cicerÓn dice a catilina que ha descubierto …³n.pdf · el dominio de los romanos, segÚn...

26
CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO SUS PLANES PARA CONJURARSE CONTRA LA REPÚBLICA. Dico te priore nocte venisse inter falcarios (non agam obscure) in M. Laecae domum, convenisse eodem complures eiusdem amentiae scelerisque socios. Num negare audes? Quid taces? Convincam, si negas. Cicerón, In Catilinam I, 8. Ago, egi, actum 3 tr: llevar, conducir, hacer, ocuparse, hablar, tratar con, representar, vivir. Amentia, ae f: ausencia de razón, demencia, locura. Audeo, ausus sum semidep 2 tr: osar, atreverse a; int: ser atrevido, ser audaz. Complures, complura: muchos, muchísimos. Convenio, conveni, conventum 4 int: acudir, reunirse; tr: encontrar. Convinco, convici, convictum 3 tr: vencer del todo, demostrar, refutar. Dico, dixi, dictum 3 tr: decir, afirmar, pronunciar. Domus, us f: casa. Eodem: al mismo lugar, allí mismo. Falcarius, ii m: obrero que hace hoces o falces (cuchillos corvos). Idem, eadem, idem: mismo, el mismo. In, prep acus: a, hacia; prep abl: en. Inter, prep acus: entre, en, en medio de, durante. Laeca, ae m: Leca (nombre propio; Marco Porcio Leca era uno de los cómplices de Catilina). Marcus, i m: Marco (nombre propio). Nego 1 int: decir que no, responder que no; tr: decir que no, negar, rehusar. Non: no. Nox, noctis f: noche. Num, partícula interrogativa, dir: ¿Acaso...?. ¿por ventura...?; ind: si. Obscure: oscuramente, ocultamente, en términos oscuros. Prior, prius (comparativo): primero, superior, anterior, precedente, último, de delante. -que: y. Quis/qui, quae/qua, quod/quid, pron interrogativo: qué, cuál, quién; indefinido: alguien, alguno, algo. Scelus, eris n: crimen, atentado, asesinato. Si, conj: si. Socius, ii m: compañero, socio, asociado, aliado, cómplice. Taceo, tacui, tacitum 2 int: callarse, conservar la calma; tr: callar, pasar en silencio. Tu, tui: tú, te, de ti, a ti, para ti, contigo. Venio, veni, ventum 4 int: venir, ir, llegar.

Upload: buibao

Post on 01-Oct-2018

221 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO SUS PLANES PARA CONJURARSE CONTRA LA REPÚBLICA.

Dico te priore nocte venisse inter falcarios (non agam obscure) in M. Laecae domum, convenisse eodem complures eiusdem amentiae scelerisque socios. Num negare audes? Quid taces? Convincam, si negas. Cicerón, In Catilinam I, 8.

Ago, egi, actum 3 tr: llevar, conducir, hacer, ocuparse, hablar, tratar con, representar, vivir.Amentia, ae f: ausencia de razón, demencia, locura.Audeo, ausus sum semidep 2 tr: osar, atreverse a; int: ser atrevido, ser audaz.Complures, complura: muchos, muchísimos.Convenio, conveni, conventum 4 int: acudir, reunirse; tr: encontrar.Convinco, convici, convictum 3 tr: vencer del todo, demostrar, refutar.Dico, dixi, dictum 3 tr: decir, afirmar, pronunciar.Domus, us f: casa.Eodem: al mismo lugar, allí mismo.Falcarius, ii m: obrero que hace hoces o falces (cuchillos corvos).Idem, eadem, idem: mismo, el mismo.In, prep acus: a, hacia; prep abl: en.Inter, prep acus: entre, en, en medio de, durante.Laeca, ae m: Leca (nombre propio; Marco Porcio Leca era uno de los cómplices de Catilina).Marcus, i m: Marco (nombre propio).Nego 1 int: decir que no, responder que no; tr: decir que no, negar, rehusar.Non: no.Nox, noctis f: noche.Num, partícula interrogativa, dir: ¿Acaso...?. ¿por ventura...?; ind: si.Obscure: oscuramente, ocultamente, en términos oscuros.Prior, prius (comparativo): primero, superior, anterior, precedente, último, de delante.-que: y.Quis/qui, quae/qua, quod/quid, pron interrogativo: qué, cuál, quién; indefinido: alguien, alguno, algo.Scelus, eris n: crimen, atentado, asesinato.Si, conj: si.Socius, ii m: compañero, socio, asociado, aliado, cómplice.Taceo, tacui, tacitum 2 int: callarse, conservar la calma; tr: callar, pasar en silencio.Tu, tui: tú, te, de ti, a ti, para ti, contigo.Venio, veni, ventum 4 int: venir, ir, llegar.

Page 2: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA.

Itaque illud patrocinium orbis terrae verius quam imperium poterat nominari. Sensim hanc consuetudinem et disciplinam iam antea minuebamus; post vero Sullae victoriam penitus amisimus. Desitum est enim videri quicquam in socios iniquum, cum exsisteret etiam in cives tanta crudelitas. Cicerón, De officiis, II, 27

Amitto, amisi, amissum 3 tr: enviar lejos, dejar marchar, abandonar, perder, dejar escapar.Antea: antes.Civis, is m y f: ciudadano, súbdito.Consuetudo, inis f: costumbre, uso, hábito.Crudelitas, atis f: crueldad, dureza.Cum, prep abl: con; conj: cuando, aunque, porque.Desino, desii, desitum 3 tr: dejar, acabar, dejar de, cesar de; int: cesar, acabar, terminar.Disciplina, ae f: instrucción, enseñanza, conocimiento, principios.Enim: en efecto, cierto, en verdad, pues.Et: y.Etiam: aún, todavía, además, también.Exsisto, exstiti 3 int: salir, levantarse, nacer, originarse, manifestarse, mostrarse.Hic, haec, hoc: este, esta, esto.Iam: ya, en este momento.Ille, illa, illud: aquel, aquella, aquello.Imperium, ii n: mando, orden, autoridad, poder supremo, dominio, soberanía, imperio.In, prep acus: a, hacia; con acus de persona: contra; prep abl: en.Iniquus, a, um: desigual, desfavorable, injusto, hostil.Itaque, adv: y así; conj: pues, así pues, por consiguiente, por esto.Minuo, minui, minutum 3 tr: mermar, aminorar, reducir, debilitar; int: disminuir, amaninar.Nomino, 1 tr: nombrar, denominar, llamar, designar.Orbis, is m: círculo, tierra, región, país, universo.Patrocinium, ii n: protección, patrocinio, defensa.Penitus, adv: profundamente, enteramente, absolutamente, totalmente.Possum, potui, irr tr e int: poder, ser capaz de.Post: adv y prep acus: detrás, después; detrás de, después de.Quam: comparativo: que.Quisquam, quaequam quidquam/quicquam: alguien, alguno, algo.Sensim: insensiblemente, sin darse cuenta, poco a poco, lentamente.Socius, ii m: compañero, socio, asociado, aliado.Sulla, ae m: Sila (nombre propio).Tantus, a, um: tan, tanto, tan grande.Terra, ae f: la tierra, tierra, país, comarca.Vero, adv: verdaderamente, realmente, sí, por cierto; conj: mas, pero, por otra parte.Verus, a, um: verdadero, real, auténtico, justo, veraz.Victoria, ae f: victoria, triunfo, éxito.Videor, visus sum 2: ser visto, mostrarse, manifestarse, parecer, creer, imaginar.

Page 3: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

NO CABE DISCULPAR UN DELITO DICIENDO QUE SE COMETIÓ POR AMISTAD, PUES LA VERDADERA AMISTAD EMANA DE LA VIRTUD.

Nulla est igitur excusatio peccati, si amici causa peccaveris; nam, cum conciliatrix amicitiae virtutis opinio fuerit, difficile est amicitiam manere, si a virtute defeceris. Haec igitur lex in amicitia sanciatur: ut neque rogemus res turpes nec faciamus rogati. Cicerón, De amicitia, 37, 17.

A, prep abl: de, desde, por.Amicitia, ae f: amistad.Amicus, i m: amigo.Causa, ae f: causa, motivo; causa: ablativo que hace las veces de prep de genitivo y se coloca detrás de su régimen: a causa de, por razón de.Conciliatrix, tricis f: que se granjea..., mediadora, conciliadora, intermediaria.Cum, prep abl: con; conj: cuando, como, aunque, puesto que.Deficio, defeci, defectum 3 tr e int: separarse, apartarse.Difficilis, e: difícil, arduo. Excusatio, onis f: justificación, excusa, pretexto.Facio, feci, factum 3 tr: hacer, realizar.Hic, haec, hoc: este, esta, esto.Igitur: así pues.In, prep acus: a, hacia; prep abl: en.Lex, legis f: ley.Maneo, mansi, mansum 2 int: permanecer, quedarse, mantenerse; tr: aguardar, estar reservado.Nam, conj: pues, porque, en efecto, efectivamente.Nec: no. Neque...nec: ni...ni.Neque: y no. Neque...nec: ni...ni.Nullus, a, um: ningún, ninguno, ninguna.Opinio, onis f: opinión, creencia, suposición.Peccatum, i n: acto culpable, crimen, falta, error, equivocación, pecado.Pecco 1 int: cometer una falta, pecar, equivocarse; tr (con acus interno): equivocarse en, fallar en.Res, rei f: cosa, asunto, hecho, bienes, fortuna, causa.Rogo 1 tr: solicitar, consultar, preguntar, rogar.Sancio, sanxi, sanctum 4 tr: consagrar, ratificar, confirmar.Si, conj: si, a condición de que, si acaso, incluso si, aunque.Sum, fui: ser, estar, haber, existir.Turpis, e: feo, repulsivo, repugnante, vergonzoso, infame, indecente, torpe.Ut, conj: como, cuando, de tal manera que, aunque, para que, que.Virtus, utis f: valor, valentía, esfuerzo, virtud.

Page 4: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

ES MUY DIFÍCIL QUE LOS TIRANOS TENGAN AMIGOS O LO SEAN DE OTROS.

Haec enim est tyrannorum vita, in qua nulla fides, nulla caritas, nulla stabilis benevolentiae potest esse fiducia, omnia semper suspecta atque sollicita, nullus locus amicitiae. Quis enim aut eum diligat quem metuat, aut eum a quo metuatur? Cicerón, De amicitia, 52.

Amicitia, ae f: amistad.Atque: y.Aut: o.Benevolentia, ae f: benevolencia.Caritas, atis f: amor, afecto, ternura, cariño, caridad.Diligo, dilexi, dilectum 3 tr: apreciar, considerar, amar.Enim: en efecto, cierto, en verdad.Fides, ei f: fe, confianza, fidelidad, lealtad.Fiducia, ae f: confianza.Hic, haec, hoc: este, esta, esto.In, prep acus: a, hacia; prep abl: en.Is, ea, id: este, ese, aquel, él.Locus, i m: lugar, sitio.Metuo, metui 3 tr: temer; int: tener miedo, estar inquieto.Nullus, a, um: ningún, ninguno.Omnis, e: todo.Possum, potui irr tr e int: poder, ser capaz de.Qui, quae, quod: cual, quien, que, este.Quis/qui, quae/qua, quod/quid: qué, cuál, quién.Semper: siempre.Sollicitus, a, um: agitado, removido, alerta, inquietante.Stabilis, e: seguro, sólido, firme, inmutable.Sum, fui: ser, estar, haber, existir.Suspectus, a, um: sospechoso, peligroso, arriesgado.Tyrannus, i m: tirano, usurpador, soberano, monarca.Vita, ae f: vida.

Page 5: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

CICERÓN PREVÉ UNA SERIE DE ACONTECIMIENTOS QUE SE PRODUCIRÁN CON LA DESAPARICIÓN DE CATILINA.

Polliceor hoc vobis, patres conscripti, tantam in nobis consulibus fore diligentiam, tantam in vobis auctoritatem, tantam in equitibus Romanis virtutem, tantam in omnibus bonis consensionem, ut Catilinae profectione omnia patefacta, inlustrata, oppressa, vindicata esse videatis. Cicerón, In Catilinam, 1, 32.

Auctoritas, atis f: garantía, autoridad, prestigio.Bonus, a, um: buen, bueno.Catilina, ae m: Catilina (nombre propio).Conscriptus, a, um: conscrito. Patres conscripti: senadores.Consensio, onis f: acuerdo, consentimiento, consenso.Consul, lis m: cónsul.Diligentia, ae f: diligencia, atención, celo.Eques, itis m y f: jinete, caballería, caballero.Hic, haec, hoc: este, esta, esto.In, prep acus: a, hacia; prep abl: en.Inlustro 1 tr: alumbrar, sacar a la luz, divulgar.Nos, pronombre personal: nosotros.Omnis, e: todo.Opprimo, opressi, opressum 3 tr: apretar, cubrir, ocultar.Patefacio, patefeci, patefactum 3 tr: abrir, descubrir, poner en claro, revelar.Pater, patris m: padre. Patres conscripti: senadores.Polliceor, pollicitus sum dep 2 tr: proponer, ofrecer, prometer.Profectio, onis f: partida, marcha.Romanus, a, um: romano.Sum, fui: ser, estar, haber, existir.Tantus, a, um: tan, tanto.Ut: como, cuando, de tal manera que, aunque, para que, que.Video, vidi, visum 2 tr: ver, observar, juzgar, mirar.Vindico 1 tr: reivindicar, pretender, librar, vengar, castigar.Virtus, utis f: valentía, esfuerzo, valor, virtud.Vos, pronombre personal: vosotros.

Page 6: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

CICERÓN INCREPA A CATILINA E INVITA A DAR GRACIAS A LOS DIOSES POR DESCUBRIR EL COMPLOT.

Nobiscum versari iam diutius non potes. Magna dis immortalibus habenda est atque huic ipsi Iovi Statori, antiquissimo custodi huius urbis, gratia, quod hanc tam taetram, tam horribilem tamque infestam rei publicae pestem totiens effugimus. Cicerón, In Catilinam, I, 5, 10.

Antiquissimus, a, um: superlativo de antiquus, a, um: antiguo.Atque: y.Custos, odis m y f: guarda, protector, guardián.Deus, i m: dios.Diutius, superlativo de diu, adv: de día, largo tiempo.Effugio, effugi 3 int: huir, escapar; tr: escapar a, huir de.Gratia, ae f: gracia, favor, crédito, amistad, buenas relaciones.Habeo, habui, habitum 2 tr: tener, poseer, contener, celebrar, estar, guardar, apreciar.Hic, haec, hoc: este, esta, esto.Horribilis, e: horrible, espantoso, sorprendente.Iam, adv: ya.Immortalis, e: inmortal.Infestus, a, um: hostil, enemigo, contrario.Iuppiter, Iovis m: Júpiter.Magnus, a, um: gran, grande.Non, adv: no.Nos, pronombre personal: nosotros.Pestis, is f: peste, epidemia, enfermedad, azote, plaga, ruina, destrucción.Possum, potui irr tr e int: poder.Publica, ae f: pública, común. Res publica: república, Estado.-que: y.Quod, conj: porque.Res, rei f: cosa, asunto, hecho, bienes, fortuna, causa. Res publica: república, Estado.Stator, oris m: Estátor (que defiende a los fugitivos; es un epiteto de Júpiter).Tam, adv: tan.Totiens, adv: tantas veces, tan a menudo.Urbs, urbis f: ciudad.Versor, versatus sum 1: girar, hallarse, estar, habitar, vivir.

Page 7: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

CICERÓN AFIRMA QUE ENTRE LOS POLÍTICOS ES MUY DIFÍCIL ENCONTRAR LA AMISTAD VERDADERA Y QUE, POR OTRA PARTE, LA LEALTAD ES LA BASE DE LA AMISTAD.

Itaque verae amicitiae difficillime reperiuntur in iis qui in honoribus et republica versantur: ubi enim istum invenias qui honorem amici anteponat suo? Praeterea firmamentum stabilitatis et constantiae eius quam in amicitia quaerimus fides est; nihil enim stabile est quod sit infidum. Cicerón, De amicitia, XVII.

Amicitia, ae f: amistad.Amicus, i m: amigo.Antepono, anteposui, antepositum 3 tr: anteponer, preferir.Constantia, ae f: firmeza, constancia, permanencia.Difficillime, adv superlativo de difficillimus, a, um, superlativo de difficilis, e: difícil.Enim, conj: en efecto, en verdad, pues, puesto que, porque.Et: y.Fides, fidei f: fe, confianza, lealtad, fidelidad.Firmamentum, i n: apoyo, sostén, prueba, confirmación, firmamento, cielo.Honor, oris m: honor, cargo honorario, magistratura.In, prep acus: a, hacia; prep abl: en. Infidus, a, um: infiel, desleal, inseguro, traicionero.Invenio, inveni, inventum 4 tr: encontrar, hallar, conseguir.Is, ea, id: este, ese, aquel, él.Iste, ista, istud: ese, esa, eso.Itaque, adv: y así; conj: pues, así pues, por consiguiente, por esto.Nihil, indeclinable n: nada.Praeterea, adv: además, después, en adelante.Quaero, quaesivi, quaesitum 3 tr: buscar, requerir, pedir, desear.Qui, quae, quod: que, cual, quien, este.Reperio, repperi, repertum 4 tr: encontrar, hallar, descubrir.Res publica, rei publicae f: república, Estado, vida política.Stabilis, e: seguro, sólido, firme, estable.Stabilitas, stabilitatis f: estabilidad, solidez, firmeza, consistencia.Sum, fui: ser, estar, haber, existir.Suus, a, um: su, suyo.Ubi, adv: en donde, allí donde; int.: en dónde; conj: cuando, en el tiempo en que.Versor, versatus sum 1: girar, hallarse, estar, habitar, dedicarse.Verus, a, um: verdadero, real, auténtico.

Page 8: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

CICERÓN INFORMA AL PUEBLO DE CÓMO HA DETENIDO LA CONJURACIÓN

Itaque, his rebus cognitis, hesterno die L. Flaccum et C. Pomptinium praetores, fortissimos atque amantissimos rei publicae viros, ad me vocavi, rem exposui. Illi autem sine ulla mora negotium susceperunt et, cum advesperasceret, occulte ad pontem Mulvium pervenerunt. Cicerón, In Catilinam, III, 5.

Ad, prep acus: a, hacia.Advesperascit, advesperavit impersonal 3: anochecer.Amantissimus, a, um, superlativo de amans, ntis: amante, afectuoso.Atque: y.Autem, conj enclítica: pero, en cambio, ahora bien.Cognosco, cognovi, cognitum 3 tr: conocer, saber, reconocer.Cum, prep abl: con; conj: cuando, como, porque, aunque.Dies, diei m y f: día.Ego, mei: yo.Et: y.Expono, exposui, expositum 3 tr: sacar fuera, exponer, explicar, poner de manifiesto.Flaccus, i m: Flaco (nombre propio).Fortissimus, a, um, superlativo de fortis, e: fuerte, robusto, vigoroso.Hesternus, a, um: de ayer, de la víspera.Hic, haec, hoc: este, esta, esto.Ille, a, ud: aquel, aquella, aquello.Itaque: así pues.Mora, ae f: tardanza, retraso, demora.Mulvius, ii m: Mulvio (nombre de un puente de Roma).Negotium, ii n: negocio, ocupación, trabajo.Occulte, adv: secretamente, ocultamente.Pervenio, perveni, perventum 4 int: arribar, llegar.Pomptinius, ii m: Pomptino (nombre propio).Pons, pontis m: puente.Praetor, oris m: pretor.Res publica, rei publicae: república, Estado.Res, rei f: cosa, asunto, hecho.Res, rei f: cosa, asunto, hecho.Sine, prep abl: sin.Suscipio, suscepi, susceptum 3 tr: encargarse de, asumir, soportar, aceptar.Ullus, a, um: un, algún.Vir, viri m: hombre, varón.Voco 1 tr: llamar, convocar.

Page 9: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

LA AMISTAD SINCERA NO CONOCE EL ENGAÑO.

Nam utilitates quidem etiam ab iis percipiuntur saepe, qui simulatione amicitiae coluntur et observantur temporis causa; in amicitia autem nihil fictum est, nihil simulatum et, quidquid est, id est verum et voluntarium. Cicerón, De amicitia, 26, 13.

Ab, prep abl: de, desde, por.Amicitia, ae f: amistad.Autem, conj enclít: pero, en cambio.Causa, ae f: causa, motivo; causa: abl que hace las veces de prep de gen y se coloca detrás de su régimen: a causa de, por razón de.Colo, colui, cultum 3 tr: cultivar, cuidar, adornar, tratar, proteger, habitar, practicar, honrar, venerar.Et, conj: y.Etiam, adv: aún, todavía, además, también, incluso.Fingo, finxi, fictum 3 tr: formar, hacer, modelar, fingir, imaginar, inventar.In, prep acus: a, hacia; prep abl: en.Is, ea, id: aquel, aquella, aquello, él.Nam: pues, en efecto.Nihil, ind n: nada; adv: en nada, en absoluto, nada.Observo 1 tr: poner atención en, observar, acechar, espiar, vigilar, cuidar, respetar, honrar.Percipio, percepi, perceptum 3 tr: coger, recoger, apoderarse de, percibir con los sentidos, sentir.Qui, quae, quod: que, cual, quien, este.Quidem, adv: sin duda, ciertamente, por lo menos, siquiera, pero.Quidquid: cualquier cosa que, todo lo que, no importa qué.Saepe, adv: a menudo, con frecuencia, muchas veces.Simulatio, onis f: simulación, ficción, disimulo.Simulo 1 tr: fingir, disimular.Sum, fui: ser, estar, haber, existir.Tempus, oris n: tiempo, época.Utilitas, atis f: utilidad, ventaja, provecho.Verus, a, um: verdadero, real, auténtico, justo, equitativo, racional, verídico, veraz, sincero.Voluntarius, a, um: voluntario, que obra libremente.

Page 10: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

LOS AMIGOS DE VERDAD SON LOS QUE UNO TIENE CERCA.

Loquimur de eis amicis qui ante oculos sunt, quos vidimus aut de quibus memoriam accepimus, quos novit vita communis. Ex hoc numero nobis exempla sumenda sunt, et eorum maxime qui ad sapientiam proxime accedunt. Cicerón, De amicitia 38.

Accedo, accessi, accessum 3 tr e int: acercarse a, ir contra, entrar, penetrar, dedicarse.Accipio, accepi, acceptum 3 tr: recibir, tomar, percibir, oír, entender, recibir.Ad, prep acus: a, hacia.Amicus, i m: amigo.Ante, adv: delante, hacia adelante; prep acus: delante de, ante, antes de.Aut, conj: o.Communis, e: común.De, prep abl: de, desde, después de.Et: y.Ex, prep abl: de, desde.Exemplum, i n: modelo, tipo, ejemplo, imitación, copia, forma, modo.Hic, haec, hoc: este, esta, esto.Is, ea, id: este, ese, aquel, él.Loquor, locutus sum dep 3 int: hablar; tr: decir, mencionar.Maxime, superlativo de magis: muchísimo, sobre todo, principalmente, esencialmente.Memoria, ae f: memoria, recuerdo, conocimiento.Nos, pronombre personal: nosotros.Nosco, novi, notum 3 tr: conocer, saber, reconocer.Numerus, i m: número, cantidad, categoría.Oculus, i m: ojo.Proxime, superlativo de prope: muy cerca.Qui, quae, quod: que, quien, cual.Sapientia, ae f: inteligencia, juicio, sensatez, sabiduría.Sum, fui: ser, estar, haber, existir.Sumo, sumpsi, sumptum 3 tr: tomar, elegir.Video, vidi, visum 2 tr: ver.Vita, ae f: vida.

Page 11: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

CRUELDAD E INHUMANIDAD DE QUIENES NO PERMITEN QUE LOS EXTRANJEROS VIVAN EN SUS CIUDADES.

Sed nihil quod crudele sit utile est; crudelitas enim inimica est hominum naturae, quam sequi debemus. Et male agunt ii qui pohibent peregrinos vivere in urbibus. Nam rectum est eum non esse pro cive qui civis non sit; sed inhumanum est prohibere peregrinos opportunitatibus urbis. (Cicerón, De officiis, III, 46).

Ago, egi, actum 3 tr: llevar, trazar, hacer, ocuparse, obrar, actuar.Civis, is m y f: ciudadano.Crudelis, e: cruel, inhumano.Crudelitas, atis f: crueldad, dureza.Debeo, debui, debitum 2 tr: deber, estar obligado a.Enim: en efecto.Et: y.Homo, inis m: hombre.In, prep acus: a, hacia; prep abl: en.Inhumanus, a, um: inhumano, bárbaro, cruel, grosero, descortés.Inimicus, a, um: enemigo.Is, ea, id: este, ese, aquel, él.Male, adv: mal.Nam, conj: pues, en efecto.Natura, ae f: naturaleza.Nihil, indeclinable: nada.Non, adv: no.Opportunitas, atis f: oportunidad, ventaja.Peregrinus, i m: extranjero, no ciudadano.Pro, prep abl: delante de, junto a, en, por.Prohibeo, prohibui, prohibitum 2 tr: alejar, apartar, rechazar, prohibir.Qui, quae, quod: que, quien, cual, este.Rectus, a, um: derecho, recto, razonable, justo, bueno.Sed: pero.Sequor, secutus sum dep 3 tr: marchar detrás de, seguir, proseguir.Sum, fui: ser, estar, haber, existir.Urbs, urbis f: ciudad.Utilis, e: útil, provechoso, eficaz.Vivo, vixi, victum 3 int: vivir, existir.

Page 12: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

HABÍA MUERTO EL PEQUEÑO PERRO DE LA HIJA DE PAULO EMILIO, DE NOMBRE PERSA: PARA EL CÓNSUL REPRESENTÓ UN PRESAGIO.

Lucius Paulus Aemilius consul, cum bellum gereret cum rege Persa, ut domum rediit, filiam suam Tertiam animadvertit tristem. “Quid est, inquit, mea Tertia? Cur tristis es?” “Mi pater, inquit, Persa periit.” Erat autem mortuus catellus eo nomine. Tum ille puellam complexus: “Accipio, inquit, mea filia, omen.” Cicerón, De divinatione, I, 46, 103.

Accipio, accepi, acceptum 3 tr: recibir, cobrar, tomar, entender, interpretar.Aemilius, ii m: Emilio.Animadverto, animadverti, animadversum 3 tr: prestar atención, cuidar de, reconocer, observar.Autem, conj encl: pero, en cambio, por otra parte.Bellum, i n: guerra.Catellus, i m: cachorrillo, perrito.Complector, complexus sum dep 3 tr: abrazar, rodear, envolver.Consul, lis m: cónsul.Cum, prep abl: con; conj: como, porque, aunque, cuando.Cur: por qué, para qué, de qué.Domus, us f: casa.Filia, ae f: hija.Gero, gessi, gestum 3 tr: llevar, contener, tener, producir, encargarse de, dirigir.Ille, a, ud: aquel, aquella, aquello.Inquam, inquis, inquit: digo, dices, dice.Is, ea, id: este, ese, aquel, él.Lucius, ii m: Lucio (nombre propio).Meus, a, um: mi, mío.Morior, mortuus sum dep 3 int: morir.Nomen, inis n: nombre.Omen, inis n: augurio, presagio, auspicio.Pater, tris m: padre.Paulus, i m: Paulo (nombre propio).Pereo, perii, peritum irr 4 int: irse, salir, desaparecer, perecer, morir.Persa, ae m: persa.Puella, ae f: niña, muchacha.Quis, quae, quid: qué, cuál, quién.Redeo, redii, reditum 4 int: volver, regresar.Rex, regis m: rey, soberano.Sum, fui: ser, estar, haber, existir.Suus, a, um: su, suyo.Tertia, ae f: Tertia (nombre propio).Tristis, e: triste, afligido, serio.Tum, adv: entonces.Ut, conj: como, cuando, de manera que, aunque, para que, que.

Page 13: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

ALGUNOS INGREDIENTES QUE DEBE TENER LA AMISTAD.

Accedat suavitas quaedam oportet sermonum atque morum, haudquaquam mediocre condimentum amicitiae. Tristitia autem et in omni re severitas, habet illa quidem gravitatem; sed amicitia remissior esse debet et ad omnem comitatem facilitatemque proclivior. Cicerón, De amicitia, 66, 1.

Accedo, accessi, accessum 3 tr e int: acercarse a, atacar, entrar, sobrevenir, añadirse, sumarse.Ad, prep acus: a, hacia, junto a, cerca de, para.Amicitia, ae f: amistad.Atque: y.Autem, conj encl: pero, en cambio, por otra parte, ahora bien.Comitas, atis f: dulzura, afabilidad, bondad, benevolencia.Condimentum, i n: condimento.Debeo, debui, debitum 2 tr: deber, estar obligado.Et: y.Facilitas, atis f: facilidad, aptitud, afabilidad, condescendencia, amabilidad.Gravitas, atis f: pesadez, gravedad, peso, importancia, seriedad.Habeo, habui, habitum 2 tr: tener, poseer.Haudquaquam, adv: de ninguna manera.Ille, a, ud: aquel, aquella, aquello.In, prep acus: a, hacia, contra; prep abl: en.Mediocris, e: mediocre, mediano, regular, débil, pequeño, insignificante.Mos, oris m: costumbre, modo de vivir.Omnis, e: todo.Oportet, oportuit imp 2 int: conviene, es necesario, debe.Proclivior, ius, comparativo de proclivis, e: pendiente, inclinado, predispuesto, propenso.-que: y.Quidam, quaedam, quodam: un tal, un cierto, uno, cierto, alguno.Quidem, adv: sin duda, ciertamente.Remissior, ius, comparativo de remissus, a, um: dulce, suave, indulgente, tranquilo, apacible.Res, rei f: cosa, asunto, hecho.Sed: pero.Sermo, onis m: conversación, discusión.Severitas, atis f: severidad, gravedad, seriedad.Suavitas, atis f: dulzura, suavidad, amabilidad, agrado, encanto.Sum, fui: ser, estar, haber, existir.Tristitia, ae f: tristeza, aflicción, gravedad, severidad.

Page 14: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

POR CUATRO RAZONES ES TRISTE LA VEJEZ.

Etenim cum complector animo, quattuor reperio causas cur senectus misera videatur: unam quod avocet a rebus gerendis, alteram quod corpus faciat infirmius, tertiam quod privet fere omnibus voluptatibus, quartam quod haud procul absit a morte. Cicerón, De senectute, 15.

A, prep abl: de, desde, por.Absum, afui, afuturus irr int: estar alejado, distar.Alter, a, um: otro, el otro.Animus, i m: alma, espíritu, mente, pensamiento, ánimo.Avoco 1 tr: llamar de, hacer venir, hacer dejar algo, apartar, distraer, apoderarse de.Causa, ae f: causa, motivo.Complector, complexus sum dep 3 tr: abrazar, rodear, envolver, aficionarse, comprender, expresar.Corpus, oris n: cuerpo.Cum, prep abl: con; conj: como, porque, aunque, cuando.Cur, adv interr: por qué, para qué, de qué.Etenim, conj: y en efecto, y verdaderamente.Facio, feci, factum 3 tr: hacer, realizar.Fere, adv: casi.Gero, gessi, gestum 3 tr: llevar encima, contener; refl: portarse, encargarse de; pas: ser hecho, acontecer.Haud, adv: no.Infirmior, ius, comparativo de infirmus, a, um: débil.Miser, a, um: mísero, miserable, desgraciado, infeliz.Mors, mortis f: muerte.Omins, e: todo.Privo 1 tr: librar, libertar, eximir de, privar de, quitar, despojar de.Procul, adv: lejos.Quartus, a, um: cuarto.Quattuor: cuatro.Quod, conj: que, el hecho de que, porque.Reperio, repperi, repertum 4 tr: encontrar, hallar, descubrir.Res, rei f: cosa, asunto, hecho.Senectus, utis f: vejez, ancianidad, senectud.Tertius, a, um: tercer, tercero.Unus, a, um: un, uno.Videor, visus sum (pasiva de video) 2: ser visto, mostrarse, parecer.Voluptas, atis f: placer, deleite, gozo, satisfacción.

Page 15: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

ACTITUD VIOLENTA DE LOS ADVERSARIOS DE CICERÓN CONTRA FABRICIO Y M. CISPIO.

Cum forum, comitium, curiam multa de nocte armatis hominibus ac servis plerisque occupavissent, impetum faciunt in Fabricium, manus adferunt, occidunt nonnullos, vulnerant multos. Venientem in forum virum optimum et constantissimum, M. Cispium, tribunum plebis, vi depellunt, caedem in foro maximam faciunt. Cicerón, Pro Sextio 75, 8.

Ac: y.Adfero, attuli, allatum irr 3 tr: traer, llevar, poner.Armatus, a, um: armado.Caedes, is f: matanza, muerte, asesinato.Comitium, ii n: comicio (lugar donde se realizaban los comicios).Constantissimus, a, um, superlativo de constans, ntis: constante, inalterable, consecuente.Cum, prep abl: con; conj: como, porque, aunque, cuando.Curia, ae f: curia (lugar de reunión de una curia, una de las divisiones del pueblo romano).De, prep abl: desde, después de, de.Depello, depuli, depulsum 3 tr: echar abajo, rechazar, alejar, echar fuera, apartar.Et: y.Fabricius, ii m: Fabricio (nombre propio).Facio, feci, factum 3 tr: hacer, realizar.Forum, i n: plaza pública, foro.Homo, hominis m: hombre.Impetus, us m: movimiento hacia adelante, embestida, ataque, asalto.In, prep acus: a, hacia, contra; prep abl: en.M. Cispius, ii m: Cispio (nombre propio).Manus, us f: mano.Maximus, a, um, superlativo de magnus, a, um: gran, grande.Multus, a, um: muy. Mucho.Nonullus, a, um: alguno.Nox, noctis f: noche.Occido, ocidi, ocisum 3 tr: cortar, herir, matar.Occupo 1 tr: tomar posesión, apoderarse, ocupar.Optimus, a, um: óptimo, lo mejor, perfecto, valiente.Plebs, plebis f: plebe.Plerique, pleraeque, pleraque: el mayor número, la mayor parte, la mayoría.Servus, i m: siervo, esclavo.Tribunus, i m: tribuno.Venio, veni, ventum 4 int: venir, ir, llegar.Vir, viri m: hombre, varón.Vis, vis f: violencia.Vulnero 1 tr: herir, lastimar.

Page 16: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

TODOS LOS HOMBRES, CUALQUIERA QUE SEA SU OPCIÓN VITAL, PIENSAN LO MISMO DE LA AMISTAD.

De amicitia omnes sentiunt idem: ii qui ad rem publicam se contulerunt, ii qui delectantur cognitione rerum, ii qui suum negotium gerunt et postremo ii qui se tradiderunt voluptatibus, omnes sentiunt vitam non esse sine amicitia, si velint liberaliter vivere. Cicerón, De amicitia 86.

Ad, prep acus: a, hacia, junto a, cerca de, para.Amicitia, ae f: amistad.Cognitio, onis f: conocimiento, indagación.Confero, contulli, collatum 3 tr: llevar, entregar, refugiarse en, entregar.De, prep abl: de, desde, después de.Delecto 1 tr: deleitar, complacer.Et: y.Gero, gessi, gestum 3 tr: llevar, contener, engendrar, representar; refl: encargarse de; pas: acontecer.Idem, eadem idem: mismo, el mismo.Is, ea, id: este, ese, aquel, él.Liberaliter, adv: afablemente, cortésmente, dignamente, decorosamente, generosamente.Negotium, ii n: ocupación, trabajo, negocio.Non: no.Omnis, e: todo.Postremo, adv: en fin, en resumen, finalmente.Qui, quae, quod: que, cual, quien, este.Res publica, rei publicae: república, estado, política.Res, rei f: cosa, hecho, asunto.Se, sui: él, se.Sentio, sensi, sensum 4 tr: sentir, darse cuenta de, comprender; int: sentir, experimentar, darse cuenta.Si, conj: si.Sine, prep abl: sin.Sum, fui: ser, estar, haber, existir.Suus, a, um: su, suyo.Trado, tradidi, traditum 3 tr: entregar, confiar, ceder.Vita, ae f: vida.Vivo, vixi, victum 3 int: vivir, existir.Volo, vis, velle, volui irr 3 tr: querer, desear.Voluptas, atis f: placer, deleite, gozo, satisfacción, diversión, juego, fiesta.

Page 17: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

EL NEGAR LA CONSIDERACIÓN DE CIUDADANOS A LOS EXTRANJEROS VA CONTRA LA SOCIEDAD HUMANA Y CONTRA LOS DIOSES.

Qui autem dicunt rationem civium habendam esse sed id externis negant ii dirimunt communem humani generis societatem; qua societate sublata, beneficentia, liberalitas, bonitas, iustitia funditus tollitur; et qui has virtutes tollunt ii etiam adversus deos immortales impii existimari debent.Cicerón, De officis, III, 28, 7.

Adversus, adv: en contra, enfrente, al encuentro; prep ac: contra, frente a.Autem, conj enclítica: pero, en cambio, por otra parte, ahora bien.Beneficentia, ae f: bondad, benevolencia.Bonitas, atis f: bondad.Civis, is m y f: ciudadano.Communis, e: común.Debeo, ui, itum 2 tr: deber, estar obligado a.Deus, i m: dios.Dico, dixi, dictum 3 tr: decir, pronunciar, declarar, llamar.Dirimo, emi, emptum 3 tr: separar, dividir, suspender, impedir, terminar.Et: y.Etiam: además, todavía, también, aún.Existimo 1 tr e int: juzgar, considerar, creer, pensar, opinar.Externi, orum m pl: extranjeros, forasteros.Externus, a, um: exterior, exterior, de afuera, extranjero, extraño, exótico.Funditus: hasta el fondo, completamente, de raíz, enteramente.Genus, eris n: linaje, estirpe, raza, género, especie.Habeo, ui, itum 2 tr: tener, poseer.Hic, haec, hoc: este, esta, esto.Humanus, a, um: humano.Immortalis, e: inmortal, eterno.Impius, a, um: impío, malvado, perverso, sin piedad, sacrílego.Is, ea, id: este, ese, aquel, él.Iustitia, ae f: justicia.Liberalitas, atis f: liberalidad, generosidad.Nego 1; int: decir que no, responder que no; tr: decir que no, negar, rehusar, no conceder.Qui, quae, quod: que, cual, quien.Ratio, onis f: cálculo, cuenta, consideraciónSed: pero.Societas, atis f: asociación, reunión, comunidad, sociedad.Tollo, sustuli, sublatum 3 tr: levantar, educar, quitar, llevarse, suprimir, matar, aniquilar, anular.Virtus, utis f: valor, valentía, esfuerzo, virtud.

17

Page 18: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

Catilina sigue vivo a pesar de haber sido descubierta su conspiración.

Vivis, et vivis non ad deponendam, sed ad confirmandam audaciam. Cupio, patres conscripti, me esse clementem, cupio in tantis rei publicae periculis me non dissolutum videri, sed iam me ipse inertiae nequitiaeque condemno. Castra sunt in Italia contra populum Romanum in Etruriae faucibus conlocata, crescit in dies singulos hostium numerus.

Catilinarias, I, 4-5.

18

Page 19: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

Cicerón escribe a su esposa e hijos lamentándose de su desgracia desde Dirraquio, uno de los lugares en que estuvo durante su destierro (año 58 a.C.)

TULLIUS TERENTIAE SUAE, TULLIOLAE SUAE, CICERONI SUO S.D. (Salutem Dat: “saluda”)

et litteris multorum et sermone omnium perfertur ad me incredibilem tuam virtutem et fortitudinem esse teque nec animi neque corporis laboribus defatigari. Non queo reliqua scribere; tanta vis lacrimarum est; neque te in eundem fletum adducam. Tantum scribo: si erunt in officio amici, pecunia non deerit.

Epistolas Ad Familiam, XIV, 1.

19

Page 20: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

La desgracia del gobernante tiránico es desconocer, entre otros, los beneficios de la amistad.

Haec enim est tyrannorum vita, in qua nimirum nulla fides, nulla caritas, nulla stabilis benevolentiae potest esse fiducia: omnia semper suspecta atque sollicita, nullus locus amicitiae. Quis enim eum diligat quam metuat?

De amicitia, 52-53.

20

Page 21: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

La virtud sobrevive a la muerte; por ello, el afecto de Lelio por Escipión sigue vivo.

Sed quoniam res humanae fragiles caducaeque sunt, semper aliqui anquirendi sunt quos diligamus et a quibus diligamur; caritate enim benevolentiaque sublata omnis est a vita sublata iucunditas. Mihi quidem Scipio, quamquam est subito ereptus, vivit tamen semperque vivet; virtutem enim amavi illius viri, quae exstincta non est.

De amicitia, 102.

21

Page 22: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

La razón hace que el hombre busque a los demás y se implique no solo en la sociedad familiar, sino en la civil y en la de toda la humanidad.

Eadem ratio fecit hominem appetentem hominum societatem et cum iis congruentem natura, sermone et usu; ita, profectus a caritate suorum, procedit longius et se implicat primum societate civium, deinde omnium mortalium atque, ut scripsit Plato, meminit se natum esse non solum sibi.

De finibus, II, 45.

22

Page 23: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

El dictador Valerio recibió grandes honores por su capacidad de persuasión mediante la palabra.

Videmus item paucis annis post reges exactos, M. Valerium dictatorem dicendo sedavisse discordias, eique ob eam rem honores amplissimos habitos et eum primum ob eam ipsam causam Maximum esse appellatum.

Brutus, 54

23

Page 24: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

Los alóbroges son atacados de noche al cruzar el puente.

Interim tertia fere vigilia exacta, cum iam pontem Mulvium magno comitatu legati Allobroges ingredi inciperent unaque Volturcius, fit in eso impetus; educuntur et ab illis gladii et a nostris. Res praetoribus erat nota solis, ignorabatur a ceteris.

Catilinarias, III, 6.

24

Page 25: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

Cicerón elogia la obra literaria del poeta Arquias, en particular los libros referidos a la guerra contra Mitrídates, rey del Ponto.

Mithridaticum bellum magnum atque difficile totum ab hoc expressum est; qui libri non modo L. Lucullum, fortissimum et clarissimum virum, verum etiam Populi Romani nomen inlustrant. Populus enim Romanus aperuit, Lucullo imperante, Pontum regis quondam opibus et ipsa natura et regione vallatum.

Por Arquias, 21.

25

Page 26: CICERÓN DICE A CATILINA QUE HA DESCUBIERTO …³n.pdf · EL DOMINIO DE LOS ROMANOS, SEGÚN CICERÓN, PODRÍA DENOMINARSE MEJOR PROTECTORADO QUE IMPERIO, HASTA LA VICTORIA DE SILA

Se discute en el Senado de Roma el castigo a los participantes en la conjuración de Catilina, y César da sus razones contra la pena de muerte y a favor de la cadena perpetua para aquellos.

Caesar intellegit mortem a diis inmortalibus constitutam esse non causa supplicii, sed aut necessitate naturae aut laborum ac miseriarum quiete. Itaque sapientes mortem oppetiverunt numquam inviti, fortes saepe etiam libenter. Sed vincula, et ea sempiterna, certe ad singularem poenam nefarii sceleris inventa sunt.

Catilinarias, IV, 7.

26