Download - GSM(slayt1)
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
1/96
YasinELK 2061070313
SerkanYILDIZ1316050026UranchimegOLZVO 1316030089
GEZGNLETM SSTEMLERDersi
Yrd. Do. Dr. Hakan DOAN
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
2/96
GSM(GlobalSystemforMobileCommunication)
MobilServisler SistemMimarisi
RadyoArayz
Protokoller
Konumlandrmavear
Handover
Gvenlik
Servisler
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
3/96
MobilKullanMobilKullancclarlarnSaynSayssndakiDendakiDeiiimim
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
4/96
MobilTelekomMobilTelekomnikasyonSistemlerindekinikasyonSistemlerindekiKuKuaklaraklar
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
5/96
GSM TarihGSM Tarihesiesi
1970sonras
Avrupadaki2.nesilmobilsistemler zerine almayabalamay uygungrdler
1979daDnya dariRadyoKonferans(WRC)nda 900MHzbandnda 2.Guygulamalar iingr birliinevardlar.
Uplink(935MHz960MHz)veDownlink(890MHz915MHz)iinikiayr 25MHzlikaltbandoluturuldu
1982de,AvrupaPostaveTelekomnikasyon daresiCEPT(Conference ofEuropeanPostsandTelecommunication),GSM GroupeSpecialeMobile adl birkomitekurdu.Komite,AvrupagenelindetekbirradyohaberlemesisteminibelirlemekzerekurulduvebusistemedeGSMdenildi.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
6/96
GSM TarihGSM Tarihesiesi
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
7/96
MobilServislerMobilServisler
Veri(Bearer) Servisleri;Verita
y
c
servisler(OSI13katmanlar),Standartarayzlerarasndakiveriiletimi,farkl arayzlerarasndakiuyumusalama(rn:GSMPSTNhaberlemesi)*Saydam(Transparent),Saydam
olmayan(N0nTransparent)diyeikieitvardr.
TeleServisler;Ses,SMS,Faks,Seslieposta,elektronik
eposta,...(OSI17tabakalar)
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
8/96
MobilServislerMobilServisler
Ek(Supplementary)Servisler;Operatrnsunduuisteebal servisler.(OSI17tabakalar),Arayannumaranngrlmesi,aramaaktarma,konferans....
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
9/96
SistemMimarisiSistemMimarisi
SistemMimarisi 3temelaltsistemdenoluur.
*RadyoAltSistemi(RadioSubsystemRSS)
*A veAnahtarlamaAltSistemi(NetworkandSwitching Subsystem NSS)
*letimAltSistemi(OperatingSubsystemOSS)
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
10/96
SistemMimarisiSistemMimarisi RadyoAltSistemi(RadioSub
SystemRSS)MS,BTS,BSCbirimlerinikapsar.BSSler RSSiniindeikiksma ayrlr.BirBSCbirka BTSikontroleder.
A veAnahtarlamaAlt
Sistemi(Networkand SwitchingSubsystem NSS); Mevcut alar+
Veribankalar(databases)MSC,GMC,HLR,VLR,....
letimAltSistemi(OperatingSubsystemOSS);Alarnletiminivebakmn salar,OMC,AUC,EIR
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
11/96
Baz stasyonuAltsistemi(BSS):Baz stasyonuAltSistemiBTSveBSColmakzereikianablmdenolumaktadr.Mobilistasyonlarhavaortam vastas ileBSSsistemiile
iletiimkurar.Sesinkodlanmas /zlmesivekablosuza paralarnnhzadaptasyonugibifonksiyonlar yrtr.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
12/96
RSS:BazAlRSS:BazAlccVericiVericistasyonu(BTS)stasyonu(BTS) BazAlcVerici stasyonu(BTS): Antenler,Sinyalileyiciler,Kuvvetlendiriciler
iermektedir BTSbirhcreoluturaca gibiynl antenler
kullanlarakbirka hcredeoluturabilir. BTSiindekikanallargiriiminlemekamacyla
komsuhcrelerdekullanlankanallardanfarkl
tasarlanmlardr. BTS,mobilin ebekeyearayzdr.BirBTS
genelliklehcreninortasnayerletirilir.BTS'denkang hcreningerekboyutunubelirler.Hcreboyututrafieveevreyegre100mile35kmarasndaolabilir.Birbazistasyon,herbiri200kHzlikRFkanal temsileden116alcvericiyesahiptir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
13/96
Fonksiyonlar:
***Kanalkodlama/kodzme(hatakontrol)
*** Kanalkalitesininllmesi(SER,BER..)
***ifrelemeve ifrezme(Radyoarayznngvenlii)
***FrekansAtlamas
(yava atlama)***ZamanSralamas
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
14/96
BSC: BTSlerinkontrol salayanbirimdir.BTSemantksalveya
fizikselolarakbalan
rlar. Fonksiyonlar:
***Karasalkanallarnynetimi
***Mobilistasyonbilgilerininsayfalanmas (Paging)
***Yerkayd vegncellenmesi***Kimlikdorulama, ifreleme
*** Trafikynetimi
*** Baz stasyonlararas gei (Handover)
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
15/96
FizikselveMantFizikselveMantksalBaksalBalantlant
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
16/96
RSS:MobilRSS:Mobilstasyon(MS)stasyon(MS) MobilcihazveSIMkartnbirarayagelmesiyleoluur. Sesveveriiletiminigerekletirir. SIM,cihazniinetaklan,kullancy tanmlayanvekullancnn
eriebilecei/kullanabileceihizmetlerhakkndabilgiverenbirelektronikkarttr.Mobilistasyonaaitbaz parametrelervardr:
IMEI(InternationalMobileStationEquipmentIdentity): HerceptelefonununkendinehasbirIMEI,yaniuluslararas mobilistasyontantmkoduvardr.
IMSI(nternationalMobileSubscriberNumber): SIMkarttakalcdrveGSMsistemdeaboneyitanmlayannemlienformasyonlardanbiridir.IMSIninilk basama MobillkeKodunu(MCC Mobile
CountryCode),dahasonrakiikibasamakMobilSebekeKodunu(MNC MobileNetworkCode)tanmlar.KalanonbasamakMobilAboneKimlikNumaras (MSIC MobileSubscriber dentificationNumber) rneinIMSI:262024542751010
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
17/96
RSS:MobilRSS:Mobilstasyon(MS)stasyon(MS) TMSI(TemporaryMobileSubscriberIdentity):GSMbirkullanc iin
geicimobilkullanc tantmnumaras atar.TMSIsebekeierisindekullancnntannmas iiniletilir.SistemTMSIy belirliaralklarladeitirir.Budakullancnnkimliinintespitinivekonumannradyokanallarndandinlenmesiniengeller.
MSISDN(MobileSubscriberISDN):MSISDN,mobilkullanc iinverilmi olantelefonnumarasdrvekullancyaulamakiinevirdiimiznumaradr.Bunumara,yerleik ebeke(PSTN)tarafndanaramalar MSClereynlendirmedekullanlr.
SIMkartgvenlikiinbaz numaralarierir; PIN (Personal dentityNumber)
PUK(PINUnblockKey)
KiKimlikDenetimAnahtar
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
18/96
RSS:MobilRSS:Mobilstasyon(MS)stasyon(MS)
MS GSM900iin2Wzeriiletimgcnesahipolmas gerekmektedir.
GSM1800iinkkhcrelerde1Wyeterlidir.
MSbugrevlerinindndakullancyafarkl hizmetlerdesunmaktadr; Bluetooth
WAP
Oyunlar
nternetSalaycs
Kamera
MP3Player
GnmzdebirokzelliesahipiPhonelardakullanclarnhizmetinesunulmutur.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
19/96
NSS(NetworkandSwitchingsubsystem)
utanucaar
,abonelerinynetimi,gezginlik,telli ebekeler(PSTN)ilearabalamdansorumluolancihazveilevleriierir.
Mobilabonenin ebekeiindeveyadier ebekelerdebulunan
telefonaboneleriilebalantsn salayanveabonelikilemleriniyrtensistemdir.
NSS;MSC,HLR,VLR,AUC,EC,IWFanablmdenoluur.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
20/96
MobilServislerBalant Merkezi (MobileServicASesSwitchingCenterMSC)MSCNSSaltsistemininentemeleleman
d
r.Santral olarakdatabiredilenbuekipmansebekeiindevediersebekelerleolantmanahtarlamafonksiyonlarn yerinegetirir.MStenitibarenkonusmabilgisiBSStengeerekMSCyegelirveburadangrslmekistenenaboneninbulunduuyereservisverenBSSgurubunayadaPSTNsebekeyebalants gereklestirilir.Trafikynlendirmesiileberabersu
temelfonksiyonlar
dasalar.Yaniabonelerinnoktasalbalant
lar
n
nkurulduuyerlerdir. ebekealtsistemindefonksiyonelbirimlerarasndaSS7(SignallingSystem7 7Numaral HaberlemeSistemi)haberlemeprotokolkullanlr.
BSSkontrol;trafikkanallarnnynetimivetahsisi
Konusmaislemleri;konusmannbaslatlmas ,sonlandrlmas,abonemobilityislemlerivs. cretlendirme Anonssistemleri Altservislerleolanbalantlar;SMS,VMS,WAPvs.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
21/96
Abonekaytlarnnyapld vesakland ktkdosyalardr.Abonelereverilen
telefonnumaralar HLRakaydedilennumaralardr.Bunumaralartahsisedildiindeaboneyeaitkimlikbilgisi,crettarifeleri,kstlamalarvekullanlacakservislerhakkndabilgilerbudosyalarakaydedilir.Byleceabonesebekedetanmlanmsolmaktadr.BuzelliiyleHLR,GSMsisteminenonemliveritabanidir.
HLRkapasitelerikaytedilebilenabonesaysylaifadeedilirler.BubilgilerileberaberaboneninaktifolarakbulunduuVLRadresideHLRdatutulurveaboneyerdeistirdikegncellenir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
22/96
VLRaboneyeaitaktifislemlerigereklestirmedekullanlangeiciktklerdir.Yap olarakHLRnkopyalardr.Abonekaytlar sabitdosyalarolanHLRayaplr.Konusmaislemleriveaboneninsorgulamaislemleribudosyadabulunanbilgilerlegereklestirilmektedir.Aboneninhareketliliinedeniylebubilgilere
ulasmakkonusundabirykdengesiolusturmakoldukag olmaktadrvesebekeninperformansn etkilemektedir.Abonebaskabirblgeyegittiindeonaaitbilgilerialmakzereherihtiya olduundaHLRabasvurmakyerineoblgeyeaitbirgeicikte(VLR)bubilgilerbirkezkopyalanrsaaboneoblgedebulunduusreceislemleriiinHLRyerineVLRnkullanlaraksebekesinyallesmeyk dengedetutulabilirvesebekeninperformansnnyksek
olmas
salanabilir.
VLRda: Abonebilgileri(crettarifesi,servisler,kstlamalarvs.) Aboneyerbilgisi(LAI:LocationAreaIdentity)
Sorgulamabilgileritutulur.Bubilgilersndaaboneliksorgulamas VLRtarafndanyaplr.VLRlardaabonesays ileifadeedilirlervegenelolarakMSCilebirliktebulunurlar.HerbirMSCdeyinebiradetVLRbulunmaktadr.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
23/96
letmealtsistemi; ebekeninbirmerkezdenkontroln salayaniletmesistemivebuamalayaplantmfaaliyetleriiermektedir.
Kontrolmerkezleri (Operation&MaintenanceCentre=OMC)
OMSsebekeninuzaktanynetilebilmesinisalayansistemdir.Tmsebekeyigzlemleyenkontrolnnyapld merkezlerdir.BtnTC,BSCveBTSlersistemdetanmlanmsolup,alsmadurumlar ve
performanslar
incelenmekte,ar
zaanalizleriyap
laraksoftwareolarakbelirlimdahelelergereklestirilebilmektedir.
SebekeninbyklnegrebirdenfazlaOMCgrubuolabilir.OMClerveNMCarasndaisblm yaplaraksebekenindahaetkinisletimisalanabilir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
24/96
SIMDogrulamaMerkezi(Authenticationcentre=AUC)
Auc,aboneverileriningecerlilikvedogrulugunukontroletmekamaclikullanilirvesahteSIMkartlarinkullaniminiengeller.Aucprosedurununtemelini,heraboneHLRdatanimlandigindaverilenKiIdentityKey(Kimlikanahtari)olusturur.Kininabonetarafindavenetworktarafindaayniolupolmadigiarastirilir.
CihazKimlikKutugu(EquipmentIdentityRegister=EIR)Mobiltelefoncihazlarnaait(ME)kaytlarntutulduuvekontroledildiiktklerdir.HermobilcihaznnkimliginigosterenIMEI(InternationalMobileEquipmentIdentity)denilenzelbirserinumaras bulunmaktadr.BunumaralarlatelefonlarEIRaraclylakontroledilirlervesupheli bozukveyacalinticihazintespitedilipblokeedilmesini
saglarlar.CihaznGSMiindeherhangibirsebekedekullanm kstlanabilir.rneinbiralntdurumundatelefonkaralisteyealnrvebudurumdabellialanicindekiGSMhibirsebekelerdeherhangibirSIMkartlakulanlmasnaizinverilmez.Amamesalabaskaulkedeyadabaskaisletisimsistemdecalismazanlamagelmez
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
25/96
RADYOARAYRADYOARAYZZ GSM radyoarayzndeSDMA,FDMAveTDMAoullamatekniklerini
birliktekullan
r. SDMA:BTSlerilehcreplanlamas yaplarakkullanlmaktadr.
FDMA:GSM900,890915MHzaralnda124tane200kHzuplinkkanalna,935960MHzaralnda124tane200kHzdownlinkkanalnasahiptir.GSM1800iin374kanalmevcuttur.
FDD (Frekansdublexmesafesi):UplinkvedownlinkarasndakidublexfrekansmesafesiGSM900iin45MHzGSM1800iin95MHzdir.
TDMAHerfrekans8zamanaralnablnmtr.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
26/96
TDMATDMAerereveleri(Frame)veZamaneveleri(Frame)veZamanAralAral(Timeslot)(Timeslot) TDMAerevesi(Frame)
HerfrekansTDMAerevelerineblnmtr.BirTDMAerevesininsresi4.615msdir.
ZamanAral (Timeslot)
HerTDMAerevesi8zamanaralna(timeslot)blnmtr.
Herzamanaralnn(timeslot)sresi577
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
27/96
ZamanAralZamanAral (Timeslot)veBurst(Timeslot)veBurst
Burst
Zamanaralnnses,datavesinyallemeiinkullanlanparalardr.GSMBurstTipleri
1)NormalBurst
2)FrekansDzelticiBurst
3)Senkronizasyon(Synchronization)Burst
4) Eriim(Access)Burst
5) Sahte(Dummy)Burst
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
28/96
NormalBurstNormalBurst KorumaBoluu(GuardSpace): 30.5mikrosaniyelikkoruma
boluuvardr.Yolgecikmelerinekar zamanaralklarnn(timeslot)rtmesininler.
Kuyruk(Tail): Alc performansn artrmakiinnormalburst unilkveson3biti0 yaplr.
Eitimdizisi(TrainingSquence):Alc parametrelerininkullanlanyolunyaylmkarakteristiineuyumuveokyolluyaynmdaenglsinyalinseimiiinkullanlr.
SBayra:Kullanc veyaNetworknkontrolverisinitar.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
29/96
DiDierBursterBursteeitleriitleri FrequencyCorrectionBurst
Mobilistasyonosilatrn doruradyo
frekansnaayarlamasn salar.(FCCH)
SynchronizationBurstMobilistasyonveBTSarasndasenkronizasyonusalar.(SCH)
AccessBurstBalang kurulumusrasndamobilistasyontarafndankullanlanksabursttur.
DummyBurstnormalburstileayn yapyasahiptir.Frekansdzelticikanaldayanl
yorumlamay nlemekiinkullanlr.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
30/96
LojikKanallarveLojikKanallarveerereveHiyerareveHiyerarisiisi
Fizikselayrmaileortam8*124lkdublexkanalablnmektedir. Lojikkanallariinikianagrupvardr:
***Trafikkanallar(TCH)***Kontrolkanallar(CCH)TrafikKanallar(TCH)
FullRateKonuma 13kb/snormal
12.2kb/sEFR(EnhancedFullRate)
Data 9.6kb/s4.8kb/s2.4kb/s
HalfRateKonuma 6.5kb/s
Data 4.8kb/s2.4kb/s
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
31/96
LojikKanallarveLojikKanallarveerereveHiyerareveHiyerarisiisi
EFR:Normalkonumakanalndanfarkl olarakdahakalitelibirseseldeetmekiinkullanlantekniktir.Hataoran zerindeeniyiilemyapanmoduotomatikolarakseenyenikodeklerdenoluuyor.3Gsistemlerdekullanlyor.
TCH/F14.4:Yenibirspesifikasyon14.4kb/slkiletimhznda.
BuLojikkanallarnkodlama emalar vehatadzeltmekapasiteleribirbirlerindenfarkldr.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
32/96
LojikKanallarveLojikKanallarveerereveHiyerareveHiyerarisiisi
KontrolKanallar
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
33/96
LojikKanallarveLojikKanallarveerereveHiyerareveHiyerarisiisi
BCCH(BroadcastControlChannel)Grubu,
BCCHleryaln
zcadownlink(BSStenMSe)ynndeiletilirler.BCCHkanallar
ileebekebilgisi,framesenkronizasyonvetayc frekansbilgilerinitar.Bukanallarsreklivemax.Gteyaymlanr.MSbukanallar dinleyerekbulunduuyer,komsubilgisivekulland frekansbilgisiniedinirvesistemlesenkronizasyonusalar.BCCH:BCCHBTStarafndanvekesintisizolarakiletilir.HerhcrebirBCCHolmaldr.BCCHiiletenRFtaycs BCCHtayc olarakisimlendirilir.BCCHtetananbilgilerMStarafndan,telefonakolduusrecevekonumayaplmyorikenperyodikolarakizlenir(enazher30saniyedebir).BCCHilesubilgilertanr:
Yerbilgisi(LAILocationAreaIdentity) Hcrebilgisi Komsuhcrebilgisi Hcrede kullanlanfrekanslar PC g kontrolbilgisi DTXbilgisi Accesskontrol(konumakstlama,acilaramavb.) CBCHtanmlamalar
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
34/96
LojikKanallarveLojikKanallarveerereveHiyerareveHiyerarisiisi
FCCH FrequencyCorrectionChannel
BukanalBCCHtimeslotundabelirliaralklarla,MSiservisaldBTSinfrekansn ayrtetmesinisalamakiiniletilir.FCCH,BCCHtasycnn0.TSundagnderilebilir,budaayrcamobilin0.TSutanmas iinbiriarettir.
SCH SynchronizationChannelSCH,mobilinTDMAframeyapsnasenkronizeolmas veilgiliTSundoruzamanlamasn bilmesinisalayanbilgileritar.Buamala; TDMAFramenumaras
BSIC(BaseSiteIdentityCode)parametrelerignderilir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
35/96
LojikKanallarveLojikKanallarveerereveHiyerareveHiyerarisiisi
CCCH(CommonControlChannels)Grubu
BukanallarmobilileBTSarasndakontrolkanallarnniletilmesindensorumludur. RACH RandomAccessChannel
Mobiltarafndan ebekeyegiri iinkullanlr.Mobilbirkonumabalatmakistediindeveyaaramayacevapverdiindemesajbukanal
ileiletilir.BukanalyalnzcaUplinkynndekullanlr.MSdenBTSe
PCH PagingChannel BTStenmobiledoruPaging(aranma)iinkullanlr.Mobilegelen
aramalar bildirmekiinkullanlanmesajPagingolarakisimlendirilir.
Bumesajlar tayankanalPCHdir.Downlinkynndekullanlr.BTStenMSedoru
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
36/96
LojikKanallarveLojikKanallarveerereveHiyerareveHiyerarisiisi
AGCH AccessGrantedChannel
BTStarafndanalnanRACHlaracevapolarakdedicated kontrolkanal tahsisi(SDCCHkanal)iiniletilir.Mobildedicatedkanala,Callsetupileminisrdrmek,aranmacevab ,LocationupdateveyaSMS(ShortMessageService)iingeecektir.
CBCH CellBroadcastChannelBirhcreierisindebulunanbtnmobilleremesajiletmekiinkullanlr.CBCHmesajgndermekiindedicatedkanalkullanr.MSlerbelirliaralklarlaBCCHveCCCHkanallarn izlemelidir.CCCH,taycnnBCCHTSundailetilir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
37/96
LojikKanallarveLojikKanallarveerereveHiyerareveHiyerarisiisi
3.2.2.3DCCH(DedicatedControlChannel)Grubu
DCCH,taycnnBCCHtenayr birTSudur.BuTSta8SDCCH(StandaloneDCCH)iletilebilir.SDCCHCallsetup,authentication,pagingcevab ,LocationupdateveyaSMS(ShortMessageService)iinkullanlr.
SACCH SlowAssociatedControlChannel
Downlinkynndeg kontrolvezamanlamabilgisini,Uplinkynndeiseal sinyalgc velinkkaliteraporlarn tar. FACCH FastAssociatedControlChannel
Kullanc authenticationvehandover(HO)vemesajlarn tamakiinkullanlr.FACCH,TCHburstn alar(steal)veyerinekendi
bilgileriniiletilir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
38/96
LojikKanallarveLojikKanallarveerereveHiyerareveHiyerarisiisi
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
39/96
LojikKanallarveLojikKanallarveerereveHiyerareveHiyerarisiisi
KanalKombinasyonlar veTimeslotlar Farkl lojikkanallarnkendiiindegruplandrlmasnakanalkombinasyonlar
denmektedir. Enyaygn4kanalkombinasyonu: FullRateTCHkombinasyonuTCH8/FACCH+SACCH BCCHkombinasyonuBCCH+CCCH DCCHkombinasyonuSDCCH8+SACCH8 Birlemi kanalkombinasyonuBCCH+CCCH+SDCCH4+SACCH4
Tan
mlad
m
zKanalkombinasyonlar
havaarayzndeseilmisTSlardagnderilir.Baz kombinasyonlarherhangibirkanaldailetilebilirfakatdierlerizelTSlarda
iletilmekzorundadr.
TCH HerhangibirTS BCCH 0,2,4,6 DCCH HerhangibirTS Combined 0
BCCHiinncelikle0.TSkullanlmaldr.(FCCHveSCHkanallar yalnzca0.TStailetilir,dierTSlarnBCCHyaplmas durumundaCCCHkanallarnniletimiiinilaveolarakkullanlr).
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
40/96
LojikKanallarveereveHiyerarisi
MutiframeYap
Fizikselkanallar,lojikolarakaltkanallarablnerekoullanabilirler.Busayedeayn kaynaktanbirdenfazlafarkl bilgiiletilebilir.Builembizefizikselkaynamz dahaetkinkullanmamz salamaktadr.GSMsistemiiindebuoullamalarlaberaberzamanlamannyaplabilmesivekontrolnkolaylatrmakiinmultiframe yap tanmlanmtr.
TCHMultiframe HerbirRFtayc 8kanalablnerekTDMAFrameoluturulmaktadr.
Hcredeyerletirilmi herbirTS(TCH) uformat izler;
12bursttrafik,1burstSACH,12bursttrafikve1burstIdle(bo).
SACHkanal MSBTSlinkkontrolbilgilerinitar.26framesresi120ms.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
41/96
LojikKanallarveLojikKanallarveerereveHiyerareveHiyerarisiisi
CCHMultiframe
Kontrolkanallar iinfarkl birmultiframekullanlmaktadr.CCHmultiframe51TDMAframeperyodundanolusmaktadr.Buyapnetworkgereksinimlerivekontrolkanaltipinegredeiik ekillerdeolmaktadr.BCCHveSDCCHTSlar iinayr multiframeler
tanmlanmtr.CCHmultiframesresi235.4msdir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
42/96
LojikKanallarveLojikKanallarveerereveHiyerareveHiyerarisiisi
Superframe:
2Tipmevcut:51TrafikMultiframe,26KontrolMultiframeSuperframesresi6.12s
Hyperframe:
2048tanesuperframedenoluuyor.
Hyperframesresiyaklak3.5saat.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
43/96
LojikKanallarveLojikKanallarveerereveHiyerareveHiyerarisiisi
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
44/96
PROTOKOLLERPROTOKOLLER
GSMProtokolMimarisi
3katmanl biryap mevcutGSMzelProtokolleri
Radyoynetimi,kanal/seskodlama,hcreleraras gei (handover)
Buprotokollerinouradyoarayzndegerekleir.
StandartProtokoller
LAPD,PCM,SS7
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
45/96
RadyoarayRadyoarayzz ProtokolleriProtokolleriFizikselKatman(1)
Radyokatman
RadyozelfonksiyonlarBalant Katman (2)
LAPDm
MSveBTSarasndanoktadannoktayabalant
ereveleme,ak kontrol,sralama
standatbalant protokol LAPDnin ekillendirilmiiA Katman (3)
3altkatmandanoluuyor.RR,MM,CM
Aramabalatma,kanaldalm..
Hareketlilik(mobility)ynetimi,servisynetimi gvenlik
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
46/96
FizikselKatmanFizikselKatmanFiziksel/radyoKatman
Ses/verikodlamas
*Konuma13kb/sdakodlan
r. Hatasezimi/dzeltmesi(kanalkodlama)
*Kanalbozulmalarn gidermek.
ifreleme/zme
*Sesveveriyiradyoarayzndekoruma
Burst ynetimi*5farkl burst oluturulmas
oullama
*burst lerinTDMAerevelerindekislotlaraoullanmas
Senkronizasyon
*MSveBTSarasndakizaman/frekanssenkronizasyonu
Gnderme/Alma
*Modulasyon/demodulasyon(GMSK),FDM,FDD
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
47/96
FizikselKatman:SesKodlamaFizikselKatman:SesKodlamaSesKodlama
Karmakalgoritmalarvesinyalilemeieriyor.
*Btnsaysalmobiltelefonsistemleriiinoknemli,bantgeniliisnrl..GSMSesKodei(voicecodec)
*Sesinilenmesiiindalga eklivebunabal parametrelersessinyalinioluturuyor
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
48/96
FizikselKatman:HataKontrol
GSMhatakontrol
CRC,KanalKodlama(FEC),ARQ Trafik/Sinyallemekanallarndahatakontrol var.(Trafikkanallar iin
nemli)
CRC:
Veribelirlibirpolinomablnpkalanoluturuluyor.Veriyeeklenerek
gnderiliyor.Alcdaayn ilemtekrarlanyorayn sonucaularsahatasz,ulamaziseveriblouatlyorveARQaltrlyor.
FEC(ForwardErrorCorrection) leriYndeHataDzeltimi:
Hatannsezimiveyerininbelirlenmesi(blokkodlar)
Verinindoruyorumlanmas salamayaalyor.(konvolusyonelkodlar)
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
49/96
FizikselKatman:HataKontrolFizikselKatman:HataKontrolCRCveKanal
Kodlama20mslik
konumablou260bitneminegre3eblnyor.
1asnf (enbyknemesahip)
1bsnf (orta
derecenemesahip)
2snf (enaznemesahip)
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
50/96
FizikselKatman:SesEtkinliFizikselKatman:SesEtkinliiSezimi(VAD)iSezimi(VAD)
SesEtkinliiSezimi(VAD)(voiceactivitydetection)
*Seskodeiiindesessinyalininsezilmesinisalar*20msiindesessezilmeziseVADSIDerevesirertir.
*SID(SlienceDescriptorFrame)260bitlikblok95tanesfrbitiierenzeldizilim
*MS480saniyebirSIDgnderirBTSearalarndasesetkinliiolmadn onaylar.
*MSSIDalndndacomfortnoise retirvekullancnnbalant hakkndayanl
yorumlamayapmasn nler.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
51/96
VeriBaVeriBalantlant KatmanKatman:LPDm:LPDmLAPDm:(linkaccessproceduredatalink)
*3Katmanverisini(RR)LADPmerevesi
ierisindedzenler. (5ereveformatnda)
*Lojikkanallarnfizikselnoktadannoktayabalant zerinde
kurulumu/srdrlmesi/oluturulmas*Gvenli/gvensizaktarmservisleri
Onayl Aktarm
OnayszAktarm
*Senkronizasyonveyahatakontrol iermez
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
52/96
AA KatmanKatman (NetworkLayer)Protokolleri(NetworkLayer)Protokolleri
3AltKatmanaayrlyor:
RadyoKayna Ynetim(RR)
Hareketlilik(Mobility)Ynetimi(MM)
Arama(Call)Ynetimi(CM)
***GSMa
ndaki btngereklifonksiyonlar
nveservislerinsinyallemebilgisiniiletir.***AramaKurulumu,Handover,Kimliklendirme,Kaydetme,Servisynetimi
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
53/96
AA KatmanKatman (NetworkLayer)Protokolleri(NetworkLayer)Protokolleri
RadyoKayna Ynetimi(RR)
Radyokanalnnkurulumu/srdrlmesi/sonlandrlmas***Kullanc vesinyallemeverisi
Deiimynetimi
***Handover,Arayz,Frekansatlamas,Frekansdeiimi
DierFonksiyonlar(RR)
***G Kontrol,Sinyallmbilgisi,Zamanyaklamblgisi.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
54/96
AA KatmanKatman (NetworkLayer)Protokolleri(NetworkLayer)Protokolleri
Hareketlilik(Mobility)Ynetimi(MM):
Hareketlilik***Kaydetme,YerGncelleme,PeriyodikGncelleme
Gvenlik
***Kimliklendirme
***Kullan
c
servislerinYetkilendirmesi MSveMSCarasnda
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
55/96
AA KatmanKatman (NetworkLayer)Protokolleri(NetworkLayer)Protokolleri
AramaYnetimi(CM):
AramaKontrol***Aramakurulumu/bakm/sonlandrlmas
*** letimmodlarnndeiimi(ses/veri)
***DTMFtonlarnngnderilmesi
***Ekservisler.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
56/96
Kaydetme(Localization)veArama(Calling)Kaydetme(Localization)veArama(Calling)
Kaydetme
Mobilistasyonaldktansonra,okksabirzamanda, ebekeninvarlnfarketmekiinbelirlibirtaramaalgoritmas kullanarakbtnGSMfrekanslarn tarar. ebekefarkedildiinde,mobilistasyonyaileridekisistemenformasyonunuokuryadatemelkanal okur. Buenformasyonla,mobilistasyon ebekedekioankipozisyonunubelirtme
olana
nasahipolur.Eermobilistasyonunyeriensonkapat
ld
yerdeilse,birkaydetmeprosedr (registrationprocedure)balar. ekil'dekaydetmeprosedr esnasndayaplmas gerekenlerve ebekedekideiikcihazlarileilikilerinitanmlar. lkolarakmobilistasyon, ebekedenbazistasyontarafndanbelirtilecekbirkanaltalepeder.SonraBSCzerindenBTS'dekibirkanalaktifhale
getirilmeyeallr,boskanalolupolmad aratrlrvevarsabuBSC'yebildirilir.Artkmobilistasyonaltyapyabalanmtrvesistemdenblgeninkendisiiinuygunhalegetirilmesiniister.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
57/96
Kaydetme(Localization)veArama(Calling)Kaydetme(Localization)veArama(Calling)
Kaydetme ButalepBSC'den(G)MSC'yeaktarlrvebuaradaherhangibirilevalmadan
ncemobilistasyonundorulanmas istenir.Doruparametrelerinalnmaszerine(G)MSC,mobiliBSCveBTSzerindenveyeniyerinde(blgede)kabuleder.Dahasonra(G)MSCyeniblgeyivegeicikimliimobilebelirtir(TMSI).Mobilistasyondabunutanmakzorundadr.ProsedrbittiindekanalBSC'denBTSyoluylaaIr.
Eersistemhangimobillerinsistemdemevcutolduunubilmekisterse,bukaydetmeilemideokadarbasarylatamamlanr(Mobilistasyonlar,kapatldklarndaveyaaldklarnda ebekeyihaberdarederler).Aslndakaydetmeprosedr ebekeiindekibilgiaksn limitlerve ebekedesanalbirkontrolsalar.HLR'nbildiini,GMSCzatenbilirvemobilistasyonunkapalveyaakolmadurumu ebekedegenelbilgihalinialr. Eerbirkiikapal birmobilistasyonuaramakisterse,GMSChemenaranlanmobilinmevcutolmadn gsterenbirmesajsinyalignderir.BylelikIemobilistasyonublgedetaramaolay boubounayaplmam olur.Dolaysylasistemdahaazmeguledilmi vesistemindinamikenerjisindentasarrufedilmi olur.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
58/96
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
59/96
Kaydetme(Localization)veAramaKaydetme(Localization)veArama(Calling)(Calling) AramaKurulumu
Aramannkurulumundan(callestablishment)nce,mobilistasyonakolmal vesistemekaydedilmisolmal. kifarkl prosedrvardr.Bunlardanbiri"mobilkl arama"(MOC MobileOriginatedCall),dieriise"mobilsonlandrmal arama"dr(MTC MobileTerminatedCall).Mobilsonlandrmal aramailemlerimobilkl aramannztt yndeolduundan
ilemlerbenzerolacakt
r.
Mevkiininuygunhalegetirilmesiprosedrne(LocationUpdateProcedure)benzerbirprosedrilemobilbirkanaltalebiilebaslar.Sistemtarafndankanalbelirtilmesiyaplr.Mobilistasyonkanalistemesebebinisistemehaberverir.Prosedrndevametmesineizinverilmedenncemobilkendi
gerekliinitekrarkantlamakzorundadr. ebekebirmesajgndererekgizlidinleyicilerekars korumaamacylamobilistasyonunverilerini ifrelemesiniister.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
60/96
Kaydetme(Localization)veAramaKaydetme(Localization)veArama(Calling)(Calling) AramaKurulumu
ifrelemeii,mesajinsadecemobilistasyonunveBTS'inanlayaca bir ekildegnderilmesidemektir.Sonramobilaramakistediinumaray gnderir.Aramadevamederken,BSC,BTSyoluilekullanc verilerininaktarlaca birtrafikkanal belirtir.Farkl tiptekimesajiarvekullanc verilerifarklkanallardangiderler.
Baz kanallarsadecemesajdeiimiiin,bazlar isekullanc verilerininelealnmas iindirler.Aranlannoktameguldeilsemobiliaretinignderirvekars tarafahizeyikaldrdndabalant kurulmu olur.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
61/96
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
62/96
HANDOVERHcreselsistemlerhandover prosedrn gerektirir.
Tekbanabirhcrebtnservisalann kapsayamaz.Kapsamaalan krsalkesimlerde35kmyekarkenehirlerdebuuzaklkbirka yzmetre
kadard
r.(Tripathi,1998).Kkhcreleraras
ndah
zl
hareketeden(GSMiin250km/saat)mobilistasyonlar,varolanbirkonumanndevamedebilmesiiinhandoverzelliinikanlmazklmaktadr.Ayrcahandover
aramannkesilmesineveyazelbirisimolarakaramadmesi(calldrop) nemahalvermemeli.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
63/96
HANDOVERHandoveriinikitemelsebepaadakigibidir(Standartta
busay 40civarndadr.) MobilistasyonlarnBTSinveyaBTSinynlendirilmi bir
antenininetkialan dnakmas .Alnansinyalingcsrekliolarakder.Bit HataOran giriimdendolay ve
BTSeokuzak(maks35km)olunduuiindmektevetmbuetkilerradyobalantsnnkalitesinive
yaplabilirliliinidrmektedir. Tellialtyap(MSC,BSC)birhcredekiyounluunfazla
olmas nedeniyle baz mobilistasyonlar younluunazolduudierhcrelere kaydrabilir.Handover sistemindengeliyklenmesineolanaktanyabilir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
64/96
HANDOVER
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
65/96
HANDOVER *Hcre iHandover:Birhcreiindedarbantl birgiriimseviyesiyle
belirlibirfrekanstailetiimsalanabilir.BSC ta
y
c
frekans
ozamandeitirebilir.(1.senaryo) *HcrelerAras ,BSCiiHandover:Tipikbirhandoversenaryosudur.
MobilistasyonbirhcredendierinehareketedebilirfakatkontrolilkBSC sayesindeyaplr.lkBSCbirhandoveryerinegetirirken,yeni
birhcredeyenibirradyokanal atarveeskisiniboaalr.(2.senaryo) *BSClerAras,MSC iHandover:BirBSC snrl saydahcreyi
kontroleder;GSM ayrcafarkl hcrekonrolrleriarasndakiHanover dasalmaldr.BylebirhandoverbudurumdaMSCtarafndankotroledilir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
66/96
HANDOVER
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
67/96
HANDOVER MSClerAras Handover:Bazenfarkl MSC lerin
kontrolndeolanhcrelerarasndahandoveryaplmas gerekir.Budurumda herikiMSC hanoverbirlikesalatmakdurumundadr.(4.senaryo)
BirhanoveriingerekliolantmbilgilerMSveBTStarafndansalanr.Yklemeveindirme
balantlar(uplinkdownlink)ndalmleryaplarakperiyodikolarakMStarafndangnderilir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
68/96
HANDOVER
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
69/96
HANDOVERekildeAlcnnald sinyalseviyesinin, MSinbir
BTS(BTS(old))dendierbirBTS(BTS(new))yehareketi
esnasndakideiimigrlyor.Handoveralnan
sinyalingerekdeeriyledeilortalamasylailgilenir.Bu
durumda BSC,BTSileMSarasndakitmlmlerialr
vehandover marging(HO_MARGIN)denilen eik
deere grehesaplar.Ve buseviyeye grehandovera
kararverilir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
70/96
HANDOVER
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
71/96
HANDOVER ekilde BSClerars veMSCleriihandovern sinyalak sistematii
gsterimitir.MSperiyodikolarakraporgnderir,eskiBTS buraporlar eskiBSCyegnderir.Bulmdeerlerivetrafik artlar gznndebulundurularakeskiBSChandoverayapmayakararverebilirvebuHO_gereklilii(HO_required)mesajn MSCyegnderir.MSCbuhandoveristeiiingereklikayna yenibirBSC denolutur.Yeni
BSCyeterlikayna olupolmadn kontrolederveyeniBTSdekiuygun fizikselbirkanaln MSinkullanm iinhazrlar.
YeniBTSbaarl kanalaktivasyonuileminibildirir,yeniBSChandoveristeininsonucunubildirir.ByleceMSC,MSyebir
handoverkomutugnderir.MSeskiradyobalantsn brakarakyeniBTSyegiri yapar.Sonrakiadmbalantn kurulmasn ierir.ByleceMSHandover bitirirfakarnemliolanbirdiernoktaeskiBSCveBTSye baarl handovermesajnngderimi olmasdr.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
72/96
GSMsistemindekistandartgvenlikmetotlar ileGSM
sistemiokgvenlihcreselhaberlemestandard
nasahiptir.Arayankiininkimolduuhakkndabilgiolmamasnavesadeceradyokanalndagvenlikgarantisiolmasnaramensondansonagvenliktebykadm
atlmtr.Haberlemeningvenlii ifrelemealgoritmalarn uygulanmas veyalnzdijitalsistemlerde
vesinyalgnderimikullanlarakgerekletirilen frekans
atlatmann uygulanmasylagerekletirilmitir.Gsmde64bituzunluundasimetrik ifrelemekullanlr.Bununpratikanlam,hassasbilgilerhavadayeralmaz.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
73/96
GSMingvenlikmekanizmalar AboneKimlikModl (SIM),
GSMelcihaz veyaMS GSMa,bu farkl sistemelemanndagerekletirilir;
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
74/96
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
75/96
Gsmaltyapsndakigvenlii uksmlardanoluur
AbonekimlikdorulanmasiicinA3(Otantikasyon)
AbonekimlikgizliliiicinA8(Kcjenerasyon)
VerigvenliiicinA5 (ifreleme)Hcreseltelefonkonumalarnngizliliivehcreseltelefon
dinleyicilerininnlenmesiiingvenlikalgoritmalar vegvenlikdatm gereklidir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
76/96
GSM:GSM:GGvenlikvenlikAbonekimlikDorulamaMerkezi(AUC)
Kimlikvedorulamabilgileriherbirkullanc iinIMSI,TMSIvebireyselabonedorulamaanahtarndan(Ki)oluur.
Dorulamavegvenlikmekanizmalar fonksiyonlarnnyerinegetirilmesiiin elemanntm (SIM,MS veGSMa)degereklidir.
GSMandagvenlikbilgileridorulamamerkezi(AUC),EsasBlgeKayts (HLR)veziyaretiblgekayts (VLR)arasndadatlr.
DorulamamerkeziAUC>RAND,SRES veKcretimindensorumludur.RAND,SRESveKcdorulamave ifrelemeilemleriyerinegetirmekiinHLRveVLRdedepolanrlar.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
77/96
Dorulama lemi
Dorulamailemi,abonelerinSIMkartlarnngeerliliinikontrol
eder.Dorulama,'A3'diyeadland
r
lanveSIMkartiledorulamamerkezinde(AUC)ykl olanbir'dorulamaalgoritmas'nadayanr.Ayn andahemoperatrtarafndahemdeMStarafndaayr ilemleryaplaraksonu karlatrlr.Bunagremobilcihazaoperatrnnetworkunagiri izniverilir.Builemgvenlikaamalarnnilkiolanotantikasyondur.
Bugvenlikzelliininbirnemlinoktas,konuileilgilibuparametrelerin(A3veKi)gvenliyerlerdesaklanmas vehava
arayz ileaslagnderilmemesidir
BuanahtarkullancnnSIMkartndakinebenzerolarakAUC,HLRveVLRveritabanlarndadahancedenmevcuttur.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
78/96
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
79/96
A3AlgoritmasA3algoritmas ikigirisli
ebekedeveSIMkarttaykl olan'dorulamaanahtar(Ki),dr
Rastgeleretilmisnumara(RAND)dr.RAND,HLRdenalnr.
A3
Ki (128 bit), RAND (128 bit)
SRES (32 bit)
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
80/96
A8AnahtarretmeAlgoritmasSIM,64bit ifrelemeanahtar olanKcninretilmesindekullanlanifrelemeanahtar retimalgoritmas (A8)iierir. ifrelemeanahtar
dorulamailemindekullanlanayn rasgelesay (RAND)ilebireyselkullanc dorulamaanahtar (Ki),anahtarretimalgoritmas A8euygulanarak ifrelemeanahtar hesaplanr. ifrelemeanahtar MSveBSarasndaveri ifrelemevedeifrelemedekullanlr.
A8
Ki (128 bit), RAND (128 bit)
Kc (64 bit)
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
81/96
A5 ifrelemeAlgoritmasMSveGSMa arasndaki iaretivekullanc verisinikorumakiinA5olarakadlandran sifrelememetodukullanr.Birtaraftasifrelenenverisadecediertaraftadesifre edilebilir.Sifrelemeprosedrnnbaslamasiin,MS sifrelemeninbaslatlmas komutunuverir.BukomutunalnmaszerinemobilistasyonuA5 ifrelemealgoritmasn veKc ifrelemeanahtarn kullanarak ifrelemevedeifrelemeileminibalatr.Artkbundansonramobildensifrelenmisolarakkanveriiletimortamndan(havaarayznden)sebekeyeiletilirvesebekebuverileridesifreederek
uygunnitelereynlendirir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
82/96
YENYEN VERVER SERVSERVSLERSLER GSMilkgelismelerde9.6kbit/syeterliydi.Bugunlerdekidosyaindirme,emailgonderme,resimvemuzikyuklemevstaleplerdendolayi9.6kbit/sbantgenisligiyeterlibulunmamakta.
BundanGSMyetenliklergelistirerek HSCSB
GPRSterimlerortayacikti.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
83/96
YYksekHksekHzlzl SebekeAnahtarlamalSebekeAnahtarlamal Veri(HSCSD)Veri(HSCSD)HSCSD(HighSpeedCircuitSwitchedData) GSM'deiletimkanallar tayc frekanszerindenzamandilimleriyle
gerekletiriliyor.Herfrekanstaycs deiikgrevlereayrlm 8zamandilimindenoluuyor.Zamandilimlerininherbiri22,8kBit/s'likkapasiteyesahip.Normaltelefongrmelerindevedatahizmetlerinde,verikanal olarak,birzamandilimikullanlyor.
HSCSDningetirdigiyeniliklerdenbirisiiseayn andaGSMsebekesininbirdenfazlazamandilimini(timeslot)kullanabilmektir.rneginkullanlandilimsays drt(4)ise,bu57.6kbit/stransferhznakadarklabilmektedir(14.4X4=57.6).Vehatadzeltmekodlarnnartrlmas gerekenkt radyoiletisimsartlarndadahi,klasikCSDiletisimindrt(4)katnakadartransferhz kabilmektedir.Eger8GSMsebekesidiliminiayn andakullanlabilirsebasitbirhesaplahzn
110kbit/sninzerine
kabileceginigrmekteyiz.
HSCSDningetirdigiyeniliklerdenbirisiveritransferiiindegisikhatadzeltme(errorcorrection)metodlarnnkullanmnaizinvermesidir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
84/96
HSCSDHSCSDAsimetrik
HSCSDstandardnndierbirzelliiasimetrikverihizmetidir.Buhizmettedownlink'e(ebekedentelefonagidenveri)uplink'ten(telefondan ebekeyegidenveri)dahafazlaverihz tahsisedilebiliyor.zellikleinternethizmetlerindegnderilenveridendahafazlas alnd iin,
asimetrikhizmetlerokbykavantajlarsalamaktadr.Downlink'tebylecedahayksekverihzgerekletiriliyor.Simetrikhizmetlerzellikletelefon vegrntl telefongrmelerindekullanlyor.nkburadauplinkvedownlinkayn byklkteveriyitayorlar.Aksitaktirdekullanclarnbirininsesigitmedendierininkigeridnerdi.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
85/96
HSCSDveGPRSHSCSDveGPRS HSCSDsebekeninherbirzamandiliminitekbirkullancyatahsis
edilmesinigerektirir.Genelliklebubaz dezavantajlardogurabilir.
rneginkullanc internetebaglykensesligrsmeyapmakistediginde,buayr birsebekezamandiliminintahsisatgerektirdiginden,kullanc geneldesebekeayarlarnnizinvermemesisebebiyleistedigiverimialamaz.Sebekegerekliayarlamalar kullanclehindeyapsabilekullanc normaldenfazlazamandilimikullanacag
iinnormalcretlendirmedendahafazlademekzorundakalabilmektedir. BuyzdenHSCSDGPRSilekyaslandgndadahapahalya
gelebilmektedirvedahadsktercihorannasahiptir. HSCSDninGPRSegreavantaj (tekbirkullancyatmzaman
dilimininayrlmas sebebiyledahahzl olmas)haricinde,HSCSDGPRSegredahadskradyoarayzgecikmesinesahipolduguiindeyineavantajldr.BununsebebiHSCSDkullancsnnsebekeyebirpaketgnderirkenizinalmakiinbeklememesidir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
86/96
GPRSGPRSGPRS(GeneralPackageRadioServise) GPRSinternetdnyas ilemobilhaberlemearasndabirdirektlink
imkan verir.GPRSvarolanGSMveriservislerindenfarkldr.ncelikle,kullanc herveritransferetmekistediinde ebekeyebalanmakzorundadeildir,btnzamanboyuncabalantdakalabilir.GPRSabuk,daimabalantl (alwayson)uygulamalaraolanaksalar.kinciolarak,GPRStransferedilenverimiktarnagre
demeyapmayaolanaksalar.GPRSilesalananyksekiletimhz ile,kullanclardahahzl dosyaindirebilmeyeteneinesahipolacaklardr.
Epostaalmaveyagndermeuygulamalar.Butruygulamalarda
bykboyutludosyalar
epostayaeklemektenka
n
lmal
d
r,metintabanl epostauygulamalar iinokdahauygundur.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
87/96
GPRSGPRS GPRSveritransferiinternetprotokolnedayanr.Buyzdenpaketveri
iletimihavaarayzn ierenutanucakaidesinedayanarak
yrtlr.GSMsistemitelefoniindevrebalamal
havaarayznkullanrkenGPRSsistemipaketbalamal havaarayzn kullanrveherikisideGSMstandartlarnagredir.BirGPRS ebekesi,birGSMebekesininbiruzants olarakgrlebilirvekendinezg bazeklemelereihtiya duyar.
GPRSsisteminiGSMsisteminetantmakla,aboneveterminalverisinikoordineetmek,balamak,idareetmekvegvenliklerinisalamakhemdevrebalamal hemdepaketbalamal haberlemeiinmmkn
olacaktr.Paketverifonksiyonu,GSMsistemincesalanandevrebalamal servislerlekarmaz.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
88/96
GPRSGPRS GPRSsistemi,birradyokanalnnpekokMStarafndanmegul
edilmesiolay
ilekarakterizeedilebilir.BirMS,birveripaketioluturduunda, ebekepaketiuygunolanilkradyokanalndangnderir.Bykverimiktarlarn ierenbirmesajtransferedileceindepekokpaketeblnr.Bupaketleradreslerineulatndaorijinalmesaj oluturmakzeretekrarbirleirler.Alnan
btnpaketlerverihafzalarndadepoedilir. letimesnasndafarklpaketlerfarkl radyokanallarnkullanabilir.GPRSsistemindekiMS,sadecepaketbalamal haberlemeiinkullanlabileceigibihemdevrehemdepaketbalamal haberlemeiinkullanlabilir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
89/96
GPRSGPRS GPRSverininmobiltelefon ebekesiaraclylagnderilmesivealnmasn
salayanyenisesd hizmetlerineklendiibirservistir.Gnmzdevrebalamal veriveksamesajservisinineksikliklerinigiderir.
GPRSile,ayn andasekizzamandiliminikullanarakteorikmaksimumhz171.2kbit/snyeulalabilir.BuGPRSinbugnnsabithaberleme ebekeleri
zerindenyaplanveriiletiminden3katveGSM ebekelerindekidevrebalamal veriservislerinden10katdahahzl demektir.
GPRS,ihtiya olduuandaveriningnderilebildiiveyaalnabildiiacilbalantlar kolaylatrr.Birevirmelimodembalantsnagerekyoktur.Bu
yzdenGPRSkullanclar zamanzamandaimabalantl olaraknitelendirilir.AnndaeriimGPRSindevrebalamasnagreavantajlarndanbiridir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
90/96
GPRSGPRS destekdmleri SGSN (ServingGPRSSupportNodeSunucuGPRSDestekDm)
GGSN(GPRSSupportNodeGeitGPRSDestekDm)
.Paketbalamasndaikiiletimmoduvardr:Balantszvebalant ynelimli.
1Balantsz ebekeProtokolleri:Paketbalamal iletimdeveriak,protokollerevekullanlanfizikselkaynaklarabal olarakdeiebilenboyutlardakipaketlerhalindedir.Herpaketpaketinalcyaynlendirilmesindekullanlanbirkaynakvevaradresiierir.Paketinizleyeceiyolherbirdmdekararlatrlr.Buyzdenayn mesajaaitpaketlerfarkl yollarizleyerekalcyaulaabilir.Arabalantl anasistemleriin
kullanlanenpopler ebekekatman protokol internettekullanlanIPdir.IPGSMpaketradyoservisinde(GPRS)kullanlanana ebekeprotokol olarakkabuledilebilir.
2Balantl ebekeProtokolleri:Balant ynelimlihizmette,biru birimbakabiru birimlelojikbalant kurmakiinarmaisteindebulunur.ebekezerinden
lojikolarakyolkurulur.ebekeyegnderilenpaketlerayn lojikbalantyasahipolurvesrailenumaralandrlr.ebekepaketlerisranumaras dzenindegnderir.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
91/96
GPRSGPRS
TCP/IPProtokolleri:IPbalantszbirprotokoldr,yaniveriiletilmedennceutanucabalant kurmakiinkontrolbilgisialpvermez.Basitpaketiletmehizmetisalar.
Gndericidenalcyagnderilenpaketedatagram denir.Protokoladresleme
mekanizmas ynlendiricilertarafndanarabalantl anasistemlerarasndapaketin
ynlendirilmesindekullanlr. IPdatagrambal herdmdekontroledilir.Ayrcadmdatagramnlokalolarakm datlacan yadabakabirynlendiriciye
gnderileceinisaptar.Datagramlarndahakkparalarablnmesivevar
adresindebupaalarnbirletirilmesi,IPtarafndansalanr,farkl maksimumpaket
uzunluklarnasahippekokfiziksel ebeke(ATM,ereveaktarmas,Ethernet,Token
Ring)arasndakiadaptasyonusalar.
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
92/96
GPRSGPRSTCP(TransmissionControlProtocolletimKontrolProtokol);
balant ynelimli,alnd bildirimli,hatasezmeyeteneinde,utan
ucaveribtnl salayanbirhizmetsunar.TCPhizmetialc ve
gndericininoluturduusoketad verilenu noktalar ileolur.TCP
hizmetialabilmekiinalc vevericianasistemdesoketleraras birbalant kurulmas gerekir.Birsoketayn andabirdenfazlabalant
iinkullanlabilir
GSM Cih S
fl
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
93/96
GSMCihazS n flarCihaznsnf cihaznGPRSkullanmyetenegini,donanmsaldestegini
belirler. ASnf (ClassA)
Herikihizmetideayn andakullanarakGPRSveGSMhizmetlerine(Ses,SMSv.b.)baglanabilir.
BSnf (ClassB)
GPRSveGSMhizmetlerindenikisinidekullanabilirler,fakatbucihazlarherikihizmetiayn andakullanamazlar.GSMhizmetibasladgnda(Sesligrsme,SMSgibi)GPRShizmetidurdurulur,GSMhizmetibitinceGPRShizmetinedevamedilir..
CSnf(ClassC)GPRSveyaGSMhizmetlerindenbirisiniseerekkullanabilirler.Kullanc ellekullanlacakhizmetisemelidir,otomatikgeisveyaaynandakullanmaszkonusudegildir.
GPRSSnrlamalar
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
94/96
Gnmznsesd mobilservisleriilespektrumverimlilii,fonksiyonellii
veyetenekleriasndankyaslandndaGPRSinbykbirilerleme
kaydetmi yenibirmobilservisolduuaktr.AncakGPRSinbaz
snrlamalar vardr:
1Btnkullanclariinsnrl hcrekapasitesi:GPRS,bir ebekenin
varolanhcrekapasitesinietkiler.Farkl
kullan
c
larakonuland
r
labileceksnrl radyokayna vardr.(Birama iinkullanmfarkl birama iin
kullanm engeller)GPRSkanaltahsisatn dinamikolarakynetirvetrafiin
younolduusaatlerdeksamesajlar GPRSkanallar yerineiaretleme
kanallarndangnderir.
GPRSSnrlamalar
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
95/96
2Gerekhznteorikhzdanokkkolmas:Teorikmaksimum171.2
kbit/snlikhzaulamakiintekbirkullancnnbtnzamandilimlerini(8
tane)hibirkorumaolmaksznkullanmas gerekir.Bir ebekeoperatrnn
btnzamandilimlerinitekbirGPRSkullancsnatahsisetmeyeceide
a
kt
r.Ayr
ca,ilkGPRSterminallerininbir,ikiveya zamandiliminikullanmalar beklenmektedir.BuyzdenbirGPRSkullancsnaverilenband
geniliisnrl olacaktr. ebekeveterminallerdekikstlamalardagznne
alnarakteorikmaksimumGPRShzlar kontroledilmelidir.Mobil ebekelerin
sabit ebekeleregredahakkveriiletimhzlarnauygunolduudabir
gerektir.
GPRS S l l
-
8/7/2019 GSM(slayt1)
96/96
GPRSSnrlamalar 3-Alt optimal modlasyon: GPRS, Gauss minimum kaydrmal anahtarlama
(GMSK) tekniine dayanr.
4-
letim Gecikmeleri:
Ayn
adrese gidecek olan GPRS paketleri farkl
yollar
kullanabilir. Bu durum, radyo linki zerinden veri iletimi srasnda bazbilgilerinkaybolmalarna veya bozulmalarna yol aabilir. GPRS standartlar kablosuz paketteknolojilerinin bu doal zellii bilinerek veri btnl ve tekrar iletimstratejilerini birletirir. Sonuta potansiyel iletim gecikmeleri meydana gelebilir. Buyzden yayn kalitesi gerektiren uygulamalar HSCSD kullanlarakgerekletirilebilir. HSCSD, bir kullancnn ayn anda drt ayr kanal kullanabildiibir devre balamal veri servisidir. Alc ile verici arasnda utan uca balantzellii ile iletim gecikmeleri azalmaktadr.
5-Depolama mekanizmas yokluu: SMS (Short Message Service-Ksa MesajServisi)deki depolama ve iletme fonksiyonlar SMSin en nemli zelliklerinden
biri iken GPRS standartlar
nda depolama mekanizmas
yoktur.