1

Το ηλιακό σύστημα και η Γη

Ο Ερμής, η Αφροδίτη, η Γη, ο Άρης και ο Δίας παρουσιάζονται στην προσομοίωση του ηλιακού συστήματος.

2

Η θέση της Γης στο Ηλιακό Σύστημα

Η Γη είναι ο τρίτος πλησιέστερος προς τον Ήλιο πλανήτης.

Ο Ερμής και η Αφροδίτη είναι οι λεγόμενοι εσωτερικοί πλανήτες που κινούνται περί τον Ήλιο σε τροχιές εγγύτερα και εσωτερικά της Γήινης τροχιάς.

Ήλιος

Ερμής

Αφροδίτη

Γη

Άρης Κρόνος Ποσειδώνας

Ουρανός ΠλούτωνΔίας

3

Η Γη στο Ηλιακό πλανητικό σύστημα

Η Γή ανήκει στο ηλιακό πλανητικό σύστημα. Το ηλιακό σύστημα αποτελείται από 9 πλανήτες. Ένας από αυτούς είναι η Γη.

4

Η Γη στο Ηλιακό σύστημα

Μας φιλοξενεί ο πλανήτης Γη, ένας από τους 9 πλανήτες του Ηλιακού συστήματος.

Έχει το σχήμα μιας σφαίρας περίπου

5

Η περιστροφή της Γης περί τον άξονά της

Η περιστροφή της Γης περί τον άξονά της σε 24 h προκαλεί την εναλλαγή ημέρας και νύχτας.

Ο ‘αξονας της Γης είναι μια φανταστική γραμμή που περνάει από το κέντρο της.

6

Εναλλαγή ημέρας και νύχτας

Η επιφάνεια της Γης που φωτίζεται από τον ήλιο είναι φωτεινή κι έχει ημέρα.

Η επιφάνεια της Γης που δεν φωτίζεται από τον ήλιο είναι σκοτεινή κι έχει νύχτα.

7

Περιστροφή της Γης περι τον Ήλιο

Η Γη περιστρέφεται περί τον Ήλιο σε 365 ημέρες, 1 Έτος.

Η τροχιά της Γης ορίζει το επίπεδο της Εκλειπτικής

8

Εποχές του Έτους

Καθώς η Γή περιστρέφεται περί τον Ήλιο, εναλλάσσονται οι Εποχές:

Χειμώνας (22 Δεκεμβρίου – 21 Μαρτίου) Άνοιξη, (22 Μαρτίου– 21 Ιουνίου) Καλοκαίρι (22 Ιουνίου – 23 Σεπτεμβρίου) και Φθινόπωρο. (24 Σεπτεμβρίου – 21 Δεκεμβρίου)

9

Κλίση του άξονα της Γης

Ο άξονας της Γης σχηματίζει γωνία 230 περίπου με την κάθετο στην εκλειπτική.

Αυτή η κλίση λέγεται λόξωση της εκλειπτικής.

10

Γιατί η διάρκεια της μέρας είναι διαφορετική με την διάρκεια της νύχτας

Οφείλεται στην κλίση του άξονα περιστροφής της Γης. Οι τόποι, ανάλογα με το γεωγραφικό τους πλάτος

εκτίθενται περισσότερες ή λιγότερες ώρες στο φώς του Ήλιου

11

Γεωγραφικό πλάτος Το γεωγραφικό πλάτος

προσδιορίζει την γωνιακή απόσταση των διάφορων τόπων από τον Ισημερινό, ο οποίος έγει γεωγραφικό πλάτος ίσο με 0. Συμβολίζεται με το γράμμα (φ).

Το γεωγραφικό πλάτος αποδίδεται σε μοίρες από 00° - 90° Β (Βόρειο), ή 00° - 90° Ν (Νότιο) και στην αγγλική Ν (North) or S (South) αντίστοιχα.

Το γεωγραφικό πλάτος της Αθήνας είναι 37°

12

Καλοκαίρι στο Βόρειο ημισφαίριο Η θέση της Γης είναι τέτοια που το

Βόρειο Ημισφαίριο κλίνει προς τον Ήλιο

Θερινό Ηλιοστάσιο : 21 Ιουνίου Μεγαλύτερη διάρκεια ημέρας

Χειμώνας

Άνοιξη

Καλοκαίρι

Φθινόπωρο

13

Λόγω της κλίσης του άξονα της Γης, η διάρκεια της ημέρας το καλοκαίρι αυξάνεται με το γεωγρ. Πλάτος φ στο Βόρειο Ημισφαίριο.

Στον Ισημερινό η ημέρα διαρκεί 12 h και στους τόπους με φ>66,50 Βόρειο ο Ήλιος δεν δύει!!! Κάθε ημέρα διαρκεί 24 h!!!! (Φαινόμενο του Ήλιου του μεσονυκτίου.)

Καλοκαίρι στο Βόρειο ημισφαίριο

14

Η θέση της Γης είναι τέτοια που το Νότιο Ημισφαίριο κλίνει προς τον Ήλιο

Χειμερινό Ηλιοστάσιο : 22 Δεκεμβρίου

Μεγαλύτερη διάρκεια νύχτας

Χειμώνας στο Βόρειο ημισφαίριο

Χειμώνας

Άνοιξη

Καλοκαίρι

Φθινόπωρο

15

Χειμώνας στο Βόρειο ημισφαίριο

Λόγω της κλίσης του άξονα της Γης, η διάρκεια της ημέρας τον χειμώνα μειώνεται με το γεωγρ. Πλάτος φ στο Βόρειο Ημισφαίριο.

Στον Ισημερινό η ημέρα διαρκεί 12 h και οι τόποι με φ>66,50 παραμένουν στο σκοτάδι όλη τη διάρκεια της ημέρας. Ο Ήλιος δεν ανατέλει!!! Κάθε νύχτα διαρκεί 24 h!!!!

16

Η θέση της Γης είναι τέτοια που κανένα Ημισφαίριο δεν κλίνει προς τον Ήλιο

Εαρινή Ισημερία : 23 Μαρτίου

Ίση διάρκεια ημέρας και νύχτας

Άνοιξη στο Βόρειο ημισφαίριο

Χειμώνας

Άνοιξη

Καλοκαίρι

Φθινόπωρο

17

Η θέση της Γης είναι τέτοια που κανένα Ημισφαίριο δεν κλίνει προς τον Ήλιο

Φθινοπωρινή Ισημερία: 23 Σεπτεμβρίου

Ίση διάρκεια ημέρας και νύχτας

Φθινόπωρο στο Βόρειο ημισφαίριο

Χειμώνας

Άνοιξη

Καλοκαίρι

Φθινόπωρο

18

Γιατι είναι ζεστό το καλοκαίρι;

Μήπως η Γη είναι πλησιέστερα στον Ήλιο;

19

Γιατι είναι ζεστό το καλοκαίρι;

Η Γη στις 3 Ιουλίου βρίσκεται στο Αφήλιο, στην μεγαλύτερη απόσταση από τον Ήλιο.

Τότε γιατί το καλοκαίρι είναι ζεστό;

20

Γιατι είναι ζεστό το καλοκαίρι;

Η διάρκεια της μέρας είναι μεγάλη και οι τόποι του Βορείου Ημισφαιρίου δέχονται πολλές ώρες την θερμή Ηλιακή ακτινοβολία

21

Γιατι είναι ζεστό το καλοκαίρι;

Οι ηλιακές ακτίνες προσπίπτουν σχεδόν κατακόρυφα σε έναν τόπο. Η ηλιακή ενέργεια συγκεντρώνεται σε μικρή περιοχή.

22

Οι ηλιακές ακτίνες προσπίπτουν σχεδόν κατακόρυφα σε έναν τόπο.

Η ηλιακή δέσμη εξασθενεί λίγο,γιατί διανύει μικρή απόσταση στο στρώμα της ατμόσφαιρας

Γιατι είναι ζεστό το καλοκαίρι;

23

Γιατι είναι κρύος ο χειμώνας;

Μήπως η Γη είναι πιο απομακρυσμένη από τον Ήλιο;

24

Γιατι είναι κρύος ο χειμώνας;

Η Γη στις 3 Ιανουαρίου βρίσκεται στο Περιήλιο, στην μικρότερη απόσταση από τον Ήλιο.

Τότε γιατί ο χειμώνας είναι κρύος;

25

Γιατι είναι κρύος ο χειμώνας;

Η διάρκεια της μέρας είναι μικρή και οι τόποι του Βορείου Ημισφαιρίου δέχονται λίγες ώρες την θερμή Ηλιακή ακτινοβολία

26

Γιατι είναι κρύος ο χειμώνας;

Οι ηλιακές ακτίνες προσπίπτουν με μεγάλη κλίση σε έναν τόπο. Η ηλιακή ενέργεια μιας δέσμης κατανέμεται σε μεγάλη περιοχή.

27

Γιατι είναι κρύος ο χειμώνας;

Οι ηλιακές ακτίνες προσπίπτουν με μεγάλη κλίση σε έναν τόπο.

Η ηλιακή δέσμη εξασθενεί πολύ,γιατί διανύει μεγάλη απόσταση στο στρώμα της ατμόσφαιρας

28

Βόρειο Ημισφαίριο

Στο Βόρειο Ημισφαίριο Υψηλές θερμοκρασίες

στους μήνες: Μάιο, Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο

Λίγες βροχοπτώσεις τους παραπάνω μήνες

29

Νότιο Ημισφαίριο

Στο Νότιο Ημισφαίριο Χαμηλές θερμοκρασίες

στους μήνες: Μάιο, Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο

Πολλές βροχοπτώσεις τους παραπάνω μήνες

30

Συνοψίζουμε: Εποχές

Χειμώνας – Μικρότερη διάρκεια ημέρας, μεγάλη κλίση ηλιακών ακτίνων πρόσπτωσης

Άνοιξη – Ίση διάρκεια ημέρας και νύχτας

Καλοκαίρι – Μεγαλύτερη διάρκεια ημέρας, κατακόρυφη πρόσπτωση ηλιακών ακτίνων

Φθινόπωρο – Ίση διάρκεια ημέρας και νύχτας

Εποχές στο Βόρειο Ημισφαίριο

Χειμώνας

Άνοιξη

Καλοκαίρι

Φθινόπωρο

31

Ερώτηση:Πότε αρχίζει ο χειμώνας στο Βόρειο Ημισφαίριο;

Α) Στις 21 Ιουνίου Β) Στις 21 Μαρτίου

Γ) Στις 21 Δεκεμβρίου Δ) Στις 23 Σεπτεμβρίου

32

Ερώτηση: Γιατί έρχεται η νύχτα;

Α) Γιατι ο Ήλιος καλυπτεται από τα

σύννεφα

Β) Γιατί ο Ήλιος γυρίζει γύρω από την Γή

Γ) Η Γή περιστρέφεται περί τον άξονά της

Δ) Ο Ήλιος καλύπτεται από την ατμόσφαιρα και

το σκοτάδι

33

Ερώτηση: Πόσο διαρκεί η ημέρα στις 21 Δεκεμβρίου στον Ισημερινό;

Α) 6 ώρες Β) Καθόλου

Γ) 12 ώρες Δ) 24 ώρες

34

Ερώτηση: Υπάρχουν οι τέσσερις εποχές γιατί:

Α) Ο άξονας περιστροφής της Γης

έχει κλίση

Β) Υπάρχουν πολλά σύννεφα τον χειμώνα

Γ) Η Γη είναι πλησιέστερα στον Ήλιο

τον χειμώνα

Δ) Η Γη είναι πλησιέστερα στον Ήλιο

το καλοκαίρι

Tο Ηλιακό Σύστημα

Το Ηλιακό μας Σύστημα

Ως Ηλιακό Σύστημα συνήθως εννοείται ο Ήλιος με τους εννιά πλανήτες που περιφέρονται γύρω από αυτόν. Αν θα θέλαμε να είμαστε ακριβείς όμως, θα πρέπει να πάρουμε υπόψη μας και πολλά άλλα σώματα που υπάρχουν μέσα στο πεδίο βαρύτητας του Ήλιου, όπως τους αστεροειδείς, τους κομήτες, τα σώματα της Ζώνης του Kuiper και τα σώματα του Νέφους του Oort.

Περιοχές του Ηλιακού Συστήματος

Το Ηλιακό Σύστημα χοντρικά χωρίζεται σε τέσσερις περιοχές: σ' αυτή των Εσωτερικών (ή Γήϊνων) Πλανητών, με τέσσερις

πλανήτες που έχουν στέρεα επιφάνεια και σύσταση παρόμοια με αυτή της Γης (πυρίτιο και σίδηρο).

στη Ζώνη των Αστεροειδών, που περιέχει μικρά σώματα. στους Εξωτερικούς Πλανήτες ή Γίγαντες Αερίων, με

τέσσερις πλανήτες που αποτελούνται κυρίως από αέρια και είναι πολύ μεγαλύτεροι απ' τη Γη και

στην εξωτερική περιοχή του Συστήματος, που περιλαμβάνει τον Πλούτωνα, τη Ζώνη του Kuiper και το Νέφος του Oort.

Ο Ήλιος

O Ήλιος είναι το κεντρικό σώμα του ηλιακού μας συστήματος, μια πυρακτωμένη σφαίρα πλάσματος. Είναι το πλησιέστερο στη Γη αστέρι. Η ακτίνα του ήλιου μας είναι 696.000km περίπου και ο όγκος του είναι 1.100.000 φορές μεγαλύτερος από τον όγκο της Γης μας.

Υπολόγισαν ότι η θερμοκρασία στο κέντρο του Ήλιου είναι 20.000.000ο C.

Όλη η ενέργεια σχεδόν που υπάρχει στον πλανήτη μας οφείλεται στον ήλιο μας. Η ζωή μας είναι σε άμεση εξάρτηση με τον ήλιο.

ΟΙ 9 ΠΛΑΝΗΤΕΣ 1. Ερμής 2. Αφροδίτη 3. Γη 4. Άρης 5. Δίας 6. Κρόνος 7. Ουρανός 8. Ποσειδώνας 9. Πλούτωνας

Ερμής

Αρχίζοντας ένα ταξίδι απ' τον Ήλιο προς τα έξω για να γνωρίσουμε το Ηλιακό Σύστημα, σε απόσταση 0,39 Αστρονομικών Μονάδων (ΑΜ) θα συναντήσουμε τον Ερμή.

Ο Ερμής είναι γεμάτος κρατήρες, δεν έχει ατμόσφαιρα και, καθώς είναι πολύ κοντά στον Ήλιο, έχει στην επιφάνειά του θερμοκρασίες που αγγίζουν τους 400°C.

1 ΑΜ=149.597.870.700 μέτρα.

Αφροδίτη

Επόμενος πλανήτης, στις 0,72 ΑΜ, είναι η Αφροδίτη. Έχει σχεδόν το ίδιο μέγεθος με τον δικό μας, γι' αυτό παλιά λεγόταν και «αδελφός πλανήτης» της Γης. Εκτός απ' το μέγεθος όμως, σαν περιβάλλον δεν έχει σχεδόν κανένα κοινό με τον πλανήτη μας.

Καλύπτεται από μια πυκνή ατμόσφαιρα θειικού οξέος και διοξειδίου του άνθρακα, με αποτέλεσμα η επιφάνειά της να μην είναι ποτέ ορατή.

Περιστρέφεται αργά γύρω από τον άξονά της και στην επιφάνειά της υπάρχουν άνεμοι με πολύ μεγάλες ταχύτητες.

Γη

Ο τρίτος πλανήτης είναι η Γη. Είναι ο μοναδικός πλανήτης στο σύστημα που έχει θάλασσες, ο μόνος με έντονη γεωλογική δραστηριότητα κι ο μοναδικός (απ' όσο ξέρουμε μέχρι σήμερα) που φιλοξενεί ζωή.

Η ατμόσφαιρά του αποτελείται από άζωτο και οξυγόνο, κι είναι ο μεγαλύτερος απ' τους εσωτερικούς πλανήτες.

Άρης

Στις 1,52 ΑΜ βρίσκεται ο Άρης. Στην επιφάνειά του έχουν παρατηρηθεί γεωλογικοί σχηματισμοί όπως φαράγγια και κοιλάδες, που σημαίνουν ότι ο πλανήτης ήταν γεωλογικά ενεργός κι ότι κάποτε ήταν θερμότερος και στην επιφάνειά του υπήρχε νερό σε υγρή μορφή (κάτι που επιβεβαιώθηκε πρόσφατα-Μάρτιο 2007 από τον Ευρωπαϊκό δορυφόρο Mars Express).

Θεωρείται ο πλανήτης που μοιάζει πιο πολύ με τη Γη και έχει έντονο κόκκινο χρώμα εξαιτίας των οξειδωμένων μετάλλων στην επιφάνειά του.

Δίας

Ο Δίας, στις 5,2 ΑΜ, είναι ο μεγαλύτερος απ' τους πλανήτες. Η διάμετρός του είναι 12 φορές αυτή της Γης.

Αποτελείται από τεράστιες ποσότητες αερίων -κυρίως Υδρογόνο και Ήλιο- που περιστρέφονται γύρω από ένα μικρό στερεό πυρήνα.

Έχει 63 δορυφόρους, δυο από τους οποίους (η Ευρώπη κι ο Γανυμήδης) είναι πιθανό να έχουν ωκεανούς κάτω απ' την παγωμένη επιφάνειά τους.

Κρόνος

Ο Κρόνος (9,5 ΑΜ) είναι λίγο πιο μικρός (και πολύ πιο ελαφρύς) απ' το Δία και του μοιάζει σε αρκετά χαρακτηριστικά.

Αποτελείται κι αυτός κυρίως από αέρια -με λιγότερο υδρογόνο και περισσότερη αμμωνία όμως- έχει κι αυτός πολλούς δορυφόρους κι είναι γνωστός για τους δακτύλιούς του.

Είναι ίσως ο πιο εντυπωσιακός απ' τους πλανήτες αλλά κι ο ελαφρύτερος, με μέση πυκνότητα μικρότερη απ' αυτή του νερού.

Ουρανός

Ο επόμενος πλανήτης ο Ουρανός στις 19,2 ΑΜ. Αποτελείται κυρίως από αμμωνία και μεθάνιο, έχει κι

αυτός δακτύλιους και 27 δορυφόρους. Έχει την ιδιαιτερότητα ότι, σε αντίθεση με τους

υπόλοιπους πλανήτες, περιφέρεται σαν να "κυλάει" πάνω στην τροχιά του, δηλαδή με τον ένα του πόλο πάντα στραμμένο προς τον Ήλιο.

Ποσειδώνας

Τελευταίος μεγάλος πλανήτης είναι ο Ποσειδώνας, σε απόσταση 30 ΑΜ από τον Ήλιο.

Είναι ο πρώτος πλανήτης που ανακαλύφθηκε βάσει μαθηματικών προβλέψεων για τη θέση του (από τη μελέτη διαταραχών στην τροχιά του Ουρανού).

Αποτελείται κυρίως από αέριο μεθανίου, νερού και αμμωνίας και, σε αντίθεση με τον Ουρανό, η ατμόσφαιρά του παρουσιάζει έντονη δραστηριότητα, κάτι απρόσμενο, μιας και βρίσκεται πολύ μακριά από τον Ήλιο και η θερμότητα που παίρνει απ' αυτόν είναι ελάχιστη.

Πλούτωνας

Ο Πλούτωνας, που βρίσκεται στις 39,5 ΑΜ, ήταν ο μικρότερος απ' τους πλανήτες (με διάμετρο περίπου τη μισή της Γης) μέχρι τον αποχαρακτηρισμό του, και αυτός για τον οποίο έχουμε τα λιγότερα στοιχεία. Αποτελεί διπλό σύστημα με το δορυφόρο του Χάροντα.

Ο Πλούτωνας θεωρείται πλέον νάνος πλανήτης, μιας και στη Ζώνη Kuiper έχουν ανακαλυφθεί σώματα του ίδιου ή και μεγαλύτερου μεγέθους απ' αυτόν και αφού το ελάχιστο όριο μεγέθους για πλήρη πλανήτη τέθηκε μεγαλύτερο από αυτόν.

ΣΕΛΗΝΗ - Ο ΔΟΡΥΦΟΡΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ Λέγεται και φεγγάρι εξαιτίας της ιδιότητάς της να

είναι το πιο λαμπρό, για τη Γη, ουράνιο σώμα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Το γεγονός αυτό οφείλεται στη μικρή της απόσταση απ’ τη Γη κι όχι στο μέγεθός της, που είναι ασήμαντο μπροστά στο μέγεθος των άλλων άστρων ή στο ότι έχει το δικό της φως, γιατί είναι γνωστό ότι η Σελήνη είναι ετερόφωτο σώμα. Απλά κατά τη διάρκεια της νύχτας οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν στην επιφάνεια της Σελήνης και, καθώς ανακλώνται, φτάνουν στη Γη, δίνοντας έτσι την εντύπωση ότι το ουράνιο αυτό σώμα ακτινοβολεί.

O ΓΑΛΑΞΙΑΣ Αστρικό σύστημα με μορφή δίσκου, που έχει σφαιρικό, βαθύ πυρήνα και περιέχει 100 δισεκατομμύρια άστρα, που μέσα σ’ αυτά υπάρχει και ο Ήλιος μας.

Έχει σε πρώτη προσέγγιση διάμετρο 100.000 έτη φωτός (ένα έτος φωτός – η απόσταση που το φως διανύει σε ένα χρόνο – είναι περίπου 9,5 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα).

Αστεροειδείς

Ο όρος Αστεροειδής προσδιορίζει μικρά σώματα του Ηλιακού Συστήματος, που είναι σε τροχιά γύρω απ' τον Ήλιο.

Οι αστεροειδείς θεωρούνται κατάλοιπα απ' το σχηματισμό του Ηλιακού Συστήματος και υπολογίζεται ότι υπάρχουν εκατομμύρια.

Μετεωρίτης

Ο μετεωρίτης είναι ένα ουράνιο σώμα που έλκεται από τη βαρύτητα της γης και πέφτει, χωρίς να διαλυθεί πλήρως, στην ατμόσφαιρα.

Κατά την είσοδο στην ατμόσφαιρα θερμαίνεται λόγω τριβής και αναφλέγεται, πράγμα που προκαλεί την χαρακτηριστική μορφή ενός μετεωρίτη, γνωστό και ως «πεφταστέρι».

Κομήτης

Οι Κομήτες είναι ουράνια σώματα που σε αντίθεση με τους απλανείς αστέρες και τους πλανήτες παρουσιάζουν όψη νεφελώδη, ενώ η ύλη από την οποία συνίστανται επιμηκύνεται υπό μορφή μακριάς κόμης (= μακριά μαλλιά) όταν διέρχονται κοντά από τον Ήλιο.