1
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Genç Topluluk Medya Yapıcıları için
Sosyal Girişimcilik
2016-2-TR01-KA205-036191
TOPLULUK MEDYASI EĞİTİM ÇERÇEVE RAPORU (01)
2
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Genç Topluluk Medya Yapıcıları için Sosyal Girişimcilik
2016-2-TR01-KA205-036191
TOPLULUK MEDYASI EĞİTİM ÇERÇEVE RAPORU (01)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ ………………………………………………………………………….. 5-12
A. TOPLULUK MEDYASI EĞİTİM ÇERÇEVE RAPORU:
LİTERATÜR İNCELEMESİ
1. TOPLULUK MEDYASI
1.1. Topluluk Medyasının Tanımı ve Kavramsal Çerçevesi …… 12-16
1.2. Topluluk Medyası Tarihi
1.2.1. Bulgaristan …………………………………………… 16-17
1.2.2. Portekiz ………………………………………………. 17-21
1.2.3. Türkiye ……………………………………………….. 22-24
1.3. Topluluk Medyası Kapsamındaki Gençlik Programları Üzerine Araştırmalar
……………………………………………….. 24-30
1.4. Topluluk Medyas ı İçin İyi Uygulamalar
1.4.1. Bulgaristan …………………………………………… 30-40
1.4.2. Portekiz ……………………………………………… . 40-47
1.4.3. Türkiye ……………………………………………….. 47-55
1.5. Paydaş Ülkelerde Topluluk Medyası Politikaları ve Mevzuat
1.5.1. Bulgaristan …………………………………………… 55-56
1.5.2. Portekiz ………………………………………………. 57-60
1.5.3. Türkiye ……………………………………………….. 60-62
3
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2. SOSYAL GİRİŞİMCİLİK
2.1. Sosyal Girişimciliğin Tanımı ve Kavramsal Çerçevesi …….. 63-67
2.2. Sosyal Girişimciliğin Tarihi
2.2.1. Bulgaristan …………………………………………… 67-71
2.2.2. Portekiz ………………………………………………. 71-74
2.2.3. Türkiye ……………………………………………….. 74-77
2.3. Sosyal Girişimcilik Kapsamındaki Gençlik Programları Araştırması
2.3.1. Bulgaristan …………………………………………… 77-85
2.3.2. Portekiz ………………………………………………. 85-89
2.3.3. Türkiye ……………………………………………….. 90-93
2.4. Sosyal Girişimcilik İçin İyi Uygulamalar
2.4.1. Bulgaristan …………………………………………… 93-109
2.4.2. Portekiz ……………………………………………… 110-123
2.4.3. Türkiye ……………………………………………… 124-137
2.5. Paydaş Ülkelerde Sosyal Girişimcilik Politikaları ve Mevzuat
2.5.1. Bulgaristan …………………………………………… 137-141
2.5.2. Portekiz ……………………………………………… 141-146
2.5.3. Türkiye ……………………………………………… 146-147
2.6. AB Yaygın Eğitim, Öğretim ve Girişimcilik Stratejileri ve Politikaları
……………………… 147-161
2.7. Topluluk Medyasının Sosyal Girişimcilik için Stratejik Kullanımı
.................................... 161-164
4
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
B. TOPLULUK MEDYASI EĞİTİM ÇERÇEVE RAPORU:
ANALİZLER
1. GENÇ TOPLULUK MEDYA YAPICILARININ SOSYAL GİRİŞİMCİLİK: ÜLKELER
ARASI KARŞILAŞTIRMALI İHTİYAÇ ANALİZİ RAPORU
1.1. Çalışmanın Amacı …………………………………………… 164
1.2. Veri Toplama ………………………………………………… 164
1.3. Araştırma Örneklemi ……………………………………………… 165
1.4. Araştırma Veri Analizi ………………………………………… 165
1.5. Araştırma Bulguları ……………………………………………. 165-190
2. TÜRKİYE’DEKİ ULUSAL DANIŞMA KURULU VE PAYDAŞ İHTİYAÇ ANALİZİ
SONUCU
2.1. Metodoloji …………………………………………………….. 190-192
2.2. Analizler ve Bulgular ………………………………………….. 192-196
3. BULGARİSTAN’DAKİ ULUSAL DANIŞMA KURULU VE PAYDAŞ İHTİYAÇ
ANALİZİ SONUCU
3.1. Metodoloji …………………………………………………… 196-197
3.2. Analizler ve Bulgular ………………………………………… 197-198
4. PORTEKİZ’DEKİ ULUSAL DANIŞMA KURULU VE PAYDAŞ İHTİYAÇ ANALİZİ
SONUCU
4.1. Metodoloji …………………………………………………….. 199-200
4.2. Analizler ve Bulgular …………………………………………. 200-202
5. SONUÇ ………………………………………………………………… 202-208
5
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
GİRİŞ
AB Erasmus + "Genç Topluluk Medya Yapıcıları için Sosyal Girişimcilik" 2016-2-TR01-
KA205-036191 Projesi, sosyal girişimcilerin dezavantajlı alanlara odaklanmasıyla birlikte,
özellikle toplumun en acil sosyal sorunlarına yenilikçi çözümler üretmek zorunda kalırken
karşılacakları zorluklar ve sosyal girişimcilik eğitiminin ömür boyu süren bir öğrenme süreci
olduğu felsefesine dayanmaktadır. Sosyal girişimciler, büyük toplumsal konularda mücadele
etmek ve geniş çaplı bir değişim için yeni fikirler önermek adına iddialı ve ısrarlı olmalıdırlar.
Sosyal girişimciler, toplumun değişim temsilcisi olarak hareket ederler; sistemleri iyileştirmek,
yeni yaklaşımlar keşfetmek, toplumu daha iyi hale getirmek adına çözümler üretmek için
başkalarının kaçırdığı fırsatları yakalarlar. Bir iş girişimcisi tamamen yeni endüstriler
yaratabilirken, bir sosyal girişimci sosyal problemlere yenilikçi çözümler geliştirir ve daha sonra
bunları büyük ölçekte uygular.
"Gençler arasında girişimcilik eğitimi ve sosyal girişimciliğin teşvik edilmesi"; önceliğinin
önceliği açısından bu proje, özellikle gençlerin kendi topluluk medyalarını (TM) geliştirmek,
işletmek ve sürdürmek için sosyal girişimcilik becerilerini nasıl geliştireceklerini ele almaktadır.
Topluluk medyası katılım, etkileşim ve toplum gelişimi yoluyla topluluk sorunlarına değinen
"üçüncü" bir sektör, alternatif, vatandaşlar tarafından yönetilen medya olarak tanımlanabilir.
"Yüksek kaliteli gençlik çalışmalarının teşvik edilmesi" önceliği için; topluluk medyası ve
sosyal girişimcilik becerileri, gençleri topluluk meselelerini ve zorluklarını gündeme getirme,
kendi kendini organize etme, topluluklarını geliştirme ve kamusal alana katılma (paydaşları dahil
etme, farkındalık oluşturma, kamu müzakerelerinde söz sahibi olma gibi) alanlarında teşvik
edecek ve kamu söyleminde kilit oyuncular olmalarını sağlayabilecektir.
"Öğrenme, istihdam edilebilirlik ve işgücü hareketliliğini kolaylaştırmak üzere şeffaflık ile
yetenek ve becerilerin tanınması" önceliği için; topluluk medyası ortamı, ortak bölgelerdeki yerel
topluluklarla işbirliği içinde ve ortaklaşa geliştirilecektir.
6
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Proje, öncelik seçimini aşağıdaki hususlara da dayandırmıştır:
- Sosyal girişimcilik, ticari girişimcilik ile bir dizi davranışsal özelliği paylaşmaktadır.
- İstihdam ve Girişimcilik, AB Gençlik Stratejisi (2010-18) ve AB Gençlik Raporu
(15/09/2015 tarihli) tarafından desteklenen 8 eylem alanından 1'idir.
- Girişimcilik, Hayat Boyu Öğrenme için Temel Yeterlilikler bağlamında Avrupa Referans
Çerçevesinde önemli bir yeterliliktir (2006).
- Sosyal girişim, Avrupa sosyal modelinin kilit unsurudur. AB2020 stratejisiyle yakından
ilişkilidir ve topluma önemli katkı sağlar.
Gençlik katılımı ve sorumluluğu Avrupa için önemli bir zorluktur. Avrupa, medya
okuryazarı ve yerel topluluklarında olumlu bir etki sağlayacak topluluk medya becerileri
vasıtasıyla yetkilendirilmiş aktif genç vatandaşlara ihtiyaç duymaktadır. Topluluk medyası hem
yerel hem de Avrupa düzeyinde uzun vadeli bir etkiye sahip olabilecek bir alandır. Bu nedenle,
AB / CoE Üye Devletleri gençlerinin sivil topluma ve sivil katılıma dahil olma kapasitelerini
artırmak için birlikte çalışması önemlidir.
Gençlerin kapasitelerini arttırmak için medya kapasitelerinin arttırılması gerekmektedir.
Topluluk medyası, gençlerin seslerini duyurmak için kullanabilecekleri araçlar ve ağlardan
müteşekkil bir gruptan oluşmasının yanı sıra toplumdaki ve Avrupa vatandaşlığı düzeyindeki daha
sonraki medya eylemleri yoluyla daha da güçlenecektir.
2008'de Avrupa Parlamentosu, Avrupa’da Topluluk Medyasının önemini "Kâr amacı
gütmemek ve bağımsızlığını yalnızca ulusal değil aynı zamanda yerel güçten de almak, kamu ve
sivil toplum önceliklerine yönelik faaliyetlerde bulunmak, açıkça tanımlanmış hedeflere hizmet
etmek, her zaman toplumsal değer katmak ve kültürlerarası diyaloğa katkıda bulunmak” olarak
tanımlamıştır.(Karar 2008/2011 (INI)).
Aynı Kararda, Avrupa Parlamentosu, üye devletlere topluluk medyasını ticari ve kamusal
medyanın yanı sıra ayrı bir grup olarak yasal açıdan tanımalarını tavsiye etti – ki bu tür bir tanıma
hâlâ mevcut değildir - . Komisyon ayrıca, "medya çoğulculuğu için göstergeler tasarlarken, medya
7
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
çoğulculuğunun artırılması için alternatif bir çözüm olarak topluluk medyasını dikkate alması"
çağrısında bulundu. Topluluk medyasının bu amaca ulaşması için Avrupa'daki gençlik medya
kapasitesinin homojen olmasını sağlamak adına, gençlerle ilgilenen kuruluşlar, topluluk medyası
gönüllü organizasyonları, eğitim ve kültürlerarası eğitim organizasyonları, Eğitim Araştırma Ağı,
Sosyopolitik STK’lar vb. arasında eğitim çerçevelerinin, programların ve ortaklıklar / ağların
birlikte oluşturulması ihtiyacı vardır.
Gerekli medya okuryazarlığı ve becerisine sahip olmadıkları için gençlerin mesajlarını
etkili bir şekilde iletemedikleri gerçeği Avrupa’da belirlenen yaygın bir sorundur. Topluluk
medyası aracılığıyla sivil toplum kuruluşları (STK) ve kendi kendini organize eden gençlik, genç
katılımını teşvik etmeli, bilgi toplumunun potansiyelini kullanmalı ve gençleri kamu ve sivil
alanlarla daha entegre olmaya teşvik etmeli ve onları güçlendirmelidir. Böylelikle haklarını daha
iyi talep edebilir ve hayatlarına daha iyi eylemler katabilirler. Aksi takdirde, gençler marjinalleşme
riski ile karşı karşıya kalabilirler. Topluluk medya güçlendirmesi olmadan gençlik STK'ları
kendilerini "öğrenen organizasyonlar" olarak sürdürmekte başarısız olmakta, hız ve ekonomik
kritik dönüm noktalarının var olduğu çağımızda uyum ve hayatta kalma olasılıkları düşmektedir.
Gençlerin ihtiyaç ve koşullarına özel olarak uyarlanmış olan topluluk medya ağları ve
eğitim programları; topluma daha fazla katılmak, güçlü bir gençlik hareketine ve bir bütün olarak
sivil topluma katkıda bulunmak için fırsatlardan yararlanmalarına yardımcı olacaktır. Yakın tarihli
medya okuryazarlığı stratejilerinin ötesinde, gençlerin medya eğitim fırsatlarına, medya becerileri
eğitimine ya da medya araçları çalıştırma eğitimine sınırlı erişimleri vardır. Topluluk medya
becerileri eğitimine erişimin yetersizliği göz önüne alındığında, gençler mesajlarını halka
açamamakta ve bu durum, gençlerin katılım süreçlerine dahil olmalarını sınırlamakla birlikte
hedefleri ile görüşleri için halk desteğini kazanma fırsatlarını azaltmaktadır.
Projenin ana fikri, "kendi kendine organize olan" bir gençlik TM modeli olarak yeni eğitim
yaklaşım modülleri geliştirmek, yerel toplulukların (belediyeler, sivil toplum, dezavantajlı
topluluklar vb.) genç üyelerini ele almak ve bunlara bir süreç boyunca aşağıdaki konularda
rehberlik etmektir:
a) Topluluk medyası teknik becerileri kazanmak.
8
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
b) Kendi medyasını oluşturmak için girişimcilik becerileri edinmek (ör., Yerel bir haber
sitesi, STK için bir bülten, ortak bir blog vb.)
c) Toplulukları, üyeleri, seçmenleri ve hedef gruplarının ortak katılımıyla kendi
medyalarını yönetmek - bu sayede projenin kalıcı sürdürülebilirliği ve etkisine katkıda bulunmak
"Topluluk Medyası", nispeten yeni olsa da kendi çerçevesiyle alternatif medya haline
gelmeye başlamış bir kavramdır. Proje, "Topluluk medyasını sivil toplum ile bütünleştirme"yi
amaçlamaktadır. Daha spesifik olarak proje, topluluk medyasını, topluluğun kalkınmasına
yardımcı olan becerilerin gençlere devredileceği gençlik kültürünün bir parçası haline getirecek
yaklaşım ve araçların tasarımını ve uygulanmasını hedeflemektedir. Diğer yenilikçi unsur,
projenin çıktılarında "kendi kendini organize eden" bir yaklaşımın kullanılmasıdır.
Proje, bazı Avrupa ülkelerinde uygulanan son medya okuryazarlığı stratejileri ile uyum
içinde olmayı, medya eğitim fırsatlarına, medya becerileri eğitimine ve eldeki medya araçlarında
koçluğa erişimi artırmayı ve böylece mesajların daha geniş kitlelere ulaştırılmasının sağlanmasını
amaçlamaktadır.
Proje Konsorsiyumu, (Ege Üniversitesi-TÜRKİYE www.ege.edu.tr, Consultis-
PORTUGAL, Zgura-M-BULGARIA www.zgura-m.eu) ilgili becerilere sahip olup geçmişte
benzer diğer projeleri üstlenmiştir. Projenin somut sonuçlarını şu şekilde sıralamak mümkündür:
1.Gençler için aşağıdaki konuları içeren bir eğitim müfredatı:
•Sosyal Girişimcilik Konuları
• Medya Okuryazarlığı ve Medya Ortamı Konuları
• İletişim Teknikleri Konuları
• Topluluk Oluşturma Konuları
• Görsel Tasarım ve Üretim Konuları
• Topluluk Medyası (TM) Konuları
• TM Konuları olarak Basılı Medya
9
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
• TM Konuları olarak Görsel-işitsel Medya
• TM Konuları olarak Dijital Medya
2. Online e-öğrenme sistemi: Bu sadece materyali barındırmakla kalmayacak, aynı
zamanda ağ oluşturma ve işbirliğine dayalı öğrenmeye liderlik etme konusunda da yardımcı
olacaktır.
3. Tam bir pedagojik eğitim metodolojisinin geliştirilmesi: Bu, belirlenen amaç ve
hedeflere uygun olarak müfredatın etkili bir şekilde iletilmesi için eksiksiz bir rehberlik
sağlayacaktır. Müfredat, yalnızca teorik düzeyde değil, aynı zamanda elle beceri kazandıran
(eğitimde yapılandırmacı ve katılımcı bir yaklaşım) Gençlik / STK çalışanları / gönüllülerini eğitir.
Bu yaklaşım, müfredatın iletilmesinde "eğiticinin rehberi" olarak hareket edecektir.
4.Paydaş ülkeler için sosyal girişimcilik ve topluluk medya eğitimi ihtiyaç analizi: Bu,
anket sonuçlarının araştırılmasına ve paydaş ülkelerdeki soplumsal girişimciliğin topluluk
medyası uygulamalarının incelenmesine ve değerlendirilmesine dayanacaktır.
5. Topluluk medyası ile ilgili kuruluşların veritabanı ve iyi uygulamalar: Her bir paydaş
ülkeden toplanan topluluk medyası, örnek teşkil eden STK kampanyaları ve genç gönüllülere
yönelik aktif STK medya / iletişim konumlandırmaları ile ilgili iyi bir uygulama veritabanını içerir.
6. Eğitimlerin çıktısı, gençlik meselelerini kendi bölgelerindeki sorunlar ve güçlüklerle
mücadele edecek olan proje websitesi gibi bir topluluk ortamı oluşturmak olacaktır.
7. Topluluk Medyası Ders Kitabı topluluk medyası hakkında eksiksiz bir referans kaynağı
olacaktır. Elektronik bir kitap olmakla birlikte referanslar ve kaynaklar, ilgili organizasyonların
bir listesi, müfredat, proje bilgileri, metodoloji vb. müfredat ve bilgileri içerecektir.
8. Web sitesi yalnızca bilgi vermekle ve tüm sonuçlara ev sahipliği yapmakla kalmayacak,
aynı zamanda sosyal paylaşım araçlarının bir çeşidi ile paydaş ağı oluşturulmasına da imkan
sağlayacaktır. Ayrıca, gençler ve topluluk medya aktörleri için medya okuryazarlığı, eğitim ve
kampanya stratejileri üzerine bir dizi belge de temin edecektir.
9. Proje çıktıları ve faaliyetleri için harici bir kalite değerlendirme ve analiz raporu.
10
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
10. Üretilen materyale erişmek, yaygınlaştırmak ve ilgili medya ile menfaat sahipleri için
proje etkinliklerini belgeleyen ve yayımlayan e-bülten.
İçerik yaratma faaliyetlerine (örneğin, TM ile ilgili röportajlar) ve ayrıca yaygınlaştırma
işlevlerine ilişkin ilgili paydaşların (örneğin, basın dernekleri ve STK'lar) katılımı, TM fikrini daha
da yaygınlaştıracak, topluluklar arasında bir ilişki başlatacak ve TM yaratıcıları, geleneksel medya
biçimlerinden (kamusal ya da kar amaçlı medyadan çok) daha fazla topluluk katılımı imkânı sunan
medya yaratma fırsatları sunacaktır.
Topluluk medya becerilerine sahip genç girişimcilerin gelişmesinin, gençlerin
toplumlarıyla ve bunları etkileyen konularla ilgilenmesine yardımcı olarak topluluk gelişimine
önemli bir katkı yaratması beklenmektedir.
Proje, kendi sonuçlarını dört çıktıyla belirleyecektir;
O1-TOPLULUK MEDYASI EĞİTİM ÇERÇEVE RAPORU
Bu rapor, entelektüel, fikri çıktıların geri kalanına rehberlik edecek ve topluluk medya
eğitiminin izleyeceği çerçeveyi oluşturacaktır.
02-TOPLULUK MEDYASI VE SOSYAL GİRİŞİMCİLİK EĞİTİM MÜFREDATI
Araştırma çıktılarının sonuçları, e-öğrenme müfredatının temelini oluşturacak somut
öğrenme materyalinin geliştirilmesine yol açacaktır. Nihai ürün, tüm katılımcı dillerine
çevrilecektir.
03- PRATİK UYGULAMALAR İLE E-ÖĞRENME MODÜLLERİ
Temel amaç, gençlerin konsorsiyum dilleri ile topluluk medyası ve sosyal girişimcilik
yetkinliklerini aktif olarak kullanmaları için eğitim içeriği ve metodolojilerini tasarlamak ve
uygulamaktır.
04- DEĞERLENDİRME VE ETKİ ÖLÇEĞİ STRATEJİSİ
Değerlendirme ölçekleri, gözlem kontrol listesi ve etkililik araçları yaratmak için
etkinlikler üstlenmeyi; etkinlik, katılım seviyesi ve ulaşılan öğrenme hedefleri ile öğrenme
sonuçları açısından geri bildirim toplamayı sağlayacaktır.
11
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Okumak üzere olduğunuz "Topluluk Medyası Eğitim Çerçevesi Raporu" projenin ilk
çıktısıdır ve 2 ana başlıktan oluşmaktadır; Literatür incelemesi ve ardından sonucun geldiği ihtiyaç
analizi bulguları.
Literatür taraması bölümünde tanımlar ve kavramsal çerçeveler; tarihçeler; politikalar ve
yasal düzenlemeler; sosyal girişimcilik ve topluluk medyası kapsamındaki gençlik programları ile
ilgili araştırma, projenin paydaş ülkeleri bazında incelenmektedir. (Türkiye, Portekiz ve
Bulgaristan).
Hedef gençlik grupları, topluluk medyası kullanımı, topluluk medyası için iyi uygulamalar
ve paydaş ülkelerdeki sosyal girişimcilik tanımlanmaktadır. Topluluk medyası ve sosyal
girişimcilik ile ilgili gençlik programları konusundaki mevcut araştırmalar incelenmektedir. AB
yaygın eğitim, eğitim ve girişimcilik stratejileri ile ilgili AB politikaları ve belgeleri analiz
edilmektedir. İyi uygulamalara örnekler (amaçlı örneklemeyle seçilmiştir) ile öğrencilerin topluluk
medyası ve sosyal girişimcilik eğitimi gereksinimleri raporlanmaktadır.
İhtiyaç analizi bölümünde, paydaş ülkeler arasında karşılaştırmalı ihtiyaç analizi
yapılmıştır. Dezavantajlı gruplar için çalışmalar yapan gençlik çalışanları, dezavantajlı gruplara
ulaşmada ve bunları etkilemede en önemli aracı grupları temsil etmektedir. Mevcut projede,
gençlik çalışanlarına yönelik bir eğitim modülü geliştirilerek gençlik çalışmalarının kalitesine
katkıda bulunulması amaçlanmaktadır. Hazırlanacak eğitim modülü, gençlik çalışanlarının
topluluk medyasının kullanımını ve sosyal girişimcilik becerilerini artırmaya, dezavantajlı
grupların bilgi yayma kapasitelerini artırmaya ve kendi topluluk medyası kanallarını kurmalarına
ve yönetmelerine olanak sağlamaya odaklanmaktadır.
Projenin gerçekleşmesi sürecinde, genç girişimcilerin sosyal girişimcilik ve topluluk
medya eğitim modülüne yönelik temel ihtiyaçlarının araştırılması, projenin hedeflerine ulaşması
için önemli bir adımını teşkil etmektedir. Eğitim modülünün, 'Avrupa'nın gençlik ihtiyaçları'
kapsamında tanımlanan birincil ihtiyaçları karşılamak üzere hazırlanması ve bu ihtiyaçlara yönelik
içeriğin üretilmesi için projeye katılan paydaş ülkelerdeki gençlik çalışanları araştırmaya dahil
edilmiştir. Nicel araştırma yaklaşımını benimseyen çalışmanın verilerinin toplanması anket
yöntemine dayanmaktadır. İhtiyaç analizi bulguları bölümü, her bir paydaş ülkedeki Ulusal
Danışma Kurulu ve Yerel Paydaş Yuvarlak Masa Toplantılarından ortaya çıkan kalitatif verilerle
zenginleştirilmiştir.
12
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Rapor literatür taramasının yorumu ile sonuçlandırılmış ve müfredat içeriğine neden olan
bulguların analizlerine ihtiyaç duyulmuştur. Bununla birlikte rapor, eğitim sürecinin sonunda
katılımcılar tarafından gerçekleştirilmesi beklenen genç pedagojik çerçeve ile özel öğrenme
çıktılarını da içerir.
A. TOPLULUK MEDYASI EĞİTİM ÇERÇEVE RAPORU:
LİTERATÜR İNCELEMESİ
1. TOPLULUK MEDYASI
1.1. Topluluk Medyasının Tanımı ve Kavramsal Çerçevesi
Ana akım medya toplumda bir dizi baskın olan değeri meşrulaştırıcı ve yeniden üreten bir
yapıya sahiptir. Bu durum özellikle geleneksel medya araçlarını kullanan medya ile sağlanır.
Medyanın mülkiyet ve kurumsal yapısı zaman içinde tekelleşmeye doğru evrimleştikçe alternatif
kamusallıkları ya da diğer temsil biçimlerini görünmez kılmıştır. Bunun karşısında eleştirel medya
çalışmaları doğmuş ve medyanın bu tekelleşmiş, tek tipleşmiş söylemine ve temsil düzenine karşıt
okumalarda bulunulmuştur. Bu karşıt okuma, medyanın eril dilini, cinsiyetçi söylemlerini, nefret
söylemine dönüşen “öteki” ile ilişkisini eleştirirken yeni bir etik anlayışın, alternatif söylemlerin
ve biçimlerin inşası başlamıştır. Bu yeni bakış açısı alternatif yaklaşımların/biçimlerin/türlerin
ortaya çıkmasına, benimsenmesine de zemin hazırlanmıştır. Kamusal alanda görünürlülükleri
azalan ya da ana akım medya tarafından görmezden gelinen kitleler seslerini duyurabilmek için
kendi medyalarını yaratmaya başlamışlardır. Bu medya biçimi alternatif medya adını almıştır.
Alternatif medya, çeşitli alt grupları olan ve söylem/biçim ve yapısı bakımından ana akım dışında
olan medyayı tanımlanmak üzere kullanılan bir kavramdır. Bu dışında olma meselesi; hem biçim,
içerik hem de dağıtım açısından değerlendirilmektedir. Alternatif medyayı tanımlamak oldukça
zor bir meseledir, bu kelimenin muğlaklığından da kaynaklanır. “Zira alternatif sözcüğü isim
olarak genellikle bir seçim olanağı sunmak adına diğerinden farklı olan şeyi, özellikle de
alışılagelen, olağandan farklı olan şeyi imlemek için kullanılırken, zaman zaman da buna yakın bir
çerçevede aralarından seçim yapılabilecek birden fazla şey, öneri veya davranışı” 1
çağrıştırmaktadır. Bu açıdan da alternatif medyanın hem çeşitli alt kategorileri hem de alternatif
medyanın çeşitli tanımları mevcuttur. En genel anlamıyla alternatif medya, “çok çeşitli gruplar ve
örgütler tarafından, belirli ve farklı bağlamlarda geliştirilip, geniş çeşitlilikte bir medya üreten bir
1 Köksalan, E.M., Alternatif Medya Olarak Topluluk Televizyonları, in Kendi Medyanı Yarat cilt:2
(Haz:Yanıkkaya, B., Çoban B.), Kalkedon Yayınları, 2014, p.p.,253-283.
13
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
dizi heterojen medya uygulamasıdır” 2. Atton’a göre ise “alternatif medya, artık sebebi her neyse
(devlet tavsiyesi, reklam verenlerden maddi baskı ya da çapraz-medya mülkiyeti, haberciliğe içkin
muhafazakarlık, haber öncelikleri) ana akım medyada yer bulamayan hikayelerin evidir” 3. Bu
hikayelerin yer bulduğu mecraların çeşitliliği alternatif medyaya ilişkin farklı bakış açılarının da
gelişmesine neden olmaktadır. Bu bağlamda alternatif medya; radikal medya, yurttaş medyası,
topluluk medyası, sivil toplum medyası, rizomatik medya gibi çeşitli alt gruplarda
değerlendirilmektedir.
Topluluk medyası da alternatif medyanın bir parçasıdır ve onu tanımlayan yaklaşımlardan
birini oluşturmaktadır. Bu yaklaşımın temel özelliği alternatif medyayı topluluk kavramı
üzerinden açıklamaya çalışmasından gelmektedir. Topluluk; sosyologlara göre geleneksel olarak
komşuluklar, sınırlandırılmış belli bir bölgedeki mahalli bir toplumsal örgütlenme olarak
tanımlanırken antropologlar bu tanımı kültüre uyarlamış ve diğer açıdan ise topluluk yurttaşlık,
özerklik, sivil toplum, kolektif kimlik unsurlarının vurgulandığı politik bir birliktelik olarak
nitelendirilmiştir4. Topluluk kavramına ilişkin geleneksel yaklaşımlarda topluluğu oluşturan en
önemli öğe olarak coğrafi yakınlıklar gösterilirken çağcıl yaklaşımlar ortak çıkar/ilginin bir
topluluğun yeşermesi için önemli olduğunu ve topluluğun dayatılan bir şey değil üyeleri tarafından
etkin bir şekilde kurulan bir yapı olduğunu ortaya koymaktadırlar5. Bu tanımlardan hareketle
topluluk medyası, coğrafi yakınlıkları olsun ya da olmasın, belli bir kültüre ait ortak ilgi ve fayda
üzerinde uzlaşı sağlayan üyelerin yarattığı bir iletişim ortamı olarak nitelendirilebilir.
Alternatif medyanın tanımlamasına ilişkin zorluklar topluluk medyasının tanımlanmasında
da yaşanmaktadır. Kern Avrupa İşleri'ne (KEA) göre, topluluk medyası terimi, "kar gütmeyen ve
hizmet ettiği topluluğun sahip veya sorumlu olduğu medya" olarak tanımlanmaktadır. Topluluk
Medyası, program yapmaya katılıma ve topluluğun üyeleri tarafından yönetilmeye açıktır" 6 .
2 Rodriguez, C.. Fissures in the Mediascape: An International Study of Citizens Media, Hampton Press, 2014. 3 Atton, C. Alternatif Medyaya Bakış: Kuram ve Metodoloji, in Kendi Medyanı Yarat cilt:1 (Haz:Yanıkkaya, B.,
Çoban B.), Kalkedon Yayınları, 2014, p.p.,21-63. 4 Delanty, G., Bir Kavramın Anatomisi, Everest Yayınları, 2015. 5 Carpenter,N. Yerel Ötesi ve Topluluk Medyası Yerel Ötesiciliği, in Kendi Medyanı Yarat cilt:2 (Haz:Yanıkkaya,
B., Çoban B.), Kalkedon Yayınları, 2014, pp.215-253.
6 Kern European Affairs (KEA), The State Of Community Media In The European Union, 2007,
http://www.europarl.europa.eu/portal/en
14
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Fuller ise topluluk medyasını “topluluk iletişimi/medyasını, bireylerin ve kurumların, zaman ve
mekana bağlı olarak çeşitli biçimler alan yayınlama meselelerine katılımcı bir unsur olarak halkı
nasıl dahil ettiğine işaret eden bir kavram" olarak tanımlamakta7 ve medyanın zamana ve yere
göre değişkenliğine vurgu yapmaktadır. Carpenter8 topluluk medyasının sivil toplumun bir parçası
olduğunu söyler. Atton’a göre ise, “topluluk medyasının, ana akım medyanın geleneklerine ve
temsillerine karşıt gerçeklikler inşa edebilme yetisi vardır9. Topluluk medyası, ana akım medya
karşısında periferde gözükmesine rağmen “gelişim süreçlerinde önemli bir girdiyi temsil edip,
demokratikleşme ve vatandaşlığın inşası, sosyal mücadeleler ve bilinçlendirme konularında
önemli bir rol oynamaktadır”10.
Bu tanımlardan hareketle Topluluk Medyasının genel özelliklerinden söz edilebilmektedir.
Jankowski topluuk medyasının özelliklerini şu şekilde tanımlamıştır; 1. Politik olarak haklarından
mahrum edilmişlerin yetkilendirilmesi, paylaşılan, yerel mülkiyet, 2. Yerel içerik, 3. Profesyonel
olmayan ve gönüllü mülkiyet, 4.Elektronik dağıtım, 5.Coğrafi dağıtım ve ticari amaç gütmeyen
finans yapısı, sponsorluk, reklam ve türevi anlaşmalar bu yapıya dahildir 11 . Maslog (1997)
topluluk medyasının özelliklerini aşağıdaki gibi alıntılamıştır:
1. Topluluktaki insanların sahibi olduğu veya kontrol ettiği medyadır;
2. Çoğunlukla daha küçük ve az maliyetlidir;
3. Etkileşimli, çift yönlü iletişimi sağlar;
4. Kar gütmez ve özerk bir yapıya sahiptir, dolayısıyla ticari değildir;
5. Yayın bölgesi ve erişimi sınırlıdır;
7Fuller, L.K., Community Media: International Perspectives, Palgrave Publ., 2007, p.p.1-21
8Carpenter,N., Lie, R., Servaes, j., Community Media: Muting the democratic Media Discourse, Continuum: Journal
of Media and Cultural Studies, 17:1,pp.51-68
9 Atton, C., The Routledge Companion to Alternative And Community Media, Routledge Publ. 2015. 10 Milan, S.,“Four Steps to Community Media as a Development Tool”. Development in Practice. Vol: 19
Numbers:4-5. 2009, pp.589-609 11 Hatcher, J.A., Community Journalism A An International Phenomen in Foundations of Community Journalism,
Sage Publ., 2012
15
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
6. Uygun, yerli malzeme ve kaynakları kullanır;
7. Topluluğun ihtiyaçlarını ve menfaatlerini yansıtır;
8. Programları veya içeriği topluluk gelişimini destekler12.
Bu tanımlar ve özellikler çerçevesinde topluluk medyası, üyelerinin siyasal, kültürel ve
toplumsal olarak temsilini sağlayan, üyelerinin ihtiyaçlarına yönelik içerik üretmekte olan, iş
süreçleri açısından bağımsızlığı ön plana çıkaran, ticari amaç gütmeyen, gönüllü bir birlikteliği
önceleyen bir yapıya sahiptir. Medyanın bu alternatif yapısı bir açıdan topluluk üyelerine
kendilerini ifade etme şansı tanımakta öte yandan ise bu ifade biçimlerinin yaygınlaşması için
kendilerini geliştirme fırsatı yaratmaktadırlar. Milan, topluluk medyası ve insani gelişme
arasındaki bağa değindiği çalışmasında dört temel üzerinden topluluk medyasını değerlendirmiş
ve topluluk medyası gelişme arasındaki ilişkiyi şu şekilde özetlemiştir13.
Şekil 1: Milan, S.(2009) “Four Steps to Community Media as a Development Tool”. Development
in Practice. Vol:19 Sayılar:4-5. s.589-609
Topluluk medyasını topluluk, altyapı, yetenek geliştirme, finansman açısından ele alıp
medyanın özelliklerine değinmiş ardından da bireylerin deneyimlerini kolektif deneyimlere
12 Fuller, L.K., Community Media: International Perspectives, Palgrave Publ., 2007, p.p.1-21 13 Milan, S.,“Four Steps to Community Media as a Development Tool”. Development in Practice. Vol: 19
Numbers:4-5. 2009, pp.589-609
16
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
dönüştürmesi, sosyal bağları oluşturması, sesi olmayanlara ses vermesi açısından insani gelişmeyi
sağladığı sonucuna ulaşmıştır.
Topluluk medyasının birey üzerindeki etkisini tartışan bir başka çalışma ise Avrupa
Parlamentosu tarafından ortaya konmuştur. Rapora göre “Topluluk Medyası, gönüllülerinin
girişimci zekasını besler. Kar gütmeyen bu sektörde çalışacak bireylere, nasıl yardım toplanacağını,
sosyal girişimleri planlamanın yanı sıra, çoklu özel ve kamu hissedarlarının beklentilerini
karşılayacak yolları öğretme gücü vardır”14.
Bu kalkınma ile ilgisine ek olarak topluluk medyası elbette ana akım medyada sesini
duyamayan grupların kendilerini ifade etme şansı tanıyan bir özelliği de barındırmakta ve çeşitli
toplumsal, kültürel ve ideolojik nedenlerle marjinalleştirilmiş, dezavantajlı grupların da
kendilerini ifade etmesi açısından önem arz etmekte demokratikleşmeye katkı sağlamaktadır.
1.2. Topluluk Medyası Tarihi
1.2.1. Bulgaristan
1989 yılında komünist rejimin yıkılmasından sonra, ülke siyasi çoğulculuğu tanımış ve
demokratik kurumlar kurulmuştur. 1989 sonrası dönüşümler, ülkedeki medya durumunu radikal
bir biçimde değiştirmiştir. Piyasanın liberalleşmesi ve serbest rekabet medya alanına çok çabuk
girmiştir. Medya alanında dijitalleştirme sürecini hızlandırmak ülke için çok önemlidir.
Gecikmesine rağmen, telafisi ve aşılması konusunda olumlu belirtiler vardır.
Yeni topluluk medyasının izleyicilerinde gençlerin payının artma eğilimi açıktır. Öte
yandan, izleyicilerin bölümlendirilmesi süreci gittikçe derinleşmektedir. Takip eden yıllarda,
topluluk medyasının düzenlenmesinde bazı değişiklikler meydana gelecektir.
2000 yıldan sonra bu türden bir medya ilk kez yapıldığından Bulgar topluluk medyası tarihi
oldukça yenidir. Son on yıl içinde gençler tarafından başlatılan topluluk medyasında hızlı gelişime
açık bir eğilim vardır.
14 Kern European Affairs (KEA), The State Of Community Media In The European Union, 2007,
http://www.europarl.europa.eu/portal/en
17
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
İnternette yaygınlaşan aktif topluluk medyası sayısıyla ilgili resmi bir istatistik
bulunmamaktadır. Aynı şey, yeni ortaya çıkan topluluk medya formlarının geçmişi ve gelişimini
izleyen raporlar için de geçerlidir. İyi işleyen gençlik portalları veya diğer topluluk medyası
örnekleri, bu raporda iyi uygulamalar bölümünde sunulmuştur.
Son birkaç yıldır dünya medyasının bir sonucu olarak Bulgaristan'ın genç medya
pazarındaki eğilimleri, medya ürünlerinin ve kültürünün yeni biçimlerini (bloglar, vloglar,
Facebook genel sayfaları, vb.) ortaya çıkartmıştır. Bu medya ürünleri, BG'deki gençlerin yanı sıra
dünyanın her yerindeki gençler arasında tamamıyla yeni bir etkileşim ve iletişim şekli kurmuştur.
1.2.2. Portekiz
On dokuzuncu yüzyılın sonunda, Portekiz basını halihazırda modern ticari işletmecilik
açısından siyaset dışı bir karaktere ve farklı görüş akımlarına açık olacak bir şekilde yapılandırıldı.
Ancak, cehalet oranları 19. yüzyılın ortalarında %90 civarında olduğu gerçeğine rağmen, işçi ve
cumhuriyetçi basının sayıca artması, özellikle yüzyılın ikinci yarısındaki bu kademeli büyüme
kamuoyunun şekillendirilmesi için önemli bir araç haline geldi.
20.yüzyılda genel olarak medyanın gelişimi belirgin biçimde Portekiz'in siyasi tarihi15 ile
yakından ilişkili olmuştur. Salazar16, 1920'lerin sonunda iktidara geldiğinde açık ve çeşitliliği olan
basın ile karşı karşıya kaldı. İlk Cumhuriyet (1910-1926) sırasında, basın, monarşinin dayattığı
kısıtlamalardan özgürlüğe kavuşmayı başardı. Otoriter rejim birleştiğinde, 1930'ların ortalarında
basın sansürü oluştu. Salazar rejimi gazetelerin içeriğini kontrol etmeye odaklandı. Daha sonraları
elektronik ortama da yayılan medyanın kontrolü ülkenin siyasi, sosyal ve kültürel gelişiminde
belirgin bir etkiye sahip oldu.
Diktatörlük sırasında gazete basımının içeriği üzerindeki sıkı denetim, gazetelerin nicelik
ve nitelikleri üzerinde olumsuz bir etki yarattı. İçeriğin kontrol altında tutulması, dağıtım
olanaklarının ve okurluğun azalmasıyla birlikte bölgesel basında bir düşüş yaşandı ve ulusal bir
basın neredeyse mevcut değildi.
15 Kelly, M., Mazzoleni, G., McQuail, D., The Media in Europe: The Euromedia Handbook, SAGE, 2004, pp. 180-190. 16 António de Oliveira Salazar (doğum 28 Nisan 1889, Vimieiro, — ölüm 27 Temmuz 1970, Lisbon) 1932-1968 yılları arasında Portekiz Başbakanı ve diktatörü olarak görev yaptı. 1932-1974 yılları arasında Portekiz’I yöneten otoriter sağ kanat hükümeti olan Estado Novo’yu (“Yeni Devlet”) kurdu ve yönetti.
18
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Salazarizmin ilk evrelerinde elektronik medyanın gelişim kapsamı sınırlıydı ve
yavaşlamıştı17. Amatör radyo yayınları 1920'lerin ortalarında Lizbon'da gelişmeye başladı. İlk
baştaki bu aşamalardan sonra, Salazar rejimi sırasında Lizbon’da ve az bir zaman sonra Porto'da
operasyonlarına devam etmesine izin verilen bazı küçük bölgesel istasyonlar, yerel ve mahalle
istasyonları ortaya çıktı. Elektronik medyada Salazar tarafından yapılan ilk siyasi eylem olan
Emissora Nacional hükümet istasyonunun 18 (şu anda Radiodifusão Portuguesa, RDP olarak
anılmaktadır) kurulması, hemen hemen tüm mevcut özel istasyonların bir araya getirilmesiyle
gerçekleşmiştir. Radyonun öneminden haberdar olan Katolik Kilisesi - zaten bölgesel basında
geleneksel bir şekilde yer alıyordu - kendi radyo istasyonu Rádio Renascença (RR)’yı kurdu ve
1937'de yayın yapmaya başladı. Oligopoly (RR ve RDP) adı verilen radyo devrimden sonra bile
yayın hayatını sürdürdü.
Televizyon, 1957'de Portekiz'e geldi. Düzenli televizyon yayınları, RTP - Rádio e
Televisão de Portugal aracılığıyla başlatıldı ve bu kurum kamu televizyon servisinin imtiyaz sahibi
olarak belirlendi. Salazar'ın diktatörlüğünde RTP, Emissora Nacional ve resmi basınla ile birlikte,
çöküşüne kadar he zaman Yeni Devlet politikasının ana sözcüsü olarak varlığını sürdürdü.
1974'te otoriter rejim görevden alındı ve Portekiz demokrasi haline geldi. Büyük
değişiklikler basında halka tanıtıldı. 1975 Basın Kanunu, basın özgürlüğünün herhangi bir sansüre
tabi olmaksızın uygulanacağına dair güvence verdi19. Aynı şekilde, 1976 Anayasası medyanın
çoğulcu görüşünü ortaya koydu. Basın özgürlüğünün güvence altına alındığını ve hiçbir grubun
sansür uygulamasına ve gazetecilerin yaratıcılığını engellemesine izin verilmediğini belirtti20.
Ancak, bu yasalar basının devrimden sonra serbest hale geldiği anlamına gelmez. Aslında,
sözde 1974-1975 devrimci döneminde, hâlâ özel mülkiyete ait olan basın, kamu mülkiyetine
devredildi, diğer bir deyişle, önde gelen gazeteler devletin mülkiyetine geçti. Gazetelerin
okurlarını kaybetmediği ve 1990 yılına kadar özel sektörden herhangi bir rekabetle yüzleşmediği
17 Pinto, M., Sousa, H., Journalism Education at Universities and Journalism Schools in Portugal, in Journalism Education in Europe and North America, an International Comparision, Hampton Press, pp.169-186. 18 Resmi açılış 1 Ağustos 1935’te gerçekleşti. 19 Cfr. Article 4. 20 Cfr. Article 39.
19
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
içiin, bu sürecin ardından kamulaştırılmış gazeteler basında merkezi bir rol oynadı. Önde gelen
ulusal gazetelerin özelleştirilmesi, 1980'lerin sonunda ve 1990'ların başında gerçekleşti.
Yerel ve bölgesel basın ile ilgili olarak, Portekiz'de şu anda yaklaşık haftalık bir periyodla
yayınlanan yaklaşık 650 yerel ve bölgesel gazete bulunmaktadır. Çok sayıda yayın ile ülkenin
büyüklüğü arasındaki orantısızlık, yerel ve bölgesel basının çoğunluğunun mütevazi boyutu ile
düşük kalitesi üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir. Bu bölümdeki günlük gazeteler ne sayıları
(yaklaşık 20), ne de dolaşımları (genellikle dolaşım 10.000 kopyayı geçmemektedir)21 çok önemli
değildir. Katolik Kilisesi doğrudan veya dolaylı olarak bölgesel ve yerel basının ana sahibi
konumundadır.
Elektronik medyayla ilgili olarak, radyo oligopol (RR ve RDP) adı verilen radyo,
devrimden sonra sökülmüş ancak yasadışı radyo istasyonlarının patlaması ve daha sonraları yerel
ve bölgesel istasyonlara frekans tahsis edilmesiyle ile 1980'lerde bir meydan okuma yaşanmıştır.
Aslında, Portekiz'de korsan radyo yıllarının birkaç faktörü bir arada bulunduran benzersiz
bir bağlamı vardı: siyasi krizler ve ardışık seçimler; ekonomik kriz ve sonuçta kemer sıkma
önlemleri; O zamanlar CEE'ye giriş ve sonuçta finanse edilen projeler dalgası; Duopolün medya
bağlamından liberalleşmeye geçiş; üretim ve yayın ekipmanlarına erişilebilirliğin yanı sıra
endüstriyi düzenlemeye ve yerel radyoları lisanslamaya yönelik oybirliği22. Diktatörlük sonrası
siyasi durum, bu dönemi analiz ederken önem taşımaktadır çünkü korsan radyolar genç Portekiz
demokrasisinin olgunlaşması şartlarında ortaya çıkmıştır. Yeni durum yerel bilgiyi güçlendirmiştir.
Bu ortam, yeni radyolar ile kitleler arasındaki bağlantının bir unsuruydu; yerel politika, duopoli
ve ulusal medya tarafından unutulmuştu.
güç, radyonun seçmenlerin fethi sırasında bir müttefik olabileceğini fark eden bu sürecin
oluşturulmasında da pay sahibiydi. Aslında, bazı belediyeler kısa süre içinde belediyelerinde radyo
istasyonları ile bağlantılar kurdu ve bazen de onları finanse ettiler. Korsan yayıncıların mülkleri
21 Yine de, Açoriano Oriental, Jornal Fundão veya Reconquista gibi bazı tarihi ve yerel yayınlardan
bahsedebiliriz. 22 Reis, A. (2014), As rádios piratas em Portugal – contributos para um percurso, Universidade do Minho. Centro de Estudos de Comunicação e Sociedade, pp. 9-28.
20
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
çeşitlilik göstermekteydi: Bunların arasında küçük işletmeler, kilise, yerel gazeteler, futbol
kulüpleri, kültür ve spor dernekleri23 ve hatta reklam şirketleri bulunuyordu24.
laştırmadan önce yayınlanan gerçek radyoların sayısıyla ilgili herhangi bir kayıt
bulunmamaktadır. Basın, 400 ila 800 yasadışı radyo istasyonunun varlığını bildirmiştir25.
Portekiz'de ve yurtdışındaki korsan radyoların uygulanması her zaman bağımsız
vatandaşların yarattığı iletişimsel projelerin dinamizminden yola çıkılarak başlatılmıştır. Vericinin
montajı, lojistik koşulları ve radyo programlamasının tanımı arasındaki bu organizasyon,
korsanlarla topluluk radyosu arasında ontolojik bir yaklaşım sağlayan bir kimlik özelliğine sahip
toplum radyosunun kurucu ruhuyla kesişmektedir.
Portekiz medya sistemi son derece merkezileştirilmiştir. Örneğin elektronik ortamda az
sayıda ulusal ve bölgesel radyo istasyonları vardır. Kesin ve güncellenmiş bilgilerin olmamasına
rağmen, bölgesel olarak yayınlanan günlük gazetelerin pazar payı, yerel ve bölgesel TV ve radyo
yayıncıları, özellikle ülke genelindeki medyanın pazar paylarına kıyasla çok düşük gibi
görünmektedir26-27. Bölgesel düzeyde açık sinyal / ücretsiz yayın kanallarının (hem kamusal hem
de özel) mevcut durumu "beklenen ve arzulanan şeyin açıkça altındadır"28. Bununla birlikte, yakın
zamanlarda, 2015 yılında devlet, bölgesel / yerel basının desteğine yönelik29 medya sistemi için
olumlu bir gelişme oluşturabilecek yeni bir politika uyguladı 30 . Bu nedenle, Portekiz medya
sisteminde yani toplumsal ve kültürel grupların yanı sıra yerel toplulukların medyasına erişimde
iyileştirilmesi gereken genel bazı durumlar vardır31.
23 Bonixe, L. (2014), O local como especialização - as rádios locais portuguesas enquanto espaço para a comunicação de proximidade. In I Congresso de Estudos Rurais do Norte Alentejano “O Futuro do Mundo Rural em Questão”. 24 Marcos, L.H. (1988), Rádios Locais, a lei e a realidade. Porto: Centro de Formação de Jornalistas. 25 Azevedo, A. (2001), As rádios locais no pós-25 de Abril. Observatório, 4, 113-122. 26 Davim, M., 2012, “Não se sabe quem vê a RTP Açores e a RTP Madeira”, Sol, October 2nd. 27 Entidade Reguladora para a Comunicação Social – ERC 2009, Caracterização do sector da radiodifusão local. Entidade Reguladora para a Comunicação Social – ERC 2010, A imprensa local e regional em Portugal. 28 AdC 2013, Televisão Digital Terrestre em Portugal, p. 48. 29 Kararname – Yasa 6 Şubat 23/2015, medyaya yönelik yeni devlet mali teşvikleri sistemini onayladı. Yasa no. 6 Haziran 179/2015, bölgesel ve yerel düzeyde medyaya yönelik devlet mali teşvik sistemini onayladı. 30 Ayrıca, Portekiz'in MPM2015 (Avrupa Konseyi, 2013) tarafından kullanılan tanıma göre Portekiz'in ulusal azınlıklara sahip olmadığını vurgulamalıyız ancak Portekiz'de "hedef kitleleri olarak ülkedeki göçmen toplulukları" olan "etnik medya" bulunmaktadır. 31 Medya Çoğulculuk Monitörü 2015 - Sonuçları. http://monitor.cmpf.eui.eu/mpm2015/results/portugal/.
21
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Her halükarda, 300'den fazla yerel radyo istasyonu mevcuttur 32 . Ancak Portekiz'de
topluluk medyası geleneği bulunmamaktadır. Radyo Hukuku 33 topluluk radyo istasyonları
üzerinde sessizdir. Topluluk radyo projeleri ağırlıklı olarak İnternette 34 yer almaktadır. Kern
Avrupa İşleri'nin (KEA) istişarelerine göre, Portekiz'de çok sayıda Topluluk Radyo istasyonu
mevcuttur. Bunların çoğunluğunu öğrenci veya yerel girişimler oluşturmaktadır35.
Belirli topluluklar tarafından kar sağlanmadan ve harekete geçirilmeden, toplumun
temellerinin bir kısmını geri kazandıran bazı radyo deneyimlerinden bahsetmek mümkündür.
Birincisi, sadece Eylül 2011'de Porto'da yayınlanan ve FM'de yayınlanacak olan ilk topluluk
radyosu Radio Manobras36 ve şu anda yalnızca 24 saat çevrimiçi37 olarak yayın yapmaktadır.
Lizbon'da Radio Zero38, 2004 yılından bu yana topluluk içeriği ve kültürel faaliyetlerin tanıtımı
yoluyla topluma aracılık etmeyi amaçlayan, yalnızca Web'de yayın yapan bir radyodur. Bu girişim,
Lizbon Instituto Superior Técnico Öğrenci Birliği39 (AEIST)’e ait özerk bir yapıdır.
Portekiz'deki bu radyoların düzenlenmesindeki eksiklik ve geniş medya gruplarındaki
medya yoğunlaşmasının artması göz önüne alındığında, bu durum birçok yerel ve bölgesel
radyoların ortadan kalkmasına, bu bölgelerdeki medya görünürlüğünün azalmasına ve
vatandaşların yerel medyada ifade imkânlarının azaltılmasına yol açmaktadır. Çevrimiçi ve radyo
iletişimi yoluyla düşük maliyetli iletişimsel serbestlik için gerçek olanaklar bulunmaktadır40.
32 http://www.gmcs.pt/pt/panorama-do-setor-20130314-115342. 33 Radyo Yasası, 24 Aralık 54/2010 (9 Temmuz tarih ve 38/2014 sayılı yasa ile değiştirilmiştir). 34 Jedrzejewski, S & Oliveira, M. 2015, “Dinleyicilerin katılımı: Rádio Ás, bir topluluk radyosu web projesi”, Bonini, T. & Monclús, B. (eds.), Radyo kitleleri ve ağ toplumu çağına katılım, Routledge,New York., s. 255-257. 35 Avrupa Birliğinde Topluluk Medyası Durumu, Politika Departmanı Yapısal ve Uyum Politikaları, Avrupa Parlamentosu, s. 16. 36 http://radiomanobras.pt/. 37 http://stream.radiozero.pt:8000/radiomanobrasonlive.mp3. 38 http://zeropt.radio.pt/. 39 Instituto Superior Técnico, 10.000'den fazla kişinin katıldığı Portekiz'deki en büyük Mimarlık, Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Okulu'dur. https://tecnico.ulisboa.pt/en/. 40 Martins, F., (2014), Recuperar o espírito das piratas: reflexões sobre rádios comunitárias em Portugal, do vazio legal a uma proposta concreta, in Das Piratas À Internet: 25 Anos de Rádios Locais, CECS - Centro de Estudos de Comunicação e Sociedade, p. 129.
22
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
1.2.3. Türkiye
Türkiye’de topluluk medyası oldukça yeni bir kavramdır. Türkiye’de henüz topluluk
medyası adı altında herhangi bir yasal düzenleme ya da yasa bulunmamakla birlikte topluluk
medyası özelliği gösteren gazete, radyo ve televizyon kuruluşlarına rastlanmaktadır.
Anadolu coğrafyasında ilk gazetenin Osmanlı Dönemi’nde yabancı devlet sefaretleri ve
azınlıklar tarafından çıkarıldığını görmekteyiz. Fransızların 1795 yılında çıkardıkları “Haberler
Bülteni”, 1824’te Fransız tüccarların İzmir’de çıkarttıkları Smyrnéen, 1831’de Rumca çıkan Filos
Ton Neon, Ermenice yayın yapan 1831’de Lirokir, Bulgarca yazılan 1942’ de Ljuboslowije
Cumhuriyet öncesi yayın yapan ve azınlıkların çıkardıkları gazetelerin sadece birkaçıdır 41 .
Osmanlı Devleti’nde ilk Türkçe gazete Takvim-i Vekayi ise 1831 yılında yayınlanmıştır.
Türkiye’de 1923 Cumhuriyet’in ilanından sonra İstanbul yine basının merkezi olarak kalmaya
devam etmiş ve Tanin, Tevhid-i Efkar, İkdam ardından Vatan Gazeteleri yayınlanmaya
başlanmıştır. 1924 yılında Cumhuriyet Gazetesi çıkarılmaya başlanmış ve 1931 yılında ise ilk
basın kanunu kabul edilmiştir. 1950 yılında Türk Haberler Ajansı (THA) kurularak 1950’de bugün
bir takım değişiklikleri ile hala yürürlükte olan Basın Kanunu yürürlüğe girmiştir. 1980’lere
baktığımızda Cumhuriyet, Milliyet, Hürriyet, Tercüman, Sabah ana akım basının başını çeken
gazetelerin sadece birkaçı olarak dikkat çekmektedir42. Buna karşılık alternatif medya ya da bir
diğer ifade ile topluluk medyası olarak nitelendirilebilecek gazeteye örneklerden birini Şalom
Gazetesi oluşturmaktadır. 1947 yılında İstanbul’da Yahudi Gazeteci Avram Leyon tarafından
çıkarılan gazete Türkçe de yayın yapmıştır. İstanbul Rum topluluğunun 1977 yılında yayın
hayatına başlamış olan iki gazetesini İHO ve Apoyevmatini de topluluk gazetesi bağlamında
değerlendirmemiz mümkündür. Bu gazeteler halen yayın hayatlarına devam etmektedirler.
Türkiye’de gazeteciliğin gerek ana akım gerekse topluluk medyası olarak tarihi eski
olmasına rağmen radyonun Türkiye’ye 1925 yılında girdiğini görmekteyiz. Türkiye’de 1925
yılında Ankara ve İstanbul’da telsiz istasyonu kurulmuş ardından da 1927 yılında ilk radyo deneme
yayını İstanbul’da başlamıştır. 1949 yılına kadar Türkiye’de yayınlar Ankara’daki iki verici
aracılıyla yapılmış, 1959 yılında alınan bir karar ile 27 ilde küçük güçlü radyo istasyonları
kurulması ön görülmüş ve çeşitli kesintilerle birlikte 1980 yılı sonunda resmi nitelikte (TRT)
41 Çakır,H. Tüm yönleriyle Radyo, Ankara: Siyasal Yayınevi, p.32, 2007. 42 Türkiye Cumhuriyeti Basın-Yayın ve Enformasyon yayını, 2013.
23
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
ulusal çapta Ankara, bölgesel nitelikte İzmir, Antalya, Diyarbakır, Erzurum ile Çukurova yayın
yapan iller arasında yer almıştır43. Türkiye’de İstanbul merkezli ilk özel radyo yayıncılığı 1992
yılında Kent Radyo ile başlamış ve çok kısa bir süre içinde 100’ü aşkın özel radyo yayın hayatına
başlamıştır 44 . Resmi olarak radyo yayınları ile ilgili düzenleme ise 1994 tarihinde meclis
tarafından kabul edilen 3984 sayılı kanun ile düzenlenmiştir. Böylece özel radyo şirketleri kişiler,
kurumlar ya da kuruluşlar tarafından kurulmaya hak kazanmıştır45. 1990’lı yıllarda FM bandından
yayın yapan özel radyo işletmelerinden Radyo D, Show Radyo, Kral Fm, Metropol Fm, Best Fm
müzik ve eğlence odaklı yayın yapan radyo kanallarına verilebilecek birkaç örnektir 46 . Bu
oluşumlara ek olarak 1990’lı yıllardan sonra topluluk medyası olarak değerlendirebileceğimiz
Açık Radyo(1995) ve Nor Radyo(2009) da yayın hayatına başlamış ve çok dilli yayınları ile
Türkiye’deki radyo alanına yeni bir bakış açısı kazandırmıştır.
Türkiye’de televizyonun ilk olarak yayına geçtiği tarih ise 1968’dir. Türkiye’de radyo
yayıncılığına başlanırken tecimsel model uyarınca ilk olarak Telsiz Telefon Türk Anonim
Şirketi(TTTAŞ) kurulmuş, ancak bu girişimin başarısız olması üzerine, 1936’dan itibaren devlet
tekelinde yayıncılığa başlanmıştır47. 1961 Anayasasının 121. Maddesi uyarınca da 1963 yılında
Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu(TRT) kurulmuştur. 1980’li yıllarda ise televizyon
yayıncılığının tüm dünyada tecimselliğe kayması Türkiye’yi de etkilemiş ve kanunda yer alan bir
boşluktan yararlanılarak ilk olarak 1990 yılında Eutelsat F5 uydusu üzerinden Magic Box Star 1
televizyon kanalı yayın hayatına başlamıştır. 1990’larda TRT kanalları dışında 12 ulusal, 60
bölgesel ve 200’den fazla yerel yayın yapan televizyon şirketi çok kısa bir sürede Türkiye’de
faaliyete geçtiği bilinmektedir. Hatta radyo istasyonu kurmanın maliyetinin daha az olması
nedeniyle 700 civarında radyo istasyonu olduğu belirtilmektedir.
Türkiye’de özel radyo ve televizyonların tarihinin resmi olarak 1994 yılında Radyo
Televizyon Üst Kurulu’nun faaliyete geçmesi ile başladığını görmekteyiz. Karasal, sayısal, uydu,
kablo ve IPTV ortamından yayın yapacak kuruluşlara lisan ve yayın izni veren Radyo ve
43 Aziz, A., Radyo ve Televizyona Giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi S.B.F.Y,1976 44 Serarslan,M., Radyo Televizyon Düzeninde Yeni Değişimler Arayışlar ve Türkiye, yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi S.B.E.1993. 45 Kuyucu,M., http://globalmediajournaltr.yeditepe.edu.tr/sites/default/files/Mihalis%20KUYUCU.pdf,,P.141,2013. 46 Çankaya, Ö., Dünden bugüne radyo televizyon.İstanbul: Beta Yayınları, p.110, 1997. 47 Seraslan,ibid.,p.79
24
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Televizyon Üst Kurulu’nun, karasal ortamda yayın yapan toplam 251 televizyon, 1078 radyo yayın
kuruluşunun lisans başvurusu mevcuttur. RTÜK’ün uydu ortamından yayın yapan 148 televizyon
ve 53 radyo, kablo ortamında yayın yapan 78 televizyon kuruluşu bulunmaktadır 48
(www.rtuk.gov.tr). Bu kanalların arasında farklı dil ve lehçelerde yayın yapan kuruluşlar da
bulunmaktadır. RTÜK’ün resmi internet sitesi 2017 yılı verilerine göre Türkiye’de yayın yapan 9
adet uydu tv, 8 adet yerel tv, 12 adet yerel radyo ile 1 adet bölgesel radyo olmak üzere TRT’ye ait
1’er adet televizyon ve radyo dahil toplam 32 adet farklı dil ve lehçelerde yayın yapan kuruluş
bulunmaktadır.
Internet Türkiye’ye 1987 yılında Ege Üniversitesi öncülüğünde kurulan Türkiye Üniversite
ve Araştırma Kurumları Ağı ile girmiş 1991 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve TÜBİTAK
tarafından ortak bir proje ile geliştirilmiş ve 1993 yılında ise vatandaşların kullanımına
açılmıştır49(Gönenç, 2003. Ss.95-96). Günümüzde internet ve sosyal ağlar topluluk medyasının
yeniden tanımlanmasına neden olan temel faktörlerden biri olarak görülmektedir. Bunun nedeni
topluluk medyasının temel özelliklerinden biri olan mekânsal birlikteliğin sanal birlikteliğe
taşınmış olmasıdır. Bu bağlamda da sınırların ortadan kalması ile birçok topluluk bu araçlar
üzerinden birlikteliklerini sağlamaya gerek Türkiye gerekse dünyada devam etmektedir.
Geleneksel medya aracılıyla yayın yapan birçok topluluk bu birlikteliklerini internet ya da sosyal
ağlar üzerinden kurmaktadırlar.
1.3. Topluluk Medyası Kapsamındaki Gençlik Programları Üzerine Araştırmalar
Avrupa Birliği ülkelerindeki gençlik programlarından topluluk medyasıyla ilgili olanları
aşağıdaki gibidir:
1. GENÇLİK ÇALIŞMALARINDA DAHİLİ DİJİTAL VİDEO EĞİTİMİ (DVT'de)
Link: http://www.youth4med.com/?p=682
Tanım: Gençlik Çalışmalarında Dahili Dijital Video Eğitimi (DVT'de) projesi, kapsayıcı yaygın
eğitim için gençlik çalışanlarının ve eğitmenlerin dijital video kullanırken kapasitelerini artırmayı
amaçlamaktadır.
48 www.rtuk.gov.tr 49 Gönenç, Ö.E., İnternet ve Türkiye’deki Gelişimi, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2003, Sayı16
25
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Avrupa politikaları ile ilgili olarak proje, gençlik çalışanları ve eğitimciler için eğitim
materyallerinin geliştirilmesi ve yaygın eğitimde dijital videonun kullanımı konusunda eğitimciler
aracılığıyla "BİT metodolojilerinde çalışanların ve gençlerin mesleki gelişimlerinin
desteklenmesi" konularını ele almaktadır.
Proje, gençleri modern vatandaşlık vasıtasıyla aktif vatandaşlığa teşvik etme yolundaki
çarpanları (gençlik eğitmenleri ve gençlik çalışanları) eğiterek "Gençlerin sosyal kaynaşması ve
refahını teşvik etme" konusuna değinmektedir.
Proje, yaygın olmayan gençlik eğitimi üzerine dijital video kaynaklarının seçimi için kısa
ve öz bir metodoloji önermektedir. Örgün eğitimde (K-12 öğrencileri diye adlandırılan ilk ve orta
dereceli okullarda) dijital video kullanımı için materyaller mevcuttur, ancak birçok materyal ve
özellikle yaygın olmayan gençlik eğitimi için herhangi bir metodoloji bulunmamaktadır.
Proje, bu alandaki boşluğu doldurmaya çalışmaktadır. Yukarıdaki temel eğitim ilkelerini
içeren ana proje ürünleri / faaliyetleri şunlar olacaktır:
-Kapsamlı amaçlar için dijital videoyu seçmeye yönelik yöntem;
-Eğitim materyalleri ve genç çalışanlar / eğiticiler için uygun olan pratik vakalar ile Online
Öğrenim Yönetim Sistemi;
-Gençlik çalışanlarının eğitimi (kapasite geliştirme atölyesi).
Proje paydaşları:
• Öğrenci Bilgisayar Sanat Topluluğu (SCAS), Bulgaristan
• Werft22, İsviçre
• Çek Cumhuriyeti Yaşam Bilimleri Üniversitesi Prag, Ekonomi ve Yönetim Fakültesi, Çek
Cumhuriyeti
• Avrupa Youth4Media Derneği (Avrupa Medya için Gençlik Derneği)
• Ulusal Öğrenci Bilgi ve Kariyer Merkezi (NSICC), Bulgaristan
Proje, Avrupa Komisyonu'nun Erasmus + Programı tarafından "KA2 - Yenilikçilik ve iyi
uygulamaların paylaşımı: Gençlik Alanında Kapasite Geliştirme" çerçevesinde finanse
edilmektedir.
26
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2. VATANDAŞ GAZETECİLİĞİ VE SOSYAL KATILIM İÇİN DİJİTAL MEDYA DİYALOĞU
Link: http://www.youth4med.com/?p=682
Tanım: Online gazeteciliğin farklı yönlerini ele almak üzere Ukrayna, Polonya, Beyaz Rusya ve
Almanya'dan katılımcılar çeşitli eğitim oturumlarında, tartışmalarda ve yoğun grup çalışmalarında
yer almışlardır. Dijital medya dünyasına kuramsal giriş yaptıktan sonra, katılımcılar uygulamalı
eğitim almış ve yazılı içerik oluşturma, olay ve ana konular hakkında raporlama üzerinde
yoğunlaşmışlardır. Kiev'deki Square Maidan'dan başlayarak Katılımcılar, çatışma bölgesinden
başkente geçen Ukraynalılar hakkında ve ortalama Ukraynalı vatandaşlarının zor olan mali
durumu hakkında rapor verirken çalışmalarında mevcut son siyasi olayları kapsamışlardır.
Daha önce bahsedilen konularda mücadele ederken, Ukraynalı olmayan katılımcılar, ev
sahibi ülke, vatandaşları ve günlük zorlukları hakkında yeni bilgiler edindiler. Katılımcılar, Rusya
ile olan mevcut siyasi durumu ve ülke içi göç akımları hakkındaki farklı bakış açılarını tartıştılar.
Yeni medya araçlarıyla, eğitim kursu süresince çok önemli sivil katılım konuları gündeme geldi.
Kiev’de proje sırasında çekilen videolar:
"Ukrayna'da Demokrasiyi Geliştirmek"
Devrimden sonra Ukrayna toplumu değişiyor. Fedir Musurahin Kiev Taras Shevchenko Ulusal
Üniversitesi'nde gazetecilik öğrencisi olan ve kendi geleceğini ilgilendiren çok özel bir planı vardır.
Ukrayna hakkındaki vizyonunu şöyle dile getirmektedir:
www.youtube.com/watch?v=5HLgrZ5D9wc
"Ukrayna'da Gazetecilik Yapmak"
Ukrayna, Almanya ve Belarus'tan 28 genç insan; gazetecilik, ülkelerindeki farklı konularda
anlaşma yolları ve zorluklarla ilgili bakış açılarını paylaşmak üzere Kiev, Ukrayna'da bir araya
geldi. "Beyaz Rusya, Ukrayna ve Almanya gibi farklı ülkelerden toplantı katılımcıları, hepimizin
ülkesinde hemen hemen aynı problemlerin olduğunun ve aynı nedenlerden dolayı savaştığımızın
farkına varmamıza yardımcı oldular " diye itiraf ediyor. Almanya'dan bir katılımcı " Doğu
Avrupa'dan insanlarla çalışmak ve yaşamak bana, sahip olduğum birçok önyargıyı kırmamda
yardımcı oldu" diye ekledi.
www.youtube.com/watch?v=xqiIVqzOxhk
“Ayda 50 € ile hayatta kalabilir misiniz?”
27
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Ukrayna, AB'ye katılmak istiyorsa, hükümet orada yaşamanın diğer ülkelerde yaşamaktan farklı
olduğunu göz önüne almalıdır. Kiev'den iki kadın, hayatta kalma konusunda 50 € 'dan fazla
olmayan aylık mücadelelerini paylaştılar. http://www.youth4med.com/?p=655
3. SASME - MEDYA EĞİTİMİ YOLUYLA YAŞLILARIN SOSYAL AKTİVASYONU
Link: http://www.youth4med.com/?p=644
Tanım: Anahtar Eylem 2: İnonasyon ve iyi uygulamaların paylaşımı için işbirliği. Yetişkin eğitimi
alanındaki stratejik ortaklıklar "Medya eğitimi yoluyla yaşlıların sosyal aktivasyonu – yaşlı
organizasyonları için inovatif program"
Proje, Yaşlıların lehine çalışan kurum ve kuruluşlara Medya Eğitimi yoluyla Yaşlıların Sosyal
Aktivasyonu için kapsamlı Programı önermektedir. SASME Programı, öğretim ve öğrenmeye
yönelik geleneksel yaklaşımı güçlendiren bir dizi tamamlayıcı faaliyet ve araçtan oluşur. Yaşlılar
için yerinde eğitimler, yaklaşım geliştirerek ve edutainment (eğlenceli eğitim) yaparak
öğrenmenin bir karışımıdır – eğlence youyla öğrenme. Bu yaklaşım aşağıdaki öğelerden
oluşmaktadır:
Yaşlılar için Eğitim Programı ve eğitim materyalleri (eğitim içeriği için bir araç olarak
basın dergi ve video bilgilerini kullanarak).
Yaşlıların pratik eğitim koordinasyon yöntemini açıklayan STK'lar için el kitabı (European
Senior Voice dergisinin basın ofisini kurarak ve toplumsal kampanya yoluyla)
Yaşlılara, ürün ve hizmetler için indirimler almalarını sağlayan sosyal kampanya tanıtımı
ve dağıtımını yapan Topluluk Kampanyası metodu (yerel topluluğu fayda programına dahil
ederek)
Yaşlıların resmî ve gayri resmi eğitiminde, edinilen bilgi ve becerileri güçlendiren ve
takibini yapmaya yarayan bir araç olarak masa oyunlarının kullanımı
Proje konsorsiyumu, SASME programını yaşlılar için çalışan organizasyonların kullanımına
sunmakla yaşlıları yaşamboyu öğrenmeye ve sosyal hayata aktif katılımda bulunmaya yönelik
koşullar yaratacaktır. Özellikle:
- Yaşlılar için oluşturulan eğitim dergisi formunda eğitim içeriğinin yanı sıra yaşlılar için
önem taşıyan (sosyal ve ekonomik güvenlik, sağlık gibi) konularda eğitim materyalleri
28
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
sunmak üzere kuruluşlara kompleks bir eğitim programı sağlamak suretiyle eğitim
tekliflerini çeşitlendirmek.
- Yaşlıların günlük hayatta gerekli olan temel matematik becerilerini ve ekonomik bilgilerini
geliştirmek. "Yaşlı Yardım Kartı" sosyal kampanyasına yaşlıların dahil edilmesi yoluyla
harcamaların tasarruf ve rasyonelleştirilmesi, bağış toplama, sunum ve müzakere
becerilerinin iyileştirilmesi.
Yaşlıları gazetecilik, pazarlama, basın kanunları, ana dil becerilerini şekillendirme, güvenlik,
güdülenme eğitimleri gibi konularda eğitmek ile birlikte dergilerde çalışma ve eğitim yoluyla
sosyal hayata katılımlarını motive etmek.
SASME programının uygulanması için yetişkin eğitimi organizasyonlarını hazırlamak ve
yaşlanma konusundaki toplumsal bilinç düzeyini arttırmak ile yaşlıların sivil toplumu inşa
etmedeki rolü, dergi aracılığıyla yaşlıları desteklemek için yerel girişimcileri de içeren işbirliği ve
bilgi paylaşımını güçlendirmek ve de Medya eğitimi yoluyla yaşlıların toplumsal aktivasyonu
alanında çalışan organizasyonlar arasındaki iyi uygulamaların hazırlanması.
Yukarıda belirtilen hedeflerin Aralık 2018 sonuna kadar başarılması yoluyla yaşlanan insanlar
(sosyal dışlanma tehdidi altında bulunanlar) için yaşam boyu öğrenmedeki koşullar ile onların
sosyal aktivasyonları sağlanacak ve projenin ana sonucu elde edilecektir. Proje çeşitli hedef
grupları etkileyecektir: yaşlılar için çalışan organizasyonlar, yaşlıların kendileri, yerel girişimler
ile yerel yetkililer ve politika yapıcılar. SASME Projesi, ERASMUS + Avrupa Birliği Programı
çerçevesinde Polonya, Almanya, Romanya ve Litvanya örgütlerinden oluşan uluslararası
konsorsiyumda uygulanmaktadır.
Paydaşlar: Almanya (Bürgerhaus Bennohaus), Polonya (Polskie Gry Planszowe), Litvanya
(Sosyal İnovasyon Fonu) ve Romanya (Hayat Boyu Öğrenmeyi Teşvik Merkezi). Düzenleyen:
Stowarzyszenie MANKO
4. DEMOKRASİ İÇİN DİJİTAL YERLİLER
Link:http://ec.europa.eu/programmes/erasmus-plus/projects/eplus-project-details-
page/?nodeRef=workspace://SpacesStore/f46cf490-1895-4314-8f48-ffb6ff8ac0bd
29
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Tanım: Genç neslin önemli bir kısmının içine işlemiş görünen siyasete yönelik ilgisizlik ve
tarafsızlığa köprü oluşturmaya yardımcı olmak amacıyla, seçilen okullardan gelen bir öğrenci
örneklemi için bu proje aracılığıyla bir eğitim-öğretim programı düzenlendi.
Yerel Kurumların işbirliğiyle gerçekleştirilen proje, aktif vatandaşlığın anlamını ve
anlayışını geliştirmek, öğrencileri, dijital bağımsızları teşvik etmek, bilgi ve iletişim teknolojilerini
(ICT) ve sivil toplumda aktif katılım için sosyal medyayı araç olarak kullanmak üzere demokrasi
ve katılım hakkında bir eğitim yolu geliştirmiş ve uygulamıştır.
Proje ve yayımlama aktiviteleri, özellikle de web radyo yayıncılığı ve blog sayesinde
gençler, yaşadıkları sosyal boyutu anlatmak için yeni fırsatlar buldular.
Önerilen etkinlikler şunlardı: filmlerin görüntülenmesi, sınıf tartışmaları, seçilen anahtar
sözcükler üzerinde ekip çalışması, Web radyosundaki yayınların hazırlanmasına aktif katılım,
Instagram'da farklı görevler, projenin blogunun etkin kullanımı.
DN4D blogundaki öğrencilerin artan katkılarını görerek, yeni medyayı demokrasiyle ilgili
fikirlerini ifade etme ve paylaşma ortamı olarak keşfettikleri görülüyor.
5. AVRUPA'DAKİ YARATICI GİRİŞİMCİ GENÇLERİN GELİŞTİRİLMESİ VE
GÜÇLENDİRİLESİ
Link:http://ec.europa.eu/programmes/erasmus-plus/projects/eplus-project-details-
page/?nodeRef=workspace://SpacesStore/8e7cb275-78b4-4a80-84e1-d49a1b53d026
Tanım: C.R.E.ativE gençlerin, gençlik politikasında sorumluluk sahibi kişilerle yapılacak olan
tartışmalara ve girdilerin paylaşımına aktif olarak katılmalarını sağlayarak, gençlerin yaratıcı ve
girişimci kaynaklarını Avrupa'da teşvik etmek ve güçlendirmek istemektedir. Bu yaklaşım, 6 farklı
AB üyesi ve aday ülkeden (İtalya, İspanya, İngiltere, İsveç, Türkiye, Polonya) 42 genç ve çeşitli
politika yapıcılar / uzmanların, 12 ay içinde kendilerini karşılaştıracakları farklı etkinliklerde,
30
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
özellikle de Sosyal gönüllü ve girişimci yaratıcılığa yönelik 2 yaratıcılık boyutu ile uğraşmaları
şeklinde gerçekleşir.
Hedeflere üç aşamada ulaşılacaktır: Planlama / hazırlık aşamasında yararlanıcılar (gençler
ve politika yapıcılar), ortak bir metodoloji izlenerek, seminer öncesinde aylar boyunca
hazırlanmaları için yerel seviyede ve sanal bir gençlik forumunda beyin fırtınası ve eğitim
etkinliğinde tanımlanacak ve yer alacaklardır; uygulama aşamasında, gençlerle politika yapıcıları
tartıştırmak, fikir alışverişinde bulunmak ve / veya iyi uygulamalarda bulunmak ve / veya
yapılandırılmış diyaloğun konularını, önceliklerini, hedeflerini, açık koordinasyon metodunu takip
etmek üzere 4 gün sürecek bir gençlik semineri düzenlenecektir. Gençlik ve Avrupa Gençlik Paktı
alanında; son olarak, değerlendirme / izleme aşaması sırasında, gençler belirli anketler kullanarak
ve dağıtarak projenin başarılarını ve Sanal Forumun kullanımını paylaşmak için yerel bir
toplantıya katılmak suretiyle bir takip raporunun hazırlanmasına iştirak ederler. Doğru iletişim ve
yayımlama araçları ile faaliyetleri 3 aşamayı destekleyecektir.
Seminer ve bağlantılı etkinlikler, gençlerin Avrupa vatandaşlığını kullanmaları için fırsat
olacak ve böylece yerel yetkililer, gençler ve temsilcileri ile işbirliği içinde gençlik politikalarına
ilişkin önerilen katılımcı formlarını etkinleştirmek zorunda olduklarını anlamış olacaklardır
(21.05.2003 tarihli “Yerel ve Bölgesel Yaşamda Gençlerin Katılımı üzerine Gözden geçirilmiş
Avrupa Sözleşmesi" başlığından).
1.4. Topluluk Medyası İçin İyi Uygulamalar
Bu bölümde, her ülkenin topluluk medyasıyla ilgili örnekler yer almaktadır. Bu örnekler,
projeyle ilgili sosyal, ekonomik alanlar ve sağlık alanında etkili olanlar üzerinde verilmektedir.
1.4.1. Bulgaristan
1. MEDIA CAFÉ
Medya Adı: MEDIA CAFE
Medya Türü: Bağımsız Gençlik web portalı
Kurucusu: "Viscomp" şirketi
Kuruluş tarihi: 2007
31
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Strateji: MediaCafe.bg, yeni nesil bağımsız gençlik web portalıdır. Portal aracılığıyla Media Cafe
ekibi "bağımsızlık" fikrini temsil ediyor; çünkü "medya" ve "kahve" nin arkasında siyasi örgütler
veya mevcut çevreler durmuyor. Medya biz, kafeterya ise bizi fark ettiren ve üzerine sizinle
birlikte yorum yaptıran her şey anlamına geliyor".
Media Cafe.bg politikası, siyasi entrikalar ve yanlış politik profillerin arka planına karşı
tarafsız kalmak olduğundan, kullanıcılar bu portalda kriminal haberler veya Sarı gazetecilik
bulamayacaklardır.
Media Café'nin genç insanlara duyurmak istediği mesaj şu şekildedir: "Zihninizi
uyandırın", çünkü öncelikle tüm toplumu aktif hale getirmeye ve önemli olan şeylere daha fazla
dikkat etmeye çalışmaktadırlar.
MediaCafe.bg'da üniversitelerde eğitiminin bitiminde Bulgaristan'daki gençler ve gençlik
organizasyonlarını heyecanlandıran konular - staj, kariyer ve iş girişimciliği ile ilgili rehberlik ve
haberleri bulabilirler.
Kültürel etkinlikler, Media Café'nin genç ekibinin başlıca önceliğidir ve burası sizi
Bulgaristan’da bulunabilecek çağdaş sanat dünyasına, tiyatro gösterilerine ve film yapımlarına
götürecek bir yerdir.
MediaCafe.bg, günlük hayatlarını yenilemek isteyen herkes için kullanışlıdır.
Gençlik Portalı mediacafe.bg, genç insanların düşüncelerini ifade etme ve staj programlarının
geliştirilmesi için fırsatlar sunar.
Hedef Gruplar: Bulgaristan'da gençler ve gençlik organizasyonları
Paydaşlar: 17360 Facebook "arkadaşlar" ve takipçiler
Yayın Sıklığı: 7/24
Etki: Uygulanamaz
Diller: Sadece Bulgarca
Web Sitesi Bağlantısı: http://mediacafe.bg
Sosyal Medya Bağlantıları:https://www.facebook.com/mediacafe.bg/?ref=page_internal
İçerik: Portal aşağıdaki bölümlere ayrılmıştır:
32
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
- ETKİNLİKLER - Gençler şehir / kasabalarındaki etkinlikler hakkında bilgi bulabilirler.
- İş ve Girişimcilik bölümleri - bu bölümler tüm genç girişimciler, BT uzmanları ve öğretim
üyeleri için yararlıdır.
- Kariyer ve stajyerlik
- Kültür ve Sanat
- Eğitim
- Analiz
Görsel Materyaller:
Diğer: Web platformu “Viscomp” işletme gelirleri ve reklam gelirleri ile finanse edilmektedir.
33
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2. ORV MEDYA
Medya Adı: ORV MEDIA
Medya Türü: Bilgi web portalı www.orvmedia.com, Radio ORV ve ORV + video platformu.
Kurucusu: ORV Medya STK
Kuruluş Tarihi: 2005
Strateji: ORV MEDIA, 2005 yılında faaliyetlerine başlamıştır. Başlangıçta ORV ekibi kendi
ORV İnternet radyosunun canlı yayınının gerçekleştirilmesi üzerine çalışmıştır. Ardından bir bilgi
web sitesi ve video bölümü (ORV +) oluşturmuşlardır. ORV MEDIA'nın ana hedefleri ve
etkinlikleri gazeteciliğin, görsel-işitsel sanatların, gençlik faaliyetlerinin ve gönüllü çalışmanın
gelişimini teşvik etmektir. Organizasyonun faaliyetleri, tamamen gençlerin dahil edilmesi üzerine
kararlılık göstermektedir.ORV ekibinin temel amacı, genç sanatçıları desteklemek ve onlara
kendilerini, yeteneklerini ve etkinliklerini ifade etmeleri için bir platform sağlamaktır.
Yıllar içinde ORV MEDYA yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde çeşitli projelerde ortaklıklar
gerçekleştirmiştir. ORV MEDIA ayrıca müşterilerine çeşitli hizmetler sunmaktadır.
Hedef Gruplar: Genç insanlar, genç sanatçılar, gençlik uzmanları ve Bulgaristan'daki
organizasyonlar
Paydaşlar: 10119 ORV medyasının FB dostları ve takipçileri
Yayın Sıklığı: 7/24
Etki: Uygulanamaz
Diller: Sadece Bulgarca
Web Site Bağlantısı: http://www.orvmedia.com
Sosyal Medya Bağlantıları: https://www.facebook.com/orvmedia/?ref=page_internal
İçerik: ORV medya birkaç çekici bölüm aracılığıyla Bulgar gençlerine bilgi sağlamaktadır:
34
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
1. Bulgaristan ve yurtdışında gönüllü girişimler, gençlerin spor veya eğitim başarısı, festivaller ve
çeşitli alanlardaki gençler için yarışmalar üzerine yararlı bilgilerin bulunduğu "Gençlik haberleri"
adlı özel haber bölümü
2. Projeler ve girişimler bölümü - ORV medyası, bir çok proje ve inisiyatifin organizatörü ve /
veya katılımcısı olup bunlar arasında:
- ORV Akademi - sokak sanatçıları için sanat akademisi
(http://www.orvmedia.com/index.php/projects/353-orv-academy);
- "Youth MediaLab" - Uluslararası gençlik projesi kendisini, gençlik etkinliklerinin ve
organizasyonlarının tanıtımı için ses, video ve metin materyalleri üretmeye adamıştır.
(http://www.orvmedia.com/index.php/projects/348-proekt-youth-medialab);
- “Sınır yok” adlı TV ve radyo yayını ve daha birçokları yer almaktadır.
Görsel Materyaller:
35
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Diğer: ORV MEDIA, KOBİ'leri, kamu kurum ve kuruluşlarını ve STK'ları içeren çok iyi gelişmiş
bir müşteri ağına sahiptir ve faaliyetlerini, özel etkinliklerin, ürünlerin, hizmetlerin vb.
reklamlarından elde edilen gelirler yoluyla güvence altına almalarını sağlamaktadır.
3. YOUTHHUB
Medya Adı: YOUTHHUB
Medya Türü: Gençlik STK web portalı
Kurucusu: YouthHub STK
Kuruluş Tarihi: 2016
Strateji: YOUTHub, Sofya Bulgaristan merkezli özel bir sivil toplum kuruluşudur. YOUTHub.bg,
1 Eylül 2016'da kurulmuştur. Temel amacı, Bulgaristan'daki gençlerin kişisel ve mesleki
gelişimlerine (eğitim kursları, seminerler, genç değişim programları, Ağ oluşturma ve diğer
etkinlikler) yönelik her türlü fırsatı bulabilecekleri online bir gençlik platformu olarak hizmet
etmektir.
Buna ek olarak STK, ülkedeki gençlere kaliteli eğitim faaliyetleri sunmayı hedeflemektedir.
Niyetleri, Bulgar genç ulusunun geleceğine yatırım yapmak; profesyonel ve özel hayatlarında
başarılı olmaları ve büyümeleri için onlara rehberlik etmek üzere ihtiyaç duydukları becerileri
geliştirmelerine yardımcı olmaktır.
YOUTHub.bg’yi faaliyete geçiren STK’nın geçmişi, kurucusu Bayan Madlen
Nenkova’nın bir Facebook grubu kurduğu 2012 yılına dayanıyor. Grubun amacı orada gençlerin
aktif olmalarına ve büyümelerine izin vermek üzere ön görülen tüm fırsatların paylaşılacağı bir
alan olarak hizmet etmekti. Eylül 2016 yılına kadar grup, lise ve üniversite öğrencileri, genç
profesyoneller, STK çalışanları, öğretmenler, iş adamları ve diğerleri de dahil olmak üzere
13.000’den fazla kişiye ulaşmıştır.
Hedef Gruplar: Bulgaristan'daki genç insanlar
Paydaşlar: 17.000'den fazla takipçi ve ziyaretçi
Yayın Sıklığı: 7/24
36
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Etki: Uygulanamaz
Diller: Bulgarca ve İngilizce
Web Site Bağlantısı: http://youthub.bg
Sosyal Medya Bağlantıları: https://www.facebook.com/youthub.bg/?ref=page_internal
İçerik: YouthHub, Bulgar gençlerine eğitim, mesleki gelişim, yeni becerilerin geliştirilmesi, iş
olanakları ve diğer birçok konuda bilgi vermektedir. Devam eden projeler / inisiyatifler:
1. Liderlik Akademisi GLOW
2. “Barda açık dersler”
3. “Sosyal kafeterya - herkes için kitap”
4. Yeniden Düzenlenen Fikirler - StartUP Konferansı
5. WIZZ Gençlik Mücadelesi - Uluslararası gençlik yarışması
6. “Sihir olarak tasarım” – Eğitim programı
Ve daha birçokları YouthHub.bg'da bulunabilir.
37
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Görsel Materyaller:
38
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
4. YOUTH MEDIA FESTIVAL "HARLEQUIN"
Medya Adı: YOUTH MEDIA FESTIVAL "HARLEQUIN"
Medya Türü: Gençlik Medya Festivali
Kurucusu: Bulgar Ulusal Televizyonu, Türk Hava Yolları, NU Film stüdyoları Boyana ve
VarnaNaMladite.com (gençlik web platformu)
Kuruluş Tarihi: 2010
Strateji: "ARLEKIN" gençlik şöleni "Gözlerimdeki Dünya" sloganı altında düzenlenmekte ve
çocuklar ile gençlerin orijinal filmler, TV şovları ve raporlar üretmeleri için hayal gücü ve
yaratıcılıklarını sergileyebilecekleri müzik şovu, reklam filmleri, çocuk romanı ve serisi, spor
yayıncılığı , haber bülteni ve çocukların ilgisini çeken diğer tüm formatlar, ayrıca İnternet medya
ve radyo da dahil olmak üzere her türde aktiviteyi teşvik etmeyi amaçlamaktadır:
Hedef Grupları: 8-18 yaşları arasındaki çocuklar ve gençler.
Paydaşlar : 10 000'den fazla takipçi ve ziyaretçi
Yayın Sıklığı: Yıllık bazda
Etki: Uygulanamaz
Diller: Bulgarca, İngilizce, İtalyanca, Rusça
Web Site Bağlantısı: http://arlekinfest.com
Sosyal Medya Bağlantısı: Yok
İçerik: Gençlik Festivali "ARLEKIN", yarışmacıların sinema, spor, müzik ve TV şovlarına
yönelik senaryolarına ve önerilerine dayalı fikirler, gerçek hayat öyküleri veya hikayeler
sunabilecekleri bir yarışmadır.
39
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Görsel Materyaller:
5. NULA 32 (НУЛА 32)
Medya Adı: NULA 32 (НУЛА 32)
Medya Türü: Bilgi web portalı www.orvmedia.com, Radio ORV ve ORV + video platformu.
Kurucusu: Plovdiv'ten 4 genç adam- Atanas Yankov, Panayot Stefanov, Iliya Dimitrov ve
Kostadin Buhçev
Kuruluş Tarihi: Eylül 2015
Strateji: NULA 32, ücretsiz dağıtılan Plovdiv dergisidir. Ele alınan konular kentin kültürü, yaşamı
ve kişiliği ile ilgilidir. Dergi, bir alternatif olmasının yanısıra pop kültürünün uzağındadır. Burada
heyecanlı hikayeler ve muhteşem fotoğraflar bulabilirsiniz.
Hedef Gruplar: Gençler ve sanatçılar
Paydaşlar: 28.000'den fazla
Yayın Sıklığı: Facebook profili: 7/24, Basılı dergi: 3 ayda bir yayınlanır.
Diller: Sadece Bulgarca
Web Site Bağlantısı: http://nula32.bg
Sosyal Medya Bağlantısı: https://www.facebook.com/nula32/?ref=page_internal
İçerik: NULA 32, Plovdiv şehrinin kültürel dinamikleri ile çalışmaktadır. Dergi, dijital çağımızda
olağandışı olan kağıt sayfaları ve sert kapaklarıyla benzersizdir. İçindeki konu, doğanın, tarihin
40
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
(her seferinde odak konunun farklı olup tarihsel mirasımızın çeşitli yönleriyle ilgilidir) yanı sıra
şehrin geleceğiyle de ilgilidir.
Görsel Materyaller:
1.4.2. Portekiz
1. RÁDIO MANOBRAS
Medya Adı: Rádio Manobras
Medya Türü: Radio
Kurucusu: Anselmo Canha
Kuruluş Tarihi: Eylül 2011
Strateji: Rádio Manobras, içinde yaşadığı, çalıştığı, hayat kattığı ve kentin kimliğini tanımlayan
herkese açık Porto kentine yönelik bir halk radyosudur. Rádio Manobras, ortak, eylemci ve gönüllü
bir günlük pratikte yer almaktadır. Topluluğa yayın erişimi sağlar. Topluluk için, topluluk
tarafından yapılan ve topluluğun tasarrufunda tuttuğu bir araç olup halka açık bir alandır. Nihai
hedef, her konuda çeşitlilik ve ilerlemeyi teşvik etmektir. İnternette 24 saat yayınlanırken, belirli
aralıklarla 91.5 MHZ frekansında yayın yapmaktadır.
Hedef Gruplar: Esas olarak internet radyosu olduğu için hedef kitlenin sınırlandırılması mümkün
değildir. Bir radyo frekansı olarak yayınladığında hedef grup Porto şehrinin vatandaşlarıdır.
41
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Paydaşlar: Facebook sayfasında 5620 takipçi
Yayın Sıklığı: Her gün.
Etki: Uygulanamaz
Diller: Portekizce olmasına rağmen her dile açıktır.
Web Site Bağlantısı: www.radiomanobras.pt
Sosyal Medya Bağlantıları: https://www.facebook.com/radiomanobras/
İçerik: Mevcut program, feminizm, zihinsel sağlık ve tarımdan deneysel sese vb. temaları
içermektedir.
Görsel Materyaller:
42
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2. PT.INDYMEDIA.ORG
Medya Adı: pt.indymedia.org
Medya Türü: Internet websitesi; Radyo; uydu TV
Kurluluş Tarihi: Kasım 1999
Strateji: Indymedia, kendilerini ana akım medyaya alternatif olarak sunan bağımsız medya
aktivistleri ve örgütlerinden oluşan bir bilgi ağıdır. Indymedia bağımsız olup herhangi bir menfaate
sahip değildir. Temel, kurumsal ve ticari olmayan, önemli sosyal ve politik konuların
kapsanmasını sağlar. Indymedia PT web sitesinin içeriği, açık bir yayın sistemi vasıtasıyla
oluşturulur: herkes, açıkça erişilebilen bir web arayüzü aracılığıyla yazılı, sesli ve görüntülü bir
haber veya resmi doğrudan siteye yükleyebilir. Bu "Doğrudan Medya" sistemi sayesinde,
Indymedia, gazeteciler ile haber arasında ve aktif yapımcılar ile pasif izleyiciler arasındaki
bölünmüş çizgiyi sarsmakta ve böylece insanların kendileri için konuşmaya başlamalarına olanak
sağlamaktadır.
Hedef Gruplar: Farklı bilgi kaynakları arayan herkes.
Paydaşlar: Facebook'ta 29.352 takipçi.
Yayın Sıklığı: Her gün.
Etki: Uygulanamaz
Diller: Portekizce
Web Site Bağlantısı: http://pt.indymedia.org/
Sosyal Medya Bağlantıları: https://www.facebook.com/indymedianetwork/
İçerik: Indymedia, çağdaş dünyamızın cinsellik, ekoloji, din, siyaset ve toplumsal hareketlerden
sanat ve kültürle mücadelesini temsil eden çeşitli konularda haberler verir.
43
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Görsel Materyaller:
3. RAUM: ONLINE ARTIST RESIDENCES
Medya Adı: RAUM: ONLINE ARTIST RESIDENCES (Raum: Çevrimiçi Sanatçı Meskenleri)
Medya Türü: Çevrimiçi platform
Kurucusu: Terceiro Direito
Kuruluş Tarihi: 2015
Strateji: Sanatsal yaratım, öğretim ve yayımlama alanlarında (üniversite araştırma birimleri, yayın
projeleri, müzeler, görsel sanatlar okulları ve bağımsız sanat projeleri) aktif olarak kullanılan
yapıların desteğiyle sanatçıların ikamet yerlerine ev sahipliği yapan çevrimiçi bir platformdur.
Dikkate alınan sanat alanları, fotoğraf ve görsel sanatlar, film, mimari, grafik tasarım, müzik ve
ses sanatlarıdır. Raum'un ortakları, konuk sanatçıların önerilerinde somutlaştırılan araştırmacı
metinler, görsel ve işitsel makaleler ve platform için özel olarak geliştirilen sanat eserleri vb.
yaratıcı süreçleri başlatmaya davet edilirler.
Raum platformu, belediyelerden müzelere kadar birçok kamu ve özel kurum ve kuruluşun
desteklediği ve kendisinin ortak olduğu bir platformdur.
44
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Hedef Gruplar: Sanatçılar ve sanat öğrencileri.
Paydaşlar: Facebook’ta 3146 takipçi.
Yayın Sıklığı: Her iki haftada bir.
Etki: Uygulanamaz.
Diller: Portekizce ve İngilizce.
Web Site Bağlantısı: http://raum.pt/
Sosyal Medya Bağlantıları: https://www.facebook.com/Raum-resid%C3%AAncias-
art%C3%ADsticas-online-371900256290770/
İçerik: Web sitesinde, sanat kapsamındaki atölye çalışmaları ve tartışmaların yanı sıra, yakın
geçmişteki ikamet yerleri, geliştirilmekte olan projeleri ve önerileri de bulabilirsiniz.
Görsel Materyaller:
45
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
4. RÁDIO MIÚDOS
Medya Adı: Rádio Miúdos
Medya Türü: Online Radyo
Kurucusu: RádioMiúdos.pt - Associação Portuguesa Rádio Miúdos
Kuruluş Tarihi: Kasım 2015
Strateji: Rádio Miúdos, çocuklar için dil, bilgi ve içeriklerin tamamen gençlere uyarlandığı ilk
Portekiz radyosudur. Radyo, çocuklar arasındaki etkileşimi radyo tarafından sunulması gereken
içerikle teşvik etmektedir. Her çocuk kendi diliyle oynamaya, kültür, tarih ve Portekiz dilini
keşfetmeye davet edilmektedir. Hedef, tüm PALOP ülkelerini (Afrikalı Portekizce konuşulan
ülkeler) ve Portekizce konuşan her çocuğu birleştirmektir. Fikir, göçmenlerin yurt dışında ikamet
ederken karşılaştıkları "dilin çaresizliği" ile mücadele etmek, böylece Portekiz dili
panoramasındaki bir boşluğu doldurmak üzerinedir. Dünyaya dağılmış göçmen çocukların
Portekiz ile bağlantılarını sürdürürken dili kullanarak kültürle temasa geçebilmeleri için bir
buluşma noktası ve bir araç oluşturmaktadır.
Yayın Sıklığı: Haftanın 7 günü, günde 24 saat.
Paydaşlar: Facebook'ta 5548 takipçi.
Dil: Portekizce
Web Site Bağlantısı: www.radiomiudos.pt
Sosyal Medya Bağlantıları: https://www.facebook.com/radiomiudos/
https://www.youtube.com/channel/UCv8Jh8aifsr00tf-Lz2c0KQ
İçerik: Rádio Miudos, hem Portekiz'de hem de Portekiz dışındaki katılımcılar için podcast'ler,
röportajlar ve zor konuları içermektedir. Web sitesinde Programlama, Haber, Röportajlar, Okullar,
zorluklar ve Podcast'ler hakkında bilgi bulabilirsiniz. Programlarında felsefe, kitap, Portekiz,
sinema, meditasyon, bilim vb ile ilgili eğlenceli bilgiler yer almaktadır.
Bu proje, Calouste Gulbenkian Vakfı ve COTEC tarafından tanıtılan "Orijinal Portekizce
Fikirler" 2015 yarışmasında 3. sırada yer almış ve "Girişimcilik Borsası 2016" da Avrupa
Komisyonu Portekiz Temsilciliğince desteklenen "Tuval – Ayakta Kalan Projeler" yarışmasında
1.lik derecesi kazanmıştır.
46
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Görsel Materyaller:
5. PORTUGUESE SMALL PRESS YEARBOOK
Medya Adı: Portuguese Small Press Yearbook
Medya Türü: Basılı yayın
Kurucusu: Catarina Figueiredo Cardoso e Isabel Baraona
Kuruluş Tarihi: 2013
Strateji: Portuguese Small Press Yearbook çağdaş sanatçılar tarafından hazırlanan sayfaları içeren
basılmış bir yayındır. Sanatçıların kitaplarının yıllık üretimi ve kendi kendine yayıncılığın yanısıra
bu konulardaki akademik ve eleştirel araştırmaları da duyurur. Portuguese Small Press Yearbook,
Portekizli sanatçılar, tasarımcılar ve ilustratörler tarafından oluşturulan yayınların veya Portekizce
temalı yayınların tanıtımına ayrılmış çevrimiçi bir platform olan TIPO.PT projesini tamamlar.
Yayın Sıklığı: Yılda bir kez.
Paydaşlar: Facebook'ta 1221 takipçi.
Diller: Portekizce, İngilizce ve Fransızca.
Web Site Bağlantısı: http://ptsmallpress.blogspot.pt/
47
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Sosyal Medya Bağlantıları: https://www.facebook.com/ptsmallpress/
İçerik: Portuguese Small Press Yearbook sanatçılar tarafından hazırlanan eleştiri niteliğinde
metinler ve sayfaları içerir. Yazarın üretime ve bağımsız yayın kitapları üzerine genel bir bakış
sunar; ayrıca, ertesi yıl için planlanan yayınlamalar ile bağımsız yayınların yayımlanma faaliyetleri
ve bunların uluslararası olanlarından Portekiz’in içinde olduklarını da dahil olmak üzere duyurur.
Görsel Materyaller:
1.4.3. Türkiye
1. AÇIK RADYO
Medya Adı: AÇIK RADYO
Medya Türü: Radyo
Kurucular: Açık Radyo, neredeyse her biri eşit hisseye sahip 92 ortaktan oluşmaktadır.
Kuruluş Tarihi: 13 Kasım, 1995
Strateji: Açık Radyo herhangi bir çıkar ya da sermaye grubuna bağımlı değildir. Devletten
bağımsız faaliyet göstermesinin yanı sıra, çoğulcu demokrasi, hukukun üstünlüğü ve evrensel
48
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
insan haklarıyla temel özgürlüklerin korunması ve bilinmesi ilkelerinin dışındaki herhangi bir
türdeki "ideolojiden" tamamen bağımsızdır. Dolayısıyla, bağımsız bir kurumdur.
Kuruluşundan beri 20 senedir, Açık Radyo, yaşları 9 ile 75 arasında değişen, toplumun her
kesiminden ve işsizleri de kapsayan geniş yelpazedeki mesleklerden, 1145'den fazla programın
(talk showlar, söyeşiler, müzik performansları vs.) yapılmasına katkıda bulunan 1133 bireyin
çabalarına ve yeteneklerine başvurmuştur.
Hedef Gruplar: Açık Radyo, İstanbul metropolitan bölgesi ve çevresine yayın yapan "bölgesel"
bir radyo istasyonudur.
Hissedarlar: Dinleyiciler ve bazı kurumsal destekler
Yayın sıklığı: 7/24
Etki: Facebook sayfasında 33.000 beğeni.
Diller: Türkçe
Web Site Linki: http://acikradyo.com.tr/
Sosyal Medya Linkleri: https://www.facebook.com/acikradyo/
İçerik: Açık Radyoyu, bir Haber + Müzik + Kişilik kombinasyonu olarak belki de en iyi şekilde
açıklayabiliriz. Açık Radyo'nun yaptığı "talk showlar(sohbet programları)" şunlarla ilgilidir:
Haberler ve yorum, ekoloji, çevre, halk kültürü, felsefe, dil, medeni toplum, doğum, kadınlar,
çocuklar, gençler, taban örgütler, İstanbul şehri, Avrupa, Avrupa Birliği, Akdeniz, Anadolu, temel
haklar, hukuk, barış hareketleri, tarih, matematik, akıl oyunları, bilim, bilimkurgu, mitoloji,
antropoloji, insan beyni, ekonomi, arkeoloji, ekonomi politik, sosyal politika, meteoroloji, iklim
bilimi, yerel yönetim, tasarım, mimari, dünya edebiyatı, şiir, kitaplar, tiyatro, sinema, plastik
sanatlar, şehir planlama, müzeler, iletişim, internet, elektronik oyunlar, televizyon, psikoloji, trafik,
iş dünyası, reklamcılık, tüketim toplumu, sağlık, mutfak, şarap, ekmek, zeytin, kahve, parfüm,
futbol, spor, gezi, doğa, fotoğrafçılık, amatör uçuş, binicilik, yelken, depreme hazırlık, iş
tehlikeleri&güvenliği, çocuk hakları, hayvan hakları, küreselleşme, medeni toplum, sosyal
hareketler...
49
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Görsel Materyaller:
2. NOR RADYO
Medya Adı: Nor Radyo
Medya Türü: Internet Radio
Kurucusu: Ermeni Cemaati, Nor Zartonk
Kuruluş Tarihi: 2009
Strateji: Nor Radyo yayın politikasını şu şekilde belirlemiştir: Nor Radyo, tüm halkların
kendilerini özgürce ifade edebilecekleri ve kültürlerini paylaşabilecekleri bir internet radyosu
projesidir. Nor Radyo, çok kültürlülüğün ve bir arada yaşamın sesidir. Bu bağlamda milliyetçiliğe,
her türlü, ırksal, etnik, cinsel ayrımcılığa karşı barış, özgürlük, eşitlik ve kardeşlikten yana tavır
alır. Bu ortak paydaları paylaşan ve kültürel zenginliğini paylaşmak isteyen tüm dostlar bu özgür
platforma davetlidir.
Hedef Gruplar: Çok dilli yapısı ile farklı kültürleri yansıtmaktadır. İnternet radyosu özelliği ile
de hedef kitle sınırlaması yapılması olanaksızlaşmaktadır.
Hissedarlar: Ermeni Kültürü ve Dayanışma Derneği
Frekans: 7/24
Etki: Facebook sitesinde 10.000 beğeni ve 9.000 takipçisi bulunmaktadır.
Diller: Radyo, günümüzde Türkçe, Ermenice, Süryanice, Hemşince, Çerkesce, Çeçence, Pomakça,
Lazca ve Kürtçe dileri olmak üzere 9 dilde yayın yapmaktadır.
Web Site Linki: www.norradyo.com
50
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
SosyalMedyaLinkleri:https://www.facebook.com/norradyo/https://twitter.com/Norradyo
İçerik:
Nor Radyo'da bugüne kadar yapılan programlara işçiler, hayvan hakları, kadın hareketi, LGBT,
cinsiyet ve yeşil hareket dahil edilmiştir.
Görsel Materyaller:
3. KAOSGL DERGİ
Medya Adı: Kaos GL Dergi
Medya Türü: Online dergi
Kurucu: Kaos GL Derneği
Kuruluş Tarihi: 1994
Strateji: Eşcinsellerin kendi sözlerini söyleyebilecekleri, sorunlarına sahip çıkarak söz
alabilecekleri, paylaşabilecekleri bir dergi olarak kendini tanımlamaktadır. Türkiye’nin eşcinsel
haklarına yönelik tek dergisi olma özelliği taşımaktadır.
Hedef Gruplar: Toplumsal cinsiyet ayrımcılığına karşı kadın örgütlerinden sivil toplum
kuruluşlarına, akademisyenlerden sanatçılara Türkiye’nin pek çok farklı kesimini hedef kitlesi
olarak kabul etmektedir.
Hissedarlar: Gökkuşağı Projesi kapsamında İsveç uluslararası Kalkınma ve İşbirliği Kurumu
tarafından desteklenmektedir.
Sıklık: (7/24, günlük, haftalık, vs.)
Etki: Facebook sayfasında 67.000 beğeni ve 65.000 takip.
51
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Diller: Türkçe
Web Site Linki: http://www.kaosgldergi.com/dergi.php
Sosyal Medya Linkleri: https://www.facebook.com/KaosGL94/
İçerik: Dergi, LGBT’lerin gündeminden son haberleri veren sayfalardan, LGBT tarihinde iz
bırakmış olan isimleri ve olayları anlatan, LGBT örgütlerinin ve oluşumların çalışmalarını duyuran,
Türk Ceza Yasası uygulamalarının tartışıldığı sayfalardan, LGBT’lere yönelik her türlü şiddetin
sesinin duyurulduğu bölümlerden oluşmaktadır. Bu içeriklere ek olarak da edebiyat, sanat, sağlık
dosyaları site içinde yer almaktadır.
Görsel Materyaller:
52
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
4. AGOS GAZETESİ
Medya İsmi: Agos Gazetesi
Medya Türü: Yazılı basın
Kurucu: Hrant Dink
Kuruluş Tarihi: 1996
Strateji: Türkiye’de yaşayan Ermeni topluluğun sorunlarını dile getirmek, Türkiye’deki Ermeni
kültür mirasını canlandırmak, Ermenice bilgisi zayıf gençlere yazılı tarih kaynaklarından söz
edebilmek.
Hedef Gruplar: Ermeni cemaati olmak üzere Türkiye’deki her türlü azınlığa yönelik olarak içerik
hazırlanmaktadır.
Yayın Sıklığı: Haftalık
Etki : Gazetenin 5.000 civarı tirajı bulunmaktadır.
Diller: Türkçe, Ermenice
Web Site Linki: www.agos.com.tr
Sosyal Medya Linkleri: https://twitter.com/agosgazetesi
İçerik: Cumhuriyet Dönemi’nin Türkçe-Ermenice yayınlanan ilk gazetesidir. Türkiye ile ilgili
politik, kültürel ve sosyal konulara değinen gazete Ermeni cemaatinin sorunlarına, haberlerine de
yer vermektedir.
53
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Görsel Materyaller:
5. MOR ÇATI KADIN SIĞINAĞI VAKFI
Medya Adı: Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı
Medya Türü: Internet sitesi
Kuruluş Tarihi: 1990
Strateji: Şiddete maruz kalan kadınların hukukî ve pratik destek alabilecekleri bir vakıf olarak
kurulan Mor Çatı, internet üzerinden bilgi paylaşmaya, stratejileri tartışmaya devam etmektedir.
Ayrıca site içinde şiddete uğramış kadınlara yol gösterecek yollar ve kanallar anlatılmakta, bu
durum ile karşılaştıklarında yapabilecekleri, başvurabilecekleri hukuksal mekanizmalar
açıklanmaktadır. “Mor Çatı'dan danışmanlık almak isteyen kadınlarla öncelikle telefonda
görüşülür. Kadınlar Mor Çatı'nın telefonuna Bilinmeyen Numaralar hattından kolaylıkla
ulaşabilmekte, kimi zaman karakol, kaymakamlık vb kurumlar tarafından Mor Çatı’ya
yönlendirildikleri görülmektedir. Mor Çatı'nın adresine arkadaşı, broşürler, basın yoluyla ulaşan
kadınlar telefon etmeden merkeze de gelebilmektedirler. Yüz yüze görüşmenin ardından
seçenekler birlikte gözden geçirilir. Kadınlar talepleri doğrultusunda sığınağa
yönlendirilebilecekleri gibi, dayanışma merkezinden psikolojik, sosyal, hukuki destek almayı
sürdürebilirler”.
Hedef Grupları: Şiddet mağduru kadınlar
54
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Hissedarlar: Dünya Bankası (sığınma evleri için), sponsorlar, Avrupa Komisyonu Türkiye
Delegasyonu
Yayın Sıklığı: 7/24
Etki: Twitter'da 19 milyon takipçisi bulunmaktadır.
Diller: Türkçe, İngilizce
Web Site Linki: https://www.morcati.org.tr/tr/
Sosyal Medya Linkleri: https://twitter.com/morcativakfi
İçerik: İnternet sitesi, dayanışma merkezi, sığınma evi bilgilendirilmeleri, danışma hattı
yönlendirmeleri başta olmak üzere şiddet ve kadına yönelik şiddetin tartışıldığı, kamuoyu
bilgilendirme görsel ve yazılı materyallerinin bulunduğu bir içeriğe sahiptir.
Görsel Materyaller:
55
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
1.5. Paydaş Ülkelerde Topluluk Medyası Politikaları ve Mevzuat
1.5.1. Bulgaristan
Bulgaristan mevzuatının internet üzerinden bilgi dağıtımına ilişkin belirli hükümleri
bulunmamaktadır. Radyo ve Televizyon Kanununda ve Ceza Kanununda, tüm medya organları
tarafından nefret veya ayrımcılığa teşvik etmeyi yasaklayan genel yasal hükümler bulunmaktadır.
Bulgaristan Medya Etik Kurallarında İnternet'e özgü metinler mevcut değildir (bu bağlamda
yapılan değişiklikler gecikmiştir). Gazetecilik Etiği Ulusal Konseyi, taraflar arasında imzalanan
Etik Kurallarının gözetilip gözetilmediğinden sorumludur. Herhangi bir parasal yaptırım
yapılmaksızın vatandaşlar haklarının ihlal edildiğini iddaa ettiklerinde sözkonusu ihlali kamuda
açıkça kınamak üzere sivil veya ceza usulleri kullanmayı tercih etmektedirler. Çevrimiçi bilgi
sunumu ile ilgili iç kurallar ve kalite standartları Bulgaristan'da oldukça nadirdir.
Bulgaristan medya sektörü iki kanunla düzenlenmektedir: Radyo ve Televizyon Kanunu
ile Elektronik Haberleşme Yasası50. Dijital kanal değişimlerine ilişkin ana hükümler ve çerçeveler
bu yasalara gömülmüştür.
1998 yılında kabul edilen Bulgar Radyo ve Televizyon Kanunu (RTL), düzenlenmiş
Televizyonu Sınır Talimatı (TWF) olmadan karşı tarafa geçirmeyi amaçlamıştır. Müktesebata
uyum konusunda Bulgaristan, "Kültür ve Görsel-İşitsel Politika" müzakere faslının kapanışından
hemen sonra MEDIA Programına kabul edildi. Bulgaristan ayrıca Avrupa Konseyi Sınır Ötesi
Televizyon Konvansiyonu ve Ek Protokol'ün imza sahibidir. 1998'den bu yana, RTL'de yaklaşık
20 değişiklik yasası kabul edilmiştir. Bunlardan ikisi (2000, 2006), RTL'nin müktesebata daha
fazla uyumlaştırılmasını amaçlamıştır.
Bir bütün olarak Bulgaristan, Topluluk hukukunun iç hukuka aktarılması konusuyla
başarılı bir şekilde başa çıkmıştır - Şubat 2008 itibarıyla üye devletler arasında% 99.77 ile ikinci
sırada yer almış ve toplam 1724 direktiften 1720’sine uyum sağlamıştır. Ancak yasalar, yalnızca
politika hedeflerini ve önceliklerini yerine getirmek için gerekli olan araçlardır.
Medya sektöründeki sivil toplum örgütleri farklı düzeylerde uzman gruplarda temsil
edilmekte ve yasal süreçte aktif olarak yer almaktadır. Bunlar halen önemli birer uzmanlık
kaynağıdır. Aynı zamanda, Bulgaristan'daki medya işletmelerinin konsolide edilmesi, bazı
50 https://www.opensocietyfoundations.org/sites/default/files/mapping-digital-media-bulgaria-en-20130805.pdf
56
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
kuruluşların hedeflerinde doğal bir dönüşüme yol açmıştır. Yasama sürecinde meşru ortaklar
olmalarına rağmen, medya operatör dernekleri artık ilgili özel işletmelerin çıkarlarını temsil
etmekte ve korumaktadırlar. Medya geliştirme ve demokratikleşme ile ilgili olarak önceden
entegre edilmiş olan sivil toplum sektöründe şu anda iki ayrı kanat - sivil toplum örgütleri ve ticaret
dernekleri - ayırt edilebilir. Medya sektörünün görüşleri de pan-Avrupa düzeyinde sivil sektörden
ayrılmış durumdadır51.
Bulgaristan anayasası çevrimdışı ve çevrimiçi "konuşma" arasında ayrım yapmamaktadır
(Madde 39). Genel olarak, çevrimiçi içerik için yasal sorumluluk yazar veya yayınlayanın
sorumluluğu altındadır. 2011'de Ceza Kanunu'nda yapılan yasal değişiklikler ve çeşitli ceza
tezkereleri ile "elektronik bilgi sistemleri"nde ırk, uyrukluk, etnik grup ve dine dayalı tahrik için
dört yıla kadar hapis ve BGN 5.000'den (3.334 $) BGN 10.000'e (6.668$) para cezasının
uygulanmasına karar verilmiştir. Bulgar yasası ayrımcılığı; sosyal ve medeni durum, eğitim, siyasi
aidiyet ve benzeri temellere dayalı eşit olmayan bir muamele olarak tanımlamaktadır.
Şu anda yalnızca çevrimiçi içerik izleme üzerine yetkili bir makam bulunmamaktadır.
Elektronik Medya Konseyi, yalnızca tüm platformlardaki televizyon ve radyo yayıncılarının
içeriğinden sorumludur. Ticari mesajlarla ilgili olarak öz düzenleme vardır; ancak Etik
Kanunu’nda olduğu gibi, bu da verimli değildir.
Topluluk medyası alanında eğitim politikası
Pedagojiyi ve medyayı birleştiren üniversite dersine olan ihtiyaç Bulgar biliminsanları
tarafından henüz 70'li yıllarda belirlendi. Bu disiplin, farklı adlarla gelişti: medya okur yazarlığı,
medya eğitimi ve dijital yeterlilik, daha sonra medya okur yazarlığı daha yaygın şekilde kabul
edildi. Bulgaristan'da Medya Eğitimi üzerine ilk ders, 20 Mayıs 2002'de Sofya Üniversitesi "St. K.
Ohridski" de okutuldu. 2003/2004 yılında yine Sofya Üniversitesi "St. K. Ohridski"'de "Medya
Eğitimi" adı verilen üniversite disiplini tanıtıldı. Aynı üniversitenin Eğitim Fakültesi'nde "Toplu
İletisim ve Sanat Pedagojisi" lisans programı 2007'de başlatıldı.
51 http://ptks.pl/cejc/wp-content/uploads/2012/07/CEJC_Vol2_No1_Ognyanova.pdf
57
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
1.5.2. Portekiz
Modern toplumlarda bilgi ve iletişim temel unsurlardır. Ancak vatandaşların farklılaşmış
ve asimetrik biçimde olan bilgi ve iletişime erişimlerinin sadece ekonomik değil aynı zamanda
toplumsal, kültürel ve eğitsel hale geldiğini akılda tutmak önemlidir. Topluluk Medyası, alternatif
medya, medyanın çeşitliliğinin teşvik edilmesi ve aktif vatandaşlık hakkında konuşurken bu konu
daha mantıklı bir hal almaktadır.
Buna rağmen Portekiz'de topluluk medyası ile ilgili özel bir düzenleme bulunmamaktadır.
Aslında topluluk medyası, dolaylı veya teğetsel olarak topluluk medyası ile ilgili iletişim
politikalarını tanımlamak mümkün olsa da, Portekiz'de resmi bir kavram değildir. Ve bu nedenle
topluluk medyasının Portekiz medya sektörü düzenlemesinde yasal olarak bir önizlemesi
yapılmamaktadır. Esasen, sektör ana düzenlemesi aşağıdaki konuları ele almaktadır: Radyo,
Televizyon, Kamu Hizmeti Yayıncılığı, Elektronik İletişim, Dijital Okur Yazarlık ve Sosyal
İletişim için Devlet Fonu.
İletişim sektörünün yönetişimiyle ilgili olan ana oyuncular, Portekiz'deki medyanın
düzenlenmesinden sorumlu olan ERC-Entidade Reguladora para a Comunicação Social (Medya
Düzenleme Kurumu) ve ANACOM-Autoridade Nacional de Comunicações (Ulusal İletişim
Kurumu) Elektronik ve posta ile yapılan iletişimi de içeren iletişim sektörünün düzenini misyon
olarak kabul etmiştir. Yönetmelikte kısa bir genel bakışa yer verilmiştir.
Portekiz Cumhuriyeti Anayasası (yedinci revizyon-2005) medyayla ilgili birtakım yasal
kurallar ortaya koymuştur: Madde 37 (ifade ve bildirim özgürlüğü)52, madde 38 (basın ve medya
52 Madde 37 (İfade ve bilgi özgürlüğü): 1. Herkes, düşüncelerini söz, imaj veya diğer yollarla özgürce ifade etme ve ifşa etme hakkına sahiptir; ayrıca başkalarını bilgilendirme, kendini bilgilendirme ve engel olmadan bilgilendirilme hakkı da vardır. ayrımcılık. 2. Bu haklara ilişkin uygulama, herhangi bir tür veya sansür çeşidi tarafından engellenemez veya sınırlandırılamaz. 3. Bu hakların kullanılmasında taahhüt edilen cezalandırma, ceza hukukunun genel esaslarına veya idari suçları düzenleyen yasaya tabidir ve bunları göz önüne alma yetkisi, sırasıyla kanunen, mahkemelere veya bağımsız idari birliğe ait olacaktır.4. Her gerçek ve tüzel kişi, cevaplama hakkını eşit derecede ve etkin bir şekilde temin eder ve düzeltilenleri yapmakla birlikte, uğranılan zararların tazmini hakkını da kazanır.
58
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
özgürlüğü)53, madde 39 (medyanın düzenlenmesi)54, Madde 40 (Yayın zamanı, cevap hakkı ve
siyasi cevap hakları)55.
Kanun no. 30/2003 22 Ağustos, halka açık radyo ve televizyon yayıncılığının finansman
modelini onayladı (3 Ekim'de 169-A / 2005 numaralı Kanun Hükmünde Kararname, 14
Haziran'da 230/2007, 107/2010 ve 13 Ekim ve 31 Aralık tarihli 83-C / 2013 sayılı kanun ile
değiştirildi).
Televizyon ve İsteğe Bağlı Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Kanunu, no. 27 /2007 30
Temmuz tarih ve (12 Eylül 2007 tarih ve 82/2007 sayılı Düzenleyici Bildirim uyarınca
düzeltilmiş ve 11 Nisan 2011 tarih ve 8/2011 sayılı Kanun ekinde değiştirilmiş ve yayımlanmıştır).
38. madde no. Portekiz Cumhuriyeti Anayasası'nın 5. Maddesi ve Televizyon ve İsteğe Bağlı
Görsel-İşitsel Medya Hukuku'nun 5. maddesi uyarınca Devlet, bir kamu hizmeti televizyonunun
varlığını ve çalışmasını sağlamalıdır. RTP - Rádio e Televisão de Portugal (Portekiz Radyo ve
Televizyon servisi), kamu hizmeti televizyonunun imtiyaz sahipidir.
53 Madde 38 (Basın özgürlüğü ve medya): 1. Basın özgürlüğü garanti edilir. 2. Basın özgürlüğü şunları ima eder: a) Gazetecilerin ve diğer çalışanların ifade ve yaratıcılık özgürlüğü ve gazetecilerin kendi medya kuruluşlarının doğası doktrinal ya da dindar olsun editoryal politikalarını belirleme özgürlüğünü vardır b) Gazetecilerin, yasalarla belirlendiği gibi, bilgi kaynaklarına erişim hakkı ve mesleki bağımsızlık ve gizliliğin korunması ile aynı zamanda editör kurullarını seçme hakkı vardır; c) Herhangi bir idari izin, tahvil veya vasıf bulunmaksızın gazete ve diğer yayınları bulma hakkı. 3. Genel olarak, kanun, medya kuruluşlarının sahiplerinin adlarının ve bu kuruluşların finanse edildikleri araçların kamuya açıklanmasını temin edecektir. 4. Devlet, genel medya bilgi kuruluşlarına sahip kurumlara uzmanlaşma ilkesi getirerek, onları ayrım gözetmeksizin iyileştirip destekleyen ve çoklu veya özellikle de birbirine bağlı çıkarlar yoluyla yoğunlaşmalarını engelleyerek medya varlıklarının özgürlüğünü ve bağımsızlığını sağlamayı ve siyasi iktidarın bağımsızlığını sağlamayı garanti eder. 5. Devlet, bir kamu radyo ve televizyon hizmetinin varlığını ve çalışmasını sağlayacaktır. 6. Kamu medyasının yapısı ve modüasyonu, hükümetten, İdare'den ve diğer kamu makamlarından bağımsızlıklarını korumalı ve tüm farklı görüş akımlarının kendilerini ifade edebilmesini ve birbirleriyle yüzleşebilmesini sağlamalıdır. 7. Radyo ve televizyon yayın istasyonları, sadece yasalar tarafından belirlendiği şekilde, halkın rekabetçi seçim süreçleri çerçevesinde verilen lisanslarla çalışabilir. 54 Madde 39 (Medyanın Düzenlemesi): 1. Medyada aşağıdakileri sağlamanın sorumluluğu bağımsız bir idari birim tarafından karşılanır: a) Bilgi alma özgürlüğü ve basın özgürlüğü; b) Medyanın sahiplik yoğunlaşması olmayan; c) Siyasal iktidar ve ekonomik güçten bağımsızlık; d) Kişisel hakların, özgürlüklerin ve güvencelerin saygı görmesi; e) Medyanın işleyişini düzenleyen normlara uymak; f) Farklı görüş akımlarının kendilerini ifade edebilecekleri ve birbirleriyle yüzleşebildikleri; g) Yayın zamanı, cevap ve siyasi cevap haklarının kullanılması. 2. Kanun, bir önceki paragrafta atıfta bulunulan kurumun bileşimini, yetkilerini, organizasyonunu ve çalışma biçimini, üyelerini düzenleyen tüzükle birlikte, Cumhuriyet Meclisi tarafından atanacak ve bu şekilde Cumhuriyetin Meclisi tarafından seçilecek olanlarla tayin edecektir. 55 Madde 40 (Yayınlanma Zamanı, cevap ve siyasi cevap hakları): 1. Ekonomik faaliyetleri temsil eden siyasi partiler, sendika ve meslek örgütleri ve organizasyonları ile ulusal kapsamda olan diğer sosyal organizasyonlar kamuoyuna zaman ayırabilme hakkına sahiptir. Radyo ve televizyon hizmetini, ön plana çıkıp temsil ettikleri ve kanunla tanımlanacak objektif kriterlere uygun olarak düzenleyebilir. 2. Cumhuriyet Meclisinde temsil edilen ve Hükümet'in bir parçasını oluşturmayan siyasi partiler, kanunla belirlendiği üzere, radyo ve televizyon yayıncılığında yayınlama zamanı hakkına sahiptir; bu süre, her biri için belirlenen zamana göre paylaştırılacaktır. Partinin Hükümetin siyasi ifadelerine siyasal olarak cevap verme veya yanıt verme hakkı ile birlikte, Meclisteki sandalyelerin orantılı payı bu belirlemede etkili olacaktır. Bu zamanlar, Hükümet'in yayınlarına ve beyanatlarına verilen süreler ve öneme sahip olacaklardır. Özerk bölgenin Yasama Meclisinde temsil edilen taraflar söz konusu bölgenin sınırları içinde aynı haklara sahiptir. 3. Seçim dönemlerinde ve kanunla belirlendiği gibi seçimle rekabet edenlerin, radyo ve televizyon istasyonlarında ulusal veya bölgesel kapsamda düzenli ve adil yayın yapma hakkı vardır.
59
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Radyo Yasası, 24 Aralık 2010 tarih ve 54/2010 sayılı kanunla kabul edilmiştir. (9 Temmuz
tarih ve 38/2014 sayılı yasa ile değiştirilmiştir).
Telekomünikasyon Kanunu'nun 7. maddesi kapsama düzeyi bakımından, kapsama alanını
sağlamayı amaçladıklarından bağımsız olarak radyo istasyonlarını uluslararası, ulusal, bölgesel
veya yerel bağlamda sınıflandırmaktadır. Topluluk medyası, radyo peyzajında Portekiz'de ayrı bir
kategori olarak tanımlanmamasına karşın, dünyanın çeşitli ülkelerinde kanunla kurulmuş ve
kanunlar tarafından tanınmaktadır.
Hukuki destek olmadan, FM yayınları normalde çevrimiçi topluluk projeleri olarak yer
almak zorunda kalırlar.
Programlama açısından, radyo istasyonları, genel ya da tematik olabilir (Radyo Yasası'nın
8. maddesi). Radyo istasyonlarının sınıflandırılması, programlamaları doğrultusunda ERC -
Entidade Reguladora para birimi Comunicação Social (Medya Düzenleme Kurumu) tarafından
yürütülür. Radyo Yasası (madde 9) aynı zamanda, yüksek öğretime dayalı nüfusa yönelik
programlı yerel eğitim radyo istasyonlarının varlığını öngörür.
300'ün üzerinde çoğunluğu ticari yerel radyo istasyonu mevcut olup, bunların üçü
üniversitelere aittir. Bu radyo istasyonları topluluk yönelimli olsalar da, topluluk radyosu tanımına
girmezler ve topluluk radyosunu temsil eden veya lobi yapan herhangi bir organizasyon
bulunmamaktadır. 38. madde no. 5, Portekiz Cumhuriyeti Anayasası ve 5 No'lu Kanunun 5.
Maddesi, 24 Aralık (Radyo Yasası) 54/2010 uyarınca, devlet bir kamu radyo yayını hizmetinin
varlığını ve çalışmasını sağlayacaktır.
50. madde uyarınca, no. 2 sayılı Radyo Kanununda "kamu radyo yayıncılığının imtiyazı,
devlet ile imtiyaz sahibi arasında imzalanacak sözleşme şartlarına göre 15 yıl boyunca RTP - Rádio
e Televisão de Portugal" a devredildi.
Basın Kanunu, 13 Ocak tarih ve 2/99 sayılı (18 Şubat tarihli 9/99 sayılı Düzeltici
Bildirim ve 18 Haziran 2008 tarih ve 18/2003, 8 Mayıs tarih ve 19/2012 sayılı Kanunlarla
düzeltilen) kanunla kabul edildi.
Bu yasanın amaçları bakımından, basın kavramı, baskı veya çoğaltma süreçleri ve
kullanılan dağıtım şekli ne olursa olsun (Basın Kanununun 9 uncu maddesinin 1'inci fıkrası) halka
açık metinlerin veya imajların basılı kopyalarını içermektedir. Periyodik ve periyodik olmayan,
60
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Portekizce ve yabancı dillerde, doktriner ve bilgilendirici yayınlar bulunmaktadır; burada ulusal
ve bölgesel kapsamda genel ve uzmanlaşmış bilgi yayınları ile yurt dışında yaşayan Portekiz
toplulukları için tasarlananlar (madde 10) yer almaktadır. Bölgesel basın, sadece kendi toplama
alanının içinde değil, aynı zamanda dünyanın en uzak noktalarına dağılmış göçmen topluluklar ve
yerel sakinler arasında otantik aşinalık bağlarının korunması ve bilgi sağlanması bakımından son
derece önemli bir rol oynamaktadır.
Basın Kanunu (madde 14, no. 2), bölgesel yayınları, "içeriği ve dağıtımı gereği öncelikle yerel ve
bölgesel topluluklara yönelik" yayınlar olarak tanımlar.
Kararname – Yasa no. 23/2015 ve 6 Şubat tarihli olmak üzere, medyaya yönelik devlet
mali teşvikleri yeni sistemini onayladı.
Yasa no. 179/2015 ve 6 Haziran tarihli olmak üzere, bölgesel ve yerel düzeyde
medyaya yönelik devlet mali teşvik sistemini onayladı.
Belirli bir düzenlemenin eksikliğine rağmen topluluk medyası, uygulamada AB kurallarını
takip eder ve kavramsal çerçeve veya büyük bir gelişme olmadan beklenen gayeleri
hedeflemektedir. Topluluk Medyası üniversiteler, mesleki eğitim-öğretim kurumları, gençlik
organizasyonları ve diğer toplum grupları (YouTube, gazeteler, dijital platformlar, bloglar)
tarafından kullanılır. Sanat, kültür ve sosyal meseleler, yani insani sorunlar, topluluk medyasında
müdahale alanlarının başlıca unsurlarıdır. Çoğu durumda, Topluluk Medyası aynı platformları
kullanır ve aynı zamanda medyayı yönlendiren niteliklere de sahiptir.
1.5.3. Türkiye
Türkiye’de topluluk medyası adı altında devlet veya ticari yapılanmanın olmadığı özel bir
modele ilişkin ayrı bir yayıncılık düzenlemesi bulunmamakta, ana akım medya yapılarının tabi
olduğu hukuki düzenleme ve mevzuatlar topluluk medyası için de geçerli olmaktadır. Topluluk
medyası kuruluş ve yayınlarıyla ilgili olabilecek yasal düzenlemeler, karasal frekansta yayın
yapmak, farklı dil ve lehçelerde yayın yapılması ve internet yayıncılığı ile ilgili çeşitli kanun ve
mevzuatlara tabidir. Ayrıca Avrupa Sınır Ötesi Televizyon Sözleşmesi’ne taraf olma sebebiyle
radyo ve televizyon yayıncılığı alanında ilgili hükümlerle bağlayıcılık bulunmaktadır. Medya
61
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
yayınlarına ilişkin izin ve denetim prosedürleri, 3984 sayılı kanun ile yetkili kılınan Türkiye Radyo
ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından yapılmaktadır.
Türkiye’de topluluk medyası yapılanmasına özel olmamakla birlikte medya yayıncılığına
ilişkin süreçler, medya hizmet sağlayıcılarının tabi olduğu kanun ve yönetmelikler çerçevesinde
düzenlenmektedir. İlgili yasal düzenlemeler, kamu yayıncılığı dışında yalnızca özel radyo ve
televizyon yayıncılığı ile ilgili hükümler içermekte, topluluk medyası ile ilgili ayrı bir hüküm
bulunmamaktadır. 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında
Kanun, radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetlerinin düzenlenmesi ve denetlenmesi, ifade
ve haber alma özgürlüğünün sağlanması, medya hizmet sağlayıcılarının idarî, malî ve teknik
yapıları ve yükümlülükleri ile Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun kuruluşu, teşkilâtı, görev, yetki
ve sorumluluklarına ilişkin usul ve esasları belirlemektedir56.
Kanunda yayıncılık ilkeleri arasında yer alan “Irk, renk, dil, din, tabiiyet, cinsiyet,
engellilik, siyasî ve felsefî düşünce, mezhep ve benzeri nedenlerle ayrımcılık yapan ve bireyleri
aşağılayan yayınların yayınlanamaması ve teşvik edilememesi” ve “Siyasî partiler ve demokratik
gruplar ile ilgili tek yönlü veya taraf tutar nitelikte yayın yapılamaması” maddeleri, toplulukları
ilgilendirmesi açısından önem taşımaktadır. Bununla birlikte sosyal konulara özgü topluluklar
açısından medya yayıncılığı ile ilgili olarak “çocuklara, güçsüzlere ve engellilere karşı istismar
içeremez ve şiddeti teşvik edemez” ve “toplumsal cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik
baskıları teşvik eden ve kadını istismar eden programlar içeremez” ilkeleri ile dezavantajlı grupları
ilgilendiren özel hükümler söz konusudur. Ancak yine de bunlar toplulukları ilgilendiren hükümler
olsa da topluluk medyasının bağımsız yapısını koruyan ve düzenleyen mevzuat olarak kabul
edilmemektedir. Topluluk medyası yayınlarını ilgilendiren bir diğer düzenleme ise farklı dillerde
yayın ile ilgili yönetmelik kapsamında ele alınabilir. 2004 yılında Türk Vatandaşlarının Günlük
Yaşamlarında Geleneksel Olarak Kullandıkları Farklı Dil ve Lehçelerde Yapılacak Radyo ve
Televizyon Yayınları Hakkında Yönetmelik yürürlüğe girmiştir. Buna göre kamu ve özel ulusal
radyo ve televizyon yayınlarının farklı dil ve lehçelerde yapılması RTÜK izni sağlanması şartıyla
mümkün kılınmıştır. Devletin resmi televizyon ve radyo yayın kanalı TRT’nin de farklı dillerde
56 http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6112.pdf, Madde1
62
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
yayınları başlamıştır. Ancak yine de bu yönetmelikte de topluluk medyasına özel düzenlemeler
bulunmamakla birlikte RTÜK izni ve denetim prosedürlerinin varlığından söz etmek mümkündür.
İnternet ve sosyal medya, topluluk medyasını da kapsayacak şekilde alternatif medya
alanları olarak kabul edilmekte ve bir medya alanı olarak internet yayıncılığına ilişkin yasal
düzenlemelere tabi tutulmaktadır. Türkiye’de internet yayıncılığı ile ilgili düzenlemeler de
topluluk medyası yapılanmasına özel düzenlemeler içermemektedir. İlk düzenleme çalışması,
2000’li yılların başında yapılmıştır. İnternet yayıncılığı ile ilgili ilk düzenleme olarak onaya
sunulan 4676 sayılı kanun, internetin diğer kitle iletişim araçları bakımından kendine özgü
yapısının göz önüne alınmadığı yönünde eleştirilmiş ve sonrasında dönemin Cumhurbaşkanı A.
Necdet Sezer tarafından, internet yayıncılığının tümüyle kamu otoritelerinin takdirine bırakılması
ve Basın Yasası’na bağlı kılınmasının internetin özelliğiyle bağdaşmadığı gerekçesiyle iade
edilmiştir57. Çalışmaların sonrasında 2007 yılında 5651 Sayılı Kanun kabul edilmiştir. İnternet
yayıncılığında kanuni düzenlemeler yer ve içerik sağlayıcısına yönelik bağlayıcı hükümler
bulunduğundan kullanıcı katkılı yeni medyaya dahil olan sosyal medya platformları açısından bazı
karışıklıklar söz konusu olmuştur. Ancak sosyal medya siteleri ortam sağlayıcısı olarak
değerlendirmeye alınsa da, kanunda bu yönde bir tanımlama yapılmadığından, bu siteler de yer
sağlayıcı kabul edilmiş ve sorumlulukları da bu tanıma göre saptanmıştır. Oysa ki Kanuna göre
yer sağlayıcıdan anlaşılması gereken, sitelere teknik anlamda dosya barındırma (web hosting)
hizmeti sağlayan gerçek veya tüzel kişilerken bugün gelinen noktada kanunun uygulamasında
kullanıcı kaynaklı içeriğe yer veren sitelerin kendileri ve dolayısıyla sahipleri yer sağlayıcı olarak
kabul edilmektedir 58 (Koç, 2013: 66). 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların
Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun,
internet yayınları bu yayınlar işlenen suçların önlenmesi, yayınlara erişimin engellenmesi ve
içeriğin düzenlenmesine ilişkin hükümler içermektedir59.
57 Koç, S. (2013). Hukuksal Bağlamda Sosyal Medya Analizi Ve Kıyaslamalı Mevzuat Önerileri. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hukuk Yüksek Lisans Programı, İstanbul.
58 Koç, a,g,e,. S.66. 59 http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5651.pdf
63
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2. SOSYAL GİRİŞİMCİLİK
2.1. Sosyal Girişimciliğin Tanımı ve Kavramsal Çerçevesi
Sosyal girişimcilik, hızla gelişmekte ve birçok araştırmacı, sektör temsilcisi, organizasyon
ve bireyin dikkatini çekmektedir. Sosyal girişimcilik kavramını açıklığa kavuşturmak için
öncelikle girişimciliğin ne olduğunu tanımlamak gerekir. "Girişimcilik, bir fırsatın bulunduğu bir
bağlamın, bu fırsatı tanımlamak ve izlemek için gerekli olan bir dizi kişisel özelliğin ve belirli bir
sonucun yaratılmasını tanımlamaktadır"60. Sosyal girişimcilik, sosyal değerlere, ihtiyaçlara ve
menfaate dayalı belirli bir girişimciliği ifade etmektedir.
Son yıllarda sosyal girişimcilik dikkat çekse de, tanımı hâlâ net ve tek değildir (Martin &
Osberg, 2007; Mair & Martí, 2006). Birçok bakış açısına dayalı birçok kavram üzerine farklı
yaklaşımlar ve değerlendirmeler mevcuttur. Birincisi, sosyal girişimcilik, alternatif bir fonlama
stratejisi değil, toplumsal değer yaratma aracı olarak görülmektedir. İkincisi, sosyal olarak sorumlu
bir ticari işletme olarak değerlendirilir. Üçüncüsü, toplumsal sorunlarla baş etmenin ve toplumsal
dönüşüme yardımcı olmanın bir yolu olarak görülmektedir (Mair & Martí, 2006). Bu yaklaşımlar
hem kâr amacı gütmeyen hem de kâr amacı güden organizasyonlar için sosyal girişimciliği
açıklamaktadır.
Sosyal girişimcilik, ekonomi ve sosyal değer yaratmayı bütünleştirir (Mair & Martí, 2006).
"Sosyal girişimcilik, zorunluluğu toplumsal değişimi yönlendirmeye işaret etmekle birlikte alanı
ve uygulayıcılarını birbirinden ayıran, topluma kalıcı ve dönüşümsel yararı olan potansiyel bir
kazançtır”61 . "Toplumsal değişimi katalize etmek ve / veya sosyal ihtiyaçları ele almak için
fırsatlar aramak için yenilikçi kullanım ve kaynakların kombinasyonunu içeren bir süreçtir"62. Bu
tanım, sosyal girişimciliğin üç temel öncülünü yansıtır: Kaynakları yeni yollarla birleştirerek değer
yaratma süreci olarak sosyal girişimcilik; toplumsal değişim yoluyla toplumsal değeri yaratma
fırsatlarını keşfetmek için bir niyet ve yeni örgütlerin yaratılması olarak (Mair & Martí,
2006)sosyal girişimcilik. Buna göre, toplumsal değer, sosyal değişim ve yeni organizasyonların
60 Martin, R. L., & Osberg, S., Social entrepreneurship: The case for definition. Stanford social innovation review, 5(2), 2007, pp.28-39. 61 İbid. 62 Mair, J., & Marti, I., Social entrepreneurship research: A source of explanation, prediction, and delight. Journal of world business, 2006, 41(1), 36-44.
64
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
oluşturulması, sosyal girişimciliğin tanımlanması öncülünde yer alır.
Sosyal girişimcilik, toplumsal değeri arttırmaya verdiği öncelikle diğer girişimcilik
biçimlerinden ayrılır63. Sosyal bir girişimci, hem kurucu hem de hesap verebilirliği koruyarak
sürekli yenilik yoluyla toplumsal değer yaratma ve sürdürme misyonuna sahiptir. Girişimciliğin
yenilikçilik, yaratıcılık ve motivasyon gibi özellikleri aynı kalırken, sosyal girişimciler, sosyal
ihtiyaçlara ve faydalara odaklanarak diğer girişimcilerden farklılık göstermektedirler. Bir sosyal
girişimcinin motivasyonu, başkalarına yardım etmek ve mali yararlar64 yerine ilerleme yaratmaktır
(Carraher, Galler ve Svilokos, 2016). Toplumsal misyon, sosyal girişimciler için en açık ve
merkezi kavramdır (Dees, 1998).
Sosyal girişimcilik kavramını açıklığa kavuştururken, bir başka önemli adım da tanımının
sosyal girişimci ve sosyal girişim tanımından nasıl ayrıldığının açıklığa kavuşturulmasıdır. Sosyal
girişimciliğin tanımları bir süreç veya davranış üzerine yoğunlaşırken, sosyal girişimci,
kurucuların; sosyal girişim ise sosyal girişimciliğin çıktısını işaret eder (Mair & Martí, 2006). Bir
girişimci, zenginlik ve iş büyümesi yaratma misyonuna sahiptir65.
Girişimciler, yeni fırsatları keşfetmek ile onları takip etme konusundaki kararlılığı ve
motivasyonu bulmak ve getirdiği riskleri taşımak için istisnai bir kabiliyete sahip insanlardır
(Martin & Osberg, 2007). Sosyal girişimciler, girişimciler arasında sosyal bir misyona sahip
olmakla karakterize edilen bir türdür (Dees, 1998). Temel olarak sosyal girişimci ve sosyal girişim;
sosyal girişimcilik sürecinin merkezinde yer alır.
Dees'e göre66, sosyal girişimciler toplumsal sektördeki değişim araçlarını beş ideal eylemle
temsil etmektedirler:
• Toplumsal değer yaratmak ve sürdürmek için bir misyon benimsemek,
• Bu misyona hizmet etmek için yeni fırsatlar aramak,
63 İbid, p.36. 64 Carraher, S.M. and Welsh, D. H., & Svilokos, A., Validation of a measure of social entrepreneurship. European Journal of International Management, 10(4), 2016, p.p. 386-402. 65 Carraher, S.M. and Welsh, D.H.B. (2015) Global Entrepreneurship, 2nd ed., Kendal Hunt Publishing, Dubuque,IA.
66 Dees, J.G. (1998) The Meaning of ‘Social Entrepreneurship’, Unpublished paper funded by the Kauffman Center for Entrepreneurial Leadership, Kansas City, Missouri.
65
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
• Sürekli yenilik, adaptasyon ve öğrenme sürecine girmek
• Eldeki kaynaklarla sınırlı kalmadan cesurca davranmak,
• Hizmet verilen tüm seçmenlere bütün çıktıların hesap verebilirliğini sağlamak.
Sosyal girişimcilik kar amacı gütmeyen saf bir doğaya sahip olmakla birlikte, sosyal
girişimciliğin kâr organizasyonları için de gerçekleşebileceği ileri sürülmektedir (Mair & Martí,
2006). Günümüzde sosyal girişimcilik hem kar amacı gütmeyen hem de kâr organizasyonları için
önem kazanmaktadır. Birçok kâr kuruluşu girişimcisinin başarısı da toplumun serveti ve ilerlemesi
için muazzam sonuçlar doğurmuştur. Örneğin, Bill Gates'in organizasyonu sağlık ve eğitimi büyük
ölçekte ilerletmeye yardımcı olmuş ve sosyal girişimciliğin misyonuna da ilham kaynağı olmuştur
(Carraher, Galce ve Svilokos, 2016). Başarılı sosyal girişimciler fikirlerini sunabilen, değişim
yaratan ve başkalarını etkileyebilen olağanüstü kişilerdir. İster Muhammed Yunus67 gibi Nobel
ödüllü ya da Steve Jobs gibi ticari sosyal girişimci olsunlar, bu tür kişiler her zaman insanlar
arasında güçlü bir ilgi yaratmaktadırlar (Martin & Osberg, 2007).
Sosyal girişimcilik alanındaki önemli araştırmacıların eserlerinde belirttikleri toplumsal
girişimciliğin görev ve sorumlulukları aşağıda şu şekilde özetlenebilir68:
Kaynakları toplamak
Çeşitli toplumsal ihtiyaçları karşılayacak stratejiler oluşturmak
İş planlarının geliştirek ve yürütmek
Gerekli kaynaklara ulaşmak
Ortak vizyon ve toplumsal soruna katkıda bulunma isteği olan bireyleri bir araya getirmek
Amaçlar için zaman ve enerji harcamak
Topluluk tarafından kolayca kavranabilecek ve kitleyi hedef alan mesajlar oluşturmak
67 Muhammed Yunus "yoksullara kendi işletmelerini kurmak ve yoksulluklarından kurtulmalarına yardım etmek için mikro krediler verme fikrini geliştiren bir bankacı ve profesör" (Ernst, 2011: 29). 68 Carraher, S.M. and Welsh, D. H., & Svilokos, A. (2016). Validation of a measure of social entrepreneurship. European Journal of International Management, 10(4), 386-402; Martin, R. L., & Osberg, S. (2007). Social entrepreneurship: The case for definition. Stanford social innovation review, 5(2), 28-39 ; Memili, E., & Welsh, D. H. (2012). Towards a theory of nonfamily employees' organizational identification and attachment in family firms. Journal of Technology Management in China, 7(3), 255-269.; Sharir, M., & Lerner, M. (2006). Gauging the success of social ventures initiated by individual social entrepreneurs. Journal of world business, 41(1), 6-20.; Welsh, D.H.B. & Pendleton, Y. (2006). Direct selling worldwide: the Mary Kay Cosmetics story. International Journal of Family Business, 3(1), 61-68.
66
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Büyük vaadini ve sunduğu değeri yerine getirmek.
Thompson (2007), Sykes (1999 )'ın üç aşamalı girişimci sürecine dayanarak gerçek sosyal
girişimcilerin dikkate alması gereken adımları içeren dört aşamalı bir süreç önermiştir. Bu adımlar
şunlardır69: (1) İhtiyaç, boşluk ve fırsat öngören-netleştirme. (2) Etkileyici-fırsat hakkında bir
şeyler yapmak üzere bir zihinle meşgul olmak. (3) Etkinleştirme-insan ile para ve gerekirse tesis
gibi gerekli kaynakları elde ederek bir şeylerin gerçekleşmesini sağlama. (4) En iyiyi hedefleme
ve projeyi tatminkar bir sonuca götürme.
Ticari girişimcilerin yaşadığı pek çok zorluğun yanısıra, sosyal girişimcilerin yaşadığı ilave
sıkıntılar vardır. Sosyal girişimcinin sosyal misyonu, diğer girişimcilerden farklı zorluklarla
karşılaşmasına neden olur (Dees, 1998). İyi iş planları geliştirmek, bunları gerçekleştirmede
yetenekli olmak, fonlara ve kaynaklara ulaşmak ve kendini motive etmek ve diğer girişimciler
ortak sorunlar arasındadır (Carraher, Galce ve Svilokos, 2016). Ancak, sosyal girişimcilerin
kaynak edinmesi ticari girişimciler için olduğundan çok daha zordur70. Burada, kitlesel fon sosyal
girişimcilere fon toplamanın yenilikçi bir yolu olarak dikkat çekmektedir. Kitlesel fonlama,
projeleri veya girişimleri gerçekleştirmek için az miktarda para ile geniş kitlelerin katılımını teşvik
etmeyi gerektirir. Bu etkinlik esas olarak sosyal medya ve kullanıcı tarafından oluşturulan
içeriklerle güçlendirilir. Kitlesel fonlama, genellikle sınırlı bütçelerin ayrıldığı sosyal girişimcilik
için çok önemli olup geleneksel fonlama yöntemleri çoğu kez yetersiz olabilmektedir71 (Lehrer,
2013).
69 Thompson, J. L. (2002). The world of the social entrepreneur. International journal of public sector management, 15(5), 412-431. 70 Austin, J., Stevenson, H., & Wei‐Skillern, J. (2006). Social and commercial entrepreneurship: same, different, or both? Entrepreneurship theory and practice, 30(1), 1-22.; Calic, G., & Mosakowski, E. (2016). Kicking Off Social Entrepreneurship: How A Sustainability Orientation Influences Crowdfunding Success. Journal of Management Studies, 53(5), 738-767.
71 Lehner, O. M. Crowdfunding social ventures: a model and research agenda,Venture Capital, 15(4), 2013, 289-311.
67
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2.2. Sosyal Girişimciliğin Tarihi
2.2.1. Bulgaristan
Sosyal girişim kavramı, esas olarak 2002'de USAID tarafından finanse edilen ve USAID
Projesinin desteğiyle Bulgaristan Kâr Amacı Gütmeyen Kanun Merkezi tarafından geliştirilmiştir.
Sosyal girişim kavramı, Bulgaristan'daki politikalara, kanunlara ve kamusal tartışmalara entegre
değildir . Toplumsal kalkınmaya ağırlıklı olarak dahil olan ve sosyal girişim kavramına en yakın
olan kuruluşlar; farklı profillere, sosyal hizmet sağlayıcılarına, kısaltmalara (aşağıda açıklanmıştır)
ve kooperatiflere sahip olan STK'lardır. Sosyal hizmet sağlayıcılar ve eğitim kuruluşları olan
STK'lar, engellilerin kooperatifleri ile birlikte şu anda Bulgaristan'da topluluk kuruluşu sektörünü
oluşturmaktadır. Bu proje, "sosyal girişim" teriminin amaçlı ilk tanıtımını Bulgaristan'da sivil
toplum kuruluşları ve yerel topluluklar arasında başlatmıştır.
STK'lara ait sosyal hizmet sağlayıcıları, emek iyileştirmesi, müşterilerinin mal üretimlerine
ek fayda sağlaması adına fırsatları görmüşlerdir ve sosyal girişimciliğe ek fon ihtiyacı ile birlikte
kuruluşlarının finansal ve entegrasyon performansını iyileştirmenin bir yolu olarak bakmaktadırlar.
Yine de, sosyal girişimcilik (ideal "batı" tanımı ile), sürdürülebilirlik için dünya çapında kabul
görmesine rağmen sürdürülebilir toplumsal kalkınmaya katkıda bulunmak adına popüler bir iş
modeli değildir. Bunun sebeplerinden biri, bu sosyal modele yönelik farkındalığın bulunmamasıdır.
Bulgaristan'daki topluluk / sosyal sektördeki mevcut durumu anlamak için, son yüzyılda
üçüncü sektörün tarihsel gelişimine bakmak gerekir; bu gelişme, yoğun ve dramatik değişikliklerle
damgalanmıştır; bunlara komünist yönetime geçiş de dahildir. 1989'dan sonra, dış yardımlara,
hayır kurumlarına ve vakıflara karşı önyargılı bir tutum sergilense de gelişme imkânı sağlayan ve
büyük kapılar açan kapitalizmin başlangıcıyla üçüncü sektörün tekrar keşfedildiği gözlenmiştir.
Vakıf, dernekler ve kooperatifler, komünizmin başlamasından önce köklü bir tarihe
sahiptirler. Üretim, tüketim, kredi ve ticaret gibi geniş bir faaliyet yelpazesindeki karşılıklı destek,
1980'lerin sonundan çok önce kamu yaşamının farklı alanlarında gelişme kaydetmiştir. Bu
gelişimin kökleri Ortaçağa kadar uzanmaktadır. Gönüllü ve hizmet örgütleri, II. Dünya Savaşı
öncesi Avrupa'da ve Güneydoğu Avrupa'nın tüm ülkelerinde (Bulgaristan da dahil olmak üzere)
zengin ve farklı bir geçmişe sahiptirler.
68
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
1878'de ulus devlet kurulduktan sonra ve II. Dünya Savaşı'nın sona ermesine dek
Bulgaristan'da toplumsal faaliyetin en yaygın biçimleri şunlar olmuştur: tarım sektöründeki
kooperatifler, kredi kooperatifleri, üretim kooperatifleri, tüketici kooperatifleri, chitalishta (yerel
topluluklarda kültür ve eğitim faaliyetlerini halen destekleyen kültür derneklerinin belirli
biçimleri ), vakıflar ve dernekler (bunlar arasında kadın dernekleri oldukça popüler hale gelmiştir).
II. Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle başlayan dönem ve komünizmin yaygınlaşması daha
önce gelişip işbirliği, karşılıklılık ve özerklik ilkesine inanan topluluk örgütleri için elverişsiz
zamanlar getirmiştir. Kooperatifler, özel mülkleri sosyalist mülke dönüştürmek üzere bir araç
haline gelmiştir. 1940'ların sonlarında ve 1950'lerin başında, üçüncü sektör kuruluşları katı politika
ve idari kontrol altında bulunmaktaydı. Üçüncü sektör kuruluşlarının işlevleri kamu sektörü
tarafından büyük ölçüde devralınmış ve vatandaş örgütlerinin çoğu feshedilmişti.
Bulgaristan'daki komünist dönem, zorunlu sanayileşme ve kentleşme ile karakterize
edilmişti. Bununla birlikte, Bulgaristan her zaman verimli topraklardan ve iyi tarım
avantajlarından yararlanmıştır; bu nedenle üretici kooperatifleri, tarımın gelişimi için temel
örgütsel yapılar olarak komünist hükümet tarafından korunmuş ve aynı zamanda bunlar sıkı
kontrol altında tutulmuştur.
İlk chitalishta(lar), 1856 yılında Svishtov, Lom ve Shumen kasabalarında zengin
Bulgarların kuruluşlarını finanse ettikleri Bulgar Dirilişi döneminde ortaya çıktı. Chitalishta(lar),
kütüphane, tiyatro, dans okulu, müzik, yabancı diller, çeşitli ilgi alanına dayalı kulüpler vb gibi
farklı işlevleri bir araya getiren kamu kuruluşlarıdır.
Günümüzde, cemaat merkezlerinin benzersiz statüsünü koruyan her küçük veya büyük
kasaba veya köyde hala chitalishta(lar) mevcuttur. Şu anda Bulgaristan'da 34541 chitalishta
bulunmaktadır. Ekonomide hızlı değişimlerle karşı karşıya olmalarına rağmen Bulgaristan
toplumunda küçük ve büyük köy ve şehirlerdeki tüm vatandaşlara çeşitli ücretli hizmetler sunma
konusunu geliştirmeye ve iyileştirmeye devam etmektedirler.
Komünizmin çökmesi, çeşitli topluluk girişim ve gruplarına vizyon ve faaliyet özgürlüğü
getirmiştir. Yabancı bağışçılar, sivil toplum kuruluşlarına fonlar bağlayarak ülkedeki demokratik
ve sivil süreçleri etkileme fırsatını yakalamışlardır. Bu süreç, Bulgaristan'daki STK'ların
büyümesine fayda sağlamış ve kâr için fon toplamak isteyen yeni STK'lar kurmayı önemli hale
69
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
getirmiş ve demokrasinin gelişimini etkilemiştir. "Kürdali STK'ları Merkezi" Vakfının temsilcisi,
seçkin bir kamu kadını ve komünizm muhalifi olan Doktor Evgeni Daynov, 1989'dan sonra
Bulgaristan'daki STK'ların tarihini şöyle anlatmaktadır: "Araştırmacılar ve tarihçiler yeni
Bulgaristan STK sektörü tarihini farklı birkaç döneme dayandırmışlardır . 90'lı yılların başında,
iki temel STK türünün ortaya çıktığını gördük -1. Merkezler ve Enstititüler, Günümüzde "beyin
tröstleri" veya "araştırma enstitüleri" olarak anılacaktır. 2. Tüm hayır kurumları veya profesyonel
birlikler ile çevre grupları olarak faaliyet gösteren diğer sivil toplum örgütleri.
1989 sonrasında STK'nın gelişimi; yeni politik sistemin, serbest medyanın ve erken dönem
ticaret sektörünün oluşumunu beraberinde getirmiştir. Bu dönemde, erken ticari faaliyetler
genellikle STK faaliyetiyle birleştirildi / kombine edildi ve bu durum STK faaliyetleri için,
kamusal amaçlara değil özel amaçlara hizmet ettiği iddiasıyla kamusal güvensizliğin ilk dalgasını
yarattı. 90'lı yılların ortalarında mevzuat değişimine, STK'lar için 90'lı yılların başında gelen
mevzuatla erişilebilen çeşitli vergi muafiyeti ve diğer STK yardımlarını sağlayan yasaların
değiştirilmesine yol açtı.
90'lı yılların ortalarında, devam eden ekonomik krizler ve hükümetlerin topluluk
örgütlenmesine karşı aşırı derecede olumsuz tutumları nedeniyle STK gelişimine daha fazla engel
getirildi. Jan Videnov (1996) liderliğindeki hükümet, hükümet müttefikleri içeriden casusluk
yapmak için STK'lara "katıldı" iddialarıyla STK'lara yönelik düşmanlıkları nedeniyle ünlendi.
Başbakan, her bakanlıkta atadığı kişileri STK çalışmalarına göz kulak olmak ve topluluk
sektöründe yaşananlar için ilgili bakanlara rapor vermek üzere görevlendirdi. Bu durum engellendi
ve daha sonra Bulgaristan Vakıflar Birliği'nin çözülmesinini başlattı.
Bu gelişime rağmen, 1997'den sonra uluslararası kurumlar hükümetin hizmet
sağlayıcılarına bir alternatif olarak STK'ları tanıdı ve onlarla çeşitli insani yardım projeleri
üzerinde işbirliği yapmaya başladı. Uluslararası kurumlar hükümete insani yardım vermeyi
durdurdu ve STK'ları şebekeleriyle insanlara ulaşan kontrol ve dağıtım organları olarak kullandı.
Daha sonraları, uluslararası karar alma kurumları Bulgar realitesi ile ilgili karar verme zamanı
geldiğinde yerel STK'lara danışmaya başladı. Bu nedenle, 1998'den sonra Bulgaristan'daki
topluluk örgütlerinin önemli bir kısmı devletin ve diğer uluslararası kuruluşların yürütme ve
yasama yetkileri ile işbirliği içinde ülkedeki karar alma süreçlerinde doğrudan yer alan aktörlerdir.
70
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Bulgaristan'ın AB'ye üyeliği (1 Ocak 2007), üçüncü sektör kuruluşlarının ülkenin sosyal
ve ekonomik kalkınmasındaki rolünü güçlendirdi. Üçüncü sektörün stratejik vizyonu ve rolü,
2007-2013 Ulusal Kalkınma Planı, 2007-2013 Ulusal Stratejik Referans Çerçevesi, 2006-2009
Ulusal Reform Programı vb. gibi AB yönergelerini takip etmek üzere hazırlanan tüm temel ulusal
belgelerde özetlenmiştir.
Tüm Operasyonel Programlar devlet ve üçüncü sektör kuruluşları ile kamu-özel ortaklıkları
arasındaki etkileşimi güçlendirmektedir. Üçüncü sektör kuruluşları, OP İdari Kapasite ve OP İnsan
Kaynakları alanında AB tarafından finanse edilen bir dizi eylemin temel faydalanıcıları olarak
tanımlanmaktadır. Operasyonel Programlar ve AB kurallarını takip eden yeni politikalar
Bulgaristan üçüncü sektörünün ihtiyaçlarına cevap bulamamış ve devlet tarafından sübvanse
edilen sosyal hizmet sağlayıcılarının sayısının hızla artmasına neden olmuştur. Bunun öncesinde,
sosyal hizmet sunumunda işlevsiz ve verimsiz bir sisteme sahip olduğumuz (ve halen pek çok
durumda geçerlidir) durumunu ortaya çıkmıştır.
Ücretli sosyal hizmetler için artan talep üzerinde etkili bir başka faktör, işgücü piyasasının
absorbe kapasitesinin düşük olması ve azalan iş performansı nedeniyle işgücünden ayrılmış çok
sayıda engelli kişinin bulunmasıdır. Azgelişmiş yerel ekonomiler engelli insanlara yönelik
ihtiyaçlara uyum sağlayacak ve onları iş gücünde kabul edecek kadar sofistike değildir. Büyük
ölçekli yoksulluk ve sosyal dışlanma, sosyal hizmetlere olan ihtiyacı arttıran diğer bir faktördür.
Bulgaristan'daki 631 (ve daha fazla) sosyal hizmet sunucusu; halihazırda engelli çocuklar
ve yetişkinler için gündüz merkezleri, yaşlılar için günlük merkezler, sosyal rehabilitasyon ve
entegrasyon merkezleri, evsiz çocuk barınakları gibi devredilen devlet faaliyetlerini
yürütmektedir; zihinsel engelliler için korunan konut vb. OP İnsan Kaynakları, iki ana bileşene
sahip olan toplam 15.680.000 BGN (yaklaşık 8 milyon EUR) tutarında bir Sosyal Yardım Ajansı
aracılığıyla Pilot bir Sosyal Kurumsal Destek Programı başlatmıştır: 1. Mevcut sosyal işletmeler
için destek ve 2. Yeni sosyal işletmelerin kurulmasına destek.
Resmi bir devlet programının sosyal girişimlerin sorunlarını tanıması ve bunlara hitap
etmesi ilk kez gerçekleşmiştir. Sosyal girişimcilik nedir konusunda net bir kriter olmaması ve
odaklanma eksikliği nedeniyle program şiddetle eleştirilmiş olsa da, sosyal girişimler için devlet
desteğinin erken belirtilerini gösteren övgüye değer bir girişim olarak görülebilir. Çalışma ve
Sosyal Politika Bakanlığı'nın çalışmaları sonucunda program, sosyal hizmet sağlayıcıları ve diğer
71
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
STK'ların 46 sosyal projesini finanse etmiştir. Fakat finanse edilen kuruluşlar, temel işletme,
pazarlama ve ürün geliştirme becerilerinden yoksun olduklarından kâr amacı gütmeyen bir
kuruluşta bir iş geliştirme kapasitesine sahip değillerdir. Bu durum programı olması gerektiği
kadar sürdürülebilir kılmamaktadır; çünkü sosyal girişimciliğin tam anlamıyla kendisi olan mali
açıdan bağımsız ve pazar odaklı hale getirmeksizin kuruluşlara para yatırmak onların
sürdürülemez olmasını sağlar.
2.2.2. Portekiz
Son yirmi yılda, sosyal girişimcilik ve sosyal yenilik; politika yapıcılar, yöneticiler,
girişimciler vb. için moda bir konu haline gelmiştir. Aslında, sosyal girişimcilik hem akademik bir
konsept hem de toplumun farklı kesimlerinden kurumların politik uygulaması olarak nispeten yeni
bir terimdir. Bununla birlikte, varlığı siyasetçiler ile medyanın söylemleri içinde yaygındır. Bu
bağlamda, sosyal girişimlerin ve hibrid örgütlerin, şu anda toplumları ve geleneksel ticareti
etkileyen çeşitli sorunlara doğru cevap olduğuna inanılmaktadır.
Sosyal girişimciler toplumsal değişim ile iş inovasyonu için etkileyici bir güçtür ve etkin
faaliyetler ile girişimler yaratarak hem kâr hem de etkiyi birleştirirler. Sosyal girişimciler, çok
yerel, ulusal ve uluslararası toplumun her düzeyinde çalışır ve hükümetler, pazarlar ve hayır
kurumlarının başarısız olduğu alanlarda derin toplumsal sorunlara çözüm bulmada başarılı olurlar.
Aslında, toplumun esenliğine önemli ve hızla artan bir katkı sunmakta, daha önce kamu sektörünün
çalışması olan sosyal ve kültürel fonksiyonları arttırmaktadırlar.
"Üçüncü sektör" 72 denilen yapı, sezgisel potansiyeli ve kurumsal formatların çok iyi
bilinen çeşitliliği göz önüne alındığında, sosyal girişimcilik girişimleri için yeterli bir ara yüz
olarak görülebilir73. Portekiz'deki üçüncü sektörün ana özelliklerinden biri, kamu finansmanına,
dini ve sosyal kuruluşların ağırlığına, sektörün eğitim ve profesyonelleşmesine olan ihtiyacına,
72Üçüncü sektör, ne kamu kesimine (yani devlete), ne de özel sektöre (kâr sağlayan özel girişimlere) ait olan farklı yapı ve amaçlara sahip bir dizi farklı organizasyonu kapsayan şemsiye bir terimdir. 73 Quintão, Carlota (2011), O Terceiro Setor e a sua renovação em Portugal. Uma abordagem preliminar, IS Working Papers, Instituto de Sociologia da Universidade do Porto, 2.ª Série.
72
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
dinamik bir sivil toplumun olmaması ve toplu eylem eksikliğine vurgu yapmasıdır74. Bu faktörler,
Portekiz'de üçüncü sektörü düzenleyen mevzuatın varlığı veya bölünmüş yapısı, tanıma ve
özerkliğin eksikliğini açıklamaya yardımcı olabilir75 . Aslında, Portekiz'deki bazı insanlar kâr
amacı gütmeyen kuruluşların kümesini üçüncü bir sektör olarak kabul etmekle birlikte, toplumun
çoğunluğu için bu doğru değildir.
Portekiz'in kâr amacı gütmeyen sektörü derin tarihsel kökenlere sahiptir, ancak aynı anda
toplumdaki rolünü geliştirip güçlendirmektedir. Kutsal Merhamet Evleri gibi aktif ve ilgili çok
eski kâr amacı gütmeyen kuruluşlar ve 1974 devriminin ardından çeşitli etkinliklere ayrılmış
birçok yeni organizasyon bulunmaktadır76.
Portekiz'de üçüncü sektörün öneminin açık bir göstergesi olacak ve bu yönetim
organlarının resmi anayasasını gösterecek geçici bir çizgi oluşturmaya çalışırken, 1976'da 77
Portekizli Hayır Kuruluşları Birliği ve Portekiz Karşılıklı Topluluklar Birliğinin78 kurulmasına
dikkat gösterilmiştir. 1980'lerde Sosyal Dayanışma Özel Kurumları (IPSS)79 ve yine 1980'lerde
74 Franco, R. C., S. W. Sokolowski, E. M. H. Hairel and L. M. Salamon (2005), O Sector não Lucrativo numa Perspectiva Comparada, Lisbon and Baltimore, MD: Universidade Católica Portuguesa/ Johns Hopkins University.
75 Parente, C., Santos, M., Marcos, V., Costa, D., Veloso, L. (2012), Perspectives of Social Entrepreneurship in Portugal: Comparison and Contrast with International Theoretical Approaches, International Review of Social Research, Volume 2, Issue 2, June 2012, 113-134.
76 Franco, R. C. (2005), Defining the Nonprofit Sector: Portugal, Working Papers of the Johns Hopkins Comparative Nonprofit Sector Project, No. 43. Baltimore: The Johns Hopkins Center for Civil Society Studies. 77Portekiz'in Kutsal Evler Birliği (UMP - União das Misericórdias Portuguesas), Kutsal Merhamet Evlerini yönlendirmek, koordine etmek ve temsil etmek, çıkarlarını savunmak ve ortak çıkar hizmetleri düzenlemek amacıyla 1976 yılında kuruldu. Bir sosyal ekonomi varlığı olarak, sadece Kutsal Konutlar ile değil, aynı zamanda çeşitli kurumsal ortaklarla diyaloğu tarafından yönlendirildi ve neredeyse 40 yıllık varlığı boyunca, çeşitli sosyal problemleri tahmin edebiliyo ve etkili çözümler üretebiliyordu;.http://www.ump.pt. 78 1984 yılında kurulan Portekiz Mütekabiliyet Birliği (União das Mutualidades Portuguesas), ulusal mütekabiliyet derneklerini teşvik etmek ve kamu, özel ve sosyal kuruluşlarda onları temsil etmek, stratejik yönergeleri ve genel Mütekabiliyet Hareket Kılavuzları hazırlamak üzere çalışır. Mütekabiliyet dernekleri (Associações Mutualistas), üyeleri ve aileleri için, sosyal güvenlik, sağlık, sosyal hizmetin tamamlayıcı eylemlerini geliştiren ve yaşam kalitesini yükselten kâr amacı gütmeyen bir dernektir. Karşılıklı Dernekler Yasası'na göre, asıl amaç sosyal güvenlik ve sağlık yararları sağlamak olmalıdır, ancak sosyal koruma ve yaşam kalitesi (diğer bir deyişle sosyal destek hizmetleri, sosyal hizmet, kültürel etkinlikler) ile ilgili başka hedefler de izleyebilirler.http://www.mutualismo.pt. 79 Sosyal Dayanışma Özel Kurumları (IPSS), bireyler arasında dayanışma ve adalet ahlaki görevine örgütlü ses vermek amacıyla, kâr amacı taşımayan, halkın özel teşebbüsüyle oluşturulan örgütlerdir. IPSS, eyalet veya yerel kamu yetkilileri tarafından yönetilmemektedir. Sosyal Dayanışma Özel Kurumlar Statüsü Kanun Hükmünde Kararname ile onaylanmıştır. 25 Ocak 119/83.
73
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Portekizli Sivil Toplum Kuruluşları Platformu 80 , Ulusal Sosyal Dayanışma Kooperatifleri
Federasyonu81 ve Portekiz İşbirliği Konfederasyonu kurulmuştur82.
1990'lı yıllarda Portekiz Vakıflar Merkezi 83 ve Portekiz Yerel Kalkınma Birliği 84 ve
Avrupa Yoksulluğa Karşıtı Ağı-Portekiz85 kurulmuştur.
2010’da CASES, üçüncü sektörün Portekiz'deki kamu temsilcisi olarak kuruldu ve
"sürdürülebilir kalkınma stratejisi ile insanların ve kuruluşların sosyal girişimci ruhunu teşvik
etmek ve desteklemek" istemektedir86.
2013 yılında "Sosyal Ekonomi Yasası" yayımlandı (8 Mayıs tarih ve 30/2013 sayılı kanun)
ve örgütleri Portekiz sosyal ekonomisi içinde kategorilere ayırdı87. Piyasa odaklı organizasyonları
sosyal ekonomi sektörünün bir parçası olarak görmüyor; sosyal ekonomi için kamu politikasının
80 Portekiz Kalkınma İçin Sivil Toplum Kuruluşları Platformu (ONGD), Dışişleri Bakanlığı'nda kayıtlı 61 STK'yı temsilen özel kar amacı gütmeyen bir dernektir. Portekiz ONGD'yi ulusal ve uluslararası düzeyde temsil etme ve destekleme amacına sahiptir ve Kalkınma İşbirliği, İnsani Yardım ve Acil Yardım ve Kalkınma Eğitimi alanlarında topluluk eyleminin niteliğine katkıda bulunmayı amaçlar. 1985'de kurulmuştur. http://www.plataformaongd.pt. 81 Portekiz Sosyal Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Kooperatifleri Federasyonu Fenacerci - Sosyal Dayanışma Kooperatifleri Federasyonu (Federação Nacional das Cooperativas de Solidariedade Social), öğrenme engelli insanlar için kooperatiflerden oluşan bir organdır. Görevi, ortak üyelerinin güçlendirilmesi yoluyla bu insanların ve ailelerinin çıkarlarını ve haklarını savunmaktır. 1985 yılında kurulmuştur. http://www.fenacerci.pt/. 82 CONFECOOP, 1988 yılında oluşturulan ve şu federasyonların katıldığı ulusal tarım dışı kooperatif sektörünün şemsiye bir organizasyonudur: FENACERCI, FENACHE e FENACOOP. http://confe.coop/. 83 Portekiz Vakıf Merkezi (CPF - Centro Português de Fundações), Portekiz vakıflarının ulusal derneğidir. 1993 yılında Girişimcilik inisiyatifi ile kuruldu. António de Almeida Vakfı, Calouste Gulbenkian Vakfı ve Oriente Vakfı, CPF, Portekiz vakıfları tarafından vakıflar, devlet yetkilileri ve diğer sivil toplum örgütleri arasında tek arabulucu olabilecek bir platforma duyulan ihtiyaca kurumsal yanıt niteliğindedir. http://www.cpf.org.pt. 84 MINHA TERRA - Federação Portuguesa de Associações de Desocernes de Desocerócimento Local (Portekiz Yerel Kalkınma Dernekleri Örgütü) 2000 yılında kurulmuş olup 58 yerel kalkınma derneği bu yapının üyesidir. Kırsal alanlarda çalışan birkaç kurum arasındaki diyalog sonucunda ortaya çıkmıştır. Ulusal toprakların% 90'dan fazlasını kapsar. http://www.minhaterra.pt/. 85 Avrupa Yoksullukla Mücadele Ağı / Portekiz (REAPN), ana amacı bilgi, eğitim ve araştırma araçları vasıtasıyla yoksulluk ve sosyal dışlanma ile ulusal düzeyde mücadele etmek olan sivil toplum kuruluşudur. REAPN 1991'de Avrupa Yoksullukla Mücadele Ağının Portekiz ulusal ağı olarak kurulan, kâr amacı gütmeyen bir sosyal dayanışma derneğidir. http://www.eapn.pt/. 86 Cooperativa António Sérgio para a Economia Social – Cooperativa de Interesse Público de Responsabilidade Limitada, shortly CASES. http://www.cases.pt.
87 Bkz. Kanun no.30/2013, tarih 8 Mayıs, Madde 4.
74
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
tamamen üçüncü sektör veya sosyal organizasyonlara odaklandığını, ancak bu tür işletmeler
odaklanmadığını vurguluyor.
Günümüzde Portekiz üçüncü sektörü, dernekler, özel refah kurumları (IPSS), dini örgütler,
kooperatifler, vakıflar ve karşılıklı toplumlar olmak üzere geleneksel sosyal ekonomi örgütsel
çerçevelerinin ezici güçte varlığı ile karakterize edilmektedir. 88Sektör, 55.000'in üzerinde sosyal
amaçlı organizasyondan oluşmaktadır.
2.2.3. Türkiye
Yeni bir terim olan sosyal girişimcilik, son yıllarda hem araştırma hem de uygulamada
popüler olmasına rağmen, girişimci stratejilerin uzun zamandan beri toplumsal meseleleri ele
aldığı görüldüğü için uzun bir tarihe sahiptir. Batı düşüncesinde sosyal girişimcilik, sanat
sponsorluğu ve fakirler için bağışların sağlandığı ortaçağ loncalarına dek gitmektedir 89 . 17.
yüzyılda Aydınlanma hareketi ile özel sektör ve işletmeler ortaya çıkmıştır. Bundan sonra,
toplumun boşluklarını doldurmaya çalışan kâr amacı gütmeyen bir hareket devreye
girmiştir90.Amerika Birleşik Devletleri'nde 19. yüzyıla kadar uzanan sosyal girişimcilik örnekleri
görmek mümkündür. William Lloyd Garrison 1833'te Anti Kölelik Derneği'ni kurdu ve Jane
Adams, mahalle halklarındaki yoksullar için 1889'da Hull Evi adlı refah merkezini kurdu. Bununla
birlikte, sosyal girişimcilik ve sosyal girişimciler 1970'lerin sonunda Freer Spreckley ile 1981'de
" Kayıtlı sosyal ve ticari amaçlar ve hedefler tarafından idare edilecek ve kooperatifçilik yapacak,
kendi içinde çalışan ve / veya belirli bir bölgede oturanlara ait bir girişim91” olarak tanımlamıştır.
Kısa süre sonra 1980'de William Drayton sosyal girişimci kavramını ortaya koymuştur92.
Sosyal girişimciliğin akademik araştırma alanı olarak kökleri,; sosyal değer yaratma,
88 Carvalho, A., Quantifying the third sector in Portugal: an overview and evolution from 1997 to 2007. Voluntas, International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations. ISTR – International Society for Third Sector Research, 2010, 21(4): 588-610. 89 Curtis, T. ‘Newness’ in social entrepreneurship discourses: the concept of ‘danwei’in the Chinese experience. Journal of Social Entrepreneurship, 2(2), 2011, 198-217. 90 Ernst, K. (2011). Heart over mind–An empirical analysis of social entrepreneurial intention formation on the basis of the theory of planned behaviour (Doctoral dissertation, Bergische Universität Wuppertal). 91 Spreckley, 1981: p.3 as cited in Curtis, 2011: 203 92 Barendsen, L., & Gardner, H., Is the social entrepreneur a new type of leader? Leader to leader, 2004(34),43.
75
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
sosyal sorumluluk ve nihayet kurumsal sosyal sorumluluk konularında çalışmaya gitmektedir.
Bununla birlikte, sosyal yönelimli girişimcilik Dennis R. Young'un kâr amacı gütmeyen
girişimciler üzerine çalışmasıyla 1986'da ilgi görmüştür (Ernst, 2011). Dees'in (1998) çalışmaları,
sosyal girişimciliği ayrıntılı olarak tanımlamak ve değerlendirmek için önemli bir öncü girişim
olmuştur.
Türkiye'de sosyal girişimcilik tarihi 1800'lü yılların sonlarına doğru uzanmaktadır. 1872'de
Darüşşafaka'nın kurulması (babası olmayan fakir çocuklar için İstanbul'da bulunan bir orta öğretim
okulu) ve müziğin anlaşılmasını sağlayan Cumhuriyet dönemi radyosunun yaratılması, Türkiye’de
sosyal girişimciliğin ilk örneklerindendir 93 . Bununla birlikte, bunlar sosyal girişimciliğin
sistematik adımları değil, alanın tarihsel kökeninin bir parçası olarak görülen ilk vakalarıdır.
Türkiye'de sosyal girişimcilik 2000'li yıllarda önem kazanmaya başlamıştır. Türkiye'de
sosyal girişimciliğin resmi doğumu, 2000'li yılların başında Ashoka'nın kurulmasına kadar
uzanabilir94. Ashoka, organizasyonu içinde bireysel sosyal girişimcileri bir araya getirerek sosyal
girişimciliği teşvik eden uluslararası bir organizasyondur. Ashoka, 1980 yılında kurulmuş ve 2000
yılında Türkiye'den ilk üyelik gerçekleşmiştir. Şu anda Ashoka'nın 35 üyesi bulunmaktadır
(www.turkey.ashoka.org).
Ülkemizdeki sosyal girişimciliğin tarihini ve gelişimini anlamak için Türkiye'de sosyal
girişimcilik üzerine yapılan akademik çalışmaları araştırmak önemlidir. Dünyada bile sosyal
girişimcilik üzerine yapılan araştırmalar yeni bir aşamadayken, şaşırtıcı olmayan bir şekilde
Türkiye'de yapılan akademik araştırmaların çok sınırlı olduğunu düşünüyoruz.
Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde, olumsuz çalışma koşulları, toplumun genel
refahındaki azalma ve satın alma gücünün düşürülmesi gibi konulardaki endişeler nedeniyle sosyal
girişimcilik önem kazanmıştır95. Türkiye'de sosyal girişimcilik uygulamalarının iş alanına dayalı
93Şengel, S., Sosyo-Ekonomik Kalkınma Açısından Sosyal Girisimciligin Önemi Ve Bir Degerlendirme. 5th International Congress on Entrepreneurship. SDU, 2013, pp. 311-318. 94 Işık, V., Ülke Ekonomilerine Katkıları Bakımından Sosyal Girşimler ve Türkiye’de Sosyal Girişimcilik. Uluslararası İş ve Meslek Danışmanlığı Kongresi, İşkur, 2014, İstanbul Üniversitesi. 95 Budak, G., Yoksulluğa İnovatif bir Çözüm; Sosyal Girişimcilik. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 2015, 4(8).
76
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
dağılımı şu şekildedir:% 37.5 çevre bakımı,% 29 yoksullukla mücadele,% 29 eğitim,% 16 azalan
anne ve çocuk ölümü ve% 12.5 düşüş eğilimi gösteren açlıkla mücade eden nüfusta azalma96.
Özdevecioğlu ve Cingöz 97 , Türkiye'de yaklaşık yüz binlerce sosyal girişimcinin
bulunduğunun altını çizmektedir ve bunlar devletin çabaları yeterli olmadığında da sosyal konuları
desteklemelidirler. Okullar, öğrenci evleri, merkezler inşa etmek Türkiye'de sosyal girişimcilerin
sıklıkla katkıda bulunduğu bazı faaliyetlerdir.
Kırılmaz98, sosyal girişimcilerin liderlik tarzlarının ve cinsiyetin girişimcilik algılaması
üzerinde Türkiye'de bir etkisi olup olmadığını değerlendirmiştir. Vakıf ve dernekler, aile, çevre,
çocuklar, eğitim, engelliler ve sağlık konularında araştırma yapmıştır. Araştırmanın bulguları
arasında, kadınların sosyal girişimciliği için karizma algısı ve toplumsal değer yaratmanın erkek
sosyal girişimcilerden daha yüksek olduğu ve risk alma istekliliği için en yüksek yaş aralığının 40-
49 olduğu belirtilmiştir.
Helvacıoğlu99, sosyal girişimciliği kütüphane hizmetleri merceğinden değerlendirmiştir.
Bir kütüphanenin geleneksel görevlerinin ötesine geçmenin toplumsal değer yaratacağını iddia
etmektedir.
Çelik Yetim ve Atlay Işık100, sosyal girişimcilik kapsamında sosyal bir nedene bağlı olayı
(Hayat İçin Fethiye Yarışı) değerlendirmiştir. Abdou ve ark.'nın çalışmalarına dayanarak 2010
yılında Yetim Çelik ve Işık Atlay, hayır kurumu etkinliklerinin sosyal girişimcilik vakalarını ve
sosyal pazarlamayı temsil ettiğini iddia etmişlerdir.
Budak'a 101 göre, artan dikkat ve gereklilikler nedeniyle, sosyal girişimcilik
96 Çınar, B.,Büyüyen Kapsayıcı Piyasalar Türkiye’de Sosyal Girişimcilik Vakaları, 2012, Bilgi Üniversitesi Yayınları.
97 Özdevecioğlu, M., & Cingöz, A. Sosyal girişimcilik ve sosyal girişimciler: Teorik çerçeve. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (32), 2009, 81-95. 98 Kırılmaz, S. K., Sosyal girişimcilerin girişimcilik ve dönüştürücü liderlik algılarının belirlenmesine yönelik bir araştırma. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 2013, 8(1). 99 Helvacıoğlu, E.,CSosyal Girişimcilik Boyutunda Kütüphaneler. Bilgi Dünyası, 14(1), 2013,199-203. 100 Çelik Yetim, A., & Atlay Işık, D. Sosyal Amaç Bağlantılı Etkinlikleri Katılımı Etkileyen Başlıca Motivasyon Faktörleri: Fethiye Yaşam için Yarış Örneği. Journal of International Social Research, 2016, 9(43). 101 Budak, ibid.
77
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
uygulamalarının kâr amacı gütmeyen kuruluşlardan, şirketlerden, STK'lardan ve hükümetlerden
dünyada ve Türkiye'de daha fazla dikkat çekeceği kabul edilmektedir.
2.3. Sosyal Girişimcilik Kapsamında Gençlik Programları Araştırması
2.3.1. Bulgaristan
Genç girişimciliğin geliştirilmesine ilişkin esaslar Bulgaristan mevzuatında önemli bir yere
sahiptir, çoğunlukla 'Avrupa 2020' nin üçüncü öncelikli temasını oluşturmaktadır, yani 'kapsayıcı
büyüme': toplumsal ve bölgesel bütünleşmeyi sağlayan yüksek istihdam ekonomisinin teşvik
edilmesidir '(Avrupa Komisyonu, 2010, s.5). Bunların en önemlileri şunlardır:
Ulusal Gençlik Stratejisi (2012-2020);
Bakanlar Konseyi tarafından kabul edilen 2010-2020 Ulusal Gençlik Stratejisi,
Bulgaristan'ın gençlerin ekonomik faaliyetlerini ve kariyer gelişimlerini geliştirmesi ve aralarında
sosyal girişimciliği teşvik etmesi gerektiğini belirtmiştir. Bu amaçla, gençlerin gelişimi üzerine
hizmetlerde kamu-özel ortaklıklığının ve sosyal girişimciliğin geliştirilmesi gerekmektedir.
Gençlerin sosyal ve ekonomik hayatta daha iyi entegre olması ve aktif olarak katılımlarını
sağlamak için, sosyal girişimcilik alanında okul ve üniversite eğitimi dahilinde uygun ve rahat bir
ortam ile koşullar yaratmak gereklidir.
-Ulusal Gençlik Programı (2011-2015);
-Bulgaristan Cumhuriyeti Demografik Gelişme için güncellenmiş Ulusal Strateji
(2012-2030);
-Güncellenmiş İstihdam Stratejisi (2012-2030);
- Diğerleri.
Bulgaristan'da gençlerin girişimciliğini yoğunlaştırmayı amaçlayan sayısız ulusal ve
uluslararası program ve girişimlere rağmen, serbest çalışanların 15-24 yaş arası % 3.4 ve 25-29
yaş arası % 5.7'dir (Eurostat, 2009). ). Bu düzeyler, bu yaş gruplarındaki oranlar sırasıyla% 4.0
ve% 8.7 olan Avrupa Birliği ortalamasının altındadır. Aynı zamanda Bulgaristan'daki gençler
Avrupa Birliği'ndeki akranlarına kıyasla kendi işlerine başlama konusunda en yüksek ilgiye
sahiptirler.
78
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Bulgaristan'daki gençlik sosyal girişimciliğinin gelişimi ile ilgili zorluklar; finans ve
bilgiye erişim eksikliği, yönetim bilgi ve becerilerinin yetersizliği ile AB fonlarıyla finanse edilen
programlara katılmaları yönünde düşük düzeydeki destek ile ilgilidir. Bu nedenlerle, gençlerin iş
girişimlerini teşvik etmek ve desteklemek iki aşamalı olarak düşünülmelidir:
- Öncelikle, girişimci becerileri geliştirmek ve edinilen bilgilerin pratik uygulaması için eğitim
hattı - Bilgi ve öğrenme inovasyonun 'kalbi' dir.
- İkinci olarak, gençlik sosyal girişimciliği için önlemlerin güçlendirilmesi.
Bu iki hatla ilgili olarak, Bulgaristan'daki genç girişimciliğini teşvik etmeyi amaçlayan mevcut
uluslararası ve ulusal programlardan bazıları kısa bir inceleme yapmaktadır.
Genç Girişimciler için Erasmus
Genç Girişimciler için Erasmus (Avrupa Komisyonu, 2012) yeni girişimcilere küçük veya
orta ölçekli şirket başlatma veya yönetme için gerekli becerileri edinmelerine yardımcı olur. Başka
bir AB ülkesindeki deneyimli girişimcileri ziyaret edip orada bir ila altı ay kalmaktadırlar. Bu
dönemde yeni girişimciler, iş geliştirme konusunda bilgi, deneyim ve fikir edinirler. 'Girişimci-
konuk' olarak kendi işine başlamak isteyen, kurulu bir iş planına sahip olmak isteyen ve son üç yıl
içinde kendi işini başlatmış olan herkes başvuruda bulunabilir. Hemen hemen her AB ülkesinde,
Avrupa Komisyonu tarafından onaylanmış, programa nasıl başvurulacağı konusunda yardım ve
rehberlik sağlayan bir aracı kuruluş bulunmaktadır. Yeni girişimcilere yapılacak maddi destek
şunları içerir: kalış süresince gelinen ve gidilen ülkedeki seyahat masrafları ile ziyaret sırasındaki
konaklama masrafları.
Erasmus+
Erasmus + (Avrupa Komisyonu, 2014), eğitim ve iş arasında daha güçlü ortaklıklar
kurmayı amaçlayan bir AB programıdır. Yenilikleri ve rekabetçiliği teşvik eder. Gençlerin
işsizlikle mücadelesine özel önem verilmektedir. Girişimciliği ve eğitimi teşvik etme döneminde
(2007-2013) Avrupa Komisyonu tarafından uygulanan çeşitli programları entegre eder:
"Yaşamboyu Öğrenme", "Gençlik Eylemi", "Erasmus Mundus", "Tempus" ve diğerleri.
Erasmus + aşağıdaki eylemleri desteklemektedir: - yükseköğrenimdeki öğrenci ve personel
için hareketlilik projeleri; - Gençler ve gençlik çalışanları için hareketlilik projeleri; - Ortak
79
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Yüksek Lisans Dereceleri; - stratejik ortaklıklar; - Eğitim ve öğretim ile gençlik alanındaki diğer
girişimler. Program bütçesi 14.774 milyar avro olup 2014-2020 döneminde harekete geçecektir.
Erasmus + 'da katılımcılar bireyler (öğrenciler, öğretmenler, akademik personel, eğitim alanında
çalışan eğitmenler, gençlik çalışanları ve diğerleri) ve kuruluşlardır.
Avrupa KOBİ Haftası
Avrupa KOBİ Haftası; ulusal, bölgesel ve yerel otoriteler tarafından sunulan mikro, küçük
ve orta ölçekli işletmelerin yardımıyla ilgili bilgi sağlamayı amaçlayan bir Avrupa Komisyonu
kampanyasıdır. 37 ülkede gerçekleşmekte ve genç girişimciliğini bir kariyer seçeneği olarak teşvik
etmeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, bu etkinlik, girişimcileri Avrupa'nın refahına, işlerine ve rekabet
edebilirliğine katkıda bulunduğu için takdir etmektedir. Avrupa KOBİ haftasında sergiler,
çalıştaylar, açık günler, mali forumlar, konferanslar vb. düzenlenir. Bulgaristan'daki etkinliklerin
koordinatörü Ekonomi ve Enerji Bakanlığı'dır.
İşletme ve KOBİ'lerin Rekabet Gücü Programı – COSME (2014–2020)
İşletme ve KOBİ'lerin Rekabetçilik Programı (2013 Yönetmeliği) 2014 yılından itibaren
mevcuttur ve küçük ile orta ölçekli işletmeler için finansmana erişimi kolaylaştırmayı, aynı
zamanda uluslararası pazarlara erişimi artırmayı ve girişimciliği teşvik etmeyi amaçlar. Program
bütçesi 2,3 milyar avrodur. Programın faydalanıcıları: mevcut girişimciler (küçük işletmeler), yeni
girişimciler (genç ve kadın girişimcilere özel önem verilmektedir) ve diğer hedef gruplar. Mali
destek çoğunlukla iki formdan oluşur: öz sermaye ve kredi garanti kuruluşu.
Bulgaristan'da Üniversitelerde Girişimciliği Teşvik Eden Merkezlerin Kuruluşu ve
Geliştirilmesi Projesi
Bulgaristan'daki üniversitelerde girişimciliği teşvik eden merkezlerin projelendirilmesi ve
geliştirilmesi, Bulgaristan Ekonomi ve Enerji Bakanlığı tarafından finanse edilmektedir. Şu anda
bu proje 4 girişimci merkezini, 15 öğrenciyi ve 13 eğitim şirketini, 13 yarışmayı vb
desteklemektedir. Yukarıda belirtilen programlar ve projeler, Bulgaristan'daki genç girişimciliği
için maddi destek sağlama araçlarının bir parçasıdır. Bazıları 2007-2013 döneminde harekete
geçen girişimleri bütünleştirmektedir. Mevcut haliyle önceki programlama döneminin bazı
80
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
hatalarını ve zayıf yönlerini önlemeye çalışırlar. 2014-2020 dönemi için çabalar: - programların
geliştirilmesi ve politika geliştirilmesi - proje hazırlama, proje sunma, proje değerlendirmesi ve
projelerin uygulanmasına ilişkin raporlama prosedürlerinin basitleştirilmesi ve
standartlaştırılması; - Bulgaristan'daki AB fonlarının emilimini artıracaktır.
Uluslararası programlar
Genç girişimciliği teşvik etmeyi amaçlayan birçok uluslararası program ve girişimler
Bulgaristan'da uygulanabilir (OECD, 2012).
Think Big (Büyük Düşün)
Think Big programı İngiltere, Almanya, İrlanda, Slovakya, Çek Cumhuriyeti ve İspanya'da
uygulanmaktadır. Programın yararlanıcıları 13-25 yaş arası gençlerdir. Katılımcılar, girişimci
beceriler konusunda eğitilir ve 300 ila 2500 euro arasında hibe alırlar. İki aşamalı eğitimden
geçerler. Birinci aşamanın süresi 6 ay ve ikinci aşama 12 aydır. Başvuru sahipleri, kişisel referans
görevi gören ve gerekirse projeye yardımcı olacak bir konumda olan 18 yaş üstü (aile üyesi
olmayan) iki kişi tarafından desteklenmektedir.
GATE Projesi (Girişimcilik Yoluyla Büyüyen Amerika)
GATE Projesi (Girişimcilik Yoluyla Büyüyen Amerika), Pennsylvania, Minnesota ve bazı
diğer ABD eyaletlerinde gerçekleştirilmektedir. Hedef grup 18 yaşın üstündeki girişimcilerle, ilgili
devletin sakinleridir ve Amerika'da çalışma iznine sahiptirler. Proje katılımcıları üç aşamadan
geçmektedir: • Değerlendirme: Katılımcılar, katılımcının hizmet ihtiyaçlarını ve bu ihtiyaçları en
iyi karşılayacak olan sağlayıcıyı belirlemek için bir danışman ile görüşürler. • Eğitim: GATE
Projesi, genel ticaret kursları da dahil olmak üzere çok çeşitli eğitim kursları vermektedir; hukuk
ve personel konularıyla nasıl başa çıkılacağı gibi konularda özel kurslar ile uzmanlaşmış eğitim
kursları. • İş danışmanlığı: katılımcılar, işletme danışmanlarıyla, işlerine, iş fikrine ve / veya
işletme kredisi başvurularına yönelik bire bir yardım alma fırsatı bulurlar.
DEFi jeunes Programı
DEFi jeunes Programı Fransa'da bulunmakta ve o bölgelerde uygulanmaktadır.
Mikrofinans, eğitim ve danışmanlık hizmeti vererek 18 ila 30 yaşları arasında genç girişimcilere
yardımcı olur. Bölgesel jüri, adayların yaşayabilirliği ve pazar yeteneği ile ilgili projelerini
81
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
değerlendirir. Jüri tarafından onaylanan projeler 6000 avroya kadar mali destek almaktadır. İki yıl
içinde proje uygulanmalıdır. Bu arada programa katılanlar; eğitim, danışmanlık ve diğer gerekli
hizmetleri alırlar. Bulgaristan'da genç girişimciliğini teşvik eden Avrupa ve ulusal programların
etkinliğinin arttırılmasına ilişkin esaslar aşağıdaki alanlarda araştırılmalıdır: - uygulama ve proje
yönetimi için idari prosedürlerin kolaylaştırılması; - bazı projelerin uygulanması sırasında sürekli
değişen koşullar; - projelerin başlatılmasıyla ilgili zaman bilgisi; - fayda sahiplerine gecikmiş
ödemelerin askıya alınması; - programları yönetenlerin ve kurum çalışanlarının yetkinliğini
arttırma. Genç girişimciliğin teşvik edilmesi, mali destek sağlayan programlar ve girişimler
dışında, iş ağı, dernekler, inkübatörler ve gençlerin fikir alışverişinde bulunduğu ve diğer
yatırımcılarla görüş alışverişinde bulunduğu diğer kulüplerle gerçekleştirilmelidir.
Genç girişimciliği de içine alan sosyal girişimciliğin kurumsal desteği için ilk adım,
2009'da Sosyal Yardım Ajansı'nın BG051PO0015.1.01 şemasına göre doğrudan mali yardım
başlatması üzerine yapılmıştır.- Sosyal girişimcilik - sosyal girişimlerin desteklenmesi / Pilot
aşama /. Prosedürün amacı, sosyal girişimciliğin gelişimini, risk altındaki bireylerin yaşam
kalitesini iyileştirmek ve sosyal izolasyonun üstesinden gelmek için bir fırsat olarak
desteklemektir.
2011 yılında yeni bir prosedür başlatılmıştır-BG051PO001-5.1.02 -Yeni fırsatlar.
Ana hedef, belediyeleri risk altındaki kişilerin istihdamı ve faaliyetleri için destekleyerek
toplumsal ekonomi sürecinin geliştirilmesine ve sosyal sermayenin oluşturulmasına destek
olmaktı. Özel hedefler şunlardı: Hedef gruplardan bireylere destek; belediyelerin sosyal
maliyetlerinin optimizasyonu; yoksulluk ve halkın sosyal dışlanmasından kaynaklanan yerel
sorunlarla mücadele etmeyi amaçlayan belediye yerel girişimlerine destek; sosyal işletmelerin
gelişimi için en iyi uygulamaların yaratılması ve desteklenmesi. Sosyal girişimciliğin gelişimini
desteklemek için uygulanan etkinlikler sonucunda Ulusal İstatistik Enstitüsü (NSI) 2012 yılı için
toplanan verileri sunmuş; 4872 işletme kendilerini "sosyal" olarak nitelendirmiştir.
Bunların 2717 adedi ticari şirketler ve kooperatifler olarak tescillendi. Ticari şirketler /
kooperatifler olarak sosyal girişimler toplam 3.597.289 BGN gelir elde etmiş ve 3.419.789 BGN
işletme gideri kaydetmiştir. Toplumsal işletmelerin çoğunun bulunduğu ekonomik alanlar -
şirketler ve kooperatifler, motorlu taşıtların ve motosikletlerin (964) ticareti ve onarımı (395).
Bunların 2155’i, kendilerini sosyal işletmeler olarak tanımlayan kişiler tarafından “ kâr amacı
82
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
gütmeyen hukuki şahıslar” olarak tescillidir ve sadece 253'ü işlerinden kâr elde etmiştir. 2013'te
kendilerini sosyal işletmeler olarak tanımlayan kuruluşların sayısı daha azdı -3612. Bunların
2046'sı ticari şirketler ve kooperatifler olarak tescillenmiştir.
Sosyal girişimlerin / kooperatiflerin ekonomik faaliyet alanları - değişmeden kalmıştır.
Sosyal girişimler – şirketler / kooperatiflerin 1381'i kâr etmiştir. Kendi kendini tanımlayan sosyal
girişimlerin 1566’sı, kâr amacı gütmeyen hukuki kişiler olarak tescillidir ve sadece 197 tanesi iş
yaparak kâr etmiştir (toplam 22.116 BGN). Aynı kâr amacı gütmeyen tüzel kişiler, kâr amacı
gütmeyen faaliyetlerden toplam 179.675 BGN gelir elde etmiştir. 2012 ve 2013 yılları için NSI
verileri, kendilerini sosyal girişimler olarak tanımlayan şirketlerin sayısının azaldığını göstermiştir.
İstatistiksel araştırmanın metodolojisini izleyerek, 2012'de NSI, ilk kez katılımcıların
kendilerini tanımlamaları için yönlendirici bir kriterler belirtmeden, kendilerini sosyal girişim
olarak tanımlayıp tanımlamadıklarına ilişkin bir soru ortaya koymuştur. Bununla birlikte, 2013
yılında raporlama amaçlı kriterler belirlenmiştir. Çalışmanın kapsamı, raporlama yılı boyunca
faaliyette bulunan finansal olmayan şirketler ile kâr amacı gütmeyen kuruluşları kapsıyordu. Ana
bilgi kaynağı bilanço oluşturma veya derlemeksizin, mali olmayan girişimlerin yıllık hesapları ile
kâr amacı gütmeyen kuruluşların yıllık raporudur.
Bulgaristan'daki sosyal işletmelerin sayısı hakkında bilgi edinmek için NSI, girişim
referansları uyarınca girişimlerin yıllık faaliyet raporları aşağıdaki soruları içermektedir. Veriler
göz önüne alındığında, ülkemizdeki sosyal girişimler için istatistiklerin iyi gelişmiş olmadığını
görebiliriz. En doğru veriler, engelli insanlar için uzmanlaşmış girişimler bakımından gelmektedir.
Engelli Çalışanlar Kurumu (APD) ve Ulusal Engelliler İşverenleri Birliği'ne göre, 2012 yılı
sonunda, 135 uzmanlaşmış girişim APD kayıtlarına dahil edilmiştir. Bunların 67 tanesi küçük,
64'ü mikro-girişimdir.
Bu girişimlerdeki toplam çalışan sayısı yaklaşık 1200 kişi olup, bunların % 30’u engellidir.
Bununla birlikte, ülkedeki toplam 465.000 engelli kişinin yalnızca % 12'si çalışmaktadır (Ulusal
Engelliler İşverenleri Birliği'ne göre). Ağustos 2015 itibariyle, Engelliler Ajansı kayıtlarında 281
tescilli uzman girişim ve engellilerin kooperatifleri bulunmaktadır. Engelli 3.364 kişiyi işe
almaktadırlar (mesela özürlülük yüzdesi için İş Yeteneği Değerlendirme Komitesi'nden sertifika
alan kişiler). Genel olarak toplumumuz, savunmasız grupların topluma dahil edilmesi için yeterli
fırsatlar yaratmamaktadır.
83
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Dezavantajlı kişilere yönelik bir anlayış ve uygun yanıt verme eksikliği mevcuttur.
Bulgaristan'daki sosyal girişimlerin faaliyetleri, kazançların düşürülmesi ve yatırımın geri
dönüşünün yavaş olması nedeniyle genellikle iş için cazip değildir. Bulgaristan'daki sosyal
girişimlerin en yaygın faaliyet alanları genellikle sosyal hizmetler ve eğitim hizmetleridir. Üretim
ve ticaret daha az gelişmiştir. Üretimle uğraşan işletmeler ağırlıklı olarak gıda (ekmek, bal),
hediyelik eşya, kartpostal, marangozluk ürünleri, uygulamalı sanat eseri ve diğerlerine
yönlendirilir. Bulgar mevzuatında bu aşamada, sosyal girişimin resmi bir tanımının yanı sıra, statü,
şekil ve etkinliğini düzenleyen kurallar da yer almaktadır. Dahası, sosyal girişim terimi resmi
olarak ülkenin mevzuatında mevcut değildir. Yasal olarak düzenlenen tek girişim, engellilere
yönelik uzmanlaşmış girişimler ve kooperatiflerdir.
Genç sosyal girişimcilik yapılarını desteklediği için, ülkedeki danışmanlık
organizasyonlarının temsilci birlikleri genellikle yönetim danışmanlığı ve sosyal girişimciler için
Avrupa programları alanında faaliyet göstermektedir. Bulgaristan Yönetim Danışma Kuruluşları
Birliği (BAMCO), profesyonel danışmanlıkları ve sertifikalı danışmanları biraraya getirir ve
temsil eder. Dernek Ekim 1997'de kurulmuştur. Üyeleri vasıtasıyla BAMCO 400'den fazla nitelikli
yönetim danışmanına erişebilmektedir. BAMCO'nun misyonu, yönetim danışmanlığı alanında
yüksek mesleki ve etik standartları korumak, danışmanlık hizmetleri pazarının geliştirilmesine
yardım etmek ve üyelerine iş fırsatlarını tanımlama ve gerçekleştirme konusunda yardımcı
olmaktır.
2009'da kurulmuş olan Avrupa Programlarındaki Danışmanlar Birliği (BACEP), bağımsız
uzmanların ve danışmanlık şirketlerinin resmi olmayan ilk profesyonel kuruluşu olup faaliyet alanı
Avrupa fonlarının tam ve etkili şekilde emilimi üzerine yoğunlaştıran danışmanlık firmalarıdır.
Faaliyetleri ile BACEP, Bulgaristan özel ve kamu sektörünün Avrupa fonlarından finansman
sağlayan tüm proje döngüsünün uygulanması ve yönetiminde verimliliği artırmaya katkıda
bulunmayı amaçlamaktadır. Böylelikle, Bulgaristan'da sürdürülebilir kalkınma için sosyo-
ekonomik koşulların iyileştirilmesine katkıda bulunur.
Bunu başarmak için kuruluş, üyelerinin yetkinliğini bir araya getirir ve Avrupa
programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasını optimize etmek üzere yetkililerle ortaktır. Kırsal
Kalkınma Programı (RDP) 2014-2020 danışmanlık hizmetlerinden söz edilecek olursa, bunlar ayrı
84
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
bir yönetmelikle düzenlenmiştir. Ulusal Tarımsal Danışma Servisi; çiftçilere tarımsal üretim,
hayvancılık, tarım ekonomisi ve RDP konusularında serbest danışmanlık ve eğitim verir.
Sosyal girişimcilik alanındaki faaliyetleri destekleyen diğer devlet kurumları ve STK'lar
şunlardır: Engelliler İdaresi (APD), Ulusal Engelli İşverenleri Birliği (NAEPD), Açık Toplum
Enstitüsü, Sosyal Sorumluluk Vakfı, daha çok Roman topluluğunun üyelerini destekleyen Sosyal
Alternatif'e Güven (TSA), risk altındaki çocuk ve gençler için sosyal girişimcilik modellerinin
geliştirilmesi yoluyla daha yüksek bir seviyede hayır sağlamayı amaçlayan Değişim için Ulaş
Örgütü vb.
Bulgaristan'daki genç girişimciliği ve gençlik sosyal girişimciliği de dahil olmak üzere
sosyal girişimcilik, İnsan Kaynakları Operasyonel Program Geliştirme Öncelik Ekseni 5
tarafından desteklenmektedir. 2007-2013 önceki programlama döneminde, ESF ile ulusal bütçenin
birlikte finanse ettiği yaklaşık 121 milyon avro alınmıştır. Bununla birlikte, birçok belediye
bürokratik güçlükler ve alınan girişimlerin sürdürülebilirliği konusundaki endişeler nedeniyle bu
tür projeleri uygulamamışlardır. Bulgaristan sosyal girişimcilik uygulamasında önemli bir sorun,
benzer inisiyatifler geliştirme eğilimi gösteren nitelikli girişimcilerin yetersizliğidir.
Sektöre yönelik değerlendirme ve mevcut uygulamaların incelenmesi, sosyal girişimlerin
yalnızca ek finansman sağlamak için olan projelerin geliştirilmesinde değil, aynı zamanda örgütsel
kapasitenin, stratejik iş planlamasının geliştirilmesinde ek kapasiteye ihtiyacı olduğunu
göstermektedir. İş planlaması, muhasebe, finansal yönetim, pazarlama, ortaklıklar ve
koalisyonların oluşturulması vb. konularında ek eğitim gerekliliği vardır.
Belirlenen sorunlara dayanarak, ülkemizdeki sosyal girişimcilik ortamını iyileştirmek için
bir dizi öneri oluşturabiliriz: Sosyal girişimlerin desteklenmesi için yeterli kaynak harcanmamıştır.
Dahası, hâlâ sosyal girişimcilerin ana insan kaynağını üreten STK sektörünün temsilcileri arasında
var olan girişimci beceri ve kültür eksikliği; ortaya çıkan veya mevcut girişimleri finanse etmek
için yeni, modern bir yaklaşım gerektirmektedir. Fonların sağlanmasında bağışcının taahhüdünü
tüketmemek ve girişim gelişiminin uzun vadeli yardım ile izlenmesi önerilere eşlik etmektedir.
Mevcut iç ve dış kaynakların seferber edilmesi (alternatif girişim şekillerinin fırsatları, genç ve
girişimci Bulgarları evden ve yurt dışından sosyal girişimcilik için çekme), sektörün gelişimi için
çok daha geniş bir temel sağlayabilir.
85
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Sosyal girişimi ve sosyal girişimciliği teşvik etmek için yerel işletmelerle yapılan aktif
çalışmalar da bu doğrultuda bir adımdır. Aslında, entegre bir Avrupa pazarının imkânları ve
Avrupa'daki önde gelen ekonomilerdeki gelişmiş uygulamalar, daha etkin bir şekilde
kullanılabilen bir kaynaktır. Mevzuatın optimizasyonu ve esnek yasal ortamın oluşturulması
sektörün gelişimi için bir ön şarttır. Avrupa uygulamaları tarafından belirtildiği üzere, sosyal
girişimciliği desteklemek için teyit edilmiş olan çözüm; bir organ olarak hareket eden, sosyal
girişimcilik sektörünün çıkarlarını koruyan bir sivil kuruluşun yaratılmasıdır. Siyasi düzeyde
lobicilik yapan, sosyal girişimlerin veritabanını üretir ve korur; sosyal girişimciliği toplum
yararına bir faaliyet olarak teşvik eder; tedarik ve finansman planlarını gözlemler ve izler.
2.3.2. Portekiz
Portekiz'de Sosyal Girişimcilik kapsamında çeşitli programlar bulunmaktadır. Bazıları
genel ve diğerleri gençlere yöneliktir. Daha sonra farklı devlet ve özel programlar açıklanacaktır.
Programa Escolhas102, özellikle göçmenler ve etnik azınlıkların en savunmasız sosyo-
ekonomik geçmişlerinden gelen çocuklara ve gençlere yönelik eşit fırsat projeleri için yerel
toplulukları harekete geçirmeyi hedeflemektedir.
Program 2001'de kurulmuş ve şu an altı aşamalı gelişme mevcuttur: 2004'ten 2008'e
(Escolhas 2. Nesil), 2007'den 2009'a (Escolhas 3. Nesil), 2010'dan 2012'ye (Escolhas 4. Nesil),
2013'ten 2015'e kadar Escolhas 5. kuşak); 6. Nesil şu anda 31/12/2018 tarihine kadar çalışmaktadır.
Bu 6. nesil içinde, Programa Escolhas (PE), yılda iki kez 2018 yılına kadar yenilenebilecek
90 projeyi, 88'i ulusal topraklarda ve Lüksemburg ile Birleşik Krallık'taki iki uluslararası tecrübeyi
finanse edecektir. Buna paralel olarak Program Yönetmeliği, 2017 ve 2018 yılları için yeni projeler
finanse edilebilir ve finanse edilen projelerin sayısının 2018 sonuna kadar 130'a ulaşabileceği
tahmin edilmektedir.
90 projenin toplam 75.000 katılımcıyı içereceği tahmin edilmektedir. 22 proje kuzeyde,
12'si Merkezde, 40'ı Lizbon, 4'ü Algarve, 7'si Alentejo, 3'ü Açores ve Madeira Bölgeleri'nde, 2'si
de diğer Avrupa ülkelerinde; biri Lüksemburg'da, biri de Birleşik Krallık’ta yer almaktadır.
102 http://www.programaescolhas.pt/.
86
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Finanse edilen projelerin, belediyeler, mahalle meclisleri, okul grupları, risk altındaki
çocukların ve gençlerin korunması için komisyonlar, İstihdam ve Mesleki Eğitim Enstitüsü (IEFP),
Göçmen dernekleri ile özel sosyal dayanışma kurumlarının tüm ülkede 840'dan fazla ortak
kuruluşu harekete geçirmesi beklenmektedir.
Müdahale alanları şunlardır: girişimcilik ve gençlerin güçlendirilmesi, okulların dahil
edilmesi ve yaygın eğitim, mesleki eğitim ve istihdam edilebilirlik, toplum ve vatandaşlık, dijital
içerme.
Programın önceki kuşakları ile karşılaştırıldığında, 6. nesilde, yaş grubunun 30 yıla kadar
uzatılması, böylece istihdam ve istihdam edilebilirlik konusunda daha tutarlı bir müdahale
yapılmasına olanak tanınmaktadır.
Programa Escolhas, Eğitim Genel Müdürlüğü (Milli Eğitim Bakanlığı) ve Sosyal Güvenlik
Kurumu (Çalışma, Dayanışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) tarafından finanse edilmekte ve
Avrupa Sosyal Fonu / Portekiz 2020 ile Lizbon ve Algarve Bölgesel Operasyonel Programları
tarafından ortak olarak finanse edilmektedir.
Programa Já - Rede de Perceção e Gestão de Negócios (EJÁ)103, sosyal ekonominin girişim
ve oluşumlarının yanı sıra gençler için iş yaratma ve geliştirmeyi destekleyen bir programdır. Bu
Program, genç NEET'in (İstihdamda, Eğitimde veya Öğretimde) istihdam edilebilirliğini
desteklemek üzere tasarlanmıştır ve aşağıdaki hedeflere sahiptir:
Sosyal ekonominin şirketlerinin veya birimlerinin kurulmasına yönelik projelerin
geliştirilmesine destek vererek yaratıcılık ve yenilikçiliğe odaklanan girişimci bir kültürün
teşvik edilmesi;
Genç NEET'lerin eğitimini destekleyerek istihdam edilebilirlik düzeylerini yükseltmek;
İşletmelerin veya sosyal ekonomi kuruluşlarının kurulmasını desteklemek;
Genç NEET'ler için iş oluşturmayı desteklemek.
Hedef grup, başvuru tarihinde aşağıdaki şartları yerine getiren tüm gençler tarafından
oluşturulmuştur:
• 18-29 yaş arası;
103 https://eja.juventude.gov.pt/#/programa.
87
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
• Portekiz'de yaşayan;
• Zorunlu eğitimi tamamlayanlar;
• Avrupa kurallarına göre çalışmayan, eğitim görmeyen ve eğitim almayan kişiler NEET olarak
nitelendirilirler;
• İstihdam hizmetlerine kayıt yaptıranlar.
Genç girişimcilere destek için hazırlanan bu program, iki eylemin varlığını içermektedir:
Eylem 1 - Kendi fikirlerine dayanan veya İş Geliştirme Ağı aracılığıyla sunulan sosyal
ekonomi şirketlerinin ve varlıklarının yaratılmasına yönelik projelerin geliştirilmesini
desteklemek. Bu 1. eylemde genç girişimciler: 180 gün boyunca Sosyal Destek Endeksi'nin
(IAS)104 1.65 katı kadar sübvansiyon; kişisel kaza sigortası; maksimum 250 saatlik bir
eğitim; maksimum 30 saate kadar özel ders almaktadırlar.
Eylem 2 - Eylem 1 altında geliştirilen projelerin sonucunda Program'da yaratılan
varlıkların ve işlerin sürdürülebilirliği için destek vermek. Bu eylemde genç girişimci,
işletmeler veya sosyal ekonomi kuruluşları kurmak ve işlerini oluşturmak amacıyla her
proje için 10.000 € fayda sağlar.
İlk başvuru çağrısı 20.12.2016'dan başlayarak 06.03.2017'ye kadar sürmektedir.
Concurso Nacional de Jovens Empreendedores'in 105 (Genç Girişimcilerin Ulusal
Yarışması) 1. baskısı, 2016/2017 öğretim yılında Fundação da Juventude 106 (Gençlik Vakfı)
tarafından geliştirilmiştir; amacı, yaratıcı ve sosyal girişimciliği teşvik etmek, yenilikçi fikirlerin
ve işlerin üretilmesini teşvik etmektir. Dağıtım, tanıtım, uygulama, halka sunum, değerlendirme
ve sonuçlarının yayınlanması ile ilgili tüm prosedür Mart-Haziran 2017 arasında geliştirilmiştir.
Yarışma aşağıdaki özel hedeflere sahiptir:
Genç girişimcilerin yenilikçilik ve yaratıcılık yeteneklerini geliştirmek, tanımak, ayırt
etmek ve ödüllendirmek;
104 Çeşitli destek ve kazançların hesaplanması için referans olarak hizmet eden Sosyal Destek Endeksi (IAS), 2017'de 421.32 € 'dur. 105 http://ms.fjuventude.pt/jovensempreendedores2017/. 106 Fundação da Juventude (Gençlik Vakfı), 1989'da kurulan ve Genç İstihdamı, Eğitim, Girişimcilik ve Destek odaklı, kâr amacı gütmeyen, kamu yararına çalışan özel bir kurumdur.
88
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Gençlerin eğitim ve öğretiminde yer alan ana aktörlerle yakınlık geliştirip ilişki faaliyetleri
düzenleyerek genç yetenekleri tespit etmek;
Gençlere, iş fırsatlarını belirleme bağlamında analitik kapasiteyi, yeteneği yansıtmayı
teşvik ederek, eleştirel düşünmeyi, ifade ve tartışma kapasitesini, hayal gücü ve yaratıcılığı
teşvik etmek;
Gençlerin "gerçek dünyayla" temas kurmalarını teşvik etmek, onları emek piyasasına daha
iyi entegrasyona hazırlamak;
Öğretmenleri, yeteneklerin yaratıcılığını ve değerlenmesini arttıran etkinliklerin
dinamizasyonu içine sokmak; gençlerin eğitim mekanizmalarının iyileştirilmesi için
öğretmenleri teşvik etmek;
Genç girişimciler arasında işbirliği ve değişim ideallerini teşvik etmek ile yaratıcı ve sosyal
girişimcilik seviyesinde genç yeteneklerin ortaya çıkmasını teşvik etmek.
Ulusal düzeyde bu rekabet, gençler arasında girişimci bir ruhun teşvik edilmesini
amaçlamaktadır.
Bu Yarışmanın ilki Fundação da Juventude (Gençlik Vakfı), 1989'da yaratılan Genç
İstihdamına Eğitim, Girişimcilik ve Destek odaklı, kar amacı gütmeyen, kamu yararına çalışan
özel bir kurumdur. iki özel gruba hitap etmektedir:
• Gençlere çift sertifika teklifi sunan kamu veya özel okullarda, mesleki eğitim merkezlerinde veya
diğer eğitim kurumlarında orta öğretime devam eden gençler;
• 18-25 yaşları arasındaki kamu ya da özel üniversitelerde yüksek öğretime ya da politeknik
okullarına devam eden gençler;
Bireysel veya grup görevlendirmeleri; maksimum 3 unsurla birlikte, projeden sorumlu bir
öğretmen / eğitmen eşliğinde kabul edilir.
Projeler aşağıdaki müdahale alanlarından birine uymalıdır:
Yaratıcılık, kültürel bilgi ve fikri mülkiyetten faydalanan kültürel ve yaratıcı endüstrilerin
faaliyetlerini içeren yaratıcı girişimcilik, ticaret ve görsel sanatlar gibi sosyal ve kültürel
önem taşıyan ticarete açık ve uluslararası düzeyde transfer edilebilir mal ve hizmetler
üreten kaynaklar (Yaratıcı girişimcilik , radyo, televizyon, müzik, yayıncılık, eğitim ve
89
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
eğlence yazılımları ile diğer bilgisayar yazılım ve hizmetleri, yeni medya, mimari, tasarım,
moda ve reklamcılık).
Toplumsal sorunların potansiyel etkisi ve sürdürülebilirliği ile çözülmesinde geleneksel
cevaplardan farklı yenilikçi yanıtları savunan projelerin eklendiği sosyal girişimcilik.
Yarışmaya başvuran projelerin değerlendirilmesi aşağıdaki kriterlere göre yapılır: yenilik ve
yaratıcılık, pazara ilişkin unsurların farklılaştırılması, fikirlerin orijinalliği; fizibilite; planlama ve
organizasyon; potansiyel sosyal etki; potansiyel ekonomik etki.
IEFP - İstihdam ve Mesleki Eğitim Enstitüsü tarafından (İşgücü, Dayanışmaya ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı) teşvik edilen Programas de Apoio ao Empreendedorismo e à Criação do
Próprio Emprego (Girişimcilik ve Serbest Meslek İçin Destekleme Programları).
Bu programlar, istihdam yaratan ve yatırım kredisi ile yerel ekonomilerin dinamizasyonuna
katkıda bulunan, garantili ve faizli sübvansiyonlarla desteklenen işletmelerin yaratılmasına
yönelik projeleri desteklemeyi amaçlamaktadır.
Hedef grup 18 ila 35 yaşları arasında ilk işini aramaya başlayan ve orta öğretimi
tamamlanmış genç işsizlerden oluşurmaktadır.
Destek, bir kredi hattı yoluyla yatırım garantisine ve faiz ödemelerine ve de finansman
sağlayan projelerin oluşturulması ile konsolidasyonu için teknik destek ile verilir: onaylanan
projenin takibi ve projenin gelişimini desteklemek için danışmanlık sağlanır.
Birçoğu, bu kamu kurumlarının ortaklaşa yürüttüğü, Çalışma, Dayanışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı'nın müdahalesi kapsamında
başka birçok istihdam ve girişimcilik programı bulunabilir107.
107 https://juventude.gov.pt/Emprego/Paginas/default.aspx.
90
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2.3.3. Türkiye
2000'li yılların başında, Avrupa Birliği Gençlik programı çerçevesinde ortaya çıkan
gençlik çalışmaları ve politikaları, Avrupa'da ve sonunda Türkiye'de ilgi odağı haline geldi.
Türkiye'deki gençlik çalışmalarının önemi, genç nüfusun toplam nüfusa oranının yüksek olması
nedeniyle anlaşılabilir bir durumdur. 2016 Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2016
yılsonu itibariyle Türkiye toplam nüfusu 79. 814. 871 iken, 15-24 yaş aralığındaki genç nüfus
12.989.42’dir ve bu nedenle genç nüfus toplam nüfusun% 16.3'ünü oluşturmaktadır.
Birleşmiş Milletler (BM) İnsani Gelişme Raporunda (2008), 2023 yılına gelindiğinde,
Türkiye nüfusunun yaklaşık% 70'inin çalışma çağında olacağı ve ülkenin çalışma çağındaki nüfus
artışının azalan bir hızda olsa da 2040 yılına dek devam edeceği ifade edilmiştir. Bu durum, bir
ülkenin tarihinde sadece bir kez olmak üzere " fırsatın demografik penceresi" olarak adlandırılır108.
"Gençlik Çalışmaları" kavramsal olarak 2000'li yıllarda Türkiye'ye girmiş olmakla birlikte,
sahadaki çalışmalar önceki yıllara dayanıyordu. 1979'da kurulan İstanbul merkezli Gençtur ve
1985 yılında kurulan Ankara merkezli Gençlik Hizmetleri Merkezi, Türkiye'de gençlik çalışmaları
hakkında uluslararası düzeyde faaliyet gösteren en eski sivil toplum kuruluşları arasındadır109.
Türkiye'de 2008 yılında gençlerin çalışmalarını sürdürme konusundaki 2008 yılı eylem planında
gençlere doğrudan atıfta bulunularak "gençliğin güçlendirilmesi yönündeki çalışmalar artacak"
ifadesi kullanıldı110.
Nemrutlu (2008) 'ya göre, dört temel olay, Türkiye'de sivil alanda gerçekleştirilen gençlik
çalışmalarının tarihsel gelişimini etkiledi:
1. 1996 yılında İstanbul'da yapılan Habitat II Zirvesi.
2. Türkiye'nin 1999'da katıldığı Avrupa-Akdeniz Gençlik Eylem Programının başlangıcı
3. 2003 yılında Ulusal Ajans ve Gençlik Konseyi Girişimi'nin Kuruluşu
4. 2005 yılı itibariyle gençlik alanında çeşitli sivil ve kamu kuruluşları tarafından başlatılan
yeni programlar ve projeler.
108 Şentuna, M.,Çelebi, M. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/17/1587/17188.pdf. 109 Nemrutlu, G, Historical Development of Youth Studies in Turkey Civilian Field, Youth Studies and Policies in Turkey Der. Nuran Yentürk vd. İstanbul, Bilgi University publishing, 2008, pp167-196. 110 Şentuna, M.,Çelebi, M., ibid.
91
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2000'li yılların başında Türkiye'de, Avrupa Birliği, Avrupa Konseyi ve Türk Ulusal
Ajansı'nın katkılarıyla gençlik projeleri büyük bir ivme kazanmıştır. Gençlik Programı gibi mali
yardımların desteğiyle gençlik çalışmaları yaygınlaşmaktadır. Avrupa uyum yasalarının bir sonucu
olarak örgütlenme özgürlüğü arttırılmış ve sivil toplum daha fazla gençlik örgütü ile bir araya
gelmiştir 111 . Türkiye'de yürütülen gençlik çalışmaları; gençlerin katılımı ve sosyal gelişimi,
sanatsal ve kültürel etkinlikler, eğitim ve burs, sağlık, değişim programları ve çevre konularına
odaklanmaktadır.
Türk Ulusal Ajansı112 tarafından yönetilen Erasmus Plus kapsamında; projeler ve değişim
programları kanalı ile üniversite öğrencileri, gençler, gençlik çalışanları, sivil toplum örgütleri ve
kurumları, kamu kurumları, kâr amacı gütmeyen kuruluşlar ve sporla ilgili kurumlar
desteklenmektedir. Üniversite öğrencileri yaz sezonunda AB üyesi ülkeler ile aday ülkelerde bir
dönem mobilizasyon eğitimi alarak staj hareketliliğinden yararlanabilirler.
2012 yılında Türkiye Ulusal Ajansı, Gençlik Programı İyi Proje Uygulamaları başlıklı bir
kitap yayınlayarak gençler tarafından Türkiye'de yapılan projeleri derlemiştir. Bu derleme
kapsamında Türkiye'de yapılan projeler, ilgili başlıklarda özetlenmiiştir. Bu başlıklar şu
şekildedir: Gençlik girişim projeleri, gençlik girişimciliği projeleri, gençlik demokrasisi projeleri,
Avrupa gönüllü hizmet projeleri, AB komşu ülkelerle işbirliği projeleri, gençlik çalışanları ve
gençlik kuruluşları için eğitim ve ağ oluşturma projeleri, gençlerden ve gençlik politikalarından
sorumlu kişiler için toplantılar ve projeler.
Türkiye'de yürütülen gençlik çalışmalarında en belirgin yeri bulunan kuruluşların başında
Türkiye Cumhuriyeti Gençlik ve Spor Bakanlığı 113 gelmektedir. Gençlik Haftası, Kentler ve
Kültürler, Damla Projesi, Uluslararası Gençlik Akademisi, Gençlik Projeleri Destekleme
Programı, 1 Usta 10 Çırak ve Tematik Gençlik Kampı gibi faaliyet ve etkinliklerde Bakanlık kilit
bir rol oynamıştır ve hala Türkiye'de gençlik çalışmalarının yoğunlaştırılması sürecinde önemli rol
oynamaktadır.
Türkiye Ulusal Ajansı ve Gençlik ve Spor Bakanlığı'nın yürüttüğü çalışmalardan hariç,
Türkiye'de üniversitelerin gençlik çalışma birimleri bulunmaktadır. Bunların en aktiflerinden biri,
111 Kurtaran, Y. & Yurttagüler, L., Youth Studies History, Şebeke Youth Participation Project Books– Number: 4, Istanbul Bilgi University Publishing,2014, Istanbul.
112 http://www.ua.gov.tr/programlar/erasmus-programı/gençlik-programı 113 http://www.gsb.gov.tr
92
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2006 yılında İstanbul Bilgi Üniversitesi'nde114 kurulan Gençlik Araştırmaları Birimi'dir. Birim,
sivil toplum çalışmalarının merkezinde faaliyet göstermektedir. Birimin çalışma alanları dört ana
başlık altında sınıflandırılabilir: Gençlik, gençlik politikaları ve gençlik çalışmaları üzerine
bilimsel çalışmalar yapmak, ağ programları kapsamında gençlerin birbirinden öğrenmesini
desteklemek, yenilikçi olmak. Modelleme programı ile gençlik çalışmaları üzerine çalışmalar
yürütülmekte ve savunuculuk programı ile demokratik gençlik politikalarının gelişimine yönelik
faaliyetleri harekete geçirmektedir. Bilgi Üniversitesi gibi gençlik birimine sahip bazı
üniversiteler: Arel Üniversitesi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Bilkent Üniversitesi, Akdeniz
Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi’dir.
Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen ve Bilgi Üniversitesi
Gençlik Eğitim Birimi'nin katılımıyla gerçekleştirilen projelerden biri ŞEBEKE’dir. Projenin
amacı genç vatandaşların ve sivil toplum örgütlerinin (STK'lar) kamusal tartışmalara ve karar
mekanizmalarına katılımlarını artırmaktır. Öte yandan, gençliğin sosyal katılımının da
desteklenmesi hedeflenmektedir. Proje kapsamında, Türkiye'de vatandaşlığın gençlik statüsünün
konusu, dolayısıyla vatandaşların genç vatandaşlarla olan ilişkileri ve katılımı sosyal, politik ve
ekonomik boyutlar çerçevesinde incelenmiş ve konu üzerine yazılmış genç vatandaşları ve yabancı
metinleri geliştirmek için gerekli görülen politika önerileri Türkçe'ye çevrilmiştir115.
Türkiye'de sivil toplum örgütleri ve belediyeler bünyesindeki gençlik meclisleri /
konseyleri aktif olarak gençlik çalışmalarını yürütmektedir. Bu konuda, Toplum Gönüllüleri Vakfı
(TOG)116 kapsamındaki gençlik meclisi örnek verilebilir. Toplum Gönüllüleri Vakfı, gençlerin
yurtiçi ve yurtdışında birbirlerinden öğrenebilecekleri sürdürülebilir alanlar yaratmasını
sağlamaktadır. Belediye / kent konseyleri çerçevesinde yer alan gençlik konseylerine bir örnek
olarak, İzmir Kent Konseyi Gençlik Meclisi117 düşünülebilir. Meclis; AB projeleri, bilgi, doğal
yaşam ve çevre, genç girişimcilik, gençlik sorunları ve farkındalık, gençlik ve siyaset, iletişim,
kültür-sanat ve kent alanlarında çalışmalar yürütmektedir.
TÜBİTAK 118 bünyesindeki Bireysel Genç Girişimciliği (Bigg), "inovasyon odaklı
fikirlerin desteklenmesi" için çalışmaktadır. KOSGEB119 bünyesinde yer alan girişimcilik destek
114 http://www.genclik.bilgi.edu.tr 115 http://www.sebeke.org.tr/sebeke-nedir 116 https://www.tog.org.tr/neler-yapiyoruz-tog-topluluklari/ 117 http://www.izmirkentkonseyi.org.tr/Anasayfa 118 http://bigg.tubitak.gov.tr/bigg-hakkinda.htm 119 http://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/detay/1231/girisimcilik-destek-programi
93
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
programları, Türkiye'de genç girişimcilere en fazla destek sağlayan kurumlardan biridir. TOBB
(Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği) Genç Girişimcileri Kurulu120, bu amaçlara uygun olarak
çalışır: onlara kendilerini geliştirme yöntemlerini öğreterek, genç girişimcilere bir iş kurma
konusunda destek vermek, genç insanlara kariyer geliştirme fırsatları yaratmak ve başarılı bir
şekilde sürdürmelerini sağlamak, Türk ekonomisinin gelişimini destekleyecek sektörlerde bir
girişim başlatmaya yardımcı olacak politikaları belirlemek ve bu alanlara genç girişimcileri
yönlendirmek ve onlara teşvikler vermek, çeşitli sosyal faaliyetler ve eğitim programları
düzenlemek amacıyla genç girişimcilerde sosyal sorumluluk bilinci oluşturmak, genç girişimcileri
sivil toplum örgütlerine ve yerel yönetimlere katılmaya teşvik etmek, bu kurumlarla çalışmalarında
ve projelerinde ortaklıklar kurmalarını sağlamak.
2.4. Sosyal Girişimcilik İçin İyi Uygulamalar
2.4.1. Bulgaristan
1. The National Alliance for Social Responsibility
SG Adı: The National Alliance for Social Responsibility (Ulusal Sosyal Sorumluluk İttifakı)
Organizasyon Türü: Sivil Toplum Kuruluşu
Kuruluş Tarihi: 2009
Kurucusu: National Network of Service Providers for Persons with Disabilities (Engelli İnsanlar
için Ulusal Hizmet Sağlayıcı Ağı)
Strateji: Ulusal Sosyal Sorumluluk İttifakı / NASR /, etkin ulusal ve yerel sosyal politikalar,
faaliyetler ve hizmetleri yaratmak ve gerçekleştirmek için aktif bir şekilde çalışan ulusal bir sivil
toplum kuruluşudur. Kurucular, olasılıkları bir araya getirmek, STK'lar, kurumsal konular,
belediyeler ve diğer kuruluşların çabalarını teşvik ederek toplumsal anlamda sorumlu bir ortam
yaratmalarını, topluluk ağında sosyal angajmanları teşvik etmelerini, Bulgaristan'daki insanlara
daha iyi bir hayat kalitesi sağlamalarına yardımcı olmayı amaçlamaktadır.
120 https://www.tobb.org.tr/TOBBGencGirisimcilerKurulu/Sayfalar/Hakkimizda.php
94
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Engelli kişilere ve diğer sosyal gruplara esasen Ulusal Sosyal Hizmet Sunucuları
aracılığıyla destek vermek, engelli kişilerin entegrasyonu için Ulusal Konsey’e katılım sağlamak,
Bulgaristan'daki temsilcisi olarak EASPD aracılığıyla aktif bir Avrupa ortaklığı için destek olmak.
• Aktif yerel sosyal politikaların oluşturulması ve uygulanması, sosyal hizmetlerin iyileştirilmesine
katkıda bulunacak fırsat ve katkıları artırarak belediyeler aracılığıyla sosyal sorumluluğun
yaratılması ve geliştirilmesi, ihtiyaç sahibi kişiler ile tüm vatandaşların yaşam kalitelerinin
arttırılması.
• Bulgaristan'daki kurumsal sosyal sorumluluğun geliştirilmesi ve engelli insanlar da dahil olmak
üzere özellikle de ihtiyaçlı insanlarla ilgili kişi merkezli yaklaşımlara odaklanılması. Örneğin,
Solvey Sodi AD, KCM 2000 AD, Aurubis Bulgaria AD ve diğerleri gibi Bulgaristan'daki en büyük
şirketlerden bazıları bu hedeflere ulaşmada çok önemli katkılar sağlamıştır.
• Spiritüalite, sanat ve kültür NASR faaliyetlerinde önemli bir role sahiptir; bunlar herhangi bir
inisiyatifin başarısı için kritik birer şarttır ve daha iyi bir yaşam için gerekli kriterlerin ayrılmaz
bir parçasıdır. Başarılı projeleri arasında: Mesleki Eğitim ve Yaşam Boyu Stratejiler Yoluyla
Engelliler için Farkındalığın Arttırılmasından İşgücü Piyasası Fırsatlarına Geçiş; Ortak Ses Ağı
Projesi - Merkezde ve Doğu Avrupa Bölgesinde entelektüel, çoklu engeli ve otizmi olan insanlar
yararına sosyal hizmet sağlayıcılarının ulusal lobi ağları için uluslararası bir ağ oluşturmak; Empati
- Engelli insanlar için bir destek merkezinin oluşturulması yoluyla eşit fırsatlar ve sosyal katılım
politikalarının geliştirilmesi ve uygulanması ile engelli insanların etkin bir şekilde dahil edilmesi.
Hedef Gruplar: Kâr amacı güden ve kâr amacı gütmeyen tüzel kişiler, belediyeler, bölgesel
birimler ve kuruluşlar.
Paydaşlar: Bulgaristan'ın daha iyi bir yaşam kalitesine ulaşması ve hızlandırılmış sosyal kalkınma
için farklı sosyal toplulukların desteklenmesi.
Sıklık: Devam eden faaliyetler
Etki: NASR, toplumsal rehabilitasyon faaliyetlerinin bir parçası olarak sosyal girişimleri de
yürüten 100'den fazla hizmet sağlayıcıya sahiptir. Facebook'ta 712 adet beğeni bulunmaktadır.
Diller (web sitesi): BG ve İNG
95
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Web Site Bağlantısı: http://naso.bg/en/
Sosyal Medya Bağlantıları:
Facebook: https://www.facebook.com/nasobg?fref=ts
YouTube: https://www.youtube.com/channel/UCCFxSlNhO8jBE8QNfF3xqHQ
İçerik: NASR web sitesi aşağıdaki bölümleri içermektedir: NASO HAKKINDA, HABERLER,
ETKİNLİKLER, PROJELER, KÜTÜPHANE, ÖDÜLLER, LİNKLER, İLETİŞİM
Görsel Materyaller:
2. SOS Entrepreneurs
SG Adı: SOS Entrepreneurs (SOS Girişimciler)
Organizasyon Türü: Kâr amacı gütmeyen organizasyon
Kuruluş Tarihi: 2012
Kurucusu: SOS Girişimciler Vakfı
Strateji: SOS Girişimciler Vakfı, mikro, küçük ve orta ölçekli işletmeler, yeni girişimciler ve
yeni girişimler için proje yaratma veya konsolidasyonun her aşamasında destek hizmeti sunan, kâr
amacı gütmeyen bir Bulgar örgütüdür. Misyonu Bulgaristan'da sosyal girişimciliği ve özel
girişimciliği teşvik etmek ve geliştirmektir. SoS Girişimciler Vakfı, bilgi ve danışmanlık
96
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
sağlayarak girişimcilere destek vermekte ve onlara eşlik etmektedir. Vizyonu, destek arayan
şirketler ile destekleyici kuruluş arasında aracılık yapmaktır.
Vakfın başlıca faaliyetleri şunları içermektedir:
Bilgilendirme materyalleri, veri tabanları, araştırma, el kitapları, analizler ve stratejileri
geliştirmek;
Sivil toplum girişimleri, projeleri, STK'ları ve girişimcileri desteklemek;
Çalıştaylar, yuvarlak masa toplantıları, konferanslar ile tematik forumlar, seminerler ve
çalıştaylar düzenlemek ve bunlara katılmak;
Bu tür ağlara yönelik işbirliği ve katılım ağları kurmak ve geliştirmek, deneyim
alışverişinde bulunmak, eğitim ve ortaklık girişimlerinde bulunmak;
Bulgaristan'daki girişimciler arasında vaka analizlerini, "en iyi uygulamalar"ı ve yenilikçi
yaklaşımları teşvik etmek.
Hedef Gruplar: Mikro, küçük ve orta ölçekli işletmeler ile yeni girişimciler ve yeni teşebbüsler
Paydaşlar: Mikro, küçük ve orta ölçekli işletmeler ile yeni girişimciler ve yeni teşebbüsler
Sıklık: Devam eden faaliyetler.
Etki: SOS Girişimcileri şu ana kadar gerçekleştirilen iki projeye sahiptir: "Sosyal Girişimcilik
Eğitiminde İsviçre Uzmanlığı" ve "Sosyal Girişimciliği Artırmak İçin Çağdaş Finansal
Mühendislik” türleri. İlgili kişi sayısı halka açık değildir.
Diller: Bulgarca
Web Site Bağlantısı: http://sos-predpriemachi.com
Sosyal Medya Bağlantıları: Uygulanamaz
İçerik: SOS Girişimciler Vakfı'nın web sitesi aşağıdaki bölümleri içermektedir: HAKKIMIZDA,
HABERLER VE ETKİNLİKLER, BELGELER, PROJELER, BÜLTEN, İLETİŞİM
97
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Görsel Materyaller:
3. Junior Achievement
SG Adı: Junior Achievement
Organizasyon Türü: Kamu yararına kâr amacı gütmeyen organizasyon
Kuruluş Tarihi: 1997
Kurucusu: Dimi Panitza
Strateji: Junior Achievement / JA / ekonomik ve finansal okuryazarlığa, iş becerilerine, liderlik
ve başarı stratejilerine yönelik eğitimsel ve pratik faaliyetler yoluyla çağdaş işletme programları,
ekonomi ve girişimci ruh geliştirme alanlarında önde gelen kuruluşlar arasında yer alır. 1997'den
bu yana organizasyon, gençleri aktif ve proaktif olmak için motive etmekte ve fikirlerini rekabetçi
bir ortamda nasıl gerçekleştirebileceklerini bilmeye hazırlamaktadır.
JA Bulgaristan, dezavantajlı gençlerin kişisel gelişim fırsatlarını sağlamaya yönelik özel odaklı bir
dizi girişim gerçekleştirmektedir:
2012'de Akıllı Başlangıç ve Bir GünlükYönetici adlı girişimler, Samokov, Sliven, Kotel ve
Yambol'daki okullardan gelen Roman etnik kökenli 50 lise öğrencisinin katılımını
içermekteydi. Öğrenciler şirket ve kurumlarda yoğun bir iş günü geçirmiş ve CV ile
motivasyon mektupları yazmayı öğrenmişlerdir. Her yıl, SoS Kinderdorf ağından gelen
gençler, Bir Günlük Yönetici girişimine katılırlar. Özel önceliğe sahip olmaksızın önde gelen
şirketler ve kurumlar tarafından bir günlük stajyer olarak seçilirler.
• JA Bulgaria, dezavantajlı öğrencilerin (genellikle koruyucu bakımda yaşayan gençlerin) yaz staj
programının bir parçası olmalarını sağlar.
98
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
• Coca Cola HBC Bulgaristan, JA Bulgaristan ile ortaklaşa bir şekilde Sofya yakınlarındaki
Doğanovo köyündeki bakım evinde yaşayan ve ebeveynleri olmayan öğrencilere kişisel gelişim,
kariyer yönetimi ve girişimcilik konularında bir haftalık uzmanlaşmış eğitim vermiştir.
• JA Bulgaristan, Metlife Bulgaristan ile finansal okuryazarlık üzerine 2014 ortaklığında, az
gelişmiş mahallelerde dezavantajlı konuma, düşük aile gelirine ve daha düşük eğitim getirilerine
sahip olan Sofya'daki 4 okula yönelik özel bir dikkat göstererek projeyi tasarlamıştır. Finansal
okur-yazarlık, bu türden geçmişe sahip genç insanlar için çok önemlidir.
• ABD Büyükelçiliği tarafından finanse edilen JA Bulgaristan "Toplumsal Uyum" projesi, yerel
topluluk gelişimi ve ülkenin önceden seçilmiş ekonomik ve sosyal açıdan dezavantajlı
bölgelerinde yer alan okullarda 1-7. sınıflardaki girişimcilik eğitimini teşvik ederek paydaşların
aktif katılımı üzerine bir sosyal yenilik modeli denemiştir . Etnik açıdan farklı nüfus, düşük
ekonomik aktivite ve yüksek işsizlik seviyeleri ile karakterize edilen iki bölge, - Şumnu ve
Targovishte - projeden yararlanmıştır.
• JA Bulgaristan'ın "Sürdürülebilir Kalkınma için Yeşil Girişimcilik" projesi, doğaya saygı duyan
ve doğaya yönelik olarak ekonomik faaliyetlerinin tam merkezinde bir endişe taşıyan işletmelerin
var olmasına katkıda bulunma fikri ile özel olarak tasarlanmıştır. JA Bulgaristan ekibi 2014 yılında
(ortak şirketleri Traventuria ile birlikte) bir ağaç dikme faaliyetinde yer almış ve amaçları her yıl
en az bir defa bu tür bir etkinliğe katılmak yönündedir.
Hedef Gruplar: Gençler
Paydaşlar: İK yöneticileri, girişimciler, eğitim organizasyonları, gençlik STK'ları, yerel
topluluklar vs.
Sıklık: Devam eden faaliyetler
Etki: Avrupa Komisyonu (DG GROW) tarafından kısa bir süre önce yayınlanan belgelerde Junior
Achievement adı 69 kez bahsedilmiş, yaptıkları iyi uygulamalar saptanmış ve elde edilen sonuçlar
sunulmuştur. Yıllık olarak, 33.000 okul öğrencisi ve 2000'den fazla üniversite öğrencisi genç
girişimcilik programlarından yararlanmaktadır. Facebook sayfası 11.488 beğeni almış ve 11.371
kişi tarafından izlemektedir.
Diller: BG ve İNG
99
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Web Site Bağlantısı: http://www.jabulgaria.org/en/
Sosyal Medya Bağlantıları:
Facebook: https://www.facebook.com/jabulgaria/
Twitter: https://twitter.com/JABulgaria
Vimeo: https://vimeo.com/user3541960
YouTube: https://www.youtube.com/user/JABULGARIA
İçerik: Junior Achievement'ın web sitesinde şu bölümler bulunmaktadır: HAKKIMIZDA,
HABERLER, PROGRAMLAR, GİRİŞİMLER, PROJELER, EĞİTİMLER, BAŞARI
HİKAYELERİ, HİZMETLERİMİZ ,KAYNAKLAR, BİZE KATILIN, ALIŞVERİŞ.
Görsel Materyaller:
4. ABLE
SG Adı: ABLE
Organizasyon Türü: Dernek
Kuruluş Tarihi: 2011
Kurucusu: “Active community of Entrepreneurial Young People” ("Girişimci Gençlerin Aktif
Topluluğu")
100
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Strateji: Bulgar Liderler ve Girişimciler Derneği (ABLE), Bulgar Genç Liderler programının
(BYLP) mezunları tarafından kurulmuş bir sivil toplum örgütüdür. Görevleri, aktif sivil toplum
geliştirmek, liderliğe ilham vermek ve Bulgaristan'da girişimci kültürü geliştirmektir. ABLE,
Bulgar gerçeğinde fark yaratmaya çalışan girişimci gençlerin cazibeli bir topluluğudur.
ABLE, kamuya açık farklı etkinlikler, yarışmalar, enkübatör girişimleri ve diğerleri gibi
çeşitli etkinlikler ve projeler yürütmektedir. ABLE Mentor projesi, genç profesyonelleri lise
öğrencileri ile buluşturmayı ve deneyimlerini, bilgilerini, kişisel zorluklarını ve isteklerini
paylaşmaya istekli bir insan ağı kurmayı amaçlamaktadır. Proje, öğrencilerin hedeflerine ulaşma
yolundaki zorlukların üstesinden gelmek için girişimcilik konusundaki farkındalığını artırırken
kariyer ve akademik gelişim hakkında onlara hazır bilgi sağlamaktadır.
Sonunda, öğrenciler bu uzun süredir arzulanan projeye ilk adınlarını atmaya cesaret ederler.
I-hub, ABLE'nin akademik eğitimi ile pazarlanabilir teknolojik ürünlerin tasarımı arasındaki
boşluğu doldurmayı amaçlayan bir diğer girişimidir. Alanlar arası inovasyonu ve öğrenciler ile
hem kişisel hem de mesleki gelişmeler için çok önemli olan farklı geçmişlere sahip profesyoneller
arasındaki işbirliğini teşvik eden iki aylık bir programdır. I-hub da en iyi fikirlerin gerçekleşmesi
için bir fırsattır oluşturmaktadır.
Program, katılımcıların fikirlerini iş dünyasında nasıl uygulayabilecekleri konusunda
aşağıdakiler yardımıyla temel bilgi sahibi olmalarını sağlar:
Temel iktisat ve işletme kavramları üzerine kısa çalışma;
Ekiplerde geliştirilen pazar odaklı teknolojik ürünler üzerine mücadele;
İş ve inovasyon alanındaki profesyonellerle bilgi ve know-how alışverişi;
Deneyime sahip danışmanlar tarafından sürekli geribildirim;
Yatırımcılar önünde sunumlar.
Hedef Gruplar: Genç girişimciler
Paydaşlar: Yeni kurulan şirketler, İK yöneticileri, girişimciler, eğitim organizasyonları, gençlik
STK'ları, yerel topluluklar vs.
Sıklık: Devam eden faaliyetler
101
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Etki: Son 5 yılda ABLE, 200'den fazla üye, 10 proje, 40 yeni kurulmuş şirket, 250 etkinlik, 1000
stajyer ve 10.000 katılımcıya ulaşmıştır. Facebook sayfasında 27.078 adet beğeni bulunmakta ve
sayfa 26.814 kişi tarafından izlenmektedir.
Diller: BG ve İNG
Web Site Bağlantısı: https://www.ablebulgaria.org/en/
Sosyal Medya Bağlantıları:
Facebook: https://www.facebook.com/ABLE.Bulgaria/?fref=ts
Twitter: https://twitter.com/ABLEBulgaria
Linkedin: https://www.linkedin.com/company/2800360
YouTube: https://www.youtube.com/user/ABLEBulgaria
İçerik: ABLE web sitesinde aşağıdaki bölümler bulunmaktadır: HAKKIMIZDA, PROJELER,
İNSANLAR, HABER, ORTAKLAR, İLETİŞİM
Görsel Materyaller:
102
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
5. Parent Association of Children Cooperatives (Çocuk Kooperatifleri Veli Derneği)
SG Adı: Parent association of children cooperatives
Organizasyon Türü: Dernek
Kuruluş Tarihi: 2015
Kurucusu: "PlayCentre Friends" Derneği
Strateji: Yeni geliştirilen kooperatif türleri, yeni bir işletme biçimi için iyi bir örnektir. Bu
kooperatif, başkentte tüm küçük çocuklar için yeterli anaokulunun olmadığı devam eden
sorunların bir sonucudur. Ebeveynlerin evde kalmaları, çocuklarıyla ilgilenmeleri ya da çok pahalı
olan bir bebek bakıcısı kiralamaları gerekmektedir. 7 ebeveyn grubu bu yeni kooperatifi
örgütlemişve her gün bir tanesi, kiraladıkları küçük bir apartmanda çocuklarla ilgilenmek için
mesaisinden bir gününü boşa çıkarmıştır. Bu şekilde, hepsi haftada 4 gün çalışmış ve böylelikle
her zaman çocuk bakımı için güvenilir birisi olmuştur. Bu girişim daha gelişmiş bir şekle
dönüşmüş - bazıları kâr getiren kurslar, toplantılar, yeşil etkinlikler vb. düzenlemeye
başlamışlardır.
Hedef Gruplar: 7 yaşın altındaki çocukların ebeveynleri
Paydaşlar: Çocuklar, yerel topluluklar vb.
Sıklık: Devam eden faaliyetler
Etki: 22 ebeveyn kooperatifi, Çocuk Kooperatifleri Ağı Veli derneğinin bir parçasıdır. Derneğin
Facebook sayfası 1744 beğenisine sahip olup ve 1738 kişi tarafından takip edilmektedir.
Diller: BG
Web Site Bağlantısı: http://priateli.info
Sosyal Medya Bağlantıları:
Facebook: https://www.facebook.com/asociacia.za.roditelski.kooperativi?fref=ts
103
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
İçerik: Ebeveyn Kooperatifleri web sitesi aşağıdaki bölümleri içermektedir: EBEVEYN BİRLİĞİ,
EBEVEYN KOOPERATİFLERİ, EBEVEYN KOOPERATİFLERİ DERNEĞİ, İŞLETME
KOOPERATİFÇİLERİ, KAYNAKLAR, İLETİŞİM, OYUN MERKEZİ "ARKADAŞLAR"
Görsel Materyaller:
6. Chovekolubie
SG Adı: Chovekolubie
Organizasyon Türü: Kamu Yararına Kâr Amacı Gütmeyen Organizasyon
Kuruluş Tarihi: 1992
Kurucusu: Doktor Emil Markov-psikiyatrist.
Strateji: "Chovekolubie" birliği, birey ve toplum için bir değer olarak teşvik etmek üzere
insanların zihinsel sağlık potansiyelinin geliştirilmesi için çalışır.
Ana Hedefler;
- Zihinsel sağlık sorunları olan kişilerin desteklenmesi ve korunması, kişisel sorunlarla ve ruhsal
gelişim üzerine mücadele için eğitim ve destek ile sonuç vermek.
-Toplumda psikolojik okuryazarlıkta artış.
104
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
- "Chovekolubie" Ruh Sağlığı Merkezi'ni ruhsal uyanış, insan değerlerine yönelik farkındalık ve
zihinsel sağlık sorunlarında uluslararası deneyimlerin geliştirilmesi için bir merkez olarak teşvik
etmek.
Pazardjik'teki "Chovekolubie" Derneği, alternatif terapiler yoluyla sanat terapisi, iş terapisi,
spor (özellikle satranç) aracılığıyla zihinsel engellilere yardımcı olur. 2001 yılında dernek bir
zihinsel sağlık merkezi ve 2002 yılında da bir sosyal girişim merkezi kurmuştur. 2005 yılından bu
yana dernek, devlet tarafından devredilen sosyal hizmetlerin verildiği ve zihinsel engellilerin
toplumsal rehabilitasyon ve entegrasyonu merkezini kurarak faaliyetlerini geliştirmiştir. Daha iyi
durumda olan hastalar, dernek tarafından Akıl Sağlığı Merkezinde çalışmaya ya da toplumsal
rehabilitasyon ve zihinsel engellilerin entegrasyon merkezi ve diğer hastalara yardım etmek üzere
istihdam edilirler. Bu sosyal işletme kendi kendine sürdürülebilir değildir, herhangi bir kazanç
sağlamaz, ancak sosyal bir amaca sahiptir. Bu, şu anda çoğu sosyal hizmet sağlayıcı için tipik bir
durumdur.
Hedef Gruplar: Zihinsel engelli insanlar
Paydaşlar: Zihinsel engelli insanların aileleri, zihinsel engelli insanların işverenleri, sosyal hizmet
sunucuları, kamu kurumları, vb.
Sıklık: Devam eden faaliyetler
Etki: Yıllık bazda, zihinsel sağlık sorunları olan 100'den fazla kişi devam eden hizmetler,
destekler ve sığınma evinden yararlanmaktadır. Derneğin Facebook sayfasında 73 beğeni
bulunmakta ve 71 kişi tarafından takip edilmektedir.
Diller: BG ve İNG
Web Site Bağlantısı: http://chovekolubie.org/en/
Sosyal Medya Bağlantıları:
Facebook: https://www.facebook.com/Сдружение-Човеколюбие-249162145204791
İçerik: Chovekolubie web sitesi aşağıdaki bölümleri içermektedir: HAKKIMIZDA, HABERLER,
ETKİNLİKLER, PROJELER
105
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Görsel Materyaller:
7. Cultural Centre “The Red House” ("Kırmızı Ev" Kültür Merkezi )
SG Adı: Cultural Centre “The Red House”
Organizasyon Türü: Kamu yararına kâr amacı gütmeyen organizasyon
Strateji: Kırmızı Ev Kültür ve Tartışma Merkezi, sosyo-politik, sanatsal, kültürel ve sosyal
konulara angaje programlar ile eğitim programlarını organize etmekte ve sunmaktadır.
Organizasyon, Bulgaristan'da çağdaş sanatın bağımsız bir sektörünün geliştirilmesini teşvik eder;
Bulgaristan'daki sanat, kültür, sosyal etkinlikler ve uygulamalardaki daha az bilinen alanlar ve
yöntemler konusunda eğitim verir; Bulgaristan'da sanat ve kültürün estetik ve örgütsel biçiminde
çoğulculuğa katkıda bulunur; çeşitli toplumsal konuların sunumu ile birlikte grup kültürü ve
süreçleri geliştirir; yeterli tanıtım için ortam yaratır; eleştirel düşünme ve konuşmayı geliştirir;
çeşitli toplulukların aralarındaki diyaloğu ve gelişimini teşvik eder; siyasi-sosyal tartışmayı teşvik
eder.
- Siyasi ve Sosyal Programlar
Toplumsal tartışmalar, sosyo-politik analizlerin anlatım ve sunumları, toplumda ve
medyada yeterince tartışılmayan önemli siyasi, sosyal ve kültürel konular üzerine
106
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
yoğunlaşmaktadır. Siyasi ve sosyal programlarının bir parçası olarak Red House genel anlamda
toplumla ilgili konularda önde gelen aydınların kamuya açık derslerini düzenler. Dersler gazete ve
dergilerde ya da kurum içi yayınlarda yayınlanmaktadır.
- Sanat ve Kültür Programları
Red House, sahne sanatları, görsel sanatlar, film, müzik, edebiyat ve yeni medyada sanatsal
deneyler yapmak için kurulmuş bir yerdir. Merkez, bağımsız grupların performansları, çağdaş
görsel sanatçıların sergileri ile çağdaş sanat ve kültür konulu konferanslar ve tartışmalar
düzenlemektedir. Red House, kendi sanat ve kültür programları yapımları, bağımsız grupların
tiyatro gösterileri ile konserler ve sergilere ev sahipliği yapmaktadır. Red House, belgesel ve
deneysel sanat sinemasının geliştirilmesinde Bulgar ve uluslararası eğilimleri ortaya koymakta ve
ayrıca son on yılda sahne sanatlarının gelişmesindeki kilometre taşları olan önemli film
performanslarının video filmlerini sunmaktadır.
- Sosyal ve Eğitim Programları
Red House’un sosyal programı, genel toplum için olduğu gibi aynı zamanda topluluk
hayatında da grup yaratıcılığı ve sanatsal süreçlerin gücü ile etkililiği hakkında fikirler geliştirir.
Program toplumun en savunmasız gruplarını hedeflemektedir. 2004 yılının sonuna kadar
odaklanma tamamen sosyal ve toplumsal kurumlarda yaşayan, ebeveynlik bakımından yoksun
bırakılan çocukların ve gençlerin sosyal entegrasyonu üzerinde odaklanmakta idi. Takip eden
yıllarda riski önlemeye yönelik hedef grup daha da genişlemiş ve az bir akut risk içinde olan
toplumsal gruplarla çalışılma alanı genişletilmiştir.
Red House’un eğitim programının temel unsuru, Yeni Bulgar Üniversitesi'yle ortak bir program
olan Sanatsal Psiko-Sosyal Uygulamalar ve Psikodrama Yüksek Lisans Programının
geliştirilmesidir.
Hedef Gruplar: Gruplar, topluluklar, sanatçılar, bilim insanları vb.
Paydaşlar: Yerel topluluklar, kamu kurumları ve kuruluşları, yaygın kültürel yapılar
Sıklık: Devam eden faaliyetler
107
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Etki: Red House’un faaliyetlerini destekleyen 83 ortağı bulunmaktadır. Red House’un
hizmetlerinden yararlananların sayısı kamuya açık değildir. Facebook sayfasında 9.737 beğeni
bulunmakta ve 9593 kişi tarafından izlemektedir.
Diller: BG & İNG
Web Site Bağlantısı: http://www.redhouse-sofia.org
Sosyal Medya Bağlantıları:
Facebook: https://www.facebook.com/redhousesofia/
YouTube: https://www.youtube.com/user/redhousesofia
İÇERİK: Red House'un web sitesi aşağıdaki bölümleri içermektedir: HAKKIMIZDA,
DESTEKLER, SES / VİDEO, RSS, RED B & B, RED POINT BISTRO
Görsel Materyaller:
8. NadEzhko Bakeries (NadEzhko Fırınları)
SG Adı: NadEzhko bakeries
Organizasyon Türü: Kâr amacı gütmeyen kuruluş
Kuruluş Tarihi: 2014
Kurucusu: Bread Houses Network
108
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Strateji: NadEzhko şirketi tarafından geliştirilen NadEzhko fırınları, Ekmek Evleri Ağı'nın bir
parçası olup etkileşimli pişirme evi ve topluluk merkezi ile organik bir fırının yenilikçi bir
karışımını sunmaktadır; burada her kesimden kişiler, sosyal olarak dışlanan gruplar ve engelliler
için düzenli olarak ekmek yapmaya, fırında pişirmeye ve ekmeği birlikte bölüşmeye çalışılır.
Şirket hem yüksek kaliteli ekmekleri hem de diğer butik gıdaları ve benzersiz hizmetleri
satışa sunmaktadır (Ekmek bina ekibi; Crumbs Tiyatrosu etkinlikleri; görme engelliler tarafından
yönetilen Karanlıkta Ekmek / BIND). Şirket çeşitli sanat formlarıyla ekmek yapmanın benzersiz
yöntemlerini, uluslararası düzeyde "ekmek terapisi" adıyla ve sanat terapisinin yeni bir formu
olarak kanıtlanmıştır.
NadEzhko fırınları, yerel bir topluluk ve sosyal entegrasyon merkezi olarak hizmet verekte
ve dünyanın dört bir yanındaki fırınlarla bir sosyal franchise olarak çalışmayı planlanmaktadır.
Fırıncılar (fırıncılar, ekip oluşturma eğiticileri ve toplum düzenleyicileri),düşük gelirli insanlar ve
yetimhaneleri eğitme ve istihdam etme misyonuna, ayrıca çeşitli özel ihtiyaçları olan ve iyi sosyal
beceriler geliştirme potansiyeli olan insanlara (görme özürlü, engelli, Down Sendromlu insanlar,
vb.) arka çıkma misyonuna sahiptir. Ortaklaşa ekmek yapım etkinliklerinde topluluk atölye
çalışmaları yapmaya hazırdır. Bu fırınların misyonu, topluluk olarak, yerel gelenekleri yeniden bir
araya getiren, dayanışma, çeşitlilikte eşitlik, sürdürülebilir yaşam ve beslenme, sanat ve
yaratıcılıkla ilgili işbirliği konularında topluma hizmet etmektir.
NadEzhko fırınları şu anda Bulgaristan'da Sofya ve Gabrovo'da faaliyet gösteren iki sosyal
girişimde yetimleri fırıncı olarak yetiştirmiş ve çalıştırmaktadır. Plan ve vizyonu; Bulgaristan'da
ve diğer birkaç ülkede daha fırın açmak ve bunları genişletmek olup müşteriler ile kâr ve
popülerlikleri kritik bir büyüklüğe ulaştıktan sonra ağ, proaktif olarak açılan yeni NadEzhko
fırınlarıyla sosyal bir franchise olarak gelişmeyi hedeflemektedir.
Hedef Gruplar: Yerel topluluklar, gençler, PwD'ler, savunmasız insanlar
Paydaşlar: Yerel topluluklar, PwD'lerin aileleri, politika yapıcılar, STK'lar vs.
Sıklık: Devam eden faaliyetler
Etki: NadEzhko Fırınları, Bulgaristan Ekmek Evleri ağının bir parçası olan sosyal bir kuruluştur.
Bulgaristan Ekmek Evleri, Bulgaristan'ın en başarılı sosyal işletmelerinden birinde faaliyet
109
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
gösteren tanınmış bir STK’dır. Şu anda NadEzhko fırınları 11 ortakla çalışmaka ve bunların hepsi
de büyük organizasyonlardır. Müşterilerinin sayısı halka açık değildir, ancak hizmetlerine her
Bulgar vatandaşı tarafından kolayca ulaşılabilmektedir.
Diller: BG & İNG
Web Site Bağlantısı: http://nadezhko.com/en
Sosyal Medya Linkleri:
Facebook: https://www.facebook.com/BreadHouseSofia
Online platform: http://www.lovens.net
İçerik: NadEzhko fırınları web sitesinde aşağıdaki bölümler bulunmaktadır: BREAD.BG,
HAKKIMIZDA, PROGRAMLAR, SOSYAL GİRİŞİMLER, OYUN, NEREDEYİZ, İLETİŞİM.
Görsel Materyaller:
110
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2.4.2. Portekiz
1. MIES - Map of Innovation and Social Entrepreneurship in Portugal (Portekiz'deki
İnovasyon ve Sosyal Girişimcilik Haritası)
Organizasyon Türü: MIES sosyal yenilikçiliğin yüksek potansiyelini tanımlayan bir araştırma
projesidir
Kurucusu: IES - Sosyal İş Okulu ve Instituto Padre António Vieira
Kuruluş Tarihi: 2015
Strateji: MIES, sosyal yenilikçiliğin yüksek potansiyelini tanımlayan bir araştırma projesidir.
Amacı, yerel toplulukları (ES + metodolojisi) yakından ilgilendiren ve bilgi yaratmaya çalışan bir
metodoloji kullanarak yenilik ve sosyal girişimcilik alanındaki başarı örneklerini ve iyi ulusal
uygulamaları tanımlamak, harita oluşturmak ve yaymaktır. Bu uluslararası kabul görmüş
metodolojinin amacı, araştırma boyunca katılımları teşvik ederek, yerel toplulukların yakınında,
büyüme potansiyeliyle birlikte sosyal ve çevresel açıdan dönüşüm sağlayan iş modellerini
belirlemek ve haritalamaktır. Bu, genel olarak sosyal sektörün ihtiyaçlarını ve potansiyelini
değerlendirmeye ve en iyi uygulamaların bölgesel ve yerel düzeyde yaygınlaştırılmasına ve
paylaşılmasına olanak tanır. Metodoloji, ülkenin üç bölgesinde uygulanmıştır: Cascais, Vila Real
ve Porto'da ve belirli bir ulusal ağda (Escolhas Programı).
Hedef gruplar: Yenilikçilik ve sosyal girişimcilik tanımına giren girişimler, yani sosyal / çevresel
konularda ihmal edilen ve toplumdaki olumlu dönüşüme yönelik yüksek potansiyelli girişimler.
Paydaşlar:. Kamu ve özel kurumlarla (ulusal ve uluslararası) ortaklık
Etki: 4205 girişim tespit edilmiş; 444'ü derinlemesine incelenmiş ve 134'ü seçilmiştir
Diller (Website): Portekizce ve İngilizce
Website Bağlantısı: www.mies.pt
Sosyal Medya Bağlantıları: https://www.facebook.com/miesportugal/
https://www.youtube.com/user/MIESPortugal
111
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
İçerik: Bu girişim, özellikle belirlenen projelerle etkileşimli bir haritanın bulunduğu bir çevrimiçi
araç oluşturulması, bir kitabın yayınlanması, her inisiyatifin güçlü yönlerini vurgulayan kısa
videoların üretilmesi yoluyla üretilen bilgilerin iletişimi ve paylaşımı ile çözümleri yaygınlaştırma
ve ulusal / uluslararası etkinliklerin organizasyonuna yardımcı olma konularına önem vermektedir.
Web sitesinde, girişimcinin sosyal hizmetlerini yaratması ve değerlendirmesine yardımcı olacak
bir rekabet gücü aracı bulmak da mümkündür.
Görsel Materyaller:
112
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
113
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2.Social Investment Laboratory (Sosyal Yatırım Laboratuvarı)
Organizasyon Türü: Sosyal Yatırım Laboratuarı, sosyal yatırım ile ilgili olarak merkez olmak
isteyen bir projedir.
Kurucusu: IES - Social Business School and Caloust Gulbenkian Foundation (IES - Sosyal İş
Okulu ve Caloust Gulbenkian Vakfı)
Kuruluş Tarihi: Şubat 2014
Strateji: Bu laboratuvar, girişimcilere ve sosyal girişimcilere finansman kaynaklarına erişmenin
yanı sıra, toplumsal etki ve potansiyel mali getiriyi ortaya koyan organizasyonlara ve sosyal
girişimcilere yatırım yapmak için özel sermayeyi harekete geçiren "Sosyal Etki Tahvilleri"ni tahsis
etmeyi amaçlamaktadır.
Esasen, bu girişim 3 hizmet geliştirir ve sağlar: yönetim desteği, fizibilite çalışmaları ve
sosyal etki tahvilleri. Kuruluşların ve yatırımcıların sosyal yatırımları ele geçirme ve günlük
uygulamadaki etkilerini en üst düzeye çıkarmaya yönelik hazırlıklarını artırmak için yönetim
desteği sağlar. Çocukların ve gençlerin kurumsallaşması, gençlerin istihdamı, yaşlı nüfusu, eğitim,
sağlık ve adalet gibi temalar da dahil olmak üzere farklı alanlarda sosyal yatırım projelerinin
fizibilite çalışmalarını geliştirir. Toplumsal etki tahvillerinin geliştirilmesi ve yapılandırılması
konularında kuruluşları, yatırımcıları ve kamu sektörü kuruluşlarını desteklemektedir.
Hedef gruplar: Sosyal organizasyonlar, yatırımcılar ve kamu sektörü kuruluşları; sosyal yatırım
konularında bilgi geliştirmek isteyen öğrenciler ve profesyoneller.
Paydaşlar: Caloust Gulbenkian Foundation; IES - Social Business School; Social Finance UK
(Caloust Gulbenkian Vakfı; IES - Sosyal Ticaret Okulu; Sosyal Finans İngiltere)
Etki: Sosyal Yatırım laboratuarı 120 000 € yatırım toplamıştır; "Academia Código Júnior" a
katılan 65 genç, yayınlanmış araştırma notlarıyla birlikte 7 SIB araştırma programı içinde
bulunmuştur.
İlk Sosyal Etki tahvilleri, istifa vergileri ve akademik notları iyileştirmek üzere bir
"Academia de Código Júnior" kodlama projesiydi. Sonuç olarak, okul performansı ve mantıksal
akıl yürütme becerileri üzerinde% 10'luk bir iyileşme sağlanmıştır.
114
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Diller (Web sitesi): Portekizce ve İngilizce
Website Bağlantısı: http://investimentosocial.pt/
Sosyal Medya Bağlantıları: https://www.facebook.com/investimentosocial
https://twitter.com/invest_socialPT
https://www.linkedin.com/company/laborat%C3%B3rio-de-investimento- social
İçerik: Web sitesinde Sosyal Etki Tahvilleri, SIB araştırma programı, sosyal yatırım için çalışma
grubu ve konuyla ilgili makaleler ve araştırma notları hakkında bilgi bulabilirsiniz.
Görsel Materyaller:
115
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
116
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
3.EKUI
Organizasyon Türü: Kapsayıcı Didaktik ve Eğlenceli Malzemelerinin İlk Çizgisi
Kurucusu: Calmira Macedo ve Leque Association tarafından geliştirildi.
Kuruluş Tarihi: Nisan 2015
Strateji: EKUI, LEQUE Association tarafından geliştirilen bir girişimdir ve alfabenin harfleriyle
26 karttan oluşan bir Kit'in uygulanması yoluyla evrensel, kapsayıcı ve gerçek okuryazarlık ve
iletişimi sağlamayı amaçlamaktadır. Her bir kartın 4 okuma listesi vardır (Portekizce İşaret Dili,
Braille, Fonetik Alfabe ve Ortak Yazım). Alfabe kartları, EKUI kapsayıcı malzeme çizgisinin ilk
ürünüdür.
EKUI Eşitlik demektir | Bilgi | Evrensellik | İçerme. EKUI, Erişilebilir İletişim, Öğrenme,
Okur Yazarlık ve Rekreasyonel Bileşen alanlarındaki Eğitim ve Rehabilitasyon ürünlerine ve
hizmetlerine erişimdeki eşitliği garanti eder. EKUI CARDS, bilgisayar, tablet ve akıllı telefonlar
için bir web uygulaması ilişkilendirmiştir.
Bu ürün grubu güçlü bir dayanışma unsuruna sahiptir; çünkü geliri tamamen sosyal sektör
kurumlarına dönmektedir.
Hedef gruplar: Akademik yaştaki çocuklar; eğitim kurumları, sağlık kurumları ve sosyal
kurumlar; profesyoneller.
Paydaşlar: Kamu ve özel kurumlar (Vakıf EDP, Montepio Vakfı, Missão Sorriso)
Etki: 2011 yılında II. Sosyal Girişimcilik Hazırlık Kampında (IES) Yenilikçi Fikir Olarak
Ödüllendirilmiştir; 2015 yılında Sosyal Girişimciliğin Yüksek Potansiyeli olarak tanınmıştır; 2000
sayıda çocuk EKUI kartlarından yararlanmaktadır; % 80 oranında aile tasarrufu sağlar; Duygusal
kısıtlamalara sahip kişilerin okuma yazma bilmememe oranında yılda% 20 oranında azalma
sağlamaktadır.
Diller (Web sitesi): Portekizce
Website Bağlantısı: http://ekui.pt/web/
117
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Sosyal Medya Bağlantıları: https://www.facebook.com/ekuipt/
İçerik: Web sitesinde, kartlar ile bunları nasıl satın alacağınız ve profesyonellerin referanslarına
ilişkin bilgi bulabilirsiniz.
Görsel Materyaller:
4.Special Surf 78
Organizasyon Türü: Special Surf 78, herkese ve özellikle de engellilere ders veren yenilikçi bir
sörf okuludur.
Kurucusu: Edgar Batalha e Nuno Batalha
Kuruluş Tarihi: Nisan 2011
Strateji: Special Surf 78, sörf sever olan iki beden eğitimi ve özel eğitim öğretmeni tarafından
kurulmuş yenilikçi bir sörf okuludur. Misyon, tüm insanlara ve özel olarak engellilere kapsamlı
bir ortamda (terapötik ve rekabetçi alanlarda), uygun teknik ve pedagojik izleme ile motor
118
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
aktivitelerini geliştirme fırsatı sunmanın yanı sıra, eğitim, eğlence ve dinlenme alanlarında spor
sunumunun genişletilmesine katkıda bulunmaktır.
Bu bağlamda, Special Surf 78 girişimi, geçici veya kalıcı özel ihtiyaçları olan (bilişsel ve
motor ihtiyaçlar) kişilerin sosyal entegrasyonunu teşvik etmeyi; eşit fırsatlar sağlamayı; spor ve
boş zamanlara erişim; fiziksel ve zihinsel sağlık / iyiliği korumayı hedefler. Bu girişim, deniz,
dalgalar ve sörfü müdahale aracı şeklinde kullanarak doğal plaj ortamında (doğayla doğrudan
temas halinde) faaliyetlerini geliştirir. Okul, özel eğitim ve sörf alanlarıyla bağlantılı çok disiplinli
bir öğretmen, teknisyen, terapist ve psikolog ekibinden oluşur.
Hedef gruplar: Geçici veya kalıcı özel ihtiyaçları olsun veya olmasın, sörf öğrenmek isteyen
herkes.
Paydaşlar: Kamu ve özel kurumlar
Etki: Projenin başlangıcından bu yana Special Surf 78, düzenli olarak üç kurumla ve zaman zaman
da on üç kurumla çalışma yaparak, özel ihtiyaçları olan 200'den fazla çocuğu su üzerine yerleştirdi.
Diller (Web sitesi): Portekizce
Website Bağlantısı: www.specialsurf78.com
Sosyal Medya BAğlantıları: https://www.facebook.com/specialsurf78
https://twitter.com/specialsurf78
https://www.linkedin.com/in/specialsurf78
https://www.youtube.com/user/Specialsurf78
İçerik: Web sitesinde sörf sınıfları ve kapsayıcı sörf ile ilgili pratik bilgiler bulabilirsiniz.
119
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
120
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
121
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
5.Color ADD
Organizasyon Türü: Color ADD, renk körlerinin herhangi bir renk türünü ve türevini
tanımlamasını sağlayan bir renk kimliğini belirleme sistemidir.
Kurucusu: Miguel Neiva at Miguel Neiva Associados - Design Gráfico, Lda
Kuruluş Tarihi: Mart 2010
Strateji: ColorADD, renk, tanımlama, yönlendirme veya seçim faktörü olduğunda şirketlerin /
varlıkların geniş sonsuz bir kullanım yelpazesiyle renk körlüğünün renkleri tanımlamasını
sağlayan benzersiz, evrensel, kapsayıcı ve ayrımcı olmayan bir dildir. Bu Renk Tanımlama Sistemi,
2010 yılında bir tasarım şirketi olan Miguel Neiva e Associados - Design Gráfico, Lda tarafından
oluşturulmuştur.
Bu girişim renk körlüğü sorununu ele almakta ve bu nedenle hedef kitleyi renkleri
yorumlamada güçlük çeken herkes, yani renk körlüğü oluşturmaktadır. 350 milyon kişinin (erkek
nüfusun yaklaşık% 10'u ve dünya genelinde kadın nüfusunun % 0,5'i) renk körlüğü olduğu tahmin
edilmektedir. Bu bağlamda, bu proje Galileo dergisi tarafından dünyayı değiştirecek 40 yenilikten
biri olarak değerlendirilmiştir.
ColorADD kodu üç ana rengi temsil eden üç grafik simgesine dayanır. Erken bilimsel
yıllarda öğretilen "Renk İlavesi Teorisi" nin elde ettiği bilgi ile semboller ilişkilendirilebilir ve tüm
renk paleti grafiksel olarak tanımlanabilir. Siyah Beyaz, koyu ve açık renk tonlarında
görünmektedir. Renkleri içeren semboller, günlük ezberlemeyi ve uygulamayı kolaylaştıran
"zihinsel bir oyun" haline gelmektedir.
ColorADD herkes içindir, renk körlüğü de dahil olmak üzere ayrım yapmaksızın renk
körlüğünün mahremiyetini korurken entegrasyona izin verir. Dolayısıyla, tüm uygulamalar herkes
için olup sadece renk körlerine yönelik değildir. ColorADD, tüketicilerine güçlü bir sosyal izi olan
yenilikçi bir ürün sunarak kodu kullanan şirketlere veya kuruluşlara ek ekonomik ve sosyal değer
yaratmaktadır. ColorADD, Giyim, Tekstil ve Ayakkabı (etiketleme ve kataloglar), Kalemler, Ders
Kitapları Yayıncıları, Ulaşım (metro haritaları), Şehir İdaresi (örn. Haritalar, tabela, erişilebilirlik,
seçimli çöp, okullar), Sağlık (erişilebilirlik ve eczacılık etiketlemesi), Gıda tedarikçileri (trafik
122
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
lambası beslenme etiketi), güçlü ortaklıklar yoluyla uzmanlığa ulaşma ve kodun global ve çapraz
sektör ölçeğinde konumlanması için gerekli tekrarlanabilir deneyimler yaratmayı hedefler.
Eğitim, ColorADD'nin misyonunun stratejik bir faaliyetidir ve dolayısıyla Kamu Yararına
Lisanslama Sistemimize dahil edilmiştir. Kod, okul topluluklarının ayrılmaz bir parçası olmuş,
öğretmenler ve öğrencilerin hizmetinde olan net bir araç haline gelmiş, Portekiz Eğitim ve Bilim
Bakanlığı ile imzalanan ve dünyaya sosyal sorumluluk örneği oluşturan bir protokolde
somutlaştırılan bir araç olmuştur.
ColorADD koduyla yapılan referans, renkleri yorumlama, seçme ya da belirleme
konusunda azınlıkların dahil edilmesi gereğinin ilgili bir faktör olduğunu meşrulaştırmıştır.
Hedef gruplar: Renkleri yorumlamada güçlük çeken kişiler.
Paydaşlar: Kamu ve özel kuruluşlar.
Etki: Kod, farklı alanlardaki referans şirketler ve kamu kurumları tarafından eğitim, sağlık, tekstil,
ulaşım vb. diğer alanlarda kesitsel bir şekilde uygulanmaktadır. Diğer ulusal ve uluslararası
tanınırlıklar arasında İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin Altın Madalyası ile
ödüllendirilmiştir.
Diller (Web sitesi): İngilizce
Website Bağlantısı: http://www.coloradd.net
Sosyal Medya Bağlantıları: https://www.facebook.com/ColorADDoficial/
https://www.youtube.com/user/ColorADDvideos/videos?flow=grid&sort=da&view=0
İçerik: Web sitesinde Color Add hakkında bilgiler; çeşitli alanlarda nasıl uygulanacağı, bir
hakkımızda bölümü ve konferanslar ile yayınlar hakkında bilgi bulabilirsiniz.
123
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
124
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2.4.3. Türkiye
1. B-fit
Organizasyon Türü: B-fit, Türkiye'de çeşitli yerlerde sadece kadınlara hizmet veren bir franchise
fitness kulübüdür.
Kurucusu: Bedriye Hülya
Kuruluş Tarihi: 2006
Strateji: B-fit'in amacı, kadınlara bağımsızlıklarını teşvik etmek için spor ve sosyal ortam
sunmaktır. B-fit'in fitness alanı, kadınlara uygun fiyatlarla konforlu bir bölge sunmaktadır. Bu
hizmeti müşterilerine verirken B-fit, yüzlerce kadından Türkiye'nin farklı yerlerinde kendi markası
olan B-fit'i de işletmiştir. B-fit, bu kadınların kendi işlerini kazanmalarını ve profesyonel sahneye
adım atmalarını sağlamıştır. Temelde B-fit, iki değer önermesi olan kadınlara katkıda bulunur; Son
kullanıcılar için uygun alanlar sağlama ve franchising yoluyla kendi işletmelerini kurma fırsatı
sunma.
Hedef Gruplar: Spor yapmak ve / veya franchising yoluyla kendi girişimlerini kurmak isteyen
her yaştan kadın.
Paydaşlar: Franchising, kurumsal üyelik anlaşması yapılan şirketler, bireysel üyeler.
Sıklık: B-fit hafta içi ve cumartesi günleri 08: 00-20: 00 saatleri arasında açıktır.
Etki: B-fit, 180.000'i aşkın spor salonu üyesine, 220 spor salonuna sahiptir ve Türkiye'de 500'den
fazla kadını istihdam etmektedir. Almanya ve Kuzey Kıbrıs'ta da bir imtiyazı bulunmaktadır.
Gelecek için, B-fit benzer kültürel özelliklere sahip diğer ülkelere yayılmayı planlamaktadır. B-fit
kazanılan kârın tamamını yeniden finanse eder ve bu şekilde sürdürülebilirliğini sağlar.
Facebook'ta 42.647 beğeni ve Instagram'da neredeyse 10.000 takipçisi bulunmaktadır.
Diller (web sitesi): Türkçe, İngilizce
Website Bağlantısı: https://b-fit.com.tr/
125
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Sosyal Medya Bağlantıları:
Facebook: https://www.facebook.com/bfitkadini/timeline
Twitter: https://twitter.com/bfitkadini
Instagram: https://www.instagram.com/bfitkadini/
Linkedin: https://www.linkedin.com/company/b-fit-kad-nlar-n-spor-ve-ya-am-merkezi
YouTube: https://www.youtube.com/user/bfitkadini
İçerik: B-fit web sitesi şu bölümleri içermektedir; Biz Kimiz; imtiyaz; güncel; B-fit mağazası;
iletişim; Egzersiz ve kilo kaybını saymak için bir araç. Web sitesi ve sosyal medya kanalları
markanın görsel malzemeleriyle yeşilin ve yeşil bir elmanın görüntüsüne dayanan logonun
tamamıyla uyuşmaktadır.
Görsel Materyaller:
Diğer: Kurucu Bedriye Hülya, 2009 yılında Gayretli Girişimci ödülünü ve 2014 yılında Dünya
Ekonomik Forumu’nun Schwab Vakfı tarafından yılın sosyal girişimcisi olarak ödüllendirildi.
2012'den beri Ashoka üyesidir.
126
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2. Tarımsal Pazarlama
Organizasyon Türü: Türkiye'de tarımsal ürünler üreten çiftçilere eğitim veren çok platformlu bir
sosyal girişim.
Kurucusu: Tülin Akın
Kuruluş Tarihi: 2004
Strateji: Tarımsal Pazarlama, Türkiye'nin ilk sosyal tarım ticaret platformudur. Tarımsal
Pazarlama'nın temel fikri tarımsal konularda farkındalık yaratarak çiftçilerin ve ailelerinin
güçlendirilmesidir. Ana bilgi kaynağı olan resmi web sitesi ile birlikte Tarımsal Pazarlama, günlük
SMS'den çiftçilere yönelik donanım ve yazılım ürünlerinin tasarımına kadar çok çeşitli iletişim
kanalları kullanmaktadır.
Hedef Gruplar: Çiftçiler ve aileleri
Paydaşlar: Bankalar ve dev şirketlerle (örneğin, Vodafone, Lassa, Intel) ortaklıklar.
Sıklık: Çiftçilerle oldukça sık, bazen de günlük bazda SMS yoluyla iletişim kurmaktadırlar.
Etki: Tarımsal Pazarlama, 12.000 kırsal köy, 1 milyon çiftçi ve çiftçilerin aileleri de dahil olmak
üzere 5 milyon kişiye ulaşmayı ve bunlar üzerinde etki oluşturmayı başardı. Tarımsal Pazarlama,
Facebook'ta 6097, Twitter'da 1362 takipçiye sahiptir.
Diller (web sitesi): Türkçe
Web Site Bağlantısı: https://www.tarimsalpazarlama.com/
Sosyal Medya Bağlantıları:
Facebook: https://www.facebook.com/tarimsalpazarlama
Twitter: https://twitter.com/TarmsalPazarlama
İçerik: Tarımsal Pazarlama web sitesi; Faaliyette bulunduğu sektörler, üyelerin listesi, duyurular,
veri tabanları, yerel bağlantılar ve haberler içermektedir. Belirli bölgelerin üyelerini görmek için
bir harita da mevcuttur. Logo ve renkleri, doğanın ve tarıma odaklanan girişim kapsamını
yansıtmaktadır.
127
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Görsel Materyaller:
Diğer: Tülin Akın'ın en büyük zorluğu, tarım olarak geleneksel bir pazara çağdaş araçlar
getirmekti. Bu meydan okuma, Tarımsal Pazarlama'nın büyük şirketlerle işbirliği yapmasına ve
yenilikçi ürünler yaratmasına neden oldu. Tarımsal Pazarlama 2012 yılından beri Ashoka üyesidir.
3. Çöp(m)adam
Organizasyon Türü: Çöp (m) adam, Türkiye'de kadın istihdamı konularında ve geri
dönüşümün önemini vurgulayan deneysel bir proje olarak başladı. Çöp (m) adam 2008'de
limited şirket haline geldi.
Kurucusu: Tara Hopkins
Kuruluş Tarihi: 2008
Strateji: "Çöp", Türkçe'de "atık" anlamına gelir; "Madam", Fransız sözcüğünden gelmektedir.
"Çöp (m) adam" (Çöp Bayanlar) bu anlamın simgesidir - çöpü alıp şık ve eğlenceli bir şeye
dönüştürüyor. Çöp (m) adam atıkları yaratıcı, estetik ve benzersiz bir şekilde kullanmayı
amaçlıyor. Çöp (m) adam ürünleri, atılmış paketten türetilmiştir. Çöp (m) adam imalatçıları
daha önce hiç maaş almayan kadınlardır. Tüm ürünlerin her biri benzersiz ve tek olup
üreticileri tarafından imzalanır. Kadınlar atılan malzemeleri Çöp (m) adam atölyesinde,
Türkiye genelinde ve dışındaki butiklerde çok uluslu şirketlerle işbirliği içinde sergilenen hoş ve
kullanışlı eşyalara dönüştürürler. Çöp (m) adam’ı kendi sözleriyle anlatan kurucu Tara Hopkins,
"kadınların kendilerini bulabildikleri ve birbirlerinden öğrenebilecekleri bir yer: sahip
oldukları becerileri kullanabilecekleri, yeni şeyler öğrenebilecekleri ve aynı zamanda diğer
insanlara yeni beceriler kazandırabilecekleri bir yer "olarak anlatmıştır.
128
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Hedef Gruplar: Daha önce maaş için çalışmamış kadın çalışanlar.
Paydaşlar: Sponsorlar Sabancı Üniversitesi ve Unilever ile Çöp (m) adam ürünlerini satan
butikler/
Etki: Çöp (m) adam 400'den fazla kadın istihdam etmiştir. Bu kadınların birçoğu Çöp (m) adam
ile eğitilmiş ve daha sonra kısmi veya tam zamanlı işlerde çalışmışlardır. Çöp (m) adam,
Facebook'ta 880 kişinin beğenisine sahiptir.
Diller (web sitesi): Türkçe, İngilizce
Web Site Bağlantısı: http://www.copmadam.com/
Sosyal Medya Bağlantıları:
Facebook: https://www.facebook.com/%C3%87%C3%B6p-madam-345840932287227/
Twitter: https://twitter.com/hashtag/%C3%A7%C3%B6pmadam
Instagram: https://www.instagram.com/explore/tags/%C3%A7%C3%B6pmadam/
İçerik: Çöp (m) adam web sitesi şu bölümleri içermektedir: Hakkında, atölye, katalog ve blog.
Logo, markanın yaratıcılığını ve çöp adam / madam kavramını yansıtmaktadır.
Görsel Materyaller:
129
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Diğer: Kurucu Tara Hopkins, ilk temsilci olarak Türkiye'de Ashoka programını başlatan ilk
girişimcidir.
4. Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı TÜSEV
Organizasyon Türü: Tüsev, sektörü bir bütün olarak geliştirmek için çalışan şemsiye bir vakıftır.
Kurucusu: Türkiye'nin önde gelen 23 sivil toplum kuruluşu
Kuruluş Tarihi: 1993
Strateji: Tüsev, Türkiye'de üçüncü sektörün hukuki, mali ve operasyonel altyapısını güçlendirme
vizyonunu paylaşan 100'den fazla dernek ve vakıf destek ağına sahiptir. Programları arasında
şunlar bulunmaktadır: Sivil Toplum Hukuku Reformu, Sosyal Yatırım, Uluslararası İlişkiler ve
Ağ Oluşturma, Araştırma ve Yayınlar'dır. Faaliyet alanları; sosyal hizmetler, sağlık, girişimcilik,
hukuk reformu, kültür, mesleki dayanışma, aile planlaması, tarım, insan hakları ve kalkınma gibi
çeşitli alanları kapsamaktadır. Tüsev'in misyonu kar amacı gütmeyen kuruluşlar için destekleyici
bir hukuki ve mali altyapı sağlamak; organizasyonlara etkin kaynak aktarımını teşvik etmek; kamu,
özel ve üçüncü sektörler arasında ortaklıkları kolaylaştırmak; uluslararası toplum ve Türk üçüncü
sektörü arasındaki işbirliğini teşvik etmek; sektörün rolü, ihtiyaçları ve dinamikleri üzerine
araştırma yapmaktır.
Hedef Gruplar: Türkiye'de kamuya açık, özel ve üçüncü sektörlerde ve uluslararası
platformlardaki örgütler.
Paydaşlar: Tüsev, 100'den fazla dernek ve vakıf destek ağına sahiptir.
130
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Sıklık: Tüsev her üç ayda bir e-bülten yayınlamakta, çoğunlukla zirveler düzenlemekte ve
araştırma raporları yayınlamaktadır.
Etki: 1996 yılında BM Habitat II Konferans Vakıfları Forumunun ana organizatörü olan Tüsev,
1999 Marmara Depremi sonrasında deprem konusunda uluslararası finansal desteğin
kolaylaştırıcısı oldu. Tüsev'in Twitter'da 9379 takipçisi ve Facebook'ta 3382 beğenisi
bulunmaktadır.
Diller (web sitesi): Türkçe, İngilizce
Web Site Bağlantısı: http://www.tusev.org.tr/tr
Sosyal Medya Bağlantıları:
Facebook: https://twitter.com/TUSEV
Twitter: https://www.facebook.com/tusevtr
İçerik: Tüsev web sitesi şu bölümleri içerir: Hakkımızda, sivil toplum hukuku reformu, sosyal
yatırım, uluslararası ilişkiler, araştırma ve yayınlar, basın ve iletişim.
Görsel Materyaller:
Diğer:
Tüsev'in örgütsel modeli, Belçika'daki Avrupa Vakıf Merkezi'nin örgütsel modeline
dayanmaktadır.
131
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
5. Alternatif Yaşam Derneği AYDER
Organizasyon Türü: Ayder bir sivil toplum örgütüdür.
Kurucusu: Ercan Tutal
Kuruluş Tarihi: 2002
Strateji: Ayder, sosyal ve fiziksel açıdan dezavantajlı kişilerin ihtiyaçları, sosyal hayata
entegrasyonu konularında bilinçlendirme amacıyla kurulmuş; dezavantajlı grupların hükümetler,
yerel yönetimler ve özel sektör ile ortaklıklar geliştirmesini hedeflemektedir.
Hedef Gruplar: Engelli ve dezavantajlı gruplar
Paydaşlar: Menfaat sahiplerinden bazıları; Vodafone Türkiye Vakfı, Aile ve Sosyal Politikalar
Bakanlığı, Belediyeler, Rotary.
Sıklık: Düşler Akademisi (Düşler Akademisi) adı altında Ayder, amaçlarına uygun olarak sık sık
etkinlikler düzenlemektedir.
Etki: Ayder, engelli ve dezavantajlı gruplar için eğitim, spor, turizm ve sağlık unsurlarını içeren
alternatif ve yenilikçi sosyal projeler üretmekte ve böylece bu "büyük azınlığı" sosyal yaşama
bağımsız olarak katılan, üretken ve aktif bir topluluğa dönüştürmektedir. Facebook'ta10.697
beğeni ve Twitter'da 3623 takipçisi bulunmaktadır.
Diller (web sitesi): Türkçe, İngilizce
Web Site Bağlantısı: http://www.ayder.org.tr/en
Sosyal Medya Bağlantıları:
Facebook: https://www.facebook.com/DuslerAkademy
Twitter: https://twitter.com/DuslerAkademisi
İçerik: Web sitesi; Dernek, akademi, kamp, diğer projeler, ürün / hizmetler, galeri, başvuru ve
iletişim bölümlerini içermektedir.
132
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Görsel Materyaller:
Diğer: Ayder, 2012 yılında Türkiye Halkla İlişkiler Birliği (TUHID) tarafından düzenlenen 11.
Altın Pusula Halkla İlişkiler Ödülleri'nde sivil toplum örgütleri için Altın Pusula Ödülü ve UNDP
ve 2013 yılında British Council tarafından hazırlanan "Gençlik Çalışmalarında En İyi
Uygulamalar" ödüllerine layık görülmüştür.
6. TurkishWin
Organizasyonun Türü: TurkishWin, aile, kültür ve mesleki bağları olan kadınları birleştiren
uluslararası bir iletişim platformudur.
Kurucusu: Melek Pulatkonak
Kuruluş Tarihi: 2010
Strateji: TurkishWin'in vizyonu her kadının potansiyelini gerçekleştirebileceği bir dünya
yaratmaktır. TurkishWin'in değerleri; merak, cesaret, cömertlik, hesap verebilirlik ve aidiyettir.
Türkiye'de ve yurt dışında kendini gerçekleştirme yolunda küresel bir kardeşlik bağlamında
kadınlara ilham ve destek vermek, onları kutlamak üzere varlıklarının arkasındaki nedeni
açıklamaktadırlar.
sloganlarının altını şöyle çizmektedirler: "O yaptıysa, ben de yapabilirim!"
Hedef Gruplar: Türkiye'deki ve kendini Türkiye’den gören diğer ülkelerdeki her sektörden, yaş
grubundan kadınlar. Üyelere iş kadınları, sanatçılar, girişimciler, akademisyenler ve öğrenciler
dahildir. Üyelerin% 65'i Türkiye'de yaşamaktadır.
Paydaşlar: Başlıca destekleyiciler; Borusan Holding, İltek Medya, Microsoft ve Turkcell.
133
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Sıklık: Etkinlikler şu dört kategoride sıklıkla yapılmaktadır: Görüşmeler, danışmanlık,
kampüsWin ve etki.
Etki: Faaliyetleri şunları içerir; konuşmalar, haberler ve etkinlikler aracılığıyla özgün hayat
öyküleri, mentörlük yoluyla inanılmaz kadınlarla deneyim paylaşımı, kampusWin aracılığıyla
gelecek nesillere yatırım yapma ve kadınlardaki değişimci yönü etki yoluyla harekete geçirme.
Facebook'ta 18.883 beğeni ve Instagram'da 4443 takipçisi bulunmaktadır.
Diller (web sitesi): İngilizce, Türkçe
Web Site Bağlantısı: http://www.turkishwin.com/
Sosyal Medya Bağlantıları:
Facebook: https://www.facebook.com/TurkishWINners/
Instagram: https://www.instagram.com/officialturkishwin/
YouTube: https://www.youtube.com/turkishwin
İçerik: Web siteleri şu başlıklardan oluşmaktadır; Inançlar, etki, bize katılın, konuşmalar,
danışmanlık, etkinlikler&haberler ve kampus.
Görsel Materyaller:
134
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
7. Akut
Organizasyonun Türü: AKUT, tamamen dağ ve doğa ile ilgili kazalar, doğal afetler ve diğer acil
durum koşullarında yardım isteyen herkesi arama, yardım etme ve kurtarma konularında çalışan
gönüllü sivil toplum kuruluşudur. Akut, eğitimli, disiplinli, yüksek standartlı personel ve ekipman
sunmaktadır.
Kurucusu: Nasuh Mahruki
Kuruluş Tarihi: 1996
Strateji: AKUT’un değerleri; Bütünlük, güvenirlik, yardımseverlik / insancıllık ve insan yaşamına
saygı. AKUT, çok çeşitli acil durumlara hızla tepki vermesine olanak tanıyan organizasyon
yapısına ve kriz karşısında hızlı karar alma yeteneğine sahiptir.
Hedef Gruplar: Dağlarda veya doğayla ilgili diğer kazalarda, doğal felaketlerde ve diğer acil
durumlarda yardım isteyen kimseler.
Paydaşlar: Akut'un 200'den fazla daimi üyesi ve 1300 gönüllü üyesi bulunmaktadır.
Sıklık: Akut’un, Türkiye’nin 32 şehrindeki yerel şubelerinin yanısıra İstanbul ilinde de 7/24
hizmet veren şubesi bulunmaktadır.
Etki: Akut’un, Facebook'ta 238.115 beğeni, Twitter'da 541.160 takipçi ve Instagram'da 18.412
takipçisi vardır. Akut, başta İstanbul olmak üzere 1999 Marmara depremi felaketinde bölgedeki
mağdurların kurtarılmasında inanılmaz bir rol oynamıştır.
135
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Diller (web sitesi): Türkçe, İngilizce
Web Site Bağlantısı: https://www.akut.org.tr/en
Sosyal Medya Bağlantıları:
Facebook: https://www.facebook.com/AKUT
Twitter: https://twitter.com/akut_dernegi
Instagram: https://www.instagram.com/akutdernegi/?ref=badge
YouTube: https://www.youtube.com/user/akut
İçerik: Akut web sitesinin içeriği; Akut hakkında, misyon ve etik değerler, disiplin kodu, bağış ve
iletişim başlıklarından oluşur.
Görsel Materyaller:
136
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
7. Youngsday
Organizasyonun Türü: Youngsday, farklı alanlardan ve çeşitli ülkelerden gelen genç
profesyonellerin, girişimcilerin ve akademisyenlerin yazılarını yayınlayan kâr amacı gütmeyen bir
dünya blog platformudur.
Kurucusu: Pınar Bilgiç, Orkun Başaran, Sabri Sahin Can
Kuruluş Tarihi: 2013
Strateji: Youngsday kendini, iş ve akademik dünyaya bakış açılarını paylaşmak isteyen farklı
kültür ve çevrelerden gelen genç profesyoneller, akademisyenler ve girişimciler topluluğunu
kurmaya adamıştır. Youngsday topluluğu, bilgi paylaşımı ve fikir paylaşımı yoluyla değişimci
olmayı taahhüt eder. Youngsday'ın temel ilkeleri şunlardır: aynı şehirde yaşayan ve aynı ülke
vatandaşı olan, tarafsız bir siyasi duruşa sahip çok düşük bir orandaki yazarların yüzdesini
korumayı amaçlayan 20-30 yaş aralığındaki her yazarın daima özgür kalacağı kar amacı gütmeyen
bir topluluk olmaktır. Çarşamba günleri makaleler yayınlanmakta ve bağışlar Youngsday
koordinatörleri ve 6 aylık bir yazarlık dönemini dolduran yazarlar tarafından belirlenmektedir.
Hedef Gruplar: 20-30 yaş aralığında ve topluluğumuza değer katmaya istekli olan herkes
Youngsday 'de memnuniyetle karşılanır.
Paydaşlar: 20-30 yaş aralığında farklı ülkelerden yazarlar.
Etki: Youngsday 15 ülkeden yaş ortalaması 26 olan yazarları bir araya getirdi. Youngsday'ın
Facebook'ta 423 beğenisi bulunmaktadır.
Diller (web sitesi): İngilizce
Web Site Bağlantısı: www.youngsday.com
Sosyal Medya Bağlantıları:
Facebook: https://www.facebook.com/Youngsday
Twitter: https://twitter.com/youngsdayblog
137
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
İçerik: Youngsday, yazarların şu ana konulardaki yayınlarını içerir; Teknoloji, kurumsal, akademi,
tasarım ve mimarlık, ekonomi ve politika, finans ve pazarlar, genel, endüstriler, yaşam tarzı.
Yazarlar, her çarşamba günü Youngsday olarak anılan yayınlarını paylaşmaktadırlar.
Görsel Materyaller:
2.5. Paydaş Ülkelerde Sosyal Girişimcilik Politikaları ve Mevzuat
2.5.1. Bulgaristan
Şu anda, Bulgaristan'da Sosyal Girişimlerin net bir tanımı bulunmamaktadır. Çoğunlukla
Kâr Amacı Gütmeyen Hukuk Sözleşmesi konsepti tarafından geliştirilen bu terim Bulgaristan'daki
politikalar, yasalar ve kamusal tartışmalara entegre değildir. Dahası bu terim kanunlara veya devlet
planlama belgelerine dahil değildir. Halihazırda hazırlanan Bölgesel Sosyal Stratejiler'de özel
girişimler yerine sosyal girişimler belirtilmektedir. Uzmanlaşmış Şirketler ağırlıklı olarak engelli
insanlar için iş yeri sağlamak üzere kurulduğunda bu daha çok sosyalizmin mirası olarak görülür.
Bunlardan bazıları hala faaliyettedir.
Ulusal Yasama Çerçevesinde kayıp dönemlere rağmen ulusal düzeyde bazı önlemler
planlanmakta ve bunların uygulanması öngörülmektedir.
Sosyal hizmetlerin geliştirilmesi alanında ulusal, bölgesel ve yerel politikaları belirleyen temel
bilgi kaynakları şunlardır:
138
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
1. Sosyal Koruma ve Sosyal İçerme Stratejileri Ulusal Raporu 2008-2010;
2. Ulusal Strateji "Bulgaristan'daki Çocukların Kurum Dışılaştırılması İçin Vizyon";
3. Engellilere Eşit Fırsatların Sağlanması Stratejisi 2008-2015;
4. Özürlü insanlar için Eşit Fırsatların Sağlanması Eylem Planı 2010 - 2011;
5. Sosyal Yardım Yasası ve diğerleri.
Sosyal girişimcilik alanındaki başlıca ulusal belgeler:
• Avrupa 2020: Ulusal Yenilik Reformu (2015 güncellendi)
• Sosyal ekonomi için ulusal Konsept, 2011
• Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nda bir çalışma grubuna tahsis edilen 2014-2015 sosyal
ekonomi stratejisinin uygulanması üzerine eylem planı
• Yoksulluğun azaltılması ve toplumsal katılımın teşvik edilmesi için ulusal strateji
• İnsan Kaynakları Geliştirme Operasyonel Programı 2014 - 2020
2008-2015 Engelli İnsanlar İçin Eşit Fırsatlar Sağlama Stratejisi Bulgaristan hükümetinin
engellilerin yaşam kalitesini yükseltmek için "yaralanma" bulgusu temelinde ayrımcılıkla
mücadele, eşit fırsatlar sağlamak, yeterli ve kamusal yaşamın her alanına aktif katılım sağlamayı
hedeflemektedir.
2008-2015 Engelliler için eşit fırsatlar sağlama stratejisi sosyal engeli ve tüm engelleri
(psikolojik, eğitimsel, sosyal, kültürel, profesyonel, mali ve mimari) kaldırmak ve engelli
insanların hak eşitliği entegrasyonunu sağlamak için uygulanması gereken somut tedbirleri
özetlemektedir.
Engellilerin entegrasyonu hakkındaki kanun, engellilerin kendi kaderlerini tayin hakkı ve
kamusal yaşama ve piyasa ekonomisinin gerçeklerine yeterli katılım hakları için koşullar yaratır.
Yasa, engellilerin en çok bağımsızlığa sahip olduğu ve aynı zamanda sosyal koruma, yeterli sosyal
hizmetler ile ilgili haklarının korunduğu ortamın yaratılmasını garanti etmektedir. Entegre eğitim
ve öğretim, uygun iş ortamı, kültür ve spor etkinlikleri için fırsatlar vs.
Sosyal hizmet tanımı, kişilerin sosyal hizmete dayalı faaliyetler olarak kabul edilen ve
desteklenen günlük faaliyetlerinin ve sosyal içermenin uygulanması için yönlendirilen Sosyal
139
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Yardım Yasasında belirlenir. Aynı fiilin Ek Emirlerinde tanım, "halkın bağımsız bir yaşam tarzı
yaşama fırsatlarını destekleyen ve genişleten faaliyetler" olarak sunulmaktadır.
Sosyal Yardım Yasasının (Madde 36) uygulanmasına ilişkin yönetmelikte sosyal hizmet
türlerinin sınıflandırılması; toplumsal hizmetleri, toplumda ve uzmanlaşmış kurumlarda sunulan
hizmetler olarak sunulmaktadır. Standart olarak, uzmanlaşmış kurumlardaki sosyal hizmetlerin
toplumdaki hizmetlere yönelik fırsatların tükenmesinden sonra teslim edildiği belirlenmiştir.
Sosyal Yardım Yasası'nın uygulanmasına ilişkin yönetmelikler, ihtiyaç duyulması halinde ve her
belediyede bulunan kişilerin somut sosyal ihtiyaçlarına uygun olarak esnek bir hizmet geliştirmeye
fırsat tanıyan diğer sosyal hizmet türlerinin kurulabileceğini tanımlar.
Sosyal Yardım Yasası'na göre sosyal hizmetler, Ticaret Yasası'na ve tüzel kişilere kayıtlı
devlet, belediyeler veya gerçek kişiler tarafından verilebilir. Son yıllarda sosyal hizmetler pazarına
yeni sertifikalı tedarikçiler girmiştir. Bazıları, ESF ve diğer kaynaklar tarafından finanse edilen
projeler kapsamında hizmetler sunmaktadır. Sosyal Yardım Yasasının uygulanmasına ilişkin
Yönetmeliklerin 37'nci maddesi uyarınca sertifikalı tedarikçilerin sosyal hizmet vermesi süreci
başlamıştır. Örneğin, şu anda Plovdiv belediyesinde, devlet tarafından hizmet verme
faaliyetlerinin %5’i STK'lara devredilmektedir. Bu da devletin yetki verdiği faaliyetlerin %20’sini
temsil eder.
Avrupa 2020 Stratejisinin uygulanmasının ardından, her üye devletin ortak stratejik
hedeflerine ulaşması için kilit alanlar belirlemesi beklenmektedir. 2020 Bulgaristan Ulusal Reform
Programı'na (2015 güncellendi) göre bunun bir kısmı emek piyasasının modernleştirilmesi ve
korunmasız gruplara mensup insanlar için aktif istihdam tedbirlerinin getirilmesidir. Yine de,
sosyal ekonomi, ana ilgi odağının dışında bırakılmış gibi görünüyor. Bulgaristan'da özellikle
sosyal girişimciliği iyileştiren ilk resmi belgeler 2011'de kabul edilmiştir: Sosyal Ekonomi İçin
Ulusal Kavram. Her ne kadar açıkça bu sektörü bir öncelik olarak işaret etse de, ne ulusal konsept
ne de uygulanması için planın nasıl geliştirilmesi gerektiği konusundaki net bir vizyon
bulunmamaktadır. Buna ek olarak, mevzuat çerçevesinde Bulgaristan "sosyal girişim" terimini
henüz tanımlamamıştır.
2012 yılından bu yana, Bulgaristan Ulusal İstatistik Kurumu, sosyal işletmeler hakkındaki
verileri toplamaya başlamıştır. 2013 yılında bir sosyal girişim olarak kendini tanımlama kriteri
geliştirildi. 2012 yılı NSI verilerine göre 4872 sosyal işletme sosyal olarak tanımlanmıştır. 2013
yılında işletme sayısı 3612.3'e düşürülmüştür. Bulgaristan'daki sosyal işletmelerin temel destek
140
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
alanları şunlardır: 1. Sosyal girişimlerde iş sağlanması veya korunmasız gruplardan olan insanlara
iş bulma konusunda danışmanlık yapılması (ör. Engelliler, şiddet mağdurları vb.); 2. Sosyal hizmet
sunmak; 3. Eğitim ve öğretim hizmetlerinin sağlanması.
Finansmanla ilgili olarak, 2014 - 2020 dönemi için şu iki operasyonel program sosyal
girişimciliğe finansal destek sağlayacaktır: İnsan Kaynakları Geliştirme Operasyonel Programı ve
Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı. Eylül 2013'e kadar, birinci programlama döneminde
3681 kişiye yeni istihdam sağlanması amacıyla İKG OP tarafından desteklenen 146 veya daha
fazla sosyal işletme oluşturulmuştur. Ancak, sürdürülebilir sonuçların desteklenmesi için kısa
vadeli mali desteğin ne kadar uzayağı konusu büyük bir soru işareti olarak durmaktadır.
Bakanlar Kurulunun önerisi üzerine Ekonomik ve Sosyal Konsey tarafından geliştirilen
işgücü piyasası politikalarına özel ilgi gösterilmelidir. AB üyelesi ülkelerin dünya finansal ve
ekonomik kriz koşulları altında emek piyasalarının gelişmesi ve Lizbon stratejisinin hedeflerine
ulaşılması, Ekonomik ve Sosyal Konsey'in 2009 yılı boyunca, ulusal ekonomik ve sosyal
konseylerin ağına yaptığı ortak çalışmalar için önerdiği temadır. Bu yıl Bulgaristan Ekonomik ve
Sosyal Konsey Başkanlığı yapmaktadır.
Ekonomik ve Sosyal Konsey, bu konunun Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi ile
AB'nin gelişim aşamasındaki ulusal ekonomik ve sosyal konseyleri için son derece önemli
olduğunu düşünmektedir. Bu yıl, Avrupa'daki emek piyasalarının gelişimi üzerinde dünya
ekonomik krizlerinin olumsuz etkilerinin üstesinden gelmek üzere somut ulusal politikalar içeren,
yeterli çözüm arayışına ihtiyaç duyan ekonomik kalkınma ve istihdam için birçok zorluk
yaşanmaktadır. Hükümetler bu önlemleri alırken sivil toplumların konumlarını da hesaba
katmaları gerekmektedir.
İşgücü piyasasının bir bütün olarak politikalarına yönelik analizler ve tavsiyeler dışında,
sosyal hizmetler alanındaki önlemler ve programların, iki yöne doğru genişlemeleri dikkat
çekmiştir: sosyal hizmetlerin uzmanlaşmış kurumlar vasıtasıyla sağlanması ve sosyal ekonomi -
belirli hedef gruplar için "sosyal işletmeler" in kurulması.
Ekonomik ve Sosyal Konsey'e göre zorluklar en az iki yöndedir. Bir taraftan toplumsal
olarak en savunmasız gruplara yönelik önlemler ve diğer taraftan - işe devam etmek ve işten atılan
işçilerin işgücüne çabucak katılımı ve derinleşen kriz şartları altında çalışanlar için yeterli eylem
ve programlar cevap olarak var olmalıdır.
141
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Öneriler, aktif politikanın, eğitim ve yeterlilik, yaş, cinsiyet, çalışma kabiliyeti derecesi ve
istihdam durumuna bağlı olarak, ilgili özel hedefler ve karakteristiklerle olan açık ve kesin
taahhütü ile bağlantılıdır. Ekonomik ve Sosyal Konsey somut faaliyetler için hedef kitle olarak,
gençleri (29 yaşına kadar) ve yaşlı işçileri (50 yaşın üzerindeki yaş grubu) işaret eder. Başka bir
grup ise, yüksek ve düşük farklı derecelerde eğitim ve yeterliliklere sahip kişilerdir. Bölgesel
işgücü piyasalarında istihdam ve işsizlik seviyesinin ve dinamiklerinin spesifik karakteristikleri
ile insanların profesyonelliği ve bölgesel hareketliliğinin önündeki başlıca engeller, bölgelere göre
daha hassas bir şekilde dikkate alınmalıdır.
Ekonomik ve Sosyal Konsey'e göre, işgücü piyasasına ilişkin aktif politika, Haziran
2009'dan itibaren Avrupa Komisyonu'nun "İstihdamda Sorumluluk" konulu resmi bildiride atanan
üç temel öncelik alanında olumlu değişikliklerin gerçekleşmesini garanti etmelidir. Istihdam,
çalışma hayatının açılması ve hareketliliğin özendirilmesi; Işgücü piyasasının ihtiyaçlarına yanıt
olarak mesleki gelişim; Istihdama erişimin arttırılması.
Sonuç olarak Bulgaristan Cumhuriyeti’nin, ayrımcılığın kabul edilmemesi için hukuki
garantiler oluşturan ve başvurular için ardışık bir politikaya öncülük eden mevzuatını geliştirdiği
gibi, eşit haklara sahip olmayı ve engelliler de dahil hassas grupların topluma dahil edilmesini
sağladığı da söylenebilir. İnsan hakları ve temel özgürlüklerin korunması ve bu alanda genel kabul
gören standartların teyit edilmesi Bulgaristan Cumhuriyeti politikasının başlıca önceliğidir.
2.5.2. Portekiz
Sosyal girişimcilik, toplumun önemli ve ihmal edilmiş sorunlarını çözmek için yenilikçi ve
sürdürülebilir çözümler bulduğunda ve uyguladğında (alternatifler ile karşılaştırıldığında) sosyal
inovasyona dönüşen bir süreçtir.
Bu bağlamda, Portekiz yenilik odaklı bir pazar olarak sınıflandırılmıştır. Sosyal
girişimcilik, alanda çalışan birkaç temsilci ile ulusal düzeyde tanınmaya başlanan bir harekettir.
Sosyal girişim kavramı henüz tam olarak istikrara kavuşturulmamıştır, bu da bazı yanlış
anlamalara yol açmaktadır. Kurumsal sosyal girişimcilik kavramı yavaş yavaş gelmektedir.
2013 yılında "Sosyal Ekonomi Yasası" yayımlandı (8 Mayıs tarih ve 30/2013 Sayılı
Kanun). Yasa, organizasyonları Portekiz sosyal ekonomisi içinde kategorilere böler (madde 4).
Piyasa odaklı kuruluşlar temettü ödemelerini veya ücret farkını kısıtladıklarında sosyal amaç ve
misyonlarına bakılmaksızın, sosyal ekonomi sektörünün parçası olarak sayılmamaktadırlar. Bu
142
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
durum, sosyal ekonomi için kamu politikasının tamamen üçüncü sektöre veya sosyal
organizasyonlara odaklandığını, ancak bu tür girişimlere odaklanmadığını göstermektedir. Sosyal
girişim için özel bir yasa biçimi yoktur.
Kamu sektöründe küçük yatırım projelerinin uygulanmasını teşvik etmek üzere Ekonomi
Bakanlığı, Çalışma Bakanlığı, Dayanışma ve Sosyal Güvenlik, Kamu İstihdam Servisi, Sosyal
Güvenlik Hizmetleri, Sosyal ve Ekonomik Konsey, Ulusal Sosyal Ekonomi Konseyi, Rekabet
Kurumu ve Yenilik ve Ulusal programı gibi birkaç anahtar oyuncu bulunmaktadır. Hükümet
düzeyinde, Aralık 2014'te oluşturulan Portekiz Sosyal Yenilik Girişimi'nde sosyal girişimcilik ve
sosyal yatırım ekosisteminin bazılarını geliştirmek üzere belirli bir destek yapısı (EMPIS-Estrutura
de Missão Portugal Inovação Social) kurulmuştur. Bu girişimle, Portekiz, 2014-2020 programının
yenilemesi ve sosyal inovasyonun teşviki için Avrupa yapısal fonlarının önemli bir bölümünü
(yaklaşık 150 milyon avro) yönlendirerek Avrupa Birliğine öncülük etmiştir121. İlk teklif çağrısı
2016 yılında açılmıştır.
Piyasaya doğrudan müdahale yoktur, çeşitli ekosistem aktörlerinden ayrılarak toptan
satışçı gibi tarafsız ve eşit davranır. Bu aktörler, ya bu fonların küçük organizasyonlara ve sosyal
girişimcilere ulaşmasını sağlamak için arabuluculuk rolünde ya da hizmet etmeyi düşündükleri
topluluklara gömülü nihai lehtar olarak, Portekiz Sosyal Yenilikçiliği tarafından yönlendirilen
fonların lehtarları olacaktır. Sosyal, sağlık, eğitim, adalet, vb. alanlarda bu izleyicileri hedef alan
projeler geliştirme niyetindedirler122.
Bu pazar, 55.000'den fazla sosyal amaçlı organizasyondan oluşmaktadır. Sosyal
girişimcilik girişimlerinin haritalandırılması, sosyal inovasyon için yüksek potansiyelli 216
girişim (Şubat 2015 tarihine kadar) belirlemiştir123.
Sosyal ekonomi varlıkları aşağıdaki alanlara bölünebilir:
• Kooperatifler;
• Ortak Topluluklar;
• Dini Örgütler;
121 http://inovacaosocial.portugal2020.pt/. 122 http://www.easi-socialinnovation.org/index.php/2014-11-17-15-30-48/digital-social-innovation/14-english/news/112-portugal-launches-social-innovation-initiative-a-strategy-for-the-civic-economy. 123 www.mies.pt.
143
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
• Dernekler;
• Sosyal Refah için Özel Kurumlar;
• Özverili amaçlara sahip dernekler;
• Tüzel kişiliğe sahip diğer varlıklar.
Sosyal ekonomi varlıklarının daha popüler etki alanları aşağıdakilerle ilgilidir:
• Yaşlanmaya başlayan bir nüfusun ihtiyaçları;
• Geleneksel sanat ve el sanatlarının değer kazanması ve sürdürülebilirliği;
• Tarımsal işletmeler.
İlginin yönlendirildiği başlıca hedefler aşağıdaki gibidir:
• Engelli insanlar;
• Çocuklar ve gençler;
• Yaşlılar;
• İşsizler 124.
Esasen, sağlık, refah, çevre, işsizlik, yaşlanma ve sosyal dışlanma gibi alanlarda çok çeşitli
sosyal zorlukları tanımlamak mümkündür.
Coğrafi dağılım açısından, zorluklar ve sosyal girişimler Portekiz topraklarında yaygın
olarak bulunabilir. Bununla birlikte, Lizbon ve Porto metropolitan alanları, eylemlerini
destekleyen kuruluşlara ve yapılara yakınlığı göz önüne alındığında daha fazla sayıda girişimci ve
girişim yoğunlaştırma eğilimindedir.
Bu bağlamda, sosyal yatırım için özel görev komitesi olan Portekiz Sosyal Yatırım Görev
Gücü Temmuz 2014'te Calouste Gulbenkian Vakfı tarafından başlatılmış ve Avrupa Komisyonu125
tarafından eş finanse edilmiştir. Komite, önde gelen farklı aktörleri toplamakta ve ortaya çıkan
Portekiz sosyal yatırım pazarını teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Bu görev gücünün temel önerileri
şunlardır:
124 SEFORIS - Sosyal Girişimcilik Durumu - Önemli Sayılar ve Rakamlar (burada mevcuttur: http://www.seforis.eu/upload/reports/1._Key_Facts_and_Figures_of_Social_Entrepreneurship.pdf). 125 Grupo de Trabalho Português para o Investimento Social (http://grupodetrabalho.investimentosocial.pt/).
144
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
• Eğitim programı vasıtasıyla sosyal ekonomi varlıklarının güçlendirmek;
• Sosyal ekonomi kuruluşlarının ihtiyaçları için uygun finansal araçları tanıtmak;
• Kamusal sosyal hizmetler içerisinde sonuç odaklı bir kültürü teşvik etmek;
• Sosyal yatırım için bir bilgi merkezi ve kaynakları yaratmak;
• Sosyal yatırım için bir aracı ekosistemi geliştirmek126.
Bu öneriler doğrultusunda sosyal yenilikçiliği teşvik etmek için bir kamu politikası
başlatılmıştır. "Portekiz Inovação Social" (EMPIS) kamu yapısı, Portekiz'de toplumsal yenilikçilik
ve sosyal yatırım için bir katalizör görevi görmekte ve Portekiz'de daha fazla ve daha iyi sosyal
yenilikler için gerekli aletlerin, bilgi ve becerilerin oluşturulmasına veya güçlenmesine daha
yüksek etki ve sürdürülebilirlik ile katkıda bulunmaktadır. Bir sosyal yatırım piyasası yaratmaya
odaklanmakta ve 2016 yılından itibaren aşağıdaki aksiyon alanlarında kamu finansmanı
sağlanmaktadır127:
1. Sosyal yatırım için kapasite artırımı (yüksek ilerleme potansiyeline sahip IIES-Sosyal
Yenilikçilik ve Girişimlerini128 mümkün kılmak için yapılan bağışlar).
2. Etki için Ortaklık (sosyal sigortalıların hayırsever yatırımlarını ortak finanse etmek, IIES
kurmak veya geliştirmek amacı ile hibeler);
3. Sosyal Etki Tahvilleri129 (elde edilen sonuçların gösterilmesinden sonra yapılan yatırımların
iadesi mantığıyla, kamu hizmetlerinin sağlanmasında daha fazla inovasyona ve verimliliğe yol
açan sözleşme müdahaleleri. Birincisi 2015 yılında başlatılmış ve o zamandan beri çeşitli
kuruluşlar Yeni Sosyal Etki Tahvilleri başlatma ilgisini dile getirmektedirler).
4. Toplumsal Yenilik Fonu (konsorsiyum için kredi ve / veya kısmi sermaye sağlayan nitelikli
yatırım kuruluşları (bankalar, girişim sermayesi, melek yatırımcılar) tarafından gerçekleştirilen ve
finansal araç mantığında toplumsal yatırım faaliyetlerinin birlikte finansmanı için veya IIES'in
genişlemesi).
126 http://inovacaosocial.portugal2020.pt/wp-content/uploads/2015/07/Preview-Relat%C3%B3rio_GT_pt.pdf. 127 http://inovacaosocial.portugal2020.pt/index.php/programas-de-financiamento/. 128 Iniciativas de Empreendedorismo e Inovação Social (IIES). 129 Títulos de Impacto Social (TIS).
145
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Çoğu sosyal girişimcilik girişimi gelişiminin erken safhasındadır. Bu girişimlerin yaşam
döngüsü göz önüne alındığında, çoğunluk sürdürülebilir iş modelleri geliştirmeye çalışmaktadır.
Büyüme için hazır olanlar, franchising veya lisanslama gibi farklı coğrafyalarda çoğaltma
stratejileri seçme eğilimindedir. Sektörün oyuncularının iyi performans ve uygulamalarını motive
etmek ve ödüllendirmek için halihazırda bazı etkin ağlar 130 , ayrıca yarışmalar ve ödüller 131
bulunmaktadır.
Sosyal yenilikçiliği teşvik etmek için uygulanan kamusal politikanın pekiştiği ve pazarda
daha fazla oyuncunun bulunduğu bu alandaki öğretim ve araştırmanın giderek artan bir önemi
bulunmaktadır. Esasen girişimcilik ve sosyal girişimcilik, çeşitli üniversitelerde, mezuniyet ve
mezuniyet sonrası dersler ile derslerin müfredatları, araştırma programları, yüksek lisans ve
doktora programlarına dahil edilmiştir.
Kısaca Portekiz'deki sosyal girişimciliğin mevcut durumu nedir? Bu konuda ekosistemi
güçlendirmek ve stabilize etmek için daha fazla çalışmanın gerekliliğini belirten, çelişik güçte ve
kutuplaşmış bir görüş bulunmaktadır.
Temmuz 2016'da IES-Sosyal Ticaret Yüksek Okulu tarafından yapılan analizlere göre,
sektörde132 üstesinden gelinmesi gereken bazı engeller, yani eksiklikler şu şekilde sıralanmıştır:
• Yerel inkübatörler ve hızlandırıcılar ağı;
• Uluslararasılaşma için yatırıma erişim;
• SG ve yasal çerçeve için net siyasi gündem;
• SG projelerinin sağlamlığı ve kanıtlanmışlığı;
• Test ve prototiplendirme desteği;
• Eleştirel düşünme ve kavramların açıklığa kavuşturulması.
130 Bazı örnekler şunlardır: Rede Convergir, RedPES - Rede Portuguesa de Economia Solidária, Plataforma da Transição Portugal, CRESAÇOR – Cooperativa Regional de Economia Solidária, ESLIDER, Plataforma Portuguesa das ONGD, ANIMAR - Associação Portuguesa para o Desenvolvimento Local. 131 Bazı örnekler şunlardır: Prémio INSEAD Empreendedorismo Social 2016, BPI Solidário, BPI Capacitar, Big Impact Award, EDP Solidária 2016, Prémio de Empreendedorismo Social, Prémio António Sérgio. 132 Azevedo, C., Carlos, F., Martins, M. A. (2016). Social Entrepreneurship in Portugal: A Practical Guide. IES-Social Business School, p.31.
146
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Ayrıca aşağıdakilerin varlığı:
• Hükümete güçlü bir bağımlılık;
• Ana oyuncuların tutucu yaklaşımı;
• Bürokrasi süreçleri.
Tanımlanan engellerle baş etmeye yönelik ana eylem noktaları şunlardır133:
• İnkübatör ve hızlandırıcıların kurulmasını teşvik etmek;
• Bütünleşik yönetişim;
• Düşünce kuruluşlarının oluşturulması;
• Hukuki kavramların düzenlenmesi ve tanımlanması (örneğin sosyal girişim, fayda şirketi - bu
belirli alanda yasal çerçevenin geliştirilmesine ihtiyaç vardır);
• Başarılı girişimlerin ölçeklendirilmesi ve kurumsallaştırılması;
• Olası engellerin farkında olma (kavramsal olarak uzlaşma eksikliği);
• Beşeri sermaye ihtiyaçlarını destekleme (koçluk, kişisel gelişim);
• Yüksek potansiyel inisiyatiflere ve iyi uygulamalara (pazarlama ve iletişim) görünürlük
kazandırma.
2.5.3. Türkiye
Sosyal girişimcilik sosyal değer yaratma ve sosyal politika için giderek önemli bir güç
haline gelmektedir. Sosyal girişimciliğin etkinliği hem hukuki hem de kurumsal düzeyde kabul
edilen dereceyle yakından ilişkilidir. Bu nedenle, tüm ülkelerde sosyal girişimcilik
uygulamalarında benzer düzeyde bir etkinlik görmek mümkün değildir. Ne yazık ki, Türkiye hem
yasal hem de kurumsal düzeyde Avrupa ülkeleri uygulamalarının gerisindedir. Türkiye'de sosyal
işletmeler sadece dernekler, vakıflar ve kooperatiflerden oluşmaktadır, bu nedenle sosyal
girişimcilik potansiyelinin tamamına hala erişememektedir. Ayrıca, Türkiye'de çeşitli
organizasyonların tanımları tamamen açık olmamakla birlikte bunlar ideal yasal ve kurumsal
platformlarda geçmemektedir.
Bunların hukuki yapısı tam olarak vakıf, dernek veya şirket olarak tanımlanamaz.
Varlıklarının doğru bir şekilde tanımlanamamasının pratikte sorun yarattığı söylenebilir (Ersen,
133 Ult. op.cit., p. 33.
147
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Kaya & Meydanoğlu, 2010). Dahası, sosyal girişimler herhangi bir vergi indiriminden
yararlanamamaktadır. Bu sebeplerden dolayı, Türkiye sosyal girişimcilik uygulamalarında nihai
potansiyeline erişememektedir (Işık, 2014). Dolayısıyla mevcut mevzuat, sosyal işletmeler için
ideal yapılar sağlamamaktadır.
Türkiye'de sosyal girişimler, sosyal girişimcilik, sivil toplum kuruluşları ve kâr amacı
gütmeyen kuruluşlar için kullanılan terminoloji konusunda büyük bir karışıklık vardır. Bu
karışıklık, toplumsal işletmeler için ticari ve yasal temelde ilgili bir yer bulmak adına sorun
yaratmaktadır (Işık, 2014). Birçok ülkede, sosyal girişimler "kar amacı gütmeyen kuruluşlar"
olarak kurulurken amaçları mali kara ulaşmak değil, finansal karı bir sosyal sorun ya da bir ihtiyaca
değinmek için bir araç olarak kullanmaktır. Türkiye'de STK'lar tüzel kişilik olarak
tanınmamaktadır. Türkiye'de hukuki meselelerle ilgili bir diğer sorun da birçok sosyal girişimcinin
sorumlulukları ve hakları konusunda mevzuattan tam olarak haberdar olmadığı gerçeğidir. Bu,
birçoğunun hukuki sorunlarla ve maddi yaptırımlarla karşı karşıya kalmasına neden olmaktadır.
Ne yazık ki, sosyal girişimcilerin ve girişimlerin yüz yüze kaldıkları sorunlar genellikle kişisel
seviyede kalmakta, kurumsal düzeyde ve geniş kitleler tarafından görülememektedir.
Türkiye'de sosyal girişimciliğin iyi örneklerinde de belirtildiği üzere Tüsev, Türkiye'de
üçüncü sektörün hukuki, mali ve operasyonel altyapısını güçlendirme vizyonunu paylaşan 100
kadar dernek ve vakıf ağından oluşmaktadır. Tüsev'in kâr amacı gütmeyen kuruluşlar için
destekleyici ve mali altyapı sağlama misyonu, sosyal girişimler için yasal sahneyi iyileştirmek
açısından kritik öneme sahiptir.
2.6. AB Yaygın Eğitim, Öğretim ve Girişimcilik Stratejileri ve Politikaları
Gençlerin insani ve toplumsal sermayesi Avrupa'nın gelecekteki en büyük varlıklarından
birini oluşturmaktadır. Avrupa Birliği ve Üye Devletleri, 90 milyon genç Avrupalı'nın beceri,
yaratıcılık ve çeşitlilik açısından temsil etme potansiyeline yatırım yapmalıdır 134 . Peki,
Avrupa'daki gençler kimdir? AB, onlara yetişkin yaşına geçiş yapmalarına, topluluklarında
tamamen aktif vatandaş olmaya, işgücü piyasasındaki yerini bulmalarına yardım etmek için ne
134 2015 Gençlik alanında Avrupa işbirliği için yenilenen çerçeve (2010-18), OJ C 417/3, 15.12.2015, s. 18.
148
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
yapmaktadır? Avrupa'da gençlerin çeşitliliği çok genişken, karşı karşıya kaldıkları sorular çok
benzerdir. Bunlar, Avrupa Birliği ve üye devletlerin dikkatini yıllar boyunca yoğunlaştırdığı,
gerekli cevapları ve çözümleri sunmak için çalıştığı, yani gençlerin istihdam ve eğitim
stratejileriyle ilgilenmeye çalıştığı konulardır.
Son on yılda, ekonomik kriz özellikle gençleri zora sokmuştur. 2009 yılından bu yana
sektörler arası stratejiler de dahil olmak üzere kabul edilen gençlik alanında alınan kararlar ve
çalışma planlarına rağmen, kriz Avrupa'daki gençler ve yetişkinliğe geçişleri için derin ve orantısız
bir etkiye sahip olmaya devam etmiştir. Bazı gençler gittikçe sosyal ve sivil hayattan
dışlanmaktadırlar. Daha da kötüsü, bazıları çekilme, marjinalleştirme ve hatta şiddetli
radikalleşme riski altındadır135.
Bu nedenle, Avrupa Komisyonu ve Üye Devletler son yıllarda gençlerin istihdam
edilebilirliklerini iyileştirmek, emek piyasasına entegre etmek, sosyal içerme ve katılımlarını
sağlamak için birlikte çalışmaya devam etmiştir. Esasen, bu zorluklarla yeterince ilgilenmek için
AB düzeyinde gençlik alanında sektörler arası işbirliğinin güçlendirilmesi için kalıcı veya uzun
vadeli bir ihtiyaç söz konusudur. Artan bir sosyo-ekonomik bölünme karşısında politika birçok
genç insanın karşılaştığı derin sosyal problemlerle mücadele etmeye devam etmeli, gençlerin
işsizliğiyle mücadele için sürdürülebilir çözümler belirlemeli, sosyal içermeyi güçlendirmeli ve
günümüzde şiddetli radikalleşmeyi önlemelidir. Bu, AB, üye devlet düzeyinde istihdam, eğitim,
öğretim, ayrımcılık yapılmaması, sosyal politika, vatandaşlık, girişimcilik ve gençlik gibi ve
bunların yanında kültür, spor ve sağlık gibi bir dizi politikada daha sistematik bir işbirliği
gerektirmektedir.
Bu düşünce alanına giren radikalleşme, gençlerin marjinalize edilmesi ile mücadele etme
ve gençlerin sosyal, kültürel ve sivil hayata136 dahil edilmesi konusunda Avrupa Komisyonu,
Avrupa Birliği Eğitim ve Öğretim Avrupa İşbirliği Stratejik Çerçevesi ("ET 2020")137 kapsamında
135 AB Gençlik Raporu 2015, Lüksemburg: Avrupa Birliği Yayınları Ofisi, 2016, s. 8. 136 Komisyon'dan Avrupa Parlamentosuna, İletişim, Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komisyonu ile Bölge Komisyonu, Güvenlikle İlgili Avrupa Gündemi (sonuncusu)COM / 2015/0185 137 Gençlerin istihdamının artırılması Avrupa 2020 büyüme ve istihdam stratejisi bağlamında AB istihdam politikasının merkezinde yer alır. Gençlik İşsizliği ile mücadeleye yardımcı olmak için yıllar içinde Avrupa Komisyonu tarafından atılan belirli adımlar arasında şunlar yer almaktadır: Gençlik Fırsatları Girişimi (2011) içeren gençler için kapsamlı bir eğitim ve istihdam tedbirleri paketidir (2010), Genç Girişimci amiral gemisi
149
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
öncelik verme niyetini üstlendi. Gençlik Alanında yenilenenAvrupa İşbirliği Çerçevesi (2010-
2018)138, 2014-2015139 için AB Gençlik Çalışma Planı, AB Spor Çalışma Planı (2014-2017)140 ve
AB Kültür Çalışma Planı (2015-2018)141 .
Ortak politika hedeflerine dayanan AB işbirliği çerçevesi, ulusal gençlik gündemlerinde
güçlü bir etki yarattı, gençlik politikası önceliklerine ulusal veya bazen bölgesel veya yerel
düzeyde yeniden yönlendirme getirdi ya da onları güçlendirdi. AB eğitim, öğretim, gençlik ve spor
alanlarında AB programı olan Erasmus + programının desteği ile Avrupa Birliği ve üye devletleri,
önümüzdeki yıllarda öncelikler arasında yer alan istihdam, katılım ve demokratik yaşama katılım
konularına odaklanmış durumdadır.
Bu nedenle üye ülkelerle birlikte Avrupa Komisyonu, önümüzdeki üç yıl için aşağıdaki
önceliklerle güçlendirilmiş bir sektörler arası işbirliği üzerinde anlaşmaya varmıştır:
• Tüm gençlerin sosyal katılımını artırmak;
• Tüm gençlerin demokratik ve sivil hayata daha güçlü bir katılım sağlaması;
girişimi ve gençlerin işsizliklerini azaltmada ve ilk EURES İşiniz, gençlerin diğer AB ülkelerinde bir iş, stajyerlik veya çıraklık bulmalarına yardımcı olan bir iş hareketliliği planı; Nisan 2013'te Konsey tarafından kabul edilen Gençlik Garantisi de dahil olmak üzere 25 yaşına kadar olan gençlerin kaliteli bir iş teklifi, daha ileri eğitim, bir çıraklık ya da meslek eğitimi fırsatı bulmasını sağlamayı amaçlayan Gençlik İstihdam Paketi (2012) Resmi eğitimden ayrılan ya da işsiz kalanlar için 4 ay içinde bir stajyerlik. Stajyerler için Kalite Çerçevesi - Mart 2014'te Konsey tarafından kabul edilmiştir. Stajyerlerin, güvenli ve adil koşullarda yüksek kaliteli iş tecrübesi kazanması ve daha ulusötesi işyeri, sosyal ortaklar, MEÖ sağlayıcıları, gençlik temsilcileri ve Avrupa'daki çıraklık programlarını ve girişimlerini teşvik etmek için diğer kilit aktörleri bir araya getiren Çıraklıklar için Avrupa İttifakı; Gençlik İstihdam Paketi'ni güçlendiren ve gençlerin işsizlik oranı% 25'in üzerinde olan bölgelerde eğitim, istihdam veya eğitim görmeyen gençlere verilen desteği vurgulayan Gençlik İstihdamı Girişimi (2013); Aralık 2016'da başlatılan Avrupa Yardımlaşma Grubu, gençlerin gönüllü olmalarına veya Avrupa'daki toplulukların ve insanların yararına projelerde çalışmalarına izin vermektedir.
138 Gençlik alanında Avrupa işbirliği için yenilenen bir çerçeve üzerine 27 Kasım 2009 tarihli Konsey Kararı (2010-2018), OJ C 311, 19.12.2009, s. 1-11. 139 2014-2015 için Avrupa Birliği Gençlik Çalışma Planı hakkında 20 Mayıs 2014 tarihli Konsey toplantısında Konsey ve Üye Devlet Hükümet Temsilcilerinin Kararları, OJ C 183, 14.06.2014, s. 1-9. 140 Konseyin 21 Mayıs 2014'te Avrupa Birliği Sporda Çalışma Planı (2014-2017), OJ C 183, 14.6.2014, Konsey toplantısında Konsey ve Üye Devlet Hükümetleri Temsilcilerinin Kararı, s. 12-17. 141 Konseyin ve Üye Devletlerin Hükümet Temsilcilerinin Meclisleri İçinde Bir Kültür Çalışma Planı (2015-2018) üzerine görüşleri, OJ C 463, 23.12.2014, s. 4-14. Kültür için Çalışma Planı (2015-2018), küreselleşme ve dijitalleştirme bağlamında kültürel organizasyonlar ile küçük ve orta ölçekli işletmelerin ulusal ve AB düzeyinde yaratıcı sektör bakımından karşı karşıya bulunduğu temel zorlukları ele almaktadır.
150
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
• Gençlerin eğitimden işgücü piyasasına geçişini kolaylaştırmaya yardımcı olmak.
Bu nedenle, gençlik için yeni bir AB Gençlik Çalışma Planı (2016-2018)142 ile ilgili karar
uyarınca kabul edilen gençlik için işbirliği çerçevesi, özellikle de dışlanma riski altında olan daha
fazla sayıda farklı genci güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Onların kaliteli iş bulmalarına ve
toplumsal yaşama katılmalarına yardımcı olmalıdır. AB'nin Erasmus + programı kapsamındaki
finansman, gençlik çalışmaları, gönüllü faaliyetler ve demokratik yaşama katılım konusunda
politik işbirliğini tamamlar. AB, gençlerin istihdamını, istihdam edilebilirliğini ve sosyal içermeyi
özellikle iş, büyüme ve yatırım, Avrupa 2020 stratejisi ve Erasmus +, Avrupa Sosyal Fonu (ESF)
ve Gençlik İstihdam Girişimi (YEI) gibi AB fonları ile gündeminde desteklemektedir.
1 Ocak 2016 - 31 Aralık 2018 dönemini kapsayan bu yeni AB Gençlik Çalışma Planı AB
ve üye devletlerin daha hızlı ve etkili bir şekilde devam eden hassas bir takvime sahip 36 aylık
esnek bir operasyon planı olup gençlerin devam eden işsizlik oranları, artan toplumsal katılım ve
tüm gençlerin demokratik ve sivil hayata katılımı konuları üzerinde etkili ve hızlı bir biçimde
mücadele etmektedir.
Ortak AB Gençlik Raporu 2015'te üzerinde anlaşmaya varılan öncelikler doğrultusunda 6
tematik öncelik belirlemektedir:
• Tüm gençlerin topluma dahil edilmesi;
• Tüm gençlerin demokratik ve sivil hayata katılımı;
• Gençlerin gençlikten yetişkinliğe geçişi;
• Gençlerin sağlığının ve esenliğinin desteklenmesi;
• Gençlik politikası için dijital çağın zorluklarının ve fırsatlarının ele alınması;
• AB'deki göçmenlerin ve mültecilerin sayısı arttıkça ortaya çıkan fırsatlara ve zorluklara yanıt
verilmesi.
Üye Devletler ve Komisyonun eylemleri tüm gençlere yönelik olacak ve özellikle
aşağıdaki gruplara vurgu yapılacaktır:
142 Konseyde Üye Hükümet Temsilcilerinin 2016-2018 OJ C 417/1, 15.12.2015, s. 15.12.2015, s. 5-8 için, Gençlik üzerine Avrupa Birliği İş Planı hakkındaki kararı
151
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
• Marjinalleşme riski altındaki gençler;
• İstihdam, eğitim veya öğretimde yer almayan gençler (NEET);
• Yeni gelen göçmenler ve genç mülteciler dahil göçmen kökenli gençler143.
Gençlik için işbirliği çerçevesinde, eğitim ve öğretimin sosyal uyum, eşitlik, ayrımcılık
yapılmaması ve yurttaşlık yeterliklerinin geliştirilmesi için şart olduğu açıktır. Avrupa ve OECD
ülkelerinin çoğunda 30 yıldaki eşitsizlik en yüksek seviyededir ve eğitimsel sonuçlar üzerinde
olumsuz bir etkisi vardır, zira eğitim sistemleri mevcut sosyo-ekonomik statü modellerini yeniden
üretme eğilimindedir. Dolayısıyla, düşük yeterliliklerin kuşaklar arası döngüsünü kırmak bir
öncelik olmalıdır. Üye Devletlerin çoğunluğu dezavantajlı öğrencilere eğitim erişimini
iyileştirmek için önlemler almıştır. Yine de, önemli bir eğitim boşluğu devam etmekte ve erken
çocukluk eğitimi ve bakımı ile başlayarak, kaliteli eğitim ve öğretime erişim, AB'nin birçok
yerinde bir meydan okuma olmayı sürdürmektedir. Aynı zamanda eğitim ve öğretimde toplumsal
cinsiyet kalıplarının sürdürülmesine dayanan toplumsal cinsiyet eksiklikleri ele alınmalı ve eğitim
seçeneklerinde cinsiyet farklılıkları giderilmelidir
Kısa süre önce, 30 Mayıs 2017'de, Avrupa Komisyonu, yüksek kalitede, kapsayıcı ve
gelecek odaklı okul ve yüksek öğrenimlerini destekleme konusundaki yeni stratejisini sunmuştur..
Komisyon, İletişim Okulu Geliştirme ve Yaşamda Büyük Bir Başlangıç için Eğitimde144, eylemin
acilen gerekli olduğu alanları ve AB desteğinin mevcut zorlukların üstesinden gelmek için AB
ülkelerine nasıl yardımcı olabileceğini aşağıdaki şekilde belirlemektedir:
• Okulların kalitesini ve kapsamını yükseltmek;
• Mükemmel öğretmenleri ve okul liderlerini desteklemek;
• Okul eğitim sistemlerinin yönetilmesini iyileştirmek.
Farklı ve hizalanmış bir bağlamda, 17 Mart 2015145 tarihli Eğitim Bakanları’nın Paris
Çağrısı, yurttaşlığın ve özgürlük, hoşgörü ve diğer insanlığın ortak değerlerinin geliştirilmesinde
143 Konseyde Üye Hükümet Temsilcilerinin 2016-2018, OJ C 417/1, 15.12.2015, p. 2. için, Gençlik üzerine Avrupa Birliği İş Planı hakkındaki kararı 144 Komisyon'dan Avrupa Parlamentosuna iletişim, Konsey, Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi ve Bölgeler Komitesi'nden okul gelişimine ve mükemmel bir yaşam başlangıcı için mükemmel öğretime ilişkin iletişim, COM / 2017/0248 nihai, 30.05.2017. 145 Vatandaşlığın ve ortak değerlerin özgürlük, hoşgörü ile ilgili ve ayrımcılığın ortadan kaldırılmasına ilişkin bildiri, Paris, 17.03.2015.
152
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
eğitimin (yaygın eğitim de dahil olmak üzere) rolünü güçlendirmek için her düzeyde eylem
çağrısında bulunmuştur. Ayrımcılık yapmama, sosyal uyumun güçlendirilmesi ile gençlerin çeşitli
ve kapsayıcı değerlerle toplumumuzun sorumlu, açık fikirli ve aktif üyeleri olmasına yardımcı
olmaktır. Bildirgenin takibi, 2016-2018 yılları arasındaki bu yeni çalışma sürecinde kilit bir
önceliğe sahiptir. Bildirgede tanımlanan dört alana paralel olarak, Erasmus + programından
kaynaklanan fonlarla desteklenen somut önlemler ve toplantılar, iyi uygulamalar gibi pek çok şekil
yer alacaktır:
• Çocukların ve gençlerin, demokratik değerler ve temel haklar, sosyal içerme ve ayrımcılık
yapılmamasının yanı sıra aktif vatandaşlığı teşvik ederek toplumsal, sivil ve kültürlerarası
yetkinlik kazanmalarının sağlanması;
• Eleştirel düşünme ve medya okuryazarlığını arttırma;
• Dezavantajlı çocukların ve gençlerin eğitiminin teşvik edilmesi;
• Diğer ilgili politikalar ve paydaşlarla işbirliği içinde her türlü öğrenme yoluyla kültürlerarası
diyaloğun teşvik edilmesi.
Avrupa Birliği resmi eğitim ve yaygın öğrenime aşağıdaki şekilde odaklanmayı
hedeflemektedir:
• Gençler, öğretmenler, gençlik çalışanları, ebeveynler ve diğer ilgili aktörleri içeren,
vatandaşlık eğitimi programlarının entegre yaklaşımlarını geliştirmek için örgün eğitim
sağlayıcıları, gençlik örgütleri ve gençlik çalışma sağlayıcıları arasındaki sektörler arası
işbirliği ve ortaklıkları teşvik etmek.
• Demokratik ilkeler yoluyla ifade özgürlüğü ve çeşitliliğe saygı gibi demokratik değerler ve
insan haklarıyla ilgili sosyal becerilerin ve yeterliklerin geliştirilmesini teşvik etmek için
gündelik uygulamayla örgün eğitim ve yaygın eğitim ayarlarında sürdürülebilir katılımcı
yapıların geliştirilmesi.
• Günümüz bilgi toplumu içerisindeki bilgileri eleştirel bir biçimde analiz etme kapasitesini
arttıran medya okuryazarlığı üzerine programların geliştirilmesini teşvik etmek ve çevrimiçi
bilgilere erişim, yönetme, değerlendirme ve yaratma imkânı tanıyan teknolojik kullanıcı
becerilerinin geliştirilmesini amaçlayan BİT okuryazarlığı üzerine programlar146.
146 Avrupa'da demokratik yaşama gençlerin siyasi katılımını teşvik etme konulu Konsey Kararı, CJ 417/02, 15.12.2015, s. 11.
153
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Aynı zamanda genç girişimciliği, gençlerin işsizlik ve sosyal dışlanma ile mücadele
etmenin yanı sıra gençler arasındaki yeniliği teşvik eden bir başka araç olarak AB siyasi
gündeminde üst sıradadır147. Aslında Avrupa Birliği ve üye ülkeleri girişimciliği teşvik etmek için
birlikte çalışırlar. Gençlerin çalışması ve yaygın öğrenme, girişimcilik becerileri de dahil olmak
üzere gençlerin yaratıcı ve yenilikçi potansiyelinin geliştirilmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
AB ve ulusal düzeyde gençlik politikası ve programları bu rolü desteklemektedir148.
Sonunda, demokrasi, çoğulculuk ve aktif vatandaşlığın Avrupa Birliği'nin temel değerleri
olduğu ve gençlik çerçevesinde ele alınması gerektiğini de vurgulamalıyız. Bu temel değerler,
ifade özgürlüğü ile hoşgörü değerlerini içerir ve tüm Avrupa vatandaşlarının dahil edilmesini
amaçlar. Demokrasi kanıksanmalı, sürekli korunmalı ve beslenmelidir. Avrupa'daki gençler,
demokrasi sistemi ve temsilci organları üzerinde genel bir destek ve inanca saklhiptirler ancak
sistemin uygulanma biçimini ve üretilen sonuçları eleştirmektedirler.
Aslında gençler, siyasal katılımı siyasi partiler ve sendikalar gibi geleneksel siyasal
kanallar yoluyla yapmakta giderek zorlanmakta, bunun yerine özel sebepleri savunmak ve
hayatlarında somut değişiklikler için kampanyalar, dilekçe, gösteri ve anlık etkinlikler gibi daha
fazla bireysel seçime olanak tanıyan alternatif biçimlerine angaje olmaktadırlar. Bu, öncelikli
alanlardan birinin bilgi ve iletişim teknolojileri, özellikle de sosyal medya ve bunların mobil
kullanımı, siyasi süreçlere katılım ve bilgi sunma, bilginin yayılımını hızlandırma ve alternatif
katılım formlarının gelişimini hızlandırma gibi yeni fırsatlar sağladığı anlamına gelmektedir149.
147 Genç girişimciliğin teşvik edilmesi, Avrupa 2020 stratejisinin ve Gençlik Hareketi amiral gemisi inisiyatifinin hedeflerinden biridir. İstihdam ve Girişimcilik, AB Gençlik Stratejisi (2010-18) tarafından teşvik edilen sekiz eylem alanından biridir. Girişimcilik, Hayat Boyu Öğrenme için Temel Yeterlilikler Hakkında Avrupa Referans Çerçevesinde (2006) önemli bir yeterliliktir. 148 AB Gençlik Stratejisi Konseyi, gençlik alanındaki Avrupa işbirliği (2010-18) için yenilenmiş bir çerçeve üzerinde alınan karar, sekiz alanda daha önce gördüğümüz gibi yaratıcılık ve girişimciliği kapsamaktadır. Gençlerin girişimciliğini teşvik etme konusundaki Konsey Sonuç Bildirgesi'nde (2014)Gençlerin girişimciliğinin önemi vurgulanmaktadır. Sosyal ve girişimci boyutları birleştiren "sosyal girişimciliğe" özel önem verilmektedir. Gençlerle Çalışma araştırmasının amacı: Avrupa Birliği'ndeki gençlik çalışmasının değeri (2014), gençlerin girişimcilik ve kültür alanlarında çapraz beceriler geliştirerek, pratikte egzersiz yaparak ve gençlerin yaratıcılığını etkileyen kültürel faaliyetleri arttırarak etkilerini doğrulamaktadır . Erasmus + programı (2014-20), özellikle stratejik ortaklıklar ve ulus ötesi gençlik girişimleri aracılığıyla Temel Eylem 2'de yenilik ve girişimciliğe odaklanmıştır. 149 Avrupa'da demokratik yaşama gençlerin siyasi katılımını teşvik etme konulu Konsey Kararı, CJ 417/2, 15.12.2015, s. 10-16.
154
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Başta istihdam, eğitim ve öğretim, sosyal politika ve vatandaşlık olmak üzere, aynı
zamanda kültür, spor ve sağlık alanlarına değinen tüm bu alanlar, hedefler ve öncelikler göz önüne
alındığında; AB işbirliğindeki Üye Devletler Komisyonu, gençlik alanında bu öncelik konularına
ve bunların uygulanması için bir takvime uygun olarak aşağıdaki özel eylemlerin listesini kabul
etmiştir150.
Tablo 1: Eylemler, Enstrümanlar, Öncelikli temalara dayanan son tarihler/
Öncelikli temalara dayalı eylemler
Çalışma yöntemi / Enstrüman
Çıktı ve hedef tarihi
Ref.
Öncelik A:
Altta yatan Avrupa değerlerini de hesaba katarak, tüm gençlerin artan sosyal katılımı
Konsey ve hazırlık organları
Gençlik sektörünün şiddetli
radikalleşmeyi önlemedeki rolü
İlk Yarı 2016
(Poss.) Konsey Tartışması
A1
Bilgi ve kanıta dayalı politika oluşturma
İkinci yarı 2016:
A2
150 Cfr. Konseyin ve 2016-2018 Yılları Arasında Gençlik için Avrupa Birliği Çalışma Planı OJ C 417/1, 15.12.2015, için düzenlenen 15.12.2015 tarihli Konseyin ve Üye Hükümet Temsilcilerinin Karar Ek I'i. s. 5-8.
155
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Avrupa Birliği'nde gençlerin iş kalitesi
sistemleri ve çerçeveleri üzerine Komisyon
Çalışması
Uygulama El Kitabı
Yapısal diyalog / konsey ve hazırlık
organları
‘Avrupa'daki gençlerin topluluk ve
çalışma hayatına aktif katılım için çeşitli,
ilgili ve kapsayıcı temel yaşam becerileri
ile yetkinlikleri.’
2017 İlk Yarısı:
(Poss.) Konsey Kararı
A3
Öncelik B:
Tüm gençlerin Avrupa'daki demokratik ve sivil hayata daha güçlü katılımı
Uzman Grubu
Aktif vatandaşlığı teşvik etmek için
yaygın eğitimin yanısıra gençlik
çalışmalarının spesifik katkılarını
tanımlamak; gençlerin çeşitli ve
hoşgörülü toplumlara katılımını
sağlamak; potansiyel olarak şiddet
davranışına neden olan radikalleşmeyi
önlemek.
İlk Yarı 2017
— Rapor
— (Poss.) Konsey Sonuçları
B1
Bilgi ve kanıta dayalı politika oluşturma
İlk Yarı 2017:
— Rapor
B2
156
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Avrupa Gönüllü Hizmeti aracılığıyla ulus
ötesi gönüllülüğün etkisi üzerine
Komisyon Çalışması
— (Poss.) Çalışmaya yanıt verecek
Konsey sonuç bildirileri
Gençler ile spor politikası üreticileri için
seminer:
'Demokrasi, gençlik ve spor - gençlerin
spor yoluyla sivil ve demokratik yaşama
aktif katılımı için sektörler arası
yaklaşımlar.'
2017 yılının ikinci yarısı:
Gençlik ve spor arasındaki sektörler
arası yaklaşımların demokratik
değerleri ve genç insanlar arasında sivil
katılımı nasıl geliştirebileceğine ilişkin
en iyi uygulamaları ve önerileri içeren
bir seminer raporu.
B3
Öncelik C:
Gençlerin gençlikten yetişkinliğe kolay geçişi, özellikle işgücü piyasasına entegrasyon
Üye Devletler ve Komisyon / Yöneticiler
Arasında Akran Öğrenimi
'Gençlerin yetişkinliğe ve iş dünyasına
geçişini desteklemek üzere sektörler arası
işbirliği için tanınmış ve katma değerli bir
araç olan Gençlik Çalışmaları.'
2017 yılının ikinci yarısı:
Gençlerin, yetişkinliğe ve iş dünyasına
geçişini desteklemek için sektörler arası
işbirliğinde tanınmış ve katma değerli
bir araç olarak kabul edilen gençlik
çalışmasına ilişkin en iyi uygulamalar
ve tavsiyeleri içeren rapor.
C1
Bilgi ve kanıta dayalı politika oluşturma
İkinci Yarı 2017
— Rapor
C2
157
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Gençlik çalışması ve genç girişimciliği
üzerine Komisyon Çalışması
— (Poss.) Çalışmaya Yanıt Verecek
Konsey Sonuç Bildirileri
Öncelik D:
Zihinsel sağlık da dahil olmak üzere gençlerin sağlığına ve refahına destek verme
Konsey ve hazırlık organları
Genellikle yetişkinliğe geçişleri ile
bağlantılı olarak zihinsel sağlık
hususlarına sahip gençler için
yetişkinliğe geçişte gençlerin sağlığını ve
refahını artırmak üzere katılım için
sektörler arası işbirliği. Sorunlarına değil
topluma olası katkılarına odaklanma.
a) 2016 İlk Yarı
(Poss.) Konsey Sonuçları
D1
b) 2017 İkinci Yarı
Üye Devletler içinde Sektörler Arası
Akran Öğrenimi
D2
Öncelik E:
Gençlik politikası, gençlik çalışması ve gençler için dijital çağın zorlukları ile fırsatlarını
ele alan katkılar
Konsey ve hazırlık organları
Gençlerin potansiyel ve yeteneklerinin
gelişimini en üst düzeye çıkarmak ve
toplum içine dahil olmaları için Gençlik
çalışmalarında yeni yaklaşımlar.
2016 İkinci Yarı
E1
158
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Çevrim içi gençlik çalışma uygulamaları
da dahil olmak üzere gençlik
çalışmalarının yeni, modern ve çekici
yolları, gençlerin hayatlarındaki yeni
eğilimleri yansıtmak ve gençlik
faaliyetlerine daha fazla genç insanı dahil
etmek için etkinliklerin maksimize
edilmesi vurgulanacak.
(Poss.) Konsey Sonuçları
Akran Öğrenimi
Gençlik çalışmalarında yeni uygulamalar
ve gençlik çalışmalarını gençler için daha
çekici kılmak.
2017 İlk Yarı Yıl
Günlük gençlik çalışma pratiğine
uygulanma eğilimleri ile tavsiyelerini
yansıtan mevcut uygulamalar üzerine
rapor
E2
Uzman Grubu
'Gençlik, gençlik çalışması ve gençlik
politikası için dijitalleşmenin riskleri,
fırsatları ve olası sonuçları'
2017 İkinci Yarı Yıl
Uzman Grubu Raporu
E3
Bilgi ve kanıta dayalı politika oluşturma
İnternet ve sosyal medyanın gençlerin
katılımı ile gençlik çalışmalarına etkileri
üzerine Komisyon Çalışması
2018 İlk yarı Yıl
Rapor
E4
159
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Konsey ve hazırlık organları
Gençlerin ihtiyaç ve isteklerini daha
verimli, akılcı ve ilgili biçimde daha iyi
karşılamak ve sektörler arası işbirliğini
teşvik etmek için dijital araçlar da dahil
olmak üzere gençlik çalışmalarında
yenilikçi yöntemlerin geliştirilmesi.
2018 İlk Yarı Yıl
(poss.) Yukarıdaki E3 ve E4
eylemlerine yanıt verebilecek Konsey
Sonuç Bildirileri
E5
Öncelik F:
Avrupa Birliği'nde giderek artan sayıdaki göçmenler ile göçmenlerin yarattığı fırsatlar
ve zorluklara yanıt vermeye katkıda bulunmak.
Uzman Grubu
Avrupa Birliği'nde giderek artan sayıdaki
genç göçmenler ile mültecilerin yarattığı
fırsat ve zorluklara yanıt vermek için
gençlik çalışmalarının yanı sıra yaygın ve
gayri resmi öğrenmenin özel katkısını
tanımlama
2018 İkinci Yarı Yıl
— Rapor
— (poss.) Rapora Yanıt Verecek
Konsey Sonuç Bildirileri
F1
Diğer
Konu Enstrüman / Eylem Çıktı ve hedef tarih
AB
Gençlik
Stratejisi
Akran Öğrenimi
2016 İlk Yarı Yıl
Akran Öğrenimi Faaliyetleri İçin
Esnek Çerçevenin Resmi Olarak
Şekillendirilmesi
O1
160
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
(a) Esnek bir çerçeve için
Komisyon önerisi
Bilgi ve kanıta dayalı politika
oluşturma
(b) AB Gençlik Stratejisinin
Orta Vadeli
Değerlendirmesi ve Genç
Gönüllülerin Avrupa
Birliği Hareketlilik
Önerisi
2016 İkinci yarı Yıl:
(poss.) Avrupa Birliği çapında Genç
Gönüllülerin Hareketliliği
konusundaki Konsey Tavsiyesinin
değerlendirilmesi de dahil olmak
üzere değerlendirmeye yanıt veren
Konsey Sonuç Bildirileri
O2
(c) AB Gençlik Raporu
2018 İlk Yarı Yıl:
Ortak AB Gençlik Raporu
O3
Erasmus+ Bilgi ve kanıta dayalı politika
oluşturma
Erasmus + ve öncül programlarının
orta vadeli değerlendirmesi
2018 İlk Yarı:
İlgili sektörlerle (Eğitim, Öğretim,
Gençlik, Spor) değerlendirmeye
cevap
O4
161
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2.7. Topluluk Medyasının Sosyal Girişimcilik İçin Stratejik Kullanımı
Gençlerin katılımı ve bağlılıkları Avrupa için önemli bir sorundur. Bu nedenle,
Avrupa'daki sosyal girişimciliğin gelişimi son yıllarda en cesaret verici gerçeklerden biri haline
gelmiştir. Hükümet desteği olsun veya olmasın, sosyal girişimciler eğitim, sağlık, çevre ve yerel
kalkınma da dahil olmak üzere çeşitli alanlarda toplumsal yenilik ve dönüşüme neden
olmaktadırlar. Şayet Avrupa, ateşli genç liderleri ayağa kalkmaya ve farklı yaşam alanlarında
harekete geçmeye, toplumsal sorunlara yenilikçi çözümler bulmaya teşvik etmek isterse o halde
sosyal girişimcilik fazladan bir şey değil, bir gerekliliktir. Bu nedenle, gençlerin sivil topluma ve
sivil katılıma katılma kapasitelerini arttırmak önemlidir.
Esasen beceriler ve tek başına çaba gösterme, her zaman başarıya ve sosyal değişimlere
yol açmaz. Sosyal girişimciler ve sosyal girişimler çoğu zaman çeşitli meseleleri ele alır ve çeşitli
organizasyonel modeller altında işlev görürler. Aslında hepsi de çok benzer zorluklarla karşı
karşıya kalırlar. Özellikle de bir meydan okuma, her yerde sosyal girişimciyi rahatsız eder: Sosyal
iyiliği teşvik eden uygulamaları benimseyen organizasyonların giderek artan sayısıyla birlikte her
bir sosyal girişimci, kendi misyonunu nasıl güvenceye alacak, kalabalığın önüne çıkararak kendini
nasıl farklılaştıracak ve de kalabalığı nasıl etkileyecektir?
Aslında, sosyal girişimcilik, topluma genel olarak faydalanmak için pratik, yenilikçi ve
sürdürülebilir yaklaşımlar uygulama ve marjinalize olanlar ile yoksul olanlar üzerine
odaklanmaktadır. Hayatlarını toplumsal gelişmeye adayan iyi niyetli insanlar ve örgütlerden
oluşan soplumsal girişimcileri, kalabalıktan ayıran bu yaklaşımdır151.
Sosyal girişimcilerin başarısı, kendi inisiyatifinin / projesinin / işinin başarısı yoluyla
topluluklarında yapabilecekleri etkiler ile ölçülür. Ne kadar başarılı olurlarsa, toplumsal iyilik
kapasitesi o kadar artar. Sosyal girişimcilerin etkilerini en üst düzeye çıkarmak için, hedef
kitlelerine etkili bir şekilde ulaşmalı ve onları harekete geçirmelidirler; günümüzdeki yüksek hızlı
toplumumuz nedeniyle bugünlerde daha zor olan bir şey, ancak medyanın uygun kullanımı ile
daha etkin ve yeterli hale gelebilir.
Bununla birlikte, Avrupa ülkelerinin çoğunda, medyanın sosyal girişimciler tarafından
kullanılması, küçük ve belirli kimliklere sahip topluluklar olarak iletişim ihtiyaçlarına cevap
151 http://www.schwabfound.org/content/what-social-entrepreneur.
162
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
vermede etkisizdir. Ve esasen medya kanalları çok aktif kullanılmamaktadır, çünkü sosyal
girişimcilerin onları profesyonel bir şekilde yönetmek için yeterli becerileri yoktur. Konu hakkında
gerçekten bilgi sahibi olmakla birlikte, faaliyetlerini tanıtmak ve izleyicilerine veya daha geniş
kitlelere ulaşmak için medya kanallarının potansiyelinden yararlanmak için hazır değillerdir. Bu,
Avrupa'daki ortak sorunun yanı sıra, gençlerin mesajlarını etkili bir şekilde iletememelerinin
nedeni gerekli medya okuryazarlığına ve bunu yapacak becerilere sahip olmamalarıdır.
Bu, medyanın hayatın merkezi ve vazgeçilmez bir parçası haline geldiği ve sosyal
medyanın devraldığı bir dünyada, genel olarak medya okuryazarlığı ve özellikle toplulukların
medya okuryazarlığı, sosyal girişimciliğin (gençlik) kalitesini kesinlikle artıracaktır.
Aslında dijital vatandaşlık her sosyal girişimcilik hareketinin bir parçasıdır. Dijital içerme
ve sosyal içerme günümüzde doğrudan ilişkilidir. Avrupa, medya okuryazarlığı olan ve yerel
topluluklarında olumlu bir etki elde etmelerini sağlayacak topluluk medya becerileri vasıtasıyla
güçlendirilen medya aktifi genç vatandaşlara ihtiyaç duymaktadır. Topluluk medyası hem yerel
hem de Avrupa düzeyinde uzun vadeli bir etkiye sahip olabilecek bir alandır.
Gençlerin kapasitelerini arttırmak için medya kapasitelerinin arttırılması gerekmektedir.
Topluluk medyası, gençlerin seslerini duyurmak için kullanabilecekleri araçlar ve ağlardan kurulu
bir gruptan oluşur ve toplumdaki ve Avrupa vatandaşlığı düzeyindeki daha sonraki medya
eylemleri yoluyla daha fazla yetkilendirilir. Genç sosyal girişimciler arzulu ve hiper bağa sahip
eylem çağrıları yaratmalıdırlar. Hedef kitlelere erişmek, bunları etkinleştirmek ve daha sonra
dünyayla paylaşmak için blogların, web sitelerinin ve YouTube kanallarının olması gerekmektedir.
Bu nedenle, genç sosyal girişimcilere sosyal medya ve dijital yurttaşlık anlayışıyla yetki verilmesi
öncelik taşımaktadır.
Bu bağlamda, topluluk medyasının sosyal etkiye sahip olduğuna şüphe yoktur. Kamusal
ve ticari medyaya alternatif bir araç olarak vatandaşların katılımında önemli bir yer tutmaktadırlar.
Topluluklara bilgi ve ses erişimi sağlamakta, topluluk düzeyinde tartışma, bilgi paylaşımı ile
kamusal karar alma sürecinde girdileri kolaylaştırırlar. Nerede kurulmuş olursa olsun topluluk
medyası, toplumsal katılımı teşvik etmek, kültür ve dil çeşitliliğini güçlendirmek ve yoksul ya da
marjinalize olmuş gruplara ses vermek için önemli rol oynar hale gelmiştir152.
152 Community Media: A Good Practice Handbook. UNESCO, Paris, 2011, p.7.
163
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Bu anlamda topluluk medyasındaki sosyal girişimcilik becerileri, gençleri topluluk
sorunlarını ve zorluklarını kamusal alana getirme, kendi kendini organize etme, topluluklarını
geliştirme ve kamusal alana katılma yetkisi verecektir.
Gerçekten de, topluluk medyası gençlerin girişimci becerilerinden büyük fayda
sağlayabilir ve sosyal girişimcilerin topluluk medyasından kazanacakları çok şey vardır.
Bu bağlamda, projenin ana fikri bir gençlik topluluğu medyası "kendi kendini düzenleyen"
model olarak yeni eğitim yaklaşımı modülleri ve araçları geliştirmek, yerel toplulukların genç
üyelerini (belediyeler, mahalle, dezavantajlı topluluklar vb.) alıp rehberlik etmektir. Topluluk
medyası teknik becerilerini kazanacakları; kendi medyalarını kurmak için girişimcilik becerileri
elde edecekleri; topluluk, üyeler, seçim bölgelerinin ve hedef grupların işbirliğine katılımı ile
yönetebilecekleri bir süreç vasıtasıyla onları bilgilendirmektir.
Bu yolla topluluk medyası, temel topluluk gelişimine yardımcı olan becerilerin gençlere doğal
olarak aktarılması gereken gençlik kültürünün bir parçası haline gelebilir.
164
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
B. TOPLULUK MEDYASI EĞİTİM ÇERÇEVE RAPORU:
ANALİZLER
1. GENÇ TOPLULUK MEDYA YAPICILARININ SOSYAL GİRİŞİMCİLİK: ÜLKELER
ARASI KARŞILAŞTIRMALI İHTİYAÇ ANALİZİ RAPORU
1.1. Araştırmanın Amacı
Dezavantajlı gruplar için çalışan gençlik çalışanları, bu dezavantaj gruplarına ulaşmada ve
bunları etkilemede en önemli aracı gruplarını temsil etmektedirler. Mevcut projede, gençlik
çalışanlarına yönelik bir eğitim modülü geliştirmek sureti ile gençlik çalışmalarının kalitesine
katkıda bulunmak amaçlanmaktadır. Hazırlanacak eğitim modülünün odağı, gençlik çalışanlarının
topluluk medya kullanımı ve sosyal girişimcilik konusundaki bilgi ve yeteneklerini artırarak, kendi
toplum medya kanallarını kurma, yönetme ve bilgiyi dezavantajlı gençlere yayma kapasitesini
arttırmalarını sağlamaktır.
Projenin gerçekleştirilmesi sürecinde, gençlik çalışanlarının sosyal girişimcilik ve topluluk
medyası eğitim modülüne yönelik öncelikli ihtiyaçlarının araştırılması, projenin amaçlarına
ulaşması bakımından kritik bir basamağı oluşturmaktadır. Bu kapsamda hazırlanacak eğitim
modülünün 'Avrupa'nın gençlik ihtiyaçları' kapsamında tanımlanan öncelikli ihtiyaçlara cevap
vermesi ve bu ihtiyaçlara uygun içeriğin üretilmesi için, araştırmaya projede yer alan tüm ortak
ülkelerindeki gençlik çalışanları dahil edilmiştir.
1.2. Veri Toplama
Kantitatif araştırma yaklaşımının benimsendiği araştırmanın verilerinin toplanmasında anket
yöntemi esas alınmıştır. Hazırlanan anket formu gençlik çalışanlarının,
kişisel ve mesleki bilgileri,
medya kullanımları,
çalışmalarında öncelik verdikleri hedef gruplar,
topluluk medya kullanımları,
sosyal girişimcilik düzeyleri,
165
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
konuyla ilgili geliştirilecek olan eğitim modülünün içeriğine yönelik önerileri
başta olmak üzere birçok konuya yönelik bilgi ve tutumlarını ölçen açık ve kapalı özellikteki 39
sorudan oluşmaktadır. Anket formunda yer alan soruların hazırlanmasında, konuyla ilgili literatür
ve araştırmanının amaçları esas alınmış olup, katılımcıların girişimcilik düzeylerinin
belirlenmesinde Carraher, Galler ve Svilokos’ un (2016) Girişimcilik Düzeyi Ölçeği kullanılmıştır.
1.3. Araştırma Örneklemi
İhtiyaç analizinde, projede yer alan üç ortak ülkenin de gençlik çalışanlarının temsiliyetinin
sağlanabilmesi için anket verilerinin toplanacağı örnekleme ilişkin kategoriler belirlenmiştir. Bu
kapsamda araştırma verileri üç ülkede de dezavantajlı gruplar için;
‒ yerel yönetimler (belediyeler),
‒ üniversiteler
‒ kar amacı gütmeyen kuruluşlar ve sivil toplum örgütleri
‒ orta öğretim okulları,
‒ kamu kurumları
‒ uluslararası kuruluşlarda vb. ya da gönüllü olarak çalışan gençlik çalışanlarından
toplanmıştır.
1.4. Araştırma Veri Analizi
Türkiye, Portekiz ve Bulgaristan ülkelerinin gençlik çalışanlarından toplanan toplam 450 anket
kontrol edilmiş, araştırma verilerinin analizi tam cevaplanmış 353 anket üzerinden SPSS
istatistiksel analiz programı kullanmak sureti ile analiz edilmiştir. Araştırma verileri tanımlayıcı
istatistikler ve karşılaştırmalı analizler kullanmak sureti ile yorumlanmış, bulgular tablolar ve
grafikler kullanmak sureti ile özetlenmiştir.
1.5. Araştırma Bulguları
Genç topluluk medyası yaratıcılarının kendi topluluk medyalarını kurmaları için gençlik
çalışanlarının;
‒ demografik özelliklerinin (yaş, eğitim durumu, kurumsal bağlantı, gençlik çalışmaları
kapsamında verdiği hizmetin türü ve deneyimi, vb.)
166
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
‒ gençlik çalışmaları konusunda sahip oldukları eğitimin,
‒ sosyal girişimcilik düzeylerinin,
‒ gençlik çalışmalarında medya kullanma durumlarının,
‒ gençlik çalışmaları kapsamında ulaşmayı hedefledikleri gençlik ve bu gençliğe ulaşmak
için kullandıkları medya kanallarının,
‒ topluluk medyasından haberdarlık düzeylerinin, çalışmalarında topluluk medyasını
kullanma durumlarının ve bu medya ortamını kullanmaya yönelik tutumlarının,
‒ gençlik çalışmalarında medya kullanımı konusunda sahip oldukları eğitimin,
‒ gençlik çalışanlarına yönelik hazırlanacak bir eğitimin taşıması gerektiğini düşündükleri
özelliklerin ve
‒ gençlik çalışanlarına yönelik hazırlanacak topluluk medyası eğitim modülünde olması
gerektiğini düşündükleri içeriklere ilişkin veri sağlanmaya yönelik hazırlanan araştırmanın
bulguları yedi başlıkta özetlenmiştir.
GENÇLİK ÇALIŞANLARININ DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİNE İLİŞKİN BULGULAR
Türkiye, Portekiz ve Bulgaristan örnekleminde araştırmaya dahil olan katılımcıların
demografik özellikleri incelendiğinde, belirlenen tüm demografik değişkenlere ilişkin örneklem
temsiliyetinin sağlandığı söylenebilir. Bu kapsamda örneklemin yaş, cinsiyet, eğitim durumu, iş
tipi, kurumsal bağlantı, gençlik çalışmalarına yönelik verdiği hizmetin türü ve gençlik
çalışmalarındaki deneyimine ilişkin ülkelere göre karşılaştırmalı bulgular Tablo 1’de ayrıntılı
olarak sunulmuştur.
Mevcut araştırma örneklemi 153 Türk (%44), 110 Portekizli (%32) ve 82 Bulgar (%24) olmak
üzere toplam 345 katılımcıdan oluşmaktadır.
Bu bağlamda araştırma örnekleminde yer alan 345 katılımcının:
‒ Yaş, cinsiyet ve eğitim durumu değişkenleri açısından değerlendirildiğinde yoğunluklu
olarak; 25-44 (%57) yaş grubundan, çoğunluğu kadın (%68) ve eğitim durumu üniversite
ve üstü (%77) olan bireylerden oluştuğu,
167
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
‒ Gençlik çalışmalarında verilen hizmetin türü değişkeni açısından değerlendirildiğinde:
katılımcıların büyük çoğunluğunun; danışmalık (%17), öğretmen (%16), gönüllü (%16) ve
eğitimci (%15) hizmetlerinde yoğunlaştığı,
‒ Büyük çoğunluğunun kar gütmeyen kuruluş (%19), sosyal hizmet (%18) ve yerel
yönetimler (%14) ile kurumsal açıdan bağlantılı olduğu ve çoğunlukla tam zamanlı (%61)
ve gönüllü (%18) olarak çalışmalarını gerçekleştirdiği ve
‒ Yine büyük çoğunluğunun (%60) 5 yıl ve üstü süredir bu konuya yönelik çalışmalar
sürdürdüğü belirlenmiştir.
Mevcut araştırma örnekleminin ülkeler açısından öne çıkan demografik özellikleri
değerlendirildiğinde:
153 kişiden oluşan Türk (%44) katılımcıların:
‒ yoğunluklu olarak; 25 yaş ve üstü (%91) yaş grubundan, çoğunluğu kadın (%72) ve eğitim
durumu üniversite ve üstü (%78) olan bireylerden oluştuğu,
‒ büyük çoğunluğunun; sosyal hizmet (%21), eğitimci (%21), öğretmen (%19) ve
danışmanlık (16) hizmetlerinde yoğunlaştığı,
‒ genel olarak; kamu kurumu (%31), üniversite (24) ve STK ile kurumsal açıdan bağlantılı
olduğu ve çoğunlukla tam zamanlı (%70) ve gönüllü (%20) olarak çalışmalarını
gerçekleştirdiği ve
‒ büyük çoğunluğunun (%63) 5 yıldan fazla süredir bu konuya yönelik çalışmalar
sürdürdüğü söylenebilir.
110 kişiden oluşan Portekizli (%32) katılımcıların:
‒ yoğunluklu olarak; 35 yaş ve üstü (%66) yaş grubundan, çoğunluğu kadın (%71) ve eğitim
durumu üniversite ve üstü (%89) olan bireylerden oluştuğu,
‒ büyük çoğunluğunun; danışmanlık (%39), gönüllü (%18), eğitimci (%13) ve diğer (%13)
hizmetlerinde yoğunlaştığı,
‒ genel olarak; STK (%25), kar gütmeyen kuruluş (16), vakıf (%12) ve uluslararası
organizasyon (%12) ile kurumsal açıdan bağlantılı olduğu ve çoğunlukla tam zamanlı
(%66) ve gönüllü (%15) olarak çalışmalarını gerçekleştirdiği ve
168
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
‒ büyük çoğunluğunun (%79) 5 yıldan fazla süredir bu konuya yönelik çalışmalar
sürdürdüğü söylenebilir.
82 kişiden oluşan Bulgar (%24):
‒ katılımcıların yoğunluklu olarak; 18-34 (%71) yaş grubundan, çoğunluğu kadın (%56) olan
üniversite öğrencisi (%33) ve mezunlarından (%28) oluştuğu,
‒ katılımcıların büyük çoğunluğunun; öğretmen (%38), diğer (%12) ve eğitim (%11)
hizmetlerinde yoğunlaştığı,
‒ katılımcıların genel olarak; Ortaokul/Lise (%18), üniversite (17), meslek eğitim sağlayıcı
(%11) ve kar gütmeyen kuruluş (%10) ile kurumsal açıdan bağlantılı olduğu ve çoğunlukla
tam zamanlı (%35) ve proje tabanlı (%27) olarak çalışmalarını gerçekleştirdiği ve
‒ yine katılımcıların büyük çoğunluğunun (%69) 1-5 arasında bir süredir bu konuya yönelik
çalışmalar sürdürdüğü söylenebilir.
Tablo 2: Ülkelere Göre Katılımcıların Demografik Özellikleri
Turk
ey
Portu
gal
Bulga
ria
Genel Turke
y
Portug
al
Bulga
ria
Genel
Yaş N % N % N % N % Cinsiyet N % N % N % N %
18-24
25-34
35-44
45-54
55+
1
4
4
9
3
7
2
9
2
4
9
3
2
2
4
1
9
1
6
1
5
2
2
4
9
1
4
1
0
1
4
2
0
4
4
1
3
9
3
2
2
6
1
4
8
2
3
9
3
2
1
7
1
0
2
61
97
10
0
51
36
1
8
2
8
2
9
1
5
1
0
Kadın
Erkek
11
0
43
7
2
2
8
78
32
71
29
4
6
3
6
56
44
2
3
4
1
1
1
%
6
8
%
3
2
Toplam 153 110 82 345 Toplam 153 110 82 345
169
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
İş Tipi N % N % N % N % Eğitim N % N % N % N %
Tam
zamanlı
Yarı
zamanlı
Gönüllü
Proje
tabanlı
Serbest
1
4
4
9
3
7
2
9
2
4
9
3
2
2
4
1
9
1
6
7
0
9
1
6
8
3
6
6
9
1
5
7
3
2
8
1
3
1
5
2
1
2
3
5
1
7
1
9
2
7
2
20
5
26
62
33
12
6
1
8
1
8
1
0
3
Lise
Üniversite
Öğr.
Üniversite
Yüksek Lis.
Doktora
23
10
77
25
18
1
5
7
5
0
1
6
1
2
5
8
49
38
10
4
7
45
35
9
6
2
7
2
3
2
2
4
7
33
28
27
5
3
4
4
5
1
4
9
8
5
3
2
1
0
1
3
4
3
2
5
9
Toplam 153 106 79 338 Toplam 153 110 82 345
Gençlik
Hizmeti
N % N % N % N % Kurumsal
Bağlantı
N % N % N % N %
Koçluk
Danışmanlı
k
Rehberlik
Animatör
Sosyal
Hizmet
Öğretmen
Eğitimci
Gönüllü
Diğer
9
2
4
1
3
2
3
3
9
2
9
3
2
2
6
1
6
9
1
2
1
6
1
9
2
1
1
9
3
7
7
7
4
2
1
2
9
1
3
8
3
6
6
6
3
8
1
1
8
1
2
2
2
9
2
2
4
2
1
0
1
3
1
0
3
3
9
3
3
5
3
1
3
1
8
1
3
20
56
22
11
44
53
51
54
24
6
1
7
6
3
1
3
1
6
1
5
1
6
7
Hayır
Kurumu
Vakıf
Uluslararası
Org.
Yerel
Yönetim
STK
Kar
Gütmeyen
K.
Kamu
Kurumu
Ortaokul/Lis
e
2
5
9
12
22
14
48
1
1
37
-
1
1
3
6
9
1
4
9
3
1
1
1
2
4
-
1
9
5
1
9
4
11
10
19
-
18
12
7
9
5
1
9
4
10
9
18
-
17
11
7
4
1
0
1
0
2
2
0
1
3
5
3
1
7
4
5
12
12
2
25
16
6
4
1
9
5
2
2
0
2
0
2
4
4
6
3
8
6
3
2
3
2
6
6
7
1
4
1
1
1
9
7
1
1
8
5
3 Toplam 153 74 109 336
170
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Deneyim N % N % N % N % Sosyal
Hizmet
Üniversite
Meslek
Eğitim Sağ
Diğer
2 6
2
1
6
9
1
1
1-2 yıl
3-5 yıl
5-10 yıl
10 +
2
9
2
8
3
7
5
9
1
9
1
8
2
5
3
8
8
1
5
2
1
6
2
7
1
4
2
0
5
9
2
9
2
7
2
0
5
3
6
3
3
2
5
6
66
70
78
12
6
1
9
2
1
2
3
3
7
Toplam 153 106 81 340 Toplam 153 81 105 339
1. KATILIMCILARIN GENÇLİK ÇALIŞMALARI KONUSUNDA SAHİP OLDUKLARI
EĞİTİM
Araştırmaya dahil olan gençlik çalışanlarından %58’i (200 kişi) gençlik çalışmalarına yönelik
eğitim aldığını belirtirken, %42’ si (145 kişi) bu konuya yönelik bir eğitim almadığını belirtmiştir.
Katılımcıların gençlik çalışmalarına yönelik eğitim durumu ülkelere göre karşılaştırıldığında
ülkeler arası farklılık olduğu belirlenmiştir (p=,000). En yüksek eğitim oranına göre ülkelerin
sıralaması; Portekiz (%45), Türkiye (%30) ve Bulgaristan (%24) şeklindedir.
Gençlik çalışanlarının aldığı eğitimlerin içeriğine yönelik hazırlanan soruya verilen yanıtlar
incelendiğinde, Türkiye’den katılımcıların yüzde 61,4’ü, Bulgaristan’dan katılımcıların yüzde 51’i,
Portekiz’den katılımcıların yüzde 82,7’si gençlik çalışmalarıyla ilgili bir eğitim aldıklarını
belirmiştir. Buna göre eğitim alan Türk katılımcılarının içinde en çok Gönüllü aktiviteler ve saha
çalışmaları süreciyle eğitildiklerini belirtirken (%25,4), Eğitici ve koçluk eğitimleri (%16,9) ve
Proje yönetimi eğitimleri (%15,3) en sık rastlanan diğer eğitimler olmuştur. Bulgar katılımcılar
için Kişisel gelişim (%29,3) ve Eğitici ve koçluk eğitimleri (%13,4) ilk sıralarda gelirken
Portekiz’den katılımcılar en çok Lisans ve Lisansüstü eğitimlerini (%30,9) belirtmişlerdir. Bu
katılımcıların en sık ifade ettiği bir diğer eğitim ise Pedagoji alanındadır (%16,9). Üç ülkeden de
katılımcıların Web ve teknoloji eğitimleri almadığı ve Girişimcilik ve İletişim eğitimlerini
yalnızca Türk katılımcıların ifade ettiği görülmüştür.
171
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Şekil 2: Gençlik Çalışmaları Kapsamında Alınan Eğitim
Katılımcıların gençlik çalışmalarına yönelik tecrübeleri, açık uçlu soru ile ölçülmüş ve
katılımcıların deneyimlerini, içinde yer aldıkları proje ve çalışmaların alanları doğrultusunda
tanımladıkları görülmüştür. Elde edilen verilere göre katılımcıların deneyim edindikleri proje,
aktivite ve çalışmalar, tanımlanan yükleniciler doğrultusunda 6 kategoriye ayrışmaktadır.
Türkiye’den katılımcıların yüzde 98’i (n=150), Bulgaristan’dan katılımcıların yüzde 47,2’si
(n=35), Portekiz’den katılımcıların yüzde 91,8’i (n=101) gençlik çalışmalarına yönelik
deneyiminden söz etmiştir. Portekiz’den 3, Bulgaristan’dan 6 katılımcı ise bu soruda deneyim
düzeyine ilişkin bilgi verdiği ve tanımlayıcı bir alan belirtmediği için söz konusu kategorizasyona
diğer grubunda dahil edilmiştir. Buna göre Türkiye’den katılımcıların sırasıyla en çok eğitim
kurumları kaynaklı projeler (%39,3), yerel yönetim projeleri (%28,7) ve STK projeleri (%23,3) ile
deneyim kazandığı görülmektedir. Bulgaristan’dan katılımcılar sırasıyla en çok STK projeleri
(%80) ve eğitim kurumları kaynaklı projelerden (%2,9) söz ederken Portekiz’den katılımcılar
eğitim kurumları kaynaklı projeler (%59,4) ve STK projeleri (%26,7) ile yapılan çalışmalardaki
deneyimlerinden söz etmiştir. Ülkelere göre katılımcıların gençlik çalışmalarına yönelik
tecrübeleri açısından istatistiksel olarak anlamlı ve güçlü bir ilişki bulunmuştur. (Cramer’s V
Value: 0,481; p=0,00). Ayrıca üç ülkeden katılımcıların kurumsal bağlantısı ile gençlik
çalışmalarına yönelik tecrübeleri arasında istatistiksel olarak anlamlı ve güçlü ilişki bulunmuştur.
15,3
8,5
13,5
1,7 0
16,9
1,7 1,75,1
0 0
25,4
10,210
0 04
2
22
0 0
48
0 02
12
0 0 0
23,1
4,47,7
5,5 5,5 4,4
37,4
0
9,9
2,1
0
10
20
30
40
50
60
TURKIYE (n=59) BULG% (n=50) PORT% (n=91)
172
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
(Tur-Cramer’s V: 0,531, p=0,00; Bulg-Cramer’s V:0,638; p=0,27; Port-Cramer’s V:0,435;
p=0,01).
Şekil 3. Gençlik Çalışmalarına Yönelik Tecrübeler
2. GENÇLİK ÇALIŞANLARININ GİRİŞİMCİLİK DÜZEYLERİNE İLİŞKİN
BULGULAR
Araştırmaya katılan katılımcıların girişimcilik düzeylerini belirlemeye yönelik sorunun bulguları
değerlendirildiğinde; katılımcıların oldukça yüksek düzeyde (Mean=4,144) girişimci özellikte
oldukları görülmektedir. Katılımcıların girişimcilik özellikleri değerlendirildiğinde özellikle;
sürekli öğrenme süreci içinde olma, yaratılan sonuçlarla derinden ilgilenme, destek gruplarına
karşı sorumluluk hissetme, yenilikçi olma ve toplumsal değer yaratma konularında ortalamanın
üstünde bir hassasiyete sahip oldukları söylenebilir (Tablo 3).
Tablo 3: Girişimcilik Düzeylerine İlişkin İfadelerin Ülkelere Göre Ortalamaları
Girişimcilik Düzeyi İle İlgili İfadeler Ort. Turke
y
Portu
gal
Bulga
ria
Toplumsal değer (yalnızca özel değer değil) yaratmayı bir görev
olarak kabul ediyorum.
Görevimi yerine getirmek için yeni fırsatları tanıyorum.
Görevimle ilgili süreçlerle uyum içerisindeyim.
4,18
40
4,14
24
4,0403
4,0268
3,9530
3,5973
4,2407
4,4074
4,4259
4,1481
4,3750
4,0000
4,1500
3,7500
23,328,7
39,3
8
0,7 0
80
02,9
0 0
17,1
26,7
0
59,4
37,9
3
STK ve sivil
inisiyatif kaynaklı
projeler
Yerel yönetim ve
kent konseyleri
kaynaklı çalışmalar
Eğitim kurumları
proje ve çalışmaları
Kamu bağıntılı
kurum çalışmaları
Özel sektör ve
danışmanlık
çalışmaları
Diğer
TUR% (n=150) BULG% (n=35) PORT% (n=101)
173
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Misyonumu yerine getirirken hali hazırda mevcut olan kaynaklarla
sınırlı kalmadan cesurca
davranıyorum.
Görevime hizmet etmek için yeni fırsatlar arıyorum.
Görevimin yerine getirilmesinde yaratılan sonuçlarla derinden
ilgileniyorum.
Görevimi yerine getirirken 'dünyayı değiştiren' olmaya çalışıyorum.
Sosyal değeri (yalnızca özel değeri değil) sürdürebilmeyi bir misyon
olarak benimsiyorum.
Görevimle ilgili sürekli yenilik süreçlerine bağlıyım.
Tarafından hizmet verilen destek guruplarına karşı yüksek
sorumluluk duygusu sergiliyorum.
Görevimle ilgili sürekli bir öğrenme süreci içerisindeyim.
4,15
13
3,81
01
4,14
24
4,26
11
3,86
94
4,12
46
4,18
10
4,18
69
4,52
82
3,9799
4,0336
3,5168
3,9664
4,0201
3,9664
4,1745
4,4352
4,5463
4,1111
4,1574
4,3704
4,2500
4,5741
4,0500
4,3000
4,2000
4,3750
4,2250
4,5125
4,5000
Genel ortalama (Mean) 4.14
4
3.934 4.333 4.222
Cronbach's Alpha ,873; KMO=,892
Katılımcıların ülkelerine göre girişimcilik düzeylerini değerlendirdiğimizde, girişimcilik
düzeyinin en yüksek (4,333) olduğu grubun Portekizli katılımcılar olduğu görülmektedir.
Girişimcilik düzeyi sıralamasında ikinci sırada Bulgaristan (Mean= 4,222) ve üçüncü sırada da
Türk katılımcılar (Mean=3,934) yer almaktadır. Bulgular ışığında Portekizli ve Bulgar
katılımcıların ortalamanın üstünde bir girişimcilik düzeyine sahip olduğu söylenebilir.
Araştırmada girişimcilik ile ilgili araştırılan bir diğer konu, katılımcıların gençlik
çalışanlarının girişimci özellikte olmasına yönelik görüşlerinin neler olduğunun belirlenmesidir.
Bu kapsamda katılımcıların tutumlarını belirlemeye yönelik hazırlanan soruya verilen yanıtlar
incelendiğinde; çoğunluğu oluşturan %82’lik kısmın (278 kişi), gençlik çalışanlarının aynı
174
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
zamanda birer sosyal girişimci olmaları gerektiğini düşündüğünü göstermektedir (%6 sı
olumsuz, %12’si kararsız) (Şekil 4).
Gençlik çalışanlarının girişimci özellikte olması ile ilgili soruya katılımcıların kendi ülke
örnekleminde verdiği yanıtlar incelendiğinde; Portekizli katılımcıların %89’ u, Türklerin %83’ü
ve Bulgar katılımcıların da %70’ inin bu konuda olumlu tutumlara sahip olduğunu göstermektedir.
Şekil 4: Ülkelere Göre Katılımcıların Gençlik Çalışanlarının Girişimciliğine İlişkin
Tutumları
3. GENÇLİK ÇALIŞMALARINDA MEDYA KULLANIMINA İLİŞKİN BULGULAR
Araştırmaya dahil olan gençlik çalışanlarının yalnızca küçük bir bölümünü oluşturan %40’ sı
(134 kişi) gençlik çalışanı etkinlikleri için medya ortamlarını kullandıklarını belirtirken, %60’ı
kullanmadıklarını belirtmiştir. Kullandıklarını belirten bu 134 kişinin %41’i Türk (55 kişi), % 30’
u Bulgar (40 kişi) ve %29’ u (39 kişi) Portekizli katılımcılardan oluşmaktadır (Şekil 5).
175
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Şekil 5: Gençlik Çalışanı Etkinlikleri için Medya Kullanma Durumu
Yine bu kişilerden yalnızca % 48’i (159 kişi) gençlik çalışanı hizmeti kapsamında medya
içerikleri oluşturma ve yaymada görevli olduğunu söylerken, %52’si görevli olmadığını
söylemiştir. İçerik oluşturma ve yayma konusunda görevli olan katılımcıların sıralaması
incelendiğinde ise ilk sırada %43 oranla Portekiz (68 kişi), ikinci sırada %32 oranla Bulgaristan
(51 kişi) ve son olarak üçüncü sırada %25 oranla Türkiye (40 kişi) yer almaktadır (Şekil 6).
176
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Şekil 6: Gençlik Çalışmaları Konusundaki Medya İçeriklerini Oluşturma ve Yaymadaki
Rolü
5. GENÇLİK ÇALIŞMALARINDA HEDEFLENEN GRUPLAR
Araştırmada birincil ve ikincil hedef gruplar açık uçlu soru ile sorulduğundan cevaplar içerik
analizi yoluyla kategorik hale getirilen nitel verilerden oluşmuştur. Elde edilen veriler, birincil
hedef grupların üç farklı kategoride toplandığını göstermektedir. Buna göre;
Özelleşmemiş Gruplar Kategorisi, herhangi spesifik bir özellik belirtilmeksizin hedef
grupların demografik özelliğine göre çocuk, yetişkin veya herkes gibi genel olarak
tanımlandığı kategoridir. Bu kategoride çocuklar ve gençlerin çoğunlukla bir arada
sayıldığı verilere yer verilmiştir. Herkes olarak adlandırılan alt kategoride herkes, tüm
insanlar, toplum, toplumun tamamı gibi bazı ifadeler yer almaktadır. Üç kategori içinde
yüzde 13,3 ile son sıradadır.
Yaş ve Eğitim Kategorisi, katılımcıların yaş aralığı belirterek, eğitim durumu özelinde
spesifikleştirerek ve/veya bireysel sorunlara vurgu yaparak tanımladığı daha özelleşmiş
177
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
ancak sosyal ve ekonomik sorunlara işaret etmeyen grupları temsil etmektedir. Nitel
verilerde yaş aralığı tanımlayan katılımcılar, 6-12 yaş aralığı gibi daha dar ya da 12-35 yaş
aralığı gibi daha geniş bir grubu tanımlayan gruplara kadar çok geniş bir skala yaratmıştır.
Bu nedenle yaş aralığı kategorisi 5-17 yaş ve 18-35 yaş olmak üzere iki grupta ele
alınmıştır. Veriler bu aralıktaki yoğunluk durumlarına göre kategorik hale getirilmiştir.
Davranış sorunları yaşayan, risk altında veya problematik olarak tanımlanan gençler de
öğrenci durumuna işaret edildiği için bu kategoride ele alınmıştır. Ayrıca problematik veya
risk altında tanımlamalarında herhangi bir sosyal veya ekonomik problemle ilişki
belirtilmemiştir. Bu nedenle sosyal konular kategorisinden ayrı olarak ele alınması
düşünülmüştür. Bu kategori, üç kategori içinde yüzde 65,7 ile en yüksek orana sahiptir.
Sosyal Konular Kategorisi ise genç hedef grubun en az bir toplumsal sorun ile tanımlandığı
verilerden oluşmaktadır. Projenin hedef grupları açısından ele alındığında bu kategoride
özelleşmiş bir toplumsal sorun veya durumu temsil eden genç hedef kitlelere işaret
edilmesi önem taşımaktadır. Altı alt kategoriden oluşan hedef grup tanımlamaları,
katılımcılar açısından göreceli olarak proje ortağı ülkelerde öne çıkan toplumsal sorunlara
işaret etmesi açısından değerlidir. Bu kategori, üç kategori içinde yüzde 16 ile ikinci yüksek
orana sahiptir.
Tablo 4: Üç Kategoride Tanımlanan Birincil Hedef Gruplar
TURIYE
%
(n=110)
BULGARİS
TAN %
(n=37)
PORTEK
İZ %
(n=101)
Kategoril
er
Arasında
Ağırlık %
ÖZELLEŞMEMİŞ GRUPLAR 13,3
Çocuklar ve gençler/özelleşmemiş (%10,9) 12,7 13,5 7,9 10,9
Yetişkinler/özelleşmemiş (%0,4) 0,9 0 0 0,4
Herkes/özelleşmemiş (%2) 2,9 0 2 2
YAŞ VE EĞİTİM ÖZELİNDE 65,7
5-17 yaş arası çocuklar (%28,2) 17,3 5,4 48,5 28,2
18-35 yaş arası gençler (%10,9) 5,5 10,8 16,8 10,9
Orta öğretim & yüksek öğretim öğrencileri
(%23,4)
39,1 10,8 10,9 23,4
178
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Psikolojik problemli gençler (%3,2) 0,9 5,5 5 3,2
SOSYAL KONULAR ÖZELİNDE 16
Kadınlar ve kız çocukları (%1,6) 3,6 0 0 1,6
Eğitim eşitsizliği yaşayan gençler (%1,2) 2,7 0 0 1,2
Engelliler (%2,4) 4,5 0 1 2,4
Dezavantajlı gruplar: Ekonomik ve sosyal
problem yaşayanlar (%4,8)
4,5 10,8 3,9 4,8
Dezavantajlı bölgelerde yaşayanlar (%5,2) 0,9 32,4 0 5,2
Göçmenler ve mülteciler (%0,8) 0 2,7 1 0,8
Diğer (%5) 4,5 8,1 3 5
TOPLAM 100 100 100 100
- Birincil hedef gruplar arasında alt kategoriler arası karşılaştırmada dikkat çeken ve genel olarak ülkeler
açısından da öne çıkan hedef gruplar kırmızı ile yazılmıştır.
Katılımcıların yaş ve eğitim değişkenlerine göre yaptığı genç hedef grubu tanımlaması tüm
ülkeler açısından da öne çıkan bir kategori olmuştur. Bununla birlikte Sosyal Issues Kategorisi’nde
ülkelere göre baskın olan bazı alt kategorileri de görmek mümkündür. Örneğin Türkiye’den
katılımcıların hedef gruplar açısından ilgilendiği sosyal konularda sırasıyla engelli sorunları
(%4,5), ekonomik ve sosyal açıdan dezavantajlı gruplar (%4,5), kadın sorunları (%3,6), eğitimde
eşitsizlik (%2,7) konularıyla ilişkili gruplar öne çıkmaktadır.
179
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Şekil 7: Birincil Hedef Grupların Ülkelere Göre Dağılımı
Kadın sorunları (%3,6), eğitimde eşitsizlik (%2,7) sorunları yaşayan hedef gruplarına
yalnızca Türk katılımcılar işaret etmektedir. Bulgaristan’dan katılımcılar ise yüksek bir oranda
bölgesel eşitsizlik, kent-kırsal ayrımı yaşayan gruplar (%32,4) ile ekonomik ve sosyal açıdan
dezavantajlı grupları (%4,5) hedeflediğini dile getirmiştir. Son olarak Portekiz’den katılımcılar
için düşük bir oranda ifade edilmiş olsa da ekonomik ve sosyal açıdan dezavantajlı gruplar (%3,9)
öne çıkmaktadır.
İkincil hedef gruplara ilişkin bulgular, birincil hedef kitle olarak söz edilmeyen yeni alt
kategorilerin tanımlandığını ortaya koymaktadır. Birincil hedef gruplardan farklı olarak
tanımlanan kurumsal nitelikli yeni alt kategoriler, ana kategorilere ikincil hedef gruplara ait bir
yenisinin eklenmesini sağlamıştır. Özelleşmemiş Gruplar Kategorisi’nde ebeveynler ve aileler ile
yaşlılar; Yaş ve Eğitim Kategorisi’nde Eğitimciler; Sosyal konular kategorisinde İşsizlik sorunu
yaşayanlar ikincil hedef gruplar tanımlaması ile eklenen yeni alt kategoriler olmuştur.
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Çocuklar ve gençler/özelleşmemiş (%10,9)
Yetişkinler/özelleşmemiş (%0,4)
Herkes/özelleşmemiş (%2)
5-17 yaş arası çocuklar (%28,2)
18-35 yaş arası gençler (%10,9)
Orta öğretim ve yüksek öğretim öğrencileri (%23,4)
Psikolojik problemli gençler (%3,2)
Kadınlar (%1,6)
Eğitim eşitsizliği yaşayan gençler (%1,2)
Engelliler (%2,4)
Dezavantajlı gruplar: Ekonomik ve sosyal problem
yaşayanlar (%4,8)
Dezavantajlı bölgelerde yaşayanlar (%5,2)
Göçmenler ve mülteciler (%0,8)
Diğer (%5)
TURKIYE % (n=110) BULGARISTAN % (n=37) PORTEKİZ % (n=101)
180
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Tablo 5: Dört Kategoride Tanımlanan İkincil Hedef Gruplar
TURKİYE %
(n=68)
BULGARİST
AN % (n=24)
PORTEK
İZ%
(n=68)
Kategoril
er
Arasında
Ağırlık %
ÖZELLEŞMEMİŞ GRUPLAR 53,1
Çocuklar ve gençler/özelleşmemiş 9,4 29,2 5,9 10,7
Yetişkinler/özelleşmemiş 0 0 47 18,1
Herkes/özelleşmemiş 11,8 0 7,4 8,5
Ebeveynler ve aileler* 11,8 4,2 11,8 10,7
Yaşlılar* 4,7 0 7,4 5,1
YAŞ VE EĞİTİM ÖZELİNDE 15,8
5-17 yaş arası çocuklar 3,5 16,7 1,5 4,5
18-35 yaş arası gençler 0 4,2 1,5 1,2
Orta öğretim ve yüksek öğretim
öğrencileri 5,9 0 4,4
4,5
Eğitimciler: Akademisyenler ve
öğretmenler* 7,1 0 5,8
5,6
SOSYAL KONULAR ÖZELİNDE 17,5
Kadınlar ve kız çocukları 12,9 0 0 6,2
Eğitim eşitsizliği yaşayan gençler 0 0 0 0
Engelliler 4,7 0 1,5 2,8
Dezavantajlı gruplar: Ekonomik ve
sosyal problem yaşayanlar 3,5 12,5 2,8
4,5
Dezavantajlı bölgelerde yaşayanlar 0 0 0 0
Göçmenler ve mülteciler 4,7 0 0 2,3
İşsizlik sorunu yaşayan gençler* 2,4 4,2 0 1,7
BAĞLANTILI KURUMLAR 11,3
STK’lar ve Hayırsever Kurumlar* 7,1 0 0 3,4
Üniversiteler* 4,7 0 1,5 2,8
Diğer Kurumlar* 4,7 16,7 1,5 5,1
Diğer 1,1 12,3 0 2,3
181
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
İkincil hedef gruplara ilişkin bulgularda, birincil hedef kitlede yer alan eğitim eşitsizliği
yaşayan gençler ve dezavantajlı bölgelerde yaşayanlara yer verilmediği görülmektedir. Ülkeler
açısından da kategorilere bakıldığında, kadınlar ve kız çocukları (%12,9), ebeveynler ve aileler
(%11,8), toplumun geneli (%11,8) ve özelleşmemiş gruplar olarak çocuklar ve gençlerin (%9,4)
Türkiye özelinde öne çıktığı görülmektedir. Eğitimciler (%7,1) ve STK’lar ve hayırsever kurumlar
(%7,1) öne çıkan diğer gruplardır. Portekiz’in katılımcıları açısından ikincil hedef grupları
arasında yetişkinler (%47) oldukça yüksek frekansa sahiptir. Ebeveynler ve aileler de (%11,8) ve
toplumun geneli (%7,4) yine öne çıkan gruplar arasındadır. Bulgaristan’dan katılımcılar açısından
ise çocuklar ve gençler alt kategorisine ikincil hedef grubu olarak birincil gruplara oranla daha
yüksek düzeyde işaret edildiği görülmektedir. 5-17 yaş çocuklar (%16,7), girişimciliği
destekleyecek özel veya yerel yönetimden kurumlar (%16,7) ve sosyal konularla ilişkili olarak
dezavantajlı gruplar (%12,5) ikincil hedef gruplar arasında gösterilmiştir. Yaşlılar, sadece Türkiye
ve Portekiz; işsizlik sorunu yaşayanlar da sadece Türkiye ve Bulgaristan ülkeleri için ikincil hedef
grupları arasında sayılmıştır.
6. KATILIMCILARIN TOPLULUK MEDYASI KULLANIMINA İLİŞKİN BULGULAR
Katılımcıların çalışmalarında topluluk medyasını kullanma durumlarını belirlemeye
yönelik hazırlanan sorular incelendiğinde; katılımcıların çoğunluğunu oluşturan 197 kişi (%58),
topluluk medyası kavramından haberdar olduğunu belirtirken, 142 katılımcı (42) daha önce hiç
duymadığını belirtmiştir.
Topluluk medyasından haberdar olanların ülkelere göre dağılımı incelendiğinde;
haberdarlık düzeyi en yüksek olan ülke %36’ı (71 kişi) ile Portekiz, daha sonra %34 (67 kişi) ile
Bulgaristan ve haberdarlık düzeyi en düşük ülke ise %30 (59 kişi) ile Türkiye olarak belirlenmiştir
(Şekil 8).
TOPLAM 100 100 100 100
*İkincil hedef kitle olarak yeni eklenmiş veya oransal olarak yükselmiş gruplar
- Birincil hedef gruplar arasında alt kategoriler arası karşılaştırmada dikkat çeken ve genel olarak ülkeler
açısından da öne çıkan hedef gruplar kırmızı ile yazılmıştır.
182
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Şekil 8. Topluluk Medyasından Haberdarlık Durumu
Buna ek olarak katılımcıların çok azını oluşturan %40’ ı (134 kişi) topluluk medyasını
yönetme yeteneğine sahip olduğunu belirtmekle birlikte, konuyla ilgili kararsız olanların oranı
(%36;124 kişi) dikkat çekicidir.
Topluluk medyasını yönetme yeteneği bulunan katılımcıların ülkelere dağılımı
incelendiğinde; ilk sırada %44 ile (60 kişi) Türkiye, ikinci sırada %30 (52) ile Portekiz ve son
sırada da %16 (22 kişi) ile Bulgaristan yer almaktadır. Yönetme yeteneğinin bulunmadığını
belirten katılımcılar ise sırasıyla; %52 Türkiye (43 kişi), %27 Bulgaristan (22 kişi) ve %20
Portekiz (17 kişi) olarak belirlenmiştir (Şekil 9).
183
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Şekil 9: Topluluk Medyası Yönetme Yeteneğine Sahiplik
7. EĞİTİM PROGRAMINDAN BEKLENTİLERE İLİŞKİN BULGULAR
Katılımcılara eğitim programlarına ilişkin beklentileri, açık uçlu soru ile sorulmuş ve alınan
cevaplar doğrultusunda 8 tema ortaya çıkmıştır. Bu temalarda eğitim içeriğine ilişkin beklentiler
kadar program çıktıları ve yayılım etkisine yönelik temaların da ortaya çıktığı görülmektedir:
1. İçerik üretimi ve uygulama becerilerini geliştirme teması, gençlere medya içeriklerinin
nasıl hazırlanacağının, içerik üretim süreci ve yönetiminin nasıl yapılması gerektiğinin
uygulamalı olarak sunulmasına ilişkin beklentileri kapsamaktadır. Farklı medyaları entegre
biçimde kullanma, uygulama üretme ve teknik becerilerle ilgili yeni yetkinlikleri kazanma
gibi beklentiler de bu temada ele alınmıştır.
184
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2. Gerçek potansiyeliyle medyanın etkili ve doğru kullanımı teması, katılımcıların medyanın
doğru ve etkili şekilde kullanılmadığı, potansiyelinden verimli şekilde yararlanılmadığı
yönündeki görüşlerini yansıtan beklentilerinden oluşmaktadır. Hedef gruplara medyanın
gücü ve potansiyeli ile ilgili daha geniş bir perspektif yaratacak bir eğitim beklentisi bu
temada ele alınmıştır.
3. Sürdürülebilir ve verimli bir e-Platform oluşturma teması, eğitim çıktılarının yayılım etkisi
ve faydasına yönelik özelliklerin sıralandığı bir temadır. Katılımcılar, verimli,
sürdürülebilir, yaygınlaştırılabilir, farklı konulara entegre edilebilir ve açık erişimli gibi
nitelikleri, eğitim programı için öncelikli olarak değerlendirdiklerini belirtmiştir.
4. Kuruluşları ve Girişimleri yeni yollar ve daha iyi işler için destekleme teması, eğitim
çıktılarına yönelik temadır. Sivil toplum kuruluşları ve hayırsever organizasyonları
desteklemek ve üretimine katkı sağlamak üzere programa dahil etme beklentisini
yansıtmaktadır.
5. Medya kullanımının ve iletişim yetkinliklerinin artırılması teması, sosyal medya ortam ve
araçlarının kullanımının arttırılması, kullanılan araç çeşitliliğinin sağlanması ve medya
ortamlarındaki iletişim becerilerinin dolayısıyla da etkinliğinin yükseltilmesine ilişkin
beklentileri yansıtmaktadır. İkinci temadan farklı olarak bu temada, takip edilen ve öne
çıkan yeni medya ortamında bilgisayar aracılı iletişim yetkinliğinin sağlanmasını
öngörmektedir.
6. Gençlere ulaşma ve etkileşim yaratma teması, gençlere yeterince erişim sağlanamadığı ve
temas kurulamadığı düşüncesinden hareketle başta sesini duyuramayan veya izole kalmış
dezavantajlı bireyler olmak üzere genel genç hedef gruplarına yeni fırsatlar ve
kullanılabilecek araçlara ilişkin olanakları göstermek üzerinden tanımlanmaktadır.
7. Yeni araçları öğrenmek ve öğretmek için eğitim fırsatları yaratma teması, program yoluyla
yeni medya ortam ve araçlarının kullanımının öğrenilmesi noktasında bir referans kaynağı
yaratılmasına işaret etmektedir. Eğitimde fırsat eşitliği açısından açık erişim ilkesine
dayanarak ihtiyaç duyan herkesin kolaylıkla erişebileceği bir program tasarımını
öngörmektedir.
8. Sosyal bilinci ve farkındalığı geliştirme teması ise toplumsal sorunlar ve sosyal konulara
ilişkin hedef gruplar ve geniş bir perspektifte toplumsal farkındalık yaratılması beklentisini
185
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
yansıtmaktadır. Bu tema aynı zamanda söz konusu konulara ilişkin girişim yapılabilecek
alanları da ortaya çıkarma konusunda beklentilerin olduğunu göstermektedir.
Bulgular, en yüksek frekansı bulunan medya içerik üretme ve uygulama becerilerini geliştirme
teması (%24), teknik becerileri de kapsayacak şekilde içerik yönetimi bilgi ve becerisine ilişkin
ihtiyaçların önceliğine işaret etmektedir. Sosyal bilinç ve farkındalığı geliştirme (%6) ise en düşük
frekansa sahip tema olarak ortaya çıkmıştır. Beklentilere yönelik öne çıkan diğer temalarla birlikte
dağılım Grafik 1’de gösterilmiştir.
Grafik 1. Eğitim Programından Beklentilerin Temalara Göre Dağılımı
Sosyal bilinci ve
farkındalığı geliştirme;
6,40%
Gençlere ulaşma ve
etkileşim yaratma ; 9%
İçerik üretimi ve
uygulama becerilerini
geliştirme; 23,50%
Medya kullanımının ve
iletişim yetkinliklerinin
artırılması; 10,30%
Gerçek potansiyeliyle
medyanın etkili ve
doğru kullanımı; 20,90%
Yeni araçları öğrenmek
ve öğretmek için eğitim
fırsatları yaratma; 7,30%
Kuruluşları ve
Girişimleri yeni yollar
ve daha iyi işler için destekleme; 11,10%
Sürdürülebilir ve
verimli bir e-Platform
oluşturma; 11,50%
186
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Tablo 6: Eğitim Programından Beklentilerin Ülkelere Göre Dağılımı
Eğitim Programından
Beklentiler
TURKİYE
% (n=79)
BULGARİSTAN
% (n=65)
PORTEKİZ
% (n=90)
Temalar
arasında
%
İçerik üretimi ve uygulama
becerilerini geliştirme
19 23,1 27,8 23,5
Gerçek potansiyeliyle
medyanın etkili ve doğru
kullanımı
24,1 30,8 11,1 20,9
Sürdürülebilir ve verimli bir e-
Platform oluşturma
15,2 3,1 14,4 11,5
Kuruluşları ve Girişimleri yeni
yollar ve daha iyi işler için
destekleme
2,5 21,5 11,1 11,1
Medya kullanımının ve iletişim
yetkinliklerinin artırılması
5,1 1,5 21,1 10,3
Gençlere ulaşma ve etkileşim
yaratma
8,9 13,8 5,6 9
Yeni araçları öğrenmek ve
öğretmek için eğitim fırsatları
yaratma
7,6 4,6 8,9 7,3
Sosyal bilinci ve farkındalığı
geliştirme
17,6 1,6 0 6,4
187
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Şekil 10: Eğitim Programından Beklentilerin Ülkelere Göre Dağılımı
Eğitim programından beklentiler konusunda en çok görüş bildiren katılımcı Portekiz’den
(%81,8) en az görüş bildiren katılımcı Türkiye’den (%51,6) olmuştur (Şekil 10). Ülkelere göre
dağılımda; Portekiz’den katılımcıların beklentileri en çok “İçerik üretimi ve uygulama becerilerini
geliştirme” temasında toplanırken temalar içinde en çok bu temanın öne çıktığı görülmektedir.
Bulgaristan ve Türkiye’den katılımcılar için ise en çok “Gerçek potansiyeliyle medyanın etkili ve
doğru kullanımı” teması önem kazanmaktadır. Portekiz’den hiçbir katılımcının değinmediği,
Bulgaristan’dan ise katılımcıların yalnızca %1,6’sının işaret ettiği “Sosyal bilinci ve farkındalığı
geliştirme” teması ise Türkiye’den katılımcılar açısından 8 tema içinde üçüncü sırada yer
almaktadır. Medya kullanımının ve iletişim yetkinliklerinin artırılması teması ise Türkiye ve
Bulgaristan katılımcıları için düşük oranda kalırken Portekiz’den katılımcılar için en sık
tekrarlanan beklentilerden biridir. Son olarak Gençlere ulaşma ve etkileşim yaratma beklentisi,
Bulgaristan’dan katılımcılar için diğer iki ülkeden katılımcılara oranla önem arz eden bir temadır.
19
24,1
15,2
2,5
5,1
8,97,6
17,6
23,1
30,8
3,1
21,5
1,5
13,8
4,6
1,6
27,8
11,1
14,4
11,1
21,1
5,6
8,9
0
İçerik üretimi ve
uygulama
becerilerini
geliştirme
Gerçek
potansiyeliyle
medyanın etkili
ve doğru
kullanımı
Sürdürülebilir ve
verimli bir e-
Platform
oluşturma
Kuruluşları ve
Girişimleri yeni
yollar ve daha
iyi işler için
destekleme
Medya
kullanımının ve
iletişim
yetkinliklerinin
artırılması
Gençlere ulaşma
ve etkileşim
yaratma
Yeni araçları
öğrenmek ve
öğretmek için
eğitim fırsatları
yaratma
Sosyal bilinci ve
farkındalığı
geliştirme
TURKİYE % (n=79) BULGARİSTAN % (n=65) PORTEKİZ% (n=90)
188
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
8. EĞİTİM MODÜLÜNDE YER ALMASI İSTENEN KONU BAŞLIKLARINA İLİŞKİN
BULGULAR
Eğitim modülüne ilişkin istenen ve ihtiyaç duyulan konuların belirlenmesine yönelik
soruda, teknik beceri odaklı konular (örneğin grafik tasarım, güvenlik, çevrimiçi platformların
üretimi ve kullanımı) katılımcılar tarafından en çok talep edilen konuların başında gelmektedir
(%66,76). Girişimcilik becerisi odaklı konular (%57,86), topluluk medyasının rolü (%48,66),
topluluk medyasının yönetimi (%43,62) önem gösterilen diğer konu başlıkları olmuştur. Ticari
iletişim stratejilerine ise (%27,89) tüm konu başlıkları arasında en az oranla yer verildiği
görülmektedir. (Şekil 11)
Şekil 11: Katılımcıların Konu Başlıklarına Yer Verme Dağılımı
Teknik beceri;
23,50%
Girişimcilik becerisi;
20,30%
Topluluk medyasının
rolü; 17,10%
Internet pazarlaması;
13,10%
Ticari iletişim
stratejileri; 9,80%
Topluluk medyasının
yönetimi; 15,30%
Diğer; 1,90%
189
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Şekil 12: Katılımcıların Konu Başlıklarına Yer Verme Dağılımı
Eğitim programı konuları için taleplerin ülkelere göre dağılımında ise, Türkiye’den
katılımcıların daha çok girişimcilik ve teknik beceri odaklı konular, Bulgaristan’dan katılımcıların
topluluk medyasının rolü, internet pazarlaması ve girişimcilik konuları, Portekiz’den katılımcıların
ise teknik beceri odaklı konular ile topluluk medyası yönetimi konularına odaklandıkları
görülmektedir. Ancak oransal dağılıma bakıldığında altı ana başlıkta toplanan konulara genel
olarak orta ve yüksek düzeyde önem verildiği, en düşük düzeydeki iş iletişim stratejileri ve internet
pazarlaması konularının dahi hatrı sayılır bir oranda değerlendirildiği görülebilmektedir (Şekil 12)
105109
76
60
40 37
1
4436
56
31
43
31
0
76
50
32
56
43
26
4
Teknik beceri
(23,5%)
Girişimcilik
becerisi (20,3%)
Topluluk
medyasının rolü
(17,1%)
Topluluk
medyasının
yönetimi
(15,3%)
Internet
pazarlaması
(13,1 %)
İş iletişim
stratejileri
(9,8%)
Diğer (1,9%)
TURKIYE (428 responds) BULGARISTAN (241 responds) PORTEKIZ (287 responds)
190
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
2. TÜRKİYE'DEKİ ULUSAL DANIŞMA KURULU VE PAYDAŞLARIN İHTİYAÇ
ANALİZİ SONUÇLARI
2.1. Metodoloji
Araştırmanın amacı, Türkiye’de topluluk medyası ve sosyal girişimcilik çalışmalarının
konu için kilit rolde yer alan kurum ve kuruluş temsilcileri tarafından nasıl algılandığının, mevcut
portrenin nasıl yorumlandığının ve alanın gelişimi için nelere ihtiyaç duyulduğunun anlaşılmasına
odaklanmaktadır.
Araştırma için 7 ve 6 katılımcıdan oluşan iki odak grup görüşmesi yapılmıştır. Veriler ses
kayıt cihazıyla kaydedilmiş ve aynı zamanda röportör aracılığıyla da yazılı olarak kayıt altına
alınmıştır Katılımcılar yuvarlak masalarda oturmuş, görüşmeler 85 ve 75 dakika sürmüştür. Soru-
yanıta dayalı olarak yapılan görüşmelerde genelden özele doğru hareket edilerek 5 adet soru
yöneltilmiştir. Odak grup görüşmelerinin amacı çeşitliliği tanımlama ve katılımcıların durumu
nasıl algıladığını ortaya çıkarmak ve bunu bireylerin düşüncelerini serbestçe paylaşabildiği
planlanmış bir tartışma ortamında yapmaktır153. Bundan dolayı soru-cevap sürecinin sohbete yakın
bir konuşma tarzında geçmesi için çabalanmış, böylelikle katılımcıların daha rahat bir şekilde
düşünce, deneyim ve duygularını ifade etmesini sağlamak amaçlanmıştır. Odak grup görüşmesine
geçilmeden önce soruların anlaşılırlığı ve amaca uygunluğundan emin olmak üzere görüşme
soruları tüm araştırmacılar tarafından değerlendirilmiş ve tartışılmıştır.
Odak grup görüşmeleri nitel veri toplamada önemli bir işleve sahiptir. Nitel araştırma
yöntemleri içerisinde spesifik bir konuya odaklanan ve sınırları çizilmiş araştırmalar içerisinde
odak grup görüşmesi etkili bir nitel veri toplama tekniğidir154. Görüşme sorularının mümkün
olduğunca teknik dilden uzak, açık uçlu, sohbet tarzına uygun ve yorum gerektiren sorular
olmasına dikkat edilmiştir155. Nitel araştırmanın doğasına uygun olarak, odak grup görüşmelerinde
katılımcılar kendi bilgi, tecrübe, duygu, algı, düşünce ve tutumlarını aktarma konusunda
153 Krueger, R.A., Focus Groups: A Practical Guide For Applied Research. London: SAGE, 1994 154 Yildirim, A., & Simsek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel arastirma yontemleri. Ankara: Seckin Yayinlari 155 Kruger, R.A., & Casey, M.A., Focus group: A Practical Guide for Applied Research (3rd ed., p.157). Thousand
Oaks, CA: Sage Publications, 2000
191
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
araştırmacı tarafından teşvik edilmiştir156.
Türkiye’de topluluk medyası ve sosyal girişimciliğin anlaşılmasında ve gelişiminde önemli
bilgi ve katkıya sahip olabilecek olan; sivil toplum kuruluşları, belediyeler, akademisyenler,
meslek odası, basın ve özel sektör temsilcilerinin içinde yer aldığı uzmanlar araştırmaya dahil
edilerek maksimum çeşitlilik örneklemesi yapılmıştır. Araştırma örneklemi, her biri gönüllü olarak
“Genç Topluluk Medyası Yaratıcıları için Sosyal Girişimcilik Projesi” danışma kurulunda yer
alan ve araştırmaya da aynı gönüllülük esasıyla katılan katılımcılardan oluşması elde edilen
verilerin zenginliğine olumlu etkide bulunmuştur. Katılımcıların alanlarında sahip olduğu derin
bilgi ve tecrübe ve ilgili alanda bu denli yetkin uzmanların sayıca azlığı göz önünde
bulundurulduğunda nitel araştırma ideal bir yöntem olarak ortaya çıkmaktadır. Öte yandan,
katılımcıların birbirleriyle etkileşiminin sonuçlara yapacağı olumlu etki, odak grup görüşmesinin
ideal bir veri toplama aracı olarak belirlenmesinin nedenidir.
Araştırma öncesinde “Genç Topluluk Medyası Yaratıcıları için Sosyal Girişimcilik” proje
koordinatörü tarafından yapılan sunum ile topluluk medyası ve sosyal girişimcilik kavramları
tanımlanmış, Türkiye’deki durumu ortaya konmuş ve “Genç Topluluk Medyası Yaratıcıları için
Sosyal Girişimcilik” projesi kapsamında yapılan ihtiyaç analizi sonuçları sunulmuştur. Böylelikle,
katılımcıların konuya dair temel farkındalıklarının var olduğundan emin olunmuştur. Odak
araştırması çalışması başlangıcında öncelikle araştırmanın amacı açıklanmış, katılımcıların kısaca
kendilerini tanıtmalarıyla görüşmelere başlanmıştır. Odak grup çalışması kapsamında aşağıdaki
sorular katılımcılara yöneltilmiştir:
1. Çalıştığınız gruplar ve siz kendinizi bir topluluk olarak görüyor musunuz? Bir kimlik
etrafında bir araya geldiğinizi düşünüyor musunuz? Grupları ve kendinizi nasıl
tanımlarsınız?
2. Sosyal girişimci faaliyetlerde kurumların medya kanallarını çok aktif kullanılmadığını
bulduk. Bu kanallar sizce neden kullanılmamaktadır?
3. Çalıştığınız gruplar ve siz bir birlik oluşturabilmek ya da birbirinizden, konulardan,
çalışmalardan haberdar olabilmek, sesinizi duyurabilmek için hangi medya kanallarını
kullanmaktasınız?
156 Çokluk, Ö., Yılmaz, K., & Oğuz, E., Nitel bir görüşme yöntemi: Odak grup görüşmesi. Kuramsal Eğitimbilim,
2011, 4(1), 95-107
192
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
4. Eğer kullanmıyorlarsa neden kullanmamaktadırlar?
5. Sizce çalıştığınız grupların topluluk medyası oluşturabilmesi, sosyal girişimciliklerinin
arttırılması için ne gibi eğitimler alması gerekmektedir?
2.2. Analizler ve Bulgular
Yapılan odak grup görüşmeleri kayıt altına alınmış daha sonra ses kayıtları dinlenerek
görüşmeler deşifre edilmiştir. Ayrıca, odak grup tartışmaları esnasında araştırmacılar not almış ve
analiz sürecinde bu notlardan da yararlanılmıştır.
6 katılımcıdan oluşan odak grup görüşmesi sonucunda projenin içeriğine ve yer alabilecek
olası eğitimlere ilişkin aşağıda yer alan sonuçlara ulaşılmıştır:
1. Öncelikle katılımcılar mevcut durumu değerlendirerek projenin sivil inisiyatiflerin ve
kuruluşların ihtiyacına yönelik önemli bir soruna değindiğini belirtmişlerdir. Türkiye’deki
sivil toplum kuruluşlarının ve sosyal girişimcilerin bir araya gelmekte zorlandıklarını,
medya kullanım alışkanlıklarının zayıf ve etkin olmadıklarını dile getirmişlerdir.
2. Katılımcılar sosyal girişimcilik ile sivil toplum kuruluşları arasında ince bir çizgi olduğunu
söylerken bu iki yapının birbiri yerine kullanıldığını ve Türkiye’de bu iki oluşumun iç içe
olduğunu belirtmişlerdir.
3. Türkiye’nin diğer birçok Avrupa ülkesine oranla daha çok sosyal girişimciliğe ihtiyacı
olduğunu böylelikle dezavantajlı grupların hem sosyal yaşama katılımının sağlanacağını
hem de istihdam süreçlerinin hızlanabileceğini söylemişlerdir.
4. Hem topluluk medyasının işlerlik kazanabilmesi hem de sosyal girişimciliğin
arttırılabilmesinde eğitimin önemli rolü olduğu tüm katılımcılar tarafından önemle
üzerinde durulan nokta olmuştur.
5. Katılımcılar oluşacak olan web sitesinde başarılı sosyal girişimcilik hikayelerinin olması
gerektiğine vurgu yapmışlardır. Böylece motivasyonun artacağını ve topluluğun dinamik
bir sinerjiyi yakalayabileceğini ön görmüşlerdir. Ayrıca katılımcılar sitede topluluk
medyasını oluşturanların kısa videolarının, diğer kişileri sosyal girişimciliğe davet eden
ilgi çekici cingıl ve sloganların yer almasını önermişlerdir. Ek olarak bu web sayfasının
kullanıcı odaklı olarak deneyimlerini paylaşabildikleri interaktif bir mecra olması gerektiği
söylenmiştir. Sitenin sürdürülebilir olması, canlı tutulması ve yeni gelişmelere göre zaman
içinde yenilenebilir olması gerektiği belirtilmiştir.
193
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
6. Görüşme sonucunda ihtiyaç olan eğitimlerden biri topluluğun ve sosyal girişimcinin
kendini geliştirebileceği bir modül ve medya kullanma alışkanlıklarını arttıracak teknik ve
içeriksel bilginin öğretildiği bir modül önerilen, olası eğitim içeriğinin ana kategorilerini
oluşturmuştur. Buna göre aşağıda yer alan eğitimlerin mutlaka olması gerektiği
belirtilmiştir.
- Ortak bir paydada buluşabilmek, ortak bir amaca hizmet edebilmek için grup
dinamiklerinin anlatıldığı, bu sürecin öğretildiği bir eğitim,
- Sosyal girişimcilerin kendilerini geliştirebilecekleri, hedef gruplarının özelliklerini
daha iyi kavrayabilecekleri bir eğitim,
- Kişileri nefret söylemi, cinsiyet ayrımcılığı, engelli hakları hakkında bilgilendirecek ve
farkındalık yaratacak eğitimler,
- Takım çalışmasını anlatacak eğitimler,
- Hem medya hem de şirket kurmaya ilişkin hukuksal süreçlerin anlatıldığı eğitimler,
- Kültürel farklılıklar, kuşak farklarının açılandığı eğitimler,
- Her bir medya için farklı içerik üretme süreçlerinin anlatıldığı eğitimler. Örneğin;
radyo program süreci, sosyal ağlara içerik üretmenin temel prensipleri, televizyona
içerik üretme.
- Sponsorluk ve gönüllü sayılarının arttırılabilmesi için eğitimler,
- Televizyon, radyo ve internet teknik bilgisinin verildiği güncel programlarının
anlatıldığı eğitimler,
- Blog oluşturma, forum yaratma gibi hem sürdürülebilir içeriği üretme hem de bu alana
yönelik teknik süreçlerin anlatıldığı eğitimler,
- Mobil uygulamaların içerik ve teknik özelliklerinin anlatıldığı eğitimler,
- Liderlik, motivasyon eğitimleri,
- Sosyal medya ve web sitesi güvenliğinin anlatıldığı eğitimler,
- Yabancı fonlara ulaşabilmek için AB Programlarının anlatıldığı proje yazma eğitimleri,
- Medya içerikleri oluşturulurken nefret söylemi ya da cinsiyetçi söylemin yeniden
üretilmemesi için farkındalık eğitimleri,
- Medya okuryazarlığı eğitimleri,
- İçerik üretebilmek için fotoğraf ve video oluşturma eğitimleri,
- Haber yazma, üretme süreçlerine yönelik eğitimler.
194
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
7 katılımcıdan oluşan odak grup görüşmesi sonucunda projenin içeriğine ve yer alabilecek
olası eğitimlere ilişkin aşağıda yer alan sonuçlara ulaşılmıştır:
1. Öncelikle katılımcılar yaptıkları çalışmaları ve bunlara kendi medyalarında ve ana akım
medyalarda nasıl yer verdiklerini veya birçok zaman da veremediklerini paylaşmışlardır.
2. Katılımcıların hepsi sivil toplumun ve kamu kurumlarının yaptıkları birçok değerli
çalışmayı gerek geleneksel gerek yeni medya araçlarını kullanmakta yaşadıkları sıkıntıdan
dolayı hedef kitlelerle yeterince paylaşamamaktan sıkıntı yaşadığını belirtmiştir. Bundan
dolayı, projenin kendileri için büyük önem taşıdığını ifade etmişlerdir.
3. STK ve belediye temsilcileri içerik oluşturmanın yaşadıkları en büyük sıkıntılardan biri
olduğunu belirtmiştir. Yaptıkları birçok etkinliği etkili ve ilgi çekici bir biçimde aktarma
noktasında sıkıntı yaşadıklarını ifade etmişlerdir.
4. Katılımcılar sosyal medyayı ellerinden geldiğince kullandığını ancak yine de kitlelerin
sosyal sorumluluk, sivil toplum konularına ilgi duymaması sebebiyle yapılan işleri
yeterince bilinmediğini söylemiştir. Buradaki temel meselenin bu çalışmaları ilgi
duyulabilecek bir biçime dönüştürmek, klasik dilden kurtarmak, yaratıcı ve çarpıcı bir
şekilde aktarmak ve agresif haber formatına döndürebilmek olduğu sonucuna varılmıştır.
5. Katılımcılar temsil ettiği grupların ortak amaç, ihtiyaç ve paylaşımlar etrafında bir araya
gelmesinden dolayı aidiyet sorunu yaşamadığı belirtilmiştir. Ancak bu aidiyet mesajların
etkin paylaşımından çok, ortak paylaşım alanına dayanmaktadır.
6. Katılımcılar medyada mesaj ve konu stratejisi ile hangi medyada ne kadar tekrarla
mesajları verecekleri konusunda sıkıntı yaşadıklarını belirtmiştir.
7. Metnin yanı sıra, görsel ve fotoğrafların ne ölçüde ve şekilde kullanılması gerektiği ile
ilgili de yeterli bilgiye sahip olmadıklarını belirtmişlerdir.
8. Tüm katılımcıların önemle üzerinde durdukları bir sorun çalışmaları gönüllülük üzerinden
yürütmelerinden kaynaklanan, birçok defa işlerin amatör düzeyde kalması ve tam
anlamıyla sahiplenilememesi sıkıntısıdır. Medya kullanımı konusunda da mümkün
olduğunca bu konuda çalışan veya gerçekten gönüllü olmak isteyen kişileri ulaşmaya
çalışırken insan kaynağı sıkıntısı yaşadıklarını belirtmişlerdir. Bu kişilerde, gönüllülük
isteği ve medya kullanımına duyulan ilginin bir arada olması gerektiği söylenmiştir.
9. Geleneksel medya kanallarının özellikle yerel düzeyde sayı olarak da azalmasının,
çalışmaların aktarımı için alternatif medyalara olan ihtiyacın arttığına vurgu yapılmıştır.
195
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
10. Katılımcılar, sosyal medya kanallarının kendi içerisinde de özellikle yaş grupları
bağlamında farklı kitlelere seslendiğini ve bundan dolayı hem farklı kanallar kullanmak
hem de bu kanallara yönelik farklı mesajlar üretmek gerektiğini belirtmiştir.
11. Sosyal girişimcilerin teşvik edilmesi için bir strateji oluşturulması ve bir atölye çalışması
oluşturulması önerilmiştir.
12. Kurumların medya takip oranları ve kurumları temsil eden kişilerin (lider) medya takip
oranları arasındaki farkın üstü çizilmiştir. Bazen kurumlar liderlerin imajının çok gerisinde
kalabilmektedir.
13. Katılımcılar değişen medyadaki rollerinin ne olacağını sorguladıklarını belirtmiştir.
Bu sonuçlar bağlamında, aşağıda yer alan eğitimlerin olması gerektiği belirtilmiştir:
- Gönüllülerin teknik becerilerini artırabilmek ve kendi içeriklerini paylaşmalarını
sağlayabilmek için bilgisayar eğitimi
- Topluluk bilincini arttırmak, profesyonelleşerek işlerin yürümesini kolaylaştırmak adına
kurumsallaşma ve yönetişim eğitimi
- Gönüllüğün önemi ve gönüllü olarak kişinin aidiyetini yükseltmek için gönüllülük eğitimi
- Doğru mesajları paylaşabilmek adına etkili iletişim ve kişisel gelişim eğitimi
- İçerik düzenleyebilmek için medya için yazım eğitimi (haber ve bülten nasıl yazılır, hangi
dil kullanılır, 5n1k)
- Üretilen mesajları doğru şekilde sunabilmek için medyada mesaj ve konu stratejisi eğitimi
- Mesajları doğru ortam ve zamanda sunabilmek için gündem yönetimi ve zamanlama
eğitimi
- Hedef kitleleri etkilemekte büyük öneme sahip görselleri iyi kullanabilmek adına görsel
içerik yaratma üzerine bir eğitim
Eğitimlerle ilgili önemli nokta olarak dezavantajlı gruplara bu eğitimlerin iyi bir şekilde
duyurulmasının önemi olduğunun altı çizilmiştir. Bu noktada eğitim modülünün katılımcılar için
çekici bir yanının yaratılmasının (sertifika gibi) katılımı arttıracağı belirtilmiştir.
196
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
3. BULGARİSTAN'DAKİ ULUSAL DANIŞMA KURULU VE PAYDAŞLARIN İHTİYAÇ
ANALİZİ SONUÇLARI
3.1. Metodoloji
Toplantı tarihi: 05.06.2017
Y
e
r
S
ü
r
e
17:00 – 20:00
Katılımcı sayısı: 18
O
r
g
a
n
i
z
a
s
y
o
n
T
ü
r
l
e
r
i
1. Rotaract kulübü - Rotaryenlerin gençlik yapısı
2. TimeHeroes - Gençlik gönüllüleri birliği
3. Kurucular Enstitüsü, Bulgaristan – Yeni girişimler ve genç girişimciler için danışma, bulma ve
ağ oluşturma enstitüsü
4. JCI - Plovdiv, Bulgaristan - Genç girişimcilerin uluslararası birliği
5. Diğer - gençlik medyası için içerik geliştiren serbest çalışanlar
Gündem:
17:00-17:30 Karşılama ve katılımcıların tanıtımı
17:30-18:00 SEYMM projesinin sunumu
18:00- 18:20 Bulgaristan anket sonuçlarının sunumu
18:20 -19:30 Tartışma
19:30-19:50 Tartışmanın sonuçlarını özetleme ve sonuçlandırma
19:50-20:00 Toplantıyı kapatma ve gelecekteki adımlarla ilgili anlaşma yapma
Tartışılan sorular:
1. Bir grubun topluluğa dönüşümü sürecini nasıl tarif edersiniz?
2. BG'deki aktif topluluklara örnekler verir misiniz?
3. Sosyal girişimciliğin topluluk medyasıyla artırılabileceğini düşünüyor musunuz?
4. Medya kanallarının sosyal girişimcilik alanında aktif olarak kullanıldığını düşünüyor
musunuz?
197
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
5. Topluluk faaliyetlerinizi popülerleştirmek için hangi medya kanallarını kullanıyorsunuz?
6. SEYMM kavramının Bulgaristan'daki sosyal girişimcilik ve topluluk medyasındaki
eğilimler ve süreçlerle uyumlu olduğunu düşünüyor musunuz?
7. Gençlik medya yapıcılarının eğitim kapsamı hangi konular içermelidir?
3.2. Analizler ve Bulgular
Katılımcı açıklamalarının özeti
Toplantı, SEYMM proje ekibi üyesi Petya Grudeva'nın olanak sağladığı odak grup olarak
düzenlenmiştir. NAB grubu, aşağıdaki özelliklerin topluluğu gruptan ayırdığı sonucuna varmıştır:
Ortak hedef ve yaygınlaşmanın yolları
Paylaşılan ortak değerler
Bir hedef ile tanımlama
Ortak kimlik
Bulgaristan'daki aşağıdaki aktif topluluklar üyeler tarafından kabul tanınmıştır:
"Zeleni balkani" - yeşil hareket
"BG mama" - annelik cemiyeti
"TimeHeroes" - genç gönüllüler topluluğu
"JCI" - genç girişimciler
"Rotract" - sosyal olarak çalışan genç vatandaşlar
"Kurtarma ekibi ağı" - Afetler ve acil durumlarda aktif olan genç gönüllüler
Katılımcılar, günümüzde neden Facebook'ın yetmediği sorusunu gündeme getirmişlerdir.
İçerik topluluğu medyası oluşturma - slogan seçme, yayınlar, resimler ve diğer hazırlıkları yapma,
biçimlendirme, uygun hedefleme, önceliklendirme ve zaman yönetimi, kaynak yönetimi vb.gibi
eğitimlere ihtiyaç duyulduğu belirtilmiştir. SEYMM projesinde önerilen ilk eğitim modüllerinin
yararlı ve gerekli olduğu teyit edilmiştir.
Öneri: E-öğrenme platformuna yönlendirilecek etkin öğrenme ortamına yönelik bağlantılar.
Katılımcıların önerileri:
198
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Bulgaristan'da sosyal girişimciliğin topluluk medyası yoluyla nasıl desteklenebileceği ve
bu tür SEYMM projelerinin zamanında nasıl gerçekleşeceği konusundaki farkındalık eksikliği
hala devam etmektedir.
Bulgaristan'da medya kanalları sosyal girişimcilik alanında proaktif olarak
kullanılmamakta, bu nedenle gelişim için geniş bir alan bulunmaktadır. Facebook, sosyal
konuların ve paylaşılan topluluk faaliyetlerinin yaygınlaştırılması için en populer kaynak olmuştur.
Birkaç sosyal girişim, e-mağaza işletmekte ancak reklam için kapasite ve kaynağa sahip değildirler.
Tüm katılımcılar, SEYMM konseptinin bugünkü Bulgaristan gençlik topluluklarındaki
mevcut süreçlerle tamamen uyumlu olduğunu doğrulamışlardır.
Aşağıdaki konular NAB üyeleri tarafından tavsiye edilmiştir:
Sosyal girişimciliğin özü nedir ve iş girişimciliğinden neden farklıdır?
Finansmana nasıl başvurulur (kamu ve özel bağışçılar)?
Sosyal girişim içinde sürdürülebilir bir işletme nasıl yürütülür?
Sonuçlar:
Toplantı, karşılıklı görüş paylaşımı ortamında grup tartışması biçiminde gerçekleştirildi.
Tüm yorumlar ve öneriler, tartışmanın sonunda yöneticinin sunmalarına izin verdiği, yerinde ve
usulüne uygun olarak yazılmıştır. Bu nedenle, katılımcılar nihai sonuç ve önerileri
doğrulamışlardır. Paydaşlar, ifadelerinin SEYMM'nin fikri çıktılarının geliştirilmesi için
SEYMM'nin proje ortakları tarafından incelenip kullanılacağının farkına varmışlardır.
199
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
4. PORTEKİZ'DEKİ ULUSAL DANIŞMA KURULU VE PAYDAŞLARIN İHTİYAÇ
ANALİZİ SONUÇLARI
4.1. Metodoloji
Araştırmanın amacı, Portekiz'de topluluk medyası ve sosyal girişimcilik faaliyetlerinin
konuyla ilgili anahtar rol oynayan kurum ve kuruluşların temsilcileri ile mevcut manzaranın nasıl
anlaşıldığı, bölgedeki gelişme ve büyüme için neyin gerekli olduğunu anlamaya odaklanmaktır.
110 Portekizli gençlik çalışanı, gençlik çalışanlarının topluluk medyası kullanımı, sosyal
girişimcilik seviyeleri ve eğitim modülünün içeriği gibi çeşitli konulardaki bilgi ve tutumlarını
ölçen 39 anket sorusuna cevap olarak kendi algılarını dile getirmişlerdir. Bu cevap seti; faaliyetler,
oyuncular, hedefler, ihtiyaçlar, öncelikler ve gelecekteki gelişmeler de dahil olmak üzere
paydaşların ulusal manzarasına karşılık gelir.
Ulusal manzaranın gerçekten detaylandırıldığı konuyla ilgili paydaş algılarını topladıktan
sonra, paydaş temsilcileri olan Ulusal Danışma Kurulu üyelerine soru sorma zamanı gelmiştir. 5
mülakat; telefon, e-posta, Skype ve yüz yüze görüşmeler yoluyla 15-20 Haziran 2017 tarihleri
arasında gerçekleştirildi. E-postayla yapılan görüşme dışında görüşmeler 45-60 dakika sürmüştür.
Katılımcılar düşüncelerini ve deneyimlerini çok rahat bir şekilde dile getirmişlerdir. Soruların
anlaşılabilir ve uygun olmasını sağlamak için mülakatlar, mülakatlar yapılmadan önce
araştırmacılar tarafından görüşülmüştür. Katılımcılar, farklı akademik ve kurumsal geçmişlerden
gelen ve Portekiz'deki toplululuk medyası ve sosyal girişimciliğin anlaşılması ve geliştirilmesine
katkıda bulunabilecek uzmanlar olduğundan Ulusal Danışma Kurulu bu bileşimde çeşitlilik
sağlamıştır.
Proje kapsamında anlaşılan topluluk medyası ve sosyal girişimcilik kavramı, araştırmacılar
tarafından yapılan ilk sunum ile hatırlatılmıştır. Bu şekilde, katılımcıların konuyla ilgili temel ve
sektörler arası farkındalık kazanmaları sağlanmıştır. Her röportajın başında araştırmanın amacı
açıklanmıştır. Aşağıdaki sorular katılımcılara yöneltilmiştir:
200
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
1. Kendinizi ve birlikte çalıştığınız grupları bir topluluk olarak görüyor musunuz? Bir kimlik
etrafında bir araya geldiğinizi düşünüyor musunuz? Grupları ve kendinizi nasıl
tanımlarsınız?
2. Kurumların medya kanallarının sosyal girişimcilik faaliyetlerinde çok aktif
kullanılmadığını tespit ettik. Size göre bu kanallar neden kullanılmıyor?
3. Birlik oluşturmak veya işinizle ilgili bilgi almak, birbiniz ile ilgili haber almak, kendinizi
duyurmak üzere siz ve birlikte çalıştığınız gruğlar hangi medya kanallarını
kullanıyorsunuz?
4. Eğer onları kullanmıyorlarsa, neden kullanmıyorlar?
5. Sizce birlikte çalışan topluluk medya grupları için bir topluluk medyası oluşturmak ve
sosyal girişimcilik yeteneğini artırabilmek üzere ne tür eğitimler gereklidir?
Katılımcılar, SEYMM'nin proje ortakları tarafından SEYMM'nin fikri çıktılarının
geliştirilmesi için ifadelerinin gözden geçirileceği ve kullanılabileceğinin farkında oldular.
4.2. Analizler ve Bulgular
Görüşmeler araştırmacılar tarafından kaydedilmiştir. Yapılan 5 röportajın neticesi olarak
şu sonuçlar elde edilmiştir:
1. Katılımcılar, SEYMM konseptinin Portekiz'deki bugünkü gençlik toplulukları içinde
çalışan süreçlerle tamamen bütünleştiğini ve uyumlu olduğunu doğrulamışlardır.
2. Katılımcılar, projenin paydaşlar için önemli bir konuyu ele aldığına işaret etmişlerdir;
çünkü medyanın sosyal girişimciler tarafından kullanımı, belirli kimlikleri olan
toplulukların iletişim ihtiyaçlarına cevap vermede küçük ve etkisizdir. Katılımcılar,
topluluk medyasının gençlik çalışmalarının ve girişimciliğin kalitesini artıracağı
hususunda farkındalık göstermişlerdir.
3. Katılımcılar, medya kanallarının çok aktif kullanılmadığını belirtmişlerdir; çünkü sosyal
girişimcilerin onları profesyonel bir şekilde yönetmek için yeterli becerileri yoktur. Konu
hakkında gerçekten bilgi sahibi olmakla birlikte, faaliyetlerini tanıtmak ve izleyici kitlesine
ulaşmak için medya kanallarının potansiyelinden faydalanmaya hazır değilldirler.
201
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
4. Katılımcılar Portekiz'de sosyal girişimciliği artırabilecek çok sayıda strateji uygulaması
bulunduğunu belirtmişlerdir; örneğin:
a. Başarılı sosyal girişimcilik deneyimlerini ana akım medyada, çevrimiçi platformlarda
vb. yaygınlaştırmak;
b. Başarılı sosyal girişimlerin çoğaltılması;
c. Sosyal girişimcilik projelerinin yaratılmasını teşvik eden eylemler / yarışmalar
geliştirmek;
d. Çeşitli eğitim kademelerinde öğrencilerin mevcut projelere katılımlarını teşvik etmek;
e. Sosyal girişim liderlerinin geliştirilmesi;
f. Hem bu sektörde hem de ötesinde kuruluşları davet etmek, birlikte çalışmak ve fırsatları
keşfetmek.
5. Son olarak, katılımcılar, genel anlamda, sosyal girişimcilere yönelik uygun eğitim
modülünün, öğretilen içeriklerle medya kullanım alışkanlıklarını artıracak bir eğitim
modülü olacağını ifade etmişlerdir. Özellikle, eğitim ihtiyaçlarının aşağıdakiler gibi çeşitli
konuları içerdiği belirtilmiştir:
a. Sosyal medya yönetimi;
b. Sosyal medya pazarlamacılığı,
c. Halkla ilişkiler;
d. Teknik beceriler (örneğin; broşür, afiş, infografi, haber bültenleri, videoları kolay bir
şekilde tasarlamak / oluşturmak için ipuçları ve araçlar, sosyal ağlar için içerik üretme
konusunda temel ilkeler, çevrimiçi platformlar).
202
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
5. SONUÇ
"Genç Topluluk Medya Yapıcıları için Sosyal Girişimcilik" projesi, toplumsal sorunlar için
kararlar almakla ilgilenen herkesin topluluk medyasını kullanarak sosyal girişimciliğini
geliştirmeye yönelik adımlar atmaya teşvik edilmesi amacıyla başlatılmıştır. Değişim temsilcisi
bireylerin bir topluluğun yaratılması, genişlemesi ve sorunlarını harekete geçirmek konusunda
ihtiyaç duyacakları en temel iki konu, bu projenin temel kavramları olarak görülmektedir.
Dolayısıyla, bireylerin sosyal girişimcilik becerileri aracılığıyla yaptıkları katkıları ve teknolojik
açıdan zenginleştirilmiş medyayı, sosyal değer oluşturacak girişimcilik projelerinin üretilmesi ve
sürdürülebilirliği için kullanmada uzmanlık kazanmak bu projenin başlangıç noktası katkılarıdır.
Bu görüşle, projenin ilk ayağında, sosyal girişimci adayları olarak genç bireyleri
deneyimleyen ve / veya gözlemleyen genç bireyleri tanımak, en öncelikli konuların çerçevesini ve
onların ihtiyaçlarını belirlemek üzere kapsamlı bir analiz çalışması yapılmıştır. Ocak-Mayıs 2017
tarihleri arasında ilk veri; Türkiye, Portekiz ve Bulgaristan'daki gençlik çalışanlarının katılımıyla
nicel saha araştırmasıyla (n = 345) toplanmıştır.
Haziran 2017'de ülkelerin hedef gruplarının, yerel paydaşların ve danışma kurullarının
temsilcilerinin katılımıyla, verilerin arka planındaki dinamikler nicel araştırma ve nitel araştrma
yöntemleri toplanmıştır. Söz konusu araştırmaların en belirgin sonucu olarak, 'sosyal girişimcilik'
ve 'topluluk medyası' konularını ilişkilendirerek sosyal değer yaratan az sayıdaki girişimin olduğu
ve bu konuların proje ülkelerinde bazı bağımsız çalışmaların başlıkları altında olduğu
gözlemlenmiştir.
Toplumsal konuların farklılaşması, yasal prosedürler, medya kullanma alışkanlıkları, hem
niceliksel araştırma hem de nitel araştırma katılımcıları gibi değişkenler, projelerin iki ana
konusundaki eğitim ihtiyacını ön plana çıkaran konuları vurgulamıştır. Bu çizgiye paralel olarak,
bulgular değerlendirilmiş ve eğitim programının alt yapısını oluşturacak çerçevede öneriler
geliştirilmiştir.
Bulgulara uygun olarak ortaklara yönelik genel değerlendirme
Proje deneyimlerini analiz ettiğimizde, en sık görülen deneyim alanlarının sivil toplum
kuruluşu ve kamu girişimi projeleri (% 31.5) ile eğitim enstitüsü tabanlı projeler olduğu
203
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
görülmüştür (% 42) . Bu aynı zamanda, gençlik çalışanlarının eğitim kurumları ve
STK'lar ile ilgili koordinatör ve ortaklar gibi aktörlerle yakın çalışan ve bu aktörlerin
gençlik çalışmalarındaki paylarını gözetmek olarak değerlendirilebilir. Türkiye'den
katılanların, yerel yönetimleri bu aktörlerle birlikte ortak olarak gördükleri
gözlemlenmektedir. Hedef gruplara yönelik politikalar sürecine yerel yönetim
mekanizmalarının dahil edilmesinin toplumsal konulardaki çalışmalara büyük
katkıda bulunacağı düşünülmektedir.
Bulgulara uygun olarak hedef gruplarla ilgili genel değerlendirme
Spesifikasyonlar olmaksızın, üç ülkeden gelen katılımcılar öncelikli hedef grup olarak
çocuk, genç ve öğrencilere öncelik vermişlerdir. İkincil hedef grupların yanı sıra çocuklar
ve gençler, yetişkinler, aileler ve toplumun tamamı hedef alnmıştır. Toplumsal meselelere
ilişkin hedef gruplarla ilgili olarak üç ülkeden gelen katılımcılar; dezavantajlı
bölgelerin sakinleri, ekonomik ve sosyal açıdan dezavantajlı gruplar ve psikolojik
bakımdan sorunlu gençler ile engelliler olmak üzere bunları birincil hedef gruplar
olarak işaret etmişlerdir. İkincil hedef grup olarak önde gelen gruplar kadınlar,
ekonomik ve sosyal açıdan dezavantajlı gruplar, engelliler ile göçmenler-
mültecilerdir.
Eğitimciler (% 7,1) ve STK'lar ve yardım kuruluşları (% 7,1) ortaya konan diğer ikincil
hedef gruplardır. Proje deneyimleri incelendiğinde, ön planda bu hedef grupların olması
beklenmektedir. Bununla birlikte, sivil toplum örgütleri ve eğitim kurumları gibi
yapıları hedef kitleler olarak gören gençlik çalışanları, bu kurumları çalışmalarda
ortak olarak almaya yönelik eğilimleri güçlendirmektedir.
Bulgulara uygun olarak eğitim programı ile ilgili genel değerlendirmeler
Gençlik çalışanları olan katılımcılar tarafından alınan eğitimden başlayarak üniversite
mezuniyet eğitimi ve kişisel gelişim eğitimleri en önemli öğretim türleridir. Bazı
katılımcılar tarafından sosyal bilimler alanı olarak detaylandırılan eğitim, gençlik
çalışmalarının dayandığı en yaygın eğitimdir. Buna göre, bir eğitim programı
geliştirirken, katılımcıların yüksek lisans derecelerinin gençlik çalışmalarına olan
204
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
katkısı da dikkate alınmalıdır. Ayrıca, bu eğitimleri almayan program katılımcıları
için, kişisel gelişim eğitimleri, eğitici ve eğitimci eğitimleri ve pedagojik eğitim dahil
edilebilir; çünkü yukarıda belirtilen eğitimler sıklıkla görülmektedir. Proje yönetimi,
girişimcilik ve iletişim eğitimleri de daha az katılımcı tarafından alındığı için
programa dahil edilebilir.
Üç ülkeden katılımcıların Webinar ve Tech eğitimleri almadıkları ve sadece Türk
katılımcıların Girişimcilik ve İletişim eğitimlerinden bahsettikleri görülmüştür. Bu
nedenle, eğitim programında teknik eğitim, girişimcilik ve iletişim eğitimlerine yoğun
bir ihtiyaç duyulduğu söylenebilir.
Eğitim programıyla ilgili beklentilere gelince, genel eğilim; içerik yönetimi bilgisi ve
becerileri ile birlikte teknik beceriler, medya içeriği üretim ve uygulama becerilerini
geliştirme konusunu içeren ihtiyaçların (% 24) önceliğine işaret eder. En düşük
frekansa sahip tema; sosyal bilinci ve farkındalığı arttırmak (% 6) olarak ortaya çıkmıştır.
Ülkelere göre dağıtımda; Portekizli katılımcıların "İçerik üretim ve uygulama becerilerini
geliştirmeye" odaklanan eğitim programından beklentileri en fazla olsa da, bu tema diğer
temalar arasında en belirgin tema olarak görülmektedir. Bulgaristan ve Türkiye'den
katılımcılar için en belirgin tema "Medyanın gerçek potansiyelinde etkili ve uygun
kullanımı" olmuştur.
Orana göre dağılıma baktığımızda, altı ana başlık altında olan konulara genel olarak orta
ve üst düzeyde önem verilmiş ve en düşük oranlara sahip olan ticaret iletişim stratejileri ile
internet pazarlaması konuları da oransal açıdan önemli olarak değerlendirilmiştir.
Ülkelerin araştırma bulgularının spesifik sonuçları ile ilgili olarak;
Türkiye
Türkiye'den katılımcılar, hedef gruplarda, genel eğilimle uyumlu olarak, çoğunlukla
çocuklar, gençler, yetişkinler ve toplum çapında belirgin olmayan hedef gruplara
odaklanmışlardır. Ancak, toplumsal sorunlar, engellilerle ilgili gruplar, ekonomik ve
sosyal açıdan dezavantajlı gruplar, kadın sorunları, eğitimdeki eşitsizlik ön plana
çıkmaktadır. Eğitimde ve kadın meselelerinde eşitsizlik yaşayan (% 2,7) ve sadece
Türkiye’deki katılımcıların işaret ettiği hedef gruplar dikkate değer bir bulgudur. İkincil
205
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
hedef grup olarak görülen yaşlılar, Türkiye ve Portekiz'de ikincil hedef gruplar arasında
yer almış; işsizler, Türkiye ve Bulgaristan'da ikincil hedef gruplar olarak göz önüne
alınmıştır. Programın ortak yararı ile ilgili olarak, çeşitli sosyal konuların Türkiye'ye
yöneldiği ve / veya gösterildiği söylenebilir. Bu açıdan bakıldığında, çeşitli sosyal
meselelere yönelik eğitim girişiminde bulunanların toplumsal girişimcilik gerektiren
alanlar haline gelmesi mümkündür.
Türkiye’deki katılımcıların işaret ettiği hedef gruplar dikkate değer bir bulgudur. İkincil
hedef grup olarak görülen yaşlılar, Türkiye ve Portekiz'de ikincil hedef gruplar arasında
yer almış; işsizler, Türkiye ve Bulgaristan'da ikincil hedef gruplar olarak göz önüne
alınmıştır. Programın ortak yararı ile ilgili olarak, çeşitli sosyal konuların Türkiye'ye
yöneldiği ve / veya gösterildiği söylenebilir. Bu açıdan bakıldığında, çeşitli sosyal
meselelere yönelik eğitim girişiminde bulunanların toplumsal girişimcilik gerektiren
alanlar haline gelmesi mümkündür.
STK'lar ve eğitim kurumları çevresinde şekillenen üç ortak ülkeden gelen katılımcıların
ortak görüşlerine göre, Türkiye'de yerel yönetim mekanizmalarının önemli bir aktör olarak
parladığı söylenebilir. Özellikle sosyal konularda bölgesel ve yerel çözümler üretmek
açısından, yerel yönetimlerin STK'lar ve eğitim kurumları ile birlikte hareket
etmesinin önemi ortaya çıkmaktadır.
Programdan beklentiler ile ilgili olarak, Bulgaristan ve Türkiye'den katılımcılar, en çok
"medyanın gerçek potansiyelinde etkili ve uygun kullanımı" temasını vurgulamaktadırlar.
Bu durum, niceliksel yoğunluğu farklı olan bu ülkelerde, medya kullanımının nitel
özelliklerinin sorunlu olabileceğini düşünmeye sevk etmektedir. Bu bağlamda, medya okur
yazarlığı eğitiminin bu programa, özellikle de Bulgaristan ve Türkiye aşamalarına entegre
edilmesi, özellikle medyanın gücü, potansiyeli, etkin kullanımı ve medya okuryazarlığı
konularındaki katılımcı başarısı izlenmelidir.
Programın beklentileri arasında "Toplumsal bilinç ve farkındalığın geliştirilmesi" teması
diğer ülkelerden farklı olarak üst sıralarda yer almaktadır. Bu, Türkiye'deki katılımcıların
toplumsal konularda diğer ülkelerden katılımcılara kıyasla sosyal farkındalığa sahip
olduklarını gösteriyor. Bunun nedeni, Türkiye'de genel olarak sosyal konulara yönelik
206
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
ilgi ve farkındalığın az olması sayılabilir. Bu nedenle, sosyal farkındalık yaratmaya
yönelik iletişim uzmanlığını programa dahil etmek faydalı olacaktır.
Programa özgü olarak verilmesi beklenen eğitimler konusunda Türkiye'den katılımcılar
daha çok girişimcilik ve teknik becerilere yönelik konular üzerine yoğunlaşmaktadırlar.
Katılımcılar, daha önce alınan eğitimden dolayı teknik eğitimlerden
bahsetmediklerinde, bu ihtiyacı karşılayacak bir program tasarlamak yararlı
olacaktır.
Portekiz
Portekiz'den gelen katılımcılar hedef gruplar olarak, genel eğilim doğrultusunda
çoğunlukla çocuklar, gençler, yetişkinler ve toplum çapında belirgin olmayan hedef
gruplara, yaş ve eğitim kategorisinde öğrencilere odaklanıyorlardı. Portekiz'den gelen
katılımcılara göre düşük oranla bahsedilmesine rağmen, ekonomik ve sosyal açıdan
dezavantajlı gruplar (% 3.9) ön plana çıkmaktadır. Psikolojik olarak sorunlu öğrenciler,
genel kalite grupları dışında bir diğer hedef grubudur. Bu durum, Portekiz'ten gelen
katılımcıların diğer ülkelerin katılımcıları kadar sosyal bir konuyu hedef
alamayacağının düşünülmesine yol açmaktadır.
Ülkelere göre dağıtımda programın beklentileri; Portekiz'ten katılımcılar çoğunlukla
"İçerik üretim ve uygulama becerileri geliştirme" üzerine yoğunlaşmışlardır, en belirgin
tema da bu olmaktadır. Ayrıca, "medya kullanımı ve iletişim uzmanlığının geliştirilmesi"
teması, Türkiye ve Bulgaristan'dan gelen katılımcılar arasında düşük kalırken, Portekiz'den
gelen katılımcıların en sık ifade ettiği beklentilerden biridir. Öte yandan, Portekiz'den
katılımcıların programın eğitim konuları arasında teknik beceri odaklı konulara ve topluluk
medya yönetimi konularına odaklandıkları gözlemlenmiştir. Beklentiler ve odaklanmış
eğitim konuları birbirleriyle uyumlu olarak görülmektedir.
207
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Bulgaristan
Hedef gruplar aracılığıyla, Bulgaristan'dan gelen katılımcılar çocuk, genç ve yetişkinleri
birincil olarak hedeflerken, sosyal konular kategorisinde bölgesel eşitsizlik ve kentsel-
kırsal ayrımcılığa maruz gruplar (% 32.4) ve sosyal dezavantajlı gruplar (% 4.5) yüksek
oranlarda belirtilmiştir. Bu bağlamda, dezavantajlı bölgelerdeki sakinlerle ilgili sosyal
konuların program katılımcılarının bakış açılarından yansıyacağı düşünülebilir.
Bulgar katılımcılar için kişisel gelişim (% 29.3) ile eğitici ve öğretici eğitimleri (% 13.4)
ilk sıralarda yer aldı. Bununla birlikte, web seminerleri ve teknik eğitim,
Bulgaristan'daki katılımcılar tarafından diğerleri gibi hiç konuşulmadı. Bu nedenle,
bu ihtiyaç programda ele alınmalıdır.
Bir kez daha Bulgar katılımcılar tıpkı Türkiye'den katılımcıların yaptığı gibi, eğitim
programından beklentiler açısından en çok "medyanın gerçek potansiyelinde etkili ve
uygun kullanımı" konusunu vurguladılar. Bulgaristan katılımcılarına göre, medyanın
yüksek kullanım oranı kadar medya kullanımı için kalite ve üretkenlik üzerinde
durulmaktadır. Bu bağlamda, özellikle programın Bulgaristan ve Türkiye aşamalarında,
medya okuryazarlığı eğitiminin programa entegrasyonu ve katılımcıların medyanın gücü
ve potansiyelini etkin kullanmaları ve eğitimde medya okuryazarlığı konularındaki başarısı
konuları vurgulanmaktadır. Üstelik, "gençliğe ulaşma ve karşılıklı etkileşim yaratma"
beklentisi, diğer iki ülkeden katılımcılar ile karşılaştırıldığında Bulgaristan'dan gelen
katılımcılar için önem taşıyan bir konudur. Ülkeye özel olarak, dikkatin özellikle
programdaki gençlerin etkileşimine gösterilmesi önerilmektedir.
Bulgaristan'daki katılımcıların topluluk medyasının rolü ve internet pazarlaması gibi
konulara dikkat gösterdikleri gözlemlenmiştir. Ülkeye özgü medyanın gerçek
potansiyelini keşfetme beklentisini karşılayacak şekilde genç, interaktif ve topluluk
medyası tabanlı eğitimin Bulgaristan için daha önemli olduğu söylenebilir.
208
“Funded by the Erasmus+ Program of the European Union. However, European Commission and Turkish National Agency cannot
be held responsible for any use which may be made of the information contained therein”
Araştırma ve tartışmaların bulgularından hareketle iki modül eğitim planı hazırlanmıştır.
Modüller "Sosyal Girişimcilik" ve "Topluluk Medyası" olarak yapılandırılmıştır. Bu doğrultuda,
aşağıda belirtilen birimlerin modüle konması amaçlanmıştır;
Sosyal Girişimcilik Modeli
Sosyal Girişimciliğe Giriş
Gençler için İletişim Teknikleri
Sosyal Girişimciler İçin Medya Okur Yazarlığı
Sosyal Girişimcilik: İletişim Kurma Ve Topluluk Oluşturma
Topluluk Medya Modülü
Topluluk Medyasına Giriş
Görsel Tasarım ve Prodüksiyona Giriş
Basılı Topluluk Medyası
Görsel-işitsel Topluluk Medyası
Dijital Topluluk Medyası
Her modüldeki birimlerin yaygın öğrenme tekniklerine dayanan hem teori hem de uygulama
aşamaları olacaktır. İdeal zamanlama olarak, birimlerin 25-40 slayt arasında organize edilmesi
planlanmıştır.