TÜRK KÜLTÜRÜNÜN ANİMASYON FİLMLERİNE YANSIMASI: “BARBAROS” ÇİZGİ FİLM ÖRNEĞİ (12 Punto)

The Reflection of Turkish Culture on Anımation Fılms, “Barbaros” Animation Film Sample (12 Punto)

Serkan ÖZTÜRK (11 punto)Dr. Öğr. Üyesi, Yalova Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi, İletişim Sanatları Bölümü,

serkan.ozturk@yalova.edu.tr (İtalik 10 Punto İlk harfler Büyük)

Fatma HALICIOĞLU

Yüksek Lisans Öğrencisi, Yalova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletişim Sanatları Tezli Yüksek Lisans Programı

fatmaakvardar@gmail.com

ÖZET: Gelişim ve değişimin yoğun olarak yaşandığı 20.yüzyıl dünyasında, televizyon, tablet, bilgisayar ve internet gibi olanaklara sahip olan çocuklar, medyada yer alan mesajları direkt olarak almaktadır. Bu durum çocukların psikolojisini ve davranışlarını büyük ölçüde etkilemektedir. Çizgi film kanallarının artışı ve çizgi filmlerin yaygınlaşması ile çocukların interaktif olarak çizgi filmlere girmesi sağlanmaktadır. Bu araştırmada, TRT Çocuk kanalında yayınlanan “Barbaros” adlı çizgi filmin 26 bölümü incelenmektedir. 9-11 yaş aralığındaki çocuklara hitap eden çizgi film, Barbaros Hayrettin Paşa’nın çocukluğunu işlemektedir. Barbaros gerçek adıyla Hızır, Midilli adasının fethinden sonra adanın Türkleşmesi ve Türk kültürünün yayılması için gönderilen Türkmen boyu ailelerden biri olan Yakup Ağanın dört oğlundan biridir. Hızır Midilli’de yaşamasından dolayı denizi severek büyümektedir. Abisi Oruç ile birlikte sürekli denize açılmaktadır. Denizde takip ettikleri gemileri keşfetmektedir. Çizgi film, Hızır’ın macera ile geçen yaşamını konu edinir. Tarihi ve bilgilendirici niteliği olan çizgi filmin hedef kitlesi, okul çağındaki çocuklardır.

Bu araştırma, Türk kültürünün animasyona etkisini ve animasyonun çocuklarla olan ilişkisini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda, Türk tarihindeki usta bir denizci olan Barbaros’un yaşamındaki kültürel unsurlar incelenmektedir. İçerik analizi uygulanarak çizgi filmin Türk kültürüyle ilişkisi tespit edilmektedir.

Anahtar kelimeler: Türk Kültürü, Çizgi Film, Barbaros, Animasyon (Özet Metin 9 Punto)

ABSTRACT: In the 21st century world where development and change take place densely, children who have access to television, computers, tablets, internet etc. directly take messages transmitted by the media. This affects their psychology and behaviours to a great extent. As number of cartoons tv channels increase and cartoons become widespread children have the chance take part in cartoons interactively. In this research, 26 chapters of the Barbaros which is broadcasted on TRT Çocuk channel are examined. The cartoon that appeals to 9-11 years old children tells the story of Barbaros Hayrettin Paşa’s childhood. Barbaros, whose real name is Hızır, is one of the four sons of Yakup Ağa family that is one of the Turkmenian families sent to the Midilli Island to ensure Turkization of the island and spread Turkish culture there. Hızır is growing up loving the sea because he lives in Midilli. He constantly sails to the sea with his brother, Oruç. They discover the ships they follow in the sea. The cartoon narrates the life of Hızır that is full of adventures. This historical and educational cartoon targets at the school-age children.

This research aims to evaluate the effect of Turkish culture on animated cartoon, and its connection with children. Cultural elements in the life of Barbaros who is an important master sailor in Turkish history are taken into account. Content analysis is applied to determine the relationship between the cartoon and the Turkish culture.

Keywords: Turkish Culture, Cartoon, Barbaros, Animation

GİRİŞ (Tam metinler 11 punto)Animasyon, teknolojik dönüşümün sonucunda, bilgi ve iletişim aktarımında kullanılan en

önemli araçlardan biri haline gelmiştir. Medya ile bütünleşmesiyle birlikte birçok değişime uğramıştır. Temelde ticari bir amaç gütmeksizin deneysel olarak gerçekleşen animasyon, günümüzde bir sektör olarak kabul görmektedir. Geleneksel olarak başlayan animasyon,

imkanların artmasıyla elektronik ortamlarda da sıkça karşımıza çıkmaktadır. Genel izleyici tarafından talep görmesi, ekonomik desteklerin artmasını beraberinde getirmiş ve ticari bir pazar haline gelmiştir. İhtiyaç duyulan bilgilerin medya aracılığı ile paylaşılması, bilgilerin elektronik ortamda yayılmasını ve yürütülmesini hızlandırmıştır.

Toplumsal sürecin ve teknolojinin değişmesi, animasyonu da oldukça etkilemiştir. Animasyon, teknolojinin de ilerlemesi sonucu, medya aracılığı ile geniş kitlelere hitap etmektedir. Sinemasal anlatımından dolayı, herkese yönelik birçok konuyu ele alabilmektedir. Her geçen gün yeni tekniklerle hayata dahil olan animasyon; reklamlar, sanal gerçeklik içeren oyunlar, üç boyutlu objelerin de ayrılmaz birer parçası haline gelmiştir. Animasyon, bilgi aktarımının yanı sıra kullanılan araç gereçler, davranışlar ve kültür üzerinde de etkili olmuştur. Etkili olmasının temel sebeplerinden birisi, izleyicinin hayali karakterlerle kendisini ilişkilendirmesidir. Animasyonun bir dalı olan çizgi film; efsaneleri, masalları ve mitleri tasvir etmesinden dolayı kültür aktarımında da etkin rol oynamaktadır.

1. ANİMASYON VE TÜRK KÜLTÜRÜ ETKİLEŞİMİAnimasyon ya da canlandırma, resim ya da fotoğraf karelerinin arka arkaya hızla

çevrilmesi sonucu ortaya çıkan hareket illüzyonu ile yaratılmaktadır. Böylece resimler, hareketsiz cisimler ve cansız varlıklar canlılık hissi verilerek hareket ettirilir. Hareketin oluşmasında, belirlenen en ideal kare sayısı 24 olarak kabul görmektedir. 24 karelik bir resimde, görüntünün algılanabilmesi kolaylaşır. Bu yöntemler, sinema ve animasyonda sıkça uygulanmaktadır. Bu canlılık hissinin oluşmasının nedeni, göz yanılgısıdır. Yapılan bu illüzyon, görme kusurundan kaynaklı ağ tabaka (retina) izleniminden oluşturmaktadır. İngiliz bilim adamı Peter Mark Roget’ın keşfettiği karakteristik bir algılama şeklidir. Beyin, gözün ağ tabakası üzerine düşen görüntüyü, kaybolmasından sonra kısa bir süre daha algılamayı sürdürmektedir. Ağ tabaka izlenimi, saniyenin 1/20 ile 1/50’si arasında gözdeki görüntünün saklanmasıdır. Böylece görüntü, gözde belli bir süre daha ağtabakada sürmektedir (Küçükcan, 2013, s. 4). Bu göz yanılgısı, yeni bir türün ortaya çıkmasında önemli bir etken olmuştur. Çeşitli optik oyuncaklar yapılmış, hareketli görüntüler ortaya çıkmıştır. Böylece insanlar, hareketi gözlemleme fırsatı bulmuştur. Küçükcan, optik oyuncakların oluşmasında, görmenin fizyolojik önemini açıklarken şu ifadeleri kullanır:

“19. yüzyıl boyunca bilim adamları görmenin fizyolojik yapısıyla ilgili çok önemli bir özelliği keşfettiler. İnsan gözü saniyede minimum yaklaşık 16 adet aynı hareketin ardışık olarak aşamalarını gösteren resimler arka arkaya izlerse görüntüyü hareketli olarak algılıyordu. Bu keşif sırasında birçok bilimsel çalışmanın ürünü olarak ortaya çıkan optik oyuncaklar işte bu hareket yanılsamasını göstermeyi hedefliyordu” (Küçükcan, 2013, s. 7) .

Resim1. Ağtabaka izlenimi, Thaumatrope

( Aydıngüler, 2018)

Küçükcan’ın yukarıda bahsettiği oyuncakların en önemlileri; Thaumatrope, Phenakistoscope, Zoetrope, Flipbook ve Praxinoscope, Magic Lantern’dir. 1825 yılında İngiliz bir hekim olan John Ayton Paris’in icadı olan "Thaumatrope" oyuncağı, her iki ucuna bağlanmış

ip ile diskten oluşmaktadır. Diskin her iki yüzüne çizimler yapılır ve bu çizimler ip oynatıldıkça, diskin hareket illüzyonunu meydana getirir. Bir başka canlandırma cihazı ise 1832 yılında Belçika asıllı Joseph Plateau tarafından geliştirilen Phenakistoscope’dur. Phenakistoscope, diskin çevresinde, eşit aralıklarla resimlerin dizilmesinden oluşur ve iki boyutludur. Cihaz, bir aynanın önüne yerleştirilir ve izleyicinin sadece bir kareyi görmesi sağlanır. Daha sonra, yuvarlak ve iki boyutlu olan disk döndürülür. Böylece, sırası ile çizilmiş karelerdeki görüntü sanki hareket ediyormuş gibi görünür (Küçükcan, 2013, s. 7-9).

Zoetrope, 1834 yılında İngiltere’de William George Horner, tarafından icat edilmiştir. Sabit resimlere, hareket illüzyonu vermektedir. Silindir şeklinde, tepesi açık görsellerin silindir etrafında dönmesinden oluşur. Praxinoscope, 1880 yılında Charles Emile Reynaud tarafından icat edilmiştir. Zoetrope’dan farkı, silindirin ortasında aynalarla çevrili olmasıdır. Böylece, izleyiciler görüntüleri, silindirin ortasından değil, aynanın yansımalarından da izlemektedir(Göktepe, 2015, s. 11-16). Geleneksel animasyonun bir parçası olan Flipbook, halen kullanılmaktadır. Defteri anımsatan Flipbook, resimlerin art arda dizilmesinden oluşur. Diğer optik oyuncakların aksine doğrusaldır. Her sayfası, sırasıyla resimlerden oluşmakta ve resimleri hızla çevirerek hareket illüzyonu oluşmaktadır (Furniss, 2013, s. 125-127).

Türkiye’de canlandırma sineması, gölge oyunlarına dayanmaktadır. Karagöz ve Hacivat ile gölge oyunları, animasyonun ve Türk kültürünün bir parçası olarak görülmüş ve köy kahvelerinde oynatılmıştır. 1908 yılından itibaren, toplu gösterim sinema salonları kurulmuş ve o dönemde çekilen filmler gösterilmiştir. Disney’in de etkisi ile animasyonlar herkesi etkilemiş, Türk karikatürist ve çizerler bu filmleri yakından takip etmişlerdir ve bu etkiyle Türkiye’de ilk animasyon denemeleri yapılmıştır. “The Skeleton Dance” (İskelet Dansı), Türkiye’de yayınlanan ilk çizgi filmdir. Walt Disney yapımı olan film, 1932 yılında Kadıköy Opera Sineması’nda gösterime girmiştir. Türkiye’de Vedat Ar’ın yaptığı ilk başarılı animasyon denemeleri, 1947-1949 yılları arasında gerçekleşmiştir. Vedat Ar’ın on beş öğrencisi ile birlikte hazırladığı üç dakikalık “Zeybek Oyunu” adlı çalışma, Türkiye’nin ilk başarılı animasyonudur (Gülgen, 2014).

Animasyonlar, kültür aktarımı için kullanılan önemli medyalardan biridir. Animasyonların kolay erişilebilir olması, kültürel kodları yaşatması ve devam ettirebilmesi için önemlidir. Türk animasyon sanatçıları, ilk yıllardan itibaren Türk kültürünü animasyonlarında kullanmışlar ve Türk karakterler ile kültür aktarımını sağlamışlardır. Nasrettin Hoca, Zeybek Dansı, Deli Dumrul, Hacivat ve Karagöz, Dede Korkut animasyonları kültür aktarımını sağlayan animasyonlardan bazılarıdır.

2. BARBAROS HAYRETTİN PAŞABarbaros Hayrettin Paşa Midilli’de doğmuştur. Midilli Adası, Türkler tarafından

alındıktan sonra fethedilen toprakların ele geçirilmesinde yardımcı olan kişilere, mal ve mülk verilmiştir. Adaya yerleştirilen ilk Türklerden birisi Yakup Ağa’dır. Hızır, Yakup Ağa’nın dört oğlundan biridir. Abisi Oruç ile birlikte deniz ticareti yapmışlardır. Ağabeyinin, denizci olmasından etkilenen Hızır da denize merak salmıştır. Biriktirdiği parayla, küçük bir tekne almış fakat zamanla bu küçük tekne yetmemeye başlayınca ticarette devam etmenin yollarını aramışlardır ve Anadolu, Mısır ve Suriye’ye yönelmişlerdir. Geleceğin Hayrettin Paşa’sı Hızır, bir süre daha ticarete devam ettikten sonra ağabeyinin yanına gitmiştir. Tunus Bey’ine giderek ganimetlerin beşte birini paylaşmış ve Halk-ül Vad kalesinde barınmak için anlaşma yapmışlardır. Akdeniz’de, geniş korsanlık hareketi başlatılmış ve Venedik, İspanyol, Ceneviz, Fransız ticaret gemilerine karşı başarı, servet ve ün kazanılmıştır. 1520’den sonra tüm Hıristiyan dünyasını şaşırtan zaferler elde edilmiştir. Başarılı seferleri Mağrib’te ve Avrupa’da Hızır’ın şan ve şöhretinin artmasını sağlamıştır. Barbaros Hayrettin Paşa, Sadrazam İbrahim Paşa’nın daveti

üzerine merasimle Cezayir beylerbeyi payesi ve Kaptan-ı deryalığa terfi olmuştur (Düzdağ,1990).

Barbaros Hayrettin Paşa, Osmanlı’da üç yüz yıl süren yönetimin temellerini atmıştır. Ölünceye kadar Akdeniz’de Osmanlı donanmasını yönetmiştir. Akdeniz’e egemen tek donanma olmuştur. Osmanlı Devleti’ni hem Akdeniz’de hem Orta Avrupa’da önemli noktalara getirmiştir. Akdeniz’deki en önemli zaferi Preveze deniz savaşıdır. 1538’de Andrea Doria komutasındaki Haçlı donanmasını Preveze Deniz Savaşı’nda mağlup etmiştir. Osmanlı donanmasını imparatorluk düzeyine çıkaran Barbaros’un başlattığı yıldırma seferleri sayesinde 16. yüzyılda Akdeniz, bir Türk gölü haline gelmiştir. Barbaros, Osmanlı’nın karadaki hakimiyetini denize de taşımıştır. İstanbul’a son dönüşünden sonra tekrar sefere çıkamayarak vefat etmiştir (Bilgi Araştırma Topluluğu, 2013).

3. ARAŞTIRMANIN AMACI, YÖNTEMİ VE SINIRLILIKLARI Türk kültürünün çizgi film animasyona etkisini ve çocuklarla olan ilişkisini

değerlendirmeyi amaçlayan araştırma, Türk tarihindeki usta bir denizci olan Barbaros’un yaşamındaki kültürel unsurları incelemektedir. Araştırmada ayrıca, TRT çocuk kanalında yayınlanan “Barbaros” çizgi filminin, Türk kültürel değerlerini nasıl yansıttığı incelenmektedir. Türk kültürünün gelecek nesillere aktarımı ve tarihin sürdürülebilirliği için kültürel değerlerin farkındalığını korumada çizgi filmler oldukça önemlidir. Çocukların ilgiyle izlediği yapımlar, çocuğun kültürel eğitimini de etkilemektedir. İçerik analizi yönteminin kullanıldığı araştırmada, “Barbaros” çizgi filminin 26 bölümü analiz edilmektedir.

4. BULGULARBarbaros çizgi filminde, ana karakterler Hızır ve ailesidir. Midilli Adası’nda geçen

yaşamları ve Türk kültürünü nasıl yaşadıkları incelenmiştir. Hızır, her bölümde farklı maceralar yaşamaktadır. Hızır’ın diğer mesleklere yönelmesine rağmen denizci yönü ağır basmaktadır. Yerel halkın da denizde yaşamasından dolayı, Türk deniz komutanlığına olan katkılar gösterilmektedir filmde. Osmanlı döneminde geçen olaylar, İstanbul ve Midilli arasında yaşayan Türkler arasındaki benzer ve farklı kültür kodları incelenmiştir. Aşağıda yer alan tabloda, Türk kültür kodlarına, bu kodların görülme sıklığına ve geçtiği bölümlere yer verilmektedir.

Tablo 1. Barbaros Çizgi Filminde Yer Alan Türk Kültürüne Ait Kodlar

Türk Kültürel Kodları Türk Kültürü Kodların Görülme Sıklığı

Türk Kültür KodlarınınGörüldüğü Bölümler

Türk Kültüründe Aile 11 1,3,4,5,6,9,10,15,19,21,22

Türk Kültüründe İnanç 5 10,14,17,19,20

Türk Kültürüne Ait Kıyafet ve Aksesuarlar 62 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16

17,19,20,21,22,23,25,26

Türk Kültürüne ait Meslekler 16 1,2,3,4,5,9,10,12,13,15,16,17,19,22

Türk Kültüründe At 7 5,6,8,10,11

Milli Hassasiyetler 11 1,2,7,9,10,11,13,15,17,18,26

Resim 2. Barbaros Tanıtım Filmi

(TRT Çocuk, 2017)

Yapımcı: Mihriye Hakan, M.Bahattin Adıgüzel, Şenol Selçuk TuranYüklenici Yapımcı: A. Barış İslamoğluYönetmen: Şenol Selçuk Turan, A. Barış İslamoğluYardımcı Yönetmen: Meltem TaşkanSenarist: Asiye Koray BendonTürü: AnimasyonSüre: 16 Dakikalık 26 Bölüm

Barbaros çizgi filmi, Fatih Sultan Mehmet’in Midilli Adası’nı alması ve Hızır’ın babası

Yakup Ağa’yı adayı Türkleştirmek için göndermesiyle başlar. Yakup Ağa’nın oğlu Hızır’ın, adada geçen yaşamını konu edinir. Hızır’ın, küçük yaşlardan itibaren başlayan deniz tutkusu ele alınmaktadır. Hızır, abisi Oruç ile birlikte sürekli denize açılmaktadır. Osmanlı ve yabancı donanmaları görmektedir. Midilli Adası, kuşatma halindedir. Film, Osmanlı donanmasının tehditlere karşı savunmasını içermektedir. Barbaros çizgi filminde Padişah Rodos’u almak için Kemal Reis’i görevlendirmiştir. Kemal Reis’in başarısız olması sonucu Rodos Şövalyeleri, Midilli Adası’nı kuşatmaktadır. Halk, deniz kuvvetlerine yardımcı olmaktadır. Hızır, abisi Oruç ve Yakup Ağa bu kuşatmada yer almaktadır. Film, deniz ve kara kuvvetlerinin, halk ile birleşip Rodos şövalyelerini bozguna uğratmasını konu edinmektedir. Filmde, Rodos Şövalyeleri ile olan mücadelesinde yaşanan zorlu süreç ele alınmaktadır.

4.1. Türk Kültüründe AileEski Türklerden günümüze kadar gelen aile kavramının kültürümüzde

önemli yeri vardır. Türk kültüründe aile, nesiller boyu devam edebilmiştir.

Sevgi, saygı ve hoşgörü Türk aile yapısının temelini oluşturur. Ataerkil aile tipi baskındır ve tek eşlilik hakimdir. Devlet ile aile yapısı birbiriyle orantılıdır. Türk kültüründe kadına verilen önem, Cengiz Han’ın aşağıda yer verilen sözleri ile daha da değer kazanmıştır.

“Bir gün Cengiz Han, çevre hanları toplantıya çağırır. Bütün hanlar, halka oluşturacak düzendeki minderlere otururlar. Hakan’ın gelmesini beklerler. Cengiz Han yanında eşi Börte ile gelir ve O’nu sağ tarafına oturtur. Gelenek gereği soldan başlayarak hanlar kendilerini tanıtırlar. Son konuk da kendini tanıtınca sırada Börte Kadın vardır. Burada sözü Cengiz Han alır ve “Ben hepinizin hanı Cengiz Han’ım. Bu da benim Han’ım Börte’dir” der (Aydın, 2017).

Kadına verilen değer, Türk kültüründe her daim devam etmiştir. Barbaros çizgi filminde, Türk aile yapısı görülmektedir. Barbaros’un ailesi; anne, baba ve üç erkek çocuktan oluşmaktadır. Baba çalışmakta ve evin giderlerini karşılamakta, çocuklar ise babaya yardımcı olmaktadır. Anne, evin işleriyle ilgilenmektedir. İş bölümü ve yardımlaşma Türk aile kültüründe yer almaktadır. Çizgi filmde, yemekler birlikte yenilmekte ve sonrasında oturulup sohbet edilmektedir. Birlikte yaşayan ve hareket eden, bireysellikten uzak bir aile yapısı görülmektedir. Türk kültüründe aile yaşantısının çizgi filmde yer alması, kuşaktan kuşağa aktarılmasında önemli rol oynamıştır.

Resim 3. Barbaros Filminde Yer Alan Türk Aile Yapısı, 15. Bölüm

(TRT Çocuk, Barbaros, 2017)

4.2. Türk Kültüründe İnançBarbaros çizgi filminde inanç unsurlarına çok fazla yer verilmemektedir. Midilli

Adası’nda yaşayan Rum ve Türklerde Hıristiyanlık ve Müslümanlık ön plandadır. Türklerde, dönemin de etkisiyle Müslümanlık yaygındır. Filmde Müslümanlığa yönelik inanç unsurlarından birisi olan camii gösterilmektedir. İbadetler dışında, sözlü olarak da inançlar belirtilmektedir. Çizgi filmde, bazı diyaloglara yer verilmektedir ve bu diyaloglar önemli inanç unsurlarıdır. En küçük kardeş İlyas, gök gürültüsünden korkar ve abisi Hızır yanıt verir:

Hızır: “Korkma İlyas, Allah bizi korur” (10.bölüm).Kemal Reis: “Amma velakin, verilmiş sadakanız, edilmiş duanız varmış”. Hızır: “Anam, boyuna dua eder. Babam da ekmek verir fakirlere, bizim de başımıza öyle

kolay kolay bir şey gelmez” (2.bölüm).

Diyaloglar incelendiğinde, Müslümanlıkta Allah inancının günlük hayata yansıması görülmektedir. Yapılan dualar ile korunma olgusu anlatılmıştır. Allah’a duyulan güvenin ve halkın inançlarının nesilden nesile aktarımına yer verilmiştir.

Resim 4. Barbaros Filminde İnanç Unsuru Olarak Yer Alan Camii 20. Bölüm

(TRT Çocuk, Barbaros, 2017)

4.3. Türk Kültürüne Ait Kıyafet Ve AksesuarlarBarbaros çizgi filminde kıyafetler, halk kıyafetleri ve saray kıyafetleri

olarak birbirinden ayrılır. Halk kıyafetlerinde, Türk kültüründe yer alan deri kumaşlar, şalvarlar ve yelekler yer almaktadır. Aynı zamanda, Türk kültürünü yansıtan çarık adı verilen ayakkabılar görülmektedir. Halk kıyafetlerinde sadelik ön plandadır. Sarayda ise aksine gösterişlidir. Devlet adamlarının başlarına giydikleri başlıklar, rütbe ve makamlarını simgelemektedir. Ulemalar ve devlet adamlarının kavukları ve doladıkları sarıklar renklerine ve çeşitlerine göre değişmektedir. İslamiyet’in de etkisi ile saçlar kısa, sakal ve bıyık uzundur. Kıyafetler bol dökümlü ve uzundur. Kadife kumaşlardan yapılan kaftanlar hakimdir. Renklerine, desenlerine ve kesimlerine göre değişmektedir. Çizgi filmde, Padişahın ve diğer devlet adamlarının da kıyafetlerinde canlı renkler kullanılmıştır. Yerel halkta ise toprak tonları hakimdir.

Resim 5. Barbaros Filminde Yer Alan Kıyafet ve Aksesuarlar, 23. Bölüm

(TRT Çocuk, Barbaros, 2017)

4.4. Türk Kültürüne Ait MesleklerBarbaros çizgi filminde Türkler, yaygın olarak ticaretle uğraşmaktadır. Üretilenleri,

toplananları ve avlananları satmak için pazaryerleri bulunmaktadır. Midilli Adası’nın coğrafi konumu itibariyle zeytinlikleri ve üzüm bağları boldur. Çizgi filmde, Yakup ağa ve çocuklarının zeytin topladıkları sahneler mevcuttur. Türk kültüründe yer alan çömlek sanatı da bir hayli önemlidir. Seri üretimin olmadığı bir dönem itibariyle geleneksel el sanatları yaygın olarak görülmektedir. Pazar yerinde ok, yay, mızrak ve kalkan gibi savaş aletleri yer almaktadır. Bakırcılık, bıçakçılık, demircilik ve kalaycılık gibi meslek gruplarının olduğu görülmektedir. Halkın dışındaki meslek grupları, asker ve devlet adamlarından oluşmaktadır. Padişah, Ulemalar, vezirler, kara kuvvetleri ve deniz kuvvetlerine yer verilmiştir.

Resim 6. Barbaros Filminde Yer Alan Türk Kültürüne Ait Meslekler, 13. Bölüm

(TRT Çocuk, Barbaros, 2017)

4.5. Türk Kültüründe AtTürk kültüründe çokça yer alan ve gündelik hayatta diğer hayvanlardan

daha fazla yer edinen at, ebediyet olarak bilinmekte, ölümden sonra da yaşadığına inanılan kutsal bir varlık olarak kabul edilmektedir. Türklerde, kahramanlık sembollerinden birisi olan at, Türk kültüründe bir kültür koduna dönüşmüştür. Son derece önem arz eden atlar, destanlarda da yer almaktadır. Her kahramanın bir atı vardır. Manas’ın Ak-Kula’sı, Er Targan’ın Tarhan’ı, Battal Gazi’nin Aşkar’ı, Köroğlu’nun Kırat’ı bunlara örnektir (Adıbeş,2016, s. 76) . Er kişiyi temsil eden atlar, tarihte de oldukça önemli yer edinmiştir. Atların çeşitli özelliklerine göre göndermeler yapılmıştır. Bu göndermelere atasözlerinde yer verilmiştir.

“At binicisini tanır. At sahibine göre kişner. Yürük at yemini kendi artırır. Yürük ata paha olmaz” Atasözleri atın zekasına gönderme yaparken “Kır atın yanında duran ya huyundan ya tüyünden” çevrenin insan üzerindeki etkisine gönderme yapmıştır. Ustalık ve başarı için, “Atın yürükse bin de kaç. “At binenin, kılıç kuşananın.” atasözlerine yer verilmiştir (Adıbeş, 2016, s. 79).

Türk kültürüne yerleşmiş olan at geleneğine, “Barbaros” çizgi filminde de yer verilmiştir. Günlük işlerin yürütülmesinde azami olarak kullanılmaktadır. Ticaret ve ulaşımda at sıkça yer alır. Savaşlarda atlı asker sıkça kullanılmıştır. Hemen hemen her kişinin bir atı bulunmaktadır.

Resim 7. Barbaros Filminde At I, 5. Bölüm

(TRT Çocuk, Barbaros, 2017)

Resim 8. Barbaros Filminde At II, 10. Bölüm

(TRT Çocuk, Barbaros, 2017)

4.6. Milli HassasiyetlerBarbaros çizgi filminde Rodos’un alınması için yapılan seferler hem

Osmanlı hanedanlığını hem de Midilli halkını etkilemiştir. Yapılan deniz seferlerinde Rodos şövalyeleri Midilli’ye kadar uzanabilmiştir. Halk, kara ve deniz kuvvetlerine destek vermiştir. Yakup Ağa ve adaya yerleşen Türkler, adanın korunmasında önemli rol oynamışlar ve Rodos şövalyelerini adadan uzaklaştırmışlardır. Böylelikle halkta oluşan millet benliğinin önemine vurgu yapılmıştır. Bu şekilde bayrak ve devlet olgusu oluşturulmaktadır. Deniz kuvvetlerinin adaya her gelişi zafer olarak görülmüştür. Osmanlı donanmasını görmek için halk iskelede toplanır ve donanmanın eksiklerini tamamlamaktadır. Filmde, Türk benliği ve Türk halkının hassasiyeti gösterilmektedir.

SONUÇBarbaros çizgi filminde Türk kültürüne ait kodlar; at, inanç, aile, kıyafet

ve aksesuarlar, milli hassasiyetler ve meslekler ekseninde ortaya çıkmaktadır. Bu çerçevede Barbaros animasyonu, Osmanlı’da "Kaptan-ı Derya" olan Barbaros Hayrettin Paşa'nın hayat hikayesini çocukların hayal dünyasında canlandırabilmesi ve Türk Tarihi ile ilişkisini kurabilmesi için önemli veriler içermektedir. Somut ve soyut kültürel unsurların yer aldığı Barbaros animasyonu, milli değerlerin korunmasında ve gelecek nesillere aktarımında kullanılan önemli bir araç durumundadır. Barbaros Hayrettin Paşa gerek kendi karakteri gerekse çizgi filme yansıtılan karakteristik özellikleriyle Türk milli benliğini ve Türk kültürünü benimsemiş ve dünya tarihinde bir ilk olmuştur. Animasyon, mitleri, tarihi olayları yansıtmada teknik açıdan daha özgürdür. Bu özgürlüğün verdiği etkiyle, Barbaros Hayrettin Paşa gibi tarihe yön veren Türk büyüklerine ve Türk kültür özelliklerine animasyon filmlerde daha fazla yer verilebilir.

KAYNAKÇA

Aydıngüler, M. (2018, 01 17). Animasyonun Ortaya Çıkışı ve Tarihsel Gelişimi - Bölüm II. E.T.: 7 Kasım 2018, https://www.hergazete.com/yazarlar/guncel-bir-sanat-animasyon-uzerine-karalamalar

Adıbeş, M. (2016). Türk Edebiyatında At. Bizim Külliye Dergisi, 76.

Aydın, N. (2017, mart 6). Bu da benim Han'ım. Önce Vatan: E.T.: 6.12.2018, http://www.oncevatan.com.tr/bu-da-benim-hanim

Bilgi Araştırma Topluluğu. (2013, 12 11). Barbaros Hayrettin Paşa Hayatı Hakkında Kısa Bilgi. E.T.: 1.12.2018, https://www.bircokbilgi.com/barbaros-hayrettin-pasa-hayati-hakkinda-kisa-bilgi

Düzdağ, E. (1990). Barbaros Hayrettin Paşanın Hatıraları Gazavat-ı Hayrettin Paşa (Kervan Kitapçılık A.Ş b., Cilt 1). (T. 1. Eser, Çev.) İstanbul: tercüman gazetesi.

Furniss, M. (2013). Animasyon'un Kutsal Kitabı. (Ç. Semih, Çev.) İzmir: Karakalem Kitabevi Yayınları.

Göktepe, E. (2015). Geçmişten Günümüze Hareketli Görüntü ve Türkiye'de Animasyonun Gelişimi. Yüksek Lisans Tezi, 9. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi.

Gülgen, H. (2014, mart 25). Türkiye'de Animasyonun Dünü ve Bugünü, E.T.: 8.12.2018, http://www.animasyongastesi.com/tag/turkiyede-animasyonun-dunu-ve-bugunu/

Küçükcan, U. (2013). Hareketli Görüntünün Tarihi (2. Bask› b.). (F. BODUR, Dü.) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Web-Ofset.

Samancı, Ö. (2004). Animasyonun önlemez yükselişi (1 b.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.

TRT Çocuk. (2017, Haziran 14). Barbaros. TRT Çocuk: E.T.: 8.12.2018, http://www.trtcocuk.net.tr/barbaros

TRT Çocuk. (2017, Haziran 22). Barbaros. E.T.: 8.12.2018, https://www.youtube.com/watch?v=ZEePg0uk2zo&index=15&list=PLA5dyskGy4cvL32yIpPBXvYJgUvo4tQCH