Download - Piso Bili Ties
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
1/28
p
;lf
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
2/28
ExclusivelY
Distributed
bY
ANVrL
PUBLISHTNG,
INC'
8OO7-B
Pioneer
St',BrgY'
KaPitolYo
Pasio'CiW
1603
ret.
-los.
i
637
-362t
I
631-7
o4.s
Fax
No.:
637-6084
E-mail:
anvilpublishing@yahoo'com
ANG
MGA SINASABI
TUNGKOT
SA PISOBILITIES
"Bilang
haligi
ng
Globe
at
BPI-Globe
BanKO,
ako ay
natutuwa
sa na-
papanahong
proyekto
ng Colayco
Foundation.
Isang napakahalagang
kontribusyon
sa ating
mga kababayan
at
OFWs
ang magbigay
ng edu-
lasyo1
ukol
sa
responsableng
paghawak
ng
pera
upanf makamit
ang
layuning
pag-a,senso.
Ang
Globe
ay lubos na sumusuporta
sa
atinE
mga
bayaning OFWs at
sa buong sambayanang
Pilipino
sa
pamamagi-
al.lg_mga
serbisyong pangkomunikasyon
at
pampinansiyal
tulad ng
GCASH na
madaling
gamitin
at
abot-kaya
ang halaga.
Umaasa
ako na
ang handbook
ni G.
Colayco
ay
lubos
na makatulonf
sa
ating
mga kaba-
bayan upang
maisulong ang
ating
magandang
kinabukasan."
-
Ernest
L.
Cu,
President,
Globe Telecom,
Inc.
"lnirerekomenda
ko sa lahat
ng mga
mamumuhunan
at
pamunuan
sa
negosyo na
hikayatin ang
kanilang
mga
empleyado na
basahin
ang
li-
brong ito. Gaya
ng sabi
ni Topax:
"A
financially
healthy
employeeTs
a
productive
employee."
Renato
R.
Ermita,
Chairman,
Asahi
Glass
Philippines
"Laging
may
mahalagang
napupulot
mula kay
G.
Colayco.
Itong
piso-
bilities
ay
babasahin
na magpapaalala
sa atin
tungkol
sa pundasyon
ng kalayaang
pinansyal.
Pinapaalam
dito
ang
4'Ms
-
isang
maganding
paTaqn
upang
maintlndihan
ang mga
pangunahing
hakbang
patungo
sa kalayaan
mula
sa
kakapusan.
Inirerekumenda
ko ang
librong
ito
sa
lahat
ng
estudyante,
mas
lalo
na ang
mga
malapit
na magtapos
sa kole-
hiyo at
mag-uumpisa
pa
lamang
sa
pagtratrabaho.
Sana
sakaalamang
mapupulot
nila,
magagawa
nilang
ipuhunan
ang kanilang
sahod
imbii
na
gastusin
sa
mga wants."
Tony
Toni,
Radio Personality,
Magic
89.9
'l{{aki
ang
maitutulong
ng handbook
na
ito sa
mga Pilipino
at mga
OFWs
na nagsisikap
paunlarin
ang kanilang
kabuhayan
at
pamilya.
Ang wastong paraan ng pagplaplano, pag-iipon
at
pamumuhunan
ay
mahalagang
aral
upang
makamit ng
mga
Pilipino at mga
OFWs ang
ka-
nilqng mga
mithiin sa buhay.
Tuloy
ang
pagsulong
ng CCASH
at Bpt-
Globe
BanKO
bilang
masugid
na
partner
ng
mga
Pilipino
at mga
OFWs
ypgnC
mapalaganap ang
mga serbisyong
pampinansiyal
na magaan
sa
bulsa,
sigurado,
at maaasahan
sa lahat
ng
oras."
Rizza
Maniego-Eala, President,
GCash
(G-Xchang
e, Inc.)
"Mahalaga
ang
tunay na
pagninilay
upang
maging
Malaya. Napakahal-
aga
nito sa
pagsarsaayos
ng
pansariling
pinansya
May mga
gabay
sa
librong ito
na makakatulong para
makamit
mo ang kalayaan
sa kaka-
pusan."
Coach Pia Nazareno-Acevedo,
Founder
&
CEO,
One
Core
Success
Center and
Author,
Born
To Be
A
Hero
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
3/28
"Maraming
uhaw
sa
impormasyong
hatid
ni
G.
Colayco
at
ng
Colayco
Foundation.
Dito sa SEDPI,
sa
aming
larangan
ng microfinance,
nakita
ko na ang
pinakamatagumpay
naming
mga
kliyente
ay ang
mga
taong
may
disiflina sa
paghawak
ng kanilang
pera.
Marami
pa
silang kailan-
gari
malaman
dahil ika
nga
ni G.
Colayco,
hindi
sapat ang
kumikita-
ka
ng
dahil
sa
iyong
trabahob
negosyo
-
kailangan
mag-subi
at mamuhu-
nan
para
talhgang
lumago.
Mabuhay G.
Colayco, sa
bagong
librong
ito,
tiyali
na maraming makakatanto ng
mensahe
mong abot-kamay
ang
kasaganaan."
Mariel VincentA.
Rapisura,
President, Social
Enterprise
De-
velopment
Partnerships,
Inc.
(SEDPI),
President
and
CEO,
SEDPI
Capital
Credit,
Inc. and
Program
Manager,
Ateneo de
Mqnila
U
n iv
e
rs ity
M
i
c
rofin
an c
e
C
ap
a
city
B uilding
P
r
o
g
ra
m
"Kahit
ano
pa
man ang
trabaho
mo
-
accountant,
negosyante,
erginee4
guwardya, doktor,
pulis,
titse4
kargador....
magbabago
ang
buhay
pin-
ansyal
mo sa
librong ito.
Hinihikayat
ko
kayong basahin,
pulutin,
isa-
loob
at
gamitin
ang
mga
aral
sa aklat
na
ito."
Ariel DG
Valderama,
Self Employed,
Former
Mqnager
-
ST
Micro
Electronics
/
NXP Semiconductors
"Mabubulaga
ang mga
mambabasa
sa
mensahe
ng
librong
ito:
Respon-
sibilidad
natin sa ating
sarili at
mga mahal sa
buhay
na
magplano,
mag-
tipid,
mag-ipon,
at mamuhunan
upang
makamit ang
kalayaang
pinansi-
yrirt.
Sa tulong
ng librong
ito, sana maraming
Pilipino
pa
3ng
mahikayat
na kumilos sa
lalong madaling
panahon.
Kaya
natin ito "
Godofredo
M.
Ramizo
lr.,
Editor,
Pisobilities,
Alumnus, Ateno de
Manila University
"Hindi
darating
ang
pera
sa
palad
mo kung
maghihintay
ka
lamang.
Magsisilbing
unang
hakbang ang librong
ito tungo
sa
paglago
ng
ryong
pera. Tunayna
kayamanan
ang
napulot
ko
sa
pagbabasa
nito "
lamir
Tan-Torres,
Student,
Ateneo de
Manila UniversiQt
"Naka-Tagalog
kaya
madaling
intindihin,
at
abot-kaya
pa.
Tunay
na
makakatulong
ang
librong ito
sa
mga
karaniwang Pilipino
kagaya
nam-
ing
mag-asawa."
-
Remi &
fun
]eremiah,
Housekeeper
and Security
Guard
PISOBILITIES
Ga[ay sa
Bunay
Pinansyal
Pera
Mo,
Palaguin
Mo
ni Francisco
J.
Colayco
Ipadala
ang iyong
rekomendasyon
ng
Pisobilities sq
info
@ c o I ay cofo und ati
o n. co
m
Ccx-rvr".
r.0 r{
t:
D
F*t;:u;nrqr.tcx
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
4/28
Pisobilities
Gabay sa
Buhay
Pinansyal
Pera
Mo,
Palaguin
Mo
@ Copyright Francisco
J.
Colayco
2010
All rights reserved.
No
part
of this book may
be reproduced in any
form
or
by
any means
without the written
permission of the author
and
the
publisher.
Published by
Colayco
Foundation
for
Education, lnc.
Telephone nos.:
(02)
537-3731.,
l02l
637-3741,
(63)9178537333
Email
address: [email protected]
We bsite :
www.colaycofou
ndation.com
Editor and Translator
GODOFREDO
M. RAMIZO
JR.
Cover
Design by
INA COLAYCO-BAUTISTA of lN.C Design
Studio
Book Design
by
LLOYD TAYUG
lllustrations
by
MIKE
DE
PERALTA
MOISES
NICOLAS
III
INA COLAYCO.BAUTISTA
tsBN 978-971-92995-8-s
Printed
in
the Philippines
First Printing
-
September 20L0
Printed
by lnnovation
Printshoppe,
lnc.
Second
Printing
-
December
2010
Printed
by lnnovation
Printshoppe,
lnc.
{?L+ r
{i}-,lrr
qu"ry
ryA:rlqx
r,()l{
tiDql.\
Il(]t',
rs{..
'nlil *,,,,,-"
MENSAHE
NG
PASASALAMAT
Zz
fifi6scof. Colayco
F6under
and Chairman,
Colayco
Foundation for Education, Inc
May dalawang mahahalagang biyaya
na
nadagdag sa
aking
buhay,
ang
mgq. apo
ko no
sinq
Gabriella
Sl
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
5/28
MGA
NILALAMAN
Paunang
Salita
1 MADALING
MAGPAYAMAN MAGPLANO
1.1 Kasaganaan
ang
Target
ng Plano,
pero
ano ba ang
kahulugan
'nun?
1.2 Alamin
ang
Kasalukuyang Kalagayang
Pinansiyal
1.3 Alamin
ang
Tatlong
Sisidlan ng
Buhay
Pinansiyal
2 MADALING MAGTIPID
2.1Gumawa ngBudgetl
9
1L
L2
L3
17
L9
20
2.2lwasang
Bumili ng
mga
Bagay
na Mawawalan
ng Halaga2J,
2.3
Active
Income
for
Needs,
Passive
Income
for
Wants
3 MADALING MAG-IPON
3.1 Kahulugan ng Pag-iipon
3.2 Nagtitipid
ka ba
para
Mag-ipon?
3.3 Income
-
Savings
=
Expenses
3.4 Matutong Tumanggi
4 MADALING MAMUHUNAN
4.1 Protection Basket:
Mamuhunan
sa
Sarili,
Kumuha
nglnsurance
4.2
Tutulungan
ka ng Panahon, Compound
Interest,
at Leverage
4.3 Talunin
ang
Inflation
4.4 Mga Gabay
sa
Pagpili
ng
Investment:
Rish
Return
Liquidity
4.5
Kapag Mas
Mataas angReturn, Mataas
din
ang Rlsk
-
RULE
o LAW
4.6 Huwag Ilagak
sa Nag-iisanglnvestmentang
mga
Pamumuhunan
4.7 Mag-ingat
sa
Manloloko
4.8 Uutang ba ako
o
Hindi?
Mensaheng Pangwakas
23
25
25
26
31
32
35
35
Ang
mga impormasyong
nakapaloob
sa
librong
ito
ay
mula sa
personal
na
mga karanasan
ng
sumulat.
Naging
batayan
din
ang iba
pang
mapagkukunan
ng impormasyon
gaya
ng nakasaad
sa
Research
and
Reference Sources.
Ang mga ispesipikong
impormasyong
pang-
ekonomiya
tulad
ng interest
rates, inflation
rates
at
foreign
exchange
rates ay ibinase sa
mga umiiral
na
antas habang
isinusulat ang
librong
ito.
Bagama't
nagsikap ang awtor
na makapagbigay
ng
kumpleto
at
napapanahong
impormasyon,
hindi
ginagarantiyahan
ng
sumulat
na ang
mga nakasaad
sa babasahing
ito ay
tubusang tama
at
walang
kakulangan.
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
6/28
PAUNANG
SALITA
A
rich
person
is
not one
who
has the
most
But
is one
who
needs
the least."
w
ww. th
ei
nte
rv i eww
ith
g
o
d. c o m
Panahon
na
Para
Gumising
Ang mga naganap
na krisis
pinansiyal
sa Asva
noong
1998,
at
sa mundo
noong
2008
ay
mga.babala
sa
ating
lahat.
Saksi
tayo
sa
tahat ng
uri
l9.pagnanago..sa
kal"agayan.
ng
ekonomrya
.ng
Inga
mamamayan,
mga
institusyon pati.na
ang
_rqga
bansang
dating kinikitafang
matataq-.
Uqat ng
mga
sulilaning.ito ang
tub_o.rl,
pagkakautlng.
Vfalang"sinuman
_Ug14s
sa
pagDagsaK
ng eKonoruya.
r.llbnang
majltlap rto
para
sa
mgafindt
handang
humarap
sa mqa
problema.
Nqunit
para
sa
mqa nakapaqhanda
at
nakaqawa
ng mga-kaukulanq
hakbanq
fra makapaq-imdok
at maliapamuhunan.
fiindi
ito
dahilan
para
tuluvanq maluqmok.
Sa
halip.
kakikitain
na
nila
no m
i;eruia;ffia
ftyftii,iiffii's'
rald;yE:1i"aiffil"fr:iJs1ffi
:r'
H,'
:fl3
sal+.sa
Kananoaang
gamng
kapato-palcnabang
ang mga
pagkakataong
Kalanp
ng
srtwasyon.
Abot-Ihrnay
ang Pag-unlad -
Wealth Within Your
Reach
Nals
\o_ng
ibahagi
ang magandang
balita
na
kayang
abutin
nq
lahat
anq
pag-
unlad. LJyunin
ko.ng-palagan?piri
a4S
pagkakataong
ito
sa
frga
karanir,iang
nlad. Layunin
konq
palaqanapii
anq
paqkakitaojrq
ito
sa
froa
karaniwa
;:*;s"gi*,,;'iiriiif,
".-frliift"iliind;dffi
y'ffi
itdH,t
j#;;fi
fi
ilffi:
anggagawang
Pitipino.
Kahit na
sinong may
kinftita
ay
may
pagkakataong
makaranas
ng
kasaqanaan
sa
br
y
may
pagka{ataong
makaranas
nq
kasaganaan-sa
buhay._Dapat
lamang
ay matutunan
kung
papaano
ito
paghahandaan.
Kailangan
ding
tiyakin
na
y matutunan
kung
papaano
ito
paghahandaan.
Kailangan
ding
tiyakin
na
$asabuhay
ang
tamang
pangangal.aga
sa
personal
na
kalagayang
pinansiyal.
Gusto kong. tahagr
ang mga
panuntunang
napatunayan
kong
epeklibo
rsasaDunay
ang
ramang
pangangaEga
sa
personat
na
lGtagaya
Gusto kong, tahagr
ang mga
panuntunang
napatunayan
k
sa
pagpapaEgo
-nq
akmg
personaL
na kaLagayang
prnansl
Gusto kong, rbahagi
ang mga
panuntunang
napatunayan
kong
epektibo
sa
pagpapaEgo
.nq
akmg
personat
na katagayang prnansryal.
tungo
sa
pagkakaroon
ng
buhay na
mahwasay.
Bakit ako
nagkaroon
ng"K" o
karapatang
magbahagi?
Walang. ipinagkaiba
apg..aking
naging.
karanasan-
sa buhay
sa nakararami
naong
kaDaDayan na kdtangang
magsrmuta
sa
wa[a.
Ipinanganak
ako noong
huting
bahagi ng Ikalawang
Digmaang
Pandaigdig.
Napatay
ang
alolg
ama na rsang
olficer
sa und.erground
gueitLa
movement
noong
apat
na
buwanq
eulanq
pa
lanq ako.
Isanq
quio
anq
akinq
ina.
Naiwan
sa
kanya
ang relp-onsibilidad
na-palakihin
airg:pitong
inak
n-a
ang
pinalamatanda
ay
nasa 10 taong
gulang
ila
lamang.
Sa
kabila
ng mabiqat
na suliranin,
naqawa nq
akinq ina
na
palakihin
at
pag-aratin
kaming
magkakapatjd.
Si{uro aj
4agfng
instnimento
ang
pagiging
b.ayani.
nS
alglg
ama-,.si Capt. tr{anuet
Cotafgo-Sr-, at ang
pagiging
gur.o
ng aKung
rna,
st
ulemencla,
kaya maraflu
ang harldang
tumulong
sa
amrn.
ualunman,
a[am..ko na
mahlcng bahagl
ng
amrng tagumpay
ang
pagsasaknp$yo
at
pagruturap
ng alcng
rna.
{el.rt:
ts}
}:qt
l:at1{t$
r.,i{
""t1...,],..1--i
""
I ri{r'
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
7/28
Haios
2b
taon ako
sa
akinq
propesvon
bilanq
manaqer.
Sa
edad
na
40,
pinasok
ko
ano
Daqneneqosvo.
Piria'sukinko
anq
iba't ibanq
neqosvo tulad
nq
service
contra'ctind
sa
lliddle
East,
manufactuinq,
tradinq,-anstruttion,
shipbuilding,
manaaembnt
consultinq,
bankiis at
fiiancial
ieruices.
Maraming
hirap at
paqkalugi
ang
pinagda-anap ko.
-Ngunit
sa
tulong
ng.mga
namumuhunan
at
inq"a
tan"sko,
"naqpa[utoy
4ko
at
nai'lagumpay
ng
sapit
para.mabawi
ang
higit
pa
sa
nalugi.
Bukod sa-aking
mS+.ka$n+san
sa
personal
Jmance.,
3nS.
aqng
natutunan
sa
corporate
finance
ay
$malm
ko sa mga
personat na a[ntuntunmg
pinansyal.
Ano isano
susi
sa
akinq
paqbav\d
av anq
paqharap
ko sa mqa
namumuhunan
at
mq"a banq'ko
sa
hirap a[
sa
dinhawi
na
iniy-ptano
kung
paano makakabawi.
Ito
an"g
dapit
tandaan:
Laginginagbigay
ng
inipbrmasyonia
mga
a9ng lq$ltutong
sa
iyo
sa
negosyo
sa
panahon
man-ng
huap o
kasaqanaan.
Ang
pagDuD.uo
ng
tiwala
aV
isang
pangunahing
pundasyqn
sa lyong-bunay
p{tan-slya 1
Aways
nrwide
information to
the
peopLe
who
heLp
vou
m
busmess
whetner
dmes
are
good
or bdd.
Trust
is
a basic
building
block
in
your
Jinancial
life.
Ang hangad
ko ay magamit
ninyo
ang aking mga
karanasan
ng
mahigil
na 30
tao"n
upairg
maisaqawini+yo
qn"l;
maalo.s
na'pal-atuntunan
na
makapagdudulot
ng
kasaganaang
pmansyal. sa
myong
kzlDur,z{afl.
Hindi
Mo Maibabatragi
ang
Hindi
Mo
Tagtay.
Kailanqang
matutunan
mo kung
papaano patalaguin
alg
ry^ong.
kinikita,
protektahan
ito
at
maging
matatino sa
paggamlt-
nlto-.
.5a.ka[aunan,
inagkakaroon
k3 ng sapat
na kakayahan
upang matapagbaha$
sa tyql.tg
moa
mahal sa
buhav
maqmq sa
rvonq
komuruclad.
Ang
maganoang Dallta
iri
trinai
ito
mahirap"
qawin.
trlaaari
kahq magplano
kung
paino
makakamit
airq
katiwasavanq
pininsiyal
kahit
nasa-anon-1i
antas
pa
ang
iyong
kinikita.
Daiat lanq
srindin'anq
ilanq
panuntunan
at
riaqaqawh
mong
makapag-ipon
at
hapala-go
ang anufrrang
-hilagang
maitatabi.-Pinaghihirapan
ang
.perang
kinikita.
Itabi
anq anumanq
kita
at
hayaang
pera
ang
kusang
magtnbano
para
saivo. Make
monbv
with
your
sweat.
Keep
what
you
eam
and
make
your
money
work
for
you.
Ito
ang
iyong
PisobiUties.
Isang
mainam at
epektibong
panimula
ang
handbook na
ito.
Kung
ggto
mong
maqkaroon
nq
daqdaq
Danq
kaaLaman,
maaannq
paq-aratan
ang atlng
mga
naiiulat:
WeiltnWtkin
You.r
Reach,
Making-Your
Monql
Work,
ItIonql
for
Kids, Pasaporte,
Pera
Palaguin
Workbook.
$aaari-
rin
pag-aralan
ang
-Pkobilities...Bak
Por Gud.
Ang
DW
nalto
ay
may karagdagang
lmpormasyon
na wala sa
iba
kong libro.
Ano akino
mqa
inakdanq libro
av
hindi lamanq
babasahin.
Markahan
anq
mga
L.iliagi"g"*aliaiaqa
si
iy.o.
piutit-utit
itong-
pag.-aratan a
pqlikan_ ,abang
ginagawa
mo ang
iyong
ptanong
pmanslyal".
Imorutor
mo ang
lyong
pagEgo
o
pag-urong
bawat taon.
Tandaan anq
akinq
mensahe:
Obligasyon
mo ang
m4g-ipon at
palaguin
ang
iyong
ipon.-
Kung
ikaw ay
kulnikila,
rnayroon kang
pagkukuhanan
rlg
puhunan
at ito
aV
kava
mong
paLagurn.
Katl.angan
Lang
ay
mag-umprsa
Ka
ha kaagadl
UNANG
KABANATA:
MADATING
MAGPAYAMAN MAGPLANO
Gugulatin kangprimer
na ito, dahil totoong
Madali lang
Magplano,
Mag-tipid,
Mag-ipon, at
Mamuhunan
[4Ms)
upang
tuluyang makamit
ang kasaganaan
Mmmm...
napaisip
ka?
Kung nagdududa
pa
rin kung bakit
napakahalaga
ng 4Ms,
pagnilay-
nilayan
ang mga
tanong
na ito:
Basta
ba may
trah,aho
ako at
kumikita
ay,maginhawa
na
akti
,
I
ha*ggAngSa'hinaharap?
:,,:'::::::::::,":"'';"'1111'1:::'
Haban*b,uh*biaakong,,,mag a*,*iaho?
*a\4yod
pa
rin ba
ako
kahit
uugud-ugod
na?
I{$pag,naya}an'rako..
ng,trhbaha,,,.paano
na
kami
n
g
aking
m
ga
mahal
sa
buhay?
Kap.ag
mAy,,,lbiglaang,pan
gqn giilangalir,;,.,sds apat kayq
angi
aking
i
kinikita?
Sapat
ba
:an('
i.naasahan
:
h
g p
ensidh
sa
aking
pagtanda
at',,i,
pagreietifo?
O,rrrbrakalnamau
kung
ketan,pa ako
tumanda, saka
pa
Ktng,
Ial.ihrnian
ak-,ong,,pehsioh,raasa
pabaako
sa
aking
mga
anak at kamag-anak?
M,akatiubuti
kayra
,
ng
iaasa,,kor,.sa' tr-a
ang
al
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
8/28
Matapos
pag-isipan
ang mga
tanong
na
ito, babalewalain
mo
pa
rin
ba
ang kahalagahan
ng
4Ms sa
pag-unlad?
Sa
katunayan, nais ka
naming
bulagain na hindi
lamang
mahalaga ang
4Ms, samakatuwid, obligasyon
natin
ang
4Ms
upang
mabigyan
ang
ating
sarili at mga
mahal sa
buhay
ng inaasam
na kasaganaan...
kasaganaang
hindi lamang
panandalian
bagkus ayhanggang
sa hinaharap
Kapag
nagawa
mong Magplano, maaari kang
Magtipid
sa paraan
na
angkop sa iyong
kalagayan.
Kapag
nagawa mong
magtipid, magagawa
mo ring
Mag-ipon.
Kapag
may
ipon ka na, maaari kang Mamuhunan.
At
mula
sa maingat
na
pagpasok
sa
pamumuhunan,
magkakaroon
ng karagdagang
kita
na
magbibigay
daan sa
kasaganaan
o
kalayaang
pinansyal.
Mukha
bang mahirap ito? Basta't
may
positibong pag-iisip,
tamang kaalaman
at maagap na aksyon,
madali
lang ito
Hindi kailangan
ng mataas na
pinag-aralan
para
maisagawa ito.
Kung
susundan
ang
ipapaliwanag
ng
primer
na
ito,
tiyak na
lalong dadali
ang pagkakaroon
ng kalayaang
pinansiyal.
Kung ikaw ay
nasabik
dahil sa
aming mga
kagulat-gulat
na balita, halina't
alamin kung
paano
Magplano.
l.I
Kasaganaan,ang
large
ng Plano,
pero
ano
oa ang Kanurugan
-nun
I
Ang kasaganaan
-
na
maaari ring tawagin
bilang
kalayaang
pinansiyal
o
financial freedom,
okayamanan
-
ang hangad
natin
kaya tayo nagplaplano.
Pero una
sa
lahat,
ano ba ang
kahulugan
ng kasaganaan?
Ang lcdsaganaan ay
ang
pagkakaroon
ng kakayahang
tustusan
hanggang
sa
huling sandali
ang
piniling
pamumubay
(o
ffistyle)
l
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
9/28
Sa
paggawa
ng
SAL,
tandaan na
inaalam mo ang iyong.Assets atLiabilities
ayon
sa
isang
partikular
na
petsa.
Halimbawa, kung
ika-3L ng Disyembre
2009, nangangahulugang
inaalam mo
ang iyong katayuan
hanggang sa
petsang
iyon,
1.
Ilista ang lahat ng iyong
assefs
o iyong mga
pag-aari
na
masasabing may halaga
sapagkat maaaring
magamit
pangtustos
sa
mga pangangailangan.
Halimbawa,
kasama
sa
Asset
ang iyong
cash. Asset rin ang mga
ari-ariang
lupa; maaari mo
itong ibenta
balang
araw upang maging
pera.
Asset
rin ang
mga
receivables,
o iyong mga inaasahan mong
bayad ng nagkakautang
sa iyo.
Napakarami
pang
ibang
uri
ng,
sset
Ngunit hindi lahat
ng
pag-aari
ay
permanenteng,Asset Tandaan rin na
nagbabago
ang
halaga
ng mga asset. Maaaring dati'y
Php10,000 ang halaga
ng
iyong kasangkapan,
ngunit
bukas ay PhpB,000
na
lang.
2.
Ilista
lahat
ng mga Utang
o Liabilities; ito
iyong mga
halagang nakuha
mo
mula sa iba upang ipangtustos
sa mga
pangangailangan
o
kagustuhan.
Kasama
dito ang
prinsipal
at
interes,
kung meron
man. Utang
o
liabilities din
iyong
mga
halaga ng mga nakaraang
babayarin na hindi
pa
nababayaran
hanggang
sa
panahong ginagawa
mo ang iyong SAL.
Halimbavva,
kung hindi
mo
nabayaran
ang
kuryente
noong nakaraang buwan,
kailangan
mo iyong ilista bilang
Utang.
Ngunit
ang bayarin
mo
sa kuryente ngayong buwan
ay hindi
pa
maaaring
isama sa
Utang
dahil
gastusin
mo iyon
sa
buwan na
ito.
Kung hindi
mo
mabayaran
iyon,
saka
mo
iyon isasama
sa lista
ng Utang.
3.
Sumahin ang
lahat
ng,
ssefs.
Gayon
din
ang mga
Utang.
4. Pagkumparahin
ang
iyongAsset
at
Liqbilities.
Ibawas ang Liabilities
sa.Assefs.
Assets
-
Liabilities
=
Personal
Net
Worth.
Ang Personal Net Worth ay
ang
kasalukuyang
halaga
mo. Isa itong
batayan upang
malaman
kung yumayaman
ka o
hindi.
5.
Kapag mas
malaki
ang.Assets kaysa
sa
Liabilitieg
ang
iyong Personal
Net Worth ang matitira sa iyo matapos
mong
mabayaran
ang lahat
ng utang mo.
Ngunit kung
mas
malaki
ang iyong
liabilities kaysa
sa
.Assetq
mayproblema
tayo
sapagkatni
hindi
kayangbayaran
nglahat
ng iyong,Assets ang iyong mga
Utang
Ngunit
huwag
panghinaan
ng
Ioob,
papatunayanngprimer
na ito na may
magagawa ka
Tingnan
angTable
sa
susunod na
pahina:
14
Kailangan
mo
ring
gumawa
ng
Personal
Income
and
Expense
Statement
o
PIES
Mahalaga
ito
dahil
ipapaunawa nito
sa
iyo
kung
saan
napupunta
ang kita
mo at kung makabuluhan ba
ang pinupuntahan
nitong
gastusin.
Tandaang
tumutukoy ang
PIES sa
iyong kita at
gastos
sa
isang time
period;
maaaring
gumawa
ng
PIES na
yearly,
monthly,
o weekly,
basta't may malinaw
na
simula at hangganan.
Mainam
na
tingnan
angmonthly
na
PIES,
1. Ilista
lahat ng
pinagkukunan
ng
Kita o Income. Sumahin.
Mas
mainam
kung
isasama larnang ang mga
siguradong
Income. Baka makasama
lamang kung
ituturing bilang
Income ang mga
bonus,
pay
raise, at iba
pa,
dahil
hindi
naman
sigurado
ang
mga
ito.
I'
Gabay sa
Paggawa
ngStatement of
Assets
and Liabilities
Disyembre 31,2009
(Kailangang
tlagay
ang
peBa
bilang batnyan kung kailan
ginawa
ang SAL)
tssETs
Bigmng
pansin
ang mga sumusunod:
LIABILTTIES
Bigrang
pansin
ang
mga
sumusunod:
Cashna
hawah
o
kaya'y
iyong
perang
nakadeposito sa
bangko.
Payables
o mga
hindi
nabayarang
bills
sa
kuryente, tubig,
internet,
telepono,
cableat
iba
pa
Assets o
kasalukuyang
halaga
ng mga
pag-aari
na
gaya
ng lupa,
kotse, alahas,
muebles, at iba
pa
Loan Payables o mga hindi
pa
nababayarangloans
o utang
sa
bangko,
pati
na ang mga
utang sa
credit card
Isama ang
parehong
prinsipal
at
interes.
Receivables o
mga
inaasahang
bayad
mula
sa
mga
umutang
sa
iyo
Mga utang
mula sa
mga kaibigan,
o
mula sa
mga
lending houses
o
pautangan.
Isama
ang
parehong
prinsipal
at
interes.
Kasalukuyang halaga
ng
mga
investments
o
pamumuhunan
sa
mutual
funds,
etc., at kasalukuyang
cash
surrendervalue
ng
iyong
insurance
p
olicy kung meron
man
Mga
nakaabang
na
bayarin
sa
insurance, sa
lupa't bahay, kotse, at
iba
pa
Pagsamahin
lahat
ng assets
Pagsanmhin
lahat
ng liabilities
TANDAAN:
.Assets
-
Liabilities
=
Personal NetWorth
15
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
10/28
J,
4.
Ilista
lahat
ng
gastusin
at
bayarin o
Expenses sa time
period
na iyon
at
sumahin. Tandaan
na may dalawang
uringBxpenses:
a.
Fixed
Expenses
-
ito
ang mga nakatakda mong
bayarin. Karaniwang
hindi
nagbabago ang halaga
nito.
Laging
tandaan
na bayaran muna
ang
sarili.
Unahin
sa
listahan
ang Ipon
o
Savings. Kung
hindi rno
pa
ito
ginagawa,
huwag
mag-alala. Simulan mo
na ngayonl
b.
Discretionary
Spending
-
ito
ang mga gastusin na nagbabago ang
halaga
depende
sa
pangangailangan
o
luho.
Pagkumparahin
ang
Income
at
Expenses.
Kung
mas mataas ang Income
kaysa
sa
Expense,
maaari
pang
madagdagan
ang Ipon. Kung
mas
malaki
ang
Expense
kaysa
sa
Income,
malulubog
ka
sa
utang Ngunit
huwag
panghinaan
ng
loob,
may
magagawa ka
Napakahalaga
na
punahin
ang
bawat
gastos
kung makabuluhan
ba.
Tandaang
bago magpalago,
bayaran rnuna ang utang.
Ito
ay
isang
ring
paraan
ng
pagpapalago.
Bagama't hindi
100% tumpak
ang dalawang
pinasimpleng paraan na
ito,
sapat
na ito
upang
magka-ideya ka
kung
ano ang iyong
kasalukuyang
kalagayang
pinansiyal.
Para sa mas mabusising
pagtalakay
sa
SAL
at
PIES,
maaaring
pag-aralan
angPero
PalaguinWorkbooko kaya'y
bumisita
sa
www. colaycofoundation.
com.
L.3
Alamin
ang Tatlong Sisidlan
ng
Buhay
Pinansiyal
Mahalagang mapunuan ang
tatlong
Sisidlan
o
Basket,
para
sa
magandang
buhay
pinansyal.
1, Protection
Basket
-
Mahalaga na
paghandaan
ang
mga hindi
inaasahang
pangyayari gaya
ng kalamidad, sakit,
pagkabaldado
o
pagkamatay.
Kabilang sa sisidlan na
ito
ay ang
pagkakaroon ng
emergency
funds
na
katumbas
ng
isang buwang kita, cash reserves
katumbas
ng
anim
na
buwang
kita,
1tfe,
accident ond
dismemberment
insurance, medical and
hospital
insurance, atbp. Sa
pamamagitan
ng
mga
ito masusustentuhan
ang ating
pangunahing
pangangailangan
hanggang
sa
makabawi o
kaya
agad
mong
matutugunan
ang
suliraning
iyong hinaharap. (Abangan
ang
huling
kabanata upang
lalong
maunawaan kung
paano
bigyan
ng
proteksiyon
ang
sarili.)
2. Life-Goals Basket
-
Mahalagang
maglaan
ng
pera
o
magsubi
para
sa
hangarin
sa
buhay o
mga
pangangailangan
na
rnalaki
ang halaga
gaya
ng
edukasyon
ng mga ana[ bahay at lupa, kotse,
bakasyon
sa ibang bansa,
sariling negosyo,
atbp. Sa
ganitong paraan
mas
makakamit
mo ang
mga
ito.
3.
Retirement Basket
-
pag-iipon para sa
iyong retirement
(mula
20
hanggang40 taon o higitpa].
Habangpinupuno
angnaunang
dalawang
sisidlan, laging magtabi ng
halaga kada buwan bilang
paghahanda
sa
iyong pagreretiro
dahil
darating
ang
panahon
na
hindi
mo
na
kayang
magtrabaho. Kung
paghahandaan
mo
ang
iyong
pagretiro,
hindi
ka
magiging
pabigat
sa iyong
mga anak
at
pamilya
sa
pagtanda.
Hindi
sapat ang makukuha
mong
pensyon
mula
sa kumpanya,
SSS
o
GSIS
para
tustusan ang
nakasanayan mong
pamumuhay.
5.
Gabay
sa Paggawa ngPersonal
Income and Expense
Statement
Mula
anong
petsa
hanggang anong
petsa
ang batayan ng PIES na gagawin?
Hal. Enero 1,2010
-
Pebrero
L,201,0
INCOME
EXPFNSES
Suweldo
o Kita
Fixed
Expenses
Mga dividendo
mula sa
mga
i nv
e s tm e n ts,
r
oy a I ti
e
s, kung
meron
man
-
Ipon
oSavings
-
Mortgage,
renta, mga
bayarin sa
ilaw, b,tbig
intemel
telepono,
cable,
pasahod
sa
mga kasambahay
atbp.
At iba
pang
mga maaasahang
Kita mula
sa
trabaho
o mga
investments
Regular na
bayad
sa
loans,
insurance,
atbp.
- Bayad
sa
tuition,
sa
daycare,
atbp.
Discretianary Spending
-
Groceries,
pang-amw-araw
na gastos
gaya
ng
gas,
pamasahe,
atbp.
Libangan,
pamarnasyal,
pagkain
sa
mga restaurant, bagong
damit,
atbp.
Sumahin
Sumahin
PAGKUMPAMHIN
ANG INCOME
AT EXPENSES,IBAWAS ANG
EXPENSES
SA
INCOME
16
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
11/28
SUriiriltnulii,an(,.ri@tig,kaiaifkuy4ry.
talagpn
g
pinansiyaf
.at
pag-
rsrpan mo...
i,,:t
s
taiillna
ba.iitro?'
Gran',b
tcatagal
pa,ing
h
ihin
tayin ko
upan
g
..r.rl}iumilositiet,punuin:ang
tatlong
sisidlan?r'
.
Hindi
pa
huli ang lahat
Ngunit
hindi
ba't mabuti
nang
magsimula
ngayon?
IKALAWANG
KABANATA:
MADALING MAGTIPID
Matipid
ka ba o maaksaya?
Ngayong
may ideya ka na sa tafilang
pagplaplano,
dapat
lamang
na
isabuhay ang
ilang
payo
sa
pagtitipid
na ituturo ng kabanatang ito.
Mahalagang maging
matipid dahil
doon
nagsisimula ang
pag-iipon.
Ang
pagtitipid
ay
ang
paggamit
ng
pera
sa
paraang
halos walang
aksaya; hindi
ito nangangahulugang
pagkakaitan
mo ang sarili ng
kaiga-igayang
pamumuhay.
Ang
tanging
hangarin ng
pagtitipid
ay ang
pagkakaroon ng tamang mapagkukunan ng
pera,
tamang
paggastos ng
pera,
sa
tamang
panahon.
Md)a:.l(etufirf*n..ba,''rnglrrm$n..,p.inagkaka
gast*1'6n',ko?
''
,'1:
;,'
,',1,:;,,;
,:.1
.saan,'ko
kinukuha,,,a--
-ng
uitds,sa
akin$,rmga
gastos?
.B,aka,,,naman,.n
apubu$ta::laimang'l:ia,w
alaryrg,I
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
12/28
2.1
Gumawa
ng
Budgett
May kakaibang
nagagawa
kapag nakasulat
sa
papel
ang
iyong
budgel
mayroon
kang
konkretong
gabay
na
tutulong sa
iyo
upang
hindi
maaksaya
ang
kita.
Pero ano nga
ba
ang"budget'?
Ang budget ay isang listahan ng inaasahang gastos
at kita
(expected
expenses
and income) para
sa
isang panahon
sa
hinaharap.
Kailangang
itemized
o
mabusisi
ang
paggawa
ng listahan. Sa
paggawa
ng budget,
huwag kalimutan
ang
piniling
lifestyle
[gaya
ng
natutunan
natin
sa
Kabanata I); huwag
gagastos
nang labis
kaysa
sa
piniling
hfestyle.
Nakabubuti ang
paggawa
ng
budget
dahil
mas napag-iisipan
ang
mga
gastos
na
pupuntahan
ng mga kinita; may
pagkakataon
kang itanong
sa
sarili kung kailangan
ba talaga
ang
isang
gastos,
at
kung kailangan na ito
sa
panahon
na
tinututukan ng budgef. Kapag
sinunod
nang
taimtim ang
budget,
hindi ka mabibiktima
ng mga nakakaengganyong
Midnight Sqle
at kung anu-anong
pakulo
na hinihikayat
kang
gumastos
nang
wala
sa
oras.
Hindi
ka rin
magugulat
kung bakit
naubos
na ang
pera.
Tilg1e"
nang
mabuti
ang
ginawa
ng
budget,alamin kung
saan
ka
nab_.ibilang,
at
pag,isipani
'
i
,ii
,: ,
,,i
,
i
,,,
r,
Expenses
>
Income
,;;,:.,:,;,,,,r,
Me,:b*7 aki
ba.anS
inaasahanS,eastos
kaysa
se,rkita?
,,, .
.
,KunS
oo,
paaiio
iyon
tutustusan? Sa tulong,ng
Utang?,Ngpnit
paano ,l
iyon babayaran?
-
Aisa,ba,
s,a,credit
Cord
o
pag'utahg
upang
tnstusa.n,,ang
sobrang
:.ii,
gastti5in?:l(;irenlwang
mahal ang
interes
ng mga utang
sa'ctedit,;.,,
,
cardl
,,
,'
-
S'gu-- do bang makabulnhqn',lahat
ng inaaSahang
gasto-s?",',,,
'
Balikan
muli
ang
listahan.
Expenses
=
Income
,.,
Sakto'Ladlrr,:*lyg,.ba ang
kita
sa
mga inaasahan$,sastos?r,
,,
.
,,-.
1
.,..,1
Napakasikip
ng
ganitong pamumuhay.
Walang reserba kapag
may
etn
e1genql, Wala
f ing
maiipon,
Ngunit, may
ipaglasa,
pa
iBalikan
muli
kung
makabuluhan ang mga inaasahang
gastos.
Suriin ang iyong
,'PI,EIS:
Tlngnan,r
ng mabuti
ang,
mga
nakalf
stangJuho' at
lm$a
gastusing
puwedeng
tipirin.
Gamitin ang 3D's
-
Kung
Determinado kang
ayusin
ang iyong buhay
pinansyal,
magDesisyon
kung babawasan
o
tatanggalin
mo
ang mga
gastusing
ito.
Maging
Disiplinado
sa
pa$papampad
ng
desisyon mo.
Pansinin
rin
ang:mpja
dagd4g
na
payo
20
,
:
:::'::
K('a'a
dangbaliia ,,Ngunit hindi
ito,hangangahulugan$;tunay
,,
' ka
nang,matipid.
Baka'may
riilan
pang gaitusin,
nar
hihdi,'narnan
tunay na makabuluhan.
Laging
tandaan ang
dalawang
elemento ng budgeE inaasahang
gastos
at inaasahang
kita.
Bakit hindi:mo
subukahg
isulat,,ngxy6n,mlimo
ang
iyongbudget
para
sa
susunod
na hrrwan?
Nalilito
pa
rin ba
kung
paano
makapagtitipid nang husto? Huwag
mag-
alala, may ilan
pang
gabay
na maaaring matutunan. Madali
lang itol
Kayang-kaya
nino
man
2.2
lwasag8 Bumili
"*
Tgfagay
na Mawawalan
May
katuturan ba ang
pinagkakagastusan
mo? May isang
simpleng
payo
na makakatulong:
Iwasang Bumili ng mga Bagay na Mawawalan ng
Halaga Ang
halaga ng isang bagay ay nabibigyan ng katuturan kung
napapakinabangan
ito ng
may-ari,
mas maganda
kung makakatulong
ito
sa
iyong pag-unlad.
Pag-isipan
ang mga sumusunod:
Tsk...Wala
palang
pakinabang
ang
nabili
ko
Kung
ang bagay na
binili
ay wala
naman
palang
totoong halaga
o
pakinabang,
sinayang lamang
ang
pagkakataon
na
palaguin
ang
pera.
Magandanghalimbawa
nito
si
Mrs.
Santos.
Dahil
sa
mganakakaengganyong
midnight
sale,
napabili
si Mrs.
Santos ng
mga
alahas.
Ngunit wala
naman
pala
siyang
paggagamitan
Hindi rin
naman
mainam
na isangla
o
ibenta
21
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
13/28
dahil
hindi
siya bihasa
sa
kalakaran
ng
alahas
at
wala siyang kilalang
buyer na bibili
doon
sa magandang
presyo.
Imbes
na
magamit
ang
pera
sa
ibang
mas
makabuluhang
bagay
(gaya
ng
pamumuhunan ),
ipinambili
iyon sa
mga
alahas
na nakatiwangwang
lamang
sa
baul
ni
Mrs.
Santos.
Tsk...Sana
yung
mas abot-kaya na lang ang binili
ko
Kapag
mas mahal
pa
ang binili kaysa sa tunay
na
pangangailangan,
makakasama
iyon
sa kalagayang pinansiyal.
Tingnan
ang
kuwento ni
Mr. De Leon. Kailangan
ng kaniyang
pamilya
ng kotse dahil
walang
pampublikong
transportasyon
na dumadaan
sa
kanilang
luga4,
at tutal,
may
kalakasan
din
naman kumita si Mr. De Leon. Bagama't simpleng
transportasyon
lamang ang
pakay,
isang
magarang SUV
ang
pinili
ni
Mr. De
Leon. Nang
lumaon,
hindi pala
niya
kayang
panagutan
ang mga
buwanang
bayad
sa
SUV.
Kung
gumawa
lamang
sana si Mr. De Leon ng budget at
pinag-isipan
ang
tamang
paggastos
na angkop
sa
kaniyang kalagayang
pinansiyal,
siguro'y
naisip niyang mas mainam kung mas abot-kaya at mas
maliit
na
sasakyan
na lamang ang binili niya.
Tsk...
Lumiit
pala
ang halaga nitong binili ko
Tandaan
na laging
nagbabago ang halaga
ng ating mga
pag-aari.
Lumiliit
ang
halaga
ng karamihan,
gaya
ng
iyong
cellphone;
kapag
binenta
mo
iyon
nang second-hand,
siguradong
mas
mura iyon
kaysa sa
pagkakabili
mo
fsiyempre,
nagamit mo na eh ). Bagama'twalang kasiguraduhan, ang
halaga naman ng
iilang mga
bagay ay maaaring tumaas,
gaya
ng
isang
real estatei kapag mahusay ang
pagkakapili
ng real
estate
at
maganda
ang kalagayan ng industriya, maaaring maibenta
iyon
nang mas mataas
sa
pagkakabili.
Tandaan din na may mga
gastos
sa
pagbili,
sa
pag-alaga
at
sa
pagbenta
ng
real
estate na makababawas
sa
tuturingin
mong
tubo.
Tandaan ang
pinsipyong
ito
kapag
bumibili
ng
kahit
anong
ari-arian.
Balikan
natin si Mr.
De
Leon.
Upang mabayaran
ang
mga utang
na
idinulot
ng magarang SUV naisipan niyang ibenta ang nasabing
sasakyan. Ngunit
dahil
lumiit
na ang halaga ng kaniyang SUV naibenta niya
ito
sa
mas
mababang halaga
kaya't
hindi
pa
rin
niya
mabayaran ang mga
utang
na
idinulot
ng
SUV.
22
2.3
f,c_tive
Income
far
Needs,
Passive
Income
for
Wqnts
May dalawang
uri
ng
income
o
kita, Active
Income at
Pqssive
Income.
Upang
makapagtipid,
kailangang gumastos
ayon
sa uri ng lncome.
Active Income
Ang
Active Income
ay ang kita na
galing
sa
aktibong
pagtra-trabaho,
paggamit
ng ating
talento at
paglagak
ng ating
panahon.
Sinasabing
"dugo't
pawis"
ang
pinagmulan
ng Active Income,
kaya't nararapat
na
gamitin
lamang
ito
sa mga tunay na
pangangailangan
at
sa
pagpapalago
ng naimpok,
at hindi
sa mga luho"
Tandaan na
hindi
kaya
ng ating katawan na habangbuhay
magtrabaho
upang magkaroon
ngActive
Income.
Possive
Income
Ang Passive Income
ay
kita na
galing
sa
pamumuhunan
ng salapi
o
ari-
arian kahit wala
kang
partisipasyon
sa pangangasiwa
nito.
Tinatawag
din itong
Investment
Income.
Kung
meron
mang mga
luho
o ibang
hindi
masyadong importanteng
gastusin,
dapat Passive
Income
ang
gamitin.
Ngunit mas makakabuti kung
ilagak
pa
angPassive Income
upang
lalong
palaguin
ang
pamumuhunan.
Tandaan, na
ang Passive Income ang susi
sa
pagkakaroon
ng kasaganaan.
Alalahanin mula
sa
Kabanata
1
na
ang tunay
na
hangarin
ay
ang
magkaroon
ng
sapat at tuluy-tuloy
na
Passive
Income upang
tustusan
ang
napiling lifestyle kahit
hindi na nagtratrabaho
(at
wala nang
Active
Income).
Kita mo
na?
May mga
paraan
upang tulungan ang
sariling magtipid.
Madali langl
Kayang-kaya mo
,l
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
14/28
I
IKATTONG
KABANATA:
MADALING MAG.IPON
Matipid ka nga, ngunit
may naiipon
ka
ba?
Maaaring nagtataka ka
kung
paanong
ang
isang
tao ay sinasabing
"matipid"
ngunit hindi naman
nakakaipon.
May
mga
tao na
ganoon
na
lamang
pagkaitan
ang
kanilang sarili
at
pamilya
ngunit wala
naman
silang naiipon. Nangyayari
ito sapagkat
may
mga
mindset,
at
kaugalian
na humahadlang
sa
pag-iipon ng isang
tao,
Ano
ba
talaga ang kahulugan
ng
pag-iipon
at
para
saan ito?
Ano
ang
mga
maling
mindset
at
kaugalian
na
humahadlang
sa
pag-iipon?
Ano
ang
maaaring
gawin
upang
iwasan ang
mga hadlang
na ito? Ang
mga
katanungan
na
ito
ang
bibigyang
liwanag
ng kabanatang
ito.
Tandaan
lamang na hindi kailangang
mag-alala dahil
sa tulong
ng
primer
na
ito, madali mag-iponl
3.1
Kahulugan
ng Pag-iipon
Ang
pag-iipon
ay ang
pagpaparami
[o
accumulation)
ng
natipid
na
pera
na siyang ilalaan
sa
mga
makabuluhang
bagay
na
gaya
ng
Tatlong
Sisidlan
(lnvestment
Baskets):
protection, life-goals
at retirement
May
mga investments na
bagama't
hindi kikita
ay tunay
na
kailangan
para
sa
isang
maayos
na pamumuhay. Isang halimbawa
nito
ay ang
pagbili
ng
insurance. Magiging
panatag ang
loob
mo
kung sakaling
may mangyari
25
4
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
15/28
sa
iyo'dahil alam
mong
may
maasahan
at masasandalan
ang iyong
pamilya
at mahal sa
buhay. Isa
pang
halimbawa
nito
ang
pagbili
ng
tahanan. May
mga investment na
kumikita na
gaya
ng
pamumuhunan
sa
negosyo,
mutual/unds
at
iba
pa
na
siyang magdadala
sa
atin
sa
kalayaang
pinansiyal
at masaganang
pagreretiro.
T'andaan na
hindi
sapat
ang
pagtitipid
upang
tunay
na
makapag-ipon.
Sa
madaling
salita, hindi
sapat
ang
pagtitipid,
kailangang may
maipon
ka
Dahil hangga't
hindi
mo napaparami
ang mga natipid na
pera,
wala
ka
talagang
matatawag na
ipon. Tandaan
rin na ang
ipon ay dapat
inilalaan
sa
protection,
life-goals
at
retirement
bqskets.
3.2
Nagtitipid ka
ba
para
Mag-ipon?
Nakakalungkot
man
isipin,
may mga
taong nagtitipid
ngunit hindi talaga
nagbabalak
mag-ipon.
Hindi nila nauunawaan
na
ang
gayong
pag-iisip
ay
hadlang
sa
kasaganaan.
Halimbawa nito
si
Tia na
kapitbahay
ng
isa sa
mga
binatilyong
sumangguni
sa
Colayco
Foundation
for
-fduiation.
Si
Tiiay
ubod nang
"tipid'i
Bagama't
sapat naman
ang
remittance
mula sa
asawang OFW,
halos ayaw niyang
lubayan
ang kaniyang
pera
kahit na
para
naman
ito sa
mga
pangangailangan
ng kaniyang
mga
anak
rra
gaya
ng masustansiyang
pagkain,
materyales
samgaschool projects, atbp.
Iisipin
mong
nakakaipon
na
si
Tia ngunit
hindi
pala
Imbes
na
ipunin
ang kaniyang
mga
"natipid'l
ginagamit
lang
pala
niya iyon para
makasali
sa mga
sugalan
na
siyang
labis
niyang na-eenjoy.
Makikita
na
dahil
hindi naman pala
talaga
"pagtitipid"
ang
ginawa
ni Tia...
pagiging
"kuripot"
ang
ipinamalas
niya sa kaniyang
pamilya.
Makikita
rin na sinayang ni
Tia
ang
pagkakataong
maging
mas
makabuluhan ang
kaniyang mga
"natipid".
Kadaiasan,
labis-labis
tayo magtipid
at
ipinagkakait na
pala
natin
ang
pangangailangan
ng
ating
sariii
at
ng
mga mahal
sa
buhay
para
lamang
masustentuhan
ang isang
luho
o
bisyo, o
makabili ng bagay na
hindi
naman
talaga
mahalaga.
Kailangang
rnaunawaan
na kapartner
ng
Pagtitipid
ang
Pag-iipon.
26
lf we coutd
wag our
tait, we
would.
We're
just
hsppy
to
be nambar
one.
Thanks to Juan and
all, we are
the
Philippines'
largest airlinelx
l*,
hmqe'.",l,
"
%w-
.
).
r"
$ii
;
.:r,qd
"f
J-
rl,
,,",_
,"n,,0,0,n,
,,,n,
Unang
Sisidlan:
Protection
ex. Emergency Money
Extra
Cash, lnsurance
ex. monthly
expenses,
medical
expenses, etc.
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
16/28
Kopoliron
so
Kosogonson
Service
&
Multi-Purpose
Cooperotive
"your
oltern&tive vehicle for
weolth
generation"
.using
thc
power
of
collective whole.
'skength
in
numbsrs'
"life-long
laorning
opportunities"
-finoflci0i
literaoy
for
members'
'
inve$f
ment
opportunities ior mcrnbrs'
'e6wning
businessesr
BE
PART
OWNER
ol
Chowking. Ruroi Bonk of Covite
eity ond others'
.fotilitote
members in scichst-'tingi' rnutuol
fund
investrnents"
MEMBEHSHIP
OPEN
TO
OFWs,
FCIRMEFI
OFWs
AND
OFW
FAMILIE$
lll0[tLl0ltTS:
1ae
ci
*rarct
Lri'-
n,'rv ranietered &
r
ecognizedprimary
cooperat'ive
in
the
Phils'
iii
o
*niuto,
r'
rzi
45 ?o\
ta
ct'
0
e
t
25
t
0
4
'i
ioiirr^i",r'm
21
countrie
e:
Phils"
HK'
gaudiArabia'
l;1,,l"
i,ii. ijse
Aueiralia,
6ahrain'
china'
cvprus'
England'
i:;^T;r;;;:;^it'Japan'KoreaKuwait'sinsapore'Taiwan'
Vidinam
Qenarated
clase
te
PhPSOM
of
capital'
f,
*
rti"
?;5%
t'at'al
dividanda
in
5
yaare
,{}li.
t;t}lr {..,\"f
iL)N ix{.
bsnsflts
6
uerrices
"ffiiii;#iifi3itr; fr;iry;ilirmi:1,u,,
f,
e
t
e
am
ou.nt
s
ot
ph?
SOO.
pnf
SAO-
r
ne
lb@
;;ri
;;;:"
-
fl ir,ffifi
r#:fri,ltr*xg;r*uf[*rii,,r
iil\'''trj,jxil*:{ttrffi
#or
FAM.-,ALEE
a
reeurar
grvdn
a gain
ot
451
(a,
ot,luty
iwstngfeos
rwrild
havr
Wnbura
Capftal
proqran
N(
t:iiiffi;iffi
,ffirr,x:;rrr,H
V
l2 131w,1rt
st
m
ent
prusmm
gt?)
';li,#w:w#llxl*r*,:j**,mr;
srattment
aver
12
mo*n,
*.*"pdiiiiii#Xii,iit
^
Pera
Mo,
PaJaguin
Mo
Tama
at
napapanaltong
impormasyon
ang
susi
sa pagpapalago
-
Francisco
J.
Colavco
"#r,Hr#,qff#ffml""-*
I
Enrergency
Loan
fur
Me$rbars
j
lvladical/Dent
al
Check
Up(orc*ime;danetnthap*ilo.)
1/
Hdeltallaailod
Furl*
Assi$tan
e
fflrnea]aranly]
y'
Burial
Sana$t,
y'
lncorno
Eaming
Opportunltids
"
fiilffi*rff
xm,#
I3#,?,1,'*]
*'
ffi
flHnffi
$fi
S,**f,ffi
*n
*
cJqur.
dr.1
#ffiffm:rrfiffifi,ffiffiffiffid
HEAD
OFFICH
(Phiiippines):
Unii
805,
Citysiote Centre
Condominium,
709
Show
Blvd.,
Posig, 1603
Philippines
.
Tel.
No.:
(632)637374.l
I
6314446.
http:l/www,kskcoop,corn
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
17/28
Kapatiran
sa
Kasaganaan
Service and
Multi-Purpose
(KsK
SMP)
Coop
is
the new
partner
of
the
Hural
Bank
of
Cavite
City
(HBCC)
Tcgether,
RBCC
and
KeK SMp Coop
will reash
new
heights
in
savings, banking
and
investments.
Be a
valued client
at
ttBCC
and experisnce vision,
1
I
I
i
I
d
t
i
,l
I
iiti
competenee
and
integrity.
Services Offered:
Saaings Account
Sp
e
cial S
auings
Account
Tirrte
Deposit
Ornnibus
Credit
Line
Loans
Bayad Center
Kiddie
Saaers
Club
RURAL BANK OF CAVITE CITY
505 P. Burgos Ave. cor"
P.
Julio St., Caridad, Cavite
Tel.
Nos.
(046)
4312066,
(046)
4313584
Email
:
Itanong
sa
sarili:
-
Bakit ba ako nag-iipon?
-
Dahil ba
gusto
kong
maging masagana balang araw?
-
O dahil
gusto
ko lamang sustentuhan
ang
aking,luho
o
bisyo?
- Malinaw
ba
sa akin
ang
kahalagahan ng pag-iipon
sa
mag4ndang
kinabukasan,
at
masaganangpagtanda?,
',"
'
Sa
kabilang dako, mayroong
mga
tao
na sobra-sobra kung
gumastos-
simpleng rubber shoes lang
naman ang kailangan,
subalit
ang
pinaka
mamahalin
at
pinaka-kilalang
tatak
pa
ang binili.
Hindi
maganda
ang
ganitong
ugali. Dapat
mamumuhay ng sapat at
ayon
sa
iyong
kinikita. Mas
maigi kung
may
naisusubi
para
sa
sarili at
para
sa
hinaharap.
Alalahanin
na
hindi
ka makakabahagi ng bagay na
wala
ka.
3.3
Income
-
Savings
=
Expenses
Maling Paghawak
ng
Income
Maraming
nag-aakala na
Savings
ang siyang
matitira
mula sa
income
matapos ibawas
ang
mga
gastusin
o
Expenses.
Kung
baga:
Income
-
Expenses
=
Savings.
Halimbawa, kung
kikita
ka ng Php10,000
ngayong
buwan, at
ang
lahat
ng iyong
pangangailangan
at luho ay
magkakahalaga
ng
Php9,999, ang
iyong
Savings
ay
papatak
sa tumataginting
na Phpl
[pisol].
At kunyari
napabili
ka
pa
ng
pisong
kendi
habang binabasa ang
librong ito, ni
isang
kusing na
savings
ay
WALAI
Isa itong
KAHINDIKHINDIK
NA PAGKAKAMALI.
Base sa
ganitong
maling
pag-iisip,
kung ano
ang matira
ay
iyon
na
ang
Savings.
Kung walang
matira,
eh
di
walang
Savings Binabalewala ng
ganitong pag-iisip
ang kahalagahan ng Savings
sa
kasaganaan ng
ating kinabukasan.
Ano ang tama?
Ang TAMANG
pag-iisip
ay: Income
-
Savings
=
Expenses, Mas maiging
ilista bilang
unang
'gastos'
ang Savings, bago
pa
man
ang
iba
pang
gastusin.
Halimbawa,
kung
kikita
ka ng Php10,000 ngayong buwan,
maglaan
ka ng halaga
bilang
savings.
Matapos suriin ang hangaring
pinansiyal
at
nalalabi
mo
pang
taon
para
abutin
iyon, nabatid mong kailangan
mong itabi
ang
Php1,000 bilang
Savings kada
buwan.
Matapos
kaltasin
sa income
na
Php10,000
ang Savings
na
Php1,000,
ang susunod mong
gagawin
ay
pagkasyahin
sa Php9,000 ang
iyong mga
gastos
at
luho
31
City
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
18/28
(malaking
tulong
ang
ginawa
mong
budgefl)
Tandaan, nasa
kamay
mo
ang
iyong pag-asenso.
Maaaring
ma-adjust ang
iyong ibang
gastusin
upang makamit
ang iyong torget
savings amount. Ikaw
ang
magsasabi
kung ano
ang
halaga
na
kaya
mong
isubi
kada
buwan.
Kapag mas
malaki
ang maisusubi
mas
mabilis
at
mas
malaki
ang kakayahan
nito na lumago.
Sa
ganitong
paraan,
ang
pagtitipid
ay
gastusin
din.
Yun lang,
yaon
ang
gastos
na
pangbili
ng iyong
kinabukasan Tandaan,
Savings
is
an
expense
that
buys
your
future
..i
lta_ ,?-l.Igi..t4lsaiili;
",:
,
'.,.
1;'N,ag1a.laanbaakongbudgetparasasavings?....
i
ir
2 Si'
a
a
ad,ko ba ang
paggastos
sa aking
suweldo at wala
nang
'
4,Pianolna ako
sa
kinabukasan kapag
hindi
na ako maaarin
C
,
magtrabaho?
3.4
Matutong
Tumanggi
May mga
taong nagtitipid
ngunit hindi
makapag-ipon.
Ito
ang isa
pa
sa
mga dahilan.
Tunghayan ang kuwento
ng empleyado na
si Ruth,
na
dahil sa sobrang
kasipagan at
pagtitipid
ay napapabayaan
na
ang
sariling
kaligayahan
at kalusugan. Ngunit imbes
na maipon
niya ang mga
natipid
para
sa
kaniyang kinabukasan
at kaligayahan...ay
halos nasisimot
lang
tuwing
araw
i'rg
sweldo.
At
bakit
kaya?
Dahil
siya
na
ang inaasahan
ng
halos
kalahati
ng
kaniyang
angkan
Sa
katunayan, kahit
ultimong mga luho
ng
mga
kamag-anak
ay
pinapasagot
kay
Ruth.
At
sa
minsang hindi
agarang mapagbigyan
ni Ruth
ay
nagtatampo
pa
ang mga kamag-anak
na
para
bang
obligasyon
ni
Ruth
na
pasanin
silang lahat
gayong
maaari
naman silang magsumikap
para
sa
kanilang
mga
sarili.
Habang kumakayod
si Ruth,
ang mga
kapatid at
mga bayaw
na
sinusustentuhan
ay
nakatihaya lamang
buong
araw. Kung tutuusin,
maaari
pang
magtrabaho
ang kaniyang
mga magulang
at kapatid
at
ibang
kamag-anak
sapagkat mga bata
pa
at malalakas
pa
ang
katawanl
Imbes
na umasa
sa
sariling
sikap ang mga
kamag-anak,
ginawa
na
nilang
palabigasan
ang
kawawang
si Ruth.
Kaya
si Ruth, bagama't
matipid, ay
wala namang
naiipon.
Kung magpapatuloy ang ganitong
pang-aabuso sa
kabaitan
ni
Ruth,
si
Ruth mismo ay walang
maipupundar para
sa
sarili,
at
sa
pagdating
32
ng
pagtanda
ay
maaaring
umaasa
rin lamang
siya sa
iba. Bagama't
nagsu5umikap
siya nang
puspusan,
hindi
pa
rin siya
makakalaya mula
sa
kakapusan.
Nagsimula
ang
problema
dahil
sa mga
"mahal
sa buhay"
na
walang
patawad
na
sumisimot
sa
mga
naiipon
sana
ni
Ruth.
Ang nakakalungkot
pa
riyan,
-r.;:r,
martir
na Ruth
sa
mundo.
Ito
ang
aming
munting
panggising sa
mga
kababayang
OFW's at
sa
lahat
ng
nakakaunawa sa kuwento
ni
Ruth: Minsan,
ang
pagkakait
sa
mga
hindi
makatarungang
hiling
ng
mga
mahal sa
buhay ay
ang
pinakamabuting
gawin
upang
turuan
sila ng
disiplina,
at
tamang
pagpapahalaga.
Sa
ganoong paraan,
mapapanatili
mo ang kakayahang
mag-ipon
at maghanda
ng masaganang
bukas.
Sa
madaling
salita,
matutong
tumanggi...
huwag
magpaalipin
sa mga
hindi makatarungang
hiling ng
mahal
sa
buhay.
Kapuri-puri
ang
pagmamalasakit
para
sa
mga mahal
sa buhay.
Ngunit
pakatandaan, kailangan
mo ring
isipin
ang
iyong kapakanan,
at ang
iyong
kaligayahanl
You
have
your
life
to
live,
you
have
your
own happiness
to
pursue
Ang
pagtanggi sa hindi
makatarungang
kahilingang
pinansiyal
ng
isang mahal
sa buhay ay
hindi
nangangahulugang
hindi
mo sila
mahal.
Nangangahulugan
lamang
iyon
na mas listo
ka na
sa
paghahanda
para
sa
kinabukasan.
Tandaan na maaari
mo
lang ibahagi
ang
meron
ka.
Kung
balang
araw
ay maghihirap
ka rin
dahil sa
kasalukuyang
pagkaubos
ng
Savings,
paano
mo
masisigurong
makakatulong ka
hanggang
sa
kinabukasan?
,
.,.l,llPrrnd,..,**asabi,,,tUng
hinai.,makatarungan
ang
isang,
kahilingang
pinansiyal?
Ilang
mga
batayan:
iLiri-d?
r
,,h^
rano
ha
,o
:
L:::,;,::Ano
Wiang'1i65i1ing?,,Luho'laii$,ba,,o
isang rnakabriluhan"
,",.,
,
pahgq(Beilangan?
Kailan$ang
makab;uluhan
ito
dahil
imbes'
ha
ri
,'
-r.imaldagaag*t'savings
ko aysa'Iuho
lamang
gagamitth i'
rl
2.
Teka,
sino ba
itong
humihiling?
Sino ang
tunay
na
may
,,
:'responiibllidadl'sa
,kAniye?
Ako
ba
tal,agar,
'ang
dapatrrntrrn*
hingan ng
tulong?
3. Kung maaari
naman
siyang
magtrabaho,
bakit kaya hindi
rin
,',,,,,
q1r1,*r$ana.|.ng.,,,Uuts,r:upanghiridi'na umasa,,sa
akin?'
.
f;,,"16,21;1a..',na kaditai.
na.
ito,'humihiling?
Baka
,naman
namimihasa
nal?
5.
Palaging
tandaan na
ang
"side
requesr.s"
ng
mga
taong
ito
ay
:,,,-,',nakakabawassa5.avings.
,,'
"''
.,,,',,.
33
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
19/28
At
isd
pa,
laging
iisipin
na
ang
pag-spoil
sa mga
mahal
sa
buhay ay ang
isa mga
pinakamasamang
bagay
na
maaari mong gawin
sa
kanil3,
at
sa
iyong
sarili. Kapag patuloy
mong pinagbigyan
ang kanilang
mga
hindi
karapatdapat
na
kahilingan,
imbes
na
tulungan
silang
matuto
na umasa
sa
sariling
sipag
at
tlyaga, tuturuan
mo
lamang
silang
maging linta
sa
kapuwa...
(at
maging
linta
sa
iyo).
Upang maiwasan
ang
alitan, mainam
na
dahan-dahanin
ang
paghihigpit
sa mga
kahilingan ng
mga
mahal
sa buhay.
Maigi
kung mayroon
kang
budget
na
maipapakita.
Makakatulong
ito
upang ipaunawa
na
may
pinaglalaanan
na ang iyong pera.
Ito
ang aming
payo
sa
mga nagsisimula
pa
lamang
na kumita:
huwag na
paabutin
sa
ganitong
sitwasyon. Huwag
hayaang
mamihasa
o ma-spofl
ang mga
mahal
sa
buhay.
Hindi
ba't kahit simpleng
kaugalian
ay nakakaapekto
pala
sa ating
pag-
iipon
at sa ating
kinabukasan?
Ngayong
alam
mo
na,
lalong
mas
madali
ang
pag-iipon
Sa wakas
Nagplano
ka,
nagtipid
at nakapag-ipon,
kaya
ngayon,
aalamin
naman
natin
ang
ilang
mahahalagang
bagaytungkol
sa
pamumuhunan.
Ang pamumuhunan
ay
ang
paglalaan
ng
pera
sa
isang
bagay
na
inaasahan
mong
magkakaloob
sa tyo ng
benepisyo
sa hinaharap.
Gaya
ng
ating
tinalakay
sa mga nakaraang
kabanata,
nakasalalay
ang
ating
kasaganaan
sa Pamumuhunan
dahil
doon
manggagaling
ang
ating
passive
Income.
Ano
pa'ng
hinihintay
mo? Halina't
tuklasin
ang ilang
mahahalagang
bagay
ukol
sa
Pamumuhunan.
34
-
Seguro
para
sa
sasakyan o
car insurance
35
IKA-APAT
NA
MADALING
MAMUHUNAN
4.1
Protection
Basket:
Mamuhunan
sa Sarili,
Kumuha
ng
Insurance
Ang sarili
mo
ang
pinakamahalaga mong
pag-aari.
At
kung
ikaw
ang
kumikita
para
sa
iyong
pamilya,
magdudusa
sila
kapag may
mangyari
sa
iyo. Dito
pumapasok
ang
kahalagahan
ng
pamumuhunan
sa
Insurance.
Ano ang mga tipo
ng
Insurance?
Ang life insurance
at ion-life
insurance ang
dalawang
karaniwang
uri
ng
Insurance.
.
Anglife
insurance
ay
nagbibigay
ng benepisyo
sa
iyong mga
maiiwan
sa
sandaling
pumanaw ka
(benefits
to
your
beneficiary
when
you die).
HalWhole
Life,
Term Life
.
Angnon-life
insurance naman
ay nagbibigay
ng
proteksiyon
sa
iyong
mga
pag-aari
at
pati
na
rin
para
sa
iyong
personal
na kagalingan
(protection
to
your
assets
and
your
wellness-).
Hal. Pangkalusugan
at
pang-ospital
(medical
and
hospita[), Philhealth
fmas
lalo na kung
ikaw
ay
negosyante
o
freelancer,
para
sa
mga
empleyado ayon sa
batas
dapat
asikasuhin
ito
ng iyong kumpanya.)
-
Seguro
para
sa
bahay o
house insurance
laban
sa
mga sakuna
tulad
ng
sunog,
lindol,
bagyo,
atbp.
House
Insurance
(Fire,
Earthquake,
Typhoon
atbp.)
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
20/28
malaki ang
mong tnsurance
sapagkat
ang lyong
a
Ngunit kung
ang
buong pamilya ay
r
malaki ang
kakailanganing
insurqnce.
Matapbs malaman
ang mga
uri ng Insurance,
mahalagang
pag-isipan
kung
magkano
at anong
tipo ng Insurance
ang
kailangan
mong bi-lhin.
Magkano?
Depe-n$e
ito sa
pangangailangan
ng mga
taong
nakasalalay
sa
iyo. Kung
malalaki na ang mga
anak at hindi
na masyadong
umaasa
sa
iyong
kita
dahil may sarili
na silang
trabaho,
hindi
na kalakihan
ang
kakailanganin
Insurqnce
sapagkat
ang iyong
asawa
na
lamang
ang iyong inaalala.
t
kung
ang
buong pamilva av
umaasa
Da
rin
sa
ivo.
tivak
na
mas
Kung
saka-sakaling mawalan
ng
trabaho,
may
ilang
buwan
pang
maaaring
maghanap
ng
trabaho
bago kayo
tunay
na
kapusin.
Kung
pasok
sa budget,
maaari ring magtabi ng
pera
sa
mga non-life
insttrance,
gaya
ng
car at
house insurance.
Ngunit kailangang
magtalaga
ng
isang plano at balangkas
ng mga
priorities.
pamilya ay
umaasa
pa
rin
sa
iyo,
tiyak
na
mas
4.2 Tutulungan_
ka
ng
Panahon,
Interest,
at
Levers.ge
Compound
Upang-m-asabi
kung magkano
ang kailangang
insurance,
isipin
kung
gaano
kalaki
ang
taunang
gastusin
ng
mga umaasa
sa
iyo.
Ipagpalagay
nating Php300,000
ang
kailangan
ng iyong
pamilya
upang ma6uhay
sa
isang taon.
Kung
sa
tingin mo
ay dalawang
taon ang kakailanganin
ng
iyong
asawa
upang makabawi (o
kaya
makahanap
ng
pampalit
sa iyo)
l?
iy_ong
pagkawala,
kailangan
mo
ng insurance
na
nagkakahalaga ng
Php600,000
o
2
years
X Php300,000.
Anong
Tipo nglnsurance
ang kukunin
ko?
Dahil
ang layunin
mo
ay
tanging
proteksyon
lamang,
ang mga
sumusunod
na
ang
pinaka
abot-kayang
tipo ng mga Insurance:
leryn
Lrfe
-fipo
ito
ng
lnsurancel
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
21/28
asa.
Samakatuwid,
ang Panahon ay
pag-asa
Kaya't
kung ngayon lamang
tumalab
sa
iyo
ang
kahalagahan ng
paggamit
ng
ating
Panahon
sa
makabuluhang mga
gawain,
huwag nang mag-atubili
pa
at kumilos na
ngayon
mismo
Compound Interest
Sinabi ng sikat na
siyentipikong si Albert Einstein na ang Compound
Interest
ang
pinakamahusay
na
likha
ng
tao
Angcompound interest ay
ang
paglago
ng
pera
kung
saan ang
tubo nito
mula sa interes
at sa
pagtaas
ng
halaga
ay
isasama sa prinsipal
at ang
pinagsamang
halaga ang
siyang
tutubuan
ng interes, hanggang
sa
lumaki
nang lumaki ang tubo
sa
bawat
pagkakataon
ng
paglago.
Tingnan ang halimbawang ito:
1. Hindi
Compounded
anglnterest
Halimbawa
mayroon kang P10,000
na
kumikita
ng1,0o/o
na
interes
o
average
gain kada
taon, kikita ka ng 1,000
sa
isang taon. Kung hindi
mo
gagastusin
ang
P1,000
nayearlyincome
na
ito saloob
ngsampung
taon,
magkakaroon
ka
ng
PhP 20,000^00 sa ika-sampung
taon.
Lumago
ang
iyong puhunan
ngL00o/o
pagkalipas ng sampung taon.
2.
Angkapangyarihan ng
Compound Interestt.
Kung imbes
na
gastusin
mo ang taunang tubo ng iyong
P10,000
ay ibinalik mo sa investment instrument.
upang kumita ng interes,
gaano
kaya
kalaki
ang
iyong ipon
matapos ang
sampung taon?
Ang
P10,000
mo
ay
magiging P25,938.
Lumago ang
iyong
puhunan
ng
L59.38o/o
pagkalipas
ng sampung taon.
Sa
tulong
ngCompound Interest, mas
mapapadali
ang iyong
pagkamit
ng
kasaganaan.
Leverage
Angleverage ay
ang
pamamaraan
ng
paggamit
ng mga bagay o samahan
ng
mga
tao
na nakakapagbigay-gaan
sa
mga
ginagawa
o nagpapabilis
sa
paglago.
May dalawang
uri ng leverage:
1.
People Leverage
-
Ito ay
ang
pagbabakas-bakas
ng
mga
indibidwal
upang
mapakinabangan
ang kapangrarihan ng marami na
magkakasama
kumpara
sa
nag-iisa. Isang
halimbawa nito
ay
ang
bayanihan.
Ang
People Leverage
ay
ang
pagbabakas-bakas
ng maliit mong
38
puhunan sa
isang
malaking malaking
investment kasama ng ibang
tao, ilang kakilala
at
mga
kumpanya na maglalagay rin ng kani-
kanilang
sariling
puhunan.
Dahil
pinag-lSA
ang maliliit ngunit
maraming kontribusyon,
mas malayo
ang mararating ng
samahan.
Halibawa
ng
People Leverage ang
paglagak
sa
pooled
funds
gaya
ng
mutualfund.Dito
ang
P5,000 aybumabakas
sa kabuuanngmutualfund
na
maaring
nagkakahalaga
ng P900
milyon.
Lumalabas na ang
iyong
P5,000
aykasinglakas ngbuong
P900
milyon nabumubuo
ng
pondong
ito. Halimbawa rin ang
pagsali
sa mga
kooperatiba.
Nagtutulong-
tulong
ang mga
miyembro
ng kooperatiba upang makapamuhunan
ang mga
miyembro
at makakuha
ng mga business
partners.
2. Credit
Leverage
-
Ito ay
ang
paggamit
ng
utang
upang
magpalago.
Isang halimbawa
nito ay
ang
paggamit
ng
utang
upang mag-
umpisa
at
magpalaki ng
negosyo. Halimbawa rin ang
pagsali
sa
Pag-ibig Home
Development Mutual
Fund
upang magkabahay.
Tandaan na
ang
pag-utang
ay
nakapagbibigay
ng
karagdagang
'kapital'na
maaaring
ilagak
sa
maayos na negosyo o
pamumuhunan.
Kapag ito ay
ginamit
sa tamang
paraan
at nagdulot
ng
panibagong
kita na higit
sa
interes
ng
utang maituturing
itonggood
debt.
Kapag
ginamit
naman ang utang para tustusan ang mga pangunahin
o
buwanang
gastusin
ito ay bad debt. Ginagamit
lang dapat
ang
utang
sa
pagpapalago
ng
pera
o
para
sa tunay
na emergency.
Huwag uutang
para
panagutan
ang mga
problemang
dulot
ng
kawalan
ng
disiplina
sa
paghawak
ng
pera,
4.3
Talunin
ang Inflation
Anginflation ay
ang
pagmahal
ng
bilihin
o
ang
pagkabawas
ng
kakayahan
ng iyong
pera
na
bilhin
ang dati nitong
kayang bilhin
sa
parehong
halaga.
Halimbawa, kung
sa
Enero ay nakabibili ka
na ng
balut
sa
halagang P10,
dahil sa
pagtaas
ng bilihin
ay natuklasan mong
P11 na
pala
ang
benta
sa
iyo
ng
suking
mangbabalut sa katapusan
ng taon, ang
ibig sabihin
ay
1,0o/o
ang
inflation rate
sa
taong
ito.
Bakit
kailangang talunin
ang Inflation?
Paano
kung
ang Inflation rate ay
higit sa
pagtaas
ng kita? Halimbawa,
L00/o
ang Inflation
ng mga
bilihin sa Pilipinas
sa taong ito.
Kung
lumago
lamang
ng1.o/o
ang
iyong kabuuang kita
sa
taong ito, mas malaki
pa
ang
itinaas
ng mga bilihin kaysa sa
itinaas
ng iyong
kita.
Kung
gayon,
naging
mas kapos ang
pinansiyal na
katayuan
mo.
Bilang halimbawa,
balikan natin ang
pagbili
ng balut. Dahil sa
1'0o/o
na
inflation,
ang
dating PLO
na
balut
ay P11
na...
Ngunit dahil
1% lamang
ang
itinaas ng kita mo, tanging
P10.10
(sampung
piso
at
sampung
sentimos) lamang
ang handa mong ibayad
para
sa
iyong
paboritong
balut.
Naku,
kulang
na
ang
pambili mo
ng
balut
Para
mabili
ang
paboritong
39
-
5/19/2018 Piso Bili Ties
22/28
balut, kailangan mo
pang
bawasan
ng
P0.90 ang
budget
para
sa
ibang
pangangailangan
nang
sa
gayon
ay mabayaran ang P11 na
balot. Malinaw
na nabawasan
ang kakayahan mong
bumili
Tiyak na mas mayaman
ka
pa
pala
sa
nakaraang
taon dahil
mas
marami kang kayang
bilhin
noon kaysa
sa
ngayonl
Eh kung
Sakto
ang Inflation
at
qng
Pagtaas
ng kita?
Kung 10%
ang inflation
at 70o/o
din
ang
pagtaas
ng kita mo kumpara
sa
nakaraang taon,
masasabing hindi ka umasenso ngunit
hindi
ka
rin
naman nalugi. Pero
dahil dumaan ang isang
taon
[8,760
oras na
hindi
na maibabalik
kailanman J nang hindi
ka man lang umasenso,
maaaring
sabihing lugi ka
pa
rin.
Mahalaga ang Panahon
at
kapag ito
ay
dumaan
sa
paraang
hindi natin
naisusulong
ang
ating hangaring
pinansiyal,
I