cnv internationaal - a world that works

Internationaal

het verhaal vanElsa Paez Garcia pagina 25

het verhaal van Seynabou Dieng

pagina 6

het verhaal vanIon Poia pagina 30

het verhaal vanAngela Ciocirlan

pagina 33

het verhaal van Sokhna Fall

pagina 9

het verhaal vanNiver Alegria Florez pagina 22

het verhaal vanAthit Kong pagina 17

het verhaal vanSrun Sothypagina 14

5

Werken aan programma's die echt zorgen voor positieve verandering in het leven van mensen, daar gaat het om bij CNV Internationaal. In A World that works brengen journalistFrank van Lierde en fotograaf Bas de Meijer in interviews met werkenden uit vier continenten een aantal persoonlijke verhalen achter de resultaten van het werk van CNV Internationaal tot leven.

> Voorwoord

In de kern draait het internationalevakbondswerk om hetzelfde, waar je ook leeft en hoe verschillend de omstandigheden ook zijn. Het gaatom fatsoenlijk werk dat mensen instaat stelt om in hun behoeften tevoorzien, zodat zij veilig en gezondkunnen leven. Zodat zij hun kinderennaar school kunnen sturen. Zodat zijverzekerd zijn van een inkomen als zeziek worden of nadat ze met pensioengaan. Fatsoenlijk werk betekent datmensen rechtvaardig worden behan-deld en dat hun rechten worden gerespecteerd.

Ik ben er trots op dat we ons als CNV niet alleen inzetten voor fatsoen-lijk werk in Nederland, maar dat weover onze grenzen kijken. Lees deverhalen van Sokhna en Seynabou uit Senegal van Srun en Athit uitCambodja, van Niver en Elsa uit

Colombia, en van Angela en Ion uitMoldavië. Zij vertellen wat de impactis in hun leven van de programma’sdie CNV Internationaal uitvoertsamen met lokale organisaties. Wat betekent het om in zo’n fabriekte werken. Waar worstelen zij mee?Wat is er overgebleven van de dromen die zij als kind hadden? Wat betekent het vakbondswerk voorhen? Waar vinden zij de inspiratie om door te gaan?

Pieter de VenteVoorzitter CNV InternationaalAlgemeen secretaris CNV Vakcentrale

Vakbondswerk verandert mensenlevens

6

> Projectland Senegal

Het verhaal vanSeynabou Dieng

Leeftijd: 42Beroep: VisverwerksterKinderen: 4 zoons en 1 dochter

Vakbond: Coöperatieaangesloten bij UDTS

Seynabou Dieng woont in een kleine stad aan de kust van Senegal. Ze werkt in de visindustrie,net als haar ouders engrootouders dat deden. Het is hard werken voorweinig geld, zonder contract, zonder werk-zekerheid, zonder sociale voorzieningen.

De angst verdween uit

ons bestaanijn vader is overleden toen Ik 7 jaar oud was. Als meisjewilde ik graag vroedvrouw ofonderwijzeres worden, maar

toen ik 10 jaar was ben ik van school gegaan. Ik ben getrouwd met een visser.Twee van mijn zoons werken met mij inde visverwerking, twee anderen werkenmet mijn man op de boot. Mijn dochteris getrouwd.”

Seynabou is lid van een coöperatie van250 vrouwen en 50 mannen, allen werk-zaam in de visverwerking in dezelfdekustplaats. “Met hulp van de Union Démocratique des Travailleurs du Sénégal (UDTS) en onze coöperatie,hebben we veel vooruitgang geboekt.We kregen financiële steun en kondenmateriaal kopen.”

“Ik heb grote veranderingen meege-maakt in de visverwerkingindustrie. Tegenwoordig hebben de leden van de

coöperatie brede tafels om de vis te drogen. We hebben zelfs rookovens.Toen ik jong was hadden we dat niet.Mijn oudere zus en ik vertrokken iedereochtend met mijn moeder naar de zee.We rookten de vis daar waar we die in-kochten. Het rookproces was niet hygië-nisch. Die tijden zijn gelukkig veranderd.”“Toen we nog geld bij de bank moestenlenen betaalden we een rente van 18%.De bank sloot arme mensen uit en dat isin al die jaren niet veranderd. Wie nietshad, kon niets lenen en dat gold voor de meesten van ons. Als je wilde lenen,moest je een garantie van een nog grotere waarde bieden. Lenen bete-kende leven in angst. Nee, een zelfstan-dig bestaan leiden gaat in Senegal nietvia de bank. Dat gaat alleen als je eengroep vormt. Dat is Afrikaanse logica.De geschiedenis van de één is de geschiedenis van de ander.”“Dankzij de UDTS kreeg de coöperatieeen eigen werkterrein en een coöpera-

M

De vakbond versterkt ons, houdt ons wakker, biedt ons bescherming en helpt ons in onze strijd tegen armoede

8

tief spaar- en kredietfonds dat we zelfbeheren. We betalen 3% rente, dat isniet te vergelijken met die 18% bij debank. Het betekende dat we de banklinks konden laten liggen, dat de angstverdween uit ons bestaan.”

“Nu kunnen we veel vis kopen en spul-len aanschaffen: emmers, kommen,kruiwagens, handschoenen, laarzen,schoenen, droogrekken, grote wasbek-kens in cement... Individueel kan nie-mand van ons die spullen kopen. Maarnu kunnen we er samen gebruik vanmaken. We werken hygiënischer, pro-duceren meer en van betere kwaliteit.Vroeger werd er neergekeken op hetwerk van vrouwen, tegenwoordig dragenwe een groot deel bij aan de familie-inkomens en kijkt men anders naar ons.”

“De vakbond versterkt ons, houdt onswakker, biedt ons bescherming en helptons in onze strijd tegen armoede. Wewerken allemaal in de visverwerking duswe zijn concurrenten. Maar we zijn ook

solidair met elkaar. Samen denken we na over hoe we ons geld gaan gebruiken,welke materialen we gaan kopen en hoe we klanten gaan werven. We willenrechtstreeks toegang tot de markt, zonder tussenhandelaren. Dat is eenstrijd die we samen met de vakbondvoeren. In de tussentijd maken we onderling prijsafspraken en spreken we met één stem. Dat beschermt onstegen tussenhandelaren die ons hunveel te lage prijs willen opleggen.”

“Ik kan het me niet voorstellen maar alsik een week lang niet hoefde te werken,zou ik mezelf verzorgen. En ik zou uit-rusten.

En wat is Seynabou’s droom voor detoekomst? Ik zou rookovens op zonne-energie willen. Dat spaart brandstof enhet is veel gezonder en schoner. En overtien jaar wil ik eigenaar zijn van meerdererookovens. Die kan ik dan verhuren, zodatik zelf niet meer hoef te werken, wantdit werk is te zwaar op den duur.”


Vroeger werd er neergekeken

op het werk van vrouwen, tegenwoordig

dragen we een groot deel

bij aan de familie-inkomens

Seynabou Dieng

Mijn man en zonen zijn visser Samen overleggen we over wat we inkopen en hoe we meer klanten werven

9

Het verhaal vanSokhna Fall

Leeftijd: 51Beroep: Handelaar in bouwmaterialenKinderen: 7 (tussen de 10 en 30 jaar)

Vakbond: Spaar en krediet-groep Book Ndey

Samen zijn we nergens

bang voorDe vakbond heeft ons geleerd met geld om te gaan

et als mijn zus ging ik spulle-tjes kopen en verkopen. Zo ishet begonnen.”Inmiddels heeft Sokhna Fall

zeven kinderen in de leeftijd van 10 tot30 jaar. Ze handelt in bouwmaterialen,zoals cement en verf. Sokhna: “Werkenin de informele handel is zwaar en ge-vaarlijk. Diefstal komt veel voor. Het feitdat zoals mensen zoals ik niet erkendzijn als werknemer, maakt ons kwets-baar. Ik sta niet geregistreerd, betaaldaardoor geen belasting en heb geenvergunning. Het gevolg is dat ik niet beschermd ben, geen sociale zekerheiden geen pensioen heb en in de vicieuzecirkel van de informele economie blijfleven.”

Op de vraag waarom Sokhna lid werdvan vakbond UDTS, klopt ze zich spon-taan op de borst. “Dat wilde ik echt vanbinnen. Ik wilde niet alleen mijn eigen

situatie verbeteren, maar ook anderevrouwen vooruit helpen. Er zijn zoveelvrouwen zoals ik die nooit naar schoolzijn geweest en die wel wat steun kunnengebruiken.”“De vakbond houdt ons bij elkaar. We werken samen en helpen elkaar. De UDTS zet zich in voor fatsoenlijkwerk. Fatsoenlijk werk betekent voormij dat ik te eten heb, een huis om in te leven, mijn familie kan helpen en de mensen om me heen.”

Sokhna is voorzitter van de spaar- enkredietgroep Book Ndey. “We hebben 36 leden. Iedereen heeft een vakbonds-kaart. Met een lening van de vakbondUDTS kopen we voedsel en huishoud-spullen zoals olie en zeep groot in.Daardoor betalen we minder dan in de winkel en omdat we alles centraal in-slaan, besparen we ook transport kosten.Voed selsolidariteit noemen we dat.”


“Ik herinner me van de eerste keer dat ik in Dakarkwam vooral het moderneleven,” vertelt Sokhna.“Elektriciteit, telefoon, zoveel auto’s, dat was geweldig!” In 1983 ben ikgetrouwd. Mijn man namme mee naar Dakar. Maarwat voor werk moest ikdoen zonder opleiding?

N

10

“De vakbond heeft ons ook geleerd metgeld om te gaan. Daardoor hoeven wetegenwoordig niet meer bang te zijnvoor de bank. We beheren zelf ons geld.Samen zijn we nergens bang voor

De mensen met wie ik werk beschouwik als mijn familie. Samen zorgen we ervoor dat er niemand buiten de boot valt,dat we één groep blijven.”

“Ik ben nooit naar school gegaan, maarnu is de vakbond mijn school. We lerenniet alleen veel over vakbondswerk,maar ook over management en finan -cieel beheer. We leren om onze handelzichtbaar te maken bij een groter publiek. We ontwikkelen nieuwe verkoopstrategieën en denken na over de financiële haalbaarheid van onzeplannen. Zo worden we betere onder -nemers. De UDTS versterkt zo onze onafhankelijkheid. Als je werkt in de informele sector is dat belangrijk.”“De vakbond en onze spaar- en krediet-groep hebben veel in mijn leven veran-

derd. Ik kan nu gemakkelijker aan basisvoedsel komen dan vroeger. Ookkan ik medische kosten betalen als datnodig is. Hierdoor zijn mijn eigenwaardeen het respect van anderen gegroeid.”“Toch hebben we nog een lange weg tegaan. Als ik hoor dat in andere landen

sociale zekerheid en het minimumloongoed geregeld zijn, dan zie ik dat als een voorbeeld voor ons. Ik denk dat hetbelangrijk is de nationale en internatio-nale samenwerking te versterken omdat hier ook zo te kunnen organiseren.”

“Ik hoop dat we nog veel bereiken metonze coöperatie. Over 10 jaar hoop ikdat we allemaal een eigen bedrijf heb-ben, compleet met alle papieren en vergunningen. En dat we dan weer andere vrouwen op die weg verder kunnen helpen en de vakbeweging sterker en groter kunnen maken. Dat is wat we willen.”


De vakbondheeft veel in mijn leven

veranderd. Mijn eigenwaarde

en het respect van anderen zijn gegroeid

Sokhna Fall

De vakbond is mijn school Over 10 jaar hoop ik dat we allemaal een eigen bedrijf hebben

Samen zorgen we er voor dat er niemand buiten

de boot valt, dat we één groep blijven

11

12

Key facts and figures

Senegal

Senegal

Hoofdstad: Dakar

Aantal inwoners: 13,7 miljoenNederland: 16,8 miljoen

Oppervlakte: 196.190 km2

Nederland: 41.526 km2

Inkomen per hoofd

Senegal

$ 2.000Nederland

$ 41.500

Levensverwachting

Senegal

59,6 jaarNederland

80,8 jaar

Bron: http://hdr.undp.org/en/data

UDTS CNV Internationaal werkt in Senegal samen met deUnion Démocratique desTravailleurs du Sénégal. DeUDTS is een van de grootstevakbonden van Senegal. Inalle uithoeken van het landis de vakbond aanwezig.

Sociale zekerheidSlechts 10% van de werkendebevolking heeft nu toegang totsociale zekerheid. Via de Mutuellesde Santé organiseert de UDTS tochsociale zekerheid. Om dit probleemhoog op de nationale agenda tekrijgen voert de UDTS samen metandere vakbonds organisatiesbewustwordings- en lobby -campagnes.

SamenwerkingDe UDTS heeft het initiatiefgenomen voor een inter -syndicale waarin de viergrootste vakbonden in Senegalop bepaalde terreinen samen -werken. Zo hebben zij eensterke positie verworven in de gesprekken met overheid en werkgevers.

13

Plaats op de ontwikkelingsindex

Senegal

154 van 187 Nederland

4 van 187

Plaats op de gender -gelijkheidsindex

Senegal


1 van 187

Geletterde volwassenen

Senegal

49,7 % Nederland

99%

Diverseberoepsgroepen CNV Internationaal werkt in Senegal samen met deUnion Démocratique desTravailleurs du Sénégal. De UDTS is een van degrootste vakbonden vanSenegal. In alle uithoekenvan het land is de vakbondaanwezig.

Ook voor wie geenvast werk heeftIn Senegal hebben maar 250.000mensen vast werk op een beroeps -bevolking van 6 miljoen. De UDTS isheel actief in het organiseren vandeze mensen die geen vast werkhebben maar bijvoorbeeld alsstraat handelaar, marktverkoper of motortaxichauffeur in hunlevensonderhoud proberen tevoorzien.

Sociale dialoog op bedrijfsniveauDe vakbonden die bij UDTSaangesloten zijn, voeren ook desociale dialoog op bedrijfsniveau met de ondernemers. De resultatenvariëren van eenvoudige afsprakenover werktijden en beloning totuitgebreide, gedetailleerde cao’s met bijvoorbeeld moederschaps-verlof en afspraken rond veilig-heid op de werkplek.

14

> Projectland Cambodja

Het verhaal vanSrun Sothy

Leeftijd: 31Beroep: Kledingarbeiderin de Chus Sing fabriekKinderen: 1 zoontje

Vakbond: Vakbond voorkledingarbeiders CCAWDU

k werkte van 7 ‘s ochtends tot soms11 uur ‘s avonds voor 30 dollar permaand. Vakantie was er niet, ziekte-verlof was iets uitzonderlijks. Ik was

bang om in de handen van vrouwenhan-delaren te komen. Soms verdwenen ermeisjes. Mij hebben ze ook geprobeerdweg te lokken. Dat is mooi niet gebeurd,ik ben niemands bezit!”

Na drie jaar in de fabriek te hebben gewerkt, sloot Srun zich aan bij de vakbond C.CAWDU. Srun: “Dat was deeerste onafhankelijke vakbond voor kledingarbeiders in het land. Er veran-derde zoveel in mijn leven! We kregener trainingen, leerden over arbeids-rechten, werknemers kwamen samenen we gingen met een wensenpakketnaar de bazen. We kregen het gevoel dat wij echt iets konden veranderen en problemen konden oplossen.”

Problemen zijn er genoeg. “Duizendenvrouwen, vaak met kleine kinderenthuis, werken in zware en ongezondeomstandigheden. Uit armoede ruilen ze hun vakantiedagen in voor geld. Maar wat als hun kind of als ze zelf ziek worden? Bazen doen moeilijk overzorgverlof. En dan heb je de arbeids -ongevallen. Vingers in de naaien snij-machines, elektrocutie, ademnood,uitputting, verstikking. Elke week vallen er vrouwen flauw. Bij de vakbondheb ik veiligheidstrainingen gevolgd. Ik bemiddel waar ik dat kan ik en schiet ik collega’s te hulp.”

In 2009 verkiezen arbeiders Srun tot fabrieksleider van CCAWDU. Soms brengtdie positie haar in de problemen. “In hetbegin kreeg ik bedreigingen. ‘We hebbeneen pistool en we gaan je vermoorden,maar ik ben gewoon doorgegaan.”

I

Met de vakbond voorkomen we dat arbeiders verder in de armoedewegzakken

Tijd voor heimwee was er niet

Toen haar vader ziek werden zijn baan verloor, moestSrun Sothy stoppen metschool. Er was maar éénoptie: geld gaan verdienenin de hoofdstad “Ik gingbroeken naaien in ChusSing Factory. Ik was eeneenzaam boerenmeisje ineen miljoenenstad. Tijdvoor heimwee was er niet.

16

Wat heeft Srun de afgelopen jaren metde vakbond voor elkaar gekregen?“Vakbondsleden worden nu minder getreiterd. Het is democratischer geworden in de fabriek. We hebben eenbetere regeling voor zwangerschaps-verlof. Het complete loon wordt driemaanden contant vooruitbetaald aan hetbegin van je verlof. En het minimumloonis omhoog gegaan naar 61 dollar. Watwas het spannend om het werk stil teleggen en voor de fabriekspoorten teprotesteren! Het voelde fantastisch om als vakbondsleider de menigte mee te krijgen.”

Srun wil meer bereiken in de toekomst.“Over 10 jaar wil ik dat er minimumloonis waarvan je kunt leven, dat arbeiderseen pensioen opbouwen, dat er betereluchtverversing is, dat we kunnen wonenin fatsoenlijke huizen en dat voedsel betaalbaar blijft voor arbeiders.”

Genoeg te doen dus als vakbondsleider.Je zou vergeten dat Srun ook gewoon

arbeider is. Al 14 jaar werkt ze in ChusSing. Met haar man en haar zoontjewoont ze in een kamer van drie bij drie, op een steenworp van de fabriek.

Wat heeft het vakbondswerk haar persoonlijk opgeleverd? “CCAWDU heeftvan mij een sterker mens gemaakt.Ik kan nu mijn mond roeren, mensen mobiliseren en met managers de degens kruisen.”

Waar haalt Srun de energie vandaan om door te gaan, als activist, arbeiderals moeder. Ze krijgt tranen in haarogen. “Het is de eerste keer in mijnleven dat iemand me vraagt wat ik denk en voel. Het is zwaar. Ik vecht voor anderen, maar niemand komt naar mij toe als ik zelf problemen heb.Het is eenzaam werk. Het is ook moeilijk omdat de armoede ons steeds inhaalt. Als het loont stijgt, stijgen ookde kosten van levensonderhoud. Metheel hard werken en onderhandelenslagen we erin om niet verder in de armoede weg te zinken. Dat is al heelwat. Maar niet genoeg om echt uit dearmoede te komen.”


Over 10 jaar wil ik dat er een minimumloon

is waarvan je kuntleven en dat we pensioen

opbouwenSrun Sothy

Het werk is zwaar en ongezond De vakbond heeft mij een sterker mens gemaakt

17

Het verhaal vanAthit Kong

Leeftijd: 33Beroep: Begonnen als kledingarbeider in wasserij jeansfabriek nuvice-voorzitter CCAWDUKinderen: 1 dochtertje

Vakbond: Vakbond voorkledingarbeiders CCAWDU

Zwoegen, vechten,

dromen

De vakbond vergroot de inspraak vanmiljoenen arbeiders, maakt dit landsocialer en democratischer

ij kent het leven in de fabriek.“Mijn ouders waren te arm omme verder te laten studeren.Toen ik 17 was verliet ik mijn

dorp en ging aan de slag in een grotetextielfabriek. Ik had niets, geen geld,geen arbeidscontract, geen eten. Metzeven anderen sliep ik in een kamer vandrie vierkante meter. Ik schaamde medat ik zo arm was. Het eerste jaar heb ik365 dagen gewerkt van 7 uur in de och-tend tot 10 uur ‘s avonds. Een dag vrijnemen of ziek thuisblijven mocht niet.”

“Ik waste jeansbroeken met schuur -stenen, bleek- en kleurmiddelen. De hele dag stond ik in de chemicaliën,de stank en de nattigheid. Ik verdiende30 dollar per maand.”

“Van arbeidsrechten had ik geen benul,maar ik wist wel wat menselijk was enwat niet. Ik zag bazen die zonder reden

werkers uitkafferden en ontsloegen. Ik zag arbeiders die zichzelf in de ver-nieling werkten om hun productiedoelente halen. Iedereen was overgeleverd aande willekeur van de baas. Wie verzet zichdaar niet tegen? Ik in ieder geval wel!”

In 2000 werd Athit lid van een vakbond.“Daar leerde ik de basis: luisteren naararbeiders, klachten en eisen formuleren,onderhandelen.”

Al snel verliest Athit zijn baan. “Mijnontslagbrief hing aan de fabriekspoort.”Eerder had hij het opgenomen voor eengroep oudere vrouwen die parttimewerkten in de fabriek. “Zij deden zwaarwerk op de wasafdeling. Toen de orderstegenvielen zaten die vrouwen driemaanden zonder werk en zonder inko-men. Ik protesteerde bij mijn baas. Dedirectie vond me een lastpak. Tijdensnachtdienst, is de militaire politie me

Athit Kong heeft ééndroom. “Ik wil wonen ineen land waar mensenonder fatsoenlijke omstandigheden kunnen werken. Niet in een dictatuur van de groei en de export,waar mensen 80 uur per week zwoegen zonder de eindjes aan elkaar te kunnen knopen.”


H

18

komen halen. Toen had je nog politie in de fabriek. Een jaar lang was ik werkloos. Ik zat aan de grond, maar ik was trots en wist wat ik wilde.”

Met vijf anderen zet Athit een nieuwetextielbond op, CCAWDU. Athit is metzijn twintig jaar de jongste: “We haddenmaar één doel voor ogen: een vakbonddie niet wordt gecontroleerd door dewerkgever of door politieke partijen. We wilden échte vertegenwoordigingvan onderop: inspraak van de mensenop de lawaaierige, stinkende en bloed-hete werkvloer.”

Vandaag de dag telt de bond ruim 50.000leden in 60 kledingfabrieken. “CCAWDUis niet de grootste vakbond in de sector,maar wel een van de weinige bonden die democratisch en onafhankelijk is.”Hij neemt ons mee naar Sut Lick Trading,één van de grotere kledingfabrieken inde hoofdstad Pnom Penh. “Deze fabriekis berekend op een paar duizend men-sen”, legt hij uit. “Er werken hier 7800

arbeiders. De gemiddelde werkruimteper arbeider is iets meer dan één vier-kante meter.” In de stookkamers van defabriek verdwijnen bergen hout in groteovens. “Hier werken vakbondsleden metveel macht”, zegt Athit. “Als zij stakenvalt de hele fabriek stil.” Bezwete man-nen leggen uit wat C.CAWDU voor elkaarheeft gekregen in de zes maanden datde vakbond er actief is. “We krijgen nu per dag 9 cent meer voor de lunch.Maar het belangrijkste is dat wij ons alswerkers vrij mogen organiseren en vrijmogen spreken. Een jaar geleden was ditgesprek met jullie ondenkbaar geweest.”

Ook met de bedrijfsadvocaat van Sut Lick gaat Athit vaak in gesprek.“C.CAWDU is actiever dan andere bonden.Ze oefenen meer druk uit”, zegt de advocaat. “Maar soms gaan de vak-bondsleden hun boekje te buiten metspontane acties. Dat kan niet”. “Jongearbeiders hebben haast”, reageertAthit. Ze willen snelle oplossingenomdat ze leven in extreme armoede.

Maar democratische processen en onderhandelingen gaan vaak langzaam.Als vakbond moet je leren omgaan metdie spanning. Het uitgangspunt is dia-loog, met de werkgever en met de over-heid. Pas als het management doof blijftvoor onze eisen, gaan we over tot actie.Soms gaat het om kleine protestactiesin de fabriek, soms monden ze uit in nationale stakingen.”

Hoe heeft CCAWDU de levens vankleding arbeiders in Cambodja veran-derd? Athit blikt terug op 13 jaar strijd.“Vroeger kon je nergens heen omklachten in te dienen of misstanden aan te kaarten. Tien jaar terug werktenmensen als loonslaven 15 uur per dagvoor 25 dollar in de maand. Vandaagmogen arbeiders zich organiseren en het minimumloon is 71 dollar permaand en je krijgt een bonus als je 26 dagen onafgebroken werkt. Ziekte-verlof aanvragen kan nu, vroeger betekende dat je ontslag. De fabrieken zijn nog steeds ongezond


De ovens van de kledingfabriek De fabrieken zijn een stuk veiliger en gezonder dan vroeger

19

en onveilig, maar wel een stuk gezonder en veiliger dan vroeger. Dat zijn allemaal mijlpalen.”“De vakbond vergroot de inspraak van miljoenen arbeiders, maakt dit land socialer en democratischer. Maar armoede, onrecht en corruptiekunnen we niet in ons eentje bestrijden.Daar is goed bestuur en goed politiek leiderschap voor nodig.”

“Weet je wat mij inspireert? De fiets -paden in Nederland! Die zie ik als ikCNV Internationaal bezoek. Die padengeven aan dat Nederland het recht vanieder mens op een veilige en leefbareleefomgeving echt serieus neemt. In en rond de fabrieken in Phnom Penh zie ik niets dan stank, chaos en onveiligheid. Als ik dan denk aan dieNederlandse fietspaden, dan weet ikdat een samenleving zonder corruptie,armoede, uitbuiting en milieuvervuilingmogelijk is. Zolang ik daaraan kan bijdragen in Cambodja, ga ik door met dromen en vechten.”

Het eerste jaar heb ik 365 dagen gewerkt van 7 in de

ochtend tot 10 uur ‘s avonds. Ik was toen pas 17

Jullie fietspaden inspireren mij.

Die geven aan datNederland het rechtvan ieder mens op

een veilige en leefbare omgeving

serieus neemtAthit Kong

“

20

Talking Dress AppOok heeft CNV Inter natio -naal bijgedragen aan deontwikkeling van deTalking Dress App om hetNederlandse consumentenmakkelijker te makenEerlijke Kleding te vindenin hun eigen omgeving.

WerkgelegenheidDe kledingindustrie is veruit debelangrijkste bron van werk -gelegenheid in Cambodja. Erwerken vooral jonge vrouwen.Nu het economisch mindergoed gaat in het westen heeftdat direct invloed op de werk -gelegenheid in Cambodja.

OndersteuningCNV Internationaal steunt in Cambodja het werk van de jonge vakcentrale CLC De vakcentrale CLC is opgerichtin 2006 door C.CAWDU een vande belangrijkste aangesloten organisaties voor de kleding -sector, die ook nog maar sinds 2000 bestaat.

Cambodja

Hoofdstad: Phnom Penh

Aantal inwoners: 14,8 miljoen Nederland: 16,8 miljoen



Inkomen per hoofd

Cambodja

$ 2.400Nederland

$ 41.500

Levensverwachting

CAMBODJA

63,6 jaarNederland

80,8 jaar



Cambodja


Cambodja

77,6% Nederland

99%

21

UitwisselingCNV Internationaal helpt dejonge vakbondsorganisatie CLC ook door “zuid-zuid-uitwis-seling” te begeleiden met eengrote vergelijkbare vakbondsor-ganisatie die verder ontwikkeldis, in dit geval de Indonesischevakbondsorganisatie SBSI en de KCTU in Zuid-Korea.

Minimum loonDe vakbond voor de kledingsectorCCAWDU groeide van 5000 leden in 2000naar ruim vijftigduizend nu! Stap voorstap wordt gewerkt aan verbetering vande werkom standig heden van arbeiders inde textiel fabrieken. In de textielsector iseen minimum loon bereikt, al is dat noglang geen leefbaar minimum loon.

WellMadeCNV Internationaal werkt niet alleenaan de ontwikkeling van vakbonds -organisaties ter plekke. Samen met de Fair Wear Foundation heeftCNV Internationaal het initiatiefgenomen voor WellMade work -shops op mode beurzen overal inEuropa (zie www.wellmade.org).WellMade maakt kledinginkopersvan Europese mode winkelsduidelijk wat zij kunnen doen om de situatie in de fabriekenwaar zij kleding inkopen te verbeteren. Het Well-Made project is medegefinancierd door deEuropese Unie.


Cambodja


4 van 187

Plaats op de gender -gelijkheidsindex

Cambodja


1 van 187

22

> Projectland Colombia

Het verhaal vanNiver Alegria Florez

Leeftijd: 36Beroep: Begonnen alsmijnwerker, bouwvakkeren suikerrietkapper, nuveiligheidsinspecteurKinderen: 2 dochters

Vakbond: Sintraindulce,bond voor de suikerriet-sector

iver werkt als als veiligheids -inspecteur op de plantages van Mayaguëz, met 4400 werknemers een middelgrote

suikerfabriek in de vruchtbare Cauca-vallei. Ooit was het anders.

“Toen ik zes was zocht ik al naar restjes goud in de mijnen aan de kust.Het was gevaarlijk werk. Een keer viel ikin een diepe schacht. Na vier jaar warende mijnen uitgeput. Mijn familie en ik vertrokken naar Puerta Tejada. Hetenige dat we hadden waren de klerendie we droegen en geld voor de bus.”

In de nieuwe stad zoekt de kleine Niver het ene baantje na het andere. “Ik sjouwde stenen in de baksteen -fabriek, vulde vakken in de super-markt en haalde zand uit de rivier voor een bouwbedrijf. Als ik pijn had of uitgeput was, dacht ik altijd ‘het

gaat niet om vandaag, maar om morgen’.Die gedachte hield mij op de been. Nogsteeds trouwens.”

“Toen ik Lisa leerde kennen was ik 16,zij was 15. We woonden in dezelfdestraat en werden verliefd.” Ze trouwen,krijgen een dochter en gaan samen -wonen. Zeven jaar combineerde ik mijnwerk met een opleiding, “We leefdenvan 1,5 dollar per week. De elektriciteitwerd vaak afgesloten, vlees was te duur.Vrienden zamelden geld voor ons in. Via via kon ik full time aan de slag in een supermarkt, .maar daar werd ik alsnel ontslagen. Ik was ten einde raad. Ik was toen 23, en we hadden een kind.”

Niver’s vader, al jaren suikerrietkapperbij de Mayaguëz plantage en lid van vakbond Sintraindulce, helpt zijn zoonaan een baan als suikerrietkapper .Niver: ”Dat was nieuw voor me, ik moest

N

Ik dank God, mijn vader en devakbond dat ik vandaag een huis heben een goede baan

De jongen die steeds aan

morgen dacht

Niver en zijn gezin wonenin een klein huis, niet ver van de grote weg die de scheidslijn is tussen FARC-rebellen en para -militairen. Her en der staan resten van huizenwaarvan na overvallen door bandas criminalesweinig meer over is.

24

heel goed opletten met dat kapmes.Soms kapte ik wel 15 uur op een dag suikerriet, vaak in de bloedhete zon, soms ook tijdens ijskoude hagel-buien.”

Niver werkt voor tussenpersonen, nietvoor Mayaguëz. Als informeel werkendezonder vast werk heeft hij amper rechten. Zijn vader spoort hem aan om ook id te worden van de vakbond Sintraindulce. Nu komt hij ook in aan-merking voor een direct contract met de fabriek. Niver: “Nadat ik lid werd,veranderde er van alles. Ik kreeg eendirect contract en verdiende vier keerzoveel voor hetzelfde werk. Het werkwerd ook veiliger: ik kreeg hand-schoenen, beenbeschermers, een uniform en veiligheidsschoenen. De bond organiseerde ook uitjes voorde leden. Ik werkte al twintig jaar envoor het eerst in mijn leven ging iksoms zwemmen met collega’s, een ijsje eten, samen naar het park. Lisa en m’n dochtertje mochten mee.”

“Dankzij de vakbond kon ik nog ietsdoen wat vroeger ondenkbaar was: geld lenen om een eigen huis te kopenen om te gaan studeren. De werk -nemers van Mayaguëz hadden eenkrediet coöperatie die samenwerkte met de vakbond. Zo kon ik acht jaar geleden dit huis hier in Florida kopen.”Niver’s huis ligt in een ruige wijk. “Tot drie jaar terug was het best veilig,maar toen kwamen er jonge vreemde-lingen met wapens. Ze persten familiesaf, pleegden inbraken en probeerdenvan alles te jatten om te verkopen, deuren, ramen, daken. Ook mij wilden

ze beroven, maar het feit dat ik lid benvan een sterke vakbond, schrok hen af.De solidariteit onder vakbondsleden isgroot, je helpt elkaar.”

In 2003 start Niver een universitaire opleiding ‘gezondheid op het werk’. “De vakbond stimuleerde me om verder te studeren en regelde een extralening.” Nog voor hij afstudeert krijgt hij al promotie en daarna nog eens. Tegenwoordig is hij verantwoordelijkvoor de veiligheid van 800 cortadores op alle plantages van Mayaguëz.

De laatste promotie plaatst Niver ookvoor een hard dilemma. “Toen ik hetcontract kreeg hoorde ik ook dat defunctie het niet toeliet om lid te blijvenvan de vakbond. Ik wilde niet uit de vakbond, maar kon niet anders. Dat isvooral pijnlijk omdat ik mede dankzij devakbond deze baan heb kunnen krijgen.Sintraindulce heeft mijn lot een anderewending gegeven, ik ben niet meer dezelfde man. Mijn leven is veranderd”.


De vakbond stimuleerde mij om verder te studeren Nu ben ik verantwoordelijk voor de veiligheid van 800 suikerrietkappers

Ik kreeg een direct contract

en verdiende vierkeer zoveel voorhetzelfde werk

Niver Alegria Florez

25

Het verhaal vanElsa Paez Garcia

Beroep: Lerares en sociaal werkerKinderen: 2 dochters(overleden) en 1 zoontje

Vakbond: Vakbond voorwerknemers penitenti-aire inrichtingen UTP

Leven met de dood in Colombiaanse

gevangenissen

Dankzij de vakbond is het regime in de gevangenissen humaner geworden

elf heeft Elsa in de loop der jaren18 compañeros van de vakbondverloren. Allemaal vermoord.Ze komt al jaren niet meer buiten

zonder lijfwacht. Een keer lag er eendode kip bij de voordeur, met een briefje‘zo eindig jij binnenkort’. Later kreeg ze een bloemenkrans voor haar eigenoverlijden. Erger was het toen ze ach-tervolgd werd door vijf paramilitairehuurmoordenaars op brommers. Vierjaar terug werd haar dochtertje bijnagekidnapt.

Elsa is voorzitter van de Unidad de Trabajadores Penitenciarios (UTP). Deze bond is nog maar net ontstaan uit 44 kleine bonden van werkers in penitentiaire inrichtingen. “Alle UTP-leden werken zelf in de gevangenis, als bewaker, in de administratie, of alslerares zoals ik. Wij weten hoe het echtis achter de muren. Ons kantoortje is

gevestigd in het gebouw van de INPEC,de overheidsinstelling voor het gevange-niswezen. Van daaruit klagen wij de corruptie, de misstanden en de mensen -rechtenschendingen aan in de beruchteColombiaanse gevangenissen. Vaak zitde corruptie tot in de top, dus wij klagenook onze eigen bazen aan en mensen uit het leger en de overheid.”

Het is niet verwonderlijk dat Elsa enhaar vakbondscollega’s soms op hardetegenwerking stuiten. “In 1999-2000werden we hardhandig uit onze kantoren gezet. We zijn toen allemaalontslagen. De Vakcentrale CGT heefttoen met succes onze zaak verdedigd.Tot in Genève.”

Elsa leeft voor de vakbond. Haar collega’sbij de UTP zijn er unaniem over: zonderhaar vechtlust en leiderschap was ervandaag geen kritische, onafhankelijke

Elsa Paez Garcia is al tientallen jaren vakbonds-werker en lerares in degevaarlijkste gevangenissenvan Colombia. Dat ze nogleeft is bijzonder. In de afgelopen 23 jaar is er gemiddeld om de driedagen een vakbondsactivistvermoord in Colombia.


Z

26

vakbond in het Colombiaanse gevange-niswezen.Het is opmerkelijk dat Elsa het volhoudtin de harde wereld van de gevangenisen zelf vakbondsleider is geworden.Thuis heeft ze weinig om op terug tevallen. “Mijn man overleed na zevenmaanden huwelijk. Mijn eerste dochterstierf kort na de geboorte. Drie jaar eleden overleed mijn andere dochteraan kanker. Juan Diego, mijn geadop-teerde zoontje, is alles wat ik heb.”

“Ik was 19 toen ik begon in de beruchtePicota gevangenis in Bogota. Ik vond heteng! Ik was omringd door wat mensenbeschouwen als het ‘afval van de samen-leving’: zware delinquenten, moorde-naars, psychopaten, guerrilla's. Ik dachttoen dat ik het een paar maanden zouuithouden, maar ik werk er nu al 28 jaar,eerst als secretaresse, later als lerares.Ik ben geen bewaker, heb geen repres-sieve taak. Ik kan humaan zijn. Als jeniet in die keiharde wereld leeft, begrijpje niet wat een glimlach kan doen.”

Er is veel verbeterd door

onze klokkenluidersen door onze

mensenrechten -training voor

bewakersElsa Paez Garcia

“

Vaak zit de corruptie in de top, dus wij klagen ook onze

eigen bazen aan, mensen uit het leger en de overheid

27

Soms gaat het mis. Zo werd ze in 1986gegijzeld door gevangenen. “We werdenin de klas vastgehouden en bedreigd metmessen. De leider van de gijzelings actiewas al veroordeeld vanwege de moordop een non. Na een dag werden we vrij-gelaten.”

Elsa werkt gemiddeld meer dan 100 uurper week. 30% van haar tijd werkt ze alspenitentiair ambtenaar in de vrouwen-gevangenis van Buen Pastor. Elsa: “Officieel ben ik lerares maar in depraktijk ben ik tegelijk ook sociaal werker, psycholoog, advocaat en biecht-moeder. Ik werk veel met gedetineerdemoeders die in de gevangenis leven met hun kinderen van 0 tot 3 jaar.”“Maar de meeste tijd gaat naar de UTPen de strijd voor betere leef- en werk-omstandigheden in de gevangenissen.Ik werk ook als mensenrechtenspecia-list voor de nationale vakcentrale vanvakbonden CGT. En één dag in de weekgeef ik les aan straatkinderen tussen de 8 en de 16 jaar.”

“Bij de UTP onderzoek ik klachten uit gevangenissen in heel Colombia.Corruptie en mensenrechtenschen -dingen maken we openbaar en stellenwe aan de kaak. De laatste grote zaakbetrof de directeur van een kleine gevangenis net buiten Bogota. Hij verduisterde geld dat eigenlijk was bestemd voor sociale programma’s voor de gedetineerden. Dankzij de aanklacht van de UTP is hij ontslagen.Natuurlijk kreeg ik toen anoniemedreigtelefoontjes. Ook bewakers die gevangenen afpersen of mishandelen,klagen we aan.”

Wat levert het vakbondswerk op volgensElsa? “Veel! Zo hebben we voorkomendat het gevangeniswezen werd gepriva-tiseerd. 16000 banen stonden op detocht.

“Dankzij de vakbond is het regime in degevangenissen menselijker geworden.Het zijn nog steeds haarden van gewelden corruptie, maar er is veel verbeterd.

Dat komt door onze klokkenluiderrol,maar ook door de mensenrechtentrai-ningen die we organiseren voor bewa-kers en ander personeel.”


We maken corruptie openbaar In praktijk ben ik tegelijk ook sociaal werker

28

Sociale bewegingDe Confederación General de Trabajadores CGT iseen politiek onafhankelijke brede sociale beweging.De achterban van de CGT telt 819.200 leden, vanstraat ver kopers tot grote corporaties van boeren.De CGT telt ruim 300 aangesloten vak bonden enassociaties die weer zijn georga ni seerd in 6regionale organisaties. Dat is bijzonder wantColombia is wereld wijd het meest gevaarlijkeland voor vakbondsleden. In 2013 werden26 mensen vermoord vanwege vakbonds -activiteiten, 13 mensen overleefdeneen aanslag op hun leven.

StraatverkopersDe CGT ziet zichzelf als een bredesociale beweging en is niet uitsluitendbezig met de werknemers op dewerkvloer, maar ook met hun socialeomgeving. Een aanzienlijk deel van de leden heeft geen vast werk maarprobeert als straatverkoper in de kost te voorzien. Ook coöperaties van boeren en volkswijkbewoners zijn aangesloten bij de CGT.

Colombia

Hoofdstad: Bogota


Oppervlakte: 1.138.914 km2



Colombia


4 van 187


Colombia

37,9 % Nederland

99%



Colombia

29

ResultaatgerichtSpeciaal voor vakbondswerk heeft CNV Internationaal een systeem voor planning, monitoringen evaluatie (PME) ontwikkeld. Dat helpt vakcentrales als de CGTen hun aangesloten federaties envakbonden om resultaatgericht enfinancieel betrouwbaar te werken.CNV heeft lokale PME trainers opgeleid die vervolgens binnenhun eigen organisaties als traineractief zijn.

Straffeloosheid'Waarom komt er maar geen eindeaan het geweld? De straffeloosheid ishet probleem. Als je niet weet wie deschuldigen zijn begin je niets. Onzerechtelijke macht is erg zwak enjustitie functioneert niet. Dus deschuldigen worden bijna nooitgevonden envervolgd'.

Groei'CNV Internationaal isbelangrijk voor ons'benadrukt CGT-leider JulioRobert Gomez Esguerra.‘Niemand geloofde in onsdertig jaar geleden, toen weeen klein zaadje waren. Maarhet CNV had vertrouwen inons. Dankzij jullie steunkonden we groeien.’

Inkomen per hoofd

Colombia

$ 10,700 Nederland

$ 41.500Plaats op de gender -gelijkheidsindex

Colombia


1 van 187

Levensverwachting

Colombia

73,9 jaarNederland

80,8 jaar

SocialezekerheidOok nationaal niveauis de CGT een zeeractieve en belangrijkepartner in bipartiet entripartiet overleg oversociale zekerheid enminimum loon.

30

> Projectland Moldavië

Het verhaal vanIon Poia

Leeftijd: 35 Beroep: Reclame ontwerper

Organisatie: Leerdezichzelf presenterenen denken in kansen bij Fundatia Muncii

oldavië, voormalig Sovjet-staatje tussen Roemenië en de Oekraïne, is het armsteland van Europa. Sinds 1991 is

het onafhankelijk, maar tot 2009 blevende oude communisten aan de macht.Een eventueel EU-lidmaatschap biedtkansen, zo denken velen. Maar voor -alsnog blijft fort Europa gesloten.

Veel jonge Moldaviërs wagen hun kans in het buitenland. Een van hen isIon Poia, een alleenstaande dertiger. Ion: “Er is zo weinig perspectief hier.Werkloosheid, alcohol en armoede... Dat is het zo’n beetje. Ik denk dat zo’n 70% van al mijn vrienden in het buitenland zit.”

Ion woont in de stad Ungheni, aan degrens met Roemenië. “In de Sovjet-tijdwerkte mijn vader op de kolchoz alstractorchauffeur en mijn moeder als receptioniste voor een paardenfokkerij,ook een staatsbedrijf. Mijn vader had werk,maar gezond was het niet. Hij sproeidepesticiden. Op zijn vijftigste kreeg hij

ademhalingsproblemen en verloor zijnbaan. Hij heeft nu kanker en moet rond-komen van een uitkering van 40 euro eneen pensioen van 80 euro in de maand.”

Sport en vooral voetbal zijn de passiesvan de jonge Ion. “Mijn oudere broer wasnationaal kampioen op de 800 meterhardlopen. Ik begon met atletiek toen ik13 was. Tot mijn 19de zat ik op een sport-internaat in de hoofdstad Chisinau. Hetwas prestigieus en eervol, maar ook ont -zettend zwaar en streng.”Ion is zo goeddat de staatsuniversiteit hem benaderde.“Als ik zou rennen voor de universiteitmocht ik gratis studeren. Ik stemde in,studeerde boekhouding en deed aancompetitie.” In die tijd begint Ion ook metz’n eerste baantje. “Ik kocht cognac in enwe verkochten het spul voor het dubbelevan de prijs. En dat allemaal illegaal!”“Mijn eerste echte baan was bij de politie. Ze vroegen mij om voor hen tesporten. Ik had een arbeidscontract,maar heb nooit politiewerk gedaan. Ik was een soort sportslaaf, voor 200 euro in de maand.”

M

Fundatia Muncii hielp me om kansen te grijpen op de krappe arbeidsmarkt van ons land. Dat leer je niet op school of de universiteit

Leren denken in kansen

“Ik droomde van eeneigen huis, een eigen gezin. Met een inkomenvan 200 euro in de maandzou ik dat in Moldavië in geen honderd jaar voor elkaar krijgen. Ik moest wel weg.” Vertelt Ion Poia,

32

Op zijn 23ste gaat hij toch naar het buitenland. Ion: “Ik droomde ervan omooit met mijn vriendin in een eigen huiste wonen en kinderen te krijgen. Met200 euro in de maand zou ik dat in geenhonderd jaar voor elkaar krijgen. Ikwilde professioneel voetballer worden.Een vriend had contacten bij een Iersevoetbalclub. Dus ik ben vertrokken naarParijs vertrokken met een toeristen -visum. Toen ging ik naar Spanje en vervolgens illegaal naar Ierland.”

Drie jaar duurt het Ierse avontuur. “Mijn sportleven was voorbij toen ik binnen korte tijd beide knieën zwaarblesseerde Ik had geen inkomen meeren ging heggen snoeien om eten te kunnen kopen. Alles ging fout, het ginguit met m’n vriendin, ik begon meer tedrinken. Toch pakte ik alle werk aan,van flyeren voor Domino’s pizza totzware klussen als van acht tot vijf betonblokken tillen in de bouw.”Al die tijd verblijft Ion illegaal in Ierland,zonder sociale zekerheid, pensioen,

of ziektekostenverzekering. Pas als hij zijn Roemeense paspoort krijgt, iets wat veel Moldaviërs aanvragen om in de Europese Unie te kunnen werken,krijgt hij een arbeidsvergunning. “In mijn laatste baan in Ierland was ikbewaker. Toen had ik een echt contracten ik verdiende 2000 euro. Na een jaarverloor ik ook die baan, door de crisis.Last in, first out. Met mijn spaargeldben ik terug gegaan naar Ungheni, de stad vlakbij mijn geboortedorp.”“Wat moest ik doen in Moldavië? Ik hadeen opleiding waar ik nergens mee aande slag kon. Mijn spaargeld smolt alssneeuw voor de zon. Net als de meestendie remigreren voelde ik me verloren,depressief en wanhopig.”

Eind 2009 ziet Ion een campagnefilmpjevan Fundatia Muncii, het werkgelegen-heidsprogramma van de jongerenorga-nisatie FACLIA. Ion: “Vijf weken heb iker een training gevolgd. Vijf belangrijkeweken die mij een nieuwe kijk op detoekomst hebben gegeven. Werkgevers

en ondernemers kwamen workshopsgeven, ik leerde mezelf presenteren en werkte aan mijn cv. Er veranderdeiets in mij. Ik leerde denken in kansen, geloven in mezelf.”Hij gaat aan de slag bij het reclame-bureau van zijn zus in de hoofdstad enzet met hulp van Fundatia Muncii zijneigen reclamebureau op in Ungheni. Dat de zaken goed gaan zie je in hetcentrum van Ungheni: op elk kruispuntprijkt wel een door Ion opgemaakte engedrukte affiche. Ion: “Zonder de steunvan Fundatia Muncii was me dat niet gelukt. Ik volgde cursussen, en kreeghulp om mijn arbeidskansen te grijpenop de toch krappe arbeidsmarkt van ons land. Dat leer je hier niet op schoolof de universiteit leert. Ik heb er meerzelfvertrouwen door gekregen.”Ion woont in een klein eenpersoons -appartement, drie hoog. De droom vaneen eigen huis en een gezin heeft hij nogsteeds. “Ik werk eraan. Ik spaar, heb een goede baan en ben mijn eigen baas. En die toekomstige vrouw komt wel.”


k heb nu mijn eigen reclamebureau Vijf weken training gaven mij een nieuwe kijk op de toekomst

33

Het verhaal vanAngela Ciocirlan

Leeftijd: 42Beroep: Begonnen als onderwijzer, nu directeur FacliaKinderen: 2

Organisatie: Jongeren-centrum Faclia

Fakkeldrager voor

verandering

600 nieuwe banen voor jongeren zijn 600overwinningen voor Moldavië

ngela Ciocirlan is directeur vanFaclia (‘fakkel’), een jongeren-centrum dat ze in 2004 oprichttein Ungheni, een provinciestadje

in het oosten van het land. “We helpentieners en twintigers om hier te blijvenen iets van hun leven te maken. Wegeven vakopleidingen en helpen jonge-ren aan een baan. We zijn de enige organisatie in Moldavië die dat doet.”

Met haar werk slaat Angela een brug,niet alleen tussen een falend onderwijs-systeem en een krappe arbeidsmarkt,ook een brug van het oude communismenaar een nog wankele vrije markt. Het is, in een notendop, ook de brug in Angela’s eigen verhaal.

“Ik ben opgegroeid in een klein dorpwaar de kolchoz, de collectieve staats-boerderij, alles bepaalde. Elk huis luis-terde ‘s ochtends in spanning op de

radio naar bijgestelde productiedoelen eninstructies. Steeds was het afwachten of je naam werd genoemd. Wie bovenverwachting presteerde werd geprezen,wie de dag tevoren beschonken of te laatop het werk was verschenen, werd ookop de radio vernederd. Volwassenen leefden constant in angstvoor wat buren, bazen, of collega’s vanhen dachten.”

Op haar veertiende gaat Angela naar het internaat van de provinciestad Calaraj. “Ook hier golden weer strikteen strenge regels en publieke vernede-ringen, net als op de kolchoz. Later benik gaan lesgeven op een kostschool voorweeskinderen in Ungheni een stad in debuurt van ons dorp. Op m’n negentiendeben ik getrouwd met de buurjongen uitons dorp die veearts was op de kolchoz.Datzelfde jaar werd mijn eerste zoongeboren. ”

25% van de bevolking in Moldavië werkt in het buitenland, legaal of illegaal. “Wat wil je”, zegt Angela Ciocirlan.“40% leeft onder de armoedegrens. Fabriekensluiten hun deuren, boerenkampen met export-belemmeringen. En zelfkansen creëren hebbenmensen onder het com-munisme nooit geleerd. Dat wil ik veranderen.”


A

34

“In het onderwijs wilde ik alles radicaalanders doen. Weg met het dogmatischuit het hoofd leren en de saaie klassikalelessen, weg met het voortrekken van de rijkeluiskinderen. Ik zette de school-banken kriskras door elkaar, nodigdesprekers uit, organiseerde muziek- voorstellingen en disco’s. Om bij te ver-dienen gaf ik les op de lagere school enop de middelbare school én ik werkte op de crèche.”

Eind jaren ’90 is Angela gescheiden, zeheeft drie banen, twee kleine kinderenen verdient 100 dollar in de maand. Deoude kolchoz-economie valt uit elkaar

en er komt niets voor in de plaats. Angela: “We verdienden amper genoegvoor het meest noodzakelijke. Ik vertroknaar Moskou om te werken. Mijn moe-der zou zorgen voor mijn jongste zoonOctavio, die ik nog borstvoeding gaf.

Angela blijft drie jaar in Rusland. “Ik was oppas in een rijk gezin van journalisten. Die jaren zonder mijn kinderen waren heel zwaar, maar hebben me ook gevormd.“

“Thuis in Moldavië was het armoe troef.We leefden van het geld dat ik in Moskouhad gespaard. Maar ik wist wat ik wilde:

Bedrijven begrijpen dat het zin heeft om te

investeren in de opleiding van jongeren

Ik wilde jongeren in

eigen land helpenom opener en

vrijer te denkenAngela Ciocirlan

35


jongeren in eigen land helpen om opener en vrijer te denken en te leven,zonder complexen. Ik wilde mijn eigenorganisatie, uiteindelijk is dat Faclia geworden.”

Angela sluit een samenwerkingsover-eenkomst met de overheid. De stadUngheni wijst haar een oud verlatenschoolgebouw toe en betaalt water en energie, Angela’s team knapt het gebouw op, trekt trainers aan en runthet jeugdcentrum. Angela: “We zijn begonnen met een fitnesszaal en eencomputerlokaal met internettoegang,iets voor het lichaam, iets voor degeest.”

In 2008 start Faclia de samenwerkingmet CNV Internationaal; samen zettenze Fundatia Muncii op, een werkgele-genheidsprogramma voor jongeren. Angela: “Het is een springplank voorwerkzoekende jongeren. Onze trainingen

zijn kort, hooguit een paar maanden,want werkzoekenden hebben snel eeninkomen nodig. We werken nauw samenmet het lokale bedrijfsleven en anderewerkgevers. Zij zoeken mensen, wijmaken de match. We wilden in vier jaar 300 jongeren aan een vaste baanhelpen. Het zijn er 600 geworden.”

Door Faclia en Fundatia Muncii verandert Angela niet alleen de levensvan honderden Moldavische jongeren,maar ook de samenleving van Ungheni.“Je ziet steeds meer jonge mannen en vrouwen in leidinggevende posities. Bedrijven begrijpen dat het zin heeft om te investeren in de opleiding vanjongeren.”

Als aan Angela en haar team ligt, veranderen ze heel Moldavië. “In deSovjet-tijd werd alles bepaald door watanderen van je dachten. Wat dachten deburen? Wat dacht je baas? Wat dacht je

vader? Iedereen bespiedde iedereen.Zolang je voldeed aan de regels, werd jeniet veroordeeld, kreeg je een medaille,kon je ademhalen. Maar echte verande-ring begint van binnen, in jezelf, niet bijde ander. Wie ben ik, wat wil ik, waarliggen de kansen en de mogelijkheden?Dat geldt ook voor dit land. We moetenniet wachten op dat gedroomde lid-maatschap van de EU. We moeten zelf aan de slag.

De trainingen zijn een springplank voor werkzoekende jongeren We werken nauw samen met het lokale bedrijfsleven

36

CNSMCNV Internationaal steuntook vakbondsorganisatiesin enkele Oost-Europeselanden. In Moldavië, eenvan de armste landen van Europa werkt CNVInternationaal samen metCNSM. Confederatia aSindicatala din Moldova.


Moldavië

Moldavië

Hoofdstad: Chisinau




Inkomen per hoofd

Moldavië

$ 3.400Nederland

$ 41.500

VergrijzingDe werkloosheid is hoog. Te veelmensen in de kracht van hun levenverlaten het land om elders werk tezoeken. Hele dorpen op het platte -land lopen leeg. Daardoor is devergrijzing een enorm probleem.Elke werknemer moet nu al tweegepensioneerden onderhouden.

Collega’s uit deschoonmaaksectorIn het kader van internationalecollegialiteitsafspraken in CAO’s, dankzij eenbijdrage van 15.000 euro uit de Nederlandse caovoor de schoonmaak sector, volgde afgelopenjaar een groep vrouwen van het platteland in driemaanden een opleiding tot interieur verzorgster.Ook werd Nederlands opleidingsmateriaalvertaald voor gebruik in Moldavië.


37

OpbouwOnafhankelijk vakbonds -werk en sociale dialoog zijn nog in opbouw in het voormalig commu nis tische land.

EU-lidmaatschapMoldavië, voormalig Sovjet-staatje tussen Roemenië ende Oekraïne, is het armsteland van Europa. In 1991 werdhet onafhankelijk, maar tot2009 waren de oude commu-nisten er aan de macht. Eeneventueel EU-lidmaatschapbiedt kansen, zo denkenvelen. Maar vooralsnog blijftfort Europa gesloten.


Moldavië


4 van 187

Plaats op de gender -gelijk-heidsindex

Moldavië


1 van 187

Levensverwachting

Moldavië

69,6 jaarNederland

80,8 jaar


Moldavië

98,5% Nederland

99%

SpringplankSamen met de Moldavischeorgansiatie Faclia heeft CNVInternationaal; Fundatia Munciiopgezet, een werk gelegenheids -programma voor jongeren. “Het is een springplank voor werk zoekendejongeren. Onze trainingen zijn kort, hooguit een paar maanden. We werken nauw samen met het lokale bedrijfs leven en anderewerkgevers. Zij zoeken mensen, wij maken de match.

TrainingCNV Internationaal steunt nietalleen via financiële bijdragen.Ook bestuurders van CNV bondendelen kennis en ervaring met hunbuitenlandse collega’s. SiwardSwart van CNV Vakmensen en Arie Kasper van CNV Diensten -bond trainden Moldavischevakbondscollega’s "We hebbenhen laten zien hoe belangrijk hetis om leden mee te nemen in het onderhandelingsproces”.

CNV InternationaalPostbus 24753500 GL Utrecht

T 31 30 751 1260E [email protected] www.cnvinternationaal.nl

twitter.com/cnv_internat

Facebook: facebook.com/cnv.internationaal

Rekeningnummer voor donaties: IBAN NL16INGB0001255300

Deze tekst is geschreven in opdracht van CNV Internationaal

Interviews: Frank van LierdeFoto’s: Bas de MeijerRedactie: Corita Johannes, Eugène LitamahuputtyVormgeving: Rick van Westerop, WAT ontwerpersDruk: Sauterelle

Bronvermelding statistische gegevens: UNDP

Copyright CNV InternationaalFebruari 2014

A World that worksAls vakbondsorganisatie zet CNV zet zich in voor haar leden en voorwerkenden in Nederland. Die inzet voor werkenden houdt voor het CNV niet op bij de grens. Via CNV Internationaal zet het CNV zich ook in voorfatsoenlijk werk in landen waar de omstandigheden veel moeilijker zijn enwaar de eigen middelen van de meeste werkenden zeer beperkt zijn. Ookdaar zijn lokale vakbondsorganisaties actief. CNV Internationaal steunt huninzet voor decent work (fatsoenlijk werk) niet alleen in financieel opzicht,maar ook via lobby- en campagneactiviteiten. Daarnaast worden, insamenwerking met CNV bonden, ook kennis en expertise gedeeld.

In A World that works maken journalist Frank van Lierde en fotograaf Bas de Meijer zichtbaar wat de resultaten van dat werk van CNV Internationaalconcreet betekenen in het leven van mensen.

Lees de verhalen van Sokhna en Seynabou uit Senegal, van Srun en Athit uitCambodja, van Niver en Elsa uit Colombia, en van Angela en Ion uit Moldavië.Wat bezielt hen, waar worstelen zij mee? Wat betekent het om in zo’nfabriek te werken. Wat betekent het vakbondswerk voor hen? Wat is erovergebleven van de dromen die zij als kind hadden? Waar vinden zij deinspiratie om door te gaan?

facebook.com/cnv.internationaaltwitter.com/CNV_Internat

Internationaal

www.cnvinternationaal.nl

cnv internationaal - a world that works

News & Politics