characteristic studies of bitter gourd (momordica

ปญหาพเศษปรญญาตร ภาควชาพชสวน

เรอง

การศกษาลกษณะเบองตนของมะระ

Characteristic Studies of Bitter Gourd (Momordica charantia L.)

โดย

นางสาวนาฏญา โสภา

ควบคมและอนมตโดย

……………………………….. วนท ……. เดอน พฤษภาคม พ.ศ. 2544 (อ. ดร. สรพงษ ดารงกตตกล) ……………………………….. วนท ……. เดอน พฤษภาคม พ.ศ. 2544 (อ.ธร หะวานนท)

การศกษาลกษณะเบองตนของมะระ

นางสาวนาฏญา โสภา

บทคดยอ

การเกบรกษาเชอพนธกรรมของมะระ เพอเปนการปองกนการสญหายของลกษณะบางประการและใชเปนแหลงพนธกรรมในงานปรบปรงพนธ การใชประโยชนจากเชอพนธกรรมมะระตองทาการศกษาบนทกลกษณะเบองตนของเชอพนธกรรมมะระแตละตวอยางกอนเพอท นกปรบปรงพนธสามารถเลอกใชตวอยางเชอพนธกรรมมะระทมลกษณะทตองการได จงไดทาการปลกและศกษาลกษณะเบองตนของมะระทเกบรวบรวมมาจากทวประเทศและไดรบจากตางประเทศจานวน 54 ตวอยาง ทศนยวจยและพฒนาพชผกเขตรอน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม พบวา มเพยง 46 ตวอยาง ทงอกได จงไดยายกลาปลกและศกษาลกษณะเบองตนตาง ๆ ทง 46 ตวอยาง พบลกษณะทแตกตางกนดงน ดอกของมะระเปนดอกไมสมบรณเพศ (incomplete flower) ดอกเพศผและดอกเพศเมยแยกออกจากกนแตอยบนตนเดยวกน ดอกเพศเมยรงไขเปนแบบ inferior ovary กลบดอกและกลบเลยง มจานวน 5 กลบ กลบดอกเมอบานเตมทมสเหลองมรปรางคอนขางกลม (spherical) สวนดอกเพศผมลกษณะคลายดอกเพศเมย แตไมมรงไข มเพยงกลบดอกและกลบเลยง อบละอองเกสรเพศผม 3-5 อน กานชดอกสน รปรางผลของมะระ มความแตกตางกนมาก แบงออกได 4 แบบ คอ แบบทรงกระบอก (cylindrical) จานวน 31 ตวอยาง แบบทมรปรางผลยาวร (oblong) จานวน 3 ตวอยาง แบบรปไข (ovate) จานวน 4 ตวอยาง และแบบกระสวย (fusiform) จานวน 11 ตวอยาง มะระมนาหนกตอผลตงแต 9.80-640.00 กรม มเสนผาศนยกลางตงแต 2.00-8.26 เซนตเมตร ความหนาเนอของผลตงแต 0.50-12.26 มลลเมตร รปรางเมลดของมะระ แบงออกไดเปน 3 แบบ คอ แบบรปร (elliptical) จานวน 22 ตวอยาง แบบรปไข (ovate) จานวน 18 ตวอยาง และแบบรปไขหวกลบ (obovate) จานวน 5 ตวอยาง จานวนเมลดตอผลมตงแต 4-35 เมลด

คาสาคญ : มะระ, เชอพนธกรรมของมะระ, ลกษณะเบองตน สาขาวชา : สาขาการปรบปรงพนธพชและเทคโนโลยชวภาพ ปญหาพเศษ : ปรญญาตร ภาควชาพชสวน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร อาจารยทปรกษา : อาจารย ดร. สรพงษ ดารงกตตกล ปทพมพ : 2544 จานวนหนา : 36

Charecteristic Studies of Bitter Gourd (Mormodica Charantia L.)

Miss Nataya Sopa

Abstract

A Collection of bitter gourd germplasm is conducted to protect a loss of its genetic diversity and used as a breeding material. A utilization of bitter gourd germplasms has to characterize their characters in order to right selection in using. Hence, fifty four of bitter groud accessions were characterized at Tropical Vegetable Research Center (TVRC), Kasetsart University, Kamphansang Campus, Nakon pathom. There were only 46 accessions germinated, then they were characterized. All accessions was monoecious plant, but flower was incomplete flower type which seperated into male and female flower. The flower composed with 5 greenish sepals and 5 yellow petals. Ovary of female flower is inferior type. Male flower composed of 3-5 anthers and stamens were short. Fruit shape of bitter gourd was classified to cylindrical (31 accessions), oblong (3 accessions), ovate (4 accessions) and fusiform (5 accessions). Fruit weight was between 9.80-640.00 g/fruit, fruit width was between 2.00-8.26 cm and fruit wall thickness was between 0.50-12.26 mm. Seed shape was classified into elliptical (22 accessions), ovate (18 accessions) and obovate (5 accessions). Number of seeds /fruit were between 4-35 seeds. Keywords : Bitter groud, Germplasm, Characteristic Field : Crop Improvement and Biotechnology Dgree : B.S. (Agric.), Department of Horticulture, Kasetsart University Advisor : Dr. Surapong Damrongkittikule Year : 2001 Pages : 36

คานา มะระ (Momordica charantia L.) เปนพชในวงศ Cucurbitaceae มชอสามญวา bitter cucumber, bitter gourd, bitter melon และ balsam pear (จานลกษณ, 2541; เมองทอง และ สรรตน, 2532; Knott และ Deanon, 1967; Walter, 1990), Ampalaya, Amargoso (Knott และ Deanon,1967), Alligator pear (Walter, 1990) มะระมชอภาษาไทยแตกตางไปตามสถานทตามทองถน เชน ภาคใตแถบจงหวดสงขลา เรยกวา ผกเหย และมะรอยร จงหวดนครศรธรรมราช เรยกวา ผกไห ภาคเหนอ เรยกวา มะหอย มะไห (เตม, 2523; สะอาด, 2525; เมองทอง และ สรรตน, 2532) Chittenden (1977) ไดแบง Momordica charantia L. ออกเปน 2 สายพนธ (varities) คอ

1. Momordica charantia L. var. Chinensis มผลขนาดใหญ และยาว ผลสเขยว ดอกสเหลองสด

2. Momordica charantia L. var. Muricata มผลขนาดเลก สเขยว ดอกสเหลองซด พรทพย (2528) รายงานวา พนธมะระทปลกในประเทศไทย มดงน 1. มะระขนก ลกษณะผลกลมเลก มรสขมจด ผวขรขระเปนหนาม เนอบาง มผลดก 2. มะระยางกง เปนพนธทนามาจากประเทศพมาลกษณะผลเลกยาว หวทายแหลม

เสนผาศนยกลางของผลประมาณ 4 เซนตเมตร ผวขรขระเปนหนามแหลม 3. มะระจน เปนพนธทนามาจากสาธารณรฐประชาชนจน ผลมขนาดใหญ

เสนผาศนยกลางประมาณ 7-8 เซนตเมตร ยาวประมาณ 30 เซนตเมตร ผลมสเขยวออน รสขมเพยงเลกนอย เนอหนา

4. มะระสองพนอง เปนมะระทกลายพนธมาจากมะระจน ลกษณะผลเชนเดยวกบมะระ จน มะระเปนพชผกปลกไดตลอดปในเขตรอน ทมอณหภมเฉลยประมาณ 18-25 องศา

เซลเซยส ตองการแสงแดดเตมทตลอดวน ชอบดนรวนปนทราย การระบายนาด ความชนในดนสงสมาเสมอ pH ของดน ประมาณ 5.5-6.5 (ทว, 2530; เมองทอง และ สรรตน, 2532) ลกษณะทางพฤกษศาสตรของมะระ

ราก เปนระบบรากแกว เจรญลงไปในดนเปนรากเอก และมรากแขนงแตกออกไปจากรากแกวอกทหนง (ทว, 2530; สเทว, 2523)

2

ลาตน ลาตนมลกษณะเลอยพาดพนไมอน มสเขยวขนาดเลกมเหลยมจานวน 5 เหลยม มขนปกคลมอยทวไป ตามลาตน มมอจบเจรญออกมาจากขอ ใชสาหรบยดกบคาง ขอละ 1 เสน (สเทว, 2523)

ใบ ใบแบงไดเปน 2 ประเภท คอ ใบจรงคแรก (ใบจรงทเกดขนกอนทจะมผล) และใบจรงขณะตดผล (ใบทแกเตมทแลว อยในชวงทกาลงมผล) โดยใบจรงคแรกมลกษณะกลม และใบจรงขณะตดผลมลกษณะเปนคลน ขอบใบมรอยหยก (สเทว, 2523)

ดอก มะระออกดอกเพศผ และเพศเมย แยกกนแตอยบนตนเดยวกน (monoecious) โดยมอตราสวนของดอกเพศผ : ดอกเพศเมย ประมาณ 25 : 1 (Johnson, 1982) มะระเปนพชผสมขาม จงตองการแมลงในการชวยผสมเกสร ดอกเจรญตรงซอกใบ ขอหนงมเพยงดอกเดยวเทานน กลบเลยง (sepal) มจานวน 5 กลบ มสเขยว กลบดอก (petal) มจานวน 5 กลบ มสเหลองสด ดอกแบงออกเปน 2 ประเภท

1. ดอกเพศผ มเสนผาศนยกลาง 2.5-3.5 เซนตเมตร เกสรเพศผม 3 กระเปาะ แตละอนมอบละอองเกสรเพศผและกานชเกสรเพศผ จานวน 3 อน และจะเจรญกอนดอกเพศเมยเสมอ (สเทว, 2523)

2. ดอกเพศเมย มเสนผาศนยกลาง 2.5-3.5 เซนตเมตร รงไขอยตากวาระดบของกลบดอก (inferior ovary) เหนชดเจน ไขตดผนงของรงไข กานชเกสรเพศเมย (style) มจานวน 1 กาน ปลายม 3 แฉก (สเทว, 2523)

ผล ผลยาวประมาณ 8-30 เซนตเมตร มรปรางยาวร (oblong) เนอผลมลกษณะออนนม รสขม เปลอกผลเปนปมสนตามแนวยาว ผวขรขระ ผวผลเมอออนมสเขยวเขม หรอขาว เมอแกมสเขยวเปนมน หรอเขยวปนเหลอง หรอขาว เมอผลแกจด หรอสก เนอผลจะเปลยนเปนสสม ปลายผลจะแตกออกเปน 3 แฉก รก (placenta) มสแดงสด ภายในผลจะมเนอเยอ (aril) สแดงหมเมลดไว (สเทว, 2523)

เมลด มสนาตาลแก รปรางแบน ผวขรขระและหนา เมลดยาวประมาณ 1-1.5 เซนตเมตร (สเทว, 2523) ธนะชย (2526) ไดศกษาความผนแปรทางพนธกรรมของใบจรงคแรกของมะระ ในดานรปรางของใบ ลกษณะขอบใบ การจดเรยงเสนใบ ลกษณะฐานใบ ขนาดใบของใบจรงคแรก และใบจรงขณะตดผล พบวา ในใบจรงคแรก ใบมรปรางเปนแบบรปไต (reniform) มฐานใบแบบรปเงยงลกศร (sagittate) มการจดเสนใบเปนแบบรปฝามอ (palmate) และพบความผนแปรใน 3 ลกษณะ คอ ขนาดของใบ ขอบใบ ซงแบงไดเปน 2 แบบ คอ แบบหยกซฟน (dentate) และแบบ

3

คลนหยาบ (sinuate) และปลายใบ ซงแบงได 2 แบบ คอ แบบเปนตงแหลม (cuspidate) และแบบเปนเวาบม (retuse) สวนใบจรงขณะตดผล มรปรางใบแบบเปนหยกรปฝามอ (palmately lobed) ฐานใบเปนแบบรปเงยงลกศร (sagittate) การจดเสนใบเปนแบบรปฝามอ (palmate) ขอบใบเปนแฉกแบบนวมอ (patmatifid) และพบความผนแปรใน 3 ลกษณะ คอ ขนาดของใบ รปรางขอบใบเปนแบบ หยกรปฝามอ (palmately lobed) ซงมจานวนแตกตางกน 5-7 อน และปลายใบ 2 แบบคอ แบบตงแหลม (cuspidate) และแบบโคงมน (obtuse) พรทพย (2528) ไดศกษาลกษณะประจาพนธและทาการประเมนผลเบองตนของมะระในประเทศไทย โดยสมเกบตวอยางเมลดมะระในแหลงตาง ๆ แลวนามาปลกทดลองเพอศกษาลกษณะตาง ๆ รวม 91 ตวอยาง โดยศกษาทางดานลกษณะทางคณภาพและลกษณะทางปรมาณ สามารถแยกมะระออกเปน 3 พนธ คอ

มะระจน มลกษณะสาคญ คอ ผลมขนาดใหญ รปรางยาวร สเขยวหรอสเขยวออน มะระไทยหรอมะระตงตง ผลมขนาดเลก รปกระสวย หรอรปรางกลม สเขยวบรเวณขว

และเขยวออนบรเวณปลายผล มะระพนธรบประทานยอด ผลมขนาดเลก รปกระสวย หรอรปทรงกลมสเหมอนมะระไทย หทยกาญจน (2542) ไดศกษาเรองการเปรยบเทยบพนธมะระขนกปา 5 พนธ คอ พนธ

MC012-1 MC034 MC035 MC037 และ MC046 พบความผนแปรในทง 5 พนธ โดยพนธ MC012-1 มขนาดของใบเลยงใหญทสด พนธ MC046 มขนาดของใบเลยงเลกทสด ลกษณะขอบใบจรงในชวงตดผลของแตละพนธมความแตกตางกน รปรางผลแตกตางกน ลกษณะของเมลดพบวา ทกพนธมรปรางแบบรปไข (ovate) เนองจากในปจจบนสภาพของธรรมชาตไดถกทาลายลงอยางรวดเรว พชและสตวหลายชนดไดสญหายไปจากโลก อนเนองมาจากการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม นกปรบปรงพนธพชไดสานกถงอนตรายเหลานน เพราะการทเราจะปรบปรงลกษณะใด ๆ ของพช เราจาเปนตองมพชลกษณะนน ๆ อย และลกษณะเหลานนสวนใหญแลวมกไดมาจากพชพนธปา ซงมความสมพนธทางพนธกรรมกบพชทเราปลกอย ดงนนงานทสาคญอนดบแรกในการปรบปรงพนธ คอ การรวบรวมพนธตาง ๆ เพอปองกนการสญหายของลกษณะตาง ๆ ทมอย และการจดลกษณะ ตาง ๆ เขาเปนหมวดหม เพอสะดวกในการนาออกมาใชภายหลง เพราะจะสะดวกในการคดเลอกเอาเฉพาะตวอยางทมลกษณะะตรงตามความตองการไปใชในโครงการปรบปรงพนธพชตาง ๆ เชน การผลตสายพนธแทในการผลตลกผสม การสรางพนธใหตานทานโรค และแมลง เปนตน

4

จากขอมลทกลาวมา ทาใหทราบวามะระเปนพชทมความแปรปรวนทางพนธกรรมสง ลกษณะตาง ๆ ทพบมความสาคญมาก ในแงเศรษฐกจ ในแตละตลาดผบรโภคมความตองการทแตกตางกน บางลกษณะของมะระแมวาในปจจบนยงไมเปนทตองการของผบรโภค แตในอนาคตอาจเปนทตองการของผบรโภค ดงนนจงจาเปนอยางยงทจะตองมการเกบรวบรวมลกษณะตาง ๆ ไวเปนเชอพนธกรรม เพอความสะดวกในการปรบปรงพนธมะระในอนาคต ทางศนยวจยและพฒนาพชผกเขตรอนไดเหนความสาคญจงได จงไดเกบรวบรวมเชอพนธกรรมของมะระจากแหลงตาง ๆ ทงในประเทศและตางประเทศ นามาศกษาลกษณะเบองตน รวมทงขยายเมลดพนธ เพอเกบไวเปนเชอพนธกรรมไวใชในอนาคตตอไป

5

อปกรณและวธการ 1. อปกรณ

1. แปลงทดลองทศนยวจยและพฒนาพชผกเขตรอน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน จงหวดนครปฐม 2. อปกรณในการเตรยมแปลง 3. ยาฆาแมลง ยากนรา ยาฆาหญา และปยสตร 15-15-15 4. พลาสตกคลมแปลง 5. เมลดมะระทสมเกบมาจากทตาง ๆ ทงในประเทศ และตางประเทศ

2. วธการ

นาเมลดมะระทเกบรวบรวมจากทตาง ๆ ทงในประเทศและตางประเทศ จานวน 54 ตวอยาง ปลกทศนยวจยและพฒนาพชผกเขตรอน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน จงหวดนครปฐม โดยเพาะกลาในกระบะ หยอดเมลด 1 เมลดตอ 1 หลม เมอตนกลามะระมใบจรง 3-4 ใบ ทาการยายลงแปลงปลกขนาด 2x6 เมตร โดยปลกแถวค 0.75x0.75 เมตร ระยะหางของแปลง 1 เมตร คลมแปลงดวยพลาสตกเพอควบคมความชนภายในแปลง ปลกแปลงละ 16 ตน ปองกนกาจดวชพชตามสภาพ หลงจากนน 2 สปดาห จงนาไมลวกมาทาคางเปนกระโจมสามเหลยม และผกยอดขงตาขาย เพอใหเถามะระเลอยขนไปเกาะ ใหนาสปดาหละ 2 ครงโดยใหนาแบบไหลไปตามรอง ใหปยสตร 15-15-15 ทก 15 วน บรเวณรอบโคนตนและฉดพนสารเคมปองกนกาจดโรคแมลงตามความจาเปน

เนองจากเปนการศกษาลกษณะเบองตนของแตละตวอยางของมะระ จงตองทาการผสมเกสรดวยมอ (hand pollination) โดยคลมดอกเพศเมยดวยกระดาษไขในวนกอนทดอกจะบานและทาการผสมดอกดวยเกสรของตนเดยวกนในเชาวนรงขนเพอใหแนใจวาไมเกดการผสมขามระหวางพนธ หลงจากนนประมาณ 45-50 วน หลงดอกบาน จงทาการเกบเกยวผลแก โดยเลอกเกบเฉพาะผลททาการผสมเกสรดวยมอ นาผลมาแยกเมลดออกจากผลและนาเมลดไปลางนา จากนนนาไปผงลม 3-4 วน เพอใหเมลดแหง แลวทาความสะอาดแยกสงเจอปน นาไปลดความชนใหเหลอ 6-7% และนาเมลดไปบรรจถงอะลมเนยมฟอลย โดยเกบรกษาทอณหภม 10 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธ 40% เพอเกบเปนเชอพนธกรรมตอไป

6

การบนทกลกษณะตาง ๆ ทาการบนทกตาม Bitter Gourd Description ของ International Board of Genetic Resourse (IBPGR, 1983) (ภาคผนวก) 3. ขอบเขตการศกษา บนทกลกษณะของ

1. ลกษณะของดอก • จานวนวนทออกดอกเพศผดอกแรกหลงจากเพาะกลา • จานวนวนทออกดอกเพศเมยดอกแรกหลงจากเพาะกลา

• ตาแหนงขอทเกดดอกเพศผดอกแรก • ตาแหนงขอทเกดดอกเพศเมยดอกแรก • รปรางของกลบดอก สของกลบดอกทบานเตมทแลว และจานวนของกลบดอก

2. ลกษณะของผล • จานวนวนทเรมเกบผลทางการคาหลงจากผสมเกสร • นาหนกผล (กรม) • ความยาวผล (เซนตเมตร) • ความกวางผล (เซนตเมตร) • ความหนาเนอ (มลลเมตร) • รปรางผล

3. ลกษณะของเมลด •จานวนวนทเกบเกยวเมลดหลงจากผสมเกสร

• จานวนเมลดตอผล • สเมลด • รปรางเมลด • นาหนกของเมลดจานวน 100 เมลด (กรม) 4. สถานททาการทดลองและระยะเวลาในการทดลอง แปลงทดลอง ศนยวจยและพฒนาพชผกเขตรอน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร จงหวดนครปฐม ตงแตเดอนมถนายน ถง เดอนกนยายน พ.ศ. 2543

7

ผลการทดลอง

จากการศกษาลกษณะเบองตนของมะระจานวน 54 ตวอยางทรวบรวมโดยศนยวจยและ

พฒนาพชผกเขตรอน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน จงหวดนครปฐม ไดผล ดงน

1. ลกษณะดอก ดอกของมะระจดเปนดอกไมสมบรณเพศ (incomplete flower) มดอก

เพศผและดอกเพศเมยแยกออกจากกน แตอยบนตนเดยวกน (monoecious) ดอกมะระเกดตามซอกใบ กลบดอกมสเหลอง มรปรางคอนขางกลม (spherical)

จากการศกษาพบวา ดอกเพศผจะออกกอนดอกเพศเมยประมาณ 3-4 วน และดอกเพศผจะเกดในตาแหนงตากวาดอกเพศเมย ตาแหนงของขอทเกดดอกเพศผดอกแรกอยระหวางขอท 8-15 สวนตาแหนงขอทเกดดอกเพศเมยดอกแรกอยระหวางขอท 12-19 (ตารางท 1)

ดอกเพศเมยอยตากวาระดบฐานกลบดอกอยางเหนไดชดเจน (inferior ovary) • จานวนวนทใชในการเกดดอกเพศผดอกแรกหลงจากเพาะเมลด แบงไดเปน 3 ชวง (โดย

การแจกแจงความถของขอมลแบบจดเปนกลม) คอ ชวงเวลาตงแต 25-32 วนหลงจากเพาะเมลด มจานวน 21 ตวอยาง ชวงเวลาตงแต 33-40 วนหลงจากเพาะเมลด มจานวน 15 ตวอยาง และชวงเวลาตงแต 41-48 วนหลงจากเพาะเมลด มจานวน 11 ตวอยาง (ตารางท 2)

• จานวนวนทใชในการเกดดอกเพศเมยดอกแรกหลงจากเพาะเมลด แบงไดเปน 3 ชวง (โดยการแจกแจงความถของขอมลแบบจดเปนกลม) คอ ชวงเวลาตงแต 26-32 วนหลงจากเพาะเมลด มจานวน 20 ตวอยาง ชวงเวลาตงแต 33-39 วนหลงจากเพาะเมลด มจานวน 7 ตวอยาง และชวงเวลาตงแต 41-48 วนหลงจากเพาะเมลด มจานวน 19 ตวอยาง (ตารางท 2)

2. ลกษณะผล เนอของผลมะระมลกษณะออนนม มรสขม มะระมความแปรปรวนของ รปรางผล ของแตละตวอยางอยางเหนไดชด แมกระทงภายในตวอยางเดยวกนบางตวอยางยงพบความแตกตางกนเชนกน

• รปรางผล (fruit shape) แบงได 4 แบบ คอ รปรางทรงกระบอกยาว (cylindrical) มจานวน 31 ตวอยาง รปทรงยาวร (oblong) มจานวน 3 ตวอยาง รปไข (ovate) มจานวน 4

8

ตวอยาง และรปกระสวย (fusiform) มจานวน 11 ตวอยาง (ตารางท 3 และภาพผนวกท 1) ผลแตละแบบมนาหนก ความยาว ขนาดเสนผาศนยกลาง และความหนาเนอ ดงน

- ผลแบบรปทรงกระบอก (cylindrical) มนาหนกผลเฉลย 296.38 กรม (ตงแต 130.00-535.00 กรม) ความยาวของผลเฉลย 28.05 เซนตเมตร (ตงแต 15.00-38.10 เซนตเมตร) เสนผาศนยกลางเฉลย 5.77 เซนตเมตร (ตงแต 4.06-7.20 เซนตเมตร) และมความหนาเนอเฉลย 8.37 มลลเมตร (ตงแต 5.98-11.08 มลลเมตร) - ผลรปทรงยาวร (oblong) มนาหนกผลเฉลย 391.60 กรม (ตงแต 286.67-410.00 กรม) ความยาวผลเฉลย 26.45 เซนตเมตร (ตงแต 23.10-29.74 เซนตเมตร) เสนผาศนยกลางผลเฉลย 7.29 เซนตเมตร (ตงแต 6.70-8.26 เซนตเมตร) ความหนาเนอเฉลย 12.22 มลลเมตร (ตงแต 12.13-12.28 มลลเมตร) - ผลแบบรปไข (ovate) มนาหนกเฉลย 272.75 กรม (ตงแต 223.00-329.00กรม) ความยาวผลเฉลย 21.87 เซนตเมตร (ตงแต 20.00-24.10 เซนตเมตร) เสนผาศนยกลางเฉลย 6.79 เซนตเมตร (ตงแต 6.16-7.55 เซนตเมตร) ความหนาเนอเฉลย 10.57 มลลเมตร (ตงแต 9.94-11.27 มลลเมตร) - ผลแบบกระสวย (fusiform) มนาหนกผลเฉลย 33.78 กรม (ตงแต 9.80-102.60 กรม) ความยาวผลเฉลย 6.34 เซนตเมตร (ตงแต 2.40-10.60 เซนตเมตร) เสนผาศนยกลางเฉลย 4.51 เซนตเมตร (ตงแต 2.30-10.00 เซนตเมตร) ความหนาเนอเฉลย 3.75 มลลเมตร (ตงแต 2.20-5.25 มลลเมตร) (ตารางท 4) ถาตองการเกบเมลดไวใชขยายพนธตอไป สามารถเกบเกยวผลมะระไดเมอผลสกแกเตมท ซงผลมะระจะเปลยนเปนสสมและแดงตามลาดบ แตระยะทเหมาะสมสาหรบเกบเกยวเมลดพนธ คอ เกบเมอมอายประมาณ 60-70 วน หลงจากเพาะเมลด ถาปลอยใหแกเกนไปทปลายผลมะระจะแตกเปน 3 แฉก และเมลดจะรวงหลดไปทาใหสญเสยเมลดไป

3. ลกษณะเมลด (seed) เมลดมะระมลกษณะแบน ปลายดานหนงเรยวแหลม เปลอกของเมลดหนาและแขง ผว

เมลดไมเรยบมรอยขรขระ ในสวนของเมลดไดทาการศกษาหลายลกษณะดงน คอ • สเมลด (seed color)

9

เมลดมะระมสหลายส ตงแตสครมเกอบขาวไปจนสดา บางตวอยางอาจพบมากกวา 1 ส (ตารางท 5) ซงสามารถแบงสของเมลดไดดงน

- สนาตาลออน (light brown) มจานวน 10 ตวอยาง - สนาตาลออนและตรงกลางเมลดมสนาตาลเขม (light brown and

brown at the middle) ม จานวน 18 ตวอยาง - สนาตาลออนและมจดสนาตาลจาง ๆ อยทวเมลด (light brown and

brown) มจานวน 6 ตวอยาง - สเหลองออนและตรงกลางเมลดมสดา (light yellow and black at

the middle) มจานวน 1 ตวอยาง - สนาตาล (brown) มจานวน 14 ตวอยาง - สดาและมจดสครมจาง ๆ อยทวเมลด (black and cream) มจานวน

1 ตวอยาง - สดา (black) มจานวน 6 ตวอยาง - สขาวและมจดสนาตาลอยทวเมลด (white with brown) 3 ตวอยาง - สขาวและตรงกลางเมลดมสนาตาล (white and brown at the

middle) 6 ตวอยาง - สนาตาลและตรงกลางเมลดมสขาว (brown and white at the

middle) 1 ตวอยาง • รปรางเมลด (seed shape) จากการศกษา พบวา รปรางเมลดในแตละตวอยางจะมรปรางทแตกตางกน ซงสามารถแบงได 3 แบบ คอ รปร (elliptical) มจานวน 22 ตวอยาง รปไข (ovate) มจานวน 18 ตวอยาง และแบบรปไขหวกลบ (obovate) มจานวน 5 ตวอยาง (ตารางท 6และภาพผนวกท 2)

• จานวนเมลดตอผล (number of seeds per fruit) มะระแตละผลมจานวนเมลดไมเทากน จากตวอยางทศกษา ผลมะระมจานวนเมลดตงแต

4-35 เมลดตอผลมคาเฉลย 25 เมลดตอผล และนาหนกเมลดจานวน 100 เมลด (100 seed weight) ในแตละตวอยาง มนาหนกประมาณ 4.60-23.48 กรม ตอ 100 เมลด และสามารถแบงไดเปน 3 กลม คอ กลมทมนาหนก อยระหวาง 4.00-10.00 กรมตอ 100 เมลด มจานวน 6 ตวอยาง กลมทมนาหนก 11.00-17.00 กรมตอ 100 เมลด มจานวน 18 ตวอยาง และ กลมทมนาหนก

10

18.00-24.00 กรมตอ 100 เมลด มจานวน 19 ตวอยาง (ตารางท 7) ในบางตวอยางเกบเมลดไดไมถง 100 เมลด เนองจากมผลผลตนอยซงไดแก MC048-A มนาหนก 6.62 กรมตอ 30 เมลด MC066-A มนาหนก 6.40 กรมตอ 28 เมลด MC037-A มนาหนก 7.89 กรมตอ 30 เมลด MC073-B มนาหนก 6.25 กรมตอ 27 เมลด

MC088-A มนาหนก 3.70 กรมตอ 21 เมลด MC089-A มนาหนก 9.28 กรมตอ 21 เมลด

หมายเหต 1. ในการทดลองนมะระตวอยางเดยวกนอาจเกดความแตกตางหรอแสดงความแปร ปรวนออกมาในภายหลงเจรญเตบโตไประยะหนงแลวจงตองมการกาหนดเบอรตวอยางใหม โดยตนทมลกษณะแปลกออกไปจะเพมตวอกษรตอทายหมายเลข เชน มะระตวอยาง MC048 หากปลกไปแลวชวงหนงมความแตกตางแบงเปนกลม ๆ ได กลมทมอยมากกวาใหเปนหมายเลขMC048-A สวนกลมทมนอยจะใหหมายเลขเปน MC048-B, MC048-C, … ถายงพบความแตกตางอกจะเพมตวอกษรเปน D, E, …

2.ในการหาชวงของขอมลทเปน quantitative value จะใชวธการแจกแจงความความถของขอมลแบบจดเปนกลม (grouped data) (พศมย, 2542) มขนตอนดงน

1. หาคาพสยของขอมล โดยทพสย คอ ขอมลทมคาสงสด - ขอมลทมคาตาสด 2. กาหนดจานวนชนของขอมลโดยประมาณ (k) = 1+3.3log N N คอ จานวนขอมลทงหมด

ในผลการทดลองจะกาหนด k = 3 3. หาขนาดความกวางของอนตรภาคชน (I) = พสย/จานวนชน 4. เขยนขดจานวนชนของขอมลแตละชน โดยเรมจากชนของขอมลตาสดไปหาขอมลสงสด โดยขดจากดลางของชนแรกจะตองครอบคลมขอมลทมคาตาสด และขดจากดบนของชนสดทายจะตองครอบคลมขอมลทมคาสงสด

5. พจารณาวาขอมลแตละคาอยในชวงของขอมลใดใหขดในชองรอยขด 6.นบจานวนรอยขดของแตละชน แลวรวมใสในชองความถของขอมลในชนนนเมอรวมความถของขอมลทกชนเขาดวยกนแลวตองเทากบจานวนขอมลทงหมด

11

ตารางท 1 ตาแหนงขอทเกดดอกเพศผและดอกเพศเมยดอกแรก

ตาแหนงขอทเกดดอกแรก หมายเลขตวอยาง

ดอกเพศผ ดอกเพศเมย MC048 MC051 MC052 MC054 MC055 MC057 MC058 MC059 MC060 MC061 MC062 MC063 MC064 MC065 MC066 MC067 MC068 MC069 MC070 MC071 MC072 MC073 MC074

10-12 9-15 8-12 6-13

10-14 6-12

8-12 7-11 6-10 6-13 6-9 7-9

13-17 12-14 6-12 10-12 5-10 6-9 5-9 5-9 4-8

8-11 3-5

8-23 7-21

12-22 11-22 12-25 18-21 9-15

12-14 9-11 13-21 6-13 15-19 24-27 16-28 13-15 12-16 9-16 9-12 7-13 10-14 6-13

14-26 4-9

12

ตารางท 1 (ตอ)

ตาแหนงขอทเกดดอกแรก หมายเลขตวอยาง

ดอกเพศผ ดอกเพศเมย MC075 MC076 MC077 MC078 MC079 MC080 MC081 MC082 MC084 MC085 MC086 MC087 MC088 MC089 MC090 MC091 MC092 MC093 MC094 MC095 MC096 MC097

4-9 4-9

4-13 6-8 4-9

5-10 10-13 16-20 14-27 19-22 19-23 19-22 5-8

4-12 6-8 5-7 5-8

18-22 -

14-17 8-10 5-7

8-10 9-12 6-9

12-21 8-17 14-20 12-22 18-23 17-22 17-21 24-28 16-21 13-22 11-13 12-19 9-24 8-12 9-22 19-22 19-23 14-17 15-18

13

ตารางท 2 จานวนวนทเกดดอกเพศผและดอกเพศเมยดอกแรกหลงจากเพาะเมลด

จานวนวนทเกดดอกแรกหลงจากเพาะเมลด หมายเลขตวอยาง ดอกเพศผ ดอกเพศเมย

MC048 MC048-A MC051 MC052 MC054 MC055 MC057 MC058 MC059 MC060 MC061 MC062 MC063 MC064 MC065 MC066 MC067 MC068 MC069 MC070 MC071 MC072

33 33 35 33 33 38 30 36 35 33 37 33 33 46 43 29 33 30 30 28 28 28

38 38 38 32 38 43 35 35 35 27 33 27 36 47 43 32 35 29 30 28 30 26

14


จานวนวนทเกดดอกแรกหลงจากเพาะเมลด หมายเลขตวอยาง

ดอกเพศผ ดอกเพศเมย MC073 MC074 MC075 MC076 MC077 MC078 MC079 MC080 MC081 MC082 MC083 MC084 MC085 MC086 MC087 MC088 MC089 MC090 MC091 MC092 MC093 MC094 MC095 MC096 MC097

32 20 30 29 28 27 29 30 36 43 47 46 46 46 48 27 27 26 25 25 43 43 43 36 26

30 27 26 29 26 32 27 36 30 43 48 46 48 45 48 30 27 29 26 26 48 37 49 36 30

15

ตารางท 3 รปรางผล (fruit shape) ของมะระตวอยางตาง ๆ

รปรางผล หมายเลขตวอยาง จานวน ตวอยาง

เปอรเซนต

รปทรงกระบอกยาว

(cylindrical)

รปยาวร (oblong) รปไข

(ovate) รปกระสวย (fusiform)

MC048 MC048-A MC052 MC054 MC055 MC057MC061 MC066 MC066-A MC067 MC068 MC069 MC070 MC071 MC072 MC073 MC074 MC075 MC076 MC077 MC078 MC079 MC080 MC081 MC088 MC088-A MC089 MC089-A MC090 MC096 MC097 MC062 MC063 MC092 MC058 MC059 MC060 MC091 MC064 MC065 MC082 MC083 MC084 MC085 MC086 MC087 MC093 MC094 MC095

31 3 4

11

63.72

6.12

8.16

22.45

16

ตารางท 4 นาหนก (ก.) ความยาว (ซม.) เสนผาศนยกลาง (ซม.) และความหนาเนอ (มม.) ของ ผลมะระตวอยางตาง ๆ

หมายเลข ตวอยาง

นาหนก (ก.)

ความยาว (ซม.)

เสนผาศนยกลาง (ซม.)

ความหนาเนอ (มม.)

MC048 MC048-A

MC051 MC052 MC054 MC055 MC057 MC058 MC059 MC060 MC061 MC062 MC063 MC064 MC065 MC066

MC066-A MC067 MC068 MC069 MC070 MC071

216.60 240.00 16.80 297.20 311.20 239.00 253.60 275.60 263.40 223.00 230.40 286.67 73.20 51.40 52.20 354.40 266.60 242.20 365.75 446.60 194.00 364.50

38.10 23.00 6.18

29.32 29.88 24.60 21.30 21.50 21.86 20.00 30.70 23.10 26.50 9.80

10.40 29.30 28.06 32.10 27.20 33.60 30.50 33.00

4.06 5.00 2.86 6.04 5.14 6.60 6.36 6.46 6.28 6.16 5.26 6.70 6.90 4.40 5.00 5.90 5.64 4.40 6.02 5.80 4.56 6.88

8.62 10.00 4.50 11.08 5.98 6.20 9.44 10.83 10.24 11.27 10.03 12.28 12.13 5.40 4.99 9.26 8.88 7.27 8.47 6.51 7.15 8.85

17







MC072 MC073

MC073-A MC074 MC075 MC076 MC077 MC078 MC079 MC080 MC081 MC082 MC083 MC084 MC085 MC086 MC087 MC088

MC088-A MC089

MC089-A MC090 MC091 MC092

277.80 409.00 640.00 354.00 325.00 216.40 177.00 326.40 316.60 535.00 294.80 33.80 12.40 49.00 9.80

10.20 20.20 170.40 130.00 268.25 400.00 186.20 329.00 410.00

33.60 29.80 39.00 32.40 25.70 26.40 35.30 24.40 42.90 29.60 30.60 7.00 5.20 4.00 6.00 6.00 5.74 15.60 15.00 18.88 24.00 20.20 24.10 29.74

4.68 5.40 6.00 5.92 4.44 4.80 6.98 4.98 5.56 7.20 6.20 3.40 2.60

10.00 2.00 2.30 3.76 6.20 7.00 6.18 8.00 5.80 7.55 8.26

9.86 9.77 9.00 9.85 6.59 7.59

10.04 6.58 9.07

10.39 8.64 3.91 3.20 5.25 3.50 2.66 2.20 8.80 0.50

10.19 11.00

8.59 9.94 12.26

18







MC093 MC094 MC095 MC097

102.60 16.80 13.20 138.76

10.60 2.40 26.00 15.63

4.90 5.26 5.96 5.83

4.16 3.28 2.70 9.50

19

ตารางท 5 สเมลด (seed color) ของมะระตวอยางตาง ๆ

สเมลด หมายเลขตวอยาง จานวน ตวอยาง


สนาตาลออน (light brown)

สนาตาลออนและตรงกลางเมลดมสนาตาลเขม (light brown

and brown at the middle)

สนาตาลออนและ มจดสดาจาง ๆ

ทวเมลด (light brown and black)

สดา

(black)

สเหลองออนและตรงกลางเมลดม

สดา (light yellow and black at the middle)

MC059 MC064 MC066 MC069 MC073 MC074 MC075 MC082 MC094 MC095 MC048 MC051 MC052 MC055 MC061 MC064 MC065 MC067 MC072 MC076 MC077 MC079 MC088 MC089 MC090 MC091 MC092 MC093 MC051 MC083 MC085 MC086 MC094 MC095 MC051 MC061 MC064 MC083 MC086 MC087 MC085

10

18

6

6

1

15.15

27.27

9.09

9.09

1.52

20




สนาตาล (brown)

สดาและมสครมเปนจดจาง ๆ อย

ทวเมลด (black and

cream)

สขาวและมจดสนาตาลอยทว

เมลด (whit and brown)

สนาตาลและตรงกลางเมลดมส

ขาว (brown and white at the

middle)

MC054 MC057 MC062 MC063 MC064 MC065 MC068 MC071 MC077 MC078 MC081 MC082 MC084 MC092 MC087 MC058 MC061 MC062 MC080

14

1

3

1

21.21

1.52

4.55

1.52

21




สขาวตรงกลางเมลดมสนาตาล

(white and brown at the

middle)

MC070 MC072 MC074 MC090 MC091 MC092

6 9.09

หมายเหต บางตวอยางจะมสของเมลดมากกวา 1 ส

22

ตารางท 6 รปรางเมลด (seed shape) ของมะระตวอยางตาง ๆ รปรางเมลด หมายเลขตวอยาง จานวน

ตวอยาง เปอรเซนต

รปร (elliptical)

รปไข (ovate)

รปไขหวกลบ (obovate)

MC048 MC052 MC055 MC059 MC062 MC065 MC067 MC068 MC070 MC071 MC072 MC079 MC082 MC083 MC085 MC086 MC087 MC092 MC093 MC094 MC095 MC096 MC051 MC054 MC058 MC061 MC063 MC064 MC066 MC069 MC073 MC074 MC077 MC078 MC080 MC081 MC084 MC090 MC091 MC097 MC057 MC075 MC076 MC088 MC089

22

18 5

48.98

40

11.11

23

ตารางท 7 นาหนกเมลดตอ 100 เมลด, กรม (ก.) (100 Seeds weight, g) ของมะระตวอยาง ตางๆ ชวงนาหนก

(ก.) หมายเลขตวอยาง จานวน

ตวอยาง เปอรเซนต

4-10

11-17

18-24

MC083 MC085 MC086 MC087 MC094 MC095 MC051 MC052 MC057 MC096 MC065 MC066 MC075 MC074 MC076 MC077 MC079 MC084 MC088 MC097 MC090 MC091 MC048 MC054 MC055 MC058 MC059 MC060 MC062 MC062-A MC063 MC064 MC067 MC068 MC069 MC070 MC071 MC073 MC078 MC080 MC081 MC089 MC092 MC093

6

18

19

13.95

41.86

44.19

24

ตารางท 8 จานวนวนทเกบเกยวผลหลงจากผสมเกสรและจานวนวนทเกบเกยวเมลดหลงจาก ผสมเกสร

หมายเลขตวอยาง จานวนวนทเกบเกยวผล จานวนวนทเกบเกยวเมลด MC048

MC048-A MC051 MC052 MC054 MC055 MC057 MC058 MC059 MC060 MC061 MC062 MC063 MC064 MC065 MC066

MC066-A MC067 MC068 MC069 MC070 MC071 MC072

13 19 14 14 11 18 13 13 13 15 22 11 12 12 12 13 13 17 19 18 15 16 17

18 24 18 19 16 24 18 22 22 -

29 20 20 15 15 17 -

21 24 24 19 20 20

25


หมายเลขตวอยาง จานวนวนทเกบเกยวผล จานวนวนทเกบเกยวเมลด MC073

MC073-A MC074 MC075 MC076 MC077 MC078 MC079 MC080 MC081 MC082 MC083 MC084 MC085 MC086 MC087 MC088

MC088-A MC089 MC090 MC091 MC092 MC093 MC094

11 11 10 18 17 18 22 18 20 15 18 18 20 18 -

20 -

17 21 21 18 13 18 18

19 -

15 22 22 22 26 25 -

21 23 22 22 20 20 23 22 -

24 26 23 25 21 21

26


หมายเลขตวอยาง จานวนวนทเกบเกยวผล จานวนวนทเกบเกยวเมลด MC095 MC096 MC097

18 16 18

21 21 23

27

วจารณ การศกษาลกษณะเบองตนของมะระจานวน 54 ตวอยาง ทเกบรวบรวมจากในประเทศไทยและตางประเทศ พบวา มเพยง 46 ตวอยางทงอกและเจรญเตบโตตอไปได อก 8 ตวอยางไมงอก อาจเนองมาจากเมลดมะระ 8 ตวอยางนเปนเมลดทไมสมบรณเนองจากในการออกเกบ ตวอยางในพนทบางครงจะไมไดระยะของผลทเหมาะสมตอการเกบเมลด ทาใหเมลดทไดมาไมสมบรณเมอนามาเพาะจงไมงอก ภาชนะและวธการในการเกบรกษากเปนปจจยหนงทมผลตอ การงอกของเมลด อยางไรกตามเมลดมะระทง 46 ตวอยาง ใชเวลาการงอกไมเทากน ในรายงานของ ชพสมล (2534) รายงานวา เมลดมะระจนเรมงอกเมอเมลดมอายได 22 วนหลงดอกบาน (day after of anthesis, DAA) ขนไปและเมอเมลดมอายได 25 DAA เมลดมะระจะมการงอก สงสด เมลดพนธทมคณภาพทดสามารถใชไดจากทกตาแหนงของผล และยงรายงานวา เมลดมะระทเกบรกษาเปนเวลา 14 เดอน ในภาชนะและอณหภมทแตกตางกนมเปอรเซนตการงอกแตกตางกน จากการศกษาลกษณะดอกของมะระทง 46 ตวอยาง สามารถแบงออกเปน 2 ชนด คอ ดอกเพศผ และดอกเพศเมย แยกออกจากกน แตยงอยบนตนเดยวกน (monoecious) ดอกมะระออกตามซอกใบ กลบดอกมสเหลองรปรางคอนขางกลม มจานวน 5 กลบ ซงสอดคลองกบพรทพย(2528) รายงานวา ดอกของมะระเปนดอกเดยว แยกเพศ เปนดอกเพศผและดอกเพศเมย แตอยบนตนเดยวกน ดอกเกดตรงซอกใบ กลบดอกมจานวน 5 กลบ มสเหลองสด สวนการบานของดอกพบวา ดอกเพศผดอกแรกทบาน มอายประมาณ 34 วน ดอกเพศเมยดอกแรกทบาน มอายประมาณ 35 วน หลงจากเพาะเมลด ซงคานกบรายงานของ ชพสมล (2526) ซงรายงานวา ดอกเพศผดอกแรกทบาน มอายประมาณ 22 วน ดอกเพศเมยดอกแรกเรมบานมอายประมาณ 30 วนหลงจากเพาะเมลด จากการศกษาลกษณะผล พบความแปรปรวนมากทาใหยากตอการจาแนกลกษณะจากการตรวจเอกสาร พบวา ผลมะระมรปยาวร รปไข รปกระสวย และรปทรงกลม (Hooker, 1897) แตในการศกษาครงนพบวา บางครงผลมะระทพบไมสามารถจดใหเขาอยในลกษณะหนงไดอยางเดดขาด เพราะมกจะมลกษณะทกากงกน และจากการสงเกตพบวา มะระจนมกจะมผลรปทรงกระบอก รปยาวร และมะระขนก มกมผลรปกระสวย และรปไขซงสอดคลองกบรายงานของ

28

พรทพย (2528) พบวา มะระจนมกมผลรปยาวร รปไข สวนมะระไทย และมะระพนธรบประทานยอดมกมผลรปกระสวยและรปทรงกลม จากการศกษาลกษณะของเมลดทศกษา พบวา เมลดมะระมรปรางเมลดแบงได 3 แบบ คอ รปไข รปร รปไขหวกลบ โดยสวนใหญจะเปนรปร แตพรทพย (2528) พบวา รปรางของมะระม 4 แบบ คอ รปไข รปร รปไขหวกลบ และรปกลม สของผวเมลดมะระ พบวา มความผนแปรมาก สเทว (2523) รายงานวา มสครมจนถงสนาตาล เกษตร (2526) รายงานวา มสครม สเหลอง สนาตาลแดง สนาตาลเขม สเหลองลายนนสครม โดยสวนใหญเปนสนาตาลแดง แตจากศกษาพบสของผวเมลดทไมปรากฏในรายงานกอน ๆ คอ เมลดมสนาตาลออน เมลดมสนาตาลออนและตรงกลางเมลดมสนาตาลเขม เมลดมสนาตาลออนและมจดสดาจาง ๆ อยทวเมลด เมลดมสเหลองออนและตรงกลางเมลดมสดา เมลดมสนาตาล เมลดมสดาและมสครมเปนจดจาง ๆ ทวเมลด เมลดมสดา เมลดมสขาวและตรงกลางเมลดมสนาตาล เมลดมสขาวและมจดสนาตาลอยทวเมลด จากขอมลทไดมาทงในอดตและปจจบน พบวา มะระเปนพชผกทมความแปรปรวนสงมากตงแตมะระเรมเจรญเตบโตจะพบลกษณะตาง ๆ ทมความแตกตางกนออกมาใหเหนจนถงระยะสดทายหรอระยะเกบเกยวเมลดกยงพบความแตกตางเกดขน ซงความแปรปรวนทางพนธกรรมของมะระทพบนอาจจะเปนประโยชนในอนาคตในการนาไปปรบปรงพนธมะระใหไดตรงตามความตองการ

29

ขอเสนอแนะ

มะระทนยมรบประทานในทองตลาดพบอย 2 พนธ คอ มะระขนกและมะระจน จากการศกษาของมะระทงหมด 46 ตวอยาง พบวา MC054 และ MC080 เปนมะระจนทเหมาะสาหรบจะปลกและพฒนาเปนการคาตอไป เพราะมลกษณะตรงตามทตลาดตองการ คอ มผลยาว มความหนาเนอมาก และมอายการเกบเกยวประมาณ 45-50 วน ซง MC054 และ MC080 มความยาวผล 29.88 และ 29.60 เซนตเมตร ตามลาดบ ความหนาเนอ 5.98 และ 10.39 มลลเมตร เสนผาศนยกลาง 5.14 และ 7.20 เซนตเมตร มอายการเกบเกยว 49 และ 56 วน ตามลาดบ

มะระขนกทพบสามารถแบงเปน 2 แบบ คอ มะระขนกผลเลกและมะระขนกผลใหญ มะระ

ขนกผลเลกทตลาดตองการมลกษณะ รปรางผลปอม ผวขรขระแหลม เนอบาง ตวอยางทเหมาะจะนาไปปลกและพฒนาเปนมะระขนกผลเลกทตรงตามความตองการของผบรโภค คอ MC051 MC064 และ MC065 เนองจากมลกษณะทตรงตามทตลาดตองการ คอ เปนพนธทใชเวลาในการเกบเกยวนอยคอ 52 55 และ 59 วนหลงจากเพาะ ตามลาดบ และผลยาว 6.18 9.80 และ 10.40 เซนตเมตร ความหนาเนอ 4.50 5.40 และ 4.99 มลลเมตร เสนผาศนยกลาง 2.86 4.40 และ 5.00 เซนตเมตร ตามลาดบ

มะระขนกผลใหญ ทพบไดแก MC058 MC059 MC060 MC062 และ MC063 มลกษณะ

ทด คอ เปนพนธเบามอายการเกบเกยวประมาณ 38-48 วนหลงจากเพาะเมลด มความหนาเนอมากประมาณ 10.00-12.00 มลลเมตร แตกลบไมนยมรบประทานในประเทศไทย ในอนาคตอาจไดรบความนยมมากขน

30

สรป มะระจานวน 54 ตวอยางทนามาศกษาม 46 ตวอยาง ทสามารถเจรญเตบโตเปนตนไดในสภาพแวดลอมทศนยวจยและพฒนาพชผกเขตรอน อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม

1. การออกดอก มะระมดอกแบบไมสมบรณเพศ มดอกเพศผและดอกเพศเมยแยกกนแตอยบนตนเดยวกน ดอกเพศผเกดกอนดอกเพศเมยประมาณ 2-3 วน และดอกเพศผเกดในตาแหนงขอทตากวาดอกเพศเมย ระยะเวลาในการออกดอกเพศเมยดอกแรกของมะระแบงไดเปน 3 กลม คอ 26-32 วนหลงจากเพาะเมลด 33-39 วนหลงจากเพาะเมลด และ 41-48 วนหลงจากเพาะเมลด ระยะเวลาในการออกดอกเพศผดอกแรกของมะระแบงไดเปน 3 กลม คอ 25-32 วนหลงจากเพาะเมลด 33-40 วนหลงจากเพาะเมลด และ 41-48 วนหลงจากเพาะเมลด

2. รปรางผล แบงได 4 แบบ คอ แบบรปรางทรงกระบอกยาว (cylindrical) แบบรปทรง

ยาวร (oblong) แบบรปไข (ovate) และแบบรปกระสวย (fusiform)

3. ลกษณะเมลดพนธ เมลดมลกษณะแบน เปลอกเมลดหนาและแขง แตไมเรยบมรอยขรขระทผวเมลด จานวนเมลดตอผลอยระหวาง 4-35 เมลดตอผล นาหนกตอ 100 เมลด ม 4.60-23.48 กรม

31

เอกสารอางอง

เกษตร ไกรฤทธ. 2526. การศกษาความผนแปรทางพนธกรรมของเมลดและผลมะระ. ปญหาพเศษปรญญาตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. 22 น. จานลกษณ ขนบด. 2541. พมพครงท 2. การผลตเมลดพนธผก. โอเดยนสโตร, กรงเทพฯ. 183 น.

ชพสมล พงษเจรญสข. 2534. การศกษาการพฒนาและการเสอมคณภาพของเมลดพนธมะรจน. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. 57 น. เตม สมตนนท. 2523. ชอพนธไมแหงประเทศไทย. กรมปาไม, กรงเทพฯ. 379 น.

ทว กจการคา. 2530. เทคโนโลยการปลกพชแบบไตหวน. เกษตรสมพนธ. 69(9) : 22-23.

ธนะชย พนธเกษมสข. 2526. การศกษาลกษณะการผนแปรของใบมะระ. ปญหาพเศษ ปรญญาตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. 13 น. พศมย หาญมงคลพพฒน. 2542. พมพครงท 2. สถต 1. เอกสารประกอบการเรยนวชาหลกสถต 1. คณะศลปศาสตรและวทยาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน, นครปฐม. 266 น.

พรทพย กรกล. 2528. การศกษาลกษณะประจาพนธและการประเมนผลเบองตนของมะระ ในประเทศไทย. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. 63 น.

เมองทอง ทวนทว และสรรตน ปญญาโตนะ. 2532. พมพครงท 2. สวนผก. กลมหนงสอ เกษตร, กรงเทพฯ. 324 น.

สะอาด บญเกด. 2525. ชอพรรณไมในประเทศไทย. พ. จระการพมพ, กรงเทพฯ. 658 น.

32

สเทว ศขปราการ. 2523. ผกฤดรอน. เอกสารประกอบการเรยนพชสวน 421. ภาควชาพชสวน, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. (โรเนยวเยบเลม). 42-46 น. หทยกาญจน ศรไหม. 2542. การเปรยบเทยบพนธมะระขนก 5 พนธ. ปญหาพเศษปรญญาตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. 19 น. Chittenden, F.J. 1977. The Royal Horticulture Society Dictionary of Gardening. Oxford at the Clarendon Press, Great Britain. pp. 1311-1312. Hooker, J. D. 1897. Flora of British India VII. L. Reeve Brook. N. R. Ashford Kent. pp. 616-618.

IBPGR. 1983. Genetic Resources of Cucurbit. IBPGR secretariat, Rome, Italy. 8 p. Johnson, H. 1982. Bitter melon. Cooperative Extention Univ. of California. Div. Of Agric and Natur. Resources. Leaf let. 21399 : 4.

Knott, J.R. Deanon. 1967. Vegetable Production in southeast Asia. University of Philippines Press, Philippines. 366 p. Walter, E. S. Vegetable Growing Handbook : Organic and and Traditional Mathods. Pub. Van Nostrand Reinhold Ltd., New York. 635 p.

33

ภาคผนวก

34

บรรยายรปรางลกษณะของมะระ (Description for Bitter Gourd)

ตวอยางภาพและคาบรรยายใชในการบนทกลกษณะตาง ๆ ของมะระ ของ

International Board of Genetic Resourse (IBPGR, 1983) 1. ลกษณะดอก (flower) - จานวนวนทดอกแรกบานหลงจากเพาะเมลด (number of days to the first flowering)

• ดอกเพศผ (male) • ดอกเพศเมย (female)

- ตาแหนงขอทเกดดอกเพศผบาน (the first node at male flower positive) - ตาแหนงขอทเกดดอกเพศเมยบาน (the first node at female flower positive) - รปรางกลบดอก (petal shape)

• รปกลม (spherical) • รปหอก (lanceolate)

2. ลกษณะผล (fruit) - อายวนเกบเกยว (number of days to harvesting at commercial stage) หลงจาก ผสมเกสร

- นาหนกผล (ก.) (fruit weight, g) - ความยาวผล (ซม.) (fruit length, cm) - ขนาดเสนผาศนยกลางผล (ซม.) (fruit width, cm) - ความหนาเนอ (มม.) (fruit wall thickness, mm) - รปรางผล (fruit shape) • รปทรงกระบอกยาว (cylindrical) • รปยาวร (oblong) • รปไข (ovate) • รปร (elliptical) • รปทรงกลม (spherical)

• รปกระสวย (fusiform)

35

ภาพผนวกท 1 รปรางผล

cylindrical oblong

spherical

ovate ellitical

fusiform

36

3. ลกษณะเมลด (seed) - จานวนวนทพรอมเกบเกยวเมลดพนธหลงจากเพาะเมลด (number of days to seed harvesting) - จานวนเมลด/ผล (number of seeds/fruit) - สเมลด (seed color)

- นาหนกเมลดตอ 100 เมลด (กรม) (100 seeds weight, g) - รปรางเมลด (seed shape)

• รปร (elliptical) • รปกลม (round) • รปไข (ovate) • รปไขหวกลบ (obovate)

ภาพผนวกท 2 รปรางเมลด

characteristic studies of bitter gourd (momordica

Documents