copd

1

COPD Chronic Obstructive Pulmonary Disease

(Y3)

PGS. Lê Thị Kim Nhung

2

Đaïi cương

Ñònh nghóa COPD

„ COPD laø moät beänh coù theå döï phoøng vaø ñieàu trò

ñöôïc, vôùi nhöõng aûnh höôûng ngoaøi phoåi ñaùng keå coù

theå goùp phaàn vaøo möùc ñoä naëng cuûa beänh.

„ Toån thöông ñaëc tröng ôû phoåi laø taéc ngheõn luoàng

khí khoâng hoài phuïc hoaøn toaøn.

„ Taéc ngheõn luoàng khí thöôøng tieán trieån daàn vaø keát

hôïp vôùi ñaùp öùng vieâm baát thöôøng cuûa phoåi vôùi khí

haït ñoäc haïi.

3

Đaïi cương

Dòch teã COPD

„ Khoaûng 6% daân soá TG, ¼ ngöôøi treân 40 tuoåi

coù theå bò taéc ngheõn doøng khí.

„ 12 nöôùc CA-TBD öôùc tính 6.3% >30 tuoåi maéc

beänh

„ Thaáp nhaát: Hoàng Koâng, Singapore: 3.5%

„ Cao nhaát: Vieät Nam:6.3%

4

Đaïi cương

ÖÔÙC TÍNH BN MAÉC COPD ÔÛ VN

DS 2006

TÆ LEÄ

HUÙT

THUOÁC

TÆ LEÄ

Ko HUÙT

THUOÁC

COPD

COÙ HUÙT

THUOÁC

COPD

Ko HUÙT

THUOÁC

TOÅNG

SOÁ

COPD

ÖÔÙC

TÍNH DS≥15

Tuoåi

32%

68%

4,2%

1,2%

Soá

ngöôøi

öôùc tính

20.089.600

42.690.400

843.763

512.285

1.356.048

5

Đaïi cương

TÆ LEÄ MAÉC COPD NHOÙM ≥ 40 TUOÅI ÔÛ VN

7.1

1.9

3.3 3.6

4.7

5.7

4.6

1.9

0

1

2

3

4

5

6

7

8

Nam Nöõ Thaønh

thò

Mieàn

nuùi

Noâng

thoân

Baéc Trung Nam

6

Đaïi cương

Tæ leä maéc beänh vaø tæ leä töû vong

Tæ leä maéc beänh & tæ leä töû vong: taêng theo tuoåi.

Tæ leä maéc beänh: nam > nöõ, tæ leä töû vong: nam # nöõ.

Tæ leä maéc beänh ôû gia ñình coù tình traïng

khuyeát, thieáu 1

Antitrypsin.

COPD gia taêng toaøn caàu, nhaát laø khoùi coâng

nghieäp cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån.

7

1990 2020

Thieáu maùu cô tim

Beänh maïch maùu naõo

NT hoâ haáp döôùi

Tieâu chaûy

Beänh lyù chu sinh

COPD

Beänh lao

Sôûi

Tai naïn giao thoâng

Ung thö phoåi

Ung thö daï daøy

HIV

Töï töû

6th

3rd

Murray & Lopez. Lancet 1997

Đaïi cương

Töû vong trong töông lai

1990 2020




Tieâu chaûy


COPD

Beänh lao

Sôûi


Ung thö phoåi

1990 2020




Tieâu chaûy


COPD

Beänh lao

Sôûi


Ung thö phoåi

1990 2020




Tieâu chaûy


COPD

Beänh lao

Sôûi


Ung thö phoåi

1990 2020




Tieâu chaûy


COPD

Beänh lao

Sôûi


Ung thö phoåi

1990 2020




Tieâu chaûy


COPD

Beänh lao

Sôûi


Ung thö phoåi

1990 2020




Tieâu chaûy


COPD

Beänh lao

Sôûi


Ung thö phoåi

1990 2020




Tieâu chaûy


COPD

Beänh lao

Sôûi


Ung thö phoåi

8

Đaïi cương

YEÁU TOÁ NGUY CÔ

Khoùi Thuoác laù

Buïi ngheà nghieäp

Khoùi thuoác trong

moâi tröôøng

OÂ nhieãm trong vaø

ngoaøi nhaø

DAÂN SOÁ

GIAØ

Tình traïng

dinh döôõng keùm

Nhieãm truøng

keùo daøi luùc treû

Kinh teá xaõ hoäi

thaáp

„ Huùt thuoác laù ≥20goùi-naêm

„ Naáu than cuûi ≥ 60 naêm

„ Laøm noâng ≥ 40 naêm

„ Tieàn caên lao phoåi

9

Đaïi cương

YEÁU TOÁ NGUY CÔ

Khoùi thuoác: Laø yeáu toá nguy cô caên baûn cuûa

moïi quoác gia, Tuy nhieân chæ <15% ngöôøi huùt

thuoác phaùt sinh COPD. Huùt 40 goùi/naêm coù yù nghóa

tieân ñoaùn

Khoùi chaát ñoát höõu cô: Naáu trong nhaø, khoâng

khí oâ nhieãm, Buïi ngheà nghieäp: coâng nhaân moû

kim loaïi, buïi boâng, cotton…

Yeáu toá gen: thieáu huït 1Antitypsin laø NN quan

troïng gaây khí pheá thuõng ôû ngöôøi khoâng huùt

thuoác laù, vaø taêng khaû naêng maéc beänh ôû

ngöôøi coù caân naëng thaáp, treû em, huùt thuoác thuï

ñoäng.

10 Belvisi MG. AJRCCM 2004;1:207

11

HEN

Yeáu toá nhaïy caûm

COPD

Yeáu toá ñoäc

Vieâm ñöôøng thôû kieåu hen

CD4+ T-lymphocytes

Eosinophils

COPD vieâm ñöôøng thôû kieåu COPD

CD8+ T-lymphocytes

Macrophages

Neutrophils

Giôùi haïn luoàng khí Phuïc hoài

hoaøn toaøn

Khoâng phuïc

hoài hoaøn

toaøn

12

Đaïi cương - SINH BEÄNH HOÏC

ÑAÙP ÖÙNG VIEÂM ÑÖÔØNG THÔÛ Ø& PHEÁ NANG

YT khôûi ñoäng: Phôi nhieãm khoùi thuoác & buïi… taêng

hoaït tính cuûa protease & Antiprotease.

Protease ôû phoåi hoaït tính (Neutrophile- elastase, Maltrix-

metalloproteinase, cathepsins)phaù vôõ elastin, moâ lieân

keát.

YT caân baèng:.

Antiprotease caân baèng hieän töôïng treân (1 Antitrypsin).

COPD: Hoaït hoùa Neutrophil & macrophage (quaù möùc

so vôùi Antiprotease):

moâ lieân keát bò phaù huûy tieát nhaøy.

Tích luõy goác töï do & caùc Ion aâm(peroxide hydrogen) öùc

cheá Antiprotease co thaét PQ, phuø maøng nhaøy & tieát

nhaøy taéc ngheõn khí ñaïo.

13

Đaïi cương

SINH BEÄNH HOÏC

SBH chuû yeáu laø Giôùi haïn luoàng khí tieán trieån chaäm do

khí pheá thuõng vaø vieâm pheá quaûn maõn tính.

Ñaùp öùng vieâm baát thöôøng: tieát nhaøy nuùt nhaøy

&/hoaëc co thaét pheá quaûn söùc caûn doøng khí

coâng hoâ haáp.

Taêng coâng hoâ haáp thoâng khí pheá nang - vôùi O2

moâ, CO2. COPD tieán trieån: O

2 CO

2 maïn

Thay ñoåi moâ hoïc: thaâm nhieãm vieâm quanh PN, phì ñaïi

cô trôn PQ & soaén vaën, maát vaùch PN tuùi khí (

1mm), tuùi khí coù theå roãng, hoaëc coù sôïi cô vaét qua

14

Đaïi cương

SINH BEÄNH HOÏC

Ñaëc ñieåm cuûa vieâm trong COPD:

„ TB vieâm: BCÑNTT, ÑTB pheá nang, LymphoTCD8

„ Taêng hoaït tính men protease Huûy hoaïi caáu truùc

Haäu quaû cuûa vieâm trong COPD:

„ Taêng tieát ñaøm, taéc ngheõn ñöôøng thôû, baãy khí, baát

thöôøng trao ñoåi khí vaø taâm pheá maïn.

„ Suy kieät, teo cô, thieáu maùu, loaõng xöông, traàm caûm,

taêng nguy cô maéc beänh TM giaûm chaát löôïng soáng

Giới hạn luồng khí thở ra: ứ khí mạn tính

Phối hợp VPQ mạn và khí phế thũng

RL tuần hoàn phổi: tăng áp ĐM phổi

15

Đaïi cương

VAI TROØ CUÛA VI KHUAÅN

30% BN COPD coù H. Influenzae thöôøng truù ôû

ñöôøng hoâ haáp döôùi (bình thöôøng voâ truøng)

BN naëng, naèm vieän daøi thöôøng gaëp P.aeruginosa

Huùt thuoác & taéc ngheõn doøng khí suy yeáu chöùc

naêng laøm saïch maøng nhaøy bieåu moâ hoâ haáp.

16

Chaån Đoaùn

Trieäu chöùng laâm saøng gôïi yù chaån ñoaùn

COPD laø beänh tieán trieån nhieàu naêm/ngöôøi coù tieàn söû

huùt thuoác laù 20 goùi-naêm/40-50 tuoåi:

HO KEÙO DAØI: ho laø daáu hieäu sôùm, buoåi saùng, ko lieân

tuïc sau ñoù thöôøng xuyeân, ít gaëp ho maùu.

KHAÏC ÑAØM: khaïc đàm maïn tính→gôïi yù COPD, Ñaøm

nhaøy, (vaøng hoaëc xanh: đợt cấp). Nếu >60ml ( ≠dãn PQ)

KHOÙ THÔÛ: Maïn tính taêng daàn theo thôøi gian.

- Naëng leân khi gaéng söùc, keùo daøi dai daúng (moãi ngaøy),

- Thôû ngaén, khoâng saâu, thôû moâi (thôû ra mím moâi),

“huït hôi”,“thieáu khoâng khí”,“gaéng söùc maø thôû”,“khoø

kheø”ø - khi coù nhieãm truøng, tieán trieån nhanh neáu coøn huùt

thuoác

Tieàn caên tieáp xuùc(nguy cô):Thuoác laù, buïi,khoùi than cuûi

17

Chaån Đoaùn

Khaùm laâm saøng gôïi yù chaån ñoaùn

Khoù thôû: nhanh noâng >20 l/phuùt, co keùo cô lieân söôøn

Khaùm phoåi: loàng ngöcï caêng phoàng, coá ñònh thì thôû

vaøo, hình thuøng, guø treân, vai nhoâ, cöû ñoäng caû khoái.

Hoâ haáp ñaûo nghòch, ran rít ngaùy, RRPN giaûm.

Suy tim phaûi: TM coå noåi ôû tö theá 450, khoù thôû khi naèm

ñaàu thaáp.

Caùc trieäu chöùng khaùc:

Ñau ñaàu buoåi saùng (O2 & CO

2), nguû gaät ban ngaøy, ngaùy

Suït caân do hao moøn coâng HH, O2 , HC trung gian vieâm

CHoùa

CÁC TRIỆU CHỨNG THƯỜNG GẶP

• Tuổi TB: 68.3 ± 10.1

• Nam/nữ: 7.6/1

• Khó thở: 95.5 %

• Ho: 92 %

• Khạc đàm: 82.1 %

• Đàm đục: 70.7 %

• Ran rít/ ngáy: 53.6/66.1%

• ALĐMP: 40.5 ± 12.2

18

Ngô Quý Châu –Nguyễn Thanh thủy (2013)

19

Chaån Đoaùn

XQ NGÖÏC

Coù hình aûnh ñaëc tröng giuùp Δ() , nhöng khoâng ñeå Δ(+)

Khí pheá thuõng, taêng thaâm nhieãm, cô hoaønh deït, tim

heïp, tröôùc sau cuoáng phoåi, môû roäng khoaûng khoâng

sau xöông öùc (ÑM ôû trung taâm roäng hôn do taêng aùp ôû phoåi).

→ Khí pheá thuõng aûnh höôûng tôùi ñaùy phoåi, taêng saùng

ñeán maát nhu moâ

Taêng goùc xöông öùc & tröôùc cô hoaønh.

Daáu PQ-MM

Thaát phaûi lôùn (beänh lyù tim-phoåi)

CT scan ñaùnh giaù cöôøng ñoä vaø phaân boá khí pheá thuõng,

caùc baát thöôøng khaùc.

20

Chaån Đoaùn

XN HOÃ TRÔÏ

1. ABG (Arterial Blood Gas) khí maùu neân laøm

trong côn caáp.

2. 1Antitrypsin (COPD ngöôøi treû<45t, beänh

gan, treû em, ANCA(+), vieâm MM).

3. ECG: nhó phaûi lôùn (P pheá), phì ñaïi thaát phaûi

(R,R,>S ôû V1, R<S ôû V6) truïc QRS

phaûi(>110o), block nhaùnh phaûi, loaïn nhòp nhó,

nhòp nhanh…)

4. ECHO tim chæ ñeå ñaùnh giaù chöùc naêng thaát P &

taêng aùp phoåi.

5. CTM ít giaù trò, HCT, HC (giaûm O2 maïn)

21

TRIEÄU CHÖÙNG

Ho

Khaïc ñaøm

Khoù thôû

TIEÁP XUÙC VÔÙI

CAÙC YEÁU TOÁ NGUY CÔ

Thuoác laù

Ngheà nghieäp

OÂ nhieãm trong nhaø

HOÂ HAÁP KYÙ

Hoâ haáp kyù

Chaån ñoaùn xaùc ñònh COPD

22

Chaån Đoaùn

Phaân möùc ñoä naëng COPD theo hoâ haáp kyù

BN coù: FEV1/FCV < 0.70:

Giai ñoaïn I: FEV1 ≥ 80% döï ñoaùn.

Giai ñoaïn II: 50% ≤ FEV1 < 80% döï ñoaùn

Giai ñoaïn III: 30% ≤ FEV1 < 50% döï ñoaùn

Giai ñoaïn IV: FEV1 < 30% döï ñoaùn (FEV1 < 50% DÑ + SHH maïn)

„ FEV1 (Forcefully Expired Volume in 1 sec) theå tích thôû ra gaéng

söùc trong giaây ñaàu tieân, sau khi ñaõ hít vaøo toái ña.

„ FVC (Forced Vital Capacity) V thôû ra toaøn phaàn vôùi löïc lôùn nhaát

„ FEV1 /FVC ñaùnh giaù möùc ñoä naëng & tæ leä töû vong.

„ FEV1 , FEV1 /FVC xaùc nhaän möùc ñoä taéêc ngheõn doøng khí,

„ FEV1 coøn 1L BN khoù thôû trong sinh hoaït haèng ngaøy.

„ FEV1 coøn 0.8L coù nguy cô O2, CO

2 & beänh lyù tim phoåi.

- Nhieàu tröôøng hôïp COPD chöa ñöôïc chaån ñoaùn (taïi Anh: 3.5trieäu

maéc COPD, chæ coù 835.000 ñöôïc chaån ñoaùn) boû soùt giai ñoaïn I & II.

- COPD thöôøng chæ ñöôïc ñieàu trò gñ III vaø IV

23

Chaån Đoaùn

Chaån ñoaùn phaân bieät

COPD

-khôûi phaùt ôû ngöôøi >40t

-Caùc Tr/ch tieán trieån töø töø

-tieàn söû huùt thuoác laù laâu ngaøy

-Khoù thôû khi vaän ñoäng

-Taéc ngheõn luoàng khí khoâng

hoài phuïc sau test daõn PQ

Hen PQ

-Khôûi phaùt ôû ngöôøi treû

-Tr/ch thay ñoåi töøng ngaøy

roõ veà ñeâm vaø saùng

- ± Tieàn söû gia ñình coù hen

-Hay coù vieâm muõi dò öùng, meà

ñay, chaøm

-Taéc ngheõn luoàng khí hoài

phuïc sau test daõn PQ >12%

Suy tim

öù huyeát

-± Tieàn söû beänh tim

-X.quang: boùng tim to

- Pheá dung kyù khoâng coù hoäi

chöùng taéc ngheõn

Daõn pheá

quaûn

-Khaïc ñaøm quanh naêm

-hay bò nhieãm truøng hoâ haáp

CT.scan coù hình aûnh daõn PQ

GOLD 2011

C

D

A

B

24

Ng

uy c

ơ T

iền

Sử

đợ

t c

ấp

mMRC: 0-1

CAT: ≤ 10

mMRC: ≥ 2

CAT: >10

≥ 2

≤

1

Triệu chứng

CAT: (COPD Assessment Test): (câu 0-5đ) x 8

mMRC: (modified Medical Research Council): độ 0-4

GOLD 2011: đánh giá toàn diện hơn về tình trạng sức khỏe và nguy cơ

25

Chaån Đoaùn

Caùc beänh ñoàng maéc trong COPD

1. Hoâ haáp K pheá quaûn (NC↑2-6 laàn), Vieâm phoåi, ngöng

thôû khi nguû

2. Tuaàn hoaøn TMCT, NMCT, Xô cöùng ÑM ngoaïi bieân

3. Tieâu hoùa Vieâm thöïc quaûn, Vieâm loeùt daï daøy

4. Huyeát hoïc Thieáu maùu maïn tính

5. Noäi tieát ÑTÑ, Hoäi chöùng chuyeån hoùa

6. Cô xöông Loaõng xöông, teo cô, Suy kieät

7. Taâm thaàn kinh Traàm caûm, lo aâu

TORCH: 84% có ít nhất 1 bệnh đồng mắc

N.Q.Châu: 32.1% THA, ĐTĐ: 8.9%

26

Chaån Đoaùn

ÑAËC ÑIEÅM COPD NGÖÔØI LÔÙN TUOÅI

1. Cöû ñoäng loàng ngöïc giaûm:voâi hoùa suïn, khôùp; teo cô HH

2. Theå tích phoåi giaûm:suïn PQ thoaùi hoùa, nhu moâ ñaøn

hoài

3. Giaûm O2 vaøo pheá nang: bieåu moâ PQ daøy, bong ra,

chaát nhaøy, xô quanh PQ taêng.

4. Taêng NC nhieãm truøng:nhung mao , ñeà khaùng , NT

kín ñaùo, lan nhanh, deã SHH, phuïc hoài

keùm.

5. RL noäi moâi, RL nhòp tim.

6. Ñôït caáp daøy hôn,naèm vieändaøi hôn, NC töû vong caohôn.

7. Deã nhaàm, queân thuoác, K.soaùt Tr/ch deã bò côn caáp.

8. Taäp luyeän chuù yù beänh tim maïch phoái hôïp.

27

III. ÑIEÀU TRÒ COPD OÅN ÑÒNH

Muïc ñích:

„ Ngaên ngöøa côn caáp, giaûm caùc trieäu chöùng

„ Caûi thieäân chöùc naêng phoåi & cô theå

Bao goàm:

1. Cai thuoác laù

2. O2

3. Thuoác

4. Taäp luyeän

5. Taêng cöôøng dinh döôõng

6. Phuïc hoài chöùc naêng phoåi

7. Phaãu thuaät

28

Ñieàu trò copd oån ñònh

Cai thuoác vaø giaûm caùc yeáu toá nguy cô

YTNC: T.Laù, Khoùi, buïi CN, oâ nhieãm KK.

Cai thuoác coù hieäu quaû nhaát, tieán trieån

COPD. ÑT thay theá nicotin (keïo gum, ngaäm

hoïng, xòt muõi - Bupropion)

Giaùo duïc BN, nhoùm hoïp, trôï giuùp BN taêng

kieán thöùc, hieåu bieát veà COPD.

29


Thuoác ÑT COPD oån ñònh

Muïc ñích:

Ngaên & kieåm soaùt Tr/ch

↓ taàn soá côn caáp

Caûi thieän tình traïng söùc khoûe

Caûi thieän dung naïp taäp luyeän

↓ Tr/ch, (khoâng giaûm ñöôïc phaù huûy chöùc naêng phoåi).

Caùc thuoác:

Giaõn PQ

Corticoides

Long Ñôøm

Giaûm ho, KS, vaccin (caàn xem xeùt)

30


Thuoác giaõn pheá quaûn

Bao goàm: Anticholinergics, 2-agonists, Theophylin.

Laø trung taâm quaûn lyù COPD, coù taùc duïng:

Tr/ch côn caáp, dung tích taäp luyeän, Ko caûi thieän

FEV1

Hít > uoáng: ít taùc duïng phuï, tieän ích, chi phí cao hôn.

ÑT giaõn PQ keùo daøi hieäu quaû, tieän ích, chi phí cao.

Hít > theophylin (theophylin coù ñoäc tính cao)…

Phoái hôïp thuoác: giaõn PQ , taùc duïng phuï so vôùi

lieàu thuoác giaõn PQ.

31


VACCINE

+ Vaccin cuùm: taát caû BN COPD neân ñöôïc tieâm

phoøng haèng naêm, tröôùc muøa cuùm xaûy ra 1-2

thaùng.

+ Vaccin pheá caàu: chöa chöùng minh ñöôïc hieäu

quaû, neân söû duïng ngöôøi treân 65 tuoåi, 5 naêm

nhaéc laïi 1 laàn.

32


OXY

Muïc tieâu: duy trì PaO2 >60mmHg, SaO

2 >90%

„ O2 ñöa HCT veà bình thöôøng, caûi thieän taâm TK,

giaác nguû, khaû naêng chòu ñöïng….

„ CÑ: gñ IV naëng PaO2 <55mmHg, SaO

2 <88%

Hoaëc PaO2 55-60 mmHg, SaO

2 89%

keøm daáu aùp phoåi, phuø ngoaïi vi, HCT

>55%.

„ Söû duïng O2 >15h/day % soáng soùt. Thôû 24h >12h.

„ BN phaûi ñöôïc höôùng daãn caùch SD O2:traùnh

löûa, ñi maùy bay…

33


TAÄP THEÅ LÖÏC

„ BN COPD giaûm cô xöông do Ko hoaït ñoäng,

naèm vieän daøi.

„ Taäp cô hoâ haáp, ñi boä, xe ñaïp chaäm phuø hôïp

„ Taäp cô chi treân, taém lau nhaø… caùc cô maïnh

hôn bôùt khoù thôû khi hoaït ñoäng

„ Höôùng daãn caùch duy trì naêng löôïng trong khi taäp

luyeän, hoaït ñoäng tình duïc, töø toán, khoâng voäi vaõ.

34


DINH DÖÔÕNG

Nguy cô giaûm caân thieáu DD do 15-25% W luùc nghæ:

+ Khoù thôû maát söùc nhieàu do taêng coâng hoâ haáp.

+ Daï daøy caêng do cô hoaønh bò deït aên , calori

+ Taêng dò hoùa do caùc cytokin vieâm (TNF)

Caân baèng calori vôùi taäp luyeän duy trì chæ soá khoái cô

theå:

+ AÊn nhieàu böõa, aên chaâm, khoâng uoáng nöôùc tröôùc aên

+ traùnh uoáng nöôùc coù gaz, taêng chaát xô…

+ thay ñoåi moùn aên

Tuy nhieân traùnh beùo phì.

Cung caáp dinh döôõng ñôn ñoäc Ko caûi thieän CN

phoåi vaø dung tích taäp luyeän.

35


PHAÃU THUAÄT

+ Caét 1 thuøy phoåi; vuøng emphysema

Khi:PaO2 <50mmHg, Ko taêng aùp phoåi naëng

FEV1 20-40%.

+ Gheùp phoåi, töø 1989

Khi BN <60 tuoåi, FEV1 <25%

Taêng aùp phoåi naëng.

Tæ leä töû vong phaãu thuaät laø 5%

Tæ leä soáng soùt töông ñöông so vôùi ÑT thuoác.

36

Đôït caáp COPD

Ñònh nghóa ñôït kòch phaùt

„ Ñôït kòch phaùt BPTNMT laø tình huoáng xaûy ra

trong dieãn bieán töï nhieân cuûa beänh.

„ Ñaëc tröng bôûi söï thay ñoåi caùc trieäu chöùng caên

baûn cuûa beänh nhö khoù thôû, ho ± khaïc ñaøm, khaùc

nhöõng ñieãn bieán thöôøng ngaøy,

„ Khôûi phaùt caáp tính vaø coù theå ñoøi hoûi söï thay ñoåi

thuoác thöôøng ngaøy treân BN coù BPTNMT.

37

Đôït caáp COPD

Nguyeân nhaân ñôït caáp

Vi khuaån

Vi ruùt

OÂ nhieãm:

+ N02

+ Buïi

+ S02

+ Ozone

Thôøi tieát laïnh

38

Đôït caáp COPD

TIEÂU CHUAÅN CHAÅN ÑOAÙN CÔN CAÁP

Coù 2 Trieäu chöùng chính, hoaëc 1 chính 2 phuï:

Trieäu chöùng chính Trieäu chöùng phuï

Khoù thôû taêng „Khoø kheø „Suy nhöôïc

„Naëng ngöïc „Maát nguû

Taêng löôïng ñaøm „Ho taêng „Buoàn nguû

„Ñau ngöïc „Moûi meät

Ñaøm ñoåi maøu

„Tim nhanh „Soát

„Thôû nhanh „Traàm caûm

„Luù laãn

39

Đôït caáp COPD

TRIEÄU CHÖÙNG CÔN CAÁP

Tieàn söû ñöôïc chaån ñoaùn laø COPD.

Laâm saøng: suy hoâ haáp caáp, Thôû >25/ph,

tim >110 l/ph, khoù thôû taêng, boùp ngheït ngöïc, ho taêng,

khaïc ñaøm, vaøng.

Soát; lôø ñôø, luù laãn, buoàøn nguû.

ABG: Nhieãm toan HH caáp, PaO2

<50mmHg, PaCO2

>50mmHg.

XQ ngöïc: vieâm phoåi, TKMP.

XN ñaøm: vaøng, xanh, coù Neutrophile gôïi yù coù VK

thöôøng truù hoaëc NT. Coù Gr(+):thöôøng laøS.pneumoniae

(ít khi laø S.aureus), Coù Gr(-): thöôøng laø H.influenzae,

K.pneumoniae, Acinetobacter, P.aeruginosa.

40

Đôït caáp COPD

Ñieàu trò ñôït caáp

Chaêm soùc hoâ haáp

+ Oxy coù kieåm soaùt

+ Daãn löu khí quaûn

+ Hoã trôï thoâng khí

- BiPAP

- Thôû maùy xaâm laán

Ñieàu trò thuoác

+ Giaõn PQ

+ Corticoide

+ Khaùng sinh

41

Thuoác söû duïng trong côn caáp

„ Giaõn pheá quaûn:

β2-agonist: hít, khí dung

β2-agonist + anticholinergic

Aminophylline: chuù yù ñoäc tính

„ Corticoides: (toaøn thaân) ngay laäp töùc, (hít ít hieäu quûa)

Prednisolone: 60mg/ngaøy x 7-14 ngaøy;

Methylprednisolone: 60mg/ngaøy x 7-10 ngaøy TMC.

„ Khaùng sinh: döï ñoaùn VK

Tuoåi < 65, khoâng coù beänh cuøng maéc: H.influenzae, M.catarrhalis,

S.pneumoniae vaø C.pneumoniae, M.pneumoniae : β-lactam,

β lactam+ lactamase-inhibitor, FQ, Cef2 hoaëc Cef3 , Macrolides, FQ

Tuoåi cao, nhaäp vieän nhieàu laàn: Tröïc khuaån Gr(-), C.pneumoniae,

M.pneumoniae : β lactam+ lactamase-inhibitor, Cef3, Macrolides, FQ.

Nguy cô nhieãm P.aeruginosa:

FQ: CIP, LEV; Cef3: CAZ, CEP, CEF; Carbapenem: IMP, MEN

42

Đôït caáp COPD

PHOØNG NGÖØA ÑÔÏT CAÁP

„ Corticoides hít, LABA, Anticholinergics.

„ Long ñaøm, antioxydants

„ Chuûng ngöøa: Cuùm, pheá caàu, HI.

„ GP ñeå caûi thieän CNHH

„ Giaùo duïc BN kieán thöùc cô baûn veà BPTNMT:

Ngöng thuoác laù, dinh döôõng toát, taäp luyeän ñeàu

Töï chaêm soùc, bieát caùch duøng thuoác ñuùng caùch

Töï nhaän bieát ñôït caáp

44

OÂ nhieãm

khoâng khí

trong nhaø

copd

Health & Medicine