ep. mor. 7 · socrati et catoni et laelio excutere morem suum concinnare sung geben comitatus...

3
Unter Menschen Jesper Epistula moralis 7, 1-6.8* 5 10 15 20 Seneca Lucilio suo salutem. Quid tibi vitandum praecipue existimes, quaeris? Turbam. Nondum illi tuto committeris. Ego certe confitebor imbecillitatem meam: Numquam mores, quos extuli, refero. Aliquid ex eo, quod composui, turbatur, aliquid ex iis, quae fugavi, redit. Quod aegris evenit, quos longa imbecillitas usque eo affecit, ut nusquam sine offensa proferantur, hoc accidit nobis, quorum animi ex longo morbo reficiuntur. Inimica est multorum conversatio: Nemo non aliquod nobis vitium aut commendat aut imprimit aut nescientibus allinit. Utique quo maior est populus, cui miscemur, hoc periculi plus est. Nihil vero tam damnosum bonis moribus quam in aliquo spectaculo desidere; tunc enim per voluptatem facilius vitia subrepunt. Quid me existimas dicere? Avarior redeo, ambitiosior, luxuriosior? Immo vero crudelior et inhumanior, quia inter homines fui. Ergänze: salutem dicit Ergänze: vitandum esse praecipue Adv. besonders tuto (Adv.) sicher imbecillitas, atis f Schwäche fugare vertreiben aeger, ri der Kranke evenire hier: widerfahren imbecillitas, atis f Schwäche eo afficere so zusetzen nusquam nirgendwo offensa Rückfall proferre hinbringen reficere wiederherstellen conversatio, onis m. Gen. Kontakt mit nemo non jeder aliqui, aliqua, aliquod irgendein commendare übergeben imprimere aufdrängen Ergänze: nobis nescientibus allinire anhängen utique jedenfalls quo ... hoc je ... desto misceri m. Dat. sich mischen unter damnosus verderblich spectaculum Schauspiel desidere untätig dazusitzen subrepere sich einschleichen avarus habgierig ambitiosus ehrgeizig luxuriosus ausschweifend inhumanus unmenschlich

Upload: others

Post on 17-Jan-2020

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Ep. mor. 7 · Socrati et Catoni et Laelio excutere morem suum concinnare sung geben comitatus potest. 65 zu tun devitare Neve similis malis fias, quia multi sunt, recedere 70 Agite

Unter Menschen

Jesper

Epistula moralis 7, 1-6.8*

5

10

15

20

SenecaLuciliosuosalutem.

Quidtibivitandumpraecipueexistimes,quaeris?

Turbam.Nondumillitutocommitteris.

Egocerteconfiteborimbecillitatemmeam:

Numquammores,quosextuli,refero.

Aliquidexeo,quodcomposui,turbatur,

aliquidexiis,quaefugavi,redit.

Quodaegrisevenit,quoslongaimbecillitasusqueeoaffecit,

utnusquamsineoffensaproferantur,

hocacciditnobis,quorumanimiexlongomorboreficiuntur.

Inimicaestmultorumconversatio:

Nemononaliquodnobisvitiumautcommendataut imprimit

autnescientibusallinit.

Utiquequomaiorestpopulus,cuimiscemur,

hocpericuliplusest.

Nihilverotamdamnosumbonismoribus

quaminaliquospectaculodesidere;

tuncenimpervoluptatemfaciliusvitiasubrepunt.

Quidmeexistimasdicere?

Avariorredeo,ambitiosior,luxuriosior?

Immoverocrudelioretinhumanior,

quiainterhominesfui.

Ergänze: salutem dicit

Ergänze: vitandum esse praecipue Adv. besonders tuto (Adv.) sicher

imbecillitas, atis f Schwäche

fugare vertreiben aeger, ri der Kranke evenire hier: widerfahren imbecillitas, atis f Schwäche eo afficere so zusetzen nusquam nirgendwo offensa Rückfall proferre hinbringen reficere wiederherstellen

conversatio, onis m. Gen. Kontakt mit

nemo non jeder aliqui, aliqua, aliquod irgendein commendare übergeben imprimere aufdrängen Ergänze: nobis nescientibus allinire anhängen utique jedenfalls quo ... hoc je ... desto misceri m. Dat. sich mischen unter damnosus verderblich spectaculum Schauspiel desidere untätig dazusitzen subrepere sich einschleichen avarus habgierig ambitiosus ehrgeizig luxuriosus ausschweifend inhumanus unmenschlich

Page 2: Ep. mor. 7 · Socrati et Catoni et Laelio excutere morem suum concinnare sung geben comitatus potest. 65 zu tun devitare Neve similis malis fias, quia multi sunt, recedere 70 Agite

25

30

35

40

45

50

55

Casuinmeridianumspectaculumincidi

lususexspectansetsalesetaliquidlaxamenti,

quohominumoculiabhumanocruoreacquiescant.

Contraest:Quidquidantepugnatumest,misericordiafuit.

Nuncomissisnugismerahomicidiasunt.

Nihilhabent,quotegantur.

Adictumtotiscorporibusexpositi

numquamfrustramanummittunt.

Hocpleriqueordinariisparibusetpostulaticiispraeferunt.

Quidnipraeferant?

Nongaleā,nonscutorepelliturferrum.

Quomunimenta?Quoartes?

Omniaistamortismoraesunt.

Maneleonibusetursishomines,

meridiespectatoribussuisobiciuntur.

Interfectoresinterfecturisiubentobici

etvictoreminaliamdetinentcaedem.

Exituspugnantiummorsest.

Ferroetigneresgeritur.

Haecfiunt,dumvacatharena.

„Sedlatrociniumfecitaliquis,occidithominem.“

Quidergo?

Quiaoccidit,illemeruit,uthocpateretur.

Tuquidmeruisti,miser,uthocspectes?

„Occide,verbera,ure!

Quaretamtimideincurritinferrum?

Quareparumaudacteroccidit?

Quareparumlibentermoritur?

Plagisagaturinvulnera,

mutuosictusnudisetobviispectoribusexcipiant!“

Intermissumestspectaculum:

„Interimiugulenturhomines,nenihilagatur.“

Age,nehocquidemintellegitis

malaexemplaineosredundare,quifaciunt?

casu zufällig meridianum spectaculum Mittagsvorstel-lung (zwischen den Gladiatorenkämpfen) incidere (Perf.: incidi) geraten lusus, us Spiel sal, is Spaß laxamentum Entspannung cruor, oris Blut(vergießen) acquiescere sich erholen

misericordia Barmherzigkeit nugae f Pl. Spielereien merus rein homicidium Menschenabschlachten (Ge-meint sind die in der Arena ausgerichteten Hinrichtungenskämpfe.) habent ... tegantur (Subjekt sind die Kämpfenden.) ictus, us Hieb expositus m. Dat. ad ausgesetzt sein mit ordinaria paria et postulaticia Pl. n gewöhnliche und gewünschte Paarungen (Gemeint sind die Gladiatoren.)

quidni warum nicht

galea Helm scutum Schild repellere abwehren quo wozu munimentum Schutzkleidung ars hier: (Kampf)Technik mane am Morgen (des Veranstaltungstages) ursus Bär meridies, ei Mittag spectator Zuschauer

interfector Mörder interfecturi die, die morden sollen iubent ... detinent (Subjekt sind die Veran-stalter.) detinere in bestimmen zu

exitus, us Ende

dum vacat harena während der Mittags-pause in der Arena latrocinium Raub merere verdienen verberare peitschen urere verbrennen incurrere hineinrennen timidus ängstlich audacter (Adv.) mutig

plaga Hieb vulnus, eris n Verletzung

mutuus gegenseitig ictus, us Schlag obvius ungeschützt intermittere unterbrechen spectaculum Vorstellung (Gemeint sind die Hinrichtungskämpfe.)

iugulari m. Akk. jmdm. die Kehle durch-schneiden age (Ausruf) he

redundare in zurückfallen auf

Page 3: Ep. mor. 7 · Socrati et Catoni et Laelio excutere morem suum concinnare sung geben comitatus potest. 65 zu tun devitare Neve similis malis fias, quia multi sunt, recedere 70 Agite

60

65

70

Agitedisimmortalibusgratias,

quodeumdocetisessecrudelem,quinonpotestdiscere.

Subducenduspopuloestteneranimusetparumtenaxrecti:

Faciletransituradplures.

SocratietCatonietLaelioexcuteremoremsuum

dissimilismultitudopotuisset:

Adeonemonostrum,quicummaximeconcinnamusingenium,

ferreimpetumvitiorumtammagnocomitatuvenientium

potest.[...]Necesseestautimiterisautoderis.

Utrumqueautemdevitandumest:

Nevesimilismalisfias,quiamultisunt,

neveinimicusmultis,quiadissimilessunt!

Recedeinteipse,quantumpotes!

Cumhisversare,quitemelioremfacturisunt,

illosadmitte,quostupotesfaceremeliores![...]

dis = deis gratias agere danken subducere entziehen tener, era, erum zart tenax recti sicher auf dem richtigen Weg

facile (Adv.) leicht Socrates, is (griechischer Philosoph, 4. Jh.) Cato, onis (sittenstrenger Römer, 3./2. Jh.) Laelius (gebildeter Römer, 2. Jh.) excutere austreiben dissimilis, e andersdenkend cum maxime gerade concinnare m. Akk. etw. die richtige Fas-sung geben

comitatus, us Begleitung necesse est m. Konj. es ist notwendig, etw. zu tun imitari nachahmen

devitare ~ vitare

neve ... neve weder ... noch Ergänze: malis hominibus dissimilis, e unähnlich recedere sich zurückziehen

versari cum sich umgeben mit