70

Bartın-Sinop İlleri Arası (Türkiye’nin Kuzeyi) Alandaki Kestane

(Castanea sativa Mill.) Ormanlarının Dağılışı

Distribution of chestnut (Castanea sativa Mill.) forests between Bartin and Sinop

provinces (North of Turkey)

Celalettin Duran1* 1Kastamonu Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Kastamonu

Öz: Bartın-Sinop illeri arası (Türkiye’nin kuzeyi) alan, kestane (Castanea sativa Mill.) ormanlarının önemli yayılış

alanları arasındadır. İnceleme alanın Karadeniz kıyısına yakın yörelerinde (dört farklı yörede), saf ve karışık yapıdaki

kestane orman toplulukları görülür. Kestane bitkisinin karışık ormanlarında, geniş yapraklı bitki türlerinden kayın,

gürgen ve meşe karışıma en fazla katılır. Bu türler, genellikle egemen türlerdir. İbreli türler ile çok az karışım yapar. Bu

karışımda, karaçam ve sarıçam dikkat çeker. Kestane ağacının katıldığı bitki toplumları, topografyadaki farklılıktan

etkilenir. Saf ve karışık kestane orman alanları; yaygın olarak 250-500 m arası yükseltide, Kuzey bakıda ve %30’dan

daha fazla olan eğimli yamaç arazide bulunur. Buna karşın 1000 m’den daha yüksek arazide, Güney bakıda ve %12’nin

altındaki hafif/orta eğimde (taban arazide) çok daha az oranlarda bulunur. Verimsiz (bozuk) karakterdeki kestane

ormanları ise; genellikle deniz kıyısına daha yakın, 250 m’den alçak yükseltilerde belirgindir. İbreli tür ağaçlarla

oluşturduğu toplulukları, %20-30 arası eğimli yamaç arazilerde daha fazla yayılışa sahiptir. Kestane ormanlarının bu

dağılışı, denizel/nemli iklime yakın ekolojik koşulları aradığını yansıtmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Kestane ormanları, Fizyografi, Dağılım, Ekoloji, Türkiye’nin Kuzeyi

Abstract: Chestnut (Castanea sativa Mill.) forests between Bartin and Sinop provinces (North of Turkey) are one of the

major distribution areas. The stand structure of chestnut forests in the study area is pure and mixed form in the different

four locations near the Black Sea shoreline. In this locations, it establishes mixed forests with broad-leaved plant species

such as beech (Fagus orientalis) hornbeam (Carpinus spp.) and oak (Quercus spp.). There are also mixed forests with

Black pine (Pinus nigra) and Scotch pine (Pinus sylvestris) from coniferous species. The plant communities of chestnut

are affected by differences in topography. Pure and mixed chestnut forest areas is common in altitude between 250-500

m, located on the north-facing slopes and in more than 30% slope. However, it spreads at a lower rate in higher areas

than 1000 m, in the south-facing slopes, in lower areas than 12% slope and in the inland areas (faraway from coastline).

The unproductive chestnut forests are usually located in the lower altitude than 250 m and close to coastline. Its mixed

forests with coniferous tree species are widespread in the land slopes between 20-30%. Distribution of chestnut forests

in this eco-region reflects the marine/humid climate conditions.

Keywords: Chestnut forests, Physiography, Distribution, Ecology, North of Turkey

1. Giriş

Kestane bitkisi, kayıngiller (Fagaceae) familyasındandır. İlk defa 1768 yılında Miller tarafından

Castanea sativa Mil. olarak isimlendirilmiştir (Davis,1982). Anadolu kestanesi olarak da bilinir. Bu bitki,

geniş-yuvarlak taç yapısına sahiptir. Ortalama 30 m’ye kadar boylanabilen, 2 m’ye kadar çap yapabilen, geniş

ve görkemli bir ağaçtır. Yaklaşık 500-1000 yıl arası değişen bir yaşam süresi vardır (Yaltırık, 1993; Fernández-

López, and Alía, 2003; URL1).

Ağacın tomurcukları, uzun ve yeşilimsi renktedir. Yaprakları 10-25 cm uzunluğunda, kenarları sivri

dişli, sert yapılı, üst yüzü koyu, alt yüzü ise soluk yeşil renktedir. Çiçeklenme, bitkinin yapraklanmasının

hemen akabinde, ilkbahar sonuna doğru olur. Yaprak ve kabukta tanen bulunur (URL1). Çiçeklenme dönemi,

bal üretimine katkı sağlar. İnceleme alanı, kestane bal üretiminin önemli merkezlerinden biridir.

*İletişim yazarı: Celalettin Duran, e-posta: cduran@kastamonu.edu.tr

TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu

International Geography Symposium

13-14 Ekim 2016 /13-14 October 2016, Ankara

71

Meyveleri; küçük, orta ve iri boyutlu, genişçe oval şekilli, meyve eti krem rengindedir. Tarımsal

amaçlı plantasyon alanlarında, meyve üretimi yapılır. Aşı ile kültüre alınan türleri, 5 yıldan sonra meyve

vermeye başlar. En yüksek verimine 60. yılında ulaşır. Hasadı, Eylül ortalarındadır (Subaşı, 2004). Büyük

ölçüde kurumalara neden olan mürekkep hastalığı ve dal kanseri tehdidi altındadır (URL1).

Kestane bitkisi, kışın düşük sıcaklıklara (-30ºC kadar) dayanabilmektedir. Ancak aşırı soğuklara, ilkbaharın

geç ve sonbaharın erken donlarına karşı hassastır. Yaz kuraklığından etkilenir. Yıllık yağış toplamı 1000 mm

civarındaki nemli iklim koşullarının egemen olduğu ve vejetasyon periyodunun en az altı ay (ortalama aylık

sıcaklığın 10ºC’nın üzeri) sürdüğü alanları tercih eder. Bazı toprak özellikleri ve yaz aylarındaki evapo-

transpirasyon da önemli sınırlayıcı faktörlerdir (Gallardo-Lancho, 2001; Fernández-López ve Alía, 2003; URL1).

Kestane ormanları genellikle marn, kumtaşı ve şist; nadiren de andezit anakayalar üzerinde gelişen

asidik nitelikli kalkersiz kahverengi veya kahverengi orman toprakları üzerinde yayılış gösterir. Kapıdağ

Yarımadası’nda ise yoğun olarak granit ve granodiyorit anakayaları üzerinde bulunur. İncelenen toprakların

tekstür yapıları genellikle kumlu balçık ve balçık şeklindedir. Kayaca karşı net bir seçicilikten söz edilmese de

daha çok yüksek su tutma gücüne sahip kayaları tercih ettikleri söylenebilir (Gemici ve Seçmen, 1990).

Kestane kazık köklü bir bitki olduğundan yetiştiği topraklar, gevşek yapılı ve derindir (Duyar, 1998; URL1).

İspanya’daki yayılış alanlarındaki bazı toprak özelliklerine göre; su tutma kapasitesi, permeabilitesi (su

geçirgenliği) ve organik madde miktarı yüksek, pH’sı ise düşük (5-6 civarında, asit) balçık karakterli toprakları

tercih ettiği bildirilmiştir (Gallardo-Lancho, 2001).

Kestane su isteği yüksek olan, ılıman iklim bölgelerinde yetişen ağaç türlerinden biri olması nedeniyle,

doğal yetişme ortamında yer aldığı yükselti basamağı 0-1000 m’ler arasıdır (Yılmaz, 2011). Taban suyunun

etkili olduğu taban arazilerde ve soğuk havanın biriktiği (don çukuru) yer şekillerinde yaşamı sınırlanır.

2. Materyal ve metot

İnceleme alanı; Bartın-Sinop illeri arasındaki Kestane ormanlarının yayılış alanlarıdır. Kastamonu

ilinin kıyı ilçelerini içine alan (Türkiye’nin kuzeyi) lokasyonu kapsar. Batıdan-doğuya doğru (Karadeniz’e

kıyısı olan), Kurucaşile, Cide, Doğanyurt, İnebolu, Abana (Bozkurt), Çatalzeytin, Ayancık, Erfelek ilçe

yerleşimlerini içine alır. İnceleme alanının coğrafi koordinatları, 41º45ʹ00ʺ-42º01ʹ15ʺ Kuzey enlemleri ile

32º37ʹ30ʺ-35º00ʹ00ʺ Doğu boylamları arasındadır (Şekil 1).

Kestane ormanlarının dağılışı, 1/25000 ölçekli sayısal meşcere tipleri haritasından elde edilmiştir

(OGM, 2016). Bu haritanın öznitelik tablosundaki “Mes_Tip” sütunundan kestane ağacının oluşturduğu

meşcerelerin niteliğine (saf-karışık) göre, orman toplumları sınıflandırılmıştır.

Çalışma alanının fizyografik özelliklerinin belirlenebilmesi için, 10 m çözünürlüklü ve 1/25000 ölçekli

topografya haritalarından elde edilen Sayısal Yükseklik Modeli (DEM) kullanılmıştır.

72

Şekil 1. İnceleme alanının lokasyon haritası

Eğim grupları (% 0–12, 12–20, 20–30 arası ve %30’un üzeri olarak) 4 sınıf, yükseltiler 250 m’lik

kademelere göre (0–250, 250–500, 500–750, 750–1000 ve >1000 m’den yüksek) 5 sınıf, bakı grupları ana

yönlere göre (Kuzey, Güney, Doğu, Batı) 4 sınıf olarak belirlenmiştir.

Bu verilerin analizinde CBS yazılımlarından yararlanılmıştır. Saf ve karışık kestane ormanlarının

fizyografik özelliklere göre dağılımı, haritalar ve grafiklerle açıklanmıştır.

3. Bulgular ve yorumlar

3.1. Kestane (Castanea sativa Mill.) bitkisinin Dünya’daki dağılışı

Kestane bitkisi, Avrasya’nın ılıman kuşağında Castanopsis (Doğu Asya ve Kalifornia) ile Eucatanea

(Avrasya’nın ılıman bölgeleri ve Kuzey Amerika) adında iki seksiyona bağlı yaklaşık 50 türe sahiptir.

Tersiyer’in Eosen devrinden beri bilinmektedir. Kültür bitkisi olarak kullanıldığından dünyanın değişik

yerlerine insan eliyle taşınmış ve çok sayıda varyetesi oluşmuştur. Akdeniz havzasının yerli bir türü olan

kestanenin menşei, M.Ö. 5. yy’da Anadolu’dan Yunanistan’a ve buradan da Güney İtalya ve İspanya’ya

götürülmüştür. Roma dönemi boyunca tarımsal kültürü yapılarak Avrupa’ya yayılmıştır (Kayacık, 1967;

Mayer ve Aksoy, 1998; Tosun vd., 1999; Kostantinidis vd. 2007). Diğer taraftan Güney Avrupa, Kuzey Afrika,

Güney-Batı ve Doğu Asya ve Kuzey-Doğu Amerika’da dağılış ve yayılış gösteren 10-12 kadar türü

bulunmaktadır (Yaltırık, 1993; URL 1). Kestane meyve üretiminde Çin, en büyük üreticidir. FAO (2012)

kaynaklarına göre; 2011 yılında dünyada yaklaşık 2 milyon ton kestane meyvesi üretilmiştir. Bunun 1,7 milyon

tonu (%84’ü) Çin’de gerçekleşmiştir. Türkiye, dünyada ikinci sırada yer almakta ve dünya kestane üretiminin

yaklaşık %3’nü (60 bin ton) karşılamaktadır (URL1).

3.2. Kestane (Castanea sativa Mill.) bitkisinin Türkiye’deki dağılışı

Akdeniz Havzası içinde yer alan ülkelerde doğal olarak yetişen kestane türü, Castanea sativa Mill. dir

(Subaşı, 2004). Türkiye de Marmara Bölgesi (özellikle Kapıdağ Yarımadası) ve Karadeniz kıyısı boyunca

uzanır. Ege ve Akdeniz bölgelerinde, yerel olarak bulunur ve kültürü yapılır. Güney Anadolu’daki en uç

yayılışı, Manavgat’ın kuzeyindeki Antik Zerk Harabeleri ile Alanya’nın Türbelinaz köyü civarıdır (Acatay

1960; Saatçioğlu, 1969; Yaltırık, 1993).

73

Karadeniz bölgesinde sahilden başlayarak 1200 m’ye, Ege bölgesinde (Kütahya-Simav) yer yer 1800

m’lere kadar çıkmaktadır. Marmara çevresinin Anadolu bölümünde 400-500 m’ye çıkan makilerden sonra,

1000-1200 m’ye kadar yükselen geniş yapraklı ağaçlarla karışım yapar. Doğudan-batıya doğru gidildikçe daha

çok küçük gruplar halinde rastlanır. Sinop, Kastamonu, Bartın, Zonguldak, Karadeniz Ereğli, Akçakoca,

Karasu dolaylarında ise genişçe bir yayılış alanı bulmaktadır. Ayrıca Balıkesir ve Edremit civarında oldukça

geniş bozuk (verimsiz) karakterde toplulukları bulunur (URL1). Meyve bakımından en önemli kestaneliklerin

Bursa çevresinde olduğu bilinir (Seçkin, 1981).

Davis (1982)’e göre; Ganos dağı (Tekirdağ), Erdek, Eğridere (Balıkesir), Gemlik’ten Armutlu’ya

kadar (Bursa), Düzce-Akçakoca (Bolu), Ayancık–Cevizlikköyü yakınları (Sinop), Ulubey yöresi (Ordu),

Maçka’dan Meryemana ormanına ve Han ırmağı çevresinde (Trabzon), Murgul üstü (Çoruh), Yamanlar dağı,

Karagöl (İzmir), Simav (Kütahya), Tatvan ve Gayda yakınları (Van), Honaz dağı ve Beşalan (Denizli)

yakınlarında da yayılışı saptanmıştır.

Atalay (1994), Trabzon’un güneyinde, Adapazarı, Hendek, Düzce ovalarının kuzeyindeki alçak

platolar, Kocaeli yarımadasının kuzey kesiminde, Gökdere vadisi ile Sakarya nehri arasında, Belgrat

ormanında, Samanlı dağlarında, Uludağ ve Domaniç dağlarının kuzeye bakan yamaçlarında kestanenin yayılış

gösterdiğini tespit etmiştir.

Türkiye’de OGM’nin planlarına göre; yaklaşık 22 011 ha saf normal koru, 6 793 ha saf verimsiz

(bozuk), 216 611 ha verimli karışık, 16 630 ha verimsiz karışık ve toplam 262 045 ha alanda yayılış

göstermektedir (URL1).

3.3. Kestane (Castanea sativa Mill.) ormanlarının inceleme alanındaki dağılışı

Bartın-Sinop illeri arasında (Kastamonu ilinin kıyı ilçelerinde) kestane orman alanları, kıyıya yakın

bölümlerde yaygın olarak bulunur. Karadeniz’in denizel karakteri ile güney yöndeki engebeli topografyanın

eğimli yamaçlarına yayılmıştır. Ancak yayılış alanlarında bir bütünlük yoktur. İnceleme alanındaki

toplulukları, birbirinden ayrı dört farklı yöredeki dağılımı ile dikkat çeker (Şekil 2). Bu dağılımda, Karadeniz

üzerinden gelen nemli hava kütlelerinin topografyadaki hareket yönünü de yansıttığı söylenebilir.

İnceleme alanındaki saf ve karışık kestane ormanlarının yapısı incelendiğinde; yaklaşık yarıya yakınını

(%47’si) kayın, gürgen, meşe gibi geniş yapraklı türlere karışım yaparak katılan kestane (DYtKs) ormanları

oluşturur. Kestane ağacının hâkim olduğu diğer geniş yapraklı türler ile karışık ormanları (KsDYt), 2. en geniş

alanda (%32) yayılır. Saf kestane ağacından oluşan ormanlar (Ks: %11) ise, 3. sıradadır. Daha sonra sırasıyla,

verimsiz (bozuk) karakterli kestane ağacının hâkim olduğu geniş yapraklı türlerden oluşan ormanlar (BKsDy:

%6), ibreli türler ile oluşturduğu karışık ormanlar (KsDIt ve DItKs %2) ve verimsiz (bozuk) geniş yapraklı

türler ile karışım yaptığı ormanlar (BDYtKs %0,4) şeklinde sıralanır (Şekil 3;4;5). Verimsiz ve tahrip görmüş

kestane toplulukları, Cide-Doğanyurt ilçeleri arasındaki alanda yaygındır. İbreli türlerden kızılçam ile kıyıya

yakın kesimlerde; karaçam, sarıçam, göknar ile yüksek arazide karışım yaptığı küçük toplulukları görülür.

Kastamonu ili Bozkurt ilçesi Göynük şefliği sınırlarında, 242,6 ha ve 615 m yükseltide 1 adet gen

koruma ormanı da bulunur (URL1).

Şekil 2. İnceleme alanındaki kestane ormanlarının yöresel dağılımı

Kaynak: OGM, 2016

74

Şekil 3. İnceleme alanındaki saf ve karışık kestane ormanlarının mekânsal dağılımı†

Şekil 4. İnceleme alanındaki saf ve karışık kestane ormanlarının oransal dağılımı

Şekil 5. İnceleme alanının dört farklı yöresindeki kesitlere göre, ağaç türlerinin dağılımı

3.3.1. Saf, karışık ve verimsiz kestane ormanlarının yükselti kademelerine dağılışı

Bartın-Sinop illeri arasındaki kestane orman alanları, daha çok 250-500 m arasındaki yükselti

kademesine bulunur. Meşcere yapısına göre; ibreli türlerin hâkim olduğu karışık orman alanları ile verimsiz

nitelikteki karışık orman alanları, 0-250 arasındaki ilk yükselti kademesinde daha geniş alanda görünür.

Belirlenen yükselti kademelerinden 500-750 m arası, tüm kestane ormanlarının yaklaşık %11’lik oranına

ulaşır. Bu yükselti kademesinden sonra kestane orman alanlarında belirgin bir azalma görülür. İnceleme

alanının en yüksek arazilerini içine alan yükselti kademesinde (1000 m’den yüksek ve kıyıdan uzak alanlarda)

en az yayılışa sahiptir (Çizelge 1; Şekil 6;7).

†Ks: Saf kestane ormanları,

KsDYt: Kestane ağacının hâkim olduğu geniş yapraklı türlerle karışık ormanları,

DYtKs: Kayın, gürgen gibi geniş yapraklı türlere karışım yaparak katılan kestane ormanları,

KsDIt: Kestane ağacının hâkim olduğu ibreli karışık ormanları,

DItKs: İbreli türlerin hâkim olduğu karışık ormanları,

BKsDy: Verimsiz (bozuk) karakterli kestane ağacının hâkim olduğu geniş yapraklı türlerden oluşan ormanlar,

BDYtKs: Verimsiz (bozuk) geniş yapraklı türlere karışım yaparak katılan kestane ormanları.

Ks11%

Ks DYt32%

DYt Ks47%

Ks DIt2%

DIt Ks2%

BKs Dy6%

BDYt Ks0,4%

75

Çizelge 1. Saf, karışık ve verimsiz karakterdeki kestane ormanlarının yükselti kademelerine göre alansal dağılımı

Yükseltiler (m) Saf Ks

(m2)

Ks ve DYt

(m2)

DYt ve Ks

(m2)

Ks ve DIt

(m2)

DIt ve Ks

(m2)

BKs ve Dy

(m2)

BDYt ve Ks

(m2)

Toplam

(m2)

0-250m 58065 208951 200331 5882 15496 70617 4039 563381

250-500 86773 303691 452935 15729 14823 31269 2824 908044

500-750 64397 179396 311778 15442 10997 22407 2273 606690

750-1000 47472 54699 136308 6936 6033 11758 0 263206

>1000 2083 5725 17062 739 0 466 0 26075

Toplam 258790 752462 1118414 44728 47349 136517 9136 2367396

Şekil 6. İnceleme alanındaki kestane ormanlarının yükselti kademelerine göre mekânsal dağılımı

Şekil 7. Saf ve karışık kestane ormanlarının yükselti kademelerine göre oransal dağılımı

3.3.2. Saf, karışık ve verimsiz kestane ormanlarının ana yönlere göre dağılışı

Kestane orman alanlarının dört farklı yöne göre dağılımına bakıldığında; Kuzey bakılı arazilerin

yaklaşık yarısını tercih ettiği görülür. Özellikle saf ve verimli karışık kestane ormanları, büyük oranda Kuzey

bakılı araziye yayılmıştır. Verimsiz ve geniş yapraklı türlerin hâkim olduğu ormanlar ise, doğu bakılı

arazilerde, daha yaygındır. Güney bakılı yamaçların kurak yetişme ortamları ve tahribattan dolayı, verimsiz

toplulukları dikkat çeker. Kuzey ve Doğu bakılı yamaç arazilerde yaygın kestane topluluklarının bulunması,

yüksek yağışı ve nemli toprak şartlarını işaret etmektedir (Çizelge 2; Şekil 8,9).

Çizelge 2. Saf, karışık ve verimsiz karakterdeki kestane ormanlarının ana yönlere göre alansal dağılımı

Yönler Saf Ks

(m2)

Ks ve DYt

(m2)

DYt ve Ks

(m2)

Ks ve DIt

(m2)

DIt ve Ks

(m2)

BKs ve Dy

(m2)

BDYt ve Ks

(m2)

Toplam

(m2)

Kuzey 144541 386686 479103 21219 26140 51420 2611 1111720

Doğu 58007 154899 289026 9470 9141 37032 4326 561901

Güney 10820 50616 87096 4657 1831 17327 1364 173711

Batı 45422 160261 263189 9382 10237 30738 835 520064

Toplam 258790 752462 1118414 44728 47349 136517 9136 2367396

0-25022%

250-50034%

500-750…

750-100018%

>10001%Saf Ks

0-25022%

250-50041%

500-75026%

750-100010%

>10001% Ks ve DYt

0-25023%

250-50033%

500-75029%

750-100014%

>10001% Ks ve DIt

0-25051%

250-50024%

500-75017%

750-10008%

>10000% BKs ve DYt

76

Şekil 8. İnceleme alanındaki kestane ormanlarının ana yönlere göre mekânsal dağılımı

Şekil 9. Saf ve karışık kestane ormanlarının ana yönlere göre oransal dağılımı

3.3.3. Saf, karışık ve verimsiz kestane ormanlarının eğim guruplarına dağılışı

Kestane ormanları, kıyıya yakın düz alanlar ile yüksek plato sahaları üzerinde verimsiz nitelikte ve

çok küçük gruplar halinde bulunur. Eğim değerlerinin düşük olduğu sahalar, genellikle kestane topluluklarının

yayılış alanı dışında kalır. Saf ve karışık kestane ormanları, eğim değeri yüksek olan arazilerde daha geniş

alanlarda yayılır. Kestane orman alanlarının eğim gruplarına göre dağılımı incelendiğinde (Çizelge 3; Şekil

10, 11); %30’dan daha yüksek eğimli arazilerde en geniş (tüm kestane ormanlarının 3/4’ü) yayılış alanına

sahipken, %12’den az eğimli arazilerde en az yayılış oranında (%3) görünür. Saf ve karışık ormanların ayrı

ayrı eğim guruplarına göre dağılımı da yine benzer oranlardadır. İnceleme alanında da engebeli topografya

şartları nedeniyle eğim değerleri yüksektir.

Çizelge 3. Saf, karışık ve verimsiz karakterdeki Kestane ormanlarının eğim gruplarına göre alansal dağılışı

Eğimler

(%)

Saf Ks

(m2)

Ks ve DYt

(m2)

DYt ve Ks

(m2)

Ks ve DIt

(m2)

DIt ve Ks

(m2)

BKs ve Dy

(m2)

BDYt ve Ks

(m2)

Toplam

(m2)

%0-12 9186 30655 37274 780 1005 4764 449 84113

12-20 20536 59950 71192 1715 3172 8646 1140 166351

20-30 46113 110890 139472 4351 7319 17499 1345 326989

>30 182955 550967 870476 37882 35853 105608 6202 1789943

Toplam 258790 752462 1118414 44728 47349 136517 9136 2367396

Şekil 10. İnceleme alanındaki Kestane ormanlarının eğim gruplarına dağılışı

Kuzey56%

Doğu22%

Güney4%

Batı18%

Saf Ks

Kuzey46%

Doğu24%Güney

7%

Batı23%

Ks DYt

Kuzey

52%

Doğu20%

Güney7%

Batı21%

Ks DIt

Kuzey37%

Doğu28%

Güney13%

Batı22%

BKs DYt

77

Şekil 11. İnceleme alanındaki kestane ormanlarının yükselti kademelerine göre dağılımı

4. Sonuç

Bartın-Sinop illeri arasındaki (Türkiye’nin kuzeyi) Karadeniz kıyısına yakın araziler, kestane

bitkisinin önemli doğal yayılış alanı içindedir. Bu alandaki kestane ormanlarının dağılım özellikleri, bu çalışma

kapsamında incelenmiştir.

İnceleme alanındaki kestane bitkisi, dört farklı yörede orman toplumu oluşturmuştur. Bu yörelerin bazı

fizyografik özellikleri, belirgin olarak ön plana çıkar. Denize yakın, Kuzey bakılı, dik ve sarp yamaç arazilerin

orta yükselti kuşakları, dikkat çeken yayılış alanlarıdır. Düze yakın taban arazilerde, taban suyuna karşı

hassasiyeti nedeniyle, nadiren ve verimsiz karakterli saf/karışık toplulukları görülür. Ayrıca, yayılış

alanlarında büyük oranda (%82) kayın, meşe, gürgen gibi geniş yapraklı türlerle karışık ormanlar kurar. Bunun

yanında, yaklaşık %11 oranında saf kestanelikler bulunur. İbreli türler ile karışım yapmasına rağmen miktar

olarak düşük orana (%4) sahiptir. Verimsiz (bozuk) nitelikteki ormanları da, diğer yapraklı türlere karışım

yaparak katılan ormanlar şeklindedir. Kestane ormanlarının belirlenen yörelerdeki fizyografik dağılımı,

denizel/nemli iklime yakın ekolojik koşulları aradığını yansıtır.

Teşekkür: Orman Genel Müdürlüğüne ait sayısal meşcere haritalarının teminindeki yardımlarından dolayı

Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü’ne teşekkür ederim.

0%0-123%

12-208%

20-3018%

>3071%

Saf Ks0-124%

12-207%

20-3013%

>3076%

Ks DYt

0-122%

12-205%

20-3013%

>3080%

Ks DIt

<123%

12-2010%

20-3013%

>3074%

BKs DYt

78

Referanslar Acatay, A., 1960. Türkiye kestane zararlılarına ilâve. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, Cilt 10, Sayı 1.

Atalay, İ., 1994. Türkiye Vejetasyon Coğrafyası, E.Ü. Basımevi, İzmir.

Davis, P.H., 1982. Flora of Turkey, C.VII, s.659, Edinburg.

Duyar, E., 1998. Türkiye kestane florası içerisinde Aydın ili kestane yetiştiriciliği, sorunları ve çözüm yolları. Ege Bölgesi I. Tarım

Kongresi, 1. Cilt, Aydın.

Fernández-López, J. and Alía, R. 2003 EUFORGEN Technical guidelines for genetic conservation and use for Chestnut (Castanea

sativa). International Plant Genetic Resources Institute, Rome, 6 pp.

Gallardo-Lancho JF (2001) Distribution of chestnut (Castanea sativa Mill.) forests in Spain: possible ecological criteria for quality and

management (focusing on timer coppices). For Snow Landsc Res 76(3):477–481

Gemici, Y., Seçmen, Ö. 1990. Kuzey Anadolu ormanları üzerinde ekolojik gözlemler. Ege Coğrafya Dergisi, Sayı: 5, 94–109s, İzmir.

Kayacık, H. 1967. Orman ve park ağaçlarının özel sistematiği. Cilt II, Kutulmuş Mat. İstanbul,193s.

Kostantinidis, P., Tsiourlis, G., Xofis, P. and Bucley, P., 2007. Taxonomy and ecology of Castanea sativa Mill. forest in Greece. Plant

Ecology. DOI 10.1007/s11258-9323-8.

Mayer, H. ve Aksoy, H, 1998. Türkiye Ormanları. Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. ISSN: 975-7829-56-0,

ODC:188. Muhtelif Yayın No: 1. Bolu.

Saatçioğlu, F., 1969. Silvikültür I (Silvikültürün Biyolojik Esasları ve Prensipleri). İstanbul Üniversitesi Yayın No:1429 Orman

Fakültesi Yayın No: 138, İstanbul.

Seçkin, E. 1981. Bursa ili kestanelerinde (Castanea sativa Mill.) zarar yapan Torticidae (Lepidoptera) familyası türleri, tanınmaları,

zararları, kısa biyolojileri ve doğal düşmanları üzerinde araştırmalar, İst. Bölge Zirai Müc. Araşt. Enst. Md. Araşt. Eserleri

Serisi No:16.

Subaşı, B. 2004. Kestane sektör profili. İstanbul Ticaret Odası, Etüt ve Araştırma Şubesi, 19 s.

Tosun, S., Karadağ, M., Özpay.,Z. ve Coşgun, S., 1999. Anadolu Kestanesi (Castanea sativa Mill.) yayılışı, silvikültürel özellikleri ve

ekolojik İstekleri, Botanik Özellikleri ve Islah Çalışmaları, T.C. Orman Bakanlığı Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma

Enstitüsü Müdürlüğü Araştırma Dergisi, ISSN: 1302-017x. Orman Bakanlığı Yayın No: 069. Müdürlük Yayın No: 09. S: 43-

64. Bolu.

Yaltırık, F., 1993. Dendroloji Ders Kitabı II, İ.Ü. Orman Fak. Yayınları, İ.Ü. Yayın No:3767, O.F. Yayın No:420, İSTANBUL.

Yılmaz, F. K., 2011. Castanea sativa’nın (Kestane) Afyon’da Yayılışı. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt III,

Sayı: 1 Afyon.

OGM, 2016. Orman Genel Müdürlüğü Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü Sayısal Meşcere Tipleri Haritası ve Ekli Dokümanları

URL1. http://www.ogm.gov.tr/Lists/Haberler/Attachments/457/KESTANE%20EYLEM%20PLANI. pdf, Kestane Eylem Planı 2013-

2017, erişim tarihi: 15.04.2016