūodɛ yɛ, bɛ bɛnsibɛ

cieni m tommu pɔkisi hi nni.

10- N hiiní ā hietɛ n bootá á bɛ fɛ nɛ bō.

11- N bɛ sɔɔmu nnɛ ī yiɛnī, yoo ti yaante.

Kɛ pannɔ dādaā 31 dī yōdānside 2011

Dī ciīkīde kpīɛmɔ

Bɛnna Sinwɛɛka 3

Dik

untu

ode

wāk

inbɛ

200

8

19

__ / = bāá; // . = (ā) táádɛ, dáátɔ, kóńtɔ,

yéétɔ etc...

/__ = níī, tíī, si i; . . / = (n) suutá, (n) kuutá, (n)

benná etc..

– . = dēe, yēe, yūu; . . – = (ī) naatī, niitī, kpɛntī

etc...

. – =tiī, duā, suā, nuā, huā; . . . = (ū) niiɔ, yuutɔ.

/. = níi, tíi, túu; – . . = (ū) tīebu, (tī) cīete, (m)

dāamɛ etc.

. / = (n) kuó, (n) daá; – . – = dēetā, bāatā, bān-

tā etc...

– – . =Sɔɔtɔ, yōōtɔ; – – – . = yīēdīkɛ, tāātīkɛ, bennikɛ

etc...

• - – – = bōōtā, tōōtā, dāātē; – . – . =(m) dɔnnimɛ,

// /= tóńtá, bóótá, pēnnīmɛ

Maadi denbɛ 3, Idibiɛnu

nnɛ m tommu kpiɛmɔ

Elisabeth bō n

dīɛnɔ

20

Ī sēpī wākinbɛ ciīkīde Dikɔɔde hi nni

« Tī bɛmmu YA Nnɛ BIKIBANKI

Bukṵnbe hi nni»

ASSOCIATION DES ALPHABETISEURS EN LANGUE DE COBLY

« Tī bɛmmu YA »

Kɛ pɔkɛ kɛ n tōsīdī ū wākimɔ

(m bɛdimɛ bɛnsimɛ hi nni)

Guide de l'animateur

(Enseignement syllabaire en

mbèlimè)

Dī yōodānside 2011

A A

L C

Tī bɛmm

u

ya

BIKIBANKI

Nnɛ

Usimani, Kɔnna, Dominiki nnɛ Samiyɛɛdi

25

Dī cuude yīēdīde wākimɛ :

M densi mɛ tī nɛte bōde.

1- N baata u hensihu hu n ni n duoni i tieni n panna

a fi ntikɛ, yɔsinɛ di bɛntide yɛndɔnde bōde.

2- N bɛnki ū hensihṵ, n diɛta hu hetide, n bēki á bɛ

ya u hensihu hetide waadī sō ī fɛ

(ī wādidɛɛ nnɛ n sō ī fūutīmɛ á nɛ nɔ dī kankande.)

- N bɛ dēnsīnɛ n yēē sō tī nɛte.

3 – N panna a nɔbuodɛ kiédɛ

4 – N panna ti nɛte ā nɔbuodɛ kiédɛ hi nni.

5 – N diɛtá ā nɔbuodɛ kiédɛ ā pɔkikiedɛ yɛ n bam-

mu hi nni, nnɛ ń bɛnki u n bā ū n ba m feemɛ hi nni,

n tūnnā ā nɔbuodɛ ( Nɛ nɔbuodɛ nnɛ ā nɔbodikiedɛ

tɛnnɛ nɔ n dennī dī dāāde péńkónímɛ hi nni ku. )

- N panna bɔnde bā kēmmu n diɛtá ā nɔbuodɛ ā bāa

ā pɔkibanbaanɛ hi nni m feemɛ

6 – N hiiní dī dāāde péńkónímɛ bɛ ciikɛ hi nni, n

bāatā ū n bā ū n bā a u hiiní tī fɛ n hiisi. (Ā ciīkɛ nɔ

nnɛ ń bō yɛ naasi kū.)

7- N panna kemmu n diɛtá bɔnde bā, bɛ ya so m

péńkónímɛ mɛyɛ .

24

ā hietɛ n bootá á bɛ fɛ nɛ bō.

10- N bɛ hɔtina, n bɛ sɔɔmu, n bɛ kpākiti.

11- N panna ti yaante yōō ī yiɛnī.

10- N bɛ hɔtina, n bɛ sɔɔmu, n bɛ kpākiti.

11- N panna ti yaante yōō ī yiɛnī.

21

cōosimɛ yɛndɔmmɛ : (m tommu mu n búó ū

wākimɔ)

1- Ū wākimɔ nɔ n dɔɔmu bɛ bɛnsibɛ, n yɛ nnɛ m

semmū.

2- Ū wākimɔ nɔ n bɛnki ū bā nnɛ nso u nakuɔdibiisi.

3- Ū wākimɔ nɔ n panna ti yaante.

4- Ū wākimɔ nɔ n boota a u nakuɔdibiisi kpenɔɔ si

ninte (dī kɔɔde, dī dɔwɛkisɔɔde, dī pɔkibanbande, kɛ

pɔkɛ, ū pɔkimuɔnú kū sɛntu nnɛ m mɔmmū.)

5- Ū wākimɔ nnɛ ū bíísí nɔ n fḭmmú kɛ bɛnsikɛ

hi nni, n hiini m penkonimɛ mɛ n yōōmū nnɛ kɛ

bɛnsikɛ.

6- N dɔɔna a daa nnɛ nso a buɔnɛ dī nī ń bɛnsi ayɛ.

7- N dɔɔna kɛ bɛnsikɛ kiedɛ : (m pesimɛ, m yɔɔtīmɛ,

dī cuude cansihu)

-N bāatā bɛ kpɛnbɛ bɛ n nī kpákítí kɛ bɛnsikɛ, n

yūɔsi si kpi nsi. Bɛ ń bō bɛ taate.

22

Á dī dɔɔnɔ ā kiedɛ n duā, dī nɔ n konná dī nuɔdē

n pīɛsi.

8 -N tōtā bɛ bɛnsibɛ ciīkɛ yɛ n naasi á bɛ hōsī.

9 – N yōntā kɛ bɛnsikɛ yɛnfɛ, nnɛ ń híinɔ i waadi

n hietɛ.

10- N hiiní bɛ bɛnsibɛ hietɛ n bootá á bɛ fɛ tontɔ,

n panna m yɛnnimɛ.

11- N bɛ dēnsīnɛ ā kiedɛ yɛ n dɔɔnɔ, n yɛ wɛbiná

dī bɛnsicuude bōde á nɛ bode wēnni.

Yɔsi n kēmmu ya nnɛ :

1- Ū wākimɔ nɔ n panna kɛ pɔkibekinkɛ n fōōnā

n wāakī.

2- N fōōnā a bonta m wakimɛ dī nɔ n fḭmmú wē

dī nɔbodibatide tɛnnɛ hi nni, n yṵɔní ī tīēnī ī n ni

n yɛsinɛ tī būōmɛ yōō dī fommū.

3- Ū wākimɔ tɛ n nɔ n bōntā nnɛ ti yaante n

yɔɔsīnɛ ti yante.

23

Dī cuude yɛndɔnde wākimmɛ

M densi mɛ tī néte bōde.

1- N baara u hensihu hu n ni n duoni i tieni n

panna a fi ntikɛ, yɔsinɛ di bɛntide yɛndɔnde bōde.

2- N bɛnki ū hensihṵ, n diɛta hu hetide. N dedi ī

ciɛnī tī téń' dīedɔ īyɛ, n dēnnā tī wadifɛ.

3- Fɛ wadifɛ yaatimɛ: Fɛ wadiduɔfɛ nnɛ nso fɛ

fūutīmɛ. N hiiní nɛ wadifɛ nnɛ ū nɛdiniihu.

4- N wāānī ā nɔbuodɛ a nɛ wadifɛ bō yɛ hi nni, n

fɛ hɔtina.

5- N panna fɛ sefɛ nnɛ ā nɔbuodɛ tɛnnɛ n yɛ

hɔtina n dūa n dinná.

6- N panna ti nɛte nɛ kankaanɛ hi nni, n diita a

kankankpiɛnɛ n bootá á bɛ kpā n yɛ ya, á nɛ nɔ ā

kankaanɛ.

7- Fɛ wadifɛ bɛntimɛ diɛtimɛ.

8- i cieni m tommu bɛ pɔkisi n hi nni. N diɛtá bɛ

pɔkisī tɛnnɛ hi nni nnɛ ū pɔkimuɔnú kū n mɔnni.

-N bɛ dūōnī ā cɛnpūodɛ dī dāāde tuɔde.

9- N hiiní ā hietɛ n bootá á bɛ fɛ nɛ bō.9- N hiiní

association des alphabétiseurs de cobly et de bou- koumbé · faire en langue le curriculum vitae....

Documents