โดย นางสาวนจรย อนเรอน นางสาวมทตา คามาช นายอนสรณ โชควนช นางสาวอมพวน ศรชาต

รายงานผลการศกษานเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร บรหารธรกจบณฑต สาขาวชาการบญชบรหาร

คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ปการศกษา 2555

รายงานผลการศกษารายวชาปญหาพเศษ

ผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทย

EFFECTS OF PALM OIL IMPORT TARIFF REDUCTION ON ASEAN ECONOMICS COMMUNITY (AEC) AFFECTING PALM OIL

IN THAILAND

ผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทย

EFFECTS OF PALM OIL IMPORT TARIFF REDUCTION ON ASEAN ECONOMICS COMMUNITY (AEC) AFFECTING PALM OIL

IN THAILAND

โดย

นางสาวนจรย อนเรอน 5230110449 นางสาวมทตา คามาช 5230110686 นายอนสรณ โชควนช 5230111011 นางสาวอมพวน ศรชาต 5230111054

รายงานผลการศกษานเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร บรหารธรกจบณฑต สาขาวชาการบญชบรหาร

คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ปการศกษา 2555

(1)

บทคดยอ

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษานโยบายของรฐ มาตรการทางการคา และมาตรการทางภาษทเกยวของกบปาลมน ามนและน ามนปาลมในประเทศไทย เพอศกษาสถานการณปาลมน ามนและน ามนปาลมของไทยในปจจบน และเพอศกษาผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทย

ผลการศกษาผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคม

เศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทยคอ เมอมการเปด AEC ประเทศไทยจะตองทยอยลดหรอเลกมาตรการกดกนทไมใชภาษใหหมดไป อาจจะสงผลใหน ามนปาลมจากประเทศมาเลเซยและอนโดนเซยเขามาแขงขนกบสนคาในประเทศไดอยางเสรขน เนองจากเปนผผลตรายใหญของโลก อกทงมตนทนการผลตทต ากวาท าใหน ามนปาลมมราคาถกกวาในประเทศไทย และหากผประกอบการหนไปน าเขาน ามนปาลมดบจากตางประเทศเนองจากมราคาถกกวามาเปนวตถดบเพอผลตในประเทศแทน มผลใหราคาผลปาลมสดในประเทศมแนวโนมลดลง สวนเกษตรกรจะไดรบผลกระทบมากทสด เพราะจะมรายไดลดลงจากการขายผลผลตจนไมคมคากบตนทนในการปลก เนองจากไมสามารถแขงขนกบคแขงได ท าใหเกษตรกรเองหนไปประกอบอาชพอนแทน หรอมการเคลอนยายแรงงานไปประเทศอนทใหผลตอบแทนทสงกวา สวนดานผบรโภคนนในระยะแรกผบรโภคอาจมทางเลอกเพมขน เพราะมสนคาทมคณภาพหลากหลายใหเลอกและราคาถกลง แตเมอมองในระยะยาว เมอเกษตรกรผปลกปาลมในประเทศปดตวลง จ านวนพชพลงงานในประเทศกจะลดลงสงผลกระทบตอความมนคงดานอาหารและพลงงานของไทย เพราะไมมวตถดบทจะใชผลตสนคาเพอใชในการบรโภคภายในประเทศได กลายเปนการตองพงพาการน าเขาจากตางประเทศแทนการผลตในประเทศเพยงอยางเดยว

(2)

กตตกรรมประกาศ

การจดท ารายวชาปญหาพเศษฉบบน ส าเรจลงไดดวยความกรณาและการอนเคราะหชวยเหลอจาก อาจารยประไพพศ สวสดรมย ทกรณาใหค าปรกษาและชแนะแนวทางรวมไปถงการแกไขขอบกพรองรายงานวจยฉบบนมาโดยตลอด คณะผวจยขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน รวมทงขอกราบขอบพระคณอาจารยทกทานทไดประสทธประสาทวชาแขนงตางๆ ใหผจดท าไดเรยนรและประสบความส าเรจในทสด

ขอขอบคณเวบไซตตางๆ และหองสมดมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตศรราชา ทชวยใหคณะผศกษามขอมลเพมเตมทเกยวของกบการท าปญหาพเศษ มเนอหาทสามารถน ามาใชประกอบการท างาน เพอใหมความรความเขาใจมากยงขน

คณะผจดท าหวงวารายงานปญหาพเศษฉบบน คงมประโยชนส าหรบหนวยงานทเกยวของ ตลอดจนผทตองการศกษาผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทย หากมขอผดพลาดหรอขอบกพรองประการใด คณะผจดท าจงขออภยมา ณ โอกาสนดวย

คณะผจดท า

กมภาพนธ 2556

(3)

ค ำน ำ

ปญหาพเศษเรองผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทยเลมน เปนการจดท าขนเพอทจะศกษานโยบาย มาตรการทางการคา และมาตรการทางภาษทเกยวของกบปาลมน ามนและน ามนปาลมในประเทศไทย รวมทงศกษาสถานการณปาลมน ามนของไทยในปจจบน ขอบเขตในการศกษาจะท าการศกษาสภาพทวไปของระบบการผลต และกระบวนการแปรรปปาลมน ามน รวมทงนโยบายและมาตรการทางการคาทเกยวของกบปาลมน ามนและน ามนปาลมในประเทศไทย และผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทย

หากปญหาพเศษเรอง ผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทยเลมน มสงขาดตกบกพรองหรอผดพลาดประการใด คณะผจดท าขอนอมรบและขออภยอยางสง ในขอบกพรองและความผดพลาดนนมา ณ โอกาสน

คณะผจดท ำ

กมภำพนธ 2556

(4)

สารบญ หนา

บทคดยอ (1) กตตกรรมประกาศ (2)

ค าน า (3)

สารบญ (4)

สารบญภาพ (8)

สารบญตาราง (10) บทท 1 บทน า ทมาและความส าคญของปญหา 1

วตถประสงคของการศกษา 3

ขอบเขตการศกษา 3

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4

วธการศกษา 4

นยามศพท 4 กรอบแนวคดในการศกษา 5 บทท 2 การทบทวนวรรณกรรมและสารสนเทศทเกยวของ ความมนคงทางอาหาร 7

ความส าคญของความมนคงทางอาหาร 11

สถานการณความไมมนคงทางอาหารของประเทศไทย 14

สาเหตความไมมนคงทางอาหารของประเทศไทย 21

ผลกระทบอนเนองมาจากความไมมนคงทางอาหาร 22

(5)

สารบญ (ตอ) หนา

การพฒนาอยางย งยน 24 หลกเศรษฐกจพอเพยง 36 หลกการพงพาตนเอง 37 ผลการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ 39 แนวคดและทฤษฎเกยวกบภาษศลกากร 39 ทฤษฎการรวมกลมทางเศรษฐกจ 48 ทฤษฎการคาระหวางประเทศ 51 ผลงานวจยทเกยวของ 57 บทท 3 สภาพทวไปของการผลต และการแปรรปปาลมน ามน สภาพทวไปของการผลตปาลมน ามน 61 แหลงก าเนดและแหลงปลกปาลมน ามน 61 ลกษณะทางพฤกษศาสตรของปาลมน ามน 62 พนธปาลมน ามน 63 สภาพแวดลอมทเหมาะสมส าหรบปาลมน ามน 64 การเกบเกยวปาลมน ามน 65 มาตรฐานในการเกบเกยวปาลมน ามน 67 ตนทนการผลตปาลมน ามน 68 การแปรรปปาลมน ามน 69 กรรมวธการแยกสวนน ามนปาลม 75 ปญหาการแปรรปปาลมน ามน 79 บทท4 การเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC) ความหมายประชาคมเศรษฐกจอาเซยน 80 วตถประสงคของเขตการคาเสรอาเซยน 81

(6)

สารบญ (ตอ) หนา

เปาหมายของการรวมกลมทางเศรษฐกจของอาเซยน 82 แนวทางน ารองสการเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน 84 ความพรอมสตลาดและฐานการผลตรวมกน 89 แผนแมบทเพอจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC Blueprint) 91 คณลกษณะส าคญของประชาคมเศรษฐกจอาเซยนตาม AEC Blueprint 92 ขอตกลงอนๆ ทชวยใหบรรลเจตนารมณในการจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยน 93 แนวทางด าเนนงานเพอน าไปสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน 94 แผนงานส าคญเพอด าเนนการไปสคณลกษณะส าคญในแตละดาน 96 การรวมกลมทางเศรษฐกจ 99 ประโยชนจากการรวมกลมทางเศรษฐกจของอาเซยน 102 ววฒนาการความรวมมอทางเศรษฐกจของอาเซยน 103 ความรวมมอดานการเกษตร ปาไมอาเซยน 104 กรอบแผนงานบรณาการความมนคงดานอาหารของอาเซยน (AIFS) 105 และแผนกลยทธความมนคงดานอาหารของอาเซยน (SPA-FS) มาตรการหลกในการสงเสรมความปลอดภยของอาหาร 106 กรอบแผนงานรายสาขาเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 107 และความปลอดภยอาหารของอาเซยน (AFCC) บทท 5 บทวเคราะห ศกษานโยบาย มาตรการทางการคา และมาตรการทางภาษทเกยวของ 108 กบปาลมน ามนและน ามนปาลมในประเทศไทย นโยบายดานการผลต 108 นโยบายดานการแปรรปปาลมน ามน 110 นโยบายดานการตลาด 111 มาตรการทางการคาและภาษ 113

(7)

สารบญ (ตอ) หนา

มาตรการโควตาภาษปาลมน ามนและน ามนปาลม (TRQ) 114

ศกษาสถานการณปาลมน ามนและน ามนปาลมของไทยในปจจบน 117 สถานการณการผลตน ามนพชของโลก 117 สถานการณปาลมน ามนของโลก 118 สถานการณปาลมน ามนของไทย 123 สถานการณภาพรวมของปาลมน ามน ป 2555 128

การผลตปาลมน ามนของไทย 128 ดานการสงออกและน าเขา 133

ศกษาผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจ อาเซยน (AEC) ทมตอธรกจปาลมน ามนในประเทศไทย ดานเกษตรกร 134 ดานผประกอบการโรงงาน 135 ดานผบรโภค 137 บทท 6 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ สรปผลการศกษา 139 ขอเสนอแนะ 141 บรรณานกรม

(8)

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1-1 กรอบแนวความคดการศกษาผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลม 6 จากการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอธรกจปาลมน ามน ในประเทศไทย 2-1 แสดงถงความสมพนธของมตตางๆอยางสมดลเพอน าไปส 26 การพฒนาอยางย งยน 3-1 การกลนน ามนปาลมบรสทธดวยกระบวนการทางเคม 73 3-2 การกลนน ามนปาลมบรสทธดวยกระบวนการทางกายภาพ 74 3-3 การแยกสวนปาลมน ามน 76 3-4 การแปรรปและการใชประโยชนน ามนปาลมในอตสาหกรรมตอเนอง 78 5-1 แสดงพนทใหผลผลตปาลมน ามนของโลก ป 2553 118 5-2 แสดงผลผลตรวมปาลมน ามนของโลกในป 2553 119 5-3 แสดงการผลตน ามนปาลมในประเทศทส าคญของโลก ในป 2555 128 5-4 แสดงการคาดการณการกระจายผลผลตปาลมน ามนของไทยป 2555 129 5-5 แสดงปรมาณการผลต การใชน ามนปาลม และสดสวนการใชน ามนปาลม 130 ในประเทศ ป 2555

(9)

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท หนา 5-6 แสดงการปลกปาลมน ามนของไทยเทยบกบผผลตรายใหญ 131 5-7 แสดงราคาน ามนปาลมดบและน ามนปาลมบรสทธของไทยกบมาเลเซย 132 ป 2553-2555

(10)

สารบญตาราง

ตารางท หนา 3-1 แสดงตนทนการผลตและราคาทเกษตรกรขายไดของปาลมน ามน 69 ป 2545-2554 4-1 แสดงก าหนดการ AFTA เดม และการเรงลดภาษ 85 4-2 แสดงการขจดมาตรการทมใชภาษ (NTBs) 86 5-1 แสดงการใชสทธของผน าเขาเพอลดภาษน าเขาตามความตกลงระหวางประเทศ 115 5-2 การผลตน ามนพชของโลก ป 2550-2554 117 5-3 การผลตน ามนปาลมในประเทศทส าคญของโลก ป 2550-2554 120 5-4 การบรโภคน ามนปาลมในประเทศทส าคญของโลก ป 2550-2554 121 5-5 การน าเขาน ามนปาลมในประเทศทส าคญของโลก ป 2550-2554 122 5-6 การสงออกน ามนปาลมในประเทศทส าคญของโลก ป 2550-2554 123 5-7 อปสงคและอปทานของน ามนปาลมของไทยป 2550-2554 124 5-8 ปรมาณและมลคาการน าเขาและสงออกน ามนปาลมของไทย ป 2545-2554 126 5-9 แสดงราคาผลปาลมและราคาน ามนปาลม ป 2545-2554 127 5-10 แสดงสถตการสงออกและน าเขาน ามนปาลมของไทย (รวม) ป 2551-2555 133

(11)

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา 5-11 เปรยบเทยบราคาน ามนปาลมดบและน ามนปาลมบรสทธ 136 ของประเทศไทยกบมาเลเซย

บทท 1

บทน ำ

ทมำและควำมส ำคญ

ปาลมน ามนถอเปนพชเศรษฐกจอยางหนงทมความส าคญตอประเทศไทยท งในแงเศรษฐกจ รวมถงการชวยสรางความมนคงทางดานอาหารและดานพลงงานของประเทศ โดยน ามนปาลมบรสทธของไทยถอไดวามมาตรฐานการผลตทสงเมอเทยบกบประเทศผผลตปาลมน ามนและน ามนปาลมรายใหญของโลก ปจจบนแมวาประเทศไทยจะสามารถผลตน ามนปาลมไดเพยงพอตอความตองการใชภายในประเทศในดานตางๆแตจากโครงสรางการผลตทสวนใหญจะเปนเกษตรกรและผประกอบการรายยอยท าใหการผลตน ามนปาลมของไทยมตนทนทสงกวาประเทศผผลตรายใหญอยางมาเลเซยและอนโดนเซยซงนบวาเปนจดออนส าคญทจะมผลกระทบตอขดความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรมน ามนปาลมไทย

ส าหรบพนธกรณการเปดตลาดสนคาน ามนปาลมตามขอตกลงเขตการคาเสรอาเซยน

(AFTA) สงผลใหประเทศไทยตองปรบลดอตราภาษน าเขาน ามนปาลมดบและน ามนปาลมบรสทธเหลอเพยงรอยละ 5 ในป 2556 จากอตราภาษภายใตขอผกพนสนคาเกษตรขององคการการคาโลก (WTO) ซงเดมภาษน าเขาในโควตาก าหนดอยทรอยละ 20 หากเปนภาษนอกโควตาก าหนดอตราไวทรอยละ 143 อยางไรกตาม ในป 2548 ไดมการยกเลกมาตรการโควตาภาษ แตหนมาใชมาตรการทมใชภาษ หรอ NTBs แทนดวยการก าหนดใหองคการคลงสนคา (อคส.) ในฐานะหนวยงานของรฐเปนผน าเขาน ามนปาลมในอตราภาษรอยละ 0 ไดเพยงหนวยงานเดยว สวนการปรบลดภาษน าเขาน ามนปาลมภายใต ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ในป 2558 ทตองปรบลดภาษลงเหลอรอยละ 0 ประเทศไทยยงคงสงวนการน าเขาภายใตองคการคลงสนคา (อคส.) เหมอนกบการน าเขาภายใต AFTA ในทางปฏบตเพอแกไขปญหาการขาดแคลนน ามนปาลมดบ ในชวง 1-2 ปทผานมา รฐบาลโดยองคการคลงสนคา ไดมการน าเขาน ามนปาลมจากประเทศมาเลเซยเขามาเปนระยะๆสงผลกระทบตอเกษตรกรชาวสวนปาลมอยางชดเจน เนองจากน ามนปาลมดบจากประเทศเพอนบานมราคาถกกวาน ามนปาลมดบไทย อาจจะมเหตผลสวนหนงมาจากนโยบายของรฐบาลทก าหนดราคาประกนผลปาลมทะลายใหกบเกษตรกรภายในประเทศ สงผลใหตนทนการผลตน ามนปาลมดบของโรงงานสกดน ามนปาลมดบไทยสงกวาน ามนปาลมดบจากมาเลเซยประกอบกบการท าสวน

2

ปาลมในประเทศไทยเปนระบบสวนขนาดเลก พนธปาลมน ามนมการพฒนานอยกวาพนธปาลมของมาเลเซย ตนทนการผลตของประเทศไทยจงสงกวาประเทศเพอนบาน

ดงนนการปรบลดภาษน าเขาน ามนปาลมจงสงผลกระทบตอการผลตปาลมน ามนและ

น ามนปาลมทงระบบอตสาหกรรมตนน า กลางน า และปลายน าอยางหลกเลยงไมได โดยเฉพาะอยางยงเกษตรกรผปลกปาลม โรงสกดน ามนปาลมดบ โรงกลนน ามนปาลมบรสทธ และผบรโภคในประเทศ ในแงทวาจะตองเผชญกบสถานการณการขาดแคลนน ามนปาลมบรสทธ มราคาแพงเปนระยะๆ เนองจากกระทรวงพาณชยมนโยบายไมยอมใหน ามนปาลมบรสทธปรบขนราคาตามตนทนการผลตทเพมขนไดนอกจากนโอกาสทประเทศไทยจะพฒนาพนธปาลมน ามนใหแขงขนกบมาเลเซยและอนโดนเซยคงท าไดยากขน เนองจากเกษตรกรของไทยเปนเกษตรกรรายยอย ขาดการบรหารจดการและนโยบายทมประสทธภาพ ขณะททงสองประเทศดงกลาวมการท าสวนปาลมแปลงขนาดใหญผานการบรหารจดการสวนทด และอตสาหกรรมการผลตน ามนปาลมยงไมไดรบการปกปองจากรฐบาลดวย จงกลาวไดวาน ามนปาลมของไทยเปนสนคาทอยในภาวะเสยงเปนอยางยง หากมการปรบลดภาษเปนรอยละ 0 และเปดใหมการน าเขาไดโดยเสรอยางไรกตาม แมวาอตราภาษน าเขาน ามนปาลมของไทยภายใตประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) จะลดลงเหลอรอยละ 0 ตงแตป 2553 แตปจจบนไทยยงคงมมาตรการควบคมการน าเขาน ามนปาลมโดยก าหนดใหน ามนปาลมเปนสนคาทตองขออนญาตน าเขาเพอไมใหมผลกระทบตออตสาหกรรมปาลมน ามนในประเทศซงจะชวยชะลอผลกระทบและยงคงมระยะเวลาใหผประกอบการไทยปรบตวเพอลดตนทนเพมศกยภาพในการผลตน ามนปาลมใหสามารถแขงขนกบผผลตรายใหญในอาเซยนไดภายหลงจากทกาวเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ในป 2558

จากขอมลดงกลาวขางตน ผศกษามความเหนวาการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

(AEC) มความส าคญและสงผลกระทบตอประเทศไทยในดานตางๆ ทงในเชงบวกและเชงลบ เนองจากการเปดการคาเสรนนท าใหมจ านวนประชากรและการพฒนาเศรษฐกจทเพมขน เพอใหทดเทยมกบประเทศตางๆ ในอาเซยน ท าใหเกดการแขงขนดานตางๆ ในแตละประเทศเพมมากขนดวย เกดการใชทรพยากรสงแวดลอม รวมถงความตองการดานพชผลทางการเกษตรและพชพลงงานทมากขน เนองจากไมมการเรยกเกบอตราภาษการน าเขา โดยเฉพาะกรณของปาลมน ามนและน ามนปาลมบรสทธทไดรบผลกระทบจากการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) เนองจากการลดภาษน าเขาน ามนปาลม ท าใหเกษตรกรและอตสาหกรรมปาลมในประเทศประสบปญหา คอเกษตรกรภายในประเทศเองไมสามารถแขงขนไดกบผผลตรายใหญอยางประเทศ

3

อนโดนเซยและมาเลเซย และในทสดตองเลกกจการไป สงผลใหในอนาคตน ามนปาลมในประเทศมไมเพยงพอตอความตองการ สงผลใหราคาน ามนปาลมจะปรบตวสงขน เกดความไมมนคงทางอาหารจากทรพยากรเชงเศรษฐกจทแตเดมมเพยงพอตอการบรโภคภายในประเทศ ตลอดจนสามารถสงออกปาลมน ามนและน ามนปาลมไปตางประเทศได แตกลายมาเปนการพงพาการน าเขาแทนการผลตในประเทศ เปนผลจากตนทนการผลตปาลมน ามนของไทยอยในระดบทสง สงผลกระทบตอธรกจ อตสาหกรรม ผบรโภคและผทมสวนเกยวของทใชน ามนปาลมทงสน ดงนนจงมความสนใจทจะศกษาผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทย

วตถประสงคของกำรศกษำ

1. เพอศกษานโยบายมาตรการทางการคา และมาตรการทางภาษทเกยวของกบปาลมน ามน

และน ามนปาลมในประเทศไทย 2. เพอศกษาสถานการณปาลมน ามนและน ามนปาลมของไทยในปจจบน 3. เพอศกษาผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคม

เศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทย ขอบเขตของกำรศกษำ

ในการศกษาครงนจะท าการศกษาสภาพทวไปของระบบการผลต และกระบวนการแปรรปปาลมน ามน รวมทงนโยบาย มาตรการทางการคา และมาตรการทางภาษทเกยวของกบปาลมน ามนและน ามนปาลมในประเทศไทย และผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทย

4

ประโยชนทคำดวำจะไดรบจำกกำรศกษำ

1. ท าใหทราบถงนโยบาย มาตรการทางการคา และมาตรการทางภาษทเกยวของกบปาลมน ามนและน ามนปาลมในประเทศไทย

2. ท าใหทราบถงสถานการณปาลมน ามนและน ามนปาลมของไทยในปจจบน 3. ท าใหทราบถงผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคม

เศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทย 4. ใชเปนฐานขอมลในการน าไปศกษาตอเรองทเกยวของ

วธกำรศกษำ ขอมลทใชในการศกษาครงนศกษาคนควาจากขอมลทตยภม ไดแก ส านกงานเศรษฐกจการเกษตรส านกงานเศรษฐกจการเกษตรระหวางประเทศงานวจย วทยานพนธ งานนพนธ คนควาอสระ วารสาร บทความ ตลอดจนเอกสารตางๆ ทมผศกษาไวแลว เพอน าขอมลทไดมาศกษาวเคราะหหาขอสรป และขอเสนอแนะ นยำมศพท

“ปำลมน ำมน” หมายถง ผลปาลมสดทเกษตรกรตดขาย ม 2 ลกษณะ คอ ผลปาลมทงทะลายและผลปาลมรวง (Fresh Fruit Bunches: FFB)

“น ำมนปำลม” หมายถง น ามนทบบไดจากผลปาลมน ามน (Palm Fruits) แบงออกเปน 2

ชนด ไดแกน ามนปาลมดบ (Crude Palm Oil) สกดไดจากสวนเปลอกสดของผลปาลมน ามน และน ามนเมลดในปาลม (Crude Palm Kernel Oil) สกดไดจากเมลดในของผลปาลมน ามน

“ควำมมนคงทำงอำหำร” หมายถง การเขาถงอาหารทมอยางเพยงพอส าหรบการบรโภค

ของประชาชนในประเทศอาหารมความปลอดภยและมคณคาทางโภชนาการเหมาะสมตามความ

5

ตองการตามวยเพอการมสขภาวะทดรวมทงการมระบบการผลตทเกอหนนรกษาสมดลของระบบนเวศวทยาและความคงอยของฐานทรพยากรทางธรรมชาตของประเทศทงในภาวะปกตหรอเกดภยพบตสาธารณภยหรอการกอการรายอนเนองจากอาหาร

“ผลกระทบ” หมายถง ผลทเกดขนทงทางบวกและทางลบ โดยเกดขนตอเนองจากปจจยท

เปนสาเหตหลกอนใดอนหนง และเปนผลตอเนองในลกษณะทตองปรบปรงและเปลยนแปลงภารกจทเคยท า เปนปกตวสยใหทนกบเหตการณทเปลยนแปลงไปทงในปจจบนและอนาคต ซงประกอบดวยผลกระทบทางดานสงคมและเศรษฐกจ

“ภำษศลกำกร” หมายถง ภาษทจดเกบตามพระราชบญญตศลกากร และกฎหมายวาดวย

พกดอตราศลกากร โดยเรยกเกบจากสงของทน าเขามาหรอสงออกไปนอกราชอาณาจกร กรมศลกากรใหใชค าวา “อากร” แทนค าวา “ภาษ” ดงนนภาษทเรยกเกบจากสนคาเขาจงเรยกวา “อากรขาเขา” และภาษทเรยกเกบจากสนคาออกจงเรยกวา “อากรขาออก”

“ประชำคมเศรษฐกจอำเซยน” หมายถง การรวมกนทางเศรษฐกจของประเทศในเขต

อาเซยน เพอผลประโยชนในอ านาจการตอรองทางเศรษฐกจการสงออก และการน าเขาของสนคาทจะเรมใชในป พ.ศ. 2558 ประเทศสมาชก ไดแก กมพชา ไทย บรไน พมา ฟลปปนส มาเลเซย ลาว เวยดนาม สงคโปร อนโดนเซย

กรอบแนวควำมคดในกำรศกษำ

การศกษาผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจ

อาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทย คณะผศกษาก าหนดปจจยทสงผลกระทบจากการลดภาษน าเขาน ามนปาลม 2 ปจจยหลก คอ นโยบายและมาตรการตางๆของรฐ และ มาตรการทางการคาและภาษ ซงนโยบายและมาตรการตางๆของรฐ ประกอบดวย ดานการผลต ดานการแปรรปปาลมน ามน ดานการตลาด สวนมาตรการทางการคาและภาษประกอบดวย ขอตกลงเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) มาตรการโควตาภาษปาลมน ามนและน ามนปาลม (Tariff Rate Quota: TRQ) โควตาน าเขาตามความตกลงขององคการการคาโลก (WTO)

6

ทงน คณะผศกษาคาดวานโยบายและมาตรการตางๆ ของรฐ และมาตรการทางการคาและภาษ จะสงผลกระทบจากการลดภาษน าเขาน ามนปาลมซงประกอบดวย ดานเกษตรกร ดานผประกอบการโรงงาน และดานผบรโภค ดงภาพท 1-1 ภาพท 1-1 กรอบแนวความคดการศกษาผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปด

เสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทย

นโยบำยของรฐ (X)

1. ดานการผลต 2. ดานการแปรรปปาลมน ามน 3. ดานการตลาด

อตสำหกรรมปำลมน ำมนและผทมสวนเกยวของ(Y)

1. ดานเกษตรกร 2. ดานผประกอบการโรงงาน 3. ดานผบรโภค

ตวแปรตาม

ตวแปรอสระ

มำตรกำรทำงกำรคำและภำษ (X)

1. ขอตกลงเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) 2. มาตรการโควตาภาษปาลมน ามนและ น ามนปาลม (Tariff Rate Quota : TRQ)

3. โควตาน าเขาตามความตกลง WTO

7

บทท 2

การทบทวนวรรณกรรมและสารสนเทศทเกยวของ

ความมนคงทางอาหาร

ความหมายของความมนคงทางอาหาร

องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) ไดใหความหมายของ “ความมนคงทางอาหาร” วาเปนความมนคงทางอาหารในระดบบคคลครอบครวประชาชาต ภมภาคและโลกจะบรรลไดกตอเมอทกบคคลในทกเวลามความสามารถทางกายภาพและทางเศรษฐกจทจะเขาถงอาหารทปลอดภย มสารอาหารครบหมเพอสนองความตองการอาหารและรสชาตอาหารประจ าวนในอนทจะด า เนนชวตอยางมชวตชวาและมสขภาพด ซงมแนวความคดสอดคลองกนกบ พระราชบญญตคณะกรรมการอาหารแหงชาต (2551: 1) ไดใหความหมาย ความมนคงดานอาหาร หมายถง การเขาถงอาหารทมอยางเพยงพอส าหรบการบรโภคของประชาชนในประเทศอาหารมความปลอดภยและมคณคาทางโภชนาการเหมาะสมตามความตองการตามวยเพอการมสขภาวะทดรวมทงการมระบบการผลตทเกอหนนรกษาความสมดลของระบบนเวศวทยาและความคงอยของฐานทรพยากรอาหารทางธรรมชาตของประเทศทงในภาวะปกตหรอเกดภยพบตสาธารณภยหรอการกอการรายอนเกยวเนองจากอาหาร อกทงสอดคลองกนกบ ส านกงานสนบสนนการพฒนายทธศาสตรแหงชาตดานอาหาร (2546) ทไดนยาม ความมนคงทางอาหาร คลอบคลมถงประเดนดงตอไปน

1. การมอาหารพอเพยงส าหรบบรโภคของทกคนภายในครอบครวและชมชน

2. อาหารมคณภาพ ปลอดภย และมความหลากหลายครบถวนตามหลกโภชนาการ

ตลอดจนสอดคลองกบวฒนธรรมของแตละทองถน

3. มระบบการผลตทเกอหนนและรกษาความสมดลของระบบนเวศ สรางใหเกดความหลากหลายทางชวภาพ รวมถงการใชเทคโนโลยทเหมาะสม

8

4. มระบบการจดการผลผลตทสอดคลองเหมาะสม เปนธรรม และสรางใหเกดการกระจายอาหารอยางทวถงในระดบครอบครวและชมชน

5. มความมนคงทางการผลต ผผลตสามารถพงตนเองไดในดานปจจยการผลต และสามารถ

น าทรพยากรมาสรางใหเกดความมนคงในการผลต ดงน น ความมนคงทางอาหาร (Food Security) ในภาพรวมจงหมายความถง การท

ประชาชนทกคนสามารถเขาถงแหลงอาหารไดตลอดเวลา เพยงพอตอการด าเนนชวตใหมสขภาพทด มความหลากหลายของประเภทอาหารทไดรบ โดยอาหารนนมคณภาพ มคณคาทางโภชนาการและมความปลอดภย

องคประกอบของความมนคงทางอาหาร

องคกร หนวยงาน และนกวชาการทท าหนาทสงเสรมการท างานดานความมนคงทางอาหารก าหนดใหความมนคงทางอาหารสามารถพจารณาไดจากมตส าคญม ดงตอไปน

องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) ไดแบงและใหความหมาย ความ

มนคงทางอาหาร ออกเปน 4 มตยอย ไดแก

1. ความพอเพยง คอ ความพอเพยงของปรมาณอาหารในคณภาพทเหมาะสมซงอาจไดมาจากการผลตภายในประเทศหรอการน าเขารวมถงความชวยเหลอทางอาหาร

2. การเขาถง คอ การเขาถงทรพยากรทพอเพยงของบคคลเพอไดมาซงอาหารทเหมาะสม

และมโภชนาการทรพยากรทวาหมายความถงความสามารถของบคคลทจะก าหนดควบคมกลมสนคาหนงๆ ไดภายใตบรบททางกฎหมายการเมองเศรษฐกจและสงคมของชมชนทบคคลอาศยอย (รวมถงสทธตามประเพณ เชน การเขาถงทรพยากรสวนรวมของชมชน)

3. การใชประโยชน คอ การใชประโยชนดานอาหารผานอาหารทเพยงพอน าสะอาดและการรกษาสขภาพและสขอนามยเพอทจะเขาถงภาวะความเปนอยทดทางโภชนาการซงความตองการทางกายภาพทงหมดไดรบการตอบสนองโดยนยยะนจงสมพนธกบปจจยน าเขาทไมใชอาหารดวย

9

4. เสถยรภาพ คอ เพอจะมเสถยรภาพทางอาหารประชาชนครวเรอนและบคคลจะตองเขาถงอาหารทเพยงพอตลอดเวลาไมตองเสยงกบการไมเขาถงอาหารอนเปนผลมาจากวกฤตทเกดขนอยางกะทนหน (เชน วกฤตทางทางเศรษฐกจหรอสภาพภมอากาศ) หรอเหตการณทเปนไปตามวงจร (เชน ภาวะความไมมนคงทางอาหารตามฤดกาล) ในความหมายนจงครอบคลมถงทงมตความพอเพยงและการเขาถงอาหาร ซงคลายกนกบส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ โดยส านกสนบสนนสขภาวะชมชน (2554: 5) กลาววาองคประกอบความมนคงทางอาหาร ครอบคลมบรบทตางๆ ดง น คอ การมอยอยางเพยงพอ (Availability) สามารถเขาถงได (Accessibility) มกระจายอยทวไป (Distribution) มความปลอดภย (Safety) และมความย งยน (Sustainability) ซงมแนวความคดคลายกบ Simon Maxwell and Marisol Smith (1991: pp. 10-11)กลาวถง ความมนคงทางอาหาร ม 3 มต คอ

4.1 การมอยของอาหาร (Food Availability) หมายถง การมปรมาณเสบยงอาหารทมคณภาพเหมาะสมอยางมนคงเพยงพอตอทกคน หรอกลาวอกนยหนง คอ อาหารนนจะตองสามารถหาไดและมการน ามาใชไดทกเวลา ทกคนสามารถน าอาหารมาใชในการบรโภคไดอยางพอเพยง อยางมปรมาณพอเพยงและมคณภาพและมหลากหลายชนด และจะตองสอดคลองกบวฒนธรรมในแตละทองถนดวย จะตองมการสะสมอาหารไวใหเพยงพอตอความตองการบรโภคการมอยของอาหารและการหาอาหารนนไดมเงอนไขอยทฤดกาล แหลงอาหารและความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาต หรอกลาวคอ ทรพยากรอาหารทมเจาของและไมมเจาของ (Open Resource- Private Resource)

4.2 การเขาถงอาหาร (Food Accessibility) หมายถง ทกคนสามารถเขาถงทรพยากรเพยง

พอทจะน ามาท าเปนอาหารทมคณคา เขาถงทรพยากรทเหมาะสมส าหรบอาหาร เชน ปจจยทมผลตอการเขาถงทรพยากรคอ กฎหมาย ประเพณ การมอธปไตยทางอาหาร ทรพยากรสาธารณะรวม (Common Resource) การมทดน มรายไดพอทจะซออาหารราคาของอาหารไมแพงเกนไป รวมถงระบบความสมพนธทางสงคม ระบบความสมพนธแบบเครอญาต การชวยเหลอเกอกลกน

4.3 การใชอาหารใหเปนประโยชน (Food Utilization) หมายถง การใชอาหารใหถกตอง

ตามหลกชวภาพผานทางโภชนาการ สขอนามย การดแลสขภาพ อาหารจะตองน ามาใชใหเกดประโยชนตอบสนองความตองการขนพนฐานและอาหารตองน ามาใชเพอสขภาพของบคคลและมคณคาทางอาหาร ทางโภชนาการ มความปลอดภยไมปนเปอนสารเคมทเปนอนตรายตอรางกาย

10

ทศพล ทรรศนกลพนธ (2549: 26-27) กลาววา มตของความมนคงทางอาหาร ไดแก

1. การมอาหารเพยงพอตอความตองการ (Adequacy) ท งในเชงปรมาณและคณภาพ ปราศจากสารทเปนอนตราย และสอดคลองกบวฒนธรรมการบรโภค

2. การมอาหารอยางย งยน (Sustainability) คอ การมอาหารเพยงพอตอความตองการของคน

รนนและคนในอนาคต รวมทงสามารถเขาถงและจดหาอาหารใหเพยงพอตอความตองการในระยะยาวได

3. จดใหมอาหารอยางเพยงพอ (Availability) คอ สามารถเลยงดตนเองโดยตรงจาก

ทรพยากรธรรมชาตทางการเกษตร หรอทรพยากรธรรมชาตอนๆ หรอจดใหมอาหารเพยงพอผานระบบการแจกจาย การแปรรปและการตลาดมระบบเหมาะสม

4. ปจเจกชนเขาถงอาหารได (Accessibility) ในลกษณะทย งยนและไมแทรกแซงสทธ

มนษยชนอนๆ ทพงมพงได

อบล อยหวา กลาวถง ความมนคงทางอาหาร จะตองครอบคลมความหมายเหลาน คอ

1. การด ารงอยและความเพยงพอของอาหาร คอ การมอาหารเพยงพอส าหรบบรโภคทงภายในครอบครว ชมชน และชมชนอนๆ

2. การเขาถงอาหารและปจจยการผลตอาหาร ไมไดมความหมายเพยงแคการเพมขนของ

ผลตผลทางอาหารเทานน แตรวมถงโอกาสของประชาชนทกคนแมแตคนทจนทสดสามารถเขาถงอาหารได และตองสามารถเขาถงปจจยการผลตอาหารคอ ทดน พนธพชพนธสตว แหลงน า ฯลฯ ดวย

3. การใชประโยชนและความปลอดภยทางอาหาร คอ มอาหารทปลอดภยและมคณคาทางโภชนาการมความหลากหลายและสอดคลองกบวฒนธรรมการบรโภคในแตละทองถน มระบบการผลตทเกอหนน รกษาความสมดลของระบบนเวศวทยาสรางความหลากหลายทางชวภาพ มระบบการจดการผลผลตทสอดคลองเหมาะสม

11

4. ความยตธรรมทางอาหาร คอ การเขาถงอาหารทเสมอภาคเทาเทยมกน มการกระจายอาหารอยางทวถงทงในระดบครอบครวและชมชนมความมนคงทางดานปจจยการผลต ทงทดน น าและทรพยากร และมความมนคงในอาชพและรายได

5. อธปไตยทางอาหาร คอ สทธของประชาชนทจะก าหนดนยามของอาหารและการเกษตร

ของตนเองทจะปกปองและก ากบดแลการผลตและการคาดานการเกษตรภายในประเทศ เพอใหบรรลการพฒนาอยางย งยน อธปไตยทางอาหารไมไดปฏเสธการคาแตจะสงเสรมการจดท านโยบายและแนวปฏบตทางการคา ทรบใชสทธของประชาชนทจะมการผลตทปลอดภย เปนประโยชนตอสขภาพย งยนและสอดคลองกบระบบนเวศน

จะเหนไดวา ความมนคงทางอาหาร เปนค าทมหลากหลายมตอยในตวเอง ซงในแตละ

ประเทศกมการใชบรบทของความมนคงทางอาหารทแตกตางกน ประเทศทก าลงพฒนาจะมองเรองการมอยอยางเพยงพอและสามารถเขาถงไดเปนหลกใหญ สวนประเทศพฒนาแลวจะมองถงความปลอดภยและความย งยนทเกดขน ความส าคญของความมนคงทางอาหาร

นายเชษฐา มนคง (2551) กลาววา อาหารทมคณภาพและความปลอดภยเปนปจจยส าคญอยางหนงตอการด ารงสขภาวะทดของประชาชนซงนอกจากจะสงผลใหเกดการพฒนาศกยภาพในทกดานอยางมประสทธภาพแลว ยงมผลตอการคาและเศรษฐกจของประเทศดวย ประเทศไทยเปนประเทศทมความหลากหลายทางชวภาพและอดมสมบรณจนสามารถผลตอาหารไดอยางเพยงพอเพอเลยงประชากรภายในประเทศและสงออกน ารายไดมหาศาลสประเทศ อยางไรกตามจากสภาพเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมทเปลยนแปลงจากเดมเปนอนมาก อกทงภายใตกระแสโลกาภวฒน การเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลย การเกดขนของโรคและภยคกคามใหมๆ สถานการณความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต และภาวะโลกรอน ตลอดจนความจ าเปนในการปฏบตตามกฎกตกาสากลดานการคาระหวางประเทศ และการเปดการคาเสร ปจจยตางๆ เหลาน ลวนสงผลกระทบตอสถานการณความมนคง และย งยนดานอาหารของประเทศได หากไมสามารถดแลจดการระบบอาหารของประเทศตลอดหวงโซอาหารไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

12

ประเทศไทยมความอดมสมบรณทางอาหารมาแตอดต สวนครวรอบบานทปลกไวเพออยเพอกนเปนระบบนเวศเชงซอนทท าใหชวตความเปนอยของครอบครวไทยมนคง สภาวะภมนเวศของไทยมพชพนธธญญาหารทหลากหลายมาชานาน ประชาชนไทยไดสงสม ถายทอดความร ประสบการณจนกลายเปนวฒนธรรมทางอาหารซงเปนวถชวตของคนไทย ตงแตการเพาะปลก การเลยงสตว การประมง จนถงการประกอบและบรโภคอาหารทมคณคาทางโภชนาการ ท งมคณประโยชนตอรางกาย มความสวยงามวจตร เชอมสายสมพนธในครอบครวและชมชน มรสชาตอนเปนเอกลกษณไทย อาหารและการเกษตรจงเปนฐานรากทางวฒนธรรมและวถชวตของคนไทยทงชาต นอกจากนนอาหารไทยยงเปนปจจยหลกในการสรางรายไดใหแกประเทศ โดยมการผลตทงเพอบรโภคภายในประเทศ และสงออกเปนรายไดหลก ถาพจารณาแนวโนมแหงวถการผลตทก าลงกอวกฤตของปญหาในดานความมนคงของระบบอาหาร และภาวะสขภาพของคนไทยนบตงแตป พ.ศ.2512 ทเรมมการใชปยเคมและสารเคมก าจดศตรพช การน าเขาสารเคมเพอการเกษตรทเพมมากขนเรอยๆ มการสรางระบบชลประทานและเขอนขนาดใหญ ใชเครองจกรกลขนาดใหญทางการเกษตรเพอสงเสรมการปลกพชเชงเดยวเพอการคา สงคมไทยจงเปลยนแปลงจากสภาพการพงตนเองภายใตสงคมเกษตรกรรม ทเกษตรกรผลตเพอบรโภคในครวเรอนเปนหลก มาเปนการผลตเพอการคาในเชงพาณชย ระบบการผลตลกษณะนไดลดทอนความสามารถในการพงตนเองในการผลตอาหารเปนอยางมาก โดยตองพงพงปจจยการผลตจากภายนอก ทงดานเงนทน เมลดพนธเทคโนโลย พลงงานเชอเพลง และระบบตลาด กลไกราคากลายเปนเงอนไขส าคญในการซอขายอาหารเพอการบรโภคมากขน

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2551) กลาววา ในป พ.ศ. 2551 ราคาอาหารทเพมขนกระทบผมรายไดนอยและคนในชนบทมากกวาผบรโภคทวไป เนองจากสดสวนการบรโภคอาหารตอการบรโภครวมสงกวา และคนในชนบทมโอกาสการเขาถงแหลงจ าหนายสนคาราคาถกนอยกวาคนเมอง ขณะทคาครองชพโดยเฉลยเพมขนรอยละ 5.4 คาครองชพของกลมผมรายไดนอยเพมขนมากกวาเลกนอยทรอยละ 5.7 และคาครองชพชนบทเพมขนรอยละ 7.8 สดสวนคนจนสงสดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ทงนภาวะความยากจนและหนสน ขนอยกบราคาพชผลทางการเกษตรเปนส าคญโดยเฉพาะครวเรอนทท าการเกษตรโดยไมมอาชพรอง ความแตกตางระหวางคนรวยกบคนจนมระยะหางกนมากขน ขณะทการกระจายผลประโยชนจากความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจกลบพบวาคนจนจะไดรบประโยชนตอเมอคนรวยเรมใชจายและกลมทไดรบผลกระทบกระเทอนมากทสดในสงคมไทยคอ กลมแรงงานรบจางทไมมทดนและมหนสน พชเศรษฐกจทตองพงพาปยและสารเคม ท าใหเกดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ ความ

13

อดมสมบรณของดนลดลง ตนทนการผลตสงขน เกษตรกรตองเผชญปญหาความไมแนนอนของผลผลตจากความแปรปรวนของดนฟาอากาศ ความไมแนนอนของรายไดจากความผนผวนของราคาพชผล

ภาวะทพโภชนาการของประชากรไทยยงคงเปนปญหา และเปนเครองชวดหนงของความไมเทาเทยมกนในการเขาถงอาหารและการกระจายอาหารของประเทศ ความเจบปวยจากการบรโภคอาหารทไมปลอดภยยงปรากฏอยางตอเนอง กองระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข รายงานวาระหวางป พ.ศ. 2532-2541 โรคอจจาระรวงเฉยบพลนและโรคอาหารเปนพษยงคงมแนวโนมสงขน พบมากในกลมเกษตรกร ผใชแรงงานนกเรยน และเดกวยกอนเรยน (แรกเกด-5ป) สารเคมปนเปอนในอาหารอนเกดจากสารเคมก าจดศตรพชวตถเจอปนในอาหาร สารปรงแตงอาหารซงพบจากการวเคราะห พบสารเคมก าจดศตรพชในตวอยางผก-ผลไมสงถงรอยละ 30-80 ตรวจพบสารฟอกส สารฟอกขาว และซคคารนในตวอยางอาหารสงถงรอยละ 73-93.57 รวมทงการพบสารเคมและโลหะหนก และสารปฏชวนะในอาหารซงแมจะไมเกนมาตรฐานแตแสดงถงแนวโนมความไมปลอดภยของอาหารมากขน ขณะเดยวกน ในระยะเวลา 10 ปทผานมา คนไทยเรมพบปญหาใหม คอ ภาวะโภชนาการเกน และกอใหเกดโรคสบเนองทมแนวโนมปญหาสงขนทกกลมอาย โรคเบาหวานเพมขนถงรอยละ 342.04 ไขมนในเสนเลอดสง ความดนโลหตสง โรคมะเรง โรคหวใจเพมขน รอยละ 197.34 และโรคอวน ผลการส ารวจภาวะโภชนาการของประชากรไทยครงลาสดในป พ.ศ. 2542 พบภาวะทพโภชนาการซงแสดงถงสขภาพโดยพนฐานของประชากรดงน ปญหาการขาดโปรตนและพลงงานในเดกแรกเกด–5ป ระดบ 1 รอยละ 8.49 ระดบ 2 รอยละ 0.65 และระดบ 3 รอยละ 0.59 ในเดกนกเรยนระดบประถม พบเดกนกเรยนทมน าหนกตวตามอายต ากวาเกณฑ รอยละ 10.57 การส ารวจในปเดยวกนพบเดกทารกซงน าหนกแรกเกดต ากวา 2,500 กรม รอยละ 8.46 โดยสงสดในภาคเหนอรอยละ 9.43 ภาวะโลหตจางจากการขาดธาตเหลกในเดกวยเรยน รอยละ 12.88 และคอพอกจากการขาดสารไอโอดนในเดกนกเรยน รอยละ 2.24 ถงแมประเทศไทยจะไดรบการยกยองวาเปนประเทศทผลตอาหารเลยงชาวโลก และมรายไดเขาประเทศจากการสงออกสนคาอาหารในปละหลายแสนลานบาท แตกลบไดรบการจดอนดบวาเปนประเทศทมความมนคงทางอาหารในระดบปานกลางคอนขางต า เนองจากเรายงไมสามารถแกไขปญหาภาวะทพโภชนาการในกลมประชากรเปาหมาย คอ เดกวยกอนเรยน และเดกวยเรยน รวมทงปญหาความไมปลอดภยของอาหารใหได

14

สถานการณความไมมนคงทางอาหารของประเทศไทย สมพร อศวลานนท และ เชษฐา มนคง ไดกลาวถง สถานการณความไมมนคงทางอาหารไปในทศทางเดยวกนวา แมวาประเทศไทยเปนหนงในประเทศทมการผลตอาหารเกนความตองการของประชากรในประเทศและไดสงออกผลผลตสวนเกนดงกลาวไปในตลาดการคาอาหารโลกจนมมลคาการสงออกของอาหารเพมขนตามล าดบ ทงในรปของสนคาเกษตร สนคาเกษตรแปรรปและอาหาร โดยในป 2550 มการสงออกสนคาดงกลาวคดเปนมลคาไมต ากวา 7 แสนลานบาท แตในทางกลบกนยงมกลมคนทมอาหารไมเพยงพอตอการบรโภคในครวเรอนหรอการบรโภคอาหารทขาดโภชนาการ โดยเฉพาะในครวเรอนชนบททหางไกล จากรายงานของ Isvilanonda and Bunyasisr (2009) ไดรายงานวา ประชากรในชนบทและในเมองจ านวนไมนอยทเปนกลมคนยากจนทางอาหาร (food Poverty) ทงทมอาหารไมเพยงพอตอการบรโภคของครวเรอนหรอการขาดโภชนาการทางอาหาร ซงปญหาความยากจนทางอาหารน นกระจกตวอยในชนบทของภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยเฉพาะกลมคนทอยในแถบแหงแลงกนดารและอยหางไกลการคมนาคม ทงนในกลมคนทมอาชพท าการเกษตรโดยเฉพาะผทมทดนถอครองขนาดเลกหรอผเชาขนาดเลกในพนทหางไกล แมจะใชทดนไปในการปลกขาวซงเปนพชอาหารทเปนพนฐานหลกและทจ าเปนในครวเรอน แตไดพบวาผลผลตขาวของกลมคนดงกลาวไมเพยงพอตอการใชบรโภคในครวเรอน ปญหาการผลตอาหารไมเพยงพอของเกษตรกรขนาดเลกในชนบทนน อาจจะเปนปญหาของกลมคนไมมากนก แตปญหาดงกลาวไดสะทอนถงสถานการณเขาไมถงอาหารของคนในชาต ถงแมวาประเทศไทยจะเปนผสงออกอาหารทส าคญของโลก การเขาไมถงอาหารของคนในชาตนนยอมสงผลตอสขภาวะและคณภาพชวตของคนในครอบครวตามมา ซงหากปลอยไวจนท าใหเกดเปนปญหาทเรอรงแลว ในสถานการณทอาหารมราคาแพงและรวมถงทศทางแนวโนมทราคาขาวจะปรบตวสงขนในอนาคตอนใกลน ยอมจะสงผลตอการขยายตวของกลมคนดงกลาวและยอมกระทบตอความมนคงในการบรหารจดการดานอาหารของประเทศตามมา

กฤษฎา ศภวรรธนะกล, รพจนทร ภรสมบรรณ และเหมอนแพร ศรสวรรณ (2555) ไดกลาวเพมเตมถงสถานการณความไมมนคงทางอาหารวา สถานการณความไมมนคงทางอาหาร นนแบงออกเปน 3 สถานการณไดแก

15

สถานการณท 1 ไดแบงออกเปน 6 ปจจยเสยง ซงทง 6 สถานการณดงตอไปนจะเปนตวบงบอกวาทามกลางความอดมสมบรณเกยวกบดานอาหารทสงคมไทยนนเชอมน แทจรงแลวความมนคงทางอาหารของประเทศไทยมความออนแอเพยงใด 1.1 การรวมศนยกระจายอาหารกบผลกระทบตอความมนคงทางอาหารในชวงอทกภย ในชวงเหตการณมหาอทกภยปลายป 2554 เปนภาพสะทอนวา ระบบการกระจายอาหารผานหางคาปลกขนาดใหญอยางเดยว อาจไมใชหลกประกนความมนคงทางอาหารเพยงพอส าหรบสงคมไทย ขณะอกดานพบวา ยงสามารถหาซอน า อาหาร สงของจ าเปนในชวตประจ าวนไดจากรานโชวหวยตางๆ จงตองกลบมาดวาท าไมระบบใหญทเราเชอมนมาโดยตลอดวา สามารถท างานไดในภาวะปกต เมอเจอภาวะภยพบตกลบไมสามารถท างานได การรวมศนยระบบกระจายอาหาร อาจตอบสนองการเขาถงอาหารไดในภาวะปกต แตในภาวะภยพบตจะไมสามารถตอบสนองความตองการอาหารได นอกจากนการรวมศนยกระจายอาหาร ไมมระบบการจดการทยดหยนพอในภาวะวกฤต เชน เมอเกดกรณผผลตหลกไมสามารถสงสนคาได หางคาปลกขนาดใหญเหลานกไมสามารถหาผผลตรายอนมาทดแทนได เนองจากมขนตอนยงยาก เชน การตองท าสญญา การเสยธรรมเนยมคาแรกเขา ท าบารโคด ปญหาการกระจายอาหารเหนไดชดเจนกรณน าดม รพจนทร กลาววา มผผลตน าดมทงรายใหญ-รายยอยกวา 7,000 รายทวประเทศ แตกลบตองน าเขาน าดมในชวงตลาคม 2554 หรอไขไกทหายไปจากหางคาปลก รานอาหาร โรงงานแปรรป ซงคดเปนเพยง 20 เปอรเซนตของปรมาณการผลตไขไกทงประเทศเทานน สวนอก 80 เปอรเซนตของไขไกทเหลอ กระจายไปตามตลาดสด ตลาดนด รถเร และรานขายของช า ขอมลขางตนชชดวา การรวมศนยการกระจายอาหารไวเพยงแหงเดยว ไมอาจรบมอภาวะภยพบตได แตการกระจายความเสยงออกไปใหแกหนวยยอยๆ เชน รานโชวหวย ตลาดสด จะเพมหลกประกนการเขาถงอาหารในภาวะภยพบตไดดกวา

ขอมลการขยายตวของหางคาปลกขนาดใหญพบวา จากเดมทมจ านวน 169 แหง ในป 2548 เพมขนเปน 408 แหง ในป 2554 สวนรานสะดวกซอเพมขนเปน 9,260 แหง ในป 2554 จากเดม

16

3,428 แหง ในป 2548 ตวเลขทสงขนของหางคาปลกสมยใหม หมายถงการลมสลายของรานคาปลกดงเดมจ านวนมากตามททราบกนดอย

1.2 นโยบายการบรหารจดการน ากบผลกระทบตอเกษตรกรและชมชน

การจดการน าเพอแกไขปญหาน าทวม-น าแลง เกยวพนกบความมนคงทางอาหารเพราะการจดการน าเกยวพนกบการเกษตรโดยตรง โดยยกตวอยางแผนการจดการน าและระบายน าฝงตะวนตกวา แนวทางการจดการน าหลงจากนคอ ประตระบายน าทอยในล าน าเจาพระยาทกประต จะปดหมด และสรางคนดนรมฝงเจาพระยาและทาจน ฝงแมน าทาจนจะกนโดยถนน ซงไมไดขนานแมน าเทากนตลอดแนวฝง บางจดหาง 2 กโลเมตร บางจด 200 เมตร ท าใหเกดสภาพคอขวดตลอดล าน า ท าใหพนทของเกษตรกรทอยตดล าน าไดรบผลกระทบ หากอนาคตน าทวมเชนปทแลว บรเวณดงกลาวจะถกน าทวมทกป สงทจะเกดขน คอ พนทเรอกสวนไรนาทตดกบรมแมน าทาจนจะสญเสยไปประมาณมากกวา 2 แสนไร ทงหมดนคอภาพสะทอนแนวทางการพฒนาประเทศทมงสงเสรมอตสาหกรรมดวยการดงทรพยากรจากสวนตางๆ ไปอดหนนและละเลยภาคการเกษตร 1.3 ปญหาและนโยบายการปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรม ปญหาการจดการทดนสะทอนผานตวเลขการกระจกตวของทดนท ผศ.ดร.ประภาส ปนตบแตง จากคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เปดเผยวา ในป 2549 ประเทศไทยมเกษตรกรถง 39.7 เปอรเซนต แตชาวไร ชาวนากวา 40 เปอรเซนต กลบไมมทดนท ากนหรอมทดนนอยกวา 10 ไร และมเกษตรกรไรทดนถง 6.75 ลานคน ขณะทบคคลธรรมดา 50 อนดบแรกกลบถอครองทดนรวมกนถง 41,509.67 ไร ไมเพยงเทานน ทดนประมาณ 30 ลานไรในเขตชลประทาน และเหมาะสมกบการท านา กลบถกน าไปใชกอสรางโรงงานอตสาหกรรม รสอรท บานจดสรร สถานทราชการและสถานศกษา ประมาณ 1 ใน 6 ของพนทหรอ 5 ลานไร ซ ายงมแนวโนมเพมขนเปนล าดบ 1.4 นโยบายความปลอดภยทางอาหารกบสถานการณใชสารเคม นโยบายการควบคมสารเคมการเกษตรทผานมาของไทยยงไมดเพยงพอ แมจะมความพยายามปรบกฎระเบยบการขนทะเบยนสารเคมใหม แตกยงมชวงผอนผน ซงชองวางเวลาตรงนท าใหเกดการน าเขาสารเคมมากกวาเดม ผศ.ดร.นพ.ปตพงษ เกษมสมบรณ จากภาควชาเวชศาสตร

17

ชมชน คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน กลาววา สารเคมหลายตวน าเขามากขนกวา 200 เปอรเซนต 1.5 รายงานผลกระทบการตรวจสอบการปนเปอนของพชจเอมโอในประเทศไทย ขณะทสารเคมเปนภยทผลตอความปลอดภยทางอาหาร พชดดแปรพนธกรรม หรอ จเอมโอ (Genetically Modified Organisms- GMO) กเปนอกขอวตกกงวลหนงทเกยวพนกบความมนคงทางอาหารโดยตรง การรกรานหรอการปนเปอนของพชจเอมโอในธรรมชาตมผลตอการสญเสยทรพยากรพนธกรรมทองถน ซงหากสญเสยไปแลวจะไมสามารถคนกลบไดอก ทงการจะก าจดพชจเอมโอออกไปจากธรรมชาตกเปนเรองยากมาก จากการส ารวจระหวางเดอนพฤศจกายน 2554 ถงเดอนเมษายน 2555 ทงหมด 319 ตวอยาง พบการหลดรอดและปะปนของพชจเอมโอในฝาย 9 ตวอยาง จาก 27 ตวอยาง คดเปน 33.33 เปอรเซนต โดยเฉพาะในพนทจงหวดกาญจนบร และสโขทย และพบในมะละกอ 29 ตวอยางจาก 74 ตวอยาง คดเปน 39.19 เปอรเซนต โดยเฉพาะในพนทจงหวดกาญจนบร แตยงโชคดทตงแตการส ารวจมายงไมพบการปนเปอนในขาว 1.6 ความมนคงทางอาหารภายใตกระแสการคาการลงทนของจนและประชาคมอาเซยน เมอพจารณาเฉพาะสนคาเกษตร ประเทศไทยเปดเสรการคาภายในอาเซยนไปแลว ตงแตป 2553 วฑรย อธบายวา แตละประเทศสามารถก าหนดรายการสนคายกเวนได โดยแบงเปน 3 ประเภทคอ รายการสนคาออนไหว รายการสนคาออนไหวสง และรายการสนคายกเวนทวไป แตขอนาสงเกตคอ ประเทศไทยก าหนดสนคาออนไหวไวเพยง 4 ชนดเทานน ไดแก ไมตดดอก มนฝรง กาแฟ และเนอมะพราว ซงถอวานอยมากเมอเทยบกบประเทศอนๆ ในอาเซยน ขณะทประเทศอนโดนเซย มาเลเซย และฟลปปนส ก าหนดใหขาวเปนสนคาออนไหวสง ซงจะไมมการลดภาษ ดวยเหตผลดานความมนคงทางอาหาร แตประเทศไทยกลบไมไดก าหนดไวแตอยางใด วฑรยเหนวา เปนความผดพลาดทางวธคดของภาครฐทเชอมนวา ประเทศไทยมศกยภาพดานการผลตขาวสงกวาประเทศอน

18

จาก 6 ประเดนขางตน เมอน ามารอยเรยงกนเปนภาพใหญ ความอดมสมบรณทสงคมไทยเชอมนอาจไมไดเปนหลกประกนความมนคงทางอาหารของคนไทยเลย เมอการด าเนนนโยบายของรฐด าเนนไปอยางไมมความสมดล แยกสวน และมองไมเหนความยดโยงของประเดนตางๆ ตอความมนคงทางอาหารของคนไทย สถานการณท 2 เปนสถานการณเกยวกบการทชาวบานผลตเมลดพนธเองแลวถกจบ แตกฎหมายนนกลบเปดชองทางใหนายทนท าได ทงพฒนา-ขายเมลดพนธ อกทงยงบงคบใหชาวบานซอในราคาสงอกดวย เครอขายอสรภาพทางพนธกรรมไดแนะน าใหเกษตรกรดแลและผลตของทองถนเอง ขณะทบรรษทสงคนอางเปนเจาหนาทรฐ บกเขาไปซอพนธขาวถงในนา และยงเรมรกเขาไปซอพนธพชไรหวงใชท าน ามน สวนพนธขาวทวประเทศยงมไมพอ ขาดมากกวา 2 แสนตน

ทผานมาภาคการเกษตรของไทยเรยกไดวาเปนภาคการผลตทถกละเลย อนเนองจากความ

ตองการผลกดนใหประเทศไทยเปนประเทศอตสาหกรรม ทามกลางการละเลยน เกษตรรายยอยคอยๆ สญเสยศกยภาพการพงตนเองไปทละเลกละนอย และตกอยใตรมเงาของบรรษทขนาดใหญ ไมวาจะตองซอเมลดพนธ ปย และยาฆาแมลง ท าใหตนทนการผลตเพมขน ถงขนทพชทงอกเงยจากผนดนไมคมคาตนทน

เกษตรกรบางกลมจงพยายามรวมตวเพอเรยกคนอธปไตยดวยการเกบ คดเลอก รกษา

กระทงจ าหนายจายแจกเมลดพนธเอง โดยไมตองซอจากบรษทขายเมลดพนธทแพงกวา ปลกตอไมได และใชวาจะมคณภาพดกวาเสมอไป ขณะทภาครฐกยงไมสามารถผลตเมลดพนธไดเพยงพอตอความตองการเกษตรกร แตสถานการณกลายเปนวา กฎหมายทรฐเปนผถอกลบไมเออใหเกษตรกรพงตนเองไดอยางทควรจะเปน

ในอดตเกษตรกรทวทกภมภาคของประเทศ ตางพฒนาเมลดพนธของตนเอง เพอให

สอดคลองกบแตละภมประเทศ ภมอากาศ ท าใหเมลดพนธมความหลากหลาย ทนทานตอศตรพช โรค และสภาพแวดลอมในแตละพนท แตเมอระบบเกษตรกรรมเชงเดยวเตบโตขน พ งพาเทคโนโลยและสารเคมอยางเขมขน เกษตรกรจ าเปนตองเพาะปลกคราวละมากๆ เพอใหเกดความคมทน เมลดพนธขาว ผก ผลไม ในแตละทองถนทเคยมอยอยางหลากหลายกคอยๆ หายไปจากแปลงเพาะปลก กระทง 5 ปทผานมา หลงจากกระแสการอนรกษเมลดพนธทองถนของเกษตรกรรายยอยเรมกลบมาเพราะเหนความส าคญของอธปไตยดานเมลดพนธ

19

ความพยายามทจะควบคมเมลดพนธของบรรษทดานการเกษตร ยอมไมสงผลดตอความมนคงทางอาหาร การสนบสนนเกษตรกรใหสามารถพงตนเองไดดานเมลดพนธ จงเปนทางออกในระยะยาว แตปญหาทเกษตรกรรายยอยประสบอยคอ กฎหมายทไมเออใหเกษตรกรพงพาตนเองได และกลบเปดชองใหบรษทเอกชนใชเปนเครองมอยบย ง บางหมบานกลบมนายทนอางชอศนยวจยขาว ลงไปตงโตะจบจองเมลดพนธจากชาวนา ซงอบลมองวาเปนการรกคบของธรกจเมลดพนธสระดบหมบาน เกษตรกรจ านวนหนงกเลอกใชวธซอเมลดพนธจากบรษท เพราะสะดวกสบายกวา โดยไมไดคดวาเปนการเพมตนทน เพมการพงพาท าใหหวงโซอาหารถกควบคมโดยบรษทเอกชน และน าไปสการสญเสยความร ภมปญญาการจดการตนเองดานเมลดพนธ ซงอบลถอวาเปนความสญเสยทนาเปนหวงทสด

เนองจากเมลดพนธทดมคณภาพจะชวยเกษตรกรลดตนทนการผลตไดมาก โดยเมอใชเมลด

พนธขาวทดจะพบวา ตนทนลดลง แตผลผลตเพมขนถง 10 เปอรเซนต สวนถวเหลองจากเดมทใชเมลดพนธไมไดคณภาพท าใหตนทนเพมขน 25 เปอรเซนต แตเมอเปลยนมาใชเมลดพนธทมคณภาพสามารถลดตนทนการผลตไดถง 15 เปอรเซนต สวนถวเขยวถาใชเมลดพนธทด จะสามารถลดตนทนการผลตได 26 เปอรเซนต และมผลผลตเพมขนถง 80 เปอรเซนต ขอมลเหลานไดจากการส ารวจในพนทจงหวดแพร นาน และสระแกว

ปญหาส าคญอกประการหนงทผลกใหเกษตรกรตองพงพาเมลดพนธจากบรษทมากขน ทง

ทหนวยงานภาครฐควรเปนผสนบสนนเมลดพนธแกเกษตรกรกคอ หนวยงานของรฐไมสามารถผลตเมลดพนธไดเพยงพอตอความตองการ ซงกลยากยอมรบเรองน ทางกรมการขาวจงมแนวคดวาจะท าอยางไรใหวสาหกจชมชนมสวนชวยขยายเมลดพนธ

เมอดปรมาณการผลตเมลดพนธในป 2555 กลบพบวา กรมการขาวคาดวาจะผลตเมลดพนธ

ขาวไดเพยง 95,000 ตน สหกรณการเกษตรคาดวาจะผลตได 24,000 ตน ศนยขาวชมชนผลตได 120,000 ตน ขณะทผประกอบการผลตเมลดพนธจะผลตเมลดพนธได 175,000 ตน รวมทงสนการผลตเมลดพนธขาวในป 2555 เทากบ 414,000 ตน ยงขาดแคลนเมลดพนธเกอบ 2 แสนตน

20

สถานการณท 3 เปนวกฤตความไมมนคงทางอาหารเกยวกบการอนรกษพนธพชทองเพอเกบไวใชในอนาคต ตงแตรจกพนธดงเดม เขาใจสภาพแวดลอม และพนธกรรมของพชแตละชนด ขณะทสถาบนตางๆ ระดมอนรกษ บ ารงพนธอยตลอด แตดวยวธการทางวทยาศาสตร แตเปนวธทเกษตรกรเขาถงยากท าใหตองพงพาเมลดพนธของบรรษทระบทตองมกฎหมายคมครองพนธพช เพราะไทยเปนสมาชกองคการการคาโลก (WTO) จงตองท าใหถกตองแตกมขอเสยทพนธขาวบางชนดยงพฒนายงลดความหลากหลายลง ขณะทพนธพชบางชนดกจดทะเบยนไมไดเพราะไมเขาขาย

พนธกรรมทงพชและสตวมความส าคญตอการด ารงชวต โดยเฉพาะการรกษาพนธกรรม

พช ซงถอเปนทรพยากรทมคณคาตอการปรบปรงพนธและรกษาพนธพชไวใชในอนาคต การเกษตรแบบพนธะสญญารกคบเขาสวถชวตเกษตรกรไทยในทกวนน อาจเปนปจจยท าใหความหลากหลายทางพนธกรรมของทรพยากรสญหายไปได เนองจากความไมร หรอรเทาไมถงการณ ไมมความรในการจดเกบพนธพชอาจท าใหพนธพชทมคณคาทางภมปญญาไทยสญหาย หรอตกไปอยในมอของนายทนตางชาตได ฉะนนการอนรกษ และพฒนาพนธพชและพนธสตวของเกษตรกรรายยอย กลมเกษตรกร และวสาหกจชมชน จงเสมอนเปนการเตรยมความพรอม ตอสภาวการณความมนคงทางอาหารทจะเกดการขาดแคลนในอนาคต

ส าหรบการเกบรกษาเชอพนธกรรมพชในสภาพปลอดเชอนน ฝายปฏบตการวจยไดศกษา

และพฒนาเทคนค เพอใหเหมาะสมกบชนดของพช แตกระบวนการพฒนาดานการจ าแนกสายพนธกรรม ดวยวธทางวทยาศาสตร นบเปนเรองไกลตวและยงยากส าหรบเกษตรกรรายยอย หรอกลมวสาหกจชมชน และเปนสงทกลมเกษตรกรรายยอย และวสาหกจชมชน ไมสามารถเขาถงไดหรอเขาถงไดยาก เนองจากตองใชความรเฉพาะดานและตนทนสง ท าใหเกษตรกรตองพงพงเมลดพนธจากบรรษทขนาดใหญ

นอกจากนในปจจบนการผลตและพฒนารวมถงการเปลยนแปลงโครงสรางการผลตเนน

เพอการคาและอตสาหกรรมมากยงขน เกษตรกรไมไดผลตเพอใชในครวเรอนอกตอไป ประเดนนจงเปนจดลอแหลมท าใหเกดความออนแอของพนธพชและระบบการเกษตรมากยงขน

นอกจากสถานการณขนตนทไดกลาวไปแลว ศาสตราจารยเกยรตคณ และนายแพทยไกร

สทธ กลาวอกวา ปจจบนอายเฉลยของชาวนาปจจบนอยทอาย 47-51 ป โดยพบวาคนหนมสาวรนใหมไมนยมท านา หรอท าการเกษตร สวนใหญเขาเมองหางานท า ท าใหกงวลวาอนาคตจะไมม

21

ชาวนาปลกขาว ดงนน ประเทศไทยซงเปนประเทศเกษตรกรรมทสามารถปลกพชเพอบรโภคมาตลอดอาจประสบความไมมนคงทางดานอาหารในอนาคต สาเหตของความไมมนคงทางอาหารของประเทศไทย ภยพบตทางธรรมชาตในปจจบนสงผลกระทบไปทวทกมมโลก รวมถงสงผลตอความมนคงทางอาหารดวยเชนกน ไมใชเพยงแตภยพบตจากธรรมชาตเทานน แตดวยความคดทยดตดกบความสะดวกสบายของมนษยเรา ยงสงผลใหเกดวกฤตการณทางดานอาหารดวยเชนกน รายงานจากองคการสหประชาชาต เดอนกนยายน 2553 กลาววา คนทวโลกกวา 1,000 ลานคน ยงคงหวโหยและขาดแคลนอาหาร สงผลใหเราตระหนกถงภาวะความมนคงทางอาหาร หากสงคมโลกไมมการปฏวตเกษตรกรรมครงยงใหญอกครงหนง ประกอบกบการเปลยนแปลงภมอากาศและสงแวดลอมโลก และการเพมจ านวนประชากรโลกทดเหมอนจะไมลดลงโดยเฉพาะในประเทศทยงไมพฒนา และไรซงความมนคงทางอาหาร วงจรความสมพนธระหวางความยากจน อาหารขาดแคลน และโรคภยไขเจบ การท าลายธรรมชาตและสงแวดลอม ความเสอมโทรมของฐานทรพยากร จะกลายเปนศนยกลางของความวกฤตในปฏสมพนธระหวางมนษยกบสงแวดลอม ส าหรบประเทศไทย สญญาณของความไมมนคงทางอาหารเรมมใหเหนเปนระยะ ตงแตเกดการคลาดแคลนของอาหาร และราคาของสนคาบรโภคทมแนวโนมจะสงขนอยางตอเนอง ท าใหหลายฝาย ทงภาครฐและเอกชนเรมทจะตระหนกถงวกฤตการในครงน ซงความไมมนคงทางอาหารเกดจากหลายสาเหต จากการส ารวจและรวบรวมขอมล เราจะพบวาสาเหตหลกทสงผลตอความมนคงทางอาหาร มหลายประการ ดงตอไปน

1. ปญหาความเสอมโทรมของฐานทรพยากรอาหารการลดลงของพนทปาไมการเสอมโทรมของดนปญหาของทรพยากรน า

2. ปญหาของระบบการผลตอาหารทไมย งยนปญหาพนธกรรมในการผลตอาหารการพงพา

ปยและสารเคมการเกษตร การลดลงของเกษตรกรรายยอยและการขยายตวของธรกจการเกษตรขนาดใหญ

3. ปญหาโครงสรางของทดนท ากนและสทธในการเขาถงทรพยากร

22

4. บทบาทของรานคาปลกขนาดใหญและโมเดรนเทรดทมบทบาทมากขนในระบบกระจายอาหาร

5. การเปลยนแปลงของภมอากาศโลกและผลกระทบตอการผลตอาหาร

6. ผลกระทบจากการเปดเสรการคาและความตกลงระหวางประเทศตอระบบอาหาร

7. ปญหาสขภาวะทเกดจากระบบอาหาร

8. การแผขยายของอาณานคมทางอาหาร

9. วฒนธรรมอาหารตางชาตครอบง าวฒนธรรมอาหารทองถน

10. การขาดนโยบายเกยวกบความมนคงทางอาหาร

ไมวาสาเหตของความมนคงทางอาหารของประเทศไทยจะเกดจากเหตผลใดกตาม แต

ทงหมดทงมวลกไดแสดงใหเราเหนถงสงทก าลงจะเกดขนกบทงในประเทศของเรา และโลกใบน และเปนสงทยากจะคาดเดาไดถงความโหดรายของสภาพสงคมในอนาคต หากแตเราจะหาวธทาง และกระบวนการในการแกไขวกฤตการณทางอาหาร เพอทจะลดผลกระทบตอมวลมนษยชาตในอนาคต เพอความมนคงทางอาหารของประเทศไทยและของโลก โดยการรวมมอกนทจะแกไขและท าใหเกดความมนคงทางดานอาหารขนมาอกครง ผลกระทบอนเนองมาจากความไมมนคงทางอาหาร

ผลกระทบทเกดจากสถานการณความไมมนคงทางอาหารทส าคญคอ ราคาพชผลการเกษตรทพงสงขนเปนประวตการณในรอบ 30 ป ซงองคการอาหารและการเกษตรแหงสหประชาชาต (Food and Agriculture Organization of the United Nations: FAO) ออกมาเปดเผยวาดชนราคาอาหารโลกทงขาวเจา ขาวสาล ขาวโพด ธญพชอนๆ น าตาล และเนอสตว มราคาพงสงขนกวาครงทเกดวกฤตการณครงกอนเมอเดอนมถนายน 2551 ซงสงผลใหหลายหลายประเทศตองวางมาตรการหามสงออกและมการเรยกเกบภาษสงออกทงขาวและอาหาร เชน ประเทศอนเดย ยเครน รสเซย

23

คาซคสถาน รวมทงประเทศเพอนบานของเราไดแก เวยดนาม อนโดนเซย กมพชา และฟลปปนส เปนตน

จากวกฤตการณความไมมนคงทางอาหารทเกดขนมาครงใหมนคาดการณวาประเทศทจะไดรบผลกระทบจากราคาสนคาทถบตวสงขนและภาวะเงนเฟอรนแรง คอ กลมประเทศตลาดเกดใหมทประกอบดวย บราซล รสเซย อนเดย และจน (BRIC) รวมถงประเทศก าลงพฒนาและประเทศยากจนในเอเชยและแอฟรกา ปญหาทจะตามมานนคอการกอจลาจล การประทวงขบไลรฐบาล และอาจกอใหเกดสงครามกลางเมองขน ซงหากวกฤตการณทเกดขนในประเทศแถบตะวนออกกลางยงไมยตลงโดยเรวนนหลายฝายคาดการณวาอาจสงผลใหราคาน ามนดบทะยานพงสงทะล 100 เหรยญสหรฐอเมรกาตอบารเรล ราคาทองค าจะทะล 1,500 เหรยญสหรฐตอออนซและนนจะสงผลใหราคาสนคาทกหมวดตองขนราคาตามดวย โดยในหลายประเทศถกซ าเตมดวยปญหาสนคาขาดแคลน อตราการวางงานเพมขน คนยากจนทกขยากมากขน

วกฤตการณความไมมนคงทางอาหารทเกดขนสงผลใหปรมาณอาหารและความหลากหลายทางอาหารลดลง ปจจยนกอใหเกดการน าแนวคดการดดแปลงพนธกรรมพชขนมาหรอทเรยกวา Genetically Modified Organisms (GMOs) ซงการดดแปลงพนธกรรมพชอาจกอใหเกดอนตรายตอมนษยทงในดานสขภาพ ดานสงแวดลอม ดานเศรษฐกจและสงคม

ในดานผลกระทบทเกดกบสขภาพนนเกดสารเคมทใชในการดดแปลงพนธกรรมอาจเขาไป

กอตวและสะสมในรางกายซงอาจกอใหเกดโรครายไดในอนาคต รวมถงอาจกอใหเกดโรคภมแพและการดอยาปฏชวนะขน

ในดานสงแวดลอมอาจเกดจากสารเคมบางชนด เชน Bt toxin ทมอยใน GMOs บางชนดอาจมผลกระทบตอแมลงทมประโยชนชนดอนๆ และอาจสงผลกระทบตอความหลากหลายทางชวภาพเนองจากอาจกอใหเกดสงมชวตทเหนอกวาสายพนธเดมในธรรมชาต หรอลกษณะทไมพงประสงคทถกถายทอดไปยงสายพนธ

ในดานเศรษฐกจและสงคมอาจกอใหเกดการครอบง าโดยบรรษทขามชาตทมสทธบตรถอครองสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวของกบ GMOs ท าใหเกดความกงวลเกยวกบความมนคงทางอาหาร ตลอดจนปญหาความสามารถในการพงตนเองของประเทศในอนาคต ทมกถกหยบ

24

ยกขนมากลาวถงโดยองคกรพฒนาเอกชน (Non Governmental Oganizations: NGOs) และปญหาในเรองการกดกนสนคา GMOs ในเวทการคาระหวางประเทศ ซงเปนประเดนปญหาของประเทศไทยอยในปจจบน การพฒนาอยางยงยน พฒนพฒน พชญธรรมกล (ม.ป.ป.) ไดกลาวไววา การพฒนาทย งยน เปนการพฒนาทบรณาการใหเกดองครวมคอ องคประกอบทงหลายทเกยวของจะมาประสานกนครบองคและมลกษณะอกอยางหนงคอมดลยภาพ กลาวคอธรรมชาตแวดลอมกบเศรษฐกจจะตองบรณาการเขาดวยกนจะท าใหเกดสภาพทเรยกวาเปนภาวะย งยนทงในทางเศรษฐกจและในทางสภาพแวดลอม การคมครองสภาพแวดลอมควบคไปกบการพฒนาเศรษฐกจ โดยใชมนษยเปนแกนกลางการพฒนาเพอสรางใหเกดความสมดล ระหวางคนธรรมชาต และสรรพสง เพอใหอยรวมกนดวยความเกอกลกน ไมท าลายลางกนทกสงในโลกกจะอยรวมกนอยางสงบสข สงผลตอการพฒนาทย งยนอยางแทจรง

G.H. Brundland (1987, อางใน สภญญา อนกานนท, 2547: 134) ใหค าจ ากดความไววา การพฒนาแบบยงยน คอ การพฒนาทรบประกนวาสามารถจะสนองความตองการทงหลายในปจจบนไดโดยไมท าใหความสามารถทจะสนองความตองการของรนตอๆ ไปในอนาคตเสอมเสย

คณะกรรมาธการแหงโลกดานสงแวดลอมและการพฒนาของสหประชาชาต (UN World Commission on Environment and Development) ใหความหมายของการพฒนาแบบยงยนวาการพฒนาแบบยงยน คอ การพฒนาทสามารถจะบรรลความตองการทงหลายในปจจบนโดยทการพฒนานจะไมท าใหเกดผลเสยหายตอความสามารถในการพฒนาของคนรนตอไปในอนาคต

Edward B. Barbier (1987: 104, อางใน วราพร ศรสพรรณ, 2543) ไดเสนอวา การพฒนาเศรษฐกจแบบยงยน (sustainable economic development) เปนรปแบบการพฒนาทสามารถตอบสนองตอเปาหมายของระบบ 3 ระบบดวยกน คอ ระบบทางชววทยา ระบบเศรษฐกจ และระบบสงคม โดยทแตละระบบสามารถพฒนาไปสเปาหมายของตนเองได

เปาหมายของระบบทางชววทยา คอ การน าไปสความหลากหลายทางพนธกรรม (Genetic Diversity) ความสามารถในการกลบคนสสมดลในกรณทถกรบกวนหรอถกใชไป (Resiliance) และความสามารถในการใหผลผลตทางชวภาพ (Biological productivity)

25

เปาหมายของระบบเศรษฐกจ คอ การน าไปสการไดรบความตองการขนพนฐานอยางเพยงพอสงเสรมใหเกดความเทาเทยมกน (equity-enhancing) มสนคาและบรการเพมขน

เปาหมายของระบบสงคม คอ การน าไปสความหลากหลายในวฒนธรรม (cultural diversity) มสถาบนทย งยนยาวนานมความเปนธรรมทางสงคมและมสวนรวมจากผคนตางๆในสงคม จากแนวคดเกยวกบการพฒนาอยางย งยนทไดกลาวมาขางตนนน สามารถสรปความหมายของค าวา การพฒนาอยางย งยนไดคอ เปนการพฒนาทบรณาการใหเกดองครวมคอองคประกอบทงหลายทเกยวของจะมาประสานกนครบองคและประกอบไปดวยความสมดลระหวาง 3 ระบบ คอ ระบบทางสงคม (Social Coals) เศรษฐกจ (Economic Coals) และสงแวดลอม (Environmental Coals) จะตองบรณาการเขาดวยกนจะท าใหเกดสภาพทเรยกวาเปน ภาวะย งยนทงในทางเศรษฐกจและในทางสภาพแวดลอม เปนการพฒนาทตอบสนองความตองการของคนในรนปจจบนโดยไมท าใหความสามารถในการพฒนาของคนรนตอไปในอนาคตเสอมเสยการพฒนาแบบยงยนเปนขบวนการทมการเปลยนแปลงไดแตจะตองสอดคลองกบอนาคตเชนเดยวกบปจจบน โดยการพฒนายงคงยดมนในการคมครองสภาพแวดลอมควบคไปกบการพฒนาเศรษฐกจ โดยใชมนษยเปนแกนกลางการพฒนาเพอสรางใหเกดความสมดล ระหวางคนธรรมชาต และสรรพสง เพอใหอยรวมกนดวยความเกอกลกน ไมท าลายลางกนทกสงในโลกกจะอยรวมกนอยางสงบสข สงผลตอการพฒนาทย งยนอยางแทจรง

เปาหมายของการพฒนาแบบยงยน มดงน

1. เปาหมายทางสงคมในการพฒนาชนบทเพอจะใหไดผลเปนรปธรรมนนตองเขาใจรปแบบของสงคมชนบททอยในพนทนนๆ

2. เปาหมายทางเศรษฐกจตองเขาใจปจจยตางๆทจะมผลตอระบบเศรษฐกจของสงคมชนบท

และในการพฒนาระบบเศรษฐกจดงกลาวตองน าเอาปญหาจากผลกระทบทมตอสงแวดลอมมาพจารณาดวย

26

3. เปาหมายทางดานสงแวดลอม (ทรพยากรธรรมชาต) การศกษาเปาหมายทางดานสงแวดลอมของทรพยากรธรรมชาตเราจ าเปนตองเขาใจถงผลกระทบตอสภาพแวดลอมในการพฒนาชนบท (สภญญา อนกานนท, 2547: 140-141) ส าหรบประเทศไทยไดน าแนวคดของการพฒนาทย งยนเขามาเปนกระแสหลกของการพฒนาประเทศตงแตป พ.ศ.2535 หลงจากทเขารวมการประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา (The United Nations Conference on Environment and Development : UNCED) ณ กรงรโอ เดอ จาเนโรประเทศบราซลและไดรบรองเอกสาร "แผนปฏบตการ 21" หรอ Agenda 21 ซงเปนหนงในผลจากการประชมใหเปนแผนแมบทโดยเอกสารนไดก าหนดแนวทางการด าเนนการในสาขาตางๆ ทางดานการพฒนาเศรษฐกจสงคมและสงแวดลอมใหด าเนนไปดวยกนอยางสมดลประเทศตางๆ ทวโลกทใหการรบรองจะรวมกนใชแผนปฏบตการ 21 นเปนแนวทางปฏบตรวมกนเพอพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในศตวรรษท 21 โดยน าไปปรบใชตามล าดบความส าคญของแตละประเทศรวมทงประเทศไทยดวย

การพฒนาอยางย งยนเปนการพฒนาทมงเนนการสรางความสมดลใน 3 มตไดแก 1) สงคม 2) เศรษฐกจและ 3) สงแวดลอมโดยการพฒนาทกดานลวนแลวแตมความสมพนธและเกยวเนองกนแสดงไดดงแผนภาพตอไปน

ภาพท 2-1 แสดงถงความสมพนธของมตตางๆอยางสมดลเพอน าไปสการพฒนาอยางย งยน

27

ซงสามารถอธบายความส าคญของแตละมตไดดงน

1. มตการพฒนาสงคม หมายถง การพฒนาคน และสงคมใหเชอมโยงกบการพฒนาเศรษฐกจทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดอยางสมดลโดยพฒนาคนไทยใหมผลตภาพสงขนปรบตวรเทาทนการเปลยนแปลงมจตส านกและวถชวตทเกอกลตอธรรมชาตมสทธและโอกาสทจะไดรบการจดสรรทรพยากรและผลประโยชนจากการพฒนาและคมครองอยางทวถงและเปนธรรมพงพาตนเองไดอยางมนคงมระบบการจดการทางสงคมทสรางการมสวนรวมจากทกฝายรวมทงมการน าทนทางสงคมทมอยหลากหลายมาใชอยางเหมาะสมเพอสรางสงคมไทยใหเปนสงคมทมคณภาพมการเรยนรตลอดชวตและมความสมานฉนทเอออาทร

2. มตทางเศรษฐกจ หมายถง ระบบเศรษฐกจทมเสถยรภาพอยางตอเนองในระยะยาวและเปนการขยายตวทางเศรษฐกจอยางมคณภาพการพฒนาทางเศรษฐกจจะตองเปนไปอยางสมดลและเออประโยชนตอคนสวนใหญเปนระบบเศรษฐกจทมความสามารถในการแขงขนและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจนนจะตองมาจากกระบวนการผลตทใชเทคโนโลยสะอาดลดปรมาณของเสยไมท าลายสภาพแวดลอมและไมสรางมลพษทจะกลายมาเปนตนทนทางการผลตระยะตอไปรวมทงเปนขอจ ากดของการพฒนาเศรษฐกจอยางมประสทธภาพอยางย งยน

3. มตทางสงแวดลอม หมายถง การใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในขอบเขตทคงไวซงความหลากหลายทางชวภาพและสามารถพลกฟนใหกลบคนสสภาพใกลเคยงกบสภาพเดมใหมากทสดเพอใหคนรนหลงไดมโอกาสและมปจจยในการด ารงชพซงจะตองปรบเปลยนทศนคตในการใชทรพยากรธรรมชาตทมงจดการใหเกดสมดลระหวางการใชทรพยากรธรรมชาตไดอยางเกอกลรวมถงการชะลอการใชและการน าเทคโนโลยสะอาดมาใชใหมากทสด (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2547)

28

หลกการของการพฒนาอยางยงยน

Becky J. Brown และคณะ (1987: 717, อางใน วราพร ศรสพรรณ, 2543) ไดเสนอลกษณะของการพฒนาแบบยงยนไวดงน

1. มความตอเนองของเผาพนธมนษยบนโลกโดยมการใหก าเนดชวตใหมและผทเกดใหมสามารถอยรอดเตบโตมลกหลานตอเนองไปในสภาพแวดลอมทปลอดภย

2. สามารถรกษาปรมาณส ารอง (stock) ของทรพยากรทางชวภาพและสามารถใหผลผลต

ทางการเกษตรไดอยางตอเนองยาวนาน

3. มจ านวนประชากรมนษยคงท 4. สามารถจ ากดการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ 5. เนนการพฒนาในระดบ small-scale และในรปแบบการพงตนเองได (self-reliance) 6. สามารถรกษาระบบนเวศและคณภาพของสงแวดลอมไดอยางตอเนอง

วนย วระวฒนานนท (2538: 95-100) ไดมแนวคดเกยวกบ การพฒนาทย งยน ซงหมายถง

การพฒนาทจะสงผลตอมนษยและมวลมนษยไดอยางถาวรมนคงโดยมหลกการดงน

1. มนษยจะยงตองอาศยปจจยในการด ารงชวตจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทมอยในโลกนเทานน

2. การด ารงชวตของมนษยดวยกนการด ารงชวตของสงมชวตอนๆสงแวดลอมทาง

ธรรมชาตและสงแวดลอมทมนษยสรางขนจะตองเกอกลซงกนและกน 3. การพฒนาคณภาพสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตจะเปนพลงส าคญในการพฒนา

สงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตทเสอมโทรมจะตองไดรบการพฒนาอยางเรงดวน

29

4. การพฒนาคณภาพประชากรและกรใชทรพยากรจะเพมขนไดในปรมาณทจ ากดเทานน โดยนโยบายของการพฒนาทย งยนตองกอใหเกดผลทย งยนยาวนานไมกอใหเกดความเสอมโทรมแกคณภาพสงแวดลอมและตองกระท าอยางจรงจงซงมวธการคอการควบคมการเพมประชากรการฟนฟสภาพแวดลอมการปองกนก าจดสารพษการวางแผนการใชทดนและน าการประหยดการใชทรพยากรการพฒนาเทคโนโลยทเหมาะสมคานยมและวฒนธรรมทเหมาะสมการควบคมอาวธสงครามและการใหการศกษา

ปรชา เปลยนพงศสานต (2547) ไดกลาววา การพฒนาแบบยงยนยาวนาน คอการพฒนาทสนองความตองการและความใฝฝนของผคนรนปจจบนโดยไมท าลายโอกาสความสามารถและอนาคตของชนรนหลงของเราโดยมหลกการพนฐานทตองเนนมากทสด 2 ขอดวยกนคอ

1. จะตองมการสนองความตองการของมวลชนผยากไรซงถกละเลยหรอถกทอดทงมาตลอดในกระบวนการพฒนาทผานมา

2. จะตองมการวางขดจ ากดบางอยางเพอปกปองพทกษฐานทรพยากรธรรมชาตในระบบสงแวดลอมของเรา

สรปไดงายๆ คอการพฒนา (การผลตและการบรโภคการด ารงชวต) จะตองมบรรทดฐานและวถทางภายใตขอบเขตของความเปนไปไดทางนเวศ เมอเปนเชนนเศรษฐกจและสงแวดลอมจะแยกออกจากกนไมไดเลยเศรษฐศาสตรและนเวศวทยาจะตองรวมเขากนเปน “ศาสตรแหงการพฒนาแบบยงยนยาวนาน” ดงนนยทธศาสตรการพฒนาแบบยงยนยาวนานจะตองครอบคลม “หลกการพนฐาน” ดงตอไปน

1. ตองถอวาการสรางวตถเปนปจจยทส าคญปจจยหนงในการยกระดบชวตเปนอยของมวลชนผยากไรความยากจนทด ารงอยมสวนส าคญในการกอใหเกดการใชทรพยากรธรรมชาตอยางไมถกตอง

30

2. การสนองความตองการพนฐานของมวลชนเปนภารกจทส าคญและสามารถท าไดโดยไมตองมการท าลายลางทรพยากรและสงแวดลอม

3. ตองมการอนรกษทรพยากรธรรมชาตซงหมายความวาจะตองมการปรบเปลยนวถการผลตและการบรโภคเพอลดแรงกดดนทมตอทรพยากรธรรมชาต

4. วถทางพฒนาแบบใหมจะตองใชพลงงานแบบนอยลงและอยางประหยดในขณะเดยวกนเทคโนโลยทเหมาะสมจะเปนปจจยส าคญในการสนองความตองการของประชาชนไดมากขนโดยใชพลงงานในขอบเขตจ ากด

5. จะตองรกษาความสมดลระหวางการพฒนาเศรษฐกจสงคมการขยายตวประชากรและการอนรกษสงแวดลอมอยางตอเนอง หลกการ 5 ขอนถอไดวาเปนหลกการพนฐานทจะเปนตองมและจะตองไดรบการปฏบตเพอบรรลเปาหมาย “การพฒนาแบบยงยนยาวนาน”

นโยบายการพฒนาทยงยน

วนย วระวฒนานนท (2541) ไดกลาววา การพฒนาทจะกอใหเกดผลทย งยนยาวนาน คอ การพฒนาทไมกอใหเกดความเสอมโทรมแกคณภาพสงแวดลอมและตองกระท าอยางจรงจงโดยด าเนนการในดานตางๆ ดงน

1. การควบคมการเพมประชากร การเพมประชากรท าใหเกดการใชทรพยากรอยางกวางขวางตองมการผลตอาหารเพมขนตองการทอยอาศยตองการน าดมน าใชเพมขนฯลฯ ความตองการทเพมขนเหลานไดกอใหเกดการขาดแคลนทรพยากร เกดสารพษในสงแวดลอมและท าใหธรรมชาตหรอสงแวดลอมขาดความสมดลในทสดการหยดย งการเตบโตหรอการหยดย งการเพมประชากรมนษยจะ ชวยลดความ เ ส อมโทรมของ ส งแวดลอมและลดป รมาณการใชทรพยากรธรรมชาตลง

31

2. การฟนฟสภาพแวดลอม สภาพแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตทอยในสภาพเสอมโทรม เชน ปาไม แหลงน า การพงทลายของหนาดน จะตองไดรบการปองกนมใหเกดสภาพเสอมโทรมขนตอไปและจะตองฟนฟพฒนาปลกปาขดลอกหาแหลงน า การใชทดนเพอกจการตางๆตองเหมาะสมกบสภาพพนทเปนตน

3. การปองกนก าจดสารพษ สารพษทแพรกระจายในอากาศแหลงน าและทอยในวงจรอาหารจะตองก าจดออกไปโดยการปองกนควบคมการใชสารพษเหลาน นท งในการเกษตรอตสาหกรรมและในบานเรอนมแหลงรวบรวมจดการและขจดสารพษเหลานนมใหแพรกระจายออกไป

4. การวางแผนการใชทดนและน า ทดนทมอยท วประเทศทงในชนบทและในเมองจะตองมการจดสรรการใชใหเหมาะสมกบสมรรถนะของดนไมวาจะเพอประโยชนทางเกษตรกรรมหรออตสาหกรรมการใชเปนชมชนทอยอาศยและการใชเพอการสาธารณปโภคจะตองเปนไปอยางสอดคลองเหมาะสมและใหประโยชนสงสดน าทใชทงเพอการเกษตรอตสาหกรรมและอปโภคจะตองมการวางแผนการใชใหเกดความเปนธรรมพอเหมาะแกฤดกาลและเหมาะกบวตถประสงคของการใชทงปองกนมใหมการแพรกระจายสารพษหรอปองกนน าเสยมใหแพรกระจายไปสแหลงน าธรรมชาต

5. การประหยดการใชทรพยากร การใชทรพยากรทกชนดไมวาจะเปนน าไฟฟาหรอพลงงานอนๆ การกนและการใชเครองใชในชวตประจ าวนทกชนดจะตองเปนไปอยางประหยดและใชประโยชนใหไดนานคมคามากทสด

6. การพฒนาเทคโนโลย ท เหมาะสม เทคโนโลย ทจะน ามาใชท งในภาคเกษตรอตสาหกรรมการสอสารคมนาคมและในครวเรอนจะตองเปนไปอยางมประสทธภาพและไมสงผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมทงจะตองมการพฒนาเทคโนโลยทมประสทธภาพในการแกไขและฟนฟสภาพแวดลอมไดดวย

7. คานยมและวฒนธรรมทเหมาะสม คานยมและวฒนธรรมทเกยวของกบการด ารงชวตและการใชปจจยในการด ารงชวตจะตองเปนไปอยางพอเหมาะกบก าลงการผลตทเกดขนในระบบ

32

นเวศน การโฆษณาประชาสมพนธทกอใหเกดคานยมฟมเฟอยควรถอวาเปนการมงท าลายการด ารงอยของมนษยชาตโดยสวนรวม

8. การควบคมอาวธสงคราม อาวธทใชท าสงครามและเพอประโยชนในการท าลายลางกนจะตองถกควบคมจ ากดการสรางการใชและการซอขายกนเพอปองกนการขมขรกรานการไดเปรยบในการใชทรพยากรและผลกระทบตอสงแวดลอมทเกดขนจากการใชอาวธสงครามเหลานน

9. การใหการศกษา โดยเฉพาะการใหการศกษาเกยวกบสงแวดลอมทรพยากรธรรมชาตระบบนเวศสงคมวฒนธรรมเทคโนโลยหรอวชาการดานอนๆจะกอใหเกดความรความเขาใจในชวตและธรรมชาตอยางรอบดานและกอใหเกดทกษะทจ าเปนแกการด ารงชวตทแทจรง

ความเชอมโยงของเหตปจจยของการพฒนาทยงยน

การพฒนาทผานมาท าใหเ กดความไมสมดลระหวางการพฒนาเศรษฐกจสงคมทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมซงท าใหเกดปญหาตางๆ ตามมาดงน

1. ความตองการบรโภคสนคาและบรการทไมสมเหตสมผลฟมเฟอย เปนเหตใหเกดการน าทรพยากรธรรมชาตมาใชในการผลตและบรการทเกนพอดเกนความตองการของการด าเนนชวตแบบพอเพยงมของเหลอทงเปนมลพษสสงแวดลอมมากและท าใหคณภาพทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเสอมโทรมขาดสมดลแมจะสงผลใหเกดการขยายตวทางเศรษฐกจกตาม

2. การทชมชนไมเขมแขง รบวฒนธรรมและแนวความคดผดๆมาจากตางประเทศเกยวกบ

ความฟมเฟอยวตถนยมและบรโภคนยม ทงยงขาดการอบรมละทงขนบธรรมเนยมประเพณดงเดมท าใหสงคมเปลยนเปนสงคมบรโภคกอบโกยสะสมเกดการลงทนทางธรกจทสญเปลา ท าใหเกดผลเสยทางเศรษฐกจเกดความขดแยงทางสงคมและทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมถกท าลายอยางรนแรง

3. การเคลอนยายทนจากตางประเทศ สงผลทงทางบวกและทางลบตอระบบเศรษฐกจและสงแวดลอมขนอยกบความสามารถในการแขงขนและเครอขายทางธรกจของประเทศการพฒนา

33

เศรษฐกจทพงพงอยกบทนตางประเทศ โดยขาดรากฐานทมนคงภายในท าใหเกดการลมสลายของระบบอยางไมเคยเกดขนมากอน ท าใหทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเสอมโทรมอยางรวดเรว

4. นโยบายการเรงรดพฒนาเศรษฐกจของรฐในอดต ท าใหมการลงทนโครงสรางพนฐานและโครงการขนาดใหญจ านวนมาก โดยขาดการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมมการใชทรพยากรเปนฐานการผลตอยางฟมเฟอยเกนอตราการฟนตวของระบบธรรมชาต สงผลกระทบตอสงแวดลอมและความย งยนของระบบนเวศ

5. การททรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเสอมโทรมอยางรวดเรวและรนแรง ท าใหเกดเสยงเรยกรองของสงคมทงจากภายในและนอกประเทศผลกดนใหรฐบาลด าเนนมาตรการใดๆทมผลในการอนรกษและฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงรวมถงการแกไขกฎหมายและทบทวนนโยบายของรฐทเกยวของซงจะเปนการเสรมสรางความเขมแขงของสงคมและเศรษฐกจของประเทศในระยะยาวและรกษาตนทนทางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไวไดอยางย งยนส าหรบคนรนตอไป

6. ยทธศาสตรการแกไขปญหาความยากจนและยทธศาสตรเพมทนทางสงคม โดยเนนการมสวนรวมของประชาชนเมอเกดการบรหารจดการทดกเกดการแบงสรรทรพยากรทใชในการผลตทยตธรรมและเกดการก ากบดแลดานอปสงคทสมเหตสมผลและไมฟมเฟอยลดความขดแยงในสงคมเปดโอกาสใหสงคมเรยนรพฒนาความคดและจตใจจนท าใหเกดสงคมพงพาและพฒนาตวเองไดในทสด

7. ยทธศาสตรเพมความสามารถในการแขงขน นอกจากจะท าใหประเทศสามารถควบคมการเคลอนยายทนจากตางประเทศเพอลดความสญเสยทอาจเกดกบระบบเศรษฐกจและสงแวดลอมของประเทศยงจะเปนกลไกขบเคลอนใหเกดการขยายการผลตและการตลาดทเหมาะสมทจะท าใหเศรษฐกจเตบโตแบบยงยน (กรอบแนวทางการพฒนาทย งยน, 2550: 1-3)

34

การพฒนาอยางยงยนตามแนวคดเชงพทธศาสตร

แนวคดของพระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต, 2539: 58-59) กลาววาหวใจของการพฒนาท

ย งยนนน ประกอบดวยค าศพททน ามาจบคกน 2 ค คอ การพฒนา (Development) กบสงแวดลอม (Environment) และเศรษฐกจ (Economy) กบนเวศวทย (Ecology) โดยเหนวาควรใหความเจรญทางเศรษฐกจอยภายใตเงอนไขของการอนรกษสภาพแวดลอม หมายความวาตองใหการพฒนาหรอความเตบโตทางเศรษฐกจนนอยในภาวะทสงแวดลอมรองรบไหวหรอวาเจรญไปโดยไมรงแกธรรมชาต

การพฒนาทย งยนนมลกษณะเปนการพฒนาทเปนบรณาการ (integrated) คอ ท าใหเกดเปนองครวม (holistic) หมายความวา องคประกอบทงหลายทเกยวของจะตองมาประสานกนครบองคและมลกษณะอกอยางหนงคอ มดลยภาพ (balanced) (ประยทธ ปยตโต, 2539: 62-63)

ส าหรบการพฒนาจะส าเรจไดนนพระธรรมปฎกเหนวา คนตองมจรยธรรม เนองจากปจจบนมนษยมนสยทเปนสงคมบรโภคประสบกบปญหาสงคมและชวตจตใจ จนกระทงเกดปญหาสงแวดลอมขนจงตองน าเอาจรยธรรมมาชวยแกปญหาอยางจรงจงโดยการพฒนาใหคนมจรยธรรมนนจะส าเรจไดดวยการศกษาอยางนอยจะตองรเทาทนปญหา เมอพฒนาคนขนไปแลวจงจะเกดจรยธรรมทแทจรงคอเปนจรยธรรมแหงความพอใจและความสข

แนวคดของพระราชวรมน (ประยร ธมมจตโต, 2542) กลาวถง การพฒนาอยางย งยน วาในภาษาพระไตรปฎกหรอภาษาบาลจะปรากฏในค า 2 ค า คอ “ภาวนา” กบ “พฒนา” โดยใหความหมายของค าทงสองนวา

พฒนา หรอวฒนา หมายถงการเตบโต เชนตนไมงอก เปนการเตบโตทไมมการควบคมไมมการก าหนดเปาหมาย ซงอาจจะย งยนหรอไมย งยนกได

ภาวนา หมายถง เจรญ เปนความเจรญทย งยนมการควบคมและก าหนดเปาหมาย ซงค าวาภาวนานใชในการพฒนามนษย คอ กายภาวนา จตภาวนา ศลภาวนา และปญญาภาวนาโดยการพฒนาทย งยนเปนการพฒนาทสมพนธกบมนษยมมนษยเปนตวตงในการพฒนา

35

ซงหากมองไปวาการพฒนาอยางย งยนเปนการพฒนาทสมพนธกบโลกและสงแวดลอมสวนใหญหมายถง การรกษามรดกของโลกสงแวดลอมของโลกใหคงอยชวลกชวหลานจะเปนแนวคดทสมพนธกบสงแวดลอมอยางเดยว นอกจากนแนวคดทางพระพทธศาสนายงถอวามนษยเปนองคประกอบทส าคญคอ ใหคนเปนศนยกลางของการพฒนา เพอใหการพฒนาเปนไปเพอการสรางสนตสขการอยรวมกนระหวางมนษยกบธรรมชาต โดยใชการศกษาเปนกลไกในการด าเนนการและมหลกธรรมทางพทธศาสนาเปนเครองมอเปนการใชวถชวตของคนเปนฐานความคดในการพฒนา คอ จะมงไปทการพฒนาระบบการด าเนนชวตของคนชมชนและสงคมตลอดจนสภาพแวดลอมใหด ารงอยดวยดตอเนองเรอยไป

จดมงหมายปลายทางของการพฒนาทยงยน

การทใหความส าคญตอการพฒนาคนให “คนเปนศนยกลางการพฒนา” และดลยภาพเปน

เงอนไขของความย งยน ดงนนจดหมายปลายทางของการพฒนาทย งยนคอ “การพฒนาทท าใหเกดดลยภาพของเศรษฐกจสงคมทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอการอยดมสขของประชาชนตลอดไป”

เศรษฐกจ ทท าใหเกดดลยภาพของการพฒนา คอ เศรษฐกจทมรากฐานมนคงมขดความสามารถในการแขงขนและสามารถพงตนเองได โดยมเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเปนแนวคดหลก

สงคม ใหรวมหมายถง วฒนธรรมและภมปญญาทองถน ซงเปนระเบยบวถชวตของสงคมทท าใหมนษยปรบตวและด ารงชวตอยกบสงแวดลอมของทองถนไดโดยไมท าลายสงแวดลอม และใหรวมถงศาสนธรรมซงเปนระเบยบจตใจของคนในสงคมทท าใหสงคมอยไดโดยสงบสข ทรพยากรธรรมชาต หมายถง ทรพยากรของประเทศทงทสามารถหมนเวยนกลบมาใชใหมได เชน น าและฝงปลาในทะเล และทไมสามารถหมนเวยนกลบมาใชใหมได เชน กาซธรรมชาตและถานหน

สงแวดลอม หมายถง ทกสงทกอยางทอยรอบตวมนษยท งทมชวตและไมมชวตเกยวโยงสมพนธกนเปนระบบนเวศนทสามารถใหคณและใหโทษตอมนษยไดขนกบความสมดลหรอไม

36

สมดลของระบบนเวศ ความสมดลและเชอมโยงระหวางเศรษฐกจสงคมทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมกบจดหมายการพฒนาทท าใหประชาชนอยดมสขตลอดไป (กรอบแนวทางการพฒนาทย งยน, 2550: 3-4)

การด าเนนงานใหเกดการพฒนาอยางยงยน

การพฒนาทย งยนเกยวของกบคนทกคนหนวยงานทงภาครฐและเอกชนทกหนวยงานเปน

ภารกจทใหญหลวงซงจะท าใหส าเรจไดตองประกอบดวย

1. การพฒนาความรทงเชงทฤษฎและปฏบตทมการพฒนาอยางตอเนอง

2. กระตนใหเกดการตนตวของสงคมททวถงและตอเนอง

3. มความตองการทางการเมองทชดเจนและตอเนอง

การพฒนาทย งยนของประเทศจะเปนผลส าเรจไดตองเกดจากการพฒนาระดบชมชนทย งยนและทวถง ท งระดบหมบานต าบลและจงหวดจงจะท าใหประเทศมการพฒนาทย งยนได (กรอบแนวทางการพฒนาทย งยน, 2550: 5) หลกเศรษฐกจพอเพยง “การพฒนาประเทศจ าเปนตองท าตามล าดบขน ตองสรางพนฐาน คอ ความพอมพอกนพอใชของประชาชนสวนใหญเปนเบองตนกอนโดยใชวธการและใชอปกรณทประหยดแตถกตองตามหลกวชา เมอไดพนฐานมนคงพรอมพอควรและปฏบตไดแลว จงคอยสรางเสรมความเจรญและฐานะเศรษฐกจขนทสงขนโดยล าดบตอไป หากมงแตจะทมเทสรางความเจรญยกเศรษฐกจขนใหรวดเรวแตประการเดยว โดยไมใหแผนปฏบตการสมพนธกบสภาวะของประเทศและของประชาชนโดยสอดคลองดวย กจะเกดความไมสมดลในเรองตางๆ ขน” พระบรมราโชวาทในพธพระราชทานปรญญาบตรของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ณ หอประชมมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วนพฤหสบดท 18 กรกฎาคม 2517

37

“การชวยเหลอสนบสนนประชาชนในการประกอบอาชพและตงตวใหมความพอกนพอใชกอนอนเปนพนฐานนนเปนสงส าคญอยางยงยวด เพราะผทมอาชพและฐานะเพยงพอทจะพงตนเองยอมสามารถสรางความเจรญกาวหนาระดบทสงขนตอไปไดโดยแนนอน สวนการถอหลกทจะสงเสรมความเจรญใหคอยเปนไปตามล าดบดวยความรอบคอบ ระมดระวงและประหยดนน กเพอปองกนความผดพลาดลมเหลวและเพอใหบรรลผลส าเรจไดแนนอนสมบรณ” พระบรมราโชวาทในพธพระราชทานปรญญาบตรของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ณ หอประชมมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วนศกรท 19 กรกฎาคม 2517 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเขาใจสภาพและสถานการณของเมองไทยเปนอยางด ทรงทราบวาประชาชนสวนใหญมอาชพเกษตร มชวตอยในชนบททคอนขางยากจน ดนรนตอสกบความแปรปรวนของสภาพดนฟาอากาศ และสมควรไดรบความชวยเหลอเปนอนดบแรก ดงนนไมวาจะเสดจฯไปแหงหนใดหรอพระราชทานพระบรมราโชวาทและพระราชด ารสแกกลมบคคลกลมใด จะทรงเนนการพฒนาอาชพใหพอมพอกนใหพ งพาตนเองได คอยเปนคอยไปตามก าลง ใชวธการทงายๆ ไมตองลงทนมาก โดยเฉพาะประชาชนในชนบทหางไกล ควรจะมอาหารหลกดงเดมใหเพยงพอเปนอนดบแรกกอน อนไดแก ขาว ผก ปลา ผลไม ตอเมอมอาหารพอมพอกนแลว จงจะสงเสรมผลตผลและอาชพอนๆทสงขนตอไปตามล าดบเพอเปนรายไดและอาชพ (อ าพล เสนาณรงค, 2545) หลกการพงพาตนเอง “คนเราถาพอในความตองการ มนกมความโลภนอย เมอมความโลภนอยกเบยดเบยนคนอนนอย ถาประเทศใดมความคดอนน มความคดวาท าอะไรตองพอเพยง หมายความวา พอประมาณ ซอตรง ไมโลภมาก คนเรากอยเปนสข” เศรษฐกจพอเพยงหรอระบบเศรษฐกจทพ งตนเองไดตามแนวพระราชด า รของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวนนอาจมองได 2 ลกษณะใหญๆ คอ

38

เศรษฐกจพอเพยง หมายถง ความสามารถของชมชนเมอง รฐ ประเทศหรอภมภาคหนงๆ ในการผลตสนคาและบรการทกชนดเพอเลยงสงคมนนๆ ไดโดยไมตองพงพาปจจยตางๆ ทเราไมไดเปนเจาของ เศรษฐกจพอเพยงในระดบบคคล คอ ความสามารถในการด ารงชวตไดอยางไมเดอดรอนมความเปนอยอยางประมาณตนตามฐานะตามอตภาพ ทส าคญไมหลงใหลไปตามกระแสวตถนยม มอสรภาพ เสรภาพ ไมพนธนาการอยกบสงใด กลาวโดยสรป คอ หนกลบมายดเสนทางสายกลางในการด ารงชวต โดยหลกการพงพาตนเองอาจจะแยกแยะโดยยดหลกส าคญอย 5 ประการ คอ

1. ดานจตใจ ท าตนใหเปนทพ งตนเอง มจตส านกทด สรางสรรคใหตนเองและชาตโดยรวม มจตใจเอออาทร ประนประนอม เหนประโยชนสวนรวมเปนทตง

2. ดานสงคม แตละชมชนตองชวยเหลอเกอกลกน เชอมโยงกนเปนเครอขายชมชนท

แขงแรงเปนอสระ

3. ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใหใชและจดการอยางฉลาด พรอมทงหาทางเพมมลคา โดยยดอยบนหลกการของความย งยน

4. ดานเทคโนโลย จากสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงรวดเรว เทคโนโลยทเขามาใหมมทงดและไมด จงตองแยกแยะบนพนฐานของภมปญญาของชาวบานและเลอกใชเฉพาะทสอดคลองกบความตองการตามสภาพแวดลอมและควรพฒนาเทคโนโลยจากภมปญญาของเราเอง

5. ดานเศรษฐกจ แตเดมนกพฒนามกมงทการเพมรายไดและไมมการลดรายจายในภาวะทเศรษฐกจวกฤตเชนเวลานจงตองปรบทศการพฒนาใหม คอ มงลดรายจายกอนเปนส าคญ โดยยดหลกพออย พอกน พอใช (สนทร กลวฒนวรพงศ, 2544)

39

ผลการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ การศกษาเกยวกบผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคม

เศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทย คณะผท าการศกษาไดคนควาต ารา และเอกสารทางวชาการทเกยวกบแนวคด ทฤษฎและหลกการในหวขอดงตอไปน

1. แนวคดและทฤษฎเกยวกบภาษศลกากร

2. ทฤษฎการรวมกลมทางเศรษฐกจ

3. ทฤษฎการคาระหวางประเทศ

4. ผลงานวจยทเกยวของ

แนวคดและทฤษฎเกยวกบภาษศลกากร

ความหมายของภาษศลกากร

สมคด บางโม (2553: 318) ไดใหความหมายไววา ภาษศลกากร หมายถง ภาษทจดเกบตามพระราชบญญตศลกากรและกฎหมายวาดวยพกดอตราศลกากร โดยเรยกเกบจากสงของทน าเขามาหรอสงออกไปนอกราชอาณาจกร กรมศลกากรใหใชค าวา “อากร” แทนค าวา “ภาษ” ดงนนภาษทเรยกเกบจากสนคาเขาจงเรยกวา “อากรขาเขา” และภาษทเรยกเกบจากสนคาออกจงเรยกวา “อากรขาออก” ซงมแนวคดสอดคลองกบ พศษฐ เมลานนท (2553: 375)ไดใหความหมายไววา ภาษศลกากร หมายถง ภาษทรฐเรยกเกบจากการน าสนคาหรอสงของเขามาในราชอาณาจกร ซงเรยกวา “อากรขาเขา” หรอสงออกไปนอกราชอาณาจกร ซงเรยกวา “อากรขาออก”และมแนวคดคลายกนกบนพนธ เหนโชคชยชนะ และวาสนา ดวงดารา (2554: 11-16) ไดใหความหมายไววา ภาษศลกากร หมายถง ภาษทางออมทเรยกเกบจากฐานการบรโภคสงของทน าเขามาหรอสงออกไปนอกราชอาณาจกร

40

เกสร (2538: 240-241)ไดใหความหมายไววา ภาษศลกากร (Tariff) เปนภาษทเกบจากสนคาขามเขตแดนประเทศภาษศลกากรทส าคญทสดคอ ภาษน าเขา (Import Duties) ซงเกบจากสนคาเขาของประเทศทกชนดการเกบภาษประเภทนมจดประสงคเพอเปนการคมกน (Protection) ผผลตภายในประเทศใหสามารถแขงขนกบผผลตตางประเทศไดแตส าหรบประเทศก าลงพฒนาการเกบภาษสนคาเขามจดประสงคเพอเปนรายไดของรฐและเปนการคมกนดวย

ขจร สาธพนธ (2523)ไดใหความหมายไววา ภาษศลกากร (Tariff) คอ ภาษทเรยกเกบจากการสงสนคาเขามาจากตางประเทศจะเกบตามราคา (Ad valorem) หรอเกบเปนรอยละของมลคาสนคาและในบางครงกอาจจะมการจดเกบตามปรมาณของสนคาทน าเขา

ดงนนโดยสรป ภาษศลกากร จงหมายความถง ภาษทจดเกบตามพระราชบญญตศลกากรเปนภาษทางออมทเรยกเกบจากฐานการบรโภคสงของทน าเขามาหรอสงออกไปนอกราชอาณาจกรโดยใหใชค าวา “อากร” แทนค าวา “ภาษ” ดงนน ภาษทเรยกเกบจากการน าสนคาเขาจงเรยกวา “อากรขาเขา” และภาษทเรยกเกบจากการน าสนคาออกจงเรยกวา “อากรขาออก” วตถประสงคในการจดเกบภาษศลกากร

พศษฐ เมลานนท (2553: 375-376) ไดกลาวถง วตถประสงคในการจดเกบภาษศลกากร ไว

ดงน

1. เพอหารายไดใหกบรฐ ปจจบนกรมศลกากรไดจดเกบภาษศลกากรไดมากในระดบตนๆ

เมอเทยบกบหนวยงานอน แตอยางไรกตามรายไดดงกลาวมแนวโนมลดลง เนองจากขอตกลง

ทางการคาระหวางประเทศ

2. เพอสงเสรมการลงทนทางดานอตสาหกรรมตามพระราชบญญตสงเสรมการลงทน ไดม

การยกเวนอากรขาเขาส าหรบเครองจกรและวตถดบทน ามาใชในการผลตในประเทศ นอกจากนยง

ใชพกดอตราศลกากรส าหรบอากรขาเขาในอตราสงเพอคมครองอตสาหกรรมบางประเภท

41

3. เพอสงเสรมทางดานการเกษตร กรมศลกากรไดมการยกเวนอากรขาเขาส าหรบสตวและ

พชทน ามาใชขยายพนธในประเทศ รวมทงอปกรณและเคมภณฑทใชทางการเกษตร

4. เพอสงเสรมการสงออกมการจดเกบอากรขาออกในอตราต าส าหรบสนคาทผลตใน

ประเทศ ทงนเพอใหสนคาทผลตในประเทศไมสงเกนไปสามารถแขงขนกบสนคาในตางประเทศ

ได

สมคด บางโม (2553: 318-319) การเกบภาษศลกากร มจดมงหมายหลายประการ ดงน

1. เพอหารายได เรยกวา พกดเพอรายได นยมใชกนมากในประเทศดอยพฒนาทตองพงพาเกษตรกรรมเปนหลก สะดวกตอการเกบ เสยคาใชจายนอย รวไหลนอย ปจจบนประเทศไทยเราใชหลกขอนอยในอนดบทายๆ

2. เพอคมกนอตสาหกรรมภายในประเทศ เรยกวา พกดคมกน นยมใชมากส าหรบประเทศ

ก าลงพฒนา แตอาจพบกบปญหาก าแพงภาษ

3. เพอพฒนาอตสาหกรรมภายในประเทศ เรยกวา พกดทดแทน เมอพฒนาไประยะหนงจะพบวาความจ าเปนตองอาศยพกดทงสองดงกลาวมาแลวลดนอยลงไปแตจะหนมาใชพกดนแทนโดยก าหนดอตราอากรขาเขาของสนคาประเภทเดยวกนกบทผลตในประเทศเทากบภาษสรรพสามตของสนคาประเภทเดยวกน ท าใหมภาระภาษเทากน กอใหเกดการแขงขนระหวางสนคาทผลตในประเทศกบผลตนอกประเทศ ซงน าไปสการพฒนาอตสาหกรรมภายในประเทศ หลกเกณฑการจดเกบภาษศลกากร

พศษฐ เมลานนท (2553: 376-377) เกณฑการจดเกบภาษศลกากร มดงน

1. ผมหนาทเสยภาษ หมายถง ผน าสงของหรอสนคาเขามาในราชอาณาจกร และผน า

สงของหรอสนคาออกนอกราชอาณาจกร ตามพระราชบญญตศลกากร

42

2. ความรบผดในการเสยภาษศลกากร หมายถง จดทผน าเขาและผสงออกถกก าหนดวา ม

ภาระภาษทจะตองช าระเกดขนแลว

2.1 ความรบผดในอนทจะตองเสยอากรขาเขา เกดขนเมอเวลาทน าของเขาส าเรจ ซง

หมายถง เมอเรอทบรรทกสนคาเขามาในเขตทา ซงตองเปนทาปลายทางทมชอสงของถงผรบ หรอ

ทาทจะถายของลงเรอเพอสงใหแกผรบในราชอาณาจกร

2.2 ความรบผดในอนทจะตองเสยอากรขาออก เกดขนในเวลาทสงออกของส าเรจซง

หมายถง เรอทสงของออกไดออกจากเขตทาสดทายเพอเดนทางออกนอกราชอาณาจกรโดยไมจอด

ทาใดๆ ในราชอาณาจกรเลย

3. ฐานภาษ หมายถง สงทใชเปนฐานในการประเมนจดเกบภาษอากร โดยค านวณในอตรา

ตามสภาพของราคาของและพกดอตราศลกากรทเปนอยในเวลาทความรบผดเกดขน ถงแมวาตอมา

สภาพของราคาของและพกดอตราศลกากรจะเปลยนแปลงในภายหลงกตาม ฐานภาษศลกากรทใช

ในการค านวณอากร ม 2 ฐาน คอ

3.1 พกดตามราคา เปนฐานทใชมลคาสนคาเปนเกณฑในการค านวณอากรทงน าเขา

และสงออก

3.2 พกดตามปรมาณ เปนฐานทใชลกษณะหรอสภาพของสนคาเปนเกณฑในการ

ค านวณอากรทงน าเขาและสงออก เชน น าหนกปรมาณหรอความยาว

4. อตราภาษศลกากร ม 2 ประเภท คอ

4.1 อตราตามมลคาจดเกบเปนอตรารอยละของราคาสนคา

43

4.1.1 อากรขาเขา เกบจากราคาแทจรงของสนคาในตลาด คอ ราคาขายสง ทเรยกวา ราคา ซ.ไอ.เอฟ. (C.I.F.) ซงเปนราคาสนคารวมคาประกนภยและคาขนสง จนถงทาเรอในประเทศไทย

4.1.2 อากรขาออก อธบดกรมศลกากรจะประกาศราคาสนคาเปนคราวๆ เพอใชเปนเกณฑในการเกบอากรขาออก สนคาประเภทใดไมประกาศราคา ใหใชราคา เอฟ.โอ.บ. (F.O.B.)เปนราคาสนคารวมคาระวางเรอและคาขนสงสนคาลงเรอ แตไมรวมคาประกนภย

4.2 อตราตามปรมาณเปนการจดเกบอากรตามหนวยของสงของหรอสนคานนๆ เชน

ลตร เมตร กโลกรม ปอนด ตน

สมคด บางโม (2553: 319-320) โดยหลกการแลวภาษอากรจะเกบเฉพาะของทน าเขามาใช

บรโภคภายในประเทศ หรอทเขาสวงจรเศรษฐกจภายในประเทศโดยตรง ของทไมเกบภาษอากร

ไดแก

1. ของนนน าเขามาแลวแตไมไดใชบรโภคภายในประเทศจะไมตองเสยภาษ เพราะวาของ

นนไมไดเขามาสวงจรเศรษฐกจภายในประเทศ เชน ของน าเขานนหายไปขณะอยในคลงสนคา หรอ

ขณะขนสง เปนตน

2. ของทน าเขามาใชบรโภคภายในประเทศแตไมกระทบกระเทอนเศรษฐกจ เชน ของ

สวนตวหรอของใชในบานเรอนทน าเขามา ของทน าเขามาใชเปนการชวคราวแลวสงกลบออกไป

เปนตน

ตามพระราชก าหนดพกดอตราศลกากรก าหนดการจดเกบอากรไว 3 วธ คอ

1. การเกบอากรตามราคา เกบเปนอตรารอยละของราคาสนคาดงน

44

1.1 อากรขาเขา เกบจากราคาแทจรงของสนคาในตลาด คอราคาขายสง เรยกวา ราคา

ซ.ไอ.เอฟ. (C.I.F.) ซงเปนราคาสนคารวมคาประกนภยและคาขนสงจนถงทาเรอในประเทศไทย

1.2 อากรขาออก อธบดกรมศลกากรจะประกาศราคาเปนคราวๆ เพอใชเปนเกณฑใน

การเกบอากรขาออกสนคาประเภทใดไมประกาศราคาใหใชราคา เอฟ.โอ.บ. (F.O.B.) ซงเปนราคาสนคารวมคาระวางเรอและคาขนสงสนคาลงเรอแตไมรวมคาประกนภย

ของทตองเสยอากรตามราคานนอธบดกรมศลกากรจะประกาศเปนครงคราวกไดวาราคาในทองตลาดเปนรายเฉลยส าหรบของประเภทหนงประเภทใดก าหนดเปนเงนเทาใด ใหถอราคาเชนวานเปนเกณฑประเมนเงนอากรในประเภทของทประกาศนนแทนราคาอนแทจรงในทองตลาดนบตงแตวนประกาศเปนตนไป จนกวาจะมประกาศยกเลกหรอเปลยนแปลง

2. การเกบอากรตามสภาพ อาจแยกเกบไดดงน

2.1 เกบตามน าหนก ไดแก เกบเปนกรม กโลกรม ปอนด เมตรกตน ฯลฯ

2.2 เกบตามปรมาณ ไดแก เกบเปนลตรซซ แกลลอนฯลฯ

2.3 เกบตามความยาว ไดแก เกบเปนเมตร ฟต หลา นวฯลฯ

2.4 เกบตามจ านวน ไดแก เกบเปนค โหล กรส รอยฯลฯ

การก าหนดราคาทางศลกากร

พศษฐ เมลานนท (2553: 381-383)ราคาศลกากร หมายถง ราคาของสนคาน าเขา เพอใชเปนฐานในการประเมนภาษอากร ปจจบนประเทศไทยใชราคาศลกากรทเรยกวา “ระบบราคาแกตต(GAT Valuation)” ขององคการศลกากรโลก (World Trade Organization: WTO) เมอวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2543 ในการก าหนดราคาสนคาขาเขาส าหรบการค านวณภาษอากร ปกตการก าหนดราคาศลกากรจะอยบนพนฐานของราคาซอขายของทน าเขา ซงเปนราคาทผซอจายหรอพงจายจรงใหกบผขายในตางประเทศ อยางไรกด ราคาซอขายของทน าเขานนจะอยภายใตเงอนไขบางประการ

45

เชน การซอขาย ผซอกบผขายตองไมมความสมพนธกน หรอการซอขายนนตองไมมเงอนไขอยางอนอก

หลกเกณฑของระบบราคาแกตต ยดถอราคาซอขายเปนส าคญ ไดแก หลกการของราคาทไดจายจรงหรอพงจะตองจายเมอมการซอขายสนคานน ซงก าหนดวธการประเมนราคาไว 6 วธ ดงน

1. ราคาซอขายของทน าเขา 2. ราคาซอขายของทเหมอนกน

3. ราคาซอขายของทคลายกน

4. ราคาหกทอน

5. ราคาค านวณ

6. ราคายอนกลบ

สมคด บางโม (2553: 320-321) เนองจากอตราภาษศลกากรก าหนดเปนรอยละจากราคาสนคา ดงนนราคาจงมความส าคญมากในการจดเกบภาษศลกากร ระบบราคาสากล

ระบบการประเมนราคาสนคาซงเปนทยอมรบกนอยางแพรหลายมสองระบบ ไดแก ระบบ

ราคาบดว (BDV) และระบบราคาแกตต (The GAAT Valuation Agreement) ระบบบดว เปนหลกเกณฑทก าหนดขนเพอเปนแนวปฏบตในการประเมนราคาของน าเขาท

ตองช าระอากร มชอเตมวา The Brussels Definition of vale มผลบงคบใชตงแต 28 กรกฎาคม พ.ศ.

46

2496 เปนตนมา เดมมความนยมแพรหลายมาก ปจจบนเสอมความนยมไป สวนใหญหนไปใชระบบราคาแกตต

ระบบราคาแกตต เปนหลกเกณฑการประเมนราคาของน าเขา ซงถกก าหนดไวในขอตกลง

วาดวยการน าราคาแกตตมาใช (Agreement on Implement of Article VII of the General Agreement on Tariffs and Trade) ระบบราคาแกตตเรมใชในป พ.ศ. 2523 และเปนระบบทนยมแพรหลายในปจจบน

หลกเกณฑของระบบราคาแกตตยดถอราคาซอขายเปนส าคญ ไดแก หลกเกณฑของราคาท

ไดจายจรงหรอพงจะตองจายเมอมการซอขายของนน ซงก าหนดวธประเมนราคาไว 6 วธดงน 1. การใชราคาซอขายของทน าเขา

2. การใชราคาซอขายของทเหมอนกน

3. การใชราคาซอขายของทคลายกนกบของทก าลงถกประเมน

4. การใชราคาหกทอน

5. การใชราคาค านวณ

6. การใชราคายอนกลบ วธก าหนดราคาตามระบบแกตตน จะตองพจารณาเรยงตามล าดบจากขอหนงกอนจนถงขอ

สดทาย คอจะตองกระท าครงละวธเดยว เมอไมสามารถก าหนดราคาไดจงเลอนมาใชวธการถดไป พกดอตราศลกากร พศษฐ เมลานนท (2553: 384)พกดอตราศลกากรหมายถง การแบงกลมสนคาทมการซอขายกนระหวางประเทศออกเปนประเภทยอย โดยรหสก ากบประเภทยอยนนๆ และก าหนดอตราคา

47

อากรศลกากรของแตละประเภทยอย เพอใหการแบงกลมหรอการแบงประเภททมความละเอยดชดเจนแนนอน กรมศลกากรไทยไดน าพกดศลกากรภายใตระบบฮารโมไนซ (Harmonized: HS) มาใช ตามพกดอตราศลกากร พ.ศ. 2531 และมการแกไขเพมเตมจนถงปจจบน เรมใช 1 มกราคม พ.ศ. 2550

1. หลกเกณฑการตความตามพกดอตราศลกากร 2. พกดอตราอากรขาเขา

3. พกดอตราอากรขาออก

4. ของทไดรบการยกเวนอากร สมคด บางโม (2553: 331) อตราภาษศลกากร แยกออกเปน 2 สวน คอ

1. พกดศลกากร (Classification หรอ Nomenclature) คอการจ าแนกประเภทสนคาออกเปนประเภทตางๆ โดยการจดหมวดหมของใหเปนระบบเพอประโยชนในการจดเกบภาษ ประโยชนทางดานสถต การคาระหวางประเทศ การเกบคาธรรมเนยมการขนสง เปนตน

2. อตราอากร (Tariff) หมายถงสวนทก าหนดวาของประเภทใดตองช าระอากรในอตราใด

การเกบอตราอากร ม 2 แบบ คอ

2.1 Single Rate เกบอตราเดยวกนทวโลก

2.2 Multiple Rate เกบหลายอตรา ส าหรบแตละประเทศแตกตางกน

48

ทฤษฎการรวมกลมทางเศรษฐกจ การรวมกลมทางเศรษฐกจ (Economic Integration)

เมทน อารย (2554) อธบายวา การรวมกลมทางเศรษฐกจ (Economic Integration) หมายถง การรวมตวของประเทศตางๆ รวมมอกนเพอการบรรลเปาหมายทางดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรมรวมกน โดยขจดการเลอกปฏบต (Did crimination) เพอเสรมสรางและรกษาผลประโยชนในดานเศรษฐกจ โดยเฉพาะการขยายขอบเขตทางการคาระหวางกนใหกวางขวางยงขน โดยการลดหรอยกเลกอปสรรคทางการคาตางๆ ทงในรปมาตรการทางภาษศลกากร และมาตรการทไมใชภาษศลกากร (tariff and non-tariff barriers) เชน อตราภาษศลกากร โควตา เปนตน เพอพฒนาและขยายลทางการคาระหวางกนในระดบสงขนไป การรวมกลมทางเศรษฐกจมขอตกลงทส าคญดงน

1. ขอตกลงทเกยวของกบการเคลอนยายสนคา บรการ ทน และปจจยการผลตระหวางประเทศ

2. ขอตกลงเพอการปฏบตอยางเสมอภาคกนภายในกลม

3. เพอการรวมกลมทางเศรษฐกจทสมบรณ โดยเหนไดจากสนคาทมลกษณะเหมอนกนจนสามารถทดแทนกนได และระดบราคาระหวางประเทศสมาชกกจะเทากนหรอใกลเคยงกนมากทสด

4. จะตองท าใหเกดการจดสรรทรพยากรอยางมประสทธภาพและมการจางงานอยางเตมท โดยค านงถงผลประโยชนทางเศรษฐกจของกลมเดยวกนเสมอ

5. กรอบขอตกลงจะมอย 5 กรอบ คอ พหภาค (Bilateral) ทวภาค (Multilateral) ภมภาคและอนภมภาคการรวมกลมทางเศรษฐกจมไดหลายรปแบบ โดยแตละรปแบบมระดบของความสมพนธทแตกตางกน

49

1. เขตการคาเสร ( Free Trade Area: FTA) เปนขอตกลงเพอลดอปสรรคทางการคาใหเหลอนอยทสด เปดการคาเสรระหวางประเทศคสญญาเพออ านวยความสะดวกทางการ ลดขอจ ากดทางการคาดานโควตาหรอปรมาณน าเขา ไมสรางอปสรรคทางการคาเพมตอประเทศนอกกลม รวมมอกนแสวงหาตลาดสงออกและลดตนทนการผลตสนคา เชน ขอตกลงการคาเสรอเมรกาเหนอ (North American Free Trade Agreement: NAFTA) เขตการคาเสรอาเซยน (ASEAN Free Trade Area: AFTA) เปนตน

2. สหภาพศลกากร (Customs Union: CU) เปนการเปดเสรการคาโดยนอกจากจะขจดการ

กดกนทางการคาออกไปแลว ยงมตกลงเกยวกบภาษศลกากร ก าหนดอตราภาษในอตราเดยวกนส าหรบประเทศสมาชกนอกกลมรวมกน (Common External Tariff) ไมมก าแพงภาษระหวางประเทศสมาชกกลมเศรษฐกจสหภาพศลกากร เชน คณะมนตรความรวมมออาวอาหรบ (Gulf Cooperation Council: GCC) สหภาพศลกากรของแอฟรกาใต (Southern African Customs Union: SACU)

3. ตลาดรวม (Common Market) เปนการรวมกลมทางเศรษฐกจตงแตสองประเทศขนไปทเหมอนกบสหภาพศลกากร แตมนโยบายใหสามารถเคลอนยายปจจยการผลต คอ แรงงาน ทน วตถดบ และเทคโนโลย ระหวางประเทศสมาชกไดอยางเสร มนโยบายตอประเทศนอกกลมในทางเดยวกน และมการปรบปรงกฎหมายใหมลกษณะเหมอนกน ไดแก ตลาดรวมอเมรกาใตตอนลาง (Southern Common Market หรอ MERCOSUR) กลมประชาคมและตลาดรวมแครบเบยน (Caribbean Community and Common Market: CCCM) ตลาดรวมอเมรกากลาง (Central American Common Market: CACM) และกลมแอนเดยน (Andean Group)

4. สหภาพทางเศรษฐกจ หรอสหภาพทางการเงน (Economic Union or Monetary Union) นอกจากจะเปนการคาเสรแลว ยงมนโยบายเคลอนยายปจจยการผลต สนคา และบรการอยางเสร และมการประสานความรวมมอกนในการด าเนนนโยบายทางเศรษฐกจ ทงนโยบายการเงน การคลง การภาษอากร และการใชจายของรฐ รวมทงมการใชสกลเงนเดยวกน กลมสหภาพเศรษฐกจ ไดแก สหภาพยโรป (European Union: EU)

5. สหภาพเศรษฐกจสมบรณแบบ (Total Economic Union) เปนการรวมกลมทางเศรษฐกจทเขมขนระดบสงสด มนโยบายทางเศรษฐกจ และการเงนเปนแบบเดยวกน มการจดตงรฐบาลเหนอ

50

ชาต (Supranational Government) โดยก าหนดนโยบายทางการเมองและสงคมเปนอนหนงอนเดยวกน

การรวมกลมทางเศรษฐกจ เปนวธการหนงในการสรางประโยชนทางการคาใหแกประเทศ เพอเปนการกระจายการคา และสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจแกภมภาค โดยประเทศไทยเองกไดเขารวมกลมทางเศรษฐกจในภมภาคเอเชย ดงน

1. ความรวมมอทางเศรษฐกจเอเชย-แปซฟก (Asia-Pacific Economic Cooperation: APEC)

2. สมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Association of South East Asian

Nations: ASEAN) มความรวมมอทางเศรษฐกจทส าคญคอ

2.1 เขตการคาเสรอาเซยน หรอ อาฟตา (ASEAN Free Trade Area: AFTA)

2.2 โครงการอตสาหกรรมอาเซยน (ASEAN Industrial Project: AIP)

2.3 ความรวมมอดานอตสาหกรรมของอาเซยน (ASEAN Industrial Cooperation Scheme: AICO)

2.4 เขตการลงทนอาเซยน (ASEAN Investment Area: AIA)

51

ทฤษฎการคาระหวางประเทศ (International Trade Theory)

การคาระหวางประเทศเกดขน โดยมหลกการส าคญ คอ แตละประเทศไมสามารถผลตสนคาไดดวยตนทนการผลตทเทากน เนองจากความแตกตางทางดานปรมาณของทรพยากร เทคโนโลย คณภาพแรงงาน และความช านาญในการผลต ประกอบกบประเทศตางๆ ไมสามารถผลตสนคาไดเองทกชนดทใชภายในประเทศหรอผลตไดแตคณภาพไมดพอ ดงนนการซอขายแลกเปลยนตามหลกการแบงงานกนท ายอมท าใหการใชทรพยากรทมอยอยางจ ากดมประสทธภาพสงขน โดยทฤษฎการคาระหวางประเทศไดพยายามอธบายถงประโยชนทจะไดรบจากการคาระหวางประเทศภายใตสภาวะตนทน และทรพยากรการผลตทแตกตางกน โดยยดหลกการแบงงานกนท าระหวางประเทศ (division of labor) และอาศยความแตกตางของตนทน หรอความช านาญเฉพาะดาน (specialization) เปนเกณฑการผลต

ในการศกษาครงน ผศกษาจะกลาวถงเฉพาะทฤษฎการคาระหวางประเทศทส าคญ 2 ทฤษฎ คอ ทฤษฎความไดเปรยบโดยสมบรณ (absolute advantage theory) และทฤษฎความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ (comparative advantage theory) ซงเปนทฤษฎกระแสหลกของนกเศรษฐศาสตรส านกคลาสสก โดยนกเศรษฐศาสตรกลมนไดสนบสนนระบบเศรษฐกจแบบเสรนยม (laissez faire) ซงใหความส าคญตอบทบาทของภาคเอกชนในการด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจ โดยเชอวาการคาระหวางประเทศภายใตตลาดการคาแบบเสร (free trade) จะท าใหทกประเทศไดรบผลประโยชนรวมกน (ธนยา หรยางกร, 2549: 22) ทฤษฎความไดเปรยบโดยสมบรณของ Smith นกเศรษฐศาสตรคลาสสกในชวงปลายศตวรรษท 18 ไดเขยนหนงสอชอ “An inquiry into the nature and cause of the wealth of nations” หรอทรจกกนในชอ “The Wealth of Nations” โดย Smith (อางถงใน วนรกษ มงมณนาคน, 2546: 5) ไดเสนอทฤษฎการคาระหวางประเทศโดยยดหลกการแบงงานกนท าตามความถนดเพอใหได ผลผลตมากขน จนน าไปสความช านาญเฉพาะอยาง กลาวคอ ประเทศใดมความถนดในการผลตสนคาชนดใดดวยปจจยการผลตทเทากน หรอผลตไดเทากนดวยปจจยการผลตทนอยกวาอกประเทศหนง กควรผลตสนคาชนดนนทประเทศตนไดเปรยบโดยสมบรณเพอเปนสนคาสงออกและน าเขาสนคาทประเทศตนมความไดเปรยบโดยสมบรณ

52

ตามความคดของ Smith การคาระหวางประเทศควรด าเนนไปอยางเปนอสระโดยปราศจากการแทรกแซงของรฐบาล หรอรฐบาลเขาไปมบทบาทในการด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจนอยทสด โดย Smith เชอวา “มอทมองไมเหน” (Invisible hands) หรอ “กลไกตลาด” (market mechanism) จะจดการทกสงทกอยางเอง และการเขาแทรกแซงของรฐบาลจะท าใหเกดการจ ากดการน าเขาสนคาโดยการตงก าแพงภาษ หรอการหามสนคาน าเขา ซงเปนสาเหตของการผกขาดสนคาและบรการ ทฤษฎความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ ของเดวด รคารโด (David Ricardo) ไดพฒนาทฤษฎตอจากทฤษฎความไดเปรยบโดยสมบรณ ของอดม สมธ โดยแสดงใหเหนวาการคาระหวางประเทศยงคงเกดขน แมวาประเทศใดประเทศหนงมความไดเปรยบโดยสมบรณและอกประเทศหนงมความเสยเปรยบโดยสมบรณ (วนรกษ มงมณนาคน, 2546: 5) กลาวคอ ประเทศทมความไดเปรยบโดยสมบรณในการผลตสนคามากกวาหนงชนด ใหประเทศนนเลอกผลตสนคาทมความไดเปรยบโดยสมบรณมากทสดเพอการสงออก และน าเขาสนคาทมความไดเปรยบโดยสมบรณนอยทสด ในขณะทประเทศทมความเสยเปรยบโดยสมบรณในการผลตสนคามากกวาหนงชนดใหประเทศนนเลอกผลตสนคาทเสยเปรยบนอยทสดเพอสงออก และน าเขาสนคาทมความเสยเปรยบโดยสมบรณมากทสด นอกจากนการด าเนนนโยบายการคาระหวางประเทศแบบเสร ยงกอใหเกดประโยชนอยางนอย ประการดงน คอ (มหาวทยาลยขอนแกน, ม.ป.ป.)

1. ผลตอแบบแผนการบรโภค และราคาของสนคา เนองจากการคาขายระหวางประเทศ ท าใหจ านวนสนคาทอปโภคและบรโภคมเพมมากขนความเปนอยของผบรโภคจะดขน ทงนประเทศตางๆ จะพากนผลตสนคาทตนไดเปรยบมากขน และหนไปซอสนคาทตนเสยเปรยบทางการผลตจากประเทศอนมากขน ท าใหอปทานของสนคาเพมมากขนสงผลในระดบราคาสนคามแนวโนมต าลง

2. ผลตอคณภาพและมาตรฐานสนคา การคาระหวางประเทศนอกจากจะท าใหปรมาณการ

ผลตสนคาและบรการเพอตอบสนองความตองการของผบรโภคเพมขนยงท าใหผบรโภคไดบรโภคสนคาทมคณภาพและมาตรฐานสงขนเพราะ มการแขงขนในดานการผลตมากยงขน ท าใหผผลตและผสงออกเขมงวดในคณภาพและมาตรฐานของสนคาเนองจากตองเผชญกบคแขงขน ท าใหตองพฒนาการผลตโดยการใชเทคนคและวทยาการใหกาวหนาและทนสมย เรามกจะไดยนเสมอวา

53

สนคาประเภทอตสาหกรรมทผลตในบางประเภท มชอเสยงและเปนทรจกคนเคยของผบรโภคในตลาดตางประเทศดวยเหตผลตางๆ เชน ราคาต า คณภาพสง และรปรางลกษณะสวยงามท าใหเปนทตองการของผบรโภคเปนอนมาก เชน วทย โทรทศนและวดโอ ของญปน เปนตน และนบวนสนคาเหลานเปนทตองการของประเทศอนๆ มากยงขน นอกจากประเทศทน าเขาทงหลายสามารถควบคมมาตรการการตรวจสอบคณภาพและมาตรฐานของสนคาได เมอเปรยบเทยบกบการผลตเพอตอบสนองภายในประเทศ เพราะวาการควบคมคณภาพและมาตรฐานของสนคาเปนไปดวยความยากล าบากกวาเนองจากผผลตสนคาจะอยกระจดกระจายทวไป

3. ผลตอความช านาญเฉพาะอยาง การคาระหวางประเทศท าใหประเทศตางๆ หนมาผลต

สนคาทตนเองมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทสงกวาเพอสงเปนสนคาออกมากขนแตเนองจากปจจยการผลตมจ านวนจ ากด ฉะนนจงตองดงปจจยการผลตจากการผลตสนคาชนดอน ซงบดนผลตนอยลง เพราะมความเสยเปรยบโดยเปรยบเทยบ (comparative advantage) เชน ไทยดงปจจยการผลตจากการผลตผามาผลตขาวสวนญปนกจะดงปจจยการผลตจากขาวมาผลตผาแทน เพราะฉะนน ปจจยการผลตจะมความช านาญเฉพาะอยางมากขน เกดการประหยดตอขนาด (economy of scale) เปนผลใหตนทนตอหนวยลดต าลง

4. ผลตอการเรยนรในดานเทคโนโลยการบรหารและการจดการ การคาระหวางประเทศท า

ใหสามารถเรยนรทางดานเทคนคการผลต โดยการน าเอาเทคนคการผลตหรอวธการผลตทเหมาะสมและทนสมยมาใชในการผลตสนคาภายในประเทศ เชน เทคนคหรอวธการผลตเพอเพมผลผลตทางดานเกษตรกรรมและอตสาหกรรม ซงถอวาเปนลกษณะของการเลยนแบบระหวางประเทศ โดยวธการนประเทศญปนในอดตไดน าไปใชและไดผลมาแลว โดยไดเลยนแบบเทคนคและวธการผลตขององกฤษ และประเทศชนน าในยโรปโดยการน าสงไหมดบออกไปขายแลกกบการน าเขาสนคาประเภททนและเครองจกรสงผลใหญปนกลายเปนประเทศอตสาหกรรมทพฒนาแลวไดในทสด ในขณะเดยวกนการคาระหวางประเทศเปดโอกาสใหประเทศตางๆ ไดเรยนรและน าเอาเทคนคทางดานการจดการ หรอเทคนคทางดานการบรหาร จากประเทศทกาวหนาหรอพฒนาแลวไปสประเทศก าลงพฒนา ดงนนประเทศตางๆ จงนยมเปดการคาขายตดตอกบตางประเทศ การปดประเทศไมตดตอคาขายกบตางประเทศนนจะท าใหประเทศนน ไมมโอกาสทจะเรยนรเทคนคดงกลาว การเปดประเทศตดตอคาขายกบประเทศตางๆ ของสาธารณรฐประชาชนจนในปจจบนกตงอยบนหลกการและเหตผลดงกลาวแลว

54

5. ผลตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ นกเศรษฐศาสตรโดยทวไปเชอวาการคาระหวางประเทศเปนตวจกรทส าคญทกอใหเกดความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศไทยโดยเฉพาะประเทศก าลงพฒนาโดยผานกระบวนการสงออกเพราะวาประเทศก าลงพฒนาโดยทวไปประชากรสวนใหญของประเทศมฐานะยากจน ตลาดภายในประเทศแคบ จงเปนอปสรรคตอการคาขาย ดวยเหตนจ าเปนตองพงพาอาศยตลาดตางประเทศโดยเฉพาะประเทศทพฒนาแลวเนองจากประชากรมระดบรายไดสง ตลาดภายในประเทศกวางขวางตลอดจนการคมนาคมสะดวกสบาย มผลใหความตองซอสนคาและบรการจากประเทศก าลงพฒนาสงขน เพราะฉะน นการพ งพาอาศยตลาดตางประเทศจงเปนทางออกทส าคญในระยะเรมแรกของการพฒนาประเทศ ในขณะเดยวกนผลจากการทมรายไดจากการสงออกมากขน ยอมท าใหประเทศก าลงพฒนามเงนตราตางประเทศเพอทจะน าสนคาทนและเครองจกรมาใชในการลงทนในโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจดงกลาว ยอมใชเงนทนเปนจ านวนมหาศาลเกนกวาความสามารถของประเทศก าลงพฒนาจะหามาไดในระยะเวลาอนสน

6. ผลตอรายไดและการจางงาน การสงออกเพมขนยอมมผลใหรายไดและการจางงานภายในประเทศเพมขน หรอเปนการเพมอปสงคภายในประเทศนนเอง การเพมขนของการสงออก จะท าใหประเทศไดรบรายไดจากการจ าหนายสนคาและบรการในตางประเทศ ซงมผลใหกระแสหมนเวยนของรายไดในระบบเศรษฐกจขยายตวสงขน ผผลตจะเพมการใชจายในระบบเศรษฐกจมากขน คาใชจายในการบรโภคของผผลตกจะตกไปเปนรายไดของบคคลกลมอนๆ ตอไปกระบวนการเชนนจะด าเนนไปเรอยๆ และเมอรวมรายไดของบคคลทเพมขนในระบบเศรษฐกจจะเหนวารายไดประชาชาตกจะเพมขนเปนจ านวนสงกวารายรบจากการสงออกในครงแรกเปนหลายเทา และผลจากการเพมของรายไดประชาชาตนเอง ยอมเปนผลท าใหมการเพมอปสงคของสนคาและบรการภายในประเทศท าใหการผลต รายไดและการจางงานภายในประเทศขยายตวมากขน อยางไรกตาม แมวาการคาระหวางประเทศจะกอใหเกดประโยชนแกประเทศคคาดงทกลาวมาแลวขางตน การคาระหวางประเทศกมผลกระทบทไมพงปรารถนาแกประเทศคคาไดเหมอนกน ผลกระทบทส าคญพอจะจ าแนกไดอยางนอย 6 ประการ ดงนคอ (มหาวทยาลยขอนแกน, ม.ป.ป.)

1. ผลตอเสถยรภาพของราคา การคาระหวางประเทศทมงเนนใหประเทศผลตสนคาทตนไดเปรยบโดยเปรยบเทยบไมกชนด หรอชนดเดยวนนจะเปนผลใหรายไดของประเทศขนอยกบการจ าหนายสนคาออกเพยงไมกชนด การผลตและรายไดของประเทศจงเปลยนไดงาย ตวอยางเชน ใน

55

อดตทผานมารายไดจากการสงออกของไทยมาจากขาว ยามใดทไทยสามารถสงขาวออกไดมาก เนองจากความตองการขาวในตลาดโลกมสงจะมผลใหรายไดของประเทศเพมขน ท าใหเศรษฐกจรงเรอง และประชาชนมการใชจายมากจะท าใหเกดภาวะเงนเฟอได ในกรณตรงขาม หากอปสงคจากตางประเทศในการเสนอซอขาวลดลง กจะท าใหรายไดจากการจ าหนายขาวลดลง การใชจายในประเทศลดลง จนท าใหเกดภาวะเงนฝด เปนตน และหากระบบเศรษฐกจมการพ งพาการน าเขาจากตางประเทศในระดบสงกจะกอใหเกดปญหาของเสถยรภาพราคาไดเชนกน เชน การขนราคาน ามนดบอยางรวดเรวของกลมผผลตน ามนเพอสงออก (OPEC) เมอป พ.ศ. 2516 และป พ.ศ.2523 ท าใหเกดภาวะเงนเฟอทวโลก และสงผลกระทบตอเศรษฐกจไทยเปนอนมาก เนองจากน ามนเปนสงจ าเปนในการผลต ท าใหตนทนการผลตสนคาสงขน ราคาสนคาจงตองสงขนตาม ท าใหระดบราคาสนคาโดยทว ๆ ไปสงขนได

2. ผลตอเสถยรภาพทางเศรษฐกจระหวางประเทศ การด าเนนนโยบายการคาระหวางประเทศทสนบสนนใหประเทศผลตสนคาทตนเองมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบนนมผลใหหลายๆ ประเทศอาจตองซอสนคาเขาประเทศเปนมลคามากกวามลคาสนคาออก ท าใหเกดการขาดดลในดลการคาอาจจะท าใหดลการช าระเงนระหวางประเทศขาดดลดวย ซงจะท าใหประเทศตองสญเสยทองค าหรอทนส ารองเงนตราตางประเทศ สาเหตส าคญเนองจากอตราการคา (term of trade) ของประเทศคคาไมเทากน ในกรณของประเทศก าลงพฒนาโดยทวไป สนคาสงออกมกจะเปนสนคาเกษตรกรรม ซงระดบราคามกจะต ากวาและขาดเสถยรภาพเมอเทยบกบราคาสนคาน าเขาซงมกจะเปนสนคาจ าพวกทนและสนคาอตสาหกรรม ผลทตามมาคอ อตราการคาของประเทศก าลงพฒนามแนวโนมลดลง นนคอ มลคาจากการสงสนคาออกนอยกวามลคาของสนคาน าเขาสงผลใหเกดปญหาเสถยรภาพเศรษฐศาสตรตอประเทศคอ ปญหาดลการคาและดลการช าระเงนขาดดลในทสด

3. ผลตอความเปนธรรมในการกระจายรายไดระหวางประเทศ การทอตราการคาระหวางประเทศของประเทศก าลงพฒนามแนวโนมลดลงนน ท าใหการกระจายรายไดในระดบนานาชาตซงไมเทาเทยมกนอยแลวยงมความไมเปนธรรมมากขน ทงนเพราะเปนการโอนทรพยากรจากประเทศก าลงพฒนาไปสประเทศพฒนา โดยกระบวนการขาดดลการคาและดลการช าระเงนนนเอง ในขณะเดยวกนการหลอหลอมรสนยมระหวางประเทศใหอยในแบบแผนเดยวกน กเปนกลไกส าคญอกประเภทหนงทท าใหการกระจายรายไดระหวางประเทศเลวลงเพราวาบรษทการคาขนาดใหญใน

56

ประเทศทตามมาคอ การบรโภคสนคาจ าพวกอปโภคและบรโภคในสนคาอตสาหกรรมน าเขามามมากขน ท าใหตองเสยเงนตราตางประเทศมากขน ในขณะทรายไดจากการสงออกสนคาออกลดลง

4. ผลตอประสทธภาพของนโยบายทางเศรษฐกจยงภาคการคาระหวางประเทศขนาดใหญขนเพยงใดท าใหการด าเนนนโยบายทางเศรษฐกจภายในประเทศจะมประสทธภาพนอยลงเทานน เชน เมอเกดปญหาเงนเฟอขนภายในประเทศทผานกลไกของทงราคาสนคาออกและราคาสนคาเขา นโยบายเพอแกปญหาเงนเฟอจะมความยงยากมากขนตามไปดวย เพราะในกรณเชนนรฐบาลไมเพยงแตจะตองเขาใจกลไกการท างานของระบบเศรษฐกจภายในประเทศวามความสมพนธกนอยางไร หากทวายงตองมความรและความเขาใจเกยวกบเศรษฐกจและนโยบายทางเศรษฐกจของประเทศคคาดวยวามผลกระทบอยางไรตอระบบเศรษฐกจภายในประเทศ ท าใหกลไกแกไขปญหาดงกลาวซบซอนขน

5. ผลตอปญหาความมนคงของประเทศ การด าเนนนโยบายการคาโดยเสรทมงใหประเทศผลตสนคาทตนมความไดเปรยบเพยงไมกชนดหรอเพยงชนดเดยว สงผลตอปญหาความมนคงของประเทศไดงาย เพราะหากการคาตางประเทศตองหยดชะงกลงไมวาจะเปนดวยเหตผลทส าคญ เชน การเกดสงคราม การขดแยงทางการเมองกบบางประเทศ ความยงยากทางดานการขนสงระหวางประเทศ เปนตน ยอมสงผลใหประชาชนภายในประเทศเดอดรอน เนองจากการขาดแคลนสนคาอปโภคบรโภค ขาดแคลนวตถดบ และสนคาทนในการพฒนาประเทศ เปนตน จากเหตผลดงกลาวขางตนท าใหไมมประเทศใดในโลกนยดถอนโยบายการคาเสร ตามหลกการแบงงานการท าระหวางประเทศของเดวค รคารโด และนกเศรษฐศาสตรคลาสสกอยางแทจรง แตไดหนมาใชนโยบายการคาแบบคมกน ซงเปนนโยบายทมงสงเสรมอตสาหกรรมหรอการผลตสนคาชนดตาง ๆ ขนใชเองในประเทศเพอมใหเศรษฐกจของประเทศตองขนอยกบการผลตสนคาชนดใดชนดหนงจนเกนไป เนองจากอตสาหกรรมทต งขนภายในประเทศ อาจยงไมสามารถแขงขนกบสนคาตางประเทศได รฐจงจ าเปนใหความชวยเหลอและคมกนโดยใชมาตรการทส าคญ คอ ก าแพงภาษสนคาขาเขา (import tariffs) และโควตาน าเขา เปนตน

57

ผลงานวจยทเกยวของ การตรวจสอบเอกสาร พบวา ผลงานวจยทใกลเคยงและสามารถน ามาสนบสนนแนวคดในการวจยในเรองนได ซงสามารถแยกตามตวแปรตาง ๆ ได ดงน

จนทร ค าดา (2543) ไดศกษาผลกระทบของเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) ตอการผลต การบรโภคและการคาน ามนปาลมของประเทศไทยจากผลการศกษาพบวา ผบรโภคน ามนปาลม (น ามนปาลมดบ) จะไดรบผลกระทบในทางบวกจากการลดอตราภาษน าเขาน ามนปาลมคดเปนมลคาเทากบ 9,679.19 ลานบาท สวนเกษตรกรชาวสวนปาลมน ามนซงเปนผผลตผลปาลมสดจะไดรบผลกระทบในทางลบจากการลดอตราภาษน าเขาน ามนปาลมคดเปนมลคาเทากบ 5,625.15 ลานบาท เมอเปรยบเทยบสวนไดสวนเสยท งหมดแลว พบวา ผบรโภคน ามนปาลมจะไดรบประโยชนจากสวนเกนในการบรโภคน ามนปาลมทมราคาลดต าลงคดเปนมลคาสทธเทากบ 4,054.04 ลานบาท

ธนวฒ บญทองใหม (2550) ไดศกษาปจจยทมผลกระทบตอการขยายพนทปลกปาลมน ามน

ในประเทศไทยจากผลการศกษาพบวาปจจยทมผลกระทบตอการขยายพนทปลกปาลมน ามนในประเทศไทยคอ ปรมาณความตองการบรโภคน ามนปาลมดบในประเทศ ราคาปาลมน ามนทเกษตรกรขายได และราคาน ามนดเซล โดยปรมาณความตองการบรโภคน ามนปาลมดบในประเทศ ราคาปาลมน ามนทเกษตรกรขายได และราคาน ามนดเซล มความสมพนธในทศทางเดยวกนกบการขยายพนทปลกปาลมน ามน ซงตรงกบสมมตฐานทก าหนดไดถงรอยละ 99.55

สภาพนธ ขนธแกว (2548) ไดศกษาความไดเปรยบในการสงออกน ามนปาลมของประเทศ

ไทย จากผลการศกษาพบวา ชวง 10 ปทท าการศกษา กลาวคอ ตงแตป 2537-2546 ประเทศไทยไดมการสงออกน ามนปาลมอยางตอเนอง และเมอพจารณาความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏในการสงออกน ามนปาลม (RCA) ของประเทศไทยกบประเทศคแขงทางการคาอก 8 ประเทศ ไดแก มาเลเซย อนโดนเซย สงคโปร โคลมเบย เนเธอรแลนด คอสตารกา เอวกาดอร และกวเตมาลา ผลปรากฏวามเพยงชวงป พ.ศ. 2545-2546 ทประเทศไทยมความไดเปรยบในการสงออกน ามนปาลมโดยมคาดชน RCA เทากบ 1.49 และ 1.44 ตามล าดบ แตเมอเปรยบเทยบคาดชน RCA กบประเทศผน าดานการสงออกน ามนปาลมอยางประเทศมาเลเซย และอนโดนเซย พบวาประเทศไทยยงเปนรองทง 2 ประเทศในเรองการสงออกน ามนปาลมอยมาก สรปไดวา การพฒนาใหน ามนปาลมของ

58

ประเทศไทยเปนสนคาสงออกทสามารถสรางรายไดใหกบประเทศนนสามารถท าได แตอยางไรกตามประเทศไทยไมสามารถเปนผน าดานการสงออกน ามนปาลมของโลกไดในอนาคตอนไกล เนองจากปรมาณการผลตน ามนปาลมของประเทศไทยสวนใหญรองรบการบรโภคภายในประเทศเปนส าคญ ดงนนหากเรามงเพมผลผลตน ามนปาลมเพอรองรบการบรโภคของอตสาหกรรมทเกยวของภายในประเทศนาจะเปนการชวยเศรษฐกจของประเทศใหดขนไดมากกวา เพราะท าใหลดภาวะการน าเขาน ามนปาลมจากตางประเทศ สงผลใหตนทนสนคาลดลง เนองจากใชวตถดบในประเทศนนเอง

ปฏมา สงกมาร (2544) ไดศกษาการวเคราะหผลกระทบของขอตกลงเขตการคาเสรอาเซยน

ทมตออตสาหกรรมน ามนปาลมในประเทศไทยจากผลการศกษาพบวา สมการอปสงคน ามนปาลมบรสทธในตลาดกรงเทพฯ ผลคณของตวแปรหนของนโยบายการน าเขากบราคาน ามนปาลมโลก และตวแปรหนของนโยบายการเกบภาษน าเขา ซงปจจยทมผลกระทบตอปรมาณความตองการบรโภคน ามนปาลมบรสทธทงหมดภายในประเทศมากทสด คอ ราคาขายสงน ามนปาลมบรสทธภายในตลาดกรงเทพฯ มคาความยดหยนเทากบ 1.43 และสมการอปทานน ามนปาลมบรสทธภายในประเทศ แสดงไดวาตนทนหรอราคาขายสงน ามนปาลมบรสทธภายในตลาดกรงเทพฯ ในปปจจบนขนกบราคาขายสงน ามนปาลมดบในตลาดกรงเทพฯ ในปปจจบน และในปทผานมา ซงราคาขายสงน ามนปาลมดบในตลาดกรงเทพฯในปปจจบนมผลกระทบตอตนทนในการผลตน ามนปาลมบรสทธมากทสด มคาความยดหยนเทากบ 0.66

อครเดช เชอกลชาต (2552) ไดศกษาปจจยทท าใหเกดความผนผวนของราคาปาลมน ามน

ภายในประเทศไทยจากผลการศกษาพบวาปจจยทมอทธพลตอความผนผวนของราคาปาลมน ามนภายในประเทศ คอ การบรโภคภายในประเทศ (IP) มความสมพนธในทศทางตรงกนขามกบราคาปาลมน ามนเฉลยทเกษตรกรขายได (PP) และผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) และมลคาการสงออกของไทย (OP) มความสมพนธในทศทางเดยวกนกบราคาปาลมน ามนทเกษตรกรขายได (PP) อยางมนยส าคญทระดบความเชอมนรอยละ 99

โชคชย เออศลป (2549) ไดศกษาปญหาของการเปดเขตการคาเสรอาเซยน-จน กรณสนคาเกษตรประเภทผก-ผลไมของประเทศไทย จากผลการศกษาพบวา การเปดการคาเสรกบประเทศจนในกรณสนคาประเภทผก-ผลไม มปญหาอยหลายดานดวยกนคอ ลกษณะการเมองการปกครองของทงสองประเทศมความแตกตางกน การคมนาคมขนสงสนคายงตองการการพฒนาและเพมชองทาง

59

ในการขนสงใหมากขนกระบวนการตรวจสอบและน าเขาของประเทศจนมความยงยากและเขมงวดและยงมภาษมลคาเพมกบสนคาของประเทศไทยอกดวยประเทศจนนนมศกยภาพทจะขยายพนทการเพาะปลกพชผกผลไมเมองรอนไดอกมากและการน าเขาสนคาประเภทผก -ผลไมนนประเทศไทยไมไดเปนแหลงน าเขาสนคาเพยงประเทศเดยวของประเทศจนซงเวยดนามกเปนคแขงส าคญของประเทศไทยอกดวยการเปดการคาเสรดเหมอนวาผทไดรบผลกระทบมากทสดคงหนไมพนเกษตรกรผปลกพชผกผลไมซงจะตองแสวงหาอาชพใหมทดแทนอาชพเกาอกทงการสนบสนนจากรฐบาลยงไมดเทาทควร เปนไปไดสงทการคาเสรไมใชตวแปรทเสรมสรางขดความสามารถในการแขงขนอยางแทจรงและย งยนเพราะผลประโยชนทประเทศไทยอาจไดรบจากการลดภาษเปนผลในชวงระยะสนเพราะเกษตรกรรมของประเทศไทยจะตองเผชญหนากบการทาทายในการปรบปรงขดความสามารถในการแขงขนซงตองอาศยการเพมประสทธภาพในการผลตการสรางมลคาเพมโดยกระบวนการดงกลาวตองมการลงทนในการพฒนาปจจยพนฐานในมตตางๆทงในดานการปรบปรงประสทธภาพแรงงานการสรางบคลากรทมความเชยวชาญเฉพาะดานรวมถงการน าเทคโนโลยซงสงเหลานตองน ามาทบทวนวาประเทศไทยมศกยภาพและความพรอมมากนอยแคไหนและทส าคญทสดประเทศไทยตองตอบค าถามใหไดวาเปาหมายในการท าการคาเสรกบประเทศใดประเทศหนงคออะไรและสรางตวชวดทสามารถตอบค าถามของประชาชนไดโดยยดหลกเหนชอบรวมกนมใชเพอประโยชนของกลมใดกลมหนงกอนทจะกาวกระโดดเขาสเวทการคาโลก

ชายฉตร ธรวฒน (2542) ไดศกษาผลกระทบการลดภาษน าเขาขาวของสาธารณรฐ

ประชาชนจนจากประเทศไทยภายใตขอตกลงทวไปวาดวยภาษศลกากร และการคา จากผลการศกษาพบวา ปจจยทมผลกระทบตอปรมาณน าเขาขาวของจนจากไทยในทศทางเดยวกน ไดแก ปรมาณการบรโภคขาวของจนตอคนตอป ผลตภณฑประชาชาตเบองตนตอหว และราคาน าเขาเฉลยทกประเทศยกเวนประเทศไทย และปจจยทมผลกระทบในทศทางตรงกนขาม ไดแก ราคาน าเขาขาวของจนจากไทย โดยปจจยตางๆ รวมกนสามารถอธบายการเปลยนแปลงของปรมาณการน าเขาขาวของจนจากไทยถงรอยละ 78.3 และทกตวแปรทใชมความเชอมนอยางมนยส าคญทางสถต สวนการวเคราะหในเรองผลกระทบการลดภาษ พบวาการลดภาษน าเขาลง จะสงผลท าใหราคาน าเขาลดลงไปดวย ณ ระดบภาษตางๆ กน และสงผลกระทบเชอมโยงไปถงปรมาณน าเขาทเพมขนตามล าดบ ณ ระดบภาษตางๆ ดวย

60

จตทพย พ งอาศรย (2547) ไดศกษาผลจากการลดอตราภาษศลกากรผลตภณฑมนส าปะหลงของประเทศสาธารณรฐประชาชนจนทมตอการน าเขาผลตภณฑมนส าปะหลงจากประเทศไทย จากผลการศกษาพบวา ปจจยทมผลตอปรมาณการน าเขาผลตภณฑมนส าปะหลงทงสองชนดของจนจากไทย ไดแก ราคาน าเขาผลตภณฑมนส าปะหลงของจนจากไทย ราคาน าเขาผลตภณฑมนส าปะหลงของจนจากประเทศคแขง ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศเฉลยตอหวของจน และอตราแลกเปลยนเงนตราระหวางไทยกบจน สวนผลจากการลดอตราภาษน าเขาผลตภณฑมนส าปะหลงของจนทมตอมลคาการน าเขาผลตภณฑมนส าปะหลงของจนจากไทย พบวา เมอจนลดอตราภาษน าเขาใหกบไทยแลว มลคาการน าเขาผลตภณฑมนส าปะหลงทงสองชนดของจนจากไทยระหวางป พ.ศ. 2545-2547 เพมขนเปนล าดบ เนองจากความยดหยนของอปสงคตอราคาน าเขาผลตภณฑมนส าปะหลงทงสองชนดของจนจากไทยมคาสง

อรพน ทรงประสทธ (2541) ไดศกษาปจจยทสงเสรมหรอตอตานสนคาเกษตรของไทย : ศกษากรณเขตการคาเสรอาเซยน จากผลการศกษาพบวา ผลของการจดตงเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) มอทธพลตอประเทศไทยและเออประโยชนหลายประการ เนองจากประเทศไทยมปจจยหลายดานทสงเสรมการผลตสนคาเกษตร และยงเปนประเทศผน าในการสงออกสนคาเกษตรไปยงตางประเทศเพราะประเทศไทย มผผลตทมความสามารถและความช านาญในการผลตสนคาเกษตร สนคาเกษตรของไทยมประสทธภาพและคณภาพด อกท งยงมตนทนทต ากวาประเทศสมาชกอาเซยนอน สภาพภมประเทศของประเทศไทยเหมาะสมทจะเปนศนยกลางในการคมนาคมขนสงในภมภาคเอเชยอาคเนยจากเหตผลดงกลาวท าใหประเทศไทยไดเปรยบประเทศสมาชกอาเซยนอนหลายดาน ผลประโยชนในการเขารวมเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) ท าใหประเทศไทยสามารถเตรยมความพรอมเพอการพฒนา สามารถปรบปรงระบบการท างาน และด าเนนการตาง ๆ เพอพฒนาสนคาเกษตรใหมคณภาพ ประเทศไทยมปจจยทสงเสรมในการผลตสนคาเกษตรใหมประสทธภาพมากกวาประเทศสมาชกอาเซยนอน อยางไรกตามผลการศกษาพบวาประเทศไทยยงประสบปญหาและอปสรรคบางประการ เพราะมสนคาเกษตรบางชนด (เชน น ามนปาลม กาแฟ และถวเหลอง) ทผลตโดยมตนทนสงกวาประเทศอนและขาดความช านาญในการผลต ท าใหตองน าเขาสนคาดงกลาวเขามาทดแทนการผลตภายใน ท าใหสญเสยเงนตราตางประเทศ

61

บทท 3

สภาพทวไปของการผลต และการแปรรปปาลมน ามน สภาพทวไปของการผลตปาลมน ามน ปาลมน ามนเปนพชน ามนทนบวนจะทวความส าคญมากยงขนส าหรบประเทศไทย เนองจากอตสาหกรรมน ามนปาลมของไทยไดขยายตวอยางรวดเรวภายในระยะเวลาไมเกน 20 ปมาน ในปจจบนผลผลตน ามนปาลมของไทยมสวนแบงในตลาดน ามนพชสงสดในบรรดาน ามนพชทงหลาย มการน าน ามนปาลมไปใชในอตสาหกรรมตาง ๆ อยางกวางขวาง อยางไรกตามสภาพการผลตปาลมน ามนของไทยยงมประสทธภาพการผลตต า ท าใหตนทนการผลตสงไมสามารถแขงขนดานราคากบน ามนปาลมของประเทศอนๆ ในตลาดโลกได ดวยเหตนรฐบาลจงก าหนดนโยบายพฒนาการผลตปาลมน ามนทงในระยะสนและระยะยาว เพอเพมประสทธภาพการผลตทงในแงของการเพมผลผลตตอไร การพฒนาองคความรดานพนธและการจดการสวนปาลมน ามน

แหลงก าเนดและแหลงปลกปาลมน ามน ปาลมน ามน (Oil palm) มแหลงก าเนดอยในทวปแอฟรกา นยมปลกกนอยางแพรหลายในทวปแอฟรกา อเมรกาและเอเชย ประเทศผผลตและสงออกน ามนปาลมและเมลดน ามนทส าคญ ไดแก ประเทศมาเลเซย อนโดนเซย สาธารณรฐแซร ไนจเรยและไอเวอรโคส เรมเขาสประเทศไทยโดยเขามาทางอนโดนเซย มาเลเซย การปลกปาลมน ามนในประเทศไทยนนพระยาประดพทธ ภบาล เปนผน าเขามาเปนครงแรกประมาณ 60 ปมาแลว โดยน ามาจากอนโดนเซยหรอมาเลเซย แตปลกเปนไมประดบทสถานทดลองยาง คอหงส จงหวดสงขลา และสถานกสกรรมพลว จงหวดจนทบร การปลกปาลมน ามนเปนการคาในประเทศไทยไดเรมปลกเปนครงแรกกอนสงครามโลกครงทสอง โดยหมอมเจาอมรสมานลกษณ กตยากร ในเนอทประมาณ 1,000 ไร ทต าบลปรก อ าเภอสะเดา จงหวดสงขลา แตตอมาสวนปาลมนไดหยดกจการไป (ด ารง, 2532) ปาลมน ามนไดรบการสงเสรมการปลกในรปบรษทเปนการคาอยางจรงจง เมอป พ.ศ. 2511 ซงขณะนนมโครงการปลกปาลมน ามนอย 2 โครงการ โดยมสมาชกจ านวน 1,645 ราย มเนอทปลกรายละ 16 ไร คอ โครงการนคมสรางตนเองพฒนาภาคใต จงหวดสตล เนอทปลก 20,000 ไร

62

โครงการบรษทอตสาหกรรมน ามนและสวนปาลม จ ากด ต าบลปลายพระยา อ าเภออาวลก จงหวดกระบ เนอทปลก 20,000 ไร ภายหลงทประสบความส าเรจทงสองโครงการ กมผสนใจและบรษทปลกปาลมน ามนเกดขนมากจงท าใหการปลกปาลมน ามนในประเทศไทยขยายไปอยางรวดเรว ลกษณะทางพฤกษศาสตรของปาลมน ามน ปาลมน ามน เปนพชใบเลยงเดยวทจดอยในตระกลปาลม (Palmae หรอ Recaceae) ตระกลยอยเดยวกบมะพราว คอ Cocoideae สกล Elaeis มชอวทยาศาสตรวา Elaeis guineensis Jacq. ซงมลกษณะทางพฤกษศาสตรดงน ราก เกดขนตรงฐานโคนของล าตนเปนระบบรากแขนง ความหนาแนนของรากจะพบในบรเวณรศมของพมใบและลกลงไปประมาณ 15 เซนตเมตรจากผวดน การแผกระจายของรากจะขนอยกบสภาพแวดลอมตางๆ เชน สภาพของดน ปรมาณธาตอาหาร ความตนของระดบน าใตดน เปนตน ล าตน มลกษณะล าตนเดยวตงตรงรปรางทรงกระบอกมเนอเยอเจรญตรงปลายยอดซงในชวง 2-3 ปแรกจะชวยในการเจรญเตบโตทางดานกวาง หลกจากนนแลวจงจะมการเจรญทางดานความสงเรอยไปประมาณ 25-50 เซนตเมตรตอป ขนาดล าตนและความสงขนอยกบพนธและสภาพแวดลอม ล าตนมขอส น ๆ เปนทเกดขอบใบเวลาตดทางใบจะเหนตอใบเวยนเปนเกลยวรอบตน ตนทมอายมากเมอใบรวงหลนเองล าตนจะเรยบ ใบ ในสภาวะทเหมาะสมตอการเจรญเตบโต ปาลมน ามนทมการเจรญเตบโตเตมทแลวจะมทางใบเกดขนทรอบยอดประมาณ 40-50 ทาง และมทางใบออนทก าลงพฒนาจากเนอเยอเจรญทปลายยอดประมาณเดอนละ 2 ทาง เมอทางใบหนงคลจะมทางใบถดไปเปนรปยอดแหลมเกดขนมาแทนเปนล าดบ ทางใบคลแลวจะท าหนาทสงเคราะหแสงและอน ๆ ประมาณ 2 ป ทางใบปาลมน ามนจะตดอยกบล าตนหลาย ๆ ปไมหลดออกจากล าตนงาย ๆ ดงนน จงตองมการตดแตงทางใบใหเหลอบนตนประมาณ 35-50 ทาง ชอดอก ปาลมน ามนจะเรมออกดอกเมออายประมาณ 2-3 ป หลกจากปลกลงแปลงแลว ชอดอกเกดจากตาดอกซงอยตรงซอกโคนกานใบทกใบ ใชเวลาพฒนาจนดอกบานประมาณ 33-34

63

เดอน และมโอกาสทจะเกดเปนดอกเพศผ เพศเมย หรอในบางโอกาสกเกดดอกผสมหรอกะเทยได ขนอยกบพนธกรรม อาย สภาพแวดลอมและการจดการ

ผลและเมลด หลกจากดอกไดรบการผสมแลวประมาณ 5 เดอนครง ผลกจะสก การสกของผลจะชาหรอเรวยงขนอยกบสภาพแวดลอม เชน ถาฝนตกสม าเสมอตลอดปผลจะสกเรวกวาในสภาพฝนแลง เปนตน ปาลมทมอายเตมทแลวสามารถใหผลประมาณ 1,600 ผลตอทะลายปาลม ลกษณะของผลปาลมเปนแบบ Drupe ประกอบดวย เปลอกชนนอก (Exocarp) เปลอกชนกลางหรอกาบ (Mesocarp) ซงเปนสวนทมน ามนอยทงสองสวนเรยกรวมกนวา Pericarp และชนในสดเปนกะลา (Endocarp) ถดจากสวนนไปกเปนสวนของเมลด ซงประกอบดวย เนอในเมลด (Kernel หรอ Endocarp) ซงมน ามนอยเชนกนและสวนคพภะ (Embryo) ผลและเมลดเปนสวนทมความส าคญมากทสดเพราะเปนสวนทจะใหน ามน ลกษณะสและความหนาของกะลาถกควบคมดวยยน พนธปาลมน ามน

พนธปาลมน ามนทปลกเปนการคา ไดแก พนธเทเนอรา (Tenera) ซงเปนพนธลกผสมระหวางพนธพอ พสเฟอรา (Pisifera) และพนธแมดรา (Dura) (ศกศลป และคณะ, 2541)

1. พนธดรา (Dura) ปาลมน ามนดราทดพบในแถวตะวนออกกลาง เรยกวา Deli Dura ซงใหน ามนตอทะลายประมาณรอยละ 18.0-19.5 กะลาขนาดปานกลางหนา 2.0-8.0 มลลเมตร หรอรอยละ 25-30 มเปลอกหนาระหวางเนอนอกทมน ามนและเนอในหนา ปจจบนพนธดราใชเปนแมพนธส าหรบผลตลกผสมเทเนอรา

2. พนธพสเฟอรา (Pisifera) เปนพนธทมเปอรเซนตน ามนสง มกะลาบางมากเปลอกนอก

หนากวาพนธดรา (5.0-100.0 มลลเมตร) เมลดในเลก มขอเสย คอ ขนาดของผลเลก ชอดอกตวเมยมกเปนหมนและมการผลตทะลายตอตนต า ปจจบนใชพนธพสเฟอรานเปนพนธพอส าหรบพนธลกผสมเทเนอรา

3. พนธเทเนอรา (Tenera) เปนพนธผสมระหวางดราพนธแมกบพนธพอพสเฟอรา เปนพนธทมเปลอกส าหรบสกดน ามนมาก เนอนอกหนาและใหเปอรเซนตน ามนมาก มกะลาบาง (0.5-4.0

64

มลลเมตร หรอ 3.0-10.0 มลลเมตร) และมน ามนทงทะลายประมาณรอยละ 22-25 มทะลายดกกวาพนธดรา เนองจากพนธเทเนอรามคณสมบตดหลายประการจงนยมปลกเปนการคา สภาพแวดลอมทเหมาะสมส าหรบปาลมน ามน ปาลมน ามนเปนพชยนตนทมขนตอนการเพาะปลกและตองการปจจยในการเจรญเตบโตทแตกตางกน ตงแตการเรมตนเพาะเมลด การเพาะเลยง การจดการและการเกบเกยวเนองจากปาลมน ามนเปนพชทอายการลงทนสงและระยะเวลาในการเจรญเตบโตนาน การเลอกพนทปลกและวธการปลกทเหมาะสมจะชวยใหไดผลผลตสงและสภาพแวดลอมทเหมาะสมส าหรบการปลกปาลมน ามนมปจจยดงกลาวตอไปน

1. ปรมาณน าฝน ปาลมน ามนชอบสภาพภมอากาศทมฝนตกชกและสม าเสมอตลอดป ความชนสง แสงแดดจด พนททางภาคใตสวนใหญจงเหมาะสมเนองจากมการกระจายของน าฝนสม าเสมอ ประมาณ 1,800 - 2,000 มลลเมตรตอป และจะตองไมมสภาพแลงเกน 3 เดอน ปจจยทส าคญในการเลอกพนทปลกตองค านงถงสภาพภมอากาศ สภาพดน และการขนสงดวย

2. อณหภม อณหภมทเหมาะสมส าหรบการเจรญเตบโตของปาลมอยในชวง 25-28 ปรมาณแสงแดดอยางนอย และไมควรต ากวา 20 องศาเซลเซยส เพราะอณหภมต าจะมผลกระทบตอการเจรญเตบโตและผลผลตของปาลมน ามน อณหภมสงสดไมควรเกนกวา 32 องศาเซลเซยส เพราะอณหภมทสงจะท าใหอตราการคายน าของปาลมน ามนสง ซงจะสงผลกระทบตอการสญเสยความชนในดน วนละ 5 ชวโมงและมความชนสมพนธของอากาศในรอบป ไมต ากวารอยละ 75

3. ปรมาณแสงแดด โดยทวไปปาลมน ามนตองการแสงแดดอยางนอย 5 ชวโมง หรอประมาณ 18,000 ชวโมงตอป ถาปลกปาลมในสถานทมรมเงา หรอปลกในสภาพชดกนเกนไป จะท าใหการสะสมน าหนกและการผลตชอดอกเพศเมยลดลง ท าใหผลผลตลดลง

4. สภาพดนทเหมาะสม ลกษณะดนทเหมาะสมกบการปลกปาลมน ามน คอ ดนรวนเหนยวถงดนเหนยว มความลกของชนหนาดนมากกวา 75 เซนตเมตร อมน าไดด มธาตอาหารสง มความเปนกรดออน pH4.0 – 6.5 สงกวา ระดบน าทะเลไมเกน 500 เมตรมความลาดชนไมเกน 12%

65

5. การขนสง การขนสงผลผลตทะลายปาลมน ามนสโรงงานมความส าคญไมนอย ผลผลตทะลายปาลมน ามนอยางรวดเรว (ไมควรเกน 24 เซนตเมตร) ควรมพนทปลกปาลมหางจากโรงงานสกดไมเกน 120 กโลเมตร และมพนทท าการขนสงไดสะดวก การเกบเกยวปาลมน ามน

การเกบเกยวผลปาลมน ามนสดรวมถงการรวมผลปาลมสงโรงงาน มขนตอนโดยทวไปดงน

1. ล าดบแรกจะตองแตงชอทางล าเลยงแถวปาลมน ามนในแตละแปลงใหเรยบรอยและม

ความสะดวกกบการล าเลยง และตรวจสอบทะลายปาลมทตดแลวใหเรยบรอยเพอรอรวบรวมตอไป 2. คดเลอกทะลายปาลมน ามนสกโดยยดมาตรฐานจากการสงเกตสของผลปาลมน ามน

ซงจะเปลยนเปนสสมและจ านวนผลทสกจะรวงหลนลงบนดนประมาณ 10 ถง 12 ผล ผลดงกลาวใหถอเปนผลปาลมสกทสามารถใชได

3. หากปรากฏวาทะลายปาลมสกทจะตดมขนาดใหญ ทตดแนนกบล าตนมากไมสะดวกกบการใชเสยมแทงเพราะจะท า ใหผลรวงมาก กใชมดขอหรอมดดามยาวธรรมดา ตดแชะขวทะลายกนเสยกอน แลวจงใชเสยมแทงทะลายกนเสยกอน แลวจงใชเสยมแทงทะลายปาลมกจะหลดออกคอตนปาลมไดงายขน

4. ใหตดแตงขวทะลายปาลมทตดออกมาแลวใหสนทสดเทาทจะท าได เพอสะดวกในการ

ขนสง หรอเมอถงโรงงาน ทางโรงงานกสามารถบรรจปาลมลงในถงตนลกปาลมไดสะดวก

5. รวบรวมผลปาลมทงทเปนทะลายยอยและลกรวงน ามารวมไวเปนกองในพนทวางบรเวณโคนตน และเกบผลปาลมทรวงใสตะกราหรอเขงเตรยมไว ในกรณตนปาลมมอายนอย ทางใบปาลมอาจเกบยาก

6. ส าหรบทางใบปาลมทกองไวหลงจากตดแลวอยาใหกดขวางทางเดน หรอวางปดกนทางระบายน าเพราะอาจจะท าใหเกดน าทวมขง หรอทางระบายน าทขงตามทางเดน

66

7. รวบรวมผลปาลมน ามนทงทะลายสดและผลปาลมรวงไปยงศนยรวมผลปาลมในกองทเปนกองยอย เชน ในการกระบะบรรทกทลากดวยแทรกเตอรหรอรถอแตน

8. การเกบเกยวผลปาลม เจาของสวนปาลมน ามนจะตองสนบสนนใหผเกบเกยวรวมท างานกนเปนทม ในทมกแยกใหเขาคกน 2 คน โดยคนหนงท าหนาทตดหรอแทงผลปาลมและอกคนหนงกเกบรวมรวมผลปาลม

9. การเกบรวมรวมผลปาลม การเกบพยายามลดจ านวนครงในการถายเทเปนกองยอย ๆ เมอผลปาลมช ามบาดแผล จะท าใหปรมาณของกรดไขมนอสระจะมจ านวนเพมมากขน การสงปาลมออกจากสวนปาลมเองกควรมการตรวจสอบโดยการลงทะเบยนผลปาลม และการบรรทกควรจะมตาขายคลมเพอไมใหผลปาลมรวงระหวางทางขณะขนสง

ขอควรปฏบตในการเกบเกยวทะลายปาลมน ามน มดงน

1. ตดทะลายปาลมน ามนอยในระยะสกพอด คอทะลายปาลมเรมมผลรวง แตไมควรตดทะลายปาลมทยงดบอย เพราะในผลปาลมดบยงมสภาพเปนน าและมแปงอยยงไมแปรสภาพเปนน ามน สวนทะลายทสกเกนไปจะมกรดไขมนอสระสง และผลปาลมสดอาจมสารบางชนดอย อาจเปนอนตรายกบผบรโภคได

2. รอบของการเกบเกยว จะอยในชวงทผลปาลมน ามนออกชก ควรจะอยในชวง 7 ถง 10

วน

3. ผลปาลมทเปนลกรวงทอยบรเวณโคนปาลมน ามน และทคางในกาบตนควรเกบออกมาใหหมด

4. กานทะลายของปาลมน ามนควรตดใหสนและตองใหตดกบทะลาย

5. พยายามใหทะลายปาลมน ามนช านอยทสด

67

ขอควรค านง 1. ผลปาลมน ามนทตดแลว ควรจะด าเนนการจดสงใหถงโรงงานภายใน 24 ชวโมง 2. ทะลายปาลมสกทจดวาไดมาตรฐาน คอ ผลปาลมชนนอกสดของทะลายหลดรวงจาก

ทะลาย

3. ผลปาลมหากมจ านวนเตมทะลาย แสดงเหนไดชดวาไดรบการดแลรกษาอยางด

4. ไมควรใหมทะลายปาลมน ามนทมอาการชอกช าและเสยหายอยางรนแรง

5. ไมควรใหมทะลายปาลมน ามนทเปนโรคใด ๆ หรอเนาเสย

6. ไมควรใหมทะลายทสตวกนหรอท าความเสยหายแกผลปาลม

7. ไมควรใหมสงสกปรกเจอปน เชน ดน หน ทราย ไมกาบหมทะลาย เปนตน

8. ไมควรใหมทะลายปาลมน ามนเปลา ๆ เจอปนดวย

9. ความยาวของกานทะลายควรไว ควรใหมความยาวประมาณ 2 นว มาตรฐานในการเกบเกยวปาลมน ามน

1. จะตองไมตดผลปาลมดบไปขายเพราะจะขายไดในราคาไมเตมท 2. จะตองไมปลอยใหผลปาลมน ามนสกอยบนตนนานเกนไป

3. จะตองเกบผลปาลมทรวงลงบนพนใหหมด

68

4. จะตองคดเลอกทะลายปาลมน ามนทสมบรณ สวนทะลายทมจ านวนนอยใหทงทะลายไปเลย

5. จะตองไมท าใหผลปาลมน ามนทเกบเกยวแลวมบาดแผล

6. การตดขวทะลายปาลมน ามนจะตองตดใหมขนาดสนทสดเทาทจะท าได

7. จะตองท าความสะอาดผลปาลมน ามนทเปอนดน อยาใหมเศษหนดนปนไปดวย

8. เมอตดผลปาลมน ามนแลว จะตองรบสงผลปาลมไปยงโรงงาน ภายใน 24 ชวโมง ตนทนการผลตปาลมน ามน

ส าหรบตนทนการผลตปาลมน ามนในประเทศไทย พบวามแนวโนมเพมขน ในอตราเฉลย

รอยละ 10.72 ตอป ซงตนทนทเพมขน สวนใหญเปนตนทนผนแปร อตราเฉลยรอยละ 11.63 ตอป โดยในป 2553 มตนทนผนแปร 5,730.61 บาทตอไร เพมขนเปน 6,166.57 บาทตอไร ในป 2554 ซงสวนใหญเปนคาแรงงาน และคาปยเคม สวนตนทนการผลตทเปนตนทนคงทเพมขนจาก 1,135.47 บาทตอไร ในป2553 เปน 1,192.94 บาทตอไร ในป 2554 และมตนทนการผลตรวมไรละ 7,359.51 บาท (ตารางท 3-1) เมอพจารณาตนทนตอกโลกรม ตงแตป 2545-2554 พบวามแนวโนมเพมขน ในอตราใกลเคยงกบตนทนตอไร คอ อตราเฉลยรอยละ 10.76 ตอป ป 2554 มตนทนการผลตกโลกรมละ 3.03 บาท

69

ตารางท 3-1 แสดงตนทนการผลต และราคาทเกษตรกรขายได ของปาลมน ามน ป 2545-2554

ทมา: ศนยสารสนเทศการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2555 การแปรรปปาลมน ามน

ผลปาลมสดสามารถน ามาแปรรป โดยการสกดน ามนออกจากผลปาลมน ามน 2 สวน คอ เนอปาลมดานนอกของผลปาลม และเนอในเมลดปาลม

1. น ามนปาลมทสกดออกจากสวนเนอปาลมดานนอกของผลปาลม เรยกวา น ามนปาลม

ดบ (Crude Palm Oil: CPO) น ามนทสกดไดจะมสสม อตราสวนของน ามนจากเนอนอกของผลปาลมจะมากหรอนอยขนอยกบพนธ สภาพภมอากาศ การบ ารงรกษาและกรรมวธการสกด โดยเฉลยตามมาตรฐานสากลจะตองมน ามนอยไมนอยกวารอยละ 20 แตของประเทศไทยโดยเฉลยประมาณรอยละ 16-18 เทานน

2. น ามนปาลมทสกดออกจากสวนเนอในเมลดปาลม เรยกวา น ามนเนอในเมลดปาลม

(Palm Kernel Oil) น ามนทสกดไดจะไมมส อตราสวนของน ามนจากเนอในเมลดปาลมทสามารถสกดไดประมาณรอยละ 45-50 ของเนอในเมลดปาลมน ามนทกะเทาะเปลอกออกแลว

70

ในการแปรรปปาลมน ามนจะเปนกระบวนการตอเนองประกอบดวย 3 ขนตอน คอ

1. การแปรรปขนตน เปนการสกดหรอหบเอาน ามนจากสวนเปลอกผลปาลมและสวนเมลดในปาลมซงจะไดน ามนปาลมดบ ในกระบวนการผลตหรอสกดปาลมน ามน จะแบงออกเปน 2 แบบ คอ การสกดน ามนแบบมาตรฐานโดยแยกเมลดในและเปลอกออกจากกนและการสกดแบบรวมทงเปลอกและเมลดใน

1.1 การสกดน ามนปาลมแบบมาตรฐาน เปนกระบวนการสกดน ามนโดยแยกเมลดในและเปลอกออกจากกน เปนวธการสกดเพอใหไดน ามนทมคณภาพดและสงเจอปนนอยโดยเครองจกรทส าคญในโรงงานสกดน ามนปาลมชนดแยก กระบวนการผลตจะเรมจากการน าทะลายปาลมสดมาเขาเครองฆาเชอ โดยการอบดวยไอน าทอณหภม 120-130 องศาเซลเซยส ความดนประมาณ 45 ปอนดตอตารางนว เปนเวลา 30-60 นาท เพอยบย งการท างานของเอนไซมซงจะหยดปฏกรยาการแตกตวเปนกรดไขมนอสระในผลปาลมสด ท าใหผลปาลมนมหลดออกจากขวงายและท าใหเนอเยอของผลปาลมยยงายตอการหบอดน ามน ทะลายปาลมทผานการนงแลวจะน าเขาเครองนวดทะลายเพอแยกผลปาลมและทะลายเปลาออกจากกน ทะลายเปลาทผานการนงแลวจะน าเขาเครองนวดทะลายเพอแยกผลปาลมและทะลายเปลาออกจากกน ทะลายเปลาจะถกสงไปยงเตาเผาเพอท าปยประเภทโพแทสเซยมตอไป สวนผลปาลมจะถกสงไปยงเครองยอย เพอตผลปาลมใหยยแยกตวออกจากเมลดและเซลน ามนแตกตวออกมาเพอใหงายตอการหบน ามน จะใชเวลาประมาณ 15-20 นาท จากนนจะปอนเขาเครองหบแบบเกลยวค น ามนทหบไดจะผานตะแกรงสนเพอแยกเอาเนอเยอปาลมออก น ามนทไดจะน าไปกรองแยกน ามนและเสนใยสงสกปรกออกไปชนหนงกอน จากนนน าไปเขาเครองเหวยงเพอแยกเอาน าและสงสกปรกทเหลอออกจากน ามนน าน ามนไปไลความชนใหอยในมาตรฐานทก าหนด จากนนน าไปบรรจถงเกบรอจ าหนายใหโรงงานกลนน ามนบรสทธ ใยกากและเมลดปาลมทออกจากเครองหบจะน ามาท าใหแหงดวยลมรอนอณหภม 135 องศาเซลเซยส แลวน าเครองแยกใยออกจากเมลด สวนใหญใชแรงลมเปาเสนใยใหลอยไปตามทอเพอปอนเปนเชอเพลงของหมอผลตไอน า เมลดทไดจะน ามาขดใหสะอาดแลวอบใหแหงทอณหภม 80 องศาเซลเซยส จากนนน ามาคดขนาดและน าเขาเครองกะเทาะเมลดแลวน าเขาเครองแยกเมลดในออกจากกะลา สวนเมลดในจะน าไปอบแหงทอณหภม 75 องศาเซลเซยสแลวน าไปสกดน ามนเมลดในปาลม

71

ขอด คอ เครองจกรมประสทธภาพการหบน ามนสง น ามนทผลตไดคอนขางไดมาตรฐานสามารถผลตน ามนไดปรมาณมาก ขอเสย คอ มน าเสยจากกระบวนการผลตและขาดแคลนวตถดบในฤดแลง เนองจากมผลผลตปาลมสดนอยท าใหไมสามารถท าการผลตไดเตมก าลงการผลต

1.2 การสกดน ามนปาลมแบบรวมทงเปลอกและเมลดใน สามารถใชวตถดบไดทงปาลมทะลายและปาลมรวง มการแยกทะลายและผลปาลมโดยการสบท าใหรวงจากนนน าผลปาลมไปยางหรออบความรอนทอณหภม 90-150 องศาเซลเซยส เปนเวลา 14-16 ชวโมงหรอทอดผลปาลมในน ามนปาลมเปนเวลา 40-60 นาท เมอผลปาลมสกกน าไปเขาเครองหบแบบเกลยวอดค น ามนทหบไดน าไปไลความชนในถงสญญากาศทอณหภม 65-70 องศาเซลเซยส เปนเวลา 2-3 ชวโมง แลวน าไปเขาเครองกรองแบบอดหลายชนเพอแยกสงสกปรกออกกอนบรรจถงเกบ สวนกากปาลมใชเปนอาหารสตว การผลตแบบนจะใชในโรงงานทดดแปลงมาจากโรงงานหบน ามนมะพราว ขอด คอ ไมมน าเสยจากกระบวนการผลตและสามารถใชวตถดบไดทงปาลมทะลายและปาลมรวง ใชเงนลงทนต าสามารถหบไดทงผลปาลมและมะพราว การผลตไมซบซอน ขอเสย คอ น ามนจะไหมและฟอกสยาก น ามนสกปรกเพราะมเขมามากจากการยางผลปาลม มกรดไขมนสงกวาปกต น ามนมคณภาพต ากวาการสกดแบบมาตรฐานเพราะน ามนทไดจะเปนน ามนปาลมผสมน ามนเมลดในเมอน าไปกลนบรสทธจะขายไดราคาต า น ามนปาลมดบทสกดไดตองมคณภาพไดมาตรฐาน ซงคณภาพของน ามนปาลมจะวดดวย 3 คา คอ กรดไขมนอสระ ความชนและสงสกปรก คณภาพทใชทางการคาในประเทศไทยตองประกอบไปดวย กรดไขมนอสระไมเกน 5 เปอรเซนต ความชนไมเกน 0.5 เปอรเซนต และสงสกปรกไมเกน 0.05 เปอรเซนต

2. การแปรรปขนทสอง เปนการน าน ามนปาลมดบมาเขากระบวนการกลนใสใหเปน

น ามนปาลมบรสทธ โดยแยกเอาสงเจอปนตางๆ ออก น ามนปาลมดบและน ามนเมลดในปาลมท

72

ผานการกลนบรสทธแลว เรยกวา น ามนอารบด (RBD หรอ Refined, Bleached, Deodorized Palm Oil) สารเจอปนในน ามนดบสามารถจ าแนกได 3 กลม คอ

(1) กลมไฮโดรไลตก (Hydrolytic) ประกอบดวยความชน สงสกปรก กรดไขมน

อสระ กลเซอไรดและเอนไซมตางๆ (2) กลมออกซเดทพ (Oxidative) ประกอบดวยสารโลหะหนก สารออกซเดชนตางๆ

เมดส โทโคเฟอรล (Tocopherols) และฟอสฟาไทต (Phosphatides)

(3) สารทเปนตวเรงใหเกดสารพษ ไดแก สารประกอบจ าพวกไนโตรเจนก ามะถนและฮาโรเจน กระบวนการกลนน ามนปาลมบรสทธ ม 2 แบบ คอ

2.1 กระบวนการทางเคม (Chemical refining process) จะใชสารเคมเกอบทกขนตอน ดงนน ตนทนการผลตตอหนวยคอนขางสง เรมจากก าจดสงเจอปน เชน ยางเหนยว (Gum) โลหะและสงสกปรกตางๆ ดวยการเตมน ากรดฟอสฟอรก หลงจากนนผานไปยงกระบวนการแยกกรดไขมนอสระ (Free fatty acid) หรอกระบวนการท าใหเปนกลางโดยการเตมโซดาไฟซงจะท าปฏกรยากบกรดไขมนอสระกลายเปนไขสบ จะไดน ามนปาลมทมสภาพเปนกลางมกรดไขมนอสระไมเกน 0.30 เปอรเซนต จากนนผานน ามนเขาหมอระเหยเพอไลความชนแลวน าไปฟอกสโดยใชผงฟอกส (Activated clay bleaching earth) น าน ามนทฟอกสแลวเขาเครองก าจดกลน ซงเปนการพนไอน าภายใตสญญากาศในหมอกลน เพอแยกเอากรดทหลงเหลออยพรอมทงแอลดไฮตและคโตนซงเปนตวท าใหน ามนหนออกไปกจะไดน ามนปาลมบรสทธ ดงภาพท 3-1

2.2 กระบวนการทางกายภาพ เปนกระบวนการกลนน ามนปาลมบรสทธทใชตนทนต าเพราะใชสารเคมนอย น ามนไมสญเสยมากและไมมน าเสยทเกดจากการลางไขสบ มขนตอนดงตอไปน ก าจดสงเจอปนออก เชน ฟอสฟาไทด โดยใชกรดฟอสฟอรก ฟอกสดวยผงฟอกส จากนนผานเขาเครองกรองเพอแยกเอาผงฟอกสออก ตลอดจนตะกอนของฟอสฟาไทดทเหลอออกจากน ามน ก าจดกรดและกลนเพอแยกเอากรดไขมนอสระและสารออกซเดชนออกจากน ามนปาลม

73

น ามนปาลมดบ

ก าจดกลน (Deodorization)

แยกฟอสฟาไทด (Degumming)

ไลความชน (Drying)

ท าใหเปนกลาง (Neutraization)

ลางดวยน า (Water washing)

น ามนปาลมบรสทธ (RBD Palm Oil)

กรอง (Separating)

ฟอกส (Bleaching)

ท าใหเยนบรรจลงถง

โดยพนไอน าทอณหภม 240-260 องศาเซลเซยส ภายใตสญญากาศใชเวลา 1-2 ชวโมง กจะไดน ามนปาลมบรสทธ ดงภาพท 3-2

ภาพท 3-1 การกลนน ามนปาลมบรสทธดวยกระบวนการทางเคม ทมา: บรษท ทกษณอตสาหกรรมน ามนปาลม (1993) จ ากด, 2541

73

74

แยกฟอสฟาไทด (Degumming)

ฟอกส (Bleaching)

แยกกรดไขมนอสระและก าจดกลน

(Deodorization)

ฟอกส (Bleaching)

น ามนปาลมบรสทธ (RBD Palm Oil)

บรรจลงถง

น ามนปาลมดบ ภาพท 3-2 การกลนน ามนปาลมบรสทธดวยกระบวนการทางกายภาพ ทมา: บรษท ทกษณอตสาหกรรมน ามนปาลม (1993) จ ากด, 2541

อยางไรกตามกรรมวธการผลตน ามนปาลมบรสทธทง 2 วธน ผผลตจะเลอกใชวธใดกได แตโดยทวไปในการกลนน ามนปาลมบรสทธมกจะนยมใชกรรมวธทางกายภาพ เพราะประหยดกวาและใหปรมาณน ามนมากกวา โดยปกตน ามนปาลมเมอผานการกรองแลวจะตองน าไปตรวจสอบคณภาพโดยการวเคราะหหาคณสมบตทางเคมและกายภาพ จะไดน ามนปาลมบรสทธ เรยกวา RBD Palm Oil (Refined, Bleached and Deodorized Palm Oil) ซงประกอบดวยโอเลอนและสเตยรนปนกน สามารถน าไปแยกจากกนไดโดยผานกระบวนการแยกสวน (Fractionation)

75

กรรมวธการแยกสวนน ามนปาลม วธนใชหลกการทางกายภาพ โดยวธตะกอนและแยกสวนของน ามนปาลมดวยความเยนทเหมาะสม จะท าใหสเตยรนซงมจดหลอมเหลวสงตกผลก ในขณะทโอเลอนยงเปนของเหลวอยกจะถกแยกออกไป สเตยรนทตกผลกไดกจะน าไปใชในอตสาหกรรมเนยเทยม สบ สวนโอเลอนจะน าไปใชในการปรงอาหาร วธการแยกสวนน ามนปาลมม 3 วธ คอ

1. Dry-Fractionation เปนการท าใหสเตยรนตกผลกในอณหภมทเหมาะสม จากนนกรองเอาโอเลอนออก ดงภาพท 3-3

2. Detergent Fractionation เปนการแยกโดยใช Surfactant คอ Sodium Lauryl Sulphate หรอ Magnesium Sulphate เพอใหสเตยรนตกผลกและแยกสวนไดเรวขน โดยท าใหเยนลงและแยกสวนโดยวธการเหวยง

3. Solvent Fractionation เปนการท าใหสเตยรนตกผลก โดยการควบคมอณหภมและใชตวท าละลาย ท าใหเกดการตกตะกอนเรวขนแลวแยกโอเลอนออกโดยผานเครองกรอง

76

ภาพท 3-3 การแยกสวนปาลมน ามน ทมา : ฉตร และคณะ, 2539

ตกผลกครงท 1

ตกผลกครงท 2

สวนทเปนของแขง

สวนทเปนของเหลว

ตกผลกครงท 2

กรองครงท 2

สเตยรน

สเตยรน

น ามนปาลมบรสทธ หรอ

RBD Palm Oil

77

ในประเทศไทยนยมใชวธการ Dry-Fractionation โดยการแยกสเตยรนออกจากโอเลอนหลายครง เนองจากเปนวธการทงาย ไมซบซอนและประหยดคาใชจายกวา 2 วธหลง เมอแยกแลวจะไดน ามนปาลมบรสทธทเรยกวา Nutralized and Bleached Palm Oil ปกตจะไดสดสวนของโอเลอนตอเสตยรนในอตราสวน 60:40 75:20 หรอ 80:20 ขนอยกบจ านวนครงทแยก ราคาสเตยรนและโอเลอน ถาราคาของชนดใดสงกจะแยกใหไดสวนประกอบของชนดนนมากๆ ดงนน สดสวนของการแยกโอเลอนออกจากสเตยรนโดยวธการ Double Fractionation นอกจากนนยงขนอยกบการน าไปใชประโยชนดวย

3. การแปรรปขนสดทาย เปนการน าน ามนปาลมไดจากการกลนมาแปรรปเปนผลตภณฑใชประโยชนในรปแบบตางๆ ดงภาพท 3-4

3.1 อตสาหกรรมผลตอาหาร ไดแก น ามนพชปรงอาหาร บะหมกงส าเรจรป นมขน

หวานและจด นมถวเหลอง ไอศกรม เนยเทยม เนยขาว ชอคโกแลต ครมเทยม ขนม ของวาง และของขบเคยว ขนมปง วตามนอ วานาสปาต (Vanaspati) Mono and diglycerides

3.2 อตสาหกรรมการผลตเครองส าอาง ไดแก สบท งกอนและเหลว ครม โลชน

เครองส าอาง

3.3 อตสาหกรรมการผลตยางรถยนต ไดแก ยางรถยนต ยางรถบรรทก ยางเครองบน ยางรถจกรยานและยางอนๆ

3.4 อตสาหกรรมโอลโอเคมทใชในอตสาหกรรมตางๆ ไดแก น ามนหลอลน จารบ

ส าหรบแทนพมพ น ามนเคลอบอปกรณและโลหะ น ามนขนในอตสาหกรรมทอผา พลาสตก สารลดแรงตงผวและ Metallic Soap ในอตสาหกรรมทอผา

3.5 อตสาหกรรมอนๆ ไดแก อาหารสตว เทยนไขและผลพลอยได

78

ภาพท 3-4 การแปรรปและการใชประโยชนน ามนปาลมในอตสาหกรรมตอเนอง ทมา : ส านกงานคณะกรรมการโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร, 2541

79

ปญหาการแปรรปปาลมน ามน การผลตน ามนปาลมของประเทศไทยยงมประสทธภาพการผลตต าเมอเปรยบเทยบกบตางประเทศ เนองจากยงมกระบวนการผลตทไมเหมาะสมและมตนทนการผลตตอหนวยคอนขางสงซงมสาเหต ดงน

1. โรงงานแปรรปน ามนปาลมของไทยจะแบงเปนโรงงานสกดน ามนปาลมแบบแยกเมลดในและโรงงานสกดน ามนปาลมแบบรวมเมลดใน ซงโรงงานสกดแบบแยกเมลดในจะมประสทธภาพสง ตนทนการผลตจงต ากวาโรงงานสกดแบบรวมเมลดใน แตเนองจากโรงงานตองรบซอผลปาลมสดจากเกษตรกรในราคาทสง ผลปาลมสดทรบซอมคณภาพต า ปรมาณผลผลตไมสม าเสมอ ไมเพยงพอกบความตองการหรอไมสอดคลองกบก าลงการผลตของโรงงานท าใหตนทนการผลตน ามนปาลมดบสงขน สวนโรงงานสกดแบบรวมเมลดในบางโรงงานกดดแปลงมาจากโรงงานหบน ามนมะพราว ซงใชเครองจกรทมประสทธภาพการผลตต า ท าใหผลผลตทไดมคณภาพต า ตนทนในการผลตสง เพราะน ามนทสกดไดเปนน ามนผสมระหวางน ามนปาลมดบและน ามนเมลดในจงขายไดราคาต า นอกจากนโรงงานสกดขนาดเลกและขนาดกลางจะมปญหาเรองเงนทนหมนเวยนไมเพยงพออกดวย

2. โรงงานสกดน ามนปาลมบรสทธ สวนใหญจะตงอยในเขตกรงเทพฯและปรมณฑลแต

โรงงานสกดน ามนปาลมดบสวนใหญตงอยทางภาคใต ท าใหมตนทนคาขนสงน ามนปาลมดบมายงโรงงานกลนสง น ามนปาลมดบทรบซอกมคณภาพต าแตราคาคอนขางสง บางชวงราคามความผนผวนมากและปรมาณน ามนปาลมดบยงไมเพยงพอกบความตองการ ไมสอดคลองกบก าลงการผลตของโรงงาน ท าใหตนทนการผลตน ามนปาลมบรสทธสงตามไปดวย

80

บทท 4

การเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC)

ความจ าเปนทอาเซยนตองเรงรดการจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ซงเปนเสาหลกให

เกดการรวมตวทางเศรษฐกจ ทน าไปสการเปดเสรการคา การบรการ เงนลงทน และแรงงานฝมอ

อยางเสร การเปนตลาดและฐานการผลตรวมกน (Single Market and Single Base) และความรวมมอ

ในดานตาง ๆ ในลกษณะคลายคลงกบประชาคมเศรษฐกจยโรป (European Economic Community:

EEC) ทมการจดท าเกณฑอางองในดานเศรษฐกจตามชวงระยะเวลา กเพอการใหสทธประโยชนแก

กนระหวางสมาชก การขยายตลาดในภมภาครวมทงเพอแสดงบทบาทความเขมแขงของกลม เพม

อ านาจในการตอรอง และเสรมสรางขดความสามารถในการแขงขนใหกบอาเซยนเอง เนองจาก

ประเทศสวนใหญในอาเซยนด าเนนนโยบายแบบเปด ตองพงพารายไดจากการสงออก กอปรกบ

การคาในตลาดโลกมแนวโนมของการจดท าเขตการคาเสรทมงเนนความรวมมอในระดบภมภาค

มากขน เชน การรวมกลมของประเทศในตะวนออกกลาง (Gulf Cooperation Council: GCC) การ

รวมกลมของประเทศในเอเชยใต (Bay of Bengal Initiative for Multi Sectoral Technical and

Economic Cooperation: BIMSTEC) การรวมกลมของออสเตรเลยและนวซแลนด (Closer

Economic Relation: CER) สมาคมการรวมกลมของละตนอเมรกา (Latin America Integration

Association: LAIA) ตลาดรวมแหงอเมรกาใต (Mercado Comun del Sur: MERCOSUR) สมาพนธ

ความตกลงดานภาษของกลมประเทศแอฟรกาใต (Southern African Customs Union: SACU)

รวมทงสหภาพยโรป (European Union: EU) ซงปจจบนมสมาชกถง 27 ประเทศ นบเปนความ

จ าเปนของอาเซยนทจะตองเรงรดการรวมตวทางเศรษฐกจใหกาวทนกบกระแสเศรษฐกจโลกใน

ปจจบน ทส าคญคอการเตบโตของประเทศเศรษฐกจใหมทอยในภมภาคเดยวกน เชน จน และ

อนเดย ซงก าลงมบทบาทและเปนแหลงดงดดทางเศรษฐกจทส าคญ หากอาเซยนไมเรงรดการ

รวมกลมใหเขมแขง กมความเปนไปไดทจะสญเสยตลาดทงดานการคาและการลงทนใหกบทงสอง

ประเทศน

81

การจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยนนน นบไดวามความชดเจนและเปนรปธรรมมากกวาการจดตงประชาคมความมนคงอาเซยน และประชาคมสงคม-วฒนธรรมอาเซยน ซงเปนเสาหลกอก 2 เสา เพราะมรากฐานมาจากความรวมมอและความตกลงทางเศรษฐกจทอาเซยนไดด าเนนการมาระยะหนงแลว เนองจากการรวมตวทางเศรษฐกจของกลมประเทศอาเซยนมพฒนาการมาโดยล าดบหรออาจกลาวไดอกนยหนงวาเปนการด าเนนงานตอยอดมาจากความรวมมอและความตกลงทมอยเดมใหเปนรปธรรมและมแบบแผนมากยงขน

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน หรอ AEC มลกษณะส าคญเพมเตมจากเขตการคาเสร คอ “อาเซยนจะรวมตวกนเปนตลาดและฐานการผลตเดยว” เพอใหเกดการเคลอนยายปจจยการผลตตางๆ ไดอยางเสร เสมอนอยในประเทศเดยวกน กระบวนการผลตสามารถเกดขนทไหนกไดในอาเซยน โดยสามารถใชทรพยากรทงวตถดบและแรงงานจากหลายประเทศสมาชก เพอน ามาใชในการผลต โดยปราศจากอปสรรคในดานภาษและการกดกนทมใชภาษ มการสรางมาตรฐานของสนคาและกฎเกณฑหรอกฎระเบยบตางๆรวมกน ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC) คอ เปาหมายของการรวมตวของประเทศสมาชกอาเซยนเพอเพมอ านาจตอรองและขดความสามารถการแขงขนของอาเซยนในเวทระหวางประเทศในทกดาน รวมถงความสามารถในการรบมอกบปญหาใหมๆ ในระดบโลกทจะสงผลกระทบถงภมภาคอาเซยน กลาวคอ การท าใหประเทศสมาชกอาเซยนเปนครอบครวเดยวกน เสมอนม 3 เสาหลกทเกยวของสมพนธกน คอ ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน ประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน และประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (สนา สทธเลศประสทธ, 2533: 104) วตถประสงคของเขตการคาเสรอาเซยน

1. เพอใหการคาภายในอาเซยนเปนไปโดยเสร มอตราภาษทต าทสด และปราศจากขอจ ากดทมใชภาษ

2. เพอดงดดนกลงทนตางชาตสภมภาคอาเซยน

3. เพอรบกบสถานการณเศรษฐกจการคาโลกทเสรยงขน

82

เปาหมายของการรวมกลมทางเศรษฐกจของอาเซยน

อาเซยนจะรวมตวเปนประชาคมเศรษฐกจภายใน พ.ศ. 2558 (ค.ศ. 2015) โดยก าหนดเปาหมายใหมตลาดและฐานการผลตเดยวกน (Single Market and Production Base) และมการเคลอนยายสนคา บรการ การลงทน แรงงานฝมอ และการเคลอนยายเงนทนทเสรมากขน (Free Flows of Goods, Services, Investment and Skilled labors, and Freer Flow of Capital) และไดก าหนดยทธศาสตรส าคญ 4 ดานคอ (อภญญา เลอนฉว, 2553: 81-83)

1. การเปนตลาดเดยวและฐานการผลตรวมกน ใหมการเคลอนยายสนคา บรการ การลงทน

แรงงานฝมอและเงนทนอยางเสร โดยรปแบบการด าเนนการตอไปน

1.1 การด าเนนเพอใหเกดการเคลอนยายของสนคาอยางเสร (Free Flow of Goods) มงเนนการลดอปสรรคในการน าเขาและสงออกสนคา ระหวางประเทศสมาชก ไมวาจะเปนอปสรรคทเกดจากภาษศลกากรและขอจ ากดทางการคาทมใชภาษ การปรบปรงดวยแหลงก าเนดสนคาของอาเซยนใหทนสมยและเออตอการคาขายในภมภาค ตลอดจนการวางมาตรการทจะอ านวยความสะดวกทางการคาในดานตางๆ เชน การจดตง ASEAN Single Window ทจะท าใหผ สงออกน าเขาเกดความสะดวกในการตดตอประสานหนวยงานโดยยนเอกสารเพยงจดเดยว

1.2 การด าเนนการใหเกดการเคลอนยายของการบรการอยางเสร (Free Flow of

Services) มการเจรจาเพอลดอปสรรคในการเขามาประกอบธรกจบรการ โดยผประกอบการสามารถด าเนนธรกจไดอยางเสร และผบรโภคมเสรภาพทจะเลอกใชบรการตางๆตามความพงพอใจ ทงน สาขาธรกจบรการทอาเซยนตงเปาหมายเรงรดการรวบกลมใหเหนผลเปนรปธรรมม 5 สาขา ไดแก สาขาทองเทยว การบน สขภาพ เทคโนโลยสารสนเทศ และโลจสตกส

1.3 การด าเนนการเพอใหเกดการเคลอนยายของการลงทนเสร (Free Flow of

Investment) ไดมการจดท าความตกลงดานการลงทนของอาเซยนฉบบใหม (ASEAN Comprehensive Investment Agreement: ACIA) แทนความตกลงทมอยเดม คอ ความตกลงเขตการลงทนอาเซยน (Agreement on the ASEAN Investment Area: AIA) 1998 และความตกลงดานการสงเสรมและคมครองการลงทน (Agreement for the Promotion and Protection of Investment) 1987 ความตกลงฉบบใหมนครอบคลมเนอหา 4 ดานหลก คอ การคมครองการลงทน และการเปดเสร

83

การลงทน การสงเสรมการลงทน เพอเปนการเพมและรกษาระดบความสามารถของอาเซยนใน การดงดดการลงทนโดยตรงจากตางประเทศและการลงทนภายในภมภาคอาเซยนดวยกน

1.4 การด าเนนการเพอใหเกดการเคลอนยายของเงนลงทนเสร (Free Flow of Capital)

ด าเนนงานตามแผนงานทก าหนดโดยรฐมนตรการคลงของอาเซยน เพอสงเสรมการพฒนาตลาดทนและการเคลอนยายเงนทนทเสรมากขน โดยประเทศสมาชกยงสามารถมมาตรการเพอรกษาเสถยรภาพและความมนคงทางเศรษฐกจของประเทศได

1.5 การด าเนนการเพอใหเกดการเคลอนยายของแรงงานมฝมออยางเสร (Free Flow of

Skilled Labor) แสวงหาความรวมมอทจะสรางมาตรฐานทชดเจนของแรงงานฝมอ และอ านวยความสะดวกใหกบแรงงานฝมอทมคณสมบตตามมาตรฐานทก าหนด ใหสามารถเคลอนยายไปท างานในกลมประเทศสมาชกไดงายขน

2. การสรางขดความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจของอาเซยน โดยสงเสรมกรอบ

นโยบายดานเศรษฐกจทส าคญ เชน นโยบายการแขงขนของอาเซยน สทธในทรพยสนทางปญญา นโยบายภาษ การคมครองผบรโภคและการพฒนาโครงสรางพนฐานดานการเงน การขนสง เทคโนโลยสารสนเทศ และพลงงาน

3. การพฒนาเศรษฐกจอยางเสมอภาค เพอลดชองวางการพฒนาระหวางประเทศสมาชก

โดยการสนบสนนการพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) พฒนาและเสรมสรางขดความสามารถผานโครงการตางๆ ภายใตกรอบการรเรมการรวมกลมของอาเซยน (Initiative for ASEAN Integration: IAI) เพอลดชองวางการพฒนาทางเศรษฐกจ

4. การบรณาการเขากบเศรษฐกจโลก เนนการปรบประสานนโยบายเศรษฐกจของอาเซยน

ทมตอประเทศภายนอกภมภาค เชน การจดท าเขตการคาเสร และการสรางเครอขายดานการผลตและจ าหนาย เปนตน

84

แนวทางน ารองสการเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน การรวมกลมเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเรมตนน ารองจากการทดลองเรงรดการ

รวมกลมใน 12 สาขาส าคญของอาเซยน (12 Priority Integration Sectors) เพอสงเสรมใหเกดการเคลอนยายสนคาและบรการในสาขาตาง ๆ ดงกลาวไดอยางเสร สรางการรวมกลมในดานการผลตและการจดซอวตถดบ เพอสงเสรมการเปนฐานการผลตรวมของอาเซยน และมการใชทรพยากรตาง ๆ ไดอยางมประสทธภาพ (กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณชย , 2551) โดยไดก าหนดประเทศผประสานงานหลก (Country Coordinators) ในแตละสาขา ดงน

1. อนโดนเซย ผลตภณฑยานยนต และผลตภณฑไม

2. มาเลเซย ผลตภณฑยาง สงทอ และเครองนงหม

3. พมา ผลตภณฑเกษตร และผลตภณฑประมง

4. ฟลปปนส อเลกทรอนกส

5. สงคโปร เทคโนโลยสารสนเทศ และสขภาพ

6. ไทย การทองเทยว และการบน

7. เวยดนาม โลจสตกส แผนงานภายใตการรวมกลม 12 สาขาส าคญของอาเซยน ประกอบดวย

1. การเรงขจดภาษสนคา ใน 9 สาขาหลก1 (เกษตร/ประมง/ไม/ยาง/สงทอ/ยานยนต/

อเลกทรอนกส/เทคโนโลยสารสนเทศ/สขภาพ) ใหเรวขนจากกรอบการคาเสรอาเซยน (ASEAN Free Trade Area: AFTA) อก 3 ป 1 สนคาทจะเรงลดภาษใน 9 สาขาส าคญมจ านวนทงสน 4,272 รายการ โดยประเทศสมาชกสามารถยกเวนรายการสนคาทไมพรอมเรงลดภาษ (Negative List) ไดไมเกน 15% ของจ านวนรายการสนคาทงหมด

85

ตารางท 4-1 แสดงก าหนดการ AFTA เดม และการเรงลดภาษ

ประเทศ ก าหนดการ AFTA เดม ก าหนดการเรงลดภาษ ASEAN เดม 6 ประเทศ 1 มกราคม 2553 (2010) 1 มกราคม 2550 (2007) CLMV 1 มกราคม 2558 (2015) 1 มกราคม 2555 (2012)

ทมา: ศนยศกษาการคาระหวางประเทศ มหาวทยาลยหอการคาไทย, 2552

ทงน การลดภาษดงกลาวไดมการยกเวนส าหรบสนคา 2 ประเภท คอ

1.1 บญชสนคาออนไหว (Sensitive List: SL) สนคาในประเภทนไมตองลดภาษเปน 0% แตตองลดภาษใหเหลอนอยกวา 5% สนคาออนไหวในแตละประเทศ มดงน

1.1.1 ไทย กาแฟ มนฝรง มะพราวแหง และไมตดดอก

1.1.2 บรไน กาแฟ ชา

1.1.3 กมพชา เนอไก ปลามชวต ผกผลไมบางชนด พชบางชนด

1.1.4 ลาว สตวมชวต เนอโคกระบอ สกร ไก ผก ผลไมบางชนด ขาว ยาสบ

1.1.5 มาเลเซย สตวมชวตบางชนด เนอสกร ไก ไข พชบางชนด ผลไม

บางชนด ยาสบ

1.1.6 พมา ถว กาแฟ น าตาล ไหม ฝาย

1.1.7 ฟลปปนส สตวมชวตบางชนด เนอสกร ไก มนส าปะหลง ขาวโพด

1.1.8 เวยดนาม สตวมชวตบางชนด เนอไก ไข พชบางชนด เนอสตว ปรงแตง น าตาล

86

1.1.9 สงคโปร และอนโดนเซย ไมม

1.2 บญชสนคาออนไหวสง (Highly Sensitive List: HSL) สนคาในประเภทนไมตองลดภาษเปน 0% คอ สนคาขาวของอนโดนเซย มาเลเซย และฟลปปนส สนคาน าตาลของอนโดนเซย

2. การขจดมาตรการทมใชภาษ (Non-Tariff Measures: NTMs) อาเซยนไดจดท า

หลกเกณฑ (Criteria) การจ าแนกมาตรการทมใชภาษของประเทศสมาชกแลว ซงใชพนฐานหลกเกณฑการจ าแนกตามองคการการคาโลก (World Trade Organization: WTO) และไดเหนชอบแผนงานการขจดมาตรการทมใชภาษ (Work Programme on elimination of NTBs) ซงประเทศสมาชกอาเซยนเดม 5 ประเทศมการก าหนดทจะขจดมาตรการทมใชภาษทงหมดใน พ.ศ. 2553 (ค.ศ. 2010) ส าหรบประเทศฟลปปนสภายใน พ.ศ. 2555 (ค.ศ. 2012) และประเทศ CLMV ภายใน พ.ศ. 2558 (ค.ศ. 2015) ตารางท 4-2 แสดงการขจดมาตรการทมใชภาษ (NTBs)

พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2552 พ.ศ. 2553 พ.ศ. 2555 พ.ศ. 2558 NTBs ชดท 1 สมาชก

ทงหมด

NTBs ชดท 2 สมาชกทงหมด

NTBs ชดท 3 อาเซยน 5 ฟลปปนส CLMV

ทมา: ศนยศกษาการคาระหวางประเทศ มหาวทยาลยหอการคาไทย, 2552

ซงในสวนของประเทศไทยนนมรายการสนคาทตองขจดมาตรการทมใชภาษ ดงน

2.1 NTBs ชดท 1 (พ.ศ. 2551) ล าไย พรกไทย น ามนถวเหลอง ใบยาสบ และน าตาล

87

2.2 NTBs ชดท 2 (พ.ศ. 2552) ปอกระเจา ปาน มนฝรง

2.3 NTBs ชดท 3 (พ.ศ. 2553) ขาว เนอมะพราวแหง มะพราว น ามนมะพราว ชา ถวเหลอง เมลดกาแฟ กาแฟส าเรจรป น านมดบ/นมปรงแตง และนมผงขาดมนเนย (ศนยศกษาการคาระหวางประเทศ มหาวทยาลยหอการคาไทย, 2552)

3. การปรบปรงกฎวาดวยแหลงก าเนดสนคา (Rules of Origin: ROO) ใหมความโปรงใส มมาตรฐานทเปนสากล และอ านวยความสะดวกใหแกภาคเอกชนมากขน ขณะน นอกเหนอจากกฎ 40% Value-added Content แลว อาเซยนไดพฒนาการคดแหลงก าเนดสนคาโดยวธแปรสภาพอยางเพยงพอ (Substantial Transformation: ST) เพอเปนทางเลอกในการค านวณแหลงก าเนดสนคาใหกบสนคาสงทอ อลมเนยม เหลก และผลตภณฑไม และไดเรมใชวธการคดค านวณแหลงก าเนดสนคาแบบสะสมบางสวน (Partial Cumulation ROO) เพอใหการค านวณสดสวนวตถดบทใชในการผลตภายในขนต า 20% สามารถน ามานบรวมในการคดแหลงก าเนดสนคาแบบสะสมของอาเซยนได เพอรบสทธประโยชนภายใตเขตการคาเสรอาเซยน (ASEAN Free Trade Agreement: AFTA)

4. การคาบรการ2 อาเซยนไดเหนชอบเปาหมายการเปดเสรสาขาบรการส าคญ 5 สาขา

(Priority Services Sectors) ไดแก สาขาการทองเทยว เทคโนโลยสารสนเทศ สาขาสขภาพ และสาขาการบน ภายในป พ.ศ. 2553 (ค.ศ. 2010) สาขาโลจสตกส ภายใน พ.ศ. 2556 (ค.ศ. 2013) ส าหรบสาขาบรการอน ๆ ไดก าหนดเปาหมายไวภายใน พ.ศ. 2558 (ค.ศ. 2015) ซงจะตองเรงเจรจาและจดท าขอผกพนการเปดตลาดในแตละรอบของการเจรจา ทงในดานการเขาสตลาด (Market Access) และการใหการปฏบตเยยงคนชาต (National Treatment: NT) ซงไดสรปผลการเจรจารอบท 4 (ป พ.ศ. 2548-2549) และจดท าขอผกพนการเปดตลาดการคาบรการชดท 5 ซงรฐมนตรเศรษฐกจอาเซยนไดลงนามพธสารอนวตขอผกพนชดท 5 เมอวนท 8 ธนวาคม 2549 ณ เมองเซบ ประเทศฟลปปนส ขณะนอยระหวางการเจรจารอบท 5 (ป พ.ศ. 2550–2551) โดยไดจดท าขอผกพนการเปด

2 สาขาบรการทไทยเสนอเปดตลาดเพมเตมภายใตขอผกพนชดท 5 ประกอบดวย การรกษาในโรงพยาบาล (ทงคนไขนอกและคนไขใน) บรการทพกประเภท โมเตล และศนยทพกแบบตาง ๆ การตดตงวางระบบคอมพวเตอร การประมวลผลขอมล บรการโทรเลข โทรสาร บรการโทรคมนาคมเสรม เชน Electronic mail. Voice mail บรการดานการแปล และบรการตรวจเรอเพอออกใบส าคญรบรอง ทงน เงอนไขการเปดตลาดยงคงอยภายใตกรอบกฎหมายไทยทก าหนดในปจจบน

88

ตลาดชดท 6 ซงเปนการปรบปรงขอเสนอการเปดตลาดในขอผกพนชดท 5 แลวเสรจ และไดมการลงนามใชสารอนวตขอผกพนชดท 6 ดงกลาว เมอวนท 19 พฤศจกายน 2550 ณ ประเทศสงคโปร

5. การลงทน สงเสรมการลงทนภายในภมภาคโดยการรวมลงทนในสาขาอตสาหกรรมท

มศกยภาพและสรางเครอขายดานการลงทนของอาเซยน ซงขณะนไดจดท ารายชอเขตสงเสรมการลงทนพเศษและเขตนคมอตสาหกรรมในอาเซยนแลวเพอใหเกดการเชอมโยงดานการผลตและการใชวตถดบภายในภมภาค

6. การอ านวยความสะดวกพธการดานศลกากร อาเซยนไดจดท าความตกลงวาดวยการอ านวยความสะดวกดานศลกากรดวยระบบอเลกทรอนกส ณ จดเดยว เมอ พ.ศ. 2548 ซงก าหนดใหประเทศสมาชกอาเซยนเดม 6 ประเทศ พฒนาระบบเชอมโยงขอมลอเลกทรอนกส (National Single Window: NSW) ใหแลวเสรจภายในป พ.ศ. 2551 และประเทศ CLMV ภายใน พ.ศ. 2555 เพอเชอมโยงเปนระบบบรการแบบเบดเสรจ ณ จดเดยวของอาเซยน (ASEAN Single Window) ตอไป ซงไทยและฟลปปนสไดเรมโครงการน ารองการอ านวยความสะดวกดานศลกากรดวยระบบอเลกทรอนกส ณ จดเดยวเมอ พ.ศ. 2549 โดยทดลองใชกบใบขนสนคาขาออกและแบบฟอรม D กอน เพอใหผประกอบการสามารถยนเอกสารและขอมลทเกยวของกบการน าเขา-สงออก ณ จดเดยว โดยกรมศลกากรสามารถตดสนใจในการตรวจปลอยสนคาไดในคราวเดยว

7. การพฒนามาตรฐานและความสอดคลองของผลตภณฑ ไดจดท ามาตรฐานการยอมรบรวมส าหรบผลตภณฑเครองส าอางและผลตภณฑอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟาแลว ในระยะตอไปจะพฒนาใหครอบคลมสนคาอน ๆ ภายใตการรวมกลมสาขาส าคญ เชน ผลตภณฑไม เครองมอแพทย ยาสมนไพร และผลตภณฑเสรมสขภาพ เปนตน

8. การเคลอนยายของนกธรกจ ผเชยวชาญ ผประกอบวชาชพ แรงงานฝมอ และผม

ความสามารถพเศษ อยระหวางการพฒนาจดท า ASEAN Business Card เพออ านวยความสะดวกในการเดนทางใหแกนกธรกจภายในภมภาค และเรงพฒนามาตรฐานการยอมรบรวมส าหรบบคลากรในสาขาวชาชพตาง ๆ ซงขณะนไดจดท าขอตกลงยอมรบรวมในสาขาวศวกรรม สาขาพยาบาล สถาปนก และคณสมบตผส ารวจแลว และอยระหวางการพฒนาในสาขาวชาชพอน ๆ เชน นกกฎหมาย นกบญช บคลากรทางการแพทย เปนตน โดยมวตถประสงคเพออ านวยความสะดวกในการประกอบวชาชพของผเชยวชาญและแรงงานฝมอภายในอาเซยน

89

9. การอ านวยความสะดวกดานการเดนทางภายในอาเซยน อยระหวางการปรบประสานกระบวนการหรอพธการในการตรวจลงตราใหกบนกเดนทางตางชาตทเดนทางเขามาในอาเซยน รวมทงการยกเวนการตรวจลงตราใหกบผเดนทางสญชาตอาเซยนทเดนทางภายในอาเซยน

นอกจากมาตรการขางตน ยงมเรองของการพฒนาระบบขอมล/สถตการคาและการลงทนภายในอาเซยน การสงเสรมความรวมมอดานอตสาหกรรม (Industrial Complementation) การพฒนาขดความสามารถของบคลากร การสงเสรมสทธในทรพยสนทางปญญา และการอ านวยความสะดวกในการเดนทางภายในอาเซยน อกดวย ความพรอมสตลาดและฐานการผลตรวมกน

การรวมอาเซยนเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยนโดยมแนวคดวาอาเซยนเปนเขตการผลต

เดยว ตลาดเดยว หรอ Single Market and Production Base นนหมายถงจะตองมการเคลอนยายปจจยการผลตไดอยางเสร สามารถด าเนนกระบวนการการผลตทไหนกได โดยสามารถใชทรพยากรจากแตละประเทศ ทงวตถดบและแรงงานมารวมในการผลต มมาตรฐานสนคา กฎเกณฑเดยวกน ซงอาจมผลกระทบกบธรกจทด าเนนอย ดงนนผประกอบการตองเตรยมความพรอมในการแกไขผลกระทบทจะสงผลกบผประกอบการ โดยแบงเปนกลมดงน (จฑามาศ สงศร, 2554: 53)

1. ภาษา (Language) ภาษาองกฤษเปนภาษาทสามารถสอสารกนไดอยางทวถงและเปนท

ยอมรบกนในประเทศสมาชก เพราะตองใชในการเจรจาระหวางกนทงดานการพด การฟง การอาน และการเขยน มากขนในการสนทนาธรกจและสงคม

2. เวลา (Time) กลมอาเซยนทมเวลาไมตรงกน ไทยตองปรบตวในการด าเนนธรกจ

ระหวางกน ตองปรบเวลาในการท างานโดยเฉพาะอยางยงเวลาในการสงมอบสนคาระหวางประเทศทตองขนสงสนคาขามแดน

3. อปทาน (Supply Side) วเคราะหตนเองใหไดวามความถนดในการจดหาผลตภณฑและ

บรการอะไร ประเทศสมาชกมความโดดเดนอะไร เพอทจะไดน ามาวาแผนในการจดหา ไมควรผลตหรอใหบรการในสงทไมเกดความไดเปรยบทางการแขงขน

90

4. อปสงค (Demand) คนหาสงทผบรโภคในอาเซยนตองการใหพบ และน าสงนนมาใชในการด าเนนธรกจ ไมควรเรมตนจากความสามารถ ตองมองจากตลาดภายนอกเขามา ซงตองทราบคณลกษณะ ราคา สถานท และเวลาของสนคาและบรการทตลาดตองการ สรางความแตกตางในผลตภณฑและบรการ

5. ความเปนสากล (Universality) ตองปรบเปลยนรปแบบการท างานอยางมาก ท ง

ผลตภณฑ บรการ วธการปฏบตงานมาตรฐานการท างานและคณภาพใหเกดผลเปนรปธรรม 6. ตนทน (Cost) สรางความเปนเลศดานตนทนขจดความสญเสยทเกดขนใหไดมากทสด

เพราะการลดตนทนไดแตสามารถขายสนคาและบรการไดเปนเรองทไมท าใหองคกรดขนเลย 7. วธการขนสง (Transportation Method) ใชวธการขนสงทเกดประโยชน ค านงถง

การจราจรทแตกตางกนในแตละประเทศกฎระเบยบและใชระบบโลจสตกสทสรางความไดเปรยบในการแขงขนมาใชกบรปแบบการขนสงระหวางประเทศ

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยนประกอบดวยความรวมมอ 3 เสาหลก (จฑามาศ สงศร, 2554: 50-51) คอ

1. ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน (ASEAN Security Community: ASC) มง

ใหประเทศในภมภาคอยรวมกนอยางสนต มระบบแกไขความขดแยงระหวางกนไดดวยด มเสถยรภาพอยางรอบดาน อาเซยนตระหนกวาสนตภาพ ความมนคง และเสถยรภาพทางการเมองเปนพนฐานส าคญตอการพฒนาการในดานอนๆประชาคมการเมองความมนคงอาเซยนจงเปนเสาหลกความรวมมอหนงในสามเสาหลกของประชาคมอาเซยนทเนนการรวมตวของอาเซยนเพอสรางความมนใจ (Confidence Building) เสถยรภาพ (Stability) และสนตภาพ (Peace)ในภมภาค โดยมกรอบความรวมมอเพอรบมอกบภยคกคามความมนคงท งรปแบบใหมๆเพอใหประชาชนม ความปลอดภยและมนคง ทงนเพอใหประชาชนในอาเซยนอยรวมกนอยางสนตสขและปราศจากภยคกคามทางดานทหารและภยคกคามในรปแบบใหม เชน ปญหายาเสพตด ปญหาอาชญากรรมขามชาต ประชาคมการเมองความมนคงอาเซยน

91

2. ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC) มงใหเกดการรวมตวกนทางเศรษฐกจ และการอ านวยความสะดวกในการตดตอคาขายระหวางกน อนจะท าใหภมภาคมความเจรญมงคง และสามารถแขงขนกบภมภาคอนๆไดเพอความอยดกนดของประชาชนในประเทศอาเซยน โดยมงใหเกดการไหลเวยนอยางเสรของสนคา บรการ การลงทน เงนทน การพฒนาทางเศรษฐกจ การลดปญหาความยากจนและความเหลอมล าทางสงคม ท าใหอาเซยนเปนตลาดและฐานการผลตเดยวและใหความชวยเหลอแกประเทศสมาชกใหมของอาเซยน เพอลดชองวางการพฒนาและชวยใหประเทศเหลานเขารวมกบการรวมตวทางเศรษฐกจของอาเซยน

3. ประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน (ASEAN Socio Cultural Community: ASCC)

เพอใหประชาชนแตละประเทศอาเซยนอยรวมกนภายใตแนวคดสงคมเอออาทร แบงปน มสภาพความเปนอยทด มความมนคงทางสงคม มการพฒนาในทกๆดานเพอยกระดบคณภาพชวตของประชาชน สงเสรมการใชทรพยากรธรรมชาตอยางย งยน ผก าหนดนโยบายของประเทศสมาชกอาเซยน จงใหความส าคญมาโดยตลอดตอการสงเสรมความรวมมอของอาเซยนในดานสงคมและวฒนธรรม ไมวาจะเปนเรองการศกษาและการพฒนาทรพยากรมนษย การสาธารณสข วทยาศาสตรเทคโนโลยสงแวดลอม ไปจนถงการจดการภยพบตทางธรรมชาต รวมทงสงเสรมอตลกษณอาเซยน (ASEAN Identity) เพอรองรบการเปนประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน แผนแมบทเพอจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC Blueprint)

กลาวถงเมอในป พ.ศ.2549 ในการประชมรฐมนตรเศรษฐกจอาเซยน ทกรงกวลาลมเปอร

ประเทศมาเลเซย ไดตกลงทจะจดท า AEC Blueprint หรอ แผนแมบททก าหนดลกษณะและองคประกอบของประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเพอจะเรงรดการจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยนใหแลวเสรจภายในป พ.ศ. 2558 โดยแสดงเปาหมายและตารางเวลาเพอด าเนนงานไปสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนซงเปนแผนการด าเนนงานเชงกลยทธในการน าเอามาตรการตางๆไปประยกตใชในอาเซยน ซงมาตรฐานเหลานไดมการก าหนดใหมความยดหยนในแตละเรองไวลวงหนาอาจกลาวไดวา แผนแมบทนเปนแนวทางในภาพรวมทระบกจกรรมดานเศรษฐกจทครอบคลมการด าเนนงานในดานตางๆ เพอสนบสนนองคประกอบของประชาคมเศรษฐกจอาเซยนทง 4 ซงไดแก การเปนตลาดเดยวและฐานการผลตเดยว การสรางขดความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจ การสรางความเทาเทยมในการพฒนาทางเศรษฐกจ และการสรางการรวมตวเขากบประชาคมโลก โดยไดน าเสนอพมพเขยวทจดท าขนนใหผน าอาเซยนพจารณาในชวงการประชมสดยอดผน าอาเซยนครงท

92

13 ทสงคโปร เมอป พ.ศ. 2550 องคประกอบของโครงสรางประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ตรทศ เหลาศรหงษทอง และคณะ, 2552: 8)

วตถประสงคของการจดท า AEC Blueprint (กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ, 2551) 1. เพอก าหนดทศทางการด าเนนงานในดานเศรษฐกจใหชดเจนตามกรอบระยะเวลาท

ก าหนดจนบรรลเปาหมายประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ในป ค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558) 2. เพอสรางพนธะสญญาระหวางประเทศสมาชกทจะด าเนนการไปสเปาหมายดงกลาว

รวมกน คณลกษณะส าคญของประชาคมเศรษฐกจอาเซยนตาม AEC Blueprint

1. เปาหมายสดทายของการรวมกลมทางเศรษฐกจตามทระบไวภายใตวสยทศนอาเซยน 2020 คอ การด าเนนการไปสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ซงจะตงอยบนพนฐานของการประสานผลประโยชนของประเทศสมาชกโดยการสงเสรมการรวมกลมทางเศรษฐกจในเชงลกและกวางมากขน ผานความรวมมอทมอยในปจจบนและแผนการด าเนนงานใหมภายใตกรอบระยะเวลาทชดเจน

2. ประชาคมเศรษฐกจอาเซยนจะท าใหอาเซยนเปนตลาดและฐานการผลตเดยวกน

เสรมสรางขดความสามารถในการแขงขนดวยกลไกและมาตรฐานตาง ๆ อาท การเรงรดการรวมกลมทางเศรษฐกจในสาขาส าคญ การอ านวยความสะดวกในการเคลอนยายนกธรกจ แรงงานฝมอและผมความสามารถพเศษ และเสรมสรางความแขงแกรงในดานกลไกสถาบนของอาเซยน

ในขณะเดยวกน การด าเนนงานไปสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนจะใหความส าคญกบการลดชองวางการพฒนาและสงเสรมการรวมกลมของประเทศสมาชกใหม ไดแก กมพชา ลาว พมา และเวยดนาม (CLMV) ผานความรวมมอภายใตโครงการแผนงานการรวมกลมของอาเซยน (Initiative for ASEAN Integration: IAI) และแผนงานในกรอบภมภาคอน ๆ รวมทงสงเสรมการด าเนนงานแผนความรวมมอในดานอน ๆ เชน การพฒนาบคลากร การยอมรบคณสมบตของผ ประกอบวชาชพ การหารอในเรองเศรษฐกจมหภาคและนโยบายทางการเงน มาตรการทางการคาและการเงน การสงเสรมโครงสรางพนฐานและการเชอมโยงในการตดตอสอสาร การพฒนา

93

ธรกรรมอเลกทรอนกส (e-ASEAN) การรวมกลมของอตสาหกรรมตาง ๆ ในภมภาคเพอสงเสรมการจดซอภายใน และสงเสรมการเขามามสวนรวมของภาคเอกชนในการจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

ขอตกลงอนๆ ทชวยใหบรรลเจตนารมณในการจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

ขอตกลงส าคญในการสงเสรมการคาภายในภมภาคอาเซยนซงจะชวยใหบรรลการเปน

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยนและไดเรมด าเนนการอยางเปนรปธรรมมาแลวในอดต ไดแก AFTA AIA GATS และ AFAS ซงมรายละเอยดดงตอไปน (ตรทศ เหลาศรหงษทอง และคณะ, 2552: 9 -11)

1. เขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) มเปาหมายทจะลดภาษศลกากรระหวางกนลงเหลอรอย

ละ 0-5 และยกเลกมาตรการกดกนทางการคาอนๆ โดยความคบหนาในการด าเนนการของ AFTA คอขอมลอตราภาษ CEPT จากส านกเลขาธการอาเซยน (ASEAN Secretariat) เมอเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2550 สรปไดวาการด าเนนการจดตงเขตการคาเสรอาเซยนไดมความกาวหนา ดงน รายการสนคาใน CEPT ซงประเทศสมาชกทง 10 ประเทศ ไดน ามาลดภาษ ซงมอตราภาษระหวาง 0-5 เปอรเซนต มจ านวนรวมทงสน 97,216 รายการ คดเปน 93.67 เปอรเซนต รายการสนคาใน CEPT ของประเทศสมาชกอาเซยน 6 ไดแก บรไน อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร และไทย ทมอตราภาษระหวาง 0-5 เปอรเซนต คดเปน 98.67 เปอรเซนต และรายการสนคาใน CEPT ของประเทศอาเซยน 4 ไดแก กมพชา ลาว พมา และเวยดนาม มอตราภาษระหวาง 0-5 เปอรเซนต คดเปน 86.21 เปอรเซนต ปจจบนสถานการณลดภาษภายใต AFTA ลาสดของไทย คอ ไทยไดน าสนคาลดภาษ AFTA แลว 9,211 รายการ โดย 9,201 รายการมอตราภาษ 0-5 เปอรเซนต สวนอก 10 รายการเปนสนคาออนไหว ใน4 ชนดสนคา ไดแก กาแฟ มนฝรง มะพราวแหง และไมตดดอก จะคอยๆ ลดภาษใหเหลออตราสดทาย 5 เปอรเซนต แตจะไมมการลดภาษ เปน 0 เปอรเซนต

2. เขตการลงทนอาเซยน (AIA) เรมด าเนนการในป พ.ศ. 2542 เพอใหอาเซยนเปนเขต

การลงทนเสรโดยจะเปดเสรการลงทนแกนกลงทนภายในและนอกอาเซยน การด าเนนงานของ AIA มดงน

94

2.1 การเปดเสรดานการลงทน ซงมเปาหมายทจะเปดอตสาหกรรมทกประเภทใหนกลงทนอาเซยนและนกลงทนทวไป และใหการปฏบตเยยงคนในชาตแกนกลงทนอาเซยนและนกลงทนทวไป ซงจะเกดขนเมอมการยกเลกขอยกเวนสาขาการผลตทงหมดครบทกประเทศสมาชก และยกเลกครบทกสาขาทครอบคลมตามความตกลงครบทกประเทศสมาชกภายในป พ.ศ. 2558

2.2 ความรวมมอและการอ านวยความสะดวกแกการลงทน

2.3 การสงเสรมและการสรางความตระหนกเกยวกบโอกาสทางการลงทนในภมภาค อาเซยน

3. ความตกลงทวไปวาดวยการคาบรการ (GATS) และความตกลงวาดวยการคาบรการของ ASEAN (AFAS) ซง GATS เปนความตกลงเกยวกบการเปดเสร การคาบรการอยางคอยเปนคอยไประหวางประเทศ ซงรวมถงการเปดเสรการลงทนระหวางประเทศในภาคบรการดวย โดยมการอนญาตใหประเทศสมาชกตงเงอนไขจ ากดการเขาสตลาด และการปฏบตเยยงคนชาตขจดมาตรการอนๆ ทเปนอปสรรคตอการเปดเสรการคาบรการระหวางประเทศสมาชก โดยมเปาหมายใหการเปดเสรประเทศบรการของอาเซยนครอบคลมการคาบรการทกสาขา ดวยเงอนไขทวาประเทศสมาชกอาเซยนจะตองใหขอเสนอผกพนการเปดเสรการคาบรการทมากกวาทไดใหไวใน GATS แนวทางด าเนนงานเพอน าไปสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

โดยแผนงานส าคญภายใต AEC Blueprint จะครอบคลมการด าเนนงานเพอใหบรรล

วตถประสงคใน 4 ดานไดแก การเปนตลาดเดยวและฐานการผลตเดยวการสรางขดความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจ การสรางความเทาเทยมในการพฒนาทางเศรษฐกจ และการสรางการรวมตวเขากบประชาคมโลก ซงแนวทางด าเนนงานเพอน าไปสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนมแนวทางด าเนนงานเพอน าไปสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนดงน (ตรทศ เหลาศรหงษทอง และคณะ, 2552: 11-12)

1. ก าหนดสาขาสนคาและบรการส าคญ 11 สาขาทจะเรงรดด าเนนการเพอเปนการน ารอง

การรวมกลมทางเศรษฐกจ โดยสงเสรมใหมการไหลเวยนสนคา บรการการลงทน และแรงงานฝมอ อกทงยงก าหนดประเทศสมาชกทท าหนาทรบผดชอบประสานการด าเนนงานหลกในแตละสาขา

95

ปจจบนผน าอาเซยนไดเหนชอบใหเพมสาขาบรการโลจสตกสเปนสาขาท 12 ภายใตการน ารองการรวมกลมเศรษฐกจของอาเซยน โดยมเวยดนามท าหนาทรบผดชอบประสานการด าเนนงานหลก

2. ก าหนดนโยบายการลดภาษระหวางประเทศสมาชกใหเหลอรอยละ 0-5 ภายใน 10 ป

(1 มกราคม 2536 ถง มกราคม 2546) รวมทงยกเลกมาตรการทมใชภาษ (Non-Tariff Barrier: NTBs) อนจะเปนอปสรรคทางการคา เชน โควตา มาตรการตอตานการทมตลาด มาตรการตอบโตการอดหนน กฎวาดวยแหลงก าเนดสนคาภายใตองคการการคาโลก (WTO) และการก าหนด “มาตรฐาน” ทหลากหลาย ตงแตมาตรฐานความปลอดภย มาตรฐานสงแวดลอม มาตรฐานคณภาพผลตภณฑ เปนตน โดยครอบคลมสนคาอตสาหกรรม สนคาทน สนคาเกษตรแปรรป และสนคาเกษตรไมแปรรป สนคาทมผลตอความมนคง ศลธรรมอนด สขภาพและศลปวตถ

3. การจดท าความตกลงยอมรบรวม (MRA) เพอลดอปสรรคอนเกดจากมาตรการกดกน

ทางการคาอนเนองมาจากมาตรฐานบงคบหรอกฎเกณฑทางเทคนคในความตกลงวาดวยการใชอตราภาษทเทากนส าหรบเขตการคาเสรอาเซยน (Common Effective Preferential Tariff: CEPT) ซงเปนการลดภาษน าเขาสนคาภายในกลมอาเซยน โดยทความตกลง CEPT ก าหนดวาเมอสนคาชนดใดๆ ทไดมการลดภาษลงเหลอไมเกนรอยละ 20 กจะตองยกเลกมาตรการจ ากดปรมาณน าเขาทนทและใหทยอยยกเลกมาตรการทมใชภาษอนๆภายในเวลา 5 ปตอมา

4. การพฒนา “ระบบ ASEAN Single Window” เพอเปนการอ านวยความสะดวกดาน

ศลกากรดวยระบบอเลกทรอนกส ณ จดเดยวของอาเซยน 5. การเปดตลาดการคาบรการโดยการจดท าความตกลงยอมรบรวม (MRA) เปดเสรใหนก

ธรกจอาเซยนสามารถถอหนในธรกจ เชน การบน สขภาพ ICT และการทองเทยว เปนตน 6. การไหลเวยนของผ เ ชยวชาญ ผ มความสามารถพเศษ และแรงงานฝมอ โดยได

ด าเนนการจดท าความตกลงยอมรบรวม ดานคณสมบตของบคลากรในสาขาวชาชพตางๆ และยกเวนวซาใหแกนกเดนทางสญชาตอาเซยนทเดนทางภายในอาเซยน

7. การสรางความรวมมอดานอตสาหกรรมระหวางประเทศสมาชกในการซอวตถดบและ

ชนสวนทผลตในประเทศสมาชกของอาเซยนเพอการผลตสนคาในอาเซยนความตกลงวาดวย ความ

96

รวมมอดานอตสาหกรรมของอาเซยนทจดท าขนนมวตถประสงคเพอเพมความสามารถในการแขงขนใหกบผประกอบการในอาเซยนโดยสนบสนนการแบงการผลตภายในอาเซยน และสงเสรมการ “Outsource” ภายในภมภาครวมทงการลดภาษน าเขาสนคาวตถดบและชนสวน ซงสามารถชวยลดตนทนในการผลต

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยนจะมคณลกษณะทส าคญ คอ

1. การเปนตลาดและฐานการผลตเดยวกน (Single Market and Production Base) 2. การเปนภมภาคทมขดความสามารถในการแขงขนสง (Highly Competitive Economic

Region) 3. การเปนภมภาคทมพฒนาการทางเศรษฐกจทเทาเทยมกน (Region of Equitable

Economic Development) 4. การเปนภมภาคทบรณาการเขากบเศรษฐกจโลกไดอยางสมบรณ (Region Fully

Intergrated into the Global Economy)

คณลกษณะตางๆ เหลานลวนมความเกยวของและสงผลเกอกลซงกนและกน การรวบรวม

แผนงานหรอมาตรการภายใตคณลกษณะตางๆ เหลานไวภายใตพมพเขยวนจะชวยใหการด าเนนงานเปนไปในทศทางเดยวกนและมความเปนเอกภาพ รวมทงชวยใหการปฏบตตามแผนงานและการประสานงานระหวางผมสวนเกยวของเปนไปอยางมประสทธภาพมากขน แผนงานส าคญเพอด าเนนการไปสคณลกษณะส าคญในแตละดาน

1. การเปนตลาดและฐานการผลตเดยวกน

การเปนตลาดและฐานการผลตเดยวกนประกอบดวย 5 องคประกอบส าคญ ไดแก (1) การเคลอนยายสนคาอยางเสร (Free Flow of Goods) (2) การเคลอนยายบรการอยางเสร (Free Flow of Service) (3) การเคลอนยายการลงทนอยางเสร (Free Flow of Investment) (4) การเคลอนยายเงนทนอยางเสรมากขน (Free Flow of Capital) และ (5) การเคลอนยายแรงงานฝมออยางเสร (Free Flow of

97

Skilled Labour) นอกจากน การเปนตลาดและฐานการผลตเดยวไดรวมองคประกอบส าคญอก 2 สวน คอ การรวมกลมสาขาส าคญของอาเซยน (Priority Integration Sectors) และความรวมมอดานอาหาร การเกษตร และปาไม (Food, Agriculture and Forestry)

1.1 การเคลอนยายสนคาอยางเสร

1.1.1 เคลอนยายสนคาทเสรเปนหนงในหลกการส าคญทจะสงเสรมการไปส

จดมงหมายของการเปนตลาดและฐานการผลตเดยวกน การเปนตลาดเดยวส าหรบสนคา (และบรการ) จะชวยสงเสรมการพฒนาเครอขายการผลตในภมภาคและสงเสรมขดความสามารถของอาเซยนในการทจะเปนศนยกลางการผลตของโลก หรอเปนสวนหนงของหวงโซอปทานของโลก

1.1.2 การด าเนนงานเขตการคาเสรอาเซยน หรอ AFTA ท าใหอาเซยนประสบความส าเรจทส าคญในการยกเลกภาษศลกากร อยางไรกตาม การเคลอนยายสนคาทเสรไมเพยงแตการยกเลกภาษศลกากรเทานน ยงตองค านงถงการยกเลกมาตรการกดกนทางการคาทมใชภาษดวย นอกจากน องคประกอบทส าคญอยางอนๆ ทจะชวยสงเสรมการเคลอนยายสนคาทเสร คอ มาตรการอ านวยความสะดวกทางการคา เชน การบรณาการดานพธการศลกากร การจดตงระบบ ASEAN Single Window และการสงเสรมกฎวาดวยแหลงก าเนดสนคาภายใตอตราภาษพเศษทเทากน (Common Effective Preferential Tariff: CEPT) อยางตอเนอง ซงรวมถงระเบยบพธการในทางปฏบตภายใตกฎวาดวยแหลงก าเนดสนคา และการปรบประสานมาตรฐานและความสอดคลองในดานพธการ

1.1.3 ความตกลงวาดวยการใชอตราภาษพเศษทเทากนส าหรบเขตการคาเสร

อาเซยน (Agreement on the Common Effective Preferential Tariff (CEPT) Scheme for the ASEAN Free Trade Area (AFTA)) จะถกทบทวนและสงเสรมใหเปนความตกลงทมความครอบคลมเพอใหบรรลการเคลอนยายสนคาทเสรและสอดคลองกบความประสงคของอาเซยนทจะเรงใหเกดการรวมกลมทางเศรษฐกจภายใน ค.ศ. 2015

98

1.1.4 การยกเลกภาษศลกากร (Elimination of Tariffs) ภาษศลกากรส าหรบสนคาภายในอาเซยนจะถกยกเลกใหสอดคลองกบกรอบเวลาและพนธกรณทระบไวภายใตความตกลง CEPT และความตกลงหรอพธสารอนทเกยวของ

1.1.5 การยกเลกมาตรการกดกนทางการคาทมใชภาษ (Elimination of Non-

tariff Barriers) อาเซยนประสบความส าเรจอยางดในการเปดเสรดานภาษศลกากร ประเดนส าคญทอาเซยนจะมงด าเนนการไปจนถง ค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558) คอ การยกเลกมาตรการกดกนทางการคาทมใชภาษ (NTBs) อยางสมบรณ

1.1.6 กฎวาดวยแหลงก าเนดสนคา (ROO) ด าเนนการใชกฎวาดวยแหลงก าเนด

สนคาทตอบสนองตอพลวตรและการเปลยนแปลงกระบวนการผลตของโลก เพออ านวยความสะดวกในทางการคาและการลงทนระหวางประเทศสมาชกอาเซยน สงเสรมเครอขายการผลตระดบภมภาค สนบสนนการพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ลดชองวางการพฒนา และสงเสรมใหมการใชสทธประโยชนภายใต CEPT ใหมากขน

1.1.7 การอ านวยความสะดวกในทางการคา (Trade Facilitation) กระบวนการ

ระเบยบพธการและการไหลเวยนของขอมลทเกยวของทางการคาและศลกากรทเรยบงาย เปนรปแบบและมาตรฐานเดยวกน ไดรบการคาดหวงวาจะชวยลดตนทนทางธรกรรมทเกดขนในอาเซยน ซงจะชวยผลกดนขดความสามารถในการแขงขนดานการสงออก และอ านวยความสะดวกการรวมกลมของอาเซยนใหเปนตลาดเดยวส าหรบสนคา บรการและการลงทน และฐานการผลตเดยวกน

1.1.8 การรวมกลมทางศลกากร (Customs Integration) จากการเรงรดการเปน

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน การไปสวสยทศนดานศลกากรของอาเซยนป ค.ศ. 2020 (พ.ศ. 2563) ไดถกเรงรดเปนป ค.ศ.2015 (พ.ศ. 2558) โดยเฉพาะแผนยทธศาสตรส าหรบการพฒนาศลกากรระหวางป ค.ศ. 2005–2010 (พ.ศ. 2548-2553) มจดมงหมาย (a) บรณาการโครงสรางศลกากร (b) ปรบปรงการจ าแนกประเภทพกดศลกากร การประเมนราคาทางศลกากร และการก าหนดแหลงก าเนดสนคาใหทนสมยและจดท าระบบศลกากรอเลกทรอนกสของอาเซยน (ASEAN e-Customs) (c) ปรบระบบการตรวจปลอยสนคาใหมความคลองตวมากขน (d) การพฒนาทรพยากรมนษย (e) สงเสรมสรางการเปนหนสวนกบองคกรระหวางประเทศทเกยวของ (f) ลดชองวางในการ

99

พฒนาดานศลกากร และ (g) ยอมรบเทคนคการบรหารความเสยงและการตรวจสอบหลงการตรวจปลอย (Post Clearance Audit: PCA)

1.1.9 ความตกลงวาดวยการอ านวยความสะดวกดานศลกากรดวยระบบ

อเลกทรอนกส ณ จดเดยวของอาเซยน (Agreement to Establish and Implement the ASEAN Single Window) การใชกฎระเบยบ กระบวนการและขนตอนทางการคาและศลกากรทเปนแนวทางเดยวกนและมมาตรฐาน รวมถงการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในทกกจกรรมทเกยวเนองกบการอ านวยความสะดวกทางการคา จะมความส าคญอยางยงตอการพฒนาระบบอ านวยความสะดวกดานศลกากรดวยระบบอเลกทรอนกส ณ จดเดยวของอาเซยน การอ านวยความสะดวกดานศลกากรดวยระบบอเลกทรอนกส ณ จดเดยวของอาเซยน คอ การเชอมตอบรการแบบเบดเสรจ ณ จดเดยวแหงชาตของแตละประเทศสมาชก บรการแบบเบดเสรจ ณ จดเดยวแหงชาตจะท าใหสามารถสงขอมลเพยงครงเดยว ประมวลผลขอมลและขาวสารในคราวเดยว และตดสนใจตรวจปลอยสนคาไดในคราวเดยว ซงจะชวยเรงการตรวจปลอยทางศลกากร ลดตนทนและเวลาการท าธรกรรม ซงจะชวยเพมประสทธภาพทางการคาและความสามารถในการแขงขน

1.1.10 มาตรฐานและอปสรรคทางเทคนคตอการคา (Standards and Technical

Barriers to Trade) ระบบมาตรฐานคณภาพการประกน การรบรองระบบงาน และการวดมความส าคญตอการสงเสรมการเพมประสทธภาพและเพมประสทธผลในการลดตนทนการผลต เพอการน าเขาหรอสงออกภายในภมภาค การด าเนนการปรบมาตรฐาน กฎระเบยบทางเทคนค และกระบวนการตรวจสอบและรบรองใหสอดคลองกน จะเปนไปตามแนวนโยบายดานมาตรฐานและการรบรองของอาเซยนเพอใหเกดความโปรงใสมากขน มการพฒนาคณภาพของการตรวจสอบและรบรอง และใหภาคเอกชนมสวนรวมอยางแขงขน การรวมกลมทางเศรษฐกจ

การรวมกลมทางเศรษฐกจจะเกดขนเมอประเทศตางๆ ตงแต 2 ประเทศขนไปตกลงกนเพอก าจดอปสรรคทางการคา (Trade Restriction) ทงหมดระหวางกน ทงในรปของภาษศลกากรและมใชภาษศลกากร พรอมท งหาลทางขยายการคาเสรภายในกลมนใหกวางขวางขน และเพมความสามารถในการแขงขน ตลอดจนเปนการประสานผลประโยชนทางเศรษฐกจในระหวางกลมประเทศสมาชก และสรางความแขงแกรงทางเศรษฐกจของประเทศสมาชก การรวมกลมทาง

100

เศรษฐกจทเกดขนท งในอดตและปจจบนมมากมายหลายกลมทงในประเทศทพฒนาแลวและป ร ะ เ ท ศ ท ก า ล ง พฒ น า ซ ง ม เ ป า ห ม า ย ข อ ง ก า ร ร ว ม ก ล ม ท แ ต ก ต า ง ก น อ อ ก ไ ป (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2547: 1-2)

หลกการทชาตสมาชกไดก าหนดแนวทางการรวมมอกน คอ การก าหนดใหอตราภาษ

ศลกากรพเศษทเทากน (CEPT) ระหวางกนซงเปนกลไกส าคญในการลดภาษขาเขาส าหรบสนคา

อาเซยนใหเหลอในอตราต าเพยงรอยละ 0-5 ภายในระยะเวลา 15 ป (ภายในป 2550) ซงตอมาในป

2537 ประเทศสมาชกไดตกลงลดระยะเวลาด าเนนการจาก 15 ป ลงเหลอ 10 ป โดยก าหนดใหเสรจ

สนภายในวนท 1 มกราคม 2546 และรวมสนคาเกษตรไมแปรรป (Unprocessed Agricultural

Product) ซงแตเดมตามขอตกลงใหถอเปนขอยกเวนทไมตองน าเขาสแผนการลดภาษศลกากรเปน

การถาวร (Permanent Exclusion) แตใหน าเขาในแผนการลดภาษโดยใหแยกประเภทเปนสนคาทม

ความออนไหวไดแทน (ซงแตเดมในประเดนนถอเปนความแตกตางจากขอตกลงขององคการ

การคาโลก ทก าหนดใหขอบเขตของสนคาเกษตรทตองปรบลดภาษครอบคลมไปถงสนคาเกษตร

ขนปฐม) ส าหรบสาระส าคญของขอตกลงสรปไดดงน 1. บญชสนคาอตสาหกรรมและเกษตรแปรรป แบงออกเปน 3 บญช คอ

1.1 บญชสนคาลดภาษ ซงม 2 กลม

1.1.1 กลมสนคาทเรงลดภาษ (Fast Track) ม 15 รายการ ไดแก ซเมนต ปย ผลตภณฑหนง เยอกระดาษ สงทอ อญมณและเครองประดบ เครองใชไฟฟา อเลคทรอนกส เฟอรนเจอร (7 รายการแรกนเปนกลมสนคาทไทยเสนอใหเรงลดภาษ) น ามนพช เคมภณฑ พลาสตก ผลตภณฑยาง ผลตภณฑทท าจากเซรามค และผลตภณฑแกวแคโทดทท าจากทองแดง (8 รายการหลงเปนกลมสนคาทประเทศสมาชกอาเซยนอนเสนอใหเรงลดภาษ)

1.1.2 กลมสนคาลดภาษปกต (Normal Track) ไดแก สนคาทมสทธไดรบการ

ลดหยอนภาษนอกเหนอ 15 รายการในกลมแรก

1.2 บญชสนคายกเวนลดภาษชวคราว (Temporary Exclusion List หรอ TEL) เปน

บญชสนคาทประเทศสมาชกสามารถขอสงวนสทธการลดภาษชวคราวได แตตองเรมทยอยน าเขา

101

มาลดภาษปละ 20% ของจ านวนรายการทงหมด โดยเรมน าเขามาบญชสนคา TEL ชากวาสนคาใน

บญชสนคา IL 3 ป และลดภาษเหลอรอยละ 0-5 ภายในเวลา 7 ป

1.3 บญชสนคาออนไหว (Sensitive list หรอ SL) เปนบญชสนคาทจะน าเขามาลด

ภาษชาทสด โดยก าหนดใหตองมการลดภาษเหลอรอยละ 0-5 ภายในเวลา 10 ปรวมทงมมาตรการ

พเศษอนๆ เปนขอก าหนดเพมเตม ยกเวนสนคาทออนไหวสง (highly sensitive list หรอ HSL) ซง

ไดแก ขาว ซงมอตราภาษขนสดทายสงกวารอยละ 5 และมมาตรการคมกนพเศษ ซงมประเทศทอย

ในขายน 3 ประเทศ คอ อนโดนเซย มาเลเซยและฟลปปนส

1.4 สนคายกเวนเปนการทวไป (General Exception หรอ GE) เปนบญชสนคาท

ไดรบการยกเวนไมตองน าเขาการลดภาษ ซงไดแก สนคาทมผลกระทบตอความมนคง ศลธรรม

ชวต และสขภาพของมนษยสตว พช โบราณวตถ ศลปะ และประวตศาสตร

2. ระยะเวลาการลดภาษ (Transition Period) ประเทศสมาชกไดก าหนดเปาหมายในการ

ยกเวนอากรขาเขาและยกเลกมาตรการกดกนทางการคาทมใชภาษดงน

1.1 ประเทศสมาชกผกอตง 6 ประเทศในป 2546 จะลดอตราอากรสนคาทผกพนภายใตเขตการคาเสรอาเซยนลงเหลอรอยละ 0 จ านวนรอยละ 60 ของสนคาทอยในบญชลดภาษ (Inclusion List) เพมขนเปนรอยละ 80 ในป 2550 และทยอยลดลงรอยละ 100 ในป 2553

1.2 ประเทศสมาชกใหม 4 ประเทศ ก าหนดผอนผนระยะเวลาใหดงน

1.2.1 ประเทศเวยดนาม จะลดอตราอากรสนคาทผกพนภายใตเขตการคาเสร

อาเซยนลงเหลอรอยละ 0 จ านวนรอยละ 80 ของสนคาทอยในบญชลดภาษในป 2553 และลดลงรอยละ 100 ในป 2558

102

1.2.2 ประเทศลาวและพมา จะลดอตราอากรสนคาทผกพนภายใตเขตการคาเสร

อาเซยนลงเหลอรอยละ 0 จ านวนรอยละ 80 ของสนคาทอยในบญชลดภาษในป 2555 และลดลง

รอยละ 100 ในป 2558

1.2.3 ประเทศกมพชา จะลดอตราอากรสนคาทผกพนภายใตเขตการคาเสร

อาเซยนลงเหลอรอยละ 0 จ านวนรอยละ 60 ของสนคาทอยในบญชลดภาษในป 2553 และลดลงรอยละ 100 ในป 2558

2. การยกเลกมาตรการกดกนทางการคา สนคาลดภาษจะไมถกกดกนทางการคาจากมาตรการตางๆ ดงน

2.1 การจ ากดปรมาณการน าเขา-สงออก (Quantitative Restriction) ไดแก การก าหนดใหประเทศสมาชกยกเลกโควตาใบอนญาตน าเขา-สงออก โดยก าหนดใหตองยกเลกทนทเมออตราภาษลดลงเหลอรอยละ 20

2.2 มาตรการกดกนทางการคาทมใชภาษ (Non-Tariff Barriers) วธการนก าหนดให

ประเทศสมาชกตองยกเลกการเกบคาธรรมเนยมน าเขา-สงออกภายใน 5 ป ประโยชนจากการรวมกลมทางเศรษฐกจของอาเซยน

1. การรวมกลมทางเศรษฐกจของอาเซยนจะชวยเสรมสรางความแขงแกรงทางเศรษฐกจ

ในระดบภมภาคและเสรมสรางศกยภาพในการแขงขนของอาเซยนในตลาดโลก ซงนบวนจะเรมทวความรนแรงมากขน โดยอาเซยนจะสามารถขยายการคาและการลงทนทงภายในภมภาคและระหวางภมภาค ใหสงขนเนองจากการลดอปสรรคทางดานภาษ และมาตรการทไมใชภาษตางๆ

2. การรวมกลมทางเศรษฐกจของอาเซยนจะมสวนส าคญในการชวยขยายการคา และการ

ลงทนภายในภมภาคใหสงขน เนองจากท าใหมการไหลเวยนสนคาบรการ การลงทน และเงนทนได อยางเสรมากขนซงจะชวยลดตนทนการผลต และสงเสรมใหมการใชวตถดบ/ชนสวนทผลตภายในภมภาคมากยงขน

103

3. ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) จะชวยลดการพ งพาตลาดในประเทศทสาม โดยเฉพาะสนคาในกลมอาเซยนมศกยภาพและสามารถผลตไดในระดบมาตรฐานสากล อาท ผลตภณฑ อเลกทรอนกส ผลตภณฑดานเทคโนโลยสารสนเทศ และผลตภณฑดานสขภาพ และเครองส าอาง เปนตน

4. การเปนประชาคมจะชวยสรางอ านาจการตอรองของอาเซยนในเวทโลก เนองจาก

ปจจบนแนวโนมการรวมกลมทางเศรษฐกจในภมภาคตางๆไดเพมมากขนทงในกรอบพหภาค และกรอบภมภาค การรวมกลมของอาเซยนจงชวยเพมอ านาจการตอรองกบกลมเศรษฐกจอนๆ และน ามาซงผลประโยชนโดยรวมของภมภาค

5. การไหลเวยนอยางเสรของปจจยการผลตจะชวยเพมสวสดการและยกระดบความ

เปนอยของผบรโภคใหดยงขน เนองจากผบรโภคจะสามารถเลอกสรรสนคาตางๆไดหลากหลายมากขน ในราคาทถกลง รวมทงไดรบสนคาทมมาตรฐานในระดบภมภาคและระดบโลก

6. ความรวมมอทเขมขนขนจะชวยพฒนาขดความสามารถในการแขงขนของอาเซยนโดย

ยกระดบกระบวนการผลต และเกอกลกนในขนตอนกระบวนการผลต ตงแตกระบวนการจดซอ กระบวนการผลต และการตลาด ววฒนาการความรวมมอทางเศรษฐกจของอาเซยน

นบแตอาเซยนไดรบการกอตงจนถงปจจบน การรวมกลมทางเศรษฐกจของเซยนม

พฒนาการอยางตอเนอง โดยชวงแรกหลงการกอตง (พ.ศ. 2510–2520) ในชวงเวลาน ยงมการเผชญหนาทางการเมองในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ท าใหการเจรญเตบโตของอาเซยนเปนไปไมรวดเรวนก และมความยดหยนเพอใหสามารถรองรบความคดเหนหลากหลายของสมาชกและสรางรากฐาน ส าหรบจดมงหมายรวมกนตอไป กอปรกบการด าเนนงานของอาเซยนในขณะนนยงไมมกฎหมาย หรอขอบงคบใดๆ ควบคมใหประเทศสมาชกตองปฏบตตามขอตกลง หลกการหรอรปแบบการด าเนนงานในบางเรองยงเปนเพยงการแสดงเจตนารมณทไมมแนวทางปฏบตทไมชดเจน ขาดกลไกทมประสทธภาพในการระงบขอพพาท ขบเคลอนและถายโอนนโยบายของกลมลงสการปฏบตในทศทางเดยวกนของประเทศสมาชก ท าใหการด าเนนงานของอาเซยนขาดสภาพบงคบทแนนอน ผลส าเรจทเปนรปธรรมจงมไมคอยมาก แตอาเซยนกสามารถสานสมพนธในการ

104

ท างานรวมกนระหวางรฐบาลของแตละประเทศสมาชกไดเปนผลส าเรจ ทศทางในการวางแผนงานดานเศรษฐกจของอาเซยนเรมชดเจนมากขนหลงจากการประชมสดยอดอาเซยนครงแรก เมอเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2519 โดยผน าอาเซยน 5 ประเทศ คอ อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร และไทย ไดลงนามในเอกสารส าคญสองฉบบ ไดแก Declaration of ASEAN Concord และ Treaty of Amitu and Cooperation in Southeast Asia ทระบความรวมมอทางเศรษฐกจหลายดานเพอการด าเนนการตอไป (ส านกมาตรฐานทางการคา กรมการคาพาณชย กระทรวงพาณชย, ม.ป.ป) ตอมาในชวงเวลาแหงการขยายตวของความรวมมอทางเศรษฐกจ (พ.ศ. 2521–2540) อาเซยนมความรวมมอระหวางประเทศสมาชกในสวนทเกยวของกบการรวมกลมทางเศรษฐกจเปนรปธรรมมากขน รวมทงเกดความตกลงทางดานเศรษฐกจตาง ๆ หลายฉบบ อาท เขตการคาเสรอาเซยน (ASEAN Free Trade Area: AFTA) ความรวมมอดานการเกษตร ปาไมอาเซยน

ครอบคลมความรวมมอในดานประมง ปาไม ปศสตว พช และอาหาร เพอใหเปนไปตาม

แผนปฏบตการฮานอย (Ha Noi Plan of Action) ทมงสงเสรมความมนคงทางดานอาหารและความสามารถในการแขงขนของอาเซยนในดานอาหาร การเกษตรและผลผลตปาไม โดยจะจดการประชมเปนประจ าทกป ๆ ละ 2 ครง เรมจากการประชมระดบเจาหนาทอาวโส (Senior Official Meeting: SOM) และระดบรฐมนตรดานการเกษตรและปาไม (ASEAN Ministers on Agriculture and Forestry: AMAF) 1 ครง หลงจากนนจะเปนการประชม Special SOM AMAF อก 1 ครง ทผานมามการประชมมาแลว 24 ครง ประเดนทเกดขนใหมและเกยวของระหวางภาคสวน เชน ความมนคงดานอาหาร การบรรเทาผลกระทบและการปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในสาขาเกษตรและปาไม รวมถงมาตรการดานสขอนามยและสขอนามยพช ยงเปนเรองทมความส าคญเปนล าดบแรก

ความคดรเรมเพอไปสการบรรลเปาหมายการรวมกลมของอาเซยน การปรบประสานดานคณภาพและมาตรฐาน การรบรองความปลอดภยของอาหาร และการ

จดท าระบบการรบรองคณภาพสนคาใหเปนมาตรฐานเดยวกน จะท าใหสนคาเกษตรของอาเซยนพรอมทจะแขงขนในตลาดโลก โดยการเสนออาหารทปลอดภย มประโยชนตอสขภาพ และมคณภาพไดมาตรฐาน ปจจบนอาเซยนอยระหวางการพฒนาแนวทางปฏบตทดทางการเกษตร (Good

105

Agricultural Practices: GAP) มาตรฐานในการผลต การเกบเกยว และการจดการหลงการเกบเกยวพชผลทางการเกษตร การก าหนดระดบปรมาณสารพษตกคางสงสดในอาหารทยอมรบไดของอาเซยน (Maximum Residue Limits: MRL) ส าหรบยาฆาแมลง เกณฑในการรบรองสนคาปศสตวและการท าปศสตว (Criteria for Accreditation of Livestock and Livestock Products Enterprises) แนวทางการปฏบตทดในการบรหารจดการส าหรบกง (Guideline for Good Management Practices for Shrimp) และขอควรปฏบตส าหรบการประมงทมความรบผดชอบ (A Code of Conduct for Responsible Fisheries) โดยจะน าขอก าหนดดงกลาวทงหมดมาใชในอางองส าหรบการพฒนาแนวทางการปฏบตและเรองทมความส าคญล าดบแรก เพอสนบสนนอตสาหกรรมการเกษตรของแตละประเทศ

การเสรมสรางความมนคงดานอาหารยงคงเปนเปาหมายพนฐานของอาเซยน และเพอ

ตอบสนองตอความกงวลเกยวกบความมนคงดานอาหารในภมภาคทเพมขนในชวงปทผานมา อาเซยนไดใหการรบรองแถลงการณอาเซยนวาดวยความมนคงดานอาหาร (ASEAN Statement on Food Security) แผนนโยบายบรณาการความมนคงดานอาหารของอาเซยน (ASEAN Integrated Food Security: AIFS) และแผนกลยทธความมนคงดานอาหารของอาเซยน (Strategic Plan of Action on ASEAN Food Security: SPA-FS) เพอสงเสรมความมนคงดานอาหารในระยะยาว และปรบปรงชวตความเปนอยของเกษตรกรในภมภาคอาเซยน นอกจากน ยงมความคดรเรมอน ไดแก ASEAN Multi-sectoral Framework on Climate Change (AFCC): Agriculture and Forestry towards Food Security โดยมวตถประสงคเพอแกไขปญหาทเกดจากผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในสาขาเกษตรและปาไม

กรอบแผนงานบรณาการความมนคงดานอาหารของอาเซยน (AIFS) และแผนกลยทธความมนคง

ดานอาหารของอาเซยน (SPA-FS)

เพอเสรมสรางความมนคงดานอาหารในระยะยาว และเพอปรบปรงชวตความเปนอยของเกษตรกรในอาเซยน ผน าอาเซยนไดใหการรบรองกรอบแผนงานบรณาการความมนคงดานอาหารของอาเซยน (ASEAN Integrated Food Security (AIFS) Framework) และแผนกลยทธความมนคงดานอาหารของอาเซยน (Strategic Plan of Action on ASEAN Food Security: SPA-FS) ในการประชมสดยอดอาเซยน ครงท 14 ในป 2552 โดยกรอบแผนงาน AIFS และ SPA-FS เปนการ

106

วางแผนงานส าหรบชวงเวลา 5 ป (ป 2552-2556) เพอก าหนดมาตรการ กจกรรม และระยะเวลาในการสงเสรมความรวมมอในการด าเนนงานและการตดตาม

องคประกอบหลกของ AIFS ประเดนทเกยวของกบความมนคงดานอาหารทก าลงเกดขน

เชน การพฒนาเชอเพลงชวภาพและผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตอความมนคงดานอาหารถอเปนสวนหนงในกรอบ AIFS ดวย รฐมนตรเกษตรและปาไมของอาเซยนไดตกลงใหจดตงกลไกในการด าเนนงานและตดตามผลตามกรอบงาน AIFS และ SPA-FS โดยประสานงานรวมกบคณะท างานรายสาขาของอาเซยนทเกยวของ การหารอกบหนวยงานทเกยวของและผมสวนไดเสยในระดบประเทศและภมภาค ซงจะชวยสงเสรมความรวมมอและท าใหไดรบขอมลทเกยวของ รวมทงสงเสรมความรสกเปนเจาของ นอกจากน อาเซยนยงจ าเปนตองสงเสรมความเปนหนสวนและความรวมมอกบองคกรระหวางประเทศและองคกรผบรจาค เชน องคกรอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (Food and Agricultural Organization) ธนาคารโลก (World Bank) สถาบนวจยขาวนานาชาต (International Rice Research Institute) กองทนระหวางประเทศเพอพฒนาเกษตรกรรม (International Fund for Agricultural Development) และธนาคารเพอการพฒนาเอเชย (Asian Development Bank)

มาตรการหลกในการสงเสรมความปลอดภยของอาหาร

ในป 2549 อาเซยนไดใหการรบรองการปฏบตทางการเกษตรทดของอาเซยนส าหรบผก

และผลไมสด (ASEAN Good Agricultural Practices for Fresh Fruit and Vegetables: ASEAN GAP) เพอใชเปนมาตรฐานส าหรบการผลต การเกบเกยว และการจดการหลงการเกบเกยวผกและผลไมในอาเซยน การปฏบตตามทระบไวใน ASEAN GAP มเปาหมายเพอใหมนใจวาผกและผลไมทผลตไดในอาเซยนมความปลอดภยในการรบประทานและมคณภาพทเหมาะสมส าหรบผบรโภค นอกจากน ASEAN GAP ยงท าใหมนใจไดวาอาหารถกผลตและจดการในลกษณะทไมเปนอนตรายตอสงแวดลอม รวมทงสขภาพ ความปลอดภย และสวสดการของคนงานในสาขาเกษตรและอาหาร จนถงปจจบน อาเซยนไดก าหนดมาตรฐานคาสารพษตกคางสงสด (Maximum Residue Limits: MRL) ของอาเซยน ส าหรบสารก าจดศตรพช 61 ชนด จ านวน 775 มาตรฐาน รวมทงไดใหการรบรองมาตรฐานสนคาเกษตรของอาเซยน ส าหรบมะมวง สบปะรด ทเรยน มะละกอ สมโอ และเงาะ เพอใหมนใจไดวาผลไมดงกลาวมความสด โดยมคณภาพและมาตรฐานทเหมาะสมตอผบรโภค หลงจากผานขนตอนการเตรยมการและการบรรจหบหอแลว นอกจากน อาเซยนไดใหการ

107

รบรองมาตรฐานอาเซยนส าหรบวคซนสตว 49 มาตรฐาน เกณฑในการรบรองการท าปศสตว 13 เกณฑ (Criteria for accreditation of livestock establishments) และเกณฑในการรบรองสนคาปศสตว 3 เกณฑ เพอใหเปนมาตรฐานทปรบประสานแลวของอาเซยน ความคบหนาอน ๆ ในสาขาเกษตรและประมง คอ อาเซยนอยระหวางการเสรมสรางเครอขายการทดสอบอาหารทผลตจากพชทดดแปลงพนธกรรม การพฒนาแนวทางการปฏบตในการบรหารจดการทดส าหรบกง การพฒนาขอควรปฏบตส าหรบการประมงทมความรบผดชอบ (A Code of Conduct for Responsible Fisheries) และการด าเนนงานตามระบบการวเคราะหอนตรายและจดวกฤตทตองควบคม Hazard Analysis and Critical Control Point (HACCP) ในการผลตอาหารทะเลและผลตภณฑประมง ในป 2547 อาเซยนไดจดตงเครอขายกลางดานความปลอดภยอาหารของอาเซยน (ASEAN Food Safety Network) เพอใหเจาหนาทภาครฐของประเทศสมาชกอาเซยนมการแลกเปลยนขอมลดานความปลอดภยของอาหาร กรอบแผนงานรายสาขาเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และความปลอดภยอาหารของอาเซยน (AFCC)

รายงานและการศกษาจากหลายแหง ระบวาเอเชยตะวนออกเฉยงใตเปนภมภาคทมความ

เสยงตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมากทสดของโลก เนองจากการมแนวชายฝงทะเลยาว มความหนาแนนของประชากรและกจกรรมทางเศรษฐกจบรเวณชายฝงทะเลสง และมการพงพาการเกษตร ประมง ปาไม และทรพยากรธรรมชาตอนสง ผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเกดขนในทกสาขา โดยเฉพาะสาขาเกษตรและปาไมซงไดรบผลกระทบสงมาก ดงนน ภยคกคามของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตอสงแวดลอมและการพฒนาทางเศรษฐกจจงกลายเปนเรองทอาเซยนใหความส าคญเปนล าดบแรก อยางไรกตาม ยงมความเปนไปไดในการใชมาตรการปรบตวและบรรเทาผลกระทบดงกลาว เพอตอบสนองตอความทาทายน และจากการทอาเซยนตระหนกถงศกยภาพในการเสรมสรางความยดหยนของประชาชนและระบบนเวศน รวมทงเพอบรรเทาผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยอาศยความรวมมอกน อาเซยนจงไดจดท ากรอบแผนงานรายสาขาเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และความปลอดภยอาหารของอาเซยน (ASEAN Multi-sectoral Framework on Climate Change and Food Safety: AFCC)

108

บทท 5

การวเคราะห ในสวนของบทน จะแบงการวเคราะหแยกออกไดเปน 3 สวนใหญๆ ตามวตถประสงค

ดงน

สวนท 1 ศกษานโยบาย มาตรการทางการคา และมาตรการทางภาษทเกยวของกบปาลมน ามนและน ามนปาลมในประเทศไทย

สวนท 2 ศกษาสถานการณปาลมน ามนและน ามนปาลมของไทยในปจจบน

สวนท 3 ศกษาผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทย สวนท 1 ศกษานโยบาย มาตรการทางการคา และมาตรการทางภาษทเกยวของกบปาลมน ามนและ

น ามนปาลมในประเทศไทย

นโยบายและมาตรการตางๆของรฐ

นโยบายและมาตรการทรฐบาลไดก าหนดขนเพอพฒนาการผลต การตลาด การแปรรป และการคาน ามนปาลมนน เปนการชวยเหลอเกษตรกรผปลกปาลมน ามนและผผลตน ามนปาลม ซงนโยบายและมาตรการทรฐบาลด าเนนการ มดงน

1. นโยบายดานการผลต รฐบาลและกระทรวงเกษตรและสหกรณไดสงเสรมและพฒนาปาลมน ามนผานการบรหารจดการเชงนโยบายของคณะกรรมการนโยบายปาลมน ามนแหงชาต ผานแผนพฒนาอตสาหกรรมปาลมน ามนและน ามนปาลม ป 2551-2555 ทมงเนนการพฒนาและการสรางมลคาปาลมน ามนและผลตภณฑปาลมน ามนทงระบบอยางย งยน โดยม 5 ยทธศาสตรรองรบ ดงน

109

1.1 ยทธศาสตรเพมผลตภาพและคณคาผลปาลมน ามนและผลตภณฑ

1.1.1 เพมพนทปลกปาลมน ามนในเขตเหมาะสม ปรบปรงสวนปาลมเกาโดยการปลกทดแทนดวยพนธดและการจดการผลตทถกตอง

1.1.2 สนบสนนการปรบโครงสรางการผลตอตสาหกรรมปาลมน ามนและน ามน

ปาลมสภาคการผลตทมประสทธภาพ

1.1.3 สนบสนนการบรณาการผลต การตลาด บนพนฐานศกยภาพและความเขมแขงของเกษตรกร

1.2 ยทธศาสตรการเพมประสทธภาพการตลาด

1.2.1 นโยบายพลงงานเปนกลไกหลกในการรกษาความมนคงดานการตลาด ราคา และการปรบโครงสรางการผลต

1.2.2 เสรมสรางนโยบายการตลาดน ามนปาลมและผลตภณฑทกอใหเกดการ

แขงขนทเปนธรรมและกระจายผลประโยชนสทกภาคสวนอยางทวถงและเปนธรรม

1.3 ยทธศาสตรการใชพลงงานทดแทน

1.3.1 สนบสนนการผลตและการใชไบโอดเซลอยางตอเนองชดเจน และสอดคลองกบศกยภาพการผลตวตถดบในการผลตไบโอดเซลของประเทศ

1.3.2 ก ากบควบคมลงโทษการท าน ามนใชแลวกลบมาบรโภคใหม

1.4 ยทธศาสตรการวจยและพฒนาบคลากร

1.4.1 วจยและพฒนาปาลมน ามนคณภาพสง และตรงตามความตองการของตลาด

110

1.4.2 วจยและพฒนาเพอสรางสรรคผลตภณฑทมมลคาสง

1.4.3 เสรมสรางและสนบสนนขบวนการพฒนาบคลากรดานการวจยและพฒนาปาลมน ามนและน ามนปาลม

1.4.4 สรางขบวนการถายทอดเทคโนโลยปาลมน ามนอยางตอเนอง เพอใหเกดการถายทอดความรของเกษตรกรดวยกนเอง

1.5 ยทธศาสตรการบรหารและการจดการ

1.5.1 ปฏรปกฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบ ทเกยวของกบปาลมน ามนและน ามน

ปาลมใหมความเปนเอกภาพ และสอดคลองกน

1.5.2 จดตงองคกรมหาชน และกองทนพฒนาปาลมน ามนและน ามนปาลม

2. นโยบายดานการแปรรปปาลมน ามน

2.1 ใหความชวยเหลอแกโรงงานสกดขนาดเลกทสกดน ามนแบบรวมเมลด ในการปรบเปลยนการผลตมาเปนการสกดแบบแยกเมลดในออก ดานเงนทนและสทธประโยชนดานการลงทน

2.2 สนบสนนใหมการจดตงสหกรณขนาดใหญทรวมทงเกษตรกรรายยอยและเกษตรกร

รายใหญ เพอด าเนนการผลตแบบครบวงจร โดยรฐสนบสนนเงนกระยะยาวดอกเบยต าในการสรางโรงงานสกดและกลนน ามนปาลม

2.3 การจดตงโรงงานสกดหรอกลนน ามนปาลมขนใหม โรงงานทจดตงใหมจะตองมแหลงวตถดบเพอปอนโรงงานของตนเอง

2.4 สงเสรมและสนบสนนการจดตงโรงงานอตสาหกรรมเคมภณฑจากน ามนปาลม เพอใหมการรวมตวกนทงในแนวราบและแนวดง เพอเพมขดความสามารถในการแขงขน

111

3. นโยบายดานการตลาด

3.1 การตลาดในประเทศ

3.1.1 คณะกรรมการกลางก าหนดราคาสนคาและปองกนการผกขาด ก าหนดใหผผลตปาลมน ามนตองแจงปรมาณ สถานทเกบและจดท าบญชคมสนคา พรอมทงก าหนดปรมาณครอบครองน ามนปาลมบรสทธในพนท 14 จงหวดภาคใต ควบคมการขนยายและจ าหนายน ามนปาลม

3.1.2 มาตรการก าหนดราคารบซอน ามนปาลมดบและผลปาลมสด

3.1.3 สนบสนนใหมการจดตงสหกรณขนาดใหญทรวมทงเกษตรกรรายยอยและรายใหญ เพอด าเนนการผลตทครบวงจร มการท าสญญาซอขายลวงหนาในราคาทตกลงกน

3.2 การคาระหวางประเทศ

3.2.1 ประกาศใหน ามนปาลมเปนสนคาควบคม ตองขออนญาตน าเขาตงแตเดอน

กรกฎาคม 2528 เปนตนมา มการจ ากดปรมาณการน าเขาโดยจดเกบภาษศลกากรในอตราทสงหากเปนการน าเขานอกโควตา

3.2.2 เพอปองกนปญหาปาลมในประเทศมราคาสง คณะรฐมนตรไดมมตใหน ามน

ปาลมดบเปนสนคาทตองเสยคาธรรมเนยมพเศษในการสงออกเปนการชวคราวในอตรารอยละ 10 ของราคาสงออก F.O.B ในป พ.ศ. 2542 ทงน เพอชะลอการสงออกน ามนปาลมดบ

นอกจากน หนวยงานตางๆ ของภาครฐไดรวมมอกนจดท าแผนพฒนาปาลมน ามนและน ามนปาลมเพอเปนแนวทางในการพฒนาอตสาหกรรมปาลมน ามน รายละเอยดมดงน

1. การจดท าพระราชบญญตปาลมน ามนและน ามนปาลม ซงขณะนไดเขาสการพจารณาของคณะรฐมนตรแลว

112

2. แผนการเพมขดความสามารถในการผลตปาลมน ามน ป พ.ศ. 2543-2549 โดยกระจายปาลมน ามนพนธดสเกษตรกรในจ านวนทเพยงพอกบความตองการ ก าหนดเขตพนททเหมาะสมในการปลกปาลมน ามนในระดบอ าเภอและต าบล สนบสนนใหเกษตรกรปลกปาลมน ามนพนธดทดแทนในสวนปาลมเกาทปลกดวยพนธคณภาพต า โดยมพนทเปาหมายประมาณ 400,000 ไร การขยายพนทปลกปาลมพนธดในพนททเหมาะสมทดแทนยางพารา โดยมพนทเปาหมายประมาณ 300,000 ไร สวนพนทปลกปาลมในพนททไมเหมาะสมรฐจะอดหนนเงนทนไรละ 2,000 บาทใหเกษตรกรเลกปลกปาลมแลวปลกพชเศรษฐกจอนทดแทน และสวนปาลมทปลกในเขตพนทเหมาะสมยงไมถงอายขยทตองตดทงกมการฟนฟ โดยการสนบสนนเรองปย การวเคราะหดนและใบ จดหาปจจยการผลตราคาถกใหเกษตรกร เพอเพมผลผลตตอไรใหสงขนและอยในระดบทสามารถแขงขนได

3. แผนพฒนาทรพยากรมนษย การอบรมสรางความรความเขาใจดานวชาการแกเจาหนาทรฐ เชน เจาหนาทสงเสรมการเกษตร เพอเผยแพรความรและถายทอดเทคโนโลยการจดการ เชน การปลก การดแลรกษา เทคนคการใสปยใหเกษตรกร

4. แผนการวจยและพฒนาปาลมน ามนและน ามนปาลม โดยการรวมมอกนระหวางภาครฐ

เอกชนและสถาบนการศกษา ในการวจยทดสอบพนธปาลมน ามน เทคโนโลยการจดการสวนปาลมน ามนใหเหมาะสมกบแตละพนท ศกษาวจยการน าน ามนปาลมไปใชประโยชนในอตสาหกรรมตอเนอง ใหความคมครองดานสทธบตรส าหรบงานวจยทเผยแพรสสาธารณชน สนบสนนเงนทนในการวจยอยางตอเนองและจรงจง

5. สนบสนนการจดต งองคกรทรบผดชอบดานปาลมน ามนโดยเฉพาะ เชน การจดต ง

ศนยวจยปาลมน ามนในพนทภาคใตในสถาบนการศกษาตางๆ เพอผลตบคลากรทมความรเรองพนธ สามารถถายทอดเทคโนโลยการจดการสวนปาลมใหแกเกษตรกรในพนทได การจดตงสถาบนปาลมน ามนโดยปรบเปลยนจากศนยวจยพชสวนสราษฎรธาน ซงมโครงการวจยและพฒนาปาลมน ามนมาโดยตอเนอง เพอรบผดชอบงานวจยพนธปาลมน ามนโดยเฉพาะ เปนตน

113

มาตรการทางการคาและภาษ

ส าหรบพนธกรณการเปดตลาดสนคาน ามนปาลมตามขอตกลงเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) สงผลใหประเทศไทยตองปรบลดอตราภาษน าเขาน ามนปาลมดบและน ามนปาลมบรสทธเหลอเพยงรอยละ 5 ในป 2556 จากอตราภาษภายใตขอผกพนสนคาเกษตรขององคการการคาโลก (WTO) ซงเดมภาษน าเขาในโควตาก าหนดอยทรอยละ 20 หากเปนภาษนอกโควตาก าหนดอยทรอยละ 143 อยางไรกตามในป 2548 ไดมการยกเลกมาตรการโควตาภาษแตหนมาใชมาตรการทมใชภาษ หรอ NTBs แทนดวยการก าหนดใหองคการคลงสนคา (อคส.) ในฐานะหนวยงานของรฐเปนผ น าเขาน ามนปาลมในอตราภาษรอยละ 0 ไดเพยงหนวยงานเดยว

จากการตระหนกถงปญหาการยกเลกโควตาและลดภาษน าเขาเหลอรอยละ 0 ตามพนธะ

สญญาภายใตเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) ตงแตวนท 1 มกราคม 2553 ตลอดจนการกาวเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ในป 2558 ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 20 กรกฎาคม 2547 กระทรวงเกษตรและสหกรณ จงไดจดตงกองทนปรบโครงสรางการผลตภาคเกษตรเพอเพมขดความสามารถการแขงขนของประเทศ หรอกองทน FTA ขนเพอเปนการเตรยมความพรอมเกษตรกรไทย จดตงขนโดยมวตถประสงคเพอเปนแหลงเงนทนส าหรบชวยเหลอเกษตรกรผไดรบผลกระทบจากการเปดเสรทางการคาในการปรบโครงสรางการผลต ปฏรปผลตผลทางการเกษตร เพมประสทธภาพการผลต พฒนาคณภาพและแปรรปสนคาเกษตร ตลอดจนการปรบเปลยนการผลตจากสนคาทไมมศกยภาพสสนคาทมศกยภาพ

มาตรการอนๆ ไดแก

1. มาตรการดานการบรหารการน าเขาทก าหนดใหองคการคลงสนคาเปนผน าเขาเทานน

โดยการก ากบดแลของคณะกรรมการนโยบายปาลมน ามนแหงชาต ซงจะใหน าเขาเฉพาะกรณขาดแคลนน ามนปาลมบรโภค และไดจดท าระบบตดตามการน าเขา โดยมการตรวจสอบอยางใกลชด

2. การใชมาตรการปกปองการน าเขาทเพมขน (Safeguard Measure) กรณทการเปดเสร

กอใหเกดการน าเขามากจนกระทบตอผผลต เราสามารถใชมาตรการปกปองพเศษ ซงเปนมาตรการ

ปกปองทก าหนดขนมาเฉพาะเพอใชกบสนคาเกษตร (Special Safeguard) ทผกพนไวกบองคการ

การคาโลก (WTO)

114

มาตรการโควตาภาษปาลมน ามนและน ามนปาลม (Tariff Rate Quota : TRQ)

1. ขอบเขตสนคาน ามนปาลมและน ามนเนอในเมลดปาลมทอยในขายตองขอหนงสอรบรองใชสทธการน าเขา

1.1 น ามนปาลม หมายความวา น ามนปาลมและแฟรกชนของน ามนปาลม จะท าให

บรสทธหรอไมกตามแตตองไมดดแปลงทางเคม ตามพกดอตราศลกากรขาเขาประเภทยอยท 1511.10.00, 1511.90.10, 1511.90.90

1.2 น ามนเนอในเมลดปาลม หมายความวา น ามนเนอในเมลดปาลมและแฟรกชนของ

น ามนเนอในเมลดปาลม ตามพกดอตราศลกากรขาเขาประเภทยอยท 1513.21.00, 1513.29.11, 1513.29.19, 1513.29.21, 1513.29.29, 1513.29.91, 1513.29.99

2. การอนญาตน าเขาตามพนธกรณความตกลงระหวางประเทศ ปจจบนผน าเขาสามารถใชสทธเพอลดภาษน าเขาตามความตกลงระหวางประเทศทไทยได

ท าความตกลงไว ดงน

115

ตารางท 5-1 แสดงการใชสทธของผน าเขาเพอลดภาษน าเขาตามความตกลงระหวางประเทศ

ปรมาณเปดตลาดในโควตา นอกโควตา (ตน) ในโควตา นอกโควตา

WTO 20 143 4,860 ใหองคการคลงสนคาน าเขาเพยงผเดยว ร.2 ร.4

AFTA เปดเสรใหองคการคลงสนคา(อคส.)เปนผมสทธ

น าเขาแตเพยงผเดยวTAFTA ไมตองขออนญาตน าเขา

TNZCEP ไมตองปฏบตตามมาตรการบรหารการน าเขา

JTEPA 10.91

(ป 2554) 143 ตาม WTO เปนผไดรบสทธน าเขาตาม WTO ต.2 ร.4

AJCEP 12.7

(ป 2554)143 ตาม WTO

เปนผไดรบสทธน าเขาตาม WTO (เฉพาะ

น ามนเนอในเมลดปาลมพกด 1513)ต.3 ร.5

AKFTA 11.11

(ป 2554) 143 ตาม WTO เปนผไดรบสทธน าเขาตาม WTO ต.4 ร.6

ประเทศนอก

ความตกลง

ขางตน

-

ตองขออนญาตน าเขา ตามประกาศ

กระทรวงพาณชยวาดวยการน าเขา

สนคาเขามาในราชอาณาจกร (ฉบบท 69)

ตามสภาพ 2.50 บาทตอลตร

ยกเวนการ

ก าหนดปรมาณ

-

ข.2(ทวไป)

ข.4(การคา)

- -

ความตกลงอตราภาษ (%)

การบรหารการน าเขาหนงสอรบรอง

0

0

ทมา : กรมการคาตางประเทศ, 2554

3. การบรหารปรมาณโควตาน าเขาตามความตกลงองคการการคาโลก (WTO)

3.1 การน าเขาในโควตา กรมการคาตางประเทศจะออกหนงสอรบรองใหแกองคการคลงสนคาตามปรมาณในโควตา 4,860 ตน แตเพยงผเดยว

3.2 การน าเขานอกโควตา กระทรวงพาณชยไดออกระเบยบก าหนดมาตรการในการ

น าเขา การน าเขาเพอสงออก และหลกเกณฑการออกหนงสอรบรองการช าระภาษนอกโควตาสนคาน ามนปาลมและน ามนเนอในเมลดปาลมตามพกดศลกากร 1511 1513.21.0004 และ 1513.29.0007 ดงน

3.2.1 ตองเปนโรงงานสกดหรอโรงกลนน ามนปาลมหรอน ามนเนอในเมลดปาลม หรอนตบคคล ทมประวตประกอบกจการคาน ามนปาลมหรอน ามนเนอในเมลดปาลม โดยตองน าเขามาเพอจ าหนาย ผลต แปรรป บรรจหบหอ หรอด าเนนการใดๆดวยตนเอง และจดทะเบยนเปน

116

ผน าเขาสนคาน ามนปาลมและน ามนเนอในเมลดปาลมตามหลกเกณฑวธการทกรมการคาตางประเทศก าหนด

4. หลกเกณฑและเงอนไขการน าเขาตามความตกลงเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA)

ใหน ามนปาลม ตามพกด 1511 และน ามนเนอในเมลดปาลม ตามพกด 1513 ทมหนงสอ

รบรองถนก าเนดสนคา แบบ Form D ซงน าเขาโดยองคการคลงสนคา เปนสนคาทไมตองขออนญาตในการน าเขา

5. การรายงานการน าเขา ใหผไดรบหนงสอรบรองรายงานการน าเขาตามระเบยบ/ประกาศทก าหนดหลงการน าเขา

สนคาทกครงตามแบบรายงานการน าเขาทก าหนดในแตละความตกลง

6. ระเบยบนอกโควตาองคการการคาโลก (WTO)

6.1 ระเบยบกระทรวงพาณชย วาดวยการก าหนดมาตรการในการน าเขาและการน าเขาเพอสงออกและหลกเกณฑวธการในการออกหนงสอรบรองแสดงการไดรบสทธช าระภาษตามพนธกรณตามความตกลงการเกษตรภายใตองคการการคาโลก (WTO) ส าหรบภาษนอกโควตาสนคาน ามนปาลม และน ามนเนอในเมลดปาลม พ.ศ. 2546 ลงวนท 23 เมษายน 2546

6.2 ระเบยบกระทรวงพาณชย วาดวยการก าหนดมาตรการในการน าเขาและการน าเขา

เพอสงออกและหลกเกณฑวธการในการออกหนงสอรบรองแสดงการไดรบสทธช าระภาษตามพนธกรณตามความตกลงการเกษตรภายใตองคการการคาโลก (WTO) ส าหรบภาษนอกโควตาสนคาน ามนปาลม และน ามนเนอในเมลดปาลม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2548 ลงวนท 24 มกราคม 2548

117

สวนท 2 ศกษาสถานการณปาลมน ามนและน ามนปาลมของไทยในปจจบน

สถานการณการผลตน ามนพชของโลก น ามนปาลมมปรมาณการผลตมากทสดในโลก โดยมแนวโนมเพมขนเฉลยรอยละ 5.95 ตอ

ป (ป 2550-2554) เปนอนดบสองรองจากน ามนเรพซด ซงมอตราเฉลยเพมขนรอยละ 6.56 ตอป ในป 2554 ม การผลตน ามนปาลม 50.57 ลานตน และน ามนเมลดในปาลม 5.7 ลานตน รวมกนแลวคดเปนรอยละ 36.93 ของการผลตน ามนพชของโลก รองลงมาคอน ามนถวเหลอง 42.91 ลานตน ซงมแนวโนมเพมขนในอตราเฉลยเพยงรอยละ 3.34 ตอป นอกนนเปนน ามนเรพซด 22.81 ลานตน น ามนทานตะวน 13.17 ลานตนทเหลอเปนน ามนฝาย น ามนถวลสง น ามนมะพราว และน ามนมะกอก ตามล าดบ (ตารางท 5-2) ตารางท 5-2 การผลตน ามนพชของโลก ป 2550-2554

: ลานตน

ทมา: Oil seeds: World Market and Trade Archives, 2555

น ามนพช ป 2550 ป 2551 ป 2552 ป 2553 ป 2554 อตราเพม

รอยละ ปรมาณ รอยละ น ามนปาลม 41.08 43.99 45.86 47.93 50.57 33.19 5.95 น ามนเมลดในปาลม 4.88 5.17 5.50 5.66 5.70 3.74 5.18 น ามนถวเหลอง 37.83 35.91 38.87 41.17 42.91 28.16 3.34 น ามนฝาย 5.21 4.77 4.62 5.00 5.35 3.51 0.16 น ามนถวลสง 4.86 5.02 4.67 5.15 5.16 3.39 2.17 น ามนทานตะวน 10.03 12.00 11.70 11.76 13.17 8.64 4.35 น ามนเรพซด 18.43 20.49 22.32 23.33 22.81 14.97 6.56 น ามนมะพราว 3.53 3.53 3.62 3.68 3.68 2.42 2.36 น ามนมะกอก 2.78 2.78 3.05 3.01 3.02 1.98 1.49

รวม 128.62 133.67 140.21 146.68 152.35 100.00 4.56

118

สถานการณปาลมน ามนของโลก

1.1 การผลตปาลมน ามนของโลก

1.1.1 พนทใหผลผลต ปาลมน ามนเปนพชยนตนทมการเพาะปลกไดเฉพาะในพนทเขตรอนชนของโลกซงปจจบนมจ านวน 42 ประเทศจากจ านวนทงหมดทวโลก 223 ประเทศพนทใหผลผลตปาลมน ามนของโลกเพมขนจาก 56,658,862 ไรในป 2541 เปน 93,732,500 ไรในป 2553 หรอเพมขนรอยละ 4.55 ตอปโดยประเทศทมพนทใหผลผลตปาลมน ามนมากทสดในโลก 3 อนดบแรกคอ อนโดนเซย มาเลเซย และไนจเรยในป 2553 พนทใหผลผลตปาลมน ามนใน 3 ประเทศนคดเปนรอยละ 81.36 ของพนทใหผลผลตปาลมน ามนของโลกโดยประเทศอนโดนเซยมพนทใหผลผลตมากทสด 31.25 ลานไรหรอคดเปนรอยละ 33.34 รองลงมาคอประเทศมาเลเซยซงมพนทใหผลผลต 25.01 ลานไรหรอคดเปนรอยละ 26.68 และไนจเรย 20 ลานไรหรอคดเปนรอยละ 21.34 ส าหรบประเทศไทยมพนทใหผลผลต 3.55 ลานไรหรอคดเปนรอยละ 3.79 ของพนทใหผลผลตปาลมน ามนของโลกหรออยอนดบท 4 ของโลกสวนประเทศอนๆ ทมพนทใหผลผลตปาลมน ามนมากกวา 1 ลานไร ไดแก กานากนโกตดวอรและโคลมเบย คดเปนรอยละ 14.85

ภาพท 5-1 แสดงพนทใหผลผลตปาลมน ามนของโลก ป 2553 ทมา: Statistical Databases of FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations), 2553

119

1.1.2 ผลผลตและผลผลตตอไร ผลผลตรวมปาลมน ามนของโลกในป 2553 มผลผลตรวม 210,917,078 ตน อนดบ 1 คอ ประเทศอนโดนเซย มผลผลตรวม 86 ลานตน หรอคดเปนรอยละ 40.77 ของผลผลตปาลมน ามนทงโลกรองลงมาคอ ประเทศมาเลเซย มผลผลตรวม 84.8 ลานตน หรอคดเปนรอยละ 40.23 ของผลผลตปาลมน ามนทงโลก เมอรวมผลผลตปาลมน ามนทง 2 ประเทศแลวประมาณรอยละ 81 ของผลผลตปาลมน ามนทงโลกอนดบ 3 คอ ประเทศไนจเรย ผลตได 8.5 ลานตน หรอคดเปนรอยละ 4.03 ส าหรบประเทศไทย แมวาจะสามารถผลตปาลมน ามนไดเปนอนดบ 4 ของโลกแตสามารถผลตไดเพยง 8.22 ลานตนหรอรอยละ 3.90 ของผลผลตปาลมน ามนทผลตไดทงโลก

ภาพท 5-2 แสดงผลผลตรวมปาลมน ามนของโลกในป 2553 ทมา: Statistical Databases of FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations), 2555

1.2 การผลตน ามนปาลมของโลก

การผลตน ามนปาลมของโลก จากขอมลยอนหลง 5 ป (2550-2554) พบวามแนวโนมเพมขนอตราเฉลยรอยละ 5.14 ตอป โดยในป 2550 มการผลตน ามนปาลม 41.08 ลานตน เพมขนเปน 50.57 ลานตน ในป 2554 ประเทศอนโดนเซย ผลตน ามนปาลมไดมากทสดของโลก มปรมาณการผลต 25.40 ลานตน มาเลเซย 18.70 ลานตน ทง 2 ประเทศสามารถผลตน ามนปาลมไดรอยละ 87.21 ของปรมาณการผลตน ามนปาลมของโลก สวนประเทศไทยมปรมาณการผลตเปนอนดบ 3

120

ของโลก คอ ผลตได 1.45 ลานตน คดเปนรอยละ 2.87 ของปรมาณการผลตน ามนปาลมของโลก (ตารางท 5-3) ตารางท 5-3 การผลตน ามนปาลมในประเทศทส าคญของโลก ป 2550-2554

: พนตน

ทมา: Oil seeds : World Market and Trade Archives, 2555

1.3 สถานการณการตลาดปาลมน ามนของโลก

1.3.1 การบรโภคน ามนปาลม ประเทศทมการบรโภคน ามนปาลมมากเปนอนดบตนๆ

ของโลก จะประกอบดวยประเทศทเปนผผลตปาลมน ามน เชน อนโดนเซย มาเลเซย ไนจเรย ไทย โคลมเบย และอกกลมหนงคอ ประเทศทมความจ าเปนตองบรโภคแตไมสามารถผลตไดหรอผลตไดนอยมาก และตองมการน าเขาเปนหลก เชน อนเดย จน สหภาพยโรป เปนตน

จากขอมลยอนหลง 5 ป (2550-2554) พบวาการบรโภคน ามนปาลมของโลกมแนวโนม

เพมขนอตราเฉลยรอยละ 5.91 ตอป ประเทศทมการบรโภคน ามนปาลมมาก ไดแก อนเดย และจน เนองจากเปนประเทศทมประชากรมากทสดในโลก ส าหรบประเทศไทยมปรมาณการบรโภคน ามนปาลมภายในประเทศมากเปนอนดบ 9 ของโลก กลาวคอในป 2554 มการบรโภคเทากบ 1.135 ลานตน (ตารางท 5-4)

121

ตารางท 5-4 การบรโภคน ามนปาลมในประเทศทส าคญของโลก ป 2550-2554 : พนตน

ทมา: Oil seeds : World Market and Trade Archives, 2555

1.3.2 การน าเขาน ามนปาลม การน าเขาน ามนปาลมในชวงป 2550-2554 เพมขนในอตรา

เฉลยรอยละ 5.17 ตอป ในป 2554 ประเทศทน าเขาน ามนปาลมมาก 5 อนดบของโลก คอ อนเดย จน สหภาพยโรป ปากสถาน และมาเลเซย ตามล าดบ โดยอนเดยมการน าเขามากทสดในป 2554 คอ น าเขาสงถง 7.25 ลานตน รองลงมาคอ จน น าเขา 6.30 ลานตน แตในขณะเดยวกนมาเลเซย ซงเปนประเทศทมการผลตน ามนปาลมมากเปนอนดบ 2 ของโลก แตกลบมการน าเขาน ามนปาลมในชวงป 2550-2554 เพมขนมากทสดในโลก กลาวคอเพมขนจาก 0.67 ลานตน ในป 2550 เปน 1.71 ลานตน ในป 2554 หรอเพมขนอตราเฉลยรอยละ 26.11 ตอป อกประเทศหนงทมการน าเขาเพมขนมากในชวง 5 ปทผานมาคอ สงคโปร มการน าเขาน ามนปาลมเพมขนจาก 0.29 ลานตน ในป 2550 เปน 0.60 ลานตน ในป 2554 หรอเพมขนอตราเฉลยรอยละ 20.26 ตอป (ตารางท 5-5)

122

ตารางท 5-5 การน าเขาน ามนปาลมในประเทศทส าคญของโลก ป 2550-2554

ทมา : Oil seeds : World Market and Trade Archives, 2555

1.3.3 การสงออกน ามนปาลม การสงออกน ามนปาลมในชวงป 2550-2554 เพมขนอตรา

เฉลยรอยละ 4.26 ตอป จากการทประเทศอนโดนเซยและมาเลเซยเปนผผลตน ามนปาลมทส าคญของโลก ท าใหทงสองประเทศเปนผสงออกน ามนปาลมหลกของโลกเชนกน กลาวคอ ในป 2554 อนโดนเซยสงออกมากถง 18.93 ลานตนรองลงมาคอ มาเลเซย สงออก 15.89 ลานตน โดยเฉพาะอยางยง ประเทศอนโดนเซยทการสงออกเพงแซงหนามาเลเซยในป 2551 ทผานมาน จากทเคยสงออกนอยกวามาเลเซยมาตลอด โดยมการสงออกน ามนปาลมเพมขนจาก 13.97 ลานตนในป 2550 เปน 18.93 ลานตน ในป 2554 หรอเพมขนอตราเฉลยรอยละ 6.69 ตอป ทงนเปนเพราะอนโดนเซยสามารถผลตน ามนปาลมไดเพมมากขนนนเอง ในป 2554 ทงประเทศอนโดนเซยและมาเลเซยสงออกน ามนปาลมรอยละ 89.4 ของการสงออกน ามนปาลมของโลก (ตารางท 5-6) ส าหรบประเทศไทยแมวาจะผลตน ามนปาลมดบไดเปนอนดบ 3 ของโลก แตผลผลตสวนใหญบรโภคภายในประเทศ การสงออกจงมไมมาก

123

ตารางท 5-6 การสงออกน ามนปาลมในประเทศทส าคญของโลก ป 2550-2554

ทมา : Oil seeds : World Market and Trade Archives, 2555 สถานการณปาลมน ามนของไทย

2.1 การผลตปาลมน ามนของไทย

2.1.1 พนทปลกและพนทใหผลผลต ในป 2554 มพนทปลก 4,135,182 ไร เพมขนจาก 4,076,883 ไรในป 2553 คดเปนรอยละ 1.43 สวนพนทใหผลผลตเพมขนในอตราเฉลย รอยละ 9.20 ตอป กลาวคอในป2554 มพนทปาลมน ามนทใหผลแลว 3,747,163 ไร เพมขนจาก 3,552,272 ไร ในป 2553 คดเปนรอยละ5.49 โดยพนทปลกสวนใหญอยในภาคใต รองลงมาเปนภาคตะวนออก ไดแก จงหวดชลบร ตราด ระยอง ฉะเชงเทรา และสระแกว เปนตน สวนภาคตะวนตก คอ จงหวดประจวบครขนธ และมพนทปลกปาลมน ามนเพมขนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยเฉพาะในจงหวดอบลราชธาน และบงกาฬ

2.1.2 ผลผลตและผลผลตตอไร ผลผลตรวมเพมขนอตราเฉลยรอยละ 11.17 ตอป คอ มผลผลตรวม 10,776,848 ตน ในป2554 และผลผลตเฉลย 2,876 กโลกรมตอไรตอป เพมขนจากป 2553 ซงมผลผลตเฉลย 2,315 กโลกรมตอไรตอป

124

2.2 การผลตน ามนปาลมของไทย ในชวง 10 ปทผานมา (ป 2545-2554) ประเทศไทยมการผลตน ามนปาลมดบเพมขนในอตราเฉลยรอยละ 10.49 ตอป แตในป 2553 มการผลตน ามนปาลมดบ 1,287,510 ตน ลดลงจาก 1,536,325 ตนในป 2552 คดเปนรอยละ 16.2 (ตารางท 5-6) จะเหนไดวาผลผลตน ามนปาลมดบทผลตไดตงแตป 2545-2554 เพยงพอกบความตองการใชในประเทศ มเฉพาะป 2553 เทานนทความตองการใชภายในประเทศมมากกวาน ามนปาลมดบทผลตได ท าใหเกดการขาดแคลนน ามนปาลมขนชวงปลายป 2553 ตารางท 5-7 อปสงคและอปทานของน ามนปาลมของไทยป 2550-2554

ป ผลผลตน ามนปาลมดบ (ตน) ความตองการใชภายในประเทศ (ตน) ผลตาง (ตน)2550 1,115,579 971,484 144,0952551 1,475,000 1,147484 327,5162552 1,536,325 1,280,000 256,3252553 1,287,510 1,394,000 -106,4902554 1,746,743 1,281,504 465,239

อตราเพมรอยละ 10.49 8.98ทมา: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร 1/ ประมาณการโดยกรมการคาภายใน, 2555

2.3 สถานการณการตลาดปาลมน ามนของไทย

2.3.1 การบรโภคน ามนปาลม ป 2550 - 2554 ความตองการใชน ามนปาลมในประเทศ

เพมขนทงเพอการบรโภคและผลตไบโอดเซลรอยละ 0.49 ตอป และ 48.26 ตอป ตามล าดบ โดยป 2554 ใชน ามนปาลมเพอการบรโภค 901,847 ตน ลดลงจาก 911,339 ตน ในป 2553 รอยละ 1.04 และผลตไบโอดเซล 379,657 ตน ลดลงจาก 380,000 ตน ในป 2553 รอยละ 0.09 เนองจากกระทรวงพลงงาน มนโยบายก าหนดอตราผสมน ามนไบโอดเซลเชงยดหยน สงผลใหในป 2554 การใชน ามนปาลมรวมทงหมด 1,281,504 ตน ลดลงจาก 1,291,339 ตน ในป 2553 คดเปนรอยละ 0.76

125

2.3.2 การน าเขาน ามนปาลม การน าเขาน ามนปาลมของไทยจะตองขออนญาต โดยใหองคการคลงสนคา เปนผน าเขาทภายใตองคการการคาโลกและเขตการคาเสรอาเซยน โดยการก ากบดแลของคณะกรรมการนโยบายปาลมน ามนแหงชาต ซงจะใหน าเขาเฉพาะกรณขาดแคลนน ามนปาลมบรโภคเทานนถงแมจะมผลผลตเกนความตองการใชในประเทศ แตผประกอบการมการน าเขาเพอสงออกจ านวนมากในชวงป 2546-48 โดยอาศยชองวางของกฎหมายหนวยงานทเกยวของ ไดแก กฎหมายศลกากรและกฎหมายการนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทยทใชสทธพเศษ ในการน าเขาโดยการยกเวนภาษน าเขาและใหคนภาษน าเขาภายหลงการสงออก จงมผคาใชประโยชนจากชองวางดงกลาวน าเขาน ามนปาลมของมาเลเซยทมราคาถกกวาของไทย อยางไรกตาม ในชวง 10 ป (2545-2554) ทผานมา การน าเขาน ามนปาลมของไทยมแนวโนมเพมขนในอตรารอยละ 8.36 ตอป โดยเฉพาะในป 2554 มการน าเขาน ามนปาลมมากทสดถง 131,176 ตน เนองจากผลผลตปาลมน ามนในประเทศมปรมาณไมเพยงพอกบการบรโภคในประเทศ

2.3.3 การสงออกน ามนปาลม ไทยสามารถสงออกน ามนปาลมของไทยไปยงตลาด

ตางประเทศไดอยางเสร ปรมาณการสงออกทงน ามนปาลมดบและน ามนปาลมบรสทธแตกตางกนในแตละป ขนอยกบปรมาณผลผลต ราคาในประเทศและตางประเทศ หากปรมาณผลผลตในประเทศมมาก และราคาต าหรอราคาในบางประเทศสงกวา กจะจงใจใหมการสงออกมาก ตลาดทสงออกน ามนปาลมดบ ไดแก มาเลเซย และอนเดย สวนตลาดสงออกน ามนปาลมบรสทธ ไดแก พมา ลาว และกมพชา เปนตน การสงออกน ามนปาลมของไทย ตงแตป 2545-2554 มแนวโนมเพมขนในอตราเฉลย 7.10 ตอป ในป 2554 มการสงออกน ามนปาลม 487,569 ตน มลคา 16,257.7 ลานบาท

126

ตารางท 5-8 ปรมาณและมลคาการน าเขาและสงออกน ามนปาลมของไทย ป 2545-2554

ทมา: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2555

2.3.4 ราคาผลปาลมทงทะลาย ตงแตป 2545-2554 ราคาผลปาลมทงทะลายมแนวโนม

เพมสงขน ในอตราเฉลยรอยละ 9.10 ตอป ในป 2554 ราคาปาลมน ามนทงทะลายกโลกรมละ 5.34 บาท เพมขนจากป 2553 กโลกรมละ 4.26 บาท คดเปนรอยละ 25.4 (ตารางท 5-9)

2.3.5 ราคาน ามนปาลมดบ ราคาน ามนปาลมดบขายสงตลาดกรงเทพ ฯ ราคาเฉลยป 2554 กโลกรมละ 36.59 บาท เพมขนจากป 2553 ซงมราคากโลกรมละ 29.10 บาท คดเปนรอยละ 25.74 ซงเปนผลมาจากราคาผลผลตปาลมน ามนเพมสงขน เมอเปรยบเทยบกบราคาน ามนปาลมดบในตลาดมาเลเซย พบวาราคาน ามนปาลมดบของไทยสงกวามาเลเซย คอ ในป 2554 ราคาน ามนปาลมดบตลาดมาเลเซยกโลกรมละ 32.63 บาท โดยมราคาเพมขนในอตราเฉลยรอยละ 8.38 ตอป ตงแตป 2545-2554 สงกวาราคาน ามนปาลมดบของไทย ซงมอตราเฉลยรอยละ 8.20 ตอป (ตารางท 5-9)

2.3.6 ราคาน ามนปาลมบรสทธ ราคาน ามนปาลมบรสทธตลาดกรงเทพฯ ในชวง 10 ปท

ผานมา (2545-2554) มแนวโนมเพมขนในอตราเฉลยรอยละ 6.28 ตอป ต ากวาราคาน ามนปาลมบรสทธในตลาดมาเลเซย ซงมแนวโนมเพมขนในอตราเฉลยรอยละ 8.42 ตอป ในป 2554 ราคา

127

น ามนปาลมบรสทธในตลาดกรงเทพฯ กโลกรมละ 43.03 บาท สงกวาราคาน ามนปาลมบรสทธในตลาดมาเลเซย ซงมราคากโลกรมละ 35.10 บาท (ตารางท 5-9) ท าใหมการลกลอบน าน ามนปาลมบรสทธจากประเทศมาเลเซยเขามายงประเทศไทยเนองจากมราคาต ากวาไทยมาก เมอเปรยบเทยบราคาน ามนปาลมของไทยกบมาเลเซย พบวาผลตางระหวางน ามนปาลมดบกบน ามนปาลมบรสทธของไทยสงกวามาเลเซย ในป 2554 ราคาน ามนปาลมดบกบน ามนปาลมบรสทธของไทยมผลตางอยทกโลกรมละ 6.44 บาท แตมาเลเซยมผลตางอยท 2.47 บาทตอกโลกรม แสดงใหเหนวาตนทนการผลตน ามนปาลมบรสทธของไทยสงกวามาเลเซย

ตารางท 5-9 แสดงราคาผลปาลมและราคาน ามนปาลม ป 2545-2554 : บาท/กก.

ทมา: ศนยสารสนเทศการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2555

128

สถานการณภาพรวมของปาลมน ามน ป 2555 อาเซยนเปนแหลงผลตน ามนปาลมหลกของโลก ซงมประเทศอนโดนเซยและมาเลเซย เปน

ประเทศผผลตรายใหญ โดยผลผลตน ามนปาลมดบทผลตไดในป 2555 มปรมาณประมาณ 27 ลานตน และ 18 ลานตน หรอมปรมาณผลผลตรวมกนกวารอยละ 87 ของปรมาณผลผลตน ามนปาลมทงหมด สวนประเทศไทยเปนผผลตทส าคญอนดบสาม แตปรมาณน ามนปาลมดบทผลตไดนอยมากหากเทยบกบประเทศอนโดนเซย และมาเลเซย โดยทไทยผลตน ามนปาลมดบไดประมาณ 1.9 ลานตน หรอคดเปนสดสวนเพยงรอยละ 3.3 ของปรมาณผลผลตน ามนปาลมดบทงหมด ทงน ในชวงทผานมา ปรมาณน ามนปาลมดบทไทยผลตไดสวนใหญมปรมาณเพยงพอตอการบรโภค และการใชเพอการผลตพลงงานทดแทน ยกเวนบางปทเผชญกบปจจยเสยงจากสภาพอากาศ จนท าใหไทยตองน าเขาน ามนปาลมเพอใชในการบรโภค

ภาพท 5-3 แสดงการผลตน ามนปาลมในประเทศทส าคญของโลก ในป 2555 ทมา: USDA รวบรวมโดยศนยวจยกสกรไทย, 2555 การผลตปาลมน ามนของไทย ปาลมน ามน นบวาเปนพชเศรษฐกจทส าคญของประเทศ ปจจบนไทยมจ านวนเกษตรกรผ ปลกปาลมน ามนมากกวา 1.28 แสนครวเรอน มพนทเพาะปลก และพนทใหผลผลตประมาณ 4.28 และ 3.98 ลานไร ตามล าดบ สามารถผลตน ามนปาลมดบไดปละ 1.9 ลานตน ซงชวยสรางรายได

129

ใหแกเกษตรกรประมาณ 6 หมนลานบาทตอป ทงน การผลตน ามนปาลมดบของไทยในป 2555 มแนวโนมขยายตวรอยละ 5-7 จากปกอนหนา สวนหนงเปนผลมาจากทภาครฐไดมการด าเนนยทธศาสตรปาลมน ามนในชวงป 2551-2555 เพอเรงผลกดนใหเกษตรกรขยายพนทเพาะปลกปาลมน ามน เพมผลผลต และผลตภาพการผลตน ามนปาลมดบเพอรองรบกบยทธศาสตรพลงงานทดแทน และลดความเสยงทจะเกดขนตอความมนคงทางดานอาหารของประเทศ ประกอบกบราคาผลปาลมดบในชวง 4 ปทผานมาปรบตวเพมขนอยางตอเนองจากเดมทมราคาเฉลยกโลกรมละ 4 บาทในป 2552 ปรบขนเปนกโลกรมละ 6 บาทในป 2555 จงเปนแรงจงใจทท าใหเกษตรกรขยายพนทการเพาะปลก

คาดการณการกระจายผลผลตปาลมน ามนในรอบป 2555 ของประเทศไทย พบวา ผลผลตปาลมน ามนจะออกมากในชวงเดอนมนาคม-พฤษภาคม แลวคอยๆ ลดลง และต าสดในเดอนธนวาคม (ภาพท 5-4) สวนเนอทใหผล ป 2555 นนเพมขน เนองจากมเนอทเรมใหผลปนเพมขนจากปทแลวโดยภาครฐและเอกชนสนบสนนใหเกษตรกรขยายเนอทเพาะปลกในทนาราง หรอทนาลม และปลกทดแทนสวนยางพาราและไมผล เชน ทเรยน เงาะ กาแฟ และสม สวนผลผลตตอไรเพมขน เนองจากราคาผลปาลมน ามนทเกษตรกรขายไดอยในเกณฑด ราคาผลปาลมน ามนทงทะลายน าหนกมากกวา 15 กโลกรมทเกษตรกรขายไดทไรนาเฉลยทงประเทศตงแต เดอนมกราคมถง พฤศจกายน 2554 กโลกรมละ 5.37 บาทเกษตรกรจงใหการดแลดและในป 2554 ฝนมาเรวและตกสม าเสมอ ตนปาลมออกจนสมบรณสงผลใหผลผลตในภาพรวมป 2555 เพมขน (ภาพท 5-5)

ภาพท 5-4 แสดงการคาดการณการกระจายผลผลตปาลมน ามนของไทย ป 2555 ทมา: ศนยสารสนเทศการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2555

130

ภาพท 5-5 แสดงปรมาณการผลต การใชน ามนปาลมและสดสวนการใชน ามนปาลมในประเทศ ทมา: ศนยวจยกสกรไทย รวบรวมจากส านกสงเสรมการคาสนคาเกษตร, 2555

สวนทางดานของปรมาณผลผลตน ามนปาลมในประเทศ สวนใหญกวารอยละ 80 ผลตเพอ

ตอบสนองความตองการใชภายในประเทศ โดยการใชน ามนปาลมสามารถแบงออกเปน 3 สวนหลกๆ คอ 1. ใชเพอการบรโภค รอยละ 60 ทงในรปแบบของน ามนพชทใชในการประกอบอาหาร และใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมอาหารตางๆ เชน ขนมขบเคยว บะหมกงส าเรจรป นมขนหวาน ครมและเนยเทยม ทงนน ามนปาลมนบวาเปนน ามนพชทมการใชบรโภคมากทสดในประเทศ คดเปนรอยละ 65 ของมลคาตลาดน ามนพชทงหมด เนองจากน ามนปาลมมราคาทคอนขางถกหากเทยบกบน ามนพชประเภทอน ประกอบกบคณสมบตทเหมาะในการประกอบอาหารประเภททอด และไมท าใหอาหารมกลนหน จงท าใหคนสวนใหญนยมเลอกบรโภคน ามนปาลม 2. ใชเปนวตถดบในการผลตพลงงานทดแทน ทเรยกวา ไบโอดเซล รอยละ 28 เพอชวยลดการใชน ามนดเซล เพมความมนคงทางดานพลงงานใหกบประเทศ อกทงยงจะชวยลดปญหาผลกระทบทางดานสงแวดลอมอกดวย เปนทนาสงเกตวาในชวงตงแตป 2551 เปนตนมา สดสวนการใชน ามนปาลมในภาคพลงงานมแนวโนมเพมมากขนจากรอยละ 21 ในป 2551 เพมเปนรอยละ 28 ในป 2554 และส าหรบในป 2555 คาดวาการใชน ามนปาลมในภาคพลงงานจะยงคงมสดสวนสงถงรอยละ 35-40 ของการใชน ามนปาลมทงหมด

131

3. ใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมตอเนองตางๆ รอยละ 13 เชน สบ ผงซกฟอก เครองส าอาง ผลตภณฑเคมภณฑตางๆ และอาหารสตว ส าหรบสถานการณของอตสาหกรรมปาลมน ามนในป 2555 แมส านกงานเศรษฐกจการเกษตรจะมการคาดการณวาน ามนปาลมดบทผลตไดจะมปรมาณมากกวา 1.9 ลานตน หรอเพมขนรอยละ 5-7 แตในชวง 8 เดอนแรกทผานมา ตลาดสนคาอปโภคบรโภคยงคงเผชญปญหาน ามนพชบรรจขวดทวางจ าหนายไมเพยงพอตอความตองการของผบรโภคในบางชวง โดยมสาเหตหลกมาจากความตองการใชน ามนปาลมดบในประเทศมแนวโนมเพมขน โดยเฉพาะการใชผลตพลงงานทดแทน ประกอบกบปรมาณผลผลตปาลมในชวงทผานมาออกสตลาดนอยลงกวาชวงปกต เพราะเปนชวงนอกฤดกาลผลตและประสบปญหาสภาพอากาศรอนแลงเมอชวงตนป นอกจากน ปญหาภยแลงทเกดขนในทวปอเมรกา (สหรฐฯ บราซล อารเจนตนา) กดดนใหราคาน ามนพช เชน น ามนถวเหลองและน ามนปาลมในตลาดโลกมแนวโนมปรบตวสงขน ซงจงใจใหการสงออกน ามนปาลมดบและน ามนปาลมบรสทธในชวง 6 เดอนแรก ของป 2555 ปรบเพมขนจากปกอนหนาถงรอยละ 364 และรอยละ 92.3 ตามล าดบ

ภาพท 5-6 แสดงการปลกปาลมน ามนของไทยเทยบกบผผลตรายใหญ ทมา: FAO รวบรวมโดยศนยวจยกสกรไทย, 2553 จากภาพท 5.6 จะเหนไดวา การเพาะปลกปาลมน ามนของไทยเมอเทยบกบผผลตรายใหญยงคงไดปรมาณผลผลตคอนขางต าประมาณ 14.47 ตนตอเฮกเตอร ในขณะทอนโดนเซยและ

132

มาเลเซยไดผลผลตประมาณ 16.76 และ 21.90 ตนตอเฮกเตอร อตราการใหน ามนของผลผลตปาลมน ามนของไทยประมาณรอยละ 15.66 ในขณะทอนโดนเซยและมาเลเซย มอตราทสงถงรอยละ 21.90 และ 19.35 ตามล าดบ

สาเหตส าคญทท าใหการผลตปาลมน ามนของประเทศผผลตทงสองมศกยภาพการผลตทสงกวาไทย มาจากทงสองมพนทการเพาะปลกปาลมทมขนาดใหญ มการปลกปาลมน ามนแบบครบวงจรท าใหสามารถวางแผนการผลตและควบคมตนทนการผลตอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะอยางยงมาเลเซย ซงมศกยภาพการผลตสงสด การเพาะปลกปาลมน ามนสวนใหญเปนพนทของเกษตรกรรายใหญ (รอยละ 60) และผผลตปาลมในรปแบบสหกรณหรอนคมกวารอยละ 30.5 สวนทเหลอเพยงรอยละ 9.5 เปนเกษตรกรรายยอย ทมพนทการเพาะปลกประมาณ 250 ไรตอราย ซงแตกตางกบเกษตรกรรายยอยของไทยทมจ านวนมากถงรอยละ 60 และมพนทเพาะปลกไมเกนรายละ 25 ไร นอกจากนโรงสกดและบบน ามน ของมาเลเซยและอนโดนเซย เปนโรงงานขนาดใหญทมก าลงการผลตมาก และยงมการสกดน ามนแยกระหวางเนอปาลมและเนอในเมลดปาลม (palm Kernel) ซงจะชวยใหอตราการใหน ามนมมากขนกวาการสกดรวมผลปาลมน ามนทงผล

ภาพท 5-7 แสดงราคาน ามนปาลมดบและน ามนปาลมบรสทธของไทยกบมาเลเซย ป 2553-2555 ทมา: ส านกสงเสรมการคาสนคาเกษตร, 2555

133

ดานการสงออกและน าเขา

มลคาการสงออกน ามนปาลม ป 2555 มมลคา 13,042,758,429 บาท หรอคดเปนรอยละ 22.61 ซงมจ านวนลดลงเมอเทยบกบป 2554 คอ 16,257,729,215 บาท หรอคดเปนรอยละ 28.19 เนองจากประเทศรายใหญอยางอนโดนเซยและมาเลเซยมพนทการเพาะปลกปาลมขนาดใหญ มการปลกแบบครบวงจร ท าใหสามารถวางแผนการผลตและควบคมตนทนการผลตไดอยางมประสทธภาพเมอเทยบกบประเทศไทย

สวนดานการน าเขาในป 2555 มลคาการน าเขาน ามนปาลม มมลคา 4,239,008,750 บาท

หรอคดเปนรอยละ 25.77 ซงมจ านวนลดลงเมอเทยบกบป 2554 คอ 6,066,807,520 บาท หรอคดเปนรอยละ 36.88 เนองจากในป 2554 เกดเหตการณน าทวม ท าใหผลผลตในประเทศลดลงไมเพยงพอตอความตองการ จงตองมการน าเขาน ามนปาลมมาเปนจ านวนมาก สงผลใหมสตอกน ามนปาลมคงเหลอมาถงป 2555 การน าเขาในปนจงลดลง ตารางท 5-10 แสดงสถตการสงออกและน าเขาน ามนปาลมของไทย (รวม) ป 2551-2555

ปรมาณ: กก. มลคา: บาท

ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา

2551 506,905,295.0 16,794,108,028.0 29.12% 71,926,182.0 2,976,866,525.0 18.10%2552 199,140,755.0 4,871,633,795.0 8.45% 57,064,024.0 1,497,764,691.0 9.10%2553 226,006,310.0 6,707,477,078.0 11.63% 44,421,440.0 1,670,197,492.0 10.15%2554 487,568,716.0 16,257,729,215.0 28.19% 131,175,954.0 6,066,807,520.0 36.88%2555 376,843,178.0 13,042,758,429.0 22.61% 114,270,833.0 4,239,008,750.0 25.77%Total 1,796,464,254.0 57,673,706,545.0 100% 418,858,433.0 16,450,644,978.0 100%

% %การสงออก

ปการน าเขา

ทมา: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร โดยความรวมมอของกรมศลกากร, 2555

134

สวนท 3 ศกษาผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทย

ตามทขอตกลงเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) ไดเรมมผลบงคบใชแลวต งแตวนท 1 มกราคม 2553 ทผานมา ซงประเทศไทยมสนคาเกษตรจ านวน 23 รายการทจะตองยกเลกโควตา และลดภาษเปน 0% ประกอบดวย น ามนปาลม น านมดบ นมพรอมดม นมผงขาดมนเนย หอมหวใหญ เมลดพนธหอมหวใหญ กระเทยม พรกไทย มนฝรง ขาว ขาวโพดเลยงสตว เมลดถวเหลอง น ามนถวเหลอง กากถวเหลอง มะพราว เนอมะพราวแหง น ามนมะพราว ไหมดบ ล าไยแหง เมลดกาแฟ กาแฟส าเรจรป ชา น าตาล และใบยาสบ ยกเวนเมลดกาแฟ มนฝรง และเนอมะพราวแหงทภาษเปน 5% ซงแมวาในภาพรวมสนคาเกษตรไทยสามารถสงออกสนคาเกษตรและอาหารไปยงกลมประเทศอาเซยนไดมากขนและสนคาวตถดบน าเขามราคาถกลงท าใหลดตนทนการผลตเพอสงออก แตกพบวามสนคาเกษตรบางรายการทอาจจะไดรบผลกระทบ เชน ปาลมน ามน และขาว เปนตน ในสวนของผลกระทบ สามารถแบงออกไดเปน 3 ดาน คอ

1. ดานเกษตรกร ผลกระทบเชงลบ

ภายหลงการเปดเสรสนคาน ามนปาลม เกษตรกรผปลกปาลมน ามนของไทยจะไดรบผลกระทบอยางมาก จากการทราคาผลปาลมสดในประเทศมแนวโนมลดลง เกษตรกรจะมรายไดต าลง จนอาจไมคมกบตนทนการผลต นอกจากนการแขงขนจากน ามนปาลมดบน าเขาทมราคาถกกวาทผลตไดในประเทศจะสงผลกระทบตออตสาหกรรมสกดน ามนปาลมดบซงยอมมผลตอเนองท าใหความตองการใชผลปาลมสดในประเทศลดนอยลงดวยในทสด สาเหตสวนหนงมาจากนโยบายของรฐบาลทก าหนดราคาประกนผลปาลมทะลายใหกบเกษตรกรภายในประเทศ สงผลใหตนทนการผลตน ามนปาลมดบของโรงงานสกดน ามนปาลมดบไทยสงกวาน ามนปาลมดบจากมาเลเซย รวมถงการทเกษตรกรรายยอยยงขาดความรความความเขาใจในการผลต การดแลรกษาทถกตองและเหมาะสม การใชพนธปาลมน ามนทมคณภาพต า ตลอดจนปญหาภยธรรมชาตทงน าทวมและฝนแลงสงผลใหผลผลตทะลายสดปาลมน ามนมปรมาณต าลงไมเพยงพอกบความตองการ

135

บรโภคในประเทศ ประกอบกบการท าสวนปาลมในประเทศไทยเปนระบบสวนขนาดเลก ท าใหมปรมาณผลผลตคอนขางต าประมาณ 14.47 ตนตอเฮกเตอร ในขณะทอนโดนเซยและมาเลเซย ไดผลผลตประมาณ 16.76 และ 21.90 ตนตอเฮกเตอร สวนอตราการใหน ามนของผลผลตปาลมน ามนของไทยประมาณรอยละ 15.7 ในขณะทอนโดนเซยและมาเลเซย มอตราทสงถงรอยละ 22 และ 19.4 ตามล าดบ อกทงพนธปาลมน ามนมการพฒนานอยกวาพนธปาลมของมาเลเซยตนทนการผลตของประเทศไทยจงสงกวาประเทศเพอนบานคอนขางมาก ประเดนส าคญทท าใหการผลตปาลมน ามนของประเทศผผลตทงสองมศกยภาพการผลตทสงกวาไทยและมตนทนการผลตทต ากวา มาจากทงสองมพนทการเพาะปลกปาลมทมขนาดใหญกวา มการปลกปาลมน ามนแบบครบวงจรท าใหสามารถวางแผนการผลตและควบคมตนทนการผลตไดอยางมประสทธภาพ ดงนนการปรบลดภาษน าเขาน ามนปาลมจงสงผลกระทบตอการผลตปาลมน ามนและน ามนปาลมทงระบบ ทงอตสาหกรรมตนน า กลางน า และปลายนอยางหลกเลยงไมได โดยเฉพาะอยางยงเกษตรกรผปลกปาลม โรงสกดน ามนปาลมดบ โรงกลนน ามนปาลมบรสทธ ในแงทวา จะตองเผชญกบสถานการณการขาดแคลนน ามนปาลมบรสทธ มราคาแพงเปนระยะๆ เนองจากกระทรวงพาณชยมนโยบายไมยอมใหน ามนปาลมบรสทธปรบขนราคาตามตนทนการผลตทเพมขนไดนอกจากนโอกาสทประเทศไทยจะพฒนาพนธปาลมน ามนใหแขงขนกบมาเลเซยและอนโดนเซยคงท าไดยากขน เนองจากผปลกปาลมน ามนไทยสวนใหญเปนเกษตรกรรายยอย ขาดการบรหารจดการและนโยบายทมประสทธภาพ

2. ดานผประกอบการโรงงาน ผลกระทบเชงบวก

โรงงานกลนน ามนปาลมบรสทธ: ผประกอบการรายใหญจะไดรบประโยชนดานวตถดบน าเขาถกลงภายหลงการเปดเสรน ามนปาลม โรงงานกลนน ามนปาลมบรสทธจะไดรบประโยชนจากการทราคาน ามนปาลมดบน าเขาต ากวาน ามนปาลมดบในประเทศ สงผลใหตนทนการผลตน ามนปาลมบรสทธของโรงงานในประเทศลดลง นอกจากนยงไดรบผลดในดานของปรมาณวตถดบ คอ น ามนปาลมดบมเพยงพอตามความตองการอยเสมออกดวย เนองจากสามารถน าเขาไดอยางเสร

136

จากขอมลของกรมการคาภายในพบวา ราคาน ามนปาลมดบของไทยกบมาเลเซยมความแตกตางกนมากขนตงแตป 2551 โดยในชวงแรกราคาไมแตกตางกนมากนก แตจะเรมแตกตางกนมากตงแตป 2552 โดยในป 2554 มความแตกตางถง 3.96 บาทตอกโลกรม (ตารางท 5-11) ความแตกตางของราคาดงกลาวจะเปนแรงจงใจใหน ามนปาลมดบเขาสประเทศไทยได ในอดตมาเลเซยไมใหมการน าน ามนปาลมดบออกนอกประเทศ จงไมคอยจะมปญหามาก สวนทมโอกาสในการน าเขานาจะเปนน ามนกลนบรสทธ ซงพบวาความแตกตางของราคาระหวางไทยกบมาเลเซยจะแตกตางกนมาก โดยขอมลในป 2554 พบวาราคาน ามนปาลมบรสทธของไทยจะสงกวามาเลเซยเฉลย 7.93 บาทตอกโลกรม (ตารางท 5-11) ซงมความจงใจใหน าเขาน ามนปาลมบรสทธมากกวาน ามนปาลมดบไมวาจะอยในรปของน ามนปาลมดบ หรอน ามนปาลมบรสทธ เพอใชผลตน ามนปาลมส าหรบการบรโภคและอตสาหกรรมตอเนอง ท าใหอ านาจในการตอรองเพมมากขน สามารถแขงขนกบผประกอบการรายอนๆ ไดและท าใหสามารถประหยดคาใชจายเกยวกบการด าเนนงานการผลตเพราะจะท าใหผประกอบการสามารถซอขายสนคาไดในราคาถกและมคณภาพมาตรฐานทเปนทยอมรบ อตสาหกรรมตอเนอง: ทใชน ามนปาลม หรอผลพลอยไดจากการกลนน ามนปาลม เปนวตถดบ เชน อตสาหกรรมสบ ผงซกฟอก เครองส าอาง นมขนหวาน ครมเทยม เนยเทยม ของขบเคยว บะหมส าเรจรป เปนตน จะไดรบประโยชนจากการทวตถดบมราคาต าลง อกทงยงมวตถดบเพยงพอสามารถผลตไดเตมก าลงการผลต ตารางท 5-11 เปรยบเทยบราคาน ามนปาลมดบและน ามนปาลมบรสทธ ของประเทศไทยกบมาเลเซย

ทมา: กรมการคาภายใน, 2555

ไทย มาเลเซย ความแตกตาง ไทย มาเลเซย ความแตกตาง2550 24.45 24.81 -0.36 29.25 26.43 2.822551 28.96 28.56 0.40 38.06 32.65 5.412552 24.33 21.96 2.37 30.19 24.08 6.112553 29.10 27.02 2.08 33.05 28.31 4.742554 36.59 32.63 3.96 43.03 35.10 7.93

ป พ.ศ.ราคาน ามนปาลมดบ (บาท/กก.) ราคาน ามนปาลมบรสทธ

137

ผลกระทบเชงลบ

โรงงานสกดน ามนปาลมดบ: อาจเผชญการแขงขนทรนแรงจากน ามนปาลมดบทน าเขาจากประเทศอนโดนเซยและมาเลเซย ทงนโรงงานสกดทไดรบผลกระทบอยางมากไดแก โรงงานสกดทไมไดเขารวมเปนบรษทเครอขายกบทง 2 ประเทศดงทไดกลาวไว หรอไมไดเปนพนธมตรกบโรงงานกลนน ามนปาลมบรสทธ ซงโรงงานสกดในประเทศไทยสวนใหญเปนโรงงานสกดทมขนาดเลก มก าลงการผลตไมมากนก มตนทนในการสกดน ามนปาลมสงและไมมอ านาจในการตอรอง จงไมสามารถทจะเขารวมลงทนกบประเทศผสงออกรายใหญทงสองประเทศดงกลาวได ผประกอบการขนาดเลกจงเสยเปรยบผประกอบการขนาดใหญ อกทงผประกอบการโรงงานสกดสวนใหญมขนาดเลก น ามนปาลมทกลนไดออกมามปรมาณนอย เมอน าคณภาพการผลตมาเปรยบเทยบกนพบวาคณภาพน ามนปาลมทผลตไดมคณภาพทดอยกวาประเทศอนโดนเซยและมาเลเซย เนองจากโรงงานขนาดเลก นยมรบซอลกปาลมรวงทรวงออกจากทะลาย ใหราคารบซอสงกวา แตกวาจะไดบบน ามนมกตกคางทจดรบซอหลายวน ท าใหน ามนมคากรดไขมนอสระสงซงเปนสาเหตทท าใหน ามนทไดมคณภาพและปรมาณต าลง โรงงานกลนน ามนปาลมบรสทธ: การเปดเสรน ามนปาลมจะท าใหน ามนปาลมส าเรจรปจากตางประเทศ สามารถเขามาแขงขนกบสนคาในประเทศไดมากขน ทงน ามนปาลมและน ามนพชอน ๆ ดงนน หากน ามนปาลมหรอน ามนพชประเภทอนของไทยไมสามารถแขงขนไดในดานราคา กจะถกน ามนปาลมน าเขาแยงสวนแบงตลาดไปในทสด

3. ดานผบรโภค

ผลกระทบเชงบวก ผบรโภคจะมทางเลอกมากขน มสนคาทมคณภาพและราคาถกใหเลอกซอ เพราะไดรบประโยชนจากแนวโนมราคาน ามนปาลมในประเทศทปรบตวลดลงจากการเปดการคาเสร โดยสนคาทมราคาถกจากตางประเทศ จะเขามาแขงขนกบผประกอบการในประเทศไทย ซงจะสงผลใหน ามนปาลมบรรจขวด สนคาทใชน ามนปาลม รวมถงไบโอดเซลจะมราคาลดลง กรณทผลผลตไมเพยงพอตอความตองการใชในประเทศ การน าเขาจะเปนทางหนงทชวยลดปญหาน ามนปาลมขาดแคลนภายในประเทศได

138

ผลกระทบเชงลบ

ในระยะแรกผบรโภคอาจจะมทางเลอกมากขนเนองจากราคาสนคาจะถกลง แตในระยะยาวเมอเกษตรกรรายยอยไมสามารถแขงขนกบประเทศอาเซยนไดกจะปดตวลง ท าใหเกดการผกขาดสนคาสงผลใหสนคามราคาสงขนและสดทายผบรโภคกจะตองซอสนคาในราคาทสงตามไปดวย

โดยสรปการลดภาษน าเขาและยกเลกมาตรการกดกนทไมใชภาษ เมอมการเปด AEC ขนในป 2558 จะสงผลกระทบตอปาลมน ามนในประเทศไทย ซงเกยวของกบความมนคงทางอาหาร เนองจากปาลมน ามนเปนพชเศรษฐกจทมบทบาทส าคญในการสรางความมนคงดานอาหารและพลงงานใหแกประเทศ ผลจากการลดภาษน าเขาปาลมน ามน จะท าใหเกดการไหลเขามาของปาลมน ามนราคาถกจากอนโดนเซยและมาเลเซย เปนผลจากตนทนการผลตปาลมน ามนของไทยอยในระดบทสงมาก ไมสามารถแขงขนได ท าใหเกษตรกรและอตสาหกรรมปาลมในประเทศประสบปญหา โดยเฉพาะเกษตรกรผปลกปาลม เพราะถาหากประเทศไทยไมเรงปรบคณภาพพนธปาลมน ามน เพมผลผลต และลดตนทนการผลตใหต าลง เกษตรกรในประเทศกจะไมสามารถอยรอดไดอาจตองหนไปประกอบอาชพอนแทน จ านวนพชพลงงานในประเทศกจะลดลงสงผลกระทบตอความมนคงดานอาหารและพลงงานของไทย เพราะไมมวตถดบทจะใชผลตสนคาเพอใชในการบรโภคภายในประเทศได สงผลตอเนองไปถงอตสาหกรรมปาลมน ามน กลายเปนการพงพาการน าเขาแทนการผลตในประเทศเพยงอยางเดยว ซงผลกระทบนนจะเปนจรงหรอไมในอนาคต กขนอยกบหลายปจจยทงภาครฐและหนวยงานตางๆ ทเกยวของวานโยบายและมาตรการตางๆ ทท าขนมาเพอปกปองเกษตรกรผปลกปาลมนน จะท าใหประเทศไทยสามารถรบมอและแขงขนกบประเทศอนๆ ไดหรอไม

139

บทท 6

สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ

สรปผลการศกษา นโยบายและมาตรการทรฐบาลไดก าหนดและด าเนนการเพอเปนการชวยเหลอเกษตรกรผ

ปลกปาลมน ามนและผผลตน ามนปาลม ประกอบดวย 3 นโยบายคอ นโยบายดานการผลต นโยบายดานการแปรรปปาลมน ามน และนโยบายดานการตลาด สวนมาตรการทางการคาและภาษ กอนการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) นน หากเปนการเปดตลาดสนคาน ามนปาลมตามขอตกลงเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) ประเทศไทยตองปรบลดอตราภาษน าเขาน ามนปาลมดบและน ามนปาลมบรสทธเหลอเพยงรอยละ 5 ในป 2556 สวนอตราภาษภายใตขอผกพนสนคาเกษตรขององคการการคาโลก (WTO) ซงเดมภาษน าเขาในโควตาก าหนดอยทรอยละ 20 หากเปนภาษนอกโควตาก าหนดอยทรอยละ 143 แตไดมการยกเลกมาตรการโควตาภาษ ไปในป 2548 โดยหนมาใชมาตรการทมใชภาษ (NTBs) แทนดวยการก าหนดใหองคการคลงสนคา (อคส.) ในฐานะหนวยงานของรฐเปนผน าเขาน ามนปาลมในอตราภาษรอยละ 0 ไดเพยงหนวยงานเดยว จากการตระหนกถงปญหาการยกเลกโควตาและลดภาษน าเขาเหลอรอยละ 0 หากมการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ในป 2558 กระทรวงเกษตรและสหกรณ จงไดจดต งกองทนปรบโครงสรางการผลตภาคเกษตรเพอเพมขดความสามารถการแขงขนของประเทศ หรอกองทน FTA ขน เพอเปนแหลงเงนทนส าหรบชวยเหลอเกษตรกรผไดรบผลกระทบจากการเปดเสรทางการคาในการปรบโครงสรางการผลต ปฏรปผลตผลทางการเกษตร เพมประสทธภาพการผลต พฒนาคณภาพและแปรรปสนคาเกษตร ตลอดจนการปรบเปลยนการผลตจากสนคาทไมมศกยภาพสสนคาทมศกยภาพ โดยการเรงพฒนาศกยภาพของเกษตรกรใหมขดความสามารถการแขงขนเพมขน เพอใหทดเทยมกบประเทศคแขงได

สถานการณภาพรวมปาลมน ามนและน ามนปาลมของไทยในป 2555 อาเซยนเปนแหลงผลตน ามนปาลมหลกของโลก ซงมประเทศผผลตรายใหญ ไดแก ประเทศอนโดนเซยและมาเลเซย โดยมผลผลตน ามนปาลมดบทผลตไดในป 2555 มปรมาณประมาณ 27 ลานตน และ 18 ลานตน หรอมปรมาณผลผลตรวมกนกวารอยละ 87 ของปรมาณผลผลตน ามนปาลมทงหมด สวนประเทศไทยเปนผผลตทส าคญอนดบสาม แตปรมาณน ามนปาลมดบทผลตไดนอยมากหากเทยบกบ

140

ประเทศอนโดนเซย และมาเลเซย โดยทไทยผลตน ามนปาลมดบไดประมาณ 1.9 ลานตน หรอคดเปนสดสวนเพยงรอยละ 3.3 ของปรมาณผลผลตน ามนปาลมดบทงหมด ในชวงทผานมาปรมาณน ามนปาลมดบทไทยผลตไดสวนใหญมปรมาณเพยงพอตอการบรโภค และการใชเพอการผลตพลงงานทดแทน ยกเวนบางปทเผชญกบปจจยเสยงจากสภาพอากาศ จนท าใหไทยตองน าเขาน ามนปาลมเพอใชในการบรโภค

การผลตน ามนปาลมดบของไทยในป 2555 มแนวโนมขยายตวรอยละ 5-7 จากปกอนหนา

สวนหนงเปนผลมาจากทภาครฐไดมการด าเนนยทธศาสตรปาลมน ามนในชวงป 2551-2555 เพอเรงผลก ดนใหเกษตรกรขยายพนทเพาะปลกปาลมน ามน เพมผลผลต และผลตภาพการผลตน ามนปาลมดบเพอรองรบกบยทธศาสตรพลงงานทดแทน และลดความเสยงทจะเกดขนตอความมนคงทางดานอาหารของประเทศ ประกอบกบราคาผลปาลมดบในชวง 4 ปทผานมาปรบตวเพมขนอยางตอเนองจากเดมทมราคาเฉลยกโลกรมละ 4 บาทในป 2552 ปรบขนเปนกโลกรมละ 6 บาทในป 2555 จงเปนแรงจงใจทท าใหเกษตรกรขยายพนทการเพาะปลก คาดการณการกระจายผลผลตปาลมน ามนในรอบป 2555 ของประเทศไทย พบวา ผลผลตปาลมน ามนจะออกมากในชวงเดอนมนาคม-พฤษภาคม แลวคอย ๆ ลดลง และต าสดในเดอนธนวาคม สวนเนอทใหผล ป 2555 นนเพมขน เนองจากมเนอทเรมใหผลปนเพมขนจากปทแลวโดยภาครฐและเอกชนสนบสนนใหเกษตรกรขยายเนอทเพาะปลกในทนาราง หรอทนาลม และปลกทดแทนสวนยางพาราและไมผล สวนผลผลตตอไรเพมขน เนองจากราคาผลปาลมน ามนทเกษตรกรขายไดอยในเกณฑด สดสวนปรมาณผลผลตน ามนปาลมในประเทศ สวนใหญกวา รอยละ 80 ผลตเพอตอบสนองความตองการใชภายในประเทศ สามารถแบงออกเปน 3 สวนหลกๆ คอ ใชเพอการบรโภค รอยละ 60 ใชเปนวตถดบในการผลตพลงงานทดแทน ทเรยกวา ไบโอดเซล รอยละ 28 และใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมตอเนองตางๆ รอยละ 13 สวนทางดานของมลคาการสงออกน ามนปาลม ป 2555 คดเปน 22.61% ซงมจ านวนลดลงเมอเทยบกบป 2554 คอ 28.19% และการน าเขาในป 2555 มลคาการน าเขาน ามนปาลม คดเปน 25.77% ซงมจ านวนลดลงเมอเทยบกบป 2554 คอ 36.88% จะเหนไดวาทงการสงออกและน าเขาของไทยในป 2555 นนมจ านวนทลดลง

จากผลการศกษาผลกระทบของการลดภาษน าเขาน ามนปาลมจากการเปดเสรประชาคม

เศรษฐกจอาเซยน (AEC) ทมตอปาลมน ามนในประเทศไทย คอ เมอมการเปดเสรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ในป 2558 จะสงผลกระทบตอปาลมน ามนในประเทศไทย เนองจากจะตองทยอยลดหรอเลกมาตรการกดกนทไมใชภาษใหหมดไป จากกรณดงกลาวท าใหหลายฝายม

141

ความกงวลเพมขนเกยวกบผลกระทบทอาจเกดขนกบธรกจปาลมน ามนและน ามนปาลมในประเทศไทย เพราะปาลมน ามนนบเปนพชเศรษฐกจทมบทบาทส าคญในการสรางความมนคงดานอาหารและพลงงานใหแกประเทศไทย อกทงยงสรางอาชพใหแกเกษตรกรผปลกปาลมของไทย หากไมมก าแพงภาษในการน าเขาน ามนปาลมแลว จะสงผลใหน ามนปาลมส าเรจรปจากตางประเทศสามารถเขามาแขงขนกบสนคาในประเทศไดมากขน โดยเฉพาะน ามนปาลมจากประเทศอนโดนเซยและมาเลเซย เนองจากเปนผผลตรายใหญอนดบตนๆ ของโลก เพราะมตนทนการผลตทต ากวาท าใหน ามนปาลมมราคาถกกวาในประเทศไทย และหากผประกอบการในประเทศหนไปน าเขาน ามนปาลมดบจากตางประเทศ เนองจากมราคาถกกวาทผลตไดในประเทศ จะสงผลกระทบตออตสาหกรรมสกดน ามนปาลมดบ และมผลใหราคาผลปาลมสดในประเทศมแนวโนมลดลงดวย สวนทางดานเกษตรกรนนจะมรายไดทลดลงและไมคมคากบตนทนในการปลก เนองจากไมสามารถแขงขนกบคแขงได ท าใหเกษตรกรเองหนไปปลกพชชนดอนทดแทนหรอเปลยนไปประกอบอาชพอนแทน หรอมการเคลอนยายแรงงานไปประเทศอนทไดผลตอบแทนทสงกวา สวนดานผบรโภคนนในระยะแรกผบรโภคอาจมทางเลอกเพมขนจากการน าเขาน ามนปาลมจากตางประเทศ มสนคาทมคณภาพหลากหลายใหเลอกและราคาถกลง แตเมอมองในระยะยาว เมอเกษตรกรผปลกปาลมในประเทศปดตวลง จ านวนพชพลงงานในประเทศกจะลดลงสงผลกระทบตอความมนคงดานอาหารและพลงงานของไทย เพราะไมมวตถดบทจะใชผลตสนคาเพอใชในการบรโภคภายในประเทศได กลายเปนการตองพ งพาการน าเขาจากตางประเทศแทนการผลตในประเทศเพยงอยางเดยว ขอเสนอแนะ

จากผลกระทบทไดกลาวมาแลวในขางตน ท าใหเกษตรกร และผประกอบการในธรกจน ามนปาลมจ าเปนตองปรบปรงประสทธภาพการผลตน ามนปาลมของไทยทงระบบ โดยเนนการลดตนทน และเพมปรมาณผลผลตทไดจากการผลต เพอใหราคาจ าหนายสามารถแขงขนไดกบน ามนปาลมน าเขา ดงน

1. เกษตรกรผปลกปาลม ควรใหความส าคญกบการปรบปรงการเพาะปลก เพอใหได

ผลผลตตอไรในปรมาณทสงขน เชน การเลอกพนทเพาะปลกทเหมาะสมทงทางดานภมประเทศ (ใกลแหลงน า สภาพดนรวนปนดนเหนยว) และสภาพภมอากาศ (อากาศชมชน มฝนตกชก มชวงฤดแลงสน มอณหภมประมาณ 25-30 องศาเซลเซยส) รวมถงการคดเลอกพนธ ในการเพาะปลกทม

142

อตราการใหน ามนสง การศกษาระยะเวลาในการใสปยและประเภทของปยทใสในแตละชวงอายของตนปาลม การตดแตงทางใบ ตลอดจนการวางแผนเพาะปลกปาลมน ามนทดแทนตนเกาทมอายมากซงจะใหปรมาณผลผลตลดลง

2. โรงสกดน ามนปาลมดบ ควรเรงปรบปรงประสทธภาพในการรวบรวมวตถดบ (ผล

ปาลมน ามน) และการสกดน ามนปาลมเพอใหอตราการใหน ามนเพมขน โดยอาจพฒนาการสกดน ามนแยกระหวางเนอในปาลมและเนอปาลม ส าหรบโรงสกดทมขนาดใหญอาจหาแนวทางในการลดตนทนการผลต โดยการน าเศษปาลมทเหลอจากกระบวนการสกด (by product) เชน กะลาปาลม ทะลายปาลม เสนใยปาลม ไปผลตกระแสไฟฟาเพอใชในโรงงาน อกทงยงเปนการลดตนทนในการก าจดเศษวสดเหลอใชของปาลมอกดวย

3. โรงกลนน ามนปาลมบรสทธ นอกจากทผประกอบการควรจะเพมประสทธภาพในการ

กลนน ามนปาลมบรสทธแลว ควรเนนการบรหารจดดานการขนสงสนคา (น ามนปาลม) ไปยงคลงสนคาของผค าปลกรายใหญและโรงงานอตสาหกรรมทใชน ามนปาลมในการผลต เพอลดตนทนในการขนสง ซงปจจบนนบวามตนทนในสวนนสงถงประมาณรอยละ 20

นอกจากน กลมผประกอบการทเกยวของทงโรงกลน โรงสกด รวมถงสมาคมและสหกรณการเกษตรในระดบทองถนตางๆ ควรตดตามสถานการณการผลต การจ าหนายและราคา และความตองการน ามนปาลมในตลาดโลกอยางตอเนอง เพอใชเปนขอมลพนฐานในการวางแผนการผลต การตงราคา และการกระจายสนคาไปสตลาด รวมถงการศกษา และท าความเขาใจเกยวกบมาตรการทสามารถชวยบรรเทาหรอลดผลกระทบจากการเปดเสรการคาสนคาเกษตร คอ มาตรการปองกนการน าเขาสนคาทเพมขน (Safeguard Measure: SG) ตามขอผกพนไวกบองคการการคาโลก (WTO) ซงเปดโอกาสใหประเทศผน าเขา (ทไดรบผลกระทบ) สามารถใชมาตรการดงกลาวเพอคมครองอตสาหกรรมภายในประเทศทไดรบความเสยหาย หรอมแนวโนมทจะไดรบความเสยหายจากการน าเขาทเพมมากขนมากกวาปกต

บรรณานกรม

ครรชต พทธโกษา. 2554. กรอบประเดนการวจยของประเทศไทยใหพรอมรบสถานการณการรวมกลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (Online). http://www.sut.ac.th/wr/web/news/e93UZCGTxtQc.pdf., 15 พฤศจกายน 2555.

จตทพย พงอาศรย. 2547. ผลจากการลดอตราภาษศลกากรผลตภณฑมนส าปะหลงของประเทศ

สาธารณรฐประชาชนจนทมตอการน าเขาผลตภณฑมนส าปะหลงจากประเทศไทย. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาเศรษฐศาสตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

จนทร ค าดา. 2543. ผลกระทบของเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) ตอการผลต การบรโภคและ

การคาน ามนปาลมของประเทศไทย. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาเศรษฐศาสตรเกษตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

จฑามาศ สงศร. 2554. “นบถอยหลงสประชาคมอาเซยน.” Industrial Technology Review.17

(229): 50-53. ชายฉตร ธรวฒน. 2542. ผลกระทบของการลดภาษน าเขาขาวตอปรมาณการน าเขาขาวของ

สาธารณรฐประชาชนจนจากประเทศไทยภายใตขอตกลงทวไปวาดวยภาษศลกากร และการคา. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาเศรษฐศาสตรธรกจ, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

โชคชย เออศลป. 2549. “ปญหาของการเปดเขตการคาเสรอาเซยน-จน กรณสนคาเกษตรประเภท

ผก-ผลไมของประเทศไทย.”วารสารศนยบรการวชาการ. 14 (2): 40. ธนวฒ บญทองใหม. 2550. การศกษาปจจยทมผลกระทบตอการขยายพนทปลกปาลมน ามนใน

ประเทศไทย. สารนพนธเศรษฐศาสตรมหาบณฑตสาขาเศรษฐศาสตร, มหาวทยาลยรามค าแหง.

ปฏมา สงกมาร. 2544. การวเคราะหผลกระทบของขอตกลงเขตการคาเสรอาเซยนทมตออตสาหกรรมน ามนปาลมในประเทศไทย. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาเศรษฐศาสตรเกษตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ปรชา เปลยนพงศสานต. 2547. นเวศวทยาการเมองและมโนทศนแหงความยงยนยาวนาน

(Online). http://www.seub.ksc.net/datacenter/datacenter10/vision.html., 25 มกราคม 2556. พระธรรมปฎก (ป. อ. ปยตโต). 2539. การพฒนาทยงยน. มลนธพทธธรรม. กรงเทพมหานคร:

สหธรรมก.

พระราชวรมน. 2542. “การเสวนาทางวชาการเรองการศกษาเพอการพฒนาอยางย งยนตามแนวคดเชงพทธศาสตร.” วารสารครศาสตร27(3): 36-47.

พฒนพฒน พชญธรรมกล. 2550. ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงกบหลกธรรมในพระพทธศาสนา

(Online). http://www.kroobannok.com/blog/26661.,25 มกราคม 2556. เพญพสทธ หอมสวรรณ. 2550. แนวความคดการพฒนาอยางยงยน(Online).

http://www.mnre.go.th/MNRE/Agenda21/a-01.htm., 25มกราคม 2556. วราพร ศรสพรรณ. 2543. เอกสารประกอบการสมมนาเรองการพฒนาแบบยงยน: ทางเลอกใหมใน

การแกไขปญหาสงแวดลอม. คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตรมหาวทยาลยมหดล. วทย บณฑตกล. 2555. รจกประชาคมอาเซยน. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร:สถาพรบคส. วนย วระวฒนานนท. 2538. สงแวดลอมและการพฒนา. กรงเทพมหานคร: สองสยาม. ศนยวจยกสกรไทย. 2555. ธรกจปาลมน ามนหลงกาวเขาส AEC

(Online).http://www.ksmecare.com/Article/82/28155., 17 มกราคม 2556.

สภาพนธ ขนธแกว. 2548. ความไดเปรยบในการสงออกน ามนปาลมของประเทศไทย. สารนพนธเศรษฐศาสตรมหาบณฑตสาขาเศรษฐศาสตร, มหาวทยาลยรามค าแหง.

สภญญา อนกานนท. 2547. เศรษฐศาสตรสงแวดลอม. กรงเทพมหานคร: ทพเอนเพรส. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2550. กรอบแนวทางการพฒนาท

ยงยน(Online). http://www. nesdb.go.th/econSocial/naturalResource/attachment/02.doc., 25 มกราคม 2556.

หนงสอพมพประชาชาตธรกจ. 2555. ปาลมน ามนและน ามนปาลม(Online).http://www.thai-

aec.com/242., 17มกราคม 2556. อรพน ทรงประสทธ. 2541. ปจจยทสงเสรมหรอตอตานสนคาเกษตรของไทย : ศกษากรณเขต

การคาเสรอาเซยน. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขารฐศาสตร,มหาวทยาลยรามค าแหง.

อภญญา เลอนฉว. 2553. “เคลอนยายแรงงานเสรในอาเซยน: ผลกระทบอยางไรตอไทย.” วารสาร

สถาบนพระปกเกลา. 8 (3): 79-85. อครเดช เชอกลชาต. 2552. ปจจยทท าใหเกดความผนผวนของราคาปาลมน ามนภายในประเทศ

ไทย. สารนพนธเศรษฐศาสตรมหาบณฑตสาขาเศรษฐศาสตร, มหาวทยาลยรามค าแหง. สภาวชาชพบญช. 2541. สงแวดลอมและการพฒนา. สถาบนพฒนาการสาธารณสขอาเซยน

นครปฐม. World Commission on Environment and Development (WCED). 1987. Our Common Future.

Oxford and New York: Oxford University Press.