azizi 3 - ensani.ir

و افزايش جوCo2روند دمايي چند دهه اخير ايران

قاسم عزيزي، دانشيار دانشكده جغرافيا، دانشگاه تهران مصطفي كريمي احمدآباد، دانشجوي دكتري اقليم شناسي، دانشگاه تربيت مدرس

خيز، كارشناس شركت طرح افرا زهرا سبك

چكيدهارتبـاط ايـن رونـد بـا بـه چند دهه اخيـر در ايـران اين مقاله سعي دارد ضمن مطالعه روند دماي

از سـال( هايي كـه داراي آمـار بلنـد مـدت ابتدا ايستگاه همين منظوربه. جو بپردازدCo2افزايش گاز و در مرحلـه) ازاين سال در دسترس هستندCo2هاي، به علت اينكه داده 1958 بودند انتخاب گرديده

به علت حساسيت مطالعـه تغييـر( كه بيش از دو سال پي در پي فاقد آمار هايي بعد از بين آنها، ايستگاه ايـستگاه انجـام گرفتـه12ها بر روي اند، در نهايت تمام بررسي بودند از تحليل كنار گذاشته شده) اقليم و ران تست استفاده در اين پژوهش براي تعيين صحت داده. است ها از آزمون خود همبستگي مرتبه اولو معنـي داري رونـد اسـتفاده. است شده از آزمون ناپارامتريك من كندال جهت تعيـين ميـزان، جهـت

رونـد افزايـشي) هاي سينوپتيك ايستگاه(موردمطالعههاي در اكثر ايستگاه طبق نتايج پژوهش. گرديدهو شاهرود بدون رون ايستگاه، به طوري كه شدههاي مختلف مشاهده دما با شدت هـايهايـستگاد،هاي آبادان

از رونـد مثبـت بـا شـدت زنجـانو هـاي بابلـسر ايستگاهاز روند مثبت با شدتي ضعيف، اصفهان، تبريز، كرمان از بوشـهرو تهـران هـاي ايستگاه از روند مثبت با شدت نسبتا بالا، مشهد كرمانشاه،، يزد هاي ايستگاهمتوسط،

و روانزلي ايستگاهروند مثبت با شدت بالا و بـا توجـه بـه اينكـه.اند ند منفي با شدت متوسط برخوردار بودهازدرCo2ميزان جو در اين مدت روندي افزايشي داشته است به نظر مي رسـد رونـدهاي مـشاهده شـده

. متاثر گرديده استCo2ايستگاهاي مذكور نيز از افزايش

اي، روند دما هاي گلخانه گرمايش جهاني، دي اكسيد كربن، گاز: واژگان كليدي

ج ش4 نشريه علوم جغرافيايي، و زمستان،پاي5، و تابستان- 1383يز 28 1384بهار

مقدمه اخير هاي يكي از مباحث اصلي دهه2و گرمايش جهاني1اقليم تغييرثبح

و حتي سياسي جهان بـوده اسـت چگـونگي، ماهيـت تغييـر اقلـيم.مجامع علميو همين آن تعريف و مكاني هـاي زيـادي را در پـي داشـته بحـث طور ابعاد زماني

د.تاس در گروهي سخت معتقد به وجود تغيير ايهدهسر اقليم سياره به خصوصد و گروهي جزگرياخير هستند ميءاين تغييرات را بـا ورود. داننـد ماهيت اقليم

و بنگاه و وضع از اين هم پيچيـده بحثهاي تجاري به اين سياستمداران تـر شـده.اين بحث وارد فضاي غير علمي گرديده است

و ارتباط بين افزايش وCo2براي بررسي گرمايش جهـاني تحقيقـات جو تحليـل رويكـرد بيـشترين. هاي متفـاوتي صـورت گرفتـه اسـت متعددي با روش

بـا.و استخراج روند در آنها استجوCo2 به همراه ميزان افزايش هاي دمايي دادهو همچنين افزايش سريع جو اينCo2توجه به روند مثبت دمايي در سطح جهان

هـاي موجـود در بـيلان تـابش، توجه به مكـانيزم گمان كه بين افزايش اين دو با.كند ارتباطي وجود دارد را تقويت مي

گازهاي فعال در بخش مادون قرمز طيف الكترو مغناطيس مانند بخار آبو مسئول جذب تابش و دي اكسيد كربن به طور طبيعي در جو زمين وجود دارند

از) تـابش مـوج بلنـد(مادون قرمز حرارتي و جـو آن تابيـده شـده سـطح زمـينو رابينسون-هندرسن( باشند مي و اورت31986 سلرز ).41992، پيكسوتو

١ Climate Change

٢ Global Wrming

٣ Henderson-Sellers and Robinson

٤ Peixoto and Oort

و افزايش 29 جوCO2روند دمايي چند دهه اخير ايران

Co2ب اي گازهـاي گلخانـه. كنـد عمـل مـي1ايهـعنوان يك گـاز گلخانـه در جوو( و برگشت .....) بخارآب، متان، دي اكسيدكربن دادن تابش مـوج بلنـد با جذب

يكي از تركيبات جو اسـتCo2. گردندمي زمين-زميني باعث افزايش دماي جو )04( كنـد كه ميزان بسيار ناچيزي از حجم جو اسـتاندارد را اشـغال مـي امـا /%مي-همين مقدار اندك با تغييرات خود اثرات مهمي برسيستم جو . گذارد زمين

و تحقيقات بسيار گسترده اي در ارتباط بـا رونـد افـزايش متوسـط دمـاي جهـانيو واتارد( ام پذيرفته است اي انج منطقه ، اشلسينگر 31993، هاسلمن 21991گيل

و كيم 41994و رامندكوتي و همكاران 51995، نورث همچنـين).،61995، نورثو همكاران(دما متوسط جهاني هايتغييرات صورت گرفته در الگو ، 71995سانتر

و همكاران و همكاران 81996هگرل و هگرل 1997، هگرل مـورد) 91998، جونز.مطالعه قرار گرفته است

/.3 اخير سال150متوسط دماي جهاني در گرفته هاي صورت طبق برآوردهمراه در طي اين مدتروند رو به رشد شهرنشيني به علت سانتيگراد درجه/.6تا

١ Greenhouse Gases

٢ Ghil and Vautard

٣ Hasselmann

٤ Schlesinger and Ramankutty

٥ North and Kim

٦ North et al

٧ Santer et al

٨ Hegerl et al

٩Jones and Hegerl


آنCo2اي انتشار گاز گلخانه با و همكـاران( افزايش داشته استناشي از 1نيكـل

و21997ارانو همكز، جون1996 .31987لبدوف، هانس ( بر اساس 1940اولين فرضيه در مورد گرمايش جهاني در سال هاي دهة

به نقـل از رحـيم زاده، 41991بولتين( هاي متحرك ارائه گرديد ميا نگين محاسبه1381 .(

هاي آماري ارائه شده بـراي مطالعـه تغييـر اقلـيم بـدون توجـه بـه روشتا و حساسيت اقليم مكانيزم زمان ا،خير لي گرمايش اخير زمين را افـزايشص علت

ميت گازهاي گلخانهظغل و واكنش. دانند اي جو درحاليكه با توجه به زمان لختيو وردايــي سيــستم ــود) تغييرپــذيري(اقلــيم، توجيــه اقلــيم مــشكل خواهــد ب

).1382 به نقل از عساكره 51992دلبلومفي( شـود، بلكـه جهاني مربـوط بـه دوران اخيـر نمـي افزايش دما يا گرمايش

هاي مرجاني، تغيير هاي بالا، گسترش ريفت شواهدي مانند رسوبات ذغال درعرض و شواهد ايزوتوپي دال بر افزايش6مكان پوشش گياهي، بالاآمدن سطح آب درياها

ها افزايش دماي اقيانوس اين. است گرم دركرتاسه مياني ويك دوره،ها دماي اقيانوسعوامـل متعـددي در ايـن امـر. گراد برآورد شـده اسـت درجه سانتي6-12حدود

و فعاليـت اند كه يكي از آنها گسترش كف اقيانوس دخيل بوده هـاي آتشفـشاني ها ).19947بارون(ده است گرديCo2بوده است، كه باعث آزاد شدن مقادير زيادي

١ Nicholls et al

٢ Jonse .etal

٣ Hansen And Lebedeff

٤ Bulletin

٥ Bloomfield

٦ Isotopic ٧ Baron


درصـد50 جـوCo2ان يخبندان ميز سال پيش در پايان آخرين عصر 14000دردليلـي بـر توانـد مـيCo2دانشمندان عقيده دارند كه اين افـزايش.افزايش يافت

).www.docm.mmu.ac.uk ،2003(باشد دماي بالاي آن زمان و جذب مي . باشد چرخه كربن در سطح سياره زمين شامل انتشار از منابع

آب مهم مي ترين تبادل بين سطح و جو صورت در هر يكCo2ميزان كه گيرد، هااز آب اقيـانوسيداري دمـا قابليت نگه. به دماي آب بستگي زيادي دارد هـا يكـي

و ميزان آن در جـو مـي آبيباشـد، هرچـه دمـا متغيرهاي مهم در چرخه كربنآب. تري دارد بيشCo2تر باشد قدرت جذب پايين محلولCo2،با افزايش دماي

و وارد جو مي كه اين خود باعث گرمتر شدن سيستم اقليمي شود در آن آزاد شدهطبق نتايج بدست آمده يك درجه افزايش. داردCo2و تاثير مضاعف بر آزادشدن

.)2003آلبك( افزايد جو ميCo2 به 28PPMها درحدود آب اقيانوسيدما ايـنهبـ. گـردد جو باعث اثر مضاعف در افزايش دما ميCo2هر ميزان افزايش در

جـو زمـين را افـزايشياي خـود دمـا جو با اثـر گلخانـهCo2 افزايش صورت كهو دهد، اين افـزايش باعـث گرمتـر شـدن آب اقيـانوس مي Co2آب، هـا گرديـده

و مثبت در سيستمندخورپسكند كه اين امر باعث بيشتري آزاد مي ميزان گشتهCo2يخاز طرف ديگر افزايش دما باعث.)1شكل(دهد جو را افزايش مي هـا ذوب

ميو بالاآمدن سطح آب و با زير آب رفتن خـشكي هاي آزاد و همچنـين گردد هـاها كاهش يافته، كه اين نيـز توسط سيليكاتCo2 تغيير الگوي بارش ميزان جذب

).2003آلبك( جو موثر استCo2به نوبه خود در افزايش


پسچرخه كربن در سيس:1شكل و ، حاصل از اثرات خورند تم جو زمين و منفي هاي مثبتو متغيير آن متقابل عوامل .هاي دخيل در

جو

سطح آب

��C 2

��Co2

گرمايش

�� Co2

��

��

�� ر

��

سرمايشسطح

زمين


همچنــين بــر اســاس نتــايج طــرح آشكارســازي تغييــر اقلــيم در ايــران، در اكثــر).1381رحيم زاده( هاي ايران روند افزايش دما مشاهده گرديده است ايستگاه

و روش داده ها هاهـاي ايـستگاهيگيـر مورداستفاده در اين پژوهش از اندازهCo2 هاي داده

سطح دريا در جزيره هاوايياز متري 4000 اين ايستگاه در ارتفاع،باشد مانالوآ مي . باشـد كننـده محلـي بـه دور مـي به همين علت از منـابع آلـوده،واقع شده است

به بعد در دسـترس 1958در اين ايستگاه از سالCo2گيري شده هاي اندازه داده)است http://cdiac.esd.ornl.gov/ftp/maunaloa-co2/maunaloa.co2).

هــاي ســنجش آلـودگي كــه در مجــاورت ايـران نيــز جــدا از ايـستگاه درو يا در داخل شهرها براي سنجش آلودگي شـهري ايجـاد ايستگاه هاي هواشناسيقـرار متري 2930در ارتفاع) آباد امين(، ايستگاهي در نزديكي فيروزكوه گرديده

هـاي از داده حاضـر در پژوهش اين ايستگاه به علت كوتاه بودن دوره آماري. دارد.ايستگاه مانالوآ جهت تحليل استفاده گرديده است

از)دماي متوسط سالانه(دمايي هاي داده مورداسـتفاده در ايـن پـژوهشبه. باشد مي كشورهاي سينوپتيك سازمان هواشناسي گيري ايستگاههانداز با توجه

به بعد در دسترس بودند اين سال براي انتخاب 1958از سالCo2هاي اينكه داده بـا هـا بعـضي از سـالدر موجـود هاي دمايي هاي دما نيزمنظور گرديده، داده داده

دا كه فقدان آماري روبروست گرچـه بـراي.شته است نياز به بازسازي موارد ناقصهاي گردد، ولي با توجه به روش نميها يم توصيه به بازسازي داده مطالعه تغيير اقل

و توصيه شده از سوي هاي كوتاه ومحافل آماري براي بازسازي شكافWMOمجازآنـت مي بـه وان از بـه ازسازي دادهـا در نـا مثـب. اده كردـواقص كم استفـا الـراي


)SHONWIES1997 ( ب هاي داده شكاف هاي يانگينما استفاده از اي تا سه سال راو و داده بعد از آن درون دهة قبل تر را كنـار هاي با شكاف طولاني يابي كرده است

هاي به همين منظور با استفاده از ميانگين دهه).1381رحيم زاده(گذاشته است و بعد از سال فاقد داده، ميانگين آن دهه ها بـه عنـوان داده دمـايي آن سـال قبل

و12ها بر روي تمام بررسي. ديده استاستفاده گر طول دوره ايستگاه انجام گرفتهمي38آماري نيز ..باشد سال

هاي سـري زمـاني هماننـد هاي متعددي جهت بررسي صحت داده آزمونو رفتـار تـابع3، خود همبستگي2، نسبت بيشينه ورسلي1آزمون آبه مرتبـه اول

صح. خود همبستگي وجود دارد هاي متوسـط دادهو اعتمادپذيريتبراي بررسيو تفسير رفتار تابع آن استفاده،4آزمون ران تستدماي سالانه از خود همبستگي

.گرديده استهاي متحـرك هاي زماني از ميا نگين به منظور تشخيص رفتار كلي سري

و رفتـار. استفاده شده است اين روش اثرات تغييرات بين سـاليانه را كـاهش دادهو هـاي بـراي ايـن منظـور ميـانگين. گـذارد بلندمدت داده را به نمـايش مـي كلي

بر11و7متحرك آنها دادهاي ساله و نمودار . گرديده استها رسم محاسبهو مي توان آن را به عنوان گـرايش اصـلي روند، گرايش درازمدت سري زماني است

و جهت. سري زماني تصور كرد و برآورد خط روند و يك موضوع تعيين آن اسـتآن ديگري بررسي معني باشد در ايـن پـژوهش از رونـد خطـي بـرايمي داربودن

١ Abe ٢ Worsely Likelihood Ratio ٣ Autocorrelation ٤ Run Test


و برآورد خط روند استفاده شده است روند برآورد شده براساس روند خطي. تعيين.باشد بدست آمده از روش حداقل مربعات مي

براي تعيين معني داري خط روند از آزمون ناپارامتريك من كندال استفادهو با توجـه آزمون سري در اين. ديده است گر هاي زماني با يكديگر مقايسه گرديده

و(و صـفر تعلـق گرفتـه1،-1 بـه مـشاهدات مقـادير،به نتايج مقايـسه كـانورو همكاران 1971همكاران ، بدين صورت كه اگر) 1987، گيلبرت

Xi < x then -1 Xi > x then +1 Xi = x then 0

iكه = 1،2,…,nو. مي باشد يعني اگر مشاهده اول از مقدار مشاهده بعـد از خـود،و در صورت تساوي-1واگر بزرگتر بود+1به ترتيب تا آخر كوچكتر باشد مقدار

. گـردد مشاهدات بعدي تا آخرين مشاهده تكرار مـييگيرد، اين عمل برامي صفرو مقادير كل نهايتدر و ستوني جمع گرديده آمـارة كه به عنـوان مقادير سطري

ميمن كندال .آمده استشود به دست شناخته

و بحث نتايجهاي هر ايستگاه از آزمون ناپارامتريك ران تـست داده صحتبراي بررسي

در صـورتي در تـابع خـود همبـستگي.و تابع خود همبستگي استفاده شده است مي دادهصحت كه ها تأييد triri)( گردد كه باش⟩ از رابطـه ذيـل بدسـتtri)(د

:آيد مي


)1(1

22/1)(−

−±−=N

Nztri α

رحـيم زاده(شـود پذيرفتـه مـيα/2در اين صورت همگنـي درسـطحو ران تـست بـا سـطح).1381 طبق نتايج به دست آمده از تابع خود همبستگي

و شـيراز از داده هاي خرم، ايستگاه%95اطمينان هـاي قابـل اعتمـاد آباد، اروميـهو اين ايستگاه ايـستگاه.انـد هـا از محاسـبات كنـار گذاشـته شـده برخوردار نبودند

كه خرم آنز داخل شهر به خارجاآباد به علت اين هـاي، داده منتقل گرديده اسـت ازو آن نمي تغيير مشاهده شده در دمـا بـه تواند نمايانگر شرايط كلي اقليم منطقه باشد،

بـراي نمونـه نمـودار رفتـار تـابع خـود.علت تغيير شرايط محل ايستگاه بوده است و اروميه در شكل همبستگي بر روي ايستگاه .آورده شده است)2( هاي تبريز

و اروميه رفتار تابع خود همبستگي داده:2شكل هاي دماي متوسط ايستگاه تبريز

ا و فاصـله اين دو و هـوايي قـرار دارنـد يستگاه هر دو در يـك منطقـه آبو چنداني نيز از يك ديگر ندارند ولي در ايستگاه اروميه تغيير در شرايط ايـستگاه

و گسترش شهر و صنعتي(نواحي اطراف مانند تغييرات كاربري ) مناطق مسكوني


تـا3-1گونه كه در شكل همان. ها گرديده است گونه نا همگني در داده باعث اينمي12-3 بـه منظـورو گردد بـراي حـذف اثـرات نوسـاني بـين سـاليانه مشاهده

اسـتفاده ها از ميـانگين متحـرك هاي زماني در ايستگاه تشخيص رفتار كلي سري هـا خيلـي بـه هـم خط حاصله از مقادير مشاهدات در بعضي از ايستگاه. گرديده است

و بابلـسر همچنين بجـز ايـستگاه).، مشهد تهران، تبريز(باشند شبيه مي هـاي انزلـيو خيز مابقي ايستگاه هاي سا ليانه مشابهي برخوردار هستند، بـه طـور مثـال ها از افت

و سال 1992و 1972هاي سال نسبت به ميـانگين 1966 نسبت به ميانگين سردترخـواني، نـاهم تـر اسـت گرمتر بوده است، البته اين موارد در ايـستگاه بوشـهر ضـعيف

و هوايي آن منطقه هاي ناحيه خزري با ديگر ايستگاه ايستگاه هابه علت نوع شرايط آبتـوان بـه هاي اساسي آن با فلات ايران است، اما تغييرات ضعيف بوشهر رامـيو تفاوت

و تـاثير تعـديل واقع برطبـق. كننـده آن دانـست شـدن ايـن ايـستگاه بـر كنـار دريـار ميانگين مـشاهده سـاله،11بـه خـصوص ميـانگين متحـرك سم شده هاي متحرك

و كه روند مثبت شود مي تنهـا. دارد وجـودها ضعف متفاوتي در اكثر ايستگاه با شدت در مقايـسه بـا.باشـد مـي داراي روند منفي در متوسـط دمـاي سـالانه انزليايستگاه

تقريبـا مـشابه كه ميزان افت دما در هر دو ايـستگاه گردد ايستگاه بابلسر مشاهده ميمي ولي خيز و ايـن تفـاوت باعـث تغييـر هاي دمايي در بابلسر از انزلي مشهودتر باشد

و يـا روند در دو ايستگاه شده كه ممكن است بـه علـل ذكـر شـده در قـسمت قبلـيو سيستم اين در شـرايطي. هاي جوي موثر بر آن منطقه باشد شرايط ويژه جغرافيايي

مثبت بـا شـدت بـالا داراي روندي)4شكل( گاه مانالوآ ايستCo2هاي دادهاست كه و ميزان شدت روندها را در ايستگاه3-12تا3-1اشكال.باشند مي هاي مورد جهت

و جهـت رونـد كـردن براي مـشخص. كنند بررسي مشخص مي از در داده ميـزان هـا منظـور بـه همـين. استفاده گرديده است)1جدول( ناپارامتريك من كندال آزمون


و جهت طبقه)2جدول(ج اين آزمونـنتاي انــد بنـدي گرديـده براساس عامل شدتمي طبقه( هـاي موردمطالعـه باشد وتنهـا در بـين ايـستگاه بندي صورت گرفته نسبي

و شـاهرود ايـستگاه بندي، بر طبق نتايج طبقه ). كاربرد دارد بـدون رونـد هـاي آبـاداناز روند مثبـت بـا شـدتي ضـعيف، اصفهان، تبريز، كرمان هاي ايستگاه، اند بودهخاصي ، يـزد هـاي ايـستگاه از رونـد مثبـت بـا شـدت متوسـط، زنجـانو هاي بابلسر ايستگاه

از رونـد بوشهرو تهران هاي ايستگاه از روند مثبت با شدت نسبتا بالا، مشهد كرمانشاه،و مانزلي ايستگاهمثبت با شدت بالا . اند توسط برخوردار بودهاز روند منفي با شدت

��:��

تبريز بوشهر بابلسر انزلي اصفهان آبادان ايستگاه74 216 129-81106 38 آمار من كندال

يزد مشهد كرمان شاهرود زنجان تهران ايستگاه 153 5073175 128 206 آمار من كندال

و شدت روند در داده طبقه:2جدول هاي موردمطالعه بر اساس آمار هاي ايستگاه بندي جهت كندال آزمون من

من طبقه رديف ايستگاه روندو جهت نوع كندال بندي آمارة آبادان، شاهرود بدون روند50كمتر از1

اصفهان، تبريز، كرمان ضعيف–روند مثبت 100تا50بين2

بابلسر، زنجان متوسط–روند مثبت 150 تا 100بين3

كرمانشاه، مشهد، يزد نسبتا شديد–روند مثبت 200 تا 150بين4

بوشهر، تهران شديد–روند مثبت 200بيش از5

بدون روند-50بيش از6

ضعيف–روند منفي-100تا-50بين7

انزلي متوسط–روند منفي-150تا-100بين8


هايي كه در منـاطق جغرافيـايي ها، به خصوص ايستگاه اظ دما بين ايستگاه گرچه از لحاي بـراي رونـد خواني بالايي وجود دارد، اما از لحاظ منطقه نسبتا مشابه قرار دارند، هم

با وجود روند مثبـت.توان توجيه قابل قبولي ارائه داد ها نمي مشاهده شده در ايستگاه مط در اكثر ايستگاه توان صـحبت از وجـود تغييـر با اطمينان نمي العه هنوز هاي مورد

و اروميـه بـا( هاي نزديك خواني ايستگاه اقليم در ايران نمود، عدم هم انزلي بـا رشـتو ديگر پارامترها) تبريز تغيير محـل علل مختلفي همانند به در افزايش وكاهش دما

و) كـاربري اراضـي(، تغييرات صورت گرفته در نواحي اطـراف ايـستگاه ايستگاههاي در سري) جهش( باعث تغيير ناگهانيكهگيري است، تغيير در وسايل اندازه

. داشته باشـد نتايج تفسيردرييها نارسايي ممكن است باعثو شوند زماني دمامي ها در مجاورت شهرهاي بزرگ تاسيس شـده بودنـد كـه بـا ايستگاه اكثرهمچنين

و ها يا در محدوده شهر واقع شده اين ايستگاه روند گسترش سريع شهرنشيني انـدآن ملا حظه يا تغييرات قابل محلـي تاثيرها صورت گرفته كه باعث اي در مجاورت

، بنابراين افـزايش)اثر جزيره حرارتي شهر( به خصوص بر روي دما گرديده استد و ناشي از چنين مواردي را نبايد به حساب تغيير صورت گرفته در اقلـيم انـست

تمام ايـن مـوارد باعـث نـاهمگني. ها تفكيك گردد نياز است كه اين موارد از داده مي داده . گردند هاي اقليمي

توان گفت كه علت اصـلي رونـد مـشاهده با توجه به جميع اين موارد ميآن شده در ايستگاه و اثرات ناشـي از هاي كشور بيشتر ناشي از توسعه شهرنشيني

و خـواص فيزيكـي گازهـاي با توجه بـه مكـانيزم البته. باشد مي هـاي شـناخته شـده ولـي ايـن،توان انكار كـرد، اثر گرمايشي اين گازها را نميCo2اي به خصوص گلخانه

آن( كه آيا اين گاز در گرمايش جهاني اثرگذار بوده است يا نـه هنـوز) با شرط قبولو ترديدهايي وجود دارد پژ. شك وهش نيز مـشاهده گرديـد رونـد همانطور كه در اين


و نرخ اين افزايش در دههCo2افزايشي نرخ ميزان هاي اخير جو يك امر بديهي استشـدن هـوا در پهنـه كـشور بـا توجـه بـه همچنين وجود روند گـرم. بيشتر بوده است

، حال اين امر كه آيا اين دو افـزايش بـا هـم ارتبـاط باشد مشهود مي هاي موجود دادهخ تر با سري دادهتر ير نياز به يك بررسي دقيقدارند يا .داردهاي طولاني

�� ?�� 11 � 7 �� ? :3-9��

y = 0.0054x + 14.306

12

12.513

13.514

14.5

1515.5

16

1958

1960

1962

1964

1966

1968

1970

1972

1974

1976

1978

1980

1982

1984

1986

1988

1990

1992

1994

��7

��11

c

�� ?�� 11 � 7 �� ? :3-10��

y = 0.0258x + 16.612

15

15.5

16

16.5

17

17.5

18

18.5

19

1958

1960

1962

1964

1966

1968

1970

1972

1974

1976

1978

1980

1982

1984

1986

1988

1990

1992

1994

��7

��11

c


�� ?�� 11 � 7 �� ? : 3-11��

y = 0.0175x + 18.49717

17.5

18

18.5

19

19.5

20

1958

1960

1962

1964

1966

1968

1970

1972

1974

1976

1978

1980

1982

1984

1986

1988

1990

1992

1994

��7

��11

c

�� ?�� 11 � 7 �� ? : 3-12��

y = 0.0162x + 17.869

16

16.5

17

17.5

18

18.5

19

19.5

20

1958

1960

1962

1964

1966

1968

1970

1972

1974

1976

1978

1980

1982

1984

1986

1988

1990

1992

1994

��7

��11

c

�� Co2 �� :4 ج� �� 1958 �� 1995

y = 1.2767x + 310.16

310

320

330

340

350

360

370

1958 1960 1962 1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994


و مأخذ منابعهـا در مطالعـات تغييـرات، نقش قابليـت اعتمادپـذيري داده فاطمه. زهره، رحيم زاده. جهانگيري.1

و اولين كنفرانس ملي تغيير اقليم، اقليمي، سومين كنفرانس منطقه .1382اي.1381فاطمه، آشكارسازي تغيير اقليم در ايران، پژوهشكده هواشناسي،. رحيم زاده.2نر. احمد، نوحي. فاطمه، عسگري. رحيم زاده.3 و كيوان، نگرشي برتفاوت خ افـزايش دمـاي حـداقل

و كاهش دامنه شبانه روزي دما در كشور، سومين كنفرانس منطقه و اولين كنفـرانس حداكثر اي.1382ملي تغيير اقليم،

حسنعلي، تغييرات دمايي كره زمين طي سده گذشته، سومين كنفـرانس. حسين، غيور. عساكره.4و اولين كنفرانس ملي تغيير اقليم، منطقه .1382اي

ي دانـشگاه اصـفهان پژوهـش مجلـه، ساختار دماي ماهانه ايران تحليل، ابوالفضل. عوديانمس.5.1382-2و1 شماره-پانزدهم جلد،)علوم انساني(

.6 Analysis Climate Variability And Its Relationship Atmosphere Carbon Concentration, Annual Progress Report For 97/98.

.7 Co2 data of mana loa, http://cdiac.esd.ornl.gov/ftp/maunaloa-co2/maunaloa.co2

.8 Carbon Dioxide, www.docm.mmu.ac.uk, Manchester Metropolitan University, 2003.

.9 Tracing The Role Of Carbon Dioxide In Global Warming, Science And Technology Review, 1998.

.9 Ahlbeek. Jarl, Increase Of The Atmosphere Carbon Dioxide Concentration Du to Ocean Warming, Abo Akademi- University Finland, 2003.

.10 Ahlbeek. Jarl, The Carbon Dioxide Thermometer Updated, Abo Akademi- University Finland, 2002.

.11 Conover, W.J., Practical Nonparametric Statistics, 2nd Ed., John Wiley & Sons, 1971,pp.216-223.


6. Dietze.Peter, Carbon Model Calculation, [email protected], 2001.

7. Ghil, M., and R. Vautard, Interdecadal oscillations and the warming trend in global temperature time series, Science, 199,1065-1068, 1991.

8. Gilbert, R.O., Statistical Methods for Environmental Pollution Monitoring, Van Nostrand Reinhold, 1987, pp. 204 - 240 and 272.

9. Hansen, J., and S. Lebedeff, Global trends of measured surface air temperature, J. Geophys. Res., 92, 13،345-13،372, 1987.

10. Hasselmann, K., Climate change: Are we seeing global warming?, Science, 276, 914-915, 1997.

11. Hegerl, G. C., H. v. Storch, K. Hasselmann, B. D. Santer, U. Cubasch, and P. D. Jones, Detecting greenhouse-gas-induced climate change with an optimal fingerprint Method, Journal of Climate, 9, 2281-2306, 1996.

12. Hegerl, G. C., K. Hasselmann, U. Cubasch, J. F. B. Mitchell, E. Roeckner, R. Voss, and J. Waskewitz, On multi-fingerprint detection and attribution of greenhouse gas and aerosol forced climatic change, Climate Dynamics, 13, 613-634, 1997.

13. Henderson-Sellers, A., and P. J. Robinson, Contemporary Climatology, 439 pp., John Wiley Sons, Inc., New York, 1986.

14. Jones, P. D., and G. C. Hegerl, Comparisons of two methods of removing anthropogenically related variability from the near-surface observational temperature field, J. Geophys. Res., 103 (D12), 13،777-13،786, 1998.

15. Jones, P. D., K. R. Briffa, Global surface air temperature variations during the 20th century: Part 1-Spatial, temporal and seasonal details, Holocene, 1, 165-179, 1992.


16. Jones, P. D., T. J. Osborn, and K. R. Briffa, Estimating sampling errors in large-scale temperature averages, Journal of Climate, 10 (10), 2548-2568, 1997.

17. Kirchnery. J,W, The Gaia Hypothesis: Fact, Theory and Wishful Thiking, Climateic Change,52, 2002.

18. Libseller.Claud, Multivariate And Partial Mann-kendall Test, www.mai.liu.se, 2002.

19. Michel.E.Loik, Travis.E.Huxman, Journal Of Arid Environments,46,2000.

20. Mudel.See.M, The Phase Relations Among Atmospheric Co2Content Temperature And Global Ice Volume Over The Past 420 ka, Quaternary Science Reviews, 20, 2001.

21. Nicholls, N., G. V. Gruza, J. Jouzel, T. R. Karl, L. A. Ogallo, and D. E. Parker, Observed climate variability and change, in Climate Change 1995: The Science of Climate Change, edited by J. T. Houghton, L. G. M. Filho, B. A. Callander, N. Harris, A. Kattenberg, and K. Maskell, pp. 133-192, Cambridge University Press, Cambridge, UK, 1996.

22. North, G. R., and K.-Y. Kim, Detection of forced climate signals. Part II: Simulation results, Journal of Climate, 6, 409-417, 1995.

23. North, G. R., K.-Y. Kim, S. P. Shen, and J. W. Hardin, Detection of forced climate signals. Part I: filter theory, Journal of Climate, 6, 401-408, 1995.

24. Peixoto, J. P., and A. H. Oort, Physics of Climate, 520 pp., American Institute of Physics, New York, 1992.

25. Santer, B. D., K. E. Taylor, T. M. L. Wigley, J. E. Penner, P. D. Jones, and U. Cubasch, Towards the detection and attribution of an anthropogenic effect on climate, Climate Dynamics, 12, 79-100,1995.


26. Schlesinger, M. E., and N. Ramankutty, An oscillation in the global climate system of period 65-70 years, Nature, 360, 330-333,1994.

27. Sherwood.B.Idso, 400،000 Years Of Atmospheric Co2, Methane And Temperature Data, Climatic Change, Vol.5,No.19, 2002.

28. Unfccc, A Guide To The Climate Chang Convention And Its Kyoto Protokol, Climate Change Secretariat، 2002.

azizi 3 - ensani.ir

Documents