de toekomst van de corporatiesector: de parlementaire … · 2014-11-17 · vincent gruis, hugo...
TRANSCRIPT
Challenge the future
Delft University of Technology
De toekomst van de corporatiesector: de Parlementaire Enquêtecommissie Woning-corporaties en Wonen 6.0 (Peter Boelhouwer, Marja Elsinga, Vincent Gruis, Hugo Priemus, Jan van der Schaar & Andre Thomsen)
Wooncongres
Marja Elsinga, OTB Research for the Built Environment, Faculteit bouwkunde, TU Delft
2 Wooncongres 2014 |
Overzicht
• Het rapport van de Parlementaire Enquêtecommissie
Woningcorporaties
• De visie van zes woonhoogleraren: Wonen 6.0
• Conclusies en discussie
3 Wooncongres 2014 |
Wat ging er mis?
• Falende corporatiebestuurders
• Falend toezicht
• Falende politiek
• Fundamentele problemen in het stelsel
4 Wooncongres 2014 |
Hoe kon dat gebeuren?
• Gedrag: varen op moreel kompas onvoldoende
• Grenzen: gebrek daaraan maakt zelfoverschatting mogelijk
• Governance: onvoldoende tegenkrachten
• Geld: weinig risicobesef, moreel gevaar
5 Wooncongres 2014 |
Input legitimiteit: (maatschappelijk, politiek vertrouwen) • Stichtingen • Verlies draagvlak
politieke partijen • Moreel kompas
Throughput legitimiteit: (transparantie over proces) • Vermogen: ruimte
voor verspilling • Ontoereikend
toezicht • Accent op
zelfregulering
Output legitimiteit: (geleverde producten en diensten) • Sociale opdracht
vaag sinds “leefbaarheid” en “wonen en zorg”
• Commerciële activiteiten
Verlies legitimiteit
6 Wooncongres 2014 |
Wie zijn daar verantwoordelijk voor?
• Falende bestuurders, geen tegenkracht
• Intern toezicht vaak onmachtig
• Tekort schietende zelfregulering
• WSW: verkeerde ambities
• Aedes: belangbehartiger ipv reguleerder
• Onvolwaardig publiek toezicht
• Falend toezicht CFV
• Onvolledig toezicht minister: “piepsysteem” faalt
• Politiek onvermogen
7 Wooncongres 2014 |
Hoe kan het beter?
• Fundamentele verandering juridisch moeilijk/lang/duur, dus
aanpassing huidig stelsel
• Huidige stelsel verbeteren:
• Gedrag: cultuurverandering, integriteit, vervolging fraude
• Grenzen stellen: focus op DAEB, omvang en werkgebied beperken
• Governance versterken: centrale kaders, lokale afspraken met gemeente,
invloed huurders, onafhankelijke woonautoriteit
• Geld beteugelen: failliet kunnen gaan, meer beleggers, WSW onder
minister
• Experimenteren met alternatieven: coöperaties, aandeelhouderschap…
• Definitie publiek belang is politieke kwestie
8 Wooncongres 2014 |
Input legitimiteit: (maatschappelijk, politiek vertrouwen) • Stichtingen: meer
invloed huurders + gemeenten
• Verlies draagvlak politieke partijen
• Moreel kompas: cultuuromslag
Throughput legitimiteit: (transparantie over proces) • Vermogen, ruimte
verspilling: transparantie, faillissement mogelijk
• Ontoereikend toezicht: centrale kaderstelling, lokale afspraken, verster-king positie huur-ders, onafhanke-lijke woonautoriteit
• Zelfregulering
Output legitimiteit: (geleverde producten en diensten) • Sociale opdracht
vaag sinds “leefbaarheid” en “wonen en zorg”: doelgroep/omvang
• Commerciële activiteiten: afstoten
Voorstel voor verbetering
9 Wooncongres 2014 |
Overzicht
• Het rapport van de Parlementaire Enquêtecommissie
Woningcorporaties
• De visie van zes woonhoogleraren: Wonen 6.0
• Conclusies en discussie
10 Wooncongres 2014 |
Legitimiteit onder druk
• Woningcorporaties werden autonome stichtingen
• Eigen woningbezit werd beter toegankelijk, fiscaal ondersteund en
daarmee de norm voor middengroepen
• Een heldere politieke visie ontbreekt:
• Liberaal: help mensen zich zelf te helpen
• Sociaal democratisch: emancipatie voor brede groep
• Christen democratisch: middenveld cruciaal
11 Wooncongres 2014 |
Doeltreffendheid niet helder
• Kwaliteitsverbetering in de genen van de sector, maar dreigt
onbetaalbaar te worden. Perverse prikkels in beleid: afwenteling
op de huurtoeslag
• Geen norm voor betaalbaarheid: onbetaalbaar wonen
• Geen norm voor beschikbaarheid: wachtlijsten
12 Wooncongres 2014 |
Doelmatigheid ter discussie
• Geen helderheid over geldstromen
• Vermogen beschikbaar
• Maatschappelijke prestaties en inefficiency niet te onderscheiden
• Verschillende waarderingsgrondslagen wekken verwarring
13 Wooncongres 2014 |
Oplossingsrichting: korte termijn
• Splitsing is risicovol en nodeloos ingewikkeld: corporatie = DAEB
op termijn
• Corporaties alleen DAEB in nieuwbouw
• Maximum percentage niet-Daeb voor bestaand bezit, bijv 5%
• Toezicht:
• Een zelfstandige toezichthouder: financieel + vhv
• Goede samenwerking toezichthouder en WSW (bij sanering)
• Visitaties geen onderdeel toezicht maar instrument van de sector
voor verbeteren en leren
14 Wooncongres 2014 |
Oplossingsrichting: lange termijn
• Wettelijk verankerde zorgplicht voor de doelgroep:
• Zorg voor beschikbaarheid, kwaliteit, leefbaarheid en keuzevrijheid
• Eigenstandige verantwoordelijkheid voor betaalbaarheid, normen
• Lokale afstemming taak: corporatie, gemeente en bewoners
• Omvang van de sector:
• Marktaandeel woningcorporaties kan op termijn omlaag
• Verken ontwikkelingspaden
• Meer transparantie bedrijfsprocessen tbv efficiency
• Meer invloed/eigenaarschap van bewoners
15 Wooncongres 2014 |
Input legitimiteit: (maatschappelijk, politiek vertrouwen) • Stichtingen: meer
invloed huurders + gemeenten
• Verlies draagvlak politieke partijen
• Moreel kompas
Throughput (legitimiteit: transparantie over proces) • Vermogen, ruimte
verspilling: transparantie
• Ontoereikend toezicht: onafhankelijke woonautoriteit, meer invloed gemeente en huurders
• Accent op zelfregulering: visitaties als leerinstrument
Output legitimiteit: (geleverde producten en diensten) • Vager sinds
“leefbaarheid” en “wonen en zorg”: doelgroep/omvang + zorgplicht, normen
• Commerciële activiteiten: afstoten (marge 5-10%)
Voorstel voor verbetering
16 Wooncongres 2014 |
Overzicht
• Het rapport van de Parlementaire Enquêtecommissie
Woningcorporaties
• De visie van zes woonhoogleraren: Wonen 6.0
• Conclusies en discussie
17 Wooncongres 2014 |
Het rapport PEW en visie 6.0
• Op hoofdlijnen overeenstemming: Omvang verschilt, dus ook
detailniveau
• Verschillen: accent op excessen vs historische analyse sector
18 Wooncongres 2014 |
Overeenkomsten
• Input: meer invloed huurders en gemeenten
• Throughput: meer transparantie, versterking intern toezicht,
onafhankelijke woonauthoriteit
• Output: afbakening doelgroep. Geen commerciële activiteiten
19 Wooncongres 2014 |
Verschillen
PEW • Input: cultuuromslag
• Throughput: verplichte visitaties,
faillissement mogelijk
• Output: definitie publiek belang =
politiek!
6.0 • Input:
• Throughput: visitaties (niet
verplicht) leerinstrument
• Output: zorgplicht voor doelgroep
inclusief betaalbaarheidsnormen.