รายงานชดโครงการวจย

การลดการใชสารเคมเพอปองกนก าจดศตรพชหลงการเกบเกยว Controlling of Post Harvest Pest by

Minimizing Chemical Usage

รงสมา เกงการพานช Rungsima Kengkanpanich

ป พ.ศ. 2558

รายงานชดโครงการวจย

การลดการใชสารเคมเพอปองกนก าจดศตรพชหลงการเกบเกยว Controlling of Post Harvest Pest by

Minimizing Chemical Usage

รงสมา เกงการพานช Rungsima Kengkanpanich

ป พ.ศ. 2558

1

ค าปรารภ

ชดโครงการวจยการลดการใชสารเคมเพอปองกนก าจดศตรพชหลงการเกบเกยว ไดด าเนนการทดลองชวงป 2554-2558 ประกอบดวย 2 โครงการวจย ไดแก โครงการวจยและพฒนาการจดการโรคและสารพษจากเชอราในผลตผลเกษตรหลงการเกบเกยวโดยไมใชสารเคม และโครงการพฒนาการจดการศตรผลตผลเกษตรเพอรกษาคณภาพ รวมทงสน 48 การทดลอง เปนการวจยดานพนฐานและประยกต ไดแก การวจยการควบคมโรคและสารพษจากเชอราโดยใชวธการตางๆ ดงน จลนทรย สารสกดจากพช การใชสารกลม GRAS หรอการใชวธทางกายภาพ นอกจากนยงมการใชวธผสมผสานวธการตงแตผผลตถงผบรโภคอกดวย ในสวนวจยดานแมลงศตรผลตผลเกษตรมการใชวธการตางๆ ดงน การใชสารรมอยางถกตองและมประสทธภาพ การพฒนาการผลตชวภณฑ การใชวธทางกายภาพ การศกษาชววทยา นเวศวทยา การปองก นก าจดศตรผลตผลเกษตร และการศกษาความตานทานฟอสฟนของแมลงศตรผลตผลเกษตรงานวจยในชดโครงการนเพอสอดรบแผนงานวจยกอนเกบเกยว ทงนเพอลดความสญเสยของผลตผลเกษตรทเกดจากโรคและแมลงตางๆ ใหเหลอนอยทสด และปลอดภยตอผบรโภค โดยการลดการใชสารเคม อยางไรกตามศตรพชมการพฒนาตนเองใหตานทานตอสารเคม งานวจยและพฒนาในชวงป 2554-2558 ไดมการปรบแผนใหสอดรบกบปญหาดงกลาวแลว ทงนเพอใหเกษตรกร ผประกอบการไดเทคโนโลยในการผลตสนคาเกษตรตรงตามมาตรฐานของประเทศและเพอการสงออกตอไป รงสมา เกงการพานช หวหนาชดโครงการวจยฯ

2

สารบญ

หนา

กตตกรรมประกาศ 1

ผวจย 2

บทน า 3

1. โครงการวจยท 1 การวจยและพฒนาการจดการโรคและสารพษจากเชอรา 5 ในผลตผล เกษตรหลงการเกบเกยวโดยไมใชสารเคม

2. โครงการวจยท 2 การพฒนาการจดการศตรผลตผลเกษตรเพอรกษาคณภาพ 57

บทสรปและขอเสนอแนะ 107

บรรณานกรม 111

1

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณเจาหนาทหองปฏบตการวจยสารพษจากเชอรา และเจาหนาทหองปฏบตการโรคพชหลงเกบเกยว กลมวจยและพฒนาเทคโนโลยหลงการเกบเกยวพชสวน และเจาหนาทหองปฏบตการวจยดานแมลงศตรผลตผลเกษตร กลมวจยและพฒนาเทคโนโลยหลงการเกบเกยวพชไร กองและพฒนาวทยาการหลงการเกบเกยวและแปรรปผลตผลเกษตร ทชวยใหงานวจยสาเรจลลวงไปดวยด

ขอบคณฝายวชาการสถตกองแผนงานและวชาการ กรมวชาการเกษตร ทใหความอนเคราะหดานการวเคราะหขอมล ตลอดจนคาแนะนาทมคณคาและเปนประโยชนตองานวจย และภาควชาพฤกษศาสตร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ทใหการสนบสนน และใหความเออเฟอชวยเหลอเปนอยางดดานเครองมอ อปกรณ ในการทาวจยสารสกดจากพช

ขอขอบคณหนวยงานตาง ๆ ของกรมวชาการเกษตร บรษทเอกชน โรงสขาว โรงเกบขาวโพด แปลงผก สวนผลไมตางๆ ทกรณาเออเฟอสถานททาการทดลอง อปกรณตางๆ ทาใหการทดลองครงนประสบความสาเรจดวยด

2

ผวจย

รงสมา เกงการพานช พรทพย วสารทานนท อมรา ชนภต พรรณเพญ ชโยภาส รมมพน โกศลานนท ชวเลศ ตรกรณาสวสด รตตา สทธยาคม บญญวด จระวฒ ศภรา อคคะสาระกล นารรตน สนทรธรรม เนตรา สมบรณแกว สพ วนศรากล อจฉราพร ศรจดาน อารรตน การณสถตยชย วชร วทยวรรณกล กรรณการ เพงคม ใจทพย อไรชน ดวงสมร สทธสทธ ภาวน หนชนะภย อจฉรา เพชรโชต พนญญา พบสข ณฐวฒน แยมยม

3

บทน า

ความส าคญและทมา ปจจบนเทคโนโลยการเพมผลผลตทางการเกษตรไดเจรญกาวหนามากทาใหเกษตรกรสามารถผลตไดพอเพยงกบความตองการของผบรโภค หลายครงทผลผลตมมากเกนความตองการของผบรโภคดงนนผผลต และผบรโภคจงมงเนนไปทคณภาพของผลผลตโดยเนนเรองความปลอดภยของผบรโภคเปนหลก ปญหาของผลตผลเกษตรหลงการเกบเกยวคอการเขาทาลายของศตรผลตผลเกษตร ไดแก แมลง เชอรา แบคทเรย และการปนเปอนของสารพษจากเชอรา ทาใหผลตผลเกษตรเนาเสย ไมไดคณภาพมาตรฐาน และเกดการสญเสยรายไดแกเกษตรกร ผประกอบการ และผสงออก เชนปญหาการเขาทาลายของแมลง ดวงงวงขาวโพด, Sitophilus zeamais Motschulky; มอดขาวเปลอก, Rhyzopertha dominica(Fabricius); มอดแปง, Tribolium castaneum (Herbst); มอดหนวดยาว, Cryptolestes pusillus (Schonherr) ดวงถว (Callosobruchus spp.); มอดยาสบ (Lasioderma serricorne Fabricius); มอดสมนไพร (Stegobium paniceum Linneaus) และผเสอขาวเปลอก (Sitotrogo cerealella (Olivier)) ในธญพช และกาแฟ (พรทพย,2548) สาหรบผกผลไมเพอการสงออกพบปญหาสาคญคอเรองการปนเปอนของแมลงกกกนหลายชน ด ไดแก เพลยไฟฝาย (Thrips parmi Karny) และแมลงหวขาวยาสบ (Bemisia tabaci (Gennadius)) นอกจากนยงพบการเขาทาลายของเชอราในผลไมหลงการเกบเกยว เชนเชอรา Colletrotrichum gloeosporioides ทาใหเกดโรคแอนแทรคโนสของมะมวง เชอรา Lasiodiplodia thebromae สาเหตโรคผลเนาของเงาะ การปนเปอนของเชอจลนทรยกอโรคกบมนษย ในผกสด เชนเชอ Escherichia coli และ Salmonella spp ซงทาใหเกดอาการทองเสย การปนเปอนของสารพษจากเชอรา เชนสารแอฟลาทอกซนในถวลสง ขาวโพด ขาวกลอง สารโอคราทอกซน ปนเปอนในกาแฟ และผลไมแหง เปนตน ปญหาศตรผลตผลเกษตรตาง ๆทเกดหลงการเกบเกยวนทาใหเกดความเสยหายตอประเทศชาตอยางมากทงทางตรงและทางออม ความเสยหายทางตรงไดแกผลตผลเกษตรเกดการเนาเสย นาหนกผลผลตลดลง คณภาพไมไดมาตรฐาน ทาใหเกษตรกรสญเสยรายได และในกรณเกดการปนเปอนของเชอจลนทรยกอโรคในผกสด และสารพษจากเชอราในผลตผลเกษตรกจะเกดผลกระทบโดยตรงตอสขภาพของมนษยอาจทาใหถงแกชวตได ขณะทผลกระทบทางออมไดแกการสญเสยตลาดทงในและตางประเทศ ประเทศผ นาเขาไดนาเอาการปนเปอนของศตรผลตผลเกษตรมาเปนเครองกดกนทางการคา แกปญหาดงกลาวทผานมาจะนยมใชสารเคมในการปองกนกาจดศตรผลตผลเกษตร เพราะไดผลด และรวดเรว แตผลกระทบทตามมาคอเกดการตกคางของสารเคมในผลตผลเกษตรเหลานน ซงเปนอนตรายตอผบรโภคโดยตรง เกดมลพษในสภาพแวดลอม และผลตผลเกษตรไมสามารถสงออกไดทาใหเกดความเสยหายตอการคาระหวางประเทศ เพราะประเทศคคาทงยโรปและอเมรกาจะนาเอาเรองสารเคมตกคาง และความปลอดภยของอาหารมาเปนเครองมอกดกนทางการคา เชนกน ดงนน แนวโนมในปจจบนและในอนาคตเกษตรกร และ ผประกอบการจะใหความสาคญกบการลดการใชสารเคม และสารสงเคราะหตางๆ ในขบวนการผลตตลอดหวงโซอาหาร เพราะเปนความตองการของตลาด และผบรโภค เพอหลกเลยงและลด การ

4

ใชสารเคมทมอนตรายในการควบคมแมลงศตร โรค และสารพษจากเชอในผลตผลเกษตรหลงการเกบเกยว รวมทงการควบคมจลนทรยกอโรคในผกสด และเพอตอบสนองแผนงานวจยของรฐบาลเกยวกบการผลตอาหารปลอดภย กรมวชาการเกษตรจงไดใหความสาคญเปนอยางมากในการศกษาวจยและพฒนาหาวธการอนๆทมประสทธภาพ มาใชในการควบคมศตรผลตผลเกษตรหลงการเกบเกยว ในทกขนตอนการผลต ตงแตการเกบเกยว การเกบรกษา การขนสง การจาหนาย จนถงผบรโภค ไดแก วธทางชววทยา วธทางกายภาพ และวธแบบผสมผสาน มาทดแทนการใชสารเคมทมอนตราย ตอสงมชวต และสภาพแวดลอม วตถประสงค

ทาการวจยโดยมวตถประสงคเพอพฒนาเทคโนโลยการควบคมศตรผลตผลเกษตรหลงการเกบเกยว ไดแก แมลง โรค และสารพษจากเชอรา ดวยการนาวธชวภาพ เชนการใชจลนทรยปฏปกษ และการใชสารสกดจากพชมาควบคม วธทางกายภาพ เชนการใชไอความรอน การใชคลนความถวทย การใชอณหภม การใชสารรมทถกตองและมประสทธภาพ และวธการผสมผสานทงระบบตลอดหวงโซอาหาร เพอใหผลตผลเกษตรมคณภาพและมความปลอดภยตอผบรโภค วธการวจย

1. ทาการวจยเพอศกษาวธการควบคมโรคและสารพษจากเชอราดวยจลนทรย สารสกดจากพช ใชวธทางกายภาพ ใชสารกลม GRAS และโดยการประเมนโรคและการผสมผสานวธการ

2. ทาการวจยเพอศกษาวธการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตร โดยใชวธการตางๆ ไดแก การใชสารรมอยางถกตองและมประสทธภาพ การพฒนาการผลตชวภณฑ การใชวธทางกายภาพ นอกจากนยงมการศกษาชววทยา นเวศวทยา ของแมลงศตรผลตผลเกษตร และศกษาความตานทานฟอสฟนของแมลงศตรผลตผลเกษตร

5

โครงการท 1 การจดการโรคและสารพษจากเชอราในผลตผลเกษตร หลงการเกบเกยวโดยไมใชสารเคม

Post-harvest Diseases and Mycotoxins Management in Agricultural Commodities without Hazardous Chemicals

ชอผวจย

ชวเลศ ตรกรณาสวสด อมรา ชนภต รมมพน โกศลานนท

รตตา สทธยาคม บญญวด จระวฒ ศภรา อคคะสาระกล นารรตน สนทรธรรม เนตรา สมบรณแกว สพ วนศรากล อจฉราพร ศรจดาน อารรตน การณสถตยชย วชร วทยวรรณกล

ค าส าคญ

โรคผลเนา แอฟลาทอกซน เชอรา แบคทเรย ชววธ ปฏปกษ สารสกด ไบคารบอเนต กรดอนทรย

คารบอเนต สารกลมปลอดภย วธทางกายภาพ เมลดธญพช โรคแอนแทรคโนส ผลไม เนาเสย

Abstract

The losses of productivity from postharvest plant diseases and mycotoxin is a major problem. But the control of the losses should be safe for both producers and consumers, it is essential. The authors focus on the quality or reduce the losses of productivity, either. The project of “Post-harvest Diseases and Mycotoxins Management in Agricultural Commodities without Hazardous Chemicals” was conducted during the fiscal year 2011 - 2015 consists of five activities, 23 experiments with the objective was "to study and develop efficient technologies to control postharvest diseases, microbial and mycotoxins contamination in agricultural commodities without using pesticides" The project consists of the following 5 activities.

The first activity is Controls of Postharvest Diseases and Mycotoxins by Using Antagonistic Microorganisms. The studies on microorganisms those have the potential for postharvest diseases control and mycotoxins. The results of this activities were antagonistic bacteria, Bacillus subtillis or B. amyloliquefaciens those have the ability to control fruit rot

6

of rambutans (Nephelium lappaceum) and developed to bio-agent products that are effective in controlling postharvest rot of rambutans, Antagonistic bacteria, Bacillus tequilensis and Bacillus subtilis sub sp. Inaquosorum those control of Aspergillus flavus and inhibit Aflatoxins synthesis in agricultural commodities and The non-producing strain of antagonistic A. flavus that reduced Aflatoxins contamination in corn.

The second activity is Controls of Post-harvest Plant Diseases and Mycotoxins by Using Plant Extracts. The studies on extracts of galangal, ginger and turmeric revealed those inhibitory effects on anthracnose diseases on mangoes, bananas, papayas and the extracts of pomegranate (Punica granatum) peel powder at a concentration of 12,000 ppm inhibit E. coli contamination in kitchen mint (Mentha cordifolia) during storage. The Garlic (Allium sativum) extract growth of A. flavus and reduced aflatoxins contamination in dry chili and chili powder and parviflora (Kaempferia parviflora) and holy basil (Ocimum sanctum) extracts control the growth of A. flavus and their aflatoxins production and the peanuts at 1 month after the experiment.

The third activity is Controls of Post-harvest Plant Diseases by Using GRAS Agents. The studies on GRAS substances revealed that acetic acid and oxalic acid able to control anthracnose in on the artificial of papaya, mango and banana while, the trials on the naturally infected fruits of papaya, only oxalic acid gave effective results. Methyl salicylate has the potential to control fruit rot of longkong (Lansium parasiticum) and rambutan (Nephelium lappaceum) caused by Phomopsis sp., while the citric acid inhibited the growth of fungi Dothiorella sp. in the laboratory (in vitro), but sodium metabisulphite Inhibited diseases on fruits (in vivo). Propionic acid and sodium carbonate at a concentration of 3.0 % and 0.08 % inhibit Colletotrichum sp., kitchen mint (Mentha cordifolia) washed with 6 % citric acid stored at 5 oC, provided highly effective control on E. coli contamination

The fourth activity is Controls of Post-harvest Plant Diseases and Mycotoxins by Using Physical Methods. The studies on physical methods revealed that using of microwave oven were reduced amount of Ochratoxin A in dried fruits example, dried cranberry and white raisins, Aflatoxins in black sesame, Fumonisin in barley and cornflakes, while using a hot air oven reduced in dried cranberries, white raisin and dried blueberries, Aflatoxins in peanuts, brown rice, black sesame and rice and UV light reduced the contamination of Fumonisin in barleys.

The fifth activity is Controls of Post-harvest Plant diseases and Mycotoxins by Using Evaluation of Infection and Integrated Plant Disease Management. The studies revealed that

7

dipping mango fruits in a solution of paraquat could provoke symptoms of quiescent infectious fungi (C. gloeosporioides). The use of ammonium carbonate and potassium carbonate combining with hot water treatment at 55 ° C provided highly effective control of anthracnose disease on dragon fruits papayas and mangoes, while the use of hot water combining with potassium sorbate inhibited postharvest anthracnose diseases on sweet peppers. Dipping of Curcuma combs in essential oils, lavender, holy basil, turmeric, cloves gave highly effective on disease control of Curcuma caused by Fusarium sp.. The study on kitchen mint productions, the process of cleaning at plantations after harvesting is the highest risk step the second is the step of washing at the packing houses and temperature control during transports. The use of 1-MCP at a concentration of 500 ppm chitosan at a concentration of 0.25 % and the active film thickness of 40 microns provided extending of the fallen of fruits, reduced browning and disease on longkong fruits. UV-C showed the stimulating effects on wound curing on ginger rhizomes under high humidity (95 % RH.), wounds were healed in 12-24 hour comparing with the original time of 48 hours.

The results of the project can be used as an alternative method for employers to use as post-harvest plant disease control and mycotoxins in agricultural commodities to be safe, both for producers and consumers.

บทคดยอ

การสญเสยของผลผลตจากโรคพชหลงการเกบเกยวและสารพษจากเชอราเปนปญหาสาคญ แตการ

ควบคมความสญเสยดงกลาวดวยวธการทปลอดภยตอทงผผลตและผบรโภคนนกเปนสงจาเปน คณะผวจยใหความสาคญกบคณภาพและการลดการสญเสยของผลผลต จงไดเรมดาเนนการ โครงการวจยการจดการโรคและสารพษจากเชอราในผลตผลเกษตรหลงการเกบเกยวโดยไมใชสารเคม ในชวงปงบประมาณ พ.ศ. 2554 – 2558 ประกอบไปดวย 5 กจกรรม 23 การทดลอง โดยมวตถประสงค คอ “เพอศกษาและพฒนาเทคโนโลยทมประสทธภาพในการควบคมโรคหลงการเกบเกยว การปนเปอนจลนทรยและสารพษจากเชอรา ในผลตผลเกษตร โดยไมใชสารกาจดศตรพช” โครงการประกอบดวย 5 กจกรรม ดงน

กจกรรมท 1 การควบคมโรคและสารพษจากเชอราดวยจลนทรย ไดศกษาเชอจลนทรยทมศกยภาพในการควบคมโรคและสารพษจากเชอรา พบเชอแบคทเรยปฏปกษ Bacillus subtillis หรอ B. amyloliquefaciens ทสามารถควบคมโรคผลเนาของเงาะและผลตเปนชวภณฑทมประสทธภาพในการควบคมโรคผลเนาของเงาะหลงการเกบเกยวได แบคทเรย Bacillus tequilensis และ Bacillus subtilis sub sp. Inaquosorum ควบคมเชอรา Aspergillus flavus และยบยงการสรางสารแอฟลาทอกซนในผลตผล

8

เกษตร และพบเชอรา A. flavus สายพนธไมสรางสารพษทเปนปฏปกษกบเชอราทสรางสารพษและสามารถลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนในขาวโพดได

กจกรรมท 2 การควบคมโรคและสารพษจากเชอราดวยสารสกดจากพช ไดศกษาสารสกดจากพชพบวาขา สารสกดไพลและขมนชนสามารถยบยงเชอราและควบคมโรคโรคแอนเทรคโนสบนผลมะมวง กลวยหอม และมะละกอ สารสกดจากผงเปลอกผลทบทมความเขมขน 12 ,000 ppm สามารถยบยงเชอ E. coli ลดการปนเปอนในผกสะระแหนระหวางการเกบรกษาได สารสกดกระเทยมควบคมเชอราและสารแอฟลาทอกซนในพรกแหงและพรกปนนานถง 4 เดอน และสารสกดกระชายดาและกะเพราในการควบคมการเจรญของเชอ Aspergillus flavus และลดปรมาณสารแอฟลาทอกซน บนถวลสงหลงจากเคลอบเปนเวลา 1 เดอน

กจกรรมท 3 การควบคมโรคโดยใชสารกลม GRAS ไดศกษาสารกลม GRAS พบวา acetic acid และ oxalic acid สามารถควบคมโรคแอนแทรคโนสใน มะละกอ กลวยหอม มะมวง และแกวมงกรทปลกเชอ และ oxalic acid ควบคมโรคทเกดโดยธรรมชาตบนผลมะละกอได สาร methyl salicylate มศกยภาพในการควบคมโรคผลเนาของผลเงาะและลองกองทเกดจากเชอ Phomopsis sp. ขณะท citric acid สามารถยบยงการเจรญเชอรา Dothiorella sp. ในหองปฏบตการ (in vitro) แต sodium metabisulphite ยบยงโรคบนผลมะมวง (in vivo) สวน propionic acid และ sodium carbonate ทความเขมขน 0.08 และ 3.0 % ยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum sp. ได และพบวาการลางยอดสะระแหน ดวย citric acid สามารถควบคมปรมาณจลนทรย E. coli

กจกรรมท 4 การควบคมโรคและสารพษจากเชอราโดยวธทางกายภาพ ไดศกษาวธทางกายภาพ พบวาการใชเตาอบไมโครเวฟลดปรมาณโอคราทอกซนเอ ในตวอยางผลไมอบแหง เชน แครนเบอรร และ ลกเกดขาว ลดปรมาณแอฟลาทอกซนในงาดา ลดสารพษฟโมนซนในขาวบารเลย และ คอรนเฟลก (cornflake) ได ขณะทการใชเตาอบลมรอน สามารถลดโอคลาทอกซนเอใน แครนเบอรรอบแหง ลกเกดขาว และ บลเบอรรอบแหง ลดแอฟลาทอกซนใน ถวลสง ขาวกลอง งาดา และขาวเหนยวดาได และพบวา การอาบแสง UV ลดการปนเปอนของสารพษฟโมนซนในขาวบารเลยได

กจกรรมท 5 การควบคมโรคและสารพษจากเชอราโดยการประเมนโรคและการผสมผสานวธการ ไดศกษาการผสานวธควบคมและการประเมนการเกดโรคและความเสยง พบวาการจมผลมะมวง ในสารละลาย paraquat สามารถกระตนการแสดงอาการโรคแอนแทรคโนสใหแสดงอาการภายใน 3 วน การใช ammonium carbonate และ potassium carbonate ในนารอนอณหภม 55 °C สามารถควบคมโรคแอนแทรคโนสในแกวมงกรพนธเนอขาวเปลอกแดง มะละกอพนธปกไมลาย และมะมวงนาดอกไม เบอร 4 ได ขณะทการใชนารอนรวมกบ potassium sorbate ยบยงโรคแอนแทรคโนสบนผลพรกหวานได การจมหวพนธพนธปทมมาดวยนามนหอมระเหยขมนชน ตะไครหอม กะเพรา และกานพล สามารถควบคมโรคจากเชอ Fusarium sp. ได สวนกระบวนการผลตผกสะระแหนเพอสงออกพบวา ขนตอนการลางหลงจากเกบเกยวทแปลงปลกเปนจดทมความเสยงสงทสด รองลงมาคอขนตอนการลางในโรงคดบรรจ และการควบคมอณหภมในขณะขนสง ในการควบคมเชอราบนผลลองกองพบวาการใช 1-MCP และ chitosan รวมกบบรรจภณฑ

9

active film สามารถชะลอการหลดรวง ลดการเกดสนาตาล และลดการเกดโรคได และการใหรงส UV แกแงงขง รวมกบการบมในสภาพความชนสมพทธสงสามารถเรงการสมานบาดแผลใหเรวขนได

ผลการทดลองภายใตโครงการสามารถนาไปใชเปนวธการทางเลอกแกผประกอบการนาไปใชควบคมโรคพชหลงการเกบเกยวและสารพษจากเชอราในผลตผลเกษตร เพอใหเกดความปลอดภยทงแกผผลตและผบรโภค

10

บทน า

เทคโนโลยการเพมผลผลตทางการเกษตรในปจจบน มความเจรญกาวหนามากทาใหเกษตรกรสามารถเพมผลตไดมากขน จนบางครงทผลผลตมมากเกนความตองการ ดงน นผบรโภคในปจจบนจงมงเนนความสาคญไปทคณภาพของผลผลต ผลผลตทเสอมคณภาพถอเปนการสญเสยจากกระบวนการปฏบตทงกอนและหลงการเกบเกยว ซงมหลายปจจยเขามาเกยวของ เชน ความเสอมทางสรระของพช โรคพช และแมลง เพอทจะลดความสญเสยดงกลาวจงมการควบคมปจจยตางๆ เหลานดวยวธการทอาจมสารเคมอนตรายเขามาเกยวของ ปจจบนผบรโภคสวนใหญกาลงใหความสนใจ โดยเฉพาะอยางยง ดานความปลอดภยและสขภาพ ดวยเหตน จงมความพยายามในการลดการใชสารเคม และสารสงเคราะหตางๆ ในขบวนการผลตตง แตแปลงปลกจนถงผบรโภค เพราะนอกจะเปนปญหาดานความปลอดภยและสขภาพของตลาดภายในประเทศแลว ยงเปนปญหาในการสงออกสนคาเกษตรไทยไปตางประเทศดวย เพราะประเทศคคามกจะนาเอาประเดนความปลอดภยดานอาหารมาใชเปนเครองมอกดกนทางการคาดวย

การสญเสยของผลตผลเกษตรหลงเกบเกยวจงเปนปญหาทสาคญ เนองจากตลอดกระบวนการผลตตงแตเพาะปลก จนสามารถเกบเกยวผลผลตไดนนลวนมภาระตนทนททงเกษตรกรและผประกอบการจะตองแบกรบ หากการจดการหลงการเกบเกยวไมเหมาะสม ทาใหผลผลตเนาเสยเนองจากการเขาทาลายของเชอรา หรอเกดการปนเปอนของสารพษ ทาใหผลตผลเกษตรไมไดมาตรฐาน กจะเกดความเสยหายตอหลายฝายทเกยวของ เชน เกษตรกร ผประกอบการ และภาพลกษณของประเทศในผลตผลทมการสงออก

การสญเสยของผลตผลเกษตรหลงการเกบเกยว อาจเกดไดหลายลกษณะ เชน การเกดโรคของผลตผลเกษตรหลงการเกบเกยว การปนเปอนของสารพษจากเชอรา การปนเปอนของจลนทรยกอโรคกบมนษยในพชผกสด เชน Escherichia coli และ Salmonella sp. การปนเปอนของสารตกคางจากการใชสารเคมในแปลงปลก เปนตน

การเนาเสยของผลไมในเขตรอนเนองจากการเขาทาลายของเชอราหลงการเกบเกยวเปนปญหาทมความสาคญทางเศรษฐกจ ทาใหการสงออกไปยงตางประเทศทาไดยาก ซงสาเหตสาคญททาใหผลผลตเนาเสยเสอมสภาพอยางรวดเรว คอการเขาทาลายของเชอรากอใหเกดอาการผลเนาเปนจดสนาตาล การเกดโรคแอนแทรคโนสในมะมวง และไมผลหลายชนด

การปนเปอนของสารพษจากเชอรา เชนสารแอฟลาทอกซน สารพษโอคราทอกซน เอ สารพษฟโมนซน ในผลตผลเกษตรชนดตาง ๆ กเปนอกปญหาของความปลอดภยในอาหาร และเปนขอกดกนทางการคาระหวางประเทศ

ในการแกปญหาผลตผลเกษตรหลงการเกบเกยวดงกลาวจงควรพจารณาใชวธการทปลอดภยตอผบรโภคดวยการไมใชสารเคมทมอนตราย เพอลดปญหาสารเคมตกคาง ทาการพฒนาคณภาพผลผลต ลดการเนาเสยและยดอายการเกบรกษาดวยชววธ ผสมผสานกบวธทางกายภาพ รวมไปถงการประเมนสถานการณการเกดโรคและสารพษจากเชอราในผลตผลเกษตรดวย การใชจลนทรยปฏปกษในการควบคมโรคและสารพษจากเชอรา

11

ประเทศไทยมความหลากหลายทางชวภาพมากโดยเฉพาะจลนทรยทมการนามาใชประโยชนกนมากมายทงทางอตสาหกรรม ทางการแพทย และทางการเกษตร การใชจลนทรยมาชวยในการควบคมโรคของผลตผลหลงการเกบเกยว ไดแก ยสต รา และแบคทเรย ซงกลไกในการควบคมเชอสาเหตหลงการเกบเกยวจะมหลายลกษณะ เชน กลไกการแยงอาหาร และการสรางสารสกดยบยงการเจรญของเชอสาเหต เปนตน การควบคมโรคและสารพษจากเชอราดวยสารสกดจากพช

การใชสารสกดจากพชในการปองกนกาจดศตรพชเปนทางเลอกหนงในการทจะลดปรมาณการใชสารเคม ประเทศไทยมพชสมนไพรหลากหลายชนดทมประสทธภาพในการควบคมศตรพช แตในการทจะนามาใชในการควบคมโรคหลงการเกบเกยวในผลไมชนดตาง ๆ นนสมควรจะเลอกชนดของสมนไพรทมนษยสามารถบรโภคได เพราะผลไมหรอผลตผลเกษตรตางๆเหลานนพรอมทจะบรโภคอยแลว จงไมควรทจะมสารอนๆ ทเปนอนตรายตกคางอก การควบคมโรคโดยใชสารกลม GRAS (Generally Recognized as safe)

สารกลม GRAS เปนสารเคมทไมมอนตรายตอผบรโภค บางชนดมการใชเปนสวนประกอบของอาหารอยแลว เชน เกลอ carbonate bicarbonate, Methyl Jasmonate และ Methyl Salicylate ซงในปจจบนไดมการนามาใชในการควบคมโรคของผลตผลเกษตรหลงการเกบเกยวกนมาก เชนการใช sodium carbonate ควบคมโรคแอนแทรคโนสของมะมวง เพอลดการใชสารเคมปองกนกาจดเชอรา จงมการพฒนาวธการใชสารในกลมนเพอทดแทนการใชสารเคม ในการควบคมโรคผลตผลเกษตรหลงการเกบเกยว การควบคมโรคและสารพษจากเชอราโดยวธทางกายภาพ

วธทางกายภาพเปนอกทางเลอกในการควบคมโรคหลงการเกบเกยว โดยไมใชสารเคม วธทนยมใชและไดผล เชน การใชความรอน การใชไมโครเวฟ การใชแสงแดด การควบคมโรคของผลตผลหลงการเกบเกยวโดยการใชไอนารอนเปนวธการทใชไดดในการควบคมโรคโดยไมมผลตอคณภาพผลผลต หรออาจใชการจมนารอนในระยะเวลาสน ๆ การใชแสงแดดในการลดความชนเมลดธญพช สามารถแกปญหาการปนเปอนของเชอราและสารพษในธญพชไดเชนกน ซงวธทางกายภาพสวนใหญทาไดงายไมยงยากซบซอน เกษตรกรสามารถนาไปปฏบตไดงาย การควบคมโรคและสารพษจากเชอราโดยการประเมนโรคและการผสมผสานวธการ

การควบคมโรคหลงการเกบเกยวกบผลไมชนดใดชนดหนง บางครงการใชวธการเดยวอาจควบคมไมไดผลรอยเปอรเซนต เพราะโรคอาจเกดจากเชอราสาเหตหลายชนดพรอมกน หรออาจเกดการเขาทาลายในแตละชวงอายหลงการเกบเกยว ดงนนการใชวธการแบบผสมผสานอาจชวยใหการควบคมมประสทธภาพมากยงขน เชน การใชนารอนรวมกบการสารกลม GRAS นอกจากนการประเมนสถานการณการเกดโรคและสารพษจากเชอราในผลตผลเกษตรกเปนอกแนวทางในการทจะกาหนดความเสยงเพอหาวธการทเหมาะสมในการควบคมหรอแกปญหาในจด หรอขนตอนเสยงทพบระหวางกระบวนการผลตจนถงผบรโภคโดยไมตองใชสารเคม

เพอหลกเลยงการใชสารเคมทมอนตรายในการควบคมโรค และสารพษจากเชอในผลตผลเกษตรหลงการเกบเกยว รวมถงการควบคมจลนทรยกอโรคในผกสด จงไดมการศกษาวจยวธการควบคม ไดแก การใช

12

เชอจลนทรยปฏปกษ การใชสารสกดจากพช การใชสารกระตนความตานทาน การใชสารกลม GRAS (generally recognized as safe) การใชวธทางกายภาพ หรอผสมผสานวธการรวมกบการประเมนการเขาทาลายของโรค เพอทดแทนการใชสารเคมทมอนตราย ตอสงมชวต และสภาพแวดลอม

การทบทวนวรรณกรรม

เงาะ (Nephelium lappaceum L.) เปนผลไมในเขตรอนทมความสาคญทางเศรษฐกจชนดหนงของ

ประเทศไทย มการปลกกนอยางแพรหลายทงภาคตะวนออกและภาคใตของประเทศ (ฝายขอมลวารสาร เคหการเกษตร, 2537) สาเหตสาคญททาใหผลผลตเสอมสภาพอยางรวดเรว คอ การเขาทาลายของเชอราหลายชนดและกอใหเกดอาการผลเนา (สมศร และคณะ, 2540) มรายงานวา พบเชอราเขาทาลายหลายชนด คอ Lasiodiplodia theobromae, Colletotrichum gloeosporioides, Gliocephalotrichum bullilium และ Phytophthora bothyosa (องสมา และ สมศร, 2526) การควบคมโรคภายหลงการเกบเกยวของผลไมทใชกนอยโดยทวไปในปจจบน คอ การใชสารเคม ซงนอกจากจะเปนอนตรายตอสงมชวตและสภาพแวดลอมแลว ยงสงเสรมใหเกดปญหาสารพนธของเชอราทตานทานในเวลาตอมา และมกเปนขอจากดของการสงออกผลไม

การควบคมโรคโดยชววธเปนอกทางเลอก ทจะลดการใชสารเคมปองกนกาจดโรคลดปรมาณเชอสาเหตโรค วารน และคณะ (2548) ไดทดสอบประสทธภาพของเชอรา Trichoderma harzianum สามารถยบยงการเจรญของเสนใยเชอรา L. theobromae ไดสง 79% และสารสกดจากเชอรา T. harzianum ความเขมขน 1,000 ppm มาใชควบคมโรคผลเนาของเงาะ (พนธโรงเรยน) โดยการแชผลเงาะในสารสกดเปนเวลา 5 นาท พบวาสารสกดมประสทธภาพสงมากในการควบคมโรค โดยพบความรนแรงของโรคเพยง 12.5 % ในขณะทกรรมวธควบคม (เมทานอล ความเขมขน 2 %) มความรนแรงของโรค 79.5 % นอกจากน Sivakumar และคณะ (2000) รายงานวาประสบความสาเรจในการควบคมโรคหลงการเกบเกยวของผลเงาะในสภาพแปลงดวยการใชเชอรา T. harzianum ทศวรรณ (2547) ทาการคดเลอกจลนทรยผวพชเพอการควบคมเชอรา L. theobromae สาเหตโรคผลเนาของเงาะพนธโรงเรยน ไดเชอยสต Candida krusei (ไอโซเลท 44-52/2) แสดงประสทธภาพในการควบคมการเกดโรค เมอมการปลกเชอยสตกอนการปลกเชอราสาเหตของโรค โดยมการยบยงการเกดโรค 42.6 %

การใชเชอปฏปกษในการควบคมโรคเนา เชน การใชยสต Pichia anomala Moh93, P. anomala Moh 104, P. guilliermondii Moh 10, Lipomyces tetrasporus Y-115 และ Metschnikowia lunata Y-1209 ในการควบคมโรคเนาจากเชอ Botryodiplodia theobromae ในฝรงหลงการเกบเกยว โดยเขาไปยบยงการเจรญของเชอในระยะการเขาทาลาย (Mohamed and Saad, 2009)

แอฟลาทอกซน (Aflatoxins) เปนสารพษทสรางโดยเชอรา Aspergillus flavus, A. parasiticu , A. nomius และ A. tamarii พบมากในเมลดธญพช และพชนามนชนดตาง ๆ เชน ขาวโพด ขาวฟาง ขาว ขาวสาล ถวลสง มะพราว สมนไพร เครองเทศ และในผลตภณฑแปรรปแทบทกชนดทใชวตถดบจากผลตผล

13

เกษตรทมเชอราชนดนปนเปอนอยกอน สารแอฟลาทอกซนทพบตามธรรมชาตจะมอย 4 ชนดคอ Afaltoxin B1, B2, G1 และ G2 โดย Aflatoxin B1 จะมความเปนพษสงทสด รองลงมาไดแก G1, B2 และ G2 ตามลาดบ นอกจากนยงม Aflatoxin M1 และ M2 ซงเปนอนพนธของ B1 และ B 2 ปนเปอนอยในนานมดวย สารแอฟลาทอกซนน พบครงแรกในป ค.ศ 1960 มความสาคญเกยวของกบสขภาพของมนษยและสตวโดยตรง ในปจจบนองคการ IARC ( International Association Research Cancer ) ไดจดสารแอฟลาทอกซนเปนสารกอมะเรง ซงสวนใหญจะเกดขนทตบ (Hus et al., 1991)

โดยทวไปแลวการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซนในอาหารคนและอาหารสตวเปนสงทหลกเลยงและคาดการณไดยากมาก เพราะเชอราทสรางสารพษชนดนสวนใหญจะพบอยทวไปในสภาพแวดลอมของประเทศไทย ซงเจรญไดดบนผลตผลเกษตรเกอบทกชนดทเปนทงอาหารคน (food) และอาหารสตว (feed) รวมทงผลตภณฑแปรรปชนดตางๆจากผลตผลเกษตร เชอราเหลานเกดขนไดทกสถานการณ ตงแต ขบวนการผลต ขบวนการเกบเกยว ขบวนการขนสง และขบวนการเกบรกษา (Chu,1983) สารพษเหลานอาจปนเปอนอยในผลตผลเกษตรได ถงแมจะไมมเชอราปรากฏใหเหนบนผลตผลเกษตรนนๆ เพราะตวเชอราเองอาจถกขจดออกไปโดยวธตางๆ หลงจากทสรางสารพษทงเอาไวบนผลตผลเกษตรแลว ในปจจบนปญหาการปนเปอนของสารพษแอฟลาทอกซนในผลตผลเกษตร ทเปนทงอาหารคน และอาหารสตวเปนปญหาทสาคญมากกอใหเกดความเสยหายตอประเทศชาตทงทางตรงและทางออม ผลกระทบทางตรงคอทาใหผลตผลเกษตรเสยหายมราคาตกตา สตวเลยงมคณภาพตา หรอตายเปนจานวนมาก และทสาคญประชาชนทบรโภคอาหารทมการปนเปอนของสารพษเขาไปอาจไดรบอนตรายถงแกชวตได สวนผลกระทบทางออมคอทาเกดการกดกนทางการคา และมลคาทางการตลาดของผลผลตลดลง

วธการปองกนหรอทาลายสารแอฟลาทอกซนโดยทวไป จะม 3 วธ คอวธทางเคม เชนการใชกรดแก หรอดางแก และการใชแอมโมเนย เปนตน วธทางกายภาพ เชนการใชวธการคดแยกเมลดธญพช หรอการใชรงส การใชอณหภม เชนการตม นงดวยความดนสง การใชสารดดซบ เปนตน (Park, 1993)สวนวธทางชววธ ไดแกการใชจลนทรย เชน เชอรา แบคทเรย และยสต ในการทาลายสารแอฟลาทอกซน เชน ใช แบคทเรย Flavobacterium aurantiacum ในการกาจดสารแอฟลาทอกซน M1 ในนานม และพบวาสาร Aflastatin ทผลตโดย Streptomyces sp. สามารถยบยงการสรางสารแอฟลาทอกซนได เปนตน ถงอยางไรกตามตงแตมการคนพบสารแอฟลาทอกซนจนถงปจจบนยงไมมวธการใดเลยทสามารถทาลายสารพษไดอยางสมบรณ และสวนใหญวธการเหลานนจะใชไดกบผลตผลเกษตรทนามาทาเปนอาหารสตว แตสาหรบผลตผลเกษตรทเปนอาหารคนยงใชไมไดผล เพอเปนการลดการใชสารเคม และลดมลพษตอสภาพแวดอมจงควรจะหาวธทาการปองกนกาจดโดยชววธ ซงในประเทศไทยในสภาพแหลงปลกพชตามธรรมชาตมความหลากหลายของจลนทรยดนสง การศกษาและคดเลอกจลนทรยทงแบคทเรยและเชอรา เพอใชประโยชนในการควบคมเชอราและสารแอฟลาทอกซน จะเปนประโยชนตอการพฒนาคณภาพผลผลตทางการเกษตรของประเทศไทย

ฉววรรณ (2541) รายงานวาสารสกดจากสะเดา ตะไครหอมและแมงลกคา สามารถควบคมการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum musae ได โดยสารสกดสะเดาควบคมไดดทสด แตไมสามารถควบคมโรคโรคแอนแทรคโนสในผลกลวยหอมได

14

วไลรตน และคณะ (2551) รายงานวาสารสกดจาก ขา กระเทยม และใบดปล ทระดบความเขมขน 50, 500, 5,000 , 10,000 และ 20,000 µg /ml สามารถยบยงการเจรญเตบโตของเสนใยและการงอกของเชอรา C. gloeosporioides ได โดยสารสกดจากขา กระเทยม และใบดปล ทใชตวทาละลายทมขวนอยถงปานกลางมฤทธในการยบยงได 100% ทความเขมขน 5,000 µg /ml ขนไป นอกจากนมรายงานวา สารสกดจาก ขา กระเจยบแดง และเจตมลเพลงแดง ทระดบความเขมขน 30,000 , 20,000 และ 9,000 ppm ตามลาดบ สามารถยบยงการเจรญของเชอราได 100 % และทระดบความเขมขน 15,000 , 20,000 , และ 7,000 ppm สามารถยบยงการงอกของสปอรเชอราได 100% (นรนาม, 2552ก)

นธกร (2551) รายงานวา สารสกดจากตะไครหอม ตะไครบาน ขมนชน มสรรพคณปองและกาจดโรคแอนแทรคโนสและโรคเลอยของหอมใหญทเกดจากเชอรา Collectotrichum gloeosporioides และไพลมสรรพคณปองกนและกาจดโรคแอนแทรคโนสของพรกทเกดจากเชอรา C. capcisi นอกจากน นรนาม (2552ข) รายงานวาไพลและมะละกอมสารฆาเชอรา

Barkai-golan (2001) รายงานวาพชตระกลกะหลา (Cruciferae) เชนหวไชเทา ผกกวางตง กะหลาปล กะหลาดอก บลอกคลอล จะผลตสาร glucosinate ในเนอเยอ เมอพชเหลานถกทาใหฉกขาด เอนไซม myrosinase ในพชจะทาปฏกรยากบสาร glucosinate ไดสารตวใหมชอ isothiocyanate ซงมคณสมบตตานการเขาทาลายของจลนทรย จงไดนาสาร isothiocyanate มาทดลองในหองปฏบตการและทดลองกบผลแพรโดยตรงผลการทดลองพบวาสาร isothiocyanate สามารถยบยงการเขาทาลายของจลนทรยได

นอกจากนมรายงานวา ผลไมขณะดบจะเกดโรคหลงการเกบเกยวนอยกวาระยะสก เพราะบนเปลอกของผลไมมสารตานเชอรา เชน resorcinol ในเปลอกของมะมวง tanninในเปลอกของกลวยและ benzylisothiocyanate ในเปลอกของมะละกอ เมอผลไมสกสารตานเชอราจะมปรมาณนอยลง (Barkai-golan, 2001)

Punnawich et al. (2010) รายงานวาสารสกดจากเปลอกหมากซงประกอบดวย fernenol arundoin สารผสม stigmasterol และ β -sitosterol และกรด lauric ยบยงการเจรญของเสนใยและการงอกของสปอรColletotrichum gloeosporioides ทงในหองปฏบตการและในการทดลองกบผลมะมวงโดยตรงโดยมคา EC50 เทากบ 36.7 47.5 56.7 และ 111.5 µg /l

อมรา และคณะ (2551) ทาการทดสอบประสทธภาพของสมนไพรพนบาน 16 ชนดพบวาสารสกดจากกระเทยมและกานพล สามารถยบยงการเจรญของเชอรา Aspergillus flavus ได 100 % แตสารสกดกานพลไมสามารถทาลายสารแอฟลาทอกซน ขณะทสารสกดกระเทยม กระเพรา โหระพา และขาสามารถยบยงการสรางสารแอฟลาทอกซนได 80-90 % นอกจากนสารสกดกระเทยมสามารทาลายสารแอฟลาทอกซนไดโดยตรงถง 95.1 %

ผกสดเปนผลตผลทางการเกษตรทมการเสอมเสยไดงาย การผลตในระดบอตสาหกรรมจงตองมการควบคมทดโดยเรมตงแตแหลงเพาะปลก ซงปจจบนไดมการนาระบบ GAP (Good Agricultural Practice) มาใชในการเพาะปลกจนกระทงผลตออกมาเปนผลตภณฑพรอมจาหนาย ปจจบนมความตองการในการบรโภค

15

ผกสดพรอมบรโภคสงขน ดงนน กระบวนการผลตจงผานวธการทสะอาดและปลอดภยตอการบรโภค จากรายงานการเกดการระบาดของโรคอาหารเปนพษจาก การบรโภคผกผลไม พบวามสาเหตมาจากผกเปนสวนมาก โดยเฉพาะอยางยงผกสลด ซงมกเปนผกสดทตองผานการจบตองจากผประกอบอาหาร ดงนน ผทปฏบตงานทเกยวของจงตองระมดระวงเรองสขอนามยเปนอยางยง แบคทเรยทเปนสาเหตของการเกดโรคอาหารเปนพษและมกพบวาปนเปอนมากบผกผลไมพรอมบรโภค คอ Escherichia coli O 157:H7, Listeria monocytogenes, Shigella, Salmonella และไวรสตบอกเสบเอ (Singh et al., 2002)

นอกจากผกผลไมจะมการปนเปอนของยาฆาแมลงหรอสารเคมแลว ยงมการปนเปอนของจลนทรยทมอยในสงแวดลอม โดยอาจมาจากดน นา หรอปย (Brackett, 2000) ชนดของแบคทเรยทมกพบในดนและทาใหเกดโรค คอ Bacillus, Clostridium และ Listeria โดยเฉพาะอยางยงแบคทเรยททนทานตอความรอน เชน Clostridium botulinum และ C. perfringens บรเวณพนททใชเลยงสตวมกมจลนทรยทอาศยอยในระบบทางเดนอาหารของสตวปะปนออกมากบสงขบถายของสตว ซงจลนทรยเหลานเปนสาเหตของการเกดโรคในมนษย ดงนนการใชปยคอกบารงพชอาจทาใหเกดการปนเปอนสอาหาร เชน มการตรวจพบแบคทเรย Salmonella typhimurium และ E. coli O157:H7 ทใบและรากของผกทปลกโดยการใชปยคอก (Natving et al, 2002) นอกจากนยงพบวา Salmonella, E. coli O157:H7 และ Listeria monocytogenes สามารถรอดชวตอยในปยคอกไดเปนระยะเวลานาน (Tauxe, 1997; Brackett, 1999) ผก-ผลไมตางชนดกนจะมจานวนและชนดจลนทรยทปนเปอนตางกน จานวนจลนทรยทปนเปอนเรมตนจะบง ชคณภาพของผลตภณฑในขนตอนสดทาย หากมจลนทรยเรมตนปนเปอนในวตถดบมาก จะทาใหผกผลไมมคณภาพทดอยลงและมอายการเกบทสนกวาปกต (Zagory, 1999)

โดยทวไปนยมใชคลอรนในการการลางผกและผลไม โดยใชในรปของสารละลายไฮโปคลอไรต ปรมาณ 50-200 ppm (Active chlorine) อยางไรกตามไมควรนานาทใชในการลางผกและผลไมกลบมาหมนเวยนใชใหม เพราะจะทาใหมการสะสมของจานวนจลนทรยมากขนและเปนการเพมการปนเปอนใหกบตววตถดบ (Hulland, 1980) สารอนทรยทสะสมในนาจะทาใหประสทธภาพของคลอรนลดลง นอกจากนจลนทรยแตละชนดมความตานทานตอคลอรนทแตกตางกน Listeria monocytogenes มความตานทานตอคลอรนมากกวา Salmonella และ E. coli O157:H7 (Burnett and Beuchat, 2001)

นอกจากสารประกอบคลอรนแลว ยงมสารอกหลายชนดทนยมนามาใชกบผก เชน คลอรนไดออกไซคมประสทธภาพในการยบยงจลนทรยไดหลายชนด ไมทาปฏกรยากบสารทมไนโตรเจนเปนองคประกอบหรอแอมโนเนยเกดเปนคลอรามนซงเปนสารทเปนพษ Food and Drug Administration แหงประเทศสหรฐอเมรกา (USFDA) อนญาตใหใชคลอรนไดออกไซคในการลางผกและผลไม (Singh et al., 2002) นอกจากนยงมการใชโอโซนซงไดรบการรบรองแลววาเปนสารทมความ ปลอดภยทจะนามาใชกบอาหาร (Generally Recognized as Safe-GRAS) เพอลางผกและผลไม (Xu, 1999) โดยโอโซนสามารถยบยงจลนทรยททาใหเกดโรคไดหลากชนดกวาคลอรน

ผกประเภทใบเปนผกทมโอกาสในการปนเปอนสงทสด เนองจากมพนผวสมผสมากทาใหงายตอการยดเกาะของจลนทรย ถงแมวาการตดแตงสวนทเนาเสยออกกอนการลางจะชวยกาจดจลนทรยออกบางสวนก

16

ตาม แตการตดแตงอาจทาใหเนอเยอพชฉกขาดทาใหจลนทรยทปนเปอนมากบ นาหรอสงแวดลอมสามารถเขาทาลายไดงายขน ผกบางชนดไมสามารถทาความสะอาดโดยวธการลางเนองจากม ลกษณะทางกายภาพทคอนขางชาไดงาย เชน พรกหวาน (Green pepper) จงอาจใชการฉายรงสทความเขมตา (Low dose ionizing radiation) (NACMCF, 1999) ทดแทนเพอยดอายการเกบรกษา

ดวยเหตทผกมกพบการปนเปอนทผวโดยอาจเนองมาจากเซลลอาจเกดความเสยหาย ต งแตแปลงเพาะปลก จากการเขาทาลายของแมลง นก หรอจลนทรย นอกจากนยงอาจเกดความเสยหายในระหวางการเกบเกยว เมอผกผลไมเขาสกระบวนการผลต กรรมวธการผลตกอาจเปนสาเหตททาใหเซลลพชสญเสยความแขงแรง สารอาหารภายในเซลลจงออกมาภายนอก ทาใหจลนทรยทผวพชสามารถนาไปใชเพอการเจรญและเพมจานวน หากกาจดจลนทรยททาใหเกดโรคเหลานไมหมดในระหวางกระบวนการผลต หรอประกอบอาหาร และผบรโภครบประทานเขาไปจะทาใหผบรโภคไดรบโรคอาหารเปนพษในทสด นอกจากนมรายงานวาสารออกฤทธจากเหดตนแรดกสามารถยบยงจลนทรยกอโรคได Boehlendorf et al. (2004) รายงานวาสาร aurisin A ทแยกไดจากเหดในสกล Panus sp. มฤทธตอตานเชอราสาเหตโรคพชหลายชนด เชน Pythium ultimum, Venturia inaequalis, Plasmopara viticola, Puccinia graminis และ Phytopthora infestans สรยพร (2550) ไดศกษาสารออกฤทธจากเหดเรองแสง N. nambi พบวา สารออกฤทธทมผลตอการตายของไสเดอนฝอยรากปม (Meloidogyne incognita) คอ สาร aurisin A

มการศกษาเพอลดปรมาณเชอราสาเหตและสาร AFB1 หลายวธการ โดยเฉพาะการใชสารเคม แตสารเคมเหลานนอาจสงผลกระทบตอสขภาพของผบรโภค (Pal and Gardener, 2006) จงมการศกษาการใชสารสกดจากธรรมชาต เชน พชและจลนทรย และวธการทางกายภาพ เชน การใชความรอน ในการควบคมการเกดเชอราและลดปรมาณ AFB1 รายงานวจยหลายฉบบพบวาพชสมนไพร (medicinal plants) หลายชนดมสารสาคญทกาจดเชอราได เชน สารสกดจากกานพล กระเทยม ขา ตะไคร กระชายดาและกะเพรา (อมรา และคณะ, 2553; Reddy et al., 2009) โดย อมรา และคณะ (2553) รายงานวานาคนกระชายดาสามารถยบยงการเจรญของเชอรา A. flavus ได 83.33 % และ ยบยงการผลตสารแอฟลาทอกซน 92.43 % ขณะทนาคนกะเพราสามารถชะลอการเจรญของเชอราไดคอนขางตา แตมฤทธในการยบยงการสรางสาร AFB1 ไดมากถง 83.23 % นอกจากนยงมผลการศกษาโดย Yenchai et al. (2004) พบวาสารสาคญในเหงากระชายดา คอ borneol, sylvestrene, 5,7- dimethoxyflavone (5,7 DMF) และฟลาโวนอยด 9 ชนด เชน สาร 5,7,4’-trimethoxyflavone และ 3,5,7,4’ –tetramethoxyflavone เปนตน ซงมฤทธในการขยายหลอดเลอดแดง (ในหนทดลอง) ตานการอกเสบ และตานจลนทรย อยางไรกตามการวจยทผานมามงเนนผลของสารออกฤทธในการรกษาหรอบรรเทาอาการเจบปวยในสตวหรอมนษย แตยงไมมผลการศกษารายงานถงชนด ความเขมขน และกลไกการทางานของสารสาคญในกระชายดาและกะเพรา รวมถงความเขมขนทเหมาะสมในการควบคมการเจรญของเชอรา A. flavus และการทาลายสาร AFB1 ในผลตผลเกษตร หากสามารถเขาใจวธการทางานของสารสาคญจากสารสกดพช จะสามารถนาสารสาคญเหลานไปพฒนาเพอใหไดผลตภณฑในการควบคมเชอรา A. flavus และลดการปนเปอนสาร AFB1 ทสามารถใชไดสะดวก รวดเรวและเพมความปลอดภยใหแกผบรโภคผบรโภค

17

การใชกรดอนทรยเพอควบคมโรคแอนแทรคโนสในผลไมหลงการเกบเกยว Sholberg (1998) ทดลองรม กรด Acetic , Formic และ Propionic ทความเขมขน 1.9, 1.2 และ 2.5 µl/l. กบเชอร 8 พนธทถกปลกเชอ Monilinia fruiticola , Rhizopus stolonifer และ Penicillium expansum พบวาเชอร ทง 8 พนธ มการเนาเสยนอยลง Sholberg et al. (2004) พบวา ลกแพร (d’ Aujou pear) มการเนาเสยลดลง เมอรมดวยกรด acetic ทความเขมขน 292 µl/l. ตอชวโมง จานวน 3 ครง และรมดวยกรด Acetic ทความเขมขน 586 µl/l. ตอชวโมง จานวน 1 ครง แอปเปล องน กว ลกแพร และมะเขอเทศ ทปลกดวยเชอ Botrytis cinerea มเปอรเซนตการเกดโรคลดลงเมอรมดวยกรด Acetic ทความเขมขน 2.0 หรอ 4.0 mg/l. Zheng et al. (2007) พบวาการแชมะมวงดวยกรด Oxalic ความเขมขน 5 มลลโมล เปนเวลา 10 นาท สามารถลดการเกดโรคได

Jasmonic acid และ Methyl jasmonate เปนสารระเหยธรรมชาตทลดการเนาเสยใน สตรอวเบอร (Moline et al., 1997) กว (Wang and Buta, 2003) มะละกอ (Gonyalery-Aguilar et al., 2004) และผลตผลอนๆ (Tripathi and Dubey 2004) โดย Jasmonic acid และ Methyl jasmonate เปนสารทมกลนหอมและไมเปนพษกบสงแวดลอม Methyl salicylate ซงเปนสารระเหยกลนหอมทถกผลตออกมาเมอผล Peach สกสามารถควบคมการเจรญเตบโตของเชอราในหลอดทดลอง (Wilson et al., 1987) และควบคมเชอราทปลกบนผล Peach, Nectarine และ Plum (Caccioni et al., 1995) รมมพน และคณะ (2550) พบวา กรรมวธทมศกยภาพควบคมโรคไดดทสดทงในหลอดทดลองและทดลองกบผลมะมวงโดยตรงคอกรรมวธทรมดวย Hexanal 170 ppm แตมขอเสยคอเกดความเปนพษกบผลมะมวง สวนกรรมวธทควบคมโรคไดดและเกดความเปนพษนอยคอกรรมวธทรมดวย Methyl jasmonate และ Methyl salicylate 250 ppm แตไมแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตกบกรรมวธควบคม

การใชเกลออนนทรยควบคมกลมเชอราสาเหตโรคผลเนาหลงการเกบเกยว Meteau et al. (2002) ศกษาผลของเกลออนทรยและเกลออนนทรยในการควบคมโรค day rot ของมนฝรง เกดจากเชอรา Fusarium sambucinum พบวา การจมหวมนฝรงใน 0.2 โมล ของสารละลายโซเดยมเมตาไบซลไฟต โซเดยมคารบอเนต และโซเดยมไบคารบอเนต นาน 10 นาท กอนการปลกเชอรา F. sambucinum มผลชวยลดความรนแรงของโรคได Alvindia and Natsuaki (2007) ควบคมโรคขวเนาของกลวยซงเกดจากเชอราสาเหต เชน Lasiodiplodia theobromae, Colletotrichum musae, Thielaviopsis paradoxa และ F. verticillioides โดยใชเกลออนนทรย พบวา NaClO และ NaHCO3 อตรา 5 กรมตอลตร และ CaCl2+ surfactant อตรา 5 กรมตอลตร มผลใหเกดโรคลดลง 61, 58 และ 58 % ตามลาดบ เมอเกบรกษาผลกลวยทอณหภม 12-13 oC นาน 3 สปดาห

การใชนารอนในการควบคมเชอ การนามะมวง Keitt ตดแตงจมในนารอน อณหภม 46 และ 50 ºC นาน 75 และ 30 นาท และทาใหเยน 15 นาท นาไปเกบรกษาท 6 ºC นาน 9 วน สามารถยดอายการเกบรกษา และควบคมโรคในขนตอนการเกบรกษาและรอจาหนายแกผบรโภค (Djioua et al., 2009)

โอคราทอกซน เอ เปนสารพษทสรางโดยเชอราหลายชนด ของกลมเชอรา Aspergillus และ Penicillium พบปนเปอนในผลตผลเกษตรหลายชนด ธญพช กาแฟ โกโก ถว เครองเทศ สมนไพร ไวน เบยร

18

และในผลไมอบแหงชนดตางๆ โดยเฉพาะ ลกเกด (Aish et al., 2004) สารโอคราทอกซนเปนสารกอมะเรงระบบทางดนปสสาวะ และทาลายระบบการทางานของไต (Lock and Hard, 2004) เนองจากเปนสารพษปนเปอนในอาหารทประชาชนบรโภคเปนประจา สหภาพยโรปจงกาหนดคาสงสดทอนญาตใหมไดในอาหาร ดงน ในกาแฟควใหมไดไมเกน 5 µg/kg. เมลดธญพช 5 µg/kg. และผลตภณฑจากธญพช 3 µg/kg. นาองน 2 µg/kg. อาหารสาหรบเดก 0.5 µg/kg. (European Commission, 2005) Miraglia and Brere, 2002 รายงานวาพบสารโอคราทอกซน เอ ปนเปอนในผลไมอบแหงในปรมาณ 50-70 µg/kg. สาหรบในประเทศไทย ขอมลการปนเปอนของสารโอคราทอกซน เอ ในผลไมอบแหงยงไมมรายงาน และปจจบนมการนาเข าผลไมอบแหงจากตางประเทศ เชน จน มาจาหนายมากมายทาใหคนไทยมความเสยงสงตอการไดรบสารโอคราทอกซน เอ วธการลดปรมาณสารพษสาหรบผผลต และผบรโภค แบบงายกคอการโดยใชวธทางกายภาพ เชน การใชความรอน และการใชคลนไมโครเวฟ

ปจจบนพบวามะมวงมปญหาจากการเขาทาลายของเชอรา Colletotrichum gloeosporioides ทเปนเชอสาเหตโรคแอนแทรคโนส ซงสามารถเขาทาลายมะมวงไดทกระยะการเจรญเตบโต (ปมมาลา, 2520; สชาต และคณะ, 2531) โดยเฉพาะในระยะตดดอกออกผล ทาใหชอดอกเนาดา ตดผลนอยลง และผลมะม วงเปนจดดา มกพบอาการรนแรงตอมะมวงพนธนาดอกไม และทองดา (สมศร, 2531; องสมา, 2530; นพนธ, 2535) นอกจากนยงพบปญหาการตดเชอแบบแฝง (quiescent infection) ตงแตระยะแทงชอดอก (Jeger et al., 1987) ททาใหเกดอาการจดดาในผลมะมวงทกาลงสก (นพนธ, 2532; Jeger et al., 1987) กอใหเกดความเสยหายอยางมากตอการผลตมะมวงเพอการสงออก (McDonald, 1992) โดยเฉพาะมะมวงนาดอกไมทนยมรบประทานและสงออกเปนผลไมรบประทานผลสก (ชวาลา , 2530) จากปญหาความเสยหายทเกดจากเชอสาเหตโรคพชและปญหาการตานทานตอสารเคมของเชอสาเหตโรคพช (Prusky and Keen, 1993; Sanders et al., 2000) จงมการศกษากลไกการเขาทาลาย สภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการเขาทาลาย (Estrada and Ilag, 1990; Estrada et al., 2000; Dodd et al., 1991) และการแพรระบาด (Fitzell and Peak, 1984) เพอหาแนวทางปองกนกาจดโรคตงแตในสภาพแปลงปลก (อรณ, 2533; นพนธ, 2542)

ในการเกดโรค สปอรของเชอรา C. gloeosporioides สามารถแพรระบาดโดยลมและฝนโดยเฉพาะในสภาพอากาศทชนสลบกบอณหภมสงและมความแหงแลง รวมทงในแปลงทแนนทบมความชนสงและอย ในระยะแตกยอดออน แทงชอดอก และตดผลออน ซงจะทาใหเปนโรคไดงายโดยสปอรของเชอราจากใบทเปนโรคจะไหลไปตามหยดนาลงสขวผลแลวกระจายไปทวผลทาใหขวและกนผลเนา ในบางครงอาจพกตวบนผลและทาใหผลเนาในระยะหลงเกบเกยว (นพนธ, 2542) conidia ของเชอรา C. gloeosporioides สามารถเจรญอยบนใบ ชอดอก และฐานรองดอกทเปนโรค จากนนจะแหงและรวงหลน ซงเปนแหลงของโรคตอไป (Fitzell and Peak, 1984) ในบางครงหลงจากเชอเขาทาลายชอดอกแลว เชออาจพกตวอยในผลดบโดยไมขยายบรเวณทาลายหรอไมกอใหเกดแผลหรออาการผลเนาจนกวามะมวงเรมสก (Jeger et al., 1987; นพนธ, 2532) โดยผลมะมวงทเปนโรคนนจะมการเปลยนแปลงทางสรรวทยาคอมอตราการหายใจ ผลตกาซคารบอนไดออกไซดและกาซเอทลนสงกวาปกต (Sangchote, 1989) ซงเอทลนทเกดขนในขณะผลสกมผลใน

19

การชกนาทาใหเกดการเขาทาลายเซลลพชของเชอสาเหตโรคแอนแทรคโนสในมะมวง (Flaishman et al., 1995)

ในการควบคมโรคและลดความเสยหายตาง ๆ การใชวธการทางกายภาพรวมกบการใชสารเคมเปนการเพมประสทธภาพ ไดดกวาการใชวธการเพยงวธเดยว อาทเชน การใชความรอนท อณหภมสง 54 และ 57 ºC กอใหเกดผลเสยหายและสญเสยความเงา (Quimio and Quimio, 1974b; Spalding and Reeder, 1972) ในการใชสารเคม (benomyl หรอ thiabendazole) รวมกบการใชนารอนสามารถเพมประสทธภาพในการควบคมโรคไดนานขน ลดความเสยหายจากความรอนทตองใชอณหภมสงและตองจมในระยะเวลาทนานเมอใชเพยงนารอนอยางเดยว (Spalding and Reeder, 1972) การจมผลมะมวงพนธ Tommy Alkins และ Keit เปนเวลา 1- 3 นาท ในนารอน (52 ºC) ทม benomyl 0.1% เกบไว เปนเวลา 17-18 วน ทอณหภม 13 ºC และตามดวยอณหภม 22 ºC ใหผลในการควบคมโรคแอนแทรคโนสโดยพบเปอรเซนตโรค 17 และ 25% ตามลาดบ (Spalding and Reeder, 1978) การจมผลมะมวงหลงจากเกบเกยวเปนเวลา 0, 12, 24 และ 48 ชม. ในนารอนอณหภม 55 ºC นาน 5 นาท และเตม benomyl 0.025, 0.05 หรอ 0.1 % สามารถควบคมโรคแอนแทรคโนสไดเปนอยางด (Sampio et al., 1981) การควบคมโรคเนาหลงการเกบเกยวของมะมวงพนธ Jamin Kent และ Keitt โดยใชความรอนอณหภม 50 ºC เปนเวลา 5 นาท ตามดวยการจมใน prochloraz (81 g. a.i./100 l.) ใหผลดในการควบคมโรคแอนแทรคโนส (Lonsdale, 1993) ซงในการเตม benomyl 500 หรอ 1,000 ไมโครกรมตอมลลลตร ชวยใหสามารถลดอณหภมนารอนลงเปน 51.5 ºC และอณหภม 48.5 ºC ไดโดยไมทาใหประสทธภาพในการควบคมโรคลดลง เมอเทยบกบการใชนารอนอณหภม 55 ºC (Muirhead, 1976) และการใชนารอนอณหภม 52 ºC เพยงอยางเดยวเปนเวลา 30 นาท ใหผลในการควบคมโรคในโรงเกบทมอณหภม 12 ºC ไดถง 26 วน ซงหากใชรวมกบ carbendazim สามารถลดเวลาในการจมนารอนลงเปน 15 นาท ทระยะเวลาและอณหภมเกบรกษาเดยวกน (Om-Prakash et al.,2000)

การใชสารสกดจากพชควบคมโรคแอนแทรคโนสมะมวง ในป 1991 Korpraditskul et al. ไดทดลองใชสารสกดจาก ทองพนชง ขา ชงโค และวานนา ควบคมโรคแอนแทรคโนสภายหลงจากการปลกเชอโรคพบวา ทองพนชงใหผลการควบคมดทสด รองลงมาคอ ขา ชงโค และวานนา ซงความรนแรงของโรคเทากบ 1.38 , 1.50, 1.50 และ 1.65 ซม. ตามลาดบ โดยในกรรมวธควบคมพบความรนแรงของโรคเทากบ 4.25 ซม. Escopalao and Silvestre (1996) ไดทดลองควบคมโรคโดยใชสารสกดจากพช 15 ชนด พบวามเพยงผล kamantigue และใบกระเทยม (garlic vine) ใหผลในการยบยงการเจรญของเชอรา C. gloeosporioides โดยทาใหเกดบรเวณของการยบยง (Clear zone)

อยางไรกตาม การควบคมโรคจะทาไดอยางมประสทธภาพและคมคามากขนเมอสามารถประเมนการเขาทาลายของเชอบนผลมะมวงเพอใหทราบถงความเสยหายทจะเกดขนแกผลผลตทงหมด ซงจะชวยในการวางแผนเลอกใชวธการทเหมาะสมกบระดบความรนแรงของโรค การตรวจสอบ การเขาทาลายแฝง (Quiescent Infection) เพอประเมนการเกดโรคของไมผลหลงการเกบเกยว เปนวธการหนงทจะชวยใหทราบถงการเขาทาลายของเชอบนผลมะมวงได Emery et al.(2000) ไดศกษาสาลทออนแอตอโรค brown rot ทเกดจากเชอ Monilinia fructicola ททาใหผลสกเนาชวงกอนเกบเกยว โดยทเชอจะเขาทาลายตงแตระยะดอก

20

บานในฤดใบไมผล ไดทดลองเกบผลสาล ทก 14 วน นามาให paraquat เพอกระตน quiescent infection โดยบมทอณหภมหอง นาน 1 สปดาห แลวบนทกการเกดโรคจนถงชวง 7-14 วนกอนเกบเกยว พบวาการเกดโรคมสหสมพนธกบโรค blossom blight (r=0.9763) และการเนาของผลในระยะเกบเกยว (r=0.996) ชใหเหนวา quiescent infection เปนแหลง inoculum ทสาคญในการเนาของผลสาล และสามารถใชเปน biological indicator ของความเสยงในการเกดโรคระหวางเกบเกยวของสาล ได ขณะท Ishikawa (2003) พบวาการแชเอทานอลชวยกระตนการแสดงอาการโรคแอนแทรคโนสบนใบสตรอวเบอรทมการเขาทาลายแฝงโดยเชอ Glomerella cingulata ภายใน 5-10 วนหลงการบมท 28 ºC

การใชความรอนรวมกบคารบอเนตและไบคารบอเนตควบคมโรคแอนแทรคโนสของไมผลหลงเกบเกยว บรณ (2548) ไดทดลองควบคมโรค green mold ในสมสายนาผง โดยจมผลสมในนารอนทอณหภม 50, 52, 54 และ 56 °C นาน 2 นาท สามารถลดการเขาทาลายของเชอรา Penicillium digitatum และพบการเกดโรค 75.0, 66.7, 43.3 และ 20.0% ตามลาดบ การใชนารอนทอณหภม 56 °C รวมกบ imazalil ทความเขมขน 500 ppm นาน 2 นาท ยบยงการเกดโรคได 100 % ในขณะทการใชนารอนทอณหภม 56 °C ลดการเกดโรคไดเพยง 58.3 %

Couey (1984) ไดทดลองควบคมโรคแอนแทรคโนสมะละกอ โดยจมผลในนารอนทอณหภม 43-49 °C นาน 20 นาท สามารถควบคมโรคได และ Alvanze (1987) พฒนาวธการใชนารอน “Double Dip” มาใชในการกาจดแมลงวนผลไม รวมถงมผลตอการควบคมโรคแอนแทรคโนส

Conway et al. (2005) ไดทดลองควบคมโรคหลงเกบเกยวของแอปเปล พนธ Gloden Delicious โดยปลกเชอราสาเหตโรค Penicillium expansum และ Colletotrichum acutatum บนผล แลวใชลมรอน (Hot air treatment) ทอณหภม 38 °C นาน 4 วน Sodium bicarbonate 2 % และ เชอปฏปกษ 2 ชนด หลงการเกบรกษาทอณหภม 1 °C นาน 4 เดอน พบวาการใช ลมรอนรวมกบ Sodium bicarbonate และเชอปฏปกษ ใหผลควบคมโรคบนผลทปลกเชอราสาเหตโรคทงสองชนดไดด รองลงมาคอ การใชลมรอนรวมกบ Sodium bicarbonate ขณะทการใชลมรอนเพยงอยางเดยวใหผลในการควบคมเชอ P. expansum ไดดกวาเชอ C. acutatum

Gamagal et al. (2003) ไดทดลองควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากเชอรา C. gloeosporioides ในมะละกอระหวางการเกบรกษาทอณหภม 13.5 °C ความชนสมพทธ 95 % นาน 14 วน โดยใช wax รวมกบลมรอน Sodium bicarbonate 2 % และเชอยสต (Candida oleophila) พบวาวธการผสมผสานระหวาง wax รวมกบ Sodium bicarbonate 2 % และเชอยสต ลดการเกดโรคและความรนแรงของโรคลง โดยมลกษณะทางกายภาพอยในระดบด มตาหนเลกนอย รองลงมาคอ wax รวมกบ Sodium bicarbonate 2 % ลกษณะทางกายภาพอยในระดบยอมรบได มตาหนปานกลาง

Palou et al. (2001) ควบคมโรค blue mold เกดจากเชอราสาเหต Penicillium italicum บนผลสม โดยใชสารละลาย Sodium bicarbonate พบวาท 2, 3 และ 4% ใหผลในการควบคมเชอรา P. italicum ในขณะท 1 % ไมสามารถควบคมเชอได

21

Palou et al. (2002) ควบคมโรค green mold เกดจากเชอรา P. digitatum และโรค blue mold เกดจากเชอ P. italicum บนผลสมแมนดารนทปลกเชอโดยใชนารอน Sodium carbonate และ Sodium bicarbonate พบวาการจมผลสมใน Sodium carbonate 3 % ท 50°C นาน 150 วนาท สามารถควบคมโรค green mold และ blue mold ไดสมบรณ โดยไมเกดความเสยหายตอผลสม ในขณะทการจมผลสมใน Sodium bicarbonate 3 % ทอณหภมปกตนาน 60 หรอ 150 วนาท จะชวยลดการเกดโรคทงสองชนดได 40-60 % นอกจากน Porat et al. (2003) ยงพบวา Sodium bicarbonate มผลใหการงอกของสปอรเชอรา P. italicum ชาลง ในสมทปลกเชอ P. italicum และ Sodium bicarbonate ท 2% สามารถฆาสปอรทงอกแลว

Sivakumar et al. (2002) ควบคมโรคแอนแทรคโนสบนผลมะละกอโดยใช ammonium carbonate 3 % และ Sodium bicarbonate 2% เกบรกษาทอณหภม 13.5 °C ความชนสมพทธ 95 % นาน 21 วนและ 2 วนทอณหภมวางจาหนาย พบวา ammonium carbonate 3 % รวมกบ wax มผลใหการเกดโรคตามธรรมชาตลดลง 70 % ยงชวยรกษาความแนนเนอและสของผลมะละกอไดดกวา Sodium bicarbonate 2 % รวมกบ wax ซงมการเกดโรคตามธรรมชาตลดลง 54 %

Smilanick et al. (1995) ควบคมโรค green mold เกดจากเชอ P. digitatum บนผลสม โดยใชสารในกลม GRAS เชน sulfur dioxide, ethanol และ Sodium carbonate ทอณหภม 45 °C พบวามประสทธภาพในการควบคมโรคเทยบเทาการจมในสารเคม imazalil ทอณหภม 25 °C

ในประเทศไทยพบเชอรา 2 ชนด ท เปนสาเหตของโรคแอนแทรคโนสบนผลพรก คอเช อรา C. gloeosporioides (Telomorp; Glomerella cingulata) และ C. capsici สามารถทาใหเกดโรคบนผลพรกสกไดกบพรกทกพนธ จะรนแรงมากหรอนอยขนอยกบชนดของพรก สมศร (2521) รายงานวาเชอรา C. gloeosporioides ทาใหเกดโรคอยางรนแรงกบพรกยกษ แสดงอาการปานกลางกบพรกชฟาและ พรกเหลอง แตเปนโรคนอยทสดกบพรกขหน สวนเชอรา C. capsici จะทาใหเกดโรครนแรงกบพรกหยวก พรกเหลองและพรกบางชาง แสดงอาการปานกลางกบพรกชฟา และเปนโรคนอยทสดกบพรกขหน

การควบคมโรคแอนแทรคโนสในปจจบนนยมใชสารเคมซงมการตกคางของสารพษทงในผลผลตพรกและในสภาพแวดลอม ซงเปนผลเสยตอผผลตและผบรโภค รวมถงสงมชวตตางๆ ในสภาพแวดลอม การใชความรอนเปนวธการควบคมโรคหลงการเกบเกยวทนาสนใจ นามาใชในการควบคมการควบคมการเนาเสยของผลไมและประสบความสาเรจแลวในผลไมหลายชนด เชน มะมวง มะละกอ (Couey, 1989) เปนตน การใหความรอนทมากกวา 40 °C เปนเวลา 3-5 นาทสามารถควบคมการเนาเสยจากเชอโรคทพบบนผวหรอทเซลลชนนอก (outer cell layers) ไดซงโดยทวไปผลตผลเหลานทนอณหภมสงท 50-60 °C นาน 5-10 นาท แตในการควบคมโรคนนเพยงชวงสน ของอณหภมหนงกสามารถควบคมโรคพชหลงการเกบเกยวไดเพราะเชอโรคถกทาลายไปในขณะทผลผลตมการเปลยนแปลงไปเลกนอย (Barkai-Golan and Phillips, 1991) การใชความรอนยงชวยลดอาการสะทานหนาว (chilling injury) ในสภาพอณหภมตา ชกนาใหเกดสาร PR protein เชน chitinase และ -1,3 glucanse เปนตน และสารตอตานเชอรา ชะลอการเสอมของสารตอตานเชอราทมอยแลวในผลออน และสามารถยบยงการสงเคราะหเอนไซม polygalacturonases (Schirra et al., 2000)

22

Fallik et al. (1996) พบวาการใชนารอนอณหภม 50 °C นาน 3 นาท ในการควบคมโรค grey mold และ black mold จากเชอรา Botrytis cinerea และ Alternaria alternata บนผลพรกหวาน สามารถยบยงการเนาเสยไดอยางสมบรณ และไมเปนอนตรายตอเนอเยอพช ตอมา Gonzalez-Aguilar et al. (1997) ศกษาการยดอายการเกบรกษาพรกหวานโดยใชรอนรวมกบหอดวยฟลมพลาสตก พบวาการจมพรกหวานสเขยวในนารอนอณหภม 53 ºC เปนเวลา 4 นาท รวมกบการหอฟลมพลาสตก เกบรกษาทอณหภม 8 ºC คงความสดของผลพรกหวานอยไดเปนเวลา 28 วน

ในควบคมการปนเปอนสารแอฟลาทอกซนในผลตผลเกษตร โดยเฉพาะธญพชพรอมบรโภค ควรจะมการประเมนการปนเปอนเชอราและสารแอฟลาทอกซนในเมลดธญพช กอนทจะหาวธการควบคมทเหมาะสม เนองจากไมสามารถใชวธการใดวธการหนงเพยงอยางเดยวในการควบคมไดประสบผลสาเรจ จาเปนตองผสมผสานวธการเขาดวยกน อมรา และคณะ (2549) ไดศกษาการปนเปอนเชอราในผลตผลเกษตรจานวน 17 ชนด จากแหลงจาหนาย 10 แหง พบชนดของเชอรา Aspergillus flavus และ A. niger มากทสด โดยพบเชอรา A. niger ปนเปอนในผลผลตมากทสด รองลงมาคอ A. flavus โดยพบในถวลสง 46.8 % และ 38.6% ตามลาดบ ในลกเดอยพบ A. flavus 20.34% และในงาดา 13.77% นอกจากนยงพบการปนเปอนของเชอราในกลม Penicillum และ Fusarium ในหลายตวอยาง และเมอนามาศกษาการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซน ดวยวธ ELISA พบวาถวลสงมการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซน 96.01 % และมปรมาณสารพษในระดบทสงมากคอ มากกวา 1,000 ppb ในงาดาพบปนเปอน 92.27% และมปรมาณสารพษอยระหวาง 101-200 ppb และลกเดอยพบสารปนเปอน 89.29%แตมปรมาณสารพษอยในระดบตาไมเกน 20 ppb

อนทรา (2541) ศกษาการปนเปอนของเชอราเมลดพชแหงจากทองตลาดจานวน 251 ตวอยาง พบวามเชอราปนเปอน 218 ตวอยาง โดยพบวาตวอยางทเปนถวลสง ถวเขยว ขาวโพด ถวเหลอง ขาวขาว และ ขาวกลอง มการปนเปอน 100, 92, 88, 84, 72 และ 70 % ตามลาดบ เชอราทพบมากทสดคอ A. flavus โดยพบ 112 ตวอยาง รองลงมาคอ A. niger 111 ตวอยาง เมอวเคราะหปรมาณสารแอฟลาทอกซน B1 โดยวธ ELISA ในถวลสง 90 % ขาวโพด ขาวสาร ถวเหลอง และถวเขยว พบปรมาณแอฟลาทอกซน 35, 27, 22 และ 16 % ตามลาดบ ซงปรมาณแอฟลาทอกซนทพบอยในระดบตาคอ 3-36 ppb ยกเวนในถงลสงทพบสงถง 268 ppb ซงขอมลการปนเปอนเหลานจาเปนตองทนสมยตลอดเวลา เพอความปลอดภยของผบรโภค และเปนขอมลในการตอรองทางการคาดวย

จากการศกษาขอมลโรคหลงการเกบเกยวของไมดอกวงศขง Kumar and Roy (1990) โดรายงานถงอาการเนาของแงงขมนในตลาดเดล ประเทศอนเดย โดยพบเชอราทเขาทาลายดงตอไปน Aspergillus flavus, A. niger, Cladosporium cladosporioides, Drechslera [Setosphaeria] rostrata, Fusarium moniliforme [Gibberella fujikuroi], F. oxysporum, Macrophomina phaseolina, Pythium aphanidermatum, Rhizoctonia solani และ Sclerotium [Corticium] rolfsii นอกจากนนยงพบวาเชอ Aspergillus spp. เปนสาเหตของอาการเนาอยางรนแรงทงในแงงทมบาดแผลและไมมบาดแผล

ในประเทศไทย ณฐฏมา และคณะ (2549) พบวาปญหาทสาคญในการสงออกหวพนธปทมมาคอโรคเหยวทเกดจากเชอแบคทเรย Ralstonia solamacearum ทระบาดทาความเสยหายใหกบเกษตรกรและผ

23

สงออก เชอแบคทเรยชนดนสามารถตดไปกบหวพนธปทมมาไดและเปนเชอโรคทสาคญในการกกกนพช ถาพบเชอนตดไปกบหวพนธทสงออก หวพนธเหลานนจะถกเผาทาลายทนท วภาดา และคณะ (2550) พบวาไมพบเชอสาเหตโรคหวเนาหรอพบนอยในหวยอยของปทมมาจงศกษาแนวทางการขยายหวพนธปทมมาปลอดเชอโรคหวเนาจากหวยอย

โรคแงงเนาของขงระหวางการเกบรกษามรายงานในประเทศอนเดยตงแตป ค.ศ.1952 โดยพบวาแงงขงทเกบรกษาไวเกดเสนใยสขาวของเชอราเจรญปกคลม เมอแยกเชอบรสทธและจาแนกชนด พบวาเปนเชอรา Fusarium roseum เมอนามาปลกเชอบนแงงขงปกตไมแสดงอาการโรค แตเมอปลกเชอลงในบาดแผลบนแงงขง กลบทาใหแงงขงเกดโรคเนาเสยหายได จงสรปวาเชอนเปน secondary invader หรอ wound invader ของแงงขง (Mehrotra, 1952) ซงตอมามรายงานการเนาเสยของแงงขงระหวางการเกบรกษาทเกดจากเชอราสาเหตหลายชนด เชน Sarma and Nambiar (1974) ไดรายงานถงโรค dry rot ของขงทเกดทงในแปลงปลกและระหวางการเกบรกษา เกดจากเชอรา Macrophomina phaseolina ตอมา Sharma and Joshi (1976) รายงานวาพบเชอราทกอใหเกดอาการ red rot (Nectria inventa), gray rot (Trichorus spiralis) และ black rot (Memnoniella echinata) บนแงงขงทอยระหวางการเกบรกษา และมรายงานของ Mishra and Rath (1988) กลาวถงการแยกเชอรา Gleocladium candidum จากเนอเยอขงทไดจากตวอยางแงงขงจากตลาดใน Bhubaneswar, Orissa และเชอดงกลาวทาใหเกดอาการเนาเมอปลกเชอลงบนแงงขงทอณหภม 25 ºc ความชนสมพทธ 100% นาน 15 วน ตอมา Rath and Misha (1993) รายงานการแยกเชอรา F. oxysporum, F. equiseti, Nectria inventa, Cylindrocladium scoparium และ Cylindrocarpon sp. จากแงงขงทเกบตวอยางจากทองตลาดและในแปลงปลก ในประเทศเกาหลมรายงานการแยกเชอจากแงงขงทเนาระหวางการเกบรกษาโดยแยกตามอาการทพบคออาการ yellow soft rot เกดจากเชอ Erwinia carotovora และ Pseudomonas aeraginosa อาการ brown rot เกดจากเชอ Fusarium solani และ P. aeraginosa อาการ localized ring rot เกดจากเชอ F. solani และอาการ water soak rot เกดจากเชอ Pythium ultimum (Kim et al, 1998) ในประเทศไทยมรายงานของประวต และคณะ (2521) ทกลาวถงการเนาของแงงขงทอยระหวางการทดลองเกบรกษาขงสดเพอการสงออก ซงพบวาเปนเชอรา F. oxysporum และรายงานของ ศศธร และคณะ (2529) ถงโรคเนาของแงงขงทเกดจากเชอรา Pythium sp., Sclerotium sp. และ Fusarium sp. ในแปลงบางแหลง แตความรนแรงในการระบาดไมมากเทาโรคเนาท เกดจากแบคทเรย

พบวาในแงงขงทยงไมแสดงอาการเนาใหเหนกสามารถตรวจพบเชอราสาเหตไดเชนกน ขณะท Kim et al (1998) ไดรายงานวาเชอรา Pythium myriotylum ทเปนเชอราสาเหตทกอโรคกบขงในสภาพแปลง แตในสภาพเกบรกษาเมอทาการแยกเชอบรสทธกลบพบเชอเพยงเลกนอยเทานน ชใหเหนวาเชอราชนดนไมไดเปนเชอสาเหตโรคเนาหลงการเกบเกยวทสาคญของขง เชอ Pythium sp. ไอโซเลตอนทเปนเชอสาเหตโรคเนาทแยกไดจากขงทเกบรกษาอยนน เมอตรวจหาเชอกพบในปรมาณทนอยลงในเนอเยอทอยหางจากเนอเยอทเนาเสย และเมอทดลองปลกเชอกอโรคหลายชนดในบาดแผลบนแงงขง พบวาความรนแรงของโรคผนแปรไปตามอณหภมทบมเชอ (15, 20 และ 30 ºC ) โดยอาการโรคจะรนแรงขนเมออณหภมสงขน แตจากรายงาน

24

ของ Lana et al (1993) กลบพบวาการเกบรกษาแงงขงทอณหภมหอง (17-25 ºC ความชนสมพทธ 40-80 %) มการเกดโรคเนานอยกวาการเกบทอณหภมตา (131 ºC ความชนสมพทธ 80 %) โดยทการเกบทอณหภมตาจะมการสญเสยนานอยกวา และการเคลอบ wax ไมไดเปนประโยชนแกการเกบรกษา ขณะทการหอดวยฟลมพลาสตกพวซ (Polyvinyl chloride) ชวยลดการสญเสยนาแตกลบทาใหเกดการเนาของแงงขงเพมขน ซง Swarts and Bezvidenhout (1992) ไดรายงานสอดคลองกนวาการเกบแงงขงทอณหภม 10 ºC ทาใหขงมคณภาพดกวาการเกบทอณหภม 13-21 ºC แตพบการเนาเสยมากกวา

การฉายรงสอาหารคอการนาเอาอาหารทบรรจในภาชนะหรอหบหอทเหมาะสมไปผานการฉายรงสเอกซ หรอรงสอเลกตรอน ในปรมาณทเหมาะสมตามวตถประสงค เชน การฆาเชอโรคและพยาธ การยบยงการทาลายของแมลง การยดอายการเกบรกษา การยบยงการงอกและชะลอการสก (สานกงานปรมาณเพอสนต , 2541)

การสมานบาดแผล (Wound healing) กเปนอกวธหนงทมรายงานในหลายพชวาสามารถลดการเนาเสยระหวางการเกบรกษาได เชน แครอท พบวาการเกบในสภาพอณหภม 15 ºC ทความชนสมพทธ 95-98 % เปนเวลา 48 ชม. กอนนาไปเกบรกษาทอณหภมตา ชวยลดการเนาเสยระหวางการเกบรกษาได ซงผลการวจยในมนฝรงและมนเทศกใหผลในทศทางเดยวกน นอกจากนยงพบวาการใชรงส UV และความรอนชวระยะเวลาหนง กอนการเกบรกษายงสามารถกระตนการสมานบาดแผลในผลกมควอท และกว ตามลาดบ (Barkai-Golan, 2001) หากสามารถนาวธการนมาใชในขงเพอการสงออกทางเรอซงใชเวลาเดนทางนาน เปนผลสาเรจกจะชวยลดปญหาดานตนทนและการตกคางของสารกาจดราหลงการเกบเกยวไดอกทางหนง

ระเบยบวธวจย

การทดลองท 1.1 การใชสารสกดจากเชอจลนทรยปฏปกษเพอลดความสญเสยของผลไมหลงการเกบเกยว

1. นาผลเงาะทเนาเสยหลงเกบเกยว มาแยกเชอราสาเหตโรคผลเนาดวยวธ tissue transplanting ไดเชอบรสทธ บนทกลกษณะของเชอราและจาแนกชนดของเชอราสาเหตโรค และลกษณะอาการของโรคผลเนาของเงาะทเกดจากเชอราสาเหตแตละชนด

2. คดเลอกเชอแบคทเรยปฏปกษ แยกเชอแบคทเรยจากผลตผลเกษตรหลงการเกบเกยว โดยวธ tissue transplanting คดเลอกเชอแบคทเรยทมประสทธภาพในการยบยงเชอรา สงเกตจากการเกดบรเวณยบยง (clear zone) ทเกดขน เชอแบคทเรยสายพนธตางๆ ทคดเลอกได 1 มาทดสอบประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเสนใยเชอราสาเหตโรคผลเนาของเงาะ ในจานอาหารเลยงเชอ PDA ดวยวธ Dual culture test คานวณหาเปอรเซนตการยบยงการเจรญ

3 ทดสอบประสทธภาพสารจากเชอแบคทเรยปฏปกษในการยบยงการงอกของสปอรเชอราสาเหตโรคผลเนาของเงาะ โดยนาเชอแบคทเรยสายพนธตางๆ มาเลยงบนอาหาร NA 24 ชม. แลวตดชนวนบรเวณขางเคยงโคโลนซงมสารทตยภมของแบคทเรยอย นามาทดสอบการยบยงเชอราสาเหตโรคผลเนาของเงาะ ในจานเลยงเชอ ทอณหภมหองเปนเวลา 48 ชม. บนทกผลโดยการวดเสนผานศนยกลางของบรเวณยบยง (clear zone)

25

4. ทดสอบความเปนพษเบองตนของสารจากเชอแบคทเรยปฏปกษ (cell free culture supernatant) กบเมลดขาวเปลอก และเมลดถวเขยว โดยแชในสารละลายสวนใสทแยกเชอแบคทเรยออกแลวเปนเวลา 5 นาท และ 24 ชม. หลงจากนนนาเมลดมาเพาะ เปรยบเทยบกบเมลดขาวเปลอก และเมลดถวเขยวทแชในนากลนนงฆาเชอ

5. ทดสอบประสทธภาพของเชอแบคทเรยปฏปกษในการควบคมโรคผลเนาของเงาะ 5.1 ทดสอบประสทธภาพของเชอแบคทเรยปฏปกษในการควบคมทเกดจากการปลกเชอรา

สาเหตโรคผลเนาของเงาะ โดยใชผลเงาะทสมบรณทาแผลโดยการตดขนเงาะ ปลกเชอรา L. Theobromae ไวทอณหภมหอง เปนเวลา 18 ชม. พนดวยสารแขวนลอยเชอแบคทเรยปฏปกษ เกบไวทอณหภม 13 °C เปนเวลา 7 วน วดขนาดของแผล คานวณหาเปอรเซนตการยบยงความรนแรงของโรค

5.2 ศกษาผลของการใชเชอแบคทเรยปฏปกษตอการเปลยนแปลงคณภาพของผลเงาะหลงการเกบรกษา ทาการทดลองแบบเดยวกบ 5.1 แตไมมการปลกเชอสาเหตโรค บนทกผลการทดลองโดย วดความแนนเนอ (firmness) ปรมาณของแขงละลายในนาได การเปลยนแปลงสเปลอก

6. จาแนกชนดของเชอแบคทเรยปฏปกษทผานการคดเลอก นาเชอแบคทเรยทมประสทธภาพในการควบคมโรคผลเนาของเงาะ ทดสอบการยอมสแบบแกรม (Gram’s staining) จาแนกชนดของเชอแบคทเรยดวยชดทดสอบ API Test Kits 50 CHB และจาแนกชนดของเชอแบคทเรยดวยเทคนคทางชวโมเลกล

7. ทดสอบคณสมบตของเชอแบคทเรยปฏปกษ ในการผลตเอนไซม เอนไซมอะไมเลส (amylase), เอนไซมเซลลเลส (cellulase) และ โปรตเอส (protease)

8. ศกษาองคประกอบของสารสกดหยาบจากเชอแบคทเรยปฏปกษ โดยนา culture filtrate ของเชอแบคทเรยปฏปกษ นาไปแยกสารโดยวธ solvent partitioning กบ ethyl acetate แยกเอาสวนของ ethyl acetate ระเหยดวยเครอง rotary evaporator แลวนาไปแยกสารดวยวธ Thin layer chromatography (TLC) นาแผน TLC มาทดสอบการยบยงการเจรญของเชอราสาเหตโรคผลเนาของเงาะฉดพนสารแขวนลอยสปอร (spore suspension) แลวตรวจสอบโดยสงเกต Clear zone บน TLC จากนนตดแผน TLC บรเวณแถบทสามารถยบยงการเจรญของเชอรา มาศกษาองคประกอบของสารทมฤทธยบยงเชอราสาเหตโรคผลเนาของเงาะดวยเครองมอ Bruker Daltonics - micrOTOF - benchtop ESI-TOF MS สงตรวจวเคราะหทภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล

9. ทดสอบความเปนพษของสารสกดหยาบของเชอแบคทเรยปฏปกษตอเซลล โดยสงสารสกดหยาบของเชอแบคทเรยปฏปกษ ไปตรวจทหองปฏบตการตรวจสารออกฤทธทางชวภาพ ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต (BIOTEC) โดยใชวธการทดสอบความเปนพษตอเซลลไตของลง (African green monkey kidney)

10. การพฒนาผลตภณฑเชอแบคทเรยปฏปกษในรปแบบสารชวภณฑ โดยเลยงเชอแบคทเรยในอาหารเหลว tryptic soy broth (TSB) อณหภมหอง เปนเวลา 4 วน จากนนนาเฉพาะเซลลของเชอแบคทเรย เตรยมสวนผสมของชวภณฑ จานวน 3 สตร

26

สตรท 1 นาเชอแบคทเรยปฏปกษ 20 มลลลตร มาผสมกบ magnesium sulfate 2.47 % ปรมาตร 20 ml ตงทงไว 15-20 นาท หลงจากนนเตม carboxymethyl cellulose (CMC) 2.5 % ปรมาตร 20 ml ผสมใหเขากน ผสมผง talcum นาหนก 100 g คลกเคลาใหเขากน (ดดแปลงสตรของกลมงานบกเตรวทยา สานกวจยพฒนาการอารกขาพช)

สตรท 2 นาทลคม 60 กรม แคลเซยม 30 กรม CMC (carboxymethylcellulose) 8 กรม และ:นามนฝรง 2 มลลลตร นามาผสมรวมกน หลงจากนนนาเชอแบคทเรย 20 มลลลตร มาผสมใหเขากน (ดดแปลงสตรของ วราภรณ, 2553)

สตรท 3 แปงขาวเจา 100 กรม นามนถวเหลอง 1 ml และซโครส 10 กรม นามาผสมรวมกน หลงจากนนนาเชอแบคทเรย 20 มลลลตร มาผสมใหเขากน (ดดแปลงสตรของ ณชกานต, 2554) หมายเหต สารทกชนดนามานงฆาเชอดวยเครองอบความชนความดนสง (autoclave) 121 °C ความ

ดน 15 ปอนด/ตารางนว นาน 15 นาท จานวน 2 ครง โดยแตละครงหางกน 1 วน ตรวจปรมาณของเชอแบคทเรยปฏปกษดวยวธ dilution plate count ทก 1 เดอน เปนเวลา

6 เดอน 11. ทดสอบชวภณฑเชอแบคทเรยปฏปกษตอการยบยงเสนใยของเชอราสาเหตโรคผลเนาของเงาะ

โดยทดสอบประสทธภาพของชวภณฑเชอแบคทเรยปฏปกษ ในการยบยงเชอราสาเหตโรคผลเนาของเงาะในจานอาหารเลยงเชอ PDA ดวยวธ Dual culture test บนทกผลการยบยงการเจรญของเชอรา

12. ทดสอบประสทธภาพของชวภณฑเชอแบคทเรยปฏปกษในการควบคมโรคผลเนาของเงาะ โดยทดสอบประสทธภาพในการควบคมโรคบนผลเงาะทเกดจากการปลกเชอราสาเหตโรค บนทกผลโดยวดขนาดของแผลทแสดงอาการของโรค และ ศกษาผลของการใชชวภณฑเชอแบคทเรยปฏปกษตอการเปลยนแปลงคณภาพของผลเงาะหลงการเกบรกษา บนทกผลการทดลองโดย วดความแนนเนอ (firmness) ปรมาณของแขงละลายในนาได การเปลยนแปลงสเปลอก การทดลองท 1.2 การใชแบคทเรยดนควบคมการเจรญของเชอรา Aspergillus flavus และยบยงการ

สรางสารแอฟลาทอกซนในผลตผลเกษตร นาแบคทเรยทคดแยกจากดนในแปลงปลกถวลสง และขาวโพดในเขตภาคกลาง จานวน 59 ไอโซเลต

ทคดแยกไดจากโครงการสารวจ รวบรวม จาแนกและหาเทคโนโลยการเกบรกษาจลนทรยทผลตชวภณฑ มาทดสอบประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเชอรา 2 วธ คอ 1 วธ Dual culture technique และ 2 วธ Poison plate technique เชอแบคทเรยทไดนามาทดสอบดงน 1. การทดสอบประสทธภาพของสารสกดแบคทเรยในการยบยงการเจรญของเสนใยเชอราและการสรางสาร

แอฟลาทอกซนโดยวธ Tip culture method 2. การทดสอบประสทธภาพของสารสกดแบคทเรยในการทาลายสารพษโดยตรง (Degradation) โดยเลยง

แบคทเรยในอาหารเลยงเชอทเตม สารพษมาตรฐาน ความเขมขนเปน 150 ไมโครกรม/กโลกรม หลงจาก

27

นน นาสารละลายในหลอดทดสอบมาตรวจวดปรมาณสารแอฟลาทอกซน เปนเวลา 7 วน และคานวณเปอรเซนตการถกทาลายของสารพษ

3. การทดสอบความสามารถของแบคทเรยดนในการมชวตอยในอาหารทมสารพษและการทาลาย โดยนาแบคทเรยไอโซเลตทมประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเชอรา และยบยงการสรางสารแอฟลาทอกซนมาทดสอบความสามารถในการมชวตอยในอาหาร Nutrient broth ทมสารแอฟลาทอกซนผสมอยดวยเปนเวลา 4 วน ตรวจดความขนของอาหารในหลอดทดลอง และทาการวดปรมาณสารแอฟลาทอกซนทเหลอโดยวธ ELISA

4. การทดสอบความเปนพษของสารสกดแบคทเรย ทดสอบความเปนพษของสารสกดแบคทเรยทมผลกบการงอกของเมลดพช ไดแก เมลดขาว เมลดถวเขยว เปนเวลา 1และ 24 ชม. เพาะในจานเลยงเชอแลวนบจานวนเมลดทงอกหลงการทดสอบ 7 วน

5. การทดสอบชนดแกรมและศกษาลกษณะทางสณฐานวทยาของแบคทเรย บนทกลกษณะการเจรญของโคโลน รปราง และส รวมทงนาแบคทเรยบางไอโซเลตไปศกษาลกษณะรปรางภายใตกลอง Electron Microscope

6. การจาแนกชนดของแบคทเรย (Identification) แบคทเรยทคดเลอกแลววามประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเชอรา และยบยงการสรางสารแอฟลาทอกซน และไมเปนพษตอสงมชวต มาจาแนกโดยใชชดทดสอบ API 50CHB และการจาแนกโดยเทคนคทางชวโมเลกลดวยวธ Single strand 16S rRNA sequencing ท National Center for Genetic Engineering and Biotechnology

7. ทดสอบประสทธภาพของสารสกดแบคทเรย และเซลลแบคทเรยในการลดสารแอฟลาทอกซนในผลตผลเกษตร 7.1. การใชสารสกดของแบคทเรย นาสวนของสารสกดแบคทเรยเลยงในอาหารเหลว Nutrient broth

เปนเวลา 4 วน ไปคลกเมลดถวลสงทมการปนเปอนสารแอฟลาทอกซนตามธรรมชาต เกบในถงพลาสตกทอณหภมหอง ตรวจการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซนดวยวธ ELISA หลงเกบรกษาเปนเวลา 7 และ 14 วน

7.2. การใชเซลลแบคทเรย นาแบคทเรยมาเลยงในอาหาร Nutrient Broth เปนเวลา 2 วน วดปรมาณเซลลแบคทเรย ปรบความเขมขนของปรมาณแบคทเรยใหเปน 3 ระดบ คอ 12X108, 9X108และ 6X108cfu นาฝกถวลสง มาแชในสารละลายแบคทเรยปรมาตร 3,000 มลลลตร เปนเวลา 1 นาท ผงใหแหง ใสถงพลาสตกปรมาณ 1 กโลกรม/ถง สมตวอยางมาวเคราะหการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซนหลงเกบรกษาไว 7, 14 และ 28 วน หลงจากเกบตวอยางไว 28 วน แกะเมลด และนาเมลดถวไปตรวจสอบการปนเปอนของเชอราบนอาหารเลยงเชอ DG18

การทดลองท 1.3 การควบคมการปนเปอนสารแอฟลาทอกซนในผลตผลเกษตรโดยใชเชอรา Aspergillus

flavus สายพนธทไมสรางสารพษ 1. การเกบตวอยางผลตผลเกษตร และการคดแยกเชอรา Aspergillus flavus

28

โดยเกบเมลด ถวลสง ขาวโพด และเมลดธญพช และตวอยางดนจากแหลงตางๆ มาแยกเชอเกบเสนใยเชอราบรสทธ 2. การคดแยกเชอรา Aspergillus flavus สายพนธทสรางสารพษ (Toxigenic strains) และสายพนธทไมสรางสารพษ (Non-Toxigenic strains) โดยเทคนคอณพนธศาสตร

โดยการการสกด ด เอน เอ ดวยชดนายา DNeasy® Plant Mini Kit (QIAGEN, USA) การจดลาดบยน และการวเคราะห ทาการเพมปรมาณ ดเอนเอ โดยปฏกรยา PCR (Polymerase Chain Reaction) กบไพรเมอร (primer) ทมความจาเพาะและตรวจปรมาณ ด เอน เอ ทเพมปรมาณไดดวยอะกาโรสเจลอเลกโตรโฟรซส การทดสอบจะมยนตนแบบของ Aspergillus flavus สายพนธทสรางสารพษเปนตวเปรยบเทยบ 3. การทดสอบประสทธภาพของเชอรา Aspergillus flavus สายพนธทไมสรางสารพษในการยบยงการเจรญของเชอราสายพนธทสรางสารพษ และยบยงการสรางสารแอฟลาทอกซน

3.1 การทดสอบการเปนปฏปกษโดยวธ Competition plate method บน อาหาร PDA 3.2 การทดสอบประสทธภาพในการยบยงการสรางสารแอฟลาทอกซนโดยวธ Dual culture

method ในอาหารเหลว YES medium พรอมกบเชอรา Aspergillus flavus ทสรางสารพษเปนเวลา 14 วน แลวทดสอบปรมาณสารแอฟลาทอกซนโดยวธ ELISA 4. การผลตชวภณฑจากเชอรา Aspergillus flavus คดเลอกสายพนธทไมสรางสารพษทมประสทธภาพสงสดในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา และยบยงการสรางสารแอฟลาทอกซนโดยใชสตรตาง ๆ ในการผลตประมาณ 5 สตร แลวนาไปทดสอบใชในแปลงปลกถวลสง การทดลองท 1.4 การควบคมเชอจลนทรยทปนเปอนในพชผกโดยใชสารออกฤทธทางชวภาพจากเชอรา

Macrocybe crassa (Berk.) Pegler and Lodge 1. แหลงทมาของเชอ

1.1 เชอรา Macrocybe crassa (Berk.) Pegler & Lodge ไดรบจากศนยรวบรวมและเกบรกษาเชอพนธเหด กรมวชาการเกษตร

1.2 เชอ Salmonella spp. , Escherichia coli, Shigella spp. Staphylococcus anreus และเชอจลนทรยอนๆ ไดรบอนเคราะหจากกองพฒนาระบบและรบรองมาตรฐานสนคาพช กรมวชาการเกษตร 2. การเตรยมสารสกดออกฤทธจากเชอรา M. crassa

เลยงเชอรา M. crassa บนอาหาร PDA นาน 7 วน จากนนเลยงเชอในอาหารเหลว PDB ทอณหภม 25 °C เปนเวลา 30 วน กรองเสนใยและเกบเสนใยทไดนาไปอบทตอบอณหภม 45 °C เปนเวลา 3 วน สาหรบใชสกดสารตอไป 3. การสกดสารออกฤทธ

3.1 สกดจากเสนใย ดวยเอทลอะซเตต (ethyl acetate, EtOAc) และระเหยตวทาละลายออกภายใตความดนดวยเครอง rotary evaporator ไดสวนสกดหยาบ

3.2 สกดจากอาหารเลยงเชอรา (Culture filtrate)

29

3.3 สกดจากดอกเหดของเชอรา M. crassa (เหดตนแรด) 4. การเตรยมสารทดสอบจากสารสกด

โดยเตรยมสารสกดทระดบความเขมขน 0, 10, 50, 100 และ 500 ppm โดยใช Dimethylsulfoxid (DMSO) เปนตวละลายรวมกบนากลนนงฆาเชอ เพอใชเปนสารทดสอบตอไป 5. การทดสอบประสทธภาพของสารออกฤทธในสารสกดในการยบยงการเจรญของเชอจลนทรยชนดตางๆในสภาพหองปฏบตการ การทดสอบการยบยงการเจรญของเชอจลนทรยชนดตางๆ ดวยวธ Filter paper disc method ทระดบความเขมขน 0, 10, 50 และ 500 ppm บมทอณหภม 28 ± 2 °C นาน 7 วน การบนทกขอมล วดขนาดเสนผาศนยกลางของการเกด clear zone ในจลนทรยแตละชนดทกวน 6. การทดสอบการประสทธภาพของสารออกฤทธในสารสกดในการยบยงการเจรญของเชอจลนทรยชนดตางๆในพชผก โดยเตรยมใบผกกาดขาว โดยฆาเชอทผวใบดวย 70 % EtOH จากนนจมใบผกกาดในสารละลายเชอจลนทรยแตละชนดทเจอจางเชอในนากลนนงฆาเชอ วางทงไวประมาณ 1 ชม. หลงจากนนนามาจมในสารสกดทไดจากเหดตนแรดทความเขมขน 0, 10, 50 และ 500 ppm จากนนนาตรวจสอบปรมาณเชอจลนทรย การทดลองท 2.1 การใชสารสกดจากพชเพอควบคมโรคแอนแทรคโนสในผลไมหลงเกบเกยว

1. แยกเชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนส แยกเชอรา Colletotrichum spp. จากผลมะมวง มะละกอ กลวยหอม ทเปนโรค ดวยวธ Tissue

Transplanting Technique พสจนโรคตามวธของ Koch (Koch’s Postulation) 2. ศกษาชนดพชทมศกยภาพและเลอกประเภทตวอยางทเหมาะสมและทดสอบประสทธภาพของสาร

สกดหยาบตอการเจรญของเสนใยเชอรา โดยมตวอยางพชดงน ไพล หญามาเลเซย เปลอกหมากดบ เนอหมากดบ ขา เปลอกกลวยหอมดบ

เปลอกมะมวงดบ ตะไคร เปลอกมะละกอดบ หวไชเทา ใบกวางตง ขมนชน เลอกวธเตรยมตวอยางพชทเหมาะสม 3 วธ คอ สด Freeze dry และแหง ตวอยางพชทผานการ

เตรยมดงกลาว นาพช 6 ชนด ไดแก ขา เปลอกกลวยหอม เปลอกมะมวง ตะไคร หวใชเทา และไพล มาสกดสารสกดหยาบเพอนาไปทดสอบทดสอบประสทธภาพของสารสกดหยาบตอการเจรญของเสนใยเชอรา Colletotrichum gloeosporioides, C. capsici และ C. musae ดวยวธ Filter paper disc method

3. ทดสอบประสทธภาพของสารสกดไพลและขมนชน ในการยบยงการเกดโรคแอนแทรคโนสบนผลมะมวงมะละกอและกลวยหอมปลกเชอ โดยคดเลอกผลมะละกอ มะมวง และกลวยหอม ทสมบรณ ทาการปลกเชอโดยการสเปรยสปอรแขวนลอย และทาแผลดวยเขมเขย จากนนนามาทาดวยสารสกดหยาบความเขมขนตางๆ 2 ครง เกบรกษาผลตผลทอณหภมหอง บนทกเปอรเซนตการเกดโรคและวดเสนผาศนยกลางแผล

4. การทดสอบประสทธภาพของสารสกดในการยบยงการเกดโรคแอนแทรคโนสและคณภาพบนผลมะมวงมะละกอและกลวยหอมจากตามธรรมชาตจากแปลงปลก (ไมปลกเชอ) ดาเนนการเหมอนขอ 3 แตไมไดทาการปลกเชอ วดคณภาพตรวจเชคเปอรเซนตการเกดโรค เปอรเซนตการสญเสยนา ความแนนเนอ ปรมาณ

30

กรดทไตรเตรทได (TA) ปรมาณของแขงทละลายนาได (TSS) วตามนซและสประกอบดวยคาความสวาง (L*) คาสแดง/เขยว (a*) และคาสเหลอง/นาเงน (b*) การทดลองท 2.2 การใชสารสกดพชและจลนทรยเพอลดการปนเปอนเชอ E. coli และ Salmonella ใน

การผลตผกสด 1. การเตรยมสารสกดพช โดยนาตวอยางพชแหง ไดแก เปลอกผลทบทม ใบทบทม ใบฝรง เหงาขา

รากกระชาย และเปลอกผลมงคด มาบดใหละเอยดแลวสกดดวยเอธานอล 95 % สารสกดหยาบทได นามาลดปรมาตรดวยเครองระเหยสารภายใตความดนอากาศตา (vacuum rotary evaporator) วดปรมาณผลผลตสารสกดทไดตอตวอยางพชแหง 1 กรม

2. การทดสอบประสทธภาพของสารสกดพชในการควบคมเชอ E. coli ในระดบหองปฏบตการ โดยนาสารสกดทงหมด 8 ชนด มาทดสอบประสทธภาพในการควบคมเชอ E. coli ในสภาพหองปฏบตการโดยใชวธ filter paper disc method วดเสนผานศนยกลางบรเวณใสทเกดรอบชนกระดาษกรองทก 24 ชม.เปนเวลา 3 วน

3. การทดสอบหาความเขมขนทเหมาะสมในการใชสารสกดพช สารสกดจากเปลอกผลทบทมทงหมดทคดเลอกจากการทดลองท 2 นามาทดสอบการประมาณคาความเขมขนทตาทสดของสารสกดพชในการนามาใชควบคมเชอ E. coli ดวยวธ Gradient plate technique บนอาหารเลยงเชอ NA

4. การทดสอบประสทธภาพของสารสกดพชเพอลดการปนเปอนในผกสะระแหนระหวางการเกบรกษา จากผลการทดลองท 1 พบวาเปลอกผลทบทมผงใหผลผลตสารสกดมากเปนอนดบสอง รองจากสารสกดเปลอกผลมงคด ตอมาในการทดลองท 2 พบวาสารสกดจากเปลอกผลทบทมทกตวอยางมประสทธภาพสงกวาสารสกดหยาบจากพชอนในการควบคมเชอ E. coli และผลจากการทดลองท 3 พบวาสารสกดจากเปลอกผลทบทมผงมคาโดยประมาณของความเขมขนตาทสดทสามารถยบยงเชอ E. coli ไดอยทประมาณ 4,000 ppm จงเลอกสารสกดจากเปลอกผลทบทมผงมาทาการทดลองการลดการปนเปอนในผกสะระแหนระหวางการเกบรกษา เกบรกษาทอณหภมตา 12 °C บนทกผลการทดลองทาโดย การตรวจสอบการปนเปอนเชอ E. coli ดวยวธ plate count technique อาหารเลยงเชอ Colinstant chlomogenic agar (Selective medium) เปนเวลา 24 ชม. นบจานวนโคโลนทเจรญ แลวคานวณเปนจานวนโคโลนตอนาหนกตวอยางผกสด 1 กรม (cfu/ml) ทาการตรวจวดการปนเปอนรวม 3 ครง ท 0, 6 และ 24 ชม. หลงการทดลอง การทดลองท 2.3 การใชสารสกดกระเทยมควบคมเชอราและสารแอฟลาทอกซนในพรกแหงและพรกปน

1. ศกษาสารออกฤทธในกระเทยมทควบคมการเจรญของเชอรา 3 รปแบบ คอ กระเทยมผงละลายนาความเขมขน 10 % (W/V) นาคนกระเทยมสดเจอจางดวยนากลนใหมความเขมขนเปน 75% นามนกระเทยมทไดจากการสกดดวยเอธานอล และ สาร allicin มาตรฐานความเขมขน 1 มลลกรม/มลลลตร หยดลงบนแผน TLC แลวนาแผน TLC ไป develop ในโถแกวทมสารตวพา คอ hexane: isopropanol = 3:1 (v/v) นาแผน TLC มาตดไดชนสวน TLC จานวน 36 ชนตอแถบสารสกด วางบนอาหารเลยงเชอพดเอ ทมสารแขวนลอย

31

สปอรของเชอรา Aspergillus flavus ผสม บมไวทอณหภมหองเปนเวลา 24 ชม. หลงจากนนวดขนาดของ Clear Zone ทเกดขน

2 การศกษาประสทธภาพของนาคนกระเทยมทความเขมขนระดบ 100, 50, 25 และ 12.5 % ตอการเจรญของเชอรา Aspergillus flavus โดยทดสอบการเจรญของเชอราในจานเลยงเชอ ดวยวธ poisoned food technique และ ทดสอบการงอกของสปอร ดวยวธ slide culture method

3. การศกษาระดบความเขมขนของนาคนกระเทยมและระยะเวลาทเหมาะสมในการแชพรกสดเมดใหญเพอแปรรปเปนพรกแหง โดยวางแผนการทดลองแบบ factorial in RCB จานวน 3 ซาตอกรรมวธ โดยม 2 ปจจย ปจจยท 1คอระดบความเขมขนของนาคนกระเทยม 3 ระดบคอ 75 , 50 และ 25 % ปจจยท 2 คอระยะเวลาในการแชพรกสด คอ 10, 20 และ 30 นาท นาพรกสดผลใหญแชในนาคนกระเทยมตามกรรมวธ อบทอณหภม 60 °C เปนเวลา 72 ชม. เกบไวทอณหภมหอง เปนเวลา 30 วน ตรวจการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซนโดยวธ ELISA

4 การทดสอบระยะเวลาการเกบรกษาพรกแหงแปรรป โดยการแชนาคนกระเทยมความเขมขน 75 , 50 และ 25 % เปนเวลา 20 นาท เกบในถงพลาสตก PE (Polyethylene) ทอณหภมหอง เปนเวลา 1, 2, 3 และ 4 เดอน นาพรกแหงมาตรวจการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซนโดยวธ ELISA ทกเดอน

5. การศกษาระดบความเขมขนของนาคนกระเทยมในการแชพรกแหง พรกแหงผลใหญทดสอบทความเขมขนของนาคนกระเทยม 3 ระดบคอ 75, 50 และ 25 % เกบรกษา 1 และ 2 เดอน พรกแหงผลเลกทดสอบกบนาคนกระเทยมทระดบความเขมขน 50 % เพยงระดบเดยว

6. ศกษาระดบความเขมขนของนาคนกระเทยมในการลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนในพรกปนและระยะเวลาในการเกบรกษา ทระดบความเขมขนของนาคนกระเทยม 5 ระดบ คอ 100 , 75, 50, 25 และ 0 % (ชดควบคม) ตวอยางพรกปนคลกใหเขาเปนเนอเดยวกน ใสในเครองกวนแลวเตมนาคนกระเทยมลงไปปรมาณ 300 มลลลตรตอกโลกรม ผงใหแหง บรรจในถง PE ปรมาณ 100 กรมตอถง เกบทอณหภมหอง สมตวอยางท เวลา 5, 10 และ 15 วน ตรวจวเคราะหการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซน

7. การทดสอบประสทธภาพของนาคนกระเทยมทใชแลวในการทาลายสารแอฟลาทอกซนโดยตรง นาคนกระเทยมความเขมขน 75, 50 และ 25% ทาการทดสอบประสทธภาพในหลอดทดลองในอตราสวน 1: 1 บมไวทอณหภมหองเปนเวลา 7 วน วเคราะหปรมาณสารแอฟลาทอกซน โดยวธ ELISA การทดลองท 2.4 การศกษาประสทธภาพของสารสกดกระชายด าและกะเพราในการควบคมการเจรญของ

เชอ Aspergillus flavus และลดปรมาณสารแอฟลาทอกซน การทดสอบในอาหารเลยงเชอ

1. ทดสอบการสกดพชตวอยางดวยตวทาละลายชนดตางๆ ตามชนด polarity ไดแก เอธานอล เมธานอล ไดคลอโรมเธน และเฮกเซน

2. ทดสอบความเขมขนของสารสกดหยาบในการควบคมเชอราและสารพษจากเชอรา วางแผนการทดลองแบบ CRD สารสกดหยาบพช 5 ชนด ไดแก กระเทยม กระชายดา ไพล ขา และปดสงห และความ

32

เขมขน 12 ระดบ ไดแก 0, 50, 100, 200, 400, 800, 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000 และ 6,000 ppm จานวน 5 ซาตอกรรมวธ

3. เปรยบเทยบลกษณะของเชอราทเลยงในอาหารเลยงเชอทผสมของสารสกดหยาบชนดตางๆ หลงจากเกบท 30 oC เปนเวลา 10 วน และวเคราะหปรมาณสารแอฟลาทอกซนดวยเครอง High Performance Liquid Chromatography (HPLC) ในวนท 14 ของการทดลอง

4. ทดสอบผลของสารสกดหยาบตอเอนไซมตางๆ ทเกยวของกบการทางานของเชอรา A. flavus 5. ทดสอบผลของสารสกดหยาบชนดตางๆ ในการยบยงเชอ A. flavus และผลต Aflatoxin B1 ใน

เมลดถวลสง วางแผนการทดลองแบบ CRD สารสกดหยาบ 4 ชนดไดแก กระชายดา ไพล ขา และปดสงห จานวน 5 ซาตอกรรมวธ เกบรกษาท 30 oC ความชนสมพทธ 80 % เปนเวลา 1 เดอน

6. วเคราะหสารประกอบสาคญในสารสกดหยาบแตละชนด ดวยวธ GC-MS การทดลองท 3.1 การใชกรดอนทรยควบคมโรคแอนแทรคโนสในผลไมหลงการเกบเกยว

1. แยกเชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนส แยกเชอรา Colletotrichum spp. จากผลมะมวง กลวยหอม มะละกอ และแกวมงกร ทเปนโรค

ดวยวธ Tissue Transplanting Technique พสจนโรคตามวธของ Koch (Koch’s Postulation) 2. การทดสอบประสทธภาพของกรดอนทรยทมผลตอการเจรญของเสนใยเชอราสาเหตโรคแอนแทรค

โนสในจานเลยงเชอ (in vitro) ดวยวธ Poisoned Food Technique บนอาหาร PDA ผสมกรดอนทรย oxalic acid, acetic acid ความเขมขนตางๆ บมเชอทอณหภมหอง วดเสนผาศนยกลางโคโลนของเชอราทก 24 ชม. นามาคานวณหาเปอรเซนตการยบยงการเจรญของเสนใย

3. การทดสอบประสทธภาพของกรดอนทรยทมผลตอการงอกของสปอรเชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนส ทดสอบประสทธภาพในการยบยงการงอกของสปอรโดยผสม PDA และกรดอนทรยตามกรรมวธในขอ 2 หยดสปอรแขวนลอยทมอาย 7 วน ในจานเลยงเชอ 5 µl บนเชอนาน 9 ชวโมง นาสไลดไปตรวจนบจานวนสปอรทงอกภายใตกลองจลทรรศนนบจานวนสปอร คานวณหาเปอรเซนตการยบยงการงอกของสปอร

4. การทดสอบประสทธภาพของกรดอนทรยในการยบยงการเกดโรคแอนแทรคโนส ทาการทดสอบกรดอนทรยในผลตผลทง 4 ชนด (กลวยหอม , มะมวง, มะละกอ และแกวมงกร) โดยการปลกเชอดวยวธการทาบาดแผลหรอการพนดวยสปอรแขวนลอย กอนหรอหลงการแชกรดอนทรยทง 2 ชนดคอ oxalic acid, acetic acid ทความเขมขนตางๆ เปรยบเทยบกบ prochloraz 5 ทดสอบประสทธภาพของกรดอนทรยในการควบคมโรคแอนแทรคโนสของมะมวง มะละกอ กลวยหอม และแกวมงกรทตดมาจากแปลงปลก (เชอตามธรรมชาต) คดเลอกผลมะมวง มะละกอ กลวยหอมและแกวมงกร ทสมบรณ นามาแชในกรดอนทรยตามกรรมวธในขอ 4 ปลอยใหแหงทอณหภมหอง ตรวจเชคเปอรเซนตการเกดโรค เปอรเซนตการสญเสยนา ความแนนเนอ

33

ปรมาณกรดทไตรเตรทได (TA) ปรมาณของแขงทละลายนาได (TSS) วตามนซและสประกอบดวยคาความสวาง (L*) คาสเขยว/แดง (a*) และคานาเงน/สเหลอง (b*) การทดลองท 3.2 การใช Methyl Jasmonate และ Methyl Salicylate เพอควบคมโรคผลเนาของ

ผลไมจากเชอ Phomopsis sp. 1. แยกเชอราสาเหตโรคผลเนา แยกเชอรา Phomopsis spp. จากผลลองกอง เงาะ ทเปนโรคผลเนา

ดวยวธ tissue transplanting technique พสจนโรคตามวธของ Koch (Koch’s postulation) 2. การทดสอบประสทธภาพของ Methyl Jasmonate และ Methyl Salicylate ทมผลตอการเจรญ

ของเสนใยเชอราสาเหตโรคผลเนาในจานเลยงเชอ (in vitro) ดวยวธ Filter paper disc method บนอาหาร PDA วดเสนผาศนยกลางโคโลนของเชอรา นามาคานวณหาเปอรเซนตการยบยงการเจรญของเสนใย

3. การทดสอบประสทธภาพของ Methyl Jasmonate และ Methyl Salicylate ในการยบยงการเกดโรคผลเนาของลองกองและเงาะ (in vivo) โดยทาการทดลองดงน

3.1 การทดสอบประสทธภาพของ MS และ MJ ในการยบยงการเกดโรคผลเนาบนผลทมการปลกเชอ โดยการปลกเชอรา Phomopsis spp. กอนหรอหลงการรมดวยสาร Methyl Jasmonate และ Methyl Salicylate ทความเขมขนตางๆ บนทกผลโดยวดเสนผาศนยกลางแผลและเปอรเซนตการเกดโรค

3.2 การทดสอบประสทธภาพของ MJ และ MS ในการยบยงการเกดโรคผลเนาบนผลทมการตดเชอตามธรรมชาต (ไมปลกเชอ) โดยนาผลเงาะและลองกองมาทดสอบกบสาร MJ/MS ทความเขมขนตางๆ บนทกผลโดยวดเสนผาศนยกลางแผลและเปอรเซนตการเกดโรค 4. วดกจกรรมของเอนไซม β-1 ,3 glucanase โดยนาผลเงาะและลองกองมาทดสอบกบสาร MJ/MS

ทความเขมขนตางๆ แลวเกบท 13 ºC นาน 7 10 และ 13 วน เกบเปลอกลองกองแชต- 80 °C เพอทาการทดลองเอนไซมตอไป สาหรบเงาะเกบตวอยางเมอ 5 7 และ 9 วน การสกดโปรตนจากพชและวดกจกรรมของเอนไซม β-1 ,3 glucanase

5. วดกจกรรมของเอนไซม chitinase การทดลองท 3.3 การใชกรดอนทรยและเกลออนนทรยควบคมโรคผลเนาของผลไมหลงเกบเกยว

1. แยกเชอและจาแนกชนดของเชอราสาเหตโรคผลเนามะมวง ดวยวธ tissue transplanting technique พสจนโรคตามวธของ Koch (Koch’s postulation)

2. ทดสอบประสทธภาพของกรดอนทรยและเกลออนนทรยในการยบยงการเจรญของเสนใยเชอราสาเหตโรคผลเนาของมะมวง Dothiorella sp. โดยทดสอบประสทธภาพของกรดอนทรย จานวน 3 ชนด 1.กรดแอสคอบก 2.กรดซตรก 3.กรดซอบกและเกลออนนทรย จานวน 11 ชนด 1.โซเดยมเบนโซเอท 2.โซเดยมเมทาไบซลไฟต 3.โพแทสเซยมไนเตรท 4.โพแทสเซยมเมทาไบซลไฟต 5.โพแทสเซยมซอเบท 6.คอปเปอรซลเฟต 7.โซเดยมคารบอเนต 8.โซเดยมไบ

34

คารบอเนต 9.แอมโมเนยมคารบอเนต 10.โพแทสเซยมคารบอเนตและ 11.โพแทสเซยมไบคารบอเนต ทระดบความเขมขน 1 % 2 % และ 3 % ดวยวธอาหารพษ (Poisoned Food Technique) บนทกผล โดยวดเสนผานศนยกลางโคโลนของเชอรา และคานวณหาเปอรเซนตการยบยงการเจรญของเสนใยเชอรา

3. ทดสอบประสทธภาพของกรดอนทรยและเกลออนนทรยในการยบยงความรนแรงของโรคผลเนาทเกดจากการปลกเชอรา Dothiorella sp. บนผลมะมวง ใชมะมวงพนธนาดอกไม เบอร4 ความแก 80 % ทาการปลกเชอบนผลมะมวงดวยเชอรา Dothiorella sp. อาย 7 วน บมทอณหภมหอง นาน 12 ชม. จงนาชนวนออก นาผลมะมวงปลกเชอแชสาร จากขอ 2 นาน 5 นาท ตรวจผลเมอกรรมวธชดควบคมแสดงอาการของโรค โดยวดเสนผานศนยของแผล (เซนตเมตร) คานวณหาเปอรเซนตการยบยงความรนแรงของโรค การทดลองท 3.4 การทดสอบประสทธภาพกรดอนทรย และเกลออนนทรยในการควบคมเชอสาเหตโรค

เนาหลงเกบเกยวของผลไม 1. แยกเชอราสาเหตโรคผลเนา ดวยวธ tissue transplanting technique พสจนโรคตามวธของ Koch (Koch’ postulation) 2. ประสทธภาพของกรดอนทรย และเกลออนนทรยทมผลตอการเจรญของเสนใยเชอราสาเหตโรค ดวยวธ Poisoned Food Technique โดยเตรยมอาหาร PDA แลวผสมสาร เชน กรด oxalic, กรด acetic, กรด Propionic, โซเดยมคารบอเนต, โซเดยมไบคารบอเนต, แคลเซยมคลอไรด, โซเดยมคลอไรด เปนตน ทความเขมขนตางๆ นาเสนใยเชอราทมอาย 7 วน วางบนผวหนาอาหาร บมเชอทอณหภมหอง ตรวจผลเมอเชอราในชดควบคม control เจรญเตมจานเลยงเชอ โดยการวดเสนผานศนยกลางโคโลนของเชอรา นามาคานวณหาเปอรเซนตการยบยงการเจรญของเสนใย

3. ทดสอบกรดอนทรย และเกลออนนทรยชนดทมประสทธภาพในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอราสาเหตโรคผลเนาในแกวมงกร โดยการเตรยมแกวมงกรทผานการลางดวยนาผสมคลอรน รอยละ 10 เปนเวลา 5 นาท แลวลางผลดวยนาเปลาอกครงหนง หลงจากนนนาผลแกวมงกร ไปผงใหแหงแลวจงนามาทาการทดลอง โดยปลกเชอรา Colletotrichum sp. บมเชอไวในสภาพอณหภมหอง นาน 12 ชม. แลวจงนาผลแกวมงกรมาจมในสารละลายกรดอนทรยความเขมขนตางๆ สารละลายเกลออนนทรยความเขมขนตางๆ นาน 5 นาท ผงไวใหแหง วางไวในสภาพอณหภมหอง ตรวจนบผลแกวมงกร ทเกดโรคทกวน การทดลองท 3.5 วธลดการปนเปอนจลนทรยกอโรคในผกสดหลงการเกบเกยว 1. การทดสอบประสทธภาพของสารกลม GRAS ในการลดปรมาณจลนทรยในหองปฏบตการ การเปรยบเทยบประสทธภาพของสารในกลม GRAS ในการลดปรมาณจลนทรยดวยวธ filter Paper disc method ทแตละระดบความเขมขนตามกรรมวธดงน

1. กรดอะซตรค ความเขมขน 1, 2, 3 และ 10 %

35

2. กรดซตรค ความเขมขน 0.4, 0.5, 0.6 และ 1.0 % 3. กรดแลคตค ความเขมขน 0.2, 0.3, 0.5 และ 1.0 % 4. โซเดยมไบคารบอเนต ความเขมขน 25, 50 และ 100 mM

แลวนามาวางบนอาหารสงเคราะห (Selective media) ทมจลนทรยเชอสาเหต บมทอณหภม 37 °C ในตควบคมอณหภม นาน 5 วน บนทกเสนผานศนยกลาง clear zone 2. การทดสอบประสทธภาพของสารกลม GRAS ในการควบคมจลนทรยในผก สะระแหนทเกบจากแปลงเกษตรกร GAP ทาความสะอาดดวยสารละลายตามกรรมวธดงน

1. ไมลางผก เปนตวควบคม 2. ลางผกดวยนาประปา เปนตวควบคม 3. ลางผกดวยสารละลายกรดอะซตรค ความเขมขน 3.0 % 4. ลางผกดวยสารละลายกรดซตรค ความเขมขน 0.6 % 5. ลางผกดวยสารละลายกรดแลคตก ความเขมขน 0.5 %

นามาเกบรกษาทอณหภม 37 oC สมผกทดลองมาตรวจวเคราะหปรมาณการปนเปอนเชอจลนทรยท 0, 3, 6, 15, 24, 48 ชม. ดวยวธ Total plat count technique 3. ศกษาอณหภมทเหมาะสมในการเกบรกษาผก สะระแหนทเกบจากแปลงเกษตรกรนามาผานกรรมวธโดยมการกาหนดปจจยดงน

ปจจยท 1 การทาความสะอาดดวยสารละลายชนดตางๆ ในอตราสวนผก 5 กโลกรมตอสารละลาย 20 ลตร ม 3 วธ ไดแก

1 การไมลางนา เปนตวควบคมท 1 2 ลางดวยนาประปา เปนตวควบคมท 2 3 ลางดวยสารละลายกรดซตรค ความเขมขน 0.6 % และนาไปลางนาเปลา นาน 3 นาท

ปจจยท 2 อณหภมทเหมาะสมในการเกบรกษาผกหลงทาความสะอาด ม 2 ระดบ ไดแก 1 เกบรกษาทอณหภม 5 oC 2 เกบรกษาทอณหภม 10 oC

สมผกทดลองมาตรวจวเคราะหปรมาณการปนเปอนเชอจลนทรยหลงเกบรกษานาน 0 , 3, 6, 12, 24, 48 ชม. ดวยวธ Total plat count technique 4. การทดสอบประสทธภาพวธลดการปนเปอนจลนทรยในสะระแหนในระดบแปลงปลก สะระแหนทเกบจากแปลงเกษตรกรนามาดสอบดวยกรรมวธโดยมการกาหนดปจจยดงน

ปจจยท 1 ลางผกดวยสารละลาย GRAS ทมประสทธภาพในการควบคมปรมาณเชอ E. coli ในอตราสวนผก 5 กโลกรมตอสารละลาย 20 ลตร ไดแก

สารละลายชนดท 1 ลางผกดวยนาแบบนาลน นาน 2 นาท เปนวธการลางของเกษตรกรผปลกสะระแหน GAP

36

สารละลายชนดท 2 ลางผกดวยสารละลายซตรค ความเขมขน 6% นาน 3 นาท หลงจากนนลางดวยนาประปาแบบไหลผาน นาน 3 นาท

ปจจยท 2 อณหภมทเหมาะสมในการเกบรกษาผกหลงทาความสะอาด ม 3 ระดบ ไดแก 1 เกบรกษาทอณหภม 5 oC 2 เกบรกษาทอณหภม 30 oC

สมผกทดลองมาตรวจวเคราะหปรมาณการปนเปอนเชอจลนทรยหลงเกบรกษานาน 0 , 3, 6, 12, 24, 48 ชม. ดวยวธ Total plat count technique การทดลองท 4.1 ศกษาการปนเปอนของเชอรา และสารโอคราทอกซน เอ ในผลไมอบแหงและการลด

ปรมาณสารพษโดยใชวธทางกายภาพ 1. การศกษาการปนเปอนของเชอราและสารโอคราทอกซน เอ โดยสมเกบตวอยางผลไมอบแหงรวม

306 ตวอยาง 1.1 การตรวจสอบการปนเปอนของเชอราในผลไมอบแหง โดยวธ Direct Plate Count Method บนอาหารเลยงเชอราDG18 บนทกลกษณะและจานวนเชอราทพบ คานวณการปนเปอนของเชอรา 1.2 การตรวจสอบปรมาณสารโอคราทอกซน เอ ในผลไมอบแหง โดยวธ ELISA ใชชดทดสอบของ Veratox® NEOGEN 2. การลดปรมาณสารโอคราทอกซน เอ ในผลไมอบแหงดวยวธทางกายภาพ โดยนาผลไมอบแหงทม

การปนเปอนของสารโอคราทอกซน เอ มาทดสอบวธการควบคมโดยการ 2.1 การอบดวยเตาไมโครเวฟ ตามกรรมวธ

กรรมวธท 1 กาลงไฟ 800 วตต (ระดบความรอนสง) ระยะเวลา 30 วนาท กรรมวธท 2 กาลงไฟ 800 วตต (ระดบความรอนสง) ระยะเวลา 45 วนาท กรรมวธท 3 กาลงไฟ 400 วตต (ระดบความรอนปานกลาง) ระยะเวลา 45 วนาท กรรมวธท 4 กาลงไฟ 400 วตต (ระดบความรอนปานกลาง) ระยะเวลา 60 วนาท กรรมวธท 5 กาลงไฟ 240 วตต (ระดบความรอนตาปานกลาง) ระยะเวลา 60 วนาท กรรมวธท 6 กาลงไฟ 240 วตต (ระดบความรอนตาปานกลาง) ระยะเวลา 90 วนาท กรรมวธท 7 ไมผานการอบ (ใชในการคานวณเปอรเซนตการลดลงของสารพษ) ตรวจวเคราะหการปนเปอนของสารโอคราทอกซน ดวยชดทดสอบ Veratox® NEOGEN และคานวณเปนเปอรเซนตการลดลงของสารพษ

2.2 การอบดวยตอบลมรอน ทาการทดลองเปรยบเทยบการอบดวยระดบอณหภมทใชในการอบ คอ 60 70 และ 80 ºC ทระยะเวลา 0, 30, 45 และ 60 นาท ตรวจวเคราะหการปนเปอนของสารโอคราทอกซนเอ ดวยชดทดสอบ Veratox® NEOGEN และคานวณเปนเปอรเซนตการลดลงของสารพษ

37

การทดลองท 4.2 การควบคมการปนเปอนเชอราและสารแอฟลาทอกซนในผลตผลเกษตรโดยวธทาง

กายภาพ 1. การตรวจการปนเปอนของเชอราและสารแอฟลาทอกซนบ1 ในผลตผลเกษตร 10 ชนด เกบตวอยาง

เมลดจานวน 10 ชนด ไดแก ขาวสาร ขาวกลอง ขาวเหนยวดา ขาวเหนยวขาว ถวเหลอง ถวเขยว ถวแดง ถวลสง งาขาว และงาดา นามาตรวจการปนเปอนของเชอรา Aspergillus flavus ในเมลดดวยวธ direct plate count method บนอาหารเลยงเชอ Dichloran glycerol agar (DG18) และตรวจการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซนบ1 โดยใชชดตรวจสอบสาเรจรป (DOA ELISA Test Kit)

2. การลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนบ1 ในผลตผลเกษตรโดยวธทางกายภาพ คดเลอกเมลดทมการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซนสงเกนคามาตรฐาน (20 µg/kg.) จานวน 4 ชนด คอ ขาวกลอง ขาวเหนยวดา ถวลสง และงาดา นามาทดสอบการลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนบ1 โดยวธทางกายภาพ โดยปลกเชอดวยสารแขวนลอยสปอรของเชอรา A. flavus นาน 14 วน แลวนาตวอยางมานงฆาเชอนาตวอยางจากทกขวดคลกใหเขากนใชในการทดลองตามวธท 1 และวธท 2 วธท 1 การอบดวยตอบความรอน

ตวอยางเมลด ขาวกลอง ขาวเหนยวดา และงาดา วางแผนการทดลองแบบ factorial 4x5 in CRD ปจจยท1 ระดบอณหภมทใชในการอบ ม 4 ระดบ คอ 50, 60, 70 และ 80 °C ปจจยท2 ระดบเวลาทใชในการอบ ม 5 ระดบ คอ 30, 60, 90, 120 และ 150 นาท

สวนตวอยางถวลสงวางแผนการทดลองแบบ factorial 2x5 in CRD ปจจยท 1 ระดบอณหภมทใชในการอบ ม 4 ระดบ คอ 50, 60, 70 และ 80 °C ปจจยท 2 ระดบเวลาทใชในการอบ ม 5 ระดบ คอ 30, 60, 90, 120 และ 150 นาท

ตรวจวเคราะหการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซนบ1 โดยใชชดตรวจสอบสาเรจรป และคานวณหาเปอรเซนตการลดลงของสารแอฟลาทอกซนบ1 วธท 2 การอบดวยไมโครเวฟ ตวอยางเมลดงาดาทปลกเชอนามาอบในไมโครเวฟระดบความรอนตามกรรมวธ ดงน

1 ระดบความรอนตา เวลา 2 นาท 2 ระดบความรอนตา เวลา 3 นาท 3 ระดบความรอนตา เวลา 4 นาท 4 ระดบความรอนกลาง เวลา 30 วนาท 5 ระดบความรอนกลาง เวลา 60 วนาท 6 ระดบความรอนกลาง เวลา 90 วนาท 7 ระดบความรอนสง เวลา 20 วนาท 8 ระดบความรอนสง เวลา 30 วนาท 9 ระดบความรอนสง เวลา 40 วนาท

38

10 ชดควบคม (control) ตรวจวเคราะหการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซนบ1 โดยใชชดตรวจสอบสาเรจรป และคานวณหา

เปอรเซนตการลดลงของสารแอฟลาทอกซนบ1 การทดลองท 4.3 ศกษาการปนเปอนของเชอราและสารพษฟโมนซนในธญพชและผลตภณฑ และการลด

ปรมาณสารพษโดยใชวธทางกายภาพ การศกษาขอมลการปนเปอนของเชอราและสารพษฟโมนซนในธญพชและผลตภณฑ เกบตวอยางธญพชและผลตภณฑจากธญพชรวม 275 ตวอยาง นามาการตรวจหาการปนเปอนของเชอราโดยวธ Direct plate count method บนอาหารเลยงเชอรา DG18 แยกเชอราทพบ จาแนกชนดของเชอรา ทดสอบความสามารถในการสรางสารพษฟโมนซน โดยเลยงในอาหารเหลว YES medium เปนเวลา 14 วน ตรวจปรมาณสารพษฟโมนซนโดยใชชดตรวจสอบสารพษฟโมนซน Veratox® NEOGEN ศกษาวธลดปรมาณสารพษฟโมนซนในผลตภณฑจากธญพชโดยวธทางกายภาพ เลอกตวอยางขาวบารเลย คอรนเฟลก และ อาหารสาหรบทารก นามาทดสอบโดยทาการเตมสารพษฟโมนซนมาตรฐานลงในตวอยาง กอนนาไปทดสอบวธการลดปรมาณสารพษฟโมนซนดวยวธการดงน 1. การอบดวยเตาไมโครเวฟ วางแผนการทดลองแบบ CRD กรรมวธดงน

กรรมวธ ขาวบารเลย อาหารเชาจากธญพช อาหารสาหรบทารก

กาลงไฟ (วตต) เวลา (วนาท)

กาลงไฟ (วตต)

เวลา (วนาท)

กาลงไฟ (วตต)

เวลา (วนาท)

1 800 90 800 45 400 60 2 800 60 800 30 400 30 3 800 30 400 90 240 90 4 400 120 400 60 240 60 5 400 90 240 120 ชดควบคม (ไมผานการอบ) 6 400 60 240 90 7 ชดควบคม (ไมผานการอบ) ชดควบคม (ไมผานการอบ)

2. การใชแสงอลตราไวโอเลต โดยใชหลอดไฟยวทชวงคลน 100-280 นาโนเมตร วางแผนการทดลองแบบ CRD กรรมวธดงน กรรมวธท 1 แสงอลตราไวโอเลต เปนเวลา 30 นาท กรรมวธท 2 แสงอลตราไวโอเลต เปนเวลา 60 นาท กรรมวธท 3 แสงอลตราไวโอเลต เปนเวลา 90 นาท กรรมวธท 4 แสงอลตราไวโอเลต เปนเวลา 120 นาท

39

กรรมวธท 5 ชดควบคม (ไมผานแสงอลตราไวโอเลต) ตวอยางจากทง 2 วธการมาตรวจวเคราะหปรมาณสารพษโดยวธ ELISA และคานวณเปอรเซนตการ

ลดลงของสารพษ การทดลองท 5.1 วธการประเมนการเขาท าลายของโรคแอนแทรคโนสในผลไมหลงการเกบเกยวโดยการ

ตรวจสอบการเขาท าลายแฝง (Quiescent infection) 1. การศกษาวธการกระตน quiescent infection บนผลมะมวง โดยใชผลมะมวงพนธนาดอกไมทแก

พรอมเกบเกยว แตยงไมสก ทสมบรณไมมอาการโรคแอนแทรคโนส ฆาเชอทผวดวย 10% Clorox นาน 3 นาท แลวลางดวยนากลนนงฆาเชอ 3 ครง แลวผงใหแหง นาผลมะมวงมาชบสารละลาย paraquat ทความเขมขน 0 (control), 1,000, 2,000 และ 4,000 ppm เกบในกลองรกษาความชน ทอณหภมหอง สงเกตการเปลยนแปลงและการเกดอาการโรค

2. ศกษาการปลกเชอโดยจาลองสภาพธรรมชาต เพอใชเปนกรรมวธควบคมสาหรบเปรยบเทยบระหวางการเขาทาลายโดยธรรมชาตกบการเขาทาลายจากการปลกเชอ จงทาการทดลองเพอเปรยบเทยบวธการปลกเชอทผวผลดวยวธการ คอ

1 ไมมการทาบาดแผล 2 ทาบาดแผลดวยกระดาษทรายละเอยด (เบอร 180) ขนาด 1 x 1 นว 3 ทาบาดแผลดวยเขมเขยเชอรา

จากนนปลกเชอดวยสปอรแขวนลอยเชอ C. gloeosporioides เกบในกลองรกษาความชนนาน 24 ชม. นาผลมะมวงมาชบสารละลาย paraquat ทความเขมขน 2,000 ppm นาน 1 นาท เกบในกลองรกษาความชน ทอณหภมหอง บนทกผลการทดลอง สงเกตการเปลยนแปลงของผวผลมะมวง และการเกดอาการโรค

3. ศกษาการประเมนผลการเขาทาลายแฝงตามธรรมชาตเปรยบเทยบกบการปลกเชอ ศกษาการประเมนการเขาทาลายแฝงในธรรมชาตของโรคแอนแทรคโนสในผลมะมวงหลงการเกบ

เกยวโดยการเตรยมผลมะมวงตามการทดลองท 1 แลวนามาทาการทดลองตามกรรมวธดงน 1 ทาบาดแผลดวยกระดาษทรายละเอยดแลวปลกเชอดวยสปอรแขวนลอย ชบดวยสารละลาย

paraquat ทความเขมขน 2,000 ppm (Inoculation+paraquat 2000 ppm) 2 ทาบาดแผลดวยกระดาษทรายละเอยดแลวปลกเชอดวยสปอรแขวนลอย ชบนากลนนงฆา

เชอ (Inoculation) 3 ชบสารละลาย paraquat ทความเขมขน 2,000 ppm (Non- Inoculation + paraquat

2000 ppm) 4 ชบนากลนนงฆาเชอ (Non- Inoculation) (control) เกบผลมะมวงในกลองรกษาความชน (moist chamber) เกบไวทอณหภมหอง ทาการทดลอง 4

ซา โดยใชผลมะมวง 3 ผลตอ 1 ซา

40

การบนทกผลการทดลอง สงเกตการเปลยนแปลงของผวผลมะมวง การเกดอาการโรค ท 48 และ 72 ชม. หลงการทดลอง การทดลองท 5.2 การใชความรอนรวมกบสารกลมคารบอเนตและไบคารบอเนตควบคมโรคแอนแทรคโนส

ของผลไมหลงการเกบเกยว 1. แกวมงกรพนธเนอขาวเปลอกแดง 1.1 การแยกเชอราสาเหตโรคดวยวธ Tissue transplanting technique พสจนโรคตามวธของ Koch (Koch’s postulation) แลวใชในการทดลอง

1.2 ทดสอบประสทธภาพของสารกลมคารบอเนตตอการเจรญของเสนใยเชอราสาเหต โดยวธอาหารพษ (Poisoned Food Technique) โดยเตรยมอาหารเลยงเชอ PDA ผสมสารกลม

คารบอเนต 5 ชนด ไดแก โซเดยมคารบอเนต (SC) โซเดยมไบคารบอเนต (SBC) โปแตสเซยมคารบอเนต (PC) โปแตสเซยมไบคารบอเนต (PBC) และ แอมโมเนยมคารบอเนต (AC) ทระดบความเขมขน 1 % 2 % และ 3 % และชดควบคม (อาหาร PDA ไมผสมสาร)

บนทกผล : วดเสนผานศนยกลางโคโลนของเชอราเมออายครบ 7 วน และคานวณหาเปอรเซนตการยบยงการเจรญของเสนใยเชอราสาเหตโรค

1.3 ทดสอบประสทธภาพของสารกลมคารบอเนตในการควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากการปลกเชอราบนผลแกวมงกร

โดยใชผลแกวมงกร อายเกบเกยวความแก 80 % ลาง แชในสารละลายคลอรอกซ ลางนาเปลาอกครง ผงใหแหง ปลกเชอบนผล โดยใชเขมปลายแหลม หยดสปอรแขวนลอยเชอราสาเหตบนแผล บมทอณหภมหอง นาน 24 ชม. นาผลปลกเชอจมกลมคารบอเนต 5 ชนด ไดแก โซเดยมคารบอเนต (SC) โซเดยมไบคารบอเนต (SBC) โปแตสเซยมคารบอเนต (PC) โปแตสเซยมไบคารบอเนต (PBC) และ แอมโมเนยมคารบอเนต (AC) ทระดบความเขมขน 1 % 2 % และ 3 % นาประปา และชดควบคม (อาหาร PDA ไมผสมสาร)

บนทกผล : วดเสนผานศนยกลางโคโลนของเชอราเมออายครบ 7 วน และคานวณหาเปอรเซนตการยบยงการเจรญของเสนใยเชอราสาเหตโรค

1.4 ทดสอบประสทธภาพของนารอนในการควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากการปลกเชอรา - ทดสอบเพอคดเลอกอณหภมของนารอนและเวลาทเหมาะสม วางแผนการทดลองแบบ 6x2

Factorial in CRD ปจจยท 1 อณหภมนารอน 6 ระดบ คอ 43, 45, 47, 50, 53 และ 55 °C ปจจยท 2 เวลาในการจมผลแกวมงกร 2 ระดบ คอ 3 นาท และ 5 นาท คดเลอกผลแกวมงกรเตรยมและทาการปลกเชอราตามกรรมวธในขอ 1.3 จงนาผลปลกเชอจมในนา

รอน บนทกผลโดยวดเสนผานศนยกลางของแผล คานวณหาเปอรเซนตการยบยงความรนแรงของโรค - ทดสอบเพอคดเลอกกรรมวธทใหผลด วางแผนการทดลองแบบ 3x4 Factorial in CRD ปจจยท 1 อณหภมนารอน 3 ระดบ คอ 50,. 53 และ 55 °C

41

ปจจยท 2 เวลาในการจมผลแกวมงกร 4 ระดบ คอ 3 นาท 5 นาท 7 นาท และ 10 นาท คดเลอกผลแกวมงกรเตรยมและทาการปลกเชอราตามกรรมวธในขอ 1.3 จงนาผลปลกเชอจมในนา

รอน บนทกผลโดยวดเสนผานศนยกลางของแผล คานวณหาเปอรเซนตการยบยงความรนแรงของโรค 1.5 ทดสอบประสทธภาพของนารอนและสารกลมคารบอเนตในการควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกด

จากการปลกเชอรา คดเลอกกรรมวธทใหผลดในการควบคมโรคแอนแทรคโนส วางแผนการทดลองแบบ Split plot

design Main plot คอ อณหภมและเวลาของนารอนทใชจมผลแกวมงกร 3 ระดบ คอ

M1 = นารอนอณหภม 50 °C นาน 10 นาท M2 = นารอนอณหภม 53 °C นาน 7 นาท M3 = นารอนอณหภม 55 °C นาน 5 นาท Sub plot คอ สาร 5 ชนด จมผล นาน 5 นาท S1 = โซเดยมคารบอเนต 2 % S2 = โพแทสเซยมคารบอเนต 1 % S3 = แอมโมเนยมคารบอเนต 2 % S4 = อมาซาลล 0.035 % S5 = นาอณหภมหอง

คดเลอกผลแกวมงกรเตรยมและทาการปลกเชอราตามกรรมวธในขอ 1.3 จงนาผลปลกเชอจมในนารอน บนทกผลโดยวดเสนผานศนยกลางของแผล คานวณหาเปอรเซนตการยบยงความรนแรงของโรค 2. มะละกอพนธปกไมลาย 2.1 การแยกเชอราสาเหตโรคดวยวธ Tissue transplanting technique พสจนโรคตามวธของ Koch (Koch’s postulation) แลวใชในการทดลอง

2.2 ทดสอบประสทธภาพของสารกลมคารบอเนตตอการเจรญของเสนใยเชอราสาเหต ดวยวธอาหารพษ (Poisoned Food Technique) โดยเตรยมอาหารเลยงเชอ PDA ผสมสารกลมคารบอเนต 5 ชนด ไดแก โซเดยมคารบอเนต (SC) โซเดยมไบคารบอเนต (SBC) โปแตสเซยมคารบอเนต (PC) โปแตสเซยมไบคารบอเนต (PBC) และ แอมโมเนยมคารบอเนต (AC) ทระดบความเขมขน 1, 2 และ 3 % และชดควบคม (อาหาร PDA ไมผสมสาร) นาชนวนทไดจากการตดเสนใยรอบโคโลนเชอราทมอาย 7 วน ขนาดเสนผานศนยกลาง 0.5 เซนตเมตร วางบนผวหนาอาหารทผสมสาร และชดควบคม บมเชอทอณหภมหอง

บนทกผล : วดเสนผานศนยกลางโคโลนของเชอราเมออายครบ 7 วน และคานวณหาเปอรเซนตการยบยงการเจรญของเสนใยเชอราสาเหตโรค

2.3 ทดสอบประสทธภาพของสารกลมคารบอเนตในการควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากการปลกเชอราบนผลมะละกอ 2 สายพนธ คอ Colletotrichum gloeosporioides และ C. capsici

42

โดยคดเลอกผลมะละกอทสมบรณ ลาง แชในสารละลายคลอรอกซ ลางนาเปลาอกครง ผงใหแหง ปลกเชอบนผล โดยใชเขมปลายแหลม วางชนวนเสนใยเชอราสาเหตอาย 7 วน บนแผล บมทอณหภมหอง นาน 24 ชม. จากนนเอาชนวนออก นาผลปลกเชอจมในสารโซเดยมคารบอเนต 3 % แอมโมเนยมคารบอเนต 1, 2 และ 3 % เปรยบเทยบกบ อมาซาลล โปรคลอราช และนากลน บนทกผลโดยวดเสนผานศนยกลางของแผล (เซนตเมตร) เมอครบ 5 วน และคานวณหาเปอรเซนตการยบยงความรนแรงของโรค

2.4 ทดสอบประสทธภาพของนารอนในการควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากการปลกเชอราบนผลมะละกอ 2 สายพนธ คอ C. gloeosporioides และ C. capsici

โดยใชอณหภมนารอน 4 ระดบ 47,. 50, 53 และ 55 °C และระยะเวลา ในการจมผลมะละกอม 3 ระดบ 5 นาท 7 นาท และ 10 นาท คดเลอกผลมะละกอทสมบรณ ลาง แชในสารละลายคลอรอกซ ลางนาเปลาอกครง ผงใหแหง ปลกเชอบนผล โดยใชเขมปลายแหลม วางชนวนเสนใยเชอราสาเหตอาย 7 วน บนแผล บมทอณหภมหอง นาน 24 ชม. จากนนเอาชนวนออก นาผลปลกเชอจมนารอนตามกรรมวธทกลาวขางตน บนทกผลโดยวดเสนผานศนยกลางของแผล (เซนตเมตร) เมอครบ 5 วน และคานวณหาเปอรเซนตการยบยงความรนแรงของโรค

2.5 ทดสอบประสทธภาพของนารอนและสารกลมคารบอเนตในการควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากการปลกเชอราบนผลมะละกอ 2 สายพนธ คอ C. gloeosporioides และ C. capsici

โดยคดเลอกระดบอณหภมของนารอนและเวลาทเหมาะสมจากขอ 2.4 (นารอนอณหภม 53 °C นาน 10 นาท 55 °C นาน 5 นาท และ 55 °C นาน 7 นาท) และสารกลมคารบอเนต (โซเดยมคารบอเนต 0.5 และ 1.0% แอมโมเนยมคารบอเนต 0.5 และ 1.0 %) มาทาการทดลอง คดเลอกผลมะละกอทสมบรณ ลาง แชในสารละลายคลอรอกซ ลางนาเปลาอกครง ผงใหแหง ปลกเชอบนผล โดยใชเขมปลายแหลม วางชนวนเสนใยเชอราสาเหตอาย 7 วน บนแผล บมทอณหภมหอง นาน 24 ชม. จากนนเอาชนวนออก นาผลปลกเชอจมสารและนารอนตามกรรมวธ บนทกผลโดยวดเสนผานศนยกลางของแผล (เซนตเมตร) เมอครบ 5 วน และคานวณหาเปอรเซนตการยบยงความรนแรงของโรค

2.6 ทดสอบประสทธภาพของนารอนอณหภม 55 °C นาน 5, 7 และ 10 นาท และสารกลมคารบอเนตในการควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากการปลกเชอราบนผลมะละกอ 2 สายพนธ คอ C. gloeosporioides และ C. capsici โดยคดเลอกผลมะละกอทสมบรณ ลาง แชในสารละลายคลอรอกซ ลางนาเปลาอกครง ผงใหแหง ปลกเชอบนผล โดยใชเขมปลายแหลม วางชนวนเสนใยเชอราสาเหตอาย 7 วน บนแผล บมทอณหภมหอง นาน 24 ชม. จากนนเอาชนวนออก นาผลปลกเชอจมในนารอนอณหภม 55 °C นาน 5, 7 และ 10 นาท และสารกลมคารบอเนตตามกรรมวธ บนทกผลโดยวดเสนผานศนยกลางของแผล (เซนตเมตร) เมอครบ 5 วน และคานวณหาเปอรเซนตการยบยงความรนแรงของโรค 3. มะมวงพนธนาดอกไมเบอรส 3.1 แยกเชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนสจากผลมะมวงหลงการเกบเกยว ดวยวธ Tissue transplanting technique พสจนโรคตามวธของ Koch (Koch’s postulation) แลวใชในการทดลอง

43

3.2 ทดสอบประสทธภาพของสารกลมคารบอเนตตอการเจรญของเสนใยเชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนส

ดวยวธอาหารพษ (Poisoned Food Technique) โดยเตรยมอาหารเลยงเชอ PDA ผสมสารกลมคารบอเนต 5 ชนด ไดแก โซเดยมคารบอเนต (SC) โซเดยมไบคารบอเนต (SBC) โปแตสเซยมคารบอเนต (PC) โปแตสเซยมไบคารบอเนต (PBC) และ แอมโมเนยมคารบอเนต (AC) ทระดบความเขมขน 1, 2 และ 3 % และชดควบคม (อาหาร PDA ไมผสมสาร) นาชนวนทไดจากการตดเสนใยรอบโคโลนเชอราทมอาย 7 วน ขนาดเสนผานศนยกลาง 0.5 เซนตเมตร วางบนผวหนาอาหารทผสมสาร

บนทกผล : วดเสนผานศนยกลางโคโลนของเชอราเมออายครบ 7 วน และคานวณหาเปอรเซนตการยบยงการเจรญของเสนใยเชอราสาเหตโรค

3.3 ทดสอบประสทธภาพของสารกลมคารบอเนตในการควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากการปลกเชอราบนผลมะมวง

คดเลอกผลมะมวงทสมบรณลาง แชในสารละลายคลอรอกซ ลางนาเปลาอกครง ผงใหแหง ปลกเชอบนผล โดยพนสปอรแขวนลอยเชอราสาเหตบนดานเดยวของผล บมทอณหภมหอง นาน 24 ชม. นาผลปลกเชอจมในสารกลมคารบอเนต 5 ชนด ไดแก โซเดยมคารบอเนต (SC) โซเดยมไบคารบอเนต (SBC) โปแตสเซยมคารบอเนต (PC) โปแตสเซยมไบคารบอเนต (PBC) และ แอมโมเนยมคารบอเนต (AC) ทระดบความเขมขนตางๆ นาน 5 นาท บนทกผลโดยวดเปอรเซนตพนทเปนโรคบนผลมะมวง เมอครบ 7 วน และคานวณหาเปอรเซนตการยบยงความรนแรงของโรค

3.4 ทดสอบประสทธภาพของนารอนอณหภม 55 °C ในการควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากการปลกเชอราบนผลมะมวง

คดเลอกผลมะมวงทสมบรณลาง แชในสารละลายคลอรอกซ ลางนาเปลาอกครง ผงใหแหง ปลกเชอบนผล โดยพนสปอรแขวนลอยเชอราสาเหตบนดานเดยวของผล บมทอณหภมหอง นาน 24 ชม. นาผลปลกเชอจมในนารอนอณหภม 55 °C นาน 1, 3 และ 5 นาท บนทกผลโดยวดเปอรเซนตพนทเปนโรคบนผลมะมวง เมอครบ 7 วน และคานวณหาเปอรเซนตการยบยงความรนแรงของโรค

3.5 ทดสอบประสทธภาพของนารอนและสารกลมคารบอเนตในการควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากการปลกเชอราบนผลมะมวง

คดเลอกระดบอณหภมของนารอน 55 °C และสารทเหมาะสมจากขอ 3.3 และขอ 3.4 มาทดสอบ โดยคดเลอกผลมะมวงทสมบรณลาง แชในสารละลายคลอรอกซ ลางนาเปลาอกครง ผงใหแหง ปลกเชอบนผล โดยพนสปอรแขวนลอยเชอราสาเหตบนดานเดยวของผล บมทอณหภมหอง นาน 24 ชม. นาผลปลกเชอจมในนารอนและสารตามกรรมวธ บนทกผลโดยวดเปอรเซนตพนทเปนโรคบนผลมะมวง เมอครบ 7 วน และคานวณหาเปอรเซนตการยบยงความรนแรงของโรค

44

การทดลองท 5.3 การใชสาร GRAS รวมกบน ารอนในการควบคมโรคแอนแทรคโนสของพรกหวานหลงการเกบเกยว

1. ศกษาเชอราสาเหตโรคและลกษณะอาการของโรคแอนแทรคโนสของพรกหวานหลงการเกบเกยว แยกเชอราสาเหตดวยวธ Tissue Transplanting Technique พสจนโรคตามวธของ Koch (Koch’s Postulation)

2. ทดสอบประสทธภาพของสารกลมปลอดภย (GRAS) และนารอน ในการยบยงเชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนสในหองปฏบตการ โดยทดสอบประสทธภาพของสารกลมปลอดภยตอการยบยงการเจรญของเสนใยเชอราดวยวธ Poisoned food technique ดวยอาหาร PDA ผสมกรดออกซาลก โปแตสเซยม ซอรเบท โพรพลพาราเบน กรดซาลไซลก ทความเขมขนตางๆ บนทกผลการยบยงการเจรญของเชอรา โดยวดเสนผานศนยกลางโคโลนของเชอรา นาคาทไดมาคานวณหาเปอรเซนตการยบยงการเจรญ และทดสอบประสทธภาพของสารกลมปลอดภยตอการยบยงการงอกของสปอรเชอรา ดวยวธ Poisoned food technique ดวยอาหาร PDA ผสมกรดออกซาลก โปแตสเซยม ซอรเบท โพรพลพาราเบน กรดซาลไซลก ทความเขมขนตางๆ บนทกผลการงอกของสปอรเชอรา โดยตรวจนบเปอรเซนตการงอกของสปอรเชอรา นาคาทไดมาคานวณหาเปอรเซนตการยบยงการงอกของสปอร และทดสอบประสทธภาพของนารอนตอการยบยงการงอกของสปอรเชอรา โดยเตรยมสปอรแขวนลอยของเชอราสาเหตขวดละ 1 มลลลตรจมในนารอนอณหภม 50, 53, 55 และ 57 °C เปนเวลา 2, 4 และ 7 นาท นาสปอรแขวนลอย (spore suspension) ของเชอราสาเหตมาหยดลงบนอาหาร PDA บมทอณหภมหอง เปนเวลา 9 ชม. บนทกลกษณะการงอกของสปอรเชอรา ตรวจนบเปอรเซนตการงอกของสปอรเชอรา นาคาทไดมาคานวณหาเปอรเซนตการยบยงการงอกของสปอร

3. ทดสอบประสทธภาพของการใชสารกลมปลอดภย (GRAS) ในการควบคมโรคแอนแทรคโนสบนผลพรกหวาน ทาการปลกเชอบนผลพรกหวานทสมบรณดวยสปอรแขวงลอยของเชอราสาเหตโรค เกบไวทอณหภมหอง เปนเวลา 24 ชม. หลงจากนนจมพรกหวานในกรดออกซาลก โปแตสเซยม ซอรเบท โพรพลพาราเบน กรดซาลไซลก ทความเขมขนตางๆ เปนเวลา 5 นาท เกบไวทอณหภมหอง เปนเวลา 7 วน บนทกการเกดโรค (%) โดยนบจานวนแผลทเปนโรคบนผล และวดขนาดของแผลทแสดงอาการของโรคนาคาทไดมาคานวณหาเปอรเซนตการยบยงความรนแรงของโรค

4. ทดสอบประสทธภาพของการใชสารในกลมปลอดภยรวมกบนารอน ในการควบคมโรคแอนแทรคโนสบนผลพรกหวานปลกเชอ ทาการปลกเชอบนผลพรกหวานทสมบรณดวยสปอรแขวงลอยของเชอราสาเหตโรค เกบไวทอณหภมหอง เปนเวลา 24 ชม. หลงจากนนจมพรกหวานในกรดออกซาลก โปแตสเซยม ซอรเบท โพรพลพาราเบน กรดซาลไซลก ทความเขมขนตางๆ และนารอนอณหภม 53 °C เปนเวลา 4 และ 7 นาท เกบไวทอณหภมหอง เปนเวลา 7 วน บนทกการเกดโรค ( %) โดยนบจานวนแผลทเปนโรคบนผล และวดขนาดของแผลทแสดงอาการของโรคนาคาทไดมาคานวณหาเปอรเซนตการยบยงความรนแรงของโรค

45

5. ศกษาผลของการใชสารกลมปลอดภย (GRAS) รวมกบนารอนตอการเปลยนแปลงคณภาพของผลพรกหวานหลงการเกบเกยว ผลพรกหวานทสมบรณ นามาจม โปแตสเซยม ซอรเบท 500 mg/l. ทอณหภม 53 ºC เปนเวลา 7 นาท กรดออกซาลก 250 mg/l. ทอณหภม 53 ºC เปนเวลา 4 นาท และโพรพลพาราเบน 500 mg/l. ทอณหภม 53 ºC เปนเวลา 4 นาท เปาดวยพดลมเพอลดอณหภม เกบไวทอณหภมหอง เปนเวลา 7 วน บนทกการสญเสยนาหนก วดปรมาณของแขงละลายในนาได และการเปลยนแปลงสเปลอก การทดลองท 5.4 การควบคมโรคหลงการเกบเกยวของไมดอกวงศขง

1. สารวจและเกบตวอยางโรคตามแหลงปลกไมดอกวงศขงทสาคญ และในแหลงปลกทเคยมรายงานการเกดโรคระบาด บนทกขอมลตางๆ ทสาคญในพนทปลก ขอมลเกษตรกร ขอมลพช สภาพแวดลอมอนๆ

2. ศกษาลกษณะอาการโรคทเกดขน จดบนทกลกษณะอาการโรคทเกดกบหวพนธ ดอก ใบ 3. นาตวอยางทไดแยกเชอราโดยวธ Tissue transplanting technique บนอาหารเลยงเชอ Potato

Dextrose Agar (PDA) สวนการแยกเชอแบคทเรยสาเหตโรคทาลกษณะเดยวกนแตใชอาหาร NA หรอ NGA หรอเลอกใช Selective media แลวนาไปทาการพสจนโรค และศกษารายละเอยดของเชอราเพอทาการจาแนกเชอตอไป

4. หาวธการทเหมาะสมในการปองกนการเกดโรคหลงการเกบเกยว โดยทาศกษาวธการควบคมโรคใชสารสกดจากพชและเชอจลนทรยปฏปกษบางชนด ทดสอบประสทธภาพกบเชอสาเหตโรคในหองปฏบตการ โดยใชสารสกดขมนชน สารสกดนามนหอมระเหยขมนชน สารสกดนามนหอมระเหยตะไครหอม สารสกดนามนหอมระเหยกานพล ในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอราสาเหต

6 บนทกขอมล รวบรวมผลและวเคราะห สรปผลเขยนรายงาน การทดลองท 5.5 การศกษาความสญเสยของผลตผลผกสดหลงการเกบเกยวจากการปนเปอนจลนทรย

1. ตดตอโรงงานคดบรรจทมการผลตสะระแหนเพอสงออก 2. ทาการสมภาษณเกษตรกรเครอขายโรงคดบรรจและผปฏบตงานในโรงคดบรรจ สารวจ และเกบ

รวบรวมขอมลการปฏบตงาน 3. จดทาแผนผงกระบวนการผลตสะระแหนเพอสงออก เรมจากขนตอนการเกบเกยว การปฏบตหลง

เกบเกยว การเกบรกษาและการขนสง 4. การสมตวอยางผก และการตรวจเชอ Escherichia coli และ Salmonella ตามแผนผง

กระบวนการผลตผกเพอสงออก ในแตละขนตอนตามแผนผงกระบวนการผลตและนามาสงตรวจวเคราะหหาปรมาณการปนเปอนจลนทรย Escherichia coli ตามวธของ AOAC 2000 991.14 (Pertifilm) และ Salmonella ตามวธของ AFNOR 2002 Bio 12/10-09/02 ณ บรษทหองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จากด

46

5.การประเมนความรนแรงของปรมาณเชอจลนทรยในแตละขนตอน และกาหนดความเสยงตอการปนเปอนจลนทรย ของแผนผงกระบวนการผลตสะระแหนเพอสงออก

6. การทดสอบการปฏบตเบองตนทมผลตอการปนเปอนจลนทรยในขนตอนทมความเสยงระดบแปลง โรงคดบรรจ และการเกบรกษาผลผลต โดยมการสมตวอยางผก นาลาง/นายาลางผกและตวอยางการปนเปอนเชอจากผปฏบตงานในขนตอนดงน

- ขนตอนทมความเสยงระดบแปลง มกรรมวธทดสอบดงน กรรมวธท 1 ไมลางผก กรรมวธท 2 ลางผกดวยนาบาดาล - ขนตอนทมความเสยงระดบโรงคดบรรจ มกรรมวธทดสอบดงน กรรมวธท 1 ลางดวยนายาฆาจลนทรยทใชลางรอบแรก กรรมวธท 2 ลางดวยนายาฆาจลนทรยทใชลางรอบท 5 - ขนตอนทมความเสยงระดบการเกบรกษาผลผลต มกรรมวธทดสอบดงน กรรมวธท 1 ผกสะระแหน เกบรกษาท 7.5 oC กรรมวธท 2 ผกสะระแหน เกบรกษาท 12.5 oC

การทดลองท 5.6 การลดความเสยหายในลองกองหลงการเกบเกยวระหวางการเกบรกษาและการขนสง

ลองกองทสมบรณ เกบเกยวในระยะทสผลในชอเปลยนเปนสเหลองมากกวา 80 % อายหลงดอกบาน 13 สปดาห นามาทาการทดลองผลของไคโตซานระดบความเขมขน 0.25 , 0.5, 1.0 % และ 1-MCP ความเขมขน 500 ppb ในการควบคมเชอราบนผวลองกองหลงการเกบเกยว ใสในบรรจภณฑแอคทฟ เกบรกษาในหองเยนทอณหภม 15 °C ความชนสมพทธ 80-85 % ตลอดระยะเวลาการเกบรกษา คอ 0, 3, 6, 9, 12 และ 15 วน บนทกผลการทดลอง การสญเสยนาหนกสด การหลดรวงของผลลองกอง ปรมาณกรดในเนอผลลองกอง (TA) ปรมาณของแขงทงหมดทละลายนาได (TSS) การเกดโรค การเนาเสย สเปลอกดานนอก คณภาพประสาทสมผสของเนอลองกอง และการเกดสนาตาล การทดลองท 5.7 การควบคมการเนาเสยของพชหววงศขงระหวางการเกบรกษาดวยชววธและการฉาย

รงส 1. ศกษาเชอราสาเหตโรค

การแยกและตรวจสอบเชอราสาเหตโรคเนาของแงงขงระหวางการเกบรกษา โดยวธ Tissue transplanting techniqueบนอาหารเลยงเชอ potato dextrose agar (PDA) พสจนวาเปนเชอสาเหตของโรคตามสมมตฐานของ Koch และศกษาการอยรอดและเพมปรมาณประชากรเชอราสาเหตโรคบนขง โดยการเกบเนอเยอขงตาม นามาตรวจสอบดวยวธ Spread plate technique

2. ศกษาการควบคมการเนาเสยของขงระหวางการเกบรกษาดวยวธตางๆ 2.1 การใชจลนทรยปฏปกษในการควบคมการเนาเสยของขงระหวางการเกบรกษา

47

การแยกเชอจลนทรยปฏปกษ นามาทดสอบปฏกรยาการเปนปฏปกษตอเชอสาเหตโรคโดยวธ Spot inoculation โดยเลอกเชอทแสดงการเปนปฏปกษแบบ Antibiosis นามาทดสอบชนดของอาหารเลยงเชอและอายอาหารเลยงเชอทเหมาะสม ในอาหารเลยงเชอ YES (Yeast extract sucrose) และ PDB (Potato dextrose broth) ทเวลา 0, 2, 4, 6 และ 8 สปดาหหลงการเลยง อาหารทเกบไดนามาสกดดวย ethyl acetate นามาทดสอบการยบยงเชอสาเหตดวยวธ filter paper disc method แลวทดสอบประสทธภาพของเชอปฏปกษ ในการควบคมโรคเนาบนแงงขง โดยนาสารสกดจาก culture filtrate จากเชอปฏปกษมาทดสอบการควบคมเชอสาเหตโรคบนแงงขงโดยการปลกเชอสาเหตลงบนแงงขง เกบในสภาพอณหภมตา (13 °C) สงเกตการณเกดโรคเปนเวลา 2 เดอน

2.2 การควบคมการเนาเสยของขงระหวางการเกบรกษาดวยการฉายรงส UV รวมกบการบมสมานบาดแผล

โดยศกษาระยะเวลาการฉายรงส UV ทเหมาะสม ในขงแกผานขนตอนกานามารลาง ผง และทาบาดแผล บมภายใตความชนสมพทธ 95 % RH ในกลองพลาสตก เปนเวลา 48 ชม. เปรยบเทยบกบการบมภายใตความชนสมพทธ 95 % RH รวมกบฉายรงส UV-C ทระยะเวลา 6, 12 และ 24 ชม. จากนนปลกเชอสาเหตโรคโดยการพนดวย spore suspension นามาบรรจกลองกระดาษ เกบในสภาพอณหภมตา (13 °C) และตรวจสอบการเนาเสยทกสปดาห เปนเวลา 2 เดอน

ผลการวจยและอภปรายผล

การทดลองท 1.1 การใชสารสกดจากเชอจลนทรยปฏปกษเพอลดความสญเสยของผลไมหลงการเกบเกยว

โรคผลเน าของเงาะหลงการเกบเกยว มสาเหตจากเชอราหลายชนด คอ Lasiodiplodia theobromae, Gliocephalotrichum spp., Greeneria sp., Colletotrichum gloeosporioides, Pestalotiopsis sp., Phomopsis sp. ลกษณะอาการของโรคผลเนาเรมแรกเปนจดสนาตาลออนขยายไปตามเปลอกของเงาะ ตอมาแผลเปลยนเปนสนาตาลเขมหรอดาอยางรวดเรว บางผลพบวามการสรางเสนใยสเทาฟ หรอเสนใยสขาวแกมเหลองบนผลเงาะ ขนอยกบชนดของเชอราสาเหตของโรคผลเนาของเงาะ ลกษณะภายในผลเงาะทเปนโรคผลเนา ในระยะแรกไมรนแรง เปลอกเงาะดานในเปนสนาตาลออน สวนของเนอเงาะยงมสขาว ไมมนาเยม เมอแผลขยายลกลามมากขน เปลอกเงาะดานในเปนสนาตาลเหลองขยายลามใกลเคยงก บเปลอกทแสดงอาการดานนอก เนอเงาะจะเปลยนเปนสเหลองออนจนถงสนาตาลอมเหลอง เนอจะนมและเละ มนาเยม และมกลนเหมนเปรยว

คดเลอกเชอแบคทเรยปฏปกษจากเมลดถวลสง เมลดถวแดง ลาไยอบแหง ขวหวของกลวยหอมทอง สามารถแยกเชอแบคทเรยได 10 สายพนธ คอ PN2, PN-A3, PN-A5, PN7, PN10, DL7, DL9, BA1 และ BP พบวาเชอแบคทเรยปฏปกษสายพนธ PN10, PN12, DL9 และ DL7 มประสทธภาพสงในการยบยงการเจรญของเชอรา L. theobromae, G. bulbilium, และ Greeneria sp.และสารจากเชอแบคทเรยปฏปกษสายพนธ PN7, DL9, PN10 และ PN12 มประสทธภาพสงในการยบยงการงอกของสปอรของเชอรา L.

48

theobromae, G. bulbilium, และ Greeneria sp. จากการศกษาพบวา เชอรา L. theobromae และ G. bulbilium เปนเชอราสาเหตโรคผลเนาของเงาะททาใหเกดอาการของโรครนแรง และ Greeneria sp. เปนเชอราทพบมาก

เชอแบคทเรยปฏปกษสายพนธ DL9, PN10 และ DL7 มประสทธภาพสงในการควบคมโรคผลเนาของเงาะ สามารถยบยงความรนแรงของโรคได 57.82, 55.82 และ 52.97% ตามลาดบ เมอเปรยบเทยบกบการพนดวย อมาซาลล 500 mg/l. สามารถยบยงความรนแรงของโรคได 16.91%

การทดสอบความเปนพษเบองตนของสารละลายสวนใสจากเชอแบคทเรยปฏปกษ 10 สายพนธ พบวาไมเปนพษตอการงอกของเมลดขาว (พชใบเลยงเดยว) และเมลดถวเขยว (พชใบเลยงค) และนาสารสกดหยาบของเชอแบคทเรยปฏปกษ PN10, Dl7 และ DL9 จานวน 3 สายพนธ มาทดสอบความเปนพษตอเซลล ทสงตรวจทหองปฏบตการตรวจสารออกฤทธทางชวภาพ ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต (BIOTEC) ไมพบความเปนพษตอเซลลไตลง

จาแนกชนดของแบคทเรยปฏปกษ 3 สายพนธ ดวยชดทดสอบ API Test Kits พบวา เชอแบคทเรยปฏปกษ สายพนธ PN 10, DL 7 และ DL 9 เปนเชอแบคทเรย Bacillus amyloliquefaciens หรอ B. subtillis มคาความเชอมนของการจาแนก 99.1-99.9% และเมอจาแนกดวยเทคนคทางชวโมเลกล พบวา สายพนธ DL7 DL7 มลาดบนวคลโอไทดบรเวณ 16S rRNA gene เหมอนกบแบคทเรย B. siamensis 100.00 % สวน PN 10 และ DL 9 มลาดบนวคลโอไทดบรเวณ 16S rRNA gene เหมอนกบแบคทเรย 2 ชนด 99.91 และ 99.86 % ไดแก B. siamensis และ B. amyloliquefaciens subsp. plantarum

เชอแบคทเรยปฏปกษทง 3 สายพนธ คอ PN10, DL7 และ DL9 สามารถผลตเอนไซมได 3 ชนด คอ อะไมเลส, เซลลเลส และโปรตเอส

สารสกดหยาบจากเชอแบคทเรยปฏปกษ 3 สายพนธ คอ PN10, DL7 และ DL9 บนแผน TLC ซงมเพสเคลอนท (mobile phase) คอ คลอโรฟอรม : เมทานอล : นา (65:25:4 v/v/v) มประสทธภาพในการยบยงการงอกของสปอรเชอรา C. gloeosporioides ได 3 ตาแหนง ท Rf เฉลย 0.47, 0.61 และ 0.70 นามาวเคราะหชนดของสารดวยเครอง MS-MS ไดสาร 2 ชนด คอ iturin และ surfactin

ชวภณฑสตรท 3 ของเชอแบคทเรยปฏปกษทง 3 สายพนธ มอตราการอยรอดของเชอแบคทเรยปฏปกษสงทสด เชอแบคทเรยปฏปกษสายพนธ DL7และ DL9 ชวภณฑสตรท 2 มอตราการอยรอดของเชอแบคทเรยปฏปกษสงกวาชวภณฑสตรท 1 สวนเชอแบคทเรยปฏปกษสายพนธ PN10 คอ ชวภณฑสตรท 1 มอตราการอยรอดของเชอแบคทเรยปฏปกษสงกวาชวภณฑสตรท 2

ชวภณฑของเชอแบคทเรยปฏปกษทง 3 สายพนธ คอ PN10, DL7 และ DL9 มประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเชอราสาเหตโรคผลเนาของเงาะและการควบคมโรคผลเนาของเงาะหลงการเ กบเกยวเชนเดยวกบการใชเชอแบคทเรยปฏปกษทเลยงในอาหารเลยงเชอ ขอเสยของการใชชวภณฑโดยตรง คอ ผลเงาะจะมลกษณะคลายผงแปงสขาวตดอยบนผล การทดลองท 1.2 การใชแบคทเรยดนควบคมการเจรญของเชอรา Aspergillus flavus และยบยงการ

สรางสารแอฟลาทอกซนในผลตผลเกษตร

49

การนาแบคทเรยดนทคดแยกมาจากดนในแปลงปลกถวลสงและขาวโพดในเขตภาคกลางจานวน 59 ไอโซเลต มาทดสอบประสทธภาพในการแขงขนการเจรญเตบโตกบเชอรา Aspergillus flavus โดยวธ Dual culture method พบวา แบคทเรย 14 ไอโซเลต สามารถยบยงการเจรญของเชอราได 41.18 –60.56% ขณะทสารสกดของแบคทเรยจานวน 21 จาก 59 ไอโซเลต สามารถยบยงการเจรญของเชอราได 43.75 -75.0 % เมอทดสอบดวยวธ Poison plate method สวนการทดสอบดวยวธ Tip culture method ทาใหสามารถแบงแบคทเรยตามความสามารถของสารสกดไดเปน 3 กลมคอ กลมท 1 ยบยงการเจรญของเสนใยเชอราและสารแอฟลาทอกซนท 62.88- 91.10% และ 86.14-94.68% ตามลาดบ ไดแกไอโซเลต C4 C6 C14 C25 C43 C37 C8 C46 และ C52 กลมท 2 ยบยงการเจรญของเสนใยเชอรานอยมากแตสามารถยบยงสารแอฟลาทอกซนไดสงมาก ท 20.11-39.94% และ 58.18-92.69% ตามลาดบ ไดแก C9 C12 C18 และ C21 กลมท 3 ยบยงการเจรญของเสนใยท 51.90-91.10% แตไมยบยงการสรางสารพษ ไดแก C31 C32 C40 C41 C43 C53 C57 และ C58

คดเลอกแบคทเรยทมคณสมบตเปนปฏปกษกบเชอรา A. flavus แบบแขงขน และไอโซเลตทสารสกดสามารถยบยงทงการเจรญของเชอราและการสรางสารพษได 15 ไอโซเลต ไดแก C1 C2 C3 C5 C9 C12 C17 C21 C33 C36 C37 C46 C52 C53 และ C57 นามาทดสอบประสทธภาพสารสกดจากแตละไอโซเลตในการทาลายสารพษโดยตรงพบวา C1 สามารถทาลายสารแอฟลาทอกซนไดสงถง 66.49% ขณะท สารสกดของแบคทเรยไอโซเลตท C36 C37 C46 และ C53, ไมมประสทธภาพในการทาลายสารพษโดยตรง และการทดลองตอมาพบวาแบคทเรยทง 15 ไอโซเลตสามารถเจรญเพมปรมาณไดในอาหารทมสารแอฟลาทอกซนผสมอยดวย และสารสกดของแบคทเรยทกไอโซเลตไมมความเปนพษตอการงอกของเมลดขาวเปลอกและถวเขยว แสดงวาสารสกดแบคทเรยมความปลอดภยทจะนาใชกบผลตผลเกษตร

การจาแนกชนดแกรมของแบคทเรยทง 15 ไอโซเลตเปนแบคทเรยแกรมลบ และผลจากการใชชดทดสอบ API 50 CHB พบวา แบคทเรยทง 15 ไอโซเลตเปนกลม Bacillus และผลจากการจาแนกดวยเทดคนคทางชวโมเลกล (Single Strand16S rDNA sequencing) จานวน 10 ไอโซเลตพบวาเปน Bacillus sp. ทง 10 ไอโซเลต โดย C33 แล C46 คอ Bacillus tequilensis C53 และ C57 คอ B. subtilis subsp. Inaquosorum

จากการทดสอบประสทธภาพสารสกดแบคทเรยของไอโซเลต C33, C46 และ C53 ในการลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนทปนเปอนถวลสงตามธรรมชาตพบวา สารแอฟลาทอกซนลงได 64.24, 69.18 และ 27.67 % ตามลาดบ หลงการคลกเมลดถวลสง 14 วน ขณะทการคลกดวยเซลลแบคทเรยไอโซเลต C46 ลดไดมากกวาท 85.98 % เมอเทยบกบปรมาณแอฟลาทอกซนของชดควบคมท 28 วนหลงการแชฝกถวลสง ผลการทดลองแสดงใหเหนวาแบคทเรยดนไอโซเลต C46 ทงในรปสารสกดแบคทเรยและเซลลแบคทเรยสามารถนาไปใชในการลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนทปนเปอนในเมลดถวลสงกะเทาะเปลอก และไมกะเทาะเปลอกกได

ผเกยวของทงภาครฐและเอกชน ผประกอบการแปรรป รวมทงเกษตรกร สามารถนาผลการทดลองนไปใชในการควบคมเชอรา Aspergillus flavus และยบยงการสรางสารแอฟลาทอกซนในผลตผลเกษตรทก

50

ขนตอนการผลตตงแตในแปลงปลก ชวงการเกบรกษา และกอนนาไปผลตผลเกษตรไปแปรรปเปนอาหาร และอาหารสตว ซงจะทาใหผลตผลเกษตร และผลตภณฑ มคณภาพปลอดภยจากการปนเปอนของเชอรา และสารแอฟลาทอกซนนอกจากนยงสามารถนาแบคทเรยทมประสทธภาพทไดจากการทดลองนไปพฒนาเปนชวภณฑเพอผลตในเชงพาณชยตอไปได การทดลองท 1.3 การควบคมการปนเปอนสารแอฟลาทอกซนในผลตผลเกษตรโดยใชเชอรา Aspergillus

flavus สายพนธทไมสรางสารพษ สารวจการแพรกระจายของเชอรา A. flavus สายพนธทสรางสารแอฟลาทอกซนจากดนปลกพชซง

ดาเนนการตามภาคตาง ๆ ทวประเทศ 22 จงหวด ระหวางเดอนธนวาคม 2552-กนยายน 2555 การทดลองนสามารถแยกเชอรา Aspergillus section Flavi สายพนธทสรางสารแอฟลาทอกซนในดนของประเทศไทยได 3 ชนด คอ A. flavus, A. tamarii และ A. nomius และไมพบ A. parasiticus เมอพจารณาจากลกษณะสณฐานวทยาและชวโมเลกลสามารถแบงกลมยอยเชอรา A. flavus ทพบในดนประเทศไทย ไดเปน 3 กลมววฒนาการยอย (Clade) เปน Clade A B และ C แสดงใหเหนวาเชอรา A. flavus มความหลากหลายทางพนธกรรมสง โดยพบเชอรา A. flavus สายพนธทสรางสารแอฟลาทอกซนเปนเชอราทกระจายตวมากทสดในดน 60.25 % ชใหเหนวาประเทศไทย มความเสยงตอการตรวจพบการสรางสารแอฟลาทอกซนในผลตผลเกษตรสง ในขณะเดยวกนผลการทดลองนประสบความสาเรจในการแยกเช อราทไมสรางสารพษทมประสทธภาพดตามธรรมชาตทตรวจไมพบยนการสรางสารพษ Aflatoxin gene (pksA aflR และ norA) จานวน 1 สายพนธ A. flavus (561) เมอนามาทดสอบประสทธภาพการเปนปฏปกษในเมลดขาวโพด พบวา สามารถลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนในขาวโพดไดถง 97.43 % แสดงใหเหนวา A. flavus (561) ทไมสรางสารพษ เปนเชอราสายพนธใหมทพบในประเทศไทย และมประสทธภาพในการเปนปฏปกษกบเชอราทสรางสารพษ ทาใหสารแอฟลาทอกซนลดลงถง 97.43 % สามารถนาไปพฒนาตอเปนในเชงพาณชยได การทดลองท 1.4 การควบคมเชอจลนทรยทปนเปอนในพชผกโดยใชสารออกฤทธทางชวภาพจากเชอรา

Macrocybe crassa (Berk.) Pegler and Lodge 1. ทาการเตรยมสารสกดออกฤทธจากเชอรา Macrocybe crassa โดยการเลยงเชอบนอาหาร PDA

บมทอณหภม 28 ± 2 °C นาน 7 วน จากนนเลยงเชอในอาหารเหลว PDB ตงเกบไวทอณหภม 25 °C เปนเวลา 30 วน กรองเสนใยและเกบเสนใยทไดนาไปอบทตอบอณหภม 45 °C เปนเวลา 3 วน นาเสนใยแหงมาบดใหละเอยด เตรยมไวสกดสารออกฤทธเพอทดสอบประสทธภาพ

2. การสกดสารออกฤทธโดยนาเสนใยแหงมาบดใหละเอยดโดยใชเครองปน (blender) จากนนสกดสารออกฤทธดวยเอทลอะซเตต (ethyl acetate, EtOAc) จานวน 3 ครง เกบสารละลายทไดมากรองและระเหยตวทาละลายออกภายใตความดนดวยเครอง rotary evaporator ไดสวนสกดหยาบเอทลอะซเตต (crude EtOAc) เกบ crude ทไดไวทดสอบประสทธภาพของสารออกฤทธ

51

การทดลองท 2.1 การใชสารสกดจากพชเพอควบคมโรคแอนแทรคโนสในผลไมหลงเกบเกยว 1 เชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนส คอ Colletotrichum gloeosporioide และ C. musae 2. ชนดพชทมศกยภาพและเลอกประเภทตวอยางทเหมาะสมและทดสอบประสทธภาพของสารสกด

หยาบตอการเจรญของเสนใยเชอรา พบวาสารสกดทมศกยภาพคอ ขา ไพล เปลอกกลวยหอม เปลอกมะมวง ตะไคร หวไชเทา สามารถยบยง C. gloeosporioides ของ มะละกอ และมะมวง และ C. musae ของกลวยได และพบวาสารสกดโดย freeze dry และวธตากแหง มประสทธภาพเทากน ในการยบยง C. gloeosporioides โดยมเสนผาศนยกลางของการยบยงเทากบ 16.39 และ 14.50 มม. สวนประสทธภาพของสารสกดตอการเจรญของ C. musae พบวาสารสกดจาก freeze dry มประสทธภาพมากทสด รองลงมาคอ พชตากแหง สารสกดจากพชสดมประสทธภาพตาสด

3. การทดสอบประสทธภาพของสารสกดหยาบตอการเจรญของเสนใยเชอรา C. gloeosporioides C. capsici และ C. musae ในจานเลยงเชอ พบวาสารสกดหยาบจาก ขา ไพล และขมนชน ทความเขมขน 5,000ม 10,000 และ 50,000 ppm สามารถควบคมเชอ C. gloeosporioides, C. capsici และ C. musae ในจานเลยงเชอไดด โดยเฉพาะทความเขมขน 50,000 ppm มเสนผาศนยกลางของการยบยงสงสด

4. ทดสอบประสทธภาพ ของสารสกดในการยบยง การเกดโรคแอนแทรคโนสบนผลมะมวง มะละกอ และกลวยหอมปลกเชอ จากผลการทดลองในมะมวง พบวา ไพลและขมนชนทความเขมขน 50 ,000 ppm มเปอรเซนตการเกดโรคและเสนผาศนยกลางแผลตากวากรรมวธควบคม 1 (นา) และ ควบคม 2 (แอลกอฮอล 20 %) อยางมนยสาคญทางสถต วนท 7 ของการเกบรกษา

มะละกอ จากผลการทดลองพบวา ไพลและขมนชนทความเขมขน 50 ,000 ppm มเปอรเซนตการเกดโรคแอนแทรคโนสจากเชอ C. gloeosporioides และ C. capsici ตากวากรรมวธควบคมอยางมนยสาคญทางสถตแตไมสามารถควบคมโรคจากการทาแผลเพราะเมอเกดบาดแผลเชอเจรญอยางรวดเรว

กลวยหอม จากผลการทดลองพบวา การสเปรยเชอทกกรรมวธ มเปอรเซนตการเกดโรคตากวา กรรมวธควบคมอยางมนยสาคญทางสถต

สวนวธทาแผล พบวาขมนชนทความเขมขน 50,000 ppm และ ไพลทความเขมขน 30,000 และ 20,000 ppm มเสนผาศนยกลางของการเกดแผลตากวากรรมวธการควบคมอยางมนยสาคญทาสถต

5. ทดสอบประสทธภาพของสารสกดในการยบยงการเกดโรคแอนแทรคโนสและคณภาพบนผลมะมวงมะละกอ และกลวยหอม ตามธรรมชาตจากแปลงปลก (ไมปลกเชอ) พบวาในมะมวงมเปอรเซนตการเกดโรคและการสญเสยนาไมแตกตางกนระหวางกรรมวธ ในมะละกอ พบวาเปอรเซนตการเกดโรคไมมความแตกตางระหวางกรรมวธ กรรมวธททาดวยไพลมความแนนเนอ วตามนซ คาความสวางและมคาสแดงตากวากรรมวธอน

6. กรรมวธทมศกยภาพในการควบคมโรคแอนแทรคโนสหลงการเกบเกยวของมะมวงและมะละกอคอ การทาดวยไพลและขมนชนทความเขมขน 50,000 ppm นอกจากนกรรมวธททาดวยไพลสามารถชะลอการสญเสยความแนนเนอและสเขยว กรรมวธทมศกยภาพในการควบคมโรคแอนแทรคโนสของกลวยหอมคอ ขมนชนทความเขมขน 50,000 ppm และ ไพลทความเขมขน 30,000 และ 20,000 ppm

52

การทดลองท 2.2 การใชสารสกดพชและจลนทรยเพอลดการปนเปอนเชอ E. coli และ Salmonella ใน

การผลตผกสด 1 จากการการสกดสารสกดพชจากตวอยางพชแหงพบวาสารสกดจากผงเปลอกผลทบทมใหผลผลต

สารสกดตอกรมตวอยางพชแหงมากเปนอนดบสองรองจากสารสกดเปลอกผลมงคด 2 การทดสอบประสทธภาพของสารสกดพชในการควบคมเชอ E. coli ในระดบหองปฏบตการพบวาม

เพยงสารสกดจากเปลอกผลทบทมเทานนทแสดงใหเหนถงประสทธภาพในการควบคมเชอ E. coli 3 จากการทดสอบหาความเขมขนทเหมาะสมในการใชสารสกดพช พบวากรรมวธสารสกดจากเปลอก

ผลทบทมผงมความยาวโคโลนเชอ E. coli สนทสด มคาประมาณของความเขมขนตาทสดทสามารถยบยงเชอ E. coli ไดอยทประมาณ 4,000 ppm

4 การทดสอบประสทธภาพของสารสกดพช เพอลดการปนเปอนในผกสะระแหนระหวางการเกบรกษา สารสกดจากผงเปลอกผลทบทมทความเขมขน 12,000 ppm ซงเทยบเทากบ 18.18 กรมนาหนกแหงของเปลอกทบทมผงตอนา 1 ลตร ชวยลดการปนเปอนเรมตนไดถง 69.54 % ดกวาการลางดวยคลอรอกซ 120 ppm และการลางนากลนอยางเดยว และยงคงฤทธการควบคมถงชวง 6 ชม.หลงการทดลอง โดยควบคมได 81.90 % อยางไรกตาม ท 24 ชม. หลงการทดลองไมมกรรมวธใดทสามารถควบคมการปนเปอนใหตากวา 100 cfu/ml

การนาไปใชประโยชน การใชสารสกดเปลอกทบทมผงในการควบคมการปนเปอนเชอ E. coli ใน ผกสดถอเปนทางเลอกหนงในการนาไปใชในโรงคดบรรจ ทงยงเปนการนาเอาวสดเหลอใชจากอตสาหกรรมผลตนาทบทมมาใชใหเกดประโยชน และอาจใชเพอควบคมเชอ E. coli ในผลตผลอนได หรอแมแตประยกตใชในแปลงเพอลดการปนเปอนตงตนตงแตกอนการเกบเกยว การทดลองท 2.3 การใชสารสกดกระเทยมควบคมเชอราและสารแอฟลาทอกซนในพรกแหงและพรกปน

สารสาคญในนาคนกระเทยมทสามารถยบยงการเจรญของเชอรา Aspergillus flavus ไดคอสาร allicin และนาคนกระเทยมความเขมขน 100, 75 และ 50% สามารถยบยงการงอกของสปอรของเชอรา A. flavus ไดภายในเวลา 24 ชม. การแปรรปจากพรกสดเปนพรกแหงทมคณภาพ ทาไดโดยการคดเลอกผลพรกสดทมคณภาพ ไมเนาเสย นามาลางนาใหสะอาด แลวแชนาคนกระเทยมทความเขมขน 50 -75 % นาน 20 นาท ผงใหแหงแลวนาไปอบทอณหภม 60 °C นาน 72 ชม. จะสามารถปองกนเชอราและลดการเกดสารแอฟลาทอกซนได และเกบรกษาไดนานถง 4 เดอน นอกจากนพรกทผานการแชนาคนกระเทยมจะมผวทมนวาวและไมเหยวยน ในกรณของพรกแหงผลใหญทวางจาหนายตามตลาดทมการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซนมากอแลว เมอนามาแชนากระเทยมความเขมขน 75 % นาน 20 นาท แลวอบใหแหงอกครงสามารถลดการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซนลงไดถง 56.52 % เมอเกบพรกไวนาน 2 เดอน ในพรกปนทมการปนเปอนสารแอฟลาทอกซนสงถง 78.3 พพบ เมอนามาคลกดวยนาคนกระเทยมความเขมขน 100 , 75, 50 และ 25 % ในอตราสวน 3:1 (พรกปน:นาคนกระเทยม w/v) สามารถลดสารแอฟลาทอกซนลงได 76.67,

53

67.67, 38.21 และ 17.02 % ตามลาดบ นอกจากนยงพบอกวานากระเทยมทใชแลวเมอนามาเกบอณหภม 15 °C นาน 15 วน สามารถนากลบมาใชไดโดยยงมประสทธภาพในการทาลายแอฟลาทอกซนถง 87.41 % การทดลองท 2.4 การศกษาประสทธภาพของสารสกดกระชายด าและกะเพราในการควบคมการเจรญของ

เชอ Aspergillus flavus และลดปรมาณสารแอฟลาทอกซน สารสกดหยาบกระเทยม ไพล กระชายดา ปดสงห และขา ทสกดดวยเอธานอล 95 % มประสทธภาพ

ในการลดอตราการเจรญของเชอรา A. flavus รวมถงลดการสรางสารแอฟลาทอกซนไดในอาหารเลยงเชอ Yeast Extract Sucrose (YES) ทงแบบอาหารแขงและอาหารเหลว และพบวาสารสกดพชในการทดลองนทาใหลกษณะสณฐานของ A. flavus มการเจรญทปกตเมอเทยบกบเชอราทเลยงในอาหารทไมมสารสกดพชผสม นอกจากนสารสกดหยาบพชนทาให A. flavus ผลตเอนไซมทจาเปนในการสงเคราะหสารแอฟลาทอกซนไดนอยลง เมอนาสารสกดหยาบพชเคลอบถวลสงเพอควบคมการเจรญของเชอ A. flavus พบวาไมมเชอราปรากฏบนถวลสงหลงจากเคลอบเปนเวลา 1 เดอน อยางไรกตามสารสกดหยาบทาใหถวลสงมสและกลนเปลยนแปลงไป อาจไมเปนทยอมรบของผบรโภค การทดลองท 3.1 การใชกรดอนทรยควบคมโรคแอนแทรคโนสในผลไมหลงการเกบเกยว

1. กรรมวธทมศกยภาพในการควบคมโรคแอนแทรคโนสของมะมวงปลกเชอกอน คอ acetic acid ความเขมขน 1 % และ oxalic acid ความเขมขน 0.96 % สวนกรรมวธทควบคมโรคแอนแทรคโนสมะมวงปลกเชอทหลงคอ oxalic acid ความเขมขน 0.96 %

2. กรรมวธทมศกยภาพในการควบคมโรคแอนแทรคโนสของกลวยหอมปลกเชอกอนคอ acetic acid ความเขมขน 0.6 % และ oxalic acid ความเขมขน 0.96 % สวนกรรมวธทควบคมโรคแอนแทรคโนส กลวยหอมปลกเชอทหลงคอ oxalic acid ความเขมขน 0.96 % และ acetic acid ความเขมขน 0.60 %

3. กรรมวธทมศกยภาพในการควบคมโรคแอนแทรคโนสของมะละกอ ปลกเชอกอนคอ acetic acid ความเขมขน 2 และ 3 % สวนกรรมวธทควบคมโรคแอนแทรคโนสมะละกอ ปลกเชอทหลงคอ oxalic acid ความเขมขน 0.24%

4. กรรมวธทมศกยภาพในการควบคมโรคแอนแทรคโนสของแกวมงกรปลกเชอกอนคอ acetic acid ความเขมขน 1 2 และ 3 % สวนกรรมวธทควบคมโรคแอนแทรคโนสแกวมงกรปลกเชอทหลงคอ oxalic acid ความเขมขน 0.48 % จะสงเกตพบวา acetic acid ควบคมโรคแอนแทรคโนสปลกเชอกอนไดดกวาปลกเชอทหลงเพราะ acetic acid มผลโดยตรงตอเยอหมเซลลของเชอราในขณะท oxalic acid ควบคมโรคแอนแทรคโนสปลกเชอทหลงไดดกวาปลกเชอกอนเพราะ oxalic acid กระตนใหผลตผลสรางสารตานทานทางธรรมชาต

54

5. กรรมวธทมศกยภาพในการควบคมโรคแอนแทรคโนสของเชอตามธรรมชาตของมะละกอคอ oxalic acid เขมขน 0.48 % สวนเชอตามธรรมชาตของมะมวง กลวยหอมและแกวมงกรไมมความแตกตางทางสถตระหวางกรรมวธ สวนคณภาพตวอนคอนขางแปรผนในผลไมแตละชนด การทดลองท 3.2 การใช Methyl Jasmonate และ Methyl Salicylate เพอควบคมโรคผลเนาของ

ผลไมจากเชอ Phomopsis sp. 1. การทดลองททาการปลกเชอกอนรมแลวเกบไวท 13 °C สาหรบลองกอง พบวากรรมวธทม

ศกยภาพสาหรบควบคม Phomopsis stain 1 คอ MS ความเขมขน 1.50 µl/l และ stain 2 คอความเขมขน 0.75 µl/l สวนลองกองทเกบไวทอณหภมหองพบวากรรมวธทมศกยภาพ stain 1 คอ MS ความเขมขน 0.75 และ1.50 µl/l สวน stain 2 ไมแตกตางทางสถต

2. การทดลองทปลกเชอกอนรมแลวเกบท 13 °C สาหรบเงาะพบวา กรรมวธทมศกยภาพคอ MS ความเขมขน 0.75 µl/l แตทอณหภมหองคอกรรมวธทรมดวย MS ความเขมขน 1.50 µl/l แสดงวาทอณหภมตาใช MS ความเขมขนตากสามารถควบคมโรคไดแลวและควบคมโรคไดดกวาทอณหภมสง

3. การทดลองทปลกเชอหลงรมแลวเกบรกษาท 13 °Cและทอณหภมหอง สาหรบลองกองพบวากรรมวธมศกยภาพในการควบคมโรคไดแก กรรมวธทรมดวย MS ความเขมขน 0.75 µl/lและ MJ ความเขมขน 2 และ 4 µl/l

4. การทดลองทปลกเชอหลงรมและเกบรกษาท 13 °C สาหรบเงาะพบวา กรรมวธทมศกยภาพคอ MS ความเขมขน 0.75 µl/l และ MJ ความเขมขน 2 µl/l เปนไปทานองเดยวกบลองกอง สวนเงาะทเกบไวทอณหภมหอง พบวา MS ความเขมขน1.5 µl/lและ MJ ความเขมขน 2 µl/l มศกยภาพในการควบคมโรค

5. การรมลองกองดวย MS และ MJ โดยไมไดปลกเชอ (เชอตามธรรมชาต) พบวา เปอรเซนตการเกดโรคไมมความแตกตางทางสถต ระหวางกรรมวธเพราะโรคอาจมไมมาก ดงนน จงเหนประสทธภาพของ MS และMJ ไมชดเจน สวนคณภาพตวอนๆ สวนมากไมแตกตางทางสถต แตการรมดวย MS และMJ ทาใหลองกองมวตามนซสงกวากรรมวธควบคม

6. การรมเงาะดวย MS และ MJ โดยไมไดปลกเชอ พบวาการรมดวย MJ ความเขมขน 2 µl/l มเปอรเซนตการเกดโรคมากทสด เพราะเงาะมโรคมากทาให MJ ไมสามารถควบคมโรคไดสวนคาคณภาพคอนขางแปรผน กรรมวธควบคมมการสญเสยนาและความแนนเนอสงสด

7. กจกรรมของเอนไซม β -1,3 glucanase ในลองกอง พบวา เมอวนท 10 ของการเกบรกษา พบวา MJ ความเขมขน 2 และ 4 µl/l และ MS ความเขมขน 0.75 µl/l มกจกรรมของเอนไซมสงกวากรรมวธควบคมอยางมนยสาคญทางสถต

8. กจกรรมของเอนไซม β -1,3 glucanase ในเงาะ พบวา ไมมความแตกตางทางสถตระหวางกรรมวธ

9. กจกรรมของเอนไซม chitinase ในเงาะ พบวา ไมมความแตกตางทางสถตระหวางกรรมวธ

55

การทดลองท 3.3 การใชกรดอนทรยและเกลออนนทรยควบคมโรคผลเนาของผลไมหลงเกบเกยว 1. เชอราสาเหตโรคผลเนามะมวง แยกเชอและจดจาแนกเชอราได 4 ชนด คอ Colletotrichum

gloeosporioides, Dothiorella sp., Lasiodiplodia theobromae และ Phomopsis sp. 2. กรดซตรก ความเขมขน 3 % ยบยงการเจรญของเสนใยเชอรา Dothiorella sp. บนอาหาร PDA

ได 89.9 % และสารในกลมเกลอ ไดแก โซเดยมเมทาไบซลไฟต โพแทสเซยมเมทาไบซลไฟต คอปเปอรซลเฟต แอมโมเนยมคารบอเนต โซเดยมคารบอเนต โพแทสเซยมคารบอเนต และโพแทสเซยมซอเบท สามารถยบยงการเจรญของเสนใยเชอราได 100 %

3. การแชผลมะมวงปลกเชอ Dothiorella sp. ในสารโซเดยมเมทาไบซลไฟต ความเขมขน 1 % นาน 5 นาท สามารถยบยงความรนแรงของโรคบนผลไดดทสด การทดลองท 3.4 การทดสอบประสทธภาพกรดอนทรย และเกลออนนทรยในการควบคมเชอสาเหตโรค

เนาหลงเกบเกยวของผลไม 1. เชอราสาเหตโรคผลเนาจากผลแกวมงกรทสามารถแยกได คอ Colletotrichum sp. 2. ทดสอบประสทธภาพของกรดอนทรย และเกลออนนทรยทมผลตอการเจรญของเสนใยเชอราพบวา

กรดโพรพโอนคทความเขมขน 0.08 % และโซเดยมคารบอเนตทความเขมขน 3 % สามารถยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum sp

3. การทดสอบประสทธภาพของกรดโพรพโอนค และโซเดยมคารบอเนต ไมสามารถใชควบคมโรคได จงทดลองเพมความเขมขนขนกยงไมสามารถนามาใชควบคมการเกดโรคเนาหลงเกบเกยวทเกดขนได จงพจารณาไมทาตอเนองจากสารทง 2 ชนดมขอจากดในการใชงาน และสงผลเสยตอคณภาพของผลผลตเมอใชทระดบความเขมขนสง การทดลองท 3.5 วธลดการปนเปอนจลนทรยกอโรคในผกสดหลงการเกบเกยว (เสนอใหม ป 2555)

ผลจากการศกษาวธลดการปนเปอนจลนทรยกอโรคในผกสดหลงการเกบเก ยว โดยศกษาวธลดการปนเปอนจลนทรยในผลตผลผกสดหลงการเกบเกยวเบองตนในระดบแปลงปลกและอณหภมทเหมาะสมในการเกบรกษาขณะขนสงกอนเขาสโรงคดบรรจ

1. สารละลายกรดซตรค ความเขมขน 0.6% มประสทธภาพมากทสดในการควบคมปรมาณจลนทรย E.coli จากผกสะระแหน ทงการทดสอบในหองปฏบตการและการทดสอบในผก

2. การเกบรกษาผกทผานการลางดวยสารละลายกรดซตรค ความเขมขน 0.6% ทอณหภม 5 และ 10 oC สามารถควบคมปรมาณจลนทรย E. coli ในสะระแหนไดนานถง 3 ชม.

3. การเกบรกษาผกทลางดวยกรดซตรค เกบรกษาท 5 oC นาน 3 ชม. มปรมาณจลนทรย E. coli อยท 77 cfu/g มคาไมเกนคามาตรฐานทกรมวชาการเกษตร ทกาหนดใหมเชอ E. coli ในผลตผลผกสดสงออก ไมเกน 100 cfu/g

56

4. เมอขยายผลทดสอบประสทธภาพวธลดการปนเปอนจลนทรยในสะระแหนในระดบแปลงปลก พบวา การลางสะระแหนดวยสารละลายกรดซตรค ความเขมขน 6 % และเกบรกษาทอณหภม 5 oC สามารถควบคมเชอจลนทรย E. coli ไดนานถง 3-24 ชม. (10-226 cfu/g) ถอเปนวธลดการปนเปอนจลนทรย E. coli ในผกสดหลงเกบเกยวเบองตนทเหมาะสมกอนเขาสโรงคดบรรจ เนองจากโรงคดบรรจมศกยภาพในการลดปรมาณเชอจลนทรย E. coli ในการปฏบตหลงการเกบเกยวระดบโรงคดบรรจ อยท 75 % ดงนน หากปรมาณจลนทรย E. coli ในผกสดทเขาสโรงคดบรรจ เกนกวา 400 cfu/g กระบวนการลดการปนเปอนจลนทรยในโรงคดบรรจจะไมสามารถลดใหมคาอยในมาตรฐานผกสดสงออกของกรมวชาการเกษตรได (ไมเกน 100 cfu/g) เปนเทคโนโลยลดการปนเปอนจลนทรยทเหมาะสมระดบแปลงปลก เพอใชพฒนาแนวทางการบรหารจดการเทคโนโลยลดความเสยหายจากการปนเปอนจลนทรยในผกสดหลงการเกบเกยวเชงระบบตอไป การทดลองท 4.1 ศกษาการปนเปอนของเชอรา และสารโอคราทอกซน เอ ในผลไมอบแหงและการลด

ปรมาณสารพษโดยใชวธทางกายภาพ 1. เชอราทพบในผลไมอบแหงทผลตในประเทศไทย และนาเขาจากตางประเทศไดแก Aspergillus

niger, A. flavus, A. aculeatus, Rhizopus sp., Penicillium sp. และ Fusarium sp. 2. พบการปนเปอนของสารโอคราทอกซน เอ ปรมาณสงสดในบลเบอรรอบแหง ลกเกดขาว และ

แครนเบอรรอบแหง โดยการปนเปอนสารพษในบลเบอรร และลกเกดขาว มคาเกน10 ppb ซงสงกวาคามาตรฐานกาหนดสงสดสาหรบโอคราทอกซน เอ ในผลไมอบแหง ทกาหนดโดยกลมสหภาพยโรป

3. การอบลกเกดขาวดวยเตาไมโครเวฟทกาลงไฟ 400 วตต นาน 60 วนาท สามารถลดปรมาณสารโอคราทอกซน เอ ได 84.56 % และการอบแครนเบอรรอบแหงดวยเตาไมโครเวฟทกาลงไฟ 800 วตต นาน 45 วนาท มผลทาใหสารโอคราทอกซน เอ ลดลง 74.35 %

4. การอบแครนเบอรรอบแหง ลกเกดขาว และบลเบอรรอบแหง ดวยตอบลมรอนทอณหภม 80 ºC นาน 60 นาท สามารถลดปรมาณสารโอคราทอกซน เอ ลงได 83.59, 81.85 และ 43.30 % ตามลาดบ

5. ผบรโภคสามารถนาวธการลดปรมาณสารโอคราทอกซน เอ ในผลไมอบแหง ไปปฏบตในครวเรอนได โดยเฉพาะการอบดวยเตาไมโครเวฟซงเปนวธการทงาย และสะดวก โดยเลอกระดบความรอน และระยะเวลาทเหมาะสมกบผลไมแตละชนด เพอความปลอดภยของผบรโภค การทดลองท 4.2 การควบคมการปนเปอนเชอราและสารแอฟลาทอกซนในผลตผลเกษตรโดยวธทาง

กายภาพ 1. การปนเปอนของเชอรา Aspergillus flavus พบในถวลสงมการปนเปอนสงทสดถง 80 % 2. การปนเปอนสารแอฟลาทอกซนบ1 (Aflatoxin B1) พบในถวลสงมปรมาณ Aflatoxin B1 สงทสด

186.4 ไมโครกรม/กโลกรม และมตวอยางทมปรมาณ Aflatoxin B1 เกนมาตรฐาน 40.70 % ของตวอยางถวลสง

57

3. การลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนบ1 ดวยตอบความรอนใหผลดทสด ดงน - การอบขาวกลองทอณหภม 80 ºC 30 นาท ปรมาณ Aflatoxin B1 ลดลง 47.05 % - การอบขาวเหนยวดาทอณหภม 80 ºC 150 นาท ปรมาณ Aflatoxin B1 ลดลง 69.73 % - การอบงาดาทอณหภม 70 ºC 60 นาท ปรมาณ Aflatoxin B1 ลดลง 59.26 % - การอบถวลสงทอณหภม 50 ºC 150 นาท ปรมาณ Aflatoxin B1 ลดลง 19.82 %

4. การลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนบ1 ดวยไมโครเวฟ ขนาดกาลงไฟฟา 800 วตต โดยการอบงาดาทความรอนระดบกลาง เวลา 90 วนาท ปรมาณ Aflatoxin B1 ลดลง 26.81 %

การลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนทปนเปอนโดยวธทางกายภาพสามารถปฏบตไดงายในครวเรอน ไมกอใหเกดอนตรายแกผบรโภค ทาไดดวยการใชตอบความรอน หรอไมโครเวฟ ในแตละวธการควรเกลยใหเมลดบางทวกนเพอทจะไดรบความรอนอยางทวถง และเลอกใชระดบความรอน และเวลาทพอเหมาะ ดงน

1. วธการอบดวยตอบความรอน ควรอบขาวกลองทอณหภม 80 ºC เวลา 30 นาท ขาวเหนยวดาอบทอณหภม 80 ºC ชวงเวลา 60-120 นาท ถวลสงอบทอณหภม 50 ºC เวลา 150 นาท สาหรบงาดาการอบทอณหภม 70 ºC เวลา 60 นาท ใหผลคมคาทสด

2. วธการอบดวยไมโครเวฟ ขนาดกาลงไฟฟา 800 วตต อบงาดาทความรอนระดบกลาง เวลา 90 วนาท

เนองจากตวอยางเมลดทใชในการทดลองเปนชดททาการปลกเชอเพอเพมปรมาณสารแอฟลาทอกซน จากผลการทดลองในขาวกลอง และขาวเหนยวดา สามารถลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนลงไดตากวา 20 µg/kg. ซงเปนคามาตรฐานทสามารถใชเพอบรโภคได ในขณะท งาดา และถวลสง เปนแหลงอาหารทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของเชอราและการสรางสารแอฟลาทอกซน จงมผลตอการเพมปรมาณสาร แอฟลาทอกซนในตวอยางไดสง ทาใหไมสามารถลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนลงไดตากวาคามาตรฐานทกาหนด การทดลองท 4.3 ศกษาการปนเปอนของเชอราและสารพษฟโมนซนในธญพชและผลตภณฑ และการลด

ปรมาณสารพษโดยใชวธทางกายภาพ พบการปนเปอนของเชอราในตวอยางกลมธญพชและอาหารเชาจากธญพช ซงสวนใหญเปนตวอยางท

ยงไมผานกระบวนการแปรรป และพบเชอรา F. monoliforme จานวน 3.5 % ในเมลดขาวโพดดบ ซงเปนเชอราชนดทสรางสารพษฟโมนซนและมการสรางสารพษอยระหวาง 12.22-18.03 µg/ml. ธญพชและผลตภณฑจากธญพชทนามาตรวจวเคราะหไมมการปนเปอนของสารพษฟโมนซนทเกนมาตรฐานกาหนด การลดการปนเปอนของสารพษฟโมนซนโดยการใชความรอนจากเตาไมโครเวฟ สามารถลดการปนเปอนของสารพษในขาวบารเลยได 39.63 % เมออบทกาลงไฟ 800 วตต นาน 90 วนาท และการอบคอรนเฟลกดวยกาลงไฟ 400 วตต นาน 90 วนาท สามารถลดสารพษได 41.71 % สาหรบการใชแสงอลตราไวโอเลตในการลดการปนเปอนของสารพษฟโมนซน สามารถลดสารพษลงได 17.62 และ 17.47 % ในขาวบารเลย เมอผานแสงอลตราไวโอเลต นาน 120 และ 90 นาท

58

การทดลองท 5.1 วธการประเมนการเขาท าลายของโรคแอนแทรคโนสในผลไมหลงการเกบเกยวโดยการ

ตรวจสอบการเขาท าลายแฝง (Quiescent infection) การกระตน quiescent infection บนผลมะมวงโดยชบดวยสารละลาย paraquat ทความเขมขน

2,000 ppm ท 72 ชม. มพฒนาการดานการสกแกอยางเหนไดชดเจน และเรมแสดงอาการจดแผลโรคแอนแทรคโนสทผวผล การปลกเชอโดยการทาบาดแผลดวยกระดาษทรายละเอยด (เบอร 180) ขนาด 1 x 1 นว สามารถจาลองสภาพการเกดโรคแอนแทรคโนสตามธรรมชาตได การประเมนการเขาทาลายแฝงในธรรมชาตของโรคแอนแทรคโนสในมะมวงนาดอกไม พบวาการประเมนการเขาทาลายแฝงของโรคแอนแทรคโนสในผลมะมวงหลงการเกบเกยว ควรแบงตวอยางผลมะมวงมาทาการปลกเชอดวยการทาบาดแผลดวยกระดาษทรายควบคไปกบการกระตนอาการโรคจากการเขาทาลายโดยธรรมชาตเสมอ การทดลองท 5.2 การใชความรอนรวมกบสารกลมคารบอเนตและไบคารบอเนตควบคมโรคแอนแทรคโนส

ของผลไมหลงการเกบเกยว แกวมงกรพนธเนอขาวเปลอกแดง 1. พบเชอรา Colletotrichum gloeosporioides เปนสาเหตโรคแอนแทรคโนสบนผลแกวมงกร และการทดสอบดวยวธอาหารพษ พบวา โซเดยมคารบอเนต 2 และ3 % แอมโมเนยมคารบอเนต 2 และ 3 % มผลยงยบการเจรญของเสนใยเชอรา 100 %

2. การจมผลแกวมงกรปลกเชอในแอมโมเนยมคารบอเนต 2 % มผลยบยงความรนแรงของโรคได 38.55 % และมขนาดแผลบนผล 1.60 ซม. และการจมผลในนารอนอณหภม 55 °C นาน 5 และ 3 นาท สามารถควบ คมโรคไดด มขนาดแผลบนผล 0.17 และ 0.51 ซม. ตามลาดบ

3. การใชนารอนรวมกบสารกลมคารบอเนตในการควบคมโรคแอนแทรคโนส พบวา นารอนเปนปจจยทมผลในการควบคมโรค ดงนน การจมผลในนารอนอณหภม 55 °C นาน 5 นาท จงเปนวธการทเพยงพอตอการควบคมโรค มะละกอพนธปกไมลาย 1. พบเชอรา C. gloeosporioides และ C. capsici เปนสาเหตโรคแอนแทรคโนสบนผลมะละกอ และดวยวธอาหารพษ พบวา แอมโมเนยมคารบอเนต 1, 2 และ3 % มผลยงยบการเจรญของเสนใยเชอรา Colletotrichum ทง 2 สายพนธได 100 % 2. การจมผลมะละกอปลกเชอรา C. gloeosporioides ในสารกลมคารบอเนตมผลควบคมโรคไดตา และบนผลปลกเชอรา C. capsici การจมผลในแอมโมเนยมคารบอเนต 3 % มผลยบยงความรนแรงของโรคได 54.23 % ขณะทการจมผลมะละกอในโปรคลอราช 0.05 % นาน 5 นาท สามารถยบยงความรนแรงของโรคบนผลปลกเชอรา Colletotrichum ทง 2 สายพนธไดดทสด

59

3. การจมผลในนารอนอณหภม 55 °C นาน 5 นาท มผลในการควบคมโรคแอนแทรคโนสบนผลมะละกอปลกเชอรา C. gloeosporioides สามารถยบยงความรนแรงของโรคได 100 % และบนผลมะละกอปลกเชอรา C. capsici มผลยบยงความรนแรงของโรคได 80.01 % มะมวงนาดอกไมเบอรส 1. พบเชอรา C. gloeosporioides เปนสาเหตโรคแอนแทรคโนสบนผลมะมวง และการทดสอบดวยวธอาหารพษ พบวา แอมโมเนยมคารบอเนต 1, 2 และ 3 % มผลยงยบการเจรญของเสนใยเชอรา 100 %

2. การจมผลมะมวงปลกเชอรา C. gloeosporioides ในโพแทสเซยมคารบอเนต 2 % ยบยงความรนแรงของโรคได 78.59 % และโปรคลอราช 0.035 % มผลยบยงความรนแรงของโรคไดด 97.47 %

3. การจมผลมะมวงปลกเชอรา C. gloeosporioides ในนารอนอณหภม 55 °C นาน 5 นาท ยบยงความรนแรงของโรคได 97.94 % มประสทธภาพเทยบเทากบการใชนารอนรวมกบโซเดยมไบคารบอเนต 1 % การทดลองท 5.3 การใชสาร GRAS รวมกบน ารอนในการควบคมโรคแอนแทรคโนสของพรกหวานหลง

การเกบเกยว โรคแอนแทรคโนสของพรกหวาน มสาเหตจากเชอรา Colletotrichum gloeosporioides อาการเรมแรกเปนจดแผลฉานา ตอแผลจะขยาย ลกษณะเปนวงกลมซอนกนเปนชนๆ และมกลมของสปอรเปนเมอกเยมสสมบรเวณแผล พรกหวานสเหลองจะมความออนแอตอโรคแอนแทรคโนสมากทสด รองลงมาเปน พรกหวานสแดง และพรกหวานสเขยว ตามลาดบ ดงนนงานวจยนจงไดเลอกพรกหวานสเหลองมาใชในการทดลอง การยบยงการเจรญของเสนใยเชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนสของผลพรกหวานโดยสารปลอดภย โพรพลพาราเบน ความเขมขน 1,000 และ 500 mg/l. มประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเสนใยเชอรา C. gloeosporioides ได 100 % รองลงมาคอ โพรพลพาราเบน ความเขมขน 250 mg/l. กรดซาลไซลก ความเขมขน 1,000 mg/l. โพรพลพาราเบน ความเขมขน 100 mg/l. และโปแตสเซยม ซอรเบท ความเขมขน 1,000 mg/l. สามารถยบยงการเจรญของเสนใยเชอรา C. gloeosporioides ได 92.13, 58.06, 46.02 และ 37.09 % ตามลาดบ การงอกของสปอรของเชอรา C. gloeosporioides พบวา โพรพลพาราเบน ความเขมขน 100, 250, 500 และ 1,000 mg/l. โปแตสเซยม ซอรเบท ความเขมขน 500 และ 1,000 mg/l. และ กรดซาลไซลก ความเขมขน 500, 1,000 mg/l. สามารถยบยงการงอกของสปอรของเชอรา C. gloeosporioides ได 100 % และเมอนาสารแขวนลอยสปอรของเชอรา C. gloeosporioides มาจมในนารอนอณหภม 53 °C เปนเวลา 4 นาท อณหภม 55 และ 57 °C เปนเวลา 2 และ 4 นาท สามารถยบยงการงอกของสปอรได 100 % กรดออกซาลก 250 mg/l. มประสทธภาพในการควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากการปลกเชอรา C. gloeosporioides มการเกดโรคนอยทสด 67.50 % และ สามารถยบยงความรนแรงของโรคแอนแทรคโนสไดดทสด 62.45 % รองลงมาคอ โพรพลพาราเบน 1,000 mg/l. กรดออกซาลก 100 mg/l. โพรพลพาราเบน 500 mg/l. และ โปแตสเซยม ซอรเบท 500 mg/l. มการยบยงความรนแรงของโรคแอนแทรคโนส 54.06,

60

47.24, 42.58 และ 42.15 % ตามลาดบ และเพมประสทธภาพการควบคมโรคแอนแทรครโนสบนผลพรกหวานโดยการใชสารปลอดภยรวมกบนารอน ทาใหสามารถลดการเกดโรคและยบยงความรนแรงของโรคเพมขน โดยผลพรกหวานทจมในโปแตสเซยม ซอรเบท 500 mg/l. ทอณหภม 53 °C เปนเวลา 7 นาท มการเกดโรคนอยทสด 35.00 % และสามารถยบยงความรนแรงของโรคแอนแทรคโนสบนผลพรกหวานได 91.45 % รองลงมาคอ โพรพลพาราเบน 500 mg/l. ทอณหภม 53 °C เปนเวลา 4 นาท มการเกดโรค 45.00 % และมการยบยงความรนแรงของโรคแอนแทรคโนสบนผลพรกหวาน 88.83 % การเปลยนแปลงคณภาพของผลพรกหวานทจมในโปแตสเซยม ซอรเบท 500 mg/l. ทอณหภม 53 °C เปนเวลา 7 นาท หลงจากเกบรกษา 7 วน มการสญเสยนาหนก ปรมาณของแขงทละลายนา และการเปลยนแปลงสของผลพรกหวานไมมความแตกตางทางสถตเมอเปรยบเทยบกบผลพรกหวานทจมในนา เปนเวลา 4 นาท การทดลองท 5.4 การควบคมโรคหลงการเกบเกยวของไมดอกวงศขง

1. จากการสารวจโรคหลงการเกบเกยวของไมดอกวงศขงตามแหลงปลก แลวเกบตวอยางโรค มาทาการแยกเชอสาเหต จาแนกชนดของเชอสาเหตในหองปฏบตการ พบเชอ Fusarium sp. ทบรเวณรากสะสมอาหารของหวพนธปทมมาพนธเชยงใหมพงค โรคจดสนม ทเกดจากเชอรา Sphaceloma sp. บรเวณลาตน ใบ กลบดอก ของปทมมาพนธ แอนนา เชยงใหมพงค ไขมก และนอกจากนยงพบเชอราอก 2 ชนด คอ Curvularia sp. และ Alternaria sp.

2. นาสารสกดจากพชโดยใชสารสกดนามนหอมระเหยขมนชน สารสกดนามนหอมระเหยตะไครหอม สารสกดนามนหอมระเหยกะเพรา สารสกดนามนหอมระเหยกานพล มาทดสอบประสทธภาพรวมกบสารเคม carboxyl, terrazole และ ไคโตซาน โดยใชวธจมหวพนธทระยะเวลาและอตราตางๆ กน แลวนาหวพนธไปปลกในโรงเรอน ผลการตรวจสอบโรคหลงการเกบเกยวในหวพนธทปฏบตตามกรรมวธตางๆ พบวาในกรรมวธทจมหวพนธดวยสารสกดนามนหอมระเหยขมนชน สารสกดนามนหอมระเหยตะไครหอม สารสกดนามนหอมระเหยกะเพรา สารสกดนามนหอมระเหยกานพล นนไดผลดไมพบโรคทตดมากบหวพนธ การทดลองท 5.5 การศกษาความสญเสยของผลตผลผกสดหลงการเกบเกยวจากการปนเปอนจลนทรย

ผลจากการศกษาความสญเสยของผลตผลผกสดหลงการเกบเกยวจากการปนเปอนจลนทรย โดยวเคราะหปรมาณการปนเปอนจลนทรยในการผลตสะระแหนเพอสงออกในระดบแปลงปลก ระดบโรงคดบรรจ และระดบการเกบรกษาผลผลต

1. การปนเปอนจลนทรยในสะระแหนสงออกเกดขนไดทกขนตอนการปฏบตหลงการเกบเกยวในทกระดบ

2. ความเสยงตอการปนเปอนจลนทรยระดบแปลงปลก คอ การลางทาความสะอาดดวยนาและบรรจเขงพลาสตกคลมดวยผาชน ซงเปนจดวกฤตจดแรกทตองหาวธการควบคม ดงนน การศกษาวธลดการปนเปอน

61

จลนทรยกอโรคในผกสดหลงการเกบเกยวระดบแปลงปลก รวมทงอณหภมในการเกบรกษาระหวางการขนสงไปยงโรงคดบรรจ จงมความจาเปนอยางมากตอคณภาพผกสงออก

3. ความเสยงตอการปนเปอนจลนทรยในสะระแหนระดบโรงคดบรรจ คอ การลางผกดวยนายาฆาเชอจลนทรยในระบบนาลนนาวนของโรงคดบรรจซงเปนการลางดวยการใชนายาแบบเวยนซาจงควรศกษารปแบบหรอระบบการลางผก ทรกษาประสทธภาพของสารออกฤทธในการฆาเชอจลนทรย

4. ความเสยงตอการปนเปอนจลนทรยระดบการเกบรกษาผลผลต คอ ขนตอนการเกบรกษาในสภาพอณหภมตาในการขนสงผลผลตของโรงคดบรรจ เพอรอขนสงทางอากาศและการกระจายสนคาสผบรโภค ควรทาการศกษาสภาพแวดลอมในการเกบรกษาเพอชะลอการเจรญเตบโตของเชอจลนทรยระหวางการขนสงและกระจายสนคาสตลาดปลายทาง ไดแก อณหภม และระยะเวลาในการเกบรกษา เปนตน

5. ควรศกษาการบรหารจดการเทคโนโลยลดความเสยหายจากการปนเปอนจลนทรยในผกสดหลงการเกบเกยวเชงระบบตอไป การทดลองท 5.6 การลดความเสยหายในลองกองหลงการเกบเกยวระหวางการเกบรกษาและการขนสง

1. การผสมผสานวธระหวางไคโตซาน 1-mcp รวมกบบรรจภณฑแอคทฟ สามารถลดความเสยหายหลงการเกบเกยวในระหวางการเกบรกษาและการขนสงทอณหภม 15 °C

2. การใชไคโตซานความเขมขน 0.25 % รวมกบ 1-mcp ความเขมขน 500 ppb รวมกบบรรจภณฑแอคทฟฟลม (active film) ความหนา 40 ไมครอน สามารถชะลอการหลดรวง การเกดสนาตาลบนเปลอก การเกดเชอรา และการเนาเสย รวมทงไดรบการยอมรบจากผบรโภคดานรสชาต ไดนาน 12 วน เมอเปรยบเทยบกบการใชโคโตซานหรอ 1-mcp เพยงอยางเดยว รวมกบบรรจภณฑ active film การทดลองท 5.7 การควบคมการเนาเสยของพชหววงศขงระหวางการเกบรกษาดวยชววธและการฉาย

รงส เชอราสาเหตโรคเนาของแงงขงระหวางการเกบรกษา พบวาเปนเชอรา Fusarium oxysporum และ

เขาทาลายแตเฉพาะสวนทเปนบาดแผล ไมสามารถทาลายสวนผวของแงงขงทเปนปกตได จงถอวาเปน secondary invader หรอ wound invader

พบเชอรา 3 ไอโซเลต ทแสดงปฏกรยาการเปนปฏปกษ ไดเลอกเอาเชอปฏปกษทมปฏกรยาแบบ Antibiosis มาใชในการทดลอง โดยเมอเลยงเชอปฏปกษดวยอาหารเลยงเชอ PDB ทระยะเวลา 6 สปดาห สามารถสรางสาร secondary metabolites ไดดทสด แตปรมาณผลผลต secondary metabolites ตอปรมาตรอาหารเลยงเชอทไดตามากจงไมมความเปนไปไดในการนามาใชงาน

ผลของการฉายแสง UV-C รวมกบการบมสมานบาดแผลภายใตความชนสมพทธ 95 % RH ทระยะเวลา 12 และ 24 ชม. สามารถเรงการเกดกระบวนการสมานบาดแผล และยบยงการเขาทาลายของเชอราสาเหตโรคได โดยอาจเกยวของกบการกระตนความตานทานโรคของขง

62

ผลการฉายแสง UV-C รวมกบการบมสมานบาดแผลทระยะเวลา 12 และ 24 ชม. สามารถนามาปรบใชในกระบวนการผลตขงเพอการสงออก โดยเฉพาะประเทศปลายทางทมความเขมงวดในการใชสารกาจดเช อราในการควบคมการเนาเสยหรอเปนตลาดพเศษทตองการผลผลตขงอนทรย

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

1. การควบคมโรคพชและสารพษจากเชอราดวยเชอจลนทรย พบวาโรคผลเนาของเงาะหลงการเกบ

เกยว มสาเหตจากเชอราหลายชนด คอ Lasiodiplodia theobromae, Gliocephalotrichum spp., Greeneria sp., Colletotrichum gloeosporioides, Pestalotiopsis sp., Phomopsis sp. เชอแบคทเรยปฏปกษทคดเลอกมา 3 สายพนธ คอ DL9, PN10 และ DL7 มประสทธภาพสงในการควบคมโรคผลเนาของเงาะ ไมเปนพษตอพชปลก (เมลดขาวและเมลดถวเขยว) และไมพบความเปนพษตอเซลลไตลง เมอจาแนกพบวาเปนเชอแบคทเรย Bacillus subtillis หรอ B. amyloliquefaciens เมอใชผลตเปนชวภณฑโดยผสมกบแปงขาวเจา นามนถวเหลองและซโครส พบวามประสทธภาพในการควบคมโรคผลเนาของเงาะหลงการเกบเกยวไดด

2. การใชแบคทเรยดนควบคมการเจรญของเชอรา Aspergillus flavus และยบยงการสรางสารแอฟลาทอกซนในผลตผลเกษตร พบวาแบคทเรยดนทคดแยกได จาแนกไดเปน Bacillus tequilensis และ Bacillus subtilis sub sp. Inaquosorum สามารถยบยงทงการเจรญของเชอราและการสรางสารพษแอฟลาทอกซน สามารถลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนทปนเปอนถวลสงตามธรรมชาต ไดมากกวา 85.98 % ท 28 วน หลงการเกบรกษา โดยไมมความเปนพษตอการงอกของเมลดขาวเปลอกและถวเขยว

3. ประสบความสาเรจในการแยกเชอรา A. flavus สายพนธทไมสรางสารพษจานวน 1 สายพนธคอ A. flavus (561) ซงไมมยนสรางสารพษ Aflatoxin gene (pksA aflR และ norA) เปนเชอราสายพนธใหมทพบในประเทศไทย มประสทธภาพในการควบคมการปนเปอนสารแอฟลาทอกซนในผลตผลเกษตร และมประสทธภาพในการเปนปฏปกษกบเชอราทสรางสารพษ สามารถลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนในขาวโพดไดถง 97.43 %

4. การศกษาสารสกดออกฤทธจากเชอรา Macrocybe crassa พบวาสามารถควบคมเชอจลนทรยทปนเปอนในผกกาดขาวได

5. การศกษาการควบคมโรคพชและสารพษจากเชอราดวยสารสกดจากพช พบวา ขา สารสกดไพลและขมนชนสามารถยบยงเชอรา C. gloeosporioides C. capsici และ C. musae ได ขณะทการทดสอบบนผลพบวาขมนชนและไพลทความเขมขน 50,000 ppm มประสทธภาพในการควบคมโรคบนผลมะมวงและมะละกอ สารสกดจากขมนชนความเขมขน 50,000 ppm ไพลความเขมขน 30,000 และ 20,000 ppm มประสทธภาพในการควบคมโรคบนผลกลวยหอม การเตรยมตวอยางพชดวยวธการ freeze dry มความเหมาะสมในการผลตสารสกดจากพช และพบวาสารสกดไพลสามารถชะลอการสญเสยความแนนเนอและสเขยวบนผลมะมวง มะละกอได

63

6. สารสกดจากผงเปลอกผลทบทมความเขมขน 12 ,000 ppm สามารถยบยงเชอ E. coli ลดการปนเปอนในผกสะระแหนระหวางการเกบรกษาได โดยยงคงฤทธการควบคมถงชวง 6 ชม.หลงการทดลอง สามารถควบคมเชอได 81.90 % เปนทางเลอกหนงในการนาไปใชในโรงคดบรรจ หรอแมแตประยกตใชในแปลงเพอลดการปนเปอนตงตนตงแตกอนการเกบเกยวในการผลตผกสด

7. การควบคมเชอราและสารแอฟลาทอกซนดวยสารสกดจากพชพบวา สาร allicin ในนาคนทสกดจากหวกระเทยมมประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเชอรา Aspergillus flavus สามารถปองกนเชอราและลดการเกดสารแอฟลาทอกซนได เกบรกษาไดนานถง 4 เดอน ลดการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซนพรกแหงและพรกปนทมการปนเปอนสารแอฟลาทอกซนสงได 56.52 และ 76.67 % ตามลาดบ

8. สารสกดหยาบกะเพรา และกระชายดา ทสกดดวยเอธานอล 95 % มประสทธภาพในการลดอตราการเจรญของเชอรา A. flavus และการสรางสารแอฟลาทอกซนไดในอาหารเลยงเชอ ทาให A. flavus ผลตเอนไซมทจาเปนในการสงเคราะหสารแอฟลาทอกซนไดนอยลง ควบคมการเจรญของเชอ A. flavus บนถวลสงหลงจากเคลอบเปนเวลา 1 เดอน

9. การศกษาการใชสาร GRAS ควบคมโรคพชพบวา acetic acid และ oxalic acid สามารถควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากเชอรา Colletotrichum spp ใน มะละกอ กลวยหอม มะมวง และแกวมงกรทปลกเชอได ขณะทมเพยง oxalic acid เทานนทควบคมโรคทเกดโดยธรรมชาตบนผลมะละกอ สวนการศกษาการใชกรดอนทรยควบคมโรคผลเนาของมะมวงพบวา citric acid ท 3 % สามารถยบยงการเจรญของเสนใยเชอรา Dothiorella sp. ในจานเลยงเชอ แตการทดลองบนผลมะมวงกลบพบวา sodium metabisulphite ท 1 % สามารถยบยงความรนแรงของโรคไดดกวา

10. การศกษาการลดการปนเปอนจลนทรย E. coli ในสะระแหน พบวา citric acid ท 0.6 % สามารถควบคมปรมาณจลนทรย E. coli ในการทดลองกบยอดสะระแหน ทเกบรกษาทอณหภม 5 และ 10 oC ขณะทการทดลองททากบยอดสะระแหนทเกบเกยวจากแปลงปลก พบวาการลางดวย citric acid ท 6 % และเกบรกษาทอณหภม 5 oC สามารถควบคมเชอจลนทรย E. coli ไดนานถง 3-24 ชม.

11. การศกษาการใชสาร methyl salicylate พบวาสารนมศกยภาพในการควบคมโรคผลเนาของผลเงาะและลองกองทเกดจากเชอ Phomopsis sp. โดยใหผลการศกษาทสอดคลองกบระดบการเกดกจกรรมของเอนไซม β -1,3 glucanase ทสงขนในผลลองกองทไดรบสาร

12. การทดสอบประสทธภาพของ propionic acid และ sodium carbonate ตอโรคผลเนาของแกวมงกร พบวาทความเขมขน 0.08 และ 3.0 % สามารถยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum sp ซงเปนเชอราสาเหตโรคผลเนาของแกวมงกรได แตกลบไมสามารถควบคมโรคในการทดลองบนผลแกวมงกรได

13. การศกษาวธการทางกายภาพในการควบคมสารพษจากเชอรา พบวาการใชเตาอบไมโครเวฟทระดบตางๆ สามารถลดสารพษจากเชอราในผลตผลและผลตภณฑได คอ สามารถลดปรมาณโอคราทอกซนเอ ในตวอยางผลไมอบแหง เชน แครนเบอรร และ ลกเกดขาว ได 74.35 และ 84.56 % ตามลาดบ สามารถลดปรมาณแอฟลาทอกซนในงาดาได 26.81 % ลดสารพษฟโมนซนในขาวบารเลย และ คอรนเฟลก (cornflake) ได 39.63 และ 41.71 % ตามลาดบ

64

14. การใชเตาอบลมรอน สามารถลดโอคลาทอกซนเอใน แครนเบอรรอบแหง ลกเกดขาว และ บลเบอรรอบแหง ได 83.59, 81.85 และ 43.30 % ตามลาดบ ลดแอฟลาทอกซนใน ถวลสง ขาวกลอง งาดา และขาวเหนยวดาได 19.82, 47.05, 59.26 และ 69.73 ตามลาดบ

15. นอกจากนยงพบวา การอาบแสงอลตราไวโอเลตนาน 120 และ 90 นาทลดการปนเปอนของสารพษฟโมนซนในขาวบารเลย ได 17.62 และ 17.47 % ตามลาดบ

16. การศกษาการใชนารอนรวมกบสาร GRAS พบวา การใช ammonium carbonate ท 2-3 % และ potassium carbonate ท 2 % ในนารอนอณหภม 55 °C นาน 5 นาท สามารถควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากเชอรา Colletotrichum gloeosporioides และ C. capsici บนผลแกวมงกรพนธเนอขาวเปลอกแดง มะละกอพนธปกไมลาย และมะมวงนาดอกไมเบอร 4 ได

17. การศกษาในผลพรกหวานพบวา การใชนารอนรวมกบ potassium sorbate ท 500 mg/l. ยบยงความรนแรงของโรคแอนแทรคโนสบนทเกดจากเชอรา C. gloeosporioides ผลพรกหวานได 91.45 % โดยไมมผลตอคณภาพของผลพรกหวาน

18. การศกษาการเกบรกษาลองกองพบวาการใช 1-MCP ทความเขมขน 500 ppm และ chitosan ท 0.25 % รวมกบบรรจภณฑ หนา 40 ไมครอน สามารถชะลอการหลดรวง ลดการเกดสนาตาล และลดการเกดโรคไดนาน 12 วน

19. การศกษาการประเมนการเขาทาลายโรคแอนแทรคโนสในมะมวงพนธนาดอกไม พบวาการจมผลมะมวงในสารละลาย paraquat ท 2,000 ppm นาน 1 นาท สามารถกระตนการแสดงอาการโรคทเกดจากเชอรา C. gloeosporioides ได โดยแสดงอาการภายใน 72 ชม. หรอ 3 วน สามารถใชในการประเมนการเขาทาลายของเชอสาเหตโรค

20. การศกษาความเสยงในการปนเปอนเชอ E. coli ในขนตอนการผลตผกสะระแหน พบวาขนตอนการลางหลงจากเกบเกยวทแปลงปลกเปนจดทมความเสยงสงทสด รองลงมาคอขนตอนการลางในโรงคดบรรจ และการควบคมอณหภมในขณะขนสง จดเสยงในขนตอนเหลานจาเปนมการการจดการเพอควบคมการปนเปอน

21. พบเชอราทแสดงปฏกรยาการเปนปฏปกษแบบ Antibiosis แตปรมาณผลผลต secondary metabolites ตอปรมาตรอาหารเลยงเชอทไดตามากจงไมมความเปนไปไดในการนามาใชงาน และการใหรงส UV แกแงงขงรวมกบการบมสมานบาดแผลในสภาพความชอสมพทธสง (95 % RH.) สามารถเรงการสมานบาดแผลไดในเวลา 12-24 ชม. จากเดมทใชเวลา 48 ชม.ซงชวยลดระยะเวลาการสมานบาดแผลลงและเพมความตานทานโรคแกแงงขง

22. การสารวจโรคในหวพนธปทมมา พบเชอสาเหตโรคคอ Fusarium sp. Curvularia sp. และ Alternaria sp. เมอศกษาการควบคมโรคพบวา การจมหวพนธดวยจมหวพนธดวยสารสกดนามนหอมระเหยขมนชน สารสกดนามนหอมระเหยตะไครหอม สารสกดนามนหอมระเหยกะเพรา และสารสกดนามนหอมระเหยกานพล สามารถควบคมโรคในหวพนธปทมมา จากเชอสาเหตโรคคอ Fusarium sp. ได

65

โครงการท 2 การพฒนาการจดการศตรผลตผลเกษตรเพอรกษาคณภาพ Post-harvest Pest Management for Quality Control

ชอผวจย

กรรณการ เพงคม รงสมา เกงการพานช พรทพย วสารทานนท พรรณเพญ ชโยภาส ใจทพย อไรชน ดวงสมร สทธสทธ ภาวน หนชนะภย อจฉรา เพชรโชต พนญญา พบสข ณฐวฒน แยมยม

ค าส าคญ

แมลงศตรผลตผลเกษตร การปองกนกาจดแมลงศตรผลตผลเกษตร การใชสารรม การผลตชวภณฑ วธทางกายภาพ ชววทยา นเวศวทยา ความตานทานตอสารรมฟอสฟน

Abstract

Agricultural product losses caused by the infestation or contamination of insects

made their quality were not acceptable to the market. The post-harvest pest management for quality control project was conducted by the Postharvest Technology on Field Crops Research and Development Group, Postharvest and Processing Research and Development Division during October 2010 to September 2015. The objective of this study was to find out the optimum technology for controlling post-harvest insect by using alternative methods, such as fumigation, bio-agent, physical control and studying on biological, ecological and distribution of these insects, to reduce the chemical use. In this project consisted of 5 topics that the results were as follows:

The results of The proper fumigation practice and good efficacy of fumigation study were concluded. The best method for phosphine Fumigation practice in silo for controlling insects must prevent the leakage of gas and got air circulation system. The effectiveness of phosphine fumigation in optimum concentration dependent on exposure time. The efficacies of phosphine fumigation under Tarpaulin sheet thickness as 0.05, 0.1 and 0.2 mm were as same as Neo sheet (PE+Nylon) thickness 0.06 mm for controlling all stages of insects. Integrated

66

pest control to the coffee bean weevil, Araecerus fasciculatus De in green coffee were using of light traps in conjunction with using of phosphine fumigation if necessary. For the use of methyl bromide study was found that the use of methyl bromide at 30 g/m3 for the expose time 90 minutes could control all stage growth of Thrips palmi Kerny in orchid flower but the use of methyl bromide at 32 mg/l in 0.25 liter flask for the expose time 120 minutes could not control all stage growth of Solanum fruit fly, Bactrocera latifrons (Hendel). For ECO2FUME fumigation study was found that the fumigation with ECO2FUME could reduce the period of fumigation by increasing the concentration. For example, the fumigation on maize against all stages of Sitphilus zeamais and Tribolium castaneum was fumigated by ECO2FUME dosage 25 g/m3 (350 ppm) of ECO2FUME for 3 days, dosage50 g/m3

(700 ppm) for 2 days and dosage 70 g/m3 (1,000 ppm) for 1 days. The efficacy test of ECO2FUME on T. palmi was found that all larval of T. palmi could not killed by the ECO2FUME® fumigation at 2,500 ppm for 24 h at 6o C but those larvae could not completely develop to adults.

The biological agent development and its application of controlling on stored product insect was found that the low temperature at 10OC was the good condition for storing pupa of rice moth parasitoids, Bracon hebettor Say in 1 week but could not keep the pupa of parasitic wasp, Anisopteromalus calandrae (Howard). It was found the technique to mass-rearing of Assassin bug, Amphibolus venator (Klung) used red flour beetle, T. castaneum as prey and the efficacy of these predacious bugs for controlling the stored-product insect. For the study of using plant extract for controlling post-harvest insects was found that the mixed tobacco extract at the ratio of Burley:Virginia as 1:1 which concentration at 20% by using water as solvent and dipping time for 60 minutes was effective to control mealybug, Ferrisia virgata (Cockerell) on rambutan fruits. It was found that the 3 kinds of herb (Aglaia odorata, Melia azadirach, and Lansium domesticum). extracts at 20- 30% concentration could control Sitophilus zeamais and Cryptolestes pusillus in field storage. The essential oils of Myristica fragrans and Alpinia conchigeraoils could control Callosobruchus maculatus, Callosobruchus chinensis in labolatory condition but could not control insects in the warehouse. The essential oil extracted from Litsea cubeba could control cigarette beetle (Lasioderma serricorne (F.)) and drugstore beetle (Stegobium paniceum (L.)) in labolatory condition.

Physical control on stored product insect learned about how to use heat, modified atmosphere treatment light trap to control insects. It was found that the effective heating conditions to control 2 insects, Lasioderma serricorne (Fabricius) and Stegobium paniceum (Linnaeus), in coriander seed were 60oC for 3 hours and 70oC for 2 hours and in dried

67

chrysanthemum and dried mulberry leaves the effective heating conditions were 60oC for 2 hours and 70oC for 1 hour. The radio frequency (RF) heat treatment to control Sitophilus zeamais and Rhyzopertha dominica was found that the efficient condition to control was

25% of power level (670 watts), after holding temperature of maize over 50C for 90 seconds. The study of modified atmospheres with carbon dioxide (CO2) and nitrogen (N2) was found that 99.9% N2 and mixture gas of 20% CO2 and 80% N2 were applied with four species of insects in one ton of rice could completely control all insects at 12 days. It was found that rice packaging with filling N2 in four kinds of bag (foil bags, PET bags, KNY bags and NY bags) could control insect within 1 week. The good storage of four dried herbs (safflower, coriander seed, chrysanthemum and mulberry tea) could packed in 2 kinds of plastic bag, NY/LLDPE bag and PET/CPP bag, with suitable rate of oxygen absorber, it would be control all of insect in 1 week. In dried garlic storage could be use sticky wall light trap for control important insect, pineapple beetle (Urophorus (Carpophilus) humeralis (Fabricius)).

For biology and ecology of stored product insects and controlling them was study on dry fruit beetle; Carpophilus hemipterus Linn. in dried longan and it was found that life cycle reared with dried longan were the egg stage took 4.15 ± 0.81 days while larval stage and pupa stage took 17.30 ± 2.003 and 4.85 ± 1.31 days respectively. The efficacy method to control of this insect was using wall type light trap at the level 2 meters from the ground for collecting adult of this beetles and phosphine fumigation at rate 1 tablet/ 1 cubic meter of dried longan if it was necessary. For studying of losses of stored maize which were artificially infested with maize weevil, lesser grain borer, red flour beetle and flat grain beetle was found that ten adults of each insect could considerably multiply in quantity and massively caused weight loss in stored maize.

Phosphine resistant strain of two stored-product insects, red flour beetle, Tribolium castaneum and flat grain beetle, Cryptolestes spp. was conducted in the years 2556-2558. The result was showed that red flour beetle population from 125 rice mills found only 4 populations showed resistance and flat grain beetles from 47 rice mills showed resistance 33 locations but there was only 2 locations showed strong resistance.

Keywords: Post-harvest, Pest Management, Quality Control

68

บทคดยอ

ผลตผลทางการเกษตรหลงการเกบเกยวทงเมลดธญพช ผก ผลไม และไมดอก เกดความสญเสยไดมากสาเหตจากการเขาทาลายหรอการปนเปอนของแมลง ทาใหคณภาพไมเปนทยอมรบของตลาด โครงการวจยการพฒนาการจดการศตรผลตผลเกษตรเพอรกษาคณภาพ ดาเนนการทดลองในป 2554-2558 มวตถประสงคเพอหาวธการปองกนกาจดแมลงศตรหลงการเกบเกยวในเมลดธญพช พชสมนไพร ผก ผลไม และไมดอก ทงทบรโภคภายในประเทศ และเพอการสงออก ดวยวธการตางๆ ไดแก วธการใชสารรมทเหมาะสม การใชวธทางกายภาพ การใชชวภณฑ เพอลดการใชสารเคมและตองคงคณภาพของผลตผลไดด การทดลองในโครงการประกอบดวย 5 กจกรรมไดแก 1) กจกรรมการใชสารรมอยางถกตองและมประสทธภาพ 2) กจกรรมการพฒนาการผลตชวภณฑและการนาไปใชในการปองกนกาจดแมลงศตรผลตผลเกษตร 3) กจกรรมการใชวธทางกายภาพในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตร 4) กจกรรมการศกษาชววทยา นเวศวทยา และการปองกนกาจดแมลงศตรผลตผลเกษตร และ 5) กจกรรมการศกษาความตานทานฟอสฟนของแมลงศตรผลตผลเกษตร โดยไดผลการทดลองในแตละกจกรรมดงน กจกรรมการใชสารรมอยางถกตองและมประสทธภาพ พบวาการรมในสภาพไซโลจาเปนตองมการปองกนการรวไหลของกาซและมระบบหมนเวยนอากาศ การรมกาซฟอสฟนทมประสทธภาพระยะในเวลาการรมเปนสวนสาคญคอตองรกษาระดบความเขมขนของกาซไวอยางนอย 5 วน ผาพลาสตกทใชในการรมสามารถใชไดทงผาพลาสตกนโอชท (PE+ไนลอน) หนา 0.06 มม. ผาพลาสตก (tarpaulin) หนา 0.05-0.2 มม. การปองกนกาจดแมลงศตรกาแฟในโรงเกบควรใชกบดกแสงไฟเพอดกจบดวงกาแฟรวมกบการใชสารรมฟอสฟนทอตรา 1 tablet/ตอสารกาแฟ 1 ตน สาหรบกาจดเพลยไฟฝายผกสงออกพบวาสารรมเมทลโบรไมดทความเขมขน 30 กรมตอลกบาศกเมตร นาน 90 นาทสามารถกาจดเพลยไฟไดทกระยะการเจรญเตบโต สวนในแมลงวนพรกตองใชอตราสารรมเมทลโบรไมดทมากกวา 32 mg/l การใชสารรม ECO2FUME ในการกาจดแมลงศตรผลตผลเกษตร พบวาการรมดวย ECO2FUME นนสามารถลดระยะเวลาการรมดวยการเพมอตราความเขมขนไดการรมขาวโพดเลยงสตวเพอกาจดดวงงวงขาวโพด และมอดแปง สามารถรมดวย ECO2FUME ทอตรา 25 กรม/ลบ.ม. (350 ppm) ใชระยะเวลา 3 วน อตรา 50 กรม/ลบ.ม. (700 ppm) ใชระยะเวลา 2 วน และอตรา 70 กรม/ลบ.ม. (1,000 ppm) ใชระยะเวลา 1 วน โดยตองควบคมระดบความเขมขนของกาซฟอสฟนใหอยในระดบทกาหนดตลอดระยะเวลาของการรม และการศกษาประสทธภาพของสารรมอโคฟมตอการปองกนกาจดเพลยไฟฝายภายใตสภาพหองปฏบตการ พบวาสารรมอโคฟมอตรา 2000 ppm 72 ชวโมง ทอณหภม 6 องศาเซลเซยส จะสามารถกาจดเพลยไฟไดทกระยะการเจรญเตบโตควรเกบท 10 องศาเซลเซยส ไดนาน 7 วน

กจกรรมการพฒนาการผลตชวภณฑและการนาไปใชในการปองกนกาจดแมลงศตรผลตผลเกษตร พบวาการเกบรกษาแตนเบยนใหคงประสทธภาพสาหรบแตนเบยนผเสอขาวสาร (Bracon hebetor Say) สวนแตนเบยนมอด (Anisopteromalus calandrae (Howard)) การเกบท 10 องศาเซลเซยสยงไมเหมาะสม สาหรบมวนดากนลายกนลาย (Amphibolus venator (Klug)) ไดเทคโนโลยการเพาะเลยงและสามารถนาไป

69

ปลอยเพอควบคมแมลงในโรงเกบได ดานการใชสมนไพรในการปองกนกาจดแมลงพบวา การจมผลเงาะในสารสกดจากใบยาสบพนธเบอรเลยทผสมกบพนธเวอรจเนย อตราสวน 1 :1 ทความเขมขน 20 เปอรเซนต โดยใชนาเปนตวทาละลาย เปนเวลา 60 นาท มประสทธภาพในการกาจดเพลยแปงลายทาใหเพลยแปงตาย 86.51 และ 93.89 เปอรเซนตท 24 และ 72 ชวโมงหลงการทดลอง สารสกดจากเลยนทระดบความเขมขน 30 เปอรเซนต และสารสกดจากลางสาดทระดบความเขมขน 20 เปอรเซนตมประสทธภาพในการควบคมดวงงวงขาวโพดและมอดหนวดยาวไดด การทดสอบฤทธของนามนหอมระเหยจากจนทนเทศและขาลงในหองปฏบตการ พบวามฤทธตอดวงถวเขยวและดวงถวเหลองทงในดานการสมผส การเปนสารรม และยบยงการวางไขและการฟกของตวออน แตเมอนาไปทดสอบในสภาพโรงเกบดวยการคลกเมลดถวเขยง พบวานามนหอมระเหยจากจนทนเทศและขาลงไมสามารถปองกนกาจดแมลงศตรถวเขยวในสภาพโรงเกบได

กจกรรมการใชวธทางกายภาพในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตร พบวา อณหภมทเหมาะสมในการอบฆามอดยาสบและมอดสมนไพร ในดอกคาฝอย ดอกเกกฮวย และชาใบหมอน คอ60 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 2 ชวโมง สวนเมลดผกช คอ 60 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 3 ชวโมง การทดสอบการใชคลนความถวทยในเมลดขาวโพด พบวาระดบพลงงานททาใหขาวโพดมอณหภมสงกวา 50 องศาเซลเซยส เปนเวลา 90 วนาท สามารถควบคมดวงงวงขาวโพดและมอดขาวเปลอกไดดและทาใหคณภาพของขาวโพดเปลยนแปลงไปเลกนอย การทดสอบการรมแมลงศตรผลตผลเกษตรทส าคญ ดวยกาซไนโตรเจน และกาซคารบอนไดออกไซด ในสภาพกาซหมนเวยน พบวาการรมโดยใชกาซไนโตรเจน 99 .9% เปนเวลา 12 วน สามารถควบคมแมลงดวงงวงขาวโพด มอดแปง มอดขาวเปลอก และมอดฟนเลอย ทใชทดสอบไดหมดอยางสมบรณ และเมอทดสอบการใชกาซไนโตรเจนในบรรจภณฑ พบวา การใสกาซไนโตรเจนในถงฟอยด ถง PET ถง KNY และถง NY สามารถควบคมดวงงวงขาวโพดไดภายใน 1 สปดาห โดยถงทง 4 สามารถกกเกบกาซไดด และพบปรมาณของสารพษแอฟลาทอกซนเพมขนนอยมากทระยะเวลาการเกบ 6 เดอน การทดสอบการบรรจสมนไพร 4 ชนดไดแก ดอกคาฝอย เมลดผกช ดอกเกกฮวย และชาใบหมอน พบวาการบรรจสมนไพรในถง NY/LLDPE และถง PET/CPP รวมกบใสสารดดซบออกซเจนมประสทธภาพในการกาจดแมลงไดดแตตองคานวณปรมาณสารดดซบออกซเจนอยางเหมาะสม การศกษาประสทธภาพการใชกบดกแสงไฟในโรงเกบกระเทยมแหง พบวากบดกแสงไฟแบบตดผนงมประสทธภาพดกวากบดกแสงไฟแบบตงพน โดยกบดกแสงไฟแบบตดผนงดกจบดกดวงปกตดไดดกวา 10 เทา

กจกรรมการศกษาชววทยา นเวศวทยา และการปองกนกาจดแมลงศตรผลตผลเกษตร พบวาในโรงเกบลาไยอบแหงใชกบดกแสงไฟแบบตดผนงระยะสงจากพน 2 เมตรรวมกบการใชสารรม aluminium phosphide อตรา 1 tablet ตอพนทกองรม 1 ลกบาศกเมตรกาจดดวงผลไมแหง, Dry fruit beetle; Carpophilus hemipterus Linn. ไดผลด และจากการสารวจในโรงเกบขาวเมลดโพด 33 ตวอยาง จาก 7 จงหวด พบแมลงศตรขาวโพดหลงเกบเกยว 6 ชนดไดแก มอดแปง มอดหนวดยาว ดวงงวงขาวโพด มอดขาวเปลอก เหาหนงสอ และมอดฟนเลอย โดยวาดวงงวงขาวโพด 1 ค สามารถเพมปรมาณไดถง 10 เทาในเวลา 6 เดอน และพบวามอดแปงเปนแมลงทกอใหเกดความเสยหายแกเมลดขาวโพดไดมากกวาแมลงชนดอนๆ

70

กจกรรมการศกษาความตานทานฟอสฟนของแมลงศตรผลตผลเกษตร จากการสมเกบตวอยางมอดแปง ในโรงสทวประเทศไทย จานวน 125 โรงส พบวามอดแปงจาก 4 โรงส ตานทานตอสารรมฟอสฟน คดเปน 3.20 เปอรเซนตของโรงสทเกบตวอยางมาทงหมด และมอดแปงจาก 121 โรงส คดเปน 96.8 เปอรเซนต ยงไมพบการสรางความตานทานตอสารรมฟอสฟน ผลการการทดสอบในมอดหนวดยาวจากโรงสและโรงเกบขาวโพดจานวน 47 แหลง จากทง 4 ภาค 22 จงหวด ผลการทดสอบพบมอดหนวดยาวตานทาน 33 แหลง หรอ 70 เปอรเซนต โดยพบมอดหนวดยาวสายพนธตานทานกระจายตวในทกภาค และจากสายพนธตานทานพบมมอดหนวดยาวทแสดงความตานทานรนแรงเพยง 2 แหลง หรอ 6 เปอรเซนต

บทน า

ประเทศไทยเปนแหลงผลตอาหารของโลก โดยเฉพาะดานพชไทยผลตไดทงผก ผลไม ธญญพช และ

สมนไพร มการสงผลผลตทางการเกษตรไปขายยงตางประเทศและเกบไวบรโภคภายในประเทศเปนจานวนมาก ปญหาสาคญของการเกบรกษาผลตผลเกษตรทกชนด คอ การเขาทาลายของแมลงในระหวางการเกบรกษา แมลงศตรผลตผลเกษตรทสาคญ ไดแก ดวงงวงขาวโพด, Sitophilus zeamais Motschulky; มอดขาวเปลอก, Rhyzopertha dominica (Fabricius); มอดแปง, Tribolium castaneum (Herbst); มอดหนวดยาว, Cryptolestes pusillus (Schonherr) ดวงถว (Callosobruchus spp.); มอดยาสบ (Lasioderma serricorne Fabricius); มอดสมนไพร (Stegobium paniceum Linneaus) และผเสอขาวเปลอก (Sitotrogo cerealella (Olivier)) (พรทพย,2548) สวนในพชสดเพอการสงออกปญหาสาคญคอเรองการปนเปอนของแมลงกกกนหลายชนด ไดแก แมลงวนพรก (Bactrocera latifrons (Hendel)) เพลยไฟฝาย (Thrips parmi Karny) แมลงหวขาวยาสบ (Bemisia tabaci (Gennadius)) และเพลยแปงลาย (Ferrisia virgata (Cockerell)) ในผก ผลไม และไมดอกหลงการเกบเกยว จาเปนตองทาการปองกนกาจด เพอปองกนการปนเปอน สญเสยคณภาพ การสญเสยนาหนก แกผลตผลเกษตรเหลานน นอกจากนหากเปนสนคาทสงออกไปจาหนายยงตางประเทศอาจถกสงกลบ ทาใหประเทศสญเสยรายไดและชอเสยง การป องกนกาจดแมลงหลงการเกบเกยวในปจจบนมกใชสารรมเปนสวนใหญ และสารรมทใชกบผลตผลเกษตรในประเทศสวนใหญ คอสารรมฟอสฟน สาหรบในไมดอก ผก และผลไม คอสารรมเมธลโบรไมด ซงสารรมเมธลโบรไมดอนญาตใหใชกบผลผลตเพอการสงออกเทานน เนองจากแกสชนดนมผลทาลายโอโซนในชนบรรยากาศ

ดงนนเพอการรกษาคณภาพของผลตผลเกษตรใหปลอดจากการเขาทาลายของแมลงจาเปนตองหาวธการอน เขามาทดแทนการใชสารรม หรอพฒนาการใชสารรมทมอยทงสารรมเมธลโบรไมด และฟอสฟน ใหใชไดอยางมประสทธภาพสงสด หรอศกษาการใชสารรมชนดใหม ไดแก สารมอโคฟม เพอใชทดแทนสารรมเดม วธการการปองกนกาจดแมลงทมแนวโนมทสามารถนามาพฒนาการใช ไดแก การใชวธทางกายภาพ เชนการใชความรอนในการอบฆาแมลง การใชวธการปรบสภาพบรรยากาศรวมกบการใชบรรจภณฑทเหมาะสม การนาสารชวภณฑทมในประเทศมาพฒนาเพอใชกาจดแมลง เชนการใชสมนไพรชนดตางๆ รวมทงการใชตวหา ตวเบยน ทงยงตองทาการศกษาหาขอมลเกยวกบแมลงศตรทสาคญในผลตผลชนดตาง ในดานชววทยา

71

นเวศวทยา การระบาด ความรนแรงของการเขาทาลาย และทสาคญคอปญหาดานการตานทานตอสารรมทใชในปจจบน อนจะเปนขอมลในการหาทางจดการกบแมลงเหลานไดอยางมประสทธภาพสงสด

สวนในพชสดเพอการสงออกปญหาสาคญคอเรองการปนเปอนของแมลงกกกนหลายชนด ไดแก เพลยไฟฝาย (Thrips parmi Karny) และแมลงหวขาวยาสบ (Bemisia tabaci (Gennadius)) ในผก ผลไม และไมดอกหลงการเกบเกยว จาเปนตองหาวธการปองกนกาจดทเหมาะสมและสามารถคงคณภาพของผลผลตได

ทบทวนวรรณกรรม

การปองกนกาจดแมลงศตรหลงการเกบเกยวโดยใชสารรมเปนวธการหนงทนยมใชกนอยางกวางขวาง

ทงในผลตผลเกษตรทตองการเกบรกษา และเพอการสงออกทงในเมลดธญพช ผกและผลไม เนองจากสามารถทาลายแมลงศตรผลตผลเกษตรไดเกอบทกชนดและทกระยะการเจรญเตบโต ไมมพษตกคางเมอเทยบกบวธการใชสารฆาแมลง สารรมทนยมใชกนอยในปจจบนมเพยง 2 ชนด คอ เมทลโบรไมด (methyl bromide) และฟอสฟน (phosphine) การใชสารรมฟอสฟนในการปองกนกาจดแมลงศตรผลตผลเกษตรมความสาคญเพมมากขนทงในปจจบนและอนาคต อนเนองมาจากมาตรการลดและเลกการใชสารรมเมทลโบรไมดในสนคาทบรโภคภายในประเทศ การศกษาถงระดบความเขมขนทเหมาะสมทมประสทธภาพของฟอสฟนในการกาจดแมลงและผลตผลชนดตางๆ ในประเทศไทย มเพยงการอางองรายงานจากตางประเทศเทานน จงควรศกษาหาอตราทเหมาะสมเพอการใหคาแนะนาการใชภายในประเทศ รวมถงการใชงานในสภาพไซโลขนาดใหญซงตองใชความระมดระวง เนองจากการรมในสภาพไซโลทไมมประสทธภาพอาจเกดขนเนองจากการรวไหลของกาซฟอสฟนออกไปภายนอก ทาใหระดบความเขมขนของกาซตากวาระดบทมประสทธภาพในการกาจดแมลง และการหมนเวยนของอากาศในไซโลเปนไปอยางไมทวถงทาใหแมลงไมไดรบกาซฟอสฟน หรอไดรบกาซในปรมาณนอย จาเปนตองหาเทคนคการใชใหปลอดภยและมประสทธภาพ

สวนการสงออกผกและผลไมหลายชนดของไทย ปจจบนมปญหาเรองการปนเปอนแมลงกกกนหลายชนด เชน แมลงวนทองพรก (Bactrocera latifrons (Hendel)) ทปนเปอนไปกบพรก เพลยไฟฝาย (Thrips palmi Karny) ทปนเปอนไปกบกลวยไม เพลยไฟฝายและแมลงหวขาวยาสบ (Bemisia tabaci (Gennadius) ปนเปอนในผก ซงแมลงเหลานไมสามารถกาจดใหหมดดวยวธการจดการในแปลงปลก จงจาเปนตองหาวธการจดการหลงการเกบเกยวทมประสทธภาพในการกาจดโดยใหมผลกระทบตอพชผกทจะสงออกใหนอยทสด ซงการรมดวยเมทลโบรไมด (methyl bromide) เปนวธการหนงทอาจชวยแกปญหาแมลงศตรพชกกกนทปนเปอนไปกบผกสดสงออกได แตตองหาเทคนคการรมทเหมาะสมกบทงชนดแมลงและชนดของพชทจะรม สารรมอโคฟม (ECO2FUME®) เปนสารทเพงขนทะเบยน และสามารถรมในระยะสนได จงเปนอกทางเลอกหนงทจะนามาใชในการปองกนกาจดแมลงเพอการสงออก โดยมรายงานการใชสารรมอโคฟมในการกาจดแมลงในผลไมบางชนด Williams และ Ryan (2001) ไดทาการทดสอบสารรมอโคฟมอตรา 700 ppm นาน 15 ชวโมงทอณหภม 15 องศาเซลเซยส กบหนอนแมลงวนทอง Bactrocera tryoni ทเปนศตรพชของสม และผเสอ Epiphyas postvittana ทเปนศตรพชของลกแพร รวมถงหนอนผเสอ Cydia pomonella ซงเปน

72

ศตรพชของแอปเปลได สารรมชนดนจงเปนอกทางเลอกหนงทจะนามาใชปองกนกาจดแมลงเพอทดแทนการใชสารรมเมทลโบรไมดทมขอจากดในการ

การใชชวภณฑปองกนกาจดแมลงศตรผลตผลเกษตรนบเปนวธการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตรและเปนการหลกเลยงการใชสารฆาแมลง เนองจากเปนอนตรายตอผบรโภค สงผลกระทบตอสงแวดลอมมากมาย ทงดานคณภาพและความสมดลของสภาพแวดลอมในธรรมชาต อกทงสารเคมยงตองนาเขาจากตางประเทศและมราคาสง ชวภณฑในทนหมายถง แมลงศตรธรรมชาตของแมลงศตรผลตผลเกษตร และสารสกดจากสมนไพรตางๆ มแมลงศตรธรรมชาตหลายชนดทมแนวโนมสามารถนามาใชควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตร ไดแก แตนเบยนผเสอขาวสาร (Bracon hebetors) เปนแตนเบยนทสาคญมากในการเขาทาลายหนอนผเสอศตรผลตผลเกษตรในโรงเกบหลายชนด โดยแตนเบยนเพศเมยจะตอยเหยอใหเปนอมพาต จากนนจะวางไขตดอยทลาตวของเหยอ เมอหนอนแตนเบยนผเสอขาวสารฟกออกจากไขจะเรมดดกนของเหลวทอยในตวเหยอและเขาดกแดอยภายนอกตวเหยอ แตนเบยนมอด Anisopteromalus calandrae (Howard) เปนแตนเบยนทสาคญมากในการเขาทาลายระยะหนอนและระยะดกแดของดวงและมอดหลายชนดทเขาทาลายอยภายในเมลด โดยตวเตมวยเพศเมยจะใชหนวดทาการสารวจตรวจสอบการเคลอนไหวของเหยอ ซงทาลายอยภายในเมลดพช หลงจากนนจะใชอวยวะวางไขแทงผานเมลดพชสเหยอ และปลอยสารพษทาใหเหยอเปนอมพาต แลวจงวางไขตดอยทดานนอกของลาตวเหยอ เมอหนอนแตนเบยนมอดฟกออกจากไขจะเรมดดกนของเหลวทอยในตวเหยอซงจะตายในทสด นอกจากนนยงมมวนดากนลาย Amphibolus venator (Klug) เปนมวนตวหาวงศ Reduviidae อนดบ Hemiptera ทมประสทธภาพในการกนเหยอสง สามารถพบไดในโรงเกบในประเทศไทย

สวนสารสกดจากพชสมนไพรทมแนวโนมสามารถนามาในการปองกนหรอลดการทาลายของแมลงศตรผลตผลเกษตร ไดแก จนทนเทศ (Myristica fragrans Houtt) เปนพชทในเขตภาคใตของประเทศไทย นามนทไดจากลกจนทนเทศสามารถนามาใชปองกนเมลดพนธโดยมฤทธในการสมผส (contact) สารรม (fumigation) สารยบยงการกน (antifeedant) ตอดวงงวงขาวโพด Sitophilus zeamais Motschulsky และมอดแปง Tribolium castaneum (Herbst) (Huang และคณะ, 1997) ขาลง (Apinia concigera Griff) เปนพชเปนพชลมลก ทพบในเขตภาคใตของประเทศไทย เหงาของขาลงมประโยชนทางยาหลากหลายดานทงแกปวด และเปนยารกษาแผล นามนทไดจากการสกดมฤทธในการเปนสารไล สารรม และสารสมผส ในดวงงวงขาวโพดและมอดแปง (Suthisut และคณะ, 2011a; 2011b) และ ตะไครตน Litsea cubeba (Lour.) Persoon เปนไมยนตนในพบไดทวทกภาคของประเทศ สวนของใบ ดอก และผล ใชเปนยาสมนไพร พบวามฤทธในการปองกนเชอราหลากหลายชนด นามนหอมระเหยทไดจากผลของตะไครตนพบวามฤทธในดานตางๆ ตอดวงงวงขาวโพดและมอดแปง (Ko Ko และคณะ, 2009) ซงสมนไพรเหลานเปนอกทางเลอกหนงทสามารถนามาพฒนาใชในการปองกนกาจดแมลงศตรผลตผลเกษตร จงควรมการศกษาคนควาหาคณสมบตในการปองกนกาจดแมลงศตรผลตผลเกษตร เพอเผยแพรใหกบเกษตรกรและผสนใจไดใชทดแทนการใชสารเคมสงเคราะห และเปนการลดความขาดดลการคากบตางประเทศ รวมทงผลเสยตางๆทอาจเกดขนดวย โดยทงแตนเบยน ตวหา และพชสมนไพรดงกลาว ตางไดมการศกษาเบองตนมาบางแลว แตยงขาดขอมลสาคญบาง

73

ประการ ไดแก การทดสอบประสทธภาพกบแมลงศตรในโรงเกบ การเกบรกษา และการนาไปใช จงควรมการวจยและพฒนาตอเพอนาไปใชปองกนกาจดแมลงศตรผลตผลเกษตรรวมกบวธอนๆ

การปองกนกาจดแมลงศตรผลตผลเกษตรโดยการใชสารมฟอสฟนเปนวธการทนยมกนอยางกวางขวาง มากกวา 40 ปทมการนาสารรมฟอสฟนมาใชเพอการกาจดแมลงศตรในผลตผลเกษตรชนดตาง ๆ ในประเทศออสเตรเลยและหลายประเทศในอาเซยนพบวา 70-80% ของเมลดทเกบเกยวไดถกรมดวยสารรมฟอสฟน (Daglish and Bengston, 1998) ซงในประเทศไทยกเชนกน การรมทลมเหลวไมสามารถกาจดแมลงไดทงหมด เกดจากหลายสาเหต เชน ผาพลาสตกรว ใชอตราฟอสฟนนอยเกนไป หรอใชระยะเวลาในการมสนเกนไป ทาใหแมลงตายไมหมด และแมลงทรอดชวตสามารถสรางความตานทานตอสารรมชนดนได ปจจบนมรายงานการสรางความตานทานตอสารรมฟอสฟนในแมลงศตรโรงเกบหลายชนด หลายแหลง ไดแก ดวงงวงขาว (Sitophilus oryzae) และ เหาหนงสอ (Liposcelis sp.) ในออสเตรเลยและจน (Nayak et al., 2003) อยางไรกตามไดมการพบการตานทานตอสารรมฟอสฟนเปนครงแรกในปทศวรรษ 1970 (Champ and Dyte, 1976) และเปนททราบกนวาปจจบนนเกดการสรางความตานทานตอสารรมฟอสฟนในแมลงศตรผลตผลเกษตรอยางนอย 11 ชนดใน 45 ประเทศทวโลก และมแนวโนมจะเพมขน (Chaudhry, 2000) ออสเตรเลยพบแมลงตานทานตอสารรมฟอสฟนครงแรกในป ค.ศ. 1997 แมลงทพบคอ มอดขาวเปลอก (Rhyzopertha dominica) และมอดหนวดยาว (Cryptolestes ferrugineus) (Collins, 1998 cited in Collins et al., 2001) ในทวปเอเชยกมรายงานความตานทานตอสารรมฟอสฟนของมอดขาวเปลอกในประเทศอนเดย จน และฟลปปนส (Rajendran and Narasimhan, 1994; Ren et al., 1994; Sayaboc and Gibe, 1997)

ความตานทานตอสารรมฟอสฟนทเพมขนในแมลงหลายชนดและในภมภาคตาง ๆ น อาจกอให เกดความลมเหลวในการควบคมการเขาทาลายผลตผลเกษตรของแมลงมากขน และยงมความสาคญมากขนเมอสารรมเมทลโบรไมดถกจากดปรมาณการใช เนองจากเปนสารททาลายโอโซนในชนบรรยากาศ ปญหาดงกลาวจะเพมขนเรอยถาไมมการจดการการใชสารรมฟอสฟนอยางเหมาะสม ดงนนการศกษาความตานทานฟอสฟนของแมลงศตรผลตผลเกษตรจงมความจาเปนอยางยง โดยเฉพาะกบประเทศไทยทมการระบาดของแมลงศตรผลตผลจานวนมาก โดยเฉพาะมอดแปง และมอดหนวดยาวซงเปนแมลงทมขนาดเลกมาก และเรมมรายงานการตานทานมากขน

ระเบยบวธการวจย

การทดลองท 1.1 การใชสารรมฟอสฟนในการปองกนก าจดแมลงศตรผลตผลเกษตรในสภาพไซโล 1. หาวธการปฏบตทเหมาะสมส าหรบการรมในสภาพไซโล

74

โดยรมขาวโพดเลยงสตวในไซโลขนาด 3,800 ตนดวยฟอสฟนอตรา 3 เมด( tablets)/ลบ.ม. นาน 7 วน เพอกาจดแมลงศตร 3 ชนด ไดแก ดวงงวงขาวโพด (Sitophilus zeamais) มอดแปง (Tribolium castaneum) และมอดหนวดยาว (Crytolestes ferrugineus) โดยใชแมลงทกระยะการเจรญเตบโต คอ ไข หนอน ดกแด และตวเตมวย ดวยระบบการปองกนการรวไหลของกาซตามกรรมวธ ดงน

- มการปองกนการรวไหลของกาซ และมระบบหมนเวยนอากาศ - มการปองกนการรวไหลของกาซแตไมมระบบหมนเวยนอากาศ - ไมมการปองกนการรวไหลของกาซแตมระบบหมนเวยนอากาศ - ไมมการปองกนการรวไหลของกาซและไมมระบบหมนเวยนอากาศ - มกรรมวธไมใชสารรมเปนกรรมวธเปรยบเทยบ

2. หาอตราและระยะเวลาทเหมาะสมในการรมเพอก าจดมอดหนวดยาว โดยรมขาวโพดเลยงสตวในไซโลขนาด 3,800 ตนดวยฟอสฟนอตราและระยะเวลาตางๆ ดงน การรม

ขาวโพดเลยงสตวดวยฟอสฟนอตรา 4 และ 5 เมด (tablets)/ลบ.ม. ระยะเวลา 7 และ 10 วน เปรยบเทยบกบการไมใชสารรม การทดลองท 1.2 การศกษาระดบความเขมขนของสารรมฟอสฟนทมประสทธภาพในการปองกนก าจด

แมลงศตรผลตผลเกษตร ศกษาระดบความเขมขนของสารรมฟอสฟนทมประสทธภาพในการกาจดแมลงศตรผลตผลเกษตร 5 ชนด ไดแก ดวงงวงขาวโพด (Sitophilus zeamais) มอดหวปอมหรอมอดขาวเปลอก (Rhyzopertha dominica) มอดแปง (Tribolium castaneum) มอดฟนเลอย (Oryzaephilus surinamensis) และมอดยาสบ (Lasioderma serricorne Fabricius) โดยใชแมลงทกระยะการเจรญเตบโต คอ ไข หนอน ดกแด และตวเตมวย ดาเนนการรม ฉดกาซฟอสฟนในโหลแกวสญญากาศขนาดความจประมาณ 22 ลตร ดวยกาซฟอสฟนอตรา 25-600 ppm (0.03-0.72 mg/l) ขนอยกบชนดของแมลง ระยะเวลาในการรม 1, 3, 5 และ 7 วน การทดลองท 1.3 การศกษาประสทธภาพของสารรมฟอสฟนภายใตผาพลาสตกชนดตางๆ ในการปองกน

ก าจดแมลงศตรผลตผลเกษตร 1. ศกษาประสทธภาพของผาพลาสตกชนดตางๆ ไดแก ผาพลาสตกนโอชท (PE+ไนลอน) หนา 0.06

มม. ผาพลาสตก (tarpaulin) หนา 0.05, 0.1 และ 0.2 มม. ในการรมดวยสารรมฟอสฟนเพอกาจดแมลงศตรผลตผลเกษตร 2 ชนด ไดแก ดวงงวงขาวโพด (Sitophilus zeamais) และมอดแปง (Tribolium castaneum) โดยใชแมลงทกระยะการเจรญเตบโต คอ ไข หนอน ดกแด และตวเตมวย

2. ดาเนนการรมดงน ทาความสะอาดพนโรงเกบและปผารองพน วางกระสอบจมโบบรรจขาวโพดเลยงสตว กระสอบละประมาณ 1,000 กก. โดย 1 กองประกอบดวยกระสอบจมโบจานวน 8 กระสอบ วดขนาดของกองเพอใชในการคานวณปรมาณสารรม โดยกองขาวโพดเลยงสตวมปรมาตรอยระหวาง 6.67-7.5

75

ลบ.ม. คลมกองดวยผาพลาสตกชนดตางๆ ตามกรรมวธทกาหนด ปดชายผาพลาสตกกบผารองพนใหมดชดดวยถงทราย ใสสารรมฟอสฟน อตรา 3 เมด (tablets)/ลบ.ม. ระยะเวลาในการรม 7 วน

การทดลองท 1.4 การปองกนก าจดดวงกาแฟ (Araecerus fasciculatus) ในสภาพโรงเกบดวยวธผสมผสาน

1. การทดสอบประสทธภาพกบดกแสงไฟในการดกจบแมลงศตรกาแฟในโรงเกบ เปรยบเทยบผลการตดตงกบดกแสงไฟและไมตดตงกบดก ทาการศกษาในโรงเกบกาแฟขนาด 1,250

ตารางเมตร จานวน 2 โรง โดยแบงเปน 2 กรรมวธ คอ ตดกบดกแสงไฟและไมตดกบดก ทาการตดตงกบดกแสงไฟแบบ ไฟฟา-แผนกาว ยหอ Franklin ทใชหลอดไฟขนาด 20 วตต 2 หลอด จานวน 4 กบดก ในโรงเกบกาแฟโดยทาการเปดไฟตงแตเวลา 6 โมงเยน-6 โมงเชา (12 ชวโมง) เกบและเปลยนแผนกาวดกแมลงทกสปดาห สมกาแฟจานวน 250 กรม 4 จด ในโรงทตดกบดกและไมตดกบดก เพอตรวจนบแมลงทก 2 สปดาห หาความสมพนธระหวางปรมาณแมลงจากกบดกแสงไฟและปรมาณแมลงจากตวอยางกาแฟทสมมา และเปรยบเทยบปรมาณแมลงและความเสยหายของกาแฟในโรงเกบทตดตงกบดกแสงไฟและไมตดตงกบดกแสงไฟ 2. การจดการแมลงศตรกาแฟหลงการเกบเกยวดวยวธผสมผสาน

เปรยบเทยบกรรมวธแบบผสมผสาน กบกรรมวธควบคม (ไมมการควบคมแมลง) การศกษา ณ โรงเกบกาแฟศนยวจยพชสวนชมพร จงหวดชมพร ใชโรงเกบขนาด 20 ตารางเมตร จานวน 2 หอง โดยแบงเปน 2 กรรมวธ คอ กรรมวธแบบผสมผสานและกรรมวธควบคม โดยกรรมวธแบบผสมผสานดาเนนการดงน จดการทาความสะอาดโรงเกบกอนนากาแฟเขาเกบ ทาการสมตวอยางกาแฟสาร จานวน 5 จดๆ ละ 250 กรม ทก 2 สปดาหเพอตรวจหาการเขาทาลายของแมลง ถาพบดวงกาแฟใหทาการตดตงกบดกแสงไฟ โดยตดตงกบดกแสงไฟจานวน 1 กบดกตอพนท 20 ตารางเมตร ถาพบดวงกาแฟมากกวา 1 ตวตอกาแฟ 250 กรม ใหทาการรมดวยสารรมฟอสฟน อตรา 1 tablet ตอกาแฟ 1 ตน (กรรณการและคณะ, 2552) เปรยบเทยบจานวนแมลงจากการสมตวอยาง ความเสยหายของกาแฟสาร และราคาการปองกนกาจดระหวางวธผสมผสานกบวธของเกษตรกร การทดลองท 1.5 การใชสารรมเมทลโบรไมดในการก าจดเพลยไฟและแมลงหวขาวในผกสดสงออก 1. การทดสอบกบเพลยไฟฝาย (Thrips palmi Karny)

โดยเลยงขยายพนธเพลยไฟฝาย เตรยมเพลยไฟฝายระยะไข (อาย 0-2 วน) ระยะตวออน และระยะตวเตมวย

- วางแผนการทดลองแบบ CRD 4 ซา 5 กรรมวธ ดงน รมดวยเมทลโบรไมด อตรา 18, 20, 22 และ 24 กรมตอลกบาศกเมตร นาน 90 นาท โดยมกรรมวธไมใชสารรม นาน 90 นาทเปนกรรมวธเปรยบเทยบ สาหรบระยะไขเมอไดทาการทดสอบแลวพบวา ความเขมขนดงกลาวไมสามารถกาจดเพลยไฟฝายระยะไขไดจงไดมการเพมความเขมขนสารรมเมทลโบรไมด ดงน

76

- วางแผนการทดลองแบบ CRD 4 ซา 5กรรมวธ ดงน รมดวยเมทลโบรไมด อตรา 24, 26, 28 และ 30 กรมตอลกบาศกเมตร นาน 90 นาท โดยมกรรมวธไมใชสารรม นาน 90 นาทเปนกรรมวธเปรยบเทยบ - ขนตอนการรมนาเพลยไฟฝายในระยะตางๆใสหลอดแกวและวางลงในโหลแกวพรอมทงตดตงพดลมขนาดเลกลงในโหลแกว ปดฝาโหลแกวใหสนทโดยใชพาราฟลมปดบรเวณโดยรอบโหลแกว ดดกาซเมทลโบรไมดจากถงเกบกบกาซโดยใชหลอดเกบกกกาซมาใสในโหลแกวตามกรรมวธทกาหนด ตรวจวดความเขมขนของเมทลโบรไมดโดยเครองแกสโครมาโทกราฟ (GC) เมอครบ 90 นาท เปดโหลแกวเพอระบายอากาศ นาน 30 นาท ในกรณของเพลยไฟฝายระยะไขใหทาการยายดอกกลวยไมมาเกบลงกลองพลาสตกและนาไปเกบไวทควบคมอณหภม และทาการเชคจานวนการเกดของตวออนเพลยไฟฝายทกวนเปนเวลา 14 วน สาหรบระยะตวออนและระยะตวเตมวยทาการตรวจนบจานวนเพลยไฟฝายทรอดชวตหลงการทดลอง 3 ชวโมง ในกรณทเพลยไฟฝายไมตายท 3 ชวโมงใหทาการเชคการรอดชวตของเพลยไฟอกครงทกชวโมงจนไมพบเพลยไฟฝายรอดชวต 2. การทดสอบกบแมลงหวขาวยาสบ

เตรยมตวออนแมลงหวขาวยาสบทพบบนผกชฝรง สาหรบการทดลอง จานวน 10 ตว/ซา โดยนาผกชฝรงทมตวออนแมลงหวขาวยาสบทตดเปนชนสเหลยมเลกๆ นามาวางในขวดแกวลกชมพจานวน 10 ตวตอขวดแกว/ซา ดดกาซเมทลโบรไมดจากถงเกบกบกาซโดยใชหลอดเกบกกกาซมาใสในขวดลกชมพตามกรรมวธทกาหนดเมอครบ 90 นาท เปดขวดแกวลกชมพ เพอระบายอากาศ นาน 30 นาท ทาการตรวจนบการรอดชวตของตวออนแมลงหวขาวยาสบภายใตกลองจลทรรศนหลงการทดลอง 3 ชวโมง การทดลองท 1.6 การใชสารรมเมทลโบรไมดในการก าจดแมลงวนผลไมในพรกสดสงออก

วางแผนการทดลองแบบ CRD 4 ซา 5 กรรมวธ ดงน รมดวยเมทลโบรไมด อตรา 24, 28, 30 และ 32 มลลกรม/ลตร นาน 120 นาท โดยมกรรมวธไมใชสารรมเปนกรรมวธเปรยบเทยบ 1. การทดสอบกบพรกสดและแมลงวนผลไมระยะไข และหนอน ในหองปฏบตการ เลยงขยายพนธแมลงวนผลไมใหไดแมลง 4 ระยะ คอ ไขหนอนวย 1, 2 และ 3 เตรยมแมลงสาหรบการทดสอบโดยผาผลพรกสดแลวนาแมลงใสในผลพรกผลละ 1 ตว นาพรกสดทเตรยมไว ใสขวดแกวรปชมพขนาด 0.25 ลตร จากนนรมดวยเมทลโบรไมดตามกรรมวธทกาหนด เมอครบ 120 นาทเปดฝาขวดแกวรปชมพเพอระบายอากาศนาน 30 นาท ตรวจนบอตราการตายของแมลงวนผลไมหลงเสรจสนการรม 3, 24 และ 48 ชวโมง และอตราการฝกไขหลงเสรจสนการรม 24, 48, 72, 96, 120 และ 144 ชวโมง 2. การทดสอบกบพรกสดและแมลงวนผลไมระยะไข และหนอน ในตรม เกบเกยวพรกขหนจากแปลงเกษตรกร สมนบจานวนแมลงวนผลไมทตดมาจากแปลง คดสวนทเนาเสยทงจากนนลางทาความสะอาดและผงใหแหง บรรจในถงพลาสตกเจาะร นาพรกทจะทดสอบใสในตรม ขนาด 0.5 ลกบาศกเมตร จนเตมต และใสไขแมลงวนผลไมในพรกผลละ 1 ฟอง การทดสอบใช 10 ฟองตอซา ทาจานวน 10 ซา และทดสอบกบหนอนแมลงวนผลไมทง 3 วย โดยนาหนอนแมลงวนผลไมใสในพรก ผลละ 1 ตวตอวย ใชวยละ 10 ตว ทาจานวน 10 ซา รวมใชหนอนแมลงวนผลไมวยละ 100 ตวตอกรรมวธ ทาการรม

77

ดวยเมทลโบรไมดอตราทมประสทธภาพในการกาจดแมลงวนผลไมทคดเลอกจากการทดลองขอ 1 เมอครบ 120 นาท เปดตรมเพอระบายอากาศนาน 30 นาท จากนนนาไปเกบรกษาทอณหภม 10-12 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธ 85-90% สมพรกมาตรวจสอบคณภาพและสารพษตกคาง (residues) ทก 2 วน เปนเวลา 14 วน ตรวจนบอตราการตายของแมลงวนผลไมการทดลอง 3, 24 และ 48 ชวโมง และอตราการฝกไขหลงการทดลอง 24, 48, 72, 96, 120 และ 144 ชวโมง การทดลองท 1.7 การใชสารรมอโคฟม (ECO2 FUME)ในการปองกนก าจดแมลงศตรผลตผลเกษตร 1. แผนการทดลอง

วางแผนการทดลองแบบ CRD ม 3 ซา 4 กรรมวธ โดยแบงเปน 3 การทดลองยอย ดงน - รมดวย ECO2FUME อตรา 25 กรม/ลบ.ม. (350 ppm) ระยะเวลา 3, 4 และ 5 วน และไมใชสารรม - รมดวย ECO2FUME อตรา 50 กรม/ลบ.ม. (700 ppm) ระยะเวลา 2, 3 และ 4 วน และไมใชสารรม - รมดวย ECO2FUME อตรา 70 กรม/ลบ.ม. (1,000 ppm) ระยะเวลา 1, 2 และ 3 วน และไมใชสารรม 2. แมลงทใชทดสอบประสทธภาพ

เตรยมแมลงทดสอบ 2 ชนด ไดแก ดวงงวงขาวโพด (Sitophilus zeamais) และมอดแปง (Tribolium castaneum) ชนดละ 4 ระยะ คอ ไข หนอน ดกแด และตวเตมวย 3. การด าเนนการรมและบนทกผล

ดาเนนการรมดงนทาความสะอาดพนโรงเกบและปผารองพน วางกระสอบจมโบบรรจขาวโพดเลยงสตว กระสอบละประมาณ 1,000 กก. โดย 1 กองประกอบดวยกระสอบจมโบจานวน 8 กระสอบ วดขนาดของกองเพอใชในการคานวณปรมาณสารรม โดยกองขาวโพดเลยงสตวมปรมาตรอยระหวาง 6.67 -7.5 ลบ.ม. คลมกองดวยผาพลาสตกหนา 0.2 มม. ปดชายผาพลาสตกกบผารองพนใหมดชดดวยถงทราย ใสสารรม ECO2FUME ตามกรรมวธทกาหนด วดความเขมขนหลงปลอย ECO2FUME 1 ชวโมง และวดทกวนๆ ละ 2 ครง เชาและบาย ถาความเขมขนลดลงตากวาระดบทกาหนด ใหเตมสารรม ECO2FUME ตรวจสอบประสทธภาพในการกาจดแมลงทดสอบ โดยนบอตราการรอดชวตของแมลงทดสอบ หลงเสรจสนการรม และตรวจเชคอกครงหลง 6 สปดาห และตรวจสอบประสทธภาพในการกาจดแมลงจากตวอยางขาวโพดเลยงสตวทสมกองละ 3 จด ๆ ละ 250 กรม ตรวจสอบชนดและปรมาณการเขาทาลายของแมลง และหลงเสรจสนการรมและตรวจเชคอกครงหลง 6 สปดาหเพอหา hidden infestation วดความชนภายในกองเมลดและในโรงเกบ การทดลองท 1.8 การใชสารรมอโคฟม (ECO2 FUME) ในการก าจดเพลยไฟ (Thrips palmi) ใน

กลวยไมเพอการสงออก การทดสอบกบเพลยไฟระยะการเจรญเตบโตตางๆ ขนตอนท 1 ม 14 กรรมวธ คอ ไมใชสารรมระยะเวลา 18, 24, 48 และ72 ชวโมง รมดวยอโคฟมท

อตราและระยะเวลาตางๆ ดงน 500 ppm นาน 72 ชวโมง, 750 ppm นาน 24 และ 48 ชวโมง, 1000 ppm นาน 18, 24, 48 และ 72 ชวโมง

78

- เลยงขยายพนธเพลยไฟฝาย (Thrips palmi Karny) ใหไดระยะไข ตวออนระยะท 2 และตวเตมวย เตรยมตวอยางสาหรบทดลองโดย ระยะไขใชตวเตมเพลยไฟฝายจานวน 100 ตว/กลวยไม 1 ดอก/1 ซา เพลยไฟวย 2 และตวเตมวยใชเพลยไฟฝายจานวน 30 ตว/1 หลอดแกว/ 1 ซา ปดดวยพาลาฟลม และเจาะรขนาดเลกจานวน 15 ร เพอใชในการทดลองใสสารรมอโคฟมตามกรรมวธทกาหนดตรวจวดความเขมขนของอโคฟมโดยเครองแกสโครมาโทกราฟ (GC) และนาโหลแกวไปเกบทตควบคมอณหภม 6 องศาเซลเซยส เมอครบระยะทกาหนด เปดโหลแกวเพอระบายอากาศนาน 30 นาท ตรวจนบอตราการรอดของเพลยไฟหลงจากการทดลอง

ขนตอนท 2 วางแผนการทดลองแบบ CRD ม 4 ซา 6 กรรมวธ ดงน ไมใชสารรมระยะเวลา 24 และ 48 ชวโมง รมดวยอโคฟมทอตราและระยะเวลาตางๆ ดงน 2000 และ 2500 ppm นาน 24 ชวโมง, 1500 และ 2000 ppm นาน 48 ชวโมง

- ทาการทดสอบกบเพลยไฟทกระยะการเจรญเตบโต โดยเพลยไฟฝายระยะตวออนและระยะตวเตมวย จะทาการดดเพลยไฟระยะตางๆใสหลอดแกวโดยใช เครองดดแอซพเรเตอร จานวน 10 ตวตอหลอด (1หลอด/ 1ซา) ปดหลอดแกวดวยพาราฟลม แลวเจาะร จานวน 15 ร สาหรบระยะไขของเพลยไฟฝายทาการวางดอกกลวยไมทเพลยไฟฝายไดวางไขเปนเวลา 0-2 วน ลงในโหลแกว ปดโหลแกวแลวทาการปดดวยพาราฟลมอกครง ใสสารรมอโคฟมตามกรรมวธทกาหนด และตรวจนบอตราการรอดของเพลยไฟหลงจากการทดลอง การทดลองท 2.1 การเกบรกษาแตนเบยนผเสอขาวสาร (Bracon hebetor Say) ใหคงประสทธภาพใน

การควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตร 1. ระดบอณหภมทมผลตอดกแดของแตนเบยนผเสอขาวสาร

เลยงขยายหนอนผเสอขาวสารใหไดวยท 5 ปลอยแตนเบยนผเสอขาวสารใหวางไขบนหนอนผเสอขาวสารปลอยใหเจรญเปนหนอน จนกระทงแตนเบยนเขาดกแดจงนามาทาการทดลอง โดยวางแผนการทดลองแบบ CRD ม 4 ซา4 กรรมวธ คอ เกบดกแดแตนเบยนผเสอขาวสารทอณหภม 5, 10, 15 และ 20 องศาเซลเซยส ทระยะเวลา 7, 14, 21 และ 30 วน ตรวจนบหลงการทดลองโดยนบตวเตมวยแตนเบยนผเสอขาวสารทเกดออกมาในแตละกรรมวธ บนทกผลและวเคราะหผลความแตกตางทางสถต 2. ประสทธภาพในการเพมปรมาณประชากรแตนเบยนในสภาพหองปฏบตการ

นาตวเตมวยแตนเบยนผเสอขาวสารเพศเมย (ทผสมแลว) ทเกดจากดกแดทเกบในอณหภมตางๆ ตามกรรมวธในขอ 1 จานวน 3 ตว ปลอยในกลองทมหนอนผเสอขาวสารวย 5 อยในอาหาร 30 ตว นาไปเกบในสภาพหองปฏบตการ จากนนบนทกจานวนแตนเบยนผเสอขาวสารรนลกทเกด นาตวเลขมาหาอตราการเพมประชากรและประสทธภาพในการเพมเปรยบเทยบกบการผลตลกของแตนเบยนผเสอขาวสารทเกดจากดกแดทเกบในอณหภมหอง 3. ประสทธภาพในการท าลายแมลงศตรผลตผลเกษตรในสภาพโรงเกบ

วางแผนการทดลองแบบ CRD ม 5 ซา3 กรรมวธ คอ ปลอยตวเตมวยแตนผเสอขาวสารทเกดจากดกแดเกบทอณหภม 10 และ 15 องศาเซลเซยส นาน 7 วน เปรยบเทยบกบแตนผเสอขาวสารทเกดจากดกแด

79

เกบทอณหภมหอง โดยนาแตนเบยนแตละกรรมวธๆ ละ 2,000 ตวไปปลอยในโรงเกบขาวสารขนาด 64 ตารางเมตร ทมหนอนผเสอขาวสารอยในขาวสาร 300 ตว ตอซา บนทกจานวนหนอนผเสอขาวสารทถกเบยน หลงการทดลอง 7 วนและนาตวเลขมาวเคราะหผลแตกตางทางสถต 4. การประเมนประสทธภาพของแตนเบยนผเสอขาวสารในสภาพโรงเกบ ปลอยแตนเบยนผเสอขาวสาร 2,000 ตวในโรงเกบขาวสาร ทกๆ 15 วน จานวน 6 ครง หลงจากปลอย 15 วน สมขาวสาร 250 กรมจากกระสอบทง 4 ดาน จานวน 5 ซา (กระสอบ) นบปรมาณหนอนผเสอขาวสารและแตนเบยน ทงตวเปนและตวตาย นาขอมลมาวเคราะหประสทธภาพแตนเบยนในการปองกนกาจด การทดลองท 2.2 การเกบรกษาแตนเบยนมอด (Anisopteromalus calandrae (Howard)) ใหคง

ประสทธภาพในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตร 1. การทดสอบประสทธภาพในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตรในสภาพหองปฏบตการ

ปลอยตวเตมวยดวงงวงขาวโพดจานวน 100 ตว ในกลองพลาสตกทมขาวกลอง 100 กรม นาน 5 วน จงนาตวเตมวยออก จากนนเกบขาวกลองทมไขดวงงวงไว 21 วน ดวงงวงขาวโพดจะเจรญเตบโ ตเปนระยะหนอนวย 4-5 สาหรบใชในการทดลองจากนนนาตวเตมวยแตนเบยนมอดจานวน 100 ตว ปลอยลงในกลองพลาสตกทมดวงงวงขาวโพดทเตรยมไว เลยงตอทอณหภมหองเปนเวลา 9 วน จะไดแตนเบยนมอดระยะดกแด แลวจงนาไปเกบรกษาเขาตควบคมอณหภม 10 องศาเซลเซยส ทระยะเวลา 1, 2, 3 และ 4 สปดาห จากนนนาดกแดแตนเบยนมอดทงหมดออกจากตควบคมอณหภม ทงไวทอณหภมหอง 1 สปดาห แตนเบยนมอดจะเจรญเตบโตเปนระยะตวเตมวย นาตวเตมวยแตนเบยนทไดมาทดสอบประสทธภาพในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตรในสภาพหองปฏบตการ โดยวางแผนการทดลองแบบ CRD ม 3 ซา 5 กรรมวธ คอปลอยแตนเบยนมอดทไดจากการเกบทอณหภม 10 องศาเซลเซยส ทระยะเวลา 1 , 2, 3 และ 4 สปดาห จานวน 100 ตว ลงในกลองพลาสตกทมดวงงวงขาวโพดระยะหนอน ซงไดจากการเลยงตามขนตอนในการเตรยมตวอยางดวงงวงขาวโพด ตรวจสอบผลการทดลองโดยนบจานวนตวเตมวยดวงงวงขาวโพดหลงจากปลอยตวเตมวยแตนเบยนมอดเปนเวลา 2 สปดาห

2. การทดสอบประสทธภาพในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตรในสภาพโรงเกบ วางแผนการทดลองแบบ Split plot design จานวน 5 กรรมวธ 3 ซา Main plot คอ ระยะเวลาเกบ

รกษาดกแดแตนเบยนมอดทอณหภม 10 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 0-4 สปดาห Sub plot คอ ระยะเวลาเกบรกษาขาว 1-4 เดอน เลยงตวเตมวยดวงงวงขาวโพดจานวน 50 ตว ในขาวสาร 30 กโลกรม ในถงทปดฝาสนท วางไวในโรงเกบเปนเวลา 25 วน นาดกแดแตนเบยนมอดทไดจากการเกบรกษาไวททกระยะเวลาออกจากตควบคมอณหภม ทงไวทอณหภมหองประมาณ 1 สปดาห แตนเบยนมอดจะเจรญเตบโตเปนระยะตวเตมวย

ปลอยตวเตมวยแตนเบยนมอดจานวน 500 ตว ลงในถงทรงกระบอกทไดจดเตรยมไว ปดฝาใหสนท วางทงไวในสภาพโรงเกบเปนเวลา 4 เดอน ปลอยตวเตมวยแตนเบยนมอดทก 2 สปดาห และสมตวอยางขาวสารขาวจากถงปรมาณ 250 กรม ทก 4 สปดาห นามาตรวจนบจานวนตวเตมวยดวงงวงขาวโพด

80

การทดลองท 2.3 การศกษาประสทธภาพในการกนเหยอของมวนด ากนลาย Amphibolus venator

(Klug) (Reduviidae: Hemiptera) 1. การศกษาวธการเพาะขยายพนธมวนด ากนลายโดยใชมอดแปงเปนอาหาร 1.1 การหาระยะของมอดแปงทเหมาะสมตอการน ามาเลยงมวนด ากนลาย วางแผนการทดลองแบบ CRD โดยใชมอดแปงระยะตางๆ เปนกรรมวธ ม 4 กรรมวธๆ ละ 50 ซา 4

กรรมวธ คอ 1) หนอนอาย 7-10 วน 2) หนอนอาย 20-25 วน 3) ดกแด และ 4) ตวเตมวย นามวนดากนลายวย 1 แยกเลยงกลองละ 1 ตว เลยงจนมวนเขาสระยะตวเตมวย โดยใหมอดแปงวยตางๆ เปนอาหาร และบนทกวนทมวนลอกคราบทกระยะ

1.2 การหาอตราการเลยงทเหมาะสม แบงเปน 3 การทดลอง คอ 1.2.1 อตราตวเตมวยตอกลองเพอการผลตไข วางแผนการทดลองแบบ CRD ม 3 ซา 5 กรรมวธ คอ ใชมวนตวเตมวย 10, 20, 30, 40 และ 50 ค

นามวนดากนลายตวเตมวยตามอตราทกาหนด เลยงในกลองพลาสตกใส โดยใหหนอนมอดแปงอายเปนอาหาร ทาการตรวจนบไขจากแตละกรรมวธ วเคราะหเปรยบเทยบปรมาณไขทไดในแตละกรรมวธ

1.2.2 อตราการเลยงตอกลอง วางแผนการทดลองแบบ CRD ม 5 ซา 5 กรรมวธ คอ ใชตวออนมวนวย 1 จานวน 25, 50, 75, 100,

125 และ 150 ตวตอกลอง เลยงในกลองพาสตก และใหหนอนมอดแปง เปนอาหาร เลยงจนเจรญเตบโตเขาสระยะตวเตมวย ตรวจนบจานวนตวเตมวยทไดในแตละกรรมวธ แยกเพศ และตรวจนบตวเตมวยทผดปกต

1.2.3 การหาปรมาณการใหอาหารทเหมาะสม วางแผนการทดลองแบบ CRD ม 5 ซา 3 กรรมวธ คอ ใหหนอนมอดแปงเปนอาหาร ทอตราตางๆ กน

คอ 1, 2 และ 3 กรมตอกลองตอครง เลยงตวออนมวนดากนลายวย 1 จานวน 100 ตว เลยงในกลองพาสตกแลวใหเหยอตามอตราทกาหนดทก 3 วน เลยงจนมวนเขาสตวเตมวย ตรวจนบตวเตมวยมวนทไดในแตละกรรมวธ โดยแยกเพศของตวเตมวย และจานวนตวเตมวยทมลกษณะผดปกต บนทกปรมาณเหยอทให นาตวเลขทไดมาวเคราะหผลทางสถต และคานวณตนทนการผลต

2. การทดสอบประสทธภาพการกนเหยอของมวนด ากนลาย 2.1 ทดสอบความสามารถของการกนมอดแปงของมวนด ากนลายวยตางๆ

วางแผนการทดลองแบบ CRD ม 3 ซา 7 กรรมวธ คอ มวนดากนลาย 7 ระยะ ไดแก วย 1, วย 2,วย 3, วย 4, วย 5, ตวเตมวยเพศเมย ตวเตมวยเพศผ ใสหนอนมอดแปง 20 ตวตอกลอง แลวจงปลอยมวนดาทอดอาหาร 3 วนตามกรรมวธทกาหนด ตรวจนบจานวนเหยอทดดกนหลงการปลอยมวนท 24 ชวโมง

2.2 ผลของความหนาแนนของเหยอตอประสทธภาพการกนอาหารของมวนด ากนลาย วางแผนการทดลองแบบ CRD ม 3 ซา กรรมวธ คอ มวนดากนลาย 7 ระยะ คอ มวนวย 1, วย 2,วย

3, วย 4, วย 5, ตวเตมวยเพศเมย ตวเตมวยเพศผ มอดแปง 3 ระยะ ไดแก หนอน, ดกแด และ ตวเตมวย และปรมาณมอดแปงทใหเปนอาหาร 5 อตรา คอ 3, 5, 10, 15 และ 20 ตวตอกลอง ใหเหยอตามกรรมวธท

81

กาหนด ปลอยมวนดาทอดอาหารแลว ตรวจนบจานวนเหยอทถกมวนดากนลายดดกนหลงการปลอยมวนท 24 ชวโมง

2.3 การทดสอบความชอบในการกนเหยอชนดตางๆ ของมวนด ากนลายตวเตมวย 2.3.1.การทดสอบแบบแยกชนดเหยอ ใหเหยอ 4 ชนด คอ ตวเตมวยดวงงวงขาวโพด มอดแปง มอดฟนเลอย และมอดหวปอม ชนดละ 10 ตว

ใสในกลองพลาสตก แลวจงปลอยมวนทอดอาหารแลว ทาทงหมด 20 ซา ตรวจนบจานวนเหยอทถกมวนดากนลายดดกนหลงการปลอยมวนท 24 ชวโมง

2.3.1.การทดสอบแบบรวมเหยอ ใหเหยอ 4 ชนด คอ ตวเตมวยดวงงวงขาวโพด มอดแปง มอดฟนเลอย และมอดหวปอม ชนดละ 10

ตวใสรวมในกลองเดยวกน จากนนปลอยมวนทอดอาหารแลว ทาทงหมด 20 ซา ตรวจนบจานวนเหยอทถกมวนดากนลายดดกนหลงการปลอยมวนท 48 ชวโมง

2.4 ทดสอบอตราการปลอยมวนด ากนลายในการก าจดเหยอในหองปฏบตการ วางแผนการทดลองแบบ CRD ม 5 ซา 5 กรรมวธ คอ ปลอยมวนดากนลายตวเตมวย 1, 2, 3, 4 และ 5 ค

โดยใสเหยอ คอ ตวเตมวยมอดแปง 100 ตวในกลองพลาสตก แลวจงปลอยมวนทอดอาหารแลว 3 วนตามกรรมวธทกาหนด บนทกจานวนเหยอทถกมวนดดกนและจานวนเหยอทเหลอทกวน จนกวาเหยอจะหมด

2.5 ทดสอบอตราการปลอยมวนด ากนลายในการก าจดเหยอในสภาพโรงเกบจ าลอง วางแผนการทดลองแบบ RCB ม 3 ซา 4 กรรมวธ คอ ปลอยมวนดากนลายตวเตมวยจานวน 10, 20,

30 และ 40 ตว เตรยมขาวสารขนาด 50 กโลกรม ใสในถงกระสอบปาน จานวน 12 ถง ทาการระบาดเทยมในขาวสารแตละถง โดยการปลอยตวเตมวยมอดแปง 500 ตว ปลอยมวนดากนลายตามกรรมวธทกาหนด จากนนผกปากกระสอบขาวเพอปองกนไมใหมวนหนออกมาจากกองขาวสาร สมขาว 250 กรม 3 จดตอกอง เพอตรวจนบปรมาณมอดแปงทก 2 สปดาห

2.6 ทดสอบการใชมวนด ากนลายในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตรในสภาพโรงเกบ เตรยมขาวสารปรมาณ 1 ตน (10 กระสอบ) ปลอยแมลงศตรผลตผลเกษตร 4 ชนดไกแก ตวเตมวย

ของดวงงวงขาวโพด มอดหวปอม มอดแปง และมอดฟนเลอย กอนทดลอง 2 สปดาห สมตวอยางขาวเพอตรวจนบปรมาณการเขาทาลายของแมลงกอนการปลอยมวน ปลอยมวนดากนลายเปนจด จานวน 5 จดๆละ 100 ตว รวมเปน 500 ตวตอการปลอย 1 ครง หลงจากปลอยมวน 2 สปดาห ทาการสมตวอยางขาวเชนเดม และทาการปลอยมวนซาทก 2 สปดาหจนกวาปรมาณแมลงลดลงจนเขาใกลศนย ตรวจนบจานวนแมลงศตรทพบทก 2 สปดาห การทดลองท 2.6 การจดการเพลยแปงเงาะ (Ferrisia virgator) หลงการเกบเกยวโดยใชสารสกดจากพช

เลยงขยายเพลยแปงลาย (Ferisia virgata) จนไดวยท 3 แลวเขยใสผลเงาะ จานวน 10 ตวตอ 1 ผล (3 ผล/1 ซา) เลยงตออก 24 ชวโมงกอนการทดลอง หลงจากนนนาผลเงาะทมเพลยแปงลายมาทาสอบกบสารสกดในแตละกรรมวธ สารสกดจากพชทใชทดสอบ ไดแก สารสกดเปลอกมงคดแหง ผลนาเตาแหง ผงใบยาสบ

82

แหง ซงสกดดวยเอทานอล โดยแชนาน 7 วนจากนนระเหยเอทานอลออกไดสารสกดหยาบ (crude extract) และสารสกดจากใบยาสบแหงพนธเบอรเลย และพนธเวอรจเนยซงสกดดวยนาโดยแชนาน 2 วน 1. การทดสอบสารสกดชนดตางๆกบเพลยแปงลาย

1.1 การทดสอบกบสารสกดจากพชทสกดโดยใชตวทาละลายอนทรย (เอทานอล) วางแผนแบบ CRD ม 4 ซา 8 กรรมวธ คอ นา, นา:เอทานอล อตราสวน 2:1, สารสกดจากมงคด 10 เปอรเซนตทละลายดวยนา, สารสกดจากยาสบ 10 เปอรเซนตทละลายดวยนา:เอทานอล อตราสวน 2: 1, สารสกดจากนาเตา 10 เปอรเซนตทละลายดวยนา, สารสกดจากมงคด+สารสกดจากนาเตา 10 เปอรเซนต ทละลายดวยนา, สารสกดจากมงคด+สารสกดจากยาสบ 10 เปอรเซนต ทละลายในนา:เอทานอล อตราสวน 2:1 และสารสกดจากนาเตา+สารสกดจากยาสบ 10 เปอรเซนต ทละลายใน นา:เอทานอล อตราสวน 2:1 โดยจมผลเงาะทมเพลยแปงลายลงในสารแตละกรรมวธ นาน 5 นาท นาผลเงาะมาผงใหแหง หลงจากนนนาผลเงาะใสในแกวพลาสตกและปดดวยผาขาวบาง นาไปเกบไวทอณหภมหอง ทาการเชคเปอรเซนตการตายของเพลยแปงหลงจากการทดลอง 24 และ 72 ชวโมง

1.2 การทดสอบเพลยแปงลายกบสารสกดจากพชทสกดโดยใชนาเปนตวทาละลาย 1.2.1 การทดสอบเพลยแปงลายกบสารสกดจากใบยาสบ 2 พนธทสกดโดยใชนา วางแผนแบบ CRD ม 4ซา 10 กรรมวธ ไดแก นาโดยจมนาน 30 นาท, นาโดยจมนาน 60 นาท, สารสกดจากใบยาสบพนธเบอรเลย 15 เปอรเซนต จมนาน 30 นาท, สารสกดจากในยาสบพนธเบอรเลย 15 จมนาน 60 นาท, สารสกดจากในยาสบพนธเวอรจเนย 15 เปอรเซนต จมนาน 30 นาท, สารสกดจากในยาสบพนธเวอรจเนย 15 เปอรเซนต จมนาน 60 นาท, สารสกดจากในยาสบพนธเบอรเลย 20 เปอรเซนต จมนาน 30 นาท, สารสกดจากในยาสบพนธเบอรเลย 20 เปอรเซนต จมนาน 60 นาท, สารสกดจากในยาสบพนธเวอรจเนย 20 เปอรเซนต จมนาน 30 นาท, และสารสกดจากในยาสบพนธเวอรจเนย 20 เปอรเซนต จมนาน 60 นาท นาผลเงาะทมเพลยแปงลายมาจมลงในสารตามกรรมวธ จากนนนาผลเงาะมาผงใหแหงและนาผลเงาะใสในแกวพลาสตกและปดดวยผาขาวบาง นาไปเกบไวทอณหภมหอง ทาการเชคเปอรเซนตการตายของเพลยแปงลายหลงจากการทดลอง 24 และ 72 ชวโมง

1.2.2 การทดสอบเพลยแปงลายกบสารสกดผสมจากใบยาสบ 2 พนธทสกดดวยนา วางแผนแบบ CRD ม 4 ซา 6 กรรมวธ ไดแก นาโดยจมนาน 30 นาท, นาโดยจมนาน 60 นาท,

สารสกดใบยาสบพนธเบอรเลยทผสมกบพนธเวอรจเนย อตราสวน 1:1 เขมขน 15 เปอรเซนต โดยจมนาน 30 นาท, สารสกดใบยาสบพนธเบอรเลยทผสมกบพนธเวอรจเนย อตราสวน 1:1 เขมขน 15 เปอรเซนต โดยจมนาน 60 นาท, สารสกดใบยาสบพนธเบอรเลยทผสมกบพนธเวอรจเนย อตราสวน 1:1 เขมขน 20 เปอรเซนต โดยจมนาน 30 นาท, สารสกดใบยาสบพนธเบอรเลยทผสมกบพนธเวอรจเนย อตราสวน 1:1 เขมขน 20 เปอรเซนต โดยจมนาน 60 นาท นาผลเงาะทมเพลยแปงลายมาจมลงในสารตามกรรมวธ จากนนนาผลเงาะมาผงใหแหงและนาผลเงาะใสในแกวพลาสตกและปดดวยผาขวดบาง นาไปเกบไวทอณหภมหอง ทาการเชคเปอรเซนตการตายของเพลยแปงหลงจากการทดลอง 24 และ 72 ชวโมง

83

2. การตรวจสอบคณภาพผลเงาะ หลงจากจมดวยสารสกดยาสบผสม 2 พนธทสกดโดยใชนาเปนตวทาละลาย ทาการเปรยบเทยบ

ระหวาง 2 กรรมวธ คอ จมผลเงาะในสารสกดยาสบพนธเบอรเลยท ผสมกบพนธเวอรจเนย อตราสวน 1:1 ทความเขมขน 20 เปอรเซนต เปนเวลา 60 นาท กบจมผลเงาะนาเปลา เปนเวลา 60 นาท จากนนนาผลเงาะไปจมในนาเยนทอณหภม 8 องศา เปนเวลา 2 นาท และบรรจลงในถงแอกทฟ ชนด M1 จานวน 10 ลกตอ 1 ถง จานวน กรรมวธละ 12 ถง และเกบรกษาทตเยนทอณหภม 13+1 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธ 90+5 องศาเซลเซยส เปนเวลา 14 วน โดยทาการเชคผลท 0, 7 และ 14 วน เพอตรวจสอบคณภาพเงาะ เชน ส ความหวาน คาความเปนกรด วตามนซ ความแนนเนอ และการสญเสยนาหนก จากนนนาขอมลทไดมาวเคราะหผลทางสถตโดยใช T-test ในการวเคราะหผล การทดลองท 2.7 ประสทธภาพสารสกดจากพชสมนไพรในการควบคมดวงงวงขาวโพด ( Sitophilus

zeamais) และมอดหนวดยาว (Cryptolestes pusillus) ในโรงเกบ เตรยมสารสกดหยาบ (crude extract) จากพชสมนไพร 3 ชนด ไดแก ประยงค เลยน และลางสาด

โดยใชเอทลแอลกอฮอลเปนตวทาละลาย การทดสอบประสทธภาพ วางแผนการทดลองแบบ Split plot design จานวน 4 กรรมวธ 4 ซา โดยท Main plot คอ ระดบความเขมขนของสารสกด 0, 20, 25 และ 30 % Sub plot คอ ระยะเวลาทเกบรกษา 1-6 เดอน โดยนาสารสกดจากพชสมนไพร มาเจอจางดวยเอทลแอลกอฮอลใหมระดบความเขมขน 0, 20, 25 และ 30 % ปรมาณ 50 มลลลตร คลกเมลดพนธขาวโพด 5 กโลกรม บรรจลงในกระสอบปาน เกบไวในโรงเกบเมลดขาวโพด เปนเวลา 6 เดอน ตรวจสอบโดยทาการสมเมลดพนธขาวโพดจากกระสอบปานตวอยางละ 250 กรม มาตรวจนบจานวนดวงงวงขาวโพดและมอดหนวดยาวทเขาทาลายเดอนละ 1 ครง ตรวจสอบคณภาพเมลดโดยการทดสอบความงอก การทดลองท 2.8 การทดสอบประสทธภาพของน ามนหอมระเหยลกจนทรเทศและน ามนหอมระเหยขาลง

ในกาปองกนก าจดแมลงศตรถวเขยว เลยงขยายพนธดวงถวเขยวและดวงถวเหลองจนไดตวเตมวย และสกดนามนหอมระเหยจากเมลด

จนทนเทศ และเหงาขาลง วเคราะหองคประกอบหรอสารสาคญในนามนหอมระเหยทง 2 ชนด ทดสอบความเปนพษของนามนหอมระเหยในหองปฏบตการ ดวยวธการดงตอไปน -ทดสอบฤทธในการเปนสารสมผสตอตวเตมวยของดวงถวเขยวและดวงถวเหลอง โดยละลายนามน

หอมระเหยในเอทานอล ทระดบความเขมขน 2, 4, 8 และ 10 เปอรเซนต (เทากบ 1.27, 2.54, 5.08 และ 6.36 มคล./ตร.ซม.หรอไมโครลตรตอตารางเซนตเมตร) นานามนหอมระเหยทระดบความเขมขนตางๆ จานวน 500 ไมโครลตร หยดลงบนกระดาษกรอง สาหรบกรรมวธควบคม (control) หยดเอทานอล 500 ไมโครลตรเพยงอยางเดยวปลอยใหกระดาษแหงประมาณ 2 นาท แลวนากระดาษกรองแตละแผนวางลงในดานลางของจานแกว จากนนปลอยตวเตมวยทมอาย 0-24 ชวโมง ลงบนกระดาษกรองในจานแกวแลวปดฝา (กรรมวธละ

84

5 ซา/ ซาละ 20 ตว) หลงจากนนทาการบนทกจานวนแมลงทตายและแมลงทมชวตหลงจากการทดสอบท 24 และ 72 ชวโมง

-ทดสอบฤทธการเปนสารรม โดยนานามนหอมระเหยจนทนเทศและขาลงในปรมาณทตางกนคอ 0, 0.5, 1, 2, 4, 6, 8 และ 10 มคล. (เทากบ 0, 15, 30, 60, 121, 181, 242 และ 303 มคล./ล.หรอไมโครลตรตอลตร) ทาการนบตวเตมวยของดวงถวเขยวและดวงถวเหลอง (กรรมวธละ 5 ซา ซาละ 20 ตว) ใสลงในขวดแกวแตละใบและหยดนามนหอมระเหยแตละชนดบนกระดาษกรองตามปรมาณทกาหนด และทงไว 5 นาท หลงจากนนใสกระดาษกรองทฝาขวดดานในแลวปดฝาขวดใหสนทพรอมกบปดผนกดวยพาราฟลม ทาการบนทกจานวนแมลงทตายและแมลงทมชวตหลงจากการทดสอบ 24 และ 48 ชวโมง

-ทดสอบฤทธตอการวางไขและการเกดของดวง โดยละลายนามนหอมระเหยในเอทานอลทระดบความเขมขน 2, 4, 6, 8 และ10 เปอรเซนต จานวน 200 ไมโครลตร นานามนหอมระเหยแตละชนดมาคลกกบเมลดถวเขยว 150 เมลด (10 กรม) Control ม 2 ชดทใชคอ เอทานอล 200 ไมโครลตร (Solvent control) และ Control ทใสเฉพาะเมลดถวเขยว นาตวเตมวยของดวงถวเขยวและดวงถวเหลองทมอาย 0-24 ชวโมง ทยงไมไดผสมพนธ (เพศผ : เพศเมย อยางละ 5 ตว) ใสลงไปในขวดทมเมลดถว เพอใหตวเตมวยผสมพนธ และวางไข หลงจากนน 48 ชวโมง นาตวเตมวยออก ทาการจดบนทกจานวนการตายของแมลงแตละชนด และทาการจดบนทกจานวนไขของดวงถวเขยวและดวงถวเหลองทพบบนเมลด หลงจากทาการทดลอง 72 ชวโมง หลงจากการทดลอง 1 เดอนทาการนบจานวนตวเตมวยรนลกทเกดใหม -ทดสอบประสทธภาพในการปองกนการการเขาทาลายของแมลงในสภาพโรงเกบ วางแผนแบบ RCB ม 4 ซา 5 กรรมวธ คลกนามนหอมระเหยแตละชนดในเมลดถวเขยว จานวน 2500 กรม ทระดบความเขมขน 15% 30% และ 45% โดยมกรรมวธควบคม 2 กรรมวธคอ เมลดถวเขยวทไมไดคลกสาร และ เมลดถวเขยวททาการคลกดวยเอทานอล ทาการแบงถวเขยวทคลกนามนหอมระเหยแลว จานวน 150 กรม และบรรจลงในกระสอบปอ ขนาด 20x15 เซนตเมตร และนากระสอบดงกลาวไปวางในโรงเกบ ทาการสมทกๆ 2 สปดาห เปนระยะเวลา 6 เดอน และทาการเชคชนดและจานวนแมลงทเขาทาลายถวเขยวในแตละกรรมวธ การทดลองท 2.9 การทดสอบประสทธภาพของน ามนหอมระเหยตะไครตนในการปองกนก าจดแมลงศตร

สมนไพร เลยงขยายพนธมอดยาสบและมอดสมนไพรจนไดตวเตมวย และสกดนามนหอมระเหยจากผลสกของ

ตะไครตน วเคราะหองคประกอบหรอสารสาคญในนามนหอมระเหยทง 2 ชนด ทดสอบความเปนพษของนามนหอมระเหยตะไครตนตอแมลงศตรสมนไพร วางแผนการทดลองแบบ CRD 5 ซา ซาละ 20 ตว มวธการทดสอบดงตอไปน -ทดสอบฤทธการเปนสารสมผสบนกระดาษกรอง โดยนานามนตะไครตนละลายในเอทานอล ทระดบ

ความเขมขน 0.25, 0.5, 1,2 และ 4 เปอรเซนต (เทากบ 0.16, 0.32, 0.64, 1.27 และ 2.54 ไมโครลตรตอตารางเซนตเมตร) หยดลงบนกระดาษกรอง 1000 ไมโครลตร สาหรบกรรมวธควบคม หยดเอทานอล 1000 ไมโครลตรเพยงอยางเดยวปลอยใหกระดาษแหงประมาณ 10 นาท แลวนากระดาษกรองแตละแผนวางลงใน

85

ดานลางของจานแกว จากนนปลอยตวเตมวยของมอดยาสบและมอดสมนไพรลงบนกระดาษกรองในจานแกวแลวปดฝา หลงจากนนทาการบนทกจานวนแมลงทตายและแมลงทมชวตหลงจากการทดสอบท 1 , 2, 3, 4, 5, 6 และ 24 ชวโมง

-ทดสอบฤทธในการเปนสารรม โดยนานามนหอมระเหยตะไครตนในปรมาณทตางกนคอ 0, 0.1, 0.5, 1, 1.5, 2, 4 และ 8 มคล. (เทากบ 0, 3, 15, 30, 45, 60, 120 และ 240 ไมโครลตตอลตร) มาทดสอบกบตวเตมวยของมอดยาสบและมอดสมนไพร ทาการนบตวเตมวยแตละชนด ใสลงในขวดแกวแตละใบและหยดนามนหอมระเหยตะไครตนบนกระดาษกรองขนาดเสนผานศนยกลาง 2 เซนตเมตรตามปรมาณทกาหนด และทงไว 5 นาท หลงจากนนใสกระดาษกรองทฝาขวดดานในแลวปดฝาขวดใหสนทพรอมกบปดผนกดวยพาราฟลม ทาการบนทกจานวนแมลงทตายและแมลงทมชวตหลงจากการทดสอบ 3, 6, 12, 24 และ 48 ชวโมง

-ทดสอบฤทธในการเปนสารไล โดยเตรยมนามนหอมระเหยตะไครตนทระดบความเขมขน 0.25, 0.5, 1, 1.5 และ 2 เปอรเซนต (เทากบ 0.08, 0.16, 0.32, 0.48 และ 0.64 มคล./ตร.ซม.) และตดกระดาษกรองขนาดเสนผานศนยกลาง 9 เซนตเมตร ออกเปน 2 สวนเทาๆกน เขยนคาวา treatment (T) และ control (C) ลงบนกระดาษกรองแตละสวน ทาการหยดนามนหอมระเหยตะไครตนแตละความเขมขนบนกระดาษกรองในสวนทเขยนคาวา treatment (T) 500 ไมโครลตร สวน control (C) หยดตวทาละลายเพยงอยางเดยวซงในการทดลองนคอ เอทานอลจานวน 500 ไมโครลตร หลงจากนนทงกระดาษกรองใหแหงประมาณ 10 นาท และนากระดาษกรองทง 2 สวนมาประกบกนดวยสกอตเทป วางกระดาษกรองบนจานแกวและใสแมลงทเตรยมไว ลงตรงกลางจานแกว ตรวจนบจานวนแมลงทพบบนกระดาษกรองแตละสวนทกๆ 1 ชวโมงเปนเวลา 5 ชวโมงและนาขอมลทไดมาคานวณหาอตราการไล (percentage repulsion, PR) (ดวงสมร และคณะ, 2554)

-ทดสอบฤทธของนามนหอมระเหยตะไครตนทมผลตอระยะการเกบรกษาสมนไพร โดยนาเมลดผกชไทย 250 กรม คลกกบนามนหอมระเหยตะไครตนทระดบความเขมขน 10 , 20, 30 และ 40% โดยมกรรมวธควบคม คอ เอทานอล หยดนามนหอมระเหยตะไครตนทเตรยมไวจานวน 2500 ไมโครลตรตอความเขมขน หลงจากคลก 1 ชวโมง, 1, 2, 3 และ 4 สปดาห ทาการปลอยตวเตมวยของมอดยาสบและมอดสมนไพรจานวน 30 ตว หลงจากปลอยแมลงในชวงเวลาดงกลาวเปนเวลา 3 วนนาตวเตมวยออกจากขวดแกวใหหมดพรอมทงเชคจานวนแมลงทตายและแมลงทมชวต และเกบเมลดผกชไทยเหลานนไวในขวดแกวทอณหภมหองเพอนบจานวนตวเตมวยของรนลกตอไป

การทดลองท 3.1 การศกษาระดบอณหภมความรอนทเหมาะสมในการก าจดแมลงศตรสมนไพรอบแหงทางการแพทย วางแผนการทดลอง RCB ม 3 ซา 10 กรรมวธ คอ อบทอณหภม 50, 60, 70 องศาเซลเซยส นาน 1, 2, 3 ชวโมง และ กรรมวธควบคม (เลยงในขวดแกว)

การเตรยมมอดยาสบ และมอดสมนไพร สาหรบการทดสอบ 4 ระยะการเจรญเตบโต คอ ไข หนอน ดกแด และตวเตมวย

86

ทดสอบระดบอณหภมความรอนในการกาจดมอดยาสบ และมอดสมนไพร กบสมนไพรทงหมด 4 ชนดคอ ดอกคาฝอย ดอกเกกฮวย ชาใบหมอน และเมลดผกช ทาการชงสมนไพรแตละชนดดงน ดอกคาฝอย ดอกเกกฮวย และ ชาใบหมอน ชนดละ 100 กรม สวนเมลดผกชชง 200 กรม นาสมนไพรแตละชนดแยกใสในขวดแกวขนาด 900 มลลลตร จากนนนามอดยาสบและมอดสมนไพรระยะไข หนอน ดกแด และตวเตมวย แยกใสในขวดทเตรยมไวแตละระยะการเตบโต โดยระยะตวเตมวยใสแมลงจานวน 100 ตว/ขวด ปดฝาขวดดวยกระดาษซบ นาขวดทใสแมลงแลว ไปใสในตอบทระดบอณหภม 50 , 60 และ 70 องศาเซลเซยส ทาการอบเปนระยะเวลา 1, 2 และ 3 ชงโมง นาขวดแกวทงหมดทอบแลวไปเกบไวในหองเลยงแมลงเพอตรวจสอบผลการทดลอง โดยทระยะไข หนอน และดกแด ทาการตรวจสอบในระยะทเปนตวเตมวยเปรยบเทยบกบการเปนตวเตมวยในกรรมวธควบคม สวนระยะตวเตมวย ตรวจสอบผลการทดลอง 24 ชวโมงหลงทาการอบ

ตรวจวดความชนในดอกคาฝอย เมลดผกช และดอกเกกฮวย และตรวจวเคราะหปรมาณความชนและวเคราะหปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดและตรวจวเคราะหคณสมบตการตานออกซเดชนในสมนไพรทง 4 ชนด โดยวธ total phenol assay วดคาดดกลนแสงท 750 นาโนเมตร ดวยเครองสเปกโตโฟโตมเตอร นาคาทไดมาเปรยบเทยบกบกราฟมาตรฐานของกรดแกลลกเขมขน 0 - 100 ppm. การทดลองท 3.2 การควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตรโดยใชคลนความถวทย

เตรยมตวอยางขาวโพดสาหรบการทดลองใหมความชนระหวาง 12.00-13.00 เปอรเซนต เตรยมตวอยางแมลงสาหรบทดลองโดยใชดวงงวงขาวโพดและมอดขาวเปลอกในการทดสอบ 4 ระยะ

คอ ไข หนอน ดกแด และตวเตมวย การทดสอบดวยคลนความถวทย วางแผนการทดลองแบบ CRD ม 4 ซา7 กรรมวธ คอ ระดบพลงงาน 20 เปอรเซนต (540 วตต) และ

ระดบพลงงาน 25 เปอรเซนต (670 วตต) เมออณหภมถง 50 องศาแลว เปนเวลา 30, 60, 90วนาท และกรรมวธไมผานคลนความถวทย (control)

นาขาวโพด 450 กรมทมแมลงแตละชนดแตละระยะการเจรญเตบโต ใสในภาชนะทรงกระบอกแบน เสนผานศนยกลาง 20 เซนตเมตร สง 5 เซนตเมตร ใหเตมแลวปดฝา นาเขาไปไวในตแหลงกาเนดคลนความถวทย 27.12 MHz เสยบเทอรโมคพเพล (thermocouple) ไวระหวางเมลด เปดเครองควบคมพลงงานตามระดบพลงงานทกาหนด จนอณหภมของเมลดขนไปถง 50 องศาเซลเซยส เรมจบเวลา 30 , 60 และ 90 วนาท และปดเครองเมอครบกาหนดเวลา หลงจากนนนาเมลดขาวโพดใสในขวดแกว รอใหอณหภมกลบเปนปกตแลวจงปดฝาและเกบไวทอณหภมหอง เพอรอเวลาในการตรวจนบการมชวตรอด เปรยบเทยบกบกรรมวธทไมผานคลนความถวทย

การตรวจวเคราะหคณภาพของเมลดขาวโพด โดยการวเคราะหองคประกอบทางเคมของเมลดขาวโพด 6 ประเภท คอ ความชน โปรตน ไขมน เยอใย เถา คารโบไฮเดรต และ พลงงาน

นาขอมลทไดไปหาคาประสทธภาพการควบคม และนาขอมลทไดไปวเคราะหทางสถตดวยโปรแกรม SPSS

87

การทดลองท 3.3 การปรบสภาพบรรยากาศเพอการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตร เตรยมตวอยางแมลงสาหรบทดสอบ โดยทาการทดสอบกบแมลง 5 ชนด ไดแก ดวงงวงขาวโพด มอด

ขาวเปลอก มอดฟนเลอย มอดหนวดยาว และมอดแปง โดยทดสอบกบแมลง 4 ระยะการเจรญเตบโต คอ ดกแด หนอน ดกแด และตวเตมวย

การทดสอบดวยกาซไนโตรเจนและกาซคารบอนไดออกไซดในหองปฏบตการ แผนการทดลองแบบ 5x6 factorial in CRD ม 4 ซา โดยมปจจยทดสอบ 2 ปจจย คอ 1) สวนผสมของกาซคารบอนไดออกไซด:ไนโตรเจน 5 อตรา คอ 0:99.9, 10: 90, 20: 80, 30: 70 และ

กรรมวธควบคม (อากาศปกต) 2) ระยะเวลาในการปลอยกาซคอ 1, 2, 3, 4, 5 และ 6 วน ทดสอบกบแมลง ชนด ไดแก ดวงงวงขาวโพด มอดขาวเปลอก มอดฟนเลอย และมอดแปง โดยนาถวย

พลาสตกทมแมลงแตละชนดแตละระยะการเจรญเตบโต ใสในกลองพลาสตกขนาด 22 x 34 x24 ลกบาศกเซนตเมตร ทมฝาปดสนท ดานขางของกลองพลาสตกไดเจาะชองสาหรบตอทอกาซ โดยแตละกลองม 2 ชอง เปนทางเขาและทางออกของกาซ และทาการปลอยกาซตามกรรมวธทกาหนด

- การทดสอบดวยกาซไนโตรเจนและกาซคารบอนไดออกไซดในสภาพการรม 1 ตน วางแผนการทดลองแบบ 2x2 factorial in CRD จานวน 4 ซา โดยมปจจยทดสอบ 2 ปจจย คอ 1)

กาซไนโตรเจน 2 ระดบคอ 99.9% และอากาศปรกต 2) ระยะเวลาการรม 7 และ 12 วน นากรรมวธทมประสทธภาพในการควบคมแมลงไดดจากการทดลองกอนหนาน คอการรมดวยกาซ

ไนโตรเจน 99.9% มาทดสอบกบแมลง 4 ชนด ไดแก ดวงงวงขาวโพด มอดแปง มอดขาวเปลอก และมอดหนวดยาว ทกระยะการเจรญเตบโต โดยจาลองสภาพการรมทบรรจขาวสาร ขนาด 1 ตน

การตรวจวดผล นาแมลงทผานการทดสอบมาเกบไวทอณหภมหองเพอรอใหแตละระยะการเจรญเตบโตพฒนาเปนตว

เตมวย แลวจงนามาตรวจนบจานวนตวเตมวยทเกดขนในแตละกรรมวธ โดยระยะตวเตมวย ตรวจนบจานวนแมลงทรอดชวตหลงทาการทดสอบ 1 วน ระยะดกแด 14 วน ระยะหนอน 21 วน และระยะไข 40 วน

หลงจากนนนาขอมลทไดไปหาคาประสทธภาพการควบคม (control efficiency percentage) และนาขอมลทไดไปวเคราะหทางสถตดวยโปรแกรม SPSS การทดลองท 3.4 การใชบรรจภณฑรวมกบกาซไนโตรเจนในการควบคมดวงงวงขาวโพด (Sitophilus

zaemais) การเตรยมตวอยางแมลงสาหรบทดสอบ โดยเลยงดวงงวงขาวโพด ใหได 4 ระยะการเจรญเตบโต คอ

ดกแด หนอน ดกแด และตวเตมวย 1. ทดสอบการบรรจและระยะเวลาทเหมาะสมในการกาจดแมลง วางแผนการทดลองแบบ CRD ม 3

ซา 9 กรรมวธ คอ บรรจในถง 4 ชนด คอ ถงฟอยด ถง PET ถงลามเนตชนด KNY และถงลามเนตชนด NY รวมกบการใสกาซ 2 กรรมวธ คอ ใสกาซไนโตรเจน และไมใสกาซไนโตรเจน เปรยบเทยบกบกรรมวธควบคม

88

(เลยงแมลงในขวดเลยง) โดยทง 9 กรรมวธทากรรมวธละ 4 ชด เพอทดสอบระยะเวลาทเหมาะสมในการกาจดแมลง โดยจะเกบท 1, 2, 3 และ 4 สปดาห โดยนาขาวกลอง 500 กรม และแมลงแตละระยะ ใสในถงพลาสตกตามกรรมวธ ทาการปดผนกถงใหมรเปดขนาด 1 เซนตรเมตรเพอเปนทางออกของกาซ จากนนบรรจกาซไนโตรเจน เกบในหองเลยงแมลงรอตรวจนบผล โดยตรวจนบจานวนแมลงเปนและตาย

2. การทดสอบผลของระยะเวลาการเกบตอปรมาณกกเกบกาซและการเกดสารพษจากเชอรา วางแผนการทดลองแบบ CRD ม 3 ซา 5 กรรมวธ คอ บรรจในถง 4 ชนด คอ ถงฟอยด ถง PET ถงลามเนตชนด KNY และถงลามเนตชนด NY รวมกบการใสกาซไนโตรเจน และกรรมวธควบคม (ถงพลาสตก PE ทใชบรรจขาวทวไป) ทง 5 กรรมวธ ทากรรมวธละ 5 ชด เพอเกบในระยะเวลา 1 , 2, 3, 4, 5 และ 6 เดอน นาขาวสาร และขาวกลอง ชนดละ 500 กรม บรรจตามกรรมวธทกาหนด จากนนบรรจกาซไนโตรเจนตามวธขางตน จากนนนาไปเกบไวทอณหภมหองตามระยะเวลาทกาหนด โดยทาทงหมด 2 ชด คอ เมอครบกาหนดทาการวดกาซออกซเจนกอนการเปดถง จากนนทาการเปดถงนาขาวไปตรวจหาปรมาณสารพษแอฟลาทอกซน การทดลองท 3.5 การศกษาบรรจภณฑรวมกบการใชสารดดออกซเจน และวธการ Vacuum ในการ

ก าจดแมลงศตรสมนไพรอบแหงทางการแพทย - วางแผนการทดลองแบบ Spit plot โดย Main plot คอ กรรมวธ 9 กรรมวธ คอ 2 ถงชนด ไดแก ถง NY/LLDPE และถง PET/CPP รวมกบวธการอน 4 วธ วธการบรรจแบบสญญากาศ (vacuum) วธการปดผนก (seal) และ การใสสารดดซบออกซเจน 2 อตรา กรรมวธการทดลองในดอกคาฝอยใสอตรา 300 และ 400 ซ.ซ. ในเมลดผกชใสอตรา 400 และ 450 ซ.ซ ในดอกเกกฮวยใสอตรา 200 และ 250 ซ.ซ. และในชาใบหมอน ใสอตรา 300 และ 400 ซ.ซ. โดยทกกรรมวธเปรยบเทยบกบกรรมวธควบคม (เลยงในกลองพลาสตก) สวน Sub plot คอ ระยะเวลาททาการตรวจสอบ

- เลยงเพมปรมาณมอดยาสบ และมอดสมนไพร ใหได 4 ระยะการเจรญเตบโต คอ ระยะไข หนอน ดกแด และตวเตมวย

- วธการทดสอบ ชงสมนไพรดงน ดอกคาฝอย 100 กรม เมลดผกชปรมาณ 400 กรม ดอกเกกฮวยปรมาณ 100 กรม และชาใบหมอนปรมาณ 80 กรม บรรจในถงและใสสารดดออกซเจนหรอทาการบรรจตามกรรมวธทกาหนด จากนนนาถงทไดเกบไวในหองเลยงแมลง ตรวจสอบผลการทดลองในระยะเวลา 7 วน 30 วน และ 90 วน หลงทาการทดลอง

- การตรวจสอบปรมาณกาซออกซเจนในบรรจภณฑ โดยบรรจสมนไพรตามกรรมวธทกาหนด จากนนนาถงทไดเกบไวในหองเลยงแมลง และทาการตรวจวดปรมาณกาซออกซเจนภายในถง ดวยเครองวดกาซออกซเจน ยหอ PBI Dansensor ทระยะเวลา 7, 30 และ 90 วน และในชาใบหมอนตรวจวดปรมาณกาซออกซเจนทระยะเวลา 3, 5,7,30 และ 60 วน

- การทดสอบประสทธภาพของบรรจภณฑ ตอการเจาะเขาทาลายของแมลง นาถง NY/LLDPE , ถง PET/CPP และถง รอน PP มาบรรจดอกเกกฮวยปรมาณ 100 กรม พรอมกบซลปดปากถง จากนนนาถงไปใสในกลองเลยงแมลงขนาด 18×25×9 เซนตเมตร พรอมกบใสตวเตมวย และหนอน ของมอดยาสบ และมอด

89

สมนไพร จานวน 100 ตว ลงในกลอง ตรวจสอบการเจาะทาลายของแมลงบนถงทกๆวน และทาการคดแยกแมลงทตายออกพรอมกบใสแมลงเพมทก 7 วน เปนระยะเวลา 30 วน การทดลองท 3.6 ประสทธภาพของกบดกแสงไฟในการดกจบดวงปกตดในกระเทยมหลงการเกบเกยว

วางแผนการทดลองแบบ CRD 6 ซา 3 กรรมวธ คอ 1) ตดตงกบดกแสงไฟแบบตงพน มพดลมดดแมลง 2) ตดตงกบดกแสงไฟแบบตดผนง มแผนกาวดกแมลง และ 3) กรรมวธควบคม (ไมตดตงกบดก)

วธการ - ตดตงกบดกแสงไฟทง2 ชนด 15 ตารางเมตรตอ 1 กบดกในโรงเกบกระเทยม ทาการเปดและปด

เครองพรอมกน - เกบตวอยางแมลงกรรมวธท 1 กบดกแสงไฟแบบตงพน มพดลมดดแมลง เมอปดเครอง นาถงท

บรรจแมลงเทแมลงใสถงพลาสตกปดปากถง ทาเครองหมาย -เกบแผนกาวดกแมลงของกรรมวธท 2 กบดกแสงไฟแบบตดผนง ทาเครองหมาย -สมตวอยางกระเทยมทคดทงถงละ100 กรม -นบจานวนดวงปกตดจากกรรมวธตางๆ - วเคราะหผลแตกตางทางสถต

การทดลองท 4.1 การศกษาชววทยา นเวศวทยา และการปองกนก าจดดวงผลไมแหง (Carpophilus

hemipterus) ในล าไยอบแหง 1. การศกษาวงจรชวต

สารวจเกบตวอยางดวงผลไมแหงในแหลงผลตลาไยอบแหง วเคราะหชนด และศกษาพฤตกรรมของแมลง และศกษาวงจรชวตบนลาไยอบแหง และผลไมแหงชนดอนไดแก มะมวงหมพานต 2. การศกษาระดบการตดตงกบดกแสงไฟ

ระดบการตดตงกบดกแสงไฟทมประสทธภาพในการดกดวงผลไมแหงในโรงเกบ วางแผนการทดลองแบบ RCB 6 ซา 3 กรรมวธ คอ

1. ตดตงกบดกแสงไฟหลอดแบลคไลท กาลงไฟ 40 วตตแบบตงพน 2. ตดตงกบดกแสงไฟตดผนง แบบมกาวเหนยว ทผนงระดบ 2 เมตร 3. ตดตงกบดกแสงไฟตดผนง แบบมกาวเหนยว ทผนงระดบ 3 เมตร

-นบจานวนแมลงทพบในกบดกแสงไฟแตละกรรมวธ แตละซาโดยเกบแมลงทกวน เปนเวลา 6 วน บนทกจานวนแมลงทเกบไดนามาวเคราะหผล 3. การศกษาการปองกนก าจด : การใชสารรม aluminium phosphide

วางแผนการทดลองแบบ CRD 4 ซา 4 กรรมวธ คอ รมดวย aluminium phosphide อตรา 0, 1, 2 และ 3 tablets ระยะการรม 7 วน

90

วธการ โดยเลยงขยายดวงผลไมแหงใหได 4 ระยะการเจรญเตบโต คอ ไข หนอน ดกแด และตวเตมวย นาแมลงใสขวดเลยงแมลงเพอใชในการทดลองแยกกนแตละระยะการเจรญเตบโต

เตรยมกองล าไยเพอทดสอบการรมโดย ปพนดวยผาพลาสตก กองลาไยแหงขนาดพนท 1 ลกบาศกเมตร จากนนคลมดวยผาพลาสตกทารพอลน ใสขวดแมลงทเตรยมไวทกระยะการเจรญเตบโต ไวดานบนของกอง ใสสารรมอะลมเนยมฟอสไฟดบรเวณดานลางกอง ตามกรรมวธและทบชายผาพลาสตกดวยถงทราย สมลาไยอบแหงกรรมวธตางๆ จานวน 250 กรมกอนและหลงการทดลอง 2 ชด เพอนบจานวนแมลงและตรวจปรมาณนาตาล ทาการตรวจนบจานวนแมลงทพบในแตละกรรมวธและอตราการตาย และคาความหวานของลาไยอบแหงจากกรรมวธตางๆ การทดลองท 4.2 การประเมนความสญเสยของขาวโพดหลงเกบเกยวทเกดจากแมลงศตรผลตผลเกษตร

การส ารวจชนดและปรมาณแมลงในโรงเกบ โดยสมตวอยางเมลดขาวโพดทเกบไวในสภาพโรงเกบ ใน 7 จงหวด ๆ ละ 5 ตวอยาง ๆ ละ 400 กรม นามาตรวจจาแนกชนดและนบจานวนแมลงศตรทเขาทาลาย ตรวจนบความเสยหายทเกดขน วดความชน เกบตวอยางขาวโพดไวในหองปฏบตการเปนเวลา 45 วน เพอตรวจนบจานวนแมลงรนตอไปทอาจเกดขน

การศกษาปรมาณความเสยหายเมอแมลงเขาท าลายจ านวนแตกตางกน การทดสอบนใชแมลง 4 ชนดคอ ดวงงวงขาวโพด มอดขาวเปลอก มอดแปง และมอดหนวดยาว ซงเกบรวบรวมมาจากโรงสขาวและโกดงตาง ๆ ในบรเวณภาคกลาง นามาเลยงขยายพนธเพมปรมาณเพอใหไดตวเตมวยแมลงทกชนดจานวนมาก ใชเมลดขาวโพดเปนอาหารสาหรบดวงงวงขาวโพด มอดขาวเปลอก และมอดหนวดยาว และใชราสาหรบมอดแปง ปลอยแมลงทรวบรวมมาได 300 ตวตอขาวโพด 200 กรม ปดปากขวดดวยกระดาษซบแลวเกบไวทอณหภมหองในสภาพหองปฏบตการ เมอครบ 7 วนนาตวเตมวยแมลงออกใหหมดและปดปากขวดไวเชนเดม หลงจากนน 45 วนจะไดตวเตมวยแมลงทมอายประมาณ 10 -14 วน สาหรบนาไปใชศกษาปรมาณความเสยหายทเกดจากแมลงชนดตางๆ ดงน

ดวงงวงขาวโพด นาเมลดขาวโพดทสะอาดปราศจากแมลงจานวน 250 กรมใสในขวดแกว ปลอยตวเตมวยดวงงวงขาวโพดทแยกเพศแลวอาย 10-14 วนลงในขวดแตละใบในจานวนทแตกตางกน คอ 1 ค , 5 ค, 10 ค และ 20 ค ปดฝาดวยกระดาษซบ แลวเกบไวในอณหภมหอง ปลอยใหดวงงวงขาวโพดทาลายขาวโพดตามธรรมชาตเปนระยะเวลา 1-6 เดอน ทดสอบทงหมด 4 ซา หลงจากนน 1, 2, 3, 4, 5 และ 6 เดอน นาออกมาแยกแมลง นบจานวนแมลง วดความชน นบเมลดทเสยหายจาก 500 เมลด ชงนาหนกเมลดทเหลอ สวนใน มอดขาวเปลอก มอดแปง และมอดหนวดยาว ทาการทดสอบเชนเดยวกบดวงงวงขาว โพด เพยงแตใสแมลงโดยไมแยกเพศ และเพมจานวนเปน 10, 20, 30 และ 40 ตว

91

การทดลองท 5.1 การตรวจสอบความตานทานของมอดแปงตอสารรมฟอสฟน ดาเนนการทดสอบความตานทานตามกรรมวธของ FAO Method No.16 (FAO, 1975) ดงน คอ

1. การสมเกบตวอยางแมลงศตรผลตผลเกษตรจากโรงเกบผลตผลเกษตร โดยตรวจสอบสถานทตงของโรงเกบทไปสารวจเกบตวอยางในเขตจงหวดในแตละภาค เพอใชเปนตวแทนของโรงเกบในแตละจงหวด สมตกผลตผลเกษตรและรอนหามอดแปง ใสในกลองเลยงแมลง เพอนากลบมาเลยงขยายตอในหองปฏบตการ

2. การเลยงขยายพนธแมลง นบจานวนมอดแปงทเกบมาไดใสลงในขวดแกว ทใสราขาวจานวน 50 กรม ขวดละ 100 ตว จดบนทกแหลงทมาของแมลง และวนทเกบ หลง 2 สปดาห นาตวเตมวยทงหมดออกจากอาหารทเลยง การเรมตนการทดลองจะกระทาตอเมอมแมลงตวเตมวยชดใหมออกมา

3. การเตรยมกาซฟอสฟน จากเมดฟอสฟนในรป tablet 4. การทดสอบความตานทานสารรมฟอสฟนของแมลงศตรผลตผลเกษตร

4.1 ขนตอนกอนการทดสอบการรม คานวณความเขมขนทใชในการทดสอบ และเตรยมแมลงทใชในการทดสอบการรม ใสแมลงลงในกระปกพลาสตกขนาดเลกมฝาปด โดยเจาะรฝาปดดวยเขมเพอใหอากาศสามารถผานเขาออกได โดยใสกระปกละ 50 ตว ทาเปน 2 ซา ในการทดสอบทกครงจะมสายพนธออนแอเปนหนวยทดลองเปรยบเทยบทกครง

4.2 ขนตอนในการทดสอบการรม ดดกาซฟอสฟนทไดเตรยมไวแลว โดยใชปรมาณของกาซตามทคานวณได ระยะเวลาในการทดสอบ 20 ชวโมง

4.3 ขนตอนหลงการทดสอบการรม หลงสนสดการรมใหเปดฝา desiccator ออก และปลอยใหมการระบายอากาศ หลงจากนนใหยาย

กระปกทใสแมลงออกมา และใสอาหารลงไปเลกนอย นาไปเกบทอณหภมหอง การวดอตราการตายใหทาการตรวจสอบหลงเสรจสนการรม 14 วน

4.4 การตรวจสอบความตานทาน ใชคาความเขมขนทเรยกวา discriminating dose ซงเปนความเขมขนทสามารถฆาแมลงพนธออนแอได สวนแมลงพนธทตานทานจะรอดชวตทความเขมขนน ณ ความเขมขนนสามารถใชในการทดสอบความตานทานอยางรวดเรวได discriminating dose และระยะเวลาทใชในการรมสาหรบมอดแปง discriminating dose ท 20 ชวโมง คอ 0.04 (mg/L) การทดลองท 5.2 การตรวจสอบความตานทานของมอดหนวดยาว (Cryptolestes pusillus

(Schonherr)) ตอสารรมฟอสฟนในประเทศไทย ดาเนนการทดสอบความตานทานตามกรรมวธของ FAO (Method No.16) ดงน คอ

- ทาการสมเกบตวอยางมอดหนวดยาว เชนเดยวกบมอดแปง จากนนนากลบมาเลยงเพมปรมาณ เชนเดยวกน สาหรบอาหารของเลยงมอดหนวดยาว ใชขาวโอตจานวน 50 กรม ผสมยสต (yeast extract) 1 ชอนชา หลง 2 สปดาห นาตวเตมวยทงหมดออกจากอาหารทเลยง การเรมตนการทดลองจะกระทาตอเมอมแมลงตวเตมวยชดใหมออกมา

- ทาการเตรยมกาซและการทดสอบ ทาเชนเดยวกน

92

- การตรวจสอบความตานทาน ทาเชนเดยวกน สาหรบ discriminating dose และระยะเวลาทใชในการรมสาหรบมอดหนวดยาว discriminating dose ท 20 ชวโมง คอ 0.06 (mg/L)

ผลการวจยและอภปรายผล การทดลองท 1.1 การใชสารรมฟอสฟนในการปองกนก าจดแมลงศตรผลตผลเกษตรในสภาพไซโล 1. การหาวธการปฏบตทเหมาะสมส าหรบการรมในสภาพไซโล

การรมขาวโพดเลยงสตวในไซโลขนาด 3,800 ตนดวยฟอสฟนอตรา 3 เมด(tablets)/ลบ.ม. นาน 7 วน ตามกรรมวธตางๆ เพอกาจดดวงงวงขาวโพด มอดแปง และมอดหนวดยาว ผลการทดลองพบวากรรมวธทมการปองกนการรวไหลของกาซและมระบบหมนเวยนอากาศเปนวธการทดทสด เนองจากสามารถกาจดดวงงวงขาวโพดและมอดแปงไดทกระยะการเจรญเตบโต อยางไรกตามแมวาจะสามารถกาจดดวงงวงขาวโพดและมอดแปงได แตไมสามารถกาจดมอดหนวดยาวไดทกระยะการเจรญเตบโต โดยกาจดไดเพยงระยะตวเตมวยของมอดหนวดยาวเทานน ไมสามารถกาจดระยะไข หนอน และดกแดได สวนกรรมวธอนๆ ไมสามารถกาจดแมลงไดทกระยะการเจรญเตบโต และผลการตรวจสอบแมลงทไดจากการสมขาวโพดหลงการรม พบมอดหนวดยาวรอดชวตรอดชวตในทกกรรมวธ 2. การหาอตราและระยะเวลาทเหมาะสมในการรมเพอก าจดมอดหนวดยาว ทาการรมขาวโพดเลยงสตวในไซโลขนาด 3,800 ตน ดวยฟอสฟนอตรา 4 และ 5 เมด(tablets)/ลบ.ม. นาน 7 และ 10 วน โดยมระบบหมนเวยนอากาศและมการปองกนการรวไหลของกาซ เพอกาจดมอดหนวดยาว พบวาการใชฟอสฟนทกอตราและทกระยะเวลามประสทธภาพในการกาจดมอดหนวดยาวทใชทดลองไดทกระยะการเจรญเตบโต แตผลการตรวจสอบแมลงทไดจากการสมขาวโพดหลงการรม พบมอดหนวดยาวรอดชวตในทกกรรมวธ ทงนเนองจากการวางแมลงทดสอบวางทดานบนของไซโล ซงเปนจดทวางเมดฟอสฟน ซงมเขมขนของกาซฟอสฟนดานบนสงมาก จงทาใหสามารถกาจดมอดหนวดยาวได แตการสมตวอยางขาวโพดเลยงสตวจะสมจากทงดานบนและดานลางของไซโล ซงมอดหนวดยาวทรอดชวตพบจากตวอยางทสมดานลางของไซโล การทดลองท 1.2 การศกษาระดบความเขมขนของสารรมฟอสฟนทมประสทธภาพในการปองกนก าจด

แมลงศตรผลตผลเกษตร การรมมอดหวปอม ดวยกาซฟอสฟนอตรา 100-650 ppm (0.12-0.78 mg/l) ทระยะเวลา 1, 3, 5

และ 7 วน ผลการทดลองพบวา การรมทระยะเวลา 1 วน และ 3 วน ทระดบความเขมขนสงสดท 650 ppm ไมสามารถกาจดมอดหวปอมไดทกระยะการเจรญเตบโต การรมทระยะเวลา 5 และ 7 วน สามารถกาจดมอดหวปอมไดทกระยะการเจรญเตบโต โดยใชระดบความเขมขน 450 และ 300 ppm ตามลาดบ

การรมดวงงวงขาวโพด ดวยกาซฟอสฟนอตรา 50-600 ppm (0.06-0.72 mg/l) ทระยะเวลา 1, 3, 5 และ 7 วน ผลการทดลองพบวา การรมทระยะเวลา 1 วน ระดบความเขมขนสงสดท 600 ppm ไมสามารถ

93

กาจดดวงงวงขาวโพดไดทกระยะการเจรญเตบโต การรมทระยะเวลา 3, 5 และ 7 วนสามารถกาจดดวงงวงขาวโพดไดทกระยะการเจรญเตบโต โดยใชระดบความเขมขน 450, 200 และ 50 ppm ตามลาดบ

การรมมอดฟนเลอย ดวยกาซฟอสฟนอตรา 50-600 ppm (0.06-0.72 mg/l) ทระยะเวลา 1, 3, 5 และ 7 วน ผลการทดลองพบวา การรมทระยะเวลา 1 วน ระดบความเขมขนสงสดท 600 ppm ไมสามารถกาจดมอดฟนเลอยไดทกระยะการเจรญเตบโต การรมทระยะเวลา 3, 5 และ 7 วนสามารถกาจดมอดฟนเลอยไดทกระยะการเจรญเตบโต โดยใชระดบความเขมขน 250, 250 และ 100 ppm ตามลาดบ

การรมมอดแปง ดวยกาซฟอสฟนอตรา 25-500 ppm (0.03-0.60 mg/l) ทระยะเวลา 1, 3, 5 และ 7 วน ผลการทดลองพบวา การรมทระยะเวลา 1 วน ระดบความเขมขนสงสดท 500 ppm ไมสามารถกาจดระยะมอดแปงไดทกระยะการเจรญเตบโต การรมทระยะเวลา 3, 5 และ 7 วน สามารถกาจดมอดแปงไดทกระยะการเจรญเตบโต โดยใชระดบความเขมขน 350, 75 และ 50 ppm ตามลาดบ

การรมมอดยาสบ กาซฟอสฟนอตรา 25-300 ppm (0.03-0.36 mg/l) ทระยะเวลา 1, 3, 5 และ 7 วน ผลการทดลองพบวา การรมทระยะเวลา 1 และ 3 วน ระดบความเขมขนสงสดท 300 ppm ไมสามารถกาจดมอดยาสบไดทกระยะการเจรญเตบโต การรมทระยะเวลา 5 และ 7 วน สามารถกาจดมอดยาสบไดทกระยะการเจรญเตบโต โดยใชระดบความเขมขน 100 และ 75 ppm ตามลาดบ

จากผลการทดลองพบวาระดบความเขมขนทมประสทธภาพในการกาจดแมลงจะขนอยกบระยะเวลาในการรม ถาเวลาในการรมสน เชน 1 และ 3 วน ความเขมขนของฟอสฟนทสามารถฆาระยะไขและดกแดจะสงกวาระยะหนอนและตวเตมวยมาก จะเหนไดวาในแมลงชนดเดยวกนแตระยะการเจรญเตบโตตางกนจะมความทนทานตอกาซฟอสฟนไดไมเทากน โดยระยะการเจรญเตบโตททนทานตอกาซฟอสฟนมากทสด ไดแก ไข และดกแด ความทนทานของแมลงตอฟอสฟนเกยวของกบอตราการหายใจเพราะเปนตวควบคมปรมาณฟอสฟนทเขาสรางกายและทาใหเกดความเปนพษขน นอกจากนพบวาแมลงแตละชนดมความทนทานตอกาซฟอสฟนไดไมเทากน โดยมอดหวปอมมความทนทานตอกาซฟอสฟนมากทสด เพราะตองใชความเขมขนสงทสดในการทาใหแมลงตายทกระยะการเจรญเตบโต สวนแมลงชนดอนๆ มความทนทานตอฟอสฟนไมแตกตางกนมากนก การทดลองท 1.3 การศกษาประสทธภาพของสารรมฟอสฟนภายใตผาพลาสตกชนดตางๆ ในการปองกน

ก าจดแมลงศตรผลตผลเกษตร ผลการทดลองพบวาการรมขาวโพดเลยงสตวดวย aluminium phosphide อตรา 3 เมด

(tablets)/ลบ.ม. ระยะเวลา 7 วน ภายใตผาพลาสตกทกชนด มประสทธภาพในการกาจดดวง งวงขาวโพด และมอดแปง ทใชทดสอบไดทกระยะการเจรญเตบโต เมอครบ 6 สปดาหนาแมลงทง 2 ชนดมาตรวจเชคอกครงเพอหา hidden infestation ไมพบแมลงรอดชวต และผลการตรวจสอบชนดและปรมาณการเขาทาลายของแมลงศตรจากตวอยางขาวโพดเลยงสตวทสมมา กอนการรมพบแมลงทเขาทาลายขาวโพดเลยงสตว ไดแก ดวงงวงขาวโพด มอดแปง มอดหนวดยาว ผเสอขาวสาร และเหาหนงสอ หลงเสรจสนการรมตรวจสอบการรอดชวตของแมลงจากตวอยางขาวโพดเลยงสตวทสมมาไมพบแมลงรอดชวต

94

การทดลองท 1.4 การปองกนก าจดดวงกาแฟ (Araecerus fasciculatus) ในสภาพโรงเกบดวยวธผสมผสาน

การทดสอบประสทธภาพกบดกแสงไฟในการดกจบแมลงศตรกาแฟในโรงเกบ ณ โรงเกบกาแฟ จงหวดสมทรปราการ พบมอดยาสบเปนแมลงทตดกบดกแสงไฟมากทสด โดยพบปรมาณสงสด 89.77 ตวตอกบดก ในสปดาหท 30 จากนนปรมาณกคอยๆ ลดลง แมลงชนดทพบมากรองลงมาคอ มอดหนวดยาว โดยพบปรมาณสงสดในสปดาหท 26 จานวน 53.75 ตวตอกบดก สวนดวงกาแฟและมอดแปงพบตดกบดกในปรมาณทนอยมาก โดยดวงกาแฟพบมากทสด 0.25 ตวตอกบดก เพยง 2 ครง

จานวนแมลงทไดจากการสมกาแฟจานวน 250 กรม 4 จด จากโรงเกบกาแฟทตดกบดกแสงไฟ และไมตดกบดกแสงไฟโดยสมทก 2 สปดาห พบแมลง 4 ชนด ไดแก มอดยาสบ มอดหนวดยาวมอดแปง และเหาหนงสอ โดยพบในปรมาณนอยไมแตกตางกน สวนดวงกาแฟพบ 0.25 ตวตอตวอยาง 1 ครง ในโรงเกบทไมตดกบดกแสงไฟ แมลงทพบในกบดกแสงไฟ และจากการสมตวอยาง มเพยง 2 ชนดทเขาทาลายสารกาแฟ ซงกคอ ดวงกาแฟ และมอดยาสบ ซงผลจากการศกษาประสทธภาพกบดกแสงไฟดงกลาวไมพบความสมพนธระหวางปรมาณแมลงทไดจากกบดกแสงไฟกบแมลงทไดจากการสมตวอยาง จงไมสามารถใชกบดกแสงไฟในการพยากรณการระบาดของแมลงศตรไดจากการทดลองครงน

การจดการแมลงศตรกาแฟหลงการเกบเกยวดวยวธผสมผสาน ใชกบดกแสงไฟรวมกบการสมตวอยางทก 2 สปดาหเพอตรวจนบปรมาณแมลงถาพบการเขาทาลาย

ของดวงกาแฟมากกวา 1 ตวตอกาแฟ 250 กรมตองทาการรมดวยสารรมฟอสฟนอตรา 1 tablet ตอกาแฟ 1 ตน ทาการทดลอง ณ โรงเกบกาแฟศนยวจยพชสวนชมพร พบวาในชวงสปดาหท 1 -11 พบการระบาดของแมลงศตรกาแฟนอยมาก จากนนประชากรของดวงกาแฟทดกจบไดเรมสงขนเรอยๆ และสงสดในสปดาหสดทายของการทดลองพบ 169 ตวตอกบดก ขณะเดยวกนกพบมอดยาสบในปรมาณทนอยมากเมอเทยบกบดวงกาแฟ ซงสอดคลองกบจานวนแมลงทไดจากการสมตวอยางสารกาแฟ พบวาโกดงทตดกบดกแสงไฟพบดวงกาแฟจากตวอยางขนาด 250 กรม สงสดเพยง 7.2 ตวตอตวอยางในสปดาหท 20 ของการเกบรกษา ขณะทโกดงทไมตดตงกบดกแสงไฟพบดวงกาแฟสงสด 241 ตวตอตวอยางในสปดาหท 24 สวนมอดยาสบพบเพยงเลกนอยทง 2 กรรมวธ โดยพบปรมาณสงสดเพยง 1 ตวตอตวอยาง แสดงวาแมลงทง 2 ชนดมการแขงขนกนในธรรมชาต ซงในการทดลองกรรมวธผสมผสานไดทาการรมกาแฟดวยสารรมฟอสฟน 2 ครง เมอพบดวงกาแฟมากกวา 1 ตวตอตวอยาง และรมอกครงหลงรมครงแรก 2 เดอน โดยตรวจนบความเสยหายของสารกาแฟในทง 2 กรรมวธในเดอนท 5-8 ของการเกบรกษา พบวานาหนกสารกาแฟ 500 เมลดของกรรมวธแบบผสมผสานสงกวากรรมวธเปรยบเทยบในทกเดอน และเปอรเซนตเมลดเสยในกรรมวธเปรยบเทยบสงถง 20.8 % ในเดอนท 8 สวนกรรมวธผสมผสานพบเปอรเซนตเมลดเสยสงสดเพยง 1% กาแฟในกรรมวธแบบผสมผสานเมอคดเมลดเสยจากการเขาทาลายของแมลงออกพบวาไดปรมาณเมลดดสงถง 99% สวนกรรมวธควบคมไดเมลดดไมถง 80% ผลการคานวณคาใชจายในการปองกนกาจดสาหรบกรรมวธแบบผสมผสาน ระยะเวลาเกบ 8 เดอน เสยคาไฟฟาสาหรบกบดก 250.48 บาท คาใชจายในการรมฟอสฟนรม 2 ครง เทากบ 20 บาทตอตน

95

การทดลองท 1.5 การใชสารรมเมทลโบรไมดในการก าจดเพลยไฟและแมลงหวขาวในผกสดสงออก

การทดสอบประสทธภาพของสารรมเมทลโบรไมดทความเขมขน 18 , 20, 22 และ 24 กรมตอลกบาศกเมตร นาน 90 นาทกบแมลงศตรพชกกกน 2 ชนด คอ เพลยไฟฝาย (ระยะไข ระยะตวออน และระยะตวเตมวย) และแมลงหวขาวยาสบ (ระยะตวออน)

การทดลองในระยะไขของเพลยไฟฝาย พบวาสารรมเมทลโบรไมดทกความเขมขนสามารถพบตวออนเพลยไฟฝายฟกออกมาได และตวออนเพลยไฟฝายทฟกออกมาสามารถพฒนาไปไดถงระยะดกแดจงจะตาย และเมอเพมความเขมขนเปน 24, 26, 28 และ 30 กรมตอลกบาศกเมตร นาน 90 นาท พบวาทความเขมขนท 24, 26 และ 28 กรมตอลกบาศกเมตร ไมสามารถกาจดไขทมอาย 0-2 วนของเพลยไฟฝายไดโดยพบวามตวออนเพลยไฟฝายฟกออกมาจากไขได และตวออนทฟกออกมากสามารถพฒนาเปนไปไดถงระยะดกแดเชนเดยวกน ในขณะทสารรมเมทลโบรไมดความเขมขนท 30 กรมตอลกบาศกเมตร นาน 90 นาท พบวาสามารถกาจดไขเพลยไฟฝายทมอาย 0-2 วนไดทงหมด

ขณะทระยะตวออนของเพลยไฟฝายเมอทดสอบกบสารรมเมทลโบรไมดทความเขมขน 18 , 20, 22 และ 24 กรมตอลกบาศกเมตร นาน 90 นาท ไมพบเพลยไฟฝายระยะตวออนรอดชวตในชวโมงท 5 การรมในทกความเขมขนแสดงวาสามารถกาจดเพลยไฟฝายระยะตวออนไดทงหมด

สาหรบเพลยไฟฝายระยะตวเตมวยททดสอบกบสารรมเมทลโบรไมดทความเขมขน 18 , 20, 22 และ 24 กรมตอลกบาศกเมตร นาน 90 นาท ในชวโมงท 5 หลงจากการทดลองพบวาผลการทดลองเปนไปในทศทางเดยวกบเพลยไฟฝายระยะตวออนคอ ไมพบการรอดชวต

สาหรบผลการทดลองประสทธภาพของสารรมเมทลโบรไมดกบตวออนแมลงหวขาวยาสบพบวาทกความเขมขนของเมทลโบรไมด คอ ความเขมขน 18, 20, 22 และ 24 กรมตอลกบาศกเมตร นาน 90 นาทไมสามารถกาจดตวออนแมลงหวขาวยาสบได

การทดลองท 1.6 การใชสารรมเมทลโบรไมดในการก าจดแมลงวนผลไมในพรกสดสงออก

จากการรมไข หนอนวย 1, 2 และ 3 ของแมลงวนผลไมพรกดวยเมทลโบรไมดอตรา 0, 24, 28, 30, 32 mg/l นาน 120 นาท ในหองปฏบตการ ผลการทดลองพบวาไขของแมลงวนผลไมพรกสามารถพฒนาและฟกเปนหนอนได 100, 86.7, 80.0, 73.4 และ 46.7 เปอรเซนต ตามลาดบ โดยท 24 ชวโมงยงไมมไขฟก ไขจะฟกจานวนมากเมอเวลาผานไป 48 ชวโมง ไขจะฟกเพมขนเรอยๆ แตท 120 และ 144 ชวโมง จะไมพบการฟกของไข สวนอตราการตายรวมของหนอนแมลงวนผลไมหลงเสรจสนการรม 48 ชวโมงมดงน หนอนวย 1 16.6, 77.2, 88.6, 92.3 และ 97.5 เปอรเซนต ตามลาดบ หนอนวย 2 26.6, 73.3, 86.6, 83.3 และ 93.3 เปอรเซนต ตามลาดบ หนอนวย 3 14.3, 68.2, 74.9, 79.5 และ 88.9 เปอรเซนต ตามลาดบ โดยเมอเชคอตราการตายหลงเสรจสนการรม 3 ชม. พบวาหนอนของแมลงวนผลไมทง 3 วย ตายเพยง 10-30%

96

การทดลองท 1.7 การใชสารรมอโคฟม (ECO2 FUME) ในการปองกนก าจดแมลงศตรผลตผลเกษตร 1. การรมขาวโพดเลยงสตวดวยสารรม ECO2FUME

1.1 การรม ECO2FUME อตรา 25 กรม/ลบ.ม. (ระดบความเขมขนทก าหนด 350 ppm) โดยจะทาการวดระดบความเขมขนของกาซฟอสฟนท 1, 18, 24, 42, 48, 66, 72, 90, 96 และ 144

ชวโมง การรมระยะเวลา 3 วน วดระดบความเขมขนของกาซฟอสฟนได 677, 302, 741, 420, 1,131 และ

553 ppm ตามลาดบ การรมระยะเวลา 4 วน วดระดบความเขมขนของกาซฟอสฟนได 682, 318, 677, 387, 1,521, 921, 917 และ 716 ppm ตามลาดบ การรมระยะเวลา 5 วน วดระดบความเขมขนของกาซฟอสฟนได 527, 282, 814, 380, 1,426, 598, 584, 432, 700 และ 398 ppm ตามลาดบ การเตม ECO2FUME ทการรมระยะเวลา 3 และ 4 วน เตมจานวน 2 ครง สวนการรมทระยะเวลา 5 วน เตม 3 ครง

1.2 การรม ECO2FUME อตรา 50 กรม/ลบ.ม. (ระดบความเขมขนทก าหนด 700 ppm) โดยจะทาการวดระดบความเขมขนของกาซฟอสฟนท 1, 18, 24, 42, 48, 66, 72, และ 90 ชวโมง การรมระยะเวลา 2 วน วดระดบความเขมขนของกาซฟอสฟนได 1,842, 764, 1,770 และ 847

ppm ตามลาดบ การรมระยะเวลา 3 วน วดระดบความเขมขนของกาซฟอสฟนได 995, 466, 1,398, 678, 1,880 และ 922 ppm ตามลาดบ การรมระยะเวลา 4 วน วดระดบความเขมขนของกาซฟอสฟนได 1,109, 593, 1,573, 872, 1,754, 990, 985 และ 794 ppm ตามลาดบ การเตม ECO2FUME ทการรมระยะเวลา 2 เตมจานวน 1 ครง สวนการรมทระยะเวลา 3 และ 4วน เตม 2 ครง

1.3 การรม ECO2FUME อตรา 70 กรม/ลบ.ม. (ระดบความเขมขนทก าหนด 1,000 ppm) โดยจะทาการวดระดบความเขมขนของกาซฟอสฟนท 1, 18, 24, 42, 48 และ 66 ชวโมง การรมระยะเวลา 1 วน วดระดบความเขมขนของกาซฟอสฟนได 2,000 และ 1,118 ppm

ตามลาดบ การรมระยะเวลา 2 วน วดระดบความเขมขนของกาซฟอสฟนได 1,968, 1,132, 1,128 และ 1,182 ppm ตามลาดบ การรมระยะเวลา 3 วน วดระดบความเขมขนของกาซฟอสฟนได 2,000, 1,071, 1,060, 1,298, 1,254 และ 1,093 ppm ตามลาดบ การเตม ECO2FUME ทการรมระยะเวลา 1 วน ไมมการเตม สวนการรมทระยะเวลา 2 และ 3 วน เตม 1 ครง 2. ประสทธภาพในการก าจดแมลงทดสอบ

ผลการทดลองพบวาการรมดวยสารรม ECO2FUME อตรา 25 กรม/ลบ.ม. (350 ppm) ระยะเวลา 3, 4 และ 5 วน อตรา 50 กรม/ลบ.ม. (700 ppm) ระยะเวลา 2, 3 และ 4 วน และอตรา 70 กรม/ลบ.ม. (1,000 ppm) ระยะเวลา 1, 2 และ 3 วน มประสทธภาพในการกาจดดวงงวงขาวโพด และมอดแปง ทกระยะการเจรญเตบโต เมอครบ 6 สปดาหนาแมลงทง 2 ชนดมาตรวจเชคอกครงเพอหา hidden infestation พบวาการรมทกอตราและทกระยะเวลาไมมแมลงรอดชวต 3. ประสทธภาพการก าจดแมลงจากตวอยางขาวโพดเลยงสตวทสม

กอนการรมตรวจสอบชนดและปรมาณการเขาทาลายของแมลงศตรจากตวอยางขาวโพดเลยงสตวทสมมา แมลงศตรทพบเขาทาลายขาวโพดเลยงสตว ไดแก ดวงงวงขาวโพด มอดแปง มอดหนวดยาว ผเสอ

97

ขาวสาร และเหาหนงสอ หลงเสรจสนการรมตรวจสอบการรอดชวตของแมลงจากตวอยางขาวโพดเลยงสตวทสมมาพบวาการรมทกอตราและทกระยะเวลาไมมแมลงรอดชวต การทดลองท 1.8 การใชสารรมอโคฟม (ECO2 FUME) ในการก าจดเพลยไฟ (Thrips palmi) ใน

กลวยไมเพอการสงออก จากการทดสอบเบองตนเพอหาอตราทเหมาะสมของสารรมอโคฟมในการกาจดเพลยไฟฝาย พบวาไม

มเพลยไฟฝายระยะตวออนและระยะตวเตมวยรอดชวต ตงแต การใชสารรมอโคฟมอตรา 500 ppm นาน 72 ชวโมง ไปจนถงอตราสงทสดคอ การใชสารรมอโคฟมอตรา 2000 ppm นาน 72 ชวโมง แตในระยะไขกลบพบวาไขสามารถฟกออกมาเปนตวออนระยะท 1 ไดในทกกรรมวธ ยกเวน อตรา 2000 ppm นาน 48 และ 72 ชวโมง จงไดทาการวางแผนการทดลองโดยการเพมอตราเพอหาอตราทสามารถกาจดระยะไขของเพลยไฟฝายได ซงจากการทดสอบประสทธภาพของสารรมอโคฟม ทความอตรา 2000, 2500 ppm นาน 24 ชวโมง และ การรมดวยอโคฟม อตรา 1500 ppm นาน 48 ชวโมง พบวาในทกอตรา สามารถพบตวออนเพลยไฟฝายฟกออกมาจากไขได 10.1, 4.3 และ 2.1 เปอรเซนต โดยมเพยงการรมดวยสารรมอโคฟม ทอตรา 2000 ppm นาน 48 ชวโมงเทานนทระยะไขไมสามารถฟกออกมาเปนระยะตวออนระยะท 1 ได ในขณะทการรมเพลยไฟฝายดวยสารรมอโคฟมทกอตราทไดทาการทดลองไมพบการรอดชวตของเพลยไฟฝายระยะตวออนและตวเตมวยในทกกรรมวธ

การทดลองท 2.1 การเกบรกษาแตนเบยนผเสอขาวสาร (Bracon hebetor Say)ใหคงประสทธภาพใน

การควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตร ระดบอณหภมทมผลตอการฟกตวของดกแดของแตนเบยนผเสอขาวสาร และประสทธภาพในการเพมปรมาณประชากรแตนเบยนในสภาพหองปฏบตการ

หลงจากนาดกแดแตนเบยนผเสอขาวสารเกบทอณหภม 5, 10, 15 และ 20 °C เปนเวลา 7, 14, 21 และ 30 วน มาฟกเปนตวเตมวย พบวาดกแดทเกบไวท อณหภม 5 °C นาน 7 วน มปรมาณการฟก 81.19% มอตราเพมของรนลก 0.29 เทา และประสทธภาพในการเพม 12.95 % ดกแดทเกบนาน 14 วน มปรมาณการฟกสงสด 92.54% มอตราเพมของรนลก เฉลย 0.31 ประสทธภาพในการเพม 13.83 % เมอเกบดกแด ท 5°C เปนเวลา 21 วน การเกดเปนตวเตมวยเฉลย 63.34 % มอตราเพมเฉลยเทากบ 0 คอหลงเกบดกแดใสตทอณหภมดงกลาวหลงนาออกจากตมตวเตมวยแตนเบยนเกด แตเมอนาเพศเมยทผสมแลวไปใหเบยนหนอนพบวาไมมประสทธภาพในการเบยน ลกรน F1 ไมเกด หลงจากเกบดกแด ท 5°C เปนเวลา 30 วนพบการเกดเปนตวเตมวยเฉลย 18.32 % แตเปนเพศผหมด

หลงการเกบดกแดแตนเบยนผเสอขาวสารทอณหภม 10 °C ระยะเวลา 7 วนมการเกดเปนตวเตมวยเฉลย 88.09 % อตราเพมของแตนเบยนเฉลย 2.21 เทา ประสทธภาพในการเพม 98.66% การเกบนาน 14 วนการเกดเปนตวเตมวยเฉลย 52.12 % อตราเพมของแตนเบยนเฉลย 1.18 ประสทธภาพในการเพม

98

52.67% เกบนาน 21 และ 30 วนการเกดเปนตวเตมวย 32.62 % และ 10.34 % ตามลาดบ อตราเพมของแตนเบยนเฉลย 0.75 และ 0 ตามลาดบ

เกบดกแดแตนเบยนผเสอขาวสารทอณหภม 15 °C ระยะเวลาเกบ 7 วน พบวาการเกดเปนตวเตมวยเฉลย 80.42 % อตราเพมของแตนเบยนเฉลย 1.24 ประสทธภาพในการเพม 96.12% เกบนาน 14 วน พบวา การเกดเปนตวเตมวยเฉลย 84.59 % อตราเพมของแตนเบยนเฉลย 0.28 ประสทธภาพในการเพม 32.55 % เกบนาน 21 วน พบวาเกดเปนตวเตมวยเฉลย 83.91 % อตราเพมของแตนเบยนเฉลย0.28 ประสทธภาพในการเพม 45.16 % เกบนาน 30 วน พบวาเกดเปนตวเตมวยเฉลย 75.71 % อตราเพมของแตนเบยนเฉลย0.14 ประสทธภาพในการเพม 12.98 %

การเกบดกแดแตนเบยนผเสอขาวสารทอณหภม 20 °C เปนเวลา 7 วน พบวาเกดเปนตวเตมวยเฉลย 94.32 % แตนเบยนออกเปนตวเตมวยในระหวางการเกบ อตราเพมของแตนเบยนเฉลย 1.19 ประสทธภาพในการเพม 50.42 % ทระยะเวลาการเกบ 14 วนพบวาเกดเปนตวเตมวยเฉลย 98.39 % อตราเพมของแตนเบยนเฉลย 1.007 ประสทธภาพในการเพม 42.26 % เกบดกแดแตนเบยนไว 21 และ 30 วน แตนเบยนเหลานเกดเปนตวกอนทจะนาออกมาจากตทเวลา 15 วน เมอเกบครบ 21 วน ทาใหแตนเบยนตายในตบางและแตนเบยนทเหลอหลงออกจากตออนแอเกนกวาจะสามารถผลตรนลก ดงนนไมควรเกบแตนเบยนท 20 °C ระยะเวลา 21 และ 30 วนไมมประสทธภาพ ประสทธภาพในการท าลายแมลงศตรผลตผลเกษตรในสภาพโรงเกบ

คดเลอกดกแดแตนเบยนทเกบรกษาทอณหภม 10 °C ระยะเวลา 7 วน และ 15 °C ระยะเวลา 7 วน มาใชในการทดลอง พบวาปลอยแตนเบยนเกบรกษาทอณหภม 10 °C ระยะเวลา 7 วนจานวน 2,000 ตวใหเบยน 7 วนในสภาพโรงเกบ ตรวจนบหนอนผเสอขาวสารทตายพบวาทาใหหนอนตายเฉลย 39.82 % เทยบกบการปลอย แตนเบยนทไดจากดกแดในอณหภมปกต (30 °C) แตนเบยนทาใหหนอนตายเฉลย 57.44 % ไมมความแตกตางทางสถต (T –Test ,t = 0.09 ns) ประสทธภาพการเบยนลดลง 17.62 %

ปลอยแตนเบยนเกบรกษาทอณหภม 15 °C ระยะเวลา 7 วนจานวน 2,000 ตวใหเบยน 7 วนในสภาพโรงส ตรวจนบหนอนผเสอขาวสารทตายพบวาทาใหหนอนตายเฉลย 46.33% เทยบกบการปลอย แตนเบยนทไดจากดกแดในอณหภมปกตทาใหหนอนตายเฉลย 61.96% ไมมความแตกตางทางสถต ประสทธภาพการเบยนลดลง 14.63 % การประเมนประสทธภาพของแตนเบยนผเสอขาวสารในสภาพโรงเกบ

ปลอยแตนเบยนผเสอขาวสาร 2,000 ตวในโรงเกบขาวสาร ทกๆ 15 วนจานวน 6 ครง พบวา ปรมาณหนอนผเสอขาวสาร เรมมแนวโนมลดลงหลงการปลอยครงท 5 มหนอนผเสอขาวสารเหลอเฉลย 0.4 ตว หนอนตายเฉลย 3.2 ตว หลงปลอยครงท 6 จานวนหนอนผเสอขาวสารเหลอเฉลย 10 % ภายในระยะเวลา 3 เดอน แสดงใหเหนประสทธภาพแตนเบยนผเสอขาวสารในการปองกนกาจดหนอนผเสอขาวสารในการปองกนกาจดในสภาพโรงเกบ

99

การทดลองท 2.2 การเกบรกษาแตนเบยนมอด (Anisopteromalus calandrae (Howard)) ใหคงประสทธภาพในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตร

การทดสอบประสทธภาพในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตรในสภาพหองปฏบตการ คาเฉลยจานวนดวงงวงขาวโพดจากกลองทปลอยแตนเบยนมอดทไดจากการเกบรกษาทอณหภม 10

oC เปนเวลา 1, 2, 3 และ 4 สปดาห มคาเทากบ 92.7, 90.0, 147.3 และ 144.3 ตว สวนคาเฉลยจานวนดวงงวงขาวโพดจากกลองทปลอยแตนเบยนมอดทไมไดเกบรกษาทอณหภม 10 oC ในกรรมวธควบคม มคาเทากบ 30.3 ตว แสดงวา การเกบรกษาแตนเบยนมอดทอณหภม 10 oC เปนเวลา 1, 2, 3 และ 4 สปดาห ทาใหแตนเบยนมอดมประสทธภาพลดลง การทดสอบประสทธภาพในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตรในสภาพโรงเกบ

คาเฉลยจานวนดวงงวงขาวโพดจากถงทปลอยแตนเบยนมอดทไดจากการเกบรกษาทอณหภม 10 oC เปนเวลา 1, 2, 3 และ 4 สปดาห มคาเทากบ 3.127, 3.226, 4.482 และ 6.965 ตว ตามลาดบ แตกตางกบคาเฉลยจานวนดวงงวงขาวโพดจากถงทปลอยแตนเบยนมอดทไมไดเกบรกษาทอณหภม 10 oC ในกรรมวธควบคม ซงมคาเทากบ 1.257 ตว แสดงวา การเกบรกษาแตนเบยนมอดทอณหภม 10 oC เปนเวลา 1, 2, 3 และ 4 สปดาห กอนการนาไปใชในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตรในสภาพโรงเกบ จะทาใหแตนเบยนมอดมประสทธภาพลดลงเชนเดยวกน

เมอพจารณาตามระยะเวลาการเกบรกษาขาวสารขาวพบวา คาเฉลยจานวนดวงงวงขาวโพดจากถงทปลอยแตนเบยนมอดทไดจากการเกบรกษาทอณหภม 10 oC เปนเวลา 1, 2, 3 และ 4 สปดาห มคาเทากบ 2.143, 2.809, 3.847 และ 6.447 ตว ตามลาดบ จากตวเลขทสงขนในทกเดอน และสงทสดในเดอนท 4 แสดงวายงเกบนานแตนเบยนมอดจะมความออนแอและมประสทธภาพในการเบยนดวงงวงขาวโพดลดลง

อยางไรกดหากมความจาเปนตองเกบรกษาแตนเบยนมอด เพอยดอายกอนการนาไปใชในสภาพโรงเกบ มแนวโนมทจะสามารถเกบรกษาไวไดเพยง 1 สปดาหเทานน เนองจากภายหลงการเกบรกษาแตนเบยนมอดจะมประสทธภาพในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตรไดไมดเทาทควร การทดลองท 2.3 การศกษาประสทธภาพในการกนเหยอของมวนด ากนลาย Amphibolus venator

(Klug) (Reduviidae: Hemiptera) 1. การศกษาวธการเพาะขยายพนธมวนด ากนลายโดยใชมอดแปงเปนเหยอ

พบวามวนทไดรบดกแดมอดแปง หนอนมอดแปงอาย 20-25 วน และตวเตมวยมอดแปงเปนอาหารใชระยะเวลาในการเจรญเตบโตทไมแตกตางกนทางสถต คอ 38.4, 39.0 และ 39.8 วน ตามลาดบ สวนมวนทไดรบหนอนอาย 7-10 วน เปนอาหารใชระยะเวลาในการเจรญเตบโตนานทสด คอ 46.1 วน ดงนนจงเลอก หนอนมอดแปงอาย 20-25 วน หรอหนอนทอยในวย 4-5 มาเปนอาหารในการเลยงมวนตอไป

การหาอตราการเลยงทเหมาะสม พบวาอตราตวเตมวยตอกลองเพอการผลตไข โดยทาการจบคมวนทอตรา 1:1 พบวา คาเฉลยจานวนไขตอเพศเมย 43.68 - 58.72 ฟองตอเพศเมย โดยมวนดาจานวน 50 ค ใหไขจานวนสงสด คอ 2,770 ฟอง

100

อตราการเลยงตอกลองทเหมาะสม คอ ทจานวนเรมตนเลยง 100 ตวตอกลอง ไดตวเตมวยจานวน 90.0 ตวตอกลอง และมจานวนตวเตมวยทผดปกตเพยง 4.0 ตวตอกลอง

การหาอตราการใหอาหารทเหมาะสม เพอนาไปสตนทนการผลตมวนทตาทสด พบวา การใหเหยอทเหมาะสมคอการใหเหยอปรมาณ 2 กรม ทก 3 วนโดยไดตวเตมวย 90.0 ตวตอกลอง

การหาตนทนการผลตมวนด ากนลาย การเลยงมอดแปงโดยใชราขาว 50 กรมตอขวดตอมอดแปงตวเตมวย 300 ตว ปลอยใหตวเตมวยไข 3 วน รอนเอาตวเตมวยออก ทงไว 20 -25 วน จะไดมอดแปงวย 4-5 ปรมาณทไดเฉลย 7 กรมตอขวด

มวนวย 4 และตวเตมวย ใชเวลาในการเจรญเตบโต เทากบ 28.2 และ 39.0 วน ซงมวนวย 4 จงตองใหอาหารทงหมด 10 ครง สวนมวนตวเตมวย ตองใหอาหารทงหมด 13 ครง

การค านวณตนทนการผลตมวนด ากนลาย การผลตมวนดาวย 4 จานวน 90 ตว มตนทนการผลตอยท 1.71 บาท สวนราคาตอตวอยท 0.019 บาทตอตว ขณะทการผลตมวนตวเตมวย จานวน 90 ตว มตนทนอยทราคา 2.23 บาท สวนราคาตอตวเทากบ 0.025 บาทตอตว

ค านวณระยะเวลาทใชในการผลต ระยะเวลาในการผลตเรมคดตงแตวนทเลยงมอดแปงจนวนทไดมวนดากนลายวยทตองการ พบวาระยะเวลาทใชในการผลตมวนวย 3 ประมาณ 51.2 ถง 56.2 วน ระยะเวลาทใชในการผลตมวนตวเตมวย ประมาณ 62.0 ถง 67.0 วน 2. การทดสอบประสทธภาพการกนเหยอของมวนด ากนลาย

ทดสอบความสามารถของการกนมอดแปงของมวนด ากนลายวยตางๆ พบวามวนดากนลายวย 4, 5 และตวเตมวยเพศมสามารถกนหนอนมอดแปงวย 4-5 ไดดไมแตกตางกนทางสถต โดยสามารถกนไดวนละ 10.5-13.7 ตวตอวน ซงเปนปรมาณการกนทสงกวามวนดากนลายวยอนๆ มวนวย 2, 3 และตวเตมวยเพศผกนเหยอไดวนละ 5.2-5.3 ตวตอวน

ผลของความหนาแนนของเหยอตอประสทธภาพการกนอาหารของมวนด ากนลาย เมอใหเหยอในปรมาณทแตกตางกนตงแต 3-20 ตวตอมวนวยตางๆ จานวน 1 ตว ในพนทกลองทเทากน พบวายงมความหนาแนนของเหยอมากมวนสามารถกนเหยอไดปรมาณมากขนดวย เนองจากมวนสามารถคนหาเหยอไดงาย

การทดสอบความสามารถในการกนเหยอชนดตางๆ ของมวนด ากนลายตวเตมวย การทดสอบแบบแยกชนดเหยอ 4 ชนด พบวามวนสามารถกนเหยอไดทกชนด มอดหวปอมเปนเหยอทถกกนมากทสด เนองจากเปนแมลงทเคลอนไหวชา สวนมอดฟนเลอยถกกนนอยทสดเนองจากตวเลกและเคลอนไหวรวดเรว สวนมอดแปงและดวงงวงขาวโพดปรมาณการกนตางกนเลกนอย

การทดสอบแบบรวมชนดเหยอ 4 ชนด ไดผลการทดลองใกลเคยงกบการแยกชนดของเหยอ คอมวนเลอกกนมอดหวปอมมากทสด รองลงมาไดแกมอดแปง และดวงงวงขาวโพด สวนมอดฟนเลอยจะถกกนนอยทสด แสดงวามวนดากนลายสามารถกนเหยอไดหลายชนด และเลอกกนเหยอทเคลอนไหวชาจบกนไดงายมากทสด

ทดสอบอตราการปลอยมวนด ากนลายในการก าจดเหยอในหองปฏบตการ พบวาการปลอยมวนดากนลายจานวน 3, 4 และ 5 คสามารถกาจดมอดแปง 100 ตวหมดภายใน 16, 15 และ13 วนตามลาดบ

101

ขณะทการปลอยมวนจานวน 1 และ 2 ค ตองใชเวลา 33 และ 39 วนตามลาดบ แสดงใหเหนวาการปลอยมวนในปรมาณ 1-3 คใชเวลาในการกาจดมอดแปง 100 ตวไดดกวาการปลอยมวน 1-2 ค ประมาณ 2 เทาตว

ทดสอบอตราการปลอยมวนด ากนลายในการก าจดเหยอในสภาพโรงเกบจ าลอง จากการปลอยหนอนมอดแปง 500 ตวในขาวสาร 50 กโลกรม ในโรงเกบสภาพปด เมอปลอยมวน 40 ตว พบปรมาณมอดแปงทไดจากการสมตวอยางลดลงอยางรวดเรว ในสปดาหท 8 ปรมาณมอดแปงลดลงเหลอ 0.8+0.7 ตวตอขาว 250 กรม และลดลงเหลอ 0 ในสปดาหท 10 สวนอตราปลอยท 30 ตว พบปรมาณมอดแปงทไดจากการสมตวอยางลดลงเชนกน และสามารถลดปรมาณมอดแปงเหลอ 0.2+0.3 ตวตอขาว 250 กรม ในสปดาหท 12 ซงเมอเปรยบเทยบความแตกตางของปรมาณมอดแปงทตรวจพบในแตละสปดาห พบวาอตราการปลอยมวนดากนลายทอตรา 30 และ 40 ตวไมมความแตกตางกนทางสถต สวนอตราปลอย 10 และ 20 ตว พบปรมาณมอดแปงลดลงนอยมาก เมอเวลาผานไป 12 สปดาห ยงพบในปรมาณสงถง 24.2+4.9 และ 18.1+8.6 ตวตอขาว 250 กรมตามลาดบ

ทดสอบการใชมวนด ากนลายในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตรในสภาพโรงเกบ การทดสอบปลอยมวนดากนลายในสภาพโรงเกบ โดยใชขาวสาร 1 ตน ปลอยแมลง 4 ชนด ไดแก มอดแปง ดวงงวงขาวโพด มอดฟนเลอย และมอดหวปอม ชนดละ 1,000 ตว จากนนปลอยมวน 500 ตวทก 2 สปดาห ในสภาพเปด สมตรวจนบปรมาณแมลงศตรทก 2 สปดาห การปลอยมวนดากนลายในสภาพเปดพบวาการตรวจวดประสทธภาพการเขาทาลายเหยอของมวนทาไดยาก เนองจากมวนดากนลายเมอเขาสระยะตวเตมวยสามารถบนออกจากกองขาวทใชทดลองเพอไปหาแหลงอาหารใหมได ผลการตรวจนบแมลงศตรขาวทง 4 ชนด ทไดจากการทดลองตงแตสปดาหเรมตน จนถงสปดาหท 6 จงพบปรมาณแมลงรวมลดลงอยางตอเนองในปรมาณทเลกนอย จากสปดาหแรก พบแมลง 8.0+3.7 ตวตอขาว 250 กรม ลดลงมาเหลอ 5.2+2.0 ตวตอขาว 250 กรม แมทาการปลอยมวนดากนลายซาทก 2 สปดาหกตาม ดงนนเพอการควบคมทไดผลดและรวดเรวความเพมปรมาณมวนดากนลายทปลอยใหมากขน

การทดลองท 2.6 การจดการเพลยแปงเงาะ (Ferrisia virgator) หลงการเกบเกยวโดยใชสารสกดจากพช การทดสอบสารสกดชนดตางๆกบเพลยแปงลาย

1.1 การทดสอบเพลยแปงลายกบสารสกดจากพชทสกดโดยใชตวทาละลายอนทรย (เอทานอล) จากการทดสอบประสทธภาพของสารสกดจากจากพช 8 กรรมวธ ทความเขมขน 10 เปอรเซนต

หลงจากการทดลอง 24 ชม. พบวา เปอรเซนตการตายของเพลยแปงลายทจมในสารสกดจากเปลอกมงคดผสมกบสารสกดจากใบยาสบ และสารสกดจากใบยาสบ มเปอรเซนตการตายสงทสดคอ เทากบ 80.45 และ 79.53 เปอรเซนต สวนกรรมวธอนมเปอรเซนตการตาย 19.31-1.33 เปอรเซนต สวนท 72 ชม. พบวา สารสกดจากใบยาสบ มเปอรเซนตการตายของเพลยแปงลายสงทสดคอ 93.52 เปอรเซนต ตามดวยสารสกดจากเปลอกมงคดผสมกบสารสกดจากใบยาสบ มเปอรเซนตการตายเทากบ 82.87 เปอรเซนต สารสกดจากใบยาสบมประสทธภาพมากทสดในการกาจดเพลยแปงลาย แตเนองจากสารสกดยาสบตองทาการละลายดวยเอทานอล

102

ทาใหขนและผวเปลอกของเงาะมสเขม (ดา) เมอเปรยบเทยบกบกรรมวธทจมดวยนาเปลาหลงจากทดลอง 7 วน

1.2 การทดสอบเพลยแปงลายกบสารสกดจากพชทสกดโดยใชนาเปนตวทาละลาย การทดสอบเพลยแปงลายกบสารสกดจากใบยาสบ 2 พนธทสกดโดยใชนาเปนตวทาละลาย พบวา

เปอรเซนตการตายหลงจากการทดลอง 72 ชม. ในสารสกดใบยาสบพนธเบอรเลย ท 20 เปอรเซนต เปนเวลา 60 นาท กบ สารสกดใบยาสบพนธเวอรจเนยร ท 20 เปอรเซนต เปนเวลา 60 นาท เทากบ 42.43 และ 44.17 เปอรเซนต ตามลาดบ

สวนผลของสารสกดจากใบยาสบผสม 2 พนธ อตราสวน 1:1 ทความเขมขน 20 เปอรเซนต เปนเวลา 60 นาท มเปอรเซนตการตายมากทสดคอ 86.51 และ 93.89 เปอรเซนต และทความเขมขน 15 เปอรเซนต เปนเวลา 60 นาท มเปอรเซนตการตายเทากบ 45.86 และ 58.78 เปอรเซนต หลงจากการทดลอง 24 และ 72 ชม. ตามลาดบ

การตรวจสอบคณภาพผลเงาะหลงจากจมดวยสารสกดยาสบผสม 2 พนธทสกดโดยใชนาเปนทความเขมขน 20 เปอรเซนต พบวาเมอเกบเงาะเปนเวลา 7 วน พบวามคาความสวาง กบคาสเหลองลดลงแตกตางจากกรรมวธควบคม และเมอเกบไวท 14 วน พบวามคาความสวาง คาสแดง คาสเหลอง และคาความแนนเนอ (เปลอก) มคาลดลงเมอเปรยบเทยบกบกรรมวธควบคม แตคาความหวาน คาความเปนกรด วตามนซ ความแนนเนอ (เนอ) และการสญเสยนาหนก ไมมความแตกตางจากกรรมวธควบคม นนคอการจมสารสกดทาใหเปลอกเงาะเปลยนเปนสดาเรวมากกวาการจมผลเงาะดวยนาเปลาแตคณภาพภายในของผลเงาะไมมการเปลยนแปลง การทดลองท 2.7 ประสทธภาพสารสกดจากพชสมนไพรในการควบคมดวงงวงขาวโพด (Sitophilus

zeamais) และมอดหนวดยาว (Cryptolestes pusillus) ในโรงเกบ ประสทธภาพสารสกดจากประยงคในการควบคมดวงงวงขาวโพดและมอดหนวดยาวในโรงเกบ พบวา โดยคลกเมลดขาวโพดดวยสารสกดจากประยงคทระดบความเขมขน 20, 25 และ 30 % พบดวงงวงขาวโพด 15.6, 27.9 และ 24.2 ตว ตามลาดบ มากกวากรรมวธควบคมทพบ 14.9 ตว สวนในมอดหนวดยาวพบ 28, 30 และ 22 ตว ตามลาดบ ไมแตกตางจากกรรมวธควบคม ซงพบ 30 ตว แสดงวา สารสกดจากประยงคทระดบความเขมขนดงกลาว ไมมประสทธภาพในการควบคมดวงงวงขาวโพดและมอดหนวดยาวในโรงเกบ ประสทธภาพสารสกดจากเลยนในการควบคมดวงงวงขาวโพดและมอดหนวดยาวในโรงเกบ โดยคลกดวยสารสกดจากเลยนทระดบความเขมขน 20, 25 และ 30% พบดวงงวงขาวโพด 23.8, 20.3 และ 13.2 ตว ตามลาดบ ซงในกรรมวธควบคมพบ 18.9 ตว สวนในมอดหนวดยาวพบ 3, 5 และ 17 ตว ตามลาดบ นอยกวาทพบในกรรมวธควบคม ซงเทากบ 68 ตว แสดงวา สารสกดจากเลยนทระดบความเขมขน 20% เปนตนไปมประสทธภาพในการควบคมมอดหนวดยาวในโรงเกบไดด สวนในดวงงวงขาวโพดควรใชทเขมขน 30% ประสทธภาพสารสกดจากลางสาดในการควบคมดวงงวงขาวโพดและมอดหนวดยาวในโรงเกบ พบวา คาเฉลยจานวนดวงงวงขาวโพดทพบในเมลดพนธขาวโพด ซงคลกดวยสารสกดจากลางสาดทระดบความ

103

เขมขน 20, 25 และ 30% คอ 7, 11.4 และ 20.3 ตว ตามลาดบ มคานอยกวาคาเฉลยจานวนดวงงวงขาวโพดทพบในกรรมวธควบคม ซงเทากบ 16.7 ตว สวนในมอดหนวดยาวพบ 5, 5 และ 7 ตว ตามลาดบ นอยกวาทพบในกรรมวธควบคมทพบ15 ตว แสดงวา สารสกดจากลางสาดมประสทธภาพ สามารถนาไปใชในการควบคมดวงงวงขาวโพดและมอดหนวดยาวในโรงเกบได การคลกเมลดพนธขาวโพดดวยสารสกดจากประยงคและเลยน ทาใหสของเมลดพนธขาวโพดเปลยนแปลงไปจากเดมเพยงเลกนอย แตสของเมลดพนธขาวโพดทคลกดวยสารสกดจากลางสาดไมมการเปลยนแปลง และยงชวยเพมความเงางามใหกบเมลดพนธขาวโพดอกดวย การตรวจสอบคณภาพเมลดโดยการทดสอบความงอก

ผลการตรวจสอบคณภาพของเมลดโดยการทดสอบความงอก พบวา เมลดพนธขาวโพดทคลกดวยสารสกดจากประยงค เลยน และลางสาดในทกกรรมวธ มคาอตราการงอกของเมลดเทากบ 100 % แสดงวา สารสกดจากพชทกชนดไมมผลตอความงอกของเมลดพนธขาวโพด การทดลองท 2.8 การทดสอบประสทธภาพของน ามนหอมระเหยลกจนทนเทศและน ามนหอมระเหยขาลง

ในการปองกนก าจดแมลงศตรถวเขยว 1. สารส าคญของน ามนหอมระเหยจนทนเทศและน ามนหอมระเหยขาลง

สารสาคญทพบในนามนหอมระเหยจนทนเทศ ททาการวเคราะหดวยเครอง GC-MS พบสารสาคญ

ทงหมด 10 ชนด โดยสาร sabinene, α-pinene และ Bicyclo (3.1.10heptane, 6,6-dimethyl-1-2methylene เปนสารสาคญทพบมากทสด คอม 38.74, 12.84 และ 10.21 เปอรเซนต ตามลาดบ สาหรบ

สารสาคญทพบในนามนหอมระเหยขาลงม 12 ชนดโดยชนดทพบมากทสดคอ 1 ,8-cineole, β-pinene และ

β-sesquiphellandrene (34.84, 14.77 และ 10.46 เปอรเซนต) ตามลาดบ 2.การทดสอบประสทธภาพของน ามนหอมระเหยจากเมลดของผลจนทนเทศและเหงาขาลง ในหองปฏบตการ

2.1 ทดสอบฤทธของนามนหอมระเหยจนทนเทศและขาลงในการเปนการสมผสบนกระดาษกรอง จากการทดลองการเปนสารสมผสของนามนหอมระเหยจนทนเทศตอดวงถวเขยวและดวงถวเหลอง

พบวานามนหอมระเหยจนทนเทศทความเขมขน 2, 4, 8 และ 10 เปอรเซนต ดวงถวเขยวมเปอรเซนตการตายเทากบ 0, 2, 64.3 และ 77.5 เปอรเซนต ในขณะทดวงถวเหลองมเปอรเซนตการตายเทากบ 75.5, 95.7, 97.9 และ 100 เปอรเซนตหลงการทดลอง 72 ชวโมง โดยคา LC50 ทคานวณไดพบวา คา LC50 ของดวงถวเขยวมคาเทากบ 4.6 มคล./ตร.ซม. และดวงถวเหลองมคาเทากบ 1.2 มคล./ตร.ซม. จากคา LC50 ทคานวณไดทาใหทราบวานามนหอมระเหยจนทนเทศมประสทธภาพในการกาจดดวงถวเหลองไดดกวาดวงถวเขยว

ในขณะทนามนหอมระเหยขาลงตอดวงถวเขยวและดวงถวเหลองพบวานามนหอมระเหยขาลงทความเขมขน 2, 4, 8 และ 10 เปอรเซนต ดวงถวเขยวมเปอรเซนตการตายเทากบ 20.2, 91.5, 100 และ 100 เปอรเซนต สาหรบดวงถวเหลองมเปอรเซนตการตายเทากบ 0, 4.9.3, 96.5 และ 100 เปอรเซนต หลงการทดลอง 72 ชวโมง เมอพจารณาจากคา LC50 ทคานวณไดพบวา คา LC50 ของดวงถวเขยวมคาเทากบ 1.7

104

มคล./ตร.ซม. และดวงถวเหลองมคาเทากบ 2.5 มคล./ตร.ซม. จากคา LC50 ทคานวณไดทาใหทราบวานามนหอมระเหยขาลงมประสทธภาพในการกาจดดวงถวเขยวไดดกวาดวงถวเหลอง

2.2 ทดสอบฤทธของนามนหอมระเหยขาลงและจนทนเทศในการเปนสารรม จากการทดลองการเปนสารรมของนามนหอมระเหยจนทนเทศตอดวงถวเขยวและดวงถวเหลองพบวา

นามนหอมระเหยจนทนเทศทปรมาณ 0, 0.5, 1, 2, 4, 6, 8 และ 10 มคล. ดวงถวเขยวมเปอรเซนตการตายเทากบ 0, 10, 10, 38.9, 85.6, 100, 100 และ 100 เปอรเซนต ในขณะทดวงถวเหลองมเปอรเซนตการตายเทากบ 0, 0, 0.4, 0, 0, 55.7, 85.9 และ 100 เปอรเซนต หลงการทดลอง 48 ชวโมง เมอพจารณาจากคา LC50 ทคานวณไดพบวา คา LC50 ของดวงถวเขยวมคาเทากบ 57.7 มคล./ล. และดวงถวเหลองมคาเทากบ 222.6 มคล./ล. จากคา LC50 ทคานวณไดทาใหทราบวานามนหอมระเหยจนทนเทศมประสทธภาพในการกาจดดวงถวเขยวไดดกวาดวงถวเหลอง

สาหรบนามนหอมระเหยขาลงตอดวงถวเขยวและดวงถวเหลองพบวานามนหอมระเหยขาลงทปรมาณ 0, 0.5, 1, 2, 4, 6, 8 และ 10 มคล. ดวงถวเขยวมเปอรเซนตการตายเทากบ 0, 0, 3.9, 0.6, 37.8, 73.5, 100 และ 100 เปอรเซนต ในขณะทดวงถวเหลองมเปอรเซนตการตายเทากบ 0, 2.3, 0.4, 13.4, 99.0, 100, 100 และ 100 เปอรเซนต หลงการทดลอง 48 ชวโมง เมอพจารณาจากคา LC50 ทคานวณไดพบวา คา LC50 ของดวงถวเขยวมคาเทากบ 124.7 มคล./ล. และดวงถวเหลองมคาเทากบ 74.1 มคล./ล.จากคา LC50 ทคานวณไดทาใหทราบวานามนหอมระเหยขาลงมประสทธภาพในการกาจดดวงถวเหลองไดดกวาดวงถวเขยว

2.3 ทดสอบฤทธของนามนหอมระเหยจนทนเทศและขาลงตอการวางไขและการเกดของแมลงศตรถวเขยว

จากการทดลองโดยการคลกเมลดถวเขยวกบนามนหอมระเหยจนทนเทศทความเขมขน 2, 4, 8 และ 10 เปอรเซนต แลวปลอยตวเตมวยเพศผและเพศเมยลงไปในเมลดทคลกนามนหอมระเหยแลว จากการทดลองพบวาดวงถวเขยวมเปอรเซนตการตายเทากบ 0, 0, 55.0 และ 87.5 เปอรเซนต และจานวนไขทพบบนเมลดถวเขยวคอ 148.5, 149.0, 31.5 และ 3.0 ฟอง โดยตวเตมวยใหมทเกดใหมเทากบ 115.3, 75.0, 4.0 และ 0 ตว ตามลาดบ สาหรบประสทธภาพของนามนหอมระเหยจนทนเทศตอดวงถวเหลอง พบวาดวงถวเหลองมเปอรเซนตการตายเทากบ 0, 0, 17.5 และ 97.5 เปอรเซนต และจานวนไขทพบคอ 131.5, 128.5, 67.3 และ 2.3 ฟอง โดยตวเตมวยใหมทพบเทากบ 45.5, 13.8, 0 และ 0 ตว จากขอมลทไดพบวาทนามนหอมระเหยจนทนเทศทความเขมขน 10 เปอรเซนตจะสามารถกาจดตวเตมวยของดวงถวเขยวและดวงถวเหลองพรอมกบควบคมตวเตมวยรนลกทเกดมาใหมไดอยางดเมอเปรยบเทยบกบกรรมวธอนๆ เมอทดสอบประสทธภาพของนามนหอมระเหยขาลงตอดวงถวเขยวพบวาดวงถวเขยวมเปอรเซนตการตายเทากบ 0 ,2.5, 90.0 และ 100 เปอรเซนต และจานวนไขทพบคอ 68.0, 24.8, 4.8 และ 5.3 ฟอง โดยตวเตมวยใหมทพบเทากบ 50.8, 15.0, 0 และ 0 ตว ในขณะทประสทธภาพของนามนหอมระเหยขาลงตอดวงถวเหลอง พบวาดวงถวเหลองมเปอรเซนตการตายเทากบ 0, 30.0, 95.5 และ 100 เปอรเซนต และจานวนไขทพบคอ 149.5, 59.8, 9.5 และ 10.0 ฟอง โดยตวเตมวยใหมทพบเทากบ 134.8, 29.3, 0 และ 0 ตว จากขอมล

105

ทไดพบวาทนามนหอมระเหยขาลงทความเขมขน 8 เปอรเซนตจะสามารถกาจดตวเตมวยของดวงถวเขยวและดวงถวเหลองพรอมกบควบคมตวเตมวยรนลกทเกดมาใหมไดอยางดเมอเปรยบเทยบกบกรรมวธอนๆ 3. ทดสอบประสทธภาพของน ามนหอมระเหยจนทนเทศและน ามนหอมระเหยขาลงตอแมลงศตรถวเขยว

ในสภาพโรงเกบ จากผลการทดลองพบมแมลงทเขาทาลายถวเขยวหลายชนด และแมลงแตละชนดสามารถเขาทาลาย

ถวเขยวทคลกนามนหอมระเหยจนทนเทศและนามนหอมระเหยขาลงไมแตกตางกนในแตละกรรมวธ โดยขณะทถวเขยวทคลกนามนหอมระเหยจนทนเทศ จะพบศตรหลงการเกบเกยวทเขาทาลายถวเขยว 9 ชนด คอ ดวงถวเขยว ดวงงวงขาวโพด มอดหวปอม มอดแปง เหาหนงสอ มอดยาสบ ดวงถวเหลอง ผเสอขาวโพด และดวงดา โดยมเปอรเซนตทพบเฉลย 1,777.0, 15.75, 8.25, 6.8, 6.5, 3.8, 2.8, 1.3 และ 0.5 เปอรเซนต และพบแมลงศตรธรรมชาต 3 ชนดดวยกนคอ มวน Xylocoris flavipes แตนเบยนดวง Theocolax elegans และแตนเบยน Proconura sp. โดยมเปอรเซนตทพบเฉลย 25.3, 65.5 และ 0.75 เปอรเซนต ตามลาดบ

ในขณะทถวเขยวทคลกนามนหอมระเหยขาลง จะพบศตรหลงการเกบเกยวทเขาทาลายถวเขยว 12 ชนด คอ ดวงถวเขยว เหาหนงสอ มอดยาสบ ดวงงวงขาวโพด ผเสอขาวโพด มอดแปง มอดหวปอม มอดฟนเลอย ดวงดา มอดหนวดยาว ดวงถวเหลอง และ ดวง Latheticus oryzae โดยมเปอรเซนตทพบเฉลย 883.8, 44.3, 24.3, 9.8, 7.3, 2.8, 2.3, 1.3, 0.5, 0.5, 0.5 และ 0.25 เปอรเซนต และพบแมลงศตรธรรมชาต 4 ชนดดวยกนคอ มวน Xylocoris flavipes แตนเบยน Proconura sp. แตนเบยนมอด Anisopteromalus calandrae และแตนเบยนดวง Theocolax elegans โดยมเปอรเซนตทพบเฉลย 46.3, 33.5, 4.5 และ 0.5 เปอรเซนต ตามลาดบ

จากผลการทดลองพบวา ดวงถวเขยวเขาทาลายเมลดถวเขยวทคลกนามนหอมระเหยจนทนเทศทความเขมขน 40 เปอรเซนต ตงแต เดอนท 1 และทความเขมขน 15 และ 30 เปอรเซนต พบดวงถวเขยวเขาทาลายตงแตเดอนท 2 และในแตละเดอนจะพบจานวนของดวงถวเขยวเปนจานวนมาก (Figure 1, 2) ขณะทเมลดถวเขยวทคลกนามนหอมระเหยขาลงทความเขมขนตางๆพบดวงถวเขยวจานวนไมมากในเดอนท 1 ถงเดอนท 5 แตจะพบดวงถวเขยวเปนจานวนมากในเดอนท 6 หลงจากคลกเมลดดวยนามนหอมระเหยขาลง (Figure 2) จากการทดลองพบวานามนหอมระเหยจนทนเทศและนามนหอมระเหยขาลงทความเขมขน 15, 30 และ 45 เปอรเซนต ในสภาพโรงเกบไมสามารถปองกนกาจดแมลงศตรถวเขยวได แตมแนวโนมวาการใชนามนหอมระเหยขาลงจะสามารถปองกนดวงถวเขยวซงเปนศตรทสาคญของถวเขยวไดดกวาการใชนามนหอมระเหยจนทนเทศ การทดลองท 2.9 การทดสอบประสทธภาพของน ามนหอมระเหยตะไครตนในการปองกนก าจดแมลงศตร

สมนไพร 1. สารส าคญของน ามนหอมระเหยตะไครตน

พบสารสาคญในนามนหอมระเหยตะไครตนทไดจากการสกดจากผลสกของตะไครตน ซงทาการวเคราะหโดยวธ GC-MS พบสารสาคญทงหมด 10 ชนด โดยสารสาคญทพบมากเปนอนดบท 1 คอ E-citral (อกชอคอ

106

citral A หรอ geranial) โดยพบ 49.99 % และอนดบ 2 คอ Z-citral (อกชอคอ citral B หรอ neral) ม 35.2 % ซงสารสาคญทง 2 ชนดถอวาพบในปรมาณมากเมอเทยบกบสารสาคญชนดอนทพบอก 8 ชนด คอ D-limonene (1.95%), bicyclo(3.1.0)hex-2-ene, 4-methyl-1-(-methylethyl) (1.75%), L-linalool (1.0%), 6-octenal,3,7-dimethyl (1%), beta-myrcene (0.7%), geraniol (0.63%), 1,8-cineole (0.53%) และ (1R)-2,6,6,-trimethylbiciclo (3.1.1) het-2-ene (0.41%) ตามลาดบ 2. ความเปนพษของน ามนหอมระเหยตะไครตนตอแมลงศตรสมนไพร

2.1 ทดสอบฤทธของนามนหอมระเหยตะไครตนในการเปนสารสมผสบนกระดาษกรอง จากผลการศกษาประสทธภาพของนามนหอมระเหยตะไครตนตอตวเตมวยของมอดยาสบพบวา ท

ระดบความเขมขนของนามนหอมระเหยตะไครตน 0.16 , 0.32, 0.64 และ 1.27 มคล./ตร.ซม. ไมสามารถทาใหแมลงชนดนเกดการตายไดมากกวา 50.0% มเพยงทความเขมขนสงสด (2.54 มคล./ตร.ซม.) เทานนทสามารถทาใหมอดยาสบตายเทากบ 58.0, 65.0, 67.0 และ 73.0% ตามลาดบซงตางกบกรรมวธอนๆอยางมนยสาคญ

สาหรบประสทธภาพของนามนหอมระเหยตะไครตนตอตวเตมวยของมอดสมนไพร พบวาการตายทสงกวา 50% สามารถพบไดทระดบความเขมขน 0.64 มคล./ตร.ซม. ตงแตชวโมงท 3 หลงทาการทดสอบโดยการตายเทากบ 55.0% ในขณะทความเขมขน 1.27 มคล./ตร.ซม. ท 24 ชวโมง พบการตายเทากบ 58.9% สาหรบความเขมขนสงสด (2.54 มคล./ตร.ซม.) พบการตายทสงกวา 50% ตงแตชวโมงท 3 หลงการทดสอบคอ 53% และท 24 ชวโมงหลงการทดสอบในระดบความเขมขนเทากนนพบมการตายของตวเตมวยมอดสมนไพรตางจากกรรมวธอนๆคอ 83.3%

คา LC50 ท 6 และ 24 ชวโมงในมอดยาสบมคา LC50 เทากบ 1.9 และ 1.6 มคล./ตร.ซม. โดยใน มอดสมนไพรมคาเทากบ 1.2 และ 0.8 มคล./ตร.ซม. จากคาทไดสามารถสรปไดวา มอดสมนไพรออนแอตอนามนหอมระเหยจากผลสกของตะไครตนมากกวามอดยาสบ และพบวามอดสมนไพรออนแอตอนามนหอมระเหยชนดนเปน 2 เทา (LC50= 0.8 มคล./ตร.ซม.) ของมอดยาสบซงมคา LC50= 1.6 มคล./ตร.ซม.ท 24 ชวโมง

2.2 ทดสอบฤทธของนามนหอมระเหยตะไครตนในการเปนสารรม จากการทดสอบพบวา เปอรเซนตการตายของมอดยาสบตายหลงการทดสอบ 48 ชวโมง ทปรมาณ 60 ,

121 และ 242 มคล./ล. มสงกวา 50% และไมตางกน คอ 52.9, 50.4 และ 53.3% ตามลาดบ สาหรบมอดสมนไพรพบวาชวโมงท 6 หลงการทดสอบดวยนามนหอมระเหยตะไครตนท 3 มคล./ล.

โดยมคาเปอรเซนตการตายเทากบ 40.2% และนามนหอมระเหยตะไครตนท 242 มคล./ล. มอดสมนไพรมเปอรเซนตการตายสงสดคอ 92.0% สาหรบท 12, 24 และ 48 ชวโมงหลงการทดสอบพบวาทปรมาณนามนหอมระเหยตะไครตนตงแต 15 มคล./ล. จนถง 242 มคล./ล. มเปอรเซนตการตายของมอดสมนไพรสงกวา 50% และมเปอรเซนตการตายของมอดสมนไพรไมตางกน

คา LC50 ของแมลงทงสองชนดท 24 และ 48 ชวโมง พบวา ไมสามารถคานวณคา LC50 ท 24 ชวโมงของมอดยาสบไดคอ มคา >242 มคล./ล. ในขณะทมอดสมนไพรมคา LC50 เทากบ 3.3 มคล./ล. สาหรบท

107

48 ชวโมง คา LC50 ของมอดยาสบและมอดสมนไพรเทากบ 129.9 และ 2.9 มคล./ล. ซงจะพจารณาไดวา มอดสมนไพรออนแอตอนามนหอมระเหยตะไครตนมากกวามอดยาสบถง 43 เทา

2.3 ทดสอบฤทธของนามนหอมระเหยตะไครตนในการเปนสารไล จากผลการศกษาประสทธภาพในการเปนสารไลของนามนหอมระเหยตะไครตนพบวานามนหอมระเหย

ตะไครตนทความเขมขน 0.08, 0.16, 0.31, 0.47 และ 0.63 มคล./ตร.ซม. สามารถไลมอดยาสบได 51.0-62.0, 53.0-77.0, 55.0-70.0, 79.0-81.0, 86.0-88.0% ตามลาดบ เมอพจารณาแตละชวโมงหลงการทดสอบพบวาจากชวโมงท 1 และ 2 ไมสามารถสรปผลไดแตจะเรมเหนแนวโนมทนาจะเปนไปไดในการไลในชวโมงท 3, 4 และ 5 ทพบวา ความเขมขนทตาทสด (0.08 มคล./ตร.ซม.) จะตางจากความเขมขนทสงสดคอ 0.63 มคล./ตร.ซม.

ในสวนของมอดสมนไพร พบวา นามนหอมระเหยตะไครตนทความเขมขน 0.08 , 0.16, 0.31, 0.47 และ 0.63 มคล./ตร.ซม. มอตราการไล 57.0-74.0, 67.0-86.0, 72.0-84.0, 75.0-86.0 และ 85.0-93.0% ตามลาดบ เมอพจารณาแตละชวโมงหลงการทดสอบพบวาในชวโมงท 1 มเพยงความเขมขนท 0.63 มคล./ตร.ซม. มเปอรเซนตการไลตางจากกรรมวธอนๆ สวนชวโมงท 2, 3, 4 และ 5 ความเขมขนท 0.08 มคล./ตร.ซม. จะมเปอรเซนตการไลทตางจากความเขมขนทสงสด (0.63 มคล./ตร.ซม.)

จากอตราการไลเฉลยของมอดยาสบและมอดสมนไพร กลาวไดวานามนหอมระเหยตะไครตนสามารถไลมอดสมนไพร (78.4%) ไดดกวามอดยาสบ 2.4 ทดสอบฤทธของนามนหอมระเหยตะไครตนทมผลตอระยะเวลาการเกบรกษาพชสมนไพร

จากการศกษาประสทธภาพของนามนหอมระเหยตะไครตนทความเขมขนตางๆโดยคลกเมลดผกชไทยแลวเกบรกษาทระยะเวลาตางกน เมอนามาทดสอบกบเตมวยของมอดยาสบและมอดสมนไพร พบวา นา มนหอมระเหยตะไครตนทกความเขมขน ทาใหมอดยาสบตายไมตางจากกรรมวธควบคม

เมอพจารณาถงตวเตมวยรนลกทเกดใหมในมอดยาสบ พบเมอปลอยตวเตมวย 1 ชวโมงหลงการคลกเมลดทความเขมขน 30 และ 40% ใหผลดทสดคอพบวามเปอรเซนตตวเตมวยทเกดใหม (รนลก) เทากบ 26.2 และ 15.4 % ซงตากวากรรมวธอนๆ และทความเขมขน 40% หลงการทดสอบ 1 สปดาห มตวเตมวยทเกดใหมตากวากรรมอนเทากบ 198.2% สวนระยะการเกบรกษาท 2 , 3 และ 4 สปดาหมตวเตมวยทเกดใหมของมอดยาสบไมตางกนในทกกรรมวธ

สาหรบมอดสมนไพรพบวาการปลอยตวเตมวยหลงจากคลกเมลดทระดบความเขมขนสงสด (40%) ทใหผลดทสด มจานวนตวเตมวยเกดใหมเพยง 11.2% สาหรบจานวนตวเตมวยรนลกทพบในเมลดผกชทคลกนามนหอมระเหยตะไครตนทกความเขมขนหลงจากทดสอบ 2 , 3, 4 สปดาห มจานวนไมตางจากกรรมวธควบคม

108

การทดลองท 3.1 การศกษาระดบอณหภมความรอนทเหมาะสมในการก าจดแมลงศตรสมนไพรอบแหงทางการแพทย

1. การทดสอบอณหภมความรอนในการกาจดมอดยาสบและมอดสมนไพรในสมนไพรอบแหง พบวาอณหภมทสามารถกาจดแมลงไดทงหมด แตกตางกนในสมนไพรและแมลงแตละชนด แตละระยะการเจรญเตบโต โดยไดผลการทดลองดงน

การอบดอกคาฝอยปรมาณ 100 กรม กรรมวธทมประสทธภาพ คอ อบทอณหภม ระดบอณหภม 60-70 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 2-3 ชวโมง สามารถควบคมมอดยาสบและมอดสมนไพรไดในทกระยะการเจรญเตบโต และทาใหเปอรเซนตความชนไมแตกตางกนทางสถตกบกรรมวธควบคม

การอบเมลดผกชปรมาณ 200 กรม กรรมวธทกาจดมอดยาสบไดทงหมด คอทระดบอณหภม 60 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 3 ชวโมง และระดบอณหภม 70 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 2-3 ชวโมง สวนมอดสมนไพรทระดบอณหภม 60 องศาเซลเซยสระยะเวลา 2-3 ชวโมง สวนการอบดอกเกกฮวยปรมาณ 100 กรม กรรมวธทกาจดมอดยาสบไดทงหมด คอ ทระดบอณหภม 60 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 2 -3 ชวโมง และ 70 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 1-3 ชวโมง สวนมอดสมนไพรกรรมวธทมประสทธภาพ คอ อบทอณหภม 50 องศาเซลเซยส ทระยะเวลา 3 ชวโมง และ 60-70 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 1-3 ชวโมง และทาใหเปอรเซนตความชนของผลตภณฑลดลงแตกตางกนทางสถตกบกรรมวธควบคม การอบชาใบหมอนปรมาณ 100 กรม กรรมวธทกาจดมอดยาสบไดทงหมด คอ ระด บ อณหภ ม 6 0 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 2-3 ชวโมง และระดบอณหภม 70 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 1-3 พบวาในมอดยาสบจะทนทานตอความรอนไดมากกวามอดสมนไพรซงตรงกบ Dosland et al.( 2006) รายงานวาแมลงศตรผลตผลเกษตรททนตอความรอนไดมากทสดคอ มอดยาสบ และมอดหวปอม และจากการทดลองในครงนพบวาระยะการเจรญเตบโต ททนตอความรอนไดมากทสด คอ ระยะไข และระยะหนอน 2. ผลการตรวจวเคราะหปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดและตรวจวเคราะหคณสมบตการตานออกซเดชนในสมนไพรทง 4 ชนด พบวา การอบทระดบอณหภม 50, 60 และ 70 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 1, 2 และ3 ชวโมง ทาใหปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมด และคณสมบตการตานออกซเดชนลดลงในทกผลตภณฑ ทกกรรมวธ โดยพบวายงใชอณหภมในการอบสง ระยะเวลานานมผลทาใหปรมาณสารสาคญลดลงมากขน การทดลองท 3.2 การควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตรโดยใชคลนความถวทย

หลงจากทดสอบการควบคมดวงงวงขาวโพดทกระยะการเจรญเตบโตดวยคลนความถวทยพบวา ทพลงงานทงสองระดบ คอ ระดบพลงงาน 20 เปอรเซนต (540 วตต) และ ระดบพลงงาน 25 เปอรเซนต (670 วตต) เมอทาใหเมลดขาวโพดมอณหภมสงกวา 50 องศาเซลเซยสเปนเวลา 30, 60 และ 90 วนาท สามารถควบคมดวงงวงขาวโพดทกระยะการเจรญเตบโตไดด มเปอรเซนตการควบคมอยระหวาง 99 -100 เปอรเซนตในทกระยะการเจรญเตบโต ยกเวนระดบพลงงาน 20 เปอรเซนต เวลา 30 วนาททควบคมหนอนและตวเตมวย

109

ได 97.37 และ 96.50 เปอรเซนตตามลาดบ นอกจากนยงเหนไดวา ทกระดบพลงงานและทกระยะเวลาไมสามารถควบคมตวเตมวยของดวงงวงขาวโพดไดอยางสมบรณ แสดงวาตวเตมวยมความทนทานกวาระยะอนเมอใชวธน

เมอทดสอบกบมอดขาวเปลอก พบวาระดบพลงงาน 25 เปอรเซนต เปนเวลา 90 วนาท เปนกรรมวธทดทสดสาหรบระยะไขและระยะหนอน สามารถควบคมได 99.39 และ 94.59เปอรเซนตตามลาดบ ระดบพลงงาน 20 เปอรเซนต นาน 90 วนาท และระดบพลงงาน 25 เปอรเซนต เปนเวลา 60 และ 90 วนาท สามารถควบคมระยะดกแดและตวเตมวยของมอดขาวเปลอกไดอย างมประสทธภาพ โดยมเปอรเซนตการควบคมระหวาง 98.00-99.87 ซงทกกรรมวธมความแตกตางทางสถตอยางมนยสาคญจากกรรมวธไมผานคลน และยงพบวามอดขาวเปลอกมความทนทานกวาดวงงวงขาวโพด

ดานคณภาพของเมลดขาวโพดหลงผานการทดสอบดวยคลนความถวทย พบวาทงสองระดบพลงงานทาใหความชนของเมลดขาวโพดลดลง โดยระดบพลงงาน 20 เปอรเซนต ทาใหความชนของเมลดขาวโพดลดลงมากกวาระดบพลงงาน 25 เปอรเซนต ปรมาณโปรตนในเมลดขาวโพดไมเปลยนแปลงทางสถต ไขมนเพมขนเลกนอยโดยไมแตกตางทางสถต และคารโบไฮเดรต ทพบในแตละกรรมวธแตกตางกนเลกนอย สวนเสนใยอาหารในเมลดขาวโพดลดลง พลงงานทไดรบจากเมลดขาวโพดทผานคลนความถวทย เพมขนอยางมนยสาคญทางสถตเมอเปรยบเทยบกบกรรมวธควบคม การทดลองท 3.3 การปรบสภาพบรรยากาศเพอการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตร

จากการทดสอบประสทธภาพของกาซไนโตรเจนทความเขมขน 99.9% กาซผสมระหวางคารบอนไดออกไซด และไนโตรเจน ในอตราสวน 10: 90, 20: 80 และ 30: 70 กบแมลง 4 ชนดไดแก ดวงงวงขาวโพด มอดแปง มอดขาวเปลอก และมอดฟนเลอย ทง 4 ระยะการเจรญเตบโตคอ ระยะไข หนอน ดกแด และตวเตมวย ระยะเวลาการปลอยกาซ 1-6 วน พบวา ทกกรรมวธทใชทดสอบไมมความแตกตางกนทางสถต โดยมประสทธภาพในการควบคมแมลงระหวาง 76.94-79.12 เปอรเซนต แตระยะเวลาในการปลอยกาซจะทาใหประสทธภาพการควบคมแมลงมความแตกตางกนทางสถต โดยวนแรกใหผลการควบคมแมลง 56.43 เปอรเซนต และมประสทธภาพเพมขน เมอปลอยกาซนานขน เมอปลอยกาซ 4-6 วนไดเปอรเซนตการควบคมเทากบ 85.85, 87.68 และ 86.00 เปอรเซนตตามลาดบ ซงไมแตกตางกนทางสถต สาหรบชนดและระยะการเจรญเตบโตของแมลงตางมผลตอเปอรเซนตการควบคมเชนเดยวกบระยะเวลาการปลอยกาซ โดยดวงงวงขาวโพดมความทนทานทสด พบประสทธภาพการควบคมเฉลยเทากบ 39.88 เปอรเซนต ในขณะทเปอรเซนตการควบคมมอดแปง มอดขาวเปลอก และมอดฟนเลอย เทากบ 94.28, 80.54 และ 96.86 ตามลาดบ ระยะตวเตมวยเปนระยะทควบคมไดงายทสด ควบคมได 96.77 เปอรเซนต รองลงมาคอ ระยะไข และระยะดกแด ทควบคมได 83.37 และ 69.82 เปอรเซนต ตามลาดบ ระยะหนอนเปนระยะทมความทนทานทสด สามารถควบคมได 61.59 เปอรเซนต

การทดสอบประสทธภาพของกาซกาซไนโตรเจน 99.9% ในหนวยทดลองปรมาตร 1 ตนในสภาพโรงเกบ กบดวงงวงขาวโพด มอดแปง มอดขาวเปลอก และมอดหนวดยาว ททกระยะการเจรญเตบโต โดยเพม

110

ระยะเวลาการใชกาซเปน 7 วน และ 12 วน ผลการทดสอบพบวา ระยะเวลาการรมดวยกาซไนโตรเจน มผลตอประสทธภาพการควบคมแมลง เมอใชเวลา 7 วนยงไมสามารถควบคมแมลงไดหมด แตเมอเพมระยะเวลาเปน 12 วนสามารถควบคมแมลงไดอยางสมบรณ ชนดและระยะการเจรญเตบโตตางมผลตอประสทธภาพการควบคม โดยดวงงวงขาวโพดเปนแมลงทมความทนทานทสด แตกตางทางสถตจากแมลงอก 3 ชนด และระยะหนอนเปนระยะทควบคมไดยากทสด แตกตางอยางมนยสาคญทางสถตจากระยะการเจรญเตบโตอนๆ เมอรมดวยกาซไนโตรเจน 99.9% เปนเวลา 7 วน สามารถควบคมระยะหนอนของดวงงวงขาวโพดได 60.67% ในขณะทสามารถควบคมมอดแปง มอดขาวเปลอก และมอดหนวดยาวไดหมด อยางไรกตามเมอเพมระยะเวลาการรมเปน 12 วน สามารถควบคมแมลงทกชนดทใชทดสอบและทกระยะการเจรญเตบโตไดอยางสมบรณ

การทดลองท 3.4 การใชบรรจภณฑรวมกบกาซไนโตรเจนในการควบคมดวงงวงขาวโพด (Sitophilus

zaemais) ผลของการใชบรรจภณฑรวมกบกาซไนโตรเจนในการควบคมดวงงวงขาวโพด (Sitophilus zeamais

L.) พบวาการบรรจขาวสารในบรรจภณฑทง 4 ชนด ไดแก ถงฟอยด ถง KNY ถง NY และถง PET ทงทใสกาซไนโตรเจน และไมใสไนโตรเจน ทาใหดวงงวงขาวโพดระยะตวเตมวยตายทงหมดตงแตสปดาหท 1 ถงท 4 ของการบรรจ สาหรบดวงงวงระยะดกแด กรรมวธทใสกาซไนโตรเจน สามารถควบคมดวงงวงระยะดกแดไดทงหมดตงแตสปดาหท 1 ของการบรรจ ขณะทการบรรจโดยไมใสกาซไนโตรเจน ในสปดาหท 3 สามารถควบคมแมลงไดทงหมด สาหรบในระยะหนอน พบวา การบรรจในถง KNY ถง NY และถง PET พรอมกบใสกาซไนโตรเจนสามารถควบคมดวงงวงไดทงหมดในสปดาหแรกของการบรรจ และการบรรจโดยไมใสกาซไนโตรเจนพบหนอนดวงงวงรอดชวตไดปรมาณเลกนอยในสปดาหแรกของการบรรจ และในสปดาหตอมากสามารถควบคมแมลงไดทงหมด สาหรบระยะไขเปนอกระยะการเจรญเตบโตของแมลงทมความทนทานตอสภาพออกซเจนตา พบวา การบรรจในถงพรอมกบใสกาซไนโตรเจนสามารถควบคมแมลงไดทงหมดใน 1 สปดาห สวนการบรรจโดยไมใสกาซไนโตรเจนพบตองใชเวลา 3 สปดาหจงควบคมดวงงวงระยะไขไดทงหมด

จากผลการรอดชวตของดวงงวงขาวโพดระยะตางๆ พบวาดวงงวงระยะดกแดและระยะไขเปนระยะททนทานตอสภาพออกซเจนตาไดด ทาใหพบการรอดชวตของดวงหลงการบรรจโดยไมใสกาซไนโตรเจนท 1 และ 2 สปดาห ขณะทระยะตวเตมวยและระยะหนอนสวนใหญไมพบการรอดชวต แตเมอมการใสกาซไนโตรเจนเขาไปในถงสามารถเพมประสทธภาพในการควบคมดวงงวงไดด โดยสวนใหญไมพบการรอดชวตของดวงงวงตงแตสปดาหแรกของการบรรจ การทดสอบผลของระยะเวลาการเกบตอปรมาณกกเกบกาซและปรมาณสารพษจากเชอรา จากการวดกาซออกซเจนทเหลอในถงทง 4 ชนดทใสกาซไนโตรเจน กพบกาซออกซเจนเหลอในถง 0.2-1.3 เปอรเซนตหลงการบรรจ 1 เดอน แตกพบปรมาณออกซเจนเพมสงขนเพยงเลกนอยในแตละเดอน จนเดอนท 6 ของการบรรจ พบวาถงฟอยดสามารถปองกนการซมผานของออกซเจนไดดทสด รองลงมาคอถง KNY ถง PET และ ถง NY

111

ผลของการบรรจตอปรมาณของสารพษแอฟลาทอกซนทเกดขนในผลตผลเกษตร 2 ชนด คอ ขาวสารและขาวกลอง พบวาการบรรจขาวสาร และขาวกลองในถงทง 4 ชนดพรอมกบการใสกาซไนโตรเจนมปรมาณแอฟลาทอกซนเพมขนในทกกรรมวธ และปรมาณของแอฟลาทอกซนทเพมขนไมแตกตางจากกรรมวธควบคมซงบรรจในถงขาวปรกต ซงปรมาณสารพษแอฟลาทอกซนทพบสงสดในขาวสารเทากบ 4.5 พพบ ในขาวกลองพบสงสด 8.1 พพบ ทงหมดไมเกนมาตรฐานสหภาพยโรป (10 พพบ) และมาตรฐานของไทย (20 พพบ) การทดลองท 3.5 การศกษาบรรจภณฑรวมกบการใชสารดดออกซเจน และวธการ Vacuum ในการ

ก าจดแมลงศตรสมนไพรอบแหงทางการแพทย - ผลการทดลองการทดสอบสารดดซบออกซเจน และวธการ Vacuum ในการกาจดมอดยาสบและ

มอดสมนไพร ในดอกคาฝอยอบแหงปรมาณ 100 กรม

พบวาถง NY/LLDPE และ ถง PET/CPP ทบรรจดอกคาฝอย กรรมวธทใสสารดดซบออกซเจนอตรา 400 และ 300 ซ.ซ.มประสทธภาพด โดยไมพบมอดยาสบและมอดสมนไพร รอดชวตในทกระยะการเจรญเตบโตตงแตระยะเวลา 7 และ 30 วน ตามลาดบ กรรมวธ vacuum ควบคมแมลงทงหมดทระยะเวลาบรรจตงแต 90 และ 30 วนตามลาดบ กรรมวธซลปดปากถงเพยงอยางเดยว ควบคมแมลงทงหมดไดทระยะเวลา 90 วน

ในเมลดผกชปรมาณ 400 กรม ผลการทดลองพบวาถง NY/LLDPE และ ถง PET/CPP ทบรรจเมลดผกช กรรมวธทใสสารดดซบออกซเจนอตรา 400 และ 450 ซ.ซ.มประสทธภาพดทสด โดยทไมพบมอดยาสบและมอดสมนไพร รอดชวตในทกระยะการเจรญเตบโต ตงแตระยะเวลาบรรจ 7 วน กรรมวธ vacuum ควบคมแมลงไดทงหมดทระยะเวลา 30 วน กรรมวธซลปดปากถงเพยงอยางเดยว ควบคมแมลงไดทงหมดทระยะเวลา 90 วน เปนตนไป

ในดอกเกกฮวยปรมาณ 100 กรม การบรรจในถง NY/LLDPE และ ถง PET/CPP พบวากรรมวธทใสสารดดซบออกซเจนอตรา 250 และ 200 ซ.ซ. ไมพบแมลงทรอดชวตในทกระยะการเจรญเตบโตของมอดยาสบและมอดสมนไพร ตงแตระยะเวลา 7 และ 30 วน ตามลาดบ กรรมวธ vacuum ควบคมแมลงไดทงหมดทระยะเวลาบรรจ 90 วน กรรมวธซลปดปากถงเพยงอยางเดยว ควบคมแมลงไดทงหมดทระยะเวลา 90 วน

ในชาใบหมอนปรมาณ 80 กรม การบรรจในถง NY/LLDPE ทบรรจชาใบหมอน กรรมวธทใสสารดดซบออกซเจนอตรา 400 และ 300 ซ.ซ. ควบคมแมลงไดทงหมดทระยะเวลาการบรรจตงแต 7 และ 60 วน กรรมวธ vacuum ควบคมแมลงไดทงหมดทระยะเวลา 30 วนเปนตนไป สวนกรรมวธซลปดปากถงเพยงอยางเดยว ควบคมแมลงไดทงหมดทระยะเวลา 60 วน

การตรวจวดการเขาทาลายถงพลาสตกชนดตางๆ ของหนอนของมอดยาสบ และตวเตมวยของมอดยาสบและมอดสมนไพร พบวาแมลงทใชทดสอบไมสามารถเจาะถง NY/LLDPE และ ถง PET/CPP ได แตใน

112

ถงรอน PP หนอนของมอดยาสบสามารถเจาะเขาทาลายได โดยเรมเจาะทาลาย ในวนท 2 หลงทาการทดลอง และเขาทาลายไดตลอดระยะเวลา 30 วน สวนตวเตมวยมอดยาสบ และ มอดสมนไพรไมพบการเจาะทาลายถงรอน PP

การทดลองท 3.6 ประสทธภาพของกบดกแสงไฟในการดกจบดวงปกตดในกระเทยมหลงการเกบเกยว

การทดลองเปรยบเทยบประสทธภาพในการดกจบดวงปกตดของกบดกแสงไฟ 2 ชนด ผลการทดลองชนดของกบดกแสงไฟแบบตดผนง มแผนกาวดกจบแมลงอยในเครอง มประสทธภาพดดกดวงปกตดไดเฉลย 46.27 ตว เทยบกบกบดกแสงไฟแบบตงพน มพดลมดดแมลงใหลงไปอยในถงดานลาง ดกดวงปกตดไดเฉลย 4.55 ตว มความแตกตางกนทางสถต (t = 4.45) ทระดบความเชอมน 95%

ปรมาณดวงปกตดทดกไดจากกบดก 2 ชนด และจานวนดวงปกตดทพบในกระเทยมกลบทคดทงพบวาในชวงเดอนธนวาคม 2553 จานวนดวงปกตดจากกบดกแสงไฟแบบตดผนงเฉลย 154 ตวตอกบดก จากกบดกแสงไฟแบบตงพนเฉลย 7 ตวตอกบดกมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต และในกระเทยมกลบทคดทงเฉลย 5 ตวตอกบดก ในชวงเดอนกมภาพนธ 2554 จานวนดวงปกตดจากกบดกแสงไฟแบบตดผนงเฉลย 463 ตวตอกบดก จานวนดวงปกตดจากกบดกแสงไฟแบบตงพนเฉลย 62 ตวตอกบดกมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต และจานวนดวงปกตดในกระเทยมกลบทคดทงเฉลย 11 ตวตอกบดก

ในชวงเดอนมนาคม 2554 จานวนดวงปกตดจากกบดกแสงไฟแบบตดผนงเฉลย 216 ตวตอกบดก จากกบดกแสงไฟแบบตงพนเฉลย 8 ตวตอกบดกมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต และในกระเทยมกลบทคดทงเฉลย 45 ตวตอกบดก

การจาแนกแมลงทตดกบดก พบแมลงจาพวกดวงปกตด (Urophorus (Carpophilus) humeralis (Fabricius)) จานวนมากกวาแมลงชนดอน ในการจดการแมลงในกระเทยมควรเลอกใชกบดกแสงไฟแบบตดผนงมแผนกาวดกจบแมลงอยในเครอง เพราะดกไดจานวนมาก และไมตองพะวงเรองไฟฟาขดของ เพราะแมไฟดบแมลงจะตดกบกาวไมสามารถหนออกมาได กบดกแสงไฟแบบตงพนถาไฟฟาขดของพดลมไมทางาน แมลงทตดในถงดานลางจะบนออกมา การทดลองท 4.1 การศกษาชววทยา นเวศวทยา และการปองกนก าจดดวงผลไมแหง (Carpophilus

hemipterus) ในล าไยอบแหง ผลการสารวจแมลงในลาไยอบแหง พบดวงผลไมแหง Carpophilus hemipterus เปนดวงอยในวงศ

Nitidulidae ชอบทาลายผลไมแหง เปนปญหาสาคญสาหรบอตสาหกรรมผลไมแหง ทงตวเตมวยและตวหนอนรวมกนทาลายผลไมแหงแตหนอนจะทาลายมากกวา ปกคหนาสนไมคลมสวนทอง โดยปกคหนาสนาตาลมจดสเหลองจางๆทมมขอบบนและปลายปกเปนแถบสเหลอง หนวดและขามสเหลอง จากการเลยงดวยลาไยแหงม วงจรชวต ระยะไข 3 – 5 วนเฉลย 4.15 ± 0.81 วนระยะหนอน 15 – 20 วน เฉลย 17.30 ± 2.003 วน ระยะดกแด 3 – 7 วนเฉลย 4.85 ± 1.31 วน ตวเตมวยมอายนานมากกวา 2 เดอน เมอเลยงดวยมะมวงหมพานตแหงจะม ระยะไข 6 - 7 วนระยะหนอน 35 - 37 วน ระยะดกแด 7 - 10 วน ระยะตวเตมวย

113

42-86 วน ดวงผลไมแหง C. hemipterus จะไมทาลายผลผลตทมความชนตา ตวเมยวางไขได 1,071 ฟอง ตวเตมวยมความวองไว ทงกลางวน และกลางคน บนไมเกงแตสามารถเคลอนยายไดไกลมากกวา 3 กโลเมตร (Mason, 2004)

หนอนทจะกนเนอลาไยแหงทาใหเปนขยเศษอาหารและมลของหนอน ดกแดอยภายในผลลาไยแหง ปฏกรยาการตอบสนองตอแสงไฟ พบวาตวเตมวยสามารถบนไดวองไวแมในเวลากลางวน บนออกจากแหลงอาหารมาตดกบดกแสงไฟ

การลดการปนเปอนในผลผลตโดยใชกบดกแสงไฟ กาวเหนยว แบบตดผนง ทระยะความสง 2เมตรและ 3 เมตร พบวาระดบการตดตงกบดกแสงไฟสงจากพน 2 เมตร ดกจบดวงผลไมแหงตวเตมวยไดสงสดเฉลย 17.58 ตว แตกตางจากระดบ 1 เมตรเฉลย 6.25 ตว และ 3 เมตรเฉลย 8.08 ตว

การทดลองการปองกนกาจดโดยใชสารรม aluminium phosphide พบวาอตรา 1-3 tablets ตอพนทกองรม 1 ลกบาศกเมตร ระยะเวลารม 7 วน สามารถกาจดดวงผลไมแหงได ทาใหดวงผลไมแหงตาย 100 % ทกระยะการเจรญเตบโต โดยรสชาตความหวานทวดไดเฉลยเทากบ 29.90, 28.40 และ 30.35 brix ไมแตกตางจากลาไยแหงจากกองทไมไดรมซงมระดบความหวานเฉลย 32.75 brix การทดลองท 4.2 การประเมนความสญเสยของขาวโพดหลงเกบเกยวทเกดจากแมลงศตรผลตผลเกษตร 1. การส ารวจชนดและปรมาณแมลงในโรงเกบ

พบวา ในจานวน 33 ตวอยางทสารวจ เปนเมลดขาวโพด 28 ตวอยาง งาดา 2 ตวอยาง ถวเขยว ถวแดงและขาวฟางชนดละ 1 ตวอยาง โดยสารวจจาก 7 จงหวด คอ ลพบร นครสวรรค เพชรบรณ จนทบร แพร พะเยา และเลย การเกบรกษาขาวโพด สวนใหญจะกองกบพนปน โดยแมลงทพบมากไดแก มอดแปง และมอดหนวดยาว ซงพบชนดละ 17 ตวอยาง คดเปน 51.50 เปอรเซนตของตวอยางทสารวจ รองลงมาไดแก ดวงงวงขาวโพดพบ 13 ตวอยาง คดเปน 39.40 เปอรเซนต และพบมอดขาวเปลอก 11 ตวอยาง เทากบ 33.33 เปอรเซนต นอกจากนในโรงเกบเมลดขาวโพดบางแหลงยงพบมอดฟนเลอย และเหาหนงสอ ซงแตละแหลงนนมกพบแมลงหลายชนดอาศยอยรวมกน พบมากทสดทแมลงอาศยอยรวมกน 5 ชนด จานวน 1 ตวอยาง แมลงอาศยอยรวมกน 4 ชนด จานวน 2 ตวอยาง และตวอยางสวนใหญพบแมลงอาศยอยรวมกน 2-3 ชนด โดยพบจานวน 9 และ 10 ตวอยางตามลาดบ 2. การศกษาปรมาณความเสยหายเมอแมลงเขาท าลายจ านวนแตกตางกน

ปรมาณความเสยหายจากดวงงวงขาวโพด พบวาจานวนดวงงวงเพมขนตามจานวนแมลงตงตนทใสเขาไป และเพมขนตามระยะเวลาดวย โดยในเดอนท 6 ดวงงวงขาวโพด 1 คสามารถเพมจานวนเปน 23.25 ตว ดวงงวง 5 คเพมเปน 290.50 ตว ดวงงวง 10 คเพมเปน 349.25 ตว และดวงงวง 20 ค เพมเปน 811.50 ตว จะเหนวาในเดอนแรกจานวนแมลงไมเปลยนแปลง ยงไมพบตวเตมวยเกดใหม ในเดอนท 2 และ 3 จานวนแมลงเพมขนประมาณ 3-8 เทา ในเดอนท 6 จานวนแมลงเพมขนเปน 11-29 เทาขนอยกบจานวนแมลงตงตน ทงนเมอปลอยดวงงวงขาวโพดจานวน 5, 10 และ 20 ค แมลงทเกดใหมเพมมากทสดในเวลา 6 เดอนคอ 29 เทา, 17 เทา และ 20 เทาตามลาดบ

114

ปรมาณความเสยหายจากมอดขาวเปลอก พบปรมาณมอดขาวเปลอกเพมขนอยางเหนไดชดในเดอนท 3 เปนตนไป จากมอดขาวเปลอกเรมตน 10 ตวเพมขนเปน 28.00, 52.75, 62.00 และ 105.00 ตวในเดอนท 3, 4, 5 และ 6 ตามลาดบ เมอใสมอดขาวเปลอก 20 ตว จานวนมอดขาวเปลอกเกดใหมเพมขนเรอย ๆ ตามระยะเวลาจนสงสดในเดอนท 6 เชนกน แตเมอใสมอดขาวเปลอก 30 ตว มอดขาวเปลอกเพมขนเรอย ๆ จนถงเดอนท 6 กลบลดลง ในขณะทการใสมอดขาวเปลอก 40 ตว มอดขาวเปลอกเรมคงทในเดอนท 5

ปรมาณความเสยหายจากมอดแปง พบการเพมปรมาณของมอดแปงในเมลดขาวโพดเพมไดจานวนเลกนอย เนองจากมอดแปงเปน secondary pest จะเขาทาลายผลตผลเกษตรกตอเมอมแมลงชนดอนเขาทาลายกอนแลว เมลดขาวโพดทใชทดสอบเปนเมลดทสมบรณ ไมมรอยเจาะใด ๆ มอดแปงจงไมสามารถเขาทาลายไดโดยตรง

ปรมาณความเสยหายจากมอดหนวดยาว พบวามอดหนวดยาวสามารถเพมปรมาณไดมากกวามอดแปงทงทเปน secondary pest เชนเดยวกน โดยเพมปรมาณตามจานวนแมลงตงตนและตามระยะเวลาทนานขน มอดหนวดยาว 10 และ 20 ตวสามารถเพมปรมาณเปน 120 และ 170 ตว ตามลาดบเมอผานไป 6 เดอน แตเมอมอดหนวดยาวตงตน 30 และ 40 ตว ปรมาณมอดหนวดยาวกลบลดลงในเดอนท 5 ทงนเนองจากมการปนเปอนของดวงงวงขาวโพดและเหาหนงสอมาก

ผลความสญเสยนาหนก พบวาเมอแมลงตงตนมากการสญเสยนาหนกยงมากขน และยงเกบไวนานกจะสญเสยนาหนกเพมขน ซงการสญเสยนาหนกแปรผนตามปรมาณแมลงทพบ

เมอเปรยบเทยบแมลงศตรผลตผลเกษตรทงสชนด พบวาเมอใชแมลงเรมตน 10, 20 หรอ 40 ตวเทากน ดวงงวงขาวโพดสามารถเพมจานวนไดมากทสด รองลงมาไดแก มอดหนวดยาว มอดขาวเปลอก และมอดแปงตามลาดบ และเมอเปรยบเทยบความเสยหายทเกดจากแมลงแตละชนด พบวาความเสยหายของขาวโพดเพมขนตามจานวนแมลงทเพมขน เมอเวลาผานไป 6 เดอนทจานวนแมลงเรมตน 10 และ 20 ตวเทากน มอดหนวดยาวทาความเสยหายไดมากทสด รองลงมาคอดวงงวงขาวโพดและมอดขาวเปลอก สวนมอดแปงนนทาความเสยหายนอยทสด เมอแมลงเรมตน 40 ตวเทากนความเสยหายทเกดจากดวงงวงขาวโพดมากทสด รองลงมาคอมอดขาวเปลอกและมอดหนวดยาวตามลาดบ มอดแปงยงคงทาความเสยหายใหนอยทสด การทดลองท 5.1 การตรวจสอบความตานทานของมอดแปงตอสารรมฟอสฟน จากการทดสอบไดมอดแปงทงหมดจาก 125 โรงส 44 จงหวด แบงเปน ป 2556 จานวน 45 โรงส ป 2557 จานวน 42 โรงส และป 2558 จานวน 38 โรงส เมอไดขอมลจานวนมอดแปงทตายในแตล ะความเขมขนและนามาคานวณหาคา LC50 ของมอดแปงทไดจากแตละโรงส พบวา มอดแปงจากโรงส 121 โรงส มคา LC50 ระหวาง 4.93-30.43 µg/l โดยมอดแปงทมคา LC50 ตาสดท 4.93 µg/l คอมอดแปงจากโรงสใน จ.ฉะเชงเทรา และมอดแปงทมคา LC50 สงสดท 30.43 µg/l คอมอดแปงจากโรงสใน จ. พษณโลก มเพยง 4 โรงสทพบวามอดแปงมคา LC50 สงมาก ซงเมอนาคา LC50 ของมอดแปงจาก 121 โรงส เปรยบเทยบกบคา LC50 ของมอดแปงสายพนธออนแอ (susceptible strain) ทงสายพนธของประเทศไทย และสายพนธของประเทศออสเตรเลย โดยคานวณคา resistance ratio พบวา มอดแปงทมคา resistance ratio มากทสด ม

115

คาเทากบ 2.8 คอมอดแปงจาก โรงสใน จ.พษณโลก ในขณะทมอดแปงจาก 4 โรงสทมคา LC50 สง คอ โรงสใน จ. เพชรบรณ จานวน 2 โรงส จ. ลพบร 1 โรงส และ จ. กาญจนบร 1 โรงส มคา LC50 ระหวาง 255.58-724.68 µg/l เมอคานวณ resistance ratio แลว มคาระหวาง 23.55-62.63 เมอเปรยบเทยบกบมอดแปงสายพนธ ออนแอของไทย และมคาระหวาง 20.41 -78.68 เมอเปรยบเทยบกบมอดแปงสายพนธของออสเตรเลย การทดลองท 5.2 การตรวจสอบความตานทานของมอดหนวดยาว (Cryptolestes pusillus

(Schonherr)) ตอสารรมฟอสฟนในประเทศไทย จากตวอยางมอดหนวดยาวทเกบมาสามารถเลยงขยายพนธจนเพยงพอสาหรบการทดสอบจานวน 47 แหลง จากทง 4 ภาค 22 จงหวด ผลการทดสอบพบมอดหนวดยาวตานทานตอสารรมฟอสฟน 33 แหลง (table 36) คดเปน 70 เปอรเซนตของแมลงททาการทดสอบ โดยพบมอดหนวดยาวสายพนธตานทานกระจายตวในทกภาค และเกอบทกจงหวด ยกเวนจงหวดพษณโลก ขอนแกน และพทลง

จากการสอบถามผประกอบการโรงสและโรงเกบผลตผลเกษตร พบวาผประกอบการสวนใหญมการใชสารรมในการปองกนกาจดแมลงศตรในโรงเกบเพยงชนดเดยว คอสารรมฟอสฟน และมการใชสารรมเปนบางครง หรอไมมการรมในสถานประกอบการเลย สวนใหญทาการรมบนรถบรรทกเมอมคาสงซอ ผประกอบการหลายรายยงใชสารรมไมถกตอง ขอผดพลาดทพบ ไดแก ผาพลาสตกคลมรมยาไมไดมาตรฐาน วธการคลมกองไมปดสนท ระยะเวลาการรมไมเปนไปตามกาหนด (รมไมถง 5 -7 วน) ซงเหลานเปนสาเหตใหแมลงสรางความตานทานตอสารรมฟอสฟนไดทงสน

อตราการตายของแมลงสายพนธตานทานจากแหลงตางๆ เมอเพมความเขมขนของสารรมฟอสฟนขนทละเทาตว จากมอดหนวดยาวสายพนธตานทานทใชทดสอบ 33 แหลง มมอดหนวดยาวทแสดงความตานทานรนแรงเพยง 2 แหลงจากทงหมด 33 แหลง (เทากบ 6 เปอรเซนตจากแมลงตานทาน) ไดแก โรงเกบขาวโพดอาเภอเมอง จงหวดนครราชสมา พบมอดหนวดยาวมอตราการตาย 3.0 เปอรเซนต ทระดบความเขมขน 1.14 มลลกรมตอลตร (เทากบ 18 เทาของ discriminating dose) และโรงสขาวอาเภอหนองไผ จงหวดเพชรบรณ พบมอดหนวดยาวมอตราการตาย 29.4 เปอรเซนต ทระดบความเขมขน 1.02 มลลกรมตอลตร (เทากบ 16 เทาของ discriminating dose) ซงทง 2 โรง เปนโรงทมประวตการใชสารรมฟอสฟนในการรมกาจดแมลงศตรในโรงเกบเปนประจา การรมดวยสารรมฟอสฟนทไมมประสทธภาพ คอการรมทไมสามารถกาจดแมลงไดทงหมดจะเปนการคดเลอกแมลงทมความทนทานตอการสารรมไว สวนแมลงทออนแอตอสารมกจะถกกาจดไป ซงตอมาแมลงสายพนธทนทานกจะผสมพนธกนและออกลกหลานตอมาจนพฒนาเปนสานพนธตานทานในทสด

สวนมอดหนวดยาวสายพนธตานทานจากโรงสทเหลออก 31 แหลง พบอตราการตายของมอดหนวดยาวตงแต 32.4-98.8 เปอรเซนต ทระดบความเขมขน 0.06 มลลกรมตอลตร (ระดบ discriminating dose) เมอเพมความเขมขนของสารรมฟอสฟนในการทดสอบ มอดหนวดยาวมอตราการตายเพมขนในทกแหลง

มอดหนวดยาวทมแนวโนมจะสรางความตานทานตอสารรมฟอสฟนเพมมากขน ไดแก มอดหนวดยาวทเกบจากอาเภอเมอง จงหวดอดร 1 แหลง อาเภอขานวรลกษณบร จงหวดกาแพงเพชร 3 แหลง และอาเภอ

116

หนองไผ จงหวดกาแพงเพชร 2 แหลง เนองดวยพบมอดหนวดยาวรอดชวต แมเพมอตราการรมเปน 10 เทาจาก discriminating dose กตาม ซงดวงทรอดชวตมแนวโนมทจะถายทอดยนสตานทานตอสารรมฟอสฟนใหกบลกหลานรนตอไปได ดงนนในแหลงดงกลาวควรเพมความระมดระวงในการใชสารรมใหมากขน

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

1. วธการปฏบตทเหมาะสมทสดในการการรมขาวโพดเลยงสตวในสภาพไซโล คอ การรมโดยมการ

ปองกนการรวไหลของกาซและมระบบหมนเวยนอากาศ และการรมดวยฟอสฟนอตรา 5 เมด(tablets)/ลบ.ม. นาน 10 วน ซงเปนอตราและระยะเวลาสงสดในการทดลองยงไมสามารถกาจดมอดหนวดยาวไดทกระยะการเจรญเตบโต ดงนนจาเปนตองมการทาการทดลองตอเพอหาอตราและระยะเวลาทเหมาะสมสาหรบการรมขาวโพดเลยงสตวเพอกาจดมอดหนวดยาวในสภาพไซโลตอไป

2. จากการศกษาระดบความเขมขนของสารรมฟอสฟนกบแมลงศตรผลตผลเกษตรทง 4 ระยะการเจรญเตบโต พบวาแมลงศตรผลตผลเกษตรแตละชนดมความทนทานตอกาซฟอสฟนไดแตกตางกน โดยมอดหวปอมมความทนทานตอกาซฟอสฟนมากทสด สวนแมลงชนดอนๆ มความทนทานตอฟอสฟนไมแตกตางกนมากนก และในแมลงชนดเดยวกนถาระยะการเจรญเตบโตตางกนกจะมความทนทานตอกาซฟอสฟนไดตางกน ซงระยะการเจรญเตบโตททนทานตอกาซฟอสฟนมากทสด ไดแก ไข และดกแด ซงเมอพบการแพรระบาดของมอดหวปอมแนะนาใหรมดวยสารรมฟอสฟนระยะเวลา 5 หรอ 7 วน โดยตองใชความเขมขน 450 และ 300 ppm ตามลาดบ หากไมพบการระบาดของมอดหวปอมใหรมดวยสารรมฟอสฟนระยะเวลา 5 หรอ 7 วน โดยใชความเขมขน 250 และ 100 ppm ตามลาดบ ไมแนะนาใหรมดวยสารรมฟอสฟนในระยะเวลา 1 หรอ 3 วน เนองจากไมมประสทธภาพในการกาจดแมลง

3. จากการทดสอบผาพลาสตก 4 ชนดไดแก ผาพลาสตก นโอชท (PE+ไนลอน) หนา 0.06 มม. ผาพลาสตก (tarpaulin) หนา 0.05, 0.1 และ 0.2 มม. ตอประสทธภาพของสารรมฟอสฟน สรปไดวาผาพลาสตกทกชนดททาการทดสอบมประสทธภาพในการกาจด ดวงงวงขาวโพด และมอดแปง ไดทกระยะการเจรญเตบโต อยางไรกตามแมวาผาพลาสตกหนา 0.05 และ 0.1 มม. จะมประสทธภาพในการกาจดแมลงไดทกระยะการเจรญเตบโตเชนเดยวกบผานโอชท และผาพลาสตกหนา 0.2 มม. แตตองใชดวยความระมดระวง เนองจากฉกขาดไดงาย และบรเวณรอยตอของผาหลดออกจากกนไดงาย

4. กบดกแสงไฟมประสทธภาพในการดกจบแมลงศตรกาแฟในโรงเกบไดด ทงดวงกาแฟ และมอดยาสบ เมอนามาใชรวมกบการรมดวยสารรมฟอสฟนเมอสมตรวจนบแมลงแลวพบแมลงมากกวา 1 ตวตอกาแฟ 250 กรม ในระยะเวลาการเกบรกษา 8 เดอน ทาการรมทงหมด 2 ครง พบวากบดกแสงไฟสามารถดกจบตวเตมวยดวงกาแฟไดสงตลอดการทดลองและดกจบไดสงสด 169 ตวตอกบดก เมอสมนบแมลงจากสารกาแฟในกรรมวธผสมผสานพบดวงกาแฟจากตวอยางขนาด สงสดเพยง 7.2 ตวตอกาแฟสาร 250 กรม สวนกรรมวธควบคมพบดวงกาแฟสงสด 241 ตวตอกาแฟสาร 250 กรม สาหรบความเสยหายในกรรมวธเปรยบเทยบพบเปอรเซนตเมลดเสยสงถง 20.8 % สวนกรรมวธผสมผสานพบเปอรเซนตเมลดเสยสงสดเพยง 1% ซงใน

117

กรรมวธการปองกนกาจดแบบผสมผสานมคาใชจาย 2 สวน คอคาไฟฟาสาหรบกบดกแสงไฟตลอดการทดลอง 250.48 บาท และคารมฟอสฟน 2 ครง เทากบ 20 บาทตอตน ขณะทกรรมวธเปรยบเทยบไมมคาใชจายในการปองกนกาจด แตเมอคดเมลดดเพอการจาหนายพบวากรรมวธไดปรมาณเมลดดสงถง 99% สวนกรรมวธควบคมไดเมลดดไมถง 80%

5. สารรมเมทลโบรไมดทความเขมขน 30 กรมตอลกบาศกเมตร นาน 90 นาทสามารถกาจดเพลยไฟฝายในระยะไขทมอาย 0-2 วนได แตในระยะตวออนและระยะตวเตมวยของเพลยไฟฝายพบวาทความเขมขน 18 กรมตอลกบาศกเมตร นาน 90 นาท สามารถกาจดเพลยไฟฝายทง 2 ระยะหลงจากการรมดวยเมทลโบรไมดในชวโมงท 5 หลงจากการทดลอง สาหรบตวออนแมลงหวขาวยาสบเมอทดสอบสารรมเมทลโบรไมดความเขมขนสงทสดในการทดลองครงนคอ 24 กรมตอลกบาศกเมตร นาน 90 นาทพบวาไมสามารถกาจดตวออนแมลงหวขาวยาสบได ดงนนควรทจะเพมความเขมขนเพอทจะหาความเขมขนทสามารถกาจดตวออนแมลงหวขาวยาสบใหได 100 เปอรเซนตและเมอไดความเขมขนทเหมาะสมในการกาจดแมลงทงสองชนดแลวตองนาความเขมขนดงกลาวมาทดสอบกบพชผกสงออกชนดตางๆทมการปนเปอนของแมลงทงสองชนดนวาจะเกดอาการไหม (phytotoxic) ทมอาจมผลเกดจากสารรมเมทลโบรไมด 6. การทดสอบประสทธภาพของสารรมเมทลโบรไมดทความเขมขน 24, 28, 30 และ 30 กรมตอลกบาศกเมตร นาน 90 นาทกบแมลงวนผลไมในพรกสดเพอการสง พบวาการรมเมทลโบรไมดทกอตราททดสอบไมสามารถทาลายไขและหนอนของแมลงวนผลไมพรกได 100% ดงนนจงเปนอตราทไมมประสทธภาพทจะนามาใชในการกาจดแมลง เนองจากแมลงวนผลไมพรกเปนแมลงศตรพชกกกนจาเปนตองกาจดได 100% เทานน ดงนนจาเปนตองทาการศกษาเพอเตมเพอหาอตราการรมทเหมาะสมตอไป

7. การรมขาวโพดเลยงสตวเพอกาจดดวงงวงขาวโพด และมอดแปง ใหรมดวย ECO2FUME ทอตรา 25 กรม/ลบ.ม. (350 ppm) ใชระยะเวลา 3 วน อตรา 50 กรม/ลบ.ม. (700 ppm) ใชระยะเวลา 2 วน และอตรา 70 กรม/ลบ.ม. (1,000 ppm) ใชระยะเวลา 1 วน จะเหนไดวาการรมดวย ECO2FUME มขอด คอ สามารถลดระยะเวลาการรมดวยการเพมความเขมขนของกาซได แตสงทสาคญทสด คอ ตองควบคมใหความเขมขนของกาซคงอยในระดบทกาหนดตลอดระยะเวลาการรม และจากการทดลองครงนขาวโพดเลยงสตวดดซบกาซฟอสฟนเอาไวจานวนมาก ทาใหความเขมขนของกาซลดลงอยางรวดเรว จงตองมการเตม ECO2FUME ทกครงทวดความเขมขนแลวพบวาตากวาเปาหมายทกาหนด

8. การทดสอบประสทธภาพของสารรมอโคฟมตอการกาจดเพลยไฟฝายแมลงศตรกลวยไมในหองปฏบตการ พบวาเพลยไฟฝายระยะไขจะมความทนทานตอสารรมอโคฟมมากกวาระยะตวออนและระยะตวเตมวย โดยอตราทสามารถกาจดแมลงไดทง 3 ระยะการเจรญเตบโตคอ อตรา 2000 ppm นาน 48 ชวโมง ท อณหภม 6 องศาเซลเซยส ในขณะทสารรมเมทลโบรไมดอตรา 30 กรมตอลกบาศกเมตร นาน 90 นาท กสามารถกาจดเพลยไฟฝายไดทกระยะ ถงแมวาสารรมอโคฟมสามารถใชกาจดเพลยไฟฝายไดแตมขอจากดในเรองของระยะเวลาทใชในการรมทนานถง 48 ชวโมง และอตราทมประสทธภาพนน ตองใชอตรา 2000 ppm ซงเปนอตราทคอนขางสงกวาการใชปองกนกาจดแมลงชนดอน ดงนนการนาสารรมอโคฟมมาใชทดแทนสารรม

118

เมทลโบรไมดจงตองคานงถงระยะเวลาการขนสงกลวยไม และผลกระทบตอคณภาพของกลวยไม อายการปกแจกน ทควรจะตองทาการศกษาตอไป

9. การเกบดกแดแตนเบยนผเสอขาวสาร , Bracon hebetor (Hymenoptera: Braconidae) สามารถทาไดโดยเกบทอณหภม 10 หรอ 15 °C ไดเปนระยะเวลา 7 วนโดยประสทธภาพในการทาใหหนอนตายไมแตกตางจากแตนเบยนทเกดจากดกแดในอณหภมหอง โดยมการเกดเปนตวเตมวยสงคอ 88.09 และ80.42 % ตามลาดบ และหลงเกบดกแดแตนเบยนไวท 10 °C มอตราการเพมประชากร 2.21 เทาหรอมประสทธภาพในการเพม 98.66 % เมอเทยบกบตวเตมวยทเกดจากดกแดในอณหภมหอง และท 15°C มอตราการเพมประชากร 1.24 เทา หรอมประสทธภาพในการเพม 96.12 % เมอเทยบกบตวเตมวยทเกดจากดกแดในอณหภมหอง เมอนาไปปลอยใหเบยนหนอนผเสอขาวสารในโรงเกบขาวพบวา หลงเกบดกแดแตนเบยนไวท 10 °C และ 15°C เปนเวลา 7 วนแตนเบยนทเกด ทาใหหนอนผเสอขาวสารตายเฉลย 39.82 และ 46.33 % ตามลาดบไมแตกตางทางสถตกบกรรมวธควบคม และเมอทาปลอยแตนเบยนครงละ 2,000 ตวในโรงเกบขาวสาร ทกๆ 15 วนจานวน 6 ครง ทาใหปรมาณหนอนผเสอขาวสารเหลอเฉลย 10 % ภายในระยะเวลา 3 เดอน

10. การเกบรกษาแตนเบยนมอดทอณหภม 10 oC เปนเวลา 1, 2, 3 และ 4 สปดาห กอนการนาไปใชในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตรทงในสภาพหองปฏบตการและสภาพโรงเกบ จะทาใหแตนเบยนมอดมประสทธภาพลดลง ดงนนการเลอกใชแตนเบยนมอดชนดนในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตร ควรเลยงเพมขยายพนธดวยอณหภมหอง และนาไปใชประโยชนในทนท ไมควรเกบรกษาไว เพอใหคงประสทธภาพในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตรไดดดงเดม

11. การทดลองหาระยะของเหยอทเหมาะสมในการนามาเลยงมวนดากนลาย พบวามวนทไดรบดกแดหนอนอาย 20-25 วน และตวเตมวยเปนอาหารเปนอาหาร มระยะการเจรญเตบโตเทากบ 38.4, 39.0 และ 39.8 วน ตามลาดบ ดงนนการเลอกใชมอดแปงเปนเหยอใหมวนดากนลายควรใชมอดแปงอาย 20-25 วนเปนตนไป การจบคมวนดากนลายเพอการผลตไขควรใชอตรา เพศเมย :เพศผ เทากบ 1:1 อตราการเลยงทเหมาะสมตอกลองขนาด 25 x 17.5 x 9 ซม. แนะนาอตรามวนวย 1 อตราเรมตนเลยงท 100 ตวตอกลอง ไดตวเตมวยจานวน 90.0 ตวตอกลอง โดยใหเหยอปรมาณ 2 กรมทก 3 วน การคานวณตนทนการเพาะเลยงมวนดากนลาย พบวา มวนดาวย 4 จานวน 1 ตวมตนทนการผลต 0.019 บาท ใชเวลา 45.3 ถง 49.3 วน สวนมวนตวเตมวยมตนทนการผลตตอตว เทากบ 0.025 บาท ใชเวลา 62.0 ถง 67.0 วน การทดสอบประสทธภาพในการกนเหยอของมวนดากนลาย พบวาประสทธภาพในการกนเหยอของมวนดากนลายขนอยกบหลายปจจย ไดแกวยของมวน ความหนาแนนของเหยอ และพนทการปลอยเหยอ โดยพบวามวนวย 4, 5 และตวเตมวยเพศเมยเปนวยทมประสทธภาพในการกนเหยอสง โดยสามารถกนไดวนละ 10.5 -13.7 ตวตอวน ความหนาแนนของเหยอพบวายงมความหนาแนนของเหยอมากมวนสามารถกนเหยอไดปรมาณมากขนดวย มวนดากนลายสามารถกนเหยอไดหลายชนด และเลอกกนเหยอทเคลอนไหวชาจบกนไดงายมากทสด อตราการปลอยมวนดากนลายทเหมาะสม สาหรบหนอนมอดแปง 100 ตว พบวาการปลอยมวนดากนลายจานวน 3, 4 และ 5 คสามารถกาจดมอดแปงทงหมดภายใน 16, 15 และ13 วนตามลาดบ การทดสอบปลอยมวนดากนลายใน

119

สภาพโรงเกบจาลองระบบปดทมขาวสาร 50 กโลกรม มอดแปง 500 ตว พบวาอตราปลอยมวน 40 ตว ปรมาณมอดแปงลดลงอยางรวดเรว และสามารถกาจดไดหมดในสปดาหท 10 และพบวาอตราการปลอยมวนอตรา 30 และ 40 ตวไมมความแตกตางกนทางสถต สวนอตรา 10 และ 20 ตว พบไมมประสทธภาพในการกาจดมอดแปงในสภาพโรงเกบจาลอง การทดสอบการใชมวนดากนลายในสภาพโรงเกบโดยใชขาวสาร 1 ตน ในสภาพเปด ปลอยมวน 500 ตวทก 2 สปดาห ผลการตรวจนบแมลงศตรตงแตสปดาหท 1 จนถงสปดาหท 6 จงพบปรมาณแมลงรวมลดลงอยางตอเนองในปรมาณทเลกนอย จากสปดาหแรก พบแมลง 8.0+3.7 ตวตอขาว 250 กรม ลดลงมาเหลอ 5.2+2.0 ตวตอขาว 250 กรม แมทาการปลอยมวนดากนลายซาทก 2 สปดาหกตาม ดงนนเพอการควบคมทไดผลดและรวดเรวความเพมปรมาณมวนดากนลายทปลอยใหมากขน

12. การใชสารสกดจากเปลอกมงคด สารสกดจากผลนาเตา และสารสกดจากใบยาสบทใชเอทานอลเปนตวทาละลาย พบวาผลเงาะทจมสารสกดจากใบยาสบท 10 เปอรเซนต เปนเวลา 5 นาทมประสทธภาพสงทสด แตเมอเกบรกษาเงาะเปนเวลา 7 วน พบวาสารสกดจากใบยาสบท 10 เปอรเซนต ทาใหเปลอกเงาะเปลยนเปนสดามากเมอเปรยบเทยบกบการจมผลเงาะดวยนา ดงนนจงไมสามารถนาสารสกดทตองละลายดวยเอทานอลมาใชในการปองกนกาจดแมลงบนผลเงาะได สาหรบสารสกดจากใบยาสบ 2 พนธ ทใชนาเปนตวทาละลาย (พนธเบอรเลย และพนธเวอรจเนย) ทความเขมขน 15 และ 20 เปอรเซนต เปนเวลา 30 และ 60 นาท พบวาไมสามารถกาจดเพลยแปงลายไดถง 50 เปอรเซนต แตเมอนาเอาสารสกดจากใบยาสบทง 2 สายพนธมาผสมกน ทอตราสวน 1 :1 กลบพบวาสามารถกาจดเพลยแปงลายไดมากถง 93.89 เปอร เซนตในวนท 3 หลงจากการทดลอง และเมอจมผลเงาะลงในสารสกดจากใบยาสบพนธเบอรเลยทผสมกบพนธเวอรจเนย อตราสวน 1:1 ทความเขมขน 20 เปอรเซนต เปนเวลา 60 นาทเพอศกษาคณภาพเงาะพบวา สารสกดจากใบยาสบจะมผลตอคาความสวาง และคาสเหลองถงคาสนาเงนบนเปลอกเงาะแตจะไมมผลตอคณภาพดานอนของเงาะ (คาความหวาน คาความเปนกรด วตามนซ ความแนนเนอ และการสญเสยนาหนก)

13. การใชสารสกดจากประยงค เลยน และลางสาด ทระดบความเขมขน 20, 25 และ 30 % คลกเมลดพนธขาวโพดเกบไวในโรงเกบเปนระยะเวลา 1, 2, 3, 4, 5 และ 6 เดอน สามารถนามาใชเพอควบคมดวงงวงขาวโพดและมอดหนวดยาวในโรงเกบได และไมมผลตอการงอกของเมลดพนธขาวโพด แตควรมการควบคมปจจยภายนอก เชน อณหภม ความชน ความสะอาดภายในโรงเกบ และการโยกยายผลผลตเขาหรอออกจากโรงเกบ เปนตน การเพมระดบความเขมขนของสารสกดจากพชกเปนอกวธการหนง ซงทาใหสารเหลานสามารถควบคมแมลงศตรในโรงเกบไดอยางมประสทธภาพ

14. สารสาคญทพบปรมาณมากทสดในนามนหอมระเหยจนทนเทศและนามนหอมระเหยขาลงคอ sabinene และ 1,8-cineole สาหรบการทดสอบประสทธภาพของนามนหอมระเหยจนทนเทศและนามนหอมระเหยขาลงในการเปนสารสมผสพบวานามนหอมระเหยจนทนเทศมประสทธภาพในการกาจดดวงถวเหลอง (LC50=1.2 มคล./ตร.ซม.) ไดดกวาดวงถวเขยว (LC50=4.6 มคล./ตร.ซม.) แตนามนหอมระเหยขาลงสามารถกาจดดวงถวเขยว (LC50=1.7 มคล./ตร.ซม.) ไดดกวาดวงถวเหลอง (LC50=2.5 มคล./ตร.ซม.) หลงการทดสอบ 72 ชวโมง ในการทดสอบการเปนสารรมพบวานามนหอมระเหยจนทนเทศ สามารถกาจดดวงถวเขยว (LC50=57.7 มคล./ล.) ไดดกวาดวงถวเหลอง (LC50=222.6 มคล./ล.) แตนามนหอมระเหยขาลงมประสทธภาพในการ

120

กาจดดวงถวเหลอง (LC50=74.1 มคล./ล.) ไดดกวาดวงถวเขยว (LC50=124.7 มคล./ล.) หลงการทดสอบ 48 ชวโมง และนามนหอมระเหยจนทนเทศและนามนหอมระเหยขาลงทความเขมขน 10 และ 8 เปอรเ ซนต สามารถปองกนการวางไขและการเกดเปนตวเตมวยรนลกของดวงถวเขยวและดวงถวเหลองไดเปนอยางดในหองปฏบตการ สาหรบการทดสอบประสทธภาพของนามนหอมระเหยทง 2 ชนดในสภาพโรงเกบ พบวามแมลงศตรถวเขยวเขาทาลายเมลดถวเขยวทคลกดวยนามนหอมระเหยทง 2 ชนด โดยพบดวงถวเขยวเขาทาลายในเมลดถวเขยวทคลกดวยนามนหอมระเหยจนทนเทศมากกวาเมลดถวเขยวทคลกดวยนามนหอมระเหยขาลงและนามนหอมระเหยทง 2 ชนด ไมสามารถปองกนกาจดแมลงศตรถวเขยวในสภาพโรงเกบได

15. นามนหอมระเหยตะไครตนทสกดจากผลสกทเกบจากจงหวดเชยงราย มสารสาคญทงหมด 10 ชนด โดยพบ E-citral และ Z-citral เปนสารสาคญทพบในปรมาณมากทสด การนาเอานามนหอมระเหยจากผลตะไครตนมาใชปองกนกาจดมอดยาสบและมอดสมนไพรจะสามารถปองกนกาจดมอดสมนไพรไดดกวามอดยาสบในทกการทดสอบ ไมวาจะใชเปนสารสมผส สารรม สารไล และการคลกเมลดเพอการรกษาสมนไพร แตจะมประสทธภาพในการปองกนกาจดในชวงระยะเวลาสนเทานน ดงนนในการนาเอานามนหอมระเหยตะไครตนไปใช จาเปนตองหาวธการททาใหนามนหอมระเหยตะไครตนมประสทธภาพนานพอทจะปองกนกาจดแมลงทงสองชนดนได 16. การอบสมนไพรเพอกาจดทกระยะการเจรญเตบมอดยาสบ และมอดสมนไพร โดยเกดการสญเสยคณภาพ ตองใชระดบความรอนและระยะเวลาการอบทแตกตางกนดงน ดอกคาฝอยตองอบทระดบอณหภม 60 และ 70 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 2 ชวโมง เมลดผกชทระดบอณหภม 60 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 3 ชวโมง และ 70 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 2 ชวโมง ดอกเกกฮวยและชาใบหมอนทระดบอณหภม 60 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 2 ชวโมง และ 70 องศาเซลเซยส ระยะเวลา 1 ชวโมง ซงการใชอณหภมสงระยะเวลานานมผลทาใหปรมาณสารในสมนไพรลดลง เกษตรกรหรอผประกอบการสามารถนาระดบอณหภมความรอนและระยะเวลาการอบดงกลาวไปใชกาจดมอดสมนไพรและมอดยาสบโดยทไมทาใหดอกคาฝอย เมลดผกช ดอกเกกฮวย และชาใบหมอน สญเสยคณภาพ และผบรโภคไดบรโภคสมนไพรทมคณภาพ สะอาด ปราศจากการทาลายของแมลง

17. การใชคลนความถวทยควบคมแมลงศตรในโรงเกบเปนวธทางกายภาพวธหนงทมประสทธภาพด โดยตองทาใหเมลดขาวโพดมอณหภมสงกวา 50 องศาเซลเซยส เปนเวลา 60 วนาทในการควบคมดวงงวงขาวโพด และนานขนกวา 90 วนาท ในการควบคมมอดขาวเปลอก ซงมความทนทานมากกวาดวงงวงขาวโพด แตทงนระดบพลงงานหรอระยะเวลาทเพมขนตองไมสงผลกระทบตอคณภาพของเมลดขาวโพด ดวยระยะเวลาทใชคลนความถวทยในการควบคมแมลงคอนขางสน จงมความเปนไปได ในการออกแบบเครองสาหรบการใชคลนอยางตอเนองในระบบการผลต ซงสามารถควบคมแมลงในผลผลตทมปรมาณมากภายในเวลาอนรวดเรว ใชทดแทนการใชตอบความรอนแบบเดม สามารถลดตนทนดานคาแรงงาน ลดการใชพนท และยงทาใหเกดความเสยหายตอสนคานอยลงเนองจากลดขนตอนการขนยาย ทสาคญสามารถทดแทนการใชสารรมชนดตางๆ ซงเปนสารพษในผลตผลเกษตรได

121

18. กาซไนโตรเจน 99.9% และกาซผสมระหวางคารบอนไดออกไซดและไนโตรเจน ในอตราสวน 10: 90, 20: 80 และ 30: 70 มประสทธภาพดในการควบคมดวงงวงขาวโพด มอดแปง มอดขาวเปลอก มอดฟนเลอย และมอดหนวดยาว แตเนองจากชนดและระยะการเจรญเตบโตของแมลง และระยะเวลาการรม มผลตอประสทธภาพการควบคม ดงนนการนาวธการนไปใช ตองคานงถงปจจยตาง ๆ เหลาน อยางไรกดควรทาการทดสอบซาโดยการใชกาซชนดใดชนดหนง เชน กาซไนโตรเจน หรอกาซคารบอนไดออกกไซด โดยไมจาเปนตองผสมกาซ เพอหาระยะเวลาการรมทสนทสด ทมประสทธภาพในการควบคมแมลงทกชนดทกระยะการเจรญเตบโต โดยเฉพาะดวงงวงขาวโพด ซงเปนแมลงทมความทนทานตอการใชกาซทสด รวมถงการขยายขนาดของการทดสอบในสภาพโรงเกบใหใหญขน เพอยนยนประสทธภาพของกาซในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตร และสามารถนาวธการนไปใชไดจรงในทางการคาตอไป

19. การศกษาการใชบรรจภณฑรวมกบกาซไนโตรเจนในการควบคมดวงงวงขาวโพด พบวาการใชถงฟอยด ถง KNY ถง NY และถง PET เพยงอยางเดยวสามารถควบคมดวงงวงขาวโพดระยะตวเตมวย ดกแด หนอน และไขไดภายในระยะเวลาการบรรจ 2 สปดาห แตเมอใชรวมกบการใสกาซไนโตรเจนพบวาสามารถควบคมดวงงวงขาวโพดทง 4 ระยะไดดขนสามารถควบคมไดภายใน 1 สปดาห และพบวาปรมาณของสารพษแอฟลาทอกซนเพมขนนอยมากทระยะเวลาการเกบ 6 เดอน

20. การบรรจสมนไพรทง 4 ชนด ในถง 2 ชนด คอ NY/LLDPE และ ถง PET/CPP รวมกบกรรมวธตางๆทเหมอนกนและระยะเวลาบรรจเทากน พบวาอตราการรอดชวตของมอดยาสบและมอดสมนไพร ทกระยะการเจรญเตบโต ไมมความแตกตางทางสถต แสดงใหเหนวาถงทง 2 ชนดมประสทธภาพไมแตกตางกน และพบวากรรมวธการใสสารดดซบออกซเจนมประสทธภาพดทสดในการกาจดแมลงในบรรจภณฑ ซงการบรรจสมนไพร 4 ชนดในถงทง 2 ชนดรวมกบการใสสารดดออกซเจนอตราทสามารถกาจดมอดยาสบและมอดสมนไพรไดในระยะเวลา 7 วน มความแตกตางกนดงน การบรรจดอกคาฝอย ปรมาณ 100 กรมตองใสสารดดออกซเจนอตรา 400 ซ.ซ. เมลดผกชปรมาณ 400 กรมตองใสสารดดออกซเจนอตรา 400 ซ.ซ. ดอกเกกฮวยปรมาณ 100 กรมตองใสสารดดออกซเจนอตรา 250 ซ.ซ. และชาใบหมอนปรมาณ 80 กรมตองใสสารดดออกซเจนอตรา 400 ซ.ซ. โดยทง มอดยาสบ และมอดสมนไพรไมสามารถเจาะเขาทาลายถงทง 2 ชนดได การบรรจสมนไพรทมชองวางของอากาศมากควรเพมขนาดบรรจของสารดดซบออกซเจนใหมากกวาทคานวณได จงจะมประสทธภาพในการกาจดแมลง

21. การจาแนกแมลงทตดกบดก พบแมลงจาพวกดวงปกตด (Urophorus (Carpophilus) humeralis (Fabricius)) จานวนมากกวาแมลงชนดอน ผลการทดลองประสทธภาพในการดกจบดวงปกตดของกบดกแสงไฟ 2 ชนด พบวาเมอทาการทดลองเปดพรอมกน ชนดของกบดกแสงไฟแบบตดผนง มแผนกาวดกจบแมลงอยในเครอง มประสทธภาพดดกดวงปกตด ไดเฉลย 46.27 ตวตอกบดก เทยบกบกบดกแสงไฟแบบตงพน มพดลมดดแมลงใหลงไปอยในถงดานลาง ดกดวงปกตดไดเฉลย 4.55 ตวตอกบดก มความแตกตางกนทางสถต วธการจดการแกปญหาการปนเปอนของแมลงในกระเทยม เนองจากกระเทยมเปนของสดมการหายใจ การรมดวยสารรมฟอสฟนเพอฆาแมลงทปนเปอน ตองใชเวลาอยางนอย 5 – 7 วน การคลมผาพลาสตกอยางมาตรฐานการรมทาใหเกดไอนาภายในกองรม และทาใหผลตผลเปนเชอราตามมา

122

นอกเหนอจากการใชสารรม ใชวธการจดการภายในโรงเกบดวยวธผสมผสาน คอ 1. หาแหลงสะสมแมลงในโรงเกบดวยการสารวจภายในและรอบรอบๆโรงงานหากพบกระเทยมเนาเสย เปนเชอรา ตรวจดพบแมลงบนอยเปนจานวนมาก แนะนาใหเกบเศษกระเทยมทไม ใชแลวนาไปทง หรอเกบใสถงใหมดชด ภายในโรงเกบทเครองคดขนาดกระเทยม ซงมการใชงานตลอดนนมการสะสมของกระเทยมเกา(ขกระเทยม) เปน แหลงแพรขยายพนธแมลง แนะนาใหมการขดทาความสะอาดเครอง และพน ทมขกระเทยมสะสม 2. ใหผประกอบการทาการคดแยกกระเทยมทเนาเสย ขนราซงชวยในการลดปรมาณแมลงทปนเปอนอยางมากเพราะดวงปกตดจะอาศยอยในกระเทยมทเปนเชอรา 3. แนะนาใหมการตดกบดกแสงไฟแบบมแผนกาวเพอลดจานวนแมลง ไมใหปนเปอนในผลตผล และควรเปลยนกระดาษเดอนละ 1 – 2 ครง 22. การศกษาชววทยา นเวศวทยา และการปองกนกาจดดวงผลไมแหง ในลาไยอบแหง โดยทาการสารวจเกบตวอยางแมลงในลาไยอบแหง พบดวงผลไมแหง C. hemipterus เปนดวงอยในวงศ Nitidulidae ชอบ ทาลายผลไมแหง เปนปญหาสาคญสาหรบอตสาหกรรมผลไมแหง ทงตวเตมวยและตวหนอนรวมกนทาลายผลไมแหง เลยงดวยลาไยแหงม วงจรชวต ระยะไขเฉลย 4 .15 ± 0.81 วนระยะหนอน เฉลย 17.30 ± 2.003 วน ระยะดกแด เฉลย 4.85 ± 1.31 วน ตวเตมวยมอายนานมากกวา 2 เดอน จากการเลยงดวยมะมวงหมพานตแหงม วงจรชวต ระยะไข 6 - 7 วนระยะหนอน 35 - 37 วน ระยะดกแด 7 - 10 วน ระยะตวเตมวย 42 - 86 วน หนอนทเกดใหมจะกนเนอลาไยแหงดานในของผลเปนสวนใหญ สงเกตไดจากขยเศษอาหารและมลของหนอน บางครงอาศยอยตามผวของผลลาไยแหงทขรขระดานนอก ดกแดจะไมมปลอกหม ดกแดอยภายในผลลาไยแหง ตวเตมวยสามารถบนไดวองไวแมในเวลากลางวน บนออกจากแหลงอาหารมาตดกบดกแสงไฟ การใชสารรม aluminium phosphide อตรา 1 tablet ตอพนทกองรม 1 ลกบาศกเมตร สามารถกาจดดวงผลไมแหงได โดยรสชาตความหวานไมเปลยนแปลง สวนการลดการปนเปอนในโรงเกบลาไยอบแหงแบบโรงเรอนปด การใชกบดกแสงไฟแบบตดผนง ชวยดกจบตวเตมวยดวงผลไมแหงทปนเปอนอยในผลผลต จะชวยลดการปนเปอนได โดยการตดตงทระยะสงจากพน 2 เมตรจะดกดวงไดสงสด

23. การศกษาการประเมนความสญเสยของขาวโพดหลงเกบเกยวทเกดจากแมลง พบวาแมลงศตรขาวโพดหลงเกบเกยวทสารวจจากขาวโพด 33 ตวอยางนนพบแมลง 6 ชนดเรยงตามลาดบจานวนตวอยางทพบจากมากไปหานอยดงน มอดแปงและมอดหนวดยาว พบในจานวนเทากน รองลงมาคอดวงงวงขาวโพด มอดขาวเปลอก เหาหนงสอ และมอดฟนเลอย ซงแตละแหลงนนมกพบแมลงหลายชนดอาศยอยรวมกน พบมากทสดทแมลงอาศยอยรวมกน 5 ชนด แตตวอยางสวนใหญจะพบแมลงอยรวมกน 2-3 ชนด ดวงงวงขาวโพด 1 ค สามารถเพมปรมาณไดถง 10 เทาในเวลา 6 เดอนแตอาจยงไมเหนความเสยหายไดชดเจน เชนเดยวกบมอดแปง 10 ตว แตเมอพบดวงงวงขาวโพด มอดขาวเปลอก และมอดหนวดยาว 10 ตว พบวาในเวลา 6 เดอนสามารถเพมปรมาณแมลงและทาความเสยหายแกเมลดขาวโพดไดมาก ซงตองทาการควบคมกอนเกดความเสยหายเพมขน ทงนนอกจากชนดและปรมาณแมลงจะเปนปจจยททาใหเกดความสญเสยแลว ปรมาณการสญเสยนาหนกหรอการสญเสยคณภาพของผลตผลเกษตรยงขนอยกบ สภาพแวดลอมขณะทเกบ ระยะเวลาการเกบ รวมไปถงตวผลตผลเกษตรเองดวย ดงนนผทเกยวของกบการเกบรกษาขาวโพด หรอผลตผลเกษตรอน

123

ควรหมนสารวจโรงเกบดวยการสมตวอยาง ตรวจนบชนดและจานวนแมลงอยางสมาเสมอเพอใหไดขอมลสาหรบการตดสนใจในการดาเนนการควบคมแมลงตอไป

24. การสมเกบตวอยางมอดแปง ในโรงสทวประเทศไทย จานวน 125 โรงส พบวามอดแปงจาก 4 โรงส มความสามารถในการสรางความตานทานตอสารรมฟอสฟน คดเปน 3.20 เปอรเซนตของโรงสทเกบตวอยางมาทงหมด และมอดแปงจาก 121 โรงส ซงคดเปน 96.8 เปอรเซนต ยงไมพบการสรางความตานทานตอสารรมฟอสฟน

25. จากตวอยางมอดหนวดยาวทเกบมาสามารถเลยงขยายพนธจนเพยงพอสาหรบการทดสอบจานวน 47 แหลง จากทง 4 ภาค 22 จงหวด ผลการทดสอบพบมอดหนวดยาวตานทาน 33 แหลง หรอ 70 เปอรเซนต โดยพบมอดหนวดยาวสายพนธตานทานกระจายตวในทกภาค และเกอบทกจงหวด และจากสายพนธตานทานพบมมอดหนวดยาวทแสดงความตานทานรนแรงเพยง 2 แหลง หรอ 6 เปอรเซนต

บทสรปและขอเสนอแนะ

โครงการท 1 การวจยการจดการโรคและสารพษจากเชอราในผลตผลเกษตรหลงการเกบเกยวโดยไมใชสารเคม บทสรป

1. การควบคมโรคพชและสารพษจากเชอราดวยเชอจลนทรย - พบวาโรคผลเนาของเงาะหลงการเกบเกยว มสาเหตจากเชอราหลายชนด คอ Lasiodiplodia

theobromae, Gliocephalotrichum spp., Greeneria sp., Colletotrichum gloeosporioides, Pestalotiopsis sp., Phomopsis sp. เชอแบคทเรยปฏปกษทคดเลอกมา 3 สายพนธ คอ DL9, PN10 และ DL7 มประสทธภาพสงในการควบคมโรคผลเนาของเงาะ ไมเปนพษตอพชปลก (เมลดขาวและเมลดถวเขยว) และไมพบความเปนพษตอเซลลไตลง เมอจาแนกพบวาเปนเชอแบคทเรย Bacillus subtillis หรอ B. amyloliquefaciens เมอใชผลตเปนชวภณฑโดยผสมกบแปงขาวเจา นามนถวเหลองและซโครส พบวามประสทธภาพในการควบคมโรคผลเนาของเงาะหลงการเกบเกยวไดด

- การใชแบคทเรยดนควบคมการเจรญของเชอรา Aspergillus flavus และยบยงการสรางสารแอฟลาทอกซนในผลตผลเกษตร พบวาแบคทเรยดนทคดแยกได จาแนกไดเปน Bacillus tequilensis และ Bacillus subtilis sub sp. Inaquosorum สามารถยบยงทงการเจรญของเชอราและการสรางสารพษแอฟลาทอกซน สามารถลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนทปนเปอนถวลสงตามธรรมชาต ไดมากกวา 85.98 % ท 28 วน หลงการเกบรกษา โดยไมมความเปนพษตอการงอกของเมลดขาวเปลอกและถวเขยว

- ประสบความสาเรจในการแยกเชอรา A. flavus สายพนธทไมสรางสารพษจานวน 1 สายพนธคอ A. flavus (561) ซงไมมยนสรางสารพษ Aflatoxin gene (pksA aflR และ norA) เปนเชอราสายพนธใหมทพบในประเทศไทย มประสทธภาพในการควบคมการปนเปอนสารแอฟลาทอกซนในผลตผลเกษตร และม

124

ประสทธภาพในการเปนปฏปกษกบเชอราทสรางสารพษ สามารถลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนในขาวโพดไดถง 97.43 %

- การศกษาสารสกดออกฤทธจากเชอรา Macrocybe crassa พบวาสามารถควบคมเชอจลนทรยทปนเปอนในผกกาดขาวได

2. การศกษาการควบคมโรคพชและสารพษจากเชอราดวยสารสกดจากพช - พบวา ขา สารสกดไพลและขมนชนสามารถยบยงเชอรา C. gloeosporioides C. capsici และ C.

musae ได ขณะทการทดสอบบนผลพบวาขมนชนและไพลทความเขมขน 50,000 ppm มประสทธภาพในการควบคมโรคบนผลมะมวงและมะละกอ สารสกดจากขมนชนความเขมขน 50 ,000 ppm ไพลความเขมขน 30,000 และ 20,000 ppm มประสทธภาพในการควบคมโรคบนผลกลวยหอม การเตรยมตวอยางพชดวยวธการ freeze dry มความเหมาะสมในการผลตสารสกดจากพช และพบวาสารสกดไพลสามารถชะลอการสญเสยความแนนเนอและสเขยวบนผลมะมวง มะละกอได

- สารสกดจากผงเปลอกผลทบทมความเขมขน 12,000 ppm สามารถยบยงเชอ E. coli ลดการปนเปอนในผกสะระแหนระหวางการเกบรกษาได โดยยงคงฤทธการควบคมถงชวง 6 ชม.หลงการทดลอง สามารถควบคมเชอได 81.90 % เปนทางเลอกหนงในการนาไปใชในโรงคดบรรจ หรอแมแตประยกตใชในแปลงเพอลดการปนเปอนตงตนตงแตกอนการเกบเกยวในการผลตผกสด

- การควบคมเชอราและสารแอฟลาทอกซนดวยสารสกดจากพชพบวา สาร allicin ในนาคนทสกดจากหวกระเทยมมประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเชอรา Aspergillus flavus สามารถปองกนเชอราและลดการเกดสารแอฟลาทอกซนได เกบรกษาไดนานถง 4 เดอน ลดการปนเปอนของสารแอฟลาทอกซนพรกแหงและพรกปนทมการปนเปอนสารแอฟลาทอกซนสงได 56.52 และ 76.67 % ตามลาดบ

- สารสกดหยาบกระเทยม ไพล กระชายดา ปดสงห และขา ทสกดดวยเอธานอล 95 % มประสทธภาพในการลดอตราการเจรญของเชอรา A. flavus และการสรางสารแอฟลาทอกซนไดในอาหารเลยงเชอ ทาให A. flavus ผลตเอนไซมทจาเปนในการสงเคราะหสารแอฟลาทอกซนไดนอยลง ควบคมการเจรญของเชอ A. flavus บนถวลสงหลงจากเคลอบเปนเวลา 1 เดอน

3. การควบคมโรคโดยใชสารกลม GRAS - พบวา acetic acid และ oxalic acid สามารถควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากเชอรา

Colletotrichum spp ใน มะละกอ กลวยหอม มะมวง และแกวมงกรทปลกเชอได ขณะทมเพยง oxalic acid เทานนทควบคมโรคทเกดโดยธรรมชาตบนผลมะละกอ สวนการศกษาการใชกรดอนทรยควบคมโรคผลเนาของมะมวงพบวา citric acid ท 3 % สามารถยบยงการเจรญของเสนใยเชอรา Dothiorella sp. ในจานเลยงเชอ แตการทดลองบนผลมะมวงกลบพบวา sodium metabisulphite ท 1 % สามารถยบยงความรนแรงของโรคไดดกวา

- การศกษาการใชสาร methyl salicylate พบวาสารนมศกยภาพในการควบคมโรคผลเนาของผลเงาะและลองกองทเกดจากเชอ Phomopsis sp. โดยใหผลการศกษาทสอดคลองกบระดบการเกดกจกรรมของเอนไซม β -1,3 glucanase ทสงขนในผลลองกองทไดรบสาร

125

- การทดสอบประสทธภาพของ propionic acid และ sodium carbonate ตอโรคผลเนาของแกวมงกร พบวาทความเขมขน 0.08 และ 3.0 % สามารถยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา Colletotrichum sp ซงเปนเชอราสาเหตโรคผลเนาของแกวมงกรได แตกลบไมสามารถควบคมโรคในการทดลองบนผลแกวมงกรได

- การศกษาวธการทางกายภาพในการควบคมสารพษจากเชอรา พบวาการใชเตาอบไมโครเวฟทระดบตางๆ สามารถลดสารพษจากเชอราในผลตผลและผลตภณฑได คอ สามารถลดปรมาณโอคราทอกซนเอ ในตวอยางผลไมอบแหง เชน แครนเบอรร และ ลกเกดขาว ได 74.35 และ 84.56 % ตามลาดบ สามารถลดปรมาณแอฟลาทอกซนในงาดาได 26.81 % ลดสารพษฟโมนซนในขาวบารเลย และ คอรนเฟลก (cornflake) ได 39.63 และ 41.71 % ตามลาดบ

- การศกษาการลดการปนเปอนจลนทรย E. coli ในสะระแหน พบวา citric acid ท 0.6 % สามารถควบคมปรมาณจลนทรย E. coli ในการทดลองกบยอดสะระแหน ทเกบรกษาทอณหภม 5 และ 10 oC ขณะทการทดลองททากบยอดสะระแหนทเกบเกยวจากแปลงปลก พบวาการลางดวย citric acid ท 6 % และเกบรกษาทอณหภม 5 oC สามารถควบคมเชอจลนทรย E. coli ไดนานถง 3-24 ชม.

5. การควบคมโรคและสารพษจากเชอราโดยวธทางกายภาพ - การใชเตาอบลมรอน สามารถลดโอคลาทอกซนเอใน แครนเบอรรอบแหง ลกเกดขาว และ บลเบอร

รอบแหง ได 83.59, 81.85 และ 43.30 % ตามลาดบ ลดแอฟลาทอกซนใน ถวลสง ขาวกลอง งาดา และ ขาวเหนยวดาได 19.82, 47.05, 59.26 และ 69.73 ตามลาดบ

- นอกจากนยงพบวา การอาบแสงอลตราไวโอเลตนาน 120 และ 90 นาทลดการปนเปอนของสารพษฟโมนซนในขาวบารเลย ได 17.62 และ 17.47 % ตามลาดบ

5. การควบคมโรคและสารพษจากเชอราโดยการประเมนโรคและการผสมผสานวธการ - การศกษาการใชนารอนรวมกบสาร GRAS พบวา การใช ammonium carbonate ท 2-3 % และ

potassium carbonate ท 2 % ในนารอนอณหภม 55 °C นาน 5 นาท สามารถควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากเชอรา Colletotrichum gloeosporioides และ C. capsici บนผลแกวมงกรพนธเนอขาวเปลอกแดง มะละกอพนธปกไมลาย และมะมวงนาดอกไมเบอร 4 ได

- การศกษาในผลพรกหวานพบวา การใชนารอนรวมกบ potassium sorbate ท 500 mg/l. ยบยงความรนแรงของโรคแอนแทรคโนสบนทเกดจากเชอรา C. gloeosporioides ผลพรกหวานได 91.45 % โดยไมมผลตอคณภาพของผลพรกหวาน

- การศกษาการเกบรกษาลองกองพบวาการใช 1-MCP ทความเขมขน 500 ppm และ chitosan ท 0.25 % รวมกบบรรจภณฑ หนา 40 ไมครอน สามารถชะลอการหลดรวง ลดการเกดสนาตาล และลดการเกดโรคไดนาน 12 วน

- การศกษาการประเมนการเขาทาลายโรคแอนแทรคโนสในมะมวงพนธนาดอกไม พบวาการจมผลมะมวงในสารละลาย paraquat ท 2,000 ppm นาน 1 นาท สามารถกระตนการแสดงอาการโรคทเกดจากเชอรา C. gloeosporioides ได โดยแสดงอาการภายใน 72 ชม. หรอ 3 วน สามารถใชในการประเมนการเขาทาลายของเชอสาเหตโรค

126

- การศกษาความเสยงในการปนเปอนเชอ E. coli ในขนตอนการผลตผกสะระแหน พบวาขนตอนการลางหลงจากเกบเกยวทแปลงปลกเปนจดทมความเสยงสงทสด รองลงมาคอขนตอนการลางในโรงคดบรรจ และการควบคมอณหภมในขณะขนสง จดเสยงในขนตอนเหลานจาเปนมการการจดการเพอควบคมการปนเปอน

- พบเชอราทแสดงปฏกรยาการเปนปฏปกษแบบ Antibiosis แตปรมาณผลผลต secondary metabolites ตอปรมาตรอาหารเลยงเชอทไดตามากจงไมมความเปนไปไดในการนามาใชงาน และการใหรงส UV แกแงงขงรวมกบการบมสมานบาดแผลในสภาพความชอสมพทธสง (95 % RH.) สามารถเรงการสมานบาดแผลไดในเวลา 12-24 ชม. จากเดมทใชเวลา 48 ชม.ซงชวยลดระยะเวลาการสมานบาดแผลลงและเพมความตานทานโรคแกแงงขง

- การสารวจโรคในหวพนธปทมมา พบเชอสาเหตโรคคอ Fusarium sp. Curvularia sp. และ Alternaria sp. เมอศกษาการควบคมโรคพบวา การจมหวพนธดวยจมหวพนธดวยสารสกดนามนหอมระเหยขมนชน สารสกดนามนหอมระเหยตะไครหอม สารสกดนามนหอมระเหยกะเพรา และสารสกดนามนหอมระเหยกานพล สามารถควบคมโรคในหวพนธปทมมา จากเชอสาเหตโรคคอ Fusarium sp. ได ขอเสนอแนะ

ผลการทดลองภายใตโครงการสามารถนาไปใชเปนวธการทางเลอกแกผประกอบการนาไปใชควบคมโรคพชหลงการเกบเกยวและสารพษจากเชอราในผลตผลเกษตร เพอใหเกดความปลอดภยทงแกผผลตและผบรโภค โครงการท 2 การพฒนาการจดการศตรผลตผลเกษตรเพอรกษาคณภาพ บทสรป

1. การใชสารรมอยางถกตองและเหมาะสม พบวาการใชสารรมฟอสฟนทเหมาะสมในสภาพไซโลตองมการปองกนการรวไหลของกาซและมระบบหมนเวยนอากาศ สวนในสภาพกองรมพบวาสามารถใชผาพลาสตกนโอชท (PE+ไนลอน) หนา 0.06 มม. ซงมนาหนกเบาทดแทนผาพลาสตกหนา 0.2 มม.ทเคยแนะนาไวเดม และการรมกาซฟอสฟนทมประสทธภาพระยะในเวลาการรมเปนสวนสาคญคอตองรกษาระดบความเขมขนของกาซไวอยางนอย 5 วน การจดการแมลงศตรในโรงเกบกาแฟและโรงเกบลาไยอบแหงสามารถใชกบดกแสงไฟรวมกบการรมดวยสารรมฟอสฟนเมอมปรมาณแมลงเพมมากขน ดานการใชสารรมเมธลโบรไมดในแมลงวนพรกควรใชทอตรามากกวา 32 mg/l สวนการใชสารรมอโคฟมไดอตราและวธใชทเหมาะสมในการรมแมลงศตรในโรงเกบและกบเพลยไฟกลวยไมในระดบหองปฏบตการ

2. การพฒนาการใชชวภณฑในการปองกนกาจดแมลง ไดวธการเกบรกษาแตนเบยนผเสอขาวสารทอณหภม 10 องศาเซลเซยส สามารถยดอายแตนเบยนได 1 สปดาห ไดเทคโนโลยการเพาะเลยงมวนดากนลายและทราบประสทธภาพในการกาจดแมลงศตรในโรงเกบ ดานการใชสารสกดจากพช พบวาสารสกดใบยาสบม

127

ประสทธภาพดในการกาจดเพลยแปงเงาะ สารสกดจากเลยน นามนหอมระเหยจากจนทนทศและขาลงสามารถควบคมแมลงศตรในโรงเกบไดดในระดบหองปฏบตการ

3. การใชวธทางกายภาพในการควบคมแมลงศตรผลตผลเกษตร ดานการใชความรอนในการอบกาจดแมลงไดระดบของอณหภมและระยะเวลาทเหมาะสมในการอบเพอการกาจดแมลงศตรในโรงเกบดวยตอบรมรอน และตอบแบบทใชคลนความถวทย ดานการใชการปรบสภาพบรรยากาศในการกาจดแมลงไดระดบความเขมขนของกาซคารบอนไดออกไซดและไนโตรเจน และระยะเวลาทสามารถกาจดแมลงศตรในโรงเกบไดอยางสมบรณในสภาพกองรม รวมทงไดวธการบรรจผลตผลเกษตรทสามารถกาจดแมลงศตรอยางไดผล โดยการใชบรรจภณฑถงถงฟอยด ถง PET/CPP ถง NY/LLDPE และถง KNY รวมกบการใสกาซไนโตรเจน หรอการใชรวมกบการใสสารดดออกซเจนในอตราทเหมาะสม ทงยงสามารถเกบรกษาคณภาพของผลตผลเกษตรไดนานอยางนอย 6 เดอน

4. การศกษาชววทยา นเวศวทยา และการปองกนกาจดแมลงศตรผลตผลเกษตร พบวาดวงผลไมแหงชนด Carpophilus hemipterus เปนแมลงศตรทสาคญของลาไยอบแห และไดวธปองกนกาจดทเหมาะสม สวนดานการประเมนความเสยหายของผลตผลเกษตรจากการเขาทาลายของแมลง ไดขอมลความเสยหายทเกดจากแมลงในโรงเกบตางชนด ตางจานวน และระยะเวลาการเกบทแตกตางกน

5. การศกษาความตานทานฟอสฟนของแมลงศตรผลตผลเกษตร ไดขอมลความตานทานของแมลง 2 ชนด คอมอดแปงและมอดหนวดยาวในประเทศไทย โดยจากตวอยางทเกบมาทดสอบพบมอดแปงพบแมลงสรางความตานทาน 3.20 เปอรเซนต สวนมอดหนวดยาวพบแมลงสรางความตานทานแลว 70 เปอรเซนต ขอเสนอแนะ

1. ในการใชสารมทถกตอง คอตองปองกนการรวไหลของกาซใหไดมากทสด ขอสาคญของการรมกาซฟอสฟนทมประสทธภาพระยะในเวลาการรมเปนสวนสาคญคอตองรกษาระดบความเขมขนของกาซไวอยางนอย 5 วน ซงการรมทมประสทธภาพนอกจากจะสามารถกาจดแมลงไดหมด ไมสญเสยผลผลต ยงประหยดคาใชจายในการรมซา และแมลงสรางความตานทานตอสารมฟอสฟนนอยลง

2. การจดการแมลงศตรในโรงเกบควรเปนการจดการแบบบรนาการ เพอลดการใชสารเคม เชนการใชกบดกแสงไฟเพอการดกจบตวเตมวยของแมลงศตรเปนการปองกนการแพรขยายพนธ และใชสารมทเหมาะสมตามความจาเปน

3. นอกจากนนยงสามารถนาวธการทางกายภาพเขามาใชทดแทนการใชสารเคมได โดยเฉพาะในผลตผลจานวนไมมาก การอบดวยความรอน วธการปรบสภาพบรรยากาศ และการใชวธการบรรจทเหมาะสมสามารถกาจดแมลงไดทงหมด ทงยงสามารถคงคณภาพของผลผลตไดนาน

4. การใชชวภณฑในการปองกนกาจดแมลง โดยเฉพาะตวหาตวเบยน เปนวธการทรกษาสมดลยธรรมชาต และสามารถใชไดดในสภาพโรงเรอนแบบปด สวนการนาสมนไพรมาใชในการปองกนกาจดแมลงเปนการนาพชในธรรมชาตมาหาสารสาคญและพบวามประสทธภาพในการกาจดแมลงไดดในระดบ

128

หองปฏบตการ ซงสามารถพฒนาตอยอดเปนผลตภณฑทใชกาจดแมลงไดอยางมประสทธภาพ และเปนมตรตอสงแวดลอม

5. การศกษาความตานทานฟอสฟนของแมลงศตรผลตผลเกษตร เปนขอมลสาคญในการจดการดานการใชสารรมอยางมประสทธภาพ เนองจากระดบความตานทานตอสารรมฟอสฟนของแมลงในแตละแหลงไมเทากน ดงนนการใชสารรมฟอสฟนในแหลงทมระดบความตานทานสงควรใชในอตราและระยะเวลาการรมทสงขน หรอเปลยนชนดสารรม เพอการรมทมประสทธภาพและกาจดแมลงไดสมบรณ

129

บรรณานกรม

โครงการท 1 การจดการโรคและสารพษจากเชอราในผลตผลเกษตรหลงการเกบเกยวโดยไมใชสารเคม

ฉววรรณ วระเทศ 2541 ผลของสารสกดจากพชสมนไพรบางชนด (สะเดา แมงลกคาและตะไครหอม) ใน การควบคมโรคแอนแทรคโนสของกลวยหอม เอกสารการประชมสมมนาทางวชาการ สถาบนเทคโนโลยราชมงคล ครงท 15 : เลมท 1 สาขาพชศาสตร 338 หนา

ชวาลา บรณศร. 2530. โรคพชผลตผลหลงการเกบเกยวและการปองกนกาจด. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง, กรงเทพฯ.

ทศวรรณ ศรวะอไร. 2547. การคดเลอกจลนทรยผวพชเพอการควบคมรา Lasiodiplodia theobromae (Pat.) สาเหตโรคเนาหลงการเกบเกยวของเงาะพนธโรงเรยน. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

นธกร. 2551. Essential Oil “สปาการนต” นวตกรรมใหมสารไลแมลงจาก Essential Oil ดวยกรรมวธวทยาศาสตร http://www.farmkaset.org/wb/postlist.aspx?forumid=9&topicid=552 17/06/2008

นรนาม. 2552ก. อนาคตทสดใสของการควบคมโรค แอนแทรคโนสในพรก : สมนไพรhttp://www.ku. ac.th/e-magazine/may50/agri/chilli.htm 29/08/2009

นรนาม. 2552ข. พชพรรณสมนไพรไทย http://www.thaigoodview.com/library /contest2551/health04/ 28/samunprithai/sec03p06. 27/8/2552

นพนธ วสารทานนท. 2532. การปองกนกาจดโรคมะมวงระยะแตกใบออนและแทงชอดอก. วารสารเคหะการเกษตร 13: 54-57.

นพนธ วสารทานนท. 2535. ปญหาการตดผลมะมวงเขตแปดรว. เคหะการเกษตร 16: 141-145. นพนธ วสารทานนท. 2542. โรคมะมวง. เอกสารเผยแพรทางวชาการหลกสตร “หมอพชไมผล” ฉบบท 6.

หจก. เอ พลส ทร มเดย, กรงเทพฯ. 45 น. 44 หนา. บรณ พววงษแพทย. 2548. การควบคมโรคเนาราสเขยวของสมสายนาผงทเกดจากรา penicilium

digitatum ดวยการใชนารอนและสารควบคมเชอรา imazalil หลงการเกบเกยว. วทยานพนธปรญญาโท.มหาวทยาลยเกษตรศาสตร กรงเทพฯ. 59 หนา

ประวต ตนบญเอก วลลภา ธรภาวะ ภคน อครเวสพงศ และดารา พวงสวรรณ. 2521. โรคและวธการเกบรกษาขง. ใน รายงานประจาป 2521. กรมวชาการเกษตร, กรงเทพฯ 394-402. น.

ปมมาลา สขมาก. 2520. การศกษาโรคแอนแทรคโนสของมะมวง. วทยานพนธปรญญาโท,มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ฝายขอมลวารสารเคหการเกษตร. 2537. การทาสวนทเรยน-เงาะ และเทคนคตางๆ ทเกยวกบทเรยน-เงาะ. วารสารเคหการเกษตร ฉบบพเศษ. เจรญรฐการพมพ, กรงเทพฯ.

130

วารน อนทนา มนตร อสรไกรศล ปญจพร เลศรตน และประคอง เยนจตต. 2548. การควบคมโรคผลเนาของเงาะทเกดจากเชอรา Lasiodiplodia theobromae โดยใชสารตอตานเชอราจากเชอรา Trichoderma harzianum. ใน วารสารวทยาศาสตรเกษตร. 36: 171-178.

วไลรตน ศรนนท ธรพล วนทตย และเกษม สรอยทอง. 2551. การทดสอบฤทธตานเชอรา Colletotrichum gloeosporioides (Penz.) สาเหตโรคแอนแทรคโนสมะมวงของสารสกดจากพชสมนไพรดวยตวทาละลายทแตกตางกน การประชมวชาการและเสนอผลงานวจยพชเขตรอนและกงรอน ครงท 2

วภาดา ทองทกษณ เยาวลกษณ แลงทน ณฐฏมา โฆษตเจรญกล. 2550. การขยายหวพนธปทมมาปลอดเชอโรคหวเนาจากหวยอย. รายงานประจาป 2550 สถาบนวจยพชสวน. 11 หนา.

สมศร จวสกล. 2521. เซรมวทยาการถายทอดทางเมลดของโรคแอนแทรคโนสของพรกและประสทธภาพของสารเคมควบคมโรคบนใบ. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

สมศร แสงโชต. 2531. โรคภายหลงการเกบเกยวของมะมวง. น. 34-43. ใน รวมเลมเอกสารประกอบการอบรมเรองเทคโนโลยหลงการเกบเกยวผกและผลไมเพอการสงออก. ศนยถายทอดเทคโนโลย. สานกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตร. เทคโนโลยและพลงงาน.

สชาต วจตรานนท ขจรศกด ภวกล และ ดารา พวงสวรรณ. 2531. โรคของมะมวง. น. 9-12 ใน มะมวงเพอการสงออก. กรมวชาการเกษตร, กรงเทพฯ.

สรยพร บวอาจ. 2550. ขอมลลาดบนวคลโอไทดในสวนไรโบโซมอลดเอนเอของเหดเรองแสง และผลของสารออกฤทธทางชวภาพจากเหดตอไสเดอนฝอยรากปม (Meloidogyne incognita Chitwood). วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาโรคพชวทยา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

สมศร แสงโชต อดม ฟารงสาง และ นวลวรรณ ฟารงสาง. 2540. การเขาทาลายของผลเงาะกอนและหลงการเกบเกยวของเชอราทเปนสาเหตของโรคผลเนา และการควบคมโรคผลเนาภายหลงการเกบเกยว. ใน รายงานการประชมวชาการครงท 35 สาขาพช มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ : 108-116.

อมรา ชนภต ศภรา อคคะสาระกล อรณศร วงษอไร ชวเลศ ตรกรณาสวสด พรทพย วสารทานนท และไพศาล รตนเสถยร. 2551. การควบคมการเจรญของเชอรา Aspergillus flavus และยบยงการสรางสารแอฟลาทอกซนโดยใชพชสมนไพร. ผลงานวจยดเดนประจาป 2551 กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ หนา 1-15

อมรา ชนภต ศภรา อคคะสาระกล และชวเลศ ตรกรณาสวสด. 2553. การใชสารสกดจากพชสมนไพรในการควบคมและลดปรมาณสารแอฟลาทอกซนในเมลดขาวโพดและถวลสง. รายงานผลงานวจยเรองเตม ประจาป 2552. สานกวจยและพฒนาวทยาการหลงการเกบเกยวและแปรรปผลตผลเกษตร กรมวชาการเกษตร. 218-230.

อมรา ชนภต ชวเลศ ตรกรณาสวสด อรณศร วงษอไร รตตา สทธยาคม วชชดา รตนากาญจน และ จรากร โกศยเสว. 2549. โครงการทดสอบประสทธภาพชดตรวจสอบสารแอฟลาทอกซนสาเรจรปเพอขยาย

131

ผลการใชงานสเกษตรกรและผประกอบการสงออก. รายงานผลการวจยเรองเตม กองทนสนบสนนงานวจยดานการเกษตร กรมวชาการเกษตร. 109 หนา

อรณ พวงม. 2533. การควบคมโรคเนาของมะมวงพนธนาดอกไมระยะกอนและหลงเกบเกยว. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

อนทรา แถมพยคฆ. 2541. ความหลากหลายทางเชอราในการสรางสารพษแอฟลาทอกซนบนอาหาจาพวกเมลดพชแหงเพอการสงออก. สถาบนวจยมหาวทยาลยรงสต. ปทมธาน

องสมา ชยสมบต. 2530. โรคหลงการเกบเกยวของผลมะมวงทเกดจากเชอรา Colletotrichum gloeosporioides (Penz.) Sacc. และการควบคม. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

องสมา ชยสมบต และ สมศร แสงโชต. 2526. โรคผลเนาของเงาะทเกดจากเชอรา Botryodiplodia theobromae pat, ใน รายงานการประชมวชาการครงท 21 สาขาพช. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

Aish, J. L., Rippon, E. H., Barlow, T. and Hatersley, S. L. 2004. Ochratoxin A. In Mycotoxins in Food: Detection and Control (N. Magan and M. Olsen, eds.), pp 307-308 Cambridge, England: Woodhead Publishing Ltd.

Alvindia, D. G. and Natsuaki, K. T. 2007. Control of crown rot-causing fungal pathogens of banana by inorganic salts and a surfactant. Crop Protection 26, 1667-1673.

Barkai-golan, R. 2001. Postharvest Diseases of Fruits and Vegetables Development and Control. Elsevier Amsterdam-London-New York-Oxford-Paris-Shannon-Tokyo. 418 pp.

Boehlendorf, B., S. Neff., T. C. Schuez., L. P. Molleyres, T. Winkler, M. Dobler and Y. Huang. 2004. Isolation and characterization of compounds obtained from a fungal microorganism and preparation of some derivatives thereof. Brit. UK Patent Application.

Brackett, R. E. 1999. Incidence, contributing factors and control of bacterial pathogens in produce. Postharvest Biological and Technology 15, 305-311.

Burnett, S. L. and Beuchat, L. R. 2001. Food-borne pathogens: human pathogens associated with raw produce and unpasteurized juices and difficulties in decontamination. Journal of Industrial Microbiology and Biotechnology 27, 107-110.

Caccioni, D. R. L., Tonini, G. and Guizzardi, M. 1995. Antifungal activity of stone fruit aroma compounds against Monilinia laxa (Aderh. Et Ruhl.) Honey and Rhizopus stolonifer (Ehrenb.): In vivo trials. J. Plant. Dis. Prot. 102: 518-525

Chu, F. S. 1983. Immuno Chemical methods for mycotoxin analysis. pp. 177-194. In.Troc, Int. Symp. Mycotoxins.

132

Conway, W. S., Leverentz, B., Janisiewicz, W. J., Saftner R. A. and Camp, M. J. 2005. Improving biocontrol using antagonist mixtures with heat and/or sodium bicarbonate to control postharvest decay of apple fruit. Postharvest Biology and Technology 36, 235-244.

Couey, H. M., Alvarez, A. M., Nelson and M. G. 1984. Conparison of hot water spay and immersion treatments for control of postharvest decay of papaya. Plant Dis. 68, 436-437.

Couey, M. H. 1989. Heat treatment for control of postharvest disease and insect pests of fruit. HortSci. 24: 198-202.

Dodd, J. C. R. Bugante, I. Koomen, P. Jeffries and M. J. Jeger. 1991a. Pre-and post-harvest control of mango anthracnose in the Philippines. Plant Pathol. 40: 576-583.

Djioua, T., F. Charles, F. Lopez-Lauri, H. Filgueiras, A. Coudret, M. F. Jr, M.-N. Ducamp-Collin and H. Sallanon. 2009. Improving the storage of minimally processed mangoes (Mangifera indica L.) by hot water treatments. Posthrvest Biol. Technol. 52(2): 221-226

Emery, K. M., Michailides, T. J. and Scherm, H. 2000. Incidence of quiescent infection of immature peach fruit by Monilinia fructicola and relationship to brown rot in Georgia. Plant Dis. 84:853-857.

Escopalao, W. M., and J. C. Silvestre. 1996. Evaluation of 15 medicinal plant extracts for fungicidal property against Colletotrichum gloeosporioides Penz. causing anthracnose on mango fruits. Philippine Phytopatholo. 32 p. 130. Agris. Accession no. 1999-051475.

Estrada, A. B. and L. L. Ilag. 1990. Effect of temperature and humidity on germination and infection of Colletotrichum gloeosporioides (Penz.) Sacc. on corabao mango. Bacolod City (Philippines). Agris. Accession no. 92-004326.

Estrada, A. B., J. C. Dodd and P. Jeffries. 2000. Effect of humidity and temperature on conidial germination and appressorium development of the Philippine isolates of the mango anthracnose pathogen, Colletotrichum gloeosporioides. Plant Pathol. 49: 608-618. CAB Abstracts. Accession no. 20003011312.

European Commission. 2005. Commission Regulation EC No. 257/2005 of 26 January 2005 (EC) No. 466/2001 aamending setting maximums regards ochratoxin AA official J. Eur. Union., L25, 3-5

133

Fitzell, R. D. and C. M. Peak. 1984. The epidemiology of anthracnose disease of mango: inoculums sources spore production and dispersal. Annals of Applied Biology 104: 53-59. CAB Abstracts. Accession no. 841397228.

Flaishman, M. A., C. S. Hwang and R. E. Kdattukudy. 1995. Involvement of protein phosphorylation in the induction of appressorium formation in Colletotrichum gloeosporioides by its host surface wax and ethylene. Physio. Mol. Plant Pathol. 47: 103-117.

Gamagae, S. U., Sivakumar, D. and Wijesundera, R. L.C. 2004, Evaluation of Post-harvest application of sodium bicarbonate- incorporated wax formulation and Candida oleophila for the control of anthracnose of papaya. Crop Protection. 23, 575-579.

Gonzalez-Aguilar, G. A., R. Cruz, M. Granados, R. Baez. 1997. Hot water dips and film packaging extend the shelf-life of bell peppers. Postharvest Horticulture Series - Department of Pomology, University of California. Pp: 66-72. source : www.phtnet.org (11 August 2008)

Gonyalery-Aguilar, Buta, J. G., and Wang, C. Y. 2003. Methyl jasmonate and modified atmosphere Packaging (MAP) reduce decay and maintain Postharvest quality of papaya Sunrise. Postharvest.Boil. Technol. 28 (3): 361-370

Hsu, I. C., Metcalf, R. A., Sun, T., Welsh, J. A. Wang, N. J. and Harris, C. C. 1991. Mutational hotspot in the P53 gene in human hepatocellular carcinomas. Nature 350: 427-428

Hulland, E. D. 1980. Hygienic handling and the influence of raw material condition, pp. 143-153. In : Jowitt, R. (Editor), Hygienic Design and Operation of Food Plant. Westport: The AVI Publishing Company, Inc.

Ishikawa, Seiju. 2003. Method to diagnose latent infection by Glomerella cingulata in strawberry plants using ethanol. J Gen Plant Pathol (2003) 69:372–377.

Jeger, M. J., R. A. Plumpley, C. Prior. and C. Persad. 1987. SS2-Post-harvest aspects of crop protection. Manila (Philippines). Agris. Accession no. 90-086360.

Kim, Choong Hoe, Jong Mun Yang, Sung Seok Yang, C. H. Kim, J. M. Yang and S. S. Yang. 1998. Identification and pathogenicity of microorganisms associated with seed-rhizome rot of ginger in underground storage caves. Korean Journal of Plant Pathology 14: 484-490.

Korpraditskul, V., C. Rattanakreetakul and R. Korpraditskul. 1991. Control of anthracnose of mango fruits by plant crude [Rhinacanthus nasutus, Premna herbasco, Bauhinia purpurea, Acorus colamus]. pp. 307-317. Proceedings of the 29th kasetsart university:

134

plant science. Kasetsart univ., Bangkok (Thailand) CAB Abstract. Accession no. 97-147639.

Kumar, H., Roy, A. N., 1990. Occurrence of fungal rot of turmeric (Curcuma longa) rhizomes in Delhi market. Indian Journal of Agricultural Sciences. Vol: 60 Issue: 3. 189-191.

Lana, M. M., V. W. D. Casali, F. L. Finger and F. P. Reis. 1993. Evaluation of postharvest storage of ginger rhizomes. Horticultura Brasileira 11: 139-141.

Lock, E. A. and Hard, G. C. 2004. Chemically induced renal tubule tumors in laboratory rat and mouse: review of the NCI/NTP database and categorization of renal carcinogens based on mechanistic information. Crit. Revv.Toxicol., 34. 211-299

Lonsdale, J. H. 1993. Strategies for the control of post-harvest diseases of mango. Yearbook South African Mango Growers Association 13:109-116.

McDonald, F. D. 1992. Management of post-harvest diseases of tropical fruits and ornamentals in the Caribbean region. Walmsley, D. Caribbean Agricultural Research and Development Inst. p. 113-120. Agris. Accession no. 2000-057645.

Mecteau, M. R., Arul, J. Tweddell, R. J. 2002. Effect of organic and inorganic salts on the growth and development of Fusarium sambucinum, a causal agent of potato dry rot. Mycol. Res. 106 (6), 688-696

Mehrotra, B. S. 1952. Fusarium roseum Link. And Sclerotium rolfsii Sacc. on ginger rhizome. Indian Phytopathology 5: 53-55.

Mishra B. and G. C. Rath. 1988. Geotrichum rot of stored ginger. Indian Journal of Mycology and Plant Pathology 18: 213.

Miraglia, M. and Brera, C. 2002. Assessment of dietary intake of ochratoxin A by the population of EU member states. Reports on Tasks for Scientific Cooperation. Reports of Expert Participating in SCOOP task 3.2.7 .Roman. Italy: Directorate- General Health and Comsummer protection.

Mohamed, H. and A. Saad. 2009. The biocontrol of postharvest disease (Botryodiplodia theobromae) of guava (Psidium guajava L.) by the application of yeast strains. Posthrvest Biol. Technol. 53(3): 123-130

Moline, H. E., Buta, J. G., Saftner, R. A., Maas, J. C. 1997.Comparison of three volatile natural products for the reduction of postharvest diseases in strawberries. Adv. Strawberry Res. 16, 43-48

135

Muirhead, I. F. 1976. Post-harvest control of mango anthracnose with benomyl and hot water. Aust. J. exp. Agric. Anim. Husb. 16: 600-603. CAB Abstracts. Accession no. 760347344.

National Advisory Committee on Microbiological Criteria for Foods (NACMCF). 1999. Microbiological safety evaluations and recommendations on fresh produce. Food Control 10, 117-143.

Natvig, E. E., Ingham, S. C., Ingham, B. H., Cooperband, L. R. and Roper, T. R. 2002. Salmonella enterica serovars typhimurim and Escherichia coli contamination of root and leaf vegetables grown in soils with incorporated bovine manure. Applied and Environmental Microbiology 68, 2737-2744.

Om-Prahash, B. K. Pandey and O. Prakash. 2000. Control of mango anthracnose by hot water and fungicide treatment. Indian Phytopathol. 53: 92-94. CAB Abstracts. Accession no. 20001006425.

Pak, D. L. 1993. Controlling Aflatoxin in food and feed. Food Technology. October: 92-96 Palou, L., Smilanick, J. L., Usall, J. and Vinas, I., 2001. Control of postharvest blue and green

molds of oranges by hot water, sodium carbonate, and sodium bicarbonate. Plant dis. 85, 371-376.

Palou, L., Smilanick, J. L., Usall, J. and Vinas, I. 2002. Hot water, sodium carbonate, and sodium bicarbonate for the control of postharvest green and blue molds of Clementine mandarins. Postharvest Biology and Technology 24, 93-96.

Prusky, D. and N.T. Keen. 1993. Involvement of preformed antifungal compounds in the resistance of subtropical fruits to fungal decay. Plant. Dis. 77: 114-119.

Punnawich, Y., M. Issarakraisila., W. Intana and K. Chantrapromma. 2010. Fungicidal Activity of Compounds Extracted from the Pericarp of Areca catechu against Colletotrichum gloeosporides in vitro and in Mango Fruit. Postharvest Biol. Technol. 55(2) : 129-132.

Quimio, A. J. and J. H. Quimio. 1974. Postharvest control of Philippine mango anthracnose by benomyl. Philipping Agriculturist 58: 147-155.

Reddy K. R. N., Reddy C. S. and Muralidharan K. 2009. Potential of botanicals and biocontrol agents on growth and aflatoxin production by Aspergillus flavus infecting rice grains. Food Control 20(2): 173-178.

Sampaio, V. R., C. G. B. Demetrio and D. Barbin. 1979. Heat treatment of mango. I. Variation in temperature and time of immersion. Anais-da-Escola-Superior-de-Agricultura- Luiz-de-Queiroz 36:659-669. CAB Abstracts. Accession no. 801369738.

136

Sanders, G.M., L. Korsten and F.C. Wehner. 2000. Survey of fungicide sensitivity in Colletotrichum gloeosporioides from different avocado and mango production areas in

Sangchote, S. 1989. Relationship between the physiological state of mangoes and the incidence of anthracnose (Colletotrichum gloeosporioides Penz.). ASEAN Food Journal 4: 123-124.

Sarma, Y. R. and K. K. N. Nambier. 1974. Dry rot of ginger caused by Macrophomina phaseolina. Current Science 43: 487-488.

Schirra, M., G. D'hallewin, S. Ben-Yehoshoua and E. Fallik. 2000. Host-Pathogen Interaction Modulated by Heat Treatment. Poatharvest Biology and Technology 21: 71-85.

Sharma, N. D. and L. K. Joshi. 1976. Tree new storage diseases of ginger. Science and Culture 42: 176-178.

Sivakumas D., Hewarathgamagae N.K., Wijeratnam R.S.W. and Wijesundera R.L.C., 2002. Effect of ammonium carbonate and sodium bicarbonate on anthracnse of papaya. Phytoparasitica 30 (5), 486-492.

Smilanick, J. L., D.A. Margosan and D.J. Henson. 1995. Evalotion of Heated Solution of Sulfur Dioxide, Ethanol and Hydrogen Peroxide to Control Postharvest Green Mold of Lemons. Plant Disease. 79: 742-747.

Spalding, D. H. and W. F. Reeder. 1972. Postharvest disorders of mango as affected by fungicides and heat treatment. Plant. Dis. Rep. 56: 751-753.

Spalding, D. H. and W. F. Reeder. 1978. Controlling market diseases of mango with heated benomyl. Proceedings of the Florida State Horticultural Society 91: 186-187. CAB Abstracts. Accession no. 790379314.

Swarts, D. H. and T. Bezuidenhout. 1992. Storage requirements of fresh ginger. In ligtings bulletin No. 235: 21-24.

Sholberg, P. L, Shephard, T., Randall, P. and Moyls L. 2004. Use of measured concentrations of acetic acid vapour to control postharvest decay in d’ Anjon pears. Postharvest Biol. Techno.32: 89-98

Sholberg, P. L. 1998. Fumigation of fruit with short-chain organic acids to reduce the potential of postharvest decay. Plant Dis. 82:689-693

Singh, N., Singh R. K., Bhunia A. K. and Stroshine R. L. 2002. Effect of inoculation and washing methods on the efficacy of different sanitizers against Eshcerichia coli O157:H7. Food Microbiology 19, 183-193.

137

Sivakumar D., R. S. W. Wijeratnam, R. L. C. Wijeratnam, F. M. T. Marikar and M. Abeyesekere. 2000. Antagonistic Effect of Trichoderma harzianum on Postharvest Pathogens of Rambutan (Nephelium lappaceum). Phytoparasitica. 28: 240-247.

Tauxe, R. V. 1997. Emerging food borne diseases: an evolving public health challenge. Special issue: Emerging Infectious Diseases 3, 425-434.

Tripathi, P and Dubey, N.K. 2004. Exploitation of natural products as an alternative strategy to control postharvest fungal rotting of fruits and vegetables. Postharvest. Biol.Technol. 32: 235-245

Wang, C. Y. and Buta, J. G. 2003. Maintaining quality of fresh-cut kiwifruit with volatile compounds. Postharvest. Biol. Technol. 28: 181-186

Wilson, C. L., Franklin, J. D. and Otto, B. E., 1987. Fruit volatiles inhibitory to Monilinia fructicola and Botrytis cinera. Plant. Dis.71:316-319

Xu, L. 1999. Use of ozone to improve the safety of fresh fruits and vegetables. Food Technology 53, 58-63.

Yenchai, C., Prasanphen. K., Doodee. S. 2004. Bioactive flavonoids from Kaempferia parvifor. Fitoterapia 75(1): 89-92.

Zagory, D. 1999. Effects of post-processing handling and packaging on microbial populations. Postharvest Biology and Technology 15, 313-321.

Zheng, X., Tain, S., Gidley, M. J., Yue, H., and Li, B. 2007. Effects of exogenous oxalic acid on ripening and decay incidence in mango fruit during storage at room temperature. Postharvest Biol. Techno. 45: 281-284

โครงการท 2 การพฒนาการจดการศตรผลตผลเกษตรเพอรกษาคณภาพ

กรรณการ เพงคม ดวงสมร สทธสทธ และภาวน หนชนะภย. 2552. การจดการแมลงศตรหลงการเกบเกยว.

หนา 33-46. ใน : รายงานผลงานวจยเรองเตม ประจาป 2552. สานกวจยและพฒนาวทยาการหลง

การเกบเกยวและแปรรปผลตผลเกษตร กรมวชาการเกษตร.

ดวงสมร สทธสทธ Paul Fields และ องศมาลย จนทราปตย. 2554. ประสทธภาพของนามนหอมระเหยจากพชตระกลขงในการไลดวงงวงขาวโพด (Sitophilus zeamais Motschulsky) และมอดแปง (Tribolium castaneum (Herbst)). แกนเกษตร 39: 345-358.

Champ, B.R., Dyte, C.E., 1976. FAO global survey of pesticide susceptibility of stored grain pests. FAO Plant Protect. Bull. 25: 49–67.

138

Chaudhry, M.Q. 2000. Phosphine resistance. In Pesticide Outlook. June 2000. pp. 88-91. Collins, P.J. 1998. Resistance to grain protectants and fumigants in insect pests of stored

products in Australia. In Stored grain in Australia. Proc. Australian Post-harvest Technical Conference, (Edited by Banks, H.J., Wright, E.J. and Damcevski, K.A.) 1998. Canberra, Australia, 55-57.

Collins, P.J., G.J. Daglish, M.K. Nayak, P.R. Ebert, D. Schlipalius, W. Chen, H. Pavic, T.M. Lambkin, R. Kopittke and B.W. Bridgeman. 2001. Combating resistance to phosphine in Australia. In Donahaye, E.J., S. Navarro and J.G. Leesch [Eds.] (2001) Proc. Int. Conf. Controlled Atmosphere and Fumigation in Stored Products, Fresno, CA. 29 Oct. – 3 Nov. 2000. pp. 593-607.

Daglish, G.J. and M. Bengston, 1998. Phosphine resistance in Asia. In Stored grain in Australia. Proc. Australian Post-harvest Technical Conference, (Edited by Banks, H.J., Wright, E.J. and Damcevski, K.A.) 1998. Canberra, Australia, 58-60.

Dosland, O., Bh. Subramanyam., G. Sheppard. And R. Mahroof. 2006. Temperature modification for insect control. Pages 89-103. In Insect Management for Food Storage and Proccessing, second Edition, American Association of Cereal Chemists International, St. Paul, MN.

Food and Agriculture Organization of The United Nations. 1975. Recommended methods for the detection and measurement of resistance of agricultural pests to pesticides. Tentative method for adults of some major species of stored cereals with methyl brominde and phosphine – FAO method No. 16. FAO Plant Protectio Bulletin. 23 (1): 12-24.

Huang, Y., Tan, J., Kini, R.M., Ho, S.H., 1997. Toxic and antifeedant action of nutmeg oil against Tribolium castaneum (Herbst) and Sitophilus zeamais Motsch. Journal of Stored Products Research. 33, 289-298.

Ko, K., W. Juntarajumnong and A. Chandrapatya. 2009. Repellency, fumigant and contact toxicities of Litsea cubeba (Lour.) Persoon against Sitophilus zeamais Motschulsky and Tribolium castaneum (Herbst). Kasetsart J. (Nat. Sci.) 43: 56-63.

Mason, L.J. 2004. Dried fruit beetle (Carpophilus hemipterus (L.)) and corn sap beetle (Carpophilus dimidiatus (L.)) Family Nitidulidae. Stored Product Pests. Department of Entomology Purdue Extension. Purdue University. E-229-W 2p.

Nayak, M.K., P.J. Collins, H. Pavic and Y. Cao. 2003. Developments in phosphine resistance in China and possible implications for Australia. In E.J. Wright, M.C. Webb and E. Highley,

139

ed., Stored grain in Annis, P.C. and Jan van S. Graver. 1991. Suggested Recommendation for the fumigation of grain in Australia 2003. Proceedings of the Australian Postharvest Technical Conference, Canberra, 25-27 June 2003. CSIRO Stored Grain Research Laboratory, Canberra.

Rajendran, S. and K.S. Narasimhan. 1994. In Stored Product Protection. Proceedings of the 6th International Working Conference on Stored-product Protection, 1994 eds. E. Highley, E.J. Wright, H.J. Banks and B.R. Champ, pp. 148-152, Canberra, Australia.

Ren, Y.L., I.G O’Brien and C.P. Whittle. 1994. Studies on the effect of carbon dioxide in insect treatment with phosphine. In Stored Product Protection. Proceedings of the 6th International Working Conference on Stored-product Protection, 1994 eds. E. Highley, E.J. Wright, H.J. Banks and B.R. Champ, pp. 148-152, Canberra, Australia.

Sayaboc, P.D. and A.J.G. Gibe. 1997. Resistance of Rhyzopertha dominica (Coleoptera: Bostrychidae) to phosphine in the Philippines. In Donahaye, E.J., S. Navarro and A. Varnava [Eds.] (1996) Proc. Int. Conf. Controlled Atmosphere and Storage in Stored Products, Cyprus. pp. 513-518.

Suthisut, D., Fields, P.G., Chandrapatya, A., 2011a. Fumigant toxicity of essential oils from three Thai plants (Zingiberaceae) and their major compounds against Sitophilus zeamais, Tribolium castaneum and two parasitoids. Journal of Stored Products Research. 47, 222-230.

Suthisut, D., Fields, P.G., Chandrapatya, A., 2011b. Contact toxicity, feeding reduction, and repellency of essential oils from three plants from the ginger family (Zingiberaceae) and their major components against Sitophilus zeamais and Tribolium castaneum. Journal of Economic Entomology. 104, 1445-1454.

Williams, P., Ryan, R., 2001. ECO2FUME® for postharvest disinfestation of horticulture