r /t, /) '/,,. ,r~/; "--

/ I' r • /,

DISSERTATIO INAUGURALIS DE

I VRIBV S E X S 'f A 'r V 1\1 I L I TA R I

VETER Vl\I GERM ANORVM PENDENTIBUS

CAPV'f 1.

DE ST A TV 1\1ILITARI VETER Vi\1 GER1\1ANO RV1\1

§. I. VITA MILITARIS GERl\IANOR VM.

Q uac de maiorum nofirorum moribus & infiitutis narrant veteru1n ann ales, bane

velut praccipuain genti bellicofiilimae , ipfis rebus gefiis partan1 con1probatainquc, tribuunt virtutis bcllicae laude111. Quae fucrit .c~ cnna

norun1 incredibilis virtutis & in arn1is cxcrci

tationis fama, auetor efi cA Es AR, (a) qui

· inde tantun1 fi1bito timorcn1 R0111anorum cxer

citun1 occupauiffc fcribit, ut non 111ediocriter

A 0111n1(a) de bell. Gall. Lib._ 1. c, 39.

2 Cap.I. DE STATV MlLlT.ARl

01nniu1n 1nentes anitnosque perturbauerit. TIlic apud TA c 1 T v M (b) in Pompeii theatro Legati Frifii exclamarunt, Nullos rnortalium ARM IS, aut fide anteGermanos ej]e: quaevox, co1niter ab 01nnibus accepta, ipfam principis Neronis approbatione111 ineruit. lpfis annis fereinnati &innutriti,utfcribit SENECA, (c) maioru1n parentumque exe111plis excitati, inde a iuuentili aetate an11is adfueti, · ( d) inox iuuenes ipfa ae1nulationc ad exercitationc111, indeque ad praeclara111, quain ifia parat, arte111 duCti ( e) tande111 fcuto fra1neaque induti, ex eoque ciuitatis n1e1nbra effedi, hanc apud illos togan1 confecuti funt,(f) quan1 pace belloque virtutis exen1plis ornare, -hoc nobilium ingenuorun1que inter G ermanos praecipuum decus fuerat. ltaque coru111 vita fcre 01nnis injtudiis rei militaris conflitit, (g) idquc inilitare ingenium fie dcpingit TA c 1 T vs: (h) Nee arare terraJnJ aut e,,t:jpeEtare annuni, tamjacile per

fua(b) AnnnT. Iib. XIII. c. 54. (c) de ira lib. I. c. ir. (d) TA c 1 T vs de Mor. Germ. c. 24. 3z, (e) l:'OMI'ON :MELA defimOrbis lib.III.c.J~ (f) TACIT VS }. C. C. 13. , (g) utaitcAESAR deB. G. lib. VJ.c.20. (h) I. c. cap. 14...

VETERVM GERMANORVl\I. J

fua/eris, quam 'Vocare ho/les, & vulnera mereri. '}Jrgrum, im1no iner s 'Videtur' /udore acquirere, quodpo[fis fanguine parare.

§. 11. INSTITVTI RATIO.

Statun1 veterem Germanoru1n militaren1 eo confilio exponere ani111us efi, ut, cu1n foleant antiquoru1n infiitutoru1n reliquiae apud po· fieros fupereffc , fpicilegiun1 quoddam coru1n iuriu111 infiitua1nus, quorun1 rationes in fiatu Germanoru111 n1ilitari continentur. De quo cun1 diccrc infiitui1nus, non 01nnen1 mt/11iae Gennarucae fiatun1, fata, & 111utationes, non ar111orum apud Gern1anos traetandorum, non aciei difponendi, vcl bellorum in comitiisdecerncndonun rationes exponere animus efi; quainqua1n & horu1n traetatione1n utile1n & in variis iuriun1 originibus eruendis foecundmn agnofcmnus. Ivlulta, quae co pertinent, qui de Francorun1 n1ilitia docte fcripfit GA n R 1£ L. DANIEL, (a) nee non PHIL. CLUUERIVS (b) PAVL. HACHENBERG,\C)BERN. CLEM.

A 2 l\1ET.. (a) de la Mil ice Fnm~oife Lib. T. c. I II. & feq. (b) in Germania anti qua Lib. I. cap: 43 · 52. (c) in Germania media diH; IV.

4 Cap~ I. DE STATV MILITARI

l'ttETTING H, (d) & IO. PA UL.HANF (e) expofueruut. Status, quoad per obligationes & iura dctcnninatur, iuridicu111 fignificatu1n fequi111ur, cun1 in explicando fiatu Gern1anorum militari, hoc efi co fiatu, quo Germaniac ciucs milites fuerunt, ac proinde t'uriurn & obligationum in fubeunda tnilitia capaces, verf:'ltnur, bane nobis inetatn praefigentes, ur, quac fuerint Gcrn1anoru1n in 111ilitia capeffenda iura & obligationes, brcviter pro infl:ituti ratione explanen1us.

. §. lll. STATUS MIL IT ARIS GERMANORUM ANTI

Q..YI SSIMUS.

Antiquiffi111is Gern1anoru1n te1nporibus admilitia111 ne1110 adfpirabat, nifi qui fueratpars reipublicae, feu qui iuriun1 publuorum in ctuitate capax erat, quoru1n numero foli erant nobiles & ingenui. Ex quo quis incipiebat effe pars reipublicae, ex eo annoru1n fumendoru1n ius confequcbatUL Arma jurnere non ante cuiquarll moris, qua'in civit asju;fje8urum probavert'-t. Tuniin ipfo concilio velprincipu1naliquis,vel pater,. velpropinqur~s /cutojra1neaque iuuene;n

ornant· (d) a·e fbtn militiae Germ~ ' (e) de vario apud Germ. militiae fiatu Altorfii 1748.._

,VETERVM GERMANOR.VM~

ornant; 1-laec apud illos toga, hie primus ·iuuentae honos: ante hoc domitspars 'Videntur, mox reipublicae, (a} Liberti, cumvix n10111entun in do1no, nunquam in ci'Vitate ferrent, -(b) rnilitiac non 111inus,ac fcrvilis con_ditionis ho111ines, exfortes erant. Cun1 ergo bellu1n incidebat, ingenui & nobilcs omnes, qui arn1a ferre pore.rant, fr1 bello verfabantur,. cura domus, agriirumque feminis, fenibus & infirmisftmo ct1'ilibet -relieta. ( c) Sacerdotes non n1ilitiae, feel difci-plinae cau['l bellointererant,quibus non in poenani, nee duds iuffu, fed vclut DE 0 in1perante animaduertcre, vincire, & vcrberare pern1iffum. (d) Militiae ab 0111nibus fubeundae

-vcl hoc egregiun1 argumentun1 eft, quod integraejamiliae & propinquitates bellum fequcrcntur: ( e) quarum fingulac turn1a111 aut cuneum facicbant, in praecipuu1n fortitudinis incita1nentu1n, ut videlicet £1nguinis nexus ob 1nutua1n defenfione111 pugnantes, ut fortitcr pugnarent , magis co1nn1oueret.. ¥ Offici-

A 3 um (a) TACITV-S deM.G.c.x31 (b) TACIT VS cJ. (c) 1 D E 1\I C. 14., (d) lDEM C. 7• ( C) I D 1' M c. J..

http:GERMANOR.VM

·6 Cap~ J.:rDE STATV MlLI-Y.AR'I

um inilitiae fponre·& nobili quadam virtute dudi fubeuntes, bellica fortitudine tuebanrur.Scutu1n relrquis.fe in tanto flagitio habitum, ut ignominiofo, nee ant fucds adeff e; aut conciliun1 inire fas effet, multiquc fuperfiites bello:nnn ir1fa1nia1n laqueo finierint. ( f) Hoc animo militfan1 agebant' .quan1 fi1on:1et ipfi iingenio dudi ex nexu /ubieEltonu ceu me1nbra ciuitatis., non vero ratione bonorum praefiabant: neque enhn quisquam agri ccnum modum in perpe.. tuun1 habebat; fed principes in annos fingulos gentibus & cognationibus ho111inu111, qui una coierunt, quantu1n eis, & quo loco videbatur, attribuebant agri' & anno pofi alio tranfire cogcbant. In niilittun nun1cro praeter Ducem habes apud ,.I.acitu1n principes feunobiles, & plebeni feu ingenuos. (g) Ex plebe elceti iuuencs principe1n comitabantttr. Hocpraecipuum principu1n in hello praefidium, n1agno c01nitum globo circumdari; & quo maiori numero & virtute co;nttatus eminebat, eo 1naior fueratprtn~ ctpz.trn gloria. (h) Eande1n gratiain eqttites, quos

ita (f} TAC, C, 6. (g D~ hoc duplici militum ordinc conf. METTING H de fiatu mi·

litiae Germ. Sect. 1. § 2, (h) T.\ c. c. 13.

http:relrquis.fe

7 V~TERVM,GERM4NORV~

ita inter Gallos appellat c A Es AR , (a) inibant, quo eorun1 quisque plures circun1 fe ambaElos clientesque habebat. (b) Frincipum,, & qui eosdem fequebantur, comitum in hello gerendo fpartam exponit Tacitus. (c) Cum venttmJ in nciem, turpe principi virtute vinci , tttrpe comitatui, 'UirttttmJ principit non exaequare. lam vero infame in omnem vitam ac probrojmn, fieperjlitem principi fuo ex cicie ncefliffe. lllmn defendere, tteeri, fi1a quoque fortirt faCla gloriae eius e/jignare, praeczjmum {t1cra11untum ej}. Principes 11ro vi8oria pugnant, c01ni1es p;-o principe. Ceteri ex plebe, qui in co1nitun1 nu1ncro non fuerant, pugnabant per tur111as, feu per fa... milias , vt dixiinus, & propinquitates. ( d)

§. IV. OBLIGATIO AD MlLlTIAM- SVB FRANCORVM IMP. VNI

VERSALIS, RATIONE PRAEDIORVM TAMEN ADSTRICTIOR.

Sequioribus te111poribus obligatio ad militiam fi1beundam non minus omniurn Germaniae civium, nobilium ingenuorumque, uniuerfulis fuit.

Apud (a) de B. G. lib. Vl."c. 1;. {b) °-!_1os TA c IT vs .c.13. &omites vocat,. eosdem c Al'. sAR de bell.

Gall, lib. Vl. c. 15. nppcllat cliemes & am ba[los, & lib. Ul. c.22. De• t1otos fou fold11rio.1, qui fc potentiori a~ qnodcunque officii .8( obfer· vantiae genus obftrinxerant. ·

(c) TAC C. 14• (d) TAC, C+7•

~ C1p. r: tit' ST Atv 1ntITAR.I Apudl/7t(igr;thos ne1110,' nifi quern iufia catifa,· veluti aetatis, vcl principi'> venia excufabat, a· 111ilitia fuerat iinn1unis. (a} Saxones, ubi ufus.

' cxigebat, que111 forte elegerant, ducem omnes fequebantur, (b) in officio 01nniu1n co1nn1uni. 1\1 aioren1 tmncn intuitu praediorum, quae qnis... que poilidcbat, ad· milidam agenda111 obligationc111 inter n1ultos Gern1aniae populos agnitan1 effe deprehendimus. Quod eo potiffi11111111 tc1npore contigiffc coniicin1us, quo extra Gennaniae fines nouas fedes quaefiucrunt. , \.' ilctoribus Gcnnnnis in inore pofitun1 fuit, terrae deuicctae partem diuidcre inter fuos , ( c) iin~ n1une111 quiden1 a tributis, obnoxiain tamen obligatioili ad rnilitandurh; .pastem veteribus poffefforibus,partenique in publico vel principi relinquere. Audian1us PRocoPIVM Cae;arienfem, (d) de Vandalis eoru1nque reg,e. Gi. · · . · · · - · zericho

(a) LEX \WIS1GoTH Lib.JX.tit,::z,1.9. · . . · (b)]] ED A hill ccclef. gent. Ang!. Lib. 5· c. II. HERT Iv s in notit.

vet, Germ. popul. P.111. c, 3. §. 1 1. (c) Id

9 VETERVM GERMANORVM. ,. ...

zericho haec recenfcntem. 2J..:laecunque autem praedia aut./zltis /uis aut AL Ir s v AN n AL 1 s DE.DERAT, ea IMMVNIA feceYat..Veteriores terras rveteribus relinquebat dominis,fed tantojub TR in v To, ut illis de /uo nihil redi~ ret. Quae fingulis obuenerant terrae portiones,-(ortes dicebantur, (a) ut/ortes Romanae, Gothicae '.I Burgundicae , eaeque proprietatis iure, (b) non beneficiario nexu, ceu a non· nullis fine idonea probatione afferitur, competebant. Eundem n1odun1 feruarunt Franci, terras partin1 vctufiioribus poffefToribus & R omanis fub tributi ncxu relinquentes, ( c) partiln inter fuos- difiribucntes, lib eras a tributorum, non vcro militiae agcndae nexu. 1 alia praedia, in deuicris a Francorum populo prouinciis a Francis Saliis pof1effa, terrae Saitcae nuncupata funt, ut videlicet a ccteris terris, vetufiis incolis relictis, difiingucren

tur,

(a) Sors idem d~r.otat ·ac portio terrne; ex diuifione attributa. Unde plures in divifionc confartes dicuntur in Leg. Wifig~t '1. Lib. X. tit I.I..;.

(b) vid.ANT. noM1N1cvs l.c.(ap. V.§.10.&u.

(c) Romani po!feiforis, qui res proprias pof]idet, & Rom.mi. tributiirii mentio occurrit in LEG. s AL. tit. 43. ,§. 7• 15. -

B

IO Cap. I. D E ST ATV MIL IT AR l

tur, (a) Terrarum occupatarum diuifionc1n ca ratione, ut. nobi/ioribus obuenerint 1naiores terraru1n diflrietus, ex quibus hi rurfus ingenuis fub lege inilitiae agendae contulerint agros, inter Francos Salios faetam effe, elcgantcr coniccit CAROLVS DV F RES NE (b)' cuius vcrbis rein exponere iuuabit_ Les principaux Seigneurs & /es Capitainer dijlribtterent ti leurs foldats ltJ tel'l'es pour le /a. hourage acondition dt: quelques redevances, & de Jes fith1re drm1 les guerres. Q.!!_tmt aettx' i/s f' en referverent ttne partie aver: /es Chatcaux, & les plus belles maijuns des lieux, ou../eurs Lots Jeur ecbtrent, ou bien ils y en batirent, qui fi1erent 11ppellees Sales acaufr, que c· etoit la Dernertre des ) Chefs des Saliens. Et com-me its tenoient ceJ Stigneuries avec tottte Jone de jrcmchife, n' etant jujets aux Emperettrs arnifon d• aucune redevance, mais feulemmt ftant obliges de /es .fuiw·e dans leurs guerres; & veu d' ai!Jeurs qu' ils etoient !es principnux d' entre /es peuples frtmfois, il ejl arrive, que /es per{onnes & non Jujettes aces impojitions ont lte' t·econmtes dans la .fuite des Tems fims le tetwr de Francs.

lnde (a) Car. du FR Es NE in Differt. XVll ad loinville hiCToire de S. Lo

uis p. 244, Ita & P 1 TH o Ev s ad Leg. Salic. apnd BAL v z Iv !II Tom. IL Ca pit. p. 704. terram Salicam vocat terra111, IJUae, hojlibus deuiais, Regi militibusque Saliis obtif!_it. ~ae explicatio terrae SaSalicae reliquas omnes, quas copiofe recenfuit vir. Ampl. CAR. F K 1 n. B v R 1 in der Er!Juterung des Lelm. R.e&bts 1'• 1212. verifi,. miiitudinis rntione fuperat•.

(b) iu cit. Dill: p. 24+·

II VETERvi-.1 OERlvlANORVM.

Inde taridem euenit , utfub Francorum regimine obligatio ad n1ilitiam, quae fubieetionis intuitu 01nnium & fingulorum fuerat , ratione praediorum poffeffionis redderetur adfl:ricrior, maxilne cum fuis f umtibus militarent Franci, ideoque militibus ·opus videretur ad ferendos fu1ntos idoneis. Ex C'lncrione c AR o L 1 M. anni uccvII (a) poffeffor quinque, quatuor, vel trium manforum ( inanfi autc111 non1ine fundus fcu certus agri n1odus cum fl:ruetura pleru1nque ad inanfionem intelligitur) fuis furn ti-. bus 111ilitare obligatur. Ex duobus, quorum uterque duos, vcl alter unu1n & alter duos manfos habebat, alteruter tannun, annis & vietu ab altero infl:ruetus , expeditioni intererat. Ex tribus, quoru1n fingulis non nifi unus n1anfhs erat, unus, reliquis fu1ntus fuggercntibus, in hofie1n p1·oficifcebatur. Quinque, quorum finguli dilnidiu111 1nanfum poffidebant, icxtu1n in ho/lem praeparabant. Praediis de .. fiituti, ut pluri111u1n ab expeditione in hofl:e n1 ipfi in11nuncs, pecunimn ta1nen veluti quinque folidos in flnntus belli conferebant, vel le

u1ora

(a) Vid. C::ipit, Car. M. ad a. 807. :ipnd 131\. L v z 1.v M tom. r. P• 458 B 2

.u Cap. I. DR ST.ATV MlLJTARl

uiora militaria officia fubibant. (b) Quae omnia pro ten1poru111 rationibus

I

VETERVM GERMANORVM. r3

cuntur, (a) infl:rueti utplurimu1n praediis, ininoris licet n101nenti, (bi quainqua111 & fubinde fine praediis inucniantur. ( c) Jn nobilium ordine erantgeneris nobilitate fubli1nes, Cd) maioru111 ditionum utpluri111um poffeffores, quos & maiores nattt & meliores natu appellatos effe confl:at. (c) Hi & in inilitia primi fuerunt. Videlicet ut militiae agendae fuus ordo fuaque ratio conftaret, unumquc1nquc homincm liberu1n ex nobilibus SEN 1 on. EM fuu1n eligere oportebat, quo duce res bellica omnis gercrctur. Mores Francoru1n exponit firn1atque CAROLVS c AL uu s: (f) 'Volumus ut u-

nus(a) Capit, Caroli M. anni 807. cap. 2. Capit. I I. ann. 812. c. I. Prae

ceptum Ludouici Pii npud BAL v z Iv :-.1 tom. 1. p. 549· (b) vid. 10. AD. KOPP. de infigni diff. Comit, & Nobil. immed.

r - p- 2~ _ (c) Capitul. Lmfouici Pii ann. 829. tit. 3. cap. 6, (d) Hos apnd Francos inuicem diil:inguit GREG o RI vs Turonen/il

in vitis patrum cap. 9. edit. Ruinart p. u97. Erant enim non quidem nobilit1ite fublimes, ingcnui timien.

(e) Vtriusque nobilium & ingenuornm ordinis vindici:ts adverfus v A LE s 1v M in notit. Gailiar. & 11 ER T 1v Min not. Regni Franc. Vet. c. l I I. §. 29. egenmt TI-I qJ\I A s l tJ s de orig. fend ~· 15. ht. e. G VN D L 1NG1 vs in di1[ an nobilitet venrer cap. 11. §. 4. Kopp. l. c. Sect, I. §. 3. p. 14. Celeber. R 1 cc t vs von Landfa!f,. Adel c, 3• Dn. MET T 1 N' G H de fiatu milit. Se{l-. 111. §. 2.

(f) vid, Capit, Caroli Calui tit. lX. cap. 2.

B 3

Cap. I. DE ST ATV MI Ll TAR I14·

nusquisque LIB ER HO MO in nofiro regno Seniorem, quale1n volucrit, in nobu & in NoS TRIS FIDELinvs accipiat. Generis nobilitas & iubendi auetoritasjeniorum no1nen illis addidit,quod do1nini habet fignificatu1n, ut apudG allos vox: Seigneur'. (a)Cum liberi ho111incs 01nnes ad inilitiam adftringercntur; haec auten1 fub aufpiciis & ducru fenioris agenda efiet: ratio intelligitur ,_quare nemini liberoru1n ho.. minum in regno viucrc licuerit, quin fuum haberct feniore111, allodiorun1 priuationis poena ineos fiatuta, qui fcnioren1 fibi non elegerant. (b) Comites prae ceteris fcniorcs eligerc folcnne fuit. Horun1 figna utpluri1nu111 fequcbantur prtgen/es. fcu libcri hon1incs, in codcn1 pago. & co111itatu co111n1orantes. (c) Seniori cuilibet fuo fiden1.facraraento probabat liber ho1nq. (d) Cun1 bellu111 incidebat, ex fenio

- . . ns

(a) Vnde & feniores domini fubinde vocantur, ut in Cnpitul I. Caroli 1\1. aim. 81 z. cap. 5. apud Bduz. tom. I. p. 492.

(b) Capit. Caroli Calui tit XLV. cap. 4. apul!. Bal 1. c. p. 230. Qui feniores a'aptos non babent - - at!vdt·s, quos habent, camites, i11 qunrum comitatibus funt, in fi(cum recipi.rnt.

(c) Capit. Caroli Calui tit. XXXVI. §. 33. ibid. p. 190. (d) Carolus M. in Capitulari anni 805. cap. 9. conflituit, ut ntt!li a[~

teri f . .ur.unentum promittatur, nift nobis & umcui•jlle prvprfo fenio1;, ad 11ojlra111 utilit.item & fui (eniorif.

VETERVM GERMA.NORVM.. , 15 ris conuocatione tempore locoque condkcto conueniebant liberi homines. (a) Arma apparatumque bellicu1n lufirabat Senior: denique cu1n fuis deuotis feu cum minore manu Jua, ceu apte loquuntur Capitularia, (b) in bellum proficifcebatur. Cc)

·§._ VI. DE INDICTA MlLITIA ET POENA NEGLECTAt

E XPEDlTlO Nl S.

Expeditio in bell um indici edieto vel iniffis in 0111nem regione111 nunciis folebat, (d) quale praeceptum bannwtn vocatur. Quod quamqua1n generale effet, fpeciatim tamen ad nobiles optin1atesque regni direetum. fuit, (el ut liberos homines, qui fe iisde111, ceu fenioribus , commendaverant , in exercitum adducerent. ··I an1 ne1nini fas erat, militiae f e fub

duce

(a) Capit. II. Carol. M. a. 3a. cap. 3·. (b) Capit. Caroli M. a. 307. c. 3. (c) Cc.pitul. Ludouici pii pratcepto I. c. I. apud »At v z. "tom. J ~

p. 54~)· Liberi fJomines cu111 eomite (uu in exenittmz perg.mt, & i11 Marcha nojfra iuxt.1 ration.:bilem Comitis ordinati1mem 1ttque admo• nitio11em explor.ztiones & excubias, quod tifzratq 7.l1mibulo w11'1as di· cunt, facere non neglig.mt.

(d) Annales Fuldenfes ad a 8ItJ.. (e) :i: REDE Gt. J:U Y,s in Chrou. ad a. 640. ex edit. Ruinarr. p. 636.

http:neglig.mthttp:Chrou.ad

16 Cap. I.DE ST ATV MlLlTARl

ducere. Quos iufia caufa impediebat, pretio oportuit expeditionem redi1ncre. (a) Qui fiudio eandem neglexerant, in poenam vocabantur, quae fuit ·fexaginta folidorum. (b) Redemtio , non minus quam poena omiffae expe .. ditionis heribannum vocatur; fiquidembarznunz poenam & here idiomate Germanico exercitum denotat. Si quis indulg~nte comite expeditioni fe fubduxcrat' ipfe comes in hcribannun1 vocabatur. lta Carolus l\!1. (c) ~1icunque libe: horno ~nuentus ji1eri~ anno prae/ente cum /entore fuo tn ho/tenon fu1/]e, plenum he.. ribanum, [quod erat L X. folidorum Jjoluere cogatttr. · Et, /i JeniGr vel comes i/ltus eum domi dimifit, ipje pro eo eundeJn heribannum per.Joluat. Grauior poena eoru1n fuit, qui cafira deferuerant, qualis cxercitus defertio veteribus Heri/liz vocatur, a La_ffen, deferere.· Capitalc1n poenam ex inoribus Francorum (d) repetiit Carolus l\J. (e) fiqitis adeo contttmax

aut

(a) Capitnl. Caroli M. I. ad a. 8r2. c. 5. (b) Lex Ripuar. cap. 65. Lex Lon gob. Lib. I. tit. XIV. §. 13. (c) Capitul. 11. anni 8r2. cap. 9. . (

11 iVF..TER VM. "GElUviANORVM.

_tJUt jitperlu{ ·/xtiterit '· ut .. dimiffe ex_ercitu ahsque iuffu vel licentin rtgis domum reuertatur, & quad nos Theudifca lingua dicinms, berisliz fecerit , ipfemet reus maieflatis vitae. incurrat periculum, & res eim in jifco nojlro facientur.

· §. VI 1. DE AETATE ET ClNGVLO· MlLlTARl.

Ad 111ilitian1 _agenda1n neque ius fuerat, neque obligatio ante adcptan1 pubertatcn1. Ab ea actatc de1nun1 armis 1nilitaribus 1naturi cenfebantur; & ideo i1npubcrc1n r... A l\ct n ER T vs a) vocat nondum nulitaribus ar1nis 1naturum. Pubertatis anni inde anni militares vetcribus dicuntur. Ecbertum,. l\1archion~n1 1'huringorun1, ide1n Lmnbertus b) puerum vocat adhuc 'intra rnilitares annos Moren1 n1aioru1n fcruabant Franci, du1n nobili gencre natos adepta pubertate enfc fcu cingulo 1nilitari folenniter accinctos, ex co tc1nporc nobiliori militiae, quae in equcfiri confificbat, aufpiciu1n facere patiebantur : quod tainen inter liheros ho1nines rarius videtur ufu vcniffe. Lxc1nplu111 habcs apud Audorcn1 vitae Ludouici

Pii

a) LAMBE.RT vs Schaffoab. ad imn. ro7. apnd r 1sTo R p.1e3. b) ad :rnu. 1076. p. 2.p.. ·

c

http:LAMBE.RT

18 ·cap. I: DE ST.ATV MlLITARl

Pii p. 343·. Lttdouicus Rauensherg cum patre 11hii1, ihique. enfo~ iam appe!lens ado/e{centiae tempora, accin[/us ejl, flC deinde pa· tl'em in Auares exeY(itum ducentem usque ad Cunehtttg comitatu1, iujfus ejl reuerti.

§. VIII. CLERICI A MILITIA EXCLVST.

Quae de nobilibus liberisque hominibus 111ilitibus dicta funt, ad laicos pertinent. Clericis cniin militiae agcndac nee ius, nee obli-. gatio fuit; quinilno militia, cu1n oflicii facri rationibus & vitae clericalis honefiati repu·gnare videretu_r, iisdem penitus cfi intcrdic1a. Jn primitiua ecclefia ipfa fanetioris inuneris indoles clericos ab animo n1ilitiam capeffcndi reuocauit; neque ante feculum · V. veiligiun1 clerici inilitis occurrere docte obferuauit c As P -~ R 2 cEGLE. R vs. a) Et maxima probro habitum cfi cum lulianus apofiata, religionis odio . clericos Cappadociae in numeru111 militum adfcribi iufferit. bJ Tandem vero clericis ,ffubinde ad capienda arma ani1num fufcipientibus, tantis aufibus, tarrique a vita clericali alienis, opus

erat /

:i) de Epitcopo rnilite in veteri ecclelia inuifo cap. III. & IV. b) Sozomcnus in hifior. ecclefial1. lib. ). ·

19 VETERVM GERMANORVM. j

erat dicam fcribere cun1 Cortciliorum· canonibus, tu1n legibus fecularibus. ·Chalcedonenje Concilt'urn c) fee. V. excom1nunicationis poenmn ftatuit in clcricos, inilitiam fequentes. Et NICOLAO PP. d) i1nprobatur inilitare nonnullorun1 clericoruni fiudiu1n, quod militrm1 Chri.fli /it Chri(hJ faruire, militttm vero Jeculi fecu/o, fecundum quod Jcriptum ejf: ne1Jio, militrms DEO, fe implicat negotiif fecu/aribus. i\ ddit alibi: e) Nam wm difcreti/int militesfacu/i a militibus ecclefiae: non conuenit ecc/efiae militibus mi/itare {eculo, per qttodad ejf1tlione111 fanguinisnecejf~ /it pernenire. Sanguine humano cni1n fe inquinantes irregulares cenfcbantur & fungendis ecclefiae muneribus inidonei.Prifcam difciplina111 tuiti funt Francorun1 reg cs. · Ne a cura facra abfl:raherentur clerici, ncgotiisque ac n1unere fuo alicnis i1nplicarentur: ufu111 arn1orun1 aeque ac ·111ilitiae iisdc111 · interdixerunt. Sacpius cautun1 · efi: ut clerici arma mi/it aria

non c) cuius fan.:Cio repctitnr in c. 3. C. XX. qu. 3. Eru; qui femel in cle.

ro t~xati fu~rint, fiue in numaflerio deputati, decreuimu1 neque ad mi· liti"m, .neque ad hanores (em/ares «venire• . · Eus ver1J,. qui .boc au.ft

· fuerint,' facere, & non eius poenitere maluerint, ·.ut ad boc idem re· uerrantur, quorl ante vbtcntu DE/ fibi prrJpfJfummt, &onuenit an.ithematiz.ari, •

d) inc. r9. C. XX!ll. tp1. g. e) in •· 6. D. 50. ·

c 2

.20 Cap. t DE ST ATV MIL1TARI

non contingant. a) CAROLOMANvs iffCrJpi1u!dri a. 742. ex_fynodi fententia fiatuit: b) Semis Dej per omnia omnibus nrma1t1rani portarc, velpugnare,aut in exercitum & in bo/lem pe1gere omnino prohibuimtts, 11.ifi illis tantum, qui propter di11i11um mini/lei·ium - - • ad hoc elec1i fzmt. Sed an1pliori adhuc decreto, quod fc apofiolicac fcdis aucroritate n1ultoru111 cpifcoporu111 achnonitione inftruchnn, fl1netoru1nquc canonun1 rcgulis cdochun, & confultu omniurn nobiliu111 fuo:ru1n dcdiffe profitetur , eidcm rci anno 803. profpexit CAROLvs 1\1. c) m n11l!us(r1ctTJ,wm in huflm1 pergat, ni/i duo vel tres tantum ipifcopi ~ e/eflione ceterorum, propter benediflionem & praedicatil)nem - - - !Ii vero nee 111·11ia ferant, nee adpugnarn pergam. C 0 NC IL IV M l\l EL-_ o EN s £ anni 845. d) exco1111nunicationis poenan1 in clericos , militaria arn1a f u1nentes & armatos incedentes fiatuit; quae repetita eft in Capitularium Lib. VJ.C. 6r.. e) Si qui! Epifcoptu, Presbyter,

au:

· a) Vid. Synod Sparn'4r. ~ 346. cap. 10~ apucI nAt v·z. tom.11. p. 30. Conf, Capitul.. Caroli M. anni 739. cap.68. ibid, tom. 1. p.236.&

·Capittll. a. Sor. cap, rs. p. ::ioo. & capit, a. 814. c. 37. ibid. p. 51 g. Vt pre1byteri & Diacones vet reliqai clerici arma t11J1J, portent, fed confidant in dejenfione DE/ qttam in armis, ·

b) apud BA r. vz. tom. ·r. p. 146. c) :;pud :BAL v z tom. I. p. 409. d) cnius fanCl:io extat in c. 6. C. XX/ll. qu. g. e) apud BA r. v z. tom. I. P· ?32· ,

VETERVM G'ERMANORVM. 2I

I/tit diiJconits, am fahdiacomu ad bellum procefferit, & arma heJ~ /ica induttts fuerit ad belligenmdum, (Jb omni officio deponatur, i11 · tantum ut nee laicam com1mmio11em habeat.

§. IX. CLERIC! TAMEN INTVITV PRAEDIORVM EC

CLES I A E AD S VB SID I A MIL IT AR I A 0 BL I GA T I.

. Cutn ecclcfiis aeque ac inonafieriis fubinde pracdia & latifundia obuenerint,quorum intuitu alioquin adfirk1:ior fuerat ad 111ilitia111 o bligatio: ne ex rationc inilitiae, clericis interdietae, rcspublica dctrilnenttun capcrct , varia ratione profpccrun1 efi, ut praelati fubfidia n1ilitaria pracil:arcnt. Vnde (l) n1ilites bencficiario vel ininifi:eriali nexu ·ecclefiac obnoxios, in expeditionen11nittere obligabantur. a) Hoc epifcopis iniunxit CAROLV_s 1w. b) Reliquiver(!, qui ad ecclejiaJ Jit~i remcment, juos homines bene a1matos nohiscum,. aut cun~ quibus iufferimus, dirigcmr. Poenan1 inter~ minatur L v o o v 1 c vs P 1 vs in capitulari anni S67., C) Abbates & Abbati/{t1eJi plenijfime homines fttos noTI dir exerint, ipji juos honores perrlant, & eorum vr1fltlli & proprittm

&bme

a) r. DAN IE L de [la Mllice frans:cife lib: T. c. ::i. P· IO. excicat Capittil1ire Childerici ill. anni 744. eiusdem fententiae: Abb.iw legi· timi boflem non faciant, nifi tantum homines eorum triinsmimint.

b) in capit.

i.; Cap~ f. Dl!. ST ATV MIL IT AIU

& benejicium perdant. Deindc (11) aJiis fubfidiis ex· peditionem bcllica1n ab ecclefiarum praefulibus, infirui & fubleuari par erat; cu1n & communis defenfio in pracdiorun1 , quae poffidebant, & quoru1n intuitu militia alioquin prae... ftanda erat, tutelan1 · cederet. Dona pe(:uniaria utplurin1um ab ecclefiis & 1nonafie... riis data effe obferuat GABRIEL DANIEL' a) idque ex Conjtitutione Lvoourcr PH illufirat, qua tres inonafierioru1n claffes ·rccenfentur, prout vel dona dabant, vel per liberos homines in cxpeditione1u n1iff os. inilitian1 praefia · bapt: haec funt, quae dona & militiam /ricere dr:bent - - -Haee Ji.mt,. quae 1m1tum dona dare dl'bent fine militia, - - Hilec {unt, quae nee dona, nee mili1iam dare debent, fed folas orationes pro faltttc lmpaatoris vel Jiliormn eim & .jla/,ilitnte regni.

Haec· dona utpluri111u111 in equis armisque militaribus confiitiffc , patet ex diplomate Lvnou1c1 Pu an. 85+ l\1onafierio S. Galli conccffo. b) Statztimtt.r etiam, vt annuatim inde do1za no/lre ferenitati veniant, ficm de ceteris monajleriis; id efl caballi duo cum flutis & Lanceis.

§. x a) de la Milice Fran9oife lih. I~ c.11. p. u; · b) apud M vRAT o R 1 v M Antiquit. Italicarum tom. V. diiT. LXX.

P• 960. ,

VETERVM Gf.RMANORVM~

§. X. MEDIO AEVO OBLIGATIO AD MILITANDV11

VNIVERSALI S.

Medio aeuo Germani non minus ac olin1 ex fubiecrionis ratione fubierunt n1ilitiam a) Cuius rei vel praecipuum argun1entu111 efl: generalis belli indicrio , & nobiliun1 ingenuorun1que ad n1ilitandum conuocatio. b) Qui quo inaiorum pracdiorum latifun_diorun1que poffeilione infl:rucri fucrant, eo inaiori inilitun1, quos inter ingenuos, vafallos & mini11criales duccbant, nu1nero militabant. Id nmnque aequu1n videbatur, ut, quo ainpliora quis praedia poffidcret, eo plus conferrer ad patriae defenfione1n, ipfi pro maiorum pracdiorum nun1ero prac ceteris proficuain. Praediorum. a quibuscunque oneribus impctrata immunttas, nunquan1a11,i/1/iae obligatione tribuit imn1unitatcn1 ; quam in re111 ia111 aeuo

,. Cap. I. DE ST .ATV MILlT ARl.

cautu111 fuerat :. c) Si in alode /uo quiete 'Vivere "Valuent; - - '- ,aliud ciliquid ab eo non re qui. ratur, nt/t jolurnmodo, ut ad patriae delenfionem per.._rz,at. Qui fingulis G~nnaniae regionibus praeerant Duces, Co111i_tcs, Oynafiae, cetcriquc proceres, fuae quisque regionis n1ilitcs ingenuosqu~, pro aetatc virtutisquc ratione belliquc neceffitate de/e{ios , in bellu1n ducebant co fcte inodo, quo Francorun1 aerate Seniores. Rcpcntino cafu fine delccru collecta inilitis 111anus repentinus & tumultuarius 1ni1es vocatur. d) Quando de expcditione J-1 enrici lV. in Saxoniain loquitur LA.MBE R Tv s Scbaffizaburgen(is, c) Rex, inquit, mijit cirCf!1nquaque ad habitacula principum, iubens ut juos {tnguli ad aciem in/lruendam producerent. Gloriantes e:x: parte Regis ;nilit~s. rcfert Lan1bertus , f) jecurii ej]e mi/item lea191·mum. - - &· quem finguli prirzcipes, dillgenti delec1u hab110, de toto orbe exqu'.fiuisj]ent. Pcrgit; g) Adcrat Go~zelo, Vux Lotharingiae, tantas

· · ha-

C) C.tpit. C /\ R 0 L I CAL U I tit. L l ll, c:ip. IO.

VETERVM GERMANO}{. VM. 1

babens copias' ita mi/itar·ibus armis in/lruE!as, i~a de tota,, ~ui praeerqt; regJone /euerisfimo aei~Elu exquijitas, ut jolae c~t-~rum Regis ex-· ercttum, & numero, & belltct apparatus glo-: ria praecellere & ·.fupergredi 11Jiderentur. Qui e.x fingulis . Gennaniae populis in bellum proficifcebantur n1ilites,nomen gen tis regionisquc feruabant. · ~ic GOTHOFR£ovs CoJonienfis, h) lmperator .. Fridericus 1. inquit, cum maximo e,,vercilu Bauttrorum, Sueuorutn, Francorum, Sa,,"tonu1n in 110/oniam profzci/ct'tur.

§• XI. DE IVRE NOBILlVM INGENVORVMQ..VE IN

MlLlTlA EO.,YES TRl.

Nobiliu111 ingenuoru1nque praecipuum adhuc co aeuo· fuit n1ilitiae equefiris agendae

. . . lllS.

h) ad A. I189. p. 254. Exercitum, quem in Hunnos duxit Otto II, fie defcribit w ITT i c HIN D vs· Corbeiens. in Annal. Lib. III, ,, p. 656. Primam & fecundam & tertiam legionem direxerunt ,, Baioarii , quibus praefoerant Pradecti Ducis Hrnrici • - •

' , ,, ~artam ordinauerunt Franci, quorum rector & procurator ,, erat bl!x Chnnradus. In quima, quae erat maxima, & quae ,, dicebatnr regia, ipfe princeps erat yallatus ledis ex omnibus ,, militum miilibus alacrique iuuentute - - • fextam & fepti" mam kgionem confiituerunt Sueui, quibus praefuit Burchar,, dus • • - In o

26 Cap."I. DE STATV MILIT ARI

ius. Quae cun1 iam fub francis honorificentior in Germania cenferi cocpit, nun fub Henrico T. cultior reddita, nobils'bits ingenuisque velut propria fuit. a). Nobilibus' gencris · dignitas, inge.. nuis nataliun1 ingenuoru111 , quos ad maiores fuos ex utroquc parente referebant, honor dignationcn1 conciliab;tt. b) · · V tcrque auitis praediis frucbatur, undc.Juis ·quisque.Jumttbus n1ilitari 1nuncrc perfungerctur. . Hlos ;ni/ites prirnos, hos milites greg,arios, eo quod illorun1 ducru n1ilitarent, vocat \VIPPO, c} dunl mi!iteJ primos, mi!ites g1·egrrrioi, quin ingenuo.r omnes , qui aliwitts niomentijunt, Regi fide1nfeciffe, n1cn1oratd) Ha

bcs

a) vid. G y N n L 1 NG. in Henrico Aue.§. XXI~ G. A. Roi· P. de infign. d'ff. Comit. & nobil. imm. p. rn. V. C. 1 o. GE. c RAMER. de prJerog nohil. Auit. ccp. 1I. p. 66. Celeb. c HR Is T. Go TTL. RI.Cc Iv s 'lJOn Land{ueJ!i..~en /)def cap. v. BERN.•.. c LEM. 111 ET• T 1 NG H. de fh1m militiae Germ. cap. IV. §. 7. .

li) Natalium ingenuirns, quae cuiguam ex utroque parcnte eorumque mai >ribus'obtigerat, ingenrmm efficiebat. Vnde nee ex liberto, nee ex eis, quorum maiores liberti foerant, nati, quairn1uam ipll ex liberis p:!rentibus

VETERVM G:E.RMANORVM.

bes hie ingeni1os, alios militqntes, alios non mzltrante s. CHin1 0111ncs ingenui inilites. Id vcro Henrico/. tribuendu111 videtur, quod, cun1 nonum ingenuu1n quemque ex agris in ciuitates tranfiulerit, e) dcinde, ut}enior tantun1 inter fratres quosque in excrcitu effet, confiituerit, .f) alii inde inilitimn fequerentur, alii ad aliud ·vitae genus , ad officia aulica & ciuilia non 111i·nus, quan1 ad ciuica & urbana fiudia 'ducri, a militia auocarcntur. Qui 111ilitian1 fegucbantur, (jennanis ·fe111pcr in hono1~c & dcliciis. ·habitam, hanc velut praecipumn exifiin1ationcn1 confccuti funt, ut 111ilitiac honor euade.rct genii!t:· ttH, corun1que genus diccrctur 111ilitarc , g) ad difcrilncn videlicet ingcnuorun1, .

qui

· Banereti, qHi edttcendi vexil!a in prae!iis iUJ /Jabebant. Alii mil/tu (ecund1 & renii ordinis {tmt ii, quus Chevaliers, Baclicliers dhimut, & qui n1zlites fimplices appell.mtur. ·

e) lnflituta Henrici I erudite explicat av N n L 1 NG. l.,c. §.XX • . f) GOBELINvs PERSON-A· in Cofmodr'om. aetat. VI. c. 47.

· M ..ndauit Hairicru, 'fUOd fenitJr inter fraftej t/Uouunque dt·he1et ej[e in txercitu reg is, & propter hoc ip(e (Olus tolleret exuviaJ p.ttris, inter quas arma 111a.'l:ime rep11t.1b-:mtur. ·

g) 01 din is militaris appellationem illis tribuit, e~sque a Mai(\ribus ieu Nobilibus foparnt n R v Nod\: .bello Saxon. ;>pucl F1tlmu111 P· I l:)7. Multi etiam de MA 1oR1 n vs,. qui bnna in utrius'lue regivnibus /Jabeba11t, ttt utraque /eru.mnt, fponte fi1a, bic relillu fi/10 /eu

D 2 fr1ttre,

:s Cap. I. DE STATV MIL IT AR I

qui, alia vitae agendae rationc inita, in c1u1:. tatibus honoratiorum loco habcbantur. h) lngcnui itaquc ex n1ilitari genere, qui & homines militares & nofira aerate nobiles dicuntur, & ab ipf:'l equefiri inilitia ordinis equejb·u appellatione111 obtinuerunt, ·non 1ninus ac Nobiles, feu qui in fuperiori nobilitate fucrunt, n1ilitia eaquc equefiri defungebantur. Quae eos ornant infignia gentilitia, caden1 probant finnantque , . & genus inilitare, inilitia genti equefiri attributa , loquur,1tur.. lllic gale'1S lanccasque ; hie fcuta; ib.i equite111 arn1atum confpicis; ipfi, · vclut ad. anna nati, Schildburti,ge z:u Schildund Helm gebqhrne dicuntur.

§. XII.. DE Ml LIT InVS ET MIL 1TAR l B VS H 0MlN1 B VS.

Quainquain 0111nes ex 111ilitari genere nati & in bellO' n1ilitantes, fiue allodia, fiue feuda

poffi~e-fr.:trt 7 Aa Regem tranfibant, ;; .:. ;. Plerosque :r.t IL IT AK rs. o Rn 1 N ts ad(e eodem modo vucabat, &, prout cuiusq1'e animrmi cogno(cebat, minis fiue promiffeonibu111d bellum eiuile fallicitabat. Vocantur etiam militates~ fen ex genere- militum; id. 'luod illnfirant

. tefiimonia,. qnae exhibent Yir. illufl:ris D 1\. V. G E. ST RV DEN in Ohf.inr., Germ. 0 b[ r. §. 5. & s. Dn. RI c c Iv s L c. cap. 38. &

. Dn. cRAMERv·s Le. p.65. & 68. . ·. b) THoM·Asrvs de hominib. propriis §. 93~ sPEN'ERVs in iur.

· · lib.11•. c. 7. §, 5. p. 23. Dn.E s To•~ de miuillerialib.us p. 5u:. feq.

http:miuillerialib.us

VETERVM GERMANORVM.

poffidebant, milites diccrcntur: emincntior taincn & honorificentior 111ilitu111 appcllatio tributa efi illis , qui cingulun1 n1ilitare · confecuti , hoc efi , publice & . folennitcr milites declarati fuerant. a) Solennem n10rem, quo nobiles non minus ac ingentti ex militari genere gladio utpluri1nu1n ter pcrcuffi, ·balteo gladioquc inilitari accineti, aureisque fubinde calcaribus infigniti, mi litu honore1n & titulu111 confequebantur, ornate & copiofe defcripfit Celeb. Cramerus. b) Quandoquidc1n ·1nilitia equefiris in praecipuo apud Germanos honore fbit; nee fu111mo loco iiati dedignati funt vel cinguli n1ilitaris honorcn1, vcl fi1nplicen1 militis in dcliciis & honore & virtute po

fitan1

a) ARN o L D vs Luheeem. Lib. 11 J. Cl1ron. Slav. c. IX. p. 318. ex edi~ tione Bangerti: Fridericus lmp. edixit curiam faw~fiffimam & celeberrimam upud Moguntiam, ut fi!imn /uum, Htnricum Regem, militem declararet, & gladium militiac (v.per fenws eius potemi(]imum 1tcc·ingcret, Vnde & formula folenni alloqni mos erat enfe pu~ cu!Tum vel gladio accinetum: Eflo 111iles jirenuus, Conf. Anr. Lud. Muratol"ius antiquit. IrnJ. tom. lV. diif. L 111. p. 6S3·

b) de inr. & prnerog~ nobiTit. auit. cap; V. §. r. Conf.. I\' s T vs cH RI s T. D I TM AR in Diff. de cingulo militari. M vRAT 0 R 1v 8 loc. cit. p. 67);l. & . Du. E. s T o K de miniflet. cap. V111. P• 539•

D3

30 Cap. I. D F. ST ATV MIL I TA Rl

fitan1 appellationc111. c) Oliln iuuene1n, ubi militiac ii1ffcduru111 ciuirns putabat, annis ornare folcnnc fuit, coquc n1orc, ut ad capefiendam 1nilitimn quis idoneus publicc cenfcretur, opus effc videbatur. Scd, cu1n facpius praetc1n1isfo ifio lnorc folenni nobilcs ingcnuiquc adolcfccntes v1rtute /e pract/tarent inilites, & n1aiori tainen honore habcrentur cingulo inilitari more maiorum inaugurati; inualuit, ut non tmn ad habilitatem militiae agendae, qumn ad mtlitis digpt! ate;n confequendmn ufurparctur cinguli tnilitaris traditio, d) Jtaquc is honos habitus

· cft

c) Conf. ANT. MATT HAE 1 de nobilitate lib. JV. c. 13. p. 9S7. Dn. R l cc 1 vs 1. c. cap. 37. Immo in tanto decore h«bitus efl: militis titulus, vt pofl: fata fo!atium haberetnr in militis honore. Exemplum habes apud I> o MIN 1 c v :M I> E GR Av I l'T A in Chronico ad "· 1350. apud MVRATORJVM fc...-;pt. rer. Ital. tom.Xll. p • .649. plurimi Ncapl)/itani Nobiles, filii nohilium militum, occt1{1111te fa· cirndi proelii eidem Dno. Ludouico, t.,Tarentino, pofi Apuliae l{e.. gi) honorem militiae pojlul

VETERVM GERMANORVM •

.efi nobilibus ingenuisquc adolcfccntibus aequc ac profectioris aetatis hon1inibus , . praeclaris facris ian1 inclarefcentibus. Quando adolefcentes mox annis accincti funt, id non amplius in fignificatione1n pubcrtatis n1ilitaris, feu aetatis , militiae /ujfe8i1rae, fachun cft; fed ut in ipfh adolefcentia dignitttte militari difiingucrentur. c) ·Vt cnin1 cinguli 1nilitaris honore quis potiretur, cun1 ex mtlitum genere natun1 effe fufficiebat. f) On1nes vcro vel

ideo

iure natiuitatis ad militiam capax, ad eandem per aetatcm idoneu1 declararetur. Verum qnamuis non defint exempla eornm, qui a prima actatae, fumto cing11lo, militiae aufpicium feccrunt; id tamen nee univerfim obtinuit, nee cinguli honor in argmnentnm aet.lris, ad militandum idoneae, fed in fignum militaris dignitatis u!urpatus efl:; id quad euidenter conflat exemplo 1ngentis bominttm militariuin nnmeri, mililiam sgentium, . militis vero hon ore fen ringnlo militari non condecoratornm.

e) Sic Henricn&IV. anno aetati~ XIV. accinch1s d1 gladio. vid. HERM A NNVS co11trart a. 1065. p. I-4.S. D;;: Wilhelm; Batauo, Rom. Rege haec rcferuntnr in Magn1J Cbron. Belgico ad a. 1247. Serl quo• niam idem 4ddrfcem eldtionis fuae iemporefuit A it MIG ER, rnm fe{linatione pr.1eparat.t (unt onmia, flt jecundum ritum Cbriflico/4. rum lmperatorum :M 1 LE s ficret , antequam Aquisgrani diadema

· regni (u(cipmt. f) l'ETRVS DE VI NEIS lib. XVI. epifl 17. excitat cliplomaFride

rici, quo Imp1:r.:it0r ad Imperia!es conflitntiones proLJocans, naJlris, iuquit, CorJf:tuti~nibus cai,etur, quod mi!itu fi1:1i nequean:, qui de gem1e militHm n.~n na[cuntur, Extat & f ridcrici I. confh

tntio,

Cap. I. DE STA TV MIL IT AR.I

ideo cingulu1n non i1npetrabant, quod & ma.. ioribus i;npenfis tucnda cffet n1ilitaris dignitas, g) & 111ilitibus opus cffc crcderetur armigeFu & mirzi/iertalibus non n1inus fanguine nobilibus. h) Vnde plurcs gentilttia dignitate & 'Jnilitaris generis honore contenti, equcfiri n1ilitia defungebantur, generatiln tni!ita1 es hornines di Eli,, & a militi bus difiinc1:i. i) [\ lilitibus eniin 1nilitari otlicia 111inifieriaquc prae

fian

tutio, ne fili facerdotum, diaconornm , ac ruf1icormn cingnlum milit.ire affiunerent in MEICf!:H,JIEC!

VETERVM GER11ANORVM,

fiantcs , armif!erornm, · (amtdorum, climttmz , feruien:imn, ~ - . . .

feruonmi nobilium , Edelkneclte , Knecbte, ·Edel Knopen, Knapm. appcllationcn1; nee non ex co, quod non n1inus

· CXn:ilit.:lrigenere,quan1 militiae cnpaceJeHent,non1ina der Ritterifahigen, Rittersburtigen, Rittersm!i/}igen, von Ritters Art fortiti funt. lain vero n1ilites aequc ac n1ilitares ho1nincs tain· ex vafallagii ncxu, quan1 ex fubieetionis vinculo iniiitiain agebant, & uti hi illos in bcllo co1nitabantur, ita illi viciffitn in potentioru111 ininifierio fuerunt. 1) 1 o ANNE s, S)'luejter· con1es, in tranfuctionc cum_Sifrido, , ·Archicpifcopo Ivloguntino, a~ 1239. inita , m) ut rationc da111noru111 illatoru111 huic fiuisfaccrct, n1ilitian1 c11111.Je>./aginta militibus & qua: ·draginta arnzigeris fcu 111ilitaribus ho111inibus pro1nifit. Pro dm}mis 5.. iniur{is, qMts fujlinuit alias a me

·Dn. Arc/Jief'iflopm , feruiflm ei & ecc!e{tae Afogtmtinae curJJ Jexaginta milittbus & armigeris quadrnginttJ per quinqtte amwJ: ita

quod,_

niunt militam hominu, in a1terius rnilitis nobilisue officio cbnfii· tuti. Eccinis dubit

34 Cap. I. DE ST ATV MIL ITARI

quod, dttm /ingu!is annis femel requijierit Archiepifcopru, vel fucce.lfor eius illud a me, dtwm1 & praedillos bomines in faccurfi11n contra inimico; {t1os & .nominati11~ contr.i Ducem Bauaria1 {upm diflu111.

§. XIII.

PLEBEII PEDITES,A M1:_LITIA.EQ,YESTRI EXCLVSI.

. Atque is fuit equefuis militiae honor, ut & fola militiae no1nine infignirctur. Vulgaris n1ilitia, quae operis bellicis a pedefiribus co. piis praeilandis abfoluebatur, ne rnilitiae quide1n non1en tulit, nee, qui ea 1nerebant, mi~· lites nuncupati funt , a) fed fub 1nultitudinis, plebis_, populi, des fus Volcks appellatione veniunt. fn hac fuerunt ingenui urbici & plcbcii; qui qua1nquan1 non minus cxi1niai11 cu1n in obfidionibus' tu1n bellis praeftarint operam, iisden1 tamen neque ad militiam eque

.flre,w, neque ad cingulum militarc aditus iure

'2) o Rn En. r c vs v'1 TA Lis lib. IX. p. 759. mifites n peditibns di. flinguit. Chrill:iani dutem /Jabuerunt pene mi/le 111ilires & XXX. nzillia peditum. Conf. G v ND L ING 1 vs in Henrico A11cnpe p 139.• ubi plura eam in rem te(Hmonia exhibet. 1mr~10 ne nrma qnidem rqueflria & Dy nat1is ac nob1libns propria gerere poterant ciuici ordinis homines. De armorum diucrfltate egit M v RAT o RI v ~ antiquit. Ital. Tom. II. Diif. XXVI. p. 515. & '011. Es To R in Obf. feud. obf. LI. & feq_.

http:fucce.lf

VETERVM GERMANOR.VM. 3S

re patebat. b) _7JJebeius generis Jui tran:fcende~ re firtes dicitur GVNTHE.Ro, c) ubiad militis no1nen & honore1n adfpirat. Aegre id habittnn efi veteribus , fi quis eorum cinguli honore donaretur. Quod cun1 aliquando ia1n fub Friderici 1. &11. hnpp. te111poribus extra ordinem faetum, d) tupi fequiori aerate, ·cxpe · ditionu1n fucraru111 calamitatc Gennania111 opprilnente , e) & fub variis deinceps militiae mutationibus duici ordines homines ad 111ilitia1n cquefire1n ad1nitti coeperunt. f)

§. XIV. MILITIA CASTRENSIS.

Fertile per 111cdiun1 aeuum Gern1aniae folt1111 fuit cafiris munitnentisque cxfiruetis , a) quorum alia 1111perio iin111ediate, alia ftatibus . ..

11nper11

b) Conf. Dn. CRAMER I.e. p. 66. Dn. EST OR d~ minifi.p.446. ME.TTINGH de milit. p.250. & 423.

· c) lib. II. Ligurin1 a, 609. p. 44. ~ d) ceu pluribns luculemer do, uit Cramer I. c. cap. V. p. 323. & foq. e) Conf. iii. 1vsT1 HF. N N. no EHMER 1 Dill: de innouat. iurium per

expedit. lacr. fa;'.}? in tom. I. Exercit. ad Pand. p. 332. f) 1 o. PA v L. HA F "f'. de vario apnd Germ. milit. Datu § 14. a) De his doCl:e & cdpiofe difputauit vir perillnflr. PH IL, c AH.. L. B.

d~ KN 1 G GE de cal1ri Gcnnanici natura & inJoie c. IV. . E 2

http:GVNTHE.Rohttp:GERMANOR.VM

s6 Ci!p.t DE ST ATV MILITARl

imperii nobilibusgue fubieeta fucrunt. Tn quibus cun11nagna1n in tucndis bonis praediisquc vin1 ,. fummumquc in bcllo roburpofitu111: viderint c ennani: in cafiris cufi:odicndis fclicitcrquc defcndcndis non 1nediocre1n n1ilitiae agcndac partcn1 collocarunt,. ex qogue ca/lrenjern 1.nilitianz non ininus ac equefl:rc111 in honore habcre cocperunt. · Cafirenfis 111ilitia in .operis nobilioribus · a inilitibus in dirigcnda cufiodia cafiri praefiandis. abfolucbatur: ipfa cafiri cuftodia JJurghude nuncupata. Ca/tr enfiurn & Burgrnannm·um non1cn & titulu1n for

. titi funt, qui ab altcro delatain cafiri cufiodiq1n frlfcc;pcrant n1ilites. Wairalus, t 01nes Bipontinus, in literis Reuerfalibus anni 129r. profitctur, b) quod magnflic·us princeps Dcminus no/ler Ludewicus illujlris comes Palatintt.r Rheni ~ - PllO CASTRf..NSI nos ohtiiwit .& BVRGMANNO. lvlilittmz & qui CX 711ifi1ari genere crant, praecipuu111 fuiv, uti 0111nis, fie l.\: ca/lrm(ts militiae Gapeffendae ius. Et nohiles & iw:enui in cafl:rcnfcs rcccpti funt. Fidc1n faciunt tabulac ·uremheri, Archiepifcopi ,\1ogun. . .

tllll,

b) vicl. Chartam apud.SCHILTERVM. in'Commcnt. ad cod. Iur .. feud. Al; c. 136. §. i.. 1

37 VETERVM GERMANORVM.

tini, de a. 1266. c) ubi militum &· quorumlibet de.genere militari manentiumin ca/Iris mentio fit. Jckn1 cuincunt 111ilitun1 , in cafircnfes reccptoru111, exen1pla. Ab code1n \Vernhero _Gr_dejridus, Cornes de C;g,enhain, a 1278. cafircnfis confiitutus efi in cafiro l\ meneburg, d) & a Henrico Archicpifcopo riJir nobilis .Lu,.. dew1cus de l/enlurg. e) l afirenfcs ciusdem cafiri occurrunt Viri nobiles, Conradus. & Wrdekindus de Mehrenberg f) fub nominc Comitu111 l\'afL1uuicnfiu1n deinccps cogniti. Alben u.r, & Gerhardus, & Ernbricho , fratrcs de .tVolveskelen, -mtlites, cafiri \Volveskchlc cafl:rcnfes lm.idantur. g) Gerl~ardus Archiepifcopus a. i296 plures milites fie confiituit caftrenfes : h) NoJ Fru(ericum de Rofd01f & Theuderimm cl~· llu.rtenberg, Milites , de quomm ind1tjlrit1, Ji:!e jirma & circzmz,

fpec1io

e) apnd Generos. Dn. de GVDENVS in cod. dipl. Tom. I._n. 32or . P· 716•.

d) vid. Owtam de 11•. 1278. apnd enndem I. c. n. 351. p. 763• . e) Cbarta anni 1233. ibid. n. 393. I. c. p. ~35· f) in Ch.ma A. 12;7: ih d. 11, 2:cr. p. 5+5· : g) in Clwta .z. 1252~ ibid. n. 444. p.

Oip. I.- DE ST ATV MILlT ARI·~s

fpef!ione gerentes ftducinm fpecia/em, in no/lros O,/liciatos recepimus & rer)pimu,; per prefentes; & committimus jitlei eurum ca/Ira & Mtmicionu noflrds viddicet Rujleberg ; l-Jan(lein , lllnenberg, Horeburg, & Heiligenfladt, cum uniuerjis eor1m1 iurihus obumcio. nibus & jruflibus, 'Vt ex his ip{as /lluniciones cujlodimit, regrmt, pt'OC!ll'tnt in necejfi1riis prottgant & gubernent.. Qui Caftrell• fibus pracerat, ca/tricomes, Burggrautus , i) & Ca:ftellanus vocatur: quanquam & Caftellani appellatio generalis fit, & ca/iren/es fubinde con1prehendat. 1) kl vero cufl:odiac cafl:ri fufceptac ratio exigcrc videbatur, ut in ipfo cafiro commorareruur caflrenfcs. ~i, prout mo· ris erat, paeto obtinuerant, ut 1nunia abfenti..: inn in perpetua cafiri cufiodb iubiret alius: milite1n ~x nobili vel 1nilitari genere, qui l'afiralem cu(todiam & re(identiam in) faceret, fubfiituebant ; ipfi vcro, ubi ufus belli exigebf.lt, cafiri defenfionen1 fufcipiebant, · Her· mannus & 1-lr:inricus f'ratrr:s de W(;ijershuj~n

in. i) c:: AR o L D v FR Es NE in glo!f. voce 13nrggrauius. tom. 1. p. 1360. 1) ut in c/Jarta de a. 1237. apnd Dn. de G v ll EN vs loc. cit. n. 221.

p. 545. In foedere inter Giefelbertr1m, archiepifc. Bremenfem , & Orton.em. 'srrenzwm, ltucem BrunC1ic. & Luneb, de a. 12s6. refe.. rnntnr milites q11ond.un c.a/lell.mi in Lune.barcb, quorum numero fue.. rat Comes OttrJ de Oldenborcb. I

m) Ita vocatur in charta de a. 1300. in I. P. de LVDEW~G. reliq. Mtc. mep. aeui tom. II. n. 40. p. 246.

http:c.a/lell.mihttp:q11ond.unhttp:Orton.em

VE TERVM GERMANORVM. 3)

in tabuJis a. 1247. n) fe ea lege confiitutos ca .. fircnfes agnofcunt; tJt in caf/ro lleyligenberg ambo jacia: rnus refdentiam perjonalem, vd fal:em .imus nojlrum; & is qtti non jecerit rejidemiam, · dabit & ponet pro fe Cajlrenfem hone;?um & probum, & in nrmis militaribu.r iugiter expeditttm, qui in caJlro deferuiat 'IJicefua· Hermannus de Cygenberg in charta a. 1245. o) Ad haec, inquit, ~t ego Jle1·'111an4 nus Jenior jim caf/renji.r in Info/a ( cafiro) & refde11ciam faciam in eadem, vet po11am mi/item vice men IJt! dejendendam eam neces... Jitate aliqua ingruente, dedit mihi L marcar pro iiilla Rofbach.

- - Sedft re(identiam ibi facere non potera vel no~uero, vel ttt diClum ejl mittere milium ad eandem debite fflcimdam; villa ea· ,zem cedet tot(/ cum omni iurefi.10 Domino meo Archiepi[copo /11.ogunt.

Henricus Archiepifcopus Moguntinus a. 1288. Lud~iticu_m de J/enburg recepit in cafirenfem cafiri A1n'eneburg, p) habittirum pro fe mmm cajlrenfem q) nohis placentem, qui fiio nomine in diflo; ca/lro vel opida

'1)

jaciel Continuam re/idenciam perfona/em. f) Cafl:renfelll mili

n) apud Dn. de G vn r. NVS o} ibid. n. 242. p. 590. P) . ibid. n. 393· p. 835· .

1. c. n. 246. p. 597~

. .. Eiusmodi vicarius caflrenfis vocr:tur Cajlellanus in charta a. 12~7; ibid~ n. i. 2. 1. p. 545. Q.!iodfi forte tliEti nabiles in Caflro Ameneburg nee 'Va/int, ne& poterint refidere, dehebrmt ibidem honeflum Cajfellanum, pro fe rejidenti.im fafturum, col/oc.ire.

r) Alia exempb cxhibct s c H 1 LT ER in inr. foud. Alem. c.136. §. 3• &. Ko 11 f l. c. Sec1., III. §; 8. p. }21.

http:rejidenti.imhttp:iurefi.10

40 Cap. I.DE ST ATV MlLlTARl

inilitiain in tucndo cafiro armis militarihus agebant n1ilitcs cafircnfes. Quae in cufl:odicndo cafiro fine ii1is adhibcndac erant ·Opcrac, ad 111i-. litiam cafl:rcnfcn1 non pcrtincbant, casquc ciuici ordinis ho111ines & plcbcii praefiabant .

. LA1V1BE.RTVS SCHAFFNAHVRGENSIS: s) omnes, inquit, etiam plebeii & 1·riflici, qui C{ljlroritm t~;~bu~ fl'ruif.,w operam impendebant, OC)'tU fa rtd perft'quendos fttgitiuos expeditmt. rlOflllll 11ll111efO Cf'111t Ct~flodes turrium, vigi/es, ·portenarii, fcu portaru111 cufiodcs. Jn pacro inter \tVcrnhcru111, Archicpifcopun1 Moguntinuq1 cv::. Dynafiain de :\ucnburg de caitro Nuenburg, inter utru1nquc co1111nuni· a. n66. inito , t) ifl:i ho111incs pcrfpicuc difiinguuntur a caj/renjibus. In tttrribu.r cuj/odeI hiuc inde habehimus numero ae_qM/e,;: debitaJidclitati.s iuramenta~u;ique pitrtimn pre/fita, fcut & CAST RENS ES prr1ejlabunt. Deind~ nobilior CU-, . ftodia caftri a rcliquis operis vilioribus difccr111tur. Ad ca11rornm cujlodiam, qttae Burgl:ude 'vocatur, & nd nect:Jfarias atque competentes ex;e11fas Cujl;dmn turrillm, por

tmariurztm & 'l.'i:!Jilmn ex n;mc inantea C()77JllJttniter & aequa/iu·1· · tenebim!!r.

§. xv. s) ad 4. 1075. p. 22(): t) apud. Dn. de dv DE NVS l.c~ ri. 3:.0. p. 716. Conf. C!iartaa.1282; - - ibid. n. 366. p. 787· .

VETERVMjGERMANORVM ~

§. xv. MI LIT I A .A CLER ICI S TENT AT A.

Scucriorun1 , . quae Carolingoru1n actatc clcricos annis interdixerunt , confiitutionu1n vis & aucroritas fere vilefccre coepit in clericoru111 , feculis decimo & fequioribus , inuale· fcente laxiori & corruptiori difciplina.lan1 enin1 .Epifcopos, Abbates aliosque pracfules, non ut in excrcitu regi1nini anin1arum praeefTent, fed 1nilitiac cauf:1,in bcllun1 iuiffc , bella excicitaffc, excitata n1ilite fouiHe ~ fuonunque n1ilitun1 cohortcs turmasque alion1n1 procerum Gern1aniac Gallia~que exe1nplo du:xiffc, eius acui hifioria ofiendit,. quain LV uoulcvs TH0M 11;ss 1N \'s a) & •A')l'AR 'LIEGLERVS b)luculcntcr defcripfcrunt. De quo ifiius aeui n1ore quid fee. XI. icnfcrit FVLBER Tvs, Carnotenfis Epifcopus, c) audire iuuabit. ffJ.J!tteru quid

Jena) de noua & vet. eccld: difcipl. r. III. lib. I. cap. XLV. & XLVI.

p. r72. feq. · h) de Epifcopo milite cap. IX, X, & XI, c) in epiCTola 111 th.:fauro nono anec.1otor. MARTEN E & D v RAN'·

D 1 tom. I. p. 130. Epircopos 8~ faepius agnouilfo, quam ab ordine clericali aliena fit militia, patet exemplo Ratherii V cronenfis epifcopi apnd L v c AM d' Ac HF RI in (p1cil. ea/. tom. I I. p. 17c, qui,

F f\lcm

Cap. I. DE ST.ATV MILJTARI

flntiam de epifcopis, qui fpreta eccltfiajlicae pacis tranqui!itate feditiones quaerunt> beUa fe9antur ? Sane nequaquam audeo i!los epifi:opos nominare , ne religiofo nomini iniuriam faciam. Tyrannos potius appellabo, qui bellicis occupati negotiis, multo;f/ipat~ lams milite, folidarios precio conduc1mt 1 ut nuUos fecu!i reges aut principes nouerim adeo inflruflos bellorum Legibus, ·toumz armorum difi:ip!inam in procin[fu militiae flrut1re, digerere rurmas, ordines componere ad tttrbandam ecclejiae pacem & Chrijlianorum, licet hojlium,fanguinem ejfundendum. f2.!!ibus Ji de bis dudmn ab Orthodoxis patribus prolata tejlimonia profenrs, i!!os non tmnis, fed ecclejiajlicae paci debere eJfe intentos, non excidia -i:ittentitm1 fad regimen fufcepiffe animarum, jlatim praetmdtmt ittflitiae caufas, fl inuitos t1rma fufi:ipere, hojlium cateruas de co/lo pendere, libertatemfe quaerere t11wis, quam pace obtinere non pojfimt. .N cque ifiius n1oris ratio alte repctenda efl:. Quandoquidc111 tanta latifundia ex J111peratoru111 proceru111que largitate ecclefiis obuenerunt, quac & olim militiae praefiandae

fuerunt

Nam & ego ipfe, inquit, qt1ondam,.. cum imperiali praecepto urgern11ur, G,mfam ob(idere cajhum & epiftopi & clerici ijlius prrrninciae, non qu;dem religionis ,m1orc, fer! l.zboris obrenderent odio, (ui /Joe crtlinis minime fore; petulanti ut (aepe re(pntidi (ermone: non permit. trmt ca1:oncs cleriw pugnare, fie nee fluprare. · Abmpte videlicet rei}.,tmdet, imputlicitia quoque canones clericis aeqne ac militia intc:rdicerc: lFJJmquam in neutro difciplinam eccleiiafiicam adeo rigidc fcruent•.

VETERV' M .GERMANORVM. 4;

fuerunt obligata: ipftnn onus 1nilitiac una cun1 praediis in ecclefias tranfiit, & qui illis praecrant epifcopi, abbatcs, aliive praefulcs, illarun1 obligatione in n1ilitia praefianda defungebantur eodem modo, ac regalia, iurisdietionetn, ius vitae & necis aliaue iura, praelaturis data, & non minus ab officio clericali remota, exercucrunt. Quos itaque in praediis, villis oppidis , arcibus, dynafiiis, comitatibus habuerunt milites nobiles & ingenuos, hos, ubi ufus belli exigebat, pro n1odo fundorutn d) vel 'lnit t ehant , vel ducebant in regia cafira, e \ exen1plo ceteroru1n maioru1n rniltturn, quoru1n nun1ero & epijcopos reccnfet vV 1l'Po. f)

§. XVI.

d) Id illufl:rant more~ Galliae, quos recenfet Confl:itutio Philippi l\1lchri a, 1303. apud Thomaslinum 1. c. p. 179. Ut omnes Archie• pifcopi, Abliates & alii praelati in 1iuxilio n4fLis fint ad 1d hellum quatuor menfibus proximis~ militemque {o1icarum juppeditent eo numero, qui numero terrarum re(pondent, qumgentis terrae l1bris uni eiusmodi mi.. liti impt4tfltis.

e) Milites ecclefiae Mutinenfis Epifcopo Ghifoni in charta a. g 1 r. . fpondent hoc modo militiam: Et Vobis Domino Ghi(oni Epi(copo,

tuiJque fuccefforil·tu, fi regalrs iujfio aduenerit de Ojfe vel de ponte, nos Vobifcum vel cum Miffis vefiris ad eitu fer'Vitio faciendo parati ejje dcbemus, Cont. .M v RAT o R. 1 vs antiquit Ital. tom. V. diif. LXX. p.957.

f) in vita Conr. Salici p. 42S. F .2·

Cap: L DE.STATV MILIT AR

§. XVI. MILi TIA IN CLERICIS IMPROBAT A.

Quae cu111 ira in inaioribus praefcrti1n praelatis, .proceribus fi111ul, torque Iatifundiorum ccclcfiafticorun1 poHcfforibus, inunlefccrc cocpcrint: non ta1ncn idco cxifii1nandu111, clc ~ icis indc on111ibus danun fuiffe inilitiae capcffcndac ius. Principia id in ipfis cpifcopis vchc111cntcr reprobatu111, fi quac rationc fbndonun ccclcfiafiicorun1 praeflanda crat, ipfi ibbirent n1ilitian1. a) Philippa cpifcopo Bcllouacenfi, pontifici bcllicofo, capto a Hichardi Hegis Angliae fratre, exprobat C oclefiinus PP. 111. b) quod fim!arem mi!itiam prt1et11lerit ecclt/it1Jlicar!, & pro bt1cu!o

·pajloraji lanceam , p1·0 mitra galeam, pro alba /oricam & cfr.pl'tlm pro jlo!a fimiferit & gladium firretmJ pr(J gladio 1fj>iritus. ·Cu111 tandc111 pro cius ·libcratione apud Regc111 intcrccffiffet Pontifex: praecepit R~x ob retterentiampapae, ut lorica epifcopi exttta, ipjipapaepraefantaretur, & diceretur: Vide

an

a) Gllidonis abbatis· Ciarevallenfis qnereias refert M v RAT o R r vs ant. Ital. Di!f. XXVI. tom.11. P• 451. Olim, inquit, nen habehant Ca/fella & arc!1 Eccleliae Cathedrales ; non incedebt.lnt ptJmifices lori cati. Sed nunc propter abund:mtiam temporalium jl.mm1a ferro, caede pojfejfiones Ealefiarnm defendunt praelati, qu.u deberent puuperibus erog4re.

b) aplld rHHil'PVM Neubrigenfem lib. V.c.2zt

45 V~TERVM GERMANORV1vl.

mt ttmica ft/ii tui fit, rm r.on. Cui Papa, non jilius meuiefl, 'vd ecclt!./iae,ad re~is autem '1.'oluntatem redimatur; quia potittsMartis quam Chrijli miles iudicatttr. c) Deinde exempla ckricoru111 n1ilitantiu1n corruptan1 difciplinain argucre, vel ex co patet, quod & code111 acuo ex principiis, canonibus innixis, vita clcricalis a militia aliena longequc rc111ota credita fit, ut alterutrmn fe.cuturi, altcra111 din1ittercnt. Itaque clcrici ad n1ilitimn tranfituri, depo(ito prius clericatu, mi· litiarn fubibant, d) & 1nilites, clericatum fubituri ~ nzis/a militia; clcrici ficbant. e) Vndc quod in 111ilitia fu1111num fuerat, cingulo inili

. tari accingi, n1ilitisquc hon ore ornari, id nunquain conccffun1 cfi clericis. Quac fententia efi lnnocentii P. P. 111. f) lttm idem'Philippus ( Sueuus) clericali fiterit injtgnitus crtraElere &

, • . . . • per-.1 '

c) ceu refert MAT TH A.Ev s Parifienfis in hifl. Angliae ad a. 1196. p. 153. d) KEGINO in Chron.·ad a. g6~. Nimio Zeto accenfusfacrum bubi

tum depo(Uit, & 111ilitiae cingulum reJ~anfit. e) SIEGEBE RTVS GEMDLACENSIS ad a. 997· p: 589. Ans

fridus C 11mes • • • pQtentia fern!a1i /miofus, t!epofito militit.1e cingu· lo, ton(uratus. MAG N v M c HR o N. ~ELG 1 c. ad a. 1234. p. 236. Ottonem , .reiich Frifiae dominationc , Epifropatum fufrepilfo refert. Militiae cedens & po1:tificitm: acceptam, p1wpenimum inuenit epi(copatum.

f) in epifi. ad Afoxium Imp. tom. J, Epijl. Lib. V.12~. p. 673.

F 3

http:militit.1e

45 Cap. II. DE STATV MILIT ARI

perfonae httiusmodi nee nuptias contra/Jere poj(int nee militaricingulo decorari; &c. 'l'ande111 ad coercendu1n clericorum, quern ifla tcmpora excitabant, militaren1 genium, nouae fanetiones latae, & clericis non 111odo 0111nia fe~ularia negotia, eaque praefertim·, quae ad fanguinis effufionen1 pcrtinere videbantur, interdicta, g) fed& ipfi ter n1oniti, 1ntittaritt arrna non deponentes, iaetura priuilegiorun1 clericaliu111 puniti funt. h)

CA PV 'f 11.

DE lVRIBVS EX STATV MILITARI VE

TER VM GERMANOR Vl\1 IN IVRE

FEVDALI PENDENTIBVS.

§. I. P R 0 P 0 SIT I R A T I o.·

Vian1, qua1n ingr~ffi funius, fequimur, dum quae ex veterun1 G ennanorun1 fiatu militari in infiitutis feudalibus pendent iura explicamus, non 0111nia quae ex Gennanorum militia illufiratione111. capiunt, fed praecipua· quaeda1n

tan

· g) c. ~. 13. & 16. X. de 'Vit. & /Jonejl. &!er. tot. Tit, tJe &/erfri ftcul. tJegot. fe immift.

, h) c. i. 5. & '17· X. de /entent. excomm.

47 VETERVM GERMA.NORVM.

tantum ~· quac per ./latum rr;ilitarem determinantur , feuou1n iura, fpecitninis loco expofituri.

§. II. FEVDA PRAECIPVE MILITIAE l\.GENDAE

CAVSA DATA.

Jn uniuerfuli, quae omnium Nobilium ingenuoru1nque apud Germanos fuerat ad mi... litandum obligatione, eosdem arcriori adhuc vinculo ad n1ilitian1 agendam beneficiorum largitione dcuinetos effe , n1iru1n videri non potefl: confideranti , etiatn in gente 1nilitari , ubi ad n1ilitandu1n 01nnes obligantur, n1ilitia1n apte & fini reipublicae conuenienter dirigendam, & cum vis & 01nnc robur huius1nodi reipublicac penes ip.fo~ n1ilitantes fit , in pri111is curandu111 effe, ne ex inilitia detri1nentu1n patiatur rcspublica: inde vero militiae ordinandae caufa officia n1ilitaria effe confiitucnda, ftipendiis vel alia bonoru111 redituu111que largitione fe1nuncranda. Bonis Publicis, quoru1n ingens apud Francos n1ultitudo fuit, in· publica con11noda ufi funt Francorum Reges, du1n illa in rc1nunerationcm varii g_ener!s offi

c1oru1n,

C.ip. I. DE STATV MILITARJ

ciorum,a) & i11axin1e militariu1n utcnda fruench, hoc cfi, in bcneficiu1n dcdcrunt. ()fliciis inilitari· bus apud r< eges proceresquc dcfungi,pro genio & vita Gcrn1anonu11 & Franconun inilitari non poterat non honorific;un1 ·habcri. l nd c111 ilitaq ribus, acqt1e ac aliis .of:ficiis; horzoris appcllatio tributa cft, b) & cun1 eorum intuitu praedia iure beneficario confequcrcntur, hene/ici'a non minus honorurn non1ine vencrunt c) P eneficioru111 datione id confcquebantur Francorum reges ; ut non n1odo illuftriorcs & potcntiorcs inter nobilcs & ingcnuos, bcneficiis fibi inagis obnoxios factos, ad 111aiore111 in inilitia fidc111

& ob'." a) ~ando beneficfa intuitu aliorum officiorum, extra militiam agen

dorum, data e!fe dicimus, non efl:, quod in aliam fontrntiam te defiech:t Capitulare Caroli M. a, 307. c.1. Q!ihunque beneficia babere ruidentur, omnes in ho/fem veniant. Omnes enim nobiles & ingenui, praeter fpeciale, quod fubibant officinm, ex univerfali obli"'. gatione'admilitiamfuerunt ohl1ridi,a qua, propter ali>i n:ipublicae nrnnia & beneficia, non liberabantur, cum & ante impetrata beneficia eamdem deberent.

_ h) Vid. Car. du Fn(ne in gloif. tom. Ill. p. n83. lnde Vaffi bonorem & · beneficium pcrdere dicuntur in Leg. LongbarJ. Caroli M. confi.lX•

Honoris vocabulum caclem prorfus rat:one nunc pro dignitate fi. uc officio honorifico, rmnc pro fnndo illi affigrrnto accipitur, qua de hendicii vo.-e utrumque ufom prohant capitularia. Vid. Muratorius in Antiq. Ital. Med. aeui tom. 1. dif1 XI. p. 553·

c) Vid. I. S, Treueri Obf'crv. de lignificatn honomm §. +& feq. quae cxt1t iu Parergis Go~tingenfib. tom. 1. lib. 1. n. 2. p. 50.

V.ETERVM GERMANOR.VM. . 4

50 Cap.Ir. DE STATV MILITARl

tum:efi illis, qui propter bona feudalia ad fidem; eainque inprimis feruitiis n1ilitaribus tuenda1n, erant obligati. Quae obligatio ad rnilitiant in utilitatem dorninorurn fufcipiendain vafallis· adeo propria reddita, ut inde mi/ites & feuda'1nif1tiae appellari confueuerint~ f) ···

§. II I. MILITIA VASALLOR VM.

Militia vafalloru1n vel equefiris fuit, vel cafirenfis: illam in hello equis & arrnis, hanc in cafiri cufiodia agebant: utraquefub 1nilitiae appellatione pr;oprie venit. lnde vero Va .. falli, una cum ceteris nobilibus & ingenuis, Gern1anici exercitus effecerunt cquitatu1n, quen1admodum id hodicnu1n vidcn1us in Polonotum republica: eaque res occafioric1n dcdit appellationi praediorum equefiriun1, der Rit

ter

t) Vid. c AR. n v TR F SN E in glo!f. tom. IV. p. 747. & feq. Vncie qui fe alterius clientelae addicebat, eius miles fteri dicitnr vett:ribns. AD AM vs BREM. lib. Ill. c. 38· Albertum Archiepifcopum refer: nrnltos, qui eranl in Saxonia fiue in aliis rtg1onibus "aros & magnificos Viros adopt.1Jfe in Milite1 ~ multi1 dando, quod ba~ttit, ceuris pu!licuido,. q11od non halmit. Conf. L \' 1 T .I' Jl AND vs lib. II. c. 7. r A vr. HJ\ c HEN BERG Iv s in German. media di!f. IX.§. II. & feq. I Ac. c AR, s l' EN £ R in obforu. feudal. obf. J.

VETERVM GER~ANORYivL s~

ter GlUher & ·feruitiorum. inilitarium der Rit-. ter 'Dten(le. · l\ililitiae agendae fidem· cum ipfi vafulli pro1nitterent , eosde1n ipfos , n1ilites agere, oportuit; quo intuitu fl:atus vafallorum vere fuit tnilitaris ... Hue pertinent formulae literaru1n clientelariu111: · das Lehn 'Verdtene.n, vennannen: a) quae id faepenumero fignifi~ cantius exprilnunt verbis: mit un/erm jelbes Liebe. b) In C harta a. J323. fra~res de Franckenberg abbati fuldenfi pro1nittunt; c) quod domino no/tro //bbati & juo conuentt4i predi[lis CVM PERSONIS NO~TRIS ' qu.in/um Jufficimus, generaltter aduer/us quoscunque no/irum jzdele adiutorium ad tpjorum requi/itionem irnpendere perpetuo tenebimur & debemus. l\on nifi conucntione, vel venia domini, vel alia iufia cauf:'l efficiebatur, · ut quis, alio fubfiituto; feruiret. ·d) Nlilitia111, ubi nihil aliud fuerat conuentum, vafallus ad· uerfus que1ncunque , fi hnperatorem excepe·

' . ns, _a) 1hum1nermutf1 in tr. Krrwifl.ib fch!eujft niemand artt p. 30. b) ut in charta a. 1359. in I, Fr. s c HANN A_T I Clientel. Fuldens,

prob. 85. p. 232. . c) apud s c HANN AT v M 1. c. pr0b. 488. p. 336. d) /I. F. 13. §, ult. II. 55. §. I.

G 2

http:Krrwifl.ib

Cap. II. DE ST.A.TV MILITARt

ris :, agere': ob~igabatur.- e): Vt ratio'nc nonnul-· lorun1 :ifeh~itiis fnilitaribus Iiberarctur vafallus, conucntione iinpctrandu1nfuit. Indc ycro natu.ni ;difcri111en fcudoru111 ltgiorun1, qttotun1 intuitUva£11Ius ad feruitia Domit1.o a·duerfus quoscqnque pracftanda obligatur, ncn1inc per coritl~i1tioncnl. excepto; f) & non .lzgiorum' in quibus haec oblig~tio ceffat intuitu nonnulloi·u1n··;:co'nttcntionc exceptorun1. Quandoquide111 in· illis vaf:'lllus dotnino ab/ohtte & unice addictus erat; vox ligii vafalli, Ledign1ann orta effe videtur. Quam s CH I LT ER I g)& fJ VDE'\V I G 11 h) coniecruram firmanttUm fignificatUS

voca

c) In decreto II. F. 7. formula vafall:;igii his verbis concept1 praefcribitur: Ego iuro, 'JUud tru fide/is domino 'ontr1i umnem /Jomine1n

' · . excepto imperitton, vet re~e. · . . f) Sunt,. qui,. ut feud um ligium fit> pof1ulant,. u~ a ncmine" ;nili

qui fuperiorem non remgnofcit , cor:cedatui. , Sed vereor; ne notione eius iuO:o anguf1:iori reddita, ab ufu loqnendi, ipfis rerum argm;ientis· probato recedamus, Conradu~, Caines de Eberfiein, Sifrido , l\rchiepifcopo Moguntino, in Charta

53 VETER";/M GERM A.NORVM.

vocabuli Ledig,Lediglich unice & abfolute, tum litcrae rcuerfules Hen11anni, domini de Loen de an. 1250, i) in quibus, de dino cajtro, inquit ·, /iuze domo ero homo Juus ab}olutus,quod rvulgo Ledigh Mann appellatur. l) Hoc feudi ius vulgo Lethicheit appellatur in litcris Heuerfalibus Hcnrici, Comitis de Schwartzburg de it. i233~ m) ubi ait; conftteor, quod ego & meifuccejfores feruire tenemur Dno. meu Sifrido Archiepifl:opa Jrfoguminfl {rtisque fitecejforihw, qtti pro tm1pore fi1trint, contra omnem ho· minem ratione feudi, qt1od ab ipfo & ecclejia Moguntina tenemru, cajlri videlicet Cranichisveld, qtt(}{/ me recognofio tenere. illo iure feodi, quad vulgariter Lerhicbeit diciwr.

§. IV. SERVlTlVM MIL JTARE VAS ALLOR VM IN EXPE

. i DlTIONlBV S

Princeps feruitiu1n militare vafallorun1 fuit expeditio bellica, die Heerjarth, quain eos

de1n

i) apud 1 o. PR. In. s AN n r. fo: Comment. ad Confuet. Gcldriae tit. 1. c. i. n. 24. p. 1~. . .

1) Alic1s de orig\ne huius vocabnli conieCl:nras doCl:e txponit illullris~ fonns L v Jl 0 v l c vs s I G FR l D vs c 0 1II £ s v I c E .D 0 MI c y s ./\ B :E c Ks TA E D T in. D. de feudis ligiis. §. XI.

m) apud Gener* Dn·. de o v DEN vs 1. c. Tum. I~ p. 579,

G3

54 Cap. II. DJ..:: ST ATV M,ILl TARI

de1n aut fubire, aut bona do111ini gratia pecu-~ nia rcdi1nere oportuit. a) Solenne fuit ve-tcribus,exercitun1,expediti0ne1nque bcllicmn vocare ho/tem vel. Caualcatam, ceu ampliori & dod:a de hojie con1mentatione inuid:is tefii1110niis docuit CAROLVS FRESNE.VS. b) Jnde non n1inus 1nilitare in expeditione feruitium, qua111 pecunia, qua illud redenitum, nomine venit hofienditiarum, Ouflend1ens. c) l' Aided' ho/t. Expeditionis fufcipiendae caufa praeccdebat vafulloru1n ad exercitu1n cuocatio. Vafalli non inodo ipfi iis arn1is & equis, quae belli 1nilitiaeque ac feruitii praefiandi rationes -exigebant, futis infirueti, exp~ditioni intcreffe obligabantur, fed & Subuafi1llos fuos fecu1n ducere, fub ipforu1n vexillo inilitatu,ros. Tum vero do1ninus vafallorun1 '1gebat luftratione1n,

. vulgo

~) II. F. 55. §. 1. ~od ''afallormn officium fie depingit o v N T ·a ER vs iu Ligurino v. fos. ·

Publica militiae :vafallus munera iull:ae . . , I ' -..

· Non rcnuat, dominique liberus in cafiravocatu~ Aut eat, :mt alium pro fe fuhmittat iterum.

b) in glo!f. tum. 11 l. p. i216. c) De qua voce conferri merentur, quae dode commrntatus efi illutlr .

. a E. c H RI s T. GE BA v ER in Comm. ad Confiir. de expedit. Rom. p. 2.64. ' . .

http:FRESNE.VS

55 VETERVM GER:MANORVM.

vulgo die l\lufl:erung .. d) Jnde C;tto Friflngenfis, e) expeditionem Homanan1 defcribens, exercitum lmperatoris vocat equitum agmen jeuda habentium, cuius folennis lufiratio, curiae pracconc indicra, dun1 iilfcipiebatur, /tngulijuos benq/iciatos ducebant. Henricum IV. curaffe fcribit LA :\1 BERT vs, f) ut cmntum princ1pum.fuoru1n titulis ac fajcibus, ( quibus n1ilitaria figna intelligit) quam maxime injignem.faceret expediticnem. Quod inilitare feruitiu1n prae ceteris apte exprhnunt litcrae clientclares R v no LP H 1 Palatini> Henrico feniori & Henrico iuniori, Con1itibus Ruthenis a. 1298· datae: g) Videlicet c/1peum & Bannirum flue vexillum eis con111/imns & conferimuJ, ac eos inue/liuimus & inue/limus praefentia[iter de eisdem: ita quod ipji praeter (J/ia {trvitia 11tque nobis ex praedi[{is feudis tenentur, quandot.:unque nos & eos in curiis t1ttt expeditionibus Romanis lmperatorum /eu Regum e/Je contigerit adobfeqttendum & intendendum nolis,fuis herlergis no/lrae herbergae debeant vicirrare1 {uamqtte apud nos pro eisdem curiis &

expe

d) De hac confer do&m obfernationem Celeberr. CHRIST. GoTTL. llVDF.RI in..Amoenit. iur. feud. n. XXV. p.174.

e) 2e rebus gefiis Friderici Imp. c. Xll. f) LAMBE k T vs Schaff nab. a.1075. p. 213. g) ~1pud L v N 1 G, in arch Imp. Cont.11. fort(et7... lll. Abth. VI. p. ~oz.

Conf. G v ND l IN G. de feudis Vtxilli §. 34·

http:llVDF.RI

56 Cap. II. D F. ST ATV MlLlTARl

expeditionibus difponerc manfianem.. Quae 0111nia ubcril~S cxponerc.~, & fcruitioru1n clientelariun1 in n1ilitia rationcs fpccialius excutere' nee non varias ~ quae inde natac funt clientelaru111 fpccics feuda vcxilli, loricae, fcuti, ·cetera, in cxen1pla iuriu111 , ex fiatu n1ilitari dcfcendentiun1, proponcre , idc:rn foret , ac per n1axin1a111 docrrinac iuris feudalis parten1 cuagari. Ex generalibus fcudor1u11 principiis expofuiCTc fuffi~it, quot quantaque exfiatu 111ilitari cnata fint iura~

. §. V~

SEK V 1T1 A Ml L 1 TA RI A AD NAT VR AL I A FE VD Q..

RVM .PER TINE NT.

Quac cun1 ita fint & hacc fucrit vclut praecipua ipfisqu~ Icgibus, ufu & con1icntionibus agnita Vafalloru111 ad 111ilitandum in utilitate1n don1ini obligatio, cadcm inter naturalia feudoru1n ab interpretibus non itn1nerito relata eft. Quapropter ctiainfi de fcruitiis 111ilitaribus inter dominun1 & vafallu111 diferte aetun1 non fit, haec tan1en rationc feudi dcbcri confl:itutun1 efi; a). quil)hno.fidei & jeruitiorum,

· · in

~) ll. F. 23, ~. ult. II. F.-5;. §. r.

57 VETERVM GERMANORVM,

in literis clicntelaribus nude pro1ni£Torun1, vocabulis feruitiun1 111ilitare denotari ccnfetur. b) Itaquc feudum cuius intuitu vafullus domino ad inilitiain dcuinetus eft, prcpriurn dici ab intcrprctibus cocpit, c) cetera vero feuda, a militia vel in1111unia fcu franca , vel quoru111 intuitu ad aliud officioru111 gee.us vafallus domino addietus crat, itnpropria dicra funt.

, ,''·§. VI. Q.Vl MlLITIAE, IIDEM fEVDORVM CAPACES.

. lnde vero iuris Gennanici fcudalis principiun1 natun1 cft, non nifi militiae agendae cap aces ad ea111que idoneos, con1potes ficri poffe feudorun1, n1ilitaribus feruitiis de1nerendoru1n, nifi do111ini indulgcntia admitterentur. Quo principio, ipfo ufu fcudonnn futis probato, utitur ius fcudalc Longobardicum, dum eu1n feudun1 rctinerc poifc negat, qui il/ud /erutre non rv::det. a) i\ec d(: eius veritate dubitaucrit, cui fuccurrit, vaiallos, quoad per aetatem ini

norc111

b) CAR. DV FRESNF: inglo[f.tom.VI.p.435. c) HEN R. Ho RN. de fcudo franco §.IX. a) II. F. 16.

H

58' C~p. II. DE STA TV MILITARl

nore1n ad militian1 inidonei crant, ·idco caruis-; , fe f cudo, ciusquc ufumfrueturn deuolutum cffc ad dominu1n f ub no1nine des A/1geI ;1elie, Ane'Vetle, b) que111 vel ipfe percipicbat, vel eunde111 aliis nexu clientelari largicbatur.

§.- VII. NOB ILES ET INGENVl T ANTVM FE VDORV~1

CAP ACES.

Quandoquide111 apud G crrnanos non nifi nobilibus & jng.enuis i~1s inilitiac agcndac fucrat, ccu fupcriori capite expofrlimus : ratio intclligitur, ·q~1arc verercs ";cnnani non nifi noMfes tngenu~sqtte. feudonnn capaccs ha~ buerint, cum propter n1ilitian1 fcuda darcncur. lncorruptain nobilitatcm & ingcnuitaten1 in va[1110 rcquirunt iura feudalia a) fcudoru111quc con1potes ficri ncgant ex 111ilitari genere non procreatos, _dze nic/Jt 'Von Rtt t ers ./ir t ruon J/.at er ·oder 'LJOn Eltern Vater geboren je1nd. b)

In, .

b) Ins. feud. Sax. c; 32. Conf. e. Io.DAN. GR v BER I origines Liuon. in indice vocah •. rarioris ufos voce A11e11elli:, & ill. B v DER vs. in Amocnit. iur. feud. p. 140..

a) /us fr11d. A/em. c. 1. §. 3. b) !us feutl . .Sax. cap.?.; Vet. Aull. de beneficiis ca?; 4. Omnes ,, inquit,

qui nrm funt ex lmnine mi/it.cri ex P,Jrte P.Mris eorrmi & aui, iure rn~ 'cnt. benefii;i.iii..

VETERVM GERMANORVM. _i S9

Jn(Julg~nti.a do111ini opfas ~rat, Ut ignobili obuenerint · fcuda. Et ne tun1: ·q_uidein-liunc· omniun1 iuriu1n capace1n effc vohint ~axonum iura, c) fed huncrationc.peifonae fuae domino nexu clicntclari -tannnn ob1.1oxiu1n effe decernunt, ita ut fcudu111 nee ad dcfccndentes tranfirct, nequc ipfc fcudu111 retinerct , fi do1niniun1 .directu1n ad aliu1n do min um effct translatun1. Quamquam vcro procedcnte ren1pore, feudis non minus proptcr alia non: n1ilitaria feruitia concesfis, quan1 ignobilibus inilitiac adfcriptis, laxior pedctcntiln in hoc argumcnto £1c1a fit iuris feudalis difciplina: ncque tainen haecprorfus cfi& ubiquc in1111utata,fiquidem,ut ciuici ordines hon1incs fcudoru111 .. acquirendoru1n capaces fierent, fpeciali ab hnperatoribus priuilegio fubinde in1petrarunt, ceu noturn cfi ex L v no vier Battari & CAROLI IV. ciuibus Spirenfibus & l\lisniae indultis priuilegiis. d)

§. Vllf. c) I. F. $. cap. 2. d) Q~ae recenfet celeb. c i AM r, R vs, qui & hoc argum~ntum co.

piofe & dode tralhuit in tr. de iurib. Nub ii. auit. c. V. P• 400. & fu~ .

Ii 2 ,

60 Cap. II. DE ST ATV MlLlTARI

§. Vlll. FEMlNAE ET CLERlCl FEVDORVM INCAPACES.

Jllud non n1inus militiae, a vafallis agen ~ dae, confequens effe videbatur, ut fernrnae pa-· riter atque clerici a feudis excluderentur; cum illas fcxus, hos flatus clericalis a 111ilitia arceret, per canones his interdieta. Iungcre eosdem placet in hoc argu1nento, nan1que & iu · ra Gern1anica eorunde111 iura pleru1nque c0n.. iund:im traetant.. Confentiunt s i\ x oNv '\l a) & ALEMANNORV1"1 b)iura, &qui ea fequitur Au8or 'Vetus de benejzciu, c) cun1 iure f eudali Longobardico., d) dum clericos & fe111inas feudoru1n expertes efie decernunt. l\ e· que enim fufficiebat , clericos, ex ingenuo nobilique fu11guine natos, ratione natali

un1

a) 1. F. sAx. cap.11. I'faf!rn, '?Vib·, Dorffere, Kouflate, tind a/le, die Ruhru datl1en oder anaht .~ebobren fin, tmd 1llle, die mt en pn van Ritters 111t 'lion Vater tmti von Elder f,'a1e1, die juln Leme£bt d11rbtn ..

b) l. F. ALF M. cap. l. §. 4. Pfaffen, Wibe tind Gehtmn,. u11d" all,. die nit von Ritter fa/Jig tr Art find - - - die /ul!en a/le nit Lehmm bt; lu.hm.

c) Vet.Aull-. de henef. cap. 1. §. 4. C!erici & mufieres, njllci & mer'atores, & iure iarente.r, & in fornic"tiune 11ati, & vmnn (j1ii 11011 /im.t ex homine militari rx pani patri! eurHm & aui,, iure Mrent benefi'ia!i,_ ·

d) I!. F. 2. l. fl F. 26. § 5· JJ. F.. 16~

61 ·VETERVM GERMANORVM~

u1n ad militandum non fuiffe inidoneos: interceffit eniin cum officii cle1 icalis ratio. tum canonu.i'h quibus reguntur, prohibitio, eosdcm ab annis tracrandis inilitiaque minis poenisque reuocans. Canonum recenfu111 fupra dedi111us cap. r. ~- \Ylll. & .\ 1V. 1lfa clericos unice ad officium facrum, cui mancipati effe dicuntur, & ad re{tdenr tarn, quain eo nominc debent,adfrringit: e, quacum pugnat,officio neglecto, militia111 fequi. . lmo officii ratio, ut 111anus puras feruarent feque imn1unes a fanguine praeil:arcnt, exigere vidcbatur. Quae ratio adeo 1no111entofa vifa efi vete.ribus,. ut fanguine hun1ano inaculatos '; irregulares habit~~' arcueri~t a clericatu: eaque effecit, ut non n1odo n1ilitia ab honeil:ate & decoro clericortnn aliena haberetur, f) vcrum · etiam fubinde rigrdtores cano

nes,

e) Ad epifcoporum foliicitndincm refertnr in c. ~· & 4. X de cleric. non ~t{id. clerico~ compellere 2d rdidentiam in eccleGa, & ut officium ecciefiaflinm; per fe exerce~nt. Refidentine rat10nem & obligatir·nem explicatius proponunt Conll:itL

62 C:"p; IJ; DE STA TV :MILlTARI

rics, ut nequidem, a!iis fub/t itutis ~· 11111itaria fcruitia praefiarent,·per111ifcri1it, g) co quod & fie effufi fanguini.s participcs rcdderentur. \' n. de ab inhabilitate ad fcruitia n1ilitaria praefiandi ratione.111 repetit ·ii1s ·:reuddle Longobarddrun1, duin eosden1 a fcildis · cxules 'cflc iubet: quodbenejiciur11 non pertineat ad eum,'qui non DEBfT:T gerere officiu;n, h} feu ut·alibi dicitur, 'q1tt /eruzre non rvalet . .i) Etimi1fi deincei1s ·ob fei·uitia iton 1nilit~uiri.~ . ·veluti'iudiciai-ia & pa· latina fubindc darentur feuda: ta111en CU111 nee hacc, qui iecularibus fc i~nn1ifcere n~gotiis ·prohibebantur' fubire clcricos' pai·· -dlct, nee feudoru111 ifiis tcruitiis~deinerendoru111 -capaces

' · habe

g) Vid, Concil. Toletanum de a. 147.Lin HA R:D~1.~1, colleeL Co_n· ciliorum tom. IX. p. 1510. S.lGrorum patrum 'Vejligiis i11/Jatreru!o, noflro approb.tnte c1Jncilin, hortanzur univerfos & fingu!oJ nrflr.ie prouinci.ze epijcvpos ob. reuerentiam & bonor,em {acr-4r~m ponrifiu:httm dig. nit11tem. ccterisque ecctefiae in facris ordini'111s conffitutis .wt l·emficia· tis dijlric1e pr.1ecipimru, ne mm Da1nlnis fecularibus cuiuscunquegra.

· dus, jf:tttu, ,ordinis, ·aut £ondtt~onis exi/li.lnt, exceptis regia 111.ueJlatl & !e,giis per/cnis, _'llit.sm mifitarem ad auxili.i armorum pr.ieffandit. ducere au~ea1;t, feu ab iist:rras, flipmdia & /af.tria vet pccunias quasumque vt. arn1is p ER s E . vtl PER AL Io s defe1u1,wt, cum equi· tt1m fer«perlitum gentibus exigere "&'el leu1zre praefumant. J\.dditur de· nil1ue pcc1rn iuipcnG.onis ab of:l.ido & beneficio.

h) fl E 21. i) II. F. 2G, §. 5.

http:nrflr.ie

VETERVM GER MANOR VM.

hahebantur. ia111 lufiiniano improbatur illoru111 clcricoru1n difciplina, qui negleeta,quain gubernare deberent, ecclefia, aulam fcqucbantur. 1) Et Aeneas Syluius, fub nominc 1-'ii PP. f I. dcinceps celebris, vi tam officiaquc aulica longe a clericaru·re111ota cffe debere . ccnfi1it. 1n) Vt praetercan1us, vefiitum vaf:1ll .Jrun1 curialen1 ~ quo palatina obirc .feruitia folcnnc crat, n) clericos dedecuifle; quos feculari vefiitu inccdcrc canones non patiuntur. o)

§. IX. F _EM IN I S ET CLERIC I S FE VD 0 R V ;\1 1\ C QV IS IT I 0

EX D01v1INORVM GRATIA JNDVLT A.

Qt1en1adn1odu111 fe1ninis ~ ita fubindc clericis don1inorum indulgcntia ad feuda acqui~ rcnda aditum fccit. Quandoquidem folius Domini direeti intcrcfi, fibi· pracfiari. fcruitia; fie pencs cundem efi omnino, ·vel eadcn1 rcmitterc, ycl, ut, alio fubfl:ituto , pracfienrur,

vel

I) L. 4·~. §; 1:· C. de-Epi(c. & Cleric. . rn) Vid. AENEAE SYLUII traa:. de miffiiis curial. 11.5. 11) CcinL viri ill. J>. G, s TR v B .EN eru.iita obi~rnatiu de vcfHtu

vafitllorum ~ quae extat in P"mg. Gotti11g. tom. I. lib. lll. ObC IX. P· i67.

o) c. 15. X. de 'Vit. & hone.ft. ,/eric. c. 1. X. rle Apvjlaji11.

6.~ Cnp. II. DE ST ATV MIL IT ARI·

vel rcdiinantur, · indulgcre, & alterutra· l~~e feudoru1n incapacibus) fc1ninis & clcricis, largiri clicntelas. Agnoicit IVS FEVDALE. ALE.MANNICV:l\-1 feudorun1 afcn1inis clericisque, nobili vel. ingenuo fanguine procrcatis, indulgente Jn1peratore, facran1 acquifitione111, ean1quc regulae, de fen1inis & clcricis feudo.. ruin incapacibus ~. ant. ex iure -\le1nanico expofitae, infl:ar cxceptionis fubiungit. a) Enzphahet ein 'P.f qf!e ader ain Frawe dez Riches gut ze le hen 'VtJn deni Rich, daz 1nugen fie wol erhen, und 1nugen d

65 VETERVM GERMANORVM.

efi, ex dipl01nate Ludoliici Bauari i\obilis viri de Breuberg filiabus a. 1317. dato, c) intel~igere , dominos fubindc , ubi f e1ninis feudoru1n grati::im facicbant, casdcm, ~anqua1n eo!undem incapaces, prius ad id habiles declaraffe. Ait hnpcrator: l·anc deliberacionis no/lre magnificentia graciam Chuntzinne & Mech ti/di, ftliabtts fuis, deuoris no{h'is d1tximus factendmn, quod eedem puelle fihi in bonis infra fi:riptis primo videlicet in .foxta im:isdi{fionis ville Grindauwe, in pane jilue, di{fe Budinger~·alt , in villa Budingen medietclte 0111nium bonorum , nee non in decem marcis argenti jingulis annis de .iure feodi caf/renjis m Franchimfort, que, Jiatt afferit, tenet & .Po./fidet fl nolis & imperio tittilo ft:odalt, {uccedere poj[nt & debe.ant, tamquam beredes legitimi, lege vet conjliwtione qualihet in contrarium edita, non obj/ante. Nos eciam prefatas pue!lrJs ad tenendum & poj/idendmn in feodum bona predill a, po/lquam ad et1s deuolutafuerint , abiles,ydoneas, & capaces jecimu.r & fi1cillltU

.inue/lientes ipflu prefencialiter de eisdem.' Quando vcro addit lmperator: fie tamen' quod nos. & impei·ium pro feodo huizmnodi bonorum predi{fornm debitis & confttetis jerniciis non fraudmmr; oliquin graciam predii'li.r puellis fa{/cm1 iiiual{dam fore decernimus & inanem: co ipfo fcruitia ali~~lill!:

.JY_to praefianda cff e, innuiff c vidctur. · §. x.

c) in GE. CHRIST. IOANNIS in fpicileg. tabul..p. 4'l·

I

66 Cap. II. DE ST ATV MIL1TAR I

§. x. lNDE NATA FEVDA FEMININA ET ECCLESlASTlCA.

Cum indulgentia f eudorum acquirendorum fe1ninis facta Iocum fecit feudis fem1ninis: nun .eccie/ia/tica feuda orta funt, pofi:quam Domini ecclefiis aliisque piis corporibus innun1era feuda tam regalia, qumn non regalia liberali inanu contulerunt. a) Inde vero Don1ini non poterant non, qui ecclefiis praeerant., epifcopos, abbates, ceterosque pnielatos agnofccre vafallos, eosque , ex quo nominationis, electionis , vel pofiulationis iure praelaturis admoti erant, iisden1 inuefiirc, ceu ccclefiae fubvafallos~ Eo refpicit difpofitio 1 v R 1 s FE v o A L 1 s s A x o N 1 c 1. b) Ez enfie danne drJz ein 'Pfajfe oder Web des Riches Gut bi kure (vi_electionis veipofiulationis) empbat, und den Herfcbtld darctn babe, dczs Gttt mugen fie lihen und deme Gut he mag man folgen an einem andern Herrn. Et recte rationes

iniifle

a) Dehiscommentatus err vfr iiluffris· CHRIST, GO TTL, IlV~ DER vs de feud is fceptri c; II. in Opufc. p. 19'.). & illufi. c~~l:· cellarius I.H. noFHME Rvs iu DHT. de feud. ec.deliaH.~ io iur. ecclcf. tom. IL lib. ll. tit. 20. §. 70. feq~'

I>) l vs f ;i; vIJ, sAx. cap. 11.. ·

VETERVM GERMANORVM.

in~i!fe videmur; duln fi hon· omnia, ccrte ple~ taquc , . quae cleric.is obuenerunt, feuda iure prae/atu,rae vel bcneficii obuenHle cenfemus; c) fiquidem &:: horutn , utpote ccclefiae feudofu111 , ne1no feculariu1n capax efi. Effecit Jplendida ,: ·quac ex.tantaintegraru1n ditionum, ciuitatuni, cafirorum, villaru1n clientelari lar.. gitione ecclefiae opibus facra efi acceffio, ut

· i1n1nediati G crn1aniae praelati duplice111 gcrerent peribnam, & in rcgcndis ccclefiae · terris p"rtn. tpeni ~ & in ccclefia gubcrnanda praefi~

. le11n eccle{t:t/ltaun agcrent, & priori intuitu ne · fen1itia quidern nJilitaria ~ quibus rcspublica in ~ ifi:o 'aeuo n1ilitari intuitu tot bonorum non fine · -incon11nodo' publico carere poterat, feruitia recufhrent. d) lpfos praclatos in cxpcditio

.. nibus, 1naxinie . Ro1nanis, fubinde praefcntes ·referun~ annales , ordiries quandoquc du

·. ccn

c) Hoc intuitu 11on folummodo pe:rfon.te, (etl tcclefi4e J.1tum didtur in· /I. F. 4o. §. 3· ,

d) Bonorum cccleGafl:icorum affiuentia etiam in fimilibus iuris Canonici argumentis Canonum rigorem temperauit. Sic nee iurisdidionis, nee iuris venandi exercitium, 11ec- negotiatio & agricultura, vbi videlicet hcneficiis ecclefiaflicis inhaerent & inter eorum com· moda pertinent, dericis negantur, quamquam alioqnin iis,{em intcrdicra '·'lilt. ti& ,/eri'i fa cul. 1,egot. je immif•· in 6 . .M 1 c H. GR As

. . I 2 s us

http:pe:rfon.tehttp:cleric.is

tis Cap.Ir. DE STA TV MILIT AR.I

centes. e) Cum inter iura praecipua ecclefiae W ormatienfis in u TT o N 1 s M. priuilegio i1n1nunitatis , Annoni, epifcopo W ormaticnfi, a. 965. conceffo, f) rcfertur, quod nee ab epi· fcopo, nee ab hon1inibus ipfius ecclcfiae alius quisquan1, nifi ipfe fn1peraror, 111ilitimn exigeret; nun illud additur , qi1od, ubi neceffitas id pofceret , cun1 epifcopo ho111ines ecclefiae in hofiem pergercnt. Verba funt: Nee ab ho·;nintbus tp(ius ecclefiae ho/ltlis expeditio requirf!tur:, nifi quando nece(/itas ·utilitati regu1n juertt, (imu! cum juo Epi/copo pergant. In eu1ndem fine1n, & quo ipfi praelati hoc officio

, f upcrfcdercnt, aduocati ecclefiaruin coep~i funt : deligi , ut non n1inus ecclefiae bona tueren

tur ·, quain ubi ufus belli cxigeret, & ecclcfiae 111ilites ac vafallos. ad bellu111 Jniperator acc.i

ret, iisdem praeeffent, ipfosque.- jn acien1 911ctarent. Aduocatis ruin in more pofirun1 erat, ecclefiae vexillu1n in his expcditionibus defer

rc; ex quo eisde1n n0111en figntferorum &

· · Con

:s vs de negotiat;ck r. intercl§.XVII!. & HEN R. L 1 N c I< de derico arti£ & negot. ·

e) OTTO Friling. lib. ll. c.12. I. l'. DE LVDEWIG in Comment. ad. A. B. tom. 11. p. II87.

-fi :ip.td10. FR. sca.i\!-lN!~TV.M inhii1or. "\Vormat.tom.ll.p.zi,

http:Vormat.tom.ll.p.zi

VETERVM GERMANORVM. 6~

Confa,noneriofurn. obucni~Ie, obieruat 1\'l v RA• TOH.1 VS. g) . .

§. XI. AB . ACQYlSITIONE · AD SVCCESSION'EM FEMINARVM ET

CLERICOKVM ARGVMENTVM NVLLVM•.

A iure feuda acquirendi, qi1od fc111inis & . clericis ex do1nini. gratia contigit , ad eorun.. de1n in f euda fucceffione·111 n1ale. ducitur argument~un. Succe/lzo eniin non· nifi heredibus feudoru1n capacibus obuenif; fiquiden1 don1i

~ nus , largitor clientclae, fub f ormi1la heredum, in)iteris clientclaribus obuia, non nifi fef!dorum capaces, iure legeque probatos, intellexiffe , neque aliis , nifi his, ius in feu

.do · fuccedendi · . acquifitum effe cenfetur. _·_contra __ feudoru1n acquijitio, do111ino indul

.· gente, a .quolibet · incapa~i ·fieri potcfi; fiqui

. den1 do mini ius efl:' naturalibus feudoru1n de· rogandi in fuu1n inco1nn1odun1, feudorun1que incap~cces iriue.fl:iendi.. ltaque, a facultat~ I eu

. dun: acquire11d1: ad ius in eo /uccedendt concludere,id~rn effet,ac a

70 Cap. II. DE ST ATV MIL ITARI

tari. a) · Quamquam ·irn..qtie ·Domini in fetni· nis ad clientelas admittendis indulgendfl1rrti fuerint , £:1lua tameri. eH, quae ea