global risks ส่องกล้องความเสี่ยงโลก · 2019-02-20 ·...

FAQFOCUSED AND QUICK Dec 28, 2018

Issue 137

Global Risks ส�องกล�องความเสยงโลก

ทพยประภา เหรยญเจรญณคนางค กลนาถศร

The views expressed in this paper are those of the authorsand do not necessarily represent the Bank of Thailand’s policies.

This paper is property of the Bank of Thailand.References to any part of this paper must follow correct practices

and clearly reference the authors and the Bank of Thailand unambiguously.

FOCUSED AND QUICK (FAQ) Issue 137 Global Risks สองกลองความเสยงโลก

ทพยประภา เหรยญเจรญ และ ณคนางค กลนาถศร

December 28, 2018

สายนโยบายการเงน ธนาคารแหงประเทศไทย ทพยประภา เหรยญเจรญ และ ณคนางค กลนาถศร 1

1. บทน า ทามกลางเศรษฐกจโลกทขยายตวไดด แต

“ความเสยงโลก” หรอ “Global Risks” กลบเปนวลทถกหยบยกขนมาเตอนบอยครงชวง 2-3 ปทผานมาในรายงานเศรษฐกจของกองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF) และธนาคารโลก (World Bank) ทงความเสยงโลกจากปญหาเศรษฐกจและการเมองในกลมยโร การแยกตวออกจากสหภาพยโรปขององกฤษ (Brexit) วกฤตการณคาเงนครงลาสดทเกดกบคาเงนเปโซของอารเจนตนาและคาเงนลราของตรก รวมถงปญหาความตงเครยดตาง ๆ ท เกดขนในตะวนออกกลาง เนองจากปจจบนเศรษฐกจ การเมอง และสงคมโลกมความซบซอนและเชอมโยงกนมากขนจนแทบจะไรเสนแบง

ท าใหปญหาทเกดขนในซกโลกหนงสามารถสงผลกระทบลกลามไปยงอกซกโลกหน งได ดงเชน

Global Financial Crisis (GFC) ในป 2008 ท มจดเรมตนจากตลาดอสงหารมทรพยในสหรฐฯ แตกลบสงผลเปนวงกวางตอการขยายตวของเศรษฐกจโลก ท าใหเศรษฐกจโลกหดตวลงมากเหลอเพยงรอยละ -2 จากชวงปกตทขยายตวสงถงรอยละ 3-4 จากเหตการณนเศรษฐกจและตลาดหนของไทยไดรบผลกระทบดวยเชนกน

การเข าใจและร เท าท นความเส ยงตอเศรษฐกจการเงนโลกจงมประโยชนหลายประการ อาท ชวยสรางความมนใจส าหรบการตดสนใจของนกลงทน รวมถงสรางความไดเปรยบเหนอคแขงจากการระบ

“It is not what we know, but what we do not know which we must always address, to avoid major

failures, catastrophes and panics”

(Feynman, cited by Haldane and Madouros 2012)

ทามกลางเศรษฐกจโลกทขยายตวอยางรอนแรง ความเสยงโลกกลบเปนวลทถกหยบยกขนมาเตอนบอยครง และความเสยงทนาจบตามองเปนพเศษคงหนไมพนความเสยงทสงผลกระทบตอตลาดการเงนโลก (Financial Risks) และความเสยงทสงผลกระทบเชงภมรฐศาสตร (Geopolitical Risks) บทความนจงศกษาและทดสอบเครองชความเสยง เพอหาขอเสนอแนะและแนวทางในการตดตามความเสยง โดยพบวาควรตดตามหลายเครองชความเสยงประกอบกน เพราะคงไมมเครองชใดทสมบรณแบบและสามารถประเมนความเสยงไดอยางแมนย าในทกชวงเวลา และควรเลอกตดตามเครองชทเหมาะสมกบประเภทของความเสยง ดงนน เมอเหนสญญาณเตอนภยความเสยงทางเศรษฐกจทก าลงสงขนในโลกแลว จงเปนเวลาทนกลงทน นกเศรษฐศาสตรและผบรหารนโยบายควรตนตวและตระหนกใหมากขน เพอเตรยมพรอมรบมอและปรบพฤตกรรมไดอยางทนทวงท

*ภาพจาก https://www.benefitscanada.com/wp-content/uploads/2011/11/global-risk-hole.jpg

FAQ ISSUE 137 GLOBAL RISKS สองกลองความเสยงโลก Dec 28, 2018


หรอจดการกบความเสยงทเกดขน และชวยเพมโอกาสและความสามารถในการพจารณาเหตการณตาง ๆ โดยเฉพาะผด าเนนนโยบาย ทควรระมดระวงและวางมาตรการเตรยมความพรอมอยางสมเหตสมผลมากขน

ดงนน บทความ Global Risks สองกลองความเสยงโลก จงมวตถประสงคเพอใหผอานมความรและความเขาใจเกยวกบความเสยงทอาจสงผลกระทบตอการขยายตวทางเศรษฐกจการเงนโลกดวยการจ าแนกประเภทและใหความหมายของความเสยง ในสวนทสอง ตลอดจนเสนอแนะแนวทางตดตามความเสยง และชประโยชนในการตดตามความเสยงเหลานดวยในสวนทสาม

2. ความเสยงคออะไรและมกประเภท

ในหนงสอเศรษฐศาสตรคลาสสก เรอง “Risk, Uncertainty and Profit” ของ Frank H. Knight กลาววา “ความเสยง” เปนภาวะทแมจะมความไมแนนอนแตเมอเขาใจเงอนไขและความนาจะเปน กสามารถคาดเดาถงผลลพธทอาจจะเกดขนได โดยความเสยงมหลายประเภท อาท ความเสยงทางดานเศรษฐกจและการเงน (Economic and Financial Risks) ความเสยงทางดานภมรฐศาสตร (Geopolitical Risks) ความเสยงทางดานเทคโนโลย (Technological Risks) และความเสยงทางดานสงคม (Society Risks) เปนตน (ภาพท 1) แมวาความเสยงจะมหลากหลายประเภท แตความเสยงทนาจบตามองคงหนไมพนความเสยงทสงผลกระทบตอเศรษฐกจการเงนโลกในชวงน ไดแก

Source: World Economic Forum Global Risks Perception Survey 2017–2018

ภาพท 1 The Global Risks Interconnections Map 2018



2.1 ความเสยงทสงผลกระทบตอตลาดการเงนโลกหรอ Financial Risks โดยความเสยงประเภทนมกสงผลกระทบโดยตรงตอตลาดการเงนและอาจโยงถงเศรษฐกจจรงอยางหลกเลยงไมได เชน วกฤตตมย ากงในป 1997 วกฤตซบไพรม หรอวกฤตแฮมเบอรเกอรในป 2008 รวมทงเหตการณการ Sell-Off ครงใหญของตลาดหนสหรฐฯ ในชวงตนป 2018 จากความกงวลตอผลตอบแทนของพนธบตรสหรฐฯ ทปรบเพมขน สงผลใหในเดอนกมภาพนธ 2018 ดชน S&P500 ปรบตวลงอยางมากภายใน 1 วน ซงเปนการปรบลดสงสดในรอบ 6 ป เชนเดยวกนกบดชน Dow Jones ทปรบตวลดลงระหวางวนเกอบ 1,600 จด และลาสดวกฤตคาเงนในกลมตลาดเกดใหม (Emerging Markets) อยางอารเจนตนาและตรกทออนคาลงรนแรงจากปญหาดานเสถยรภาพทางการเงนภายในประเทศทเปราะบาง

แมวาความเสยงประเภทนมจดเรมตนจากภมภาคหน ง แตกลบสงผลกระทบมายงตลาดการเงนในภมภาคอน ซงสามารถโยงมาถงศกยภาพของการขยายตวของเศรษฐกจโลกในทายทสดได

ซ งในทางพฤตกรรมแลว นกลงทนจะสามารถยอมรบความเสยงไดในระดบหนงตามความพงพอใจ แตหากความเสยงนนปรบสงขน ยอมสงผลใหตองแบกรบความเสยงเพมขนอยางปฏเสธไมได และหากศกษาพฤตกรรมการจดการความเสยงของนกลงทนเพมเตมจะพบวา ในชวงทมความเสยงเพมขน นกลงทนจะปรบพฤตกรรมการลงทนเพอลดความเสยง (Risk-Off) ดวยการลงทนในพนธบตรรฐบาล หรอสญญาใชสทธ (Options) ซงอยในกลมสนทรพยทปลอดภย และเมอนกลงทนประเมนวาความเสยงมแนวโนมลดลง นกลงทนสวนใหญกจะปรบพฤตกรรมการลงทนอกครง โดยหน

มาเปดรบความเสยงมากขน (Risk-On) ซงอาจเลอกไปลงทนในหนทมความเสยงสงมากขน

2.2 ความเสยงทสงผลกระทบเชงภมรฐศาสตรหรอ Geopolitical Risks ทครอบคลมเหตการณการเมอง ความสมพนธ ปญหาสงคมและความขดแย งท ง ในและระหวางประเทศ ซ งเหตการณเหลานสามารถน าไปสความตงเครยดทรนแรงและชนวนสงความได อาท สงครามอาวเปอรเซยในป 1991 สงครามอฟกานสถานในป 2001 ความขดแยงในภมภาคตะวนออกกลางทยาวนานจากความเชอทางศาสนาทขดแยงกน และ ความตงเครยดในคาบสมทรเกาหลทปะทขนจากความพยายามพฒนาและทดสอบอาวธนวเคลยรในชวงป 2016-2018 ของประธานาธบด คม จอง อน ผน าเกาหลเหนอ แมวาความเสยงนจะไมสงผลตอการหดตวของเศรษฐกจโดยตรง แตมกสงผลกระทบตอพฤตกรรมของนกลงทนผานความตงเครยดทอาจชะลอหรอเลอนการลงทนออกไป รวมถงการเปลยนไปถอครองสนทรพยทมความเสยงต า (Safe Heaven) เชน ทองค า และเพมความตองการในน ามนจนสามารถกดดนใหราคาน ามนปรบสงขนได

3. แนวทางตดตามความเสยง

บทความ Global Risks สองกลองความเสยงโลก จงขอแนะน าแนวทางตดตามความเสยงทง 2 ประเภทจากเครองชความเสยง โดยแนวทางคดเลอกเครองชแบงเปน 3 ขนตอน คอ (1) การก าหนดเหตการณส าคญ (2) การรวบรวมเครองชความเสยงท เปนทนยมในตลาด และ (3) การทดสอบประสทธภาพของเครองช ส าหรบแตละขนตอนมรายละเอยด ดงน



3.1 ก าหนดเหตการณส าคญ

การจ าแนกและเกบรวบรวมเหตการณส าคญตาง ๆ แบงเปน

(1) เหตการณทสงผลกระทบตอตลาดการเงนโลก หรอ Financial Events เชน Asian Crisis ใ นป 1997 Global Financial Crisis หร อ GFC ในป 2008-2009 รวมถ ง European Debt Crisis ทเรมตนตงแตป 2009 เปนตน

(2) เหตการณทส งผลกระทบเชงภ มรฐศาสตร หรอ Geopolitical Events เชน การกอการรายของ ISIS ในตะวนออกกลางทยาวนานตงแตอดต เหตการณ 911 ในป 2011 และการทดสอบขปนาวธของเกาหลเหนอบอยครงในชวงป 2016-2018

3.2 การรวบรวมเครองชความเสยงทเปนทนยมในตลาด

ปจจบนมหลากหลายดชนทนยมใชส าหรบตดตามภาวะเศรษฐกจ การเงนและความเสยงโลก ไดแก

(1) VIX Index 1 (CBOE Volatility Index) เปนดชนรายวนทไดรบความนยมมากในกลมนกลงทนสถาบนในฐานะดชนทสะทอนความกงวลในตลาดตางประเทศไดด โดย VIX Index มกจะสะทอนความผนผวนในตลาด

1 VIX shows the market's expectation of 30-day volatility. This volatility is meant to be forward looking and is a widely used measure of market risk, often referred to as the “investor fear gauge.” 2 The Put-Call ratio helps investors gauge the overall sentiment of the market, calculated by dividing the number of traded put options by the number of traded call options. An increase in traded put options signals that investors are either starting to speculate that the market

ระยะสนดวยการหาคา Volatility หรอคาความผนผวนผานตว Option ของ S&P500 Index หาก VIX Index ปรบตวสงขน แสดงวาเกดความกงวลในตลาดเพมขน

(2) Put-Call Ratio2 หรอ อตราส วนทบงชเกยวกบปรมาณการซอขายสทธใ น ก า ร ข า ย แ ล ะ ส ท ธ ใ น ก า ร ซ อสนทรพยอางองภายใตสญญาในแตละวน ซ งถกมองวาเปนตวบงชความเชอมนของนกลงทนในตลาดสวนใหญและมกถก ใช เปน เคร องวดความเชอมนในตลาดโดยรวม

(3) GFSI3 (Global Financial Stress Index) เปนดชนรายวนทจดท าโดย Bank of America Merrill Lynch ใชเพอวดความตงเครยดทางการเงนทวโลก ซงค านวณจากหลายตลาดทงตลาดตราสารทนและตลาดตราสารหนของสหรฐฯ เปนส าคญ และใชเพอดการปองกนความเสยงและความตองการของผลงทนในระบบการเงนโลก โดยถาดชนมคามากกวา 0 แสดงถงความเครยดในตลาดการเงนมากขน และถานอยกวา 0 แสดงถงความเครยดในตลาดการเงนทนอยกวาปกต

(4) SKEW Index4 เปนดชนรายวนทนยมใช ว ดความ เช อม นข องน กลงทน โดยทวไป SKEW Index จะมคาอยในชวงตงแต 100 ถง 150 หากคา

will move lower, or starting to hedge their portfolios in case of a sell-off. 3 The GFSI is calculated cross market measure of risk, hedging demand and investor flows in the global financial system. Levels greater/less than 0 indicate more/less financial market stress than normal. 4 The CBOE SKEW index is a measure of potential risk in financial markets, which can be a proxy for investor sentiment and volatility. The Skew Index measures perceived tail-risk in the S&P500.



เทากบ 100 หมายความวาการรบรการกระจายของผลตอบแทนของ S&P 500 คาดวาจะอยในระดบปกต

(5) CSFB Index5 (Credit Suisse Fear Barometer Index) เปนดชน รายวนทค านวณโดยการขาย 10% OTM (out-of-the-money) ใ น S&P500 และใชเบยประกนภยนนเพอซอการปองกนความเสยง ถาคา CSFB สงแสดงถง คาใชจายทสงขนในการใชปองกนความเสยงและสงสญญาณถงความเสยงทเพมขน

(6) GPR Index6 (Geopolitical Risk Index) เปนดชนรายวนและรายเดอน ค านวณจากการคนหาค าทเกยวของกบเหตการณและความตง เครยดเหลานบนหนงสอพมพชนน าทวโลกกวา 10 ฉบบ เชน The Daily Telegraph, Financial Times, The Globe and Mail, The Guardian, The New York Times และ The Times ด ชน จะม ค า เ ฉล ยเทากบ 100 และหากคาทไดสงกวาคาเฉลยจะแสดงถงความตงเครยดทางภมรฐศาสตรทเพมสงขน

ทงน เครองชแตละชนดมกมขอจ ากดทแตกตางกน ทง (1) ขอจ ากดดานความสามารถในการอธบายหรอ Underlying ทอาจจ ากดอยในวงแคบ เชน เครองชบางตวจะเนนความส าคญกบตลาดในบางภมภาค อาท CSFB Index และ VIX Index ทสะทอนความผนผวนของนกลงทนในตลาด

5 The CSFB measures investor sentiment for 3-month investment horizons by pricing a zero-cost collar. The higher the level of CSFB, the higher the fear, or rather that investors are more willing to sacrifice potential upside gains on their investments by putting money into hedges as a way of protection instead of participating directly in further Market gains.

การเงนของสหรฐฯ เปนส าคญ แตดชนเหลานกยงเปนทนยม เนองจากครอบคลมตลาดการเงนหลกซงมความเชอมโยงกบนานาประเทศสง ท าใหนกลงทนจ านวนมากใชดชนเหลาน เปนเสมอนตวแทนทสะทอนภาพความเสยงโลก (2) ขอจ ากดทางดานเวลาของขอมล เชน ความถต า ความลาชา และการไมครอบคลมเหตการณส าคญ อาท GPR Index ทแมเปนทนยมแตน าเสนอขอมลเรวเปนรายเดอน ซงอาจท าใหพลาดเหตการณส าคญบางอยางทเกดขนในแตละวน และ (3) ความผนผวนของขอมล ซงขอจ ากดเหลานไดสรางความทาทายตอการหาแนวทางตดตามความเสยงดวยเชนกน

3.3 ทดสอบประสทธภาพของเครองช

3.3 .1 Financial Risks: ความเส ยงทสงผลกระทบตอตลาดการเงนโลก การทดสอบประสทธภาพของเครองช 2 วธ ดงน

(1) การหาความสมพนธทางสถตดวย Correlation โ ดยการทดสอบคว ามส ม พ น ธระหวางเหตการณทางการเงนตาง ๆ (จากขนตอน 3.1) ทเกดขนในชวงเวลาทท าการศกษา (ป 2000-2018) และเครองชแตละตว เพอหาเครองชทสามารถตรวจจบเหตการณทสงผลกระทบตอตลาดการเงนโลกไดด (Financial Events) ทงน จากจ านวนขอมลทมอยมากและมความผนผวนสง จงท าการลดความผนผวนของขอมลลง หรอ De-noised7 กอนการทดสอบความสมพนธทางสถต

6 The GPR Index counting the occurrence of words related to geopolitical tensions in leading 11 international newspapers, which starts in 1985. 7 ศกษาเพ มเตม ภาคผนวกท 1 วธ ลดความผนผวนของขอมล (De-Noised)



จากนนจงน าเครองชแตละตวมาหาความสมพนธกบเหตการณทสงผลกระทบตอตลาดการเงนโลก

ผลการศกษา (ตารางท 1) พบวาตงแตป 2000 - 2018 VIX Index และ GFSI สามารถเตอนเหตการณทสงผลกระทบตอตลาดการเงนโลกทเกดขนไดด เนองจากมความสมพนธเชงบวกกบเหตการณทสงผลกระทบตอตลาดการเงนโลก รวมถงยงมความสมพนธทสงขนในระยะหลงดวย (ป 2010-2018) จงนบเปนเครองชทนาสนใจน ามาใชตดตามความเสยงทเกยวของทางการเงน

นอกจากน ย งพบเ พมเตมว า Put-Call Ratio และ VVIX Index8 จะมความสามารถในการอธบายไดมากขนเมออย ในชวงเวลาท ใกลกบปจจบนหรอระยะหลง (ป 2010-2018) สวนหนงอาจเปนเพราะนกลงทนมความรเกยวกบการลงทนในตราสารอนพนธส าหรบการซอขายในอนาคตมากขนและสามารถจดการกบความเสยงไดดขน เนองจาก Put-Call Ratio นนสามารถอธบายถงพฤตกรรมการลงทนของนกลงทนในการปองกนความเสยงได กลาวคอ ถาอตราสวนการเทรด SET50 Index Option ฝ ง PUT เทยบกบฝ ง CALL แลวพบวาปรมาณซอขายเปนอตราสวนมากกวา 1 สามารถบอกไดวา นกลงทนมความตองการปองกนความเสยงขาลงเพมขน จงเปนอกหนงเครองชทน า

8 The VVIX Index measures of the volatility of the CBOE Volatility Index (VIX). VVIX measures the volatility of the

ตดตามเพราะจะชวยใหสามารถรบรถงพฤตกรรม ความเชอมน กลยทธทใชในการจดการความเสยง รวมถงทศทางการลงทนในแตละวนของนกลงทนไดชดเจนขน ขณะท VVIX Index ทเปนดชนทส าหรบชวดคาดการณความผนผวนของราคา 30 วนลวงหนาของ VIX Index ดงนน เมอเกดการซอขาย VVIX Index จ ง เป ร ยบ เสม อนสญญาณเต อนลวงหนาใหกบนกลงทนถงความเสยงและชวยจบความผนผวนได

(2) การหาสญญาณเตอนภยทางการเงนลวงหนาดวยวธการค านวณ Signal to Noise Ratio ความเสยงทเกดขนกบตลาดการเงนของโลกสวนหนงเกดจากการละเลยสงทผดปกต (Anomaly) ของนกลงทน ทบางครงปรากฏอยในรปของคลนรบกวน (Noise) เชน เครองชความเสยงบางตวกลบมคาลดต าลงสวนทางกบดชนห นท วโลกท ปร บสงข น ซ งขดแยงกบหลกการลงทนพนฐานท ว า “High Risk, High Expected Return” เนองจากนกลงทนชะลาใจและคดวาสถานการณปกต จงละเลยความเสยงอน ๆ ดงนน การศกษาโดยวธการหาสญญาณเตอนภยทางการเงนลวงหนา (Early Warning Systems)9 ดวยการท า Signal to Noise Ratio ทอางองจากเอกสารทางวชาการหลายฉบบ อาท การศกษาของ Bank of International Settlements (BIS) แล ะ

price of the VIX. Higher VVIX indicates higher level of uncertainty. 9 ศกษาเพมเตม ภาคผนวกท 2 วธค านวณ Signal to Noise Ratio

ตารางท 1 ความสมพนธระหวางเหตการณความเสยงและดชนตาง ๆ

Source: Bloomberg และค านวณความสมพนธโดยผเขยน

Correlation VIX PUTCALL VVIX SKEW CSFB GFSI 2000 - 2007 0.419 0.201 -0.139 -0.139 -0.139 0.191

2010 – 2018 0.524 0.222 0.357 0.124 0.048 0.437

2000 - 2018 0.419 0.189 0.244 0.019 -0.007 0.342



Bank of Canada จ ง ส า ม า ร ถ ช ว ย ท ด ส อ บประสทธภาพของเครองช ภายใตหลกการทวา “ประสทธภาพของเครองชเศรษฐกจสามารถพจารณาไดจากการสงสญญาณเตอนภยวกฤตการเงนทผดพลาดนอยทสด” ไดอกดวย

ในภาวะปกต Noise มกจะไมแสดงถ งเหตการณส าคญ ขณะท Signal จะสามารถบงชถงสญญาณความผ ดปกต ห ร อ เหต ก า รณ ก ารเปลยนแปลง ทส าคญได ซงนบเปนสงทเครองมอนตองการตรวจจบ ดงนน เมอนกลงทนไมสามารถแยกแยะระหว า ง Noise และ Signal ได จ ง

กอใหเกดความผนผวนในตลาดการเงนโลกดงเชนในอดตทผานมา

เมอประยกตใช Signal to Noise Ratio กบเครองชทผานการกรองมาแลว ดงเชนภาพท 2 เมอแถบสแดงแสดงให เหนวา ในชวงกอนเกดเหตการณ GFC และชวงเกดเหตการณ เครองชหลายตวมการสงสญญาณเตอนภยลวงหนา แมเครองชแตละตวจะแสดงความถ ในการเตอนแตกตางกน แตจะเหนไดวาชวงเวลาในการเตอนจะคอนขางใกลเคยงกน และเมอพจารณาผลทดสอบตลอดชวงการศกษาจะพบวา VIX Index และ GFSI

ภาพท 3 เครองชความเสยงทสงผลกระทบตอตลาดการเงนโลก

Source: CBOE, Bank of America Merrill Lynch และรวบรวมเหตการณความเสยงโดยผเขยน

ภาพท 2 ผลการศกษาจากวธ Signal-to-Noise Jun-07 Jul-07 Aug-07 Sep-07 Oct-07 Nov-07 Dec-07 Jan-08 Feb-08 Mar-08 Apr-08 May-08 Jun-08 Jul-08 Aug-08 Sep-08 Oct-08 Nov-08 Dec-08 Jan-09 Feb-09 Mar-09 Apr-09 May-09

VIX Index

VVIX Index

PutCall Ratio

Skew Index

CSFB

GFSI

Source: Bloomberg, CBOE, Bank of America Merrill Lynch และค านวณโดยผเขยน



เปนเครองชทสามารถเตอนภยลวงหนาทางการเงนไดด เมอเทยบกบเครองชทางการเงนตวอน ๆ โดยเมอน าไปเปรยบเทยบกบเหตการณจรงในอดตเพอดความสามารถในการสงสญญาณ (ภาพท 3) เครองชเหลานสามารถสงสญญาณเตอนภยกอนเหตการณทางการเงนจะเกดขนตามมาในชวงเวลาทก าหนด โดยเครองชดงกลาวจะคอย ๆ สงขนในชวงกอนเกดเหตการณ และเรมลดลงหลงเหตการณเรมไปแลว จงแนะน าใหเลอกใชเครองชเหลานเพอตดตามความเสยงทมผลกระทบตอตลาดการเงน

3.3.2 Geopolitical Risks: ความเสยงทสงผลกระทบเชงภมรฐศาสตร

ความเสยงดานภมรฐศาสตรเกดขนมายาวนานตงแตในอดต ทงเหตการณทสรางความรนแรงภายในประเทศ อาท จากปญหาทางการเมองและปญหาทางสงคม จนกระทงขยาย วงกวางลกลามไปยงความสมพนธระหวางประเทศและระหวางภมภาค

ส าหรบแนวทางตดตามความเส ยงด าน ภมรฐศาสตร พบวา เครองชส าหรบตดตามความเสยงดานนมอยไมมาก ดชนทนยมอยาง Geopolitical Risk Index (GPR Index) จงไดรบความสนใจจากนกลงทนและนกวเคราะห ซง GPR Index เปนดชนทเกบรวบรวมจ านวนเหตการณความตงเครยดจากการคนหาค าทเกยวของกบเหตการณเหลานบนหนงสอพมพชนน าทวโลกกวา 10 ฉบบ แลวจงประมวลผลออกมาสรางเปนจ านวนความถเพอเปนประโยชนตอการน าไปวเคราะหเชงปรมาณตอไป

หาก GPR Index ปรบเพมขนมากจะแสดงถงความกงวลตอความเสยงทางภมรฐศาสตรทปรบเพมสงขน (ภาพท 4) เชน การกวาดลางกลมกอการราย ISIS ในตะวนออกกลางทเกดอยางยาวนาน เหตการณวนาศกรรม 911 ในป 2011 ทนบเปนโศกนาฏกรรมครงยงใหญและเกดการสญเสยกวาพนช วต จากการโจมตท งท ต ก World Trade Center แ ล ะ อ า ค า ร Pentagon ด ว ย ก า ร ใ ชเครองบนถง 3 ล าพงเขาชนอาคาร รวมถงการ

ภาพท 4 เครองชความเสยงทสงผลกระทบเชงภมรฐศาสตร

Source: Caldara, Dario and Matteo Iacoviello, “Measuring Geopolitical Risk,'' working paper, Board of Governors of the Federal Reserve Board, January 2018 และเกบรวบรวมเหตการณความเสยงโดยผเขยน



ทดสอบขปนาวธและอาวธนวเคลยรหลายครงของเกาหลเหนอทเกดขนถในชวงป 2016-2017 ซง GPR Index สะทอนชดเจนวา ณ ชวงเวลานน ๆ ไดปรบตวสงขน นอกจากน ความสมพนธทางสถต (ค านวณโดยวธ Correlation) ยงชวา GPR Index และ Geopolitical Risk Events ทไดรวบรวมไวมความสมพนธเชงบวกตอกนและมคาสงกวา 0.5710

GPR Index จงเปนดชนทสามารถใชเพอตดตามความเสยงดานภมรฐศาสตร อยางไรกด ดวยขอจ ากดดานความลาชาของขอมล โดยเฉพาะขอมลรายวน (Daily) ทเผยแพรลาชากวาขอมลรายเดอน (Monthly) ถง 4-6 เดอน จงท าให GPR Index ไมทนสมยและอาจไมสามารถชใหเหนความเสยงดานภมรฐศาสตรทจะปะทขนไดทนถวงทนก ดวยเหตน บทความนจงศกษาการสราง GPR Index ดวย Big Data (GPR_F) เพอใชเปนเครองมอในการประเมนความเสยงดานภมรฐศาสตร ซ งดชน GPR_F ทสรางขนนนมความสมพนธกบ GPR Index สงและชวยใหการตดตามความเส ยงนทนตอ

10 เนองจาก ความผนผวนของ GPR Index มกจะเกดขนพรอมหรอหลงจากเหตการณความเสยงดานภมรฐศาสตร (Geopolitical Risk

เหตการณมากขนดวย โดยสามารถตดตามเพมเตมไดจาก Box: การสราง GPR Index ดวย Big Data

4. บทสรป

ในความเปนจรงคงไมมใครทจะรทนความเสยงทเกดขนในโลกไดทงหมด แตการตดตามความเสยงดวยเครองชท เหมาะสม จะชวยลดจ านวนความเสยงทยงไมไดตระหนกถงลงไดบาง ดงค ากล า วของ Richard Feynman ท ว า “It is not what we know, but what we do not know which we must always address, to avoid major failures, catastrophes and panics” โดยภายใตภาวะความไมแนนอนและความเสยงทยงคงผนผวนในปจจบน การเลอกตดตามความเสยงดวยเครองชทเหมาะสมกบประเภทของความเสยงจะเปนประโยชนใหนกลงทนและผด าเนนนโยบายไดตระหนกและปรบพฤตกรรมอยางเทาทน

Events) ดงนน จงไมเหมาะกบการค านวณดวยวธ Signal to Noise Ratio ทนยมใชเปน Early Warning System

Source: CBOE และรวบรวมเหตการณความเสยงโดยผเขยน

ภาพท 5 เหตการณความเสยงตาง ๆ และ VIX Index



ส าหรบแนวทางในการเพมความสามารถในการตดตามความเส ยงท เกดขน ในปจจบน บทความ Global Risks สองกลองความเสยงโลก พบวา เครองชทสะทอนความเสยงในแตละประเภทสามารถเลอกตดตามไดมากกวา 1 ชนด เพราะคงไมมเครองชใดทสมบรณแบบและสามารถประเมนความเสยงไดอยางแมนย าในทกชวงเวลา และการตดตามเครองช เพยงดชนเดยว อาจไมสามารถสะทอนเหตการณความเสยงไดอยางครอบคลม เชน เครองชบางประเภทสามารถสะทอนความเสยงทางดานการเงนไดด แตไมสามารถสะทอนความเสยงรปแบบอนได ดงเชน ภาพท 5 ท VIX Index สามารถสะทอนความเสยงทสงผลกระทบตอตลาดการเงนโลกไดด แตกลบมความสมพนธนอยกบความเสยงทสงผลกระทบเชงภมรฐศาสตร และการพจารณาเครองชอยางรอบดานจะท าใหการตดตามความเสยงในภาพรวมเปนไปอยางครบถวน

หากตองการตดตามความเสยงทสงผลกระทบตอตลาดการเงนโลกหรอ Financial Risks พบวา VIX Index และ GFSI จดเปนกลมดชนทสะทอนความเสยงในชวงการศกษาไดเปนอยางด ขณะทการตดตามความเสยงทสงผลกระทบเชงภมรฐศาสตรหรอ Geopolitical Risks พบวา GPR Index สามารถสะทอนและตรวจจบสถานการณความต ง เครยดในภมภาคตาง ๆ ไดด ซ งผลการศกษาทางสถตตงแตอดตจนถงปจจบนยงชวยยนยนไดอกดวย

ดงนน เมอเหนสญญาณเตอนภยความเสยงทางเศรษฐกจทก าลงสงขนในโลกแลว จงเปนเวลาทนกลงทน นกเศรษฐศาสตรและผด าเนนนโยบายควรตนตวและตระหนกใหมากขน เพอเตรยมพรอมรบมอและปรบพฤตกรรมไดอยางทนทวงท



การตดตามความเสยงทงทสงผลกระทบตอตลาดการเงนโลกและความเสยงดานภมรฐศาสตรดวยความถทเหมาะสมทสด จะท าใหเกดประสทธภาพและประโยชนสงสด ดงนน เครองชทมความถสงแบบรายวน (Daily) หรอรายสปดาห (Weekly) จงเปนทนยมของนกลงทนในการเลอกใชตดตาม รวมถงใชเพอมองหาสญญาณเตอนภยความเสยงทมกเกดขนอยางไมมรปแบบแนชดและอาจลกลามเปนวงกวางได

ส า ห ร บ เ ค ร อ ง ช ค ว า ม เ ส ย ง ด า น ภ มรฐศาสตรอยาง GPR Index หรอดชนทรวบรวมจ านวนเหตการณความตงเครยดตาง ๆ และท าการประมวลผลเปนความถ ซงมทงความถทงแบบรายวน (Daily) และรายเดอน (Monthly) แมวาความถแบบรายเดอนจะมเผยแพรลาสดเทากบชวงเวลาปจจบน แตความถแบบรายวนกลบเผยแพรในชวงเวลาทลาชากวารายเดอนประมาณ 4-6 เดอน ดวยขอจ ากดดานความลาชาของขอมล GPR Index ก า ร ใ ช Big Data อย า ง Google

Trends และ Google Correlate ท ร วบ ร วมขอมลจากการคนหาดวยค าหลก หรอ Keywords ทเกยวของกบความเสยงดานภมรฐศาสตรของผใชงานอนเตอรเนตทวโลกทใหความสนใจและตดตามเหตการณทอาจกอใหเกดความตงเครยด นบวาเปนประโยชนของการประยกตใช Big Data มาช วยสร า ง GPR Index (GPR_F) เ พ อ เ พ มความสามารถในการตดตามความเสยงนไดอยางเปนปจจบนมากขน

ขนตอนการสราง GPR_F เรมตนจากการใช GPR Index เปนดชนอางองส าหรบคนหาดชนอน ๆ ดวย Google Correlate โดยการคนหาครงนไดแนะน ากลมค าทมความสมพนธทงความหมายและคาสถตตอความเสยงดานภมรฐศาสตร อาท “Geopolitical” “Sanction” “ISIS Support” “Terrorist Attack” “Nuclear” “Missile” แล ะ “North Korea” จากนน จงน ากลมค าเหลานไปเกบรวบรวมความถเพมเตมดวย Google Trends ทเผยแพรความถละเอยดทสดแบบรายสปดาห

ภาพท 6 การสราง GPR_F ดวย Big Data

Note: GPR_F is constructed by Multivariate Method which consists of Google Trends data (isis support, terrorist attack, geopolitical, missile, north korea and guam nuclear) Source: Google Trends and calculated by BOT (Data are as of Oct 1, 2018)

Box: การสราง GPR Index ดวย Big Data



สดทายจงน าขอมลทงหมดหาความสมพนธดวยการว เคราะหพหตวแปร (Multivariate Analysis)11 และยนยนผลดวยการวเคราะหสวนประกอบส าคญ หรอ Principle Component Analysis (PCA) เพอการพยากรณ GPR_F และเมอท าการเปรยบเทยบกบขอมลจรงในอดตของ GPR Index นน พบวามความสมพนธสงกวารอยละ 76

จากภาพท 6 พบวา การน า Big Data มาประยกตกบ GPR Index สามารถสะทอนความกงวลของนกลงทนตอความเสยงดานภมรฐศาสตรไดอยางชดเจน ตวอยางเชน ในป 2016 ทความตงเครยดในคาบสมทรเกาหลไดปะทขนอยางรนแรง จากการทประธานาธบด คม จอง อน ผน าเกาหลเหนอเรงพฒนาอาวธนวเคลยรและทดสอบขปนาวธวถไกล (Intercontinental Ballistic Missile หรอ ICBM) หลายครง จนสรางแรงกดดนใหแกนานาประเทศ โดยเฉพาะ United Nations Security Council (UNSC) และสหรฐฯ เขามาจดการดวยมาตรการคว าบาตร ซงสรางความกงวลแกนกลงทนอยางมาก สะทอนจากสดสวนของการคนหาดวย Keyword ทเกยวของทง “North Korea” “Sanction” “Missile” และ “Nuclear” ปรบสงขนและสงสดในชวงกลางป 2017 เมอเกาหล เหนอทดสอบขปนาวธวถ ไกลบอยคร งขนและทดสอบอาวธนวเคลยรไดส าเรจ ท าใหเกาหลเหนอไดรบการคว าบาตรอยางรนแรงจากนานาชาต ซงสงผลกระทบตอการคา เศรษฐกจและความเปนอย

ของประชาชนเกาหลเหนอ จนกระทงตนป 2018 ความตงเครยดในคาบสมทรเกาหลทเรมผอนคลายลง เมอผน าเกาหลเหนอลดทาททแขงกราวลงพรอมยนยอมท าขอตกลงกบสหรฐฯ วาดวยเรองการยตโครงการพฒนาอาวธนวเคลยร (Denuclearization)

11 Multivariate Method ประกอบดวย 𝐺𝑃𝑅_𝐹𝑖 = 𝛽0 + 𝛽1𝑥1𝑖 + 𝛽2𝑥2𝑖 + ⋯ + 𝛽𝑛𝑥𝑛𝑖 + 𝜀𝑖 เมอ 𝑥𝑖 คอ ค าทคนหาดวย Google Trends เชน isis support, terrorist attack,

เพอแลกกบการผอนผนมาตรการคว าบาตร ท าใหความเสยงนเรมลดลง ซงสอดคลองกบสดสวนการคนหาดวย Keyword เหลานทยอยปรบลดลง

อยางไรกด ความเสยงดานภมรฐศาสตรไมไดเกดขนเพยงแคในคาบสมทรเกาหลเทานน แตยงปะทขนในตะวนออกกลางทงเหตการณกอการรายของกลมอสลามตางนกาย ( ISIS) ในซ เรย อหราน เลบานอนและซาอดอาระเบย หรอความขดแยงภายในประเทศทเกดขนจากการกวาดลางกลมกบฏและการปราบปรามผทจรต โดยมลเหตของความขดแยงเหลานมกเกดจากความเชอทางศาสนาและรปแบบสงคมทแตกตางกน จงสงผลใหความขดแยงเกดอยางยาวนานและยากทจะหาหนทางทจะหยดความขดแยงนลงได สะทอนจากสดสวนการคนหาดวยกลมค า “ISIS Support” “Terrorist Attack” และ “Geopolitical” ทม ความผนผวนและมสดสวนตอการพยากรณ GPR_F

ดงนน การน า Big Data เขามาประยกตใชจงเปนประโยชนตอการตดตามความเสยงดานภมรฐศาสตรอยางมาก เนองจากเปนขอมลทรวบรวมบนพนฐานความกงวลของผใชงานและนกลงทนทวโลกอยางแทจรง อกทง วธการเกบและวเคราะหขอมลมขนตอนทไมซบซอน

geopolitical, missile, north korea และ guam nuclear ขณะท 𝜀𝑖 คอ error term



ภาคผนวก

ภาคผนวกท 1 วธลดความผนผวนของขอมล(De-Noised) เนองจากขอมลมจ านวนมากและความผนผวนสง จงมความจ าเปนทตองลดความผนผวนของขอมลดวยการ De-noised ดงน

Step 1 หาค า ก า ร เ ปล ย นแปล งขอ งเครองชแตละตวในชวงเวลาทตางกน X(t) – X(t-1)

Step 2 หกออกดวยสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของคาการเปลยนแปลงของเครองชแตละตว

Step 3 สราง binary data (0, 1) โดยถาคาการเปลยนแปลงของเครองชแต

ละตวในชวงเวลาทตางกนมากกวาสวนเบยงเบนมาตรฐานคาการเปลยนแปลงของเครองชแตละตวใหเทากบ 1

ถาคาการเปลยนแปลงของเครองชแตละตวในชวงเวลาทตางกนนอยกวาสวนเบยงเบนมาตรฐานคาการเปลยนแปลงของเครองชแตละตวใหเทากบ 0

ภาคผนวกท 2 วธค านวณ Signal to Noise Ratio หรออตราสวนจ านวนสญญาณดตอสญญาณไมดจดเปน Nonparametric Model ทสามารถสงสญญาณโดยแสดงผลออกมาในรปของความนาจะเปน ใหเหนถงความออนแอของระบบเศรษฐกจหรอสถาบนการเงน (ถาความนาจะเปนอยในระดบต ากแสดงถงโอกาสในการเกดวกฤตในระดบต า) โดยจะแสดงผลในรปแบบของอตราสวนทแสดง power of a signal (ขอมลทมความหมาย) กบ power of background noise (สญญาณทไมพงประสงค) ถาอตราสวนสงกวา 1: 1 แสดงวามสญญาณดมากกวาสญญาณรบกวน

𝑆𝑖𝑔𝑛𝑎𝑙 𝑡𝑜 𝑁𝑜𝑖𝑠𝑒 𝑅𝑎𝑡𝑖𝑜

=𝑃𝑜𝑤𝑒𝑟 𝑜𝑓 𝑆𝑖𝑔𝑛𝑎𝑙

𝑃𝑜𝑤𝑒𝑟 𝑜𝑓 𝑁𝑜𝑖𝑠𝑒

= 𝐴/(𝐴 + 𝐶)

𝐵/(𝐵 + 𝐷)

โดยนยามการสงสญญาณเหตการณส าคญทางตลาดการเงน ดงตอไปน

ต ว แปร เต อนภ ยท ส มบ รณ ( Perfect Indicator) ควรจะสงสญญาณในชอง A เทานน จง

References:

Bank of America Merrill Lynch Global Research (2010), BofA Merrill Lynch Global Financial Stress Index.

Bank of Canada (2014), Predicting Financial Stress Events: A Signal Extraction Approch.

Bank for International Settlements (2014), BIS Quarterly Review, March 2018.

Caldara, Dario and Matteo Iacoviello (2018), Measuring Geopolitical Risk, Working paper, Board of Governors of the Federal Reserve Board.

Chicago Board Options Exchange website, VIX Index and Volatility. http://www.cboe.com/products/vix-index-volatility

Graham, The Put/Call Ratio: A Useful Indicator of Sentiment. http://www.discoveroptions.com/mixed/ content/education/articles/putcallratio.html

Hoffman (2017), “Credit Suisse has its own 'Fear Barometer,' and it's flashing red.” https://markets.businessinsider.com/news/stocks/credit-suisse-has-itsown-fear-barometer-and-its-flashing-red-2017-4-1001921106-1001921106

World Economic Forum (2018), The Global Risks Perception Survey 2017-2018.

ทพยประภา เหรยญเจรญ และณคนางค กลนาถศร (2018), Global 101 เราตดตามความเสยงโลกอยางไร, กรงเทพธรกจ คอลมนแจงสเบย ฉบบวนองคารท 18 กนยายน 2561.

พงศศกด เหลองอราม (2017) , ภมศาสตรการเมองโลก (Geopolitics): อกหนงความเสยงทไมควรมองขาม.

ทพวรรณ ทนนกลน (2014), ความสามารถของระบบเตอนภยทางการเงนกบความทาทายในอนาคต, ธนาคารแหงประเทศไทย FAQ ฉบบท 87.



นบวาเปน “Signal” และไมสงสญญาณใด ๆ ในชอง D สวนชอง B จะถอวาเปน “noise” เพราะ

เปนสญญาณท ใช ไม ได (bad signals) เนองจากวามการสงสญญาณจากเครองชแตไมเกดวกฤต

จากตารางด งกล าว สามารถค านวณ

สดสวนได ดงน A / (A+C) สดสวนของ Good signals

ตอจ านวนทงหมดทเกดวกฤต เ ม อ A+C แ ส ด ง ถ ง จ า น ว นค ร ง ข อ ง

เหตการณทเกดวกฤต โดยเครองชจะสงสญญาณเตอนภยทด (Good signals) จ านวน A ครง

B / (B+D) สดสวนของ Bad signals ตอจ านวนทงหมดทไมเกดวกฤต

ซง B+D คอ จ านวนครงหรอเหตการณทไมเกดวกฤต แตเครองชสงสญญาณเตอนจ านวน B ครง ซงถอวาเปนสญญาณเตอนภยทไมด (Bad signals)

บทความนส าเรจลลวงไปดวยด เพราะความชวยเหลอและค าแนะน าจาก ดร.สรจต ลกษณะสต คณณฐา ปยะกาญจน และคณธรภาพ แพงสภา ตลอดจนทม FAQ Editor ดร.สรช แทนบญ และดร.นครนทร อมเรศ ทชวยใหงานนมความสมบรณมากยงขน ผเขยนขอขอบพระคณมา ณ ทน

Event No Event

Signal A (good signal)

B (noise/

threshold too low)

No Signal

C (missed signal/ threshold too

high)

D (good

silence)

Contact authors :

ดร. ทพยประภา เหรยญเจรญ

เศรษฐกร สวนเศรษฐกจตางประเทศ

ฝายเศรษฐกจมหภาค สายนโยบายการเงน

[email protected]

ณคนางค กลนาถศร

เศรษฐกร สวนเศรษฐกจตางประเทศ

ฝายเศรษฐกจมหภาค สายนโยบายการเงน

[email protected]

global risks ส่องกล้องความเสี่ยงโลก · 2019-02-20 ·...

Documents