eğrisiyle doğrusuyla beslenme · 2016. 7. 29. · eğrisiyle doğrusuyla beslenme yeşim ÖztÜrk...

Eğrisiyle doğrusuyla beslenme

Yeşim ÖZTÜRK

Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi,

Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme BD, İzmir

Başkent Üniversitesi 3. Bahar Pediatri Günleri

3-4 Mart 2016

0-18 yaş


http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://meship.com/Blog/wp-content/uploads/2011/07/growth-of-cloud-computing.jpg&imgrefurl=http://meship.com/Blog/2011/07/22/cloud-computing-growth-hampered-by-cost-security-concerns/&usg=__KkWkcJGoXxY7PIYfM3rXV7QjGsA=&h=2000&w=2000&sz=357&hl=tr&start=18&zoom=1&tbnid=xssenQzTxj8TuM:&tbnh=150&tbnw=150&ei=LOlmT66HD8bAswainNnHBQ&prev=/search?q=growth&hl=tr&sa=N&gbv=2&tbm=isch&itbs=1

0-6 ay

• 6 ay (180 gün) sadece anne sütü

• 6. ayda uygun ek besinlerin, anne sütü devamederken başlanması ve anne sütünün en az 2yaş tamamlanana kadar sürdürülmesi

Çocuk sağlığı Anne sağlığı Toplum sağlığı Ülke ekonomisi Çevre sağlığı


Anne sütü

• Bilişsel fonksiyon puanı anne sütü alanlarda mama alanlara göreortalama 3.2 puan daha yüksek

• Düşük doğum ağırlıklı bebekler arasında bu karşılaştırmayapıldığında fark ortalama 5.18 puan

• Anne sütünün uzun süreli verilmesi geç çocukluk ve erişkin çağdazeka puanı artışı sağlıyor.


http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.e-annebebek.com/wp-content/uploads/2010/09/zeka1-g%C3%BCzel.jpg&imgrefurl=http://www.e-annebebek.com/bebeklerde-zeka-gelisimi.html&usg=__3RyqTj4Agw1fOoKPgF1jIH-aHuw=&h=390&w=382&sz=75&hl=tr&start=29&zoom=1&tbnid=BJdsoI3nHb_5bM:&tbnh=123&tbnw=120&ei=ikxoT7rdKobKsgbtlfmUCA&prev=/search?q=zeka&start=21&hl=tr&sa=N&gbv=2&tbm=isch&itbs=1

Anne sütü


• Kanserden korunmak için on öneriden biri• Anneler emzirsin, bebekler emzirilsin“ Anne sütünde özellikle kanser hücreleri üzerine etkili bir

madde (HAMLET-Human Alfa lactalbumin Made Lethal to Tumour cells) ”

• Türe özgü ve dinamik bir yapıya sahip

• Besinsel üstünlükleri tartışmasız

• Pasif bağışıklık, İmmunoglobulin IgA, IgG, IgD, IgM, IgE içeriği

• İmmunomodülatör etki

• Sitokinler ve reseptörleri, laktoferrin (Bakteriostatik, antiadhesiv [E. Coli, Shigella], immunomodulatör);Lizozim (Bakterisit, immunomodulator)

• İç organların olgunlaşması

• NükleotidlerBağırsak onarımını hızlandırma,Aşılara karşı immun yanıtı arttırma,L. Bifidus’a katkı

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwi49ta8haPLAhVDSRoKHXYTC9UQjRwIBw&url=http://www.123rf.com/photo_22348521_mother-and-baby-breast-feeding.html&bvm=bv.115339255,d.bGg&psig=AFQjCNGIXkQZWuvlsFJnhKXxtrQItN0KfQ&ust=1457043847572501

Anne sütü


• İnsülinOlgunlaşmamış enterositleri uyarmaBağırsak olgunlaşmasında ve mukozal enzim salınımında birincil rol..

• Nekrotizan enterokolit riskinde.

• Anne sütündeki koruyucu maddelerGlikokonjugatlar (müsin, laktadherin, gangliosid) Oligosakkaridler: E.Coli, H. influenzae, S. pneumoniae, V. Cholera, HIV Rotavirus’e karşı etkili

• Anne sütündeki hücrelerEpitel hücreleriMakrofajlarPolimorfonükleer hücreler Lenfositler (B,Thücreleri) 1.000.000/mL hücreAnne sütündeki kök hücreler

https://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjQue6JhaPLAhWHrxoKHVt6CWAQjRwIBw&url=https://www.dred.com/uk/blog/vouchers-for-breastfeeding.html&psig=AFQjCNGEaPwETnSfqD4jw3fpS9Pg_FszXg&ust=1457043733208360

Anne sütü


• Enfeksiyon hastalıkları riskini İdrar yolu enfeksiyonları

İshal Orta kulak iltihabı Üst solunum yolu enfeksiyonu Septisemi

• Ağız yapısı üzerine etkileriDiş çürükleri azalırAğız yapısı daha iyi gelişme

• Ağrı üzerine etkileri• Ani bebek ölümü sendromu riskini azaltıyor• Çocuk istismarı• Atopi, kronik hastalık riskleri azalıyor

İstedikçe emzirmeBebeğin idrar sıklığı ve kilosu ile takip

Suya gerek yok (WHO)•İlk 6 ay bebeğin enerji ve besin öğesi ihtiyaçlarının tümünü anne sütü karşılar. •Başka yiyecek ve sıvılara ihtiyaç yoktur.

•Sıcak iklimlerde yaşayan bebeklerde dahi ekstra suya ihtiyaç yoktur.• Anne sütünün %88’i sudur. Anne sütü yanında verilen ekstra sıvılar toplam alımı arttırmamakta, besin öğesi eksikliğine neden olabilmektedir.

•Özellikle ilk haftalarda bebeğe verilen su ve çaylar ishal riskini 2 kat arttırmaktadır.

Destek:Sadece doğumda tek doz K vitamini, 400Ü/gün D vitamini/ilk bir yıl

https://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwj5r8TmhaPLAhWCWRoKHRoMCgIQjRwIBw&url=https://www.vectorstock.com/royalty-free-vectors/breastfeeding-vectors&bvm=bv.115339255,d.bGg&psig=AFQjCNGIXkQZWuvlsFJnhKXxtrQItN0KfQ&ust=1457043847572501

Anne sütü

• Hayvan sütleri asla anne sütünün eş değeri değil• Besin öğesi içerikleri !

• Anti-enfektif özellikleri !

• 6 aydan sonra kaynatılmış süt bebeklere verilebilir. -1 yıl-

• Bebek mamaları anne sütünün eş değeri değil• İnek sütü, keçi sütü veya soyadan modifiye ediliyor

• Anne sütüne benzetilmeye çalışılıyor (Adapte mama) . Ancak yağ ve proteindeki kalitatif farklılıklar değiştirilemiyor.

• Anti-enfektif ve biyoaktif faktörlerin eksikliği düzeltilemiyor.

• Toz halindeki mamalar steril değil (örn. Enterobacter sakazakii kontaminasyonu)

• Soya bazlı mamalarda fito-östrojenler (kızlarda erken puberte, erkeklerde fertilitede azalma)

Ek gıdaya geçiş‘‘Tamamlayıcı beslenme’’

Beslenme veya yeme davranışı, yüksek koordinasyon gerektiren bir çok sistemi ilgilendiren bir beceridir

Bebeklerin yaşamında özellikle ilk bir yılda, beslenme anahtar rol oynamaktadır. Sadece hayatta kalmak için değil,

çevreyi keşfetmek için ilk adım beslenmedir

Emme ve yeme hayatın ilk nörogelişimsel dönüm noktalarıdır

Tamamlayıcı besin

Anne sütü ve mamanın dışında kalan katı ve sıvıbesinlerin tümü

Hayatın birinci yılının sonunda birçok sağlıklı bebek, enerji ihtiyacının yarısını tamamlayıcı besinlerden

karşılar.

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiB0cbthqPLAhUE2xoKHVD8BAEQjRwIBw&url=http://clinicanutrition.page.tl/JULY-2010-Bulletin.htm&bvm=bv.115339255,d.bGg&psig=AFQjCNGbDDLydCtIMafRFI8WY9dcurRdDw&ust=1457044146191081

Yaşamın 6-23. ayları

6. aydan sonra oluşan enerji ve besin öğesi açığını önlemek

Yaşa göre enerji ihtiyacı artışı ve anne sütü 12-23 aylık bebeklerde ek gıdalarla tamamlanması gereken besin öğesi açığı

Tamamlayıcı beslenme

Hayatın ilk yılında beslemenin temel amacı,

optimal büyümenin sağlanması, ikincil amacı ise oral-motor becerilerin ve uygun yeme davranışının

edinilmesidir.


Yaş(ay)

Enerji ihtiyacı kcal/kg/gün

0-2 100-110

3-5 85-95

6-8 80-85

9-11 80

Tamamlayıcı beslenmeye başlanma zamanı

• 17 haftadan önce, 26 haftadan geç olmamalı - ESPGHAN.Prematürelerde ise nörogelişimsel matürasyona ve fizyolojik ihtiyaçlarına göre..

• 4 aydan önce başlanmazsa atopi riski azalır.

• Destekli tam oturma, iyi bir baş ve boyun kontrolü olduğunda katı gıdadenenmeli. Destekli güzel oturan bebek katı gıdaları yemek için de gerekli becerilere sahiptir.Anneler bunu kolaylıkla ayırt eder.

Bu beceriler:

Yeterli trunkal kontrol

Püre kıvamındaki besini posterior farinkse itme ve yutma

Çıkarma refleksinin gelişmiş olması

Farklı kıvamdaki besinleri eline alma, ağzına götürme, cisimleri ağzıyla tanıma

Besine istek gösterme



• Erken başlamanın yararı yok.

Ailelerde tahıla erken başlamanın bebekleri daha

uzun ve iyi uyuttuğu yargısı - kanıt yok !

Aksine yayınlar var.

• 4 aydan önce ek gıda başlamanın olası zararlı etkileri:

Aspirasyon riski -katı gıda yutma becerisi daha tam gelişmemiş

Yetersiz ya da fazla enerji ve/veya besin öğesi alımı-renal solid yük artar

Tip 1 Diabet riski taşıyan bebeklere 3.aydan önce tahıl başlanması adacıkhücre antikorları gelişimini arttırır.

Çölyakla ilişki


https://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiioKGph6PLAhWFWxoKHV89BCMQjRwIBw&url=https://wedcardshare.wordpress.com/category/baby-diet/&bvm=bv.115339255,d.bGg&psig=AFQjCNGbDDLydCtIMafRFI8WY9dcurRdDw&ust=1457044146191081


Geç başlamanın (6. aydan sonra) olası zararlı etkileri:

• Enerji alımı azaldığından büyümede yavaşlama

• Anne sütü alan bebekte demir eksikliği anemisi gelişmesi

• Oral motor işlevlerde gecikme

• Katı gıdayı reddetme

• Atopik hastalık gelişimi (astım, alerjik rinit, egzema, besin alerjileri)

• 7. aydan sonra tahıl başlanması tip 1 DM riski taşıyan bebeklerde adacık hücre antikorları gelişim riskinde


http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&ved=0ahUKEwisr4mFiKPLAhUJ2RoKHSF5BmQQjRwIBw&url=http://mypositiveparenting.org/2015/02/15/making-your-own-baby-food/&bvm=bv.115339255,d.bGg&psig=AFQjCNGbDDLydCtIMafRFI8WY9dcurRdDw&ust=1457044146191081

Tamamlayıcı beslenme: ne yedirmeli?nasıl geliştirmeli?

• Kültür, gelenek ve bireysel tercihler besin seçimini etkiler

• >828-946mL/gün mama ya da anne sütü tüketmemeli

• Besinler tek başına başlanmalı

• Demir emilimini arttırmak için en azından her gün bir öğün C vitamininden zengin olmalıdır.

• İlk başlanan besin?

o tahıl/mısır ya da et püresi (Demir ve çinkodan zengin)o Pirinç, yulaf.. Kaşıkla… azdan çoğa…

o Başlanması 6.aydan geç olmamalı

o Meyve ve sebze püreleri eklenir.

o Yemek suyu değil! püresi


http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjBnfSDiaPLAhUD1RoKHU_uBmUQjRwIBw&url=http://pngimagesfree.com/Fruit/mix-fruits-transparent-background-images.htm&bvm=bv.115339255,d.bGg&psig=AFQjCNFg1TgXMIkDnbzKZfMA0-7MAxyWXw&ust=1457044782256843http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjBnfSDiaPLAhUD1RoKHU_uBmUQjRwIBw&url=http://pngimagesfree.com/Fruit/mix-fruits-transparent-background-images.htm&bvm=bv.115339255,d.bGg&psig=AFQjCNFg1TgXMIkDnbzKZfMA0-7MAxyWXw&ust=1457044782256843http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=&url=http://biorevolution.co.za/cropbiolife/&bvm=bv.115339255,d.bGg&psig=AFQjCNFg1TgXMIkDnbzKZfMA0-7MAxyWXw&ust=1457044782256843http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjmwYHQiKPLAhWFvRoKHe_XBbkQjRwIBw&url=http://motherhow.com/baby-led-weaning-when-to-introduce-the-complementary-foods/&bvm=bv.115339255,d.bGg&psig=AFQjCNGbDDLydCtIMafRFI8WY9dcurRdDw&ust=1457044146191081

Tamamlayıcı beslenme – dikkat edilmesi gerekenler

• Püre: et+tahıl (AAP önerisi)

•

Tamamlayıcı beslenme – dikkat edilmesi gerekenler

• Ev konserveleri yüksek tuz ve şeker içeriği nedeniyleverilmemeli

• Meyve suyu 6. aydan sonra %100 meyve suyu olarakverilebilir ancak günde 120-180mL’yi geçmemelidir (0-12 ayiçin) BARDAKLA !

– Sorbitol içermeyen, früktoz/glukoz oranı düşük meyve suyu daha iyi tolereedilir (beyaz üzüm suyu)

Sorbitol içeren: kuru erik suyu Fruktoz/glukoz oranı>2 olan: elma, armut suyu

– Meyve suyunun fazlası büyüme geriliği ve obeziteye, ishal, gaz, karıngerginliği ve diş çürüklerine neden olur.

– Ca++ eklenmiş meyve sularının anne sütü ve mamalarda bulunan diğer besinöğelerine sahip olmadığı unutulmamalıdır.


“Duyarlı” besleme

Bebekler yedirilirken, büyük çocuklara yeme konusunda sadece yardım edilmeli

Yavaş, sabırlı-hoşgörülü yedirme

Yemeğe özendirme ancak zorlamama

Çocuk yiyecekleri reddediyorsa, değişik yiyecek kombinasyonları, pişirme şekilleri denenmeli

Öğün sırasında çocuğun dikkatini fazlasıyla dağıtacak oyalama taktiklerinden kaçınılmalı

Öğünlerin öğrenme ve sevgi paylaşımı zamanları olduğu unutulmamalı, yemek sırasında çocukla konuşulmalı, göz kontağı kurulmalıdır.

Infant and young child feeding, WHO 2009, ISBN:9789241597494

http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://ccf.nd.edu/assets/24628/mother_baby_web_resize.jpg&imgrefurl=http://johnporcaro.typepad.com/blog/science/&usg=__GvE6UEivUD1FpfJ4y6JRPkqaYxg=&h=259&w=284&sz=33&hl=tr&start=16&zoom=1&tbnid=PaMqXZ8TdE39oM:&tbnh=104&tbnw=114&ei=qD5rT93dFc_IswaM7JGsAg&prev=/search?q=responsive+feeding+baby&hl=tr&gbv=2&tbm=isch&itbs=1http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://1.bp.blogspot.com/-mZpbFpP1EDI/TzPxLx3YOZI/AAAAAAAAAzY/D9UL5932AMg/s1600/eat4.jpg&imgrefurl=http://www.analyticalarmadillo.co.uk/2012/02/does-spoon-feeding-predispose-babies-to.html&usg=__G4uh6PIx404U3rMWcFFMFX6MhaU=&h=540&w=720&sz=244&hl=tr&start=33&zoom=1&tbnid=E4HXr-3xL3oHpM:&tbnh=105&tbnw=140&ei=2D5rT_GPIIjMtAaS7eCLAg&prev=/search?q=responsive+feeding+baby&start=21&hl=tr&sa=N&gbv=2&tbm=isch&itbs=1http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://1.bp.blogspot.com/-b7_7w7EJuOE/TzPxarg1P6I/AAAAAAAAAzg/z4T8JG0WzlM/s1600/babyeat.jpg&imgrefurl=http://www.analyticalarmadillo.co.uk/2012/02/does-spoon-feeding-predispose-babies-to.html&usg=__jeprT9V91JcGhGiUaGT8xFSsOmI=&h=300&w=440&sz=17&hl=tr&start=35&zoom=1&tbnid=n7QyWTz-JdG1wM:&tbnh=87&tbnw=127&ei=2D5rT_GPIIjMtAaS7eCLAg&prev=/search?q=responsive+feeding+baby&start=21&hl=tr&sa=N&gbv=2&tbm=isch&itbs=1http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://2.bp.blogspot.com/-JpZJuTcT7ys/TzPwbMY4OnI/AAAAAAAAAzQ/YCIOQVr4_Xg/s1600/eat3.jpg&imgrefurl=http://www.analyticalarmadillo.co.uk/2012/02/does-spoon-feeding-predispose-babies-to.html&usg=__mCiB15aSYnPSlTyeLzvX4e5vZ7o=&h=465&w=432&sz=154&hl=tr&start=43&zoom=1&tbnid=CZDu8yh9MQ__EM:&tbnh=128&tbnw=119&ei=-z5rT-eRNNHdsgb38pWZAg&prev=/search?q=responsive+feeding+baby&start=42&hl=tr&sa=N&gbv=2&tbm=isch&itbs=1http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://2.bp.blogspot.com/--CdndXOdaUc/TnYiXPVpvoI/AAAAAAAAB-E/7SeqShQzTac/s1600/24732_425587692737_598877737_5370185_1094741_n.jpg&imgrefurl=http://www.drmomma.org/2011/09/where-are-all-happy-babies.html&usg=__0aVvgi17fxF6i2pcr_zT8D2d-a8=&h=1067&w=1600&sz=234&hl=tr&start=99&zoom=1&tbnid=C7s0ysRwSY-zjM:&tbnh=100&tbnw=150&ei=Oj9rT8_5PM_mtQawk8DJAg&prev=/search?q=responsive+feeding+baby&start=84&hl=tr&sa=N&gbv=2&tbm=isch&itbs=1

Nutrisyonel ihtiyaçlar

Enerji ve besin öğesi ihtiyaçları çocuğun yaşına,cinsiyetine ve aktivite düzeyine göre değişiklikgösterir.

Gün içinde çocuğun aldığı enerji; ana ve araöğün sayısı, porsiyon büyüklüğü ve enerjiyoğunluğuna göre değişir.

Çocuklar genellikle enerji alımlarını kendileridüzenlerler. Ancak bu açlık ve tokluk hissindenbaşka faktörler nedeniyle yeme davranışıetkilenebilir (zorla yedirme, alımınkısıtlanması, çevresel etkiler)

Aileler ana ve ara öğünlerde yenecekyiyecekleri, çocuk ise yiyeceği miktarıbelirlemelidir.


http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjbu5uDkKPLAhVhP5oKHVGXClsQjRwIBw&url=http://www.kadinvekadin.net/yaz-aylarinda-cocuklar-nasil-beslenmeli-2013-05-07.html&bvm=bv.115339255,d.d24&psig=AFQjCNGQlVzge9_oEmpvsusEDu2LxxhM4g&ust=1457046589970084


ENERJİ Üç ana makro besin öğesinden sağlanır: protein,yağ,

karbonhidrat

PROTEİN İlk üç yıl günlük toplam enerji alımının %15-20’sini oluşturmalıdır.

YAĞ İlk, iki ve üç yaşta günlük toplam enerji alımının %25-30-35’ini oluşturmalıdır.

• enerjinin önemli bir kaynağı• yağda eriyen vitaminlerin taşınması• yağ asitlerini (alfa-linolenik asit ve linoleik asit) sağlama• esansiyel yağ asidi alımı (esas olarak linoleik asit alımı)

günlük alınan toplam enerjinin %3’ü olmalıdır.



KARBONHİDRATLAR Önemli bir enerji kaynağı,

Vitamin, mineral ve eser elementlerin taşınması

Günlük enerji alımının % 45-55’i Kh kaynaklı olmalı

Yeterli Karbonhidrat yeterli lif, demir, tiamin, niasin, riboflavin ve folik asit

tüketimi alımı

MİKRO BESİN ÖĞELERİ Vitamin, mineral ve eser elementlerdir.


=

Genel bakış

Yiyecekler hazırlanırken tuz, şeker veya kalorili tatlandırıcılarınilavesi en aza indirilmeli

• Yağ ve kolesterol:

Genel bakış – Et ve protein

• Et, kümes hayvanları ve diğer yüksekproteinli yiyecekleri kullanırken az yağlıya da yağsız olanları seçilmelidir.

• Günlük protein alımının %65-70’ininyüksek biyolojik değeri olankaynaklardan (yani hayvansalkaynaklardan - esansiyel amino asitleritam olarak içeren kaynaklardan) alınmasıgereklidir.

• Optimal proteinin alımı için hayvansalürünler şart değildir ancak bitkiselkaynaklar (baklagiller, tahıl, tohumlar, sebzeler,kabuklu yemişler) esansiyel amino asitlerinhepsini karşılayamaz, bu nedenle etsizdiyet planlarının çok dikkatle ve özenlehazırlanması gereklidir.

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjbu5uDkKPLAhVhP5oKHVGXClsQjRwIBw&url=http://www.milliyet.com.tr/2-6-yas-arasi-cocuklarda-beslenme-pembenar-detay-cocuk-1868365/&bvm=bv.115339255,d.d24&psig=AFQjCNGQlVzge9_oEmpvsusEDu2LxxhM4g&ust=1457046589970084

• 2 öğün balık/hafta veya 225-340g/hafta tüketilmeli

• İşlenmiş ürün olmamalı - trans yağ oranları ve omega-3 yağ asitleri• Balığın civa içeriği düşük olmalı (küçük balıklar, karides, yağsız ton balığı

konservesi, somon, morina benzeri balık, Afrika kökenli tatlı su balığı, kedibalığı, morina balığı)

Civa içeriği yüksek balıklar: köpek balığı, kılıç balığı, uskumru, mercanbalığı kaçınılmalı

• Protein kaynaklarının çoğu alerjen olabilir (süt, yumurta, soya, balık, fıstık,kabuklu yemişler)

s

Et ve protein

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjzp-e3kKPLAhUBMJoKHadyDQ0QjRwIBw&url=http://www.medicaldaily.com/two-servings-fish-weekly-may-help-prevent-hearing-loss-women-later-life-302566&bvm=bv.115339255,d.d24&psig=AFQjCNEmPzMfWQpEznCRPN3gAZURzld8sA&ust=1457046788103262

Meyve ve sebzeler

Değişik renklerde sebze ve meyveler gün içinde tüketilmeli

• Bahçede ya da yemek pişirme sırasında sebze ve meyveleri aktif olarak deneyimleme

• Sebze meyve seçimi ve hazırlanmasına çocukları dahil etme

• Çocuğun tüketebileceği şekilde sebze ve meyvelere şekil verme

• Çocuğu değişik sebze ve meyvelerle haşır neşir etme

• Ara ve ana öğünlerde meyve ve sebze tüketerek çocuğa rol model olma

• Sandviç, pizza, çorbalara sebze ekleme

• Kek veya sabah tahıllarına meyve ekleme

• Ara öğün olarak meyve ve sebze sunma

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjHp__XtqDLAhUMcBoKHbLGAo8QjRwIBw&url=http://cocuklaaktivite.blogspot.com/2009_06_01_archive.html&bvm=bv.115339255,d.bGQ&psig=AFQjCNFfx5MhyMNsarqS22DenwkvUGBAAg&ust=1456953941008693http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwif5J3mtqDLAhVFVxoKHdJYCpQQjRwIBw&url=http://www.online-instagram.com/user/ayse_cebikolog/480758785/1002312655496226925_480758785&bvm=bv.115339255,d.bGQ&psig=AFQjCNFfx5MhyMNsarqS22DenwkvUGBAAg&ust=1456953941008693http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiSt8rRt6DLAhXGSRoKHQ_rCMUQjRwIBw&url=http://www.bebeksofrasi.net/2015/11/ek-gdaya-baslyoruz-1-6-ay.html&bvm=bv.115339255,d.bGQ&psig=AFQjCNEBMdUbLqsfQGFhJ_3jQWRyswXM1Q&ust=1456954109834645

Meyve suları

• 1-6 yaş arası çocukların meyve suyu tüketimi 120-180mL/gün ile sınırlandırılmalı

• >7 yaş ise 240-360mL/gün ile sınırlandırılmalı

• Meyve suları lif içermez, ve meyvenin kendisi kadar nutrisyonel avantaj sağlamaz.

Tahıllar

• Günlük tüketilen tahılın en az yarısının tam tahıl olması gerekli

Tam tahıl = kepek + çekirdek + endosperm

Tam tahıla örnekler: tam veya kırık buğday, yulaf, yulaf ezmesi,çavdar, arpa, mısır, siyah pirinç, Quinoa

• Tam tahıl mükemmel lif, B vitamini, demir, magnezyum veselenyum kaynağıdır.

Lif

• 2 yaş günlük güvenli lif alımı = yaş (yıl) + 5-10g lifBu ancak liften zengin meyve, sebze, tahıl, tam tahıl proteini tüketmekle olur.

Örnek: Yarım kase sebze veya bir parça meyve 3g lif sağlar.

Süt ürünleri -süt

12-24 ay arası bebekler tam inek sütü içmeli

12-24 ay arası: en az 480mL/gün olmalı (=600mg Ca++ ).

≥24 ay: Yağsız süt, Ca++ ve D vitamini ile güçlendirilmiş soya sütü, yoğurt,peynir…olabilir. Obezite korkusuyla tam süt bırakılmamalı !

2-8 yaş arası çocuklar: 2-3 kase (480-720mL) veya Ca++ ‘dan zengin yiyeceklerlegünlük Ca++ ihtiyaçlarını karşılayabilir.

Ca++ ihtiyacı 1-3 yaş için 700mg/gün, 4-8 yaş için 1000mg/gün.

Sütler hayvan kaynaklı olmalı (inek ve keçi). Bitkiden elde edilenler «Süt»değildir.

İnek sütü dışı süt tüketen veya soya sütü tüketen çocukların D vitaminidesteğine ihtiyacı vardır.

Süt ürünleri - yoğurt

• İnek sütünden yapılmış yoğurt Ca++ ve D vitamini ve diğerbesin öğeleri açısından süte eşdeğer.

• Ancak yoğurt profili de zaman içinde değişmekte

• Tatlandırılmış yoğurtların şekeri fazla

• Meyve ya da başka ilaveler Ca++ ve D vitamini içeriğininazalmasına neden olur (1/2, 1/3 oranında)

Ara öğün

• Küçük çocuklar için şart

• Atıştırma??????

• Sağlıklı ara öğün: taze meyve, peynir, tam tahılbarları, ekmekleri, süt, çiğ sebze, yoğurt,sadviç..

Meşrubatlar

• Tüketilmesinden vazgeçilmelidir.

• Su tercih edilmelidir.

• Bu içecekler yüksek oranda şeker içerir ve obeziteninkaynağıdır. Ayrıca Ca++ başta olmak üzere birçok besinöğesinin alımı azalır, çünkü süt yerine içilir.

Beslenme sıklığı

• Küçük çocuklar 4-6 kez/gün beslenirler.

• 1-2yaş çocukları ortalama7 kez/gün yerler.

• Günlük enerjinin ¼’ü ara öğünlerle sağlanır.

• Çocuğun yaşı ve yiyeceğe bağlı

• Büyük porsiyonun aşırı yemeğe katkıda bulunduğugösterilmiştir.

Porsiyon büyüklüğü

Vitamin ve mineral desteği

• Normal büyüyen, çeşitliliği olan bir beslenmesi olan ve güneş ışığınayeterli miktarda maruz kalan çocuklarda rutin destek gereksiz.

• Aile vermeyi arzu ediyorsa standart pediatrik dozları genelliklerisksizdir. Megadozlardan uzak durulmalıdır.

• Nutrisyonel riski olan çocuklara vitamin ve mineral desteğiyapılabilir:

o İhmal edilmiş çevreden geleno Anoreksik ya da az iştahsızo Kurşun zehirlenmesio Büyüme geriliğio Yeterli güneş ışığı alamayan ya da yeterli D vitamini alamayano İnek sütü dışında süt tüketenlero Kronik hastalıklaro Kilo vermeye çalışanlar veya kısıtlı diyet yapanlar

Demir Desteği (WHO 2011)

• Dünyada 600 milyon okul öncesi (>2 yaş) ve okul çocuğunda anemi olduğu tahmin ediliyor

Hedef grup Okul öncesi (24-59 ay)

Okul çocukları(5-12 yıl)

Desteğin içeriği 25mg elementaldemir*

45mg elementaldemir**

Destek şekli Damla/Şurup Tablet/Kapsül

Verilme sıklığı Haftada bir kez Haftada bir kez

Süre 3 ay süreyle/3 ay ara-okul ya da yıl boyunca

Çerçeve Anemi prevalansının %20 ve üzerinde olduğu bölgeler

Vitamin ve mineral desteği

• Flor 6 aydan sonra, tartışmalı

• D vitamini 400U/gün 1yıl

• Vitamin B12: ihtiyaç: 0.4-0.5mcg/gün (0-6;7-12 ay) vejeteryananne bebeklerine

• Yağda eriyen vitamin desteği sağlıklı bebekte gereksiz.

Balık yağı ve omega-3 yağ asitleri

Uzun zincirli n-3 çoklu doymamış yağ asitleri (n-3 PUFA) Balık yağında Eikosopentaenoik asit (EPA,20:5n-3) Dokosoheksoenoik asit (DHA,22:6n-3): Erken beyin gelişimi için

esansiyel (gri cevher, retina-fetal ve ilk 2 yaş)

₋ Bilişsel gerilik ve demans₋ Depresyon ve nöropsikiatrik hastalıklar₋ Astım ve inflamatuvar hastalıklar₋ Kan yağları₋ Kan basıncı, sistemik vasküler direnç₋ Endotel fonksiyonu₋ Kardiak aritmiler, koroner arter hastalığı₋ İnsülin duyarlılığı₋ Koagülasyon ve tromboz₋ İnme₋ Kanser?

Balık yağı ve omega-3 yağ asitleri

Yan etkileri: Gastrointestinal (bulantı)

Ağızda balık tadı

Kanama zamanını uzatma

Güvenlik: Civa içeriği?

PCB ve dioksinler içeriği

Balık mı? Balık yağı mı?

Balık yağı protein, vitaminler ve selenyum açısından daha zengin ??

Balık yemeyenler için kaynak: Salata sosları, tahıllar, süt ve süt ürünleri

FDA>2g EPA ve DHA’yı diyet desteği olarak önermiyor.

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&ved=0ahUKEwiIn6PviqPLAhWHXhoKHY_rCT8QjRwIBw&url=http://www.builtlean.com/2012/01/19/fish-oil-supplements/&bvm=bv.115339255,d.bGg&psig=AFQjCNGgRsWN_ONjah-YjjcREjAVYi9coA&ust=1457045293091563

Gıda güvenliği

• Aspirasyon (3-4 yaş riskli)– Mutlaka yerken gözlenmeli, destek olunmalı

– Beslenirken dik oturmalı

– Arabada seyir halindeyken beslenmemeli

– Koşarken, yürürken beslenmemeli

• Gıda zehirlenmeleri– Pastörize edilmemiş süt

– Çiğ yumurta ve çiğ yumurta içeren yiyecekler

– Çiğ et, balık, kümes hayvanları

– Çiğ filizler riskli

– Saklama koşulları

Beslenme ortamı

Sağlıklı yeme davranışının gelişiminde önemli bir faktör

• Yemek yenen ortam dikkat dağıtıcı olmamalı

• Yemek iş için düzenlenmiş olmalı

• Çocuk, gelişimine uygun bir sandalyede oturmalı

• Sağlıklı yeme davranışı ve yemenin sosyal yönünü öğreneceği ortam olmalı

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwi87-bRi6PLAhWMBBoKHRJrCnsQjRwIBw&url=http://oncekadinsonraanne.blogspot.com/2012/11/mama-sandalyesi-ve-portatif-mama.html&bvm=bv.115339255,d.bGg&psig=AFQjCNEDJMjuE3HQ1HpxFWsOb6Lcxpbu1A&ust=1457045484672476

Adölesan dönem

• Süt çocukluğu döneminden sonra fiziksel büyümenin en hızlı olduğu dönem

• Enerji ve besin öğesi ihtiyacında artma

• Yaşama biçiminin ve yeme alışkanlıklarının değiştiği bir dönem

• Bireyselleşme anlamında yiyecek seçiminde ve sağlıklı seçenekleri azaltmakya da genişletmekte iddialaşma ve söz söylemenin baskın olduğu bir dönem

RoseJaffe

• Adölesanlar birçok makro ve mikro besin öğesini, vitamin ve minerali önerilen miktarlarda alıyorlar. • Kısa zincirli yağ asitleri ve tuz tüketimi çok ↑, PUFA tüketimi çok ↓• D vitamini, folat, iyot ve flor tüketimi önerilenin yarısı

Okul

Ödev

Arkadaşlar

Vücut algısı

Aile

Diethelm K. Public Health Nutrition 2013 doi:10.1017/S1368980013000463Soyar MT. Asia Pac J Clin Nutr 2008;17 208

Pratik Öneriler

Susayınca su veya yağsız ya da düşük yağlı süt iç

Aile üyeleri ile birlikte ye

Dışarda yerken sağlıklı yiyecekler seç

Yetiştiriciden direkt alış veriş yap

Mevsiminde ve ucuz sebze -meyve tüket

Fast-food restoranlarda daha az yemek ye ve daha sağlıklı olan yiyecekleri seç.

Besin içeriğini gözden geçir, firmalardan bilgi iste

Bilgisayar oynarken ya da TV seyrederken yemek yemekten kaçın

Sağlıklı ara öğünler için: taze meyve, tam tahıl ekmeği, düşük yağlı yoğurt tüket

X

Adölesan gebelik

• 15-19 yaş

• 1960 %34 1998 %16 2000 %13 2008’de %10 TURKSTAT

• 1990-1998 yılları arasında 1490 adölesan gebelik: %58’i ≤18 yaş

• Yaş küçüldükçe risk artıyor. ≤15 yaş risk ↑

– obstetrik komplikasyonlar:

• preeklempsi, prematürite, EMR, düşük doğum ağırlığı, fetal ölüm

• Komplikasyon oranı %44.4

• Yaşla değil prenatal bakım yetersizliği ile ilişkili?

• Erken evlilik ve erken hamilelik önemli sorun.

• Prenatal bakım genellikle son trimesterde başlıyor.

• Doğumların %31.6’sı uygun olmayan koşullarda gerçekleşiyor.

Beslenme ?

Andreaharner.com

İnşallah yavru köpektir

Günlük diyet planı*

Besin grubu Günlük ihtiyaç

Meyve 4 porsiyon (2 kase)

Sebze 5 porsiyon (2.5 kase)

Süt ve süt ürünleriDüşük yağlı ya da yağsız süt, yoğurt ya da peynir

3 bardakÖrnek: 1 bardak süt=45g peynir =60g işlenmiş peynir

Tam tahılTam buğday, esmer pirinç, yulaf ezmesi,

mısır90g

ProteinYağsız kırmızı et, tavuk, hindi, balık,

baklagiller,tohumlar, fındık, fıstık ezmesi

165g

Su 7-15 bardak su

Yağlar, tuz ve şeker Sınırlı

X2

X4

X5

X4

U.S. Department of Health and Human Services Office on Women’s Health,2008

Fiziksel aktivite

• Eğlencelidir arkadaşlarla birlikte yapılabilir.

Yararları:

• Sağlıklı kemikler, eklemler ve kaslar oluşturur ve onları korur

• Kalp, akciğer ve kan damarlarını kuvvetlendirir

• Zihni öğrenme için hazırlar

• Stresi azaltır

• Kendine güveni arttırır

Sporcu çocuk

• Spor yapan çocukların normal kiloalmaları gereklidir. Kilo almıyorsa yada kilo veriyorsa çocuğun kalorigereksinimi karşılanamıyor demektir.Spor yapan çocuklarda kilo takibigereklidir.

• Aktif ya da sporcu çocuklarındiyetindeki makro-besin öğesidağılımı daha az aktif yaşıtlarındanfarklı olmamalıdır.

• Enerji içecekleri çocukların sağlıklıbeslenme planında yer almadığı gibisporcu çocukların da diyetinde yeralmamalıdır. Bu içecekler genellikleyüksek oranda kafein içerirler.

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&ved=0ahUKEwiDmquTjKPLAhWKCBoKHVGcCyIQjRwIBw&url=http://www.stack.com/a/should-my-kid-play-multiple-sports&bvm=bv.115339255,d.bGg&psig=AFQjCNEVDATUwmqy9e5JXKiP6-2Mb3t2ng&ust=1457045577846528

Sporcu çocuk

• Aktif çocuklar gün içinde 5-6 küçük öğün almalıdırlar. Tahıllar, muz, fıstık ezmesikahvaltıda tercih edilebilir. Öğle yemeğinde hindi, domates, marul içeren tam tahılekmeğinden sandviç yanında üzüm yada az yağlı süt verilebilir. Ara öğünlerde tamtahıl krakerleri, kuru incir tüketebilir. Sıvı tüketimi özellikle su olaraközendirilmelidir.

• Egzersiz sonrası kasların canlanması için alınan kalorinin %10-15’i proteindenoluşmalıdır. 4-13 yaş arasındaki çocuklar için total protein alımı 0.95g/kg/gün, 14-18 yaş arası ergenlerde ise 0.85g/kg/gün olmalıdır.

• Karbonhidratlar aktif ve sporcu çocukların en önemli enerji kaynağıdır. Günlükalınan kalorinin %55’i (ağır egzersiz olduğu günlerde daha fazlası) yani 5-8g/kg/günolmalıdır.

• Sıvı alımı fiziksel aktivite sırasında ve sonrasında yakından izlenmeli

– Saatlik sıvı alımı 13mL/kg olmalı. Sıvı desteği egzersiz sonrası 4mL/kg/aktivite saati

– Çok terleyen çocuklar için daha fazla da olabilir

Ağır fiziksel aktivite yapan çocukların yaşlarına göre enerji ihtiyaçları

Yaş (yıl)

Erkekler (kcal/gün)

Kızlar (kcal/gün)

6-7 1800 1650

7-8 1950 1775

8-9 2100 1950

9-10 2275 2125

10-11 2475 2300

11-12 2700 2475

12-13 2925 2625

13-14 3175 2725

14-15 3450 2855

15-16 3650 2875

16-17 3825 2875

17-18 3925 2875

Sporcu çocuk

protein Toplam kalorinin %15-20’si

proteinden gelmelidir. 0.8-

1.2g/kg/gün protein besinlerden

alınmalıdır.

yağ Toplam kalorinin >%15 ve %50’si

karbonhidratlardan alınmalıdır veya 3-

8g/kg/gün

Mikro-besin

öğeleri

Dengeli beslenen çocuk ve ergenlerde

düzenli destek önerilmez.

Sağlıklı yaşam için genel beslenme önerileri

Protein 1.2-1.8g/kg/gün-tüm kaynaklardan

Egzersizden hemen sonra ise 20g yüksek kaliteli protein alınmalı

Karbonhidrat Egzersiz sırasında:30-60g/sa bir saaten uzun süren egzersizlerde

Egzersiz sonrası: 1-1.5g/kg egzersiz bitiminden 30dak. İçinde.

Sıvı Egzersiz öncesi: 5-7mL/kg egzersizden 4 sa. önce

Egzersiz sırasında: terleme oranının ölçülerek egzersiz sırasında vücut

kitlesinin korunmasını sağlayacak hidrasyon planı geliştirilmeli

Egzersiz sonrasında: 450-675mL/kg ve terle kaybedilen sodyum

miktarı hesaplanarak ek sodyum verimi tartışılmalı

Mikro-besin

öğeleri

Egzersiz sırasında: sodyum. Terle kaybedilen miktar dengelenmeye

çalışılır.

Sporcu çocuklar için desteklenmiş beslenme önerileri

Anne-babanın sorumlulukları

Besleyici ve çeşitli yiyeceklerin temini

Öğünlerin yapısını ve zamanlamasını tanımlama

Öğünler için uygun çevre oluşturma

Çocuğun açlık ve tokluk belirtilerini anlama ve cevap verme

Sağlıklı yeme davranışı için model olma

Yeni besinlerin kabulünde zorluk, çocuk gelişiminin bir parçasıdır. Aileler bunu anlamalı, aşırı zorlama

olmamalıdır. Yeni besin değişik zamanlarda 7-10 kez denenmeden vaz geçilmemelidir.

TEŞEKKÜRLER

eğrisiyle doğrusuyla beslenme · 2016. 7. 29. · eğrisiyle doğrusuyla beslenme yeşim ÖztÜrk...

Documents