Navê çîrokê

Nivîskar

Rûpel

Rew ê, Xwedê çêkir! EDNAN HESEN 2 Mirî kayetî Nermo Tûjik 10 MAMOSTA BERENG ahînê Bekirê Soreklî 12 MIRINA XEZALEKE ahînê Bekirê Soreklî 32 Siyek Salih Demîcer 35 Kêlê behaneyan tijî nabin Salih Demîcer 41 Ez lawekî dixwazim Salih Demicer 47 Heger li ber navê min binivîsin Fewaz Ebdê 52 Heso û Efendî Ebas Isma'îl 57 Xewnên Qedexe Mihemed Seyid Huseyn 60 Nimra nigê te çende? Jan DOST 66 Li ber sîya dilê te Mahmûdê AKKO 70 Kirîna Serokan Qado êrin 76 Ji te re adete çima ji min porkurê re qebhete?

Qado êrin 79

Pûtvan Pîr RUSTEM 85 CIROKA PIRE U ROVI MISLIMKOBANI 89 Xewna Vejandî Ciwanê ABDAL 92 Bakurê dil Gername(1/3) Helîm Yûsiv 95 Bakurê dil Gername (2/3)

Helîm Yûsiv 106 Bakurê dil Gername (3/3)

Helîm Yûsiv 115 "Yê dîn" û sê çîrokên dî Zekeriya Tamir 126 Mamûr Efendî Ezîz Xemcivîn 135 Azadî Qado êrîn 139

IN U AHI Ar evê Oskan 141 Cavên wî vekirî man Enwer karahan 145 Pirtûka Kulîlkan

Mihemed Efîf Huseynî 153 Em wek serxwe a di kenin Perwîn 160 Agirên pir Salih demicer 163

EDNAN HESEN

Rew ê, Xwedê çêkir!

çîrok

Bi çi rûyî ezê vegerim mal? U çi jêre bibêjim? Gelo bi Ci rengî!.. bi çi dilî? ezê jêre bibêjim bû derew?!

E ê ê ..h! me digot qey emê ji vê tengaya- ya rastî mirina- han derbikevin! Mîna miriyê ku cebana bi çirîne ! lê mixabin, bêhtir gor li me hat hev, û me di hundirê xwe de di guvê e, tanî ku îrê dayika me di ber neynokên me re di avêje!.

Di rêya mal de, van pirsên han di hi ê wî de zîl dan, ji qehrare kenî, kenek bilind û bi aloz! U ji ni ka ve dêmên wî qermiçîn, lê dîse be randinek-bê dongî- li ser lêvên wî wêne bû, nola guleke li ber vebûnê û hilma êgir bidyê, wisa jî- bê ku vebe- çilmisî!

Carek din bi dilzarî be randinek li ser rûdêma wî în hat, lê hevqasî li ber kulên dil pêdarî nekir!

Sawîr û endî an pencên xwe li ser ramanên wî danîn"wê çi bibêje?" bê ku dilê bixwaze herdu lingên wî ew ji mal ve nêzîk dikirin!

Bi xwere di axifî: Ew roj ne roja xêrêbû dema ku min bawerkir! Lo bi rastî me ti tekî wisa rind jê ne dîtibû! Lê emê çi bikin? Hingî xwe kirin, me digot qey raste! No,no. neku me bawer dikir, me dixwest ku em bawer bikin, ne ku me dixwest, bi rastî ji neçarî bû, wek yê ku dixeniqe û destên xwe- ji mirinê- davêje kevzê! Pê çar salan me dilê

xwe xwe dikir, me digot qey yawo! Ma me ji teliyên xwe bibêhne?! Lê ti ta ku merov jê matmay dimîne, çawa Rew ê bawer kir! Qene ji binî ne axifî jî! Lê heme roj bi roj pirsên wê pir dibûn, ez niznim ewqas pirs ji kuve di anîn?! U roj bi roj sinciyê wê dihat guhertin! Xwe nazik dikir û dixwest wek bajariyan bi peyive! eger kesekî ji me ve biyan ew bidîtana wê herdu destên xwe li quranê bidana ku vê pîreka han rojekê bi tenê jî di nav rîxên Gundan de nejiye! U tu carî agirê tenûrê pora wê ya gijolk ne kizirandiye! Yawo tanî bi cilên xwe diguhertin! pê î hino -hino kin dikirin, tanî xwe bi ser kabên wê ketin, lê Xwedê heye, çend rojan dibin kiras de serkabekî dirêêêêj tanî bi gwîzekê li xwe dikir, peyre ew jî -bê veger

avêt! Dema pê î xwe bi ser hevde diguva t, ji bo kiras kabên wê yên tazî binixumîne, lê dûvre bi demek kin serê xwe bi anazî radikir û bi sermestî di rêve diçû! U dema ku bê ew bi vêviranda, ne bi mine û ne bi teye, qene hew çîtikên xwe jî dinixumand! Pi tî bi vî hawî ava rûyê wê qetiya, êdî hew dikarî ji wilo pêve kirasê xwe kin bikrana, vêce hino-hino tenik dikir, tanî yekî ji perikê çixaran teniktir li bejna xwe kir! Edî xwe têve dihat xuyan, merov dikarî bipîve!!!.

Hîn li qeraxa bajêr bû bajarî! Me jî got ba e vegêjan bi her ti tîre çêdibe, ma çima bi Rew êre çênabe?! Bi rastî li min jî xew hat, ew pevçûnên berê-wek sitirhên kera

windabûn. Ne tenê hew bi min pevdiçû ! êdî bi zimanekî êrîn bi min re di peyivî , tanî gelek caran min ji xwe dipirsî:

-Gelo ev Rew ê ne ya berêye? Yawo çiqasî qenc û ba bûye! Gelo berê sedem ji cilên wê bû? Heger min bizaniya, min zûve cilên bajariya li bejin û bala zirav û bilind

qeda Xwedê bi derewê bikeve, bejna kinike, stûre, pehnexirî, bikrane.

Kî ji min re bibêjî ti tin xencî soza min jêre dayi, çêbûne!.

Pi tî salekê ji bintariya me hew bi min re bi nazî di axifî, û carekê ne dihi t ku ez bi dil adî lêvên wê di nav yên xwe de bi perçiqînim, îravê Gulan- ne tenê îrav, tanî bi jehrê- ji wan bimijim! Pê têhna xwe bi kînim û ewta dilê vemrînim!.

Tim û tim di rûyê min de digot "tirro...! qey tu jî ji min re zilamî?! Tu halê me dibîne?! Ne bixêr ji xwe ve tu jî mamostayi! De bi Xwedê jiyana ivanê gunda ji ya me bi gelekî xwe tire, Kanî zilamtiya te?! Xweska min gavanek bikrana û ne tû!".

De vêce îro hew ji ser min radibe! Erê car-caran hestiyên min dikine çirke-çirk, lê hema ji demên berê çêtire, mîna qepalekî tu ji avê bi guvê e tanî min ziwa dike!.

Ciqasî berê min kefte-lefta xwe dikir û jêre di got" Rew ê, her ti t bêhna fereh jêre dive, aram bike wê Xwedê çêkî", bê sûde bû, ji min re digot "de her-ree..biqe ite..!".

Cend caran min ji neçarî lê dixist, tevî ku lêdan erme ji kesekî wek min rew enbîrre, lê dema gotin mafê xwe nestîne divêt dar ûnê bigre! Lê disa bê kelkbû.

Hîn wexta bintariya me êrîn ji min re digot "mamosta Hesen, peyre ji mamosta Hesen bû Hesen, û ji Hesen bû Heso, û ji Heso kire Hesko! Xwedê di zane eger rew a me wisa dom bikrana ka wê navê min bikra kevgîr?! ka wê bikra çi?!.

De vêce îro hew navê min hildide! Xwe dixalêne û bi nazdarî dibêje "bavê Newzad..!".

E .h! berê dema min girêfat didanî bi henek pêkirin digot" ev çiye? Tu li gergûnkê di sukra wî de tema e bikin!", de vêce niho dibêje "bavê Newzad girê'p'ata te bûye kîsik, de

fermoke deyne ezê ji tere utîbikim". Ez nizanim kengî hobûye utiyê?!.

Eê .h! kanî Rew a berê? û kanî ya îro? Pir ji hev dûrin! Wey Rew a berê sed carî oxir û felekên te ne yê xêrêbin! U Rew a îro gelekî bixêr .

Yawo! Tanî bi zarokên wê hatine guhertin, nema girêfata min diki -ki înin! û hew li ser zikê min pîkolê dikin!.

Tevî ku ez pir zehîbûm, her heft zarokên- zarok! Ehrîmanên - wê Zikê min kiribûne hofka gokê!.

De vêce îro nahêle ku yek ji wan nêzîkî min bibe! zirta li wan dike, û ku pêwist dibe li wan dixe!" Kuro, Keçê! Hey Xwedê ji xwe re bira! Dûrî bavê xwe herin.. hunê kincên wî bi lewitînin ".

Berê ku ez ji dibistanê digihi tim mal, ji tirsa zarokên wê min dicihê-cihde girêfata xwe didanî, lê îro bê ku ez deynim dikarim rûnim, razim, nan bixum! Kesek bi hemd û bê hemdê xwe nikare destên xwe bavêjê. Nema dikarin nêzîkî min rawestin!

Eger ku ez jî bixwazim bi yekî ji wan abibim- tevî ku xwîna min na tevize ser wan- na hêle ku werin nik min! dibêje "bavê Newzad , lingên wan bi gemarin, wê cilê te bi lewitînin". Kela girî dikeve qirika wan de, û ji tirsa wê xwe ji min dûûûûr dikin!.

Hê wisa bîranînên wî diber çavên wî re di herikîn û bi dengekî bilind bi xwe re di peyivî, tirimbêlek dibere derbas bû, him-hima wê û qîr-qîra yê ajovan nekir, wextî li tengala wî bixista, yê ajovan bi kotekî xwe ji ser da alî, Mamosta di Toz û telazê de windakir.

Kêlîkê çavên xwe xurandin, û xwe ji tozê dawe and, û dîse di riya xwe re me î, xwe ji bîr kir! Sawîran di hi û sewdanê wî de hêlîn çêkirin, kavilê kovaniyê dîsa ava kirin, bi tengezarî gazin ji xwe dikirin!

-Cima ezê ji pê îve bawe rbikim? Bi Xwedê ne ku min bawer kir! Lê neçarî zane! De çiqasî ez geryam, tanî av bi kabên min de hat, ez ji hi kelingan ketim! Li nîvê bajêr, li dora, qeraxa! ti t bi dest min neket! hebûn ne ku nebûn lê, mixabin ne li gor me bûn- kama min jê, ne li gor perên mebûn!-lê xêr nekir, li vir, li wir, min qewîtî li dosta li neyara, li nasa, biyaniyan, , min kes nehi t , li tevan kir, lê çardeh sal karmendî, mafê kiryariya xaniyekî ne kir der!...û hîn em di Xaniyê bi kirêde dijîn- dijîn!.. di ewitin!- ev bû çend car em lûsê xwe diguharin, û her car em ji navça bajêr bi dûr dikevin. Tanî em man derveyî bajêr! Tim ger û pirsyarî heya berî çar salan li dibistanê ji me re gotin wê gorten xaniya bide we, û bi nîv buhakî, yên ji we bixwazin?- Gotin, koro te çi divê? Got çavekî bi ronî- ma çawa em naxwazin! Me go xwedê çêkir, problema me çareser bû, û ji hingave heya îro her heyv hinekî ji mehiya me qizinc dikin, tevî ku em pê nedigiha tin serê mehê, lê me dibere hinek- hinek! Tev-hûre-mûrkên xwe bi nîv bûhkî firotin, U bi dîlekî û stûxwarî me deynek ji vî kir û deynek ji wî kir! Heta îro, me guman dikir ku mafê xanî gizorî bûye, û vêce bispêrne me!.

Ji xwe ti ta ku min pir xembar dike pirsên Rew ê yên bê lekeh, û omîda wê ya ji çiyayê Qehf mestir! Ku wê nêzîk banekî di ser xwe re bibîne, û banê wê be! Ti tekî kesî ne ji dûr, û ne ji nêzîkve pêre tunbe.

Tim û tim digot:

-Bavê Newzad wê kengî bispêrne me? Qey ev bûne çiiii!

-Rew ê ez ji te bêhtir dixwazim! Lê

-Lê çi?

-Qey hîn gizorî nebûne.

Edî bêdeng dima û li kûraniya Cavên min dinihêrî, û dîse hêviyên xwe diyar dikirin:

-Rast ew jî Qatin? weke

-Wilo dibêjin.

-Wilo dibêjin!(bi gotina wî diveceniqî) ma qey te nedîtine!

-No, ma ezê li kû bibênim?!

-Ciih! Pepûk! Qiriko, Cawa xaniyê ! Reben Yaro! Kesî masî di avêde kiriye! U pêre- pêre gurmîn ji sîga xwe dianî.

-Rew ê, me ne ji diza kiriye! Me ji Gortenê kiriye, Gorten!.

Edî kezî kurê xwe kerdikir.

De vêca ev bû çar sal em di van xwenerojkan de dijîn!

Hê wisa kûr diramiya, silindera dergehê hew ê coka ku ramanên wî têre diherikîn, xitimand, û ew ji xewnerojkan iyar kir, gormêniya dahola êxoyê Nado ji serê wî hat,

cîhan li ber çavên wî bû eveke zivistanî, kaniya xwînê riya xwe vekir.

Rew ê pêve bezî.

-Pepûk, pepûk! Ev çi bite hatiye?!

Gava gewdê Rew ê li pê cavên xwe çandî dît, ava sar bi la ê wî de herikî, û xuhdanek sar tevlî xwîna germ bû, êdî dixwest ku erd wek devê dêwekî vebî û wî daqurtîne!

Birîna xwe ji bîrkir û kete mitala xwe de, ka wê bi çi riyê bi Rew ê bide zanîn. Ji xwe pirsî "Gelo Rew ê wê vegere ya berê? yan wê qenc û ba bimîne? Welleh ez dibêjim aqil girtiye.".

Rew ê hew saman kir kela girî di qirikêde, jê pirsî:

-Bavê Newzad çi bi te hatiye?

Nû bi ser hi ê xwe hat, serê xwe ji ber awira wê tewand, û bi tirs diber xwe de bikotekî dengê wî dihat bihîstin

-Ti tek nebûye, serê min li

Rew ê rahi te çengê wî bir li hundir wek pa akî li ser palgihekî rûnand, bi paçikekî xwîn ji serê wî ziwa dikir.

Mamosta Hesen ji bîr kir ku girêfata xwe deyne, Rew ê bi delaliyên xwe rê li ber girt!.

Cemek pirs ji devê wî herikî:

-Bavê çima?... çilo ? Qey te hay ji xwe tunebû?.

Tanî bi lehiya pirsên xwe girêka zimanê wî vekir! Bi rebenî got:

-Rew ê! Do..do

-Ci do..do wa te ye! Xêre zimanê te li hev di herbile?!

-Rew ê, doooza taxeeek pereyî dîtir dikin

-Ciyih! (bi navê pera re veceniqî) Pere! Ji bo çi?!...

-Ji bona Xênî

-Xênî! Cima, qey ev çar sale em çi didine wan?! E, ne va em kezeb re î kirin!.

-Rew ê, tanî du mehê din eger em peyda nekin, Xênî Nadine me

-Te got çiyih! Nadin?!...

Xwe jê da pa , û agir ji devê wê barî, û bi serde xuriha

Zarokên wan jî li wan civîn, dema ku bawer kirin diya wan bi rastî bi Bavê wan pevdiçe, heme tevan bi hev re êrî î bavê xwe kirin, û dîse li ser Zikê wî wek berê hatine sema!

26-4-1990

tirej.com 05/11/2003

Nermo Tûjik

Mirî kayetî Min xewnek dît, bêjin xêr be!! min dît dîkê gundê me Soro, yê ku nikilê wî berê bostekê dirêj û tûj bû, û dengê wî qebe û digiha heft gundan û mirî kek nemabû ku baz nedabûbe ser, çavên wî mîna meya ku sed salî hatibe meyandin di binê zêrzemînên êzdîyan de, min ev dîk di xewnê de dît êdî hêkan dike û ber bi mirî ktîyê ve diçe!!

Cima min ev xewn dît:

Bi rastî navê dîk berê soro bû, kiryarên wî sor û rengê wî sor û çavên wî sor, yê ku ev nav lê kiribû ne a bû, lê rojekê ji rojên xwedê, dîkê me ji navê xwe bêzar bû û ji rengê xwe jî, sofî Simik xanîyê xwe ji derve û hindir ve kils dikir, yanî geca spî di dîwaran dida, gundî li hawîr bûn, hinan alîkariya wî dikir û hinan jî çayê vedixwarin û nav di karkiran didan, ji ni kêve Soro weke birûskê ji nav mirî kan bazda û hat xwe li te ta geca spî qeliband û xwe tê werkir. Pi t re xwe têr vegevizand heta bû wek gulokek berfa sersalê!!

Sofî Simik ê lepên wî di hevîra kilsê de, qêrîya : hey malmîrat tu dîn bûyî!!

Yekî henekçî ji gundîyan kenîya û got: na qurban, ew jî bûye a tîxwaz, hûn dê niha bibînin , wê ew hêkan jî bike û nema sibehan bang dide!

Temamiya xewnê:

Erê min Soro di xewnê de dît, hêkeke xwaromaro, spîçolkî, derizî ji qûnê emitî û li ser kaya li bin wî di pînê de raxistî gindirî, ji ni kêve Soro axivî û berê xwe da min:

Kuro ma tu ne ji ba ûrê rojavayê Kurdistanî, ku min berê jêre digot : ba ûrê çûçano!!

Min gote Soro: erê. Ez ji ba ûrê reben im.

Soro: xwe qurre neke, reben meben çiye kuro!! Ma ev çibû min niha li ber te kir?!

Ez: Soro axa welle ez jî nizanim !!tu dîkî lê te hêk kir!

Soro: hey bê hi ev ne hêke, ka hela destê xwe bihavêjê û binêre.

Min destê xwe avête hêka xwaromaro, di destê min de vebû, çi binêrim!! manifistoya partiyeke demoqrat û nû ji bo rebenên kurdên sûrya yên ku partîyên wan nînin.

Soro di bin çavan re li min dinêrî ka ezê çi bibêjim, min manîfesto pêça û xiste hêkê û li bin wî danî, û got: Soroyê delal, ba e te nikilê xwe yê weke dasê qusand, lê van hêkan neke. Nebe mirî k.

tirej.com 03/11/2003

ahînê Bekirê Soreklî

MAMOSTA BERENG

(Kurteçîrok)

Di nav mezata bajarê Hawarê de Mamosta Bêreng bang dikir: Cîroka herî dawîn têye firotine! De werin Hawarîno, werin! Nerxê çîroka min pirr giran e, lê di mezata Hawarê de gellekî arzan e.

Dengê Mamosta di nav dengên keran, çêlekan, ciwanann, peyan û pîremêran de wenda dibû û tenê di nav çend gavên doraliyên wî de dihat bihîstin. Ew li ser tenekeyekî vala yê rûnê nebatî dani tibû û li ser maseya li pê wî çend pirtûkên kevin û rûpelên di nav dosiyan de di bin telîsekî de hatinî ve artin hebûn.

Li dû ta tiyan du xortên bi simbêl li pê maseya Mamosta rawestiyan. Li dû niherîna li pirtûkên kevin ku bi pirranî yên helbestan bûn yekî ji wan bi dengekî qebe gote Mamosta ku ew dixwaze pirtûka wî ya dawîn bibîne. Min negot pirtûk, ezbenî, min got çîroka dawîn, got Mamosta bi dengekî nizim. Wî dosiyek ji binê têlîs derxist û da dest mirovê ciwan. Xort bi rûpelên di nav dosiyê de niherî û ew

raber hevalê xwe kirin. Ba diyar bû ku xwendina herduyan jî ne yeke rêk û pêk bû, û ji ber ku çîrok ne wek pirtûkan, lê li ser kaxiza arzan bi daktîloyeke kevin hatibû nivîsandin, wan bêyî ku bi dirêjî lê binihêrin, ew çekirin ser maseyê û yekî ji wan got:

- Ev karê qe meran e, ne kitêb e, heval!

- Min negot kitêb e, min got çîrok,...

Berî ku Mamosta gotina xwe bi seri bike, xortê din dest bi axiftinê kir:

- Yên wek te ji me re nabin. Ev çi ye?! Tu çima ti tekî ba nadî gel? Belkî jî tu bi mebest wa dikî. Te berê iîrên weqa rind yazmî dikirin, wek iîra bi navê Lêxin. Eger te ji bîr kiriye, ez wînim bîra te:

Lêxin hevalno lêxin

Cavên neyaran derxin

ore a me bi rê xin

Axa û xayinan dûr xin.

Hûn tev êr û piling in

Hawariyên bi deng in

Tev de boke û leheng in

Wêrek û serbilind in.

Xortno rabin dîlanê

Rakin tîr û kevanê

Tev de biçin meydanê

Bo xatirê dewranê.

Mamostayê ku di rûyê xwe de sor û piz bûbû serê xwe ber bi erdê daxist û bîstekê bêdeng ma. Xortê helbest xwendî dosiya ku berê di destên wî de bû car din rakir, dîsa pê ve niherî û got:

- De ev çi gû ye?! Hezar rûpelên wanî jî nagihên iîreke rojên ciwantiya te. Ha va iîra te, iîra Lêxin, kane sed xortî li êgir biqelibîne,...

Mamosta serê xwe rakir û bi dengekî bi hestên xemê dagirtî got:

- Ka bide min wê dosiyê. Zatî kesek nizane bixwîne jî. Ez tenê ji bona derbaskirina katê dinivîsînim. Eger we xwezt, ez ê be ekî çîrokê ji we re bixwînim.

Xort dosiye çekir ser maseyê, çend peyvên di nav dengê zirrîniya kerekî de nehatinî bihîstin kirin û li gel hevalê xwe bi rê ket, bêyî ku fersendê bide Mamosta Bêreng da ku be ekî çîroka xwe ya dawîn ji wan re bixwîne.

Wê êvarê Mamosta hemî helbestên ku wî di dema ciwantiya xwe de nivîsandibûn ewitandin û xweliya wan kir tûrekî. Di berbanga sibeya roja din de ew ji mala xwe derket û berê xwe da gundê ku bavê wî lê melletî kiribû. Bi rê ve ew ber bi goristana Hawarê fertilî û çû serilêdana gora jina xwe. Ber xêtir ji jina xwe bixwaze, wî kortikek li ber serê gora wê kola û xweliya helbestên xwe tê de binerd kir.

* * *

Gundê bavê Mamosta Bêreng lê melletî kiribû êdî bûbû bajorokekî. Mamosta hêvî dikir, ew ê bikaribe li wir çîrokên xwe bifro e û xwe bi pereyên wan îdare bike. Da ku navê xwe bide bihîstin û çîrokên xwe bi xelkê bide nasîn, wî ji melleyê ciwan yê bajarokê Xemxwarê tika kir ku bila rê bide da ew çîrokeke xwe êvarekê di odeya wî de bixwîne. Ji ber ku bavê Mamosta di mizgefta melleyê ciwan de berê melletî kiribû daxwaza wî hat pejirandin û rê ji bo wî hat dayîn ku

ew roja îniyê li dû nimêja yasiyan çîroka xwe ji mêvanên melleyî re bixwîne.

Bîst û yek mêvan û nasdarên Melle Husên li dû nimêja yasiyan di odeyê de be dar bûn û li dû belavkirina çayê ji Mamosta hat tikakirin ku bila dest bi xwendina çîroka xwe bike. Mamosta dosiyek ji tûrê xwe derxist, spasiya melleyî û mêvanên wî kir û dest bi xwendina çîroka xwe ya dawîn kir:

Bajarokê Brixlegg (Brîkslêg) di nav mijê dawiya payîzê de wenda bûbû. Li rawesteka trênê tenê xortekî bi navê Sêwî û çar kesên din ji trêna ji Viyena dihatî daketin. Ev yekemcar bû ku Sêwî dihat devera Tîrol. Wî li çep û rastê xwe niherî û hema kir ku destê xwe biavêje çenteyê xwe da ku bi rê keve, dema dengê Maria ket guhên wî. Bi kêfxwe î Sêwî ber bi wê me iya, lê dema nêzikî li wê kir xwe ragirt. Ji tirsa segê li gel hevala ku wî li Viyena nas kiribû ew newêribû bêtir ber bi pê biçe.

Li vir mêvanekî Melle Husên Mamosta Bêreng rawestand û gotê:

- ora te bi êkir dibirrim, Mamosta. Te got seg. Seg çi ye?

- Seg kûçik e, ez benî, kotî ye.

- Madam werg e, çi ra nabêjî kûçik?

- Seg jî eynî ti t e.

Hema Mamosta dixwazt çîrokê bidomîne, dema du kesên din bi hev re xwaztin biaxifin:

- Tîrol li ku ye?

- Tîrol li Austirya ye.

- Austirya li ku ye? hat dengekî din.

- Austirya welatekî navenda Ewropa ye. Jê re herweha Otrî û Nemsa jî têyên gotin.

- Li qusûra me menêr, Mamosta. Ba ûr çi ye? yekî din pirsî.

- Ba ûr qulbe ye, ez benî. Bervaciya bakur e.

- E Madam werg e, çima nabêjî qulbe , bavê min?

- Eynî ti t e, ez bi qurbane serê te.

- Jinên wir porê xwe diniximînin? yekî pirs kir.

- Na, lê Maria keç bû, ne jin. Keçên me jî berê porê xwe venidi artin.

- Neûzû billah, hat dengekî din.

- Dibêjin jinên wir doxînsist in, Mamosta, werg be?

- Bawer nakim weqa doxînsist bin, keko. Li her derê nuha doxînên naylon têyên bikarhanîn. Doxînên bi ben li vir jî nemane.

- Min bihîstiye ku jinên wir jî wek peyan ebqeyan didin serên xwe, bi peyayên ew dixwazin re diherin nav daristanan û li stuyên hev siwar dibin.

Li vir hindek ji yên be dar keniyan, heta bi Melle be jî di ber xwe de bi irî. Mamostayê ku êdî tiji bûbû, bêyî ku dengê xwe bilind bike, wisa li axifgerê dawîn vegerand:

- Rast e. Li daristanan jî ebqeyên xwe dixin bin kûnên xwe. Dema karê xwe bi seri dikin nema êdê wan ebqeyan bi kar tînin. Wan dixin nav tûran û didin rêxistineke xeyrî da ku li welatekî cîhana çarem bidin belengazekî wek te.

Mamosta dizanibû ku ev gotina wî ne di cîh de bû û bêyî usûl bû. Herweha pê hesiya ku ew ê ba tir bûya heke destpêka çîroka wî ji bo komeke wisa bi êweyeke din dest pê kiribûya lê a tî carê

bûbû, heye ku bi encama zexta xwîna wî ya ku di van hefteyên dawîn de roj bi roj rabûbû. Wî hêze xwe kir, rabû ser xwe û bi lez ji hundir çû der. Heta Melle Husên derket derve da ku wî vegerîne ew di nav eva re de wenda bû. Ciqa Melle bang kir jî, Mamosta lê venegerand.

* * *

Wê evê Mamosta li çolê raziya, di feydeke nêzikî rê de, rêya ku dê roja din ew bigîhanda gundê La anê, ûna ku mala xû ka wî lê bû.

Ew di xewneke wê evê de bûbû bokeyê çîroka xwe ya dawîn, ûna Sêwî girtibû. Dema wî li rawesteka trênê nêzikî li Maria kir, wê kêreke tûj ji beriya pardesonê xwe derxist û bi wê segê xwe yê biçûk serjê kir. Sêwî veciniqî lê Maria keniya û gotê, bila netirse. Li welatê we berxan ji mêvanan re serjê dikin, wê got, min jî çi berx nînin; li ûna berxekê min segê xwe yê li ber dilê min gellekî bi nerx ji te re serjê kir. Sêwî li hatina xwe gellekî po man bû û ber ku ti tekî din bibêje du polîs ber bi wan hatin û ew bi tawana kujtina segî girtin. Maria ji kenan lal bû. Sêwî hewl da bibêje ku wî seg nekujtiye, ku ew ji bo axiftina li ser nebûna mafên mirovan li welatê wî hatiye Brixlegg, lê bêyî çi sûd. Polîsan gotin, wî tade li mafên segan kiriye û divêt bête girtin. Wan ew agahdar kirin ku li gor qanûna bajarokê wan, yê segekî bêyî sedem bikuje divêt bi giranî bête cezakirin.

Dengê teqîna tifingan ji ka ê li ew aliyê rê Mamosta ji xewnê vegerand feydê. Giyanê wî bi tevahî dilerizî û ew nema êdî dikaribû razê. Gelo li ka î kê kî dikir kemînê? Dirêj nekir dengê teqîna tifingan hat birrîn. Mamosta ket nav xewn û xeyalan û li rojên xortaniya xwe vegeriya, çû bajarê çeleng Viyena, di çayxaneyên wê de dani t, di baxçeyê Sch?nbrunn ( onbirûn) de geriya, di xaniyê xwendekaran de rastî kevnehevaleke almanî hat, li gel wê rabû ser burca kilîseya Stephan ( têfan) Dom,... Gelo çi bi

serê wê hevalê hat? ew diponijî. Gelo zewicî be, gelo çend zaroyên wê hebin, gelo ew hîn wî bi bîr tîne,...? Wî xweziya xwe bi wan rojan hanî, rojên xwendekariyê, rojên ku wî geh birçî, geh têr derbas dikirin û li ber xwedê digereiya bila zû derbas bibin lê dû re li derbasbûna wan po man bû. Di wan salan de, dema wî li Ewropa dixwend, xwendekar li welatên xwe vedigeriyan. Tew pirsa daxwaza mafê penabertiyê li holê nebû, nedihat bîra kesekî. Mayîna li derve li dû kutakirina xwendinê erm bû, divabû mirov li welatê xwe vegeriya,... Di quncekî dilê xwe de Mamosta po man bû ku wî çi caran hewl neda da ku vegere welatekî Ewropayê û li wir mafê mayînê bixwaze lê wî dê çi bikira, di qedera wî de riya jiyana wî wisa hatibû nivîsandin. Nuha jî, bi vî umrî, wî nedixwazt ji nû ve dest pê bike û xwe bike penaberekî biyanî. Ti tê çûyî çûbû!

* * *

Dema Mamosta nêzikî li gund kir, li ûna bêderan bi dehan peya, jin û zarok civiyabûn. Di navbera wan de sê peyayên bi rîh li ser erdê dani tibûn. Yek ji wan xwediyê meymûnekî sorî mezin bû; yekî din xwediyê marekî bû, marekî sorî piz yê ku li pê xwediyê xwe kokel bûbû; û yê sêyem xwediyê hurçekî bû, hurçekî re î bi heybet. Zaroyan bi çavên tiji meraq û tirs li her sê peyan û lawirên wan seyr dikirin. Peyakî çarem dest pê kir li êldefiyê xe, peyakî pêncem dest pê kir geh li ser lingê çepê, geh li ser yê çepê baz bide, û zaroyan û xortan dest bi lêdana çepikan kirin. Dengê êldefiyê hêdî-hêdî bilind bû, yê xwe li ser lingekî çedikir dest pê kir biqîre û zarokan dawî dan çepikan. Peyayê yekem zincîra meymûnî ji dest xwe berda û mêymûn dest pê kir bireqise. Peyayê duyem zurneyek ji pa ûla xwe derxist û dest pê kir puf zurneya xwe bike. Marê wî xwe ji kokeliyê vere and, ber bi jor hilda û dest pê kir la ê xwe bi êweyeke hunerî bilivîne. Peyeyê sêyem qayî a hurç ji dor stuyê wî vekir û hurç dest pê kir li hember mêymûn, li ser her du lingên pa în bireqise. Yê êldefî lêdixist xwe xist navenda her sê lawiran û bi lez ziviriya. Dengê êldefiya wî her ku çû bilindtir bû, her weha dengê qîrîna wî. Hurçê re har û hartir bû û ji ni kan ve çepelek avêt meymûnî,

guhekî wî xist nav devê xwe. Qîrînî bi mêymûn ket, xwe ji pê hurç bada û ji pa ve xwe avêt ser pi ta wî. Mêymûn dest pê kir bi qîlên xwe yên tûj pi ta hurç bigeze. Qîrîna hurç, qîjeqîja mêymûn, dengê êldefiyê, qîrîna xwediyê wê û dengê zurneyê li nav hev ketin. Gundî bi çûk û mezinên xwe ve bêdeng û bêliv man.

Ji hemî rojên salê û ji hemî kata rojê Mamosta di vê bîstê de gihî t gundê La anê. Ev bûbûn heft sal wî xû ka xwe û gundiyên vî gundî nedîtibûn. Di ev rew a li holê de wî nedizanibû çi bike, lê wekî mirovekî bêyî tevdêr ber bi pê biçe, ew jî ket nav gundiyên tema evan. Gihî tina wî tenê bala xwediyê marî ki and, yê ku bi dîtina wî re meqamê zurneyê a kir û dû re rawestiya. Bi dawîhatina dengê zurneyê re lêdana êldefiyê û qîrîna xwediyê wê jî nizim bûn. Ba diyar bû ku meqamê li holê ji hev diket, atmosfêr sar dibû. Dirêj nekir mar dîsa kokel bû, meymûn ji ser pi ta hurç daket û hurç li ser kêleka xwe veket. Vê yekê gundî hêrs kirin; û zaroyan dest pê kirin keviran biavêjin her sê peyan û lawirên wan; û dayên bi zaroyên xwe serbilind dest bi zilxitan kirin; û gundiyên bi kirinên zaro û jinên xwe kêfxwe dest pê kirin bikenin; û xwediyê mêymûn, ku nuha a kere bû ew di çavê çepê de kor e, ûjinek ji beriya xwe derxist û di çavê xwe yê rastê re kir; û çavê wî rijiya, qîrîna wî xwe gîhand asîmên; û xwediyê hurç çefiya xwe ji serê xwe danî û xist stuyê yê kor, bi mebesta ku wî bifetisîne; û yên tema evan dest pê kirin bi dengekî bilindtir bikenin, ji ber ku serê xwediyê hurç gurrî bû; û xwediyê marî rabû ser lingekî û xîje ser xwediyê hurçî kir; û her kesî dît ku lingê wî yê rastê ji jor çongê re qut e; û kenê yên be dar bilindtir û bilidtir bû; û meymûn car din dest pê kir biqîje, hurç dîsa rabû û dest bi orîniyê kir û mar ji nû ve rabû ser doça xwe; û meymûn xwe avêt ser pi ta hurç û ew bi qîlên xwe yên tûj û dirêj gez kir. Xwîna sor ji nav qîlên wî dirijiya; û marî xîje mêymûn kir û pê dada; û hurç lepek avêt marî, be ekî wî xist nav devê xwe û ew ji hev qeli and; û meymûn ji ser pi ta hurç ket û dest pê kir can bide; û her du be ên marê sor li ser xweliyê dilipitîn; û hurç sikran dikir; û zarokan dest

bi alahêyê kirin; û dengê lîlelîla zilxitan rabû cem xwedê; û peya keniyan û keniyan û keniyan.

Ji ni kan ve qîrîna jineke be dar da ser hemî dengên li holê. Jin yeke bi du canan bû. Navê wê Rojan bû. Rojan nuha li ser erdê vedigevizî, bi nalîn û qîrîn, bi girî. Di navbera mêymûn û hurçî û marî û xwediyên wan yên brîndar de Rojan li ser erdê vir de-wê de diçû û dihat. Car pîrejinên qelew xwe gîhandin wê û yekê bi pîlê rastê, ya din bi yê çepê, yekê bi çongekê û ya din bi çonga din girtin; û jineke pêncem kirasê Rojanê ber bi pa ki and, derpe jê eqitand. Jina avis her diqîriya, lê qîrîneke ku hindik dima

perdeya guhan qul bike; û bi rakirina kirês re ba diyar bû ku di zikê wê de erekî mezin heye. Pîrejinan dest bi hawarê kirin, ciwanjinan dest bi girî kirin û zaro bi çavên mezin ber bi pê hatin û peya ber bi pa çûn. Dirêj nekir du dergû ji nav eqên Rojanê hatin derxistin, yek li dû yê din, û her duyan bi hev re qîrîneke sist ji xwe hanîn der, di nav xwîna diya xwe de; û qîrîna wan nebû duduyan; û pîrejinan ew mirî rakirin û bi girî gotin: Xwedêyo, ev çi bêtar e?!

Her du zaroyan di zikê diya xwe de hev û din mest kiribûn. Di gellek ûnan de bedenên wan yên biçûk mor bûbûn û ji bêvilên wan xwîn rijiyabû.

Ber roj biçe ava Rojan û her du zaroyên wê li goristana gund binax kirin. Mêrê wê di girtîgehê de bû, brayekî wê li çiyan ervanê azadiyê bû, yek li le geriyê bû û dudu li bajarên dûr bûn. Xû keke wê reviya bû, kesekî nedizanibû li ku ye, û du xû kên din li gundên dûr zewicî bûn. Diya wê li dû zayîna xû keke wê miribû û bavê wê ber kurtedemekê xwe bi dar xistibû.

Kesekî li her sê mirovên bi rîh nepirsî. Roja din dema gundî ji xew rabûn, kesek li ûna bêdernan tunebû, ne jî çi opên lawirên mirî li wir mabûn.

* * *

Xû ka Mamosta giriya dema wê brayê xwe li dû heft salan li pê çavên xwe dît, zaroyên wê çûn destê xalê xwe û bavê wan her du çavên wî ramûsan. Wê êvarê xelkê gund bi mezin û çûkên xwe ve li wê malê kom bûn, bi xêrhatin li Momostayî kirin, li halê wî pirsîn û li deng û behsên Hawarê meraq kirin.

Gundê La anê jî nema gundê berê bû. Li wir jî êdî pîvanên aristaniyê yên wek traktoran, patosan û motorsîklan

dihatin dîtin, herweha televizyon. Li wir jî xortan li nasnameya mirovî dipirsîn û dixwaztin bizanin ka ji rengan mirov rêzgir û pi tgirê çi rengî ye lê Mamosta nikaribû bersîva wan bide çimkî ew hîskokîn bûbû. Li dû dîtina bûyera li ûna bêderan cîh girtî hîskokên wî dest pê kiribûn hilên. Xelkê gund hîskokên wisa hîn nedîtibûn, ne jî bihîstibûn. Hîskokên wî weqa pirr bûn ku nikaribû bi êweyeke zelal biaxife.

Li dû xwarina îvê peyakî rûspî ji nif kan ve got:

- Mamostê feqîr! Min ti tekî wek vê olexanê di umrê xwe de nedîye. Min nuha hîskokên rêben jimartin. Panzdeh li ser hev hatin.

- Na, na, te çî kî zêde kir, got xortekî.

- Ma tu fedî nakî, xarzê! Ne rîhên min spî ne; ma ez derewan dikim? got yê rîhspî.

Yekî din:

- Hey virxûn, tu fedî nakî, gotina Apê Hemze dibirrî?

Yê ciwan:

- Apê Hemze dibêje panzdeh hîskok li dû hev hatin. Min jî jimartibûn, sêzdeh bûn.

Yekî din:

- De zirar nake, lo! Bêhna xwe fireh bikin. Werin em ji nû ve tev bijimêrin.

- Ha va yek, dudu, sisê,...

- Bûn çend?

- Bûn çardeh.

Kurê Hemze:

- Bavê min jî got panzdeh. Va kûçikbavê bêterbiya bavê min di nav cimatê de derewîn derxist. Kurê kûndeyê, eger ez te î ev nekujim, bira diya Ferdo jina te be.

Xort:

- Ez ê di jin û maka te nim, kurrê qehpê.

Kurê Hemze:

- Lawo, ez ê xirrê cîhanekê di bizir û benata te ve kim,

(Ba tir e bêtir neyêt gotin. Bi kurtî, wê evê serê çar kesan ikiya lê ji bo xatirê Mamostayî her du aliyan pejirandin, ew

ê dest ji hev berdin. Her du alî ji nêzik ve digihî tin hev û meriyên Mamostayî bûn).

Berî ku her kes biçe mala xwe Mamosta bizav kir ku biaxife û di navbera hîskokên xwe de ji wan re wisa got:

- Xem nake - ti tek nebû - Em jî - meriyên - Afxaniyan in - Em jî - wek wan - çiyayî ne. Em jî - wek wan - xwedan - exsiyet in - serbilind in - serbixwe ne - û ji hev û din re -

danayinin - Kesên çiyayî - her wisa ne - Ji er hej dikin - De piçek xwîn rijiya - Ma çi bû?!

Ji be daran yekî wisa got:

- Nale li xwînê were, xwîn ne ti tek e. Ci heyf e, namûsa hev hanîn çar panxirotan.

Yekî din:

Yên hev in, zirar nake. Kesekî xerîb namûsa wan nedaye ber kevir û kuçan.

Mamosta:

Te rast got - Namûs namûsa - wan e - Yên hev in - Ti tek nebû -

- De êvara we bi xêr be...

* * *

Sê rojan li dû gihî tina Mamostayî du zirxliyan û kamiyoneke tiji le ger xwe gîhandin navenda gund. Li ûna bêderan bîst û e le ger ji wan daketin, berên re a û tifingên xwe dan jor û gulle ji wan barandin. Dû re ji gundiyan daxwaz kirin ku fi engên wan yên vala bibînin, bijimêrin, û nerxê wan bidin. Li dû ku hemî gundî, bi zar û zêc û jin û pîran ve, li ûna bêderan hatin civandin, û li dû ku nerxê fi engan ji wan hat stendin, serle gerekî devmezin bi alîkariya mîkrefoneke destan van gotinan ji xwe derxistin:

Sê rojan berê li vê ûnê xwîn rijiya. Meymûnek, hurçek û marek hatin kujtin; hersê jî lawirên bêtawan. Tew meymûn cinawirekî biyanî ye û li welatê me mêvan e û hurç yekî parastî û jimarkêm e. Hûn ji ber xwe ve erm nakin. Hûn mirovên bêwûjdan in. Hûn kesên bê aristanî ne. Hûn kujer in. Di dewleta me de qanûn xwîna hurçekî, meymûnekî û marekî bêtawn jî li erdê nahêle bêyî ku kujerên wan bide cezakirin. Hîn tu dibêjî qey va cerîmeta têrê nake, jineke we, bêyî erm, li ser xwîna lawirên bêtawan dizê û hûn her du kurên wê vedi êrên bêyî ku fersendê bidin dadmendekî dewletê da ku wan ji bo lihevûdinxistina di zikê diya xwe de bide dadkirin. Hûn ê bibêjin, her du law mirî ji diya xwe bûn. Va gotina we jî xuya dike ku hûn bi ti tekî nedizanin, ku we qanûna dewletê fêhm nekiriye. Pisporên me dikarin îfadeya zaroyên mirî jî bigirin. Li milê din, ma haya vê diya

bêyî terbiya ji erê di zikê wê de cîh girtî nebû? Cima wê dewlet agahdar nekir?! Eger ew dayeke bi berpirsiyartî bûya dê alîkarî ji pisporên me xwaztibûya. Heye ku wan zaroyên wê li hev hanîbûna û dawî dabûna erê di navbera wan de, ji bo xatitirê aramî û asayi a komarê.

Li vir Mamosta nikaribû devê xwe girtî bihêle û bêyî tevdêra gotina xwe bike, got:

- Qumandar beg, ez jî li vir bûm û min bi çavên xwe dît ku lawiran bi hev girtin û wan xwe bi xwe hev û din kujtin,... Bi texmîna min, erê di navbera wan de bû sedema lihevûdindana her du brayên dergû ,...

- Ho, ho, hele binihêrin. Di nav me de Mamostayek jî heye. Tew belkî ji Ewropa hatibe û dikêye ku me fêrî demokrasiyê bike. Kurê qehpeyê bigirin û biavêjin kamiyonê.

Ti tê mathî tinê ew bû ku hîskokên Mamosta li vir rawestiyan. Kêfxwe iya wî bi rawestandina wan da ser xemgîniya bi encama girtinê. Di sê rojên derbasbûnî de hîskokên wî bi ev û roj, heta di xewê de jî, domandibûn. Xû k û zavayê wî, gundiyan, heta êniyên gundên cîran, çi di tûrên wan de di derheqê rawestandina

hîskokan de hebû rijandibûn, bêyî çi sûd. Xû ka wî tew boxîr û xwê jî di teweyekê de ewitandibûn, deriyê mitbaxê li ser wî girtibû û bang li êx Gêlanî û li êx Xidir kiribû, lê ew jî bêyî çi kelk, hîskokên Mamostayî her domandibûn, ta vê bîstê.

(Em ê ji vir rasterast biçin roja Mamosta Bêreng tê de ji girtîgehê hatî berdan bêyî ku kata xwendevanan wenda bikin û bi dirêjî behsa ti tên le geran hanî serên gundiyan bikin. Xwendevanên haya wan ji ti tên wisa niye, bila bi kerema xwe li raportên rêxistinên mafên mirovan bipirsin, yan li rojnamene ku tê de bi firehî behsa bûyerên wisa tête kirin binihêrin - Nivîskar dide zanîn ku ew bi saya nivîskarê almanî Heinrich B?ll fêrî vê metodê bûye û wê ji bo razîkirina xwendevanên vê serpêhatiyê li vir bi kar tîne)

* * *

L dû mayîna sê hefteyan di girtîgeha bajarokê Tunez de Mamosta hat berdan. Sê sedemên serbestberdana wî ya zûkat hebûn. Yekem, hat îspatkirin ku peywendiya wî li gel bûyera li gundê xwû ka wî cîh girtî nebû. Duyem, ev bûbûn pênc sal wî xwe wek mirovekî bêreng dabû îspatkirin. Egera sêyem jî ew bû ku li dadgeha Tunez dor tunebû. Divabû ew neh mehan di girtîgeha ku tê de cîh nemabû de bimîne da ku dor were dadkirina wî. ansê wî ji yê sê sed û bîst û neh segan gellekî ba tir bû, segên ku ber kurtedemekê, bêyî dadkirin, ji aliyê hêzên taybetî de hatibûn kujtin. Van segan li gel bi sedan ker bêxwedî mabûn û ji ber ewitandina gundên xwediyên xwe reviyabûn. Li gel ku seg ji keran jîrtir û zanatir in jî kesek li wan xwedî derneketibû lê yên li keran xwedî derketinî pirr bûn. Wisa jî seg hatibûn kujtin û ker ji mirinê filitîbûn. Mamosta hema hindik mabû car din têkeve belayeke mezin dema wî di çayxaneyeke bajêr de gotibû, mirov li keran xwedî derdikevin ji ber ku ker ji bo xatirê xwarinê her tadeyê dipejirînin, lê kesek li segan xwedî dernakeve ji ber ku seg dostên ba in lê zû bi zû û bi her kesî re nabin dost. Vê gotinê serê iyeke mezin ji wî re hanîbû holê lê ber kesek ti tekî wîne serê wî ew ji bajêr reviyabû.

Hema bi çend kîlometran ber derbaskirina ava çêm, da ku xwe bigihîne bajarokê Mirinpê ê, Mamosta ket kemîneke ervanine ciwan yên ku wekî ba iqan li serên ka an û di

newalên di navbera wan de diçûn û dihatin. Dema Mamosta tê gihî t ku ew ne le ger, lê ciwanên ervan in, ew gellekî kêfxwe bû, xwe da nasîn û got ku berê wî li Mirnpê ê ye. Ji ervanan du ciwanên çekdar ew dan pê xwe û gîhandin serdarekî xwe.

- Tu kî yî? Bi ku de diheriye vê evê? got serdêr bi zimanekî qebe.

- Navê min Maosta Bêreng e. Sê hefteyan di girtîgehê de

bûm. Ez ji gundê Hawarê me û berê min li Mirinpê ê ye.

- Cima navê te Bêreng e û li Mirinpê ê çi karê te heye?

- Dewletê û rêxistinên rengereng ez neçar kirim da ku navê xwe ji Rengîn biguherim Bêreng. Berê min li Mirinpê ê ye da ku li wir Mamostatiyê bikim.

- Ma çima di nav gel de Mamostatiyê nakî, li vî be ê sînor?

- Li vî be î gel bi zimanê min nizane.

- Hey ajan. Em te ba dinasin. Tu dijminê gelê xwe yî.

- Xarzê! Ez li gor çi mentiqê dijminê gelê xwe me? Cawa be jî, min xebat kiriye ji bona vî gelî. Min pirtûk nivîsandine, ez di me ên ore gêran de, ber bêrengbûnê, me iyame, ez gellek caran hatime girtine, min...

- Xarzê mebêje ji min re. Te ti tek jî ji gelê xwe re nekiriye. Cavên xwe veke li min binihêre. Anuha gulleyên me tunen ji bo kujtina yên wek te lê em kanin cîhanê ji bo te bikin zindan,...

Mamosta nema guhên xwe dan ser gotinên xortê di evre iyê de bi heybet. Li dû bîstekê ew êdî hêrs bû,

nedikaribû xwe ragire û bêyî hemdê xwe got:

- Xorto! erm li gel te nemaye. Umrê min bi kêmasî du qat û nîvan li yê te ye. Di rew eke normal de te dê nikaribûya li gel min wisa biaxifî lê di bin saya ervaniyê de, di va eva tarî de, û di va rew a min ya bêbav de, te xwe li serê min ji serdarekî le geran bi heybettir kiriye. Rastî jî ew e ku tirsa min ji te ji ya serle gerî bêtir e,...

Serdêr destê xwe avêt yaxeya wî û xwazt lêxe lê xwe ragirt û bi heyecan gotê:

- Dijmin dest avêtiye namûsa gelê min. Eger birayê min

be jî, ez ê çavên wî derînim.

- Min ti tekî xirab nekiriye û namûsa wî gelî ya min e jî,...

- Te ti tek jî ji gelê xwe re nekiriye,...

(Bila xwendevan biborîne - dîsan metodê B?ll -, lê bi encama xwesansorkirinê, em ê axiftina Mamosta û xortê serdar jî ta dawiyê nedomînin. Zatî domandina wê jî bêyî sûd e. Bi kurtî, serdêr Mamosta serbest berda, bi ertê ku ew li nivîsandina helbestan, helbestên girgîn û germ, vegere, yan bi kêmasî bêrengiya xwe bidomîne û ta roja mirinê tiliyên xwe nexe nav çi tir ikan. Xort tew bi qîret derket û ji du ervanên ciwan daxwaz kir ku wî bigihînin çêm).

Bi berbangê re Mamosta xwe gîhand ew aliyê çêm û erdê azad maç kir. Mest û birçî wî xwe gîhand bajarokê Mirinpê ê. Li be ekî bajarokî bi sedan mirov ketibûn rêzê. Di destên wan de tûr û tas hebûn û karmendine li dor kamiyonine rengspî ew tûr û tasên wan tiji dikirin. Dema Mamosta nêzikî li wan kir bi dehan kes ji rêzê derketin û ber bi wî reviyan. Mamosta xwazt bireve lê ji ber ku weqa westiyabû di ûna xwe de dani t. Mirovên ji rêzê reviyanî li dora wî gihî tin hev û dest pê kirin pirsan ji xwe bibarînin. Mamosta matmayî guh da ser gotinên wan lê tênegihî t ka ew çi dibêjine. Li dû kurtedemekê dengên wan hemiyan bû yek deng, bû wek dengê komeke lîstikvanên anoyekê. Wan bi hev re û bi yek deng digotn:

Man welatek tir ebêt, bilê çon etwanin biron;

Man cîgayek nû ebêt da para bo man biden.

Man hemû têko er in le Ewropa egerin;

Ger Ewropa ne mumkin bêt bo Emrîka jî deron.

Bilê bo man, kaka can, bo derçûn rêga çi ye,

Eger cenabtan ezanin dolari bo to edin.

Le ber zulm û riswatî her yek le man penaber,

Le ber er û nakokî hîwa eken biron der.

Mamosta bi çavên tiji mat û tirs li wan fertilî û got:

Sond dixwim bi yezdanî min hay ji çi rê niye;

Nuha tenê dizanim zikê min pirr birçî ye.

Dilsar û bêhêvî yên li dor Mamosta kom bûbûn ber bi pa çûn da car ku din têkevin rêzê. Ji ber ku yên di rêzê de manî nepejirandin ûnên wan car din bidin wan û daxwaz kirin ku bila biçin pa iya rêzê li çend ûnan er derket û piçek xwîn rijiya lê berî ku gotinên namûsê bêyên kirin karmendên rêxistinên xeyrî ew ji hev û din veqetandin.

Hîn Mamosta difikirî ka ew çi bike du kesên çekdar ber bi wî hatin û ew li gel xwe birin. Cekdaran ew gîhandin navendeke le gerî û dan dest çekdarine din yên ku ew kirin odeyekê û derî li ser girtin. Li dû nêzikî çar saetan deriyê odeyê vebû. Du çekdarên din ew kirin navbera xwe û birin odeya serdêr. Mamosta bi kêfxwe î merheba li serdêr kir û got:

- Bêguman a itiyek bûye egera girtina min, ezbenî. Min mirin da ber çavan da ku xwe bigihînim va herêma azad. Ez ji ber le geran direviyam dema bi rê ve çekdarine ervan yê wî be î ez girtim û bi ajantiyê tawanbar kirim. Hema hindik mabû min bikujin. Li vir jî çekdarine we ez girtim. Ez nedizanim ji bo çi!

Berpisiyêr gotina wî xist mêzînê, cigareyek pê kê ê kir, jê re vêxist û got:

- Wisa diyar e ku tu di derbarê rew a me de ba ne agahdar î, yan heye ku tu bi mebest xwe wekî xe îm raber

dikî. Li vê deverê rengê kesk ne rengekî li gor meraq û daxwaza me ye. Te jî kurtikekî kesk li xwe kiriye. Cima?

Mamosta keniya, kurtikê xwe ji xwe danî, li ser maseya serdêr danî û bersîva wî wisa da:

- Biborîn, ezbenî. Ev kurtik yê zavayê me ye. Kurtikê min rengê xwe spî ye, ji ber ku ji mêj ve ye min dest ji hemî rengan berdaye lê rêza min ji hemiyan re heye, yên le geran ne tê de. Xû ka min ew u tibû lê berî ku li min bête vegerandin le geran ez li gund girtim û kurtikê zavayê me li min ma.

Berpirsiyêr ji çekdarekî xwazt da ku kurtikekî rengzer wîne. Li dû hanîna kurtik berpirsiyêr ew da Mamosta û gotê:

- Ha ji te re kurtikekî zer. Bila diyarî be ji bo te. Careke din li devera me rengê ca an bi kar neynî.

Mamosta spasiya serdêr kir, destê wî ramûsa û xatir xwazt li dû ku soz da, ew ê ji vir û ûn ve tenê rengê zer bi kar wîne.

* * *

Sê rojan li dû vê bûyerê Mamosta rêya xwe ber bi rojhelat domand lê dîsan ji aliyê sê çekdaran ve hat girtin. Wî wisa texmîn dikir ku çekdar eynî çekdar in û sedema girtina wî eynî sedem e. Loma, wî ji wan re got ku ew sond dixwe, ev sê roj in wî rengê kesk bi kar nehaniye. Va gotina wî ne tenê wek devdirêjî lê herweha wek îhanet hat hesibandin û bû sedema du-sê kulmên bi hêz ku xwîn bi devê wî xistin.

Li dû derbaskirina çar rojan di girtîgehê de, girtî derxistin pê berpirsiyarê wê deverê. Mamosta bi zimanekî xwe silav da û bi hurmet li pê wî rawestiya. Xuya bû ku serdar mirovekî xwende bû. Wî di cîh de tê derxist ku ev kesê li pê wî yekî zana, yan qe nebe, nîvzana ye. Wî jî wek

serdarê din cigareyek pê kê e Mamosta kir, jê re vêxist û dest bi axiftinê kir:

- Diyar e ke cenabit keseçî zanyar e. Le bo çî ev qemîsî zer le herêmekeman be kar tînî?

Mamosta piçekî bi ser xwe de ponijî û gotê:

- Ezbenî, li min biborîn. Rengê qemîsê min în bû lê li devera din ew ji min girtin û yekî zer dan min. Ez ji aliyê jor hatim herêma azad û ji bo min çend roj divên da ku xwe fêr rengên deverên we bikim.

Serdêr derseke di warê siyasetê de da Mamosta û kurtikekî sewz, kesk, dayê. Li dû ku Mamosta soz da ew ê car din rengê zer bi kar neyne, ew hat berdan.

Ber Mamosta bi dûr keve serdêr bang kir:

- Le bîrit neçêt, nabêtewe ke le herêmekeman rengî ca ekan be kar bînît.

Mamosta ji serdêr re spas kir û riya xwe domand.

Sê rojan li dû vê bûyerê Mamostayê riya xwe ber bi rojhelat domandî du carên din hat girtin, carekê ji aliyê rengsoran de û carekê ji aliyê rengre an de. Li dawiya dawiyê wî biryar girt, ew ê bêyî kurtik riya xwe bidomîne lê li gel wê jî dîsan hat girtin. Vê carê çekdarine ew bi rêznegirtina ji erf û adetên îslamî re tawanbar kirin. Li dû derbaskirina çend rojan di girtîgeha wan de ew car din hat berdan. Cawa be jî, ew ji bo xatirê rengan nehat kujtin.

Li dû çend hefteyên dijwar li herêma azad Mamosta dilsartir û xemgîntir bû. Ci kar û wezîfe ji bo kesên mamosta nebûn; mamostayên wê deverê bêyî pere kar dikirin û nan tunebû bixwin. Tenê ji bo çekdaran û qaçaxciyan kar hebû. Li dû serê iyeke mezin û dilxemgîniyeke bêyî hempa wî ji ni kan ve carekê gote xwe, ma min çi kiriye? Wa ye kesên heftê salîn jî dibine

penabere! Ez ê jî bibim penaber! Lê gelo çawa? Da ku bibûya penaber divabû pereyên wî hebûna. Wî biryara xwe girt ku car din ber bi pa vegere, da ku biçe mala xwû ka xwe, perene ji zavayê xwe deyn bike û dû re li riya penabertiyê bipirse.

* * *

ansê mirov dikare carekê ba be, du caran ba be, heye ku tew sê caran , lê ne her car. Berî ku ava çêm derbas bike Mamosta li kulemoza bi hezaran le ger rast hat ku ji bakur ber bi ba ûr diçûn. Dora du sed le ger ji tabûrekê veqetiyan û dan dû wî. Wî çiqa da xwe ku ji ber wan bireve jî ew hat girtin.

Ev bûn çend hefte Mamosta girtî ye. Rebenî gellekî hatiye ê kencekirin jî. Cima? Le ger bi îsrar jê daxwaz dikine, bila ûna hevalên xwe yên ervan diyar bike. Ji bo we anên gi tî jî berpirsiyarên le gerî dibêjine, wan serdarekî mezin yê ervanên li dij dewletê bi dest xistine.

____________________________________

1994

tirej.com16/06/2003 wêne.tirej.com

ahînê Bekirê Soreklî

MIRINA XEZALEKE *

Kurteçîrok:

Bihar e, roj di kûraniya asîmên de pesna xwe didêye, ax û newal bi rengên cuda xemilîne, sapê gênim û cê li çongan e û hilma bayê honik bi bîna kulîlk û gîhayê Kurdistanê avis bûye.

Li pa gund keçeke gundî li ber e -heft berxan e, bi çoçikê xwe pîvok û kerengan li vir û li wir ji erdê derdixêye. Navê keçê Sosin e, ya ku ji panzdehan dihere anzdehane. Bejina wê wek itla dareke sêvê ye; çavên

wê re belek in, wek yên xezalan in; lêvên wê sor in, di rengê gulê de ne; memikên wê guloberîn, ne biçûk û ne mezin in, wek du henarên rihayî ne; guliyên wê re -moravîn in, li navê ne û di hindir dilê wê de hêlûna ahiyê xwe bi cîh kiriye. Sosin straneke evînê pê kê î

kewik û çivîkan dikêye, da ku dengê wê û wan bibin yek û goraniya rindî û xwe iyê bidin rojeke ji yên biharê. Eger bejin û bala wê ne wek ya nijada merivan bûya, te dê bigota ev denga bêguman yê pêriyan e.

Ji aliyê gund ve qilafetek xwe dilivîne û hêdî-hêdî nêzikiyê li Sosinê dike. Cawa kesek bi nêzikbûna xwe re dawiyê dide xwendina bulbilan, wisa jî nêzikbûna xort dawiyê dide strana Sosinê. Dema te bi xêr be Sosinê, dibêje xort, lê keçik lê venagerîne. Ez bi heyranê bejina te ya zirav bim, çelenga min. Ma haya te jê tune ku dilê min ketiye te?! Ne ez êdî heliyam... Dilê Sosinê dike gupe-gup û xwîna tamarên wê germ û beza dike; rûyê wê sor dibe, devê wê dikeve hev û ziman tê de lal dibe. Xort xwe digihîne wê, wek lawirekî hov bi çepelên wê digire, ka e nav sapê gênim dike û li ser pi tê diavêje xarê. Sosin ber xwe dide-nade nikare xwe ji lepên wî azad bike. Asîman dest pê dike li ber çavên wê pîlik pîlikîn bibe û dirêj nake dest û lingên wê bêhêz dibin. Li dû dema cigareki andinekê xort radibe ser xwe û berê xwe dide çolê. Sosin li ser sêp ramediyayî dimîne; ew, çîlikên xwîna wê û hêstirên her du çavan.

Car meh derbas dibin û Sosin rojekê ji diya xwe re dibêje: Dayê, bila keko min bikuje. Dayik di ûna xwe de hi k dibe û çav di sêrî de radiwestin: Wi ! Ev çi gotin e, qîzê; ev çi zilgobelavkirin e?! Keçik çavên xwe berdide erdê, dev li ber hev digere, lê ji dest tê der bibêje: Yadê, min namûsa me di erdê da, ez bi du cana me. Sosin ne dixwaze, ne jî dikare ji van peyvan bêtir ji xwe derîne.

Hawar! Hawar! Xwelî li serê min rebena xwedê be! dibêje dayik û hîn gotina xwe bi seri nekiriye qîrîneke ne ji vê cîhanê ji wê tê der, dikeve xarê û dixerbile. Sosin hîn dixwaze tasek av wîne û rûyê diya xwe il bike dema bavê wê xwe digihîne hindir. Bi gihî tina wî re keç dibeze der, berxan dide pê xwe û berê xwe dide çolê.

Du-sê saet derbas dibin, belkî bêtir. Sosin li wê roja ku tê de çîlikên xwînê li ser zadê kesk niqutîbûn vedigere û li

wê eyan dibe ku ew ê bibe qurbaneke bêarmanc. Ew diçilmise û dilê wê wek yê xezaleke nexwe hema bi zorê xwînê li tamarên giyanê wê belav dike.

Roj li nîvê asîmên e, ba wenda bûye, berx diçêrine û berxikvana wan li ber wan di bêhêvîtiyê xwe de heliyaye. Brayê Sosinê yê çardeh salîn xwe digihîne xwû ka xwe. Ji aliyekî ve dixwaze wê hilqetîne û xwîna wê vexwe, lê li milê din, agir ketiye hindirê wî, ji ber ku ew ji xwû ka xwe zehf hez dike. Car çav li hev mêze dikin û barana hêstiran dibarînin. Sosin xwe dide hev û dipeyîve: Bra, ez bi qurban! erm e merd bigirîn, dibêje. Hêstirên xwe damale û guh bide xweyînga xwe. Min eref û namûsa malbat û e îra me kir tev xweliya re . Tu wê dabençê bide tenga min rebenê û metirse. Ez ji te naxeyidim. Heyfa camêran, bra! Ji yadê re bibêj, bila nan û xwê helal ke. Bila bavo jî min af ke; di qedera min de wanî hatiye nivîsandin.

Qur în diteqe û Sosin wek xezala brîn li ser sapê gewr dikeve. Roj li jor erm dike, xwedê wek bêçareyan stuyê xwe xar dike, eytan tiliyên xwe dike guhên xwe û direve, çivîk ji hêlûnan difirin, kêzik xwe di bin herriyê de vedi êrin, ax û newal dengê teqîna dabençeyê pa ve vedigerînin, brayê Sosinê diqîre û dibeze, bêyî ku bizanibe bi ku de U Sosina kurd bi tenê dimîne, di nav goleke ji xwîna sor û germ de. Di mirinê de jî Iêvên wê yên delal kenekî êrîn pê kê î hebûnê dikin.

* (Ji dilekî xemgîn bo Sosinên gelê min pê kê e: 1981)

tirej.com/20/07/2003

Salih Demîcer

Siyek

Stêrên lep lepî , bi vebrûsîna xwe di sîngê ezmên de , bi hevdu re ketibûn çirîdeya engî û xwepesindanê ,riya kadizê wek tixûb û sînorekî ku welatan ji hev du cuda bike, stêr bi nasname û wargeh kiribûn .

Zelaliya ezmên ya pê hempa û diyarbûna stêran e bêhûde , eveke havînê ye çik sayî berçav dikirin ,hin stêrên ku wek

birûskê Ji alîkî diçûn yê din,ji çirûskên hêviya guhertina rew a Cano re dibûn vedeng , ge dibûn ge dibûn û ji ni ka ve vedimirîn, Cano di wê qorzîka tarî de bûbû komek raman û têbîr,çavê Xwe digerandin , liv û bizava stêran bûbû cihê dil adiyê Li nik wî.

têkliyeke giyanî di navbera wan û rew a xwe de li dar dixist:

- ji bilî xwedê ti tek wek xwe namîne, vane stêr cihê Xwe diguhêzin û qeytana ezmên diqetînin ,tenê te bêkêrî li xwe daniye, tu bi berger û lavlavan doza guhertinê Dikî, gavên pîroz bi lêhatinan pêk nayên lawo, ji wan re pêger û qurban divên .

rew eke ji çewtî û têkçûnan avis ,vexwarina hemî rengên tarî û nêr ,hewildanên bê ber û baskokirî,nezaniya ku bêhna xwe berdabû çek û pêlav û xalîçe û sîngê Xaniyan ,rêdana zor gîzerê hildik îne û mijokê Tal yê heyf û tolvegerandinê, hî tibûn ku ramanên seqet,baweriyên bê vac,nedîtina ji gavekê dûrtir,bibin

aristaniyên gundê Cano û dan û standina gundiyan bi hevre,bi

pêdivî û mercên êlê bêne pîvan.

kiryarên ziwa û ji xwe mêriyê tazî,mejiyên herî fereh û mezin diçelqandin.

- li ser çI ?! Ji ber çI?!! .

Cano bi ser xwe de dihonijî ,wî tu carî bawer nedikir ku hestên xwe ye ji meyikiya keçeke nûber teniktir rahijin vê ermezariyê û bi vî karê tew razî bibin,wî tîrên xewnên xwe dûr nedavêtin,lê dîsajî ew dûrbûn ji pêkanînê,nêzîk bûn ji sawîran di dilê Van têkliyan de .

Wî ne komar li dardixistin û ne jî dixwest enî û artê jêre li temenêxin,tenê dixwest ku birayê Wî dev ji kezeba baweriyên wî derxe,û bihêle ew bi ya xwe bike, biçe cihê ku Ew dixwaze, hilbijêre dost û hevbe ên liv û geryanên xwe,û vê çavdêriya kelnexwe ji ser taybetiyên wî rake.

Bi derbasbûna kesekî di ber wan re , Cano veciniqî û ramanên wî vemirîn ,di cih de janekê Xwe berda hinavê Wî, siyeke bi sam û ji evê Tarîtir destên xwe xistin qirka hestên wîye a tîxwaz,bi dilekî sar xwe amade kir ji gava herî nizim û xiniz re û lepên xwe yên ku dilerizîn li ser neyara jiyanê Guva t. di wê kêlîlkê De dengê Birayê Wî yê nizim kete guhê Wî:

- ne ewe .

bi qasî ku birayê Wî xeyidî,dilê Cano bi vê gotinê Re rûni t û ahiyekê Xwe berda sîngê Wî.

Birayê Wî yê ku amadebû berik û binti tên mala wan bifro e,dev ji dostaniya her dostekî, hevaltiya her hevalekî berde û ne dipejirand ku bêhnekê damançê Ji ba ûla xwe deyne,ew xistibû bin bandora xwe pi tî mirina bavê wan ,ew ji zarokiya xwe de erûd bû û ji pevçûn û lêdanê hez dikir ,kesekî bawer nedikir ku ew û Cano ji zikekî ne,helwest û nerînên wan di her warî de li tersî hevdubûn :

- divê Lûla tivangê Zimanê Merov be Cano , bapîran gotiye:zor zane ,devê Tivinga mor zane,tenê Zor dihêle ku êlên dijmin bi

çavekî mezin li te binihêrin û tu li nik wan nirxdarbî,dem dema xurtî û zorê Ye. vaye ez dijminê Sê malbata me , de bila yek ji wan rojekê çavê Xwe birijîne û ji min re bêje du birih li ber çavê Tene. tevî ku min zor li wan kiriye,dîsa rêça ku ez têre diçim û têm ,newêrin nêzîkî wê bibin,ma ev ji ber çiye? ... bi xwedê Ku ez ne bi qasî xwebama wê malbata me pi tî mirina bavê Me li navnavan biçûya .

Cano di bin perdeya evê De li birayê Xwe dinerî, wî dil hebû ku di rûyê birayê Xwe de biçerpe û diltengiya xwe ji vê gavê Jêre xuya bike, lê wî di bin destelatiya siyeke sar û qerimî de, tengirandina xwe dadiqurtand,û berê xwe jê dadigerand:

- çawabe ,ew dimîne birayê Minî mezin , divê Ez rêzdariya wî bigrim û vê daxwaza wî pêk bînim .

daxwaza birayê wî ya duh jê,ya ku bûye sedema hebûna wan î ev di vî quncikê Tarî de, derî li hewildanên bervehevhatina wan û malbata Cimo ,kilît kir û ev siya ku wî dixwest jê rizgar be,qalindtir kir .

daxwaza ku rûyê xwe yê herî ge û zelal re bû û berê wî da rêçeke ne diyar û ew vegerande dema ku ûr ziman bû û ikandina hestiyên çavan derman bû.

bi hedana nîçirvanekî masiyan û xwe ne ê andina serjêkerê çivîkekê Ji Cano re got:

- î ev eva meye Cano ,divê Bi vegera mere , în di mala Cimo de li dar be ,divê ew têbigihin ku em bi qasî xwene, van pîskên dudiliyê Vemrîne û netirse .. berê tirsê bêpariye , ku em vê yekê Li wan venegerînin, wê cara bê bobelateke ji vê mezintir bi ser mede bicirînin ,simbêlên cegerdariyê bade bira, em tu kêmasiyan nakine ,em ava rûyê xwe diparêzine û serbilindiyê Ji xwe û êla xwe re qezenc dikine .

bêjeya êlê,karbidesta welatên bê ber,malxweya malên bê çare, dîsa madên Cano tir kirin,û dilgiraniya wîye î ev careke din derxiste ser rûyê wî, di dilê Xwede qîriya :

- birayê Min ,tu li ser kîjan êlê deng dikî?!! êla ku bûye pir û koprî ji destên re û kiryarên tew re?, an ya ku bûye marekî kor û xwe li newqa hevgihînê digerîne?!! êla ku tixûbekî bi qalindiya dîwarekî dike behane û gêjgelên ber dilê Dayikan davêje himbêza nemanê?,an ya ku bi çûktirîn kê eyê dide ber pertava dilre iyê û jê bobelatan li dar dixe?!!.

dilê êlê dibije talanê bira,di qel ên sergermiyê û qermûçankên demê De,hestên serserî dike rêberê merov û xwînê dike dilikekî ji agir û dixe gerdena temenê Wî .

li xwe dizîvirî, bi ser xwede mijûl dibû,xwe biçûk didît li hember birayê Xwe û vê siya han, lê dîsa bi hêrs ji xwe re digot:

- destê Xwe bavêje serê Xwe û vê yekê Neke Cano, te çI daye pê birayê xwe , ew pezê Xwe li çola kîn û dijminatiyê Diçêrîne û dixwaze bi ehê Damançê Porê êlîtiyê eke. te çI jêye dîno, tu bi wî nikarî ,ma tu bi xwe jî nikarî? ta kengî tuyê Bimîne dûv û sî ji birayê Xwe re??

li xwe binêre re kê evê,tu weke dizekî ji xwe ne bawer di vê qorzîka tarî de mexel bûye,ev mîrata xwînsar di mista tede dilerize,po manî wek lawirekî hov hildiperike sîngê Te, û tu li benda kêyî@!! Kiye evê Tu dixwazî bê deng, bi rûyrkî ji hesin, pê waziya wî bikî Nankoro@!!!,nayê Bîra te, we nameyên dildariyê Bi hevre amade dikirin, bi dilekî tijî co we pê waziya cejn û çalakiyan dikir; tîna ramûsan û hevditinên we di bîrêkirina rojekê de xuya dikir ;sixêf û dijûnên ku we wek gulleyan bi ser hevde dibarandin, roja din dibûn henek û pêkenîn û buhêrka we dixemiland.

ne wî digot êla te çiye? û ne te jê dipirsî, kînê bi hemî destik û hewidanên xwe nikaribû derbasî navbera we be. we li ser heman balgihî stêr dijimartin: eva han ya mine û ewa din ya teye, binêr ...binêr...ya te vemirî û yamin hîn ge e ,dibû tîqetîqa kenê Wî û tujî ditengiriyayî û li stêreke ji ya wî ronaktir digeriyayî ....

careke din Cano hêz da xwe ku doza vegerê Ji birayê Xwe bike,berî ku ta biqete û kêr bigihe hestî,lê bersiva birayê Wî ya li ser vê babetê hate bîra wî û ew bê hêvî di vê govega re de hî t:

- dev ji van gotinên vala berde ,ya ku divê Bike û ji gava xwe veneger ,vehejandina di navbera du nerînan de bizav û pêgera te virnî dixe,û tu sûde jê nayê Wergirtin .

tu dibêje bîranîn û dostanî û nizanim çI, kuro ew çiqas

ji tere rindbe û ji dilê te nêzîkbe, dimîne birayê Kujerê

pismamê me, îca buhêrka xwe û dostaniya berê

negihîne radeya xwîna pismamê Xwe û neke mertal ji

newêrekiya xwe re ,bi wan kela dilê Xwe û malbata

xwe vêl neke, divê Tu xwe zanibe û tê bigihe;ku em wî

sax bihêlin emê her bimînin stûxwar û serî tewandî di

nav gundiyan de .

Cano bi gotinên birayê Xwe diramiya,ditengiriya,wekî dînan bi xwe re dikeniya:

- du bêkêr li benda nêçîrekê .

ji ni kave evbuhêrkekê serê Xwe ji nav bîranînên westiyay, Di hi û mejiyê Wî de rakir û hebûna wîye î ev li vir berbat dikir, ken ,stran,xwendina di gel hev û sozên dostaniyê temenê Wê evbuhêrkê du sal bûn,êvara înê bû,Cano û sê hevalan mîvanê

Hesenê Cimo bûn,wê evê Her yekî ji wan agirek li pi ta destê Xwe danî ku ti tek nikaribe wan ji hev bi dûrxe.

- û î ev jî du nîçirvanên merovan ,bê gunehekî dipêne.

di nav tersî û dijîtiya vê rew ê û hêviyên wî,Cano di dilê Xwe de pêjna guhertinekê Kir, takî zirav ji tavekê Xwe berda sîngê Wî ,

pê hest bû ku xwîna la ê Wî tevde li rûyê wî civiyaye , qurça destê Xwe guva t û li destikê Damançê Xist:

- ez û vî karî?!!!.

zîvirî û li birayê Xwe nihêrî, ew di çavê Wî de her bêhnekê ji ya din biçûktir dibû,nema êdî dikaribû kela dilê Xwe rawestîne û hêrsa xwe ji birayê Xwe ve êre.

bi gavên yekî ji xwe bawer ji birayê Xwe û wê qorzîka tarî veki iya û bi nerînên xwe yên tûj ,ew têgihand ku stêra wê siya giran û rêwenda ji ezmanê Baweriyên wî rijiya.

-dawî-

tirej.com 09/05/2003 wêne.tirej.com

Salih Demîcer

Kêlê behaneyan tijî nabin Dema ku gihi t ser banekî bilind,di navbera gundê Wan û yê

kesko de, bêyî ku ji ser pi ta kerê Xwe peya be li dora xwe nerî , li

de t û zeviyên fereh , li ezmên meyzekir, kesereke kûr ki and,ji mêj

ve ew derneketibû çolê:

- xwelî li serê mebe, çiqas gerdûn ferehe û bêhna me tenge, çiqas ezman bilinde û asoyên me nizmin,em ji ber ti tekî biçûk melûl dibin , rûyê me diçilmise û çare di bin çengê me deye bê ku zanibin.

her ku Bozo ji gundê Kesko ve nêzîk dibû, bêhna wî fereh dibû û re bîniya ku vê kunêrê jêre peyda kiribû melûl dibû.

ji leza re riya gunde rast berdabû û çolbir diçû, ji ber vê yekê Lingê Wî ji aviya li ser mit û gîhayên bilind teziyabû û carne jana kunêrê lê radibû ,lê wî guh nedida yê:

- bê e ta ku ji te bê ,ma tuwê Ji destê Kesko bi kuve here ,bi a xwedê

Vemirandina teye yekser pi tî kurte demekêye

Bozo yê ku xema ti tekî nedixwar ,ne nexwe iyan ,ne sermê ,ne barên giran,ti tekî nikarîbû zora wî bibra, îro ,ew bi keder û ahînan li rojên xwe yên bûrî vedigere, û serê Xwe giran giran dihejîne:

- erêêê ,erê , siwarê Milan ketiye bin cilan .

wî pir hewldan kirin ku dermanekî ji vê nexwe iyê Re peyda ke,tu derî nehi tin ku lê neda,tu mit û gîha nehi tin ku li kunêrê ne kirin,û ji bilî wan jî hevîr û xwê,mûyê bizinan û rûnê nîvi kî lê kirin,lê ti tekî bi kunêrê nikarîbû,her cara ku kunêr diçilmisî,digot evbû dermanê Min ,lê pi tî demekê Dîsa wek stiriyekî bi kok û reh ,di heman cihî de kunêr în dihat.

îro bi berbanga sibê Re Bozo bi hevsarê Kerê Yê ku rojekê Berê amade kiribû,girt û ew bi dizî bir li ber pîna mirî kan sekinand,herdû mirî kên derman xistin heqîba kerê û bi alîkariya gopalê Xwe û kerê Boz rabû ser pînê û li kerê Siwar bû.

- xwedê Derd dane derman jî dane,ma kê bawer dikir ku rojekê Xwîna mirî kan bibe dermanê Kunêran.......

ji dema ku Xecê Jêre li ser Kesko yê dermanker deng kirî de ,wî xwe ranegirt roja din, di heman kêlîlkê de rahi t gopalê Xwe û çû nik kesko.

pi tî ku kesko kunêra wî dît ,jêre raporteke devokî amade kir:

- divê Tu du mirî kan ji min re bînî, yeke re û yeke sipî,û bila haya te ji te hebe, divê tu kes pê nizanibe ku tu hatî cem min,divê tu roja înê berî rohilat li vir bî da ku em wan bi hilatina rojê re serjêkin.

divê wê evê çavê te kêlîlkekê xewê nebînin,da ku hewidana me bi serkeve.

- kesko yê hêja ,xwedê... Aaax...xwedê Ji te razî,ezê çawa bêm gundê We ,ma ne divê ez otombîlekê bigrim,ma wê ajovan min nebîne?!!.

- ji xwe ezê Ji tere bêjim,bêhna xwe li min fereh bike, çênabe tu ti tekî ji ber xwe ve bikî, ti tê ez ji tere dibêjim divê Tu bi kar bînî,û nebêjî çima û ji bo çi, ev karê mine ne yê teye.

wek min ji tere gotî,tuyê Wê evê ranezê,bi berbangê re tuyê Her mirî kekê Di tûrekî ke,ev yeka pir girînge; çênabe herdu mirî k di tûrekî de bin,li kerekî boz siwarbe û bê,rengê Kerê Jî pir girînge,û ji bîr neke divê Wê rojê Gî çavê Gundiyan li te nekeve û kesek te nebîne.

- xwedê Xêr pê kiro ma eva te ji çendan yeke,zarokên min ,diya zarokan,ezê çawa xwe ji wan ve êrim?!!!.

- xem nake..xem nake...bila ew te bibînin,lê divê nizanibin tu ji bo çI mirî kan amade dike û berê te bi kuve ye.

Bozo pir di ber dilê xwe re dianî ,ku kesko mirî kan bi lawirekî din biguhêre,ew bi hêvî bû ku dermanê Kunêra wî,xwîna lawirekî mezin be,lehengên çîrok û efsaneyên kevin dihatin bîra wî, wan xwîna gur û êran bi kar dianîn û ewjî îro li xwîna du mirî kan sekiniye, çîroka mihemed ah dihate bîra wî ,ew dibû êr û kesko dibû mihemed ah û ji dûrve tîr diavêt ,di kunêrê de çik dibû û ax...ax.. wî destê Xwe li kunêra teziyayî guva tibû ,kerê Boz li kortekê Likumiya,hema hindik mabû ku ew bikeve xwarê, heye xwe kir û bi xwe re got:

- bavê Min ti tê berê çû ji berê re,her demekê Taybetiyên wê hene,dermanên wê demê û yên niha nabin yek, û ya din ,eger pêwîst ba wê kesko bigota. ew wilo dibîne û ew dizane,ma tu çi serê Xwe pê diê înî,mi k dibe ,mirî k dibe,çî te jêye ,ya girîng ji tere ewe ku tu ji vê kunêra teres xelas bî û hew .

di amadekirina raportê De ,kê eyek derkete holê,ew jî dîtina

mirî ka sipî bû, Bozo çiqas li nav malan digeriya ,wî mirî kên sor didîtin, mor didîtin ,re didîtin lê ya sipî nedidît.

heftakê Pêde wekî gêjan serî lê digeriya ,ji serê Sibê Ta roava li mirî ka sipî digeriya,ta ku rojekê li pa malekê Yek dît,li qorzîkekê Rûni t û ji çend zarokan xwest ku wê jêre bigrin:

- bavê Min ha bavê Min,ku hun wê mirî ka sipî ji min re bigrin , ezê Ji were tûrek ekir û dendik bikirim ,ezê...ax yadê Ax....ev çi kunêr bû çi jehr bû...ez nema êdî ji ber wê dikarim du gavan bavêjim ,ax yadê Ax ma kê bawer dikir ku kunêreke wek gozekê Co û hêza min vemrîne.

- ji tere apo min ew girt.

- ax bavo ax,kurê min ,ya sipî ya sipî ma ezê ya re çibkim , taxa me tevde mirî kê re in.

- apo, çênabe ez ya belek ji tere bigrim?.

- na kurê min na ,dermankerê Min razî nabe,ew yeke re û yeke sipî dixwaze ,ax bavo ...min ya re ji berî çend rojan De girtiye, lê min temenqutbiya sipî nedidît,ma wê îro ji dest min bi kuve here,ku bi gopalê Min mabe ezê Wê bigrim.

baweriya Bozo bi ti tên giyanî bi rengekî bêhûde dihat,çi tometên ku nayên bawerkirin bibihîstana,di cih de bawer dikirin,ji ber vê yekê Wî pi tî salixdana Xecê , li ser eniya ramanên xwe tabloyên tenduristiyê kê andin,êdî bi ge bînî li pê eroja xwe dinerî û bi xwîna du mirî kan kulmoza nexwe iyê Bela wela dikir.

bi gihî tina mala kesko re ,Bozo jêre li ser rew a xwe ta di derziyê Re kir û tûrê xwe hilwe and.

berî serjêkirina mirî kan Kesko çend duayên ku bi darê

Zorê Ezbere kiribûn xwendin,û ji Bozo re got:

- Bozo,mirî ka re sîmbola re î û tariyê Ye,ew bextê te yê Re e,dijwarî û ê kenciya jiyana te ye,nî ana kunêra teres û evên teye,ew evên ku te têde ji ber wê xew nedît .

mirî ka sipî, sîmbola ronahiyê Ye ,tenduristiya teye,rengê Rojên teye ge e,bêje amîn .

-amîn.

pi tî ku xwîna mirî kan tevlî hev kir,hin ard anî ,destê Xwe hilmaland û derman amade kir:

- ezê Ji tere hevîrekî bi vê xwînê mistdim û bi ser kunêra tedim, bi a xwedê Ta ku em li ser firavînê go tê herdû mirî kan bixwin,wê kunêra te vemirê,bêje amîn .

-amîn xwedê Ji devê Te bibihîse.

dermanên kesko bê hejmarbûn,çi ti tê bi ber destê Wî keta li gor kêfa xwe dermanek jê peyda dikir,wî ji nepakiya lawiran,ji zîçê çivîk û kevokan,ji axa herî kan derman li hev siwar dikirin û ji kerwanên nexwe an re pê kê dikirin,û heger carekê Ji salekê û ji nav sed nexwe î,nexwe ekî wî serrast biba,ew dibû sermaya wî ye sala din û navê Wî bêhtir belav dibû.

kesko bi xwe jî têgihi tibû ku demanên wî bê sûde ne,lê baweriya nexwe ên wî bi nav û dengê Wî,jan û ê eg li wan sivik dikir û deriyê Lêhatinan ji kesko re vekirî dihî t. ta pir kesan bi lêvkirina navê Kesko,gurbûna ê ê di la ê Xwe de a t dikirin.

lê vê carê, bi bozo yê reben re dermanê Wî lê nehat,pi tî ku go tê mirî kan xwarin,Bozo bi dilekî ikestî gote kesko:

-ez dinêrim her ku dare kunêr mezin dibe û jana wê bêhtir dibe?

Kesko wek yê ku ji ni kave ti tek were bîrê,bi lez gira pêç vekir û hevîr ji ser kunêrê rakir, qermûçankên eniya xwe mist dan û bi madin tir li birînê nerî:

- ev zora salane ,malava ma ne min ji tere got divê Temenê Mirî kan ji yê kunêrê bêhtir be,ê Vaye ji xwarina go tê wan xuyaye ku ew hîn çêlikin ne gihi tine radeya ku xwîna wan bibe derman,wilo nabe bozo ,dilê Min bi keda te di ewite, me xerab kir û çê nekir .

- bavê Min bextê Minî re e ma çi bi destê Te heye.

bi alîkariya kesko Bozo li kerê Boz siwar bû û bi stûxwarî vegeriya mal û bi xwe re digot : - kêlê behaneyan tijî nabin, ma ezê Mirî kine bîst salî ji ku derê Bînim Kesko yê dermanker??!! .

- dawî-

tirej.com09/06/2003 wêne.tirej.com

Salih Demicer

Ez lawekî dixwazim

Heger zarokê Te ye berê lawik be û du xal li ser milê Wî yê rastê hebin ,bê guman wê zikê Te yê din lawik be,du xal nî ana du zikên li pi t hev û wek hevin û heger tunebin An yek be, wê keçik para tebe".

- xwedê Neke ku îcar jî ez keçikekê Bînim,anîna keçeke sêyemîn wê pir serî iyan ji min re peydake, hema ez ji got û bêjê xwesiya xwe xelas nabim, divê Ez zû têbigihim ka ew keçe an lawe.ax ..ax ,ma ev yeke bûyînê ye pîra Fato,bi hezaran jin hene,li ber xwedê Digerin ku hema ew carekê Avis bibin,ya minjî di kêlîlkên adîmaniyê De, guman û dudilî cihê Ken û gernejînan dadigrin û roj bi roj rew a min çirûk dikin,eger tu kevirê Min bi ser dilê Min dî û ji min re ,li gor salixdanên xwe diyar bikî ku ew keçike, ezê Wê ji ber xwe bikim û dawiyê Li van zikên mê bînim ,erê Bi xwedê,ji berxwekirin çêtire ji vê meyikiya ku her kêlîlkekê ji temenê Min riswa dike.

Ev ne cara yekemîn bû ku bi vî rengî tirs û ahiyekê Bi hevre, êrî î hestên wê dikin ,berî vê bi çar salan,dema ku

Behzad hat ji bo xwestina wê bi rengekî fermî ,dîsa tirsa ku wê nedinê Tevlî ahiya hatina wî bûbû, wê evê mofirkên tiliyên xwe bê hedan diteqandin,ji alîkî odê Diçû yê din, serê Neynûkên xwe hemî bi diranên xwe kurisandin ,wê çaxê Mejiyê Wê raman hemî dipejirandin, lê ya ku bavê Wê bi dilê Wê bike û mêrkirina wê bê serê î derbas be ,ne dipejirand.

lê neyeksaniya ku vê carê Dilê Wê diê îne û berê wê dide van pîr û jinebiyan,nesekinandina Behzad li rex wê ye ,dilgiranî û bêhintengiya wê ji avisbûna xwe gurtir dibû, her ku ev babeta vedibû ,ûBehzad jêre digot:

Meyrê ,ez lawekî dixwazim.

Meyrê Ji salixdana pîra Fato ya hefteya çûyî tu sûde nedît , ji ber ku herdu zikên wê yên berê keçikbûn ,bi hêviya ku Ew ti tekî nuh jêre bêje careke din xwe lê girt û doza zanînê jê kir .

-keça min heger tu dixwazî zanibî zikê Te çiye, ezê Ji tere riyeke misoker bêjim , berî te pir jinan pê naskirin ku barê Wan çi ye ,bila mêrê te,bê ku zanibe ew yeka ji bo çiye, hin ard bi ser serê Tede belav ke, û bi lez ji hundir derkeve ,tujî kêlîlkekê Guh bi ser xwede ,ku serê Te xuriya, zanibe ku zikê Te lawike û ku ne xuriya ,ew tê wateya ku ew keçike.

xurandina serê Xwe pi tî belavkirina ardê (derman) bi ser de,li ber dilê Xwe xwe dikir û digot :

- bi a xwedê Ev zikê Min lawike ji ber ku di herduyê Berê de rew a min ne wek vê carê Bû ,neyeksaniyek di navbera vî û yên berê de heye ,teqez vê carê Ez diya lawikekî me.

di rêdana vê de tê de meyikî ti tekî zor dijware, ji bûyîna jinê de ta danîna navê Wê li ser kêla gorê Ew her di bin

çavdêriya yê nêr de ye , ne jîrî û cegerdariya wê , ne liv û westabûna wê , ne salên wê ,ti tek jêre nabe pi tgir ,çiqas ew berhemdar û xwedî rol be dimîne jin û merova kêm di çavê Civakê De.

ji zarokiya xwe de ew tu xwe iyê Nabîne, herdem gotinên birayên wê rastin û ew ya a e, çI kar di mal de hebe divê Ew pê rabe çI zor û giranî hebe divê Ew rahijê ,kerasê hin dikin û hin duxun ji rew a mê û nêrên vê de tê re hatiye dirûtin, destelatiya nêr li ya mê digihe sînorên xwarin û vexwarina wê, rabûn û rûni tina wê , çûn û hatina wê,û di dema nirxandinê De her ew ya li pa e û ji her ti tî bêpare .

cegerdariya wê erm û gunehkariye, kenê Wê berbatiye,nepijirandina wê ji fermanên yê nêr re kêmasiye.vebûn û girêdana girêka taybetiyên wê bi destê Yê nêre, tenê ew di tengasiyan de berpirsiyare û divê Daxwazên tew pêk bîne.

-Meyrê Ez lawekî dixwazim.

dîsa ji bilî pîra Fato tu war û himbêz nînin

-Ez bi nerînekê Li rûyê jina avis ,dikarim nas bikim bê zikê Wê lawike an keçike, jina ku zikê Xwe keçike çavê Wê bi nêzik kirina tiliyan ber bi wan de dilîzin,û bi tirseke sivik re rûyê wê wek Xe ûlê zer dibe lê hema jina ku barê Xwe lawike ew giran giran çavê Xwe digerîne, û zûzû natirse.

Pîra Fato li maleke din gotibû:

-Bila du jinên ku tenê kur anîbin bi ya avis re rûnin û hersê destê Xwe bi ser hev din û ji ni kave berdin, berdana ji ni kave ,guhertineke di guhê Bêdengiyê de,divê Bi berdana destan re herdu jin pi ta destê Xwe bi jor din , û ji ya avis bixwazin ku tenê li banê Odê Binere,di vê rew ê De eger jina avis pi ta destê Xwe wek wan da jor ev tê wateya ku

zikê Wê kure û eger rûyê destê Xwe bi tersî wan da jor,ango zikê Wê keçike.

Keçike .. lawike.. lawike..keçike ,gerînokeke bê ser û bere,çiqas tu melevenekî jîrbî tu nikarî xwe ji pêlên wê biparêzî:

-Bi xwedê Ku ev yeka bi kar û xebatê Ba ezê Bi roj û ev jêre bi xebitîma, eger bi nimêj û rojiyê Ba min dikaribû sê çar rojan nan nexwara û min serê Xwe ji ber nimêjê ranedikir . lê ez çibkim ev yeka bi destê Xwedê Ye .ew tenê dikare bi hêza xwe ya nehênî û di bêhneke kurt de zikê Min bike lawik.

Meyrê wek hemî jinên de tê li rojên ge dipalikand ,lê dibû nêçîr ji înê re . her ku ji bobelatekê rizgar dibû yeke din li benda wê bû,wê zarokiya xwe di dehsaliya xwe de binax kiribû,derbûna nî anên meyikiyê Li la ê Wê bûbûn daçeka ku tina xewnên wê,tenê mêrkirina bi dilê Wê çirûskek rohnî bû di evên wê de ,ewjî pi tî anîna du keçikan hino hino vedimirî û dihî t ku hawar û nalên nehênî perdeyên hedan û dilrûni tinê biçirînin ,

- Meyrê ez lawekî dixwazim .

ev xwesteka ku dihêle mejî serê Xwe deyne ser balîfê wedabûne, bawermendî bibe qe merî û pêkenîn.

tirsa ji pê erojeke bê lawik wek sanciyan di kêleka wê de derbe, awirên kedî har bibin û ew bikeve bin bandora diltengiyeke tal ji her ti tê li hawîr dora wê.

vê xwestekê Dihî t ku ênîyên de tê tevde li pê çavê Wê dibûn dêwên efsaneyan û wê bi got û bêjeyên bê wate bavêjin lûsa gunehkariyê.

di bûyînan de ahî û xembariya malên de tê ji nav lingên mendalan dertê . nerîna yekemîn li nav lingê Wane û pi tre li dêm û rû û xwe ikî û re î û çîliya wane,ger wî mendalî pariyek go tî berz di nav lingên xwe de hilgirtibeû bi xwe re anî be ronahiyê Ewê ahî û serbilindiyê Ji malbata xwe re biafirîne, û ewê Her bextiyar bijî, lê eger ew ji wî( çêkiriyê adîmaniyê) Bê par be ,wê meyikiya wê rebenê Bibe

bazinekî ji agir di zendê bextê Wê de.

her ku yek ji nehan kêm dibû rew a Meyrê Ya tenduristî bi ûn diket û tirsa wê bêhtir dibû, Pir caran hewil dida ku di

rûyê dildarê Xwede biteqe û jê heman dozê Bike:

( -Behzad ez lawekî dixwazim).

di meha heftan de,bi pîrozkirina: bawerirên bê vac û serî tewandî li hember nezaniyê, rêdan û yasayên nêzîktir ji pirinsîbên ivanan , têklî û dan û standinên dil pûç û rû fermî ,xwedîtinên keras û durv, rêbaza ku tenê bi qalikên olîtiyê û perwerdekirinên kevnar û ne durust hatî xemilandin pîra Fato, Meyrê û lawekî bê can ji hevdu veqetandin.

-dawî-

Fewaz Ebdê

Heger li ber navê min binivîsin Kurteçîrok

Xemsariyê, bêhêviyê, neçariyê bi xurtî damarên la ê min girtibûn.. Ne min dixwest ji hundir derkevim, û ne kes bê bal min. Xurcilîneke netebte di nava min de bû, lê min nizanîbû çi bikim.. çi bêjim.. hin bi hin ew xurcilîn dibû liveke sivik.. û dûvre xurtir dibû, di hundir de diçûm û dihatim. Sedem çi bûn, hêjî ez nizanim û ne ramanê min lê digeriyan. U niha jî ko ez bixwazim sedemekê ji wê rew û demê re bibînim, ez dibînim bêsûdeye.. Ne tenha weha, lê belê ez dibînim ko cihê tinaz û

pêkenînêye, çimkî her ti t di çaxê xwe de xwe e.

Ko dêya min, yan bav û bapîrê min ew bûyer ji min re gotibana, bêgoman minê bigota: Ev çîrokeke ji evsana ye, ji kevnetorê gelê me, yan ji yê gelin din e û hatiye wergerandin û veguhestin û di civatgeha me de cih girtiye.. Lê ko bûyer bi serê min hatiye, ez nema karim bawer nekim.

Ez di wê xurcilînêde bûm çaxê dengek hat min bi navê min bang dikir, û bi deng re vedeng li çar hawêrî min belav dibû, lewra ez li dora xwe dizîvirîm li jêdera deng digeriyam. Min dît xortekî spehî beramberî min rawestiyaye..

-Tu çawa derbas bû? Min dergeh tev asê kirine!!

Yekser min jê pirsî.

-Pê î binase ez kîme, û dûvre tu dikarî vê pirsê bikî..

Bi awake ji xwe bawer bersiv da, û wêya hi t ko ez hinekî rawestim, ji ber ez hinekî sar kirim û ew kela hinavê min daket, berî ko ez bi nermî bêjim:

- Xwe bi me bide nasîn ezbenî..!

-Ne tu bûya, minê bigota tu tinazê xwe dikî, lê ez dizanim ko tu di xwe re nabênî ta tinazan bikî.. êêh.. nexeme.. ezbenî ez destekê Yezdanim..

-Destekê Yezdan!!? bi matbûn min pirsî U çi î ê destekê Yezdan bi min heye!!

-Cima tu mat mayî? Tu..

-Ji ber Yezdan ji mêj ve pi ta xwe daye min.. Ez ji bîr kirime.

Min gotina wî birrî û pêre pêre jiyana min a bûrî weke filmekî sînema, dîmen bi dîmen, li pey hev dihat ber çavên min: Biçûkaniya ko min ne dît, xortaniya ko ez pê anebûm, xwe î û ahiya ko ji min di reviya weke pezê ji

gur bi reve.. lav û hêviyên ko min ji Yezdan dikirin û berevajî li min vedigeriyan... Bi kurtî, min rojekê ji rojan xwe cîgirê ti deverê û ti welatî nedît.. ta ko min biryar

da, ko ez nema dest ber bi Yezdanve bilind bikim, û êdî ti lav û hêviyan jê nekim.

Weke ko sawêr û ramanên min bixwîne gotina xwe got:

-Ji bo vî ti tî ez hatime bal te.

Mejiyê min li hev ket, nema dikarîbû xwe ik kar bike. Min çavên xwe girtin, û çavgirtî min got:

-Ci ti t? U dûvre tu kîjan destekê Yezdanî: Ezraîl, Cibraîl, Mîkaîl..?

-Ho ho.. tu dûr çû ezbenî.. Ez Ezazîl im..

-Ezazîl? Navê Ezazîl ji mêjve windabûye..

-Na ezbenî tu a î. Navê min windanebûye, lê we ji bîr kiriye, çimkî gelek nav li min bûn..

-U tu çi dixwazî?

-Ez hatime, da tu bal bi Yezdan ve vegerî.

Kenekî ez girtim û nema ez berdam.. Lê bêyî ko dêmên wî bên guhertin rawesta û bi awirin ji xwe bawer li min dinerî û weke serle kerekî mezin digot:

-Ez bi guman bûm ko tu aqilmendî.. û tu ji vê yekê mat namênî .

-Ez mat nemame, ji ber ez dûrî Yezdan nemame, û ya din ez dizanim tu tinazan dikî.

-Tinaz ?!

Nîv kenek kir. Di çavên wî de kulê hezarên salan dihatin xwendin. Keserek kûr ki and û berdewam kir:

-Ma te bihîstiye ko min ti caran tinaz kirine.. Carekê bi tenha min got ezê bi Yezdan a bibim, da hinekî bikene û ew cara dawî jî bû û ta niha ez baca wê didim.. Ew jî dema ji min re got «Serî ji Adem re biçimêne» Min bi henekî got Ez ji ronahiyê me û ew.. Lê Yezdan nehi t ez gotina xwe bibim serî.. U tu dizanî bê çi bi serê min kir.

-Ji ber vê yekê gerek bû yek ji firi tan hatiba ev doz kiriba. Lê tu..!

-Belê ez.. Cimkî hê ez bi hêvîme ko rojekê li min bibûre.. U her misilmanek navê min bi E ûzû billah ve dike ez dilxwe dibim û ez dibêjim: Va vî kesî jî hinek ji gunehên min bir, barê min hinekî sivik kir.

Ez hinekî xar bûm, la ê min sist bû, bi wê sistayê min pirsî:

-Wekî tu dizanî cihê te agirê dojehêye çima tu xwe bi minre diwestênî. Vegere. Tu dizanî ko Yezdan fermanek da nema jê vedigere.

-Tevî ko pi tî fermanê ji min re got: Ev anoyeke da ez û te bihtir bêne nasîn, û ta ebed navê me li ser zimanan bimênin, ez yek caran dikevim gomanan ko ew ji fermana xwe venegere, lê dîsa ez bi hêvîme..

-Tu bi çi hêviyêyî, û tu dibînî ko mirovek dibe berpirsiyar gotin nema pêre dibe? Di gel wê jî peyekan ji xwere peyda dikin, û çavan di her civatê de, di her malê de diçînin, da zanibin her yek di nav nivîna xwe de çi dike û çi dibêje.

-Tu çi serhi kî û ji ya xwe nayê xwar.. Ez naxwazim bê encam vegerim.

Gotina dawî weke lavekê ji min dikir. Min xwest ez pirsekê jê bikim:

-Gelo ji bo çi win dibînin em Kurd serhi kin tevî ko em di dan û standina xwe de pir nermin?

Bi vê pirsê re da xwe ko bireve, lê min bi milê wî girt û bersiv jê xwest.. kir û nekir min ew berneda. Qarîn jê çû û got:

-Tu bi êrînê ber dilê xwekî min berde, xêza sor -weke te- li ber navê mine. Cav li pey minin û ko bibînin ez di vê babetê de bi te re diaxivim û raporta xwe hildin û li ber navê min binivîsin Kurdî wê hêviya min a dawî bimire.

Kenekî bilind ez girtim, bû girî.. Borîn ji min çû.. ken.. girî.. ken.. girî..

Dengê lêdana derî hat. Ez sar bûm. Dengê wan hêdî hêdî dibû piste pist:

Kê bawer dikir ko dernekve Newrozê.. Me zanîbû nî anê dînîtiyê lê dixuyin.. Dawî zilamê me dîn bû!.

tirej.com/05/07/2003 wêne tirej.com

Ebas Isma'îl

Heso û Efendî

Hebû Hesê Sîtî kurdûnde bû, kes û kusê wî tine bû, ne jin , ne zarok , ne mal. Heso her sal ji xwe rezek du rez bi mirêbayî digirtin. Ji mi taxê ta mi taxê çav nêrîna wan rezan di kir bi ev û bi roj.Caxa kesaxê . . Mêwê tirî di kesixandin. Pir hînî vî karî bibû ta ku zanîbû her cûreyek tirî ( zeynî kerkû - merzone - qurfok - hesenî - hetfî - zorave - etû ) kîjan çaxî kesaxa wî ba e .

Demsal payiz e rez ji go iyan xemilîne. Heso bi kêfe, fike fika wî ye, û yek cara delalê malê ji xwe re distirîne . Natorek nêzîkî wî hebû ne qalûn kê bû , lê ku titûna hevalan bi dest keta dikê a . Heso xwe ji ber wî natorî çep dikir ne dixwest bête cem . Rojekê natorê xwîntal kete holika Heso neçare kîsê titûnê li ber dani. Ewî zor da pêçanê ta ku di binê kîs de banda. Heso wê evê bê titûn ma ta roja dinê beyanî, xortekî sîpe nan û pîvaz jê re anîn û got ; Bavê min titûna wî nemaye çûye gundekî dinê bikire . . Heger berî rojava anî ezê ji te re bînim .

Heso bîna wî teng bû, bêvila wî zingirî, virde dire wirde dire , dengê bilûra ivanekî kete guhê wî. Xwe li dengê bilûrê girt û çû, lê mixabin ivankî got; Bi Xwedê bira ez ne qalûnkê im. Heso wê evê jî bê titûn buhart, lê bi dilekî kul û xeweke kûçkanî. Heso berbanga sibehê iyar bû li wan qelaçên hawêr dora reza geriya, kesek ne dît ku çixarakê bidyê de polîpo man hat ber serê rezê xwe . . Rojek pir êrîn û ge derketiye, li ber çavê Heso re bûye nema xwe rêwiya dibîne. Tebata wî nabe her digere. Ta roj hate nîvroj, re kê siwarekî- ber çavê wî ket lê dûre. Heso çavê xwe kirin weke dûrbîn . . Raste siwareke ! . Ber pêde çû bi ahî û ji xwe re dibêje; qurbano siwaro Xwedê bike xurcika te tijî titûn be ne cil û caw be, ê min ji min re ne gerekin. Heso pêrgî siwar bû çi binêre efendiyekî kum sor li hespeke boz siware, bi rê î û gulika xemilandiye, xincerek soranî di ber de ye û kîsek rengîn bi kêleka wî ve girêdaye, xuyaye titûne. Ser serê min û bavê min efendî gelek bi xêr û xwe iyê hat! . .

De dakeve ser çav û rûyê xwe bi o û çend go î tiriyê zeynî weke hinguvê mê ê li ser dananiye, bixwe û pa î oxir be ji te re . Efendî dilge bû bi vê pê niyarê daket. Heso hespê wî bi çuqliyê dareke guwîza ve girêda. Efendî rûni t li Heso meyzedike. . kirasek li Heso ye tî a tî a ye û kin e di ser kabokê re ye . Heso xwas e . . Ser qot e bê pergal e belengazî û xizanî jê di bare. Efendî jê pirsî birazî tu li vir çi karî dikî ? Heso got; Efendî ez natorim. Ba e tu çiqas pere distînî? Heso got; Ez bi mirêbayî li ber van reza me. Efendî got; para te çiqase? Heso got; para min salê du olçek mewîjin û çar weqî bastîqin û du kûz dimsê tirî ye, û rojê du nanê garisî yan nanê cehîn û car cara axayê min hinek titûna dide min, lê îro du roj titûna min nemaye, ez ji boyî çixarakê bê hi bûme. Efendî mirçe mirça devê wî ye tirî dixwe .. Xwe li gotina Heso ya dawî nekir xwedî. Efendî got; Birazî

rew a te pir xerabe .. tu xorte çawa li van çola bi nan û zikê kar dikî. Heso xwe negirt jê re got; Efendî çixarakê bide min. Ev kar Xwedê li aniya min nivisiye ma ez çibikim ?. Efendî got; Na na birazî çixare ne kare, de ka bihêle ..

Ez li te bikim yek îret .. Heso ev gotin kete guhê wî, mejiyê wî li hev ket, hindik mabû ku bi pijiqe ser çavê Efendî, lê xwe girt û xwest bibhîze ka Efendî çi îretê lê bike. Heso bi zirt jê re got; De ka bike îretê xwe. Efendî got; Birazî tu ciwanî û gêncî here bajarê Diyarbekir ( Heso guh miç kir ) qamyon derketine .. Qamyon .. Birazî tu ji xwe re bikire du qamyon û li ser riya Paxir maden bixe kar, tu gelek pere bistîne û titûna xwe vexwe . Heso ji xwe re got; Xuyaye Efendî têr tirî xwar û naxwaze çixarakê bide min û rabû lepek li serê Efendî xist pêre kumê sor girt û avête dûr û jê re got; Sebav, min çixarak nîne tu dibêjî here bikire du qamyon, de ka kîsê titûnê dayne yela dayne. Efendî pîs pîs dest avête kîsê titûnê, ne avête xincere. Heso li serê tingekî rûni t çixarê dipêçe û di ber xwe de dibêje; Ho weh kuro bikire du qamyon ? . Efendî çû kume xwe anî hevsarê hespa xwe vedike

..û dibêje ; were de were îret bike li ev ker ...

* Ji pirtûka Ebas Isma îl (( Gula civatê)).

tirej.com25/06/2003

Mihemed Seyid Huseyn

Xewnên Qedexe Cîrok ..

Sala 1969 an

Di bin sîka gumanên re elî de, ramanan ez bi ûn de vegerandim û dahi time nava bîranînên zarotîyê, wilo bi co eke ge û pîroz, bi dêmeke be irî, bi wan mijûl dibûm, di demjimêreke kurt de û di bêhinvedaneke sivik de, wekî pîvana dengê birûskê, çavê min bi lez gulîyê werîsê bîranînên hûnayî veri andin, mîna libê tizbiya mirîd, ku yeko yeko bi dû hev de, bi (Subhanella) re di emitîne, çiqçiqa wê mîna dilopê xaniyê feqîran, di çelê zivistana giran de, ku niqniqê betal nake .

Wê rojê demsal dawîya buharê bû, çaxê cehzer li ber dasê bûn ... Danê sibehê, min li hewînka xirbê re oqilê xatûna dineqandin û di ber re jî, bi hêvîyan re

min liqata gotin û xewnên xwe ik dikirin, ta ku dighame diziya zimanê bav û kalayî resen, yê ku hêdî~hêdî tê jibîrkirin, bi vî karî roj hate bêriya û min jî, bin çengên xwe tije oqil kirin .

Icar min berî da gund, li ser bêndera û ji nav tarê herdu xwi kên minî biçûk û zarokên gundiyan, hatin pê iya min, bi kêf û e q, te digot qey çavên wan bi pê erojê re di axivin, dêmin ge û gewez, di awirên wan de e kere dibûn, dilê min jî bi pêlewazan, bi wan re pê ewazî dikir û hilki iya ser basikên periyên adûmaniyê .

Li bayê me ê, min bi merdîyeke bê sînor, oqilê xatûnan du tasê de, li tevan parkirin, ta ku gihame gasîna gund, zarok bi dû min de, bûne rêz û bi aqûlan ahîyên xwe dikirin, dixwarin û ez jî, bi riya xwe ve

diçim malê, li pê iya goristana gundê (Til Erbîd)ê û berya ku ez gava xwe bavêjim ser zîlana devê, deriyê hew ê ... Qîrîneke bê paxav, pêjinîya gund çirand, ez çît di cihê xwe de mame cemidî û guhdar, pi tî kurte demekê deng careke din dûbare bû, ji nûve min naskir agehdarîyê didî gundiyan, dibêje : (Gur hat), (Cêlek bi ga hat), (Zaroyê mala Xelefo hatin), evna raz~navê van xelkên ziyanok bûn, veqwasî ez bê deng mabûme ipya, ta ku hînî çîrokê bûm .

Vêca heçî ne teçiyên gund, ketin liv û tevgereke nexwerist, weke noka ku li kevir xîne , her yek bi derekê de çûn, hinekan bizin di kadînên devgirtî de, yan di çalê serpû kirî de ve artin û hinekan jî, qutiyê tûtina qaçaxî dirjandin, yan jî dixistin nav kayê û qulê dîwaran, bin kelpîçan û heçî xortê siyasetmedar belavokên xwe, di paxila jinan de, yan jî di ewitandin û kesên ku xwedî dijmin bûn çekên xwe di kortalên sergiyan de, datanîn û axa vexeperandina mirî kan lê vedigerandin û xwediyê pezan kulekên xwe li himberî qoçankirinê, ji tirsa dûbarekirina pera û qançorçî û jimartinê ...

Min jî bi lez bi gulîkê çend gotinên qedexe û bi temberîka hinek sirûdên netewî tevilî kaxezên qaçax

girtin, ewê ku min hilandîbûn, ji bona ku bibûna rêbazeke ore gerî, ji pê erojê re, lewra zûzû min gotin û saw û belavok, bi co eke mêranî di rekeha sînga xwe de, bicîkirin û xewnên xwe jî basko kirin ji bona ku nefirin û raz û bêjeyên qedexe, di bin zimanê xwe de hilanîn û ew ti tên negotî û nedîtî bi qapaxên çavên xwe nixumandin û herî ji mêj ve, pepûkê lingê xwas ji feleqeyan re amadene ...

Icar min tev de dane ser hev, û avêtin binê tûrikê omîdan û xwe zane jî, hi tin ji pê erojê re û min tûrik hilda ser kolînka xwe û bi alîyê qotê gir de sûrikîm, ta ku ji serê gir, nêrevaniyê bikim û bibînim; bê li nava gund çi dibe û hem jî, karibim tûrikê nav milê xwe biparêzim .

Lê bi genge a nava gund gup~gupa dilê min zêde dibû û hin ji bo ku gumanan, ji ser xwe bavêjim, rabû min li ber sîka nî ana Firansawî li jora kohê gir rûni tim û guhê min bi tirke~tirka nizanim, kêzika bi terî yan çirçirka buharê bû, mijûl dibûm û bi dest belandineke nermî, min ji nav ritimka hêwa kurmekî zerdêle derxist û bi mûyê teriya hespan vekir ji alîyekî ve, ji alîyê din, bi kula hi k bi vî rengî dibû (Qeysik) ê nêçîrê ji dêvla dafê û xefikê, li ber sîka qûçan, sê kevir raserî (Berxana Edla dîn) li ber çikçikanan û gabelakan vedabû, ji alîyê herî pêwist ve ku çavê min ji zêrevaniya tevgera nav gund xafil nedibû û her di riya wan gurê har de, dima û tavilê jî, ez li wê tirsê rast hatim, mîna keftarên çepel, zaroyên mala Xelefo, ji çar go eyên gund ve, ketin nav sikaka li qorziyan bira rawestiyan, weke gurnepa a ser û binê tar û malên gund li hev xistin, çal, lod, kadînên kayê vekirin, kulînê livînan dawe andin, kunc û sefik xira kirin, heyanî bi qulê bixêrîka î kirin, mîna kûçikên bînî, kozîdan û sergo vexepirandin, odê razanê, ser ok binçav kirin, bênderê sap û serbana jî xûm kirin, fi ke~fi ka pozê wana, weke kûçikên polîsî, li ser bîna

xewnên qedexe op digerandin, yek caran jî, gef li altixê derewîn dixwarin, tevlî vê jî, pi tî ku ti tekî hêja û pêwîs bi dest nexistin, berê xwe dane serê gir, mixabin gabelekê ku bi kurm daqurtîne, ji ber qûçê firandin, nehi tin ku bi kurmê zer abibe, lê ew giha azadiya xwe, ez bi tenê mame dîlê pirsgirêka xewnan, pêwanê tûrik û naveroka wî .

Lê zaroyên bê rûmet, hilki iyan û hino~hino nêzîkayê li min dikin, helke~helka wan, bêhin çikîyayî gihane jora gir, bê pirs û silav destên xwe avêtin, tûrikê nav milê min û yekser dernexûm kirin, bê qido a ji tûrik jî bê sûde derket, ti tek nedîtin ji bilî qir û qafên pûç û vala, mîna ku ji gund jî destvala derketibûn, ji bilî bizineke ku aringê li çavê wê xistibû, ya altax bi xwe bû, çendî zaroyê bê tore hewldan, lê kesek lê nebûn xwedî û di bêrîka xortekî de, pakêta Bafra dîtin, bi pênûsa resas li ser nivîsandîbû (Bijî azadî) bi tîpên latînîbû, nizanîbûn bixwendana û di nav xir~xira tûrîkê rengîn de jî, hinek qitîtkê sala çûnî û du sê kurtêlê nanê ceh û genimî tevlihev û pênûseke resas ser ikestî, dawî bi hinek kulmist û çend pihên û qontaxê tivingan û dojûnên bê tore, xwestin ku li xewn û barê tûrik mikur bên .

Lê bi rastî hezkirina hevalan, di dilê min de û soza mêrê çê weke welatparêzekî, miletperwerekî, bi navtêdana xaka girê meyî leheng, ku ji heyamê dîrokî de, ji hezarên salan de serê gelek box û beranan ji nîjadên me himêz kirine, çi bêjim, îro di bin lingên van zinêkaran de kefteleftê dike, polîsên sifîl ji hewildanan venebûn, zirt û gef û lêdan li min dikirin, da ku li çend hevalan û li navê partiyê mukur bêm, dîsa hayedar dibûm ku qada êrîn zirtê mezintir li min dike, bi tan û niça ewitandinê, dibêje heger tu mikurbê, ez ne dayika teme, bila îrê min li te kerafîbe, ta bi roja berdawî yan

ezê te ji ser riwê xwe bavêjin û li bin guhê lat û tehtê xwe xînim, te perçe werçe bikim .

Vêca ji vir û pêve hêrsa desthilanînê ez hejandim, saw û sawîrên tirsê xwe ji ser dilê min dane alî û ceger û mêraniyê ûna wan girtin, cerg û zirav li min bûne pola ...Loma berya ku bêne serê gir, min serê pênûsê tevlî xewnan, di nava mejî de ve artibû, û belavokên qedexe jî min cûtibûn ....

Erê dilo jaro wiloye, çîrokên zaroktî û ciwanîyê têne ber çavan bê dem û çax, li deriyê bîranînan dixînin û çi carî jî nayêne jibîrkirin, mîna wêneyên nîgarkê an li ser kevir, di hîletê dîmenên çapkirî, di bîranînên morkirî dene .

Bi vê helwesta tendurist û xwe parêz zarwê bedkar, fedîkar destê xwe ji min û ji gundiyan dawe andin, pi ta situyê xwe xurandin, panî li der qûna xwe xistin û polî~po man, ser di ber de ji nav gund derketin .. Lê têra min zirt û fort û dijûn, ji me re li dûv xwe hi tin û dema ku ji cem min rajêrî eqala gund bûn, gif û goyên wan li min seh dibûn, yekî digot; Di baweriya min de, xelkê vî gundî, nakevin serê min ku xurdê xewnanbin û nakeve mejiyê min ku ti tekî wilo li cem wan peyda bibe, yê din bi erênî lê vedigerand; Bi xwedê raste û gotina te bi serê xweye, kuro lawo nema ji navnî ana xwe tê naskirin, ê hema nan tuneye ku bixun, ev sê sal baran nedîtine, îcar wê çawa xewnan bibînin, Misrî birçî bûn hatin, ew jî wek xwe kirin; qey xewn wilo qolane ne bi hêsanî tên, yê dawî çawî ê wanbû bersiv wilo da; Hûn çi dibêjin û çi dibe bila bibe, bila xwedê ji min û ji xelkê vî gundî re mezin be, ti tê ku ez zanim, hemû ti t li ba wan hene û karin her ti tî bikin, guh nedin rew û pergala wan, ma hûn ji min re dibêjin.

Hino~hino dengê wan ji guhê min dûrket û li otobîza xwe siwarbûn û toz bi dû wan de ket, ew çûn lê gumanan ez hilanîm û danîm, dîroka welatê xweyî xemgîn di ramanan de çep û rast digerand, min yarî bi qederê re kir, bi xwe re mijûl bûm, gazî û feryad gihandin textê xwedan, min dipirsî lê nizanim ji kê û wê kî bersivê bide min û her min digot :

Têbinî : Ezez bilûye lê dibe nimûne ji bo herkesî

tirej.com 27/07/2003

Jan DOST

Nimra nigê te çende?

Ji bo Nezîr Palo

Temenê me bûye golek û genî dibe!

- nimra nigê min çil û do ye!

Dema derbasî odeyên ku ji bo kar di andin pey wî dibû ,ev hevok ji devê wî di emitî wek rûn li ser meqilkeke sincirî bi emite. Karmendên çav pisîkî bi devekî ji hev lê dinêrîn û hinekan ji wan kenekî bi qerf di ber xwe de dikirin.

Di jiyana wî de li du deveran pirsa nimra nigê wî jê dihate kirin, li cem solfiro an û pi tî ku ji cem polîsên welatê ku jê hatî derdiket, helbet bûbû pêkenokek, her carê derbasî cem polîsan dibû nimra nigê wî mezintir dibû, lêdana bi qamçiyan di binê lingan de xwedê anî kerê bar jî neke, heta heftîyekê sola wî nema li nigê wî dihat, mecbûr dima sola apê xwe yê ku li taxê bi nigê xwe yê mezin navdar bû, li xwe dikir, li civatan navê sola apê wî kiribûn dergû a zarokan , bi rastî jî zarokekî îr karîbû têde têkeve xew.

Lê vê carê û li vê xerîbiya bêdil, nedihate bala wî ku li bîroyên kar nimra nigê wî jê bipirsin, wî di dilê xwe de

digot: ez nivîskarim! bêguman dewlet wê nirxê nivîskarîya min zanibe, erê ez li welêt ne ewqasî bi qîmet bûm ji ber nivîskariya xwe, lê li vir!!

Bi singeke bilind ji dozger re roja yekem got: ez rojnamevanim, nivîskarim. U pirtûkên xwe li ber dozger weke kevirên hefokan rêz kirin.

Pi tî du salan ji hatina xwe têgihi t ku pirtûkên wî ango berhemên mejîyê serê wî û keda hestên dilê wî ne pêwistin bi qasî nigên wî û nimra wan!

Di xewnên penaberîya xwe de didît ku wê konfranseke ragihandinê ji wî re li dar bixin û weke nivîskarekî lê binêrin, lê dema roj bi roj ji nivîskarîya xwe dihate u tin weke ku ji qerêjekê were u tin, nas kir ku bi rastî dew birayê mast e, hate bîra wî roja ku pirtûkên xwe kom kirin û agir berda wan, rojeke havînê bû, birayê wî Qewso êdî ew weke libeke genim bi destarê derewên xwe dihêra, Qewso rojê kaxezek derdixist û digot binêre kekê min ev qas deyn li te çêbûne!

Wî nizanibû deynê çi ne û kengî ketine sikura wî, ji ber ku devnerm bû ne dixwest dilê birayê xwe bihêle, serê xwe dihejand û li pelikên ku bi murekkeba derewan hatine nivîsîn dinêrî. lê kêr giha hestî û Qewso êdî dixwest erdê wî yê ku mala xwe li ser ava dikir jê bistîne, nas kir ku nivîskarîya wî bela serê wî ye, ev pirtûkên ku di refikên odeya wî de rêz bûne , bela serê wî ne û zimanê wî kin dikin, rabû hemî pirtûkên xwe di nîvê mala xwe ya ne temam kirî de kom kirin û agir berda wan, xelkên taxê tev lê kom bûn û hatin ku agir vemrînin, lê wî bi çavin sor got: eger yek ji we nêzîkî min bibe ez agir bi xwe jî dixim.

Hêdî hêdî ew pirtûk bûne arîyeke sar û kela dilê wî jî pêre hinekî sar bû.

Nas kir ku êdî ev welat ne cihê wî ye, eger birayê wî weke nivîskarekî wî nabîne, îca wê xelk çawa bin!!

Li vir bi çar alîyan de dibezîya û li karekî digerîya, ne ku li kar digerîya, lê Sosyala bajêr zext lê dikirin da ku kar bike, name li dû nameyê jêre dihatin, qutîya posta wî êdî qûnek bûbû hingî nameyên sosyalê diketinê, berê wî didane adresin nenas, xwe li tirênan dikir û berê xwe dida wan adresan.

Karê ku jê dihate xwestin tim paqijkirina goristan û bexçe û rêyan bû, ji ber vê jî di cihê cih de pirsa nimra nigê wî dikirin, wî di serî de fêm ne kir mesele çi ye, lê dawî nas kir ku dixwazin sol û lepik û pantelonekî li gor pîvana bejna wî jê re peyda bikin da ku kar bike, diçû kîjan deverê nimra nigê wî dibirin û digotinê here emê telefonî te bikin!!

Pi tî du rojan bersiv dihat: mixabin tu ji me re nabî.

Mat dima, çima ez nabim gelo? Nas kir ku dîsa nivîskarîya wî bûye kelem, ji ber ku ji nezanîya xwe dema pirsa karê wî jê dihate kirin digot: nivîskarim ezbenî!! Ew difikirî ku bibêje ez nivîskarim wê hinekî bi rêz û hurmet têkilî wî û karê wî bibin, nebe nebe karê qerêj pê nakin. Lê cara dawî dema ku ji zilamê girover û çavpisîkî yê li pi t maseyeke pehn û dirêj rûni tî re got: ez nivîskarim! Mêrik awireke tund tê veda û bi ziwabûneke bêsînor jêre

got: ez nimra nigê te dipirsim, ne ya serê te!!

Pa stûyê xwe xurand û weke yekî ku bi xwe de berda be ji bîroyê derket û berê xwe da mal.

bûyera berî sê salan hate bîra wî. bi ku de diçe pirtûkên wî û nivîskariya wî rê li ber digrin, nema zanibû çawa bike, nivîskarî ne kiraseke ji xwe ke, yan jî xwarineke hew bixwe, mîratê kurm e û di xwînê de ye, diya wî tim digotê: kurê min ev çi ye tu dinivîsî? Karekî bi fêde bike, nivîskarî nan nade

kesî. Rastî jî weha bû, li welêt her kar kir, bû mamoste, bû mele , dikan vekirin, ticareteke pîsik jî kir, çi pereyên ku qezenc dikirin li çapkirina kitêbên xwe dida.

Dema karê xwe û derketina Ewropa dikir, hevalê wî yê nivîskar yê ku berî wî solên xwe li ser axa vî welatî danîbûn, di telefoneke xwe de got: bilezîne ma tu çi dikî lo! Ew welat ne cihê yekî weke te ye were , zû were.

Bûyer û bîranîn di serê wî de li bin guhê hev ketin, li refikan mêze kir, pirtûk hemî ketibûn rengê mar û tûpi kan, weke dînan bezîya kitêbên xwe û yeko yeko qetandin û ji qatê yazdehan ew avêtin zikakê.

tirej.com 16/10/2003

çîrok

Mahmûdê AKKO

Li ber sîya dilê te

Roj bi dêmên xwe yên sor di derya de xwe ved êr , refên hechecîkan ji ûna xwe bardikin, hêvî hêlînên xwe winda dikin, gul rengên xwe vedimrînin. çiya ji ber bilindî ya xwe erm dikin, rohnî ber bi tarî yê de bazdidî, xwedê dibe penaberê çavên evîneke qedexe û sao girtî, di demê de sînor ji hev dizên û xweda xwekuj kole dibî.

Wê demê dem tune dibe, û hebûn bê çare li ser sergoyan parsê dike. Di damarên jibîrbûyî de, di movikên destên te de, di grîyê evînbazekê de û di netebateke kenogirî de, wê bên pê îya demên buhrî ku di lêlanê de hatî ye asêkirn bi gazina lêbuhrînê ji hev bixwazin .

Derbasî odeya gunehan bibe, tu jî bi gunehê xwe ve bê vejandin da ku tu bi ava qher û xwezebê tîhna van salên dûrî yê bi kîne.

Belê demsalên porkur, û pû t, roj û evên qehp, demjimêrên kurdûnde û dawîya rojeke tije hisret û xem, digihêne hev dilê wî ji janeke westyayî re dixemilîne.

Wî bi nazî derî yê odê vekir, bi bêdengî li dû xwe derî girt. Cakêtê xweyî ji hirî yê ku bêhna barana havînê ew ji xwe re kiribû hêlîn, bi dilovanî bi dîwêr ve dadilqand. Sola xwe ya nîv imikî ji lingên xwe davêt. westan di çavan de weke lehîyeke bê sînor di ser kenaran re diherikî.

Li cihê xwe nerî ku hîna weke xwe ye, tu kesî bi pêjna xwe ev hundir rojekê nexemilandî ye. Hundirê ku bi hêvî û bi beravêtinên çewt hatibû xemilandin, dîwarên ku ji berya çêbûna wî, ya berya çêbûna baêv wî, berya bav bavên wî hîna li ser rengên xwe ne, tu dibêjî belkî kesî ûna xwe û ûna destên hostayekî belengaz ew dîwar bi

arameke xewle û bi tayên bejneke zirav dabûn serhev ji wî re dîmeneke belengaz saz dibû.

Mêrxasî ya comerdên ji tirsê bazdayî ne, bi hêvî ya keçeke di malzaroka xwe de mijûl dibe û bibêhmdî avis dibe, belê dibe qurban ne jibo neti tekî, lê belê di ber di tekî de. Li alîyekî din ji jiyanê bi qedera zarokekî bêguneh tê lîstin, dibe ku ew yek ji wanên bêguneh be di hatina xwe ya bê qido de?

Weke xwê ya ku li ser birînê bibe wiha borîn pê diket û digirya, sînfonîyek di guhê wî de dihate li darxistin sînfonîyek ji Mozobotamya bi wê sînfonîyê re mîna sofî yekî têkeve cezbê, û lerzê ew digirt, girtineke ku bi sed werîsî mirov nedikarî wî ji cih bide alî. Mîna mirovekî xwe bike qurban û xwe pê kê î parastegehke Zerede tî bike, li ser çokan pi txwar di amadebûna xweda de, bi bêdengî radewste. Bêdengî û sînfonîya wî tevlîhev dibûn, êdî ew lal dibe, gêj dibe, û qîrîn pêdikeve.

Ew û sînfonî bihevre têne sema û di jiyaneke xurû de bi can dibin. Hêdî hêdî kela wî hênik dibe û mîna mirovê hêvîyan ji rewrewkê bike da têhna xwe bi kîne. Ji ni kave rabû ser piyan û dîlanek kir, ku dîlaneke ji qurbanên Mozobotamyan re dengekbû, xwe li hev badida mîna mirovekî serxwe di destê yara xwe de dîlanê bike.

Kêlîkek pirr kin buhurî, çavên wî çûne ser tabloya ku di nîvê dîwêr de daliqandî bû, mîna ku hin wî bi hevsaran ragrin wiha di cihê xwe de rawestya û çavên wî zoq di tabloyê de. Bi lez di ramanên wî re derbas dibû.

Ev tablo ji kengî de li vire? Tabloyek mîna latekê mezin di nîvê dîwêr de bi benekî zîvîn ve daliqandî ye. Tabloya jinekê ku dêmên wê duçirisandin û lêvên wê yên sor erxewanî dilivîyan, ji xwe çavên wê yî re belk û ebrû mîna heyva çarde evî dixwîya.

Ew li nik tabloyê rawst û hêsran çavên wî dixemilandin. Li çavên wê tema e dike, û dikeve derya bîranînan de, dîsan sînfonî di ber guhên wî re derbas dibe, û germ dibe dikele kel pêdikevin, her ku kelawî giran dibe ew difûre û derdên wî di ser dev re derdikeve.

Ew dest bi borînê dike û dide girî. Dest bi fîxaneke êdî hew dikare rawestîne, û xwe li ber jana wê bigre. Destekî xwe ber bi tablo yê ve vedike û yê din ber bi dilê xwe ve. Ji xwe înan nake dest pêdike û pêre diaxive bi dil ewatî dibêje:

Min bêrya te kirî ye. Bawer bike tu di jiyana minî pûç û bê omîd de fenereke bê hempa yî. De were

êdî bese were min bi evîna xwe himbêz bike, bera sîtavên sibeha te li dor re îya jana min pelindar bibe. De were da em vê qûnaxa bêkêr û jibîrbûyî vejîn. U em gunehên xwe bi ava kanîyên tolazî yê bi on. Cawa perwînek bi mestî li buhareke în û ge digere, ez jî wiha li evîna te digerim.

Di wê dema ku ew bi sawa peyvên xwe û bi nerîna tablo yê re mijûl dibû, tablo bi xwe di dîwêr de wnda dibû, rengên wê tabloyê dibûn mîna derya û ew di nav xwe de winda dikir. Bi hawar û qîr ew banê dike lê dngê wî di bêdengî yê de sil dibe û tê vemirandin. Wî bi xwe nizanîbû bê ev jina di vê tabloyê de kî ye. Dizane ku ji berya çêbûna wî, belê têbîra wî dema ku ji dayika xwe bibû ev tablo bi dîwêr ve bû. Wî herdem dipirsî ev tablo kê afirandî ye, lê tu kesî besiva wî nedida, an jî digotin dema ku em jî ji daykbûn me ev tablo di ser serê xwe re dîtî ye, kes nizane, kes nabêje, an hemî dereweke weke jiyaneke widayî ye, weke afirandineke bê xwedî ye?

Her ku nêzîkî tabloyê dibe tablo di dîwêr de winda dibe û ew jî di derya rengan de avjenîyek bêhedan dikî. Wî bi nazî ji xwe re digot:

Erê .........erê yarê tu dizanî ev çend salin ku ez libandî te me?

Bi rastî hew tê bîra min jî, tê bîra min dema ez ji diya xwe vedqetîyam, min bi xwe nedixwest, lê xweristê ez bi ser xwe de dik andim, nizanim çima vê xweristê wiha ez bi ser xwe de dik andim, gelo ji hezkirina xwe, an ji xwzeb û qehra xwe? Belê tê bîra min ku bavê min jî wiha çêbû û wî jî nedixwst were lê bizorê xweristê ew dik and, her têbîra min

ku bapîrên min jî wiha hatine. Lê ti tê ku nayê bîra min tu yî! Gelo tu kyî, hi kî, ruhnî, canî, tu heyî an na, ez guman dikim na tu tune ye, lê tu berya min li virî belê tu heyî û ez jî heme. Gelo tu kevnî an ez û bavê xwe ? Tu rasî ye an na, tu û ez û rengên çavên te, hêvîyên min û sipîbûna memikên te di dawaî ya demsalekê de dibin cotek hibrî û di dîlaneke qereçîyan de winda dibin.

Ew bi vî awayî berdewam bû, û evê jî mîna navê xwe, xwe bi giranî bi serde berdida. Ew ji westanê sil dibe û ji kel xwe davêje ser nivînê, kurte demekê bê deng dimîne, dengek bi nazî dîwarên bêdengîya wî diçirîne, kenekî melûl jê dadkeve, ji xwe nema înan dike ku ken yê wî ye, an dengê kenekî hebhebî yên hin dî ye.

Dîsan derya rengan ew dik and nava xwe, vê carê liv nema jê çêdibû, ji desthilanî diket. Hedanek ji canê wî re mîna derbesteke ji nefelan dibn re binef , nêrgiz, pîvpng û oqil bûn. Sira bayekî buharî li nav dilê wî diket, bêhnê opên xwe mîna aveke zelal di pozê wî re vedikir, ew cihokên ku ji têhna qeli îbûn êdî bi bêhemdî dighêne hev.

Herdû dêmên wî mîna çirakê ku cengekê bi tarî yê re bike wiha dêman çurisandin. Dengê ken weke dilopên bareneke payîzî bi ser hinavên wî de barî ya. Ji ni kave qîrîya û ban dikir:

Min bêrîya te kirî ye, min bêrîya la ê te kirî ye min bêrîya lêvên te bêrîya porê te bêrîya pêjna te bêrîya memikên te bêrîya nivîna te kirî ye min bêrî ya nerînên te kirî ye. Zerde tê kal Anahîta ez di xwe de dihilim min bêrîya we jî kirî ye. U borîn pêdikeve

û dide girî, dinav girî yê xwe de asê dimîne girî dibe lehî di nav derya rengan re kanîyekê vedike.

Sawekê ew digirt, mîna fenerekê ji re îyê Zerde tê kal û Anahîta bi ber ve dihatin, tablo di nêvîre dibû du qet, mijek ji nav derdibû û di nav mijê re derbas dibû.

Wî li dora xwe dinerî çiqasî dinere nanere ji mijê pêve tu tek tune ye, ew û mij û birînên xwedayekê, hêvîne bi qaçaxî derbasî sînoran dikirin, lê bê sûde derbas dibûn û ew jî di mijê de winda dibûn. Dengekî nazdar ji qirikeke çeleng derdibû, dengekî ku bi dehê sala, sedê sala hezarê sala ye ku li bendê ye, êdî deng bi nazdarî xwe li dor guhên wî dorpêç dike, û nêzîk dibe, nêzîk dibe hetanî dighê bere wî.

Dîmenê jineke çeleng ji mijê li ber wî serê xwe datîne û dibêje: fermo ez vame li ber te li hêvî ya te, di her t tî de amade me.

Wî serê xwe nêzîkî wê kir, destên xwe dieser memikên wê re derbas kir, bi porê wê lîst, lêvên xwe gihandin lêvên wê, hest dibû ku canê wî jê tê mêtin û hêdî hêdî dawerive ji xwe dadiwerive.

Ew jina ku di tabloyê de bi gewdê xwe û ew bi hêvî û sirûdên xwe dighan hev, dighan hetanî nema ji hev xwiya bûn û tenatena di mijê de winda bûn.

tirej.com

Kirîna Serokan

Qado êrin

Cîrok

Kongir ê partiyê yê di 20/09/2001de li gundê Nehroz li dar ketibû, vê carê ne normalbû, ne tenê ji ber ko piraniya nûner ên herêman amdebûn û yên jinan jî, belê vê carê ta bi nûnerên Zarokan jî amedebûn, kongir sê roj û sê evan berdewam kir, axaftin di babetekêde diçû û dihat; çilo û çawa dê serokekî nû jibo partiya xwe hilbijêrin..?, da partiyê bi demêre bighîne û ber bi pê xistinêde bajo, nûnerekî di gotina xwede gotibû; partiya me ji ber partiyên dî ve gelekî li pa maye û ev jî wek tête diyar kirin ji serokê gi tî ye, diyar e em di hilbijartin a serokan de nezanin, ya dî em kurd ji partiyekê, tenê em serokê gi tî dinasin, ew ba be partî hemû ba e xerabe jî partî hemû xerabe, hemû kar û xebat, pê veçûn û pa veçûn li serokê gi tî vedigere, di pa re nûner a jinan gotibû ko ji ber vê yekê divê em serokekî hilbijêrin ko milet hemû li dor xwe bide hevûdu.

Kongir sê roj û sê evan dirêj kir, ta ko biryara dawî standin, geh axaftin sar dibû geh jî germ dibû, di çaxê bênvekirinê de jî hemû di vê yekê de mijûlbûn jibilî Zarokan ên bi gogê dilîstin namaze nûnerê wan lîstikvanekî jîr û zanabû, fanêlekî zer lêbû, navê xwe û nemra 10 an liser çap kiribû, bi wateya ko ew lîstikvanekî Berazîlî ye, di roj a sisiyan de jî hîn ew ne axiftibû, navê wî di lîsta gotin bêjande tunebû lê sikretêrê komîta navendî û liser daxwaza wî destûr da ku

ew jî tu tekî bibêje, ji ne çarî hemiyan guhdarî li wî kirin, wî got:

-Di cîhana gogê(Fûtbol)de piraniya tîmên dunyayê wek Barselona, RiyalMadrîd, Mani ister Unaytid û Lazyo Roma rêzên xwe bi lîstikvanên biyanî xurt dikin, bi melyonên dolaran lîstikvanên ba û zana dikirin an jî kirê dikin da ji wanre bilîzin, vêga em jî dikarin serokekî ba ji partiya xwe re bikirin an jî kirê bikin !!.Hemiyan bi mat li hevûdu nêrîn û gotin:

-Bi xweda te tenê ya rast û durust û hêja got. Endamekî wisa got û biryar bi vê yekê standin.Yek ji nav koma endaman rabû ser pêyan û bi dengekî bilind got:

-Ez çavê te buxum, tu yê kêye loooooooo, xweda te bihêle..?.

Ev yek hîn di tevaya dunyayê de nebûye, helbet dê bûyer û nûçek hêja û rojanebe jibo hemû rojnamegeriya cîhanî, partiya me wê ya yekemîn be ko vê yekê dike û ne dûre ko partiyên dî jî vê yekê bikin, helbet dê wisa bikin da partiyên xwe pê de bajon, kirîna serokan jibo partiyên rojhilat zor gerek û pêwiste, hin jibo lihev guhdar kirinê, hin jî jibo demuqratiyê; Ev serok dê me fêrî gelek tu tan bike ko ta niha em jê bê parin, endamekî wisa ji xwere got û pirsî:

-Lê gelî hevalan ka hûn kê liber çavan dibînin da em wî ji xwe re bikirin û bikin serok ?

-Ronaldo , zarokekî wisa û bi ken got lê kesekî deng nebir xwe, mirovekî rîspî li kêleka wî ya çepê rûni tîbû jê pirsî:

-Ew çi kese û çi dike..?

-Mamo ew Berazîliye, di tevaya dunyayê de kesekî wek wî jîr û zana di gogêde nîne, lê pir buhaye haaaa!!.

-Cavê mamo em pirsa serokan jibo partiya xwe dikin, çi çaxa me Kurdistan rêzgarkir em dê wî yê te got bikirin, bila ji me re bi gogê bilîze, te got navê wî çibû..?.

Nûnerê herêma bakur rabû ser kab û nîvekê û destekî xwe bilind kir, çi mirovê axaftina wî heba wisa dikir, da herkes wî bibîne,wî got:

-Yê em wî bikirin divêt Ewrupî be, çimkî Ewrupî pir demuqrat û dilovanin û bi mafê mirovan re ne.

Ji nav hemiya rîsipiyek rabû ser pêyan û mîna pê niyarekê got; herkes dikare navekî pê kê bike û di dûvre em dê wan navan daxînin hilbijartinê, di dema ko pelik belv kirin û dan ser hev çar nav hatin meydanê, Con Mîcer, Hilmot Kol, Nîlsom Mandêla û Bil Kilînton, ji bo hilbijartina navekî ji wan, kongir rojeke dî dirêj kirin, di demên dawîde ev pirsgirêk çareserkirin. Dema herçar navan deng wekû hevûdu anîn, çar partî ji kongir derçûn.

Qado êrîn Holland -19/01/2002

tirej.com 22/02/2003

Qado êrîn

Ji te re adete çima ji min porkurê re qebhete?

-keça min tu çima bê hevalî..?

dema diya wê wisa got, devê wê gazekê ji hev çû û mabûbû ziq li diya xwe binere, ev yek ji diya xwe ya ko guhê wê bi îretan qul qulqn dibû, bawer nekir, ta do diya wê ew bi îret

dikir; binere keça min em ne Holnedîne ha, em kurd in, divê em wek kurdan li vir bijîn, bi kurdî biaxivin, bi kurdî bigrîin û bikenin, li ba me kurdan nabî hevalê qîzê weke Holendiyan hebî ta roja mêrkirinê divê qîz paqij bimîne û eref û namûsa xwe û malbatê biparêze. Cîrok û

serpêhatiyên ko diya wê di evên zivistana dirêj de jêre digotin hatin bîra wê, di dema ko diya wê ew çîrok û serpêhatî jêre digotin, ew di mebesta diya xwe de nedigha t, lê niha û pi tî vê xwestekê têde giha t çima û ji bo çi diya wê çîroka Re oyê Darê û Axa û jina Xerat jêre digotin. Axa yê ko mîna pêxemberekî xwe di dît, ko çavên wî bi çi jina xwe ik û spehî ketana, êdî ew jin nema ji wî xilas dibû. dema Axa ew dît yekser berê mêrê wê yê xerat da riya çûn û nehatinê û çû ba wê, wê çend hêkên kelandî û rengînî li ber danîn û jêre got bixwe, pa î xwarina çendekan Axa hêk weke hevûdu dîtin lê tenê wê ew rengînî kiribûn. jina xerat jêre diyar kiribû ko jin hemû wisa ne, hemû jin in lê her yek

bi rengekîye; êdî tu çi ji min dixwazî û ez jî weke jinên te me, ez jî jin im. Axa polî po man vegeriya nav nivîna jina xwe ya biçûk, lê wê evê tu tek nekir, pa î ko ba di gotina jina xerat de mijûl bûbû. di dawiya her çîrokê de digot ;

êrîna diya xwe divê yekê de bighêje, eger tu ne weke wê be tu ê serê andinê ji xwe û me re çêbikî.

Ev demeke nav wan sarogermo bûye, dê nema îretan weke berê lê dikî û ev li xwe iya wê dihat, wê ji xwe re digot qey ez mezin bûme diya min êdî erm dike îretan li min bikî da ez xwe piçûk nebînim. Jixwe dê her tu te, bira û bavê ko tenê e mehan nivîna diya wê germ kiribû û bi giha tina diya wê re ew bû. hefteya borî dema ji ni kan de derî li diya xwe vekir wê ji çavên xwe bawer nekir, got û pirsî :

-dayê tu çi dikî.. ?

-ma tu nabînî ez çi dikim !!. bi bêhntengî û bê ko lê binere got.

erm kir li diya xwe vegerîne, hinarkên rûyê wê sor bûbûn û bê ko tu tekî bêjî bazda oda xwe, ramanekê ew bir yekê jî ew anî, gelo çima diya min rûyê xwe radike, di dema dawîde xeleka mêrkirina jibîr kirî jî nema dideyne, cil û solên nû li xwe dike. Lê ez dê li ser ya xwe bimînim û ta ji min bê ez nahêlim kesek wê ji min bistînî, diya min nabî mêrekî din bikî û pêre here ser textê xewê, jixwe ev gotin a wê ye, ew dê bi kesekî din re xew neke ta ko bîna bavê min di la û damar û nava wê de be.

- êrîna min tu çilo razîye ez dê wê bikim

wek zarokek piçûk û bi girî xwe avêt hemêza diya xwe, kelo girî got :

-ez naxwazim tu mêra bikî..

-min jî negotiye dilê min, çi çaxa te mêr kir tu biryarê bide ka ez mêr bikim an na lê divê tu hevalekî Holendî ji xwe re bibînî.

Ev nozdeh sal in ko ji dil û hinavên germ cuda û dûr ketiye. Hemêza dê germ û xwe tirîn welate, ev deng, tep tepa dil li guhê wê xwe tê, ji dema ko giyan xwe berda nava wê û ji dema ko yekem car lebitî ew dil pêre bû, ew di lorand û jîn dida, jixwe niha jî dil wê yekê dike lê bi êweyekî din, ew dizane ko dora wê ye. Hevalên wê qerf û tinazan pê dikin û dibêjin; hun rojhilatî ji xwe iya jiyana xwe re kar nakin, ji hevaltiya xort û qîzan xwe û êrîntir tu tek tune, jxwe çend sal in em hemû dê kurk bikevin û mîna pûtekî roj li pey rojê û hêvî li pey hêviyê bijmêrin. Nêzîktirîn hevala wê ya Holendî Karîn e, berevajî diya wê rojane ew bi îret dikir, gelek caran Karîn ji qestî li pê çavên êrîn devê xwe dixist devê hevalê xwe û dibin çavan re li êrîn dinerî, êrîn jî sor û în dibû û bi hêrs ji Karîn re digot:

-hezar carî min ji te re gotiye li pê min vê yekê meke.

Dudilî di ramiya û hestek xerîb ew guva t. Diya wê ew bi îret û eref û namûsê mezin kir, ji xwe re digot ko ez ne

kurd bama niha hevalê min jî heba û minê jî devê xwe bixista devê wî, hest bû ko ne azade, ev jî rengek ji azadiyê ye, dê, îret, eref û namûs azadiyê bê giyan û qam bostî dikin, jixwe ez li ser vê yekê perwerde bûme. Dudiliî çavên xwe vekirin dît ko tenê ye û wê sare û ne di hemêza diya xwe ya germ de ye. Diya wê ya ko wê bi malê hind û yemenê nadî biryarên xwe li ser wê ferz dike, geh dibêjî nabî hevalê te hebî geh jî dibêje bila Holendî be. êrîn ev yek ba fam nekir, pirsî û got :

-lê ji bo çi bila Holendî be?

-roja tu dev ji wî berdî tê zanibî çima..!, diya wê wisa bersiva wê da.

êrîn hez dikir hevalê wê ji civaka wê be da ji Holendiyan re

diyar bike ko ew ne kêmî wan in. Dizanîbû ko herî zanîngehê dê guneh û hovîtiyan bikî, bang li diya xwe kir û jêre got:

-tu dikarî wek Kenger min bixî nava xwe de?

-ma tu narî zanîngehê.

-ba tire ko ez nerim.

Li kêleka dilê yekemîn ko jê hez kir û di hemêza diya xwe ya germ de hat bîra wê ko heft salî bû, ne tenê a î û guneh nedikirin belê tunebûn, hat bîra wê ko Padî ahekî ji qîza xwe ya delalî û bi tenê pirsî:

-keça min ya ko ez pir ji te hez dikim, di dinyê de çi gelekî gelekî xwe e ?

-razana bi mêrre!!,

dema keça azdeh salî wisa got pêre pêre madê bavê wê re û în bû, tirs û tevzînok bi la ê wê ve hilperikîn, nas kir ko bavê xwe bi wê gotinê aciz kir, wî yekser birayara dalqandina wê da, da ko xwe ji ermezariya wê bi o, di dadgehê de dadmend jê pirsî :

-te çima wisa got ? te bavê xwe ermezar kir, ma tu bi mêr re razaye?

-na ez ranezame..!!

-çimkî tu ranezaye wek tu dibêjî êdî çilo tu wisa dibêjî?

-min ev yek ji diya xwe nas kir, dema dizê ax û ofa wê di asmanê heftan re derdikeve, lê du roj narin careke din bavê min bera ser xwe dide û dizane ko dê avis bibe û careke din bikeve wê rew a xerab de.

Rew ê xanima Re oyê Darê hate bîra wê, ya ko di

zindana( ikefta) Berdewîl de û bi cendekê Lewend Axa yê qet qeto kirî porê mêrê xwe spî kiribû, da ko eref û namûsa xwe û mêrê xwe biparêze, wê ew di mal de kir qet qeto û avêt binê zindana berdewîl ya ko bi roj kesekî newêrî derbasbê, pa î la ê wî bi bivir kiribû qet qeto jêre gotibû; De bixwe namûsa keçê bava ne bê xwedî ye. Li van welatan ne ev heye ne jî ew heye, tenê hevaltiya xort û qîzan heye, ne eref heye ne jî namûs heye, her mirovek bi xwe û ji xwe re

dike bêguman wisa raste çimkî jin jî wek mêr can û giyane, ma ez ne can û giyanim, helbet diya min ji bo min wisa dibêjî, wê diye û kiriye û ew çêtir zane û ji bo ko ez ji wê xwe iyê bêpar nemînim diya min ji min dixwaze ko hevalekî Holendî bigrim.

- êrîn.., wek marek pê vede bi dengê Marko de Meide re veciniqî dema wî bang li wê kir û ji xew û sawêran iyar bû, ba bû ko kes li dor wê tunebû, li ser daxwaza êrîn li ba rûni t, dît ko îro êrîn ji her roj bêhtir ber bi wî ve dire, ev du sal rojane hev dibînin û di yek rêzê de dixwînin. Wî bi erm û germayî got :

- êrîn ez ji zûve ji te hez dikim lê min newêrî bêjim..

-çima te nediwêrî ma minê tu xwariba..?

-min guman dikir ko hûn xelkên rojhilat hez kirinê nas nakin. Dema wî wisa got êrîn xwe çeng kir hemêza wî, wî digot qey xewne, ew ber bi xwe ve ki and û dixwest ko bibin la ek, dixwest dem wisa raweste û hemû hevalên wî çi qîz çi xort wî di wê rew ê de bibînin. Hemiyan tinazên xwe bi wî wek bi êrîn dikirin û digotin çima tu bê hevalkî, wî bawer nedikir ko rojekê êrîn jê hez bike û di hemêza xwe de bibîne. Di hemêza wî de hestê azadiyeke bê sînor hatê. Wek du perwaneyan firiyan û bi hev re digotin; em pêlên derya ne.

-divê tu navê xwe bikî Ferhad, Li ser riya malê ev jê xwest. Li mal wê yekser ji diya xwe re e kere kir ko wê Ferhadê dilê xwe dît, vê yekê ahî xiste dilê diya wê, ji xwe re digot ko min bizanîba diya min huqasî dê a û kêfxwe bibe minê ji zûde Ferhadê xwe girtiba, diya wê got :

-dema tu bixwazî tu dikarî wî bînî mal.

-ez niha dixwzim wî bibînim.

-Ez jî..

-na ko hat jî emê herin oda min.

Di oda wê de sê wêne bi dîwar ve daliqandî bûn, Mihemed êxo, Celadet Bedirxan û di ser neynikê re jî wêneyê Diyana daliqandî bû, di wê odê de bi îret û çîrok û serpêhatiyên ko diya wê jê re digotin mezin bûbû, niha di wê odê de di ber Ferhadê xwe de ye û ax û ofa wê ye, diya wê jî ew deng dikir û di qel a derî re li wan dinerî, bûbû pîzotek ji agir, destek xistibû nav lingên xwe û bi yê din çiçkên xwe diguva tin, helke helk pê ketibû, di nava xwe de digot; gelo heye careke din ez jî wisa bikim, dixwest ko ew û ne êrîn ba, dema dengê ax û ofê rawesta bêhn çikyayî diya wê bang li we kir û got:

-çilo bû êrîna min, xwe bû?

-aaaaaaaaaaax dayê jiyane..çilo ta niha min xwe jê bêpar kirbû û bi ya te nedikir ez nizanim,

-ji ber ko jiyane û pir xwe e êdî tu çima min jê bêpar dikî keça min?.

- niha divê tu mêr bikî bibore dayê..

09.09.2003 Winterswijk-Holenda

Pîr RUSTEM

Pûtvan

çîrok Nirînine sare

li hev dibarînin. Destên ku ûrum tê de bi jor ve dik in. Di hin cihan de, kirêc diherife, tî - tî î dibe; Avine zer- zelqoyî, di rengê nêmirovan de, ji birînên herdu pûtan diherike. Her ku dilopek ji av nêma wan dikeve erdê- berî ku di aso de winda bibin- Tên ewitandin. Li pê deriyê pûtgehê, komik arî kombûye. - Ez ne vala me, ji lîzên we re. Ev bû çend carên min

in, ez dibêjim we eger pûtek di nav destên min de be, divê ez dengên we nebihîsim . Gotinin, solin ji ser lêvên pûtvan (Xewyaz) diwe in. Wî demeke dirêj ji eveke sipîdirêj borandibû, bi meyzekirina erê di navbera wan de. Gava dît ku, pûtekî destê yê din firand, û çend pêrçemok li wî kombûn û di dîwêr de winda bûn, naskir ku eger li wan neke qîrîn, ew dê hejmara pêrçemokan zêde bikin.

- Kê gote te em dilîzin û ev gotina vala... yê vala kî ye?. tu çima me çêdikî?. Ka bersivê bide . (Xweyaz) kûr li pirsê nihirî. Pir bi ser xwe de ne ponije, ezê bêjime te .

- Berî tu dibêjî. Min ji zûde naskiribû ku, ev kesekî dîn e. Di hundirê xwe de, çiyak ji pûtan avakirî û hertim xwe bav, xweda dibîne . Pûtê dest jêkirî, gotina hevalê

xwe birî. Eger ne ji valahiyê ye, te çima em... çima pûtgeh, te çima gerdûn afirand?! .

- Divê ez pûtê xwe yê dawî bi serî bikim . U bêyî ku, li herdu pûtên erker vegere, û bersiva wan bide, dest avêt kêra kar. Binhêrin yê ku, ji pûtgeha, buhi ta min bireve, ewê bi hilma devê min bikizire û bibe komek arî li ber deriyê min .

Herdu pûtan li çavên hevdu nihirî. Wan ev ti t xwe

naskiribû ku, ew dê hertim girtiyên pûtgehan bin û eger rojekê kaniya azadiyê di seriyê wan de bi teqe, wê mîna ewan kevokan, di derî de bikizirin. Ev danstandina ramanan ku, di nav bera herdu pûtên erker de çê bûbû, mîna kelemê an di ezmanê pûtgehê de diçin û tên. Ramanek ber bi (Xweyaz) ve difire. çavên wî didin dû, di kunçekî vala ji tînê, ji ronahiyê li stiwê kelemê ê dinin, û bi banga çav- mizgeftan re dest dixu in. Mê a re

di nav du tiliyên pûtvên de berdavêje; geliyek ji nêma wê diherike. Dihêle ku, herdu tiliyan ber bi bêvilan ve bîne. Nêriyê ku, pa iya bizinê bihin dike, poz bi jor de hildide, û nefeseke kûr dik îne.

- Ket, ev cara yekem e wî dibînim ku, ew gêj dikeve .Pûtekî gote yên dora xwe.

Wan ji zû de erê xwe sar kiribû, û digel hevalên xwe yên di pûtgehê de, bi çavin bi tirsê avis bûne, li pûtvên dinêrin. Gêjbûna wî ji wan re rew eke nuh bû. Lê hatina çivîkeke hesinî li hundirê pûtgehê- gerdûne hê t ku, nirînên wan bizên û çemek ji kevro kan biherike. çivîka pere , xwe ji ezmanên xewnan berda nîvê kefa destê pûtvên. Kefa avis dizê û bi rabûna xwe re zarokekî tazî, serjêkirî derdixe. Li ûna xwe çaleke vala; ezmanekî rût bê stêr û baran dihêle û hêdî- hêdî kurmên kor ji (Cala Re ) derdibin. Gava ku ew berî la ê wî dikin, ji gêjbûna xwe iyar dibe û bi lepeke heriya kirêcê, valahiya dest tijî dike û rê li pê kurmên kor digre.

- Xwe da, xwe bi xwe da. Wî hertim digote me lê em

bê bawerî bi derdiketin . pûtekî destjêkirî gote nîv- pûtekî.

- A nuha te bawer kir? . Pûtekî rihsipî lê vegerand. - Te bi çavên xwe dît. Ew ne bes kare me çê bike. Wî

kefa destê xwe jî nuh kir . - Kê gote te ku, ew perspanê li wir xistî dê di wir de

kefnikî nebe. Pi tî çend rojan divê perspanekî nuh çê bike .

- Cima?! . Pûtê destjêkirî, ji yê rihsipî dipirse. - Divê yekî teze û mezintir bibîne . - Ewê xwe ji nuh ve bide? . Pûtekî teze dipirse. - Na. Demên ku, ew bi tevayî bibe perspanekî kefnikî

ewê destekî nebîne ku, bibe xwedayê xwe . Rihsipiyê pûtan got û xwe ji refa ku, li ser danîne tavêje erdê; hûr- hûrî dibe û bi babelîsoka ku, ji devê (Xweyaz) dik e re, di îvên sola wî de winda dibe. Sîka pûtvên re - mezintir dibe û tîn... baran û ronahiyê dide revandin.

- Divê ez pûtê wê bighênim dawîyê. Ew çend rojên ku, ez tê de kar dikim, rojin mirî bûn. Divê nêrgiz bi ewitin, stêrên zarokiyê vegerînim . Bi gotinê re bîr bir ku, ji roja dest bi çêkirina pûtê wê kirî de, ew ne dîtiye. Kela ramûsanekê di dilê wî de dipi kive, kêra di dest xwe de tavêje û ji hundirê pûtgehê dertê.

Di pa evê de ji meyxanê der- dikeve; dide ser reya mala (Ra êl). (Reyeke dirêj... û keçeke dirêj) bû. Di wê evê de. çend stêr ziwa dibin. Kaniya, ku nuh li mala wan

derdibe, dê bihêle bibe cîgehê civîna segan. Di eyne evê de, pûtê wê, pi tî ku hê t ew avis bibe, bi serdike. Zikê wê yê werimî jî, ji pûtên kevin re ti tekî nuh bû.

Careke din di wê evê de, pi tî ku pûtê (Ra êl) ê avis bi serî dike û çend cixaran dimije, Qîrîneke kûr û ziwa dikeve guhên wî. çavan ber bi pûtê avis ve di îne. Dibîne

ku, cobareke tihî di qirika wê de derbûye û pêmpilîkên sor bi ser herdu girên sîng de difirin. Cavan ji wê di o dinhêre ku, çav di seriyên pûtên wî de dibirûsin, her yekî rahi tî û..r..uma xwe û ber wî tê; li dora wî gustîleke baranê vedigrin. Hingê nas dike ku, (Ra êl) bû stêreke rijiya û vemirtî. Wan devên ûrên xwe bi xwîna wê vemirandin.

Di sibeheke bê cers de, ewrekî sipî...(Dê) bi dizî derî vedike ku, mîna her car, xwe bavêje hembêza ( Xweyaz) û bihêlin ewrekî re î-avis li ezmanê pûtgehê belav bibe. Lê dema derî li pi xwe dihêle, ji bilî pûtekî kizirî û kêra ku, ji nav tiliyan ketî, ti ti tî din nedît.

tirej.com 28/09/2003

CIROKA PIRE U ROVI

MISLIM KOBANI

Hebû tunebû pîrek û keceke xwe hebûn pîra belengaz rojekê j i rojan çû serdana keca xwe û bi xwe re kûpek rûn û yek dim is j i keca xwe re bir in û pîrê berê xwe de m ala keca xwe lê bi rêva li roviyakî rast hat û rovî got pîrê ka kûpekî bi m in de j i berteva rakim

pîrê kûpek da

dest rovî û bi hev re m e iyan ta gihan qûcekê

rovî j i pîrê re got tu divî halî qûcê re û ez divî halî qûcê re ka kî berê digihe wî halî qûcê lê roviyê xinsik di taldiyê qûcê de devê kûp vedike û rûn pak dixwe û li ûnê têde dim îze ku gihan hev qûcek din li rast wan hat dîsa j i pîrê re got ka were em kûpan bi hev biguhêrin tu divî halî qûcê re û ez divî halî qûcê re ka kî berê digihe wî halî qûcê lê roviyê xinsik di taldiyê qûcê de devê kûp vedike û dim is pak dixwe û li ûnê têde rî

ku

gîhan hev pîr nêzikî gund kir û çû

Pîr gîha m ala keca xwe û herdu kûp dane dest keca xwe û pi t î ku keca pîrê devê kûpan vedike çi bibîne yek m îz û yek ( rewes)pîsiyê dibîne û bane diya xwe dike were binêre te kûpek m îz û yek ( rewes)pîsiyê j i m in re aniye pîra belengaz dibe

keca min ku çi kir vî rovî va pêtara anî serê m in lê roviyê m alxerab sibe bi sibe tê li pê m ala pîrê xwe dide ser tehtê û ban dike elastok m elastok m in bi kûpê pîrê de rî û m îztok

pîrê got ez çi

çarê j i rovî re bibînim

pîrê çû hinek im ayî xwe

anî û çû li ser tehtê rêxist

rovî bû roja dî dîsa hat

gund û xwe de ser tehtê û dîsa got elastok m elastok m in bi kûpê pîrê de rî û m îztok pîrê kuçik berdanêkê rovî bazde û xwe ka kir lê dêla

xwe bi im êde kir t û qutbû

pîrê çû dêla rovî anî û

pak ist û xem iland bi m orik û kespikan û roviyê dêl qut çû nav hevalên xwe hevalan jê re got quto quto dêl m ekuto me dibin dûvî te hilkuto û ev got ina rojane jê re dihat got in rovî hate cem pîrê got pîrê ka dêlê m in bi m in de ez darim nav hevalên xwe heval j i m in re dibêj in quto quto dêl m ekuto m e dibin dûvî te hilkuto pîrê jê re got

here îr î m iyê qer j i m in re wîne rovî çû cem miya qer got îr î xwe bim in de ku ez bibim j i pîrê re ku pîr dêlê m in bim in dê j i ber ku ez darim nav hevalan heval j i m in re dibêj in quto quto dêl m ekuto m e dibin dûvî te hilkuto m iya qer got here ba darê bire dar çilan biwe îne ku ez bixum ku îr bi m in were çû j i darê re got tu çilan biwe înî ku m iya qer were bixwe ku îr bide ez bibim j i pîrê re ku pîr dêla m in bim in de

ji ber ku ez darim nav hevalan heval j i m in re dibêj in quto quto dêl mekuto me dibin dûvî te hilkuto darê got here ba kecikan bire kecik werin li bin m in bireqisin

çû ba kecikan got hun werin li bin darê bireqisin ku dar çilan bi we îne m iya qer were bixwe ku îr bide ez j i pîrê re bibim ku pîr dêla m in bi m in de j i ber ku ez darim nav hevalan heval j i m in re dibêj in quto quto dêl m ekuto m e dibin dûvî te hilkuto

kecikan got her cem dukêncî

j i m e re im ikan wîne

çû cem dukênçî j i re got tu im ikan bi keçikandî ku keçik herin li bin darê

bireqisin ku dar çilo bi we îne m iya qer bixwe îr bide ez bibim ji pîrê re ku pîr dêla min bi min de ji ber ku ez darim nav hevalan heval j i m in re

dibêj in quto quto dêl m ekuto m e dibin dûvî te hilkuto

dukênçî got her hêkan j i m in re wîne

çû

cem m irî kan got hun hêkan bikin ez bibim bi dukênçîdim ku dukançî im ikan bi kecikan de

keçik herin bin darê bireqisin dar çilan bi we îne m iya qer bixwe ku îr bide ez bibim j i pîrê re ku pîr dêla m in bi m in de j i ber ku ez darim nav hevalan heval j i m in re dibêj in quto quto dêl m ekuto m e dibin dûvî te hilkuto

m irî kan got

here gênim j i m era wîne

çû nav bêderan dît ku bêder banî bêderan badikine j i ni kava bankir bêderbanîno bahoz hat bahoz hat bahoz hat

hat bêderbanî r iv iyan m alên xwe wî çû sat ila xwe li bin çêçê gênim xist û anî j i m irî kan re m irî kan xwar û hêk kir in

birin j i dukênçî re

dukênçî im ik dane kecikan

kecik çûn bin darê

reqisîn

darê çilo we andin m iya qer hat xwar û îr de îr bire j i pîrê re pîrê dêla wî dayê lê rovî dêla xwe kire nav lingê xwe û çû nav hevalên xwe dîsa hevalan jê re got in quto quto dêl m ekuto m e dibin dûvî te hilkuto j i ni kava dêla xwe ye rengîn j i nav lingê xwe derxist û kir xingînî roviyan gî kiyan jê pirsî te va dêla j i kur anî lê rovî got bîrek li derê hanê heye m in jê derxist rovî gî kî çûn ser bîrê û yekî xwe li pê yekî çekirin bîrê û tev têde fetisîn

Cîroka min çû diyaran Rehme li dê û bavê Guhdaran

30-10-2003

Ciwanê ABDAL

Xewna Vejandî

Bi rastî Candîl niza çawa bi vê yek hisiya, ku xewna nabîne, ne bi roj û ne bi ev, ba dizane ew têr xewa xwe dike, têr radikeve û her yek dizane di navbera xewê de meriv xewnan dibînine, belê Candîl qe nîv-xewna dibîne û çawa ji xewê iyar dibe ji bîr dike rehên xwe .

Bilbî ji wê gava jina wî Rew ê xanim sibakî jêre behsa xewna xwe kir, hin xewn û sawîr anîn bîra wî - gava Rew ê jêre digot :

-- Lo eva din min çi xewnek bisaw dît ..!

-- Xêr bû in a-ellah , te çi xewn dît .. keçê ..!

-- Kuro min dît

nalet li çavê eytên bê - marekî re -rengîn terî hildayî , berî ez bighêmê di emitî qulekê di kêleka kendalekî xaçkirî de, qet ez jê ne ditirsiyam, min dida dû ku bigirim, tirrî ya wî rep bû û zingil bû û him jî bi pirçbû, hîna hin li dervî devê qulê hi tibû .. yanî xwe ba berneda bû yê, û bê saw min da dû, min ne dixwest ez wî bikujim, na welleh .. çawa bi min hesiya xwe bi temamî berda qula xwe, lê mefer tune, rabû min qul kula û veda .. lê ez çi bibînim .. kes bawer nake ..

-- Welleh .. ba e ka bêje ....

-- Belê .. her min qul vedikir û vedida fireh dibû, û her rengê wê dihat guhertin, wek dizanin rengê axê sorî-qewerngî ye, lê her min dikula kesk dibû û ji-pêre hêdî hêdî zer dibû, wek piqilkek avê an pirîskek agir dipeqiya .. ta dawî ewqek da .. xewda, mat mayî mam, lê pirî nedimam min didît çendî ez rastî defînak kinz bûme, çendî zêr û dur pirbûn, bi koma bû .. bi rastî min marê xwe ji bîr kir û bûme zêr û dura didim hev .. û zimanê min di devê min de dibêje: zêre welleh, ehvane zêr .

-- Zêr ji ku .. zêrê zêr keçê, û dawî ..!

-- Dawî ez bi xew iyar bûm û ne ma xewa min hat ta roj li min hilat, û zû zû ez çûm cem cîrana xwe jina Mellê ku xewna min ji min re irove bike..

-- Ba e welleh .. Mellê got çi .. ..

-- Ne Mellê got .. jina wî got xêre .. xewna te xêre, rêk dirêj li ber te ye .. law !

-- Ma te bi çava dît, an te hiskir ... , te çi lê dengkir ..ha ..

-- Erê ..ne wa û ne wa, erê be ek wek xu înekê dinav

qir a de dihat .. an teptepek me îna lingan li dû dîwarekî

û .. helk helk jê dihat,û belê dengê bihn vedana min jî

gûrbû, tu dibêje .. qene..

-- Nizam welleh ...

-- Keçê .. qene ew xewna min bû .. qe tu nizane ...

Jin û mêr çendî li hev nerîn .. û bû tiqtiqa kenê wan

.. û bi hev kenîn .

- ? ez jî; van xewnan beravêtî ji xwe re nakim mijar .. ha .

tirej.com 27 /02/2003

Helîm Yûsiv

Bakurê dil Min herdu çavên Zînê dîtin Gername

Be ê yekem

Festîvala Amedê ya îsal 2003 an qediyabû, lê Hezîranê ji 20 heta 22 an Festîvala çand û hunerê li Beyazîdê hebû. Vexwendina min ji bo vê yekê bû ku pi tî suhbeta li ser wêjeya kurdî, serpêhatî û peywendiya min bi nivîsandinê re, ezê pirtûkên xwe imze bikim.vê vexwendinê ji du hêlan de di dilê min de deng veda.Ev cara yekeme ku ezê bakurê kurdistanê bibînim, bi taybetî warê Ehmedê xanî, weha jî xelkên me yên wêderê.Ya duyem jî ewe ku pirtûka min ya çîrokan ya nû Memê bê Zîn ji hêla we anxaneya Avesta ve li Stenbolê hatiye we andin û hîn min nedîtiye.Cawa bavek zarokeke wî hatibe dunyayê û hîn nedîtibe, weha hestên min dikeliyan.Ji min re hinekî zehmetbû ez bawer bikim ku li cihê Xanî, li warê wî, li ser wêjeya kurdî, bi zimanê kurdî bê axavtin û pirtûkên kurdî bêne imzekirin.Ji hêlekê de bêhna er û qedexekirin û ku tinê li ber bêvla min difûre, ji hêla din de jî bejn û bala itla zimanê dayikê yê êrîn li ber çavên

min li ba dibû. Bi van hestên tevlihev min berê xwe da balafirgeha Berlînê.Balafir li benda zelalbûna raman û hestên min nema, bêyî rawestandin mîna deveyekî hêçketî ku ji hêrsan re bask pêve în bên, ber bi perrê ezmên ve hilperikî.Mîna serê min di nav mij û dûmana ramanên tevlihev de balafirê jî bajar û gund li pey xwe biçûk hi tin. Hêdî hêdî her ti t windakir û rasterast xwe li ezmanê Stenbolê girt, li wêderê Ehmedê dîn li benda min bû.

Vêderê Stenbole heyran

Berî pênc salan selvegera sedsaliya rojnamegeriya kurdî ez anîbûm vêderê.Dîsa li balafirgehê di nav pêlên seriyên rêwiyan re min çavên xwe li rûyekî nas digerandin.Vê carê min çavên xwe li Ehmedê dîn, an lîstikvanê Teyatra jiyana nû yê ku di Komara dînan de rola Ehmedê dîn lîstibû digerandin.Dema di Telefonê de digot Elî,dizanîbû ezê ba nasnekim, lê gava got ez Ehmedê dîn,ezê li hêviya te bim, min naskir ku êdî emê bi hesanî hevdu nasbikin û bi rastî jî weha bû.Pi tî bêhnvedana li NCM,Navenda çanda Mezopotamya,min berê xwe da we anxaneya Avesta. Berî ku Ebdulah Keskîn berê min bide gerê û çûna ber bi Eyûb burc û azad de, ku ew jî ji Elmanyayê hatibûn,em dageriyan ber bi cihekî xwarinê bi navê NOSICAN ve. Ev cihê karê hevalê min î kevn Rehmî Batûre, ku ji berî pênc salan de min ew dîtibû.Dixwest, weke berî pênc salan, bi karê nû re perê wî çêbibin, halê wî xwe bibe.Hîn xewnên Rehmî yên berê bûn.Cavên wî jî hîn pirîskên dilsoziyê windanekiribûn. Tenê ti tê nû di jiyana wî de ku êdî zewicîbû û bûbû zilamê malê.Rojnamevanî û nivîsandin jî, weke karekî bê fêde, avêtine pa guhê xwe, lê bi temamî destên xwe ji te qeleyên vî karî ne u tine.Pi tî gera li qehwexane û kolanên Stenbolê,me berê xwe da resturantekê ku bi xwarina masiyan tê naskirin.Li

wêderê min naskir ku serokê Belediya Amedê Ferîdûn Celik bi mebesta çûna Ewrupayê li wêderê ye.Em çûn ser maseya wan.Pi tî xêrhatinê,weke hemû civatên ku wê li ber min bigerin, min çavên xwe tenê li kurdîaxêvan digerandin. Ji ber ku gelek kes li dora masê rûni tibûn, her du sê kes bi hevre diaxivîn.Min naskir ku yê li cem min rûni tî Yûsuf hivde salan di hebsê de maye.Ew peyva hivde sal dibe ku ji bo wî bûbe peyveke bê wate, lê wî nizanîbû ku vê peyvê ez di nav hivde hezar gumgumok û raman û kevok û qêrîn û çîrok û mar û gul de hi tim.Li Stenbolê, dîsa li barekê di ber stranên kurdî û Tirkî re ezê dîsa pêrgî mirovekî weha rûrehet û aram bibim.Wê ew jî bi hesanî ji min re bêje,ez duwazde salan di hebsê de mame.Wê pirtûkeke xwe jî li ser (çanda talankirî) bide dest min.Weha jî ezê li dehê kesan rast bêm ku buhara temenê xwe di zindanan de derbaskiribûn û di çavên wan de ronahiya çirayeke li ber vemirandinê dihate dîtin. Rizo yê ku ji berî çar salan de li Qami lo me hevdu wendakiribû, niha ez li vir lê rast hatim, digot:

- Du ti t li vî welatî bê qîmetin, yek pereyên

wî,ku mirov bi milyonekî derbasî avdestxaneyê dibe,û yê din salên emrên kurdên girtî.

Em vegerin ser masê. Gava Yusufê kêleka min dengê xwe bilindkir û ev agahî da civatê: kesekî ku bi tirkî nizane di civatê de heye, hemûyan xwestin bi kurdî biavivin. Ne ez tenê belê hinek din jî bi min re bi vê yekê kêfxwe bûn,lê kurdiyeke giran bû, meselê dirêj nekir.Hêdî hêdî dîsa axavtina bi tirkî rehet rehet vegeriya wek berê. Ew agahî mîna kevirekî ku tu bavêjî nav aveke sekinî, destpêkê dikeve tevgereke girover, lê pi tî kurtedemekê kevir diçe binê avê û av vedigere weke berê. Nizanim çima di civatên kurdan

de, li wê derê, tim wehabû. Tirkî hesan, rehet û xwîn êrîn bû, kurdî giran giran, birîndar û ikestîbû. Tenê dizanim wê evê li ser wê maseya

dirêj ya ku em li dorê civiyabûn tofan û afatî bi serê masiyên feqîr, bi hemû cure û rengên xwe ve, hatibû. eva din, dema em li wanderan digeriyan, Eyûb di wê baweriyê de bû ku ev kesên li van deran kardikin hemû kurdin, her ku mirov bîne bîra wî û bibêje, Vêderê Stenbole heyran,lê dîsa fêde nedikir.Her ew bi kurdî ji xelkên li kolan û sikakên derdora cadeya ISTIKLALê dipirse û dixwaze nasbike her yek ji kîjan gund yan bajarê Kurdistanê hatiye.Bi rastî jî gelekan ji wan bi kurdî bersiv didan.Roja din bi Ehmedê dîn re çûm cihê bilêtan, me haziriya çûna Beyazîdê kir. Wê evê dîsa Salihê Kevirbirî dîsa dabû pey siya dengbêjan û li çayxaneyekê li Taksîmê kurmancîhez li dora dengê Feyzo yê zîz û awazên bilûra Egîdê Cimo civiyabûn. Jixwe bi vexwarina Vodka re qêrîna dengbêjên ku ji hêla Ermenistanê tên berztir dibe.Civat geriyabû Zahir Kaya,Ehmedê Neco,Azad Altûn,Mezlûm Dogan, Kawa Nemir,Osman Mihemed,Dildarê

eko,Rizoyê Xerzî û Mehmet û Imad û kesên din. Bi belavbûna civatê re hate naskirin ku Egîdê Cimo û Feyzo adinî rojê vedigerin cihê ku jê hatine, ev zû qediya. Osman helbestvanê ciwan ligel Zîna xwe, Nûrê,ez gihandim mala Ebdulah. Roja din , serê sibehê li ber NO ICAN min soz da Ehmedê dîn da ku bi min re bê balafirgehê. Divê bi balafirê biçim Wanê û ji wir herim Beyazîdê.Dema dengê Siyamed, yek ji birêveberên Festîvalê, weha berz di telefonê de, bi kurmanciyeke zelal hate guhê min.Pir mêvan ji Stenbolê tên, kêfa min hat ku wê hevalê rê bi min re hebin û wê bersivên pirsên min yên ku naqedin bidin.Vaye dikeve sala çaran ku min welatê xwe

nedîtiye.Ez tîme Kurdistanê, min bêriya ava te kiriye, rihê min tîye.Cavên min birçiyên ax û gîha û tozê ne.Vaye sibe ezê careke din çavên xwe ji dîtina te têr bikim, eger mirin hat jî ezê bi herdu destan pê waziya wê bikim.Ezê sibe li Wanê dakevim û herim ber bi wê axa ku ûna piyên seydayê Xanî heta niha lê xuyaye.Ezê li ber bisekinim û bêjim,Mem im ez seydayê min.Vaye ez nû ji nav pelên destana te derdikevim, li Zîna xwe digerim. Memekî bê Zîn, bê pi t, bê hêz û bêxwedî, qels û bitenê.Vaye ezê bêm ber destên te yên pîroz, ezê xwe bavêjim tor û bextê te, da ku tu destanên evînê li welatê min bi awayekî din bidawî bikî.

Ezim yê gunehkar...

Di bextê te de seydayê min, di gunehê min î giran de bibûre.

Lê gelo ji Wanê heta Beyazîdê wê xwedê mala kê xerabike û wê wî bike hevalê min î rê, da ku ez pirsa her kevirî, her darê, her gundî, her girî û her çiyayî jê bikim.

Cûna Wanê niha rehet bûye birêmin:

Serê sibê Ehmedê dîn li hêviya min bû.Ajovanê teksiya ku me bigihîne balafirgehê kurdekî ji Wanê bû.Dema ku naskir berê min li Wanê ye serê xwe hejand û qala bêrîkirina xwe kir, qala malbat û bîranînên xwe kir û di ber xwe de weha zêdekir:

Te dît dinya çiqasî hatiye guhertin birêmin,du sê seetên din tu yê li Wanê bî. Berê çûna ji vir heta Wanê gelekî li berxwe dida, lê niha Teyareye.Cavê xwe bigre û veke tu yê li wir bî.

Gava em gihijtin balafirgehê û Ehmedê dîn ji

dêvla pera re dixwest jêre pelikê hesab binîvisîne,wî jê xwest, ji ber ku em kurdên hevin,hinekî zêde binîvisîne, lê Ehmedê dîn daxwaza wî bi cih nanî.li wêderê min naskir ku hevalê min î rê Kerem Soylu yê rêveberê Enistîtuya kurdî ya Stenbolê ye, ligel

efîq Beyaz serokê Enistituyê û wê li Beyazîdê li ser Ehmedê Xanî biaxivin. Kerem Soylu li wêderê diçû û dihat ji bo çûna xwe ya Beyazîdê li pa xîne, ji ber ku kesekî nêzîkî wî miribû, lê xuyaye lihevnehat. Bi wê kefteleftê min xatir ji Ehmedê dîn xwest û balafirê di nav qeflên pempoyê firyayî re, di nav ewr û dûmanê re xwe li Enqerê danî.Di wê seeta bêhnvedanê de, bi vexwarina qehwê bi hevalên xwe yên rê re min naskir ku wê seydayê Soylu li ser Xanî biaxive û

efîq Beyaz wê panelê birêve bibe. Herweha xanima wî jî pêre bû. Xanima efîq tirk bû, lê hinekî bi Elmanî zanî bû. Qala mana xwe ya li Elmanyayê û têkiliya xwe û kurdan dikir. Ew seet zû derbas bû, û ji Enqerê me berê xwe da Wanê.Pi tî seet û nîvekê, em li balafirgehê li du kesên ku ji hêla Belediya Beyazîdê ve hatibûn bi me ve, rast hatin.Berê hemû mêvanan dan otobusê.Bi rê de min naskir ku komeke muzîkê bi mereye, ligel Rojîn, stranbêja xwîn êrîn ku wê rojê ji gava ku me dabû rê heta ku em gihijtin birçîbû û her qala birçîbûnê dikir.

andekê Belediyê jî her digot, hindik maye em bighên.Nû Rojîn naskir ku ez ji Amûdê me got ku diya wê jî ji Qami lo ye.Li kêleka wê rojnamevaneke ji rojnameya Radikal bû, û li kêleka min jixwe seyda Kerem Soylu bi min û pirsên min î ku xelasnabin re mabû heyirî.Otobus birêket,kete nav kolanên Wanê û toz û dûman li peyxwe hi t.Wê kêlîkê bi nerîna yekem di pencereya otobusê re herti t di hundirê min de hate guhertin,ez ketim halekî din.Ew erdên

kesk û berfireh,ew çiyayên li wê derdorê paldayî, malên nizim û bêhna feqîrtiyê ez serobinoyî hev kirim. Amûd,Qami lo,Dirbêsiyê,serêkaniyê,Dêrikê, Tirbesipiyê,Efrîn û Kobanî hemû di xeyala min de li bin guhê hev ketin. Min ji xwe re digot,ev desthilatdarên tirk çawa dibêjin kurd dixwazin welatê me perçe bikin?. Mane vaye wan bi xwe (welatê xwe) perçe kirine. Her ti t li Enqera û Stenbolê cudaye.Jixwe her em li kontrola polîsên li wan deran weke gêrikan belavbûyî rast dihatin, bêtir vê ramanê zor dida ser hi êmin.Otobus dime iya, weha jî xeyalên min diherikîn. Peyvekê ez veciniqandim. Siwarên Otobusê, her çend kes, bi hev re mijûlbûn.Em di nav bajarokekî re derbasbûn, weke herdem min ji seydayê kêleka xwe pirsî,vêderê kuye?weha bi hesanî got:

Vêderê çaldîrane, çaldîran.

Ji bo ku ez dilê xwe têxim cih ku min ev peyv ne a bihîst, min dîsa pirsî: çaldîran?

Belê.

Bi sedê carane ku ev peyv hatiye bihîstin, gotin û xwendin. Ji zarotiya me de, me dixwest em di riya vê dîroka seyr re nasbikin bê kengî û çawa û çilo ev kambaxî bi serê me de hatiye ku mîna mi kekî tu çardorên wî bi pisîkên mûdî dorpêçbike bi serê me de hatiye.Herdem û her gav em li vê peyvê diterpilîn.

( 1514 di erê çaldîran de, cara yekem bû ku Kurdistan di navbera osmanî û sefewiyan de bû du perçe.)

Cendîn car zarotiya me li vê peyvê terpilî.

Cendîn car xortaniya me di vê peyvê de

ziman ikestî bûye.

Cendîn car xweziya dil bi vê hevokê re di ber de maye.

Aniha jî vaye, ez îro 19.6.2003 di vê qiçîna nîro de , di otobusa ku wê me bibe Beyazîdê de, careke din ez li vî navî terpilîm, lê vê carê ne tenê naveke,peyveke sar û di nav rûpelên pirtûkeke kevn de ye,na, vaye jiyan hîn lê heye,xelk hene,cihekî hîn avaye.Min ne tenê li wan derdoran dinerî, min ew derdor bi çavên xwe dixwarin. Di serê min de teqreqa ûrên osmanî û sefewiyan,di çavê min de hêsirên dayika mina dûr ku heta niha nizane çima sînga vê erdê qela tin û zarokên diyekê ji hev dûr xistin. Osmanî li kuman?,sultan Selîm kanî?, ûna simên hespên peyayên wî li kune gelo?,karê sefewiyan li vêderê çibû?,Qêrîna Smaîlê sefewî ku bi ser peyayên xwe ve radibû, çima niha dikeve guhê min? Ez çawa di van deran re derketime îro? Ev rastî ye yan xewneke dîrokî ye? Kê ez avêtime vê çola ecêb ku qedera bav û kalên min li ber re ayî û têkçûnê biriye?. Ez ji otobusa Beyazîdê daketibûm û li otobusa dîrokê siwar hatibûm, û min ûrê pirsên xwe yên bê sînor raki andibû. Ev kê ev kambaxiya îro em têde sazkiriye?. Kîbûn evên li vê erda ku niha ez lê, bûn sebeb ku bi milyonên kesan, di van sedên salan de, ewqas ê û azarê bik înin?. Vaye ez çarsed û he tê û neh salan vedigerim bi pa de, ez ûrêermezariyê dik înim.Cend kes li vir hatine ku tin?

çiqas ê û qêrîn û ewat û hêviyên sêwî û dilên birîndar li vêderê hatine binaxkirin? Giyanên mirovan çawa hatine qurmiçandin.Le kerekî tirk ez ji nav xeyalan iyar kirim, bi sekinandina otobusa me re û bi dîtina le kerekî tirk,yê kontrolê re ji nav

xeyalan derketim.Sê le kerên bi çek li dora otobusê civiyan û yekî derî vekir, bi peyva(kîmlik)re her kesî nasnameya xwe derxist,ya min tenê pasaporta penaberan ya Elmanî bû.Rojîn bi kurmancî got,eger probleman ji te re çênekin ba e.Le kerên Tirk yên wêderê,le kerên(hecana)yên sûryê anîn bîra min.Le kerên hecana jî, ew le kerên ku bixwe erebên koçerin,di eskeriyê de wan davêjin deverên dûr mûr ku tenê pêjna xwedê lê tê.Nasname,pasaporta min jî di nav de,dan dest yekî ji me û otobus dîsa me iya, û dîsa Rojîn qala birçîbûna xwe dikir. andekê Belediya Beyazîdê, ji neçarî,hema digot, hindik maye em bighên û hindik maye em bighên.Pi tî çar salan, ji qasî ku ez ji welêt derketime, ev cara yekeme ku ez dibînim ku dîsa otobus tê ku bisekine ji ber pez.Keriyekî rê li otobusê girt û ajovanê me neçar ma ku hêdî bime e heta ji pez derbas be.Vê yekê, nizanim çima kêfamin anî.Bi rê de otobus hêdî hêdî dikeve nav çiyan de û ez li çîrok û axavtinên liser wan çiyayên derdorê guhdar dikim. Volkaneke vemiriye, kevirênmezinin.Ber rê mîna erdeke cotkirî bû.Seydayê kêleka min tilya xwe dirêj kir û got:Vêderê Tendûreke.Min naskir ku êdî em nêzîkî sînorên Iranê ne, jixwe li hêla din jî perçeyê din yê Kurdistanê ye.Xwedê tenê dizane bê çiqas çîrok li ber siya kevirên van çiyayan hatine ristin. Bîranîn û qewimînên gerîlayên kurd, ervanên ku heta roja îro di nav wan çiyan de bêhna azadiyê li wan deveran belav kirine Her ervanekî ê mîna efsaneyeke nedîtî pêjna pelên gulên ku ji tûrikên wan ketine rengekî din dide wan çiyayên ku heybetê dixînin dilê mirov.Jixwe her ku danûstendin di nav siwarên otobusê de çêdibû,kontrola le keran mijaradanûstendinê nîvco diqurmiçand. Em dora seet e ê

êvarê gihijtin Beyazîdê, bi gihijtina me re xuyakir ku andekê Belediyê ji bo rê liber pitpita Rojîn ya ji bo

birçîbûnê bigre rê kin dikir.Li wêderê hevalê min î anoger Mûrad Batgî li hêviya min bû. Em bi hev re

çûn otêla Isfehan.Ez pir kêfxwe bûm ku wê rojêRojîn ji birçîna ti t pênehat.Ez bawer dikim ne ez tenê belê hemû mêvanên rêwî hingî bi birçîbûna Rojîn daketibûn, birçîbûna xwe jibîrkiribûn.Ev bûyer hemû li derveyî rihêmin bûn,bûyera ku rehên giringiya xwe berdabûn xaka rihêmin ewbû ku êdî vaye ez mêvanê bajarokê êxê xwe me. Vaye ne xewne ez li ser wê axê me,axa ku êxê min li ser jiyaye,ji vê ava zelal vexwariye,vaye çend gav dinavbera min û mala wî de ne.Wê evê ez û Mûrad li otêlê di odeyekê de bi hev re man.Divabû Mûrad rojadin zû biçûya ji bo karûbarê Festîvalê.Ezê jî hema ji xew rabim ezê herim serdana êxê xwe, bi axa mezarê wî destmêj bigrim û li ber destê wî tobebikim. Ezê xwe li ber daqûl bikim, dilê xwe bi ava evîna Mem bi om û di nav keskayiya buxçika Zîn de bipêçim. Bi dilekî mîna çûkê ku sermê lêxistibe lerizîgazî bikim

Ez agirtekî bêçare me êxê min

Gunehkarekî mezinim,weke her kesê ku bi zimanê te diaxive,gunehkarim

Hîn......jî

qewî kesade bazar

ji quma ê re nîne xerîdar\..Ji MemûZîna Xanî

Ev sêsed salin ku dengê te yê êrîn mîna straneke evînê tê guhêmin

Ev sêsed salin ku ez li benda dîtina keskayiya te

me. Vaye ez hatim, cubeyê xwe ji min re veke êxê min,ez tiyê tewafa te me.Ezê destên te bi hêsrên dilê xwe bi om.Destê te yê çepê deynim ser eniya xwe, çend malikên MemûZînê ji min re bixwîne, da kuaxên ê a vê evîna ku serî li min talan kiriye hinekî

bibi kivin. Bi destê rastê dilê min, mîna gogeke kevirî, li ser xakeke bê stirî ber bi herdu lingên Agirîde bigindirîne îro

Li aliyê din, li wêderê Agirî pê anîka xwe ya ji berfê ber bi perrê ezmên de bi pa de qulipandibû, û bi baldarî bi du çavên bi mij, li vebûna kulîlkên birînên min î kevn dinêrî

Be êduyem

Kumê xwehilde hevalo, ev çiyayê Agirî ye

* Be ê duwem: nêzîk belav dibe((tirej.com))

Helîm Yûsiv

Bakurê dil Min herdu çavên Zînê dîtin

Gername (2/3) Kumê xwe hilde hevalo, ev çiyayê Agirî ye .

Roka bîstê Hezîranê serê guriyan di ewitand. Me berê xwe se et di nehan de ji bo destpêkirina çalakiyên Festîvalê dabû QESRA ISHAQ PA A .Ligel seyda Kerem Soylu, li wan bermayiyên dîrokî, ode bi ode em geriyan. Vê qesra kevn em bi xwe re çarsed salî bi pa de dibirin. Dunyayeke din e, dem û dewraneke din e. Tevî ku gorra Ahmedê Xanî li kêlekê bû jî, lê qet nayê bîra min ku Xanî di nivîsên xwe de qala wî kiriye. Li ber wê rokê, li hew a Qesra ISHAQ PA A seroka Belediya Beyazîdê xanim MUQEDES axavtina vebûnê kir. Hinekan xwe ji ber germayiya rojê dan alî û kursiyên xwe danîn ber siya dîwêr, yên din jî di nav xwêdanê de mabûn. Di rêza yekem de çend birêveberên DEHAPê û serokên belediyan rûni tibûn. Ji wan min Nacî Kutlay, Osman Ozçelik û seroka Belediya Qiziltepe Cîhan Sincar, ligel herdu xwi kên wê ku ji Nisêbînê hatibûn nas kirin. Pi tî dansên folklorîk yên koma Serhildan û dengê bilûra Suren Aseduryan ya xemgîn civat belav bû. Hema yekser, ji ber germê, me berê xwe da hênikayiya êxê xwe, -Mala Baba Xanî- wek ku xelkên wê derê jê re dibêjin. Gorra wî di hundur odeyekê de bû, sicadeyeke kesk bi nivîsên olî, bi Erebî, li ser hatibû pêçan. Li kêleka wî gorra ucaxekî din

hebû, weha jî li kêlekê odekeke biçûçik ji bo rûni tina zilamekî dîndar hebû. Li wê derê Quran û sênîkeke pera hebû. Li kêleka wê oda ku Xanî çavên xwe têde girtibûn, camiyeke biçûçik bi navê wî heye. Min nizanîbû xelkên deverê, Xanî mîna ucaxekî, qencekî ji qencên Xwedê û weliyekî Xwedê yî pîroz dibînin. Biçûk û mezin dihatin, solên xwe li ber derî dihi tin û derbasî hundur dibûn. Destên xwe didan sicadeya ku gorra Xanî pêça bû û lêvên wan bi gazin û daxwaz û himehimê dilebitîn. Vê yekê ez veciniqandim û ramandim. Gelo ji vî xelkî kê Mem û Zîn, Eqîda Imanê û Nûbihara Biçûkan xwendiye? Xanî yê di bala min de, di giyan û hestên min de gelo Xanîyekî din e. Zehmet bû ku bi lez herdu dîmen hev bigrin. Hêdî hêdî min jî sola xwe danî û ez derbasî hundur oda êxê xwe bûm. Di hundirê min de ti tin seyr weha dilerizîn. Ti tin mîna axên dareke kesk ku bayekî hênik li pelên wê xîne û yeko yeko ew pel li ber bê bilerizin. Va ye ez bi hemû hi û giyan, hest û bîrmendî û wijdan li ber destên te me seydayê min. Ez im ew Memê ku a niha toza sê sed salî ji cilên xwe dawe andiye û hatiye xwe davêje tor û bextê te. Pirsa kêmbûna Tacdînan ji min neke seydayê min. Pirsa pirbûna Ewan an û neviyên wan ji min neke. Pirsa hal û hewalê Cizîra Botan ji min neke.Tika dikim seydayê min, ji bo ku careke din tu neê î. Tenê tu dikarî pirsa çavên Zînê ji min bikî.Va ye sêsed sal pi tî mirinê ev cara yekeme ku çavên Zînê li van deran bi ber çavên min dikevin. Gereke ez ne a bim, ez bawer nakim ku xewn be jî vê carê. Na Zîn e, Zîn bi xwe ye seydayê min. Pêjna wê ye, bejna wê ye. Siya evîna wê ye, ez anîme vir ber destên te. Bêhna azadiyê ye seydayê min , hewqas sal ez gêjomêjo kirime û mîna serxwe ekî ez avêtime ber destên te yên pîroz. Ez hatime tobe bikim seydayê min. Min gelek guneh kirine, bêyî lêborîneke ji dil û bêyî razîbûna te, ezê nebim layiqî evîna vê Zîna ku ev sêsed sal in ku di nav rûpelên destana te de dijî.

Deng ji seydayê min nehat. Ez nîv sax û nîv mirî ji ba wî

derketim. Li pa cihê wî kon vegirtibûn û dengbêjên Serhedê li hev civiyabûn, qîrkiribûn kilam û stranan. Qiyameta dengbêjiyê bû, qiyameta min. Nizanim çibû hi t ku wê kêlîkê ez bizîvirim. Bi wê zîvirandinê re çavên min li du çavên ku ev sêsed sal in ez li benda wan im, ketin. Cav çavan nas dikin. Cavên evîndaran mîna mirovên ku hevûdu nas dikin, dema rastî hev bên, di cih de, li hevdu xwedî derdikevin. Min gazî û hewara xwe careke din bir êxê xwe û min jê re got:

-Min herdu çavên Zînê dîtin seydayê min.

Bi vê hevoka min re, ez bawer dikim hevalê min î Murad Batgî bû ku ez birim ber dîwarekî li pa gorra Xanî û ji min re got, ev dîwarê miradan e. Dîwarekî qulqulkî bû û li jêrê pir zixur û qehfikên biçûk hebûn. Xelk jî yeko yeko dihatin û kevirên xwe yên biçûk bi dîwêr ve dizeliqandin. Ti tek dixistin dilê xwe û zixurê xwe bi dîwêr vedikirin. Egerbikeve miradê mirov pêk nayê û eger bi dîwêr ve bimîne naxwe hêvî heye ku ew miradê ku te xistibû dilê xwe ewê bi cih bê. Bi tirseke mezin ez li ber wî dîwarî sekinîm. Gelo êxê min ê were hewara min? Min miradê xwe xiste dilê

xwe û min kevirekî biçûk bi qulka dîwêr ve eciqand. Bi tirs min destê xwe ki and, kevirê min bi dîwêr ve ma. Ez dihatim ku bifirim. Naxwe êxê min toba min pejirandiye û ezê bibim xwediyê çavên Zînê. Ji wê gavê û vir de hêviyeke mezin ketiye dilê min. Min nema zanîbû pirbûna xelkê ya wê rojê ji ber ku ew roja Inî ye loma xelk hatine mizgefta Xanî, yan sedemin din hene. Ti tê bala min ki and jin jî derbasî hundurê mizgeftê dibûn.

Li jora çiyayê di ser Qesra ISHAQ PA A re qulikeke vekirî bala min ki and. Hevalê min tiliya xwe ber bi wê ve dirêj kir û got, navê wê qulika eytên e. Bi hev re me berê

xwe da jor û em bi çiyê ve hilperikîn. Em gihan cem wê qulka vekirî, min xwe tê re derbas kir û min ji Mûrad re got:

-Mûrad tu qelew î, tu nikarî bê viyalî.

Lê texmîna min rast derneket û Mûrad jî tê re derbas bû, heta em daketin bi du cihan ez birîn bûbûm. Ew çiya hemû li aliyekî, çiyayekî din, bilind, mezin û pê anîka xwe ya ji berfê nû eh kiribû, serî weha hilda bû, mîna hespekî ku lingên wî li erdê bin û bi serê xwe ewrên spî bide alî. Belê, ew bi xwe bû, heybet û mezinahî û bilindbûn bi hev re dibin yek peyv, dibin Agirî. Berî pêncî û sê salan hevalekî min hebû ku evîndarê vî çiyayî bû. Carekê pirtûkeke kevnik û pelzer hilgirtibû û qala IHSAN NURI PA A û serhildana wî dikir. Fotografê çiyayekî mezin derxist û ji min xwest ku ez lê binêrim. Bi nerîna min re aciz bû û zîq li kumê serê min nêrî, gava dît ku ez tênegihîjim bê ew çi ji min dixwaze, ji min re got:

-Kumê xwe hilde hevalo, ev çiyayê Agirî ye.

Wê çaxê min kumê xwe hilda, da ku ez hevalê xwe nexeyidînim û di bin sinbêlan re ez pê dikeniyam, lê a niha vê kêlîkê gava ez li Agirî dinêrim, ne tenê mirov dixwaze ji bo wî kumê serê xwe hilde, belê ji heybeta wî dilê mirov saw digre û dikeve taya rêzgirtinê. Beyazîdê jî mala Xanî avêtiye ber lingên Agirî û pala xwe daye hêrs û bedewî û ewata agirê dilên evîndarên ku di çîrok û kilamên

dengbêjan de di ewitin. Ne tenê xelkên Beyazîdê, belê xelkên derdorên wê jî bi sedan hatibûn. Gava rastî êxo yê dengbêjê IXDIRî hatim, yekser min pirsa malbata hevalê xwe Mehmet Akta ku min ew li Berlînê hi tibû, kir. Xwi ka wî Xecê, pi tî neh salan nû ji girtîgehê derketibû. Nizanim çima wê kêlîkê min telefonî Mamet kir û min xwest ku bi xwi ka xwe re biaxive. Min li xwesteka wî pirsî, got ku divê ez kulmek ax ji ser gora Xanî jêre bibim. Pi tî

qedandina civata dengbêjan hevdîtina jinên nivîskar bi gel re hebû, ji ber ku bi Tirkî bû, me berê xwe ji bo bêhnvedanê, da otêlê. Wê êvarê se et e nexwe xaneyek bi navê Ay enur Zarakolu vebû û se et ji heftan heta hey tan xelk

ber bi cihê konserê ve dime iyan. Di wê evê de xwe tirîn hest koroya zarokên Belediya Beyazîdê dan min, gava ku bi hev re li ser dikê stranên Kurdî ez berf im, xezala min were digotin, hestên min bi dengê wan re mîna pinpinîkan ber bi ezmanê qedexekirî yê zarotiya min de difiriyan. Pi tî wê, min ev hestên xwe bi awayekî din ji Muqedes xanim re mîna sipasiyê gotin, wê jî got:

-Zilamê min Beyrem serê xwe gelkî bi zarokan re ê andiye û ew hînî stranên Kurdî kirine

Pi tî zarokan, him bi Kurdî û him bi Tirkî Rojîn stran gotin. Min ji xwe re digot ku xuyaye Rojîn ba xwariye û birçîbûn li pa xwe hi tiye, loma jî dengê wê weha zelal û bilind dibe. Carna elektirîk qut dibû, min nema dizanîbû ku hinek ji qazîvkan re wilo dikin an jî jixweber weha dibe. Bi taximê xwe yê sor Seher Dilovan derketibû da ku stranên xwe bêje. Peyvên stranên wê yên Kurdî jî di nav pencên peyvên Tirkî de rengekî cuda didan stranê. Weha hêdî hêdî ez û Mûrad, berî ku konser biqede em vegeriyan otêlê. Dema me xwest em xwarinê bixwin, em bi endamên koma ano ya Amedê re li ser yek masê rûni tin, ji ber ku bi Kurdî

nizanîbûn, Mûrad di nav min û wan de werger dikir. Li odê ez berî Mûrad di xew re çûm. Lîstika wî ( stand up) ya komedî ku li gor herêman tê guhertin, roja din bû. Ango çend kesên naskirî li Beyazîdê divê bibin cihê qerf û tinaziyan, ji ber vê yekê Mûrad iyar ma û ji xwe re li nêçîran digeriya. Edî Xwedê wê ji diya kê bistîne ku sibe di lîstikê de têkeve devê Mûrad.

Roja din serê sibehê me berê xwe da cihê panelê. Kerem Soylu li ser Xanî axivî û Felat Dilge jî li ser aliyê fîlozofî

yê Xanî rawestiya. efîq Beyaz panêl birêvedibir û Osman Ozçelik li ser Cegerxwîn axivî. Him ew bi guhdaran dida naskirin, him jî hinek helbestên wî dixwendin. Ligel ku ji bo min ti tekî nû li ser Cegerxwîn tunebû jî, lê ti tê ku kêfa min pê dihat ew bû ku siyasetmedarekî kurd weha serê xwe bi wêje û edebiyata Kurdî re diê îne. Ew di nav siyasetmedarên Kurd de mînakeke pir kêm e, ji ber ku ne tenê wêjeyê davêjin pa guhê xwe, belê zehmete ku mirov siyasetmedarekî Kurmanc ku deh pirtûkên Kurdî xwendine bibîne yan jî navên deh nivîskarên Kurd bizanibe.

Wê rojê grûbeke anoya firensî bi anogeriyeke bêdeng tema evan bi xwe ve girêdabûn. Di wê navê re Mûrad Batgî nêçîrên xwe dîtibûn û stand up a xwe zimandirêj(s) pê kê kir. Nêçîrên wî Nacî Kutlay, Osman Ozçelik, û Muqedes xanim û hinekên din bûn. Mûrad heta dawî tema evan bi xwe ve girêdan û kulîlkên kenekî bilind li ser lêvên tema evanên xwe belav kirin. Wê êvarê girupa anoya Belediya Amedê jî erê jinan pê kê kir, lê him bi Tirkî bû ku min fêm nedikir û him jî tinaziyên vê anogeriyê yên qerfî nikarîbûn, mîna zimandirêj ken belav bikirana.. Ti tê ku bala min di konsera KAZO ya eva duyem de ki and ew bû ku di nav strana wî ya folklorî de peyva lêkolînerê hêja Feqê Teyran derbas bû.Wê evê hemûyî ez bi vê pirsê mijûl bûm, gelo çawa Feqê Teyran li cem Kazo bû lêkolîner?

Roja sêyem, roja dawî ya Festîvalê bû, serê sibê ji suhbetê bêtir ez di wan kesan de difikirîm, ew kesên ku di wê xwîn û xwêdanê de, di wê keda mezin ya ku hatiye dayîn de, pi tî zêdeyî heftê û pênc salan derfet vekirin ku li bajarê Ehmedê Xanî, li ser çîrok, roman, helbest, destan û ê ên Kurdan bi Kurmancî bête axavtin. Ji bo xwediyên vê kedê spasî têr dike gelo? Ez di axavtina xwe de li ser wêjeya Kurmancî bi gi tî û bi taybetî jî li rojavayê Kurdistanê ( Sûryê), li ser têkilî û serboreya xwe ya di vî warî de rawestiyam. Ti tê bala min ki and ji wêjeyê bêtir, pirsên haziran li ser rew a

Kurdên Sûryê bûn. Pi tî imzekirina pirtûkên xwe, ji ber ku panêlek bi Tirkî hebû, min careke din berê xwe da êxê xwe, min dixwest ez çavên xwe ji wan deran têr bikim û her ti tî, çi biçûk û çi mezin be, bikim perçeyek ji hi mendî û giyanê xwe. Beyazîd ji Amûdê bêtir di ibe Dêrika binxetê, an jî Tirbesipiyê, lê Agirî û hevalên xwe wan deveran dikin deverin bê mînak. Naxwe ev bajarê mele Mehmûdê Beyazîdî ye, bavê pex ana Kurdî ye ku di sala 1797 an de ji dayik bûye. Xwediyê adat û risûmetnamea ekrad e, wêjeya Kurdî ya sedsala nozdan deyndarê keda wî ye. Yê ku berê xwe dabû Erzerûmê û bi Alexsander Jaba, konsolosê Rûsî re lêgerîn, lêkolîn û berhemin giranbuha li pey xwe hi tin ew e. Bayezîd an Beyazîd, çima ewqas navên giring dabûn çanda Kurdî gelo. Dibe ku bandora cih be ku ew li ser sînorên sê Imperatoriyên mezin be, Rûs, Osmanî û Iran. Wekî din dibe ku ge bûna ramanên neteweyî yên Kurdî, li vê deverê ku ore a Agirî û tîrêjên çavên serhildêrên Ihsan Nûrî Pa a yek ji encamên vê ge bûn û iyariyê be. Her ti tî li vê derê ti tek ji herêma ku ez jê têm dianî bîra min. Dîmen carna komedîk bûn, carna jî pir trajedîk bûn. Min li Agirî dinerî, girê ermola yê Amûdê dihat bîra min, girekî axîn, herifî, biçûk û jibîrbûyî. Eger girekî weha biçûk bandoreke weha mezin li me kiribe û min û hevnif ên min, me serê xelkên xwe bi nivîsandinên li ser ermola gêj kiriye.

Ev Agirî yê bilind, mezin û bi heybet ku ji sedê salan de, mîna dergevanekî ji dergevanên erd û xelkên me ye, di wêjeya me de çima weha bêdeng maye gelo ?

Her weha Behra Wanê jî, mîna firehî û zelaliya çavên jineke spehî ku mirov nexwe ê hezkirina wê be, xwe li ber çavan radixîne. Li hember wî çemê Amûdê yê zuha û çikyayî yê bi navê ( Xenzîr) tê bîra min. Ango êdî kes nikare lomeyan ji kesekî weke min bike, ku ji nav dilê toz û axa herifî û zuhayiyê bê kêleka Behra Wanê, li bin lingê Agirî û di bin sîwana êxê xwe de çavên Zînê bibîne.

Ji îro pêde tu kes nikare bêje min, tu ne evîndarekî mezin

î.

Wê êvarê, pi tî ku me riya xwe bi cihê karê jinan xist, ku vekirina wî yek ji çalakiyên Festîvalê bû, me berê xwe da salona mezin da ku li lîstika Prometheusê zincîrkirî ya Teyatra Jiyana nû binêrin. Wê evê tema evanên anogeriyê him bi ziman û him jî bi navên weke Prometheus û Zeyos, ketibûn heyr û belayê.

Pi tî wê, ezê ji Kemal re, lîstikvanê sereke yê ku rola Prometheus dilîst, sedemên nerazîbûna xwe ji lîstikê rêz bikim. Berî hemû sedeman, hilbijartina senaryoyeke ne Kurdî ne rast e, çimkî ew gelkî dûr î jiyan, atmosfer, efsane, destan û giyana Kurdan e. Tev ku di lîstikê de dixwestin hinek mesajên girêdayî rew a Kurdan bidin. Di baweriya min de ew keda ku ji bo dekor û arezayiya lîstikvanan li ser sehnê dan, li ber ava biyanîbûna deq û atmosfer û rûhiyet û zimanê anogeriyê çû.

eva dawî bû, bi hezaran xelk ber bi cihê konserê ve diherikîn. Grûba kesk ya mûzîkê stranên xwe hilbijartibûn. Koma Asemîn, çendîn li ser sehnê weha ciwan û spehî ye gava keçên Kurd bi hev re ew stranên xwe digotin, weha jî dilê min sar bûbû gava ku ne li ser sehnê bin, hemû bi hev ra bi Tirkî diaxivin. Dema li otêlê ez li endamên vê koma xwe ik rast hatim mirov bixwaze nexwaze, di dilê xwe de weke Kurdekî ziman ê wî qedexekirî wê bi vê yekê biê e. Gava ku Ferhad Tûnc distira ez li endamên girûba Kesk rast hatim, ku rew a wan ji min re him xwe ik, him jî trajedîk xuya bû, çimkî hemû mamoste bûn û hemû jî ji bo karê xwe yê di ber mûzîka Kurdî de ji kar hatibûn avêtin. Wê evê ji ber mijûlbûna Mûrad ligel Ayten bi pê kê vaniyê em hinekî dereng vegeriyan otêlê. Li salona otêlê him ew, him ez, emê bi lez axavtinên xwe bi du rojnamevanên mêvan re biqedînin û zû razên, da ku sibe zû em berê xwe bidin Wanê.

tirej.com

14/10/2003

Helîm Yûsiv Bakurê dil

Min herdu çavên Zînê dîtin

Gername (3/3)

Amed nêzîke bira, lê xewn dûre.

Iro 23 ê hezîranê ye, Festîvala Beyazîdê qediyaye. Serê sibehê zû, xebatkarekî Belediyê hat ji me re got, ku Otobus a ku diçe Wanê amadeye. Em bilez siwar hatin, bi rê de Otobusê rahijt siwarên xwe ji mêvanên Festîvalê , Ferhad Tûnc û koma xwe jî di nav de. Bi rê de, ji ber ku F.Tûnc nizanîbû bi kurdî û min jî nizanîbû bi tirkî, me bi Elmanî bi hev re xeber da. Ji axavtinê diyar bû ku çend salan li Elmanya jiyaye û aniha jî li stenbolê dijî. Hinekî qala xwe û Elmanya û zehmetiya stranbêjiya bi kurmancî kir . Mîna li hatinê, li vegerê dîsa eskeran, ji bo kontrolkirina nasnameyan, otobus sekinandin.Min bala xwe nedayê ku eskerekî tirk ji yê kontrolê dema ku F.Tûnc naskir xwest fotografekî pêre bik îne, min ev yek di sekinandina me ya cara duyem li ber eskeran, naskir. Gava yê esker xwest nasnameyan kontrol bike, Tûnc jêre got, ku ez F.Tûnc im û ev girûba mine û evên dî jî nivîskar û rojnamevanin, ma ev çi kontrole her ji çend metran, yê esker di bin sinbêlan re keniya, serê xwe hejand û kontrola xwe berdewmkir.Ti tin bi tirkî gotin, min fêm nekir. Li Wanê siwarên Otobusê ji

hev belav bûn, hinek çûn balafirxanê, hinek çûn deverin din, em jî çûn navenda çandê ya Wanê. Li wêderê yekser ezê li dengbêjan rast bêm. Dengbêj Bedirxan qîr kir çend stranan û nemreya telefona xwe da min, da ku ez bidim emdîn ji bo( evbuhêrka dengbêjan). Melayekî din li wir çend helbest

gotin. Pi tî çend seetan suhbeteke biçûk li darket, weha jî imzekirin. Pir kêfa min ji wê germbûna ciwanan re dihat, gava ku tîbûna xwe ya ji bo kurdî diyar dikirin, tev ku ji min re gotin ez ne di demeke durust de hatime, ji ber ku zanîngeh girtîne û xwendekar hemû li tehtîlê ne, lê her û her armanca min berî her ti tî dîtina wan deveran bû, yên ku, weke nav, ji biçûkanî de cihê wan di dil û mejiyê me de hebû, lê weke cih, ev cara yekemeku ez dibînim,herweha ev cara yekeme ku roka Wanê bixwe serê min germ dike.Ev cara yekem bû ku ezê li ber termê spehî yê keleha Wanê, li bin konekî rûnêm û di xeyalin dîrokî de, careke din, bijîm. Pi tî çûna kela Wanê, bi lez û bez, me berê xwe da Otobusa ku diçe Amedê. Ica vaye li Wanê êvare û em dixwazin herin Amedê.Berî ku em bighên ber deriyê mala Mûrad li Amedê, sê bûyerên ku bi rê de min bi çavê xwe dîtin, di bala min de mabûn. Min ji Mûrad dipirsî, çima xelkên me, ji

dêvla Toriyan ve, pêkenokan li ser xelkên Amedê çênakin ?. Bûyer jî ev bûn:

Li ber otobusa ku wê biçe Amedê alîkarê ufêr li ber bagajê rawestiya bû, da ku firaxên rêwiyan têxîne bagajê.Yek ji wirde hat, çentê wî li pi tê bû. Yê alîkar (muawin) jê pirsî:

Tu yê biçî Diyarbekir ?

Mêrik got, na, ezê biçim Enqerê.

Muawin dîsa bi dizî jêre got, yaho tu yê biçî Enqerê çi ?, wer here Diyarbekir, cih di otobusê de pir in. Mêrik got, karê min li Enqerê heye, Enqerê. Muawin dîsa bi hêrs gotê, yaho biçe Diyarbekir ha, tu yê biçî Enqerê çi ?. Feqîrê rêwî weha

a û mat mabû, û ne min û ne wî me fêm nedikir bê çima

ewqas dixwest wî bi zorê bi îne Diyarbekir.

Bûyerê duyem jî, di otobusê de, îca alîkarê din, yê ku avê li rêwiyan digerîne. Gava eskerên kontrolê otobus sekinandin, nasname hemû birin, berî otobus bime e, eskeran nasnameyên rêwiyan li wî alîkarî (muawinî) vegerandin, da ku li rêwiyan vegerîne. Jixwe di nav wan de, ya min tenê pasaport bû ku li hember nasnameyên rêwiyan pir mezin xuyadikir. Gava muawin gihijt rastî me, Mûrad pasaporta min jê xwest, da dest min û çû. Gava Mûrad nasnameya xwe jê xwest, muawin a mabû û got, ma ev pasaporta mezin ne bi we herduyane ?. Jixwe Mûrad jî ji pirsa wî a mabû. Ev cara yekem bû, di jiyana xwe de, ku ez dibînim kesek difikire ku du mêr bi pasaportekê bin.

Bûyerê sêyem, dora yekê evê em gihijtin Amedê, ji ber tunebûna ( Donmi )an, em li yekê siwar hatin ku me bigihîne nêzîkî mala Mûrad. Rêwiyek li cem ajovan rûni tibû, her kesî qala germê dikir, wî jî digot, derdê min ji yê her kesî girantire. Her kesî, li van deran germe, yê min tenê gava destê min germ dibin, lingên min sar dibin, dicemidin, û gava lingên min germ dibin, destên min dicemidin. Vêca ev her sê kes, her sê bûyer, ku di roja çûna Amedê de qewimîn, hinek guman bi min re çêkirin.

Lê, Amed ti tekî din bû.

Dilekî çarde derî bû. Cawa di çîrokên gelêrî de, qala qesrên çarde derî dikirin, Amed jî weha bû. Her tu deriyekî vedikî û dilê xwe bi dîtin û naskirina wê xwe dikî, deriyekî din li ber te vedibe ku hemû dîmenên berî xwe diguhere û deriyekî dîtir tê, û her wisa. Amed jineke pir serî, pir gewde, pir renge, lê bi yek giyanî ye. Berî niha, gava Amed dihat gotin, Qami lo, an Efrînê ji bajarên kurdên Sûryê dihate ber çavên min, lê niha ti tekî dine. Ji hêla mezinbûnê de, tu dikarî bidî

ber Helebê an amê, lê ji bo kesekî weke min, ku zêdeyî deh salan li Helebê mabe, Ameda kevn wê yekser Heleba kevn bîne bîra wî, sûr, sikak, û dergeh, berî her ti tî û pi tî her ti tî dîrok. Dibe ku di sedsala yazdan de be, berî hezar salî, min ti tekî xwe li vir windakiribû. Di dema merwaniyan de, bi hatina selcûqiyan, ne tenê Diyarbekir, belê Meyafarqîn jî pêre bûbûn ahidên vê windabûnê. Cibû ku windabû, dikim û nakim nayê bîra min.Wê ev hest, di her çar rojên ku ezê li Amedê bimînim de, wê bi min re bimînin. Dibe ku di roja dawî de ezê nasbikim bê min çi windakiriye. Wê rojê hemû xwi k û birayên Mûrad, bi hatina me re, ji xew rabûn. Jixwe diya wî jî iyar bû. Me îv xwar û em ketin nav cihên xwe li benda sibeha yekem ku ezê li Amedê bibînim. Min xwe negirt heta derketinê, di pencerê re, serê sibê, min li wan derdoran nerî. Mîna ku berê min dîtibe, bêhna welête, reng û dengên ku çend salin ez jê dûrketime. Min nema zanîbû ne ez weha hest dibim, ne jî rastî wehaye. Hilma ax û ezmanê Amedê xwe li cil û bergên hestên min girtibû, ez tevlihevbûm. Li Amedê jiyan diaxivî, me berê xwe da navenda bajêr û bi rê de Mûrad telefonî nasên xwe dikir, ji bo ku bên suhbeta ku îro wê li navenda çanda Dijle û Feratê çêbibe. Em destpêkê çûn pirtûkxaneya Avesta, da ku em silavekê li Songul bikin. Songul zewicîbû, bûbû dê û li Amedê nêzîkî pirtûkxaneyê bi cih bûbû. Di navbera mal û pirtûkxanê de diçe û tê. Hetanî bi dîwarên pirtûkxaneya Avestayê jî ji zimanê tirkî nefilitîbû, weha jî ji fotografên ku ji bo sûka Turkyê ba in. Tenê Cegerxwîn weha bi awirin zuha, cemidî û xemgîn ponijî mabû, weke ku bibêje ( Ev çi tofana tirkîtiyê ye li vêderê bavo ? , îca Diyarbekir, ne dereke din.)

Mirov ji dervede, li kolanên navenda bajêr, bi hasanî, dibîne ku jiyan bi tirkî dime e. Kurdî maye li kêlekan û li Olu Camî.!

Berî ku bibe êvar û dema suhbetê bê,me xwest em biçin serdana ajansa Dijleyê ku li cihekî ji vanên herî xwe bû. Weha jî rojnameya hefteyî Azadiya welat, navenda xwe anîbû wêderê. Em çûn serdana Televizyoneke herêmî ku bi navê ( gün ) we ana xwe bi tirkî dike, weha jî Radyoya ku bi kurdî stranan diwe îne û bi kurdî axavtin qedexeye. Keçeke kurd î delal bi tena serê xwe di Radyoyê de dixebitî. Wê rojê tev nexwe iya xwe hatibû ser kar, da ku we an neyê rawestandin. Em çûn serdana Belediya mezin ya Diyarbekir, berî her kesî, em derbasbûn cem karmendekî ku berpirsyarê peydakirina kare li aredariyê. Em derbasbûn cem Mem Mîrxan, ew pirtûkên kurdî yên li ser masa wî hestin seyr bi min re çêkirin. Ev avahiya Belediya mezin bû, ezê pi t re nasbikim, ku pênc Belediyên biçûk pêve girêdayîne. Nizanim çima kêfa min ji be darbûna van serokên Belediyan re, di suhbeta min de hat û ev yek cihê anaziyê bû. Vê yekê bala min ki and ku pirrên wan, li gor ku min dîtin, bi kurdiyeke ba diaxivîn û pirtûkên kurdî bi dest xwe digirtin. Normal, li welêt jî û heta niha, bigi tî, ez ji berpirsyaran nefret dikim. Vê carê, kêfa min ji wan re dihat, dibe jî sedemên vê yekê ne hewceyî îrovekirinê bin. Navenda çandê ya Dijle û Ferat, him bi xwe xwe e, hew eke vekirî, odeyên pir, çayxane û him jî ew bixwe li cihekî kevnare û xwe e. Xweza, kevnayî, nûbûn û kulîlkên azadiyeke fedyok serê xwe di wan deran de dirêj dikirin. Li wê hew ê, bi hazirbûna birreke amediyên xwe ik suhbet li ser edebiyata kurdî bû, li ser birînên Bedirxaniyan û Hewara wan a ku li

amê bilind bû, herweha hêviyên li amê nîvco man û qurmiçîn. Li ser serxet û binxetê, li ser çîrokên ku bûyerên wan li ser lêvên me zuha dibin, berî ku em bêjin. Li ser vê evîna vêketî ya ax û hebûn û zimanê dayikê. Di dema imzekirina pirtûkan de, Mûrad bala min ki and ser kesekî lal ku li kêleka min rûni tibû û ziq li destê min dinerî gava min pirtûk imzedikirin. Digot, li vir jî dîn xwe li te digrin. Ez bi wî dînî kêfxwe bûm, bi Amedê û dîtina nivîskarên wê yên

ciwan ku dara kurmanciya kesk bi xwîn û xwêdan a xwe av didin. Weha yekser bi Dilawer Zeraq û Yaqob Telermenî re, yên ku berê min hinek çîrokên wan xwendibûn, ligel Sîdar ku yek ji du ciwanên berpirsyarên kovara ( kulîlka ciwan )e, min xwest bi wan re, wê evê, ez ê a kurmanciya nivîskî parve bikim, û ji nêzîkayî rew a wan nasbikim. Gazin û derd û azarên kurmancînivîsan, li her derê, nêzîkî hevin. Rew a siyasî ye, civaka ku ji zimanê xwe hatiye dûrxistin, sersariya dezgeh û saziyên kurdane bo zimên û bêxwedîbûna vî zimanê êrîn, mîna qeyikeke bêkes ku pêlên Tirkî, Farisî, û Erebî wê davêjin wêderê vêderê. Jixwe Yaqob bi hevalekî xwe re li sirgunê dijiya, li cihekî ku tenê xwedê û fa ist li wêderê hene. Ji sirgun a xwe, ji bo demeke kin hatibû, ez û wî herdu wê evê bûbûn mêvanê Dilawer. Ezê wê evê nasbikim ku Dilawer ji Farqînê û Yaqob ji Qiziltepeye. Roja din, ezê Sacîde keçeke kurde ku bi kurmanciyeke weha zelal diaxive nasbikim, ew jî ji Nisêbînê ye, lê hemû li Amedê bi cih bûne, herweha nîro Mem Mîrxan jî hat û me berê xwe da nav sikak, kolan, quncikên kevnar û bermayiyên hezarê salan. Deriyin dîtir ji deriyên dilê Amedê wê rojê li ber me vebûn. Bi MEM re, em derbasî malekê bûn ku pênc e tenûrên dadayî têdene, ew mal jî girêdayî Belediyê bû. Jinan nanê tenûrê çêdikirin. Min î a tenûrê ji destê jinekê ji wan girt. Min arî tev da, da ku agir gûrtir bibe û pîzotên bin ariyê serî hildin. Ez ew bixwebûm, rihê min ew tenûr bixwebû, Amed jî ew agir bû, di giyan de gûr dibû û pîzot belavdikirin. Ne dawiya xwe iya gerrê dihat, ne dawiya agir, ne jî dawiya vê ê a ku Amed dide mêvanê xwe, gava ku mîna jineke spehî, lê birîndar, hembêz dike. Ez ( mêvanê dilê te me ) Amedê, bi kurmancî ji min re bêje were cem min. Bi kurmancî bêje, min bêriya te kiriye. Bi kurmancî bêje, bê ka min çi li vêderê, li cem te, windakiriye û ez li çi digerim. Vaye min dilê xwe ji te re ilfî tazî kiriye û mîna dunyanedîtiyekî ez li kolanên te digerim. Dew ê bi Ni,na, û ava sûsê vedixum. Ji ber germê, ez xwe didim ber siya sûrê

te û bi hestên xwe yên dadayî, di deriyekî din re ji deriyên te yên bê hejmar re, derbasdibim.

Em vedigerin bajêr, berê xwe didin pirtûkxaneya Hunerê ya RECEB ê mêvanperwer. Li wir Seîd Veroj yê kovara War û lêkolînerê kurd Eyûb Kiran yê ku pirtûkek li ser Derwê ê Evdî amade kiribû, emê bibînin û careke din jî Mamet ê ( Dema nû) dibînin. Axavtinên bêsînor, ku mîna kolan û sikakên Amedê li hev digerin û naqedin. Bi Bêrîvan a ku min nameyek jêre ji Brukselê anîbû, ez çûm pirtûkxaneyeke din, ji bo hevdîtina birrek nivîskar û edebiyathezên kurd. Helbestvanê tenik Arjen Arî jî, bi porê xwe yê ku daye ber pêlên sipîbûnê, bi sinbêlên xwe yên westiyayî, bi rûyê xwe yê rehet û ji min nêzîk, hate wir. Pi tî civat belav bû, min û wî, me berê xwe da mala nivîskara kurd ku bi tirkî dinîvisîne Sûzan Samancî, ji ber ku min soz ji berî rojekê pêre dabû. Sûzan xanim bi du keçên xwe yên biçûçik re, ligel keçeke din li mal bû. Nedret xanim Zana, Songul û zaroka xwe jî li wir bûn. Pi tî îvê mêvanin din jî hatin. Ro an Lezgîn ê ku pirtûka Samancî ya çîrokan wergerandibû kurdî jî hat, wekî din pirtûka wî ya çîrokan ( li bin dara biyê )him bi zazakî û him bi kurmancî derketibû. Wê evê Ro an bi wergera axavtina di navbera min û keçika mêvana Sûzan xanim de, kedeke mezin da. Ti tê ku rengekî din dabû civatê bîranînên Nedret xanim li ser seydayê Cegerxwîn bûn, di dema mana wî ya Siwêdê de. ev zû qediya. Li kolanê gava emê ji hev belav bibin, carekê min dît ku her kes bi min daketiye û her yek dibêje keremke em biçin cem me. Ci bersiva ku wan razî bike tunebû. Min mesele avête ser Arjen, da ku ji pirsa tu yê li kubî, xelas bim. Carekê min dît Arjen telefonî malê dike û ji maliya xwe re dibêje ku mêvanekî me heye, ji ber ku tênegihijtibû çima min wehakir. Pi tî em tenê man, min ew mecbûr kir ku telefon bike û bêje mêvan nayê, ji ber ku min biryar dabû ku ez li otêlê bim wê evê. Gava Arjen xwest biryara min biguhere, min xwe li serhi kiyê danî û

min anî bîra wî ku ji Amûdê me, yanî kurt-kurmancî eger riya otêlê nî anî min nede ez bi tenê diçim dipirsim. Gava karmendê otêlê xwe li erebî kir xwedî, min ji Arjen re got, xwedê bi te re, emê sibe hev bibînin. Min qet rêwî li otêlê nedîtin. Di odeyeke paqij û fireh de kûr raketim wê evê. Adinî rojê, dema berî nîro min telefonî Dilawer kir û min jêre got ez li otêlê, li benda te me, a ma. Nû ji wirde hat, digot, em li Amedê ne û tu diçî otêlê, lê ez li biryara xwe po man nebibûm. Vaye tev ku derve germe jî, lê dîsa emê xwe berdin nav dil, hinav, kolan û sikakên Amedê, Yaqob jî giha me. Di vê gerrê de min ba (olu Camî) naskir û bi baldarî min li civatên belawela yên xelkên wêderê dinerî. Weha jî ( Xana delîlan )ji wan deverane yên ku mirov carekê tenê bibîne, têr dike ku heta hetayê di bala mirov de bimîne, ev girêdayî sihr û bandora wan deverane. Hinek cih hene mîna hinek jin in, dibe ku ne ewqasî xwe ik bin, lê bi bandorin, bi dîtina yekem re mohra xwe li hi mendî û dilê mirov dixînin, qet û qet nayên jibîrkirin. Rojên Amedê, mîna xewnan, kinbûn. Roja din dîsa , Dilawer, hevala wî Aynûr, Sacîde, Yaqob, Sîdar, Mem û ez, me xwe avêtibû hembêza kolan û cadeyên bê dawî. Evarî, him soza min bi Arjen re hebû, him jî divabû me anogeriya Mûrad, stand up, li salona mezin ya Belediya Amedê bidîta. Heta em gihijtin wêderê bilêt nemabûn, him jor tije bibû, him jî li jêr, ku di riya ekranê re li anogeriyê dinerîn. Tema evanên anogeriyê têra xwe keniyan wê êvarê, tev ku tayekî

xemgîniyê yê zirav jî di nav deqê komedî re herdem serê xwe dirêj dikir. Pi tî wê Arjen em vexwendin malê ser îvê, Mûrad jî gihijt me. Xwarina wê evê xwarinên Amûdê û Qami lo anîn bîra min, ji ber ku xanima Arjen ji Nisêbînê bû. Pi tî belavbûna civatê, me berê xwe dabû mala Dilawer ji bo razanê. Roja din, dama vegerê hatibû. Heman hevalên xwe ik ez gihandibûm balafirgehê. Li wêderê, berî xatirxwestinê, Sacîde, weke diyarî, di nav çarçewekê de wêneyekî zarokên Amedê, da dest min. Bi xewn û xeyalê

zarokekî ji wan zarokên li benda roj û evên sernixumandî ku di wêneyan de behetî mabûn, ez jî ber bi ezmanê Amedê ve bilind bûm, vegeriyam Stenbolê. Imad û Rizo li benda min bûn, Rizo hevalekî kevne ji Qami lo bû û li Helebê me bi hev re dixwend, helbestin kurt bi kurdî dinîvisîne, lê tenê salê carekê yan du caran dinîvisîne, û ti tê herî dawî ku di bala wî de ewe ku helbestên xwe belav bike. Imad jî xwendekarekî ji Dirbêsiya binxetê ye, niha xwendina xwe li Stenbolê berdewm dike, lê berî herduyan jî BAQI yê ku hevalên dilsoz yên siyasetê û çepîtiyê ku di salên heftêyî û hey têyî de, li Sûryê kardikirin, tanîn bîra mirov. BAQI ji ber sedemên siyasî ji Sûryê reviya bû Iranê, li wir hatibû girtin gotibû ez ji Turkyê me, ew dabûn Turkyê li wir jî hatibû girtin. Ango ji ber hebsên Sûryê reviya bû ketibû hebsên Iran û Turkyê, niha jî vaye li ber mine û gave qedehê hildide çavên wî bi kêfxwe î dilîzin.Wê evê, çi devera xwe li Stenbolê hebû BAQI berê me dabû wir. Stran, dîlan, dans û govendên cuda heta berê sibehê lidar bûn. Digot, ev ev eva te ye, tu kes nikare ji te re ti tekî bêje, weha jî tu çi

bixwazî wê bê ber te. Mîna wan dêwên girs ku ji û eyên çîrokên pîrikan derkevin BAQI wê evê her ti t li ber destan raxistibû. Weha bi derpiyê xwe yê spî dida pê iya me di wê eva re ya Stenbolê de û kulîlkên kêf û ahî û

pirotestokirina çerxa feleka ku berevajî digere, li wan deveran belawela dikirin. Ji ber ku dem tunebû ez biçim Izmîrê serdana mala xwi ka xwe. Min telefonî xwarzyê xwe Luqman kiribû, da ku ez wî li Stenbolê bibînim. Luqman mîna birayê xwe yê din nû ji hebsê derketibû, digot, fêda ku min kir ez di girtîgehê de fêrî tirkî bûm. Haziriya xwe û zewacê dikir. Ez bi telefonê, bi hevala wî Ayten re,axivîm,ji bo çalakiyeke jinan li Enqera bû, ji ber qerebalixê dengê wê ketibû. Bi Luqman re min Evdile Koçer dît , ew nivîskarê xwînsivik yê ku berî demeke kin pirtûka Govend derxistibû, ew li gor nivîsên xwe yên tijî qerf û tinazî û henek xemgîn

xuya dikir. Hat bîra min ku ken berhemeke ji berhemên xemgîniyê ye.

Rojên min ber bi xelasbûnê de diçûn. Evara dawiyê Ebdula Keskîn û ez , em bûn mêvanê Muhsin Kizilkaya li mala wî. Ji ser xaniyê wî Stenbola bi av, avahî,bermayiyên kevnar, ronahî û sayîbûna xwe mîna gewdeyê jineke spehî ku bi gerdeniyekî ji mircanan hatiye xemilandin xuya dikir. Muhsin dest bi wergera berhemên Hesenê Metê kiribû. Cîrokên bijarte hatibûn we andin, mabû (labîranta cinan). Axavtin û serpêhatî ji labîrantekê dirêjtir dibûn dilê wê eva min a dawî li Stenbolê. Roja dawî, roja xatirxwestinê bû, weke ku li hatinê ez hatibûm Avestayê, weha jî li vegerê min çend Memên xwe yên bê Zîn xistin bin çengê xwe û min xatir ji xwediyê wê xwest. Li balafirgehê, weke ku mirov ji erekî giran derketibe, weha westiyayî min xatir ji evdile Koçer xwest, û balafira Elmanî bi lez û bez zikê erdê qela t û berzûrî perrê ezmanan bû. Careke din gund û bajar, çem û çiya û oqyanos biçûçik dibûn. Pêre hêdî hêdî ê eke sivik û tayekî zirav ji xwe iyê xwe li bakurê dilê min pêça bû.

Ev cara yekeme ku hestin cuda, keftelefteke weha bê hedan, dikeve dilê min. Min nizanîbû ne ji pirbûna ewqas Memên ku di bin çengê min de ne, ku di nav evînê de gêj mane, ne jî sûcê herdu çavên Zînê bûn, ku min wê rojê li pey xwe hi tibûn. Wê rojê di kolan û sikakên giyan de, çi qewimî bû ez nizanim, tenê ez dizanim ku teprepeke mîna teprepa lingên hespekî birîndar û reviyayî xwe berdabû aliyê bakur ji dilê min î germ, û her sê aliyên din bi baldarî guh didan vê teprepê.

Ev teprepa ku hino hino dikete rengê muzîka straneke xwe ik ya bêrîkirinê.

Qediya

Be ê -1- : Bakurê dil Min herdu çavên Zînê dîtin Gername(1/3)

Be ê -2-Bakurê dil Min herdu çavên Zînê dîtin Gername (2/3)

tirej.com 14/11/2003

"Yê dîn" û sê çîrokên dî

Zekeriya Tamir

Wergerandin: Arif Hîto: arifhito@yahoo.com

Yê dîn

Demê melikî bihîstî ku zanayek bi nav û deng yê dibêjinê Hesenê kurê Heysemî li mîrgeha wî dijît, êkser hinarte di dûv ra û kire çavdêrê germkirina koçka xwe û muçeyek heyvane yê merdane b? terxan kir û got: Ew welatê bihayê zanayên xwe nezane, dê mîne di tarîstana nezanînê da.

Dîrokvanan demildest ev gotin bi zêrî nivîsand.

Rojekê hijmareka xwîndkaran li dor Hesenê kurê Heysemî xirve bûn û jê daxwaz kirin ku bo bêje ka çi ti tê hêja ye mirov canê xwe di rêka wî de bike qurban. Bêyî vemanê Hesenê kurê Heysemî gotê: Ti ti t hêjayî qurbanîkirina jiyanê nîne ji bilî zanistî û rastiyê.

Demê ev gotina Hesenê kurê Heysemî gehi tiye guhên melikî, wî bi tûreyî ve got: Ha hosa daxive ew yê me bi merdînî çavê xwe dayê. Pa î pirsî: U melik ma ne hêjayî xwequrbanîkirinê ye?

Melikî digel xwe biryar da ku zergehekê bigehîne Hesenê kurê Heysemî, lê wî kerba xwe di dilê xwe da hêla û xwe bi ser ve nebir heta delîvek bo helkevît. Demê Hesenê kurê Heysemî hest pê kirî ku kerbek di dilê melikî da heye û ev kerb gefan li

jîna wî dike, êkser li koçka melikî amade bû, gotê: Ezbenî, min mizgînîyeka mezin heye!

Melikî bi dilxwe iyek çêkirî gotê: mizgînî! Ez hez ji mizgîniyan dikim, ka bêje çi ye?

Hesenê kurê Heysemî got: Min alavek nayab çêkiriye, ku çi yên wek wî nebin.

Melikî bi tiranepêkirineka ve artî ve gotê: Ew alav çi ye, ewê seyr û semere û biyanî!?

Hesenê kurê Heysemî gotê: Bi rastî, alavekê seyr û xerîb e. Eger tu hê tirekê bikî têde, dê bîte firendeyek madenî û dê ji balindekî ba tir firît. Li ber vî alavî raêxa bayî çi nîne û eger rim û im ûran bikin têde, dê bin bomba û debabe. U

eger...

Melikî axiftna wî birrî û jê pirsî: Bomba û debabe çi ne?

Hesenê kurê Heysemî gotê: Ew hindek alav in dijminan di kênin û welatên wan wêran dikin.

Melikî bi dengek tirankî ve gotê: U alavê te dikare çi dî bike?

Hesenê kurê Heysemî got: Eger hespekî bikin têde, dê be tirimpêl.

Melikî jê pirsî: tirimpêl.. tirimpêl çi ye?

Hesenê kurê Heysemî gotê: Erebaneka madenî ye, ew bi xwe li ser çar xirxalîn metatî bi rê ve diçe bê kesek bikê ît.

Melik bi dilxwe î girnijî û li wî demê tila xwe dirêj dikir Hesenê kurê Heysemî, got civata xwe: Ev belengaz dîn bûye. Bi dînatiyeka bêderman.

Navçavên melikî bûne girê û bi dengek hi k diaxift. Hesenê kurê Heysemî ji karê wî êxist û ferman da ku di mala xwe ve be heta dimire. Fermana melikî hat bicihînan û Hesenê kurê Heysemî bi dirêjiya gelek salan di mala xwe ve hat zîndankirin. Demê melik mir, Hesenê kurê Heysemî azad bû ve û gelek keyfa xelkê pê hat lê demê bihîstîn ku hê behsê alavê xwe yê seyr û semere dike, bi pe îmanî û xemokî ve serên xwe dihejandin.

Revîn

Ew zelamê ji kaxezên kevn çêkirî, xwe teslîmî kêlbên wî pilingê ji daristanên tarî hatî û pa î bang kire peyvan, bi denge xwazokî gotê: Nanî bide min...

Peyvan bersiva wî da û gotê: Nan nîne...

Ji stêran xwast xwe ve êrin, çantayeka mi tî kitêb hilgirt û ji mal derket. Gehi t bazarî, kitêb li wir firotin û bi bihayê wan nan û hebikên xewê u du qerenfil kirîn. Bi dilxwe î zivirî ve mal. Beramberî xudîkê rawesta û bi hêwirî mawer dikirê. Zelamek xwîn pêve dît. Xwe dît ku bere-bere digel dengek ji xwînberên wî derdikeve kehî dibe. Di asmanê jorî ve bi dû aperên re difirrî... Serê xwe bi ser orî çemand û li wî demê bi lênêrîneka tirankî û serketî ve hêv dikir nanî û herdu qerenfilan, hebkên xewê da'ûrandin.

Qerenfilekê gotê: Te çi kir? Tu bûyî bikuj.

Zelamî got: Hiss be.... Yan dê te avêm di teneka glê î de.

Qerenfilê gotê: Biedeb be... Ez ne qerenfil im.

Zelamî bi ezmanek henekî ve jê pirsî: Tu kî yî?

Qerenfilê got: Ez polîsek nehînî me.

Zelamî got: Ez dê ji te bawer kim, heke dîn dibim.

Qerenfilê

got: Xwe biedeb bêxe.. Yan dê te gurîm û dê pîstê te tijî ka kim, her wek ku bapîrên min wesa li bapîrên te kirî.

Zelamî çavên xwe danane serêk, xem tê borî û teslîmî hebikên xewê bû, û digel xwe bir binê kûratiyeka tarî û li wir heft mê çêkirin.

Mê a êkê got: Evro bimire, madem dê her subahî mirî.

Mê a duwê got: Rondikên te bi tenê dê gorrê terr kin.

Mê a sêyê got: Wexera te bo mîrgeha stêran, pêdivî bi pasportekê ye ku çi caran te nabe.

Mê a çarê got: Eger tu birevî, dê ji gorrekî revî yeke dî.

Mê a pêncê got: Dê cangê te ji kaxezên zer be.

Mê a e ê

got: Kesek li cenazê te naçe ji bilî kitêban.

Mê a heftê got: Evro roja mirna te ye.

Zelamî destek kerbvebûyî bilind kir û dawe ande ser her heft mê an û hemî pêkve heri andin. Pa î bo mawê e rojan kar dikir ku li roja heftê bibe mê a he tê. Bi dilxwe î firrî û çû di jûra xwandingehê ve. Demê guhdariya dengên zarokan dikir, bi xwe î dilerizî, yên bi evînî hindek peyvên li ser textere î nivîsandî dixwandin. Demê ji ni kekê ve dadaye ser mêzekê, zarokekî bi livîneka bi lez girt û di nav tilên xwe de perçiqand... Nekir qîjî ji ber ê anê, lê bi aramî axînkek rahêla.

Dara heyvên sor

Hindek zelamên biyanî hêri kire zeviyeka mi tî darpirteqal, jin gulle baran kir û zarokê wê ji ber sîngê wê yê tijî îrê germd ûr kir. Pa î veguhaste jûra tûjandinê - ew jûra mi tî kumên asinî. Zarok giriya. Zelamek li pi t mêzekê rûni tî bû, hijmareka zor ya kaxezên spî li ber bûn, xameyek di nav tilan de bû herwek kêrek di destan de.

Tûjînerî gotê: binivîse... Ev zaroke ji pe êmaniyê digirî çunku ereb e.

Pa î gote zarokî: De baxive û hewl nede derewan bikî yan înkarê bikî, ya xwiya ye ku demê tu mezin bibî, dê dijî me çekan rakî û dê me kujî da zeviya me ji me bistînî, ew zeviya berî niha ya te.

Li wî demî kumên asinî qîjand: Mirin bo yê bikuj.

Tûjînerî got zarokî: Dadgehê tu bi mirinê siza dayî.

Kumên asinî dest pê kir kurkek linav zeviyê kola, ew zeviya mi tî darpirteqal. Zarok kir di wê kurka li ser erdê kesk kolayî û ax û ber radan ser...

Zarokî qîjand: Dadê!

Hemû ew xwîna ji le ê dayika wî dihat gehi tê... Demê bûyî bihar, zarok bû darpirteqal û berhemê wê heyvên sor bûn, evên bi elind dûr disotin.

Na

Ew zelamê pîr li bersifka xanî li ser kursîkek darî ya pêpikkurt rûni tî bû, pala xwe dabû dîwarek rengspî û çavên wî niqandî bûn ji serxwe iya tîrojkên rojeka germ. Wa di a opên xwe de hizir dikir ku bûye melik û ser bo wî diçemiyan û erd ji ber torebûna wî direcifî. Hizra kitikekê dikir, dikuxî û digot: Ez dê mirim çunkû cigareyan dikê im...

Hizra zarokekî dikir disot û bi hewarkî gazî dikir: "Dadê!" Dayikê çi pûte pê nedikir û mijûlî xweciwankirinê bû li ber xudîkeka mezin.

Zelamê pîr demê vekirina dergehî bihîstî çavên xwe vekirin: Dît her heft kurrên wî dihên jûr; mi ar û dar û çekûç pê ne. Ji wan pirsî: Ew çi ye we.

Kesek ji wan bi peyvekê jî bersiv neda, barên xwedana bersifka mal û dest bi karê xwe kir. Bêdeng û buxumî bûn.

Kalê pîr jê pirsî: Ew çi ye hûn çêdikin.

Pirsa wî bi bêdengiyê ket. Pêde çû ve û got: Wesa diyar e hûn sindoqekê çêdikin. Bi tirankî ve kenî û

gotê: Ma hûn dê çi li sindoqê kin, dê cilên xwe yên kevn têde hilgirin...

Kurên wî bersiv neda û bi lez karê xwe dikirin.

Kaloyî got: Ez dizanim, hûn dê çi çêkin. Hûn sindoqekê çêdikin da xwarinê têde hilgirin. Ma bo çi ye madem mi k nînin, eve ji mêj e mi k nahên mala me, çunku dizanin çi nîne bixwin.

Her heft kurrên wî bêdeng bûn, navçav girê û bûnmumî bûn, li ser karê xwe berdewam bûn.

Pîremêrî bi dengek têrkerb ve gotê: Wey lanet li ser we be, ev çi reftar e? Babê we digel hewe daxive û hûn bersivê nadin! Li ser kura rêzê li babê bigirn, renca min ji bo perwerdekirina we bi avê de çû!

Yê pîr vegerrî ser çavniqandina xwe û di a opê de hindek zelamên serxwe dîtin li ser usteyan li ber mirinê bûn, dinalîn û digotin: Cend nexwe e jiyana me û dawiya wê! Me nivêj nekirin, me rojî negirtin, em neçûn Hecê, me zikat nedaye...

Dengek stûr û nizm gotê: Hûn wek seyan jiyane û wek seyan bimirin jî!

Bêdengiyekê ji ni kekê ve xwe berda ser bersifka malê. Yê kal çavên xwe vekirin. Kurrên wî ji karê xwe tevav bibûn, bi sersurmayî ve gazî kirê: We çi çêkir? Sindirîk! Kê ji we divêt bimirît?!

Kurrekî ji kurrên wî gotê: Ev sindirîk bo te ye...

Pîremêrî lê vegerand: Tu çi kurekê bl î! Herdem wek dînan diaxivî! Sindirîk bo miriyan e û ez heta

niha jî sax im û berhev im bibim mêrê keçek pazdesalî.

Her heft kurrên wî hêdî û bi xem ve nêzî babê xwe bûn.

Wî bi tirs ve gotê: We çi ye? Hûn dîn bûne, hûn dê çi kin?!

Demê kurrên wî rakir û kir di sindirîkê de, gelek bergirî dikir lê destên wan yên bihêz yê pîr bi binê sindrîkê ve nel kir. Ew girî û rondikan rihên wî yên spî û serçavên wî yên çirmisî il kirin. Gotê: Hûn dîn in!

Kurrekî bi aramî û hêdî gotê: Dem hatiye ku tu bimirî!

Kalo lê xurrî û gotê: Hûn dizanin, hûn çi dikin? Hûn babê xwe dikujin! Ma min çi kiriye heta hûn ho li min bikin?!

Kurrê yekê gotê: Te em pîr kirin, çawa serên xwe biçemînin.

Kurrê duwê gotê: Te em pîr kirin, da em wan destên zillehan li me didin maçî bikin.

Kurrê sêyê gotê: Te em ji cilên jinan tirsandin.

Kurrê çarê gotê: U demê em pîqên jinekê dibînin, em wek goreyên kevn lê dihên.

Kurrê pêncê gotê: Li rojên hureba, te em pîrî nivistinê kirin.

Kurrê e ê gotê: Ne me pa eroj û ne jî pê eroj heye.

Kurrê heftê gotê: U em newêrin li asmanî binêrin.

Pîremêrî lê vegerand: Lê ez ne mirî me!!!

Kurrên wî çi pûte bi gaziya wî nekirin û bizmar di pîraxa sindirîkê qutan, û pa î her parçe quma ek navmal ku bi kêr alayek spî bihêt, sotin û sindirîk bir gorristanê.

Amadekirina: Ezîz Xemcivîn

Mamûr Efendî Ji folklora Kurdî

Ji devê stranbêj û tinazkerê Kurd efîqo hetiye guhastin

Di dema Osmaniyan de Mamûr{fermandarê bacê} hebûn li gundan digeriyan, î û karê dewletê dikirin, bac û "derîbe" ji xelkê distandin.

Dibêjin rojekê yekî Mamûr li gundekî bû mêvan helbet li oda Muxtar rûdinê, êvarî ji Muxtar re got heyran em mereqlî ne, em xelkê Mardînê ji keyfê hez dikin, gelo dengbêj li gundê we hene em evbuhêrkeke xwe li gel stranên wan bibûrînin?

Muxtar got: çawa tunene! Rabû Muxtar and pey du sê dengbêjan{stranbêj} jê re stran gotin; yek ji wan dengbêjan dengê wî bi guhê Mamûr Efendî xwe hat, bang lê kir û got were kêleka min.. hat li nik wî rûni t û got: de ka çend lawikan ji me re bêje bavê min... yê stranbêj stra:

Lê Nûrê lê Nûrê hay hay lê Nûrê...

lê Nûrê lê Nûrê hay hay lê Nûrê

de rabe sebra ber vî dilî,

qunder e re ê, bizmar hûrê...

Ma ele ma ele...ev çawa wilo tu dibêjî yahooo, lê Nûrê....em biqurbana ev dengê te .....aaaax ..... ê welle bi erefê min ko tu bi hata cem me Mardîn ko em wilo carê

rûnên, çayxane hene em lê vedixun, em qedehekê li ser vê Nûrê vexun....em pere bidin te, were yaho tu çi dikî li vî gundê xerab be? Were cem me Mardîn cê kêfçiya.

Bavê min: heye li cem min demjimêrek{seetek} evê bêrîka ê zilama ye marka Demiryo ye, ê Mamûran ne her sal em yekê distînin em wê bidin te.. kêfa ê dengbêj pir hat, dengê xwe bêtir lê berda û got:

Hele can hele can hele can hele can canê

bê bavê tu ne bû xezalek li de ta Wanê

min Tajîtolê xwe berdanê

ji banga sibê heya melê nîro

ez dikim nakim bê xwediya

ferikîn û ne gihanê....

-ev canê, ev yanî wisa dibêjî canê, tu hejêkirbûyê? Welahî dengê te xwe e, bi xwedê ko tu li cem me ba....aaaaax... ma ele ma ele yaho çawa wisan dibêjî ev canê... heye li cem min bedlekî uxlê Mamûran zaten em her meh yekî distînin, ew jî li xurcikê me ye sibe çaxê em Bergîlê xwe siwarên û bime in bîne bîra min em ew jî bidin te....

{dengbêj di dilê xwe de got xwedê ji min re lêxist lawo her ev qirka min diqete kesek ti tekî nade min!!}

dîsa stra û dengê xwe lê bêtir berda

yar yar yar yar yar yar

yar meyro yar meyremê

bê bavê dînê min got:

yarî sed cara bi min yarî

tu nebû keçika Elo Begarî

nerîna te bi pênsedî, ramûsana te bi hezarî

çend cara min digot

tê pala xwe nede wî hêtî wî dîwarî

berê xwe nedî wî kalê heftê salî

berê xwe bidî xortekî wek Mamûr Efendî çarde salî

wê li te biherimînî xewa sibê û êvarî

te biqulpînî vî alî û wî alî

te bike nala Gîska gurî talya keriya Guran xwarî

dilo yar dilo yar yar yar yar

be era ber vî dilî yar Meyroooooooo

eeeeew ezê çavê te bixum tu li ser min dibêjî heye li cem min potînek ew jî li xurcikê min e sibê ez wê jî bidim te...!!

heya wilo lê bû nîvê evê, xewa Mamûr Efendî hat, Muxtar ji dengbêjan re got xewa mêvanê min tê rabin herin bela ji xwe re rakeve, rabû Mamûr ji ê dengbêj re got sibe ezê zû herim min ji xew rake...

ê dengbêj çû malê jina wî jê re got malneketo qey te kirî malek ji xwe re li wê derê çêkira!! Got hi keçê bixwedê ji roja ko min straye, wek îro min sûde negirtiye....çawa

rebeno?/ got bi xwedê yekî Mamûr hatibû Mardînî bû, kêfçî bû bi xwedê min her stran digot ti tek dida min bi xwedê demjimêrek, potînek û bedlek da min, sibe divê ez wî zû ji xew rakim berî gemê da biçe û wê emanetê min jî bide min, jina wî got xwezî her roj mêvanê wilo bihatana....

heya sibê herdu ji keyfa re raneketin..... sibehê zû jinkê jê rev got filankes rabe serxwe berî ê Mamûr biçe her bang lê bike bila rabe ser xwe û emanetê xwe jî ji balê bîne. Rabû çû cem ê Mamûr bang lê kir,

Mamûr Efendî got erê wele seetê te xwe ka pe kek av ji min re bîne li ser çavê xwe bikim, rabû hinek av jê re anî ser çavê xwe û t, xwe girêda, bi serê Bergîlê wî jî girt heya çû ...ti tek nedayê!! E dengbêj bang lê kir Mamûr Efendî..hiiihiii Mamûr Efendî hiiiiihiii

Mamûr lê zîvirî û got çî ye bavê min!? Got mane te do soz bi min re da tu bedlekî, demjimêrekê û potînekê bidî min!! Mamûr Efendî lê vegerand bavê min: te çî xwe dayî min em çî xwe bidin teeeeeeeee, te ji me re xwe dikir û min jî ji te re xwe dikir....

24/9/2003

{guftûgo ji devê efîqo hatiye girtin û wek zimanê ko Mamûr peyivî ye hatiye nivîsandin}

tirej.com 16/10/2003

Azadî

Qado êrîn: qadoserin@hotmail.com

Azadî 1

Tenê di ber deng û mûzîka Xwe nav Têlo re dîn û har dibû, devê wî nediket hev, hêrs dibû, ta ko deng û mûzîka Xwe nav Têlo lidarbû çîv çîva wî bû.

Carekê û di wê rew ê de Memo, kurê min yê biçûk deriyê qefesê lê vekir, çûk firek da xwe û cardî vegeriya qefesê. Di cara duduyan de du fir dan xwe û vegeriya, di ya din de çar fir dan xwe û vegeriya. Di ya dawîde di pencera vekirîre sînorên mal û derî û penceran derbaskirin, û nema diyar bû.

Pa î sê rojan ji nebedîbûna wî Memo li ser giraya û got:

- Min bêrya çîve çîv û dînîtiya wî kiriye

- Wele min jî kurê min, erê ko min Xwe nav didanî pêre distra..hevalekî ba bû.. di wê rew a bêzar û girî de, çûk westayî kete mal û di qefesa xwe de bê deng bi cih bû, û ta bi zelqa xwe xwar.

Azadî 2

Cîv çîveke ji der, çîve çîva çukê me bêhtir kir, har û dîn kir. Berî wê sar û bê dengbû. Ev demeke ko bi me re dijî, cara yekemîne ko ez wî wisa har û dîn û bi hêrs dibînim. Carnan û dema min stranên Xwe nav Têlo didanîn, ew har û dîn dibû lê har û dînîtiyeke êrîn bû wek ji xwe re dîlanê bikî. Lê

dema ew çîve çîva ko ji der hatê kete rew eke xerab de.

Ji ber ko debara me nema ji ber çîve çîva wî ya bi hêrs bû, min deriyê qefesê lê vekir, bi vekirina deryê qefesê re firî û bi hemû hêza xwe, xwe li cama pencerê da, weke kevirekî ji jor de hate xwar û tepînî jê hat, te digot ne îro miriye ji berî yazdeh rojan de miriye.

Min di nava xwe de got:

- Xwezî min bizanîba wî bê xwedîmayê ha çi jê re got...

Azadî 3

Ez bi tenha xwe li mal bûm, xewn û xeyalên qîzaniyê ez kûr û dûr biribûm. Ji ni kande çûk dîn û har bû û ez ji xwe iya xewn û xeyalan vegerandim, tebat û hedanî neket canê wî. Hate bîra min ko strana Siba te bixêr, Kurdistana min ya Xwe nav Têlo jê re deynim, pêre pêre çûk rawesta weke tu derziyeke bencê lêxe û nema deng jê hat, ji qefesa xwe ya vekirî derket û çû balkonê, li ser têla cilan rawesta ta ko stran bi dawî bû.

- Eeeeeeeeeeeeeeeeeeew min çuqasî bêrya wî kiriye...

Ar evê Oskan

IN U AHI

Dêmên sorgulî ji bedewîya xwe hatin u tin, çavên xulma î bi awirin sist, tije evîn û bêrîkirin, gazinan ji mestiya xemgîniyê dikin, çima qeder bi destin sitemî, yên êrîn û biha ji merov direvîne û li ûna ahî û hevdîtinan,

hêsir û keseran dadiwerivîne.. ?

Giyanê mirov ewê çi hilgire û çi hilnegire, ev hemî pêwistiyên jiyana rewrewkîne, girî bi pêlên har ji sîngê baz dide û di gewriyê de asê dibe, bi gotinekê nikare biaxive û kela dilê xwe birjîne, mîna dînbûna qîrînê ji qirika ciwan û awir ji çavên mê inî dibarin, bi ser dilê bi kovan de ...

Derdor vê rew ê nasnakin û bi xwe peyedar bûne, girî, dilmestî, po manî, bêrîkirin û hawar, hemî tevlîhev bûne, di vê bûyera windakirinê de, dengê jinan mîna birûskan li damarê dilan didin, konê ahîyê nikare mirov û zarokên (Simo) di nava xwe de hilgire, lê belê.. aso jî bûbû konekî re vegirtî li ser serê mirovan .

Simo çû.. lê xemgînî li dûv ma, ew xemên berê ne

besbûn, Simo jî xwe avête ser, dilê Eyaz ê çi hilgire û çi ji bîr bike ....

Arîn di himbêza Eyaz de bi tînahî hestan disoje, ji bê çarî, cilê bejna wî diçirîne, ji ber ewata veqetandina bavê xwe, helbet dilê Eyaz jî berî cilê wî zîvar zîvarî dibe, lewra tu kêl nikare wî dilî bidrû ...

- Eyaz bavê min çû û ev sare ...Bavê min ji evên berfîn ditirsiya û ji bahozê hez nedikir ...

Bi çavên zirdoqî û damar li gerdenê bilind dibûn û qîrîn pê diket, bi banga sibehê re, lewra Eyaz di wê çaxê de bêçar dima, Arîn di nav sînga xwe de diguva t, pêre xew ji ser çavên wî difiriya .... û di ber xwe de :

- Wê çawabe gelo, ev keça ciwan û nuhatî, ku pê eroj li hêviya wê ye, ewê dîn bibe û wê bibe sosret ji me re ..

ev wisa derbas dibin, rojên zivistanê bi mij û moran in, parîkên nan di gewriya Eyaz de asê dibin, dema ku dîmenê Arîn tê ber çavên wî, ji ni kê ve ji ser xwarinê radibe û berê xwe dide Arîna dil bi kul û xem, helbet Arîn jî gaziyê bi tu kesan nake, ji bilî Eyazê xwe, ew gazî kirin bû sedema têbinîyên derdoran, gotin gihi tin dê û birayên wê, lewra ew xistin bin çavan û rew a Arîn dijwartir kirin .

Di wê eva tarî û sar de, tu kes neçûn ber serê Arîn û destê parastinê nedan destên wê ji bilî Eyaz (Haya Eyaz ji wan çîrok û çîvanokan nîne ) .

Eyaz destê xwe da cênîka xwe û li rexê do eka Arîna nexwe iyar ma, bi çavên mixabîniyê li rûkê wê meyze dikir, elatirîk vemirîn û pêla evîniyê di dil de ax vedida, destên silavê pêlên evê diqelê e û ber bi destê wê de

herikî, lê pêjna tiliyan çûn ser rûkê hevirmê î û lêvên nûbi kivî pelandin, lêvên ku ji germahiya evînê tîn didan zivistana sar ..

Bi wê pelandina tije evîn û saw, bi lêvên tenik, maçek pizotî li destê Eyaz da û di hêlana evînê de herdu giyan gêjbûn ...

Destên evînê û tilîyên sawgirtî li hev têne pêçan, sînga ermok bûbû qada pelandinên fediyok, hate avdan bi

xunaveke evînî, di eveke zivistanî de, serma û qe a evên zivistanî nikarîbûn tîna lêv û sînga Arînê vemirîne û sar bike .

Pi tî berbang di pencerê de zelal bû, bi çavên xulma î û lêvên lerizok Arîn axivî : Ev çi bû Eyaz, ev çi ev bû, tu bi min keniya, di vê rew a min î dijwar de .

Eyaz destê xwe da ser lêvên wê û dilê wî nikarîbû ev gazin hilgirta, çavên xwe li çend hêsiran girt, zanîbû ku ne bi destê wî bû, lê pêla evê fedî ji ser rûyê evînê da alî, evîna tazî pêla evê di kîne û derbasî sawiran dibe ..

Ti tek ji Eyaz re nema.. ji bilî dîtina çavên Arîn, tevî ku nikare ya dilê xwe jî jêre irove bike, da ku zarok û jina wî bi vê bûyerê agehdar nebin, lewra Eyaz ev evîn di dilê xwe de ve art, Arîn jî nezane ku wê çi roj li hêviya wê bin, hema tenê dizane ku dilê wê yê nazdar bi evîneke dijwar hatiye bira tin .

Ji wê rojê û ûn de, di ahî û îniyan de, dema ku çavên wan bi awirên bêrîkirinê tîrêj didin, her yek dixwaze ya dilê xwe ji hevalê xwe re irove bike, mixabin ji ber gelek sînorên jiyanê ku ew dorpêç kirine, ji dilekî bi tirs û saw nêzîkî vê pirsgirêkê dibin....

Di ahiya mirovekî wan de, silav li hev dan pi tî du

heyvan ji dûrketinê û li dem û çaxên hev pirsîn û rengekî henekok, Eyaz jê pirî û got : Ha Arîn .. Hîna te kes bo xwe nedîtiye ..? .

- Belê .. Min bo xwe yekî delal dît, lê mixabin bi jin derket, nuha jî ez di nav gumanan de winda bûme .

- Bi xwedan tu pespora hilbijartina xortaye .

Bi hev re ketin govendê, mîna du mûmên eva zayînî ku dilên bi evîn ronahî kirin, bêyî ku gotinan ji hev re rêz bikin, zimanê evînê werger jê re navê û ne giringe ku her ti t bi nav bibe, rew bi gotinê zelal nebû lê.. di dilê herduwan de evîna xwedayî ve artî ma, li ser dîwarê demê hate nivîsandin û di kevalekî sipî de çavên bendewariyê vekirî ma .

22 . 7 . 2002 .

tirej.com 11/11/2003

Enwer karahan

Cavên wî vekirî man

Gava emrê min çardeh bû û dikira daxilî sala panzdehan bibûya, yê wî jî li dora êstûpêncan bû. Ji roja ku min bîr biriye, hema hema her hefte mêvanên wî dihatin û wî ji wan re kahrek dida serjêkirin û araq li ber vedixwar. Wî ji sohbetê û vexwarina araqê hez dikir. Heval û dostên wî gelekî qedrê wî digirt in û wî jî bi vê yeka hanê zanîbû, loma jî wî karîbû hemû mal û milkê xwe di rêya ciwanmêriyê de bidaya. Cixareyek û gayek li ba wî wek hevdu bûn. Cavê wî di mal û milkên dinyayê de tune bû. Yek jî ji wan sedemên ku wî û dêya min li hevdu nedikir ew bû ku ew weha destbela bû. Dêya min dixwest ku ew piçekî destê xwe li malê dinyayê bide hevdu û ji bona me ti tekî li dû xwe bihêle, lê wî guh wan ti tan nedida û wî digot ku ez ji vê seetê bi ûn de nikarim xwe biguherim.

Ji ber pilepila dêya min tahma wî di malê de tune bû, loma jî ew li mala me ya ku li bajêr bû dima û bi piranî dawiya hefteyan diçû gundî. Wî ew mala hanê ji bona xwendina me li bajêr girtibû. Em jî di tahtîlan de diçûn gundî. Teva ku tu karê wî li bajêr tune bû jî, wî yazîxaneyek vekiribû û merivên me lê vedihewiyan. Hetanî êvaran çay û qahwe dihatin dayin. Ew tebîetê wî yê ku ew li yazîxaneyê rûne, hîn ji dema ku bûbû namzetê reîstiya belediyeyê de mabû. Wî ji xwe re nekiribû adet ku li qahwexaneyan rûne.

Ew kêmçûyina wî ya gundî ne ti tekî nuh bû, hîn ji zaroktiya min de tê bîra min ku car hebûn ew ji du hefteyan carekê dihat û car hebûn ku ew diçû bajaran û ji du mehan carekê jî nedihat malê. Cavên me her li rêya wî diman ku ew ji bajêr were û ji me re ekiran bîne. Gava ku ew diçû bajarên mezin jî miheqeq wî ji me re kincên xwe ik dianîn. Me êlma xwe zêde nediavêt ser wî û wî jî zêde hezkirina xwe ya hemberî me e kere nedikr. Ji hatina wî bêtir, çavên me li rêya ekiran bûn.

Gelek caran dilê min dibijiya halê hevalê min î êxmûsî ku bavê wî kîjan gava çav li wî diket, bang li wî dikir û ew himbêz dikir. Ew maçî dikir. Wî pirî jê hez dikir û ji ber vê yeka hanê min hesûdî ji wan dikir. Ji ber ku ew mexdûr bûn, bavê êxmûsî pere nedida wî, lê maçîkirina wî têra herti tî dikir. E min bi xwe nayê bîra min ku bavê min ez maçî kiribim. Ew kîjan gava çav li min diket, çavên wî dizewirîn, ew dimizicî û ez dizanim ku kêfa wî gelekî ji min re dihat, lê ne wî bang li min dikir ku min himbêz bike û ne jî min xwe nêzîkî wî dikir. Bi tenê carinan bang min dikir û wî ew heneka xwe ya ku me ezber kiribû bi min dikir. Wî bi herdu guhên min digirt û kil dikir û digot, Here diziya xalan! Têkeve hinaran! Biçine, biçine bi baran Xalê te hat xwe dîîîîîne, xalê te çû bibêje, xalo ez vaaa me . Min tu carî pere jî ji wî nedixwest. Gava ez pirî mecbûr bimama ku pereyan jê bixwazim, ez carekê du caran di ber wî re derbas dibûm. Wî jî bi vê yeka hanê zanîbû û kîjan gava ku ew li ber deriyê yazîxaneyê rûni tibûya û ez di wir re derbas bibûma û ew çav li min biketa, miheqeq bi awayekî bang li min dikir û pere dida min. Gelek caran jî gava ez û hin hevalên xwe bi hev re bûna, wî pere dida hevalên min jî. Ji ber vê sedemê hevalên min pirî ji wî hez dikir û qîmet dida wî.

Tu carî nayê bîra min ku min ji wî re gotiye, Bavo . Heger ez carinan mecbûr bimama da bang li wî bikim, min dengek

derdixist ku min jî nizanîbû bê ew çi deng bû û ew bi wî dengî re li pêy xwe difitilî. Ji xwe guhên wî piçekî giran bûn û wî ferq nedikir bê ka ez çi dibêjim, ya jî min xwe weha qanih dikir ku wî ji wê dengderxistina min fahm nedikir. Ez ji ku dizanim, dibe ku ew jî her li bende wî dengî bû û wî hêvî dikir ku ez dê rojekê ji dêvila wî dengê nediyar, bibêjin Bavo . Ez dibêjim wî jî pir dixwest ku ez bi dengê Bavo

bang li wî bikim. Ma kîjan bava dê ne li hêviyê be ku kurê wî jê re bibêje, Bavo ? Ez evekê li pi t deriyî mam û ez mecbûr bûm bi wê dengderxitina ku ji bona min herî zor bû, bang li wî bikim. Gava min bi wî dengî bang dikir jî, min her li ba xwe dua dikir ku dengê min nere tu kesî. Min digot qey ez bi derxistina wî dengî re qebeheteke pirî mezin dikim

Lê ez aniha jî li ba xwe dibêjim ku ew ne sûcê min bû. Heger wî ji zaroktiya min de bang li min kiribûya û bi min ad bûbûya, min jî dê xwe nêzîkî wî bikira. Ne min tenê,

hemû birayên min jî jê re nedigotin bavo. Tew birayê min ê mezin jê re digot, Mamo .

Wexta ku ez heft-hey t salî bûm û carinan ku ew serxwe diket heger dêya min ne hazir bûya- bang li min dikir û serê min li ser pêxîla xwe datanî, maçî dikir. Ez nizanim bê çima serê min, wî rûyê min qet maçî nedikir. Te digot qey wî fedî dikir ku rûyê min maçî bike. Ez hîna jî nizanim bê wî çima li pê dêya min bang li min nedikir. Lê ez niha tê digihêjim û dibêjin ku, Gava mêr ji jina xwe hez bike, ji zarokên xwe jî hez dike û gava ji jina xwe hez neke, ji zarokên xwe jî zêde hez nake . Helbet ez nizanim bê ev çi qasî rast e, ya ne rast e, lê ez dibêjim ku para wê ya rastiyê heye; ji ber ku gava wî em li ba xwe datanîn û dêya min ji wê de dihat, mîna malê qaçaxê li ba wî be. Wî dixwest ku em ji wî bi dûr bikevin. Bi adetî ew a dibû. Te digot qey dêya min bidîta ew bi me ad dibe, mîna ku wî gunehek

kiribe, ya jî heger kêfa dêya min bi wê rew a hanê bihata, ew dê ji wê kêfhatina dêya min, nebextewer bibûya.

Ji ber ku min evekê ew dêya xwe li ba hevdu dîtibûn, heta bi dereng jî min bi çavê neyaran li wî jî û li dêya xwe jî dinêrî. Feqet pa ê kela min daket, min bîra hin ti tan bir.

Ez wê evê dikira dîn bibûma. Ew dêya min a ku min ew qasî jê hez dikir, di ser wê evê re, li ber çavên min re bû. Ew bû mîna mareke re . Min fahm nekiribû bê wan dikira çi bikira. Wan xwe tahzî kiribûn û helkehelka wan bû. Bavoyî xirpi îbû ser wê û lingên wê ber bi jorî ve kiribûn, ew li nava xwe dabûn hevdu. Min digot qey ew li wê siwar bûye û ew bi wî awayî li wê dixe Ji ber, ez berê jî bûbûm ahid ku wî li dêya min xistibû. Her ku ay û ûy a dêya min dihat, ji min hebû ez rabim ser xwe û bi wan destên xwe yên çîlçilaskî rahêlim bivirekî û di nav pi ta bavê xwe de lê bixim. Min xwe di bin lihêfê de kerr kiribû û bi dûçika çavên xwe li wan dinêrî. Gupegupa ser dilê min bû. Min digot qey dilê min dike ji qesefa sînga min baz bide. Ji xwe em li ser wêr bûn û dinya jî hêvron bû. Min jî wê evê îv nexwaribû û ez bi xeyd raketibûm. Ez bawer dikim ku ez bi dengê bavê xwe re ku bang li wê kiribû, bi xwe hisiyabûm Pi tî min bala xwe dayê ku ew er nakin, ew ti tekî dikin ku ez cara pê î wî ti tî dibînim, hûnivê serê min tev li hev bû. Ez dikira biferihîma.

Pi tî bîstikekê wan dev ji hevdu berda. Bavo rabû ser xwe û gava ew ber bi dirêncekan ve çû, ti tek di nav lingên wî de kil dibû. Ji ewqa tava hêvê diyar bû ku dilopek dikira ji serê wî çîkê wî bikeve. Ew dilopa heta bi nîv hustuyê daliqiya û niqutî. Gava li betonê ser xênî ket, dengekî mîna zelqa teyrekî ku ji jor de bê xwarê, derxist. Ew di ber serê min re derbas bû û gava ew gîha t ber balîfa min, min çavên xwe çirçirandin ser hevdu. Mû li canê min bûn ûjin. Min digot qey ez çavên xwe vekim, ez ê bibim gunehkarekî mezin.

Dêya min jî kirasê xwe yê binî li xwe kir û hevalkirasê xwe danî ber serê xwe. Midetekê herdu destên xwe di bin serê xwe re derbas kirin û li histêrkên ku li ezmên diçûrisandin tema e kir. Pi tî bavê min çû xwe di birka ku li ser mêrgê bû de dakir û hat ket nav livînê xwe û ew tava hanê derbas bû û deng ji herterfî biliya, min jî hêdîka xwe qulipand ser hêla xwe ya rastê ku pa ê min bi dêya min ve dibû. Hetanî sibehê xewa min nehat.

Roja dinê bavê min çû bajêr, lê min nikarîbû li dêya xwe binêriya. Li pê çavên min bûbû mîna pîrebokekê. Ji min hebû ku ew bûye qahpik, ew heram bûye. Min nema bi ya wê dikir û min rûre î lê dikir. Xuya ye ku wê jî di wê rew a min de derxistibû ku êdî zêde benda min nediket. Ji wê firsretê, min jî zanîbû ku ez bixwazim çi bikim dê ji min re bimîne. Min ew haweyê xwe heta donzdeh saliya xwe jî dewam kir, lê pi tî wê min mesele fahm kir.

***

Bavê min êdî bi çavên zilaman li min dinêrî û ew bi min pirî bawer dibû. Ji ber ku her roj min û xelkê er dikir, kêfa wî dihat. Her ku wî guhê xwe dida ser wê teypa ku jê re ji Hecê hatibû û li dûrika Eliyê Damanbegê guhdarî dikir, mêraniya wî dihat bîra wî û ew vedigeriya ser min û digot, Bala xwe bidê, bê Elî çi mêrxas bû. Ew jî di emrê te de bû, ha! . Min zanîbû ku wî ez dixistim ûna Elîyî û birayê min ê mezin jî dixist ûna Emerî ku herdu jî kurê Damanbegê bûn. U wî jî xwe dixist ûna bavê wan. Ez jî ji vê yeka hanê kêfxwe dibûm û wî berê min bida ser topan jî, min nedigot, na . Min hîn ji donzdeh saliya xwe de devançeya wî bi xwe re digerand ku markeya wê Belçîka bû. Di wî emrî de devançe li pi ta mirovî be, ne ti tekî hindik e! Min ew yeka hanê zanibû û ew xelatkirina min bû. Wî îhtimada xwe bi herdu birayên min ên mezin nedianî, lê bi min ditikilî. Ez jî teva wê devançeyê diçûm her derê... Carekê li dibistanê, ji bona

lêgerîna çixareyan kontrol çêbû û gava mamosteyî destê xwe avêt bêrîka çakêtê min, ew li devançeya li pi ta min hay bû û ziq li çavên min nêrî. Feqet dengê xwe nekir. Di tenefusê de ez ki andim odeya îdareyê û wî xwest devançeyê ji min bistîne, lê min nedayê. Feqet min soz da wî ku ez dê careke din wê bi xwe re neînim dibistanê. Ba bû ku ew nasê me bû, ya na , wî karîbû ez bidama destê polîsan. Lê ew ciwanmêr derket.

Hêviya bavoyî di min de hebû ku pi tî wî, ez dê ûna wî bigrim. Ez jî ba ketibûn çav xwe û min digot qet ez li dîwaran bixim, ew ê xera bibin. Gelek heval û hogirên min xweziya xwe bi dilê min dianîn û dilê wan dibijiya wê rew a min. Gelek caran min ew didan dora xwe û me xwe bera nav zeytûnan dida da em bera nî anê bidin. Helbet min ji wan bêtir derb diteqandin. Min herkê yek dida wan jî. Hin caran jî wan ji xwe re derb dikirîn.

***

Nêzîkî tahtîla dibistanê, rojekê dêya min ji ber nexwe iya xwe hat bajêr da xwe rê dixtorî bide. Li ber êvarê min xwe ji çarçiyê bera malê dida. Te digot qey qîzên meheleyê cewab dabûn hevdu. Gava ez di kuçeyê re derbas dibûm, ew hemû derdiketin ber devê deriyan. Min e kere li wan tema e nedikir, lê min zanîbû gava ku pa ê min dikeve wan, ew li pêy min dimizicin û kizînî ji hundirê wan tê... Li nêzîkî deriyî ez zîvirîm û min carekê li pêy xwe nêrî. Bi nêrîna min re, ew seriyên qîzikan ji ber deriyên kuçeya me ya ku wek tu iveke hinarê dînî erdê, bi ûn de ki iyan. Wan mîna jîjoyên

ku xwe biki îne qalikê xwe, xwe bi ûn de ki and. Kêfa min hat ku wan weha li dû min dinêrî.

Ez gîha tim devê deriyî ku dengê dêya min û bavoyî tê. Wan pev diçinî. Gava ew çav li min ketin, pi t ji dêya min re çêbû û wê xwest ku dengê xwe bi ser yê wî bixîne. Her ku çû wan

zêde kir û bavoyî hewil da ku bi wî emrê xwe, li dêya min xîne. Ez ketim ortê û min xwest ku ew rawestin. Bavoyî xwe hîn bêtir raki and û kef bi ser devê wî ket. Gava min xwest ku ez wî piçekî a t bikim û min ew piçekî dahf da, ew bi dahfdana min re li ser qûnê ket ser wê sedira rûkulavî. Bi wê hamleyê re, ew bû wek deveyê hêçbûyî. Wî dev ji dêya min berda û vê carê xwe bezikand min. Min berê xwe guherî, wî bera du min da û rahi t hezîranê xwe. Gava wî xwe ber bi hezîranî ve dirêj kir, ez di deriyî re derketim. Bi himehima wî re, xelk derketin ser xaniyan. Gava ez bi devê hew ê ketim û min bala xwe dayê ku xelk derketine derve, wek ti tek ne qewimîbe, min gavên xwe sist kirin. Ew li pêy min derket û wî dev li zimanê xwe kir û hezîranê xwe bilind kir da daw îne ji min de. Min bê hemdê xwe, destê xwe avêt kêlake xwe û min devançe ki and. Min derb ajot ber û min berê wê da wî. Bi ki andina devançeyê re bû warewara pîrekan û haho û gazî bi ser xaniyan ket. Wexta ku ew lê hay bû ku min devançe lê ki andiye, ew bû wek bizotekî êgir û hezîran daw and ji min de û got, Min devançeya te di ko a dêya te kiro! Ma ne tu jî ji wê gewadeyê yî, hey min di toximê te û hefsed bavê te de mîsto...! Min devançe neteqand û min ji ber wî baz da, lê ew ji ser pi ta min venegeriya. Wî li pê çavên wan qîzikên ku bîstikek berê li dû min nêrîbû, hetanî bi serê kuçeyê bera du min da. Ez gelekî li ber xwe ketim.

***

Di ser wê meseleyê re, ez çend rojan neçûm malê. Ew jî pi tî çend rojan çû rêwîtiyekê. Hetanî dibistan tahtîl bû jî ez bi ronkahî nediçûm meheleyê û ez serê sibehan jî zû ji mal derdiketim da kesek min nebîne. Ba bû ku hindik mabû dibistan tahtîl bibûya. Pi tî tahtîl bû, ez çûm gundî û ez ji wê çûyin û hatina di nav meheleyê re pak bûm. Ew qederê du mehan nehat malê.

Bavoyî devançeya xwe bi rêya dêya min ji min sitend û êdî min li ba xwe digot ku kesek nema bi wî çavê berê li min dinêre. Qîmeta min wek berê nema ye... Ew forsa mina berê jî kêm bûye, loma jî ez piçekî sinoq bûbûm.

***

Nêzîkî e mehan, min û bavoyî xwe kî hevdu nedît. Gava em rastî hevdu dihatin jî wî berê xwe ji min diguherî, bi min re nedipeyivî û wexta bixwesta pereyan bide min jî bê dilê xwe bûya jî- bi rêya birayê min yan jî bi rêya dêya min dida min. Ez ji çavê wî ketibûm û û eya dilê wî ikestibû.

Pa ê ew bi min re peyivî, lê bi serê bêvilan bû. Rojekê ji ni ka ve tê de derket û ew nexwe ket. Apên min ew rakir nexwe xaneyê. Pi tî bi çend rojan jî rew a wî xerab bû û me gi a xwe da hev û em çûn nexwe xaneyê ser wî. Ew êdî ji taqetê de ketibû. Bi zorê çavên xwe vekirin... Wî li me gi a tema e kir. Ji rêzê çavê xwe gerand û berê li dêya min, dû re li herdu birayên min û li her sê xu kên min, li her çar apên min û zaroyên wan nerî. Wî ez nedîtim... Ez li biniya lingên wî sekinîbûm. Devê wî nedigeriya. Wî hewil da ku bipeyive û dêya min xwe bi ser wî de xwar kir bê ew çi dixwaze. Wê jê fahm kir ku ew li min dipirse. Ez ber bi wî ve çûm. Wî li min nêrî û du dilop hêsir ji çavên wî hatin xwarê. pa ê çavên wî vekirî man.

Hezîrana 2002an

tirej.com 14/11/2003

Mihemed Efîf Huseynî

Pirtûka Kulîlkan

Wergerandina ji Erebî: Ehmedê Huseynî ahmad.h@chello.se

Ti ti tî ji kulîlkan fam nakim lê ji wan hez dikim. Reng e hemî xelk wisa bin. Lê ez bi xwe kulîlkan wekî xu kên xwe dibînim. Serhi kiya min kulîlkeke tûj ji kîmyaya damaran e. Lêvên min ên xwe ik di çe nê kulîlkeke bendkirî de ne. Dilê min wekî kulîlkekê dudiliya xwe di riha apê min de dijenîne. Destên min jî mîna itlên li ser keviya Gola Se`do di qehweya sibehê de, dilerizin. Cîgehên min, wekû kulîlkên bihîvên Mele Hesenê tûre; êt û sersomê werz û rovî û bîra xwe, dadayî û gurbûyî ne.

Biçûk bûm, kulîlka dayika xwe bûm; dayika min a ku li ser asîtankên çewalan rûni tiye û li gel valahiya xwe bi tenê ye. Hermela dîwaran bûm; hermela ku bi kurtedemê re digunciya û bi tenê dima... êrînê! êrînê!

" Yara min di nav keçan mîna sosina di nav stiriyan de ye. Yara min di nav lawan de mîna sêva di nav tera an de ye, dilê min bijiya rûni tina li bin siya wê û mêweya wê jî ji boyî gewriya min êrîn e"

Beriya ku kulîlka zer a pence êrê wê hilbikeke êrînê ez hînî kulîlkan kiribûm. Em li teni ta perjanên yasemînan radiwestiyan, le kerên kevnar ên ji kevirên Ataturk jî li teni ta me radiwestiyan, mîna taristanê kûr û teze, yasemînan serserîtiya xwe li ser perjanan berhev û evîna me ron dikirin, lê tunebûna wan di destnivîsa apê min de cihê daxê bû. Yasemîn nas nedikir, ta roja mirina xwe ya spî jî yasemîn nas nekirin:

- Gelo firi te ye?

ane înên Iskandînavyayê, pencereyên xaniyên wê, êvarên zûhatî, çirayên wê yên di sedemên xwe de hêmin, kulîlkên dibijîna îrotîkayê, kulîlkên cejnan, kulîlkên xatirxwestinê, kulîlkên kêmasiyê, kulîlkên di bagerê de xirecirê dikin, kulîlkên dûr û têkper, berhevkirî û dudil, kulîlkên ku her û her ji sozan dereng xistime. kulîlkên di têlên Gîtarê de, kulîlkên di birîna min de ger Damyanayê dereng hatî. U Apê min jî ximava pirtûka xwe ji kulîlkan derxistibû. U bi kulîlka hineyê spîbûna riha xwe bi keskê gumanan tar û mar kiribû. Destên hemî Bedirxaniyan zeftkiribû û hestên Amûdê di bakurê wê de anî wan dikirin, hêjayî xwarina kulîlkên xemgîn bû, hêjayî li ser goristanan belavkirina kulîlkan bû. Wêneyê wî bi darbestan û bi zeyzefûna tenhatiyê diçire. Bicihkirina hêmin û bêdeng a miriyan di calên Hesenê Gunre de Apê min diê îne. Kurtepista wî ye lê bi matmayîn, destmaleke biçûk derdixîne, benên kefen vedike û eniyan mîna ku di nav destên wî de kulîkine biçûk bin, mist dide:

- Ez dizanim xwêdan dide.

Di navbera sîberên xwe û tozê de guncînekê duris dike, carcaran bi wan re diçû, dûr diçû, di ser hemî kulîlkên Kurdistanê re difiriya.

- Ma tu mê hingiv î, de dev ji vê rewi tê berde hey malava!?

Besnayê gazinên xwe dikir lê Apê min dibi irî:

- Erê ez mê hingiv im.

Mirovekî taybet û rew ên wî jî taybet bûn. Tûtina teze, gelek se´et jê re dihatin, se´etên miriyan jî ji boyî wî bûn.

- Ez ti ti tî ji bilî se´eta wî jê naxwazim, ma pi tî mirina xwe dê çi jê bike?

lê seeta ku xew ji çavê wî direvand seeta Hej Evdo bû.

- Tu yê kînga bimirî lo?

- Wexta ku kulîlk li ser kevirên min în bên.

Kulîlk ne bi tenê li ser kevirên wî lê li ser dergû a kurê ( evê), li ser asîtanka êxur, li ser qebqeba kewê, li ser minareya mizgeftê ya ku bi ser hew a wî de çemandî bû, li ser çaroxa wî, li ser katjimêrên sibeha wî dema ku rûdini t û li ser keviran navên penaberan dineqi andin, în tên.

- Bi çi zimanî?

Bi zimanê balindeyan, bi zimanê kulîlkan, bi zimanê çar emê, bi zimanê êx Seîdê Kal; li ser pirê bi le keran dorpêçkirî ye, radiweste da ku wêneyê wî yê dawîn biki înin:

_ Ey Qazî Muhemed!

Bo çi destên te mîna xaçekî li ser hevudû ne. Destên xwe ji hevûdû veke, wan li ba bike... Bibi ire... Piçekî xemgîniya giranbuha biparêze!?

Pencereyên Iskandînavyayê, avgîra herçar masiyan, kevz xwe li ba dike, barûd li jor e, çar masiyên rengîn ji çar rexan ve, Cegerxwîm dibêje ku herçar rex ên kulîlkan in, berê xwe dide gulfiro an, heftê salî qefdeke gulên zer dikire, li ser

kaxezeke biçûk dinivîsîne / Ji boyî Olf Palmê / qefda gulan bi dizî dixe nav rengê zer de, ji metroyê derdiçe, di gavên xwe de seqemê har dike, qefda gulan di bin gumlekê xwe de vedi êre; gumlekê gulgulî yê di çe nê perdeyên Kafafîs de, bi lez, hêdî hêdî, Qami lokê û navên nû yên gundên kavilbûyî yên Amûdê tîne bîra xwe, navên kenokî yên ku di ar îfên nifûsê de hatibûn guhertin û nivîsandin:

- Ew ar îf defterên min bûn, min bi xwe navên gundan di wan de nivîsandibûn,

- Kîjan gund ey Bedirxanîno?

- Gundên Cegerxwîn.

Gir navên xwe ji ber dikin, di qatên xwe de kulîlkên xwe vedi êrin, di her qatekê de celebek, di pirtûka Apê min de gelek celebên seyr ji kulîlkan û ji gîhayên biçûk û germ hatibûn dîtin, wêneyên gelek kulîlkan jî di pirtûkê de hatibûn bi cih kirin. Rengê vê kulîlkê hêjayî Ehmedê Xanî ye, rengê vê kulîlkê jî li gel Lorkayî digunce, rengê pûngê jî bo tevan digunce, na...! Tenê bo min digunce, ev reng bi tenê ji boyî min hatiye afirandin, ez ê rê nedim ti kesî ku vî rengê min dagîr bike.

***

Bihariyan, zilam hildiki in ser giran, ji gundekî ber bi gundekî dîtir ve bînçikyayî, diçin û li nameyên êx Seîdê Kal ên ku ji Apê min re hinartibûn- lê negihi tibûn wî- digerin. Tekerên piskelêtên wan pê birkê bi hev re dikin, qutiyên tûtinê ji bêrîka hinan dikevin, keseran diki înin, pif hi kahiya kulîlkên tiliyên xwe dikin, hildiki n/ dadikevin, cigareyan dipêçin, bîna werîsên kevnar diki înin, zirav in lê dikarin lingên êx Seîdê Kal li ber bayê bihejînin:

- imakirî bû.

Têla qalind a gîtara sazbendê Ispanî, hûnandî ye lê bi dilovanî, bi beraneka xwe sazê digel paniya pêlava Damyanayê diguncîne. U Damyanayê porê xwe yê re di nav destên min de vedike... Gulek sor ji nav porê xwe derdixîne, kulîlkên biçûk û bi kojan hildike û wan davêje nava guldankê; guldanka mi t av: Ev qeyik ên min in, ez ji Xirnattayê me, ez jî Gola Sado me, de were da ku vê

serpêhatiyê ji te re bibêjim:

Hebû nebû rehme li dê û bavê min û te bû:

Pêtirî 100 kurdan ji alî le kerên turk ve hatibûn xeniqandin, pi tî ku ew xistibûn kîsên dev asê, ew avêtibûn Behra Wanê.

Kulîlka kindirê, kulîlka êvarê wexta ku êrînê li dergehê min dixîne. Di neynikê de wêneyên xeniqiyan reng vedidin, di ko eyeke neynikê de guleke mezin, guleke zer û bi kivî, di çe nê nexwe ekî de ye, stûyê xwe bi ser ximava destê min de wexta ku dudiliya êrî ker dinivîsînim, diçemîne. Ji bo çi kulîlk? Kê bi van xu kên spehî dest pê kiriye? Satilek ji sifir, di satilê de qefdên lezok ên kulîlkên xelma bûnê, hemî kulîlk mirovan xelma dikin, Damyanayê wisa dibêje, Tûtina min kulîk e, Sado dibêje û berdewam dike: - Ez ne qaçaxiya tûtinê dikim, ez qaçaxiya kulîlkên Torosê dikim.

- De xwe fêrî cigarekê anê bikin lao da ku di pîrbûna min de hûn cigareyan ji min re bipêçin.

Satilek sifir ji destên dayika min bo roviyan û bo kulîlkên havînê, satila Apê min a bi hibra wî û bi helbestên wî yên afsanewî yên derheqa navên kulîlkan, nimandiye.

Min navên kulîlkan afirandine, hemî nav navên min in, milkên min in. Mafê te nîne ey Cegerxwîn tu nêzî wan bibî, bi sîbera xwe re dipeyive. Bînteng dibe, bi lez ba diki îne

sînga xwe û bi herdû çavên xwe yên mi t hêsir bi pey rengên vê berbangê dikeve.

Amûdê di xewê de ye.. Dengê zîqezîqa tekerên erebaneyan ji dorhêla bajêr dibihîze, Reng e qasidê êx Seîdê Kal be.. Na, ev zîqezîq pir cihê ye! Vê carê nameyên wî pir derng mane. Nameya dawîn a ku jê wergirtibû çend dilopên xwîna zuha li ser dixuyan, lewra ji wê demê ve tirseke nediyar hest dikir:

- Ma ev xwîn e yan rengên kulîlkên êx Seîd in?

Tiliya xwe birîdar kir, dilopên xwîna xwe bi ser kaxezeke dîtir ve niqutandin.

- Ji Amedê hetanî bi riha min Xwîn dinuqute.

Name li ser rûpelekî ji destnivîsa xwe çesipand, derdora nameyê bi kulîlkên spî xemiland.

***

êrînê bixwe nedizanî kulîlk çi ne, kulîlk hildikirin û ew dixwarin, bi riha Apê min dilîst û jê re digot: Evên ku li ser riha te ya kesk li cih mane çi ne?

- Kulîlk in... Kulîlk in êrîna min!

Kulîlka yekemîn a ku min ew kirîbû; kulîlka sor a qurnefelê bû, min ew diyarî jina hevalê xwe kirbû, erm kir.. Kulîlka sor a evîndaran bû. Ma gelo min jê hezdikir? Lêvên wê di çe nê du kulîlkên bihara Amûdê de bûn. Min jê hez dikir, hezkirina min ne ku îrotîkî bû, min ew dixwest, min dixwest ku ew xu ka min be, min wisa jê re got.

Ez ne xu ka te me, ez di pirsan de keservedana kurdan im, ji min re got.

Hergîz kulîlk û jin xu kên min ên spehî ne, diya min jî xu ka min e.. Ji Gotinborgê dilovanî diherike, bi firi teyên bêdeng ronî dibe, firi teyên ku ji bilî xwelibakirinê ti ti tî nizanin, raperîna periyên wan ên a tîxwaz dibihîzim, perî û ba, ji ni kê ve, mîna dûvikên wan masiyên di avgîra ebedî de, masiyên ku bi oksejênê re xwe li ba dikin, serên xwe li camê dixînin û derbasî xemgîniya xwe dibin.

- Masî çawan dikarin xemgîn bibin?

- Masiyên te kor in birazê!

- Masiyê te jî kor in Apo!

- Erê rast e lao! Lê ez dikim ku ew bibînin.. Ez wan ji boyî xwendina koran dikim ximav.

tirej.com 05/11/2003

Perwîn

Em wek serxwe a di kenin

Wergerandina ji Almanî: Xelat

Kampa me ya dibistanê ya îsal gerek pir teybet be, ya talîye ko ez û hevalin xwe bi hev re diqedînin, em îsal sala e ê ne, sala bê em ji hev diveqetin, û weha bû ............

Her tim kêfa min bi evê di hat, çima ? ana ezê ji were bêjim !

evekê ji min weyê tev razane, çaxê Ivana bang kir : Perwîn ma tu razaye ? çawa min ê karîba razêm di çaxê ko Fîlorêta min di perçiqîne ?

Min xwe ji ser textê duwemîn berda xwarê, cem Ivana û me dest pê kir, me behsa her yekî ji hevalên xwe kir, ji xeynî me bi xwe, û em wek du serxw a kenîn .

Me behsa herdu mamosteyên xwe kir, behsa Lînda ya wek modêlekê dirazê, Vînsên hevalê me yê kevin, erê

. Erê em li ser Ser tevan axivîn .

Ez dibêjim; saya kenê me yê mîna serxwe a bû ko me ne dikarî em razên. Ma çawa emê bikaribin razên çaxê ji alîyê çepê ve Indîra dike pix pix, wek meymûnekî razaye, destê xwe wisa rast kirine heskî dixwaze bi eqaman bi me keve. Min û Ivana weha dikir heskî ewê me bi xeniqîne, me destê xwe dikir bin stuyê xwe û xwe dugva t mîna ko em nikarin hilma xwe bik înin û pêre dibî pelqênîya kenê me .

Ji alîyê rastê ve Adê destên xwe kirbûn kulm û hilma xwe bi lez dik and, ya herî mezin .. Fîlorêta ji banî dikir pix pix û xwe mîna dîna dileqand, her carekê wê xwe dileqand text tevde di heja, bi tirs me herduyan xwe dirêj kiribû û em di tirsiyan ko evên razayî ti tekî bi me bikin.

Caxekî, belkî nêzîkî demjimêr dudu Adê ji xew rabû û got : hun dîn bûne, çima wisa di kenin ?

Dema me çend pêkenok û ramanên xwe jê re e kere kirin, destpêkê ew bê deng ma, û pi t re, wê çi kir ? bi me re dest bi ken kir .

Ji me weyê mamostayên me di xew de ne, em demeke din jî kenîn .. ji ni kan ve herdu mamosteyên me di derî de sekinîn; di cih de me xwe dirêj kir, wisa mîna ko em ji zûve razayî ne, lê wek mamosteyan wan zanî em iyarin.

Nêzîkî pênc deqa wan erê me kir, digotin: gelek derenge ma hun nikarin bi pûnijin.

Irnist xanim destên xwe kirin newqa xwe û got û got û got, berê xwe da min û got .. çi got ?, çeltikê xwe yê xewê hilgire û were oda din, tenê, gelekî tenê.

Doh Ivana çû bû, Iro ezê herim. Min çeltikê xwe xirxirand. Irnist xanim bi min re hat û kayseris xanim ma hîn jî erê yên din dikir, tev ji xew rabibûn.

Di oda din de min xeberin tal ji Irnist xanim seh kirin: eva te bimîne xwe .

Ez hîn hinekî bi pêkenokên ko me gotibûn kenîm, pi tre ez bi tirs ketim xewê, tev pîla xwe ya min hi k di destê xwe de girtibû, bi ronahîka zehîf, bi tirs û bi tenê, gelekî bi tenê

13/10/2003

tirej.com 31/10/2003

Salih demicer

Agirên pir

Soro di himbêza xortekî de, li dor xwe bi matmayî dinerî, komkirina wan di wê eva agirê Pir de, kulm û lêdanên li serî û pi t û dev û rûyê wan, cihê Pirsê bûn di mejiyê wî de, çavên xwe digerandin, bê ku kes agirê vê matmayînê li nik wî vemrîne. Berî ku neynûkên pirsan ramanên wî bixurînin, wî didît ku li ber her mûmekê Le kerek sekiniye, di her ahî û fistîvalekê de hêzên parastinê amadene, lê wî tu carî wek wê evê, bi wê siqî û pirbûnê hîn le ker nedîtibûn, wê eva ku agirin bê jimar li çol û girên derdorê Ji ni kave pêketin, li devê her çateriyekê, di her qorzîkekê de, bi rengekî bêhûde le ker amadebûn, rêçên gund tevde dagirtibûn, bi zimanê dibistanê gurintî didane gundiyan ku ji mal dernekevin, sedema vê yekê, wek girêkeke ne vekirî di asoya wî de digeriya, wê evê û berî wê Jî, Soro di berxwedana tênegihi tinê de Li hember van kiryaran bê sûde diwestiya, her ku doza wateya wî agirê Pir û wan le kerên pir ji bavê xwe dikir bavê wî jêre digot :

- tu hîn biçûkî ji van ti tan re

her ku ev rew a ne normal di hindirê Zîndanê de dikire bin simên pirsan, ew li buhêrka xwe ya biçûk û kin vedigeriya bi omîda ku hin bersivan jêre bibîne, lê wî

dikir nedikir, qet ti tekî ku têkiliya xwe ne bi dûr û ne jî bi nêzîk bi le ker û zîndanê hebe nedidît, tenê hin te xeleyên wî bi hevalên xwe re dihatin bîrê, bi xwe re digot hebe tunebe çîlo ez di vire derxistim, qey ezê derkevim, bi xwedê ezê wî bi kutikan bikujim, otombîlên le keran heroj li ber mala wan in, dibêjin ew û le keran bi hevre dostin, teqez wî ji bavê xwe re got ku min bi girtin bide, divê Ez ji le keran re bêjim ku min ti tek pê nekir , wî xwe xij kir û lingê xwe ikand ma çi gunehê min heye

aniha hate bîra min wê rojê Cîlo ji min re got ku îro sê cendirme mîvanên bavê wî ne, hebe tunebe wî çû ji bavê xwe re got û bavê wî jî ji cendirman re got , bê guman sedema girtina min eve doh di odeya pirsê de serle kerekî bi xeyd ji Soro pirsî bê kê ew hêvot ku here agiran dade, di destpêkê de ji wî be ku kesekî din li pa wî sekinîye û ev pirsa jê dibe zîvirî ku binere kî heye, dema ku kes li pa xwe nedît û sîlê serle ker wek birûskê li rûyê wî ket, naskir ku pirs ji wî dibe, ji tîna sîle, Soro ji bîr kir ku jêre bêje tu gunehê min di ikandina lingê Cîlo de tuneye hino hino wek yê ku bi

xweve biçe, Soro bi ramanên xwe yên biçûk li du mehan berê, li wê roja ku hevalê wî çîlo lingê xwe ikandî vegeriya:

- Soro,Tu dikarî çiqas gav xwe li ser vê qaqê xij kî. ?

- ez dikarim deh gavan xwe xij kim. - deh gav?!! ma deh gav çine, zarokekî çelî dikare xwe deh gavan xij bike.

- kurê Ey o were ez te bibînim ka tu çiqas gav xwe xij dikî.

- lê ku ez ji vî serî ta wî serî herim tê çi bi min de?

- ha ha ha tu ji vî serî de ta wî serî herî?!! De here tu çi dixwazî ezê bi te dim. - ma te doh anên min nedîtin ha vaye Hûfo jê bipirse Hûfo û

Hemê Sêwî û Henên,hersiyan li teni t hev pi ta xwe xûz kirin û min xwe di ser wan re çekir, kurê min tu dibê ez nikarim xwe ji vî serî ta wî serî xij bikim.

- kurê min tuyî, ma tu ji doh çi dixwazî, ez te dibînim, de xwe xij bike.

çîlo bi çavekî li dirêjiya golê dinerî û bi çavekî li wî di nerî , hêz dida xwe ku ji golê vek ê û xwe tê werke, lê ji tirsa ku bi ser nekeve û heval pê bikenin, ew sist dibû:

- lawo ez ji tere dibêm tu ne bi qasî minî, tê rojekê Ji dest min bixwê ez nizanim kengîye .

Soro tiliya xwe ya ortê dirêjî wî kir û jêre got :

- ha ji tere, ez ji dest te bixum?!!! Kurê Ey o ma ne hîn du rojan berê min serê te kire nav lingê xwe û qarewara te di ezmanan re derket, eger tu mêrî tuyê gavekê berve min were. çîlo bi hêrs ber bi wî de hat û got:

- vaye ez du gavan hatim.

herduwan bi çepelên hev girtin û li dor hev zîvirîn, her yekî destê xwe li yê din gerandin û bi lepan milê hev girtin û gurintiyan dest pêkir:

- nehêle ez hîn bitengirim, bi xwedê ezê te li erdê vegevizînim.

-tu kurê kêyî çîlo tu nikarî tu ziblî belakî. de rihet destê min berde û gotinê Ji xwe mezintir neke.

- tu berê berde.

- na tu berde .

Hûfo kete navbera wan û ji çîlo re got :

- çîlo ma ne te got ez dikarim xwe di ser qaqê re xijkim ,tu hîn çi serê me dê îne, de ka xwe xij ke. pi tî ku sukura hevdu berdan çîlo dît ku tu rê li pê wî neman ji bilî ku xwe xij bike û çI dibe bila bibe. ji golê vek iya û wek yê ku bêje cano tu ne gereg mîna birûskê hat û lingê xwe li cihê ku av lê sincirî dane hev, destên xwe wek baskên bazan kirin da ku rast û çep nekeve, lê gihî t nîvê gola ku her diçû kûr dibû û qaq lê tenik dibû û sekinî, bi sekinandina wîre qaq di bin lingan de ikest û di avê werbû. bi lez hewl da ku xwe ji wî cihê ikestî bi dûrkeve lê lingê wî ji binve çûn û ikiya wê rojê çîlo ji tirsa ku bavê wî hîn bi ser de lêxe, wî ikandina lingê xwe kire stuyê Soro.

bi vebûna deriyê Zîndanê re û rijandina hin girtiyên din bi ser wan de Soro ji ni kave veciniqî wek ku ji xewnekê bitirs iyar be. di ser milê xwe re ji wî xortê Ku ew kirî himbêza xwe pirsî:

- hûn ji bo çI hatine girtin?!!.

xort bersiva wî bi pirseke wek ya wî lê vegerand :

- tu ji bo çi hatiye girtin?!!

-ez? - belê tu, lê kî.

- yê min çîlo ez bi girtin dam, wê bavê min were min derxe , lê we çi kiriye?!!.

-lawkê xwe ik, em û te tevde ji bo agirê Newrozê

hatine girtin.

-agirên pir?!!!.

-belê Agirên pir ,yên ku çar evan berê çol û çiya tevde xemilandin,ji bo wan ev kesên tu dibînî tevde hatine girtin.

bi vê bersivê re soro rûyê xwe ji xort dagerand û berê ramanên xwejî ji ser çîlo dagerand ser agirên pir û raza girtina wî di wê evê de.

Di ferhenga zarokiyê de her ti tekî tenê wateyek jêre heye,gotin û helwestên bi du wateyan têde nayên wergerandin,ji ber vê yekê Zarokî wek çavên xwediyê xwe zelale,bêgunehiyeke bê pîvane,cîhaneke bê pîlan û dafe,a kereye wek rojê , berze wek hestên ku ji dilekî azad bibarin. ti tekî nehênî li nik wan tuneye, tu raz di bin çengê wande nayên ve artin. ji bo vê yekê ew pir diltengiyan ji raz û nehêniyan , ji pirsên bê bersiv dikin. Soroyê Zarok jî nikaribû ev rew a bi hêsanî daqurtanda nemaze pi tî naskirina wî ku çîlo ji girtina wî bêrî ye. her ku fersend diketê Ji wî xortî doza îrovekirina vê rew ê dikir Pi tî bîst û heft rojan Soryê Neh salî ramanên xwe yên biçûk, golên sincirî , lîstikên di nav tozê de û pir hestên zarokiyê , di zîndanê de li ûn xwe hî tin.

-dawî-

tirej.com 17/11/2003

This document was created with Win2PDF available at http://www.daneprairie.com.The unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use only.