Q, F. F. Q. S._DISSERTATIO GRADUALIS,
OCCUPATIONE,QUAM,
CONSENSU AMP1ASS. PHILOS.IN 1LLUST.IU AD S
MODERANTECELEBERRIMO VIRO,
MAG. JOHANNEIHRE,
ELOQ.& POLIT. PROFESS. REG. &ORD.S. R. L. M.
rUBIICO EXAMINI MODESTE SUBMITTIT
ANDREAS EKSTRAND,OSTRO-GOTHUS
IN AUDIT. CAROL. MAJ. D MARTIIM D C C L I I.
HORIS ANTE MEKIDIEM CONSVETIS.
UPS ALI JE.TYPIS LAUR. MAGN. HÖJER.
KOtfGL, MAJ:TSTRO-TIENARE och HOFJÅGMÅSTÄRE,,
DEN WÅLHORNE HERREN
HÖGGUNSTiCE HERRE.
in o förmögenhet hade wäl hindrat min wfP. mening, att på ett få ringa fått: å daga läg¬
ga den åikänfla, fom Wålborne Herr Hofjågniä-f lårens ©gemena ynneffc ceh ymnige wåfgiernin-gar hos mig upwåckt, om icke Wålborne HerrHofjågrnåflarens flora ädelmod gifWit mig frimo¬dighet, och förfakrat-, att rena péh ofkyldignafåfigter aldrig behéfwa- afWålborne H§rr Hofjåg-måflaren rådas omilde anfeende * famfc att emwålmenande enfaldighet hwarken går båfvvande.under Hans ögon, eller föraktad där ifrån.
Tillåt derfore-, art, då jag ?f Wålborne HerrHofJägmåflaren s widc frågdade namn fokerr åtdefla bladen anfeende och glans, de (amma ockWålborne Herr Hofjågoiaftaren få. tillägnas ochhelgas,,
Jag
Jag beklagar , att min fullkomliga- wördnadoch tack famhet, fa ofullkomlige!* betygas; menfkattar mig lycfcelig, att der. ar för Wa Iborne HerrHofjagmaforen, (om akid häller wiljan god , nåirförmågan brifter.
Min dnfkan år, att Tfälborne Herr Höfjågymädaren må öforkrånkt nyttja de förmåner, forrrett frän alFmån oro oeh buller indragit lefnads fåttår en arbe t fam men löshet Ikäncker, fam t ännu fle¬ra år i fållhet och förnöjelfe öfwerlefwa, til det all¬männas gagn, wettenfkapers, och i fynnerbee na¬tural hiTtoriens fordel, den förnäma wårdiiadsn&srofir och .(föd-, och alla rättfintas glådje.
Med wfirännd frambardar jag, att 'warftwllborne herr hofjågmåstakems
Såmiutafle tjenare1MOERS E&STRANDä
Clarillimc Domine CANDIDATE.Ik-
Si unquam laetari conveniat, ubi Amicos, & qui-bus nihil nobis carius, metam, quam fibi propo-fuerunt, fciiciter attingere videmus, meae certc Ja>titias pulcerrimum prsebctur argumentum, cum jamjam, Clariffime D:ne Candidate, alterum laborisTui Academici fcetum publicae luci erk commifiu-rus. Scilicec eo res Tua delata eft, ut quam pri-mum honores, adquos obtinendos indefeffus incu-buifti, in Te collatos, & videamus, Sc Tibi raa-gnopere omnes gratulemur. Ego autem vel hancoccafionem prseterire nolui, nec debui, quin ali-quod mei in Te ofhcii Sc amoris documentum ex-taret, Sc proTuis in Me meritis faltem gratiffimumTibi teftificarer animum. Opto igitur Tibi totope&ore, hoc Radio decurfo, (ucceflus in pofterumlonge fecundiffimos, ut ecclefias Sc reipublicas, cuiftudia Tua confecrafti, rite infervias, & ipfe vicis-fim praemia Tuorum laborum reportcs uberrima
ANDREAS SCHÖNBERG Fil.
Urnen fupremum, ferum omniumConditor Moderatorque fapien-tiffimus, qui hominern viven-tem finxit, ad vitam confer-vandam necefTaria quoque con-ceffit media. Produxit fimulcum eo res alias vita & gau-dentes Sc, carentes, quas, utejus gratia, fecundum gloriarn
Divinam, prseipue conditas, in ufum fuum convertereei licuit. Quamdiu adhuc intra paucos mortalium ge •nus terminabatur humanuni , qui etjam levi ac para-bili vits cultu erant contenti, abunde ipfis ex ditißi-mo communis matris penu prsfidia fuppetebant cun-cla, nec ex rebus, in commune pohtis, ita alter Tibiaiiquam vindicabat, ut ab illius ufu alterum excluferit,*verum fingulis utendi squale Omnibus fuit jus: modone quis juflo plus (ibi tribceret, nec quod hic ufur-pandum repofuit, ifle ei prsriperef. Viguit fic eatempeftate Camnunio, quam vocant Neqativam, in quares couüderantur, veluti nullius adhuc fubjeéts impe-
rio,
DE ÖCCUPATIONE.
aio, fieqoe quoad proprletatem nemini competentes,quo ad jus vero easinvadendi & occup'andi ad omnessequaliter pertinentes. *) Res igitur nullius adhuc erant,& qua fubftantiam ipfam & iliarum fruélum. Eteoimlicet quisque, quahfum opus fuerit, inde (umferit &©onfumferit, eo tarnen res ipfae hunc non exueruntrefpe&um: fi ita erant eomparatse, ut ufu non fue-rint confumtae , nihil impediebat , quo minus alius eas5jam reliélas, libere & rsquali jure ufurpare pofiet.
*) Hein. preel. ad Puff. Lib. XII jf. 2.
j. ILHaec rerum Facies diutius non manfit eadem ; ubj
enim au&um multiplicatumque fuit genus mortalium,indigcntia rerum neceffariarum major exiftere ccepit y
adeo ut anxie jam , & majori cum cura conquirerentmortales, quae vits prrefidio eflent futura. Spontane!terrae fetus amplius non fufficiebant, Ted fubigenda fuit& excolenda, quo, fecundanti vi fuffulta, uberioresredderet fruåus> Hi vero 5 labore qusfiti, frequentio-ri jam fadto genere human0, in commune conferrihaud potuerunt, ita ut omnes & ex a^quo inde parti»cipes fierent. Prsterea, fingulis obvia quaeque ad ferapientibus, quisque pro fe feftinare fuit coadtus, nifivacuus exforsque maneret, Quod cum per pravitatem,quce, proh dolor ! totam profapiam humanam ad ma-ium pronam atque proclivem reddit, vix ac ne vixquidem absque rixa mutuisque contentionibus fieri po-tuerit,fed potius certa mutuis internecionibus indeprsberetur materiés, quibus genus Iiumanum non lae-deretur, ftd penitns tandern conficeretur. Hinc homi-nes, qui & lege divina fe confervare tenentur, & do-rreftico üudio in luam fecuriratem feruntur, aliamViani ingredi neceffun» habuerunt, qua incommodis,
quse
DE OCCUPATIONE, 3quse tommwiio illa affetebat, obviam iretur, & fingulo-rum faluti confuleretur. Agendum itaque erat, ut haccdiftenfionis feges aroputaretur, & quod quisque opera& labore fuo excoluit vel acquifivit, id tuto poflideret,nec ab allo ei interciperetur. Id quod obtineri nequi-bat, nifi ex rebus, in communem & promifcuum ufumpatentibus, quisque aliquod & quantum neceftitati illiusfubievandae fatis efiet, ira fibi vindicaret, ut alii cuidam,Ipfo invito, eodem uti ne liceret. In hoc autem iVa-prietäs vel Dominium confiftit, de cujus igitur neceffi-täte & fundamento hinc ferri poteft judicium. Et licelexacfte definiri nequeat, quo praecife tempore , conimu-Hione primseva reliéta, dominium fit introdudum; veri-tas tarnen rei nihil inde capit detrimenti. De rationeautem illa, qua res in proprietatem licite tranfierunt,vel modo acquirendi dominium, eoque in fe & /implicitevtali, ut loqui amant» inter eruditos non plane conve-nit« Occupationem alii adprobant, alii damnant. Affir-manti fententise nos calculum adjicimusj quibus vero ira-duéti rationibus, lequentia B0 L, fiftent.
% m: \Res nullius funt, quse a nomine adhtic poflidenfur,a fingulis autem poffideri pofTunt. Dominium eft jus,quo alicujus rei fubftantia itaad aliquem pertinet, ut eo¬dem modo in folidum non pertineat ad alium. *) Oc¬cupatio eft faétum humanuni, quo res nullius in pro¬prietatem vindicantur, Qui negant, occupationem efle
verum acquirendi dominii moduro, per illam proprieta-tls jus induci non pofte contenciunt; rationes vero, quibushic utuntur ^ forte rite non fubducunt. Si ipfa aÅionisnatura nihil inconvenientice vel injuftitise contineaf, necin aliorum tendat praejudieium, nihil omnino impedit,quo minus juilam iliam pronunciemus; at neutrum iHo-A z rum
4 DE OCCUPATIONE.
rum in occupntime depréhenditur „ ut mox evincere co-nabimur; injultiiice ig;tur immerito accxi-atur. Pilusautem quam longius progreffum fuerit, quasnam res peroccupationem proprio fieri queant, paucis iniicandumeft. Sunt res vel corpora tes, vel incorporales '■> hseoecupatiOnis funt incapaces , etenim jura funt, quté re¬bus vel perfonis inheerent: fi illud, inf:r confequentiadominii refcftmturpfi hoc, inflar adfributorum pef-fonse confirleraritur, quse fub dominium non cadunt. **)lilas igilur heic unicfi infelle&as volumus; nen veroomnes, Ted quae ex aujfU funt ufus, qus urnifati in-ferviunt, quseque cufloniam non detreétant. ***j
*) Puff. de $iire Nat ctf geftt. fjb* IV. Cap, 4- f.2. **) Hein.pr&L ad Pujf. cup. XIl.fi. **') Reite.xitP L 4
§. IV.Resillas corporales per occupationem in dominium
vindicari pofTe ita, ut jus proprietatis inleratur, nullidubitamus aiTereie; nihil namque obftat nec a parte De?,nec a parte rerum nen a parte aliorum hominum. Non aparte Dei; is enim res, a fe conuitas, in meciio relin-quens, fingulis partem aliquam, nedum totam non ad-judicavit: Voluit autem , ut homines, qulbus exi'ten-tiam benigne largitus fuit, confervarentur: confervarivero non potuerunt, nid ex rebus hifee, ufibus'o-rnnium expofitis, & huc usque nullius, finguli homi¬num quasdam dbi proprias redderent; (§.2) Id igiturpermifit utique Deus, Åt occupatione res nullius inproprietärem vindicantur fper definit. allat § 3). Er¬go illam etjam coricefH/Te cenfetur. Ubi autem a par¬te Dei eft concefho 5 ibi a parte noftra jus: Jure igi-tur res occupari potuerunt, & proinde etjam juitafuit per occupationem proprietatis acquifitia
DE OCCUPATIONE. 5
Neque a parte verum ; indifferentia enim in re¬bus efl ad hujus vel illius hominis neceffitati infervi-endum$ nee in iilis aliquid concipi poteif impedimen-ti, quo minus seque in unius ac aiterius occupautisproprietärem cedant
Neque a parte ali&ritm hominum; nam fi per ipfosoccupatio hsee non iicita effet, uni eorum plus effetjuris, quam alteri} efenim alias occupatione illurn pro-hibere non poffet. At per naturam sequalitate juriumgsudenf omnes homirres *)• Efgo refpe&u iliorumoccupatio quoque rite fit. Hinc fequirur, ut oceupa-tfonem , ab altero faétarn, alter irritam reddere nequeatQuod irrituni reddi non poteft, id ratu n manet.Occupatio ergo re um, quae nullius funt, rata maner.-Unde fimul patefeit, quod ufu rei occupatee alios pro-hibere poffit qui occupavit, & proin Je pleno illam pos-(idere dominio.
*) Canz. Dijc. mor. jf. ijj\
$. V.Demonftravimus §. praeced. orcupationem veram
proprietatem verum, quae nullius funt, inierre. Quae-nam vero res hunc induant refpeélum, quasri jampoteft, Duplicis praseipue generis eonllituuntur: (untenim vel quae nulli adhuc lEubfuerunt dominio ; velquae quidern proprioe aliquando exftitere, jam vero funtdereli&se, absque intentione eas recuperandi. Quaeffentialia nihil has inter obfervatur diferiminis, qua-re hat, seque ac illae, commune hoc (ubftinent prsedi-catum, quod cedant occupanti. Par enim femper ratioeft, ubicunque eosdem funt circumflantise; fi autem velunica fupervenerit aut abluerit circumftanria, res ffa-tim ipfa variatur: & id cauflae et jam eft, cur res deper-ditae & merces naufragorum non ftatirn ßant occupan-
tis.
6 DE OCCUPATIONE.tis. Ån, dominiis jam introdu&is» occupationi am-plius üt locus, hinc facile efi: judieatu. Si dantur åd-huc res nullius» utique illas occupare licet ; valent e-nim ubique rationes, quas § 4 adduximus, ubi esedemadfunt circumffcantise. Pone, rem aliquam in mediorelichm, nullius propriam, Ted qux tarnen fieri pofiif;quid impedit, quominus occupando fuam faciat, qui-cunque primus in eam inciderit, nifi legibus civilibusaliter cautum fuerit. Sit ex. gr. fedes aiiqua naturalisvacua, quis negabit, illam jufte a me occupari, & jamoccupata, fi quis me dejicere vellet, ei pofle refifti?De venatione, aucupio &pifcatione, quse ad cceupatio-nem communiter referuntur, quid habendum fit, abs-que negotio etjam determinatur. Si in communionenegativa animalia hsec conflituantur, nemini eorum oc-cupationem cuidam interdieere licet: fi autem ut mul-titudini in foeietate communia confiderentur, ex omniumconfenfu de illis aliter ftatui poteft. Nec diffimilis efiratio inventionis rerum dereli&arum. Quod autem adacquifitionem bellicam adtinef, ex alio fundamento il*lius juftitiam deduci, arbitror.
5- VI.Quando de occupatione nobis hic fermo eft, nonnudam a&ioriem phyficam-, nec folam voluntatem ho¬minis totum hoc negotium exhaurire urgemus; verum
utramque volumus cqnjuntflam. Nuda aédio phyficamoralem effe&um gignere nequit; eandem enim a&io-neni duo committere uueunt, licet alteri tantum eo¬rum imputetur. Nec fola fufficit voluntas; nam adefFealiquid debet, unde reliqui.hominum convincentur,rem in dominium acquiri, quod fola voluntate nonpraéliatur. Evidentius efi:, quam ut vel nominari mer-eatur, habendi ammum non una eademque ratione
fem-
DE OCCUPATIONE. 1
femper öeclarari, rerumque diverfarum occupationerndiverfimode peragi debere. In gener e tenendum eft,quod adio naturce rei cujusque fit conforrnanda» atqueejusmodi, ut reliquis inde eooftet de voluntate pofli-dendi
§. VII.In diverfa abeunt circa hanc rem determinandam
Philofophorum quidam^ rationesque fuas aliter omni-no fubducunt. Quam nos adhibuitpus occupationerndominio confequendo ipfi^ haud fufficere videtur^ fedconfenfum, vel expreßum , vel tacitum adefie (imui de¬bere contendunt, eumque ejus eße neceflltatis urgent»ut, eo fublato, occupatio rata non fit habenda. Horumex numere cft etjam Puffendorfius, qui in Lib. de Ju¬re Nat, & Gent. Lib. IV. c. 4. f. 5. in hunc rno-dum loquitur: Res omnes in medto pofita fiterunt tfed cum res bomimbus ufum non prabeant, nifi (altemeorum fruBus adprehendantur, tf vero frufira hoc fiat,fi aliis boc iterum eripere beeret, qua in ufus noftros$am deftinavimns ; inde prima conventio inter mortalescirca res bafee inteiligitur, ut, quod quisque ex rebus ?
in medio pofitis, earumque fruBibus adprehendißet, i-fta intentione, ut ad fuos ufus adplicaret, id ipfi ab al-tero non eriperetur. Eadem cum ipfo, pr&ter alios,oberrat chorda Grlbnerus in Princ. Jur. Prud. Nat. L.s. c. VI. 5. n, 3- dicens: occupatio non tribuit juflumtitulum rem. 'communem ftbi vindicandi > nifi reliquorumtonfenfus, aut expreßus, attt (altim tacitus accedai.Licet fententia hsec fpecie gaudeat, nec ab omni par¬te falfa fit reputanda; ad illam tarnen ita non accedi-mus, ut digreffionem quandam facere non auderemus.Neg^ri quidem nequit , potuifle plures homifium cir¬ca initia proprietatis rerum colviße , & inter fe padosfuiße de occupatione , ita videlicet? ut quod quisque
ex
s DE OCXUPATIONE: ~
cx communi föret occupaturus, id po/1 ca twto pofii-deret, nee ab altero ei eriperetur 5 in !e tarnen non fe-quitur, hac conventione abfoiute opus fuiffe, quafiabsque illa dominium verum non exiftejret. Demon-ftravimus enim 4 , occupationem folacn jus proprie-tatis inducere, argumento ex ipfa rei natura defumto,quo neceffitatem pacfhi hujus antecefforii fimul luftuii-lifnus. Pneterea rem accuratius penfitantes deprehen-dimus, bac hypothefi nihil roboris nancifci dominium jetenim juftitia illius derivatur ex nexu cum confer-vatione generis humani, nec confenfu aliquo in fuamconfirmationem eget. Jus habens ad finem, qui efteonfervatio, habet etjam jus ad media, nim: ad re$fuo dominio fubjiciendas, adeo ut nec firmius evadatdominium aliis confentientibus, nec infirrnius illis dis-fentientibus» Et fac confenfu omne niti dominium,quo padlo faétum fui/Te putas, ur, introducenda jaraptoprietate rerum, omnes convenirent homines, & ficonveniffent, ut confentirent finguli de dominiis fin-gulorum mutuis ? concupifcimus, qux non habemus, &aliena noftris meliora putamus. Regeris: valet hoccontra confenfum expre/Tum ; non vero tacitum fimultollit. At nihil eo proticitur; nam nec tacito confen¬fu opus eft, cum proprietärem rerum nullius fibi vin-dicanti nemo jus habeat refiftendi. *) Simili quoJamfententise fuse robur conciliare volunf; dicunt nam-s,que: Deus genus h.umanum non per vagos eoncubi-„tus fed per matrimonia vult propagarq pa&um autems,antecedens requiritur, ut infer certos homines, ma«...trimonia aétu exiftant; Ergo occupationem quoque pa-
antecedere debet. Verum par ratio non e/lmatrimonii & occupationis: in illo ipfa rei naturaconfenfum requiritj in hac autem non geque. Aliasheec hypothefis originem fwaoi trahere videtur ex
Cm*
qgföccüPATiom ;;r g
Communime poßtiva, quam ante inflituta dominia inferhomines viguifle fibi imaginantur. Ex antea veröallatis abunde conftat, illani non fuifle neceflariamjergo nec hypothefis ipfa fatis firrno nitftur fundamen-to. Adducitur exempium Abrahanii & Lothi, quosInter convenit t de bis ülisque regiooibus occupandis;:fed refpcndet Canzius, pro more fuo egre$e & foli«de, quod hi inter fe pacifcentes, /ipn tain de gene¬rali facuifite öceopandi padi fuerlnt, quam de hujusvei iüius determnatse regionis facultare ***),
*) Trever in not. ad Puff de off. kom. & Civ. cap.XII. ff. 3. ***) Canz. Difc. Mor. ff. i6$j.
§. viir.Ultimo Ioco pauei* tintum Rünckershoekii tangarri
feRtentiam, qui nsiffa occupaflone , milTo etjam con-fenfu , dominium vei rerum proprietatem per legesciviles efTe introdu&am T fibi aliisque perfuadere voloit.quam lubrico is^dominium confiituat fundamento, qui-
1 vis facili negotio perfpicit. Quemadrnödum leges civiles",j cos folure ftringunt, qui intra civitatem ? cui latae funt,degunt 1 ita quod iis fancitum fuerit) extra iflam ccm-fütuti agnofcere non feaentur, & proinde nec domi¬nium iis definitum: Cömmunionem igitur primsevamilli adhuo urgere pofiunt; Sed cui tum fecura eiletpöfTeflio rerum fuarum ? quantis motibus, quantaequeinjuria: hoc i'pfo praeberetur materies ? Julia Tic bellieawfFa nemini unquam deeflef.
Alias faciles iargimtir, quando leger civifer prse-cipiunt de eo, quod per natura: legem antea deterfniaa-tum eil r rnotivis, quae fuppeditant, firmius qoafi vincu--ium addi, & propterea daminio etjam altquid firmitatirEide accederej fed, quod obfervandüm, uniee refpedu
eorum, qui legibus hifce obligantur, nimirum-qui civitati eidem ädfcripfJ fünf.
* * ¥?■
FRATRI Dilecu'ffimoS.P. D.
ArOJlTlmnm illud, a natura nos inter eonftitutum,fanguinis vinculiim, efficit, ut eorum omni-um, quze Tibi, Fräter Amande, profpera vel ad-verfa eveniant, participem mc fentiam. Saepius,fatear, hoc ipfum declarare volui; Ted nunc vere-cundiam tandem vicit amor, diuque intra praecor-dia latitans ignis flammas concepic , cum in eo Teefie comperi, ut aiterum indurtri3e Tuae fpscimenfis editurus. Verum piis animr motibus non fätisrefpondent verba, nec per propiorem cognationem,quantum pofTem , proferre licet.
Gratulor tantum Tibi confe&os pene laboresAcademicos, prsminrnque, qhod cultoribus (bisdeferunt Camenae, Tibi jam paratum. Hoc quamprimiim ornatus, Parentibtis reliquisque neceffitu-dfneTscum conjunclis fac interfis, qui avidi TeexfpeÖamus, reducemque c&errimo affe&u omnesexcipiemus.
ZACH. EKSTRAND,
