basic and clinical anatomy of heart (5.2. cardiorespiratory)

18
BASIC AND CLINICAL ANATOMY OF HEART 5.2. CARDIORESPIRATORY 2014 ASDOS ANATOMI 2012 BAGIAN ANATOMI FAKULTAS KEDOKTERAN UNIVERSITAS LAMPUNG NOVEMBER 2014

Upload: hera-julia-garamina

Post on 19-Dec-2015

37 views

Category:

Documents


2 download

DESCRIPTION

jshjkahjgbshbhbanmsbnbmzHKJsbgDKJJZxbnzbmxnbzmnxgdkjsgsjdhkjsnakxmzvvmh

TRANSCRIPT

  • BASIC AND CLINICALANATOMY OF HEART5.2. CARDIORESPIRATORY

    2014

    ASDOS ANATOMI 2012BAGIAN ANATOMI

    FAKULTAS KEDOKTERAN UNIVERSITAS LAMPUNGNOVEMBER 2014

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    2

    BASIC ANATOMY OF HEART

    CorApex cordis : ventriculus sinister dorsal SIC 5, 7-9 cm dari bidang median

    Basis cordis : atrium sinistrum, sedikit atrium dextrum pada bagian dorsal,

    menghadap ke VT 6-9

    Sulcus coronarius/atrioventricularis memisahkan antara atrium dan ventrikel,

    dilewati sinus coronarius

    Sulcus interatriale

    Sulcus interventriculare

    Ictus cordis di SIC 5 linea midclavicula kiri

    Permukaan jantungFacies sternocostalis : ventriculus dexter

    Facies diaphragmatica : ventriculus sinister, sebagian ventriculus dexter

    Facies pulmonalis dexter : atrium dextrum

    Facies pulmonalis sinister : ventriculus sinister

    Batas JantungBatas kanan

    Dibentuk oleh atrium dextrum

    Tepi cranial costa 3 kanan, 2 cm linea sternalis kanan

    Tepi caudal costa 5 kanan

    Batas kaudal

    Dibentuk oleh ventriculus dexter, sebagian ventriculus sinister

    Tepi caudal costa 5 kanan SIC 5 linea midclavicula kiri

    Batas kiri

    Dibentuk oleh ventriculus sinister, sebagian auricula sinistra

    SIC 5 kiri SIC 2 kiri 3 cm linea sternalis

    Batas superior

    Dibentuk oleh auricula dextra, auricula sinistra

    Skeleton cordisAnnulus fibrosus dexter et sinister fibrosus yang mengelilingi valva

    tricuspidalis (dexter) dan valva mitralis (sinister)

    Trigonum fibrosum dexter et sinister fibrosus yang menyerupai struktur

    trigonal yang menghubungkan anulus fibrosus sinister dan valva aortae

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    3

    Tendo infundibuli (conus arteriosus) septum interventricularis

    Selubung jantung (superficial profunda)(1) Pericardium fibrosum

    Melebur dengan tunica adventitia pembuluh besar

    Melekat pada permukaan dorsal sternum ligamentum

    sternopericardiacum

    Melebur dengan centrum tendineum diafragma ligamentum

    pericardiophrenica

    (2) Pericardium serosum

    (1) Lamina parietalis

    Cavitas pericardii

    Ruangan di antara lamina parietalis dan visceralis pericardium

    serosum

    Sinus obliquus pericardii sinus oblik di antara kedua

    pasang v.pulmonalis dextra et sinistra

    Sinus transversus pericardii sinus transverse sepanjang

    aorta ascendens dan truncus pulmonalis dextra et sinistra

    (2) Lamina visceralis = epicardium

    (3) Myocardium

    (4) Endocardium

    Vaskularisasi

    A. thoracica interna

    A. pericardiacophrenica

    A. musculophrenica

    Inervasi

    Rr. pericardiaci N. phrenicus

    Ligamentum arteriosum (Botalli)Obliterasi ductus arteriosus menghubungkan A. pulmonalis sinister dengan

    arcus aorta

    Bila tidak menutup PDA (Patent Ductus Arteriosus)

    Atrium dextrumMuara dari

    Vena cava superior ostium venae cavae superiores (setinggi kartilago

    costa 3 dextra)

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    4

    Menerima darah vena dari kepala, leher, thorax, extremitas atas

    Vena cava inferior ostium venae cavae inferiores = valvula Eustachii

    (setinggi kartilago costa 5)

    Menerima darah vena dari abdomen, pelvis, extremitas bawah

    Vena cordis minimae foramina venarum minimarum

    Berhubungan dengan capillary bed myocardium

    Sinus coronaries valvula sinus coronarii (Thebesii)

    Menerima darah vena dari jantung

    Pada septum interatriale terdapat fossa ovalis (obliterasi foramen ovale) danlimbus fossa ovalis

    Secara embriologis

    Fossa ovalis septum primum

    Limbus fossa ovalis septum secundum

    ASD (Atrial Septal Defect) : penyakit jantung karena foramen ovale tidak

    menutup

    Nodus SA (sinuatrialis) : anterolateral muara vena cava superior

    Nodus AV (atrioventricularis) : posteroinferior septum interatriale, dekat dengan

    muara sinus coronaries

    Valvula Eustachii dan valvula Thebesii dihubungkan tendo todaro

    Trigonum Koch landmark nodus AVTendo todaro

    Ostium sinus coronarius

    Cuspis septalis

    Ventriculus dexterOstium atrioventriculare dexter dibatasi annulus fibrosus dexter, tertutup

    valvula tricuspidalis (valva atrioventricularis dexter)

    3 cuspis valvula tricuspidalisCuspis anterior

    Cuspis posterior

    Cuspis septalis

    Corda tendinea menghubungkan cuspis dengan M. papilaris mencegahregurgitasi

    M.papillarisM. papillaris anterior, melekat pada cuspis anterior, posterior

    M. papillaris posterior cuspis posterior, septalis

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    5

    M. papillaris septalis cuspis anterior, septalis

    Conus arteriosus/infundibulum : ruangan menuju truncus pulmonalisTrabeculae carneae (paling besar trabeculae septomarginalis = moderator

    band) berkas His kanan

    Crista supraventriculare

    Nodulus valvulae semilunaris

    Lunula valvulae semilunaris

    Sinus pulmonalis

    Septum interventriculare fusi dari kedua pars :Pars membranacea septi

    Pars muscularis septi

    VSD (Ventricular Septal Defect) : septum tidak menutup sempurna

    Ostium trunci pulmonalis ditutupi valva trunci pulmonalisValvula semilunaris pulmonalis anterior

    Valvula semilunaris pulmonalis dextra

    Valvula semilunaris pulmonalis sinistra

    Atrium sinistrumBermuara Vv. Pulmonales dextra et sinistra

    Auricula sinistra, Mm. pectinati

    Ventriculus sinisterOstium atrioventricular sinister dibatasi annulus fibrosus, tertutup valvula

    bicuspidalis/mitralis (valva atrioventricularis sinister)

    2 cuspis valvula mitralisCuspis anterior

    Cuspis posterior

    Chorda tendinea, M. papillaris anterior et posterior

    Septum interventriculare

    Vestibulum aorticum

    Ostium aorta ditutupi valve aortaeValvula semilunaris aorta dextra

    Valvula semilunaris aorta sinistra

    Valvula semilunaris aorta posterior

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    6

    Sinus aortae dextra letaknya menyesuaikan sinus yang dibentuk masing-

    masing valvula : ostium A. coronaria dextra

    Sinus aortae sinistra : ostium A. coronaria sinistra

    Sinus aortae posterior : -

    VaskularisasiEndocardium difusi

    Myocardium, epicardium A. coronaria

    Cabang pertama aorta (pada aorta ascendens)

    A. coronaria dextra(1) Ramus descendens posterior (ramus interventricularis posterior)

    berjalan ke posterior menempati sulcus interventricularis

    posterior

    (2) Ramus marginalis dexter berjalan ke anterior sisi

    lateral/marginal

    (3) Ramus nodi SA

    (4) Ramus nodi AV

    A. coronaria sinistra(1) Ramus descendens anterior (ramus interventricularis anterior)

    berjalan ke anterior menempati sulcus interventricularis anterior

    (2) Ramus circumflexus

    (3) Ramus marginalis sinister berjalan ke posterior sisi

    lateral/marginal

    Darah masuk ke A. coronaria saat ventrikel diastole/relaksasiA. coronaria merupakan arteri terminal (end artery)

    Inervasi A. coronaria plexus coronaries dexter et sinister

    R. descendens anterior, R. circumflexus vena cordis magna sinus

    coronarius

    A. coronaria dextra vena cordis parva sinus coronaries

    R. descendens posterior vena cordis media = v. interventricularis posterior

    vena cordis parva

    V. ventriculi sinistri posterior, V. oblique atrii sinistri sinus coronaries

    Sulcus interventricularis anteriorA. coronaria sinistra, R. interventricularis anterior

    V. interventricularis anterior V. cordis magna

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    7

    Sulcus interventricularis posteriorA. coronaria dextra, R. interventricularis posterior

    V. cordis media

    Batas kanan jantungR. marginalis dextra

    V. cordis parva

    InervasiInervasi intrinsik sistem konduksi jantung

    Nodus SA

    Nodus AV

    Fasciculus atrioventricularis/berkas his

    Crus dexter trabecula septomarginalis (moderator band)

    Crus sinister trabecula carneae ventrikel sinister

    Serabut purkinje ke myocardium

    Inervasi ekstrinsik plexus cardiacus superficial et profundus

    N. vagus

    R. cardiacus superior

    R. cardiacus inferior

    R. cardiacus thoracalis

    Ganglion cervicale superius, medius, inferius N. cardiacus superior,

    medius, inferior

    Ganglion paravertebralis I-V Rr. mediastinales (Nn. cardiaci thoracici)

    Saraf simpatis : ganglion cervicale, Rr. mediastinalesKronotropik positif

    Pada nodus SA, meningkatkan frekuensi denyut jantung

    Inotropik positif

    Pada myocardium, meningkatkan kekuatan kontraksi

    Bathmotropik/dormotropik positif

    Pada berkas his, mempercepat hantaran impuls

    Vasodilatasi A. coronaria

    Saraf parasimpatis : N. vagusKronotropik negatif

    Pada nodus SA, menurunkan frekuensi denyut jantung

    Inotropik negatif

    Pada myocardium, memperlemah kontraksi

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    8

    Bathmotropik/dormotropik negatif

    Pada berkas his, memperlambat hantaran impuls

    Vasokonstriksi A. coronaria

    Referred pain pada angina pectorisImpuls afferen serabut visceral jantung plexus cardiaci serabut sensibel

    dari kulit rasa sakit dialokasikan di kulit daerah datangnya serabut sensibel

    tersebut :

    Dada kiri

    Lengan bawah kiri sisi ulnar sampai jari ke 5

    Lengan atas sebelah medial

    BaroreseptorEndocardium atrium dextrum, dinding vena cavae : mendeteksi penurunan

    tekanan darah inhibisi aktivitas parasimpatis

    Tunica adventitia arcus aorta : mendeteksi peningkatan tekanan darah

    stimulasi aktivitas parasimpatis

    Proyeksi katup dan bunyi jantungBunyi jantung I : penutupan katup atrioventricularis

    Bunyi jantung II : penutupan katup semilunaris

    Valvula tricuspidalis

    Setinggi SIC 4-5 linea mediana

    Bunyi SIC 5 lateral linea sternalis kiri

    Valvula bicuspidalis/mitral

    Setinggi kartilago costa 4

    Bunyi : Ictus cordis

    Bunyi SIC 5 linea midclavicularis sinistra

    Valvula semilunaris aorta

    Setinggi SIC 3 linea sternalis

    Bunyi SIC 2 lateral linea sternalis dextra

    Valvula semilunaris pulmonalis

    Setinggi kartilago costa 3 sinistra

    Bunyi SIC 2 lateral linea sternalis sinistra

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    9

    CLINICAL ANATOMY OF HEART

    PericarditisInflamasi pada pericardium pericardium serosum menjadi kasar (normal :tidak kasar) timbul gesekan dengan cavitas pericardial

    Gesekan pericardial serosum bunyi berdecit pada auskultasi linea sternalis

    sinister = pericardial friction rub

    Temponade jantung (cardiac temponade)Cavitas pericardial (sinus obliquus et transversus pericardii) ruang di antarapericardium serosum lamina visceralis dan parietalis terisi cairan pericardial

    Temponade jantung (kompresi jantung) cavitas pericardial terisi cairan lain

    selain cairan pericardial :

    Hemopericardiacum : darah dalam cavitas pericardial

    Perforasi myocardium yg melemah akibat IM (infark myocard)

    Perdarahan pasca operasi jantung

    Luka tusuk yang mencapai cavitas pericardii

    Effusi pericardiacum : pus/exudate/cairan asing lain dalam cavitas

    pericardial

    Pericarditis kronis

    CHF (congestive heart failure)

    Pneumopericardiacum : udara dalam cavitas pericardial

    Pneumothorax

    jantung tidak bisa ekspansi penuh cardiac output Beck's triad(hipotensi, suara jantung melemah, JVP meningkat) + pulsus paradoxus

    Pulsus paradoxus

    Normal : saat inspirasi terjadi tekanan sistolik sampai 10 mmHg

    Pulsus paradoxus : saat inspirasi terjadi tekanan sistolik sampai

    >10 mmHg

    PericardiocentesisDrainase cairan dari cavitas pericardii tatalaksana mengatasi temponade

    jantung

    Lokasi pericardiosentesis

    (1) Jarum dimasukkan melalui ICS 5/6 sinisterDekat sternum, pada ruang yg dibentuk incisura cardiaca pulmonis

    sinister

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    10

    Incisura cardiaca

    menyisakan bare area (area

    telanjang) dari cavitas

    pericardii untuk terpajan

    (tidak tertutupi costae)

    (2) Jarum dimasukkan di

    superolateral angulusinfrasternalis hindari A.thoracica interna

    Penyakit katup jantung

    TermsLokasi auskultasi katup tidak sesuai dengan lokasi anatomis katup

    S1 = bunyi jantung 1 (saat sistole) penutupan katup AV (trikuspid danmitral)

    Katup mitral SIC 5, linea midclavicularisKatup trikuspid SIC 4, linea sternalis sinister

    S2 = bunyi jantung 2 (saat diastole) penutupan katup semilunar (aortadan pulmonal)

    Katup aorta SIC 2, linea sternalis dexterKatup pulmonal SIC 2, linea sternalis sinister

    Murmur suara auskultasi hasil dari turbulensi aliran darah melewatikatup yang mengalami deformitas (stenosis atau insufisiensi)

    Murmur sistolik terdengar bersamaan dengan S1Murmur diastolik terdengar bersamaan dengan S2

    Penyebab penyakit katup jantung

    Komplikasi infeksi bakteri streptokokus grup A -hemolitikusperikarditisPerubahan anatomis pada ruang jantung yang berdekatan dengan katup

    mempengaruhi integritas katup hipertrofi ventrikel sinistermenyebabkan regurgitasi mitral

    Jenis kelainan katup jantungMurmur terdengar sesuai lokasi auskultasi katup

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    11

    Stenosis = katup gagal membuka hipertrofi ruang jantung sebelumkatup karena memaksa darah terpompa melalui celah kecil katup

    Insufisiensi (regurgitasi) = katup gagal menutup refluks darah keruang jantung sebelumnya

    Stenosis aorta murmur sistolikAngina pektoris

    Dyspneu

    Carotid upstroke terlambat mencapai puncaknya, penurunan

    amplitudo

    Regurgitasi aorta murmur diastolikHipertrofi ventrikel sinister

    Stenosis pulmonal murmur sistolikMurmur sistolik didahului systolic click

    Splitting S2 dengan P2 terdengar lembut

    Peningkatan kecepatan aliran darah saat melewati katup

    pulmonalis

    Regurgitasi pulmonal murmur diastolikSplitting S2 dengan P2 terdengar keras

    RV enlargement

    Stenosis mitral murmur diastolikOpening snap, S1 mengeras

    Hipertrofi atrium sinister, hipertrofi ventrikel dexter pada kasus

    lanjut

    Regurgitasi mitral murmur sistolikHipertrofi ventrikel sinister

    Dyspneu atau orthopneu

    Stenosis trikuspid murmur diastolikGelombang a meningkat, lembah y menurun pada JVP

    Regurgitasi trikuspid murmur sistolikGelombang v meningkat pada JVP

    Contoh : auskultasi SIC 2 linea sternalis dexter didapatkan murmur saat

    S2 murmur diastolik pada katup aorta regurgitasi aorta

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    12

    Tetralogi of fallot (TOF)

    4 kelainan kongenital jantung yg jalan bersama

    (1) Stenosis truncus pulmonalis kompensasi (2) hipertrofi ventriculus

    dexter

    (3) Pangkal aorta di atas VSD tidak pd tempatnya (overriding aorta)

    (4) Ventricular septal defect

    Manifestasi oksigenisasi darah tidak adekuat (insufficient)

    Ventricular septal defect (VSD)

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    13

    Septum interventriculare : pars membranacea septi + pars muscularis septiSeptum interventriculare terbentuk jika pars membranacea fusi dengan pars

    muscularis

    VSD : kegagalan penyatuan (penutupan) kedua pars septum, dapat berjalan

    sendiri (tanpa 3 dari tetralogi fallot lain)

    Awalnya left to right shunt aliran darah di ventrikel kanan semakin naik(dengan hipertrofi) hipertensi pulmonal = tekanan ventrikel kanan > tekanan

    ventrikel kiri right to left shunt dengan cyanosisPerubahan dari left to right menjadi right to left shunt sindrom eisenmenger's

    Anak cendrung gelisah, underweight

    Auskultasi murmur sistolik (holosistolik) di lower left sternal border,S2 narrowly split, S3 gallops di apex

    Atrial septal defect (ASD)Septum interatriale : fossa ovalis (obliterasi dari foramen ovale) + limbus fossaovalis

    Fossa ovalis : berasal dari septum primum

    Limbus fossa ovalis : berasal dari septum secundus

    ASD : fusi septum primum dan septum secundum tidak sempurna, foramen

    ovale tidak menutup menjadi fossa ovalis

    Left to right atrium shunt of blood

    Manifestasi klinisHipertrofi atrium dexter

    Dilatasi ventrikel dan truncus pulmonalis (arteri pulmonalis)

    Pertumbuhan-perkembangan anak normal

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    14

    Auskultasi murmur sistolik katup pulmonalis, fixed splitting S2(komponen S2 terpisah tidak terpengaruh inspirasi atau ekspirasi)

    Patent ductus arteriosus (PDA)

    Ligamentum arteriosum (lig.botalli) : obliterasi ductus arteriosus penghubung truncus pulmonalis (pangkal A. pulmonalis sinister) dengan aorta

    ascendens

    PDA : kegagalan penutupan dan obliterasi ductus arteriosus menjadi lig.botalli

    setelah lahir (hari ke-2 atau ke-3 postpartum)

    Darah dari aorta tinggi tekanan masuk ke truncus pulmonalis tekanan

    sirkulasi paru

    Manifestasi klinisContinous / machinery murmur di left upper sternal border dan dibawah clavicula sinister bunyi makin kuat saat S2

    Koarktasio aorta

    Stenosis (penyempitan) kongenital aorta di proximal, pada, atau distal daritempat perlekatan lig.botalli

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    15

    Penyebab : ductus arteriosus dengan jaringan otot yg berlebih - kontraksi otot

    ductus arteriosus, kontraksi otot perlekatan dinding aorta - aorta menyempit lalu

    menjadi fibrosis - sirkulasi darah ke ekstremitas inferior kurang

    Kompensasi : sirkulasi kolateral (penambahan cabang kecil), dilatasi

    a.thoracica interna, a.subclavia, a.intercostales posteriores

    Tanda klinis : pulsasi nadi a.femoralis bilateral sedikit atau negatif

    Coronary artery bypass grafting (CABG)

    IndikasiChronic angina

    Unstable angina

    Postinfarction angina

    Asimptomatis lesi arteri koronaria

    proximal parah

    CABG tidak memberikan efek baik padamanajemen IMA (PCI atau tombolitik lebihbaik)

    Dilakukan dengan mengambil vasa tertentu

    menghubungkannya ke bagian distal A.

    coronaria yang tersumbat

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    16

    (1) A. thoracica interna (prognosis paling baik)

    (2) V. saphena magna

    (3) A. radialis

    (4) A. gastroepiploica

    (5) A. epigastrica inferior

    3-5 biasa digunakan sebagai alternatif jika 1-2 tidak memungkinkan digunakan

    Coronary angioplasty

    Sinonim = percutaneous coronary intervention (PCI) = percutaneous transluminal

    coronary angioplasty (PTCA)

    Prosedur yang dilakukan untuk mengintervensi arteri coronaria yang tersumbat

    dengan menggunakan berbagai metode

    Percutaneous = melalui kulit yang tidak rusak (through unbroken skin) tidakdilakukan insisi yang besar dalam prosedurnya

    IndikasiInfark myocard akut

    Angina yang tidak dapat diatasi dengan medikasi dan belum cukup

    indikasi untuk melakukan CABG

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    17

    Cabang A. coronaria yang sering mengalami oklusi (paling sering palingjarang)

    (1) Ramus interventricular (IV) anterior A. coronarius sinister (40-50%)

    (2) A. coronarius dexter (30-40%)

    (3) Ramus circumflexa A. coronarius sinister (15-20%)

    (4) A. coronarius sinister

    (5) Ramus interventricular posterior A. coronarius dexter

    Cardiac referred painNyeri angina hasil dari referred pain nyeri dada yang menjalar ke regiosubsternal, pectoral kiri ke bahu kiri, aspek medial ekstremitas atas kiri

  • Basic and Clinical Anatomy of Heart5.2. Cardiorespiratory

    18

    Oklusi A. coronaria suplai oksigen menurun pada miokard kompensasiglikolitik cepat anaerob menghasilkan asam laktat reseptor visceral otot

    jantung tersensitisasi oleh penurunan pH visceral afferen menerjemahkannyasebagai rangsang nyeri

    Terminal afferen-nya berjalan ke segmen medulla spinalis cervical inferior C8dan T1-T5Segmen C8 dan T1 (fasciculus medialis)

    Overlapping dengan N. cutaneus medialis retrosternal dan leftpectoral region

    Overlapping dengan N. cutaneus antebrachii dan brachii medialis sensoris kulit antebrachii dan brachii medial

    Segmen T1-T3Overlapping dengan N. cutaneus lateralis punggung, interscapular