FAKULTET VETERINARSKE MEDICINE UNIVERZITETA U BEOGRADU

Katedra za higijenu i tehnologiju namirnica animalnog porekla

Paraziti značajni za bezbednost hrane

Prof. dr Mirjana Dimitrijević

THE EUROPEAN UNION SUMMARY REPORT

Trends and sources of zoonoses,zoonotic agents and food-borne outbreaks in 2013

Approved on 18 December 2014 Published on 28 January 2015

Trichinella

Humans

In 2013, 217 confirmed trichinellosis cases were reported in the EU. The EU notification rate decreased

by 17.7 % compared with 2012 and was 0.05 cases per 100,000 population in 2013. The highest

notification rates were reported in Romania, Latvia and Bulgaria. The temporal trend of trichinellosis in the

EU in 2009- 2013 was greatly influenced by a number of smaller and larger outbreaks with peaks often

occurring in January. One death due to trichinellosis was reported in 2013.

Animals

Ten MS reported positive findings in farm animals. In pigs, a total of 357 positive findings were reported

out of 154,397,532 animals tested (0.0002 %) and the vast majority originated from pigs not raised under

controlled housing conditions. Positive findings were mainly reported by eastern EU MS. From a total of

7,908 farmed wild boars tested, two Mediterranean MS reported one positive finding each. No positive

findings were reported from 176,497 horses tested in EU.

The overall EU proportion of Trichinella positive samples of hunted wild boars was 0.1 % and originated

mostly from eastern EU MS. Most of the Trichinella-positive reporting in wildlife other than wild boar was

done by eastern and north eastern EU MS, in 11 different animal species. Throughout the past years, the

highest proportions of positive samples were from raccoon dogs followed by bears. Trichinella is found in

large parts of Europe as overall 19 MS and two non-MS reported positive findings.

Trichinella food-borne outbreaks

In 2013, a total of 22 outbreaks caused by Trichinella reported, where of 20 supported by strong

evidence. As in the previous years, pig meat was the most commonly reported food vehicle.

TRICHINELLA KOD DIVLJIH ŽIVOTINJA EU , 2007

(EFSA, 2009)

Vrsta Ispitano Pozitivno

Divlja svinja 443,890 0,1%

Lisica 6,680 2,6%

Medved 403 4,5%

Šakal 222 19,4%

Ris 224 19,6%

Vuk 55 21,8%

TRICHINELLA KOD DIVLJIH ŽIVOTINJA U SRBIJI , 2007

Godina Broj ulovljenih/ukupan broj Broj pozitivnih/%ulovljenih

2005 2,631/10,781 14 (0.53%)

2006 2,638/10,647 12 (0.45%)

2007 2,531/10,583 32 (1.26%)

2008 2,749/10,839 27 (0.98%)

Foodborne parasitic zoonotic (nematode worms)

• All Trichinella species infect mammals:

– mostly carnivores;

– rodents;

– omnivores including pigs;

– occasionally herbivores (e.g. horses)

– humans

• T. pseudospiralis also can infect birds;

• T. papuae and T. zimbabwensis also can infect reptiles

TRICHINELLA

klasa: Nematoda

red: Trichinelloida

familija: Trichinelloida

rod: Trichinella

Klasifikacija-genotipovi (Pozio, 2000):

vrste

T1 – Trichinella spiralis (Owen, 1835)

T2 – Trichinella nativa (Britov & Boev, 1972)

T3 – Trichinella britovi (Pozio, 1992)

T4 – Trichinella pseudospiralis (Garkavi, 1972)

T5 – Trichinela murelli (Pozio, 2000)

T6 – Trichinela .....NS*

T7 – Trichinella nelsoni (Britov & Boev, 1972)

T8 – Trichinella .....NS*

T9 – Trichinella .....NS*

T10 – Trichinella papuae (Nagano et al. 1999)

*NS – još uvek nisu u potpunosti definisane vrste te nisu ni svrstane ni u jednu grupu

T. spiralis T1 pigs, carnivores, rats Temperate zone, world wide

T. nativa T2 (including

its genotype

Trichinella T6

carnivores Arctic and subarctic zones of

the Holarctic region, Stn.

Canada, Ntn. USA

T. britovi T3 (including

its genotypes -Trichinella T8,

T9)

carnivores, occasionally pigs

and wild boars

Temperate zone of the

Palaearctic region, South

Africa, Namibia, Japan

T. pseudospiralis T4 carnivores and omnivores,

rats,

marsupials, wild birds

World wide

T. murrelli T5 carnivores Temperate zone of the

Nearctic

region

T. nelsoni T7 carnivores Subsaharan Africa

T. papuae T10 pigs and wild boars, reptiles Papua New Guinea

T. zimbabwensis T11 reptiles, mammals (only as

experimental infection)

Zimbabwe

Veterinary Parasitology, 2015

Trichinella britovi in a red fox (Vulpes vulpes) from Portugal

Ana Patrícia Lopesa, b, Maria João Vila-Viçosac, Teresa Coutinhoa, Luís Cardosoa,

Bruno Gottsteind, Norbert Müllerd, Helder C.E. Cortesc

Abstract

Trichinellosis is one of the most important foodborne parasitic zoonoses, caused by

nematodes of the genus Trichinella. Pigs and other domestic and wild animals,

including red foxes (Vulpes vulpes), are sources of Trichinella infection for human

beings. Trichinella britovi is the major agent of infection in sylvatic animals and the

most important species circulating in the European wildlife. The present study aimed

at assessing Trichinella spp. Infection in red foxes from the North of Portugal. Forty-

seven carcasses of wild red foxes shot during the official hunting season or killed in

road accidents were obtained between November 2008 and March 2010. In order to

identify the presence of Trichinella spp. Larvae in red foxes, an individual artificial

digestion was performed using approximately 30 g of muscle samples. Larvae of

Trichinella spp. Were detected in one (2.1%) out of the 47 assessed foxes. After a

multiplex polymerase chain reaction analysis, T. britovi was molecularly identified as

the infecting species. The recognition of T. britovi in a red fox confirms that a sylvatic

cycle is present in the North of Portugal and that the local prevalence of Trichinella

infection in wildlife must not be ignored due to its underlying zoonotic risks.

TRICHINELLA – ŽIVOTNI CIKLUS

RAZVOJNI CIKLUS Trichinella spiralis

Stadijum Vreme

Unošenje u ţeludac infektivnih larvi 0

Maturiranje L1 - L2 - L3 – L4 – odrasli 21 – 36h

Parenje 31 – 40h

Proizvodnja novonastalih larvi (L1) 5dana – više nedelja

Poĉetak prodiranja u krv 6 – 7 dana

Formiranje kapsule najranije 18-ti dan 3 – 5 nedelja

Poĉetak stvaranja masnih ćelija na polovima kapsule 1 – 1,5 mesec

Poĉetak zakreĉavanja polova kapsule 3 – 5 godina

RAZVOJNI CIKLUS Trichinella spiralis

PRODOR LARVE KROZ

SARCOLEMU

LARVA (L1)

1 2

3 4

POČETAK INKAPSULACIJE KRAJ INKAPSULACIJE

MOGUĆI PUTEVI PRENOŠENJA

-mlekom – utvrĊene L1 larve u mleku dojilja tokom invazivne faze trihineloze (Bell & Wang, 1987);

-transplacentarno – utvrĊeno oboljenje prasadi na sisi kada je kod majke utvrĊena stara trihineloza (Teodorović i sar., 1999)

-izmetom sisara i ptica – kod trihineloze u crevnoj fazi, ili sakupljanjem ostatka hraniva u ambarima ili silosima (Meterean, 1979)

-preko insekata – kućne muve i muve pecavke mogu u sebi da nose infektivne larve trihinela i do 9 dana (Schnurrenberger et al. 1964)

-Prisustvo T. spiralis utvrĊeno u glatkim mišićima crevnog zida (Soule et Camet, 1991)

EPIDEMIOLOŠKI CIKLUS U KONTINENTALNIM KLIM. PODRUČJIMA

(Pozio et al., 1993; Gari-Toussaint et al, 2004)

* Kraća inkubacija & intenzivniji simptomi

Agens Broj larvi po

gramu mesa

Ingestiran

broj larvi

(procena)

Inkubacija

(dani)

T. spiralis 46 5,000-18,000 5-20*

T. britovi 2-68 300-30,000 12-40

Short report: Human infection with Trichinella britovi in Granada, Spain.

Gomez-Garcia V1, Hernandez-Quero J, Rodriguez-Osorio M.

Abstract

An outbreak of trichinellosis caused by ingestion of pork infected with Trichinella

britovi occurred in the province of Granada in southern Spain in April-May 2000.

38 people were affected and 15 of them were hospitalized at the University Hospital

of San Cecilio (Granada). The probable source of infection was sausage made from

uninspected wild boar meat and inspected pork. Ninety-two percent of the patients

had myalgias, 47.6% had diarrhea and/or vomited, 78.6% had periorbital edema,

and 76.0% had fever. Twenty-two patients (15 hospitalized and 7 nonhospitalized)

were serologically studied. Eosinophil levels were less than 5% of the total

leukocyte count in 86.7% of the patients. Levels of creatinine phosphokinase (range

= 200-2,213 U/L) and lactate dehydrogenase (range = 560-7,558 U/L) were

elevated in 85.7% and 78.6% of the patients, respectively. Sixteen (72.7%) and 20

(90.9%) patients were positive for T. britovi by indirect immunofluorescence and

Western blot, respectively.

TRIHINE LOZA LJUDI

Nastaje konzumiranjem zaraţenog mesa i proizvoda od tog mesa.

Izuzetno teško oboljenje (moguć letalni ishod):

- inkubacija 6–15 dana (do 42 dana)

- prolivi - otok lica - temperatura

- mijalgije - grĉ vilica - asmatiĉno disanje

- urtikarija - neurološke sm. - srĉane smetnje

Tipično otečeni očni kapci i krvarenje na beonjačama

Not all larvae in ingested meat are infective

• The larvae infectivity, so human dose-response, are affected by:

– duration and temperature of meat storage before consumption

• chilled storage

• frozen storage

– salt concentration i.e. water activity (aw) of meat/product

– cooking regime of meat/product

– temperature of cooking

• These factors are highly variable and inter-related; so are

difficult to evaluate and/or quantified

Trihineloza ljudi u Srbiji Godina Broj obolelih

1994 492

1995 791

1996 594

1997 766

1998 408

1999 559

2000 411

2001 383

2002 575

2003 178

2004 221

2005 339

2006

2007

188

117

DIJAGNOSTIĈKA ISPITIVANJA PREMORTALNE METODE

Imunološke metode (Elisa test, Western blot i dr.)

*Elisa test – visokoosetljiv serološki test (poĉetak bolesti)

a) Titar najveći 48 dana od poĉetka infekcije

b) Znaĉaj infektivne doze: 5000 ML 3 ned. +

300 ML 5-6 ned. +

c) Daje pouzdanu osetljivost i kod slabe invazije

Napomena: Kod ljudi mogući laţno pozitivni rezultati (karcinom dojke, tumor lokalizovan u

gastrointestinalnom traktu – zajedniĉki antigeni).

Biopsija ciljne muskulature

a) Izbor ciljne muskulature odreĊuju mialgije – elektromiogram:

- lingua

- m. auriculares dorsales

- m. deltoideus

- m. intercostales

- m. triceps

b) Moţe da se radi tek posle 4-5 nedelja

c) Pouzdano samo kod invazija > 2,5 l/g

Napomena: limitiran je uzorak masom- zbog mogućeg narušavanja zdravlja jedinki (o,2 – 0,4 – 1,0 g)

POSTMORTALNE METODE

Kompresiona metoda - Trihineloskopija:

a) Brza i laka metoda

b) Visok stepen pouzdanosti kada je stepen invazije veći od 5 L/g

Napomena : glavni razlog nepouzdanosti je mala

masa uzorka koji se unosi u analizu.

Za stepen invazije 1 L/g:

- 14 preparata mase oko 0,5 g pouzdanost oko 50%

- 28 preparata mase oko 1 g pouzdanost do 100%

Sa 28 preparata nanošenjem dovoljne koliĉine uzorka i valjanim optiĉkim instrumentom moţe se postići visok stepen pouzdanosti i

kod stepena invazije od 1L/g.

KOMPRESIONA PLOČA

OPTIĈKI APARATI ZA TRIHINELOSKOPSKI PREGLED NESA

MIKROSKOPI

EKRANSKI TRIHINOSKOP STEREOMIKROSKOP

VEŠTAĈKA DIGESTIJA

a) Znaĉajna za industrijske klanice - istovremeni pregled do 100 svinja za relativno kratko vreme

b) Preled proizvoda od mesa što je drugom metodom praktiĉno nemoguće

c) Velika primena gde se trihineloza retko pojavljuje

d) Preporuĉena masa uzorka samo gde se trihinela javlja u jakim invazijama (>10 L/g)

e) Pri slabim invazijama kod svinja unositi 3 g uzorka

Nivo pouzdanosti digestije zavisi :

- stepena invazije

- vrste muskulature koja se analizira

- mase uzorka koja ulazi u analizu

Moguće varijante digestije

ŠEMA IZVOĐENJA DIGESTIJE

KRITIĈNE TAĈKE PRI IZVOĐENJU METODE VEŠTAĈKE DIGESTIJE

1) Temperatura digestije 45 + 20C. Temperatura preko 480c inaktiviše pepsin.

2) U digestivnu teĉnost prvo se dodaje HCl pa pepsin . Obrnuto, u manjoj ili većoj meri inaktiviše enzim.

3) Koncentracija HCl mora biti 25%. Jaĉa kiselina moţe dovesti do inaktivacije enzima, a slabija ga neće ni aktivirati.

4) Dovoljno velika okca na situ (380 mm) da ne zadrţavaju trihinele.

5) Odgovarajuća jaĉina pepsina:

- 1:10.000 NF (US Nacional FormulaR)

- 1:12.000 BP (British pharmacopeia)

- 2.000 FIP (Federation International de Pharmacie)

Napomena:

Posle izvršene digestije izvršiti pranje izmeĊu ostalog i sa 1,0% HCL, da bi se otklonile sve masnoće. A u

sluĉaju ako je digestija prethodna bila pozitivna obavezno iskuvavanje digestivnog sadrţaja.

APARATURA ZA DIGESTIJU

PARAZITOLOŠKE LUPE

MAGNETNA MEŠALICA, ĈAŠA,LEVAK, STATIV...

NALAZ TRIHINELA

KOMRESIONOM METODOM

METODOM VEŠTAĈKE DIGESTIJE

U DONETOM UZORKU nije utvrđeno prisustvo larvi trichinellae

spiralis.

Uvek se pregleda ADEKVATAN UZORAK.

MESO NA LINIJI KLANJA AKO NE SADRŢI LARVE TRIHINELE SE PEĈATI OKRUGLIM PEĈATOM SA SLOVOM T

CISTICERKOZA (Cysticercosis) - bobiĉavost

CISTICERKOZA (Cysticercosis) - bobiĉavost

Taenia saginata (Cysticercus bovis)

- stalni domaćin - ĉovek (pantljiĉara)

- prelazni domaćin - goveĉe (bobice)

Taenia solium (Cysticercus cellulosae)

- stalni domaćin - ĉovek (pantljiĉara)

- prelazni domaćin - svinja (bobice)

- Onkosfera iz digestivnog trakta probija

zid creva i odlazi u mišiće gde se

razvijaju bobice

procena

Taenia hydatigena (Cysticercus tennuicolis)

- stalni domaćin - pas (pantljiĉara)

- prelazni domaćini ovce, srneća, jelenska i

svinjska divljaĉ (bobice)

Životinje se zaraze

kontaminiranom hranom

Onkosfera iz digestivnog trakta

probija zid creva i odlazi u jetru odnosno

subserozno tkivo jetre, slezine, mezenterijuma,

omentuma i pluća.

MALI BROJ BOBICA SE ODBACI , A KOD

VEĆEG BROJA ODBACUJU SE I ORGANI

CISTICERKOZA (Cysticercosis) - bobiĉavost

CENUROZA (Coenurus cerebralis)

brljivost, vrtiĉavost

Uzroĉnik Taenia multiceps

(larva pasije pantljiĉare)

- Oboljevaju jaganjci i ovce do 2 god.

- Sve obolele životinje uginu

- Hrana i voda kontaminirana

fecesom inficiranog psa se unose u

digestivni trakt

- onkosfere probijaju zid creva ulaze

u krvotok i distribuiraju se po celom

organizmu

- u mozgu se stvaraju cenurozni

mehurovi (veliĉine od glave ĉiode do

veliĉine oraha)

SIMPOTMI

- uslovljeni veliĉinom mehura - ekscitacije

- somnolentnost udar glavom u drvo

- okretanje oko svoje ose u zid ili zemlju

Pri nalazu cenuroznih cista, ako životinje nisu kahektiĉne, promenjeni deo se odbacije, a ostali je upotrebljiv bez ograniĉenja

Periferna atrofija mozga

• Fasciola hepatica- metilj jetre (ovĉije)

• Faciola magna

• Fasciola halli , Fasciola californica -ovce i goveda u USA

FASCIOLOZA - DISTOMATOZA

Fasciola jacksoni -slonovi u Africi

Fasciola nyanzae - nilski konj

Fasciola magna- jelen, ali i ovce i

goveda

DIKROCELIOZA Dicrocoelium dendriticum (lanceolatum)

EHINOKOKOZA (Echinococcosis)

EHINOKOKOZA (Echinococcosis)

Echinococcus granulosus

- stalni domaćini - domaći i divlji mesojedi

(pas, mačka, vuk,lisica, kojoti i dr.)

- mala pantljiĉara (1-4mm)

- prelazni domaćini ljudi i životinje

Zaražavanje hranom kontaminiranom

jajima parazita

(NE MESOM)

Embrio prolazi kroz zid creva i odlazi u

jetru, a odatle u sva tkiva gde može da

se razvije.

MALI BROJ CISTA SE ODBACI , A KOD

VEĆEG BROJA ODBACUJU SE I

ORGANI

HIPODERMOZA (Hypodermosis)

Uzroĉnik muva vrste Hypoderma:

- na kožu polaže jaja pri 17-220C

- iz jaja izlaze larve koje odlaze pod kožu

- stvaraju se tvorevine od zrna graška do veliĉine šljive

- u narodu poznati kao ugrci, štrkljevi

- kada dostignu 3 cm probijaju kožu i ispadaju napolje i iz njih opet nastaju

muve

HIPODERMOZA (Hypodermosis)

Hipoderma ne utiče na higijensku ispravnost mesa (nalaze

se u subkutisu) osim kada se radi o jako kahektičnim

životinjama.

ESTROZA (Oestrosis)

- Uzroĉnik Oestrus ovis (larve)

obadi , štrkljevi

- Ženke polažu larve oko nosnog otvora i

njuške

- Larve kroz nosne kanale odlaze u sinuse

(maksilarne, frontalne, šupljine roga) gde

se zadržavaju oko 9 meseci

- Potom se izbacuju u spoljašnju sredinu –

na zemlju u kojoj se zaĉaure i za oko tri

nedelje izlaze ovĉiji obadi

ESTROZA (Oestrosis)

U prvoj fazi:

- otežano dišu

- otresaju glavom

- frĉu

U drugoj fazi

- pojava sluzi

- primese gnoja (sekundarne inf.)

- kod prodora larvi u sinuse ili

šupljine roga simptomi sliĉni

vrtiĉavosti

- nikad ne prodiru u mozak

Nema veći znaĉaj u proceni

higijenske ispravnosti mesa

Ascaris species

and Trichuris trichiura

• Ascaris lubricoides

• (Ascaris suum)

• Trichuris trichura

• Jaja ovih nematoda iz fecesa

inficiranih individua-toplo, vlažno

zemljište-postaju infektivne

nakon nekoliko nedelja

Oboljenje – askarijaza Ingestirana jaja u tankom crevu – larve probijaju zid i krvotokom do pluća –

razaraju plućne kapilare

odlaze do grla i opet u creva – rastu 15-40cm.

Infekcija može biti asimptomatska-dok se ne uoĉi Ascaris spp. u fecesu ili grlu, nosu. Teže infecije dovode do abdominalne distenzije, bolova, muĉnine, gubitka apetita, povraćanja. Invazija pluća-lokalizovana upala pluća.

Deca do 10 godina...opstrukcije pankreasa, slepo crevo...

Oboljenje –trihurijaza

Jaja sazrevaju u crevima, larve ne migriraju u pluća, ostaju u crevima, rep probija epitel creva i prominira u crevnom volumenu. Ostaju i rastu 3-5cm. Uginu za 1-2 godine.

Ovi crvi oslobode hiljade jaja dnevno, koja ostaju infektivna u

zemljištu godinama.

Zemljišta Ċubrena nedovoljno tretiranim kanalizacionim Ċubrivom.

Put prenosa – ruke-usta, ali i preko sirovih useva koja potiĉu sa

kontaminiranog zemljišta.

IZVOR IZVOR

IZVOR

IZVOR

PROTOZOE • Sarcocystis

Toxoplasma gondii

Giardia lamblia

Entamoeba histolitytica

Criptosporidium parvum

SARKOCISTOZA - SARKOSPORIDIOZA

• – Sarcocystis spp.

• Pojavljuju se kod goveda, svinja, srna,

jelena i zeca u mišićima ţdrela i jezika, reĊe u ostalim mišićima.

• Mogu biti jako male tako da se ne mogu videti golim okom, ali i velike poput zrna graška ili većeg kuvanog zrna pirinĉa.

• U razvojnom ciklusu herbivori i omnivori predstavljaju prelazne domaćine, u kojima se obavlja aseksualna faza razmnoţavanja uzro-ĉnika-sarkociste.

• Mesojedi i ĉovek imaju ulogu pravih domaćina, u kojima se za vreme enteralne faze razvoja, uzroĉnik razmnoţava seksualnim putem-oociste koje se izbacuju fecesom.

• Humans are a definitive host for S. suihominis, found in pork, and

• S. hominis, found in beef. These parasites infect the intestines.

• Humans can be intermediate hosts for a variety of other Sarcocystis species. The parasites are found in the muscles. The species of Sarcocystis involved is, in many cases, unknown. (Sarcocystis nesbitti)

• The prevalence of intestinal sarcocystosis in humans is low and is only rarely associated with illness, except in volunteers who ingest large numbers of sarcocysts.

• Cases of infection of humans as intermediate hosts, with intramuscular cysts, number less than 100 and are of unknown origin. The asexual stages, including sarcocysts, can stimulate a strong inflammatory response.

• Livestock have suffered acute debilitating infections, resulting in abortion and death or chronic infections with failure to grow or thrive.

• Incubation Period

• In human volunteers, the clinical signs occurred as soon as 3 to 6 hours in the intestinal

form, then recurred 14 to 18 days later. The incubation period for the muscle form is

unknown.

• Clinical Signs

• Intestinal sarcocystosis

• When humans serve as the definitive host (S. suihominis or S. hominis), the clinical signs

may include fever, chills, sweating, diffuse abdominal tenderness, diarrhea, nausea and

vomiting. Dehydration may occur as a result of the diarrhea and vomiting. Eosinophilic

enteritis and rare cases of acute intestinal obstruction have been reported. Intestinal

sarcocystosis is transient and usually self-limited; chronic enteritis has not been

described. Many or most cases are thought to be asymptomatic.

• Myositis

• If humans act as the intermediate host, myositis is the primary syndrome. The spectrum of

illness ranges from acute self-limited infections to chronic, moderately severe disease.

Painful muscle swelling has been reported, accompanied by erythema, muscle

tenderness, generalized muscle weakness and fever. Bronchospasm has also been seen.

Other reported symptoms include cough, arthralgia, transient pruritic rashes, headache,

malaise, lymphadenopathy and muscle wasting. Chronic cases can have persistent or

recurrent symptoms for up to seven years. Many infections may be asymptomatic.

• Diagnostic Tests

• Sporocysts or oocysts found in the feces are suggestive of intestinal Sarcocystis infection. Sarcocystis spp. are indistinguishable morphologically and are difficult to detect during fecal flotation.

• In intermediate hosts, the asexual stages may be found in affected tissues by microscopy. They can be distinguished from the tachyzoites of Toxoplasma gondii or Neospora spp. with anti-Sarcocystis antiserum.

• Immunoblotting and a direct agglutination test have been used to detect Sarcocystis antibodies.

Procena : Promenjeni delovi su neupotrebljivi za ljudsku ishranu. Kod infekcija gde nema makroskopskih i organoleptiĉkih promena trup je upotrebljiv, osim kod infekcija sa S. suihominis i S. hominis, kada je uslovno upotrebljiv. Meso koje sadrţi ciste ne sme se sirovo davati karnivorima, već se prethodno mora prokuvati pošto je parazit neotporan na termiĉki tretman.

• Toksoplazmoza je zoonoza od

globalnog znaĉaja za humanu i veterinarsku medicinu, ĉije se najteţe posledice vide u reprodukciji i kod imunosuprimiranih jedinki.

• Toksoplazmozu izaziva Toxoplasma gondii, ubikvitaran parazit, koji je pronaĊen kod više od 200 vrsta sisara i 65 vrsta ptica, a eksperimentalno su njime inficirane i neke poikilotermne ţivotinje.

Toxoplasma gondii

KLASIFIKACIJA • Dugo godina su naučnici istraživali životni ciklus T. gondii, pa je

1970. godine svrstana u kokcidije. Mačka je označena kao stalni domaćin, a inficirane mačke T. gondii izlučuju fecesom.

• T. gondii je prema taksonomskoj klasifikaciji po Mehlhorn-u i Waldorf-u iz 1988. godine svrstana u

• kolo Sporozoa (Apicomplexa),

• klasu Sporozoea,

• podklasu Coccidia,

• nadred Eucoccidea,

• red Eucoccidida,

• podred Eimeriina,

• familiju Eimeriidae i

• rod Toxoplasma.

• Različiti autori je danas svrstavaju u familiju Eimeriidae, Sarcocystidae ili Toxoplasmatidae.

• Put prenosa:

• oralno - kontaminirana voda, hrana,

• kontakt fecesom maĉke,

• transfuzijom, transplantacijom organa

• transplacentarno (majka-fetus)

• Clare M Hamilton, Frank Katzer, Amy Beierschmitt, Esteban Soto, Elisabeth A Innes and Patrick J KellyEmail .

First report of Toxoplasma gondii seroprevalence in wild-caught Caribbean African green monkeys.

• Parasites & Vectors20147:571Published: 10 December 2014

Toxoplasma

gondii

• oociste su veličine 12x10 mikrometara i sadrže dve

sporociste sa po četiri sporozoita. U momentu

izlučenja oociste nisu završile sporulaciju, koja traje

1−5 dana, nakon koje postaju infektivne. Izuzetno

su otporne u spoljnoj sredini.

• Procena:

• Meso i organi životinja obolelih od toksoplazmoze

proglašavaju se uslovno upotrebljivim.

Osposobljavanje termiĉkim tretmanom.

ŽIVOTNI CIKLUS, OBLICI I MORFOLOŠKE KARAKTERISTIKE

T. gondii I PATOGENEZA INFEKCIJE

• T. gondii je obligatno intracelularni parazit sa kompleksnim životnim ciklusom, koji se javlja u tri životna oblika:

1. oocista,

2. brzodeleći tahizoit i

3. sporodeleći bradizoit.

• Sva tri oblika T. gondii su infektivna i za stalne i za prelazne domaćine.

• T. gondiii ima haploidno jedro kroz najveći deo svog životnog ciklusa, uključujući čitavu aseksualnu fazu.

EPIDEMIOLOGIJA I PUTEVI ŠIRENJA INFEKCIJE

• Domaće životinje se inficiraju ingestijom hrane i vode kontaminirane sporulisanim oocistama ili sporozoitima.

• Svinje, kao omnivori se mogu inficirati tkivnim cistama unošenjem termički neobraĎenih pomija, otpadaka sa klanica ili zaraženih glodara.

• Čovek se inficira unošenjem namirnica kontaminiranih oocistama ili tkivnim cistama.

EPIDEMIOLOGIJA I PUTEVI ŠIRENJA INFEKCIJE

• Mačka ima ključnu ulogu u širenju infekcije. Većina mačaka se inficira u

prirodi ingestijom inficiranih ptica i glodara koji su prelazni domaćini. Ovo se dešava dok su još mačići, ubrzo posle prestanka sisanja.

• Inficirane mačke, nakon prepatentnog perioda, mogu izlučivati više od 10 miliona oocista na dan, a tokom patentnog perioda koji traje od jedne do tri nedelje, ukupno mogu izlučiti i do 600 miliona oocista.

• Svi ovi načini inficiranja jedinke se javljaju nakon roĎenja jedinke i tada se govori o stečenoj toksoplazmozi.

• Ukoliko doĎe do vertikalne transmisije, odnosno do inficiranja ploda usled transplancetarne transmisije tahizoita iz krvotoka majke tokom parazitemije, govori se o kongenitalnoj toksoplazmozi.

• Kongenitalna toksoplazmoza se kod domaćih životinja javlja najčešće kod ovaca, zatim kod koza, a nešto reĎe kod svinja.

• Kod prelaznih domaćina se odvija samo aseksualni životni ciklus, pa se iz ingestiranih oocista oslobaĎaju sporozoiti, a iz iz ingestiranih tkivnih cista bradizoiti.

• Oni prodiru u epitelne ćelije tankog creva, u kojima se transformišu u tahizoite koji se progresivno razmnožavaju, da bi limfotokom i krvotokom dospeli do predilekcionih tkiva gde formiraju tkivne ciste.

• Ako tokom života domaćina doĎe do slabljenja imuniteta, može doći do oslobaĎanja bradizoita, odnosno ekscistacije iz tkivnih cista, koji na kratko preĎu u oblik tahizoita i dovode do infekcije novih ćelija.

• Na ovaj način se dešava reaktivacija latentne infekcije

Toxoplasma

gondii

• Steĉena toksoplazmoza je kod ljudi oboljenje sa blagom kliniĉkom

slikom, koje uglavnom prolazi asimptomatski,ostavljajući trajni imunitet.

• Kliniĉki manifestna toksoplazmoza se može videti kod 10-20% inficiranih

ljudi, što se verovatno dešava kada je organizam domaćina suprimiran u

izvesnoj meri, pod uticajem delovanja samog parazita, koji ima

imunomodulatorna svojstva.

• Simptomi i znaci bolesti su nespecifiĉni i polimorfni i uglavnom zavise

od zahvaćenih organa.

• Bolest se može manifestovati kao benigna limfadenopatija (kada su

najĉešće zahvaćene vratne limfne žlezde, reĊe aksilarne i ingvinalne),

koju mogu da prate lako povišena temperatura, malaksalost, znojenje,

makulopapulozni egzantem, hepatosplenomegalija, ali se može javiti i u

formi akutnih generalizovanih infekcija, koje mogu biti fatalne ili

infekcija CNS-a.

• Imunosuprimirane osobe su, osim fetusa, u najvećem riziku od infekcije toksoplazmom. Toksoplazmoza je jedna od najznaĉajnijih oportunistiĉkih infekcija kod bolesnika na imunosupresivnoj terapiji.

• Kod inficiranih HIV-om, toksoplazma najĉešće dovodi do infekcije CNS-a, izazivajući stvaranje moždanih apscesa, encefalitis, encefalopatije, perzistirajuću glavobolju, horioretinitis i sistemske manifestacije.

• Infekcija T. gondii u trudnoći je najĉešće asimptomatska, a kliniĉki se manifestuje kod 10-20% trudnica. Samo u sluĉaju primarne infekcije majke u trudnoći može doći do infekcije ploda.

• U akutnoj infekciji paraziti se diseminuju krvotokom po organizmu, pa tako dospevaju i do placente, odakle mogu preći na plod.

• Ako je do infekcije došlo pre više meseci ili godina pre zaĉeća, u cirkulaciji više nema parazita, već su incistirani, odnosno infekcija je u latentnom stadijumu, pa kod imunokompetentnih trudnica nema transmisije parazita na plod.

TOKSOPLAZMOZA KOD LJUDI

• Posle akutne infekcije trudnica od nekoliko faktora zavisi da li će doći do infekcije ploda i ako do infekcije ploda doĎe, kako će se manifestovati.

• Faktori od kojih zavisi sudbina ploda su:

▫ virulencija soja T. gondii, ▫ infektivna doza,

▫ imunski status trudnice i

▫ gestacijska starost ploda u vreme infekcije, koja je i najznačajniji faktor.

TOKSOPLAZMOZA KOD LJUDI

• Kliničke manifestacije kongenitalne toksoplazmoze se javljaju u 15% slučajeva, a u 85% infekcija je asimptomatska.

• Kongenitalna toksoplazmoza se klinički manifestuje osipom, povišenom telesnom temperaturom, ascitesom, hepatosplenomegalijom, horioretinitisom, periventrikularnim kalcifikacijama, ventrikulomegalijom, mentalnom retardacijom i uveitisom.

• U detinjstvu ili adultnom periodu je horioretinitis u 80-90% slučajeva manifestacija neprepoznate infekcije.

DIJAGNOSTIKA • Direktne metode

• Za dijagnostiku akutne toksoplazmoze, koja se zasniva na prisustvu

tahizoita u tkivima i telesnim tečnostima tokom faze parazitemije, se primenjuju:

1. Nalaz parazita u razmazima telesnih tečnosti i tkiva uzetih od živih jedinki ili post mortem, pregledom nativnog ili obojenog preparata pod mikroskopom, tehnikom direktne fluorescencije ili imuno-histohemijskim bojenjem

2. Izolacija parazita izvođenjem biološkog ogleda na mišu 3. Izolacija parazita na kulturi ćelija (humani fibroblasti ili astrociti) ili tkiva 4. Dokazivanje antigena u cirkulaciji, drugim telesnim tečnostima i tkivima. 5. Genske probe koje se zasnivaju na dokazivanju prisustva nukleinskih

kiselina T. gondii u ispitivanom uzorku materijala. 6. PCR ili reakcija lančane polimeraze je metoda koja se koristi za DNK

amplifikaciju in vitro. Prag osetljivosti ove metode je jedan jedini parazit, a zasniva se na otkrivanju gena koji su specifični za T. gondii (gen B1, P30 gen, segment gena 18S rDNK

DIJAGNOSTIKA

• U dijagnostici hronične toksoplazmoze kod domaćih životinja se koriste:

• Nalaz parazita u preparatima koji su dobijeni metodom veštačke digestije

• Izolacija parazita izvoĎenjem biološkog ogleda na mišu, kome se inokuliše digest biološkog materijala suspektnog na prisustvo T. gondii

• Izolacija parazita izvoĎenjem biološkog ogleda na mačkama, koje nakon konzumacije tkiva inficiranih životinja izlučuju oociste. Za postavljanje dijagnoze hronične toksoplazmoze kod životinja, ovaj metod predstavlja zlatni standard.

DIJAGNOSTIKA • Indirektne metode

Sabin-Feldman-ov test (SFT, DT-dye test) predstavlja zlatni standard u dijagnozi infekcije izazvane toksoplazmom i koristi se za dokazivanje prisustva antitela specifičnih za membranske antigene determinante intaktnih parazita virulentnog RH soja T. gondii, a u manjoj meri se koristi i za neke antigene prisutne u citoplazmi T. gondii.

DIJAGNOSTIKA • Test indirektne hemaglutinacije (IHAT), u odnosu na SFT kasnije detektuje antitela, jer

registruje antitela koja su specifična za citoplazmatske antigene T. gondii.

• Test aglutinacije na lateksu (LAT) se zasniva na aglutinaciji čestica lateksa prevučenih rastvorljivim antigenom T. gondii u prisustvu specifičnih antitela u serumu koji se ispituje.

• Modifikovani direktni aglutinacioni test (MAT) je usavršeni LAT po metodi Desmonts-a i Remington-a, koji se zasniva na principu direktne reakcije vezivanja antigena i antitela, bez prisustva konjugata.

• Test indirektne imunofluorescencije (IIFT) se zasniva na fluoresciranju kompleksa antigena i anti antitela obeleženih fluorescentnom bojom u prisustvu antitela u serumu koji se ispituje.

DIJAGNOSTIKA • Enzimski imunotest (ELISA) se zasniva na promeni boje supstrata u prisustvu antitela

u serumu, a kao antigen u ovom testu se koriste preparati solubilnih antigena koji sadrže citoplazmatske antigene, uz malu i promenljivu količinu membranskih antigenih determinanti.

• Imunosorbentni aglutinacioni test (ISAgA) se koristi za dokazivanje specifičnih IgM antitela, a zasniva se na vezivanju antitela u serumu za monoklonska antitela (humani anti-IgM) koja su naneta na čvrstu podlogu, pri čemu samo antitela vezana za toksoplazme dovode do aglutinacije.

Giardia lamblia

• Giardia intestinalis ili Giardia duodenalis Jednoćelijska, crevna protozoa, kreće se pomoću

5 flagela - priĉvršćuje za crevni epitel

Infektivna u stadijumu ciste-veoma otporna na

spoljne faktore (niske t0 i hemikalije)

• Rezervoar-creva zaraženih ljudi ili životinja

(domaćih i divljih)

• Put prenosa - oralno - kontaminirana voda, hrana,

kontakt sa obolelom osobom

Životni ciklus - Giardia lamblia

Oboljenje - giaridoza

• Infektivna doza

• Jedna ili više cista

• Inkubacija

• 1-2 nedelje nakon ingestije cista

• Simptomi

• Veoma individualni

• Infekcija ponekad asimptomatska.

• Dijareja-smrdljiva, malakasalost, grĉevi u stomaku, gubitak u težini

Giardiasis duodenum

Oboljenje - giaridoza

• Komplikacije

• Kod manje od 4% obolelih simptomi duži od 2 nedelje-malabsortivni

sindrom i veliki gubitak u težini. Velika dehidracija-problem kod dece.

Malapsorpcija vitamina, proteina, gvožĊa-usporen rast i razvoj dece.

Kod 40%-intolerancija na disaharide (laktoza-zbog oštećenja epitela

creva) i do 6 meseci

Ingestija vode (najĉešće), hrane kontaminirane fecesom obolelih.

Povrće i salate - od 2005. do 2007.god. - u USA - 65 obolelih

Rukovaoci hranom (1 radnik u restoranu zarazi i do 30 osoba)

CDC- 20,000 sluĉajeva godišnje u USA

Hlorni preparati za ispiranje povrća i voća ih ne uništavaju (zeleniš i

jagodiĉasto voće)

IZVOR IZVOR

Entamoeba histolitytica

• Jednoćelijski parazit sposoban da

inficira veoma velik broj domaćina.

• Stadijum ciste je infektivan, (ali

nereplikativan) i u crevima domaćina

se razvija do aktivnih trofoziota koji se

replikuju binarnom fisijom i mogu

takoĊe produkovati ciste.

• Od najmanje 8 vrsta koje mogu

inficirati ĉoveka, jedino E. histolityca

dovodi do invazivnog oboljenja.

• Ciste preživljavaju u okolini nedeljama

i mesecima, zamrzavanje, ĉak i

hlorisanje. Uništava ih t0 >500C i

sušenje.

Životni ciklus - Entamoeba histolitytica

Oboljenje - amebiaza

• Simptomi

E. histolityca može boraviti godinama u organizmu asimptomatski.

Simptomi kod invazije creva od nekoliko dana do nekoliko nedelja (bez terapije).

Put unosa

Fekalno-oralni

Mortalitet

2% kod odraslih

26% kod dece

WHO – III parazitsko oboljenje u svetu

Entamoeba histolytica in liver abscess

Oboljenje - amebiaza

• Infektivna doza

• Manje od 10 cista

• Inkubacija

• 2-4 nedelje nakon ingestije cista, ali invazivno intestinalno oboljenje – nakon 1 dana do 1 godine

• Simptomi

• Kod 10% invazija

• Obiĉno posle nekoliko meseci. Crevna amebiaza od blage do teške dijareje, kao kod dizenterije sa sluzi i krvi i nadutošću abdomena.

• Hroniĉni oblik – gubitak težine i umor.

• Ameboidni abces na jetri- groznica, bol u predelu jetre, muĉnina, gubitak težine i osetljivost na palpaciju jetre.

Fekalna kontaminacija vode, hrane,ruku, radnih površina...

Ljudi su jedini domaćin za E. histolityca i sa hroniĉnom amebijazom

(asimptomatska) mogu izlućiti nekoliko miliona cista dnevno. Tokom

akutne faze uglavnom se izbacuju trofozoiti.

IZVOR IZVOR

Criptosporidium parvum • Obligatni intracelularni protoazoalni parazit.

(1976.god.)

• Prenosi se oocistama iz fecesa.

• Kod goveda, ovaca i koza

• Imunokompromitovani i deca

C. hominis and C. parvum are the major causing agents of human cryptosporidiosis both in immunocompetent and in immunocompromised individuals but their prevalence varies in different regions of the world. Macroepidemiological analyses showed that C. hominis is more prevalent in North and South America, Australia, and Africa, whereas C. parvum causes more human infections in Europe, especially in the UK. Particularly, C. meleagridis can be confirmed as an emerging human pathogen, being responsible for 1% of all infections in England and about 10% in Perù, where its prevalence is as high as for C. parvum .

Oboljenje - kriptosporidioza

• Infektivna doza

• od 10 - 100 oocista

• Inkubacija

• 7- 10 dana nakon ingestije oocista

• Simptomi

• Asimptomatski

• Profuzna, vodena dijareja (3-6l dnevno), muĉnina, povraćanje, grĉevi. Moguća povišena temperatura. Traje od 2-14 dana.

• Problem-imunokompromitovani-hroniĉni oblik-dehidracija.

• Ekstraintestinalna kriptosporidioza-žuĉni kanali, pluća, srednje uho.

Fekalna kontaminacija bilo koje hrane (sokovi, mleko), vode, radnih

površina...

Bazeni – otporna na hlorisanje

IZVOR IZVOR

IZVOR

Waterborne transmission of protozoan parasites: Review of worldwide outbreaks – An update 2004–2010

Selma Baldursson, Panagiotis Karanis

• The present update gives a comprehensive review of worldwide waterborne parasitic protozoan outbreaks that occurred and were published globally between January 2004 and December 2010.

• At least 199 outbreaks of human diseases due to the waterborne transmission of parasitic protozoa occurred and were reported during the time period from 2004 to 2010.

• 46.7% of the documented outbreaks occurred on the Australian continent, 30.6% in North America and 16.5% in Europe.

• Cryptosporidium spp. was the etiological agent in 60.3% (120) of the outbreaks, Giardia lamblia in 35.2% (70) and other protozoa in 4.5% (9).

• Four outbreaks (2%) were caused by Toxoplasma gondii,

• In two outbreaks (1%) Acanthamoeba spp. was identified as the causative agent. In one outbreak, G. lamblia (in 17.6% of stool samples) and Cryptosporidium parvum (in 2.7% of stool samples) as well as Entamoeba histolytica (in 9.4% of stool samples) and Blastocystis hominis (in 8.1% of stool samples) were detected.

• In those countries that are likely affected most a lack of surveillance systems is noticeable. However, countries that established surveillance systems did not establish an international standardization of reporting systems.

• Blastocystis is a common microscopic organism that inhabits the intestine and is found throughout the world. A full understanding of the biology of Blastocystis and its relationship to other organisms is not clear, but is an active area of research. Clinical Presentation

• Whether Blastocystis hominis can cause symptomatic infection in humans is a point of active debate. This is because of the common occurrence of the organism in both asymptomatic and symptomatic persons. Those who believe symptoms could be related to infection with this parasite have described a spectrum of illness including watery diarrhea, abdominal pain, perianal pruritus, and excessive flatulence.

• The taxonomic classification of Blastocystis hominis is mired in controversy. It has been previously

considered as yeasts, fungi, or ameboid, flagellated, or sporozoan protozoa. According to Cavalier-Smith, B. hominis is a heterokontid chromista.

PARAZITI RIBA I

PLODOVA VODA

PROTOZOE

MIXOSPORIDIAE

- preko 300 rodova - Kudoa spp. najznaĉajniji rod - invadiniranost kod oslića 25% - u muskulaturi se vide pseudociste - ako se riba odmah po ulovu ne zamrzne oslobaĊa se enzim koji razmekšava muskulaturu - Kudoa spp. NIJE PATOGEN ZA LJUDE

- Ukoliko su znaĉajne senzorne promene riba je higijenski neupotrebljiva

Red Multivalvulida spore sa više valvula

• Inkluzije u mesu morskih riba

• Uzročnik zoonoza

• Kod ljudi izaziva miozitis i degeneraciju mišićnih vlakana koja su puna spora

• ( spore u grupama od oko 12 parazita ograničene membranom)

PROTOZOE

AMOEBAE

-Familije:

-Vahlkamfidae -Acanthamoebidae -Hartmannellidae

- ŠKOLJKE

- INFEKTIVNE ZA LJUDE

Naegleria gruberi i Acanthamoeba culbertsoni

- nazalna sluzokoža -

Hartmannella tahitensis-tegobe u želucu i crevima

Naegleria fowleri Clinical Manifestation

Naegleria fowleri causes primary amebic meningoencephalitis, a rare, rapidly fatal disease with

sudden onset of headache, fever, stiff neck, lethargy, and coma in otherwise healthy people.

Structure

The trophozoites are 10 to 15 μm in diameter and produce broadly rounded lobopodia. Cysts are

single-walled, spherical and 8 to 12 μm in diameter. The trophozoites can also transform to a

flagellated form.

Multiplication and Life Cycle

The trophozoites are free-living inhabitants of soil and warm fresh water. They reproduce by

binary fission.

Pathogenesis

Amebas splashed or inhaled onto the olfactory epithelium migrate up the olfactory nerve to the

brain and spread via the subarachnoid space.

Host Defenses

None are known.

Epidemiology

The organism is found worldwide in soil and warm fresh water. Infectious cysts may be carried in

dust.

Diagnosis

Diagnosis relies on identifying trophozoites by microscopic examination of fresh cerebrospinal

fluid specimens or histologic sections of CNS tissue, and on culturing, if necessary.

Control

Early, aggressive treatment with amphotericin B and miconazole may be effective, but almost all

patients die.

Acanthamoeba Species

Clinical Manifestation

Acanthamoeba species and Balamuthia mandrillaris usually act as opportunistic pathogens in

immunocompromised or debilitated individuals in whom they cause pneumonitis or dermal ulcerations. From

these lesions the amebas may spread to the brain to cause an insidious, slowly progressive, and usually fatal

encephalitis called granulomatous amebic encephalitis. In healthy individuals, Acanthamoeba spp can cause an

ulcerating keratitis, which is often associated with the use of improperly sterilized contact lenses.

Structure

Trophozoites are 25 to 40 μm in diameter with characteristic spine-like pseudopodia. Cysts are double-walled,

usually polygonal and spherical, and 15 to 20 μm in diameter.

Multiplication and Life Cycle

The trophozoites are free-living inhabitants of soil and of fresh and salt water. They reproduce by binary fission.

Pathogenesis

Encephalitis is caused by the hematogenous spread from superficial or pulmonary lesions to the brain. Keratitis

results from contamination of superficial corneal abrasions.

Host Defenses

Except in the case of keratitis, the defenses of a healthy host seem sufficient to prevent infection.

Epidemiology

Acanthamoeba and B mandrillaris organisms live worldwide in soil and fresh and salt water. They may

contaminate contact lens solution, physiotherapy pools, air-conditioning units, etc.

Diagnosis

Diagnosis is usually by microscopic examination of biopsy specimens from lesions; both trophozoites and cysts

may be seen. Amebas may also be cultured.

Control

No effective treatment is known for opportunistic Acanthamoeba and B mandrillaris infections in debilitated and

immunosuppressed individuals. The incidence of keratitis may be reduced by properly cleaning and sterilizing

contact lenses. Keratitis may respond to treatment with propamidine (often combined with neomycin), followed if

necessary, by keratoplasty.

Acanthamoeba -keratitis

Ichthyophtirius multifilis

Ihtioftirioza

Som, šaran, kalifornijska pastrmka

Infuzorije 0,2-1mm

Koža, škrge-bele ciste

Nije patogen za čoveka

Diphyllobothrium latum - odrastao parazit kod ljudi i mesojeda - prelazni domaćin (losos, pastrmka, štuka, manić) - odrastao parazit do 15 m - 3000-4500 proglotida - “sushi” Japanski specijalitet - “gefulte” kod Jevreja - “ceviche” u Peru-u PLEROCERKOID-INFEKTIVAN - zamrzavanje -18o C /24-48 h - termički tretman 56o C tokom 5 min

CESTODE

D. pacificum -Japanu, Peruu i ĉileanskom priobalju - megaloblastiĉna anemija- D. dendriticum D. lanceolatum D. ursi D. dalliae Diplogonoporus grandis - odrastao oblik parazita se normalno nalazi kao crevni parazit kitova, a čovek je samo slučajni domaćin. Parazit može da bude dugačak do 10 m a segmenti (proglotide) su joj dvostruko veći nego kod D. latum. Veliki broj slučajeva infekcija kod ljudi je zabeležen u Japanu.

Diplogonoporus brauni Nybelinia surmenicola - kod morskih pasa i raža. Blastociste ovog parazita se nalaze u

mišićnom tkivu oslića (heka) iz Severnog mora. One su beličaste boje, okrugle, veličine u prečniku 2−4 mm i

vrlo su slične pseudocistama miksosporidija. Iako blastociste ovog parazita nisu infektivne za čoveka, vrlo su

značajne zbog prisustva u mišićnom tkivu oslića u kome izazivaju značajne promene, što meso čini higijenski

neispravnim.

CESTODE

Clonorchis (Opisthorchis) siensis Farska ostrva, azijske zemlje slatkovodne ribe (ciprinidae) Opisthochis felineus centralna, istoĉna i juţna Evropa Opisthorchis viverini Laos, Tajland, Zapadna Malezija METACERKARIJE-INFEKTIVNE

TREMATODE

Metagonimus yokogawai azijske zemlje, Španija Ptice -reyervoar Balkan-cipal

Heterophyes spp. Nanophyetus salmincola -Egipat, Turska, Grčka, Japan, Havaji, Filipini -morske ribe Paragonimus spp.- P. westermani, P. miyazaki -Azija, Afrika, latinska Amerika- -morski i slatkovodni rakovi

Odrasli paraziti, dužine oko 10 mm, širine 5 mm, kod ljudi i drugih sisara se nalaze u fibrinoznim kapsulama koje su locirane uglavnom u plućnom parenhimu u vidu granuloma. Zajedno sa sputumom jaja dospevaju u spoljašnju sredinu, u kojoj je kao i kod prethodnih trematoda, njihov dalji razvoj jedino moguć u vodi. Ljudi se najčešće zaraze kada ingestiraju sirove ili nedovoljno termički obraĎene rakove. Veliki broj granuloma i lezija, osim pluća, zahvataju jetru, omentum, perikard, dijafragmu i druge organe. Vrlo često se u dijagnostikovanju ovog oboljenja pravi greška te se zbog velikog broja granuloma na plućima kao dijagnoza postavlja tuberkuloza ili multilokularna ehinokokoza.

TREMATODE

Holostomum perlatum -donji tok Dunava-ciprinidae Perholostomum bolest

Na delovima tela na kojima nema krljušti, glavi i perajima, nastaje veliki broj sitnih čvorića u kojima se nalaze paraziti. I u skeletnoj muskulaturi takoĎe mogu da se pojave ciste sa parazitima i tada inficirana mesta izgledaju kao svinjsko bobičasto meso. Slična je larva srodnog crva Holostomum cuticula koja se, takoĎe, nalazi kod ciprinida, ali koja izlučuje tamni pigment, pa ribe izgledaju kao posute crnim mrljama. Echinostoma spp. -azijske zemlje -slatkovodne ribe i puževi

TREMATODE

Tabela 10.3. Echinostoma spp. i njihivi prelazni i krajnji domaćini

Vrsta Prvi prelazni domaćin Drugi prelazni domaćin Krajnji domaćin

Echinostoma hortensa Lymnaea japonica,

Lymnea ollula

Misgurnus anguillicaaudatus (japanska

slatkovodna riba) Ljudi, psi, pacovi

Echinostoma revolutum Lymnaea japonica,

Lymnea ollula Corbicula bivalves (jestivi pužići) Ljudi, barske ptice

Echinostoma malayanum Lymnea spp. Corbicula spp. (jestivi pužići) Ljudi

Echinostoma ilocanum Lymnea spp. Corbicula spp. (jestivi pužići) Ljudi

Izolovana metacerkarija-digestijom

NEMATODE

Ascaridae Anisakis spp. (crv haringe)-A. simplex, A. tipica i A. phiseteris Pseudoterranova decipiens (syn. Phocanema decipiens or Terranova decipiens; cod worm or seal worm) Contracaecum osculatum - bolest haringinog crva (1995. u Holandiji) - INFEKTIVAN za ĉoveka - morske ribe-skuša, oslić, arbun, škarpina, šnjur, ugotica, kovaĉ - slatkovodne ribe (losos, pastrmka i druge Salmonidae) - odrastao parazit se nalazi u digestivnom traktu morskih sisara - zaraţavanje konzumiranjem sirove ribe - poleĊavanje po ulovu - evisceracija i odsecanje boĉnih trbušnih zidova -samo kod većih riba - termiĉki tretman 56oC tokom 5 min.

NEMATODE

Inficiranu ribu pojedu druge ribe, morski sisari, ptice ili ĉovek, kod kojih

se razvija odrastao oblik parazita.

Ĉovek nije pravi (odgovarajući) domaćin za larvu Anisakis, stoga živa

larva penetrira u zid creva (najĉešće duodenuma) i tamo ugine. Tkivo

uginulih larvi se resorbuje, senzibilizuje tkivo creva i izaziva imunološku

reakciju antigen−antitelo.

U sluĉaju da senzibilisana osoba ponovo unese larvu, nastaje alergijska

reakcija na nivou digestivnog trakta u obliku eozinofilnog granuloma

zida creva.

Kliniĉka slika podseća na ĉir želuca ili dvanaestopalaĉnog creva.

Ispoljava se muĉninom, povraćanjem, prolivima, povišenom telesnom

temperaturom, pojavom krvi u stolici i dr.

Biološkim ogledima na zecu ova teorija "dvostrukog uticaja" nije potvr-

Ċena. Ipak, izgleda da višekratno unošenje larvi izaziva stvaranje i

uvećavanje eozinofilnih granuloma.

NEMATODE

Phocanema decipiens (Porrocaecum decipiens, Terranova decipiens)

Eustrongylides species

• – kod riba iz slatkih i slanih

voda

• Larve od 15-115mm

• Eustrongilidijaza-

konzumacijom

kontaminirane sirove ribe

• Infektivna doza

• jedna larva

• Inkubacija

• 24h nakon ingestije larvi

• Simptomi

• Abdominalni, oko 4 dana. Penetracija zida creva-u perit. šupljinu-hirurški zahvat

• 62.70C – 15 sekundi!

NEMATODE

Gnathostoma spp.

NEMATODE

Oboljenje ljudi – gnathostomiosis je zabeleženo u velikom broju zemalja Azije (Japan, Indija, Burma, Malaji, Sumatra, Filipini i Kina).

Kao odrasli oblik G. spinigerum parazitira kod čoveka i drugih sisara (mačka, pas, tigar, leopard i dr.) u želudačnom zidu, u kome uzrokuje formiranje gastričnih tumora. U centralnom delu ovih tumora nalazi se mali otvor kroz koji parazit izbacuje jaja u lumen želuca. Ona fecesom dospevaju u spoljašnju sredinu. Iz jaja koja su dospela u vodu, vrlo brzo se razvija prvostepena larva koju voda nosi sve do trenutka kada je pojede prvi prelazni domaćin, slatkovodni račić (Cyclops). U telesnoj duplji ovog račića razvija se drugostepena larva koja je infektivna za ribe. Pošto slatkovodne ribe, drugi prelazni domaćin (Cyprinidae, Ophicephalidae, Monopteridae i dr.), unesu slatkovodnog račića sa drugostepenom larvom, one iz digestivnog trakta prodiru do muskulature u kojoj se razvija incistirana trećestepena larva, dužine 3−4 mm.

Kada ovakvu ribu, sirovu ili nedovoljno termički obraĎenu pojede čovek ili bilo ko drugi od prijemčivih organizama, iz trećestepenih larvi razvijaju se odrasli oblici. Probiju zid želuca i dospevaju u različite delove tela, najčešće u subkutane regije toraksa, nadlaktice, podlaktice, glave i vrata. Kod obolelih ljudi su otečeni delovi tela u kojima se nalaze paraziti, javlja se malaksalost i utrnulost ekstremiteta.

U Japanu ovo oboljenje nastaje uglavnom kao posledica tradicionalnog načina ishrane sirovom ribom. MeĎutim, neophodno je da se napomene da i ptice koje se hrane ribom predstavljaju značajan vektor ovog parazita, mada one same ne oboljevaju.

Gnathostomiosis

Angiostrongylus cantonensis

Region Pacifika, Afike (Japan, Karibi, Kuba)

Angiostrongylus costaricensis

Centralna i Juţna Amerika (Kostarika,

Honduras)

NEMATODE

Sphyrion lumpi raĉić kod morskih riba severnog Atlantika, najĉešće kod škarpine (Sebastes marinus) i grenadira (Macrourus berglax).

KOPEPODE

Promene u muskulaturi kod morske ribe pišmolj (Withing). Ženke parazita prodiru u dubinu muskulature ribe, gde narastuju do veličine golubijeg jajeta. Ovaj parazit, koji sadrži crnoplavu tečnost, zadržava se u muskulaturi ribe. Prilikom filetiranja može se preseći i tako umanjiti vrednost fileta.

-HVALA NA PAŢNJI-