/

DISSERTATIO CHEMICAANALYSIN GADOLIN1TARUM YTTERBY-

ENSIUM EXHIBENS.

CUJUS PARTEM PRIOREM

VENIA AMPL. FACULT. PHILOS. UPSAL.

P. P.

Mag. NICOL. JOH. BERLIN%

.

et

jacobus strömquist,Norrlandi.

IN AUDIT. GUSTAV. DIE XXIX MART. MDCCCXXXIV.

H. A. M. S.

UPSALiAE

EXCUDEBANT REGIAE ACADEMIAE TYPOGRAPHI.

ÉIMMT firar ii' I ~T~

I

V <•

, >

•

!

'

*

!

y " •

.

•. >■

■" i,.' v

- V-

'

_v -

■

. >, ■ ; • • :

m

>

:•

.i * .

' '*

v '• >

V1RO

MAXIME REVERENDO,

PASTORI ET PR^EPOSITO IN RAMSELE,

dom. JONAE P. STRÖMQUIST

Agnalo suo et Fautori Optimo

• ; 'c. •

Sacrum

voluit, debuit

Respondens.

VIRO REVERENDO,

COMMINlSTRO ET PASTORI IN, TÅS3Ö,

DOM. D A N IE LI HARLIN'

•" / • V

Fautori suo

Sacrum

vi d.

Respondens.'

DISSERTATIO CHEMICA

ANALYSIN GADOL1N1TARUM YTTERBY-ENSIUM EXHIBENS.

(jadolinites, ut constat, ab Arrhenio primuiiilectus est. Deinde, analysi instituta, Gadolin,cujus gerit nomen, novum in illo detexit ter¬rae genus, quod Yttriae, ex Ytterby Roslagise,ubi invenius fuit, nomine signavit. Ad Finbo,Broddbo & Kårarfvet postea lecti sunt Gadoli-nitae. Quorum analysin, quum instituisset CeLBerzelius, Finboensium et Broddboensium Con¬stitutionen! talem esse invenit *), ut formulaemineralogicae

t e* S -H /a S -f- & T S

xesponderent; Kårarfvensem insuper SiliciatesBerylliae, Oxidi Cerosi et Manganosi Bisilicia-

*). Afhandl. i Fysik, Chemie och Mineralogie, T. IV. pp.227—229.

teiiique Calcis contiiiere notavit f)« Ytterby-ensern decomposuerunt Celeberrimi Gadolin ,

Ekeberg, Klaproth et Vauquelin. Qui quasinvenerunt partes eonstituentes partiumquequantitates sequens exhibebit tabella:

Gaclolln'*) Ekeberq**) Rlaproth-[) Vauqaelin-\\)Ac. Silicici 5i 23.0 2 l .25 25.5

Ox. Yttrici 58 55.5 69.75 55.0

— Ferrici 12 i6.5 17.60 25.0

— Manganici — — — 2.0

— Beryllici — 4.5 — —

—Aluminici *9 — o.5o —

Aquse — — o.5o 1 0.1

100 99-5 99-5° 97-Ü

Nihil cerli de constitutione GadolinihéYtterbyensis ex his analyseis, quam vis a ee-leberrimis viris institutis, colligi posse, satis

•H L. c. pp. 595.*) Vet. Acad. Nya HaticII. 179^. 2:dra Quart, p. 1J7.**) Li. c. 1802, i:sta Quart, p. 76.•j§ Klaprolhs Beyträge zur Chein. Kennt«, der Mincralkoi per.T. III. p. 52.

ff) Annales de Chimie^ XXXVI. p. i45.

palet. Major scilicet est intér illas differen-tia, quam quse ullam admit tät cönclusionem.Ceterum, cum perpenclimus, Cerium tunctemporis nondum fuisse in medium prolatumOxidumque Cerösum Oxidi Yttrici, indolernmire referre, ita ut omnibus ejus quantitati-bus supra allatis immixta haereat; operaepre-tium facturi nobis visi sumus, si analysin hujusGadolinitae revoearemus; quod, sinistris au-

spiciis, in laboratorio Cel. Prof. & Commendat.Berzelihet sub ipsius oculis facere nobis li-cuit

Constat, Gadoliniten, si frustulum ejus opetubi ferruminatorii hammae vi lente exponi-tur, ita ut par toti frustulo calor detur, certocaloris gradu phsenomenon quoddam igniscoruscantis praebere. Quod phaenomenon,ut observavit Gel. Berzelius , duplici modolocum habere potest: sive frustulum tume-scit et se tollit, sicut Borax vel Acetas Cal-cieus, quo facto coruscatio ht minus fulgens;sive lapis, facta radiatione, formam teneteandem **')• His duobus tertium addere li-

*) Afhandl. &c. 8Cc. T. IV. pp. 218—219.**) Cel. Berzelius in Afhandl. i Fysik, Chemie och Minera-f

4

ceat: quidam scilicet ex Ytterby Gadolinitaeparum tumescunt, fervent et deinde ad mar-gines liquantur vitroque obducuntur encausto,canescente; ubi vero phaenomenon eorusca-tionis languidum et observatu difåcile est.Verum eriimvero quum de Gadolinitis Ytter-byensibus quaeritur, ex habitu externo prae-nuntiare licet, quale fulgurationis phaenome¬non fiet; at descriptionem uniuscujusque spe-ciei suo loco allaturi sumus. Jam autem ana-

lysin tantum Gadolinitae tumescentis et quifervens liquatur instituimus; cujus analyseossummam sequentes sistent pagellae.

i. Gcidolinites tumescens.

Color superficie externa niger, nitens, in-trinsecus brunescenti-niger, quod prsecipue infrustulis minoribus observatur. Minera, pul¬vere ochraceo-flavo interdum superinduta, in

logie T. IV., ubi de dupliei hocce roruscationis modomentio fit, Gadoliniten fervescentem Berylliam eontineresuspicatur, quum Ekeberg in centenario Berylliae partes45 invenisset. Hane igitur terram elicere enixe studui-mus, sed, ut jam apparebit, sine prospero suecessu.

5

Spatho Scintillante compacta obvenit sine ul¬lo crystalli vestigio. Textura densa.

Fractura aequalis, nitens, plana vel con-chseformis, colore nonnumquam variegata pa-yonaceo.

Vitrum leviter vulnerat.

Pulvis, ut Gadolinitarum mos est, viri-descenti-griseus.

Ope tubi ferruminatorii sequentes elici-untur characteres: solus tumescit velut Borax,colorern adquirens cinereum. Borace haudparum excipitur, relicto Aeido Silicico, glo-bulum prasbens eoloris expertem; Phosphatevero Ammonico-Natrico parum, tantum ta¬rnen, ut globulus colorern adquirat flavum ,

qui refrigeratione evanescit. Cum Bicarbona-te Natrico scoriarn praebet rubicundam ad ci¬nereum vergentem.

a) Frustula rninerae seleeta, ponderis o-ro,per horse spatium vehementer in catillo pla-tinico usta, nihil amiserunt; colore de indein cinereum muiato , Acidorum vi restil e-runt.

6

b) Aliud ejusdem Gadolinitae frustum con-tinuum adcurate a pulvere fulvo, qui s?e-pius ei ådhaeret, et a matrice liberatum, intenerrimum pulverem redaetmn est. i lic pul¬vis, modico siccatus ealore et supra AcidumSulpliuricum* refrigeratus, pondere gaudebati§r846. Acido deinde Muriatico superfusus,guttis interdum immixtis Acidi Nitrici, in bal-neo aquae per lioras aliquot digestus est. So-luta erat minera, Solutionen! efficiens flavam,relicto Acido Silicico. Solu tio, ad siccum us-

que sub agitatione evaporata et aqua acidasoluta, Acidum reliquit Silicicum, quod, fil-tro collectum, aqua bene elotum et usturnpondus habebat 0,47. Hoc vero Acidum, quurnjam plane album non esset, denuo Acido Mu¬riatico digesturn curavimus et, eandem ac an-tea ingressi viam, Silicam nacti sumus per-fecte puram, ponderis o.465.

c) Solutio acida, evaporatione paullulumeomminuta, per Aminoniaeum praecipitataet in vase vitreo, lamina vitrea bene tecto,ut praecipitatum ima peteret, relicta est. So¬lutio alkalina' per chartam colata gelatinamreliquit rubescenti-brunam', quam, infundibu-lo tecto, aqua calida bene eluimus.

d) Aqua lotionis cum solutione alkalinaeommixta et evaporata est. Instillato deindeOxalate Ammonico, parvum Oxalatis Calcicipraeeipitatum fundum petebat, quod probeustum et Carbonate Ammonico solito modotractatum Carbonatis Calcici o.o43 tradidit,Calcis purae 0.024 respondentia.

e) Liquidum, quod 'per colum transieratdum Calx dejecta eolligebatur, ad siccumusque evaporatum,' prinium ad relegationernChloreti Ammonici, deinde in atmosfera Car¬bonatis Arninonici ustum est. Residuum 0.022

aequavit et aqua solutum, Magnesiae reliquitquantitatem, quae collecta et usta pondus ha¬bebat 0.0e. E reliquis 0.012, Chloreta Kaliik Natrii continentibus, mediante ChloretoPlatinico, 0.019 obtinebantur Chloreti Platini-co-Kalici, o.oo56 Kali puri resonantia; at0.0006 Kali puri o.oo56 respondent ChloretiKalici, quae Chloreti Natrici 0.0064 reliquatradunt, o.oo34 Gxidi Natrici continentia,

/) Praeeipitatum rubescenti-brunum (c) cumsolutione Kali caustiei coctum deinde colatuinet probe lotum est. Solutionen! alkalinarn Aci-

8

do Muriatico saturavimus et, Carbonate Atnmo-riico instillato, parvum obtinebatur sedimen-tum, quod colleotum et ustum ponderis erat0.009. Oxidum Aluminieurn erat. Liquidum,Carbonatem Ammonicum continens. evapora-tum nulluni prodidit Berylliae vestigium.

g) Quod solutio Kali caustici solvere nonvaluerat Aeido Muriatico immisimus, a quototum excipiebatur ita ut solutionern tiavamconficeret, eui aliquantulum aquae adfusum est.Parva Arnmoniaci quantitate addita, ne per-acidum esset liquidum, erystalli impositassunt Sulphatis Kalici, ut Ceriurn eliceretur.Aceidit vero, ut una cum Sulphate Cerico-Kalico Subsulphas etiam Ferricus fundum pe-teret. Sedimentum colo papyraceo diligentersecretum saturata Sulphatis Kalici solutionelavimus. Aqua fervente sal geminatum Ceriisolutum est, in qua solutione Ammoniacumalbidum efFecit praecipitaturn, quod, elotumet valde ustum, 0.160 dabat Oxidi Cerici. Acidodeinde Muriatico coquente solutum et ChloretoBarii praecipitaturn, o.oo5 dabat Sulphatis Ba-rytici continentia o.oo3 Acidi Sulphurici; justaigitur Oxidi Cerici quantitas = 0.107 erat.

9

//) Restabat ut Ferrum ab Oxido Ytfricoin solutione Sulphatis Kaliei saturata segre-garemus, quem in finem solutio accuratissi-me Ammoniaco neutralisata est et Ferrumdeinde solitis dejectum cautelis, mediante Suc-cinate Natrieo. Succinas Ferricus una cum

Sübsulpiiale Ferrico (g) urebatur primumlen le deinde vehementius, ut Acida destrue-rentur vel ejicerentur. Oxidum Ferricunio.3o5 sequavit. Acido Muriatico solutum0.008 reliquit Acidi Silicici, quae o.3o5 detra-cta 0.297 tradunt Oxidi Ferrici.

i) Solutioni residua?, Yttriam continenti,Amrnoniaci caustici magna quantitas misee-batur. Praecipitatum collectum et loturn Ä-cido Nitrico solvebatur atque per Kali causti-cum rursus ad imum yertebatur. Hydras Yt-tricus, inde ortus, diligenter colligebatur etmagna aquas quantitate abluebatur; siccatusdeinde & probe ustus, 0.923 dabat Oxidi Yt-trici, licet paullulum colorati. Iterum igi-tur Acido Nitrico superfundebatur, quod per-parvam reliquit pulveris badii portionem,cujus tarnen quantitas minor erat, quam quse

a

IO

ponderari potuerit vel explorari, ut rum Oxidum esset Cericum an Manganicum.

En jam partes, quas ex 1^846 hujusGado-Iinitae nacti sumus:

Acidi Silicici b) 0.465

Ii) o 008— 0.4760

Oxidi Calcici d) — o.oi4o

— Magnesici e) — 0.0100

— Aluminici f) — 0.0090— Kalici e) 0,0006

— Natrici e) — o.oo54

— Cerici g) — 0.1570— Ferrici h) — 0.7970-— Yttiici /) — O>9'j5O

Vel in centenario;ur.9000

Acidi Silicici 35 62

Oxidi Yttriei 5o.oo— Ferrici 16.08— Cerici 8.5o— Calcici 1 5o

— Magnesici 0 54— Aluruinici o.48

— Kalici 0.19. — Natrici 0.18

io'i.89