Caesar

LIBER I

1GALLİA est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam

Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur. Hi omnes

lingua, institutis, legibus inter se differunt. Gallos ab Aquitanis Garumna flumen,

a Belgis Matrona et Sequana dividit. Horum omnium fortissimi sunt Belgae,

propterea quod a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt,

minimeque ad eos mercatores saepe commeant atque ea quae ad effeminandos

animos pertinent important, proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum

incolunt, quibuscum continenter bellum gerunt. Qua de causa Helvetii quoque

reliquos Gallos virtute praecedunt, quod fere cotidianis proeliis cum Germanis

contendunt, cum aut suis finibus eos prohibent, aut ipsi in eorum finibus bellum

gerunt. Eorum una pars, quam Gallos obtinere dictum est, initium capit a flumine

Rhodano; continetur Garumna flumine, Oceano, finibus Belgarum; attingit etiam

1

ab Sequanis et Helvetiis flumen Rhenum; vergit ad septentriones. Belgae ab

extremis Galliae finibus oriuntur; pertinent ad inferiorem partem fluminis Rheni;

spectant in septentrionem et orientem solem. Aquitania a Garumna flumine ad

Pyrenaeos montes et eam partem Oceani quae est ad Hispaniam pertinet; spectat

inter occasum solis et septentriones.

2Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix. Is M.

Messalla et M. Pisone consulibus regni cupiditate inductus coniurationem

nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent:

perfacile esse, cum virtute omnibus praestarent, totius Galliae imperio potiri. Id

hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur: una ex

parte flumine Rheno latissimo atque altissimo, qui agrum Helvetium a Germanis

dividit; altera ex parte monte Iura altissimo, qui est inter Sequanos et Helvetios;

tertia lacu Lemanno et flumine Rhodano, qui provinciam nostram ab Helvetiis

dividit. His rebus fiebat ut et minus late vagarentur et minus facile finitimis

bellum inferre possent; qua ex parte homines bellandi cupidi magno dolore

2

adficiebantur. Pro multitudine autem hominum et pro gloria belli atque

fortitudinis angustos se fines habere arbitrabantur, qui in longitudinem milia

passuum CCXL, in latitudinem CLXXX patebant.

3His rebus adducti et auctoritate Orgetorigis permoti constituerunt ea quae ad

proficiscendum pertinerent comparare, iumentorum et carrorum quam maximum

numerum coemere, sementes quam maximas facere, ut in itinere copia frumenti

suppeteret, cum proximis civitatibus pacem et amicitiam confirmare. Ad eas res

conficiendas biennium sibi satis esse duxerunt: in tertium annum profectionem

lege confirmant. Ad eas res conficiendas Orgetorix deligitur. Is sibi legationem ad

civitates suscepit. In eo itinere persuadet Castico, Catamantaloedis filio, Sequano,

cuius pater regnum in Sequanis multos annos obtinuerat et a senatu populi

Romani amicus appellatus erat, ut regnum in civitate sua occuparet, quod pater

ante habuerat; itemque Dumnorigi Aeduo, fratri Diviciaci, qui eo tempore

principatum in civitate obtinebat ac maxime plebi acceptus erat, ut idem conaretur

persuadet eique filiam suam in matrimonium dat. Perfacile factu esse illis probat

3

conata perficere, propterea quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset:

non esse dubium, quin totius Galliae plurimum Helvetii possent; se suis copiis

suoque exercitu illis regna conciliaturum confirmat. Hac oratione adducti inter se

fidem et iusiurandum dant, et regno occupato per tres potentissimos ac

firmissimos populos totius Galliae sese potiri posse sperant.

4

Galya üç parçaya bölünmüş bir bütündür, bunlardan birinde Belgae kavmi, diğerinde Aquitani, üçüncüsünde kendi dillerinde Keltler bizim dilimizde Galyalılar? diye isimlendirilen kavimler ikamet eder. Bunların tamamı dil, gelenek ve kanunlar bakımından birbirinden farklıdırlar. Galyalıları Aquitanialılardan Garumna nehri, Belgalılardan Sequana nehri ayırır. Bunların hepsinin en güçlüleri Belgae kavmidir, çünkü eyaletin kültür ve medeniyetinden çok uzaktadırlar, tacirler çok az sıklıkta onlara uğrarlar ve hem de onlara ruhları yumuşatmaya meyilli şeyleri pek az taşırlar ve Ren nehri ötesinde ikamet eden sürekli savaştıkları Germanlara komşudurlar. Bu yüzden cesaret bakımından geri kalan Galya halkına Helveti kavmi üstündür, zira hergün Germenlerle savaşa tutuştuklarında ya kendi ülkelerinden onları uzak tutarlar, ya da kendileri onların topraklarında savaşırlar. Galyalıların sahip oldukları söylenen o topraklardan bir kısmı, Rhodanus nehrinden başlar, Garumna nehrinden, okyanustan Belgalıların topraklarıyla çevrilidir, hem de Sequani ve Helveti kavminden Rhen nehrine ulaşır, kuzeye bakar. Belga halkı Galya'nın en uç topraklarından başlar, Rhen nehrinin aşağı kısmına doğru yayılır, kuzeydoğuya bakar. Aquitania Garumna nehrinden Pyrene dağlarına ve okyanusun İspanya'ya uzanan kısmına yayılır, kuzeydoğuya bakar.

Helvetilerin nezdinde fazlasıyla asil ve zengin Orgetorix adında biri vardı. MarcusMesella ve M. Piso'nun konsüllüklerinde egemenlik arzusuyla harekete geçip asillerin içinde olduğu bir komplo hazırladı ve halkı bütün birlikleriyle birlikte çıkmaya ikna etti. Madem ki herkese cesaretle göstermişlerdir ki tüm Galya'nın yönetimini ele geçirmenin çok kolay olduğunu (dedi) onun bununla daha kolay olduğuna onları ikna etti, zira Helvetii kavmi coğrafi olarak her taraftan çevrilmiştir. Bir taraftan Helveti topraklarını Germenlerden ayıran çok geniş ve derin Rhenus nehri, diğer taraftan Sequania ve Helvetilerin arasındaki çok yüksek Iura dağı, üçüncü olarak eyaletimizi Helvetilerden ayıran Lemannos gölü ve Rhodanus ırmağı. Bu koşullarda hem daha az genişlikte dolaşıyorlardı hem de komşularıyla daha zor savaşa girebiliyorlardı. Bundan dolayı savaş arzusunda olanlar büyük üzüntü duyuyorlardı. Hatta 240 mil uzunluk ve 180 mil genişliğe sahip oldukları bölgenin savaş ve cesaret şöhreti için dar olduğunu düşünüyorlardı.

Bu olaylardan ikna olanlar ve Orgetorix'in nüfuzundan etkilenenler bu şeylere karar verdiler ki onları yola çıkmak için toplamayı uygun buldular, mümkün mertebe fazla sayıda yük hayvanları ve arabaları satın almak, yolculukta yeterli mühimmatları olsun diye mümkün mertebe fazla mısır ekmek ve en yakın kavimlerle barış ve dostluğu güçlendirmeye karar verdiler. Bu işleri tamamlamak için iki yılın kendilerine yeterli olduğunu hesapladılar. Üçüncü yıl harekete geçmeyi bir yasayla kesinleştirdiler. Bu şeyleri tamamlamak için Orgetorix seçilir. O da kavimlere elçilik görevlerini kendisi üstlendi. O seferde babası uzun yıllar Sequanialılara hükmetmiş ve Roma halkı senatosu tarafından dost olarak çağrılmış bir Sequanialı olan Catamantaloedis'in oğlu Casticus'un, babasının önceden sahip olduğu krallığı kendi kavminde ele geçirmeye ikna eder. Aynı zamanda Aeduuslu olan ve o sırada kavmin içinde prensliği elinde bulunduran ve halktan çokça kabul görmüş Diviciacus'un kardeşi Dumnorix'i aynı şeylere kalkışmaya ikna eder ve onu kızıyla evlendirir. Girişimleri tamamlamanın yapması kolay bir şey olduğunu onlara gösterir. Çünkü kendisi kendi kavminin yönetimini ele geçirmek üzereydi. Tüm Galya'nın pek çoğunu Helvetilerin elinde tutabildiklerinden şüphe yoktu; kendisinin kendi askeri birlikleriyle onlara karşı krallığı birleştireceğine teminat verir. Bu konuşmalardan etkilenenler aralarında güven ve yemin ederler ve krallığı ele geçirip/ele geçirince tüm Galya'nın en güçlü üç halkı boyunca kendilerine hakim olduklarını ümit edebiliyorlardı.

5