Decision aids bij gynaecologische problemen:

Tweesporenonderzoek naar perceptiesomtrent shared decision making en de option grid ‘overmatige menstruele bloeding’

Link…http://

Promotor: Dr Marc Van Nuland

Co-promotor: Dr Ine Laurys

Marianne Achten

Hanne Debucquoy

Hannah Gibson

Sara Gyzels

Inhoudstafel

Situering

Shared decision making (SDM)

Option grids

Onderzoeksvragen

Focusgroepen: artsenluik

Methode

Resultaten

Enquête: patiëntenluik

Methode

Resultaten

Bespreking

Conclusie

Situering

Shared Decision Making (SDM)

= Overlegmodel

Definitie

“Het is een model van overleg bij een beleidskeuze waarbij de arts en patiënt samen kijken naar de mogelijke voorkeuren v/d patiënt, waarbij de voor-en nadelen van elke keuzemogelijkheid, obv de beschikbare evidentie afgewogen worden om uiteindelijk samen te beslissen”

2-richtingsverkeer!

Option Grid

= keuzetabel

Ontwikkeld door ‘The Option grid Collaborative’

Obv laatst beschikbare evidentie

1 A4

FAQ

Overlopen tijdens consult

Mee te geven aan patiënt

Voor complexe, niet-urgente problematiek

Geen vervanging voor goed gesprek!

Bron: optiongrid.org

7 gynaecologische option grids

4 meest relevante

1 voor verder onderzoek

HIV, amniocentese, Down screening, overmatige menstruele bloeding

overmatige menstruele bloeding

Borstkanker reconstructie, Borstkanker mastectomie vs tumorectomie, oöforectomie, HIV, ….

Keuze: Option grid

Option grid: HMB

Tweesporenonderzoek

Huisartsen: Kwalitatief OZ: focusgroepen

SDMDefinitie

Toepassing

Option gridVoor- en nadelen

Patiënten: Kwantitatief OZ: online-enquête

SDMVisie

Toepassing

Option gridMeerwaarde

Huisartsen

Focusgroepen

Methode

Keuze focusgroepen

3 LOK avonden

Interviewgids: SDM/Option grid

Transcriptie coderen

Resultaten: SDM

•Term niet gekend

•Echter door bijna iedereen toegepast (dixit)

•Huisartsen hanteerden uiteenlopende definitie

Eng: enkel toestemming vragen aan patiënt

Tot eigenlijke definitie

Resultaten: SDM

Voorwaarden: • Waardegevoelige beslissing

• Gelijkwaardige opties

• Voldoende capaciteiten van patiënt

Argumenten contra: • Verantwoordelijkheid: bij arts-patiënt?

• Patiënt verwacht dit niet: wilt oplossing van arts

• Kost te veel tijd: lukt niet tijdens 1 consultatie

Resultaten: Option grid

Voordelen

• Vergroot autonomie van patiënt:

“Uiteindelijk zal de patiënt nog beslissen he, want die heeft het laatste woord he, altijd. Je kunt alleen maar voorstellen.” (FG3HA5)

Patiënt zal arts beter volgen als hij alle informatie heeft.

Resultaten: Option grid

Voordelen

• Autonomie van patiënt vergroten

• Hulpmiddel voor arts: • Geheugensteun• Structureert uitleg

• Houvast patiënt: • Uitleg thuis nalezen• Bespreken met partner/kinderen

• Bescherming tegen foutieve informatie op internet

Resultaten: Option grid

Nadelen

• Verstoort arts-patiënt relatie: laat patiënt aan zijn lot over

“Stel dat ik een huis zou willen bouwen en ik zou willen weten welke cement dat er gebruikt moet worden en ik kom dan met zo’n blad terug. ….Dat zou Chinees voor mij zijn. Dan zou ik liever hebben dat ik een architect kies en dat die voor mij zegt ‘luister, dat is voor u het beste’” (FG3HA3)

Resultaten: Option grid

Nadelen

• Verstoort arts-patiënt relatie

• Te moeilijk – enkel voor hoogopgeleiden

• Te uitgebreid, niet aangepast aan specifieke patiënt

• Geen hiërarchie in opties

• Nood aan vervolgconsult:

• Patiënten willen geen 2 keer voor zelfde probleem komen

• Financiële drempel

Resultaten: Option grid

Voorstellen tot verbetering

• Eenvoudiger

• Visueel: minder tekst - meer tekeningen

• Individueel aan te passen

• Vlot beschikbaar: EMD/databank

Patiënten

Enquête

Opstellen enquête

Kort pilootproject met 17 deelnemers

Verspreiding enquête online

155 deelnemers

Start beschrijvende en statistische analyse

Niemand geëxcludeerd

Vrouwenverenigingen, sociale media en online fora

Methode

χ2 test 95% CI

• Opstelling enquêteo 24 vragen o 5-punts Likertschaalo Demografie, taal & weergave, SDM, inhoud en gebruik van de

option grido Aparte sectie voor vrouwen vertrouwd met problematiek

Shared decision making (SDM) • “Mijn huisarts overloopt met mij steeds de opties waartussen ik

kan kiezen. Ik word altijd voldoende geïnformeerd”.

Ter vergelijking:

• Patiënten met VGo 67,57% voelde zich voldoende op de hoogte gesteld over de

verschillende behandelingsmogelijkheden.

• Unaniem:

o Patiënten worden graag voldoende geïnformeerd (98,07%).

o Toelichting van de arts blijft noodzakelijk om tot een beslissing te

komen (96,77%).

o In een ideaal scenario overleggen arts en patiënt samen en

beslissen ze wat de beste behandeling is (98%).

Shared decision making (SDM) (2)

Shared decision making (SDM) (3)

• “Ik acht een dergelijke tabel niet nodig want ik vertrouw op de voorkeur van mijn arts”:

Taal & weergave option grid

Tijd

• 58,71% denkt dat er geen gelegenheid voor is

• 29,68% vindt het zelfs pure tijdsverspilling

o Slechts 10,53% bij vrouwen met het probleem!

• *Significant meer 50 plussers! (p= 0.02)

Informatie

Significant: Laaggeschoolden geven vaker aan meer informatie te willen. P=0.0012

Significant: 50 plussers zijn minder snel afgeschrikt. P=0.015

Option grid & het gebruik

• Option grid kan helpen bij maken beslissing: 87,09%

o Keuze zou eenvoudiger geweest zijn: 44,73% met VG

• 10,52% zou zelfs een andere keuze gemaakt hebben.

• Willen option grid effectief gebruiken: 72,26%

o *Significant meer <50jarigen. (p=0.0045)

• Neemt de option grid graag mee naar huis: 95,49%

Bespreking

Vergelijking: SDM

Arts• ‘Wij zijn goed bezig’

• Jongere arts = meer

Patiënt• ¼ kan beter

• Jonger = enthousiaster

Vergelijking: SDM

Arts• ‘Wij zijn goed bezig’

• Jongere arts = meer

• Onderlinge verschil patiënten

Patiënt• ¼ kan beter

• Jonger = enthousiaster

• Unanieme wenso Minderheid vertrouwt enkel

op arts

Vergelijking: Option grid

Arts• Tijdsgebrek

Patiënt• 1/3 tijdsverspilling

Vergelijking: Option grid

Arts• Tijdsgebrek

• Meegeven patiënt

Patiënt• 1/3 tijdsverspilling

• Houvast = nuttig

Vergelijking: Option grid

Arts• Tijdsgebrek

• Meegeven patiënt

• Te veel

• Beangstigend

Patiënt• 1/3 tijdsverspilling

• Houvast = nuttig

• Verschil opleiding

• 22,58%

Vergelijking: Option grid

Arts• Tijdsgebrek

• Meegeven patiënt

• Te veel

• Beangstigend

• Taal en inhoud

Patiënt• 1/3 tijdsverspilling

• Houvast = nuttig

• Verschil opleiding

• 22,58%

• Duidelijk

Vergelijking: Option grid

Arts• Tijdsgebrek

• Meegeven patiënt

• Te veel

• Beangstigend

• Taal en inhoud

• Als hulpmiddel

• Mits veranderingen

Patiënt• 1/3 tijdsverspilling

• Houvast = nuttig

• Verschil opleiding

• 22,58%

• Duidelijk

• Beslissen

• 27,1% = geen gebruik

Vergelijking: literatuur

Systematic review van Légaré et al.

Taxonomie barrières

Tijdsgebrek

Onaangepaste klinische situatie

Patiënt

Bedenking: onderschatting patiënten

Komt overeen met Vlaamse huisartsen

Besluit

Besluit

Ruimte verbetering SDM

Wens patiënten

Variabele definitie

Option grid

Houvast

Onenigheid nut

Onderschatting patiënten

Aanbeveling: Telkens wens navragen

Bedankt voor uw aandacht

Marianne, Hanne, Hannah, Sara

Referenties

[1] Elwyn G, Frosch D, Thomson R, Joseph-Williams N, Lloyd A, Kinnersley P et al. Shared Decision Making: A Model for Clinical Practice. J Gen Intern Med. 2012;27:1361-7.

[2] Wet van 22 augustus 2002. Wet betreffende de rechten van de patiënt. BS 29-09-2002.

[3] Elwyn G, Tilburt J, Montori VM. The ethical imperative for shared decision making. European Journal for Person Centered Healthcare. 2012;1:129-31.

[4] Decision aids for people facing health treatment or screening decisions [Cochrane review]. Cochrane Database Syst Rev. 2014;(1):CD001431.

[5] Charles C, Gafni A, Whelan T. Shared decision making in the medical encounter: what does it mean? (Or it takes at least two to tango). Soc Sci Med. 1997;44:681–92.

[6] Murray E, Charles C, Gafni A. Shared decision-making in primary care: Tailoring the Charles et al. model to fit the context of general practice. Patient Educ Couns. 2006;62:205–11.

[7] Trustees of Dartmouth College. The Option Grid Collaborative: www.optiongrid.org, geraadpleegd op 20 november 2014.

[8] Clinical Guideline Heavy menstrual bleeding. (44). NICE; 2007.

[9] Elwyn G, Lloyd A, Joseph-Williams N, Cording E, Thomson R, Durand MA, Edwards A. Option Grids: Shared decision making made easier. Patient Educ Couns. 2013;90:207-12.

[10] KU Leuven LUCAS: http://www.dekeuzemaken.be/nl/welkom, geraadpleegd op 1 januari 2015.

[11] Trustees of Dartmouth College. www.optiongrid.org. Lamb L, Sumner D, Suri S, Elwyn G. Option grid: Heavy menstrual bleeding. Geraadpleegd op 1 november 2014.

[12] Nederlands Genootschap Huisartsen. Standaard Vaginaal bloedverlies. (M28). NHG; 2014.

[13] Intego: intego.be/nl/Resultaten/DiagnosenMap, geraadpleegd op 1 mei 2015.

[14] Vlaamse vereniging Obstretrie en Gynaecologie: www.vvog.be, geraadpleegd op 1 mei 2015.

[15] Domus Medica: http://www.domusmedica.be/documentatie/richtlijnen/overzicht.html,geraadpleegd op 1 mei 2015.

[16] Philipsen H, Vernooy-Dassen M. Kwalitatief onderzoek, nuttig, onmisbaar en uitdagend. Huisarts Wet. 2004;47:454-7.

[17] Jamieson L, Williams LM. Focus group methodology: Explanatory notes for the novice nurse

reseacher. Contemp Nurse. 2003;14:271-80.

18] Mortelmans D. Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden. 4e dr. Hfdst 10. Leuven:Acco;2013. 341-69.

[19] Hak T. Waarnemingsmethoden in kwalitatief onderzoek. Huisarts Wet. 2004;47:502-8.

[20] Wester F. Analyse van kwalitatief onderzoeksmateriaal. Huisarts Wet. 2004;47:565-70.

[21] Dierckx de Casterlé B, Gastmans C, Bryon E, Denier Y. QUAGOL: A guide for qualitative data

analysis. Int J Nurs Stud. 2012;49:360-71.

• [22] Administratie Planning en Statistiek. Kwaliteitsrichtlijnen bij het uitvoeren van surveyonderzoek. Brussel: Ministerie Vlaamse Gemeenschap; 2001.14

• [23] Wetenschapswinkel. Methodologisch advies op maat. Tips van een onderzoeker: wat wel en wat vooral niet te doen bij het opstellen van een enquête. Brussel; 2005.

• [24] Harvard University: http://psr.iq.harvard.edu/files/psr/files/PSRQuestionnaireTipSheet_0.pdf, geraadpleegd op 1 maart 2015.• [25] Office quality improvement. Survey Fundamentals. A guide to designing and implementing surveys. Madison: University of

Wisconsin-Madison; 2010.• [26] Elwyn G, O’Connor A, Stacey D, Volk R, Edwards A, Coulter A et al. Developing a quality criteria framework for patient

decision aids: online international Delphi consensus process. BMJ. 2006;333:417.• [27] 1999-2015 SurveyMonkey: https://nl.surveymonkey.com/, geraadpleegd op 1 mei 2015.• [28] University of St Andrews. https://www.standrews. ac.uk/media/capod/students/mathssupport/Likert.pdf, geraadpleegd op 1

mei 2015.• [29] University of Strathclyde. SURVEY QUESTION BANK: Methods Fact Sheet 1: Likert items and scales. Johns R: 2010.• [30] Washington University. http://www.olin.wustl.edu/docs/CRES/MarkdaSilva.pdf, geraadpleegd op 1 mei 2015.• [31] Rosner B. Fundamentals of Biostatistics. 6e dr. Belmont CA: Thomson-Brooks/Cole; 2006.• [32] De Samblanx Gorik. Statistiek Bachelor 1 en schakelprogramma. Leuven: Lessius, campus De Nayer associatie KU Leuven;

2011.• [33] Sullivan GM, Artino Jr. AR. Analyzing and Interpreting Data From Likert-Type Scales. J Grad Med Educ. 2013;5:541-2.• [34] Charles C, Gafni A, Whelan T. Self-reported use of shared decision-making among breast cancer specialists and perceived

barriers and facilitators to implementing this approach. Health Expect 2004;7:338–48.• [35] Elwyn G, Scholl I, Tietbohl C, Mann M, Edwards AG, Clay C et al. "Many miles to go …": a systematic review of the

implementation of patient decision support interventions into routine clinical practice. BMC Med Inform Decis Mak. 2013;13 Suppl 2:S14.

• [36] Légaré F, Ratte S, Gravel K, Graham ID. Mini-review: Barriers and facilitators to implementing shared decision-making in clinical practice: Update of a systematic review of health professionals’ perceptions. Patient Educ Couns. 2008;73:526-35.

• [37] Gravel K, Légaré F, Graham ID. Barriers and facilitators to implementing shared decision-making in clinical practice: a systematic review of health professionals' perceptions. Implement Sci. 2006;1-16.

• [38] Graham ID, Logan J, O’Connor A, Weeks KE, Aaron S, Cranney A, et al. A qualitative study of physicians’ perceptions of three decision aids. Patient Educ Couns 2003;2055:1–5.

• [39] Van Zwieten M, Willems D. Waardering van kwalitatief onderzoek. Huisarts Wet. 2004;47:631-5.