Co z tą socjologią?

Metodologia nauk społecznych

P.J. O'Rourke

"Anyone who has studied psychology, sociology, anthropology, or any of the other wacko-and-wog disciplines knows the three great rules of the social sciences: Folks do lots of things. We don't know why. Test on Friday."

Socjologio, jesteś…

• Młoda• Pozbawiona poczucia

własnej wartości• Przemądrzała• Niezdecydowana, czym

się chce zajmować• Zagubiona w

poszukiwaniu zasad swojego działania

• Zagubiona w tłumie podobnych

• Lekceważona przez otoczenie

• Mało przydatna, a w dodatku posądzana o różne złe rzeczy

Pytania, problemy

• Czym się różni wiedza socjologiczna od wiedzy potocznej?

• Czy socjologia jako dyscyplina naukowa posiada przedmiot swoich badań?

• Dlaczego socjologia narodziła się tak późno?

• Jakie są najważniejsze wyzwania socjologii jako nauki?

Czym wy się zajmujecie?

Kłopoty z zakresem i przedmiotem, czyli czym wy się w gruncie rzeczy zajmujecie?

Antynaturalizm – świat dzieli się na rzeczywistość materialną oraz przedmiotami, zdarzeniami i sytuacjami uwikłanymi w jakiś sposób w przeżycia psychiczne, wartościowania, wyobrażenia, dążenia.

Wilhelm Christian Ludwig Dilthey (1833-1911)

Nauki przyrodnicze zajmują się

rzeczywistością fizykalną i dążą do poznania i

wyjaśnienia

Nauki humanistyczne zajmują się

rzeczywistością pozamaterialną i dążą

do rozumienia

Heinrich Rickert (1863-1936)

• Socjologia jest nauką nomotetyczną – formułuje prawa ogólne

• Historia jest nauką idiograficzną – opisuje konkretne zjawiska pod kątem ich szczegółowości

Kryterium instytucjonalne,socjologia to:

• to, co robią socjologowie• to, co zostało napisane w

książkach, mających w swoim tytule „socjologia”

• to, co wykłada się z katedr socjologii w różnych miejscach świata

Kiedy powstaje nowa nauka, czyli skąd wy się

wzięliście?• Kiedy odkrywamy nowe, dotąd nie znane zjawiska, przedmioty czy prawidłowości

• Kiedy odkrywamy nowe metody analizy zjawisk i prawidłowości znanych uprzednio

Emmanuel-Joseph Sieyès (1748-1836)

• Jeden z głównych ideologów Rewolucji Francuskiej

• "Czym jest stan trzeci? - Wszystkim. Czym był on dotąd? - Niczym. Czego żąda? - Być czymś".

• W 1780 roku jako pierwszy używa sformułowania socjologia

August Comte (1798-1857)

Klasyfikacja nauk Comte’aO

góln

ość

Zło

żoność i p

rakty

czność

Socjologia ery Comte’a

• Comte używa pojęcia „socjologia” na przemian z pojęciem „fizyka społeczna”

• Socjologia miała zunifikować wszystkie nauki zajmujące się społeczeństwem

• Socjologia jako „Królowa Wszystkich Nauk”

Podwójna metrykaOkres

przednaukowy obejmuje prapoczątki i

formowanie się socjologii aż do uzyskania statusu

dyscypliny naukowej

Okres naukowy obejmuje rozwój

socjologii, jej instytucjonalizację i

specjalizację

Wiedza potoczna

• Wiedza potoczna jest zbiorem spostrzeżeń przypadkowych i osobistych

• Mądrość potoczna jest fragmentaryczna i niespójna

• Wiedza zdroworozsądkowa ma często pochopny charakter

Przejawia się w: • Przysłowiach• Przypowieściach• Mądrościach

ludowych• Porzekadłach• Mitach ludowych

Przysłowia• Jeżeli pierwszy lepszy człowiek traktuje cię

jak konia, nie zwracaj na niego uwagi. Jeżeli drugi człowiek traktuje cię jak konia, poważnie się zastanów. Jeżeli trzeci człowiek traktuje cię jak konia, postaraj się o siodło

• Gdy wypuszczasz strzałę prawdy, umocz jej grot w miodzie

• Świat utrzymuje się w równowadze czterema rzeczami: nauką mędrca, sprawiedliwością silnego, męstwem walecznego i modlitwą cnotliwego.

Bolesław Prus „Lalka”

Władysław Reymont „Ziemia

obiecana”

Refleksja filozoficzna

Jest najbliższa socjologii, ponieważ:• Za cel stawia sobie dotarcie do

prawdy• Jest uprawiana profesjonalnie• Przekracza ramy indywidualnych

doświadczeń• Przywiązuje wagę do

uzasadniania

Refleksja filozoficznaSOFIŚCI V WIEK BC

ODRÓŻNIENIE PRAWA NATURALNEGO OD PRAWA STANOWIONEGO

PLATON 427-347 BCPIERWSZY MODEL ORGANIZMU

SPOŁECZNEGO

ARYSTOTELES 384-322 BC POLITIKON ZOON

ŚW. TOMASZ 1266-1273 PODZIAŁ PRACY

TOMASZ MORUS

1516 PIERWSZA NOWOCZESNA UTOPIA

MACHIAVELLI 1532PIERWSZE DYREKTYWY

SOCJOTECHNICZNE

TOMASZ HOBBES

1651 UMOWA SPOŁECZNA

JOHN LOCKE 1725 SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE

J.J. ROUSSEAU 1762 ODDZIELENIE KULTURY OD NATURY

ADAM SMITH 1776 SAMOREGULUJĄCY ŁAD SPOŁECZNY

Dlaczego socjologia narodziła się tak późno?

• Trudność dokładnego określenia i złożoność przedmiotu badań socjologii

• Powolny rozwój metodologii nauk społecznych

• Brak ogólnie zaakceptowanej definicji społeczeństwa i innych centralnych dla tej nauki kategorii pojęciowych

Pozytywizm jako epoka triumfu

nauki spowodował potrzebę

stworzenia nowoczesnej, empirycznej i

systematycznej nauki o

społeczeństwie.

Socjologia jako nauka, wyróżniała się po względem:

Sposobu zdobywania wiedzy:- systematyczność- empiryczność- uzasadnienie- uogólnianie- neutralność

Charakteru pojęć socjologicznych:- unikanie wieloznaczności- operacjonalizacja- język zmiennych- ustalanie zależności przyczynowo-skutkowych

Socjologia jako nauka starała się odpowiadać na pytania o to:- Jak jest naprawdę? Dlaczego jest tak właśnie?- Jak będzie?- Co robić, aby zmienić społeczeństwo?

„Te cechy naukowej socjologii

(…) zachowały aktualność do

dziś. Wyznaczają sposoby

postępowania i cele, jakie

stawiają sobie także

współcześni socjologowie”

Problem refleksyjności

Problem historyzmuW jakim stopniu nasza przeszłość wpływa na

nasze obecne zachowania?

Problem morfogenezy

W jaki sposób powstają i trwają struktury społeczne?

Problem konwencjonalnoś

ci

Prawa, czy reguły?

Homo socius, czy homo creator?

Problem podmiotowości